วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ.

ปที่ 14 ฉบับที่ 3 1

วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร์ ม.อบ.

UBU Engineering Journal
บทความวิจัย

การปรับปรุงประสิทธิภาพกระบวนการผลิตเตาถ่าน กรณี ศึกษา : โรงเตาในจังหวัดกาฬสินธุ์

Productivity improvement in production process of charcoal stove case study: charcoal
stove manufacturing in Kalasin
พรศิริ คําหลา1 อาภาพร การเลิศ1 ปริญดา ภารรัศมี1 กําธร สารวรรณ2*
1 สาขาวิชาวิศวกรรมโลจิสติกสและเทคโนโลยีขนสง คณะวิศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ อําเภอเมืองกาฬสินธุ
จังหวัดกาฬสินธุ 46000
2 สาขาวิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอรและระบบอัตโนมัติ คณะวิศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ อําเภอเมืองกาฬสินธุ

จังหวัดกาฬสินธุ 46000
Pornsiri Khumla1 Arphaphon Kanloed1 Parinda Panrasamee1 Kamthorn Sarawan2*
1 Department of Logistics Engineering and Transportation Technology, Faculty of Engineering and Industrial Technology,
Kalasin University Kalasin 46000
2 Department of Computer and Automation Engineering, Faculty of Engineering and Industrial Technology, Kalasin University

Kalasin 46000
* Corresponding author.
E-mail: kamthorn.sa@ksu.ac.th; Telephone: 08 9709 6008
วันที่รับบทความ 10 มีนาคม 2563; วันที่แกไขบทความ ครั้งที่ 1 8 พฤษภาคม 2563 ; วันที่ตอบรับบทความ 13 สิงหาคม 2563

บทคัดยอ
การทําให ผลผลิตเพิ่ มขึ้นไดโดยที่ ยังใชปจจัยในการผลิตเทาเดิมนับ เปนความทาทายในการปรับปรุงงานอุตสาหกรรม งานวิจัยนี้ จึงมี
วัตถุประสงคเพื่อศึกษากระบวนการผลิตเตาถาน และหาแนวทางในการเพิ่มผลผลิตใหแกโรงงานผลิตเตาในจังหวัดกาฬสินธุ โดยไดทําการศึกษา
กระบวนการผลิตเตาถานดวยแผนภูมิกระบวนการผลิต แผนผังแสดงเหตุและผล และไดอะแกรมการเคลื่อนที่ จากการศึกษาพบวาปญหาที่
สงผลตอกระบวนการผลิต คือ ปญหาจากวิธีปฏิบัติงาน จึงประยุกตใชแนวคิด ECRS เพื่อปรับปรุงกระบวนการผลิตเตาถาน จากผลการศึกษา
พบวาเวลาการทํางานเดิมเทากับ 1,367 วินาทีตอเตา ลดเหลือ 1,278.4 วินาทีตอเตา ลดลงได 88.6 วินาที และจากเดิมพนักงานหนึ่งคนจะ
ผลิตเตาถานได 19 เตา/วัน สามารถเพิ่มขึ้นเปน 20 เตา/วัน คิดเปนประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น รอยละ 5
คําสําคัญ
การเพิ่มผลผลิต เตาถาน แนวคิดอีซีอารเอส แผนภูมิกระบวนการผลิต แผนผังแสดงเหตุและผล ไดอะแกรมการเคลื่อนที่
Abstract
The way of increase output without increasing input is a great challenge in productivity improvement. This research
aims to study production process of charcoal stove manufacturing and serving guideline for productivity improvement.
This research is specified in charcoal stove factory in Kalasin province. The tools which using in this study consists of,
flow process chart, fish bone diagram, and flow diagram. To decrease the problems that occurred in production
process, ECRS concept was used. The results of productivity improvement are operation time reduce from 1,367
seconds/unit to 1,278.4 seconds/unit, or achieves 88.6 seconds reduction, and production is increase from 19 unit/day
to 20 unit/day, efficiency increased is 5 %
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3
Keywords
productivity improvement; charcoal stove; ECRS concept; flow process chart; fish bone diagram; flow diagram
1. คํานํา
เตาถ าน เป น อุ ป กรณ สําหรับ หุ งต ม อาหารในครัวเรือ นที่
คุ น เคยกั บ คนไทยมานาน พบวายั งคงได รับ ความนิ ย มอย าง
สู งสุ ด และต อ เนื่ อ งในครัวเรือ นในภาคตะวัน ออกเฉี ย งเหนื อ
และยั ง เป น ที่ นิ ย มในการใช ใ นครั ว เรื อ นตามพื้ น ที่ ช นบท
มากกวาในเขตเทศบาล [1] ดวยเชื่อกันวาการหุงหาอาหาร
ด ว ยเตาถ า นควั น ไฟจากถ า นจะช ว ยเพิ่ ม ความหอมตาม
ธรรมชาติใหกับอาหาร แมปจจุบันทุกครัวเรือนจะมีเตาแกส
เตาไฟฟา ใชกันอยางแพรหลาย แตความตองการใชเตาถานก็
ไมไดลดนอยลง
โรงงานเตาเพชรพงษสิทธิ์ เปนแหลงผลิตเตาอีกแหงหนึ่งใน
จังหวัดกาฬสินธุที่ดําเนินธุรกิจผลิตเตาถานเพื่อขายสงแกพอคา
คนกลางหรือรานคาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และจําหนาย
ปลีกหนาโรงงานหรือตามตลาดชุมชนเพียงเล็กนอย โดยทาง
โรงงานจะอาศัยแรงงานคนเปนหลัก ปญหาที่พบในโรงงานผลิต
เตาถานเกิดจากการปฏิบัติงาน ไดแก กระบวนการทํางานยังไม
เหมาะสม ทํ าให มี ค วามสู ญ เปล าระหว างการทํ างานเกิ ด ขึ้ น
ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงมุงเนนที่จะศึกษากระบวนการผลิตเตาถาน
และหาแนวทางการเพิ่มผลผลิตใหกับกระบวนการผลิต
2. แนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวของ
การเพิ่มผลผลิต (Productivity Improvement) สามารถ
อธิบายไดหลายความหมาย เชน การปรับปรุงประสิทธิภาพใน
การผลิ ต การพั ฒ นาผลิ ต ภาพ หรือ การเพิ่ ม ปริม าณผลผลิ ต
เปนตน การเพิ่มผลผลิตในทางวิศวกรรมสามารถวัดไดโดยการ
หาอั ต ราส วนระหวางผลผลิ ต ที่ ได (Output) กับ ป จ จัยนํ าเข า
(Input) เมื่ อพิ จารณาแนวทางการเพิ่ ม ผลผลิ ตสามารถแบ ง
ออกเปน 5 กรณี [2] คือ
1) ปจจัยการผลิตเทาเดิม ผลผลิตเพิ่มขึ้น
2) ปจจัยการผลิตลดลง ผลิตผลเพิ่มขึ้น
3) ปจจัยการผลิตลดลง แตผลผลิตเทาเดิม
4) ปจจัยการผลิตเพิ่มขึ้น ผลิตผลเพิ่มขึ้นมากกวา
5) ปจจัยการผลิตลดลง ผลผลิตลดลงนอยกวา
เมื่ อ กล า วถึ ง การเพิ่ ม ผลผลิ ต จึ ง หมายความถึ ง การ
ปฏิบัติงานโดยการใชท รัพยากรอยางคุมคาและใหไดผลผลิต
2
เป น ไปตามเป า หมายที่ ต อ งการ โดยผู ป ระกอบการจะต อ ง
พยายามหาวิ ธี ก ารเพิ่ ม ผลผลิ ต ด ว ยวิ ธี ก ารลดความสู ญ เสี ย
รูปแบบตาง ๆ ลดตนทุน การใชเทคโนโลยีอยางเหมาะสม การ
พั ฒ นาศั ก ยภาพให แ ก ผู ป ฏิ บั ติ ง าน หรื อ การนํ า เทคนิ ค การ
ทํางานตาง ๆ เขามาชวยเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทํางาน
การเพิ่มผลผลิตใหกับอุตสาหกรรมสามารถใชการศึกษา
การทํางาน (Work Study) ซึ่งเปนเทคนิคที่ใชในการปรับปรุง
การทํ า งานอย า งมี ร ะบบ มี ผ ลทํ า ให ป ระสิ ท ธิ ภ าพของการ
ทํางานนั้นดีขึ้นซึ่งประกอบไปดวย การเก็บบันทึกวิธีทาํ งานหรือ
กระบวนการผลิตอยางมีขั้นตอน การตรวจตราแนวทางการ
ทํ า งานที่ มี อ ยู การศึ ก ษาวิ เคราะห ขั้ น ตอนการทํ า งานเพื่ อ
ปรับปรุงวิธีการทํางานและหาแนวทางที่จะเสนอแนะขึ้นมาใหม
การศึ กษาวิธีการทํ างานนี้ จะนํ าไปสูก ารพั ฒ นาการทํ างานที่
เหมาะสม ซึ่งจะทําให สามารถเพิ่มผลผลิตหรือแมกระทั่งลด
คาใชจายลงได [2, 3]
นอกจากนี้ยังมีอีกแนวคิดหนึ่งที่รูจักกันดีสําหรับการเพิ่ม
ประสิ ท ธิ ภ าพในกระบวนการผลิ ต คื อ การเพิ่ ม ผลผลิ ต โดย
หลักการ ECRS ซึ่งเปนแนวคิดในการปรับปรุงงาน ประกอบไป
ดวย [4]
1) E : Eliminate คื อ การกํ า จั ด เป น การพิ จ ารณ า
ขั้นตอนการผลิตที่ไมจําเปนและไมเกิดมูลคาเพิ่มกับผลิตภัณฑ
แลวกําจัดขั้นตอนการผลิตที่ไมจําเปนออกไปรวมทั้งการกําจัด
ความสูญเสียทั้ง 7 ประการ
2) C : Combine คือ การรวมกัน เปนการรวมขั้นตอน
การผลิตใหเหลือนอยลง โดยพิจารณาวาสามารถรวมขั้นตอน
การผลิตใหเหลือนอยไดหรือไม ถาลดขัน้ ตอนการผลิตนอยลงก็
จะสามารถลดระยะทางการเคลื่อนที่ทําใหใชเวลาในการผลิต
นอยลง
3) R : Rearrange คื อ การจั ด เรี ย งใหม การจั ด ลํ า ดั บ
การผลิ ต ใหม โดยการโยกย ายสั บ เปลี่ ย นขั้ น ตอนการผลิ ต ให
เหมาะสม เพื่อลดการเคลื่อนที่เกินความจําเปนหรือลดการรอ
คอย และอาจจะสามารถรวมขั้ น ตอนการผลิ ต บางส ว นเข า
ดวยกันได
4) S : Simplify คือ การทําใหงาย การปรับปรุงวิธีการ
ทํางานใหสะดวกและงายขึ้น เชน ออกแบบอุปกรณ เพื่อชวย
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3
กําหนดตําแหนงการทํางานของชิ้นงาน และออกแบบอุปกรณ
เพื่อรองรับการทํางานซ้ํา ๆ บนชิ้นงานแบบเดียวกัน ซึ่งจะชวย
ลดของเสียลงได ทั้งยังเปนการลดการทํางานที่ไมจําเปนและลด
การเคลื่อนที่
ดวยเหตุนี้ในหลายงานวิจัย จึงไดนําเครื่องมือตาง ๆ ไดแก
การศึ ก ษางาน การจั บ เวลา การวิ เคราะห ส าเหตุ แ ละผล
การศึกษาการไหลของกระบวนการ ตลอดจนประยุกตใชการ
เพิ่มผลผลิตโดยหลักการ ECRS ดังนี้
การลดความสูญ เปลาในกระบวนการผลิตเที ยนเวียนหั ว
กรณี ศึ ก ษา ธุ ร กิ จ โรงหล อ เที ย นมงคล ใช ECRS ในการลด
ขั้นตอนการตัดกนเทียนทําใหเกิดความสูญเปลา โดยใชอุปกรณ
จุมไสเทียนทําใหระยะเวลาที่ใชในกิจกรรมการจุมไสเทียนลดลง
จาก 765 วินาทีตอรอบการผลิตเปน 134.6 วินาทีตอรอบการ
ผลิต (รอยละ 82.41) และอุป กรณ ตัดกน เที ยนถูก พั ฒ นาขึ้น
เพื่ อแกป ญ หาทํ าให ตัดกน เที ยนได เพิ่ ม ขึ้นจากประมาณ 6-7
เสนเปน 20 เสน อีกทั้งยังใชแผนภูมิการไหลของกระบวนการ
ผลิ ต ในการวิเคราะห ส าเหตุ ใช วิ ธีก ารวิเคราะห ทํ าไม-ทํ าไม
และใชแผนภูมิกางปลาในการเก็บรวบรวมขอมูล [5]
ในงานวิจัยเรื่องการปรับปรุงประสิทธิภาพกระบวนการแยก
เมล็ ด กระเจี๊ ย บแดงออกจากผลโดยใช เ ทคนิ ค ECRS ได
ประยุกตใชหลักการศึกษางาน การจับเวลา แผนผังสาเหตุและ
ผล เพื่อแกปญหาในกระบวนการแยกเมล็ดกระเจี๊ยบแดงที่ใช
เวลานาน จึงปรับปรุงวิธีการแยกเมล็ดกระเจี๊ยบแดงออกจาก
ผลโดยสรางเครื่องมือชวยในการทํางานโดยใชหลักการทําให
ง า ย สามารถลดเวลาทํ า งานในกระบวนการคั ด แยกจาก
214.34 วินาที เหลือ 57.25 วินาที คิดเปนรอยละ 73.29 [6]
สําหรับเรื่องการเพิ่มประสิทธิภาพกระบวนการผลิตฆอง 9
จู ม กรณี ศึ ก ษา ชุ ม ชนถิ่ น ฐานทาฆ อ งบ านคอนสาย จั งหวั ด
อุบลราชธานี ใชแผนภูมิกระบวนการไหลศึกษาระยะทางที่ใช
ในการเคลื่ อ นที่ แ ละกระบวนการผลิ ต ฆ อ ง นํ า มาสู แ ผนภู มิ
Why-Why พบป ญ หาจากขั้ น ตอนการทํ า งานมากเกิ น ไป
วิธีก ารทํ างานซับ ซอ น และเวลาที่ ใชในการตัดขอบฆ องมาก
เกินไป จึงใชเทคนิคการปรับปรุงงาน (ECRS) ออกแบบวิธีการ
ในขั้นตอนการวัดขนาดเสนรอบวงของแผนเหล็กสวนหนา โดย
ใช ห ลั กการปรับ ปรุงงานให งายขึ้น (Simplify) ตี เส น กํ าหนด
แถบสีข นาดขอบฆ อ งแต ละขนาดให เท ากั บ ขนาดแผน เหล็ ก
มาตรฐาน เพื่อทําเปนแนวในการตีเสนความกวางของขอบฆอง
3
สามารถลดรอบเวลาในการทํางานไดรอยละ 57.68 และสราง
อุปกรณ ชวยในการทํ างานทํ าให สามารถลดรอบเวลาในการ
ทํางานลงไดรอยละ 48.42 [7]
สวนงานวิจัยเรื่องการประยุกตใชเครื่องมือทางวิศวกรรมอุต
สาหการเพื่ อ ปรั บ ปรุ ง ประสิ ท ธิ ภ าพ กระบวนการผลิ ต
กรณีศึกษา กระบวนการผลิตกอนเชื้อเห็ด ทําการวิเคราะหหา
แนวทางลดความสู ญ เปล าในกระบวนการผลิ ต ก อ นเชื้ อ เห็ ด
โดยการจัดเรียงงานใหม กําจัดงานที่ไมจําเปนออก และ ทําให
งานที่มีทําไดงายขึ้นโดยใชหลักการ ECRS ทําใหเวลาสูญเปลา
ในขั้ น ตอนการทํ า งานลดลง 8.53 วิ น าที /ก อ น หรื อ คิ ด เป น
15.68 % [8]
จะเห็ นไดวาการศึกษาวิธีการทํางานและการประยุก ตใช
แนวคิ ด ECRS เหล า นี้ ล ว นเป น ที่ ย อมรั บ สามารถนํ า มาใช
ปรับปรุงกระบวนการผลิตกัน อยางแพรห ลายและไดผลเป น
อยางดี
3. วิธีดําเนินงานวิจัย
การศึ ก ษากระบวนการผลิ ต และสํ า รวจสภาพป ญ หาใน
ป จ จุ บั น ของโรงงานผลิ ต เตา จะนํ า ไปสู ก ารหาสาเหตุ ที่ จ ะ
ปรับปรุง และแนวทางในการดําเนินการเพื่อเพิ่มผลผลิต โดยมี
การดําเนินงานดังนี้
3.1 ศึกษากระบวนการผลิตเตาถาน
โรงเตาเพชรพงษ สิ ท ธิ์ จั งหวัด กาฬสิ น ธุ มี ก ารผลิ ต หรื อ
ประกอบเตาถานตลอดทั้งป มีพนักงานผลิตเตาทั้งหมด 4 คน
เวลาในการปฏิ บั ติ ง าน 7 ชั่ ว โมงต อ วั น กํ า ลั ง การผลิ ต เตา
ประมาณ 2,000 เตาตอเดือน
ในการศึ ก ษากระบวนการผลิ ต เตาถ า นของโรงงาน
กรณีศึกษา คณะผูวิจัยไดทําการศึกษาสภาพปจจุบันและเก็บ
รวบรวมขอมูลโดยสรางแผนภูมิกระบวนการผลิตแบบกลอง
ขอความบรรยาย เพื่อชวยทําใหสามารถมองเห็นขั้นตอนและ
กระบวนการผลิ ต ไดชั ด เจนมากยิ่ งขึ้น ซึ่ งการผลิ ต เตาถ านมี
ขั้นตอนและกระบวนการผลิต (แสดงในรูปที่ 1) ดังนี้
เริ่มจากนําถังสังกะสีเปลือกเตาและแกนเตาประกอบเขา
ดวยกั นแลวอัด แกลบดํ าเข าไปในชองวางระหวางสังกะสีกั บ
แกนเตาใหแนน ตีเสนสําหรับตัดชองลมแลวตัดชองลมเตาใหได
ตามขนาด จากนั้นนําเตาไปปาดปูนทับรอยอัดแกลบดําและ
ตกแตงบริเวณปากเตาใหเรียบรอย นําแผนรังผึ้งมาประกอบ
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3 4

เขากับเตาพรอมตรวจสอบรอยประกอบ แลวพนสีตกแตงและ
เคลือบเตาแลวรอจําหนาย พนักงาน สถานที่
เกิดความเมื่อยลา
ทํางานแบบเดิม การจัดผังโรงงาน
ดวยความเคยชิน ไมเหมาะสม
ถังสังกะสี แกนเตา ความเร็วในการทํางาน
เปลือกเตา แตละคนไมเทากัน
ไมมีการฝกอบรมพนัก ปญหาใน
งานกอนปฏิบัติงาน กระบวน
วัตถุดิบแตกหัก การผลิต
ประกอบถังสังกะสี ขาดขั้นตอนมาตรฐาน
ในการทํางาน ระหวางจัดเก็บ เตาถาน
กับแกนเตา
เกิดเความสูญเปลา
กระบวนการ ระหวางทํางาน
วางวัตถุดิบ
อัดแกลบดํา ทํางานยังไมดี ไมเปนระเบียบ

วิธีดําเนินงาน วัตถุดิบ

ตีเสนและ
ตัดชองลม รูปที่ 2 แผนผังแสดงเหตุและผลของปญหาในกระบวนการผลิตเตาถาน

แผนรังผึ้ง ปาดปูนตกแตง จากแผนภู มิ กางปลาคณะผู วิจัยจึ งเลือ กเฉพาะสาเหตุ ที่

ปากเตา
ประกอบแผนรังผึ้งกับเตา
ตกแตง พนสี
เคลือบ
รอจําหนาย
รูปที่ 1 แผนภูมิกระบวนการผลิตเตาถานแบบกลองขอความบรรยาย
3.2 ศึกษาสภาพปญหา
การเก็บรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับสภาพบัญหาเบื้องตนดวย
แผนภูมิกางปลาหรือบางทีเรียกวาแผนผังแสดงเหตุและผล ซึ่ง
เปนแผนผังที่แสดงถึงความสัมพันธระหวางปญ หากับสาเหตุ
ทั้งหมดที่กอใหเกิดปญหานั้น [9] พบวาปญหาในกระบวนการ
ผลิตเตาถาน มีสาเหตุมาจาก 4 ดาน ไดแก พนักงาน สถานที่
วิธีการดําเนินงาน และวัตถุดิบ ดังรูปที่ 2
สามารถแกไขไดกอนมาทําการปรับปรุง ซึ่งไดแก ปญหาจาก
วิธีการดําเนินงาน ซึ่งมีสาเหตุมาจากกระบวนการทํางานยังไม
เหมาะสม มีความสูญเปลาเกิดขึ้นระหวางการทํางาน รวมถึง
การขาดขั้นตอนมาตรฐานการทํางาน ซึ่งการแกปญหานี้จะชวย
ป รั บ ป รุ ง ก ระบ วน ก ารผลิ ต เพื่ อ เพิ่ ม ป ระสิ ท ธิ ภ าพ ใน
กระบวนการผลิตเตาถาน
3.3 ศึกษาวิธีการทํางาน
การทํ างานของโรงงานกรณี ศึ กษาจะอาศั ยแรงงานจาก
พนักงานรายวันเปนหลัก กลาวคือคาแรงที่ไดรับจะขึ้นอยูกับ
จํานวนเตาที่ผลิตไดตอวัน ผูวิจัยจึงเลือกศึกษาและเก็บขอมูล
จากพนักงานที่สามารถผลิตเตาไดตามคาเฉลี่ยซึ่งอยูที่ 19 เตา
ตอวัน จากนั้นจึงทําการแบงงานออกเปนสวนยอย ๆ เพราะจะ
ช ว ยให ส ามารถวิเคราะห สั งเกตส วนประกอบของงาน และ
สะดวกในการจับเวลา ซึ่งการแบงแยกงานยอยตองมีจุดเปลี่ยน
การเคลื่อนไหวที่ชัดเจน แตละขั้นตอนยอยตองเปนการกระทํา
อยางหนึ่งอยางใดในการปฏิบัติงาน เพื่อความสะดวกตอการ
ปรับปรุงและแกไขการปฎิบัติงานจึงบันทึกการทํางานโดยใช
สัญลักษณที่เปนสากล ดังนี้ [3]
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3
คือ การปฏิบัติงาน
คือ การเคลื่อนยาย
คือ การรอคอย
คือ การตรวจสอบ
คือ การเก็บพัก
ขั้ น ตอนต อ ไปคื อ การจั บ เวลาในการทํ า งาน โดยการลง
พื้นที่เพื่อศึกษากระบวนการผลิตเตาถานอยางละเอียด และทํา
การบันทึกเวลาของแตละงานยอยโดยในการวิจัยนี้ทําการจับ
เวลาในการทํ างาน 10 รอบ จากนั้ น คํานวณหาค าเฉลี่ย ของ
เวลาการทํางาน [3] ดังตารางที่ 1
จากกระบวนการทํางานดังตารางที่ 1 พบวา ขั้นตอนการ
ทํ า งานย อ ยสามารถแบ ง ได เ ป น 24 ขั้ น ตอน โดยมี ก าร
ปฏิบัติการ 11 ครั้ง การตรวจสอบ 2 ครั้ง การเคลื่อนยาย 10
ครั้ง และการจัดเก็บ 1 ครั้ง รอบเวลาในการทํางาน คือ 1,367
วินาที และมีระยะทางทั้งหมด 32 เมตร
การบันทึกกระบวนการผลิตเตาถานลงบนไดอะแกรมการ
เคลื่ อ นที่ ดั ง รู ป ที่ 3 เพื่ อ ที่ จ ะทํ าให เห็ น ภาพการเคลื่ อ นที่ ใ น
กระบวนการและระยะทางการเคลื่ อ นย า ย สามารถนํ า ไป
วิเคราะหหาความสูญเปลาที่เกิดขึ้นในกระบวนการผลิต และ
ชวยชี้ใหเห็นจุดที่เกิดการรอคอยไดชัดเจนมากยิ่งขึ้นในลําดับ
ถั ด ไป เมื่ อ ทํ า การวิ เคราะห ก ารไหลจะเห็ น ได ว า เส น ทางใน
สายการผลิตมีระยะทางที่มากและมีลักษณะวนกลับไปกลับมา
4. ผลการวิจัย
จากการสํ า รวจกระบวนการผลิ ต เตาถ า น สามารถใช
แนวคิด ECRS ซึ่งประกอบดวยการวิเคราะหการกําจัดขั้นตอน
การทํางานที่ไมจําเปน การรวมขั้นตอนการทํางานเขาดวยกัน
การจัดลําดับงานใหมใหเหมาะสม และการปรับปรุงการทํางาน
หรืออุ ป กรณ เพื่ อให งายต อการทํ างาน ผูวิจัยจึงไดเสนอแนว
ทางการแกไขปรับปรุงการทํางานโดยมีขั้นตอนการทํางานหลัง
ปรับปรุง ดังตารางที่ 2
การปรับปรุงกระบวนการทํางานของกระบวนการผลิตเตา
ถาน ดวยหลักการ ECRS มีรายละเอียดดังนี้
การเรียงลําดับ ขั้น ตอนการทํ างานใหม จะสังเกตไดวามี
การเคลื่อนที่เกิดขึ้นมากในกระบวนการผลิตหากจัดเสนทาง
การเดินใหมจะทําใหลดระยะทางเดินลงได จึงไดเปลี่ยนลําดับ
การทํางานใหมระวางขั้นตอนที่ 1 และ 5 จากเดิมจะเดินไป
5
หยิบถังสังกะสีแลวจึงวางที่กองแกลบดําแลวคอยเดินไปหยิบ
แกนเตาแล ว เดิ น กลั บ มาที่ ก องแกลบดํ า ระยะทางเดิ ม คื อ
18.5 เมตร เมื่อจัดเสนทางเดินใหมโดยใหเดินไปหยิบแกนเตา
ไปวางไวที่กองแกลบดํากอน แลวจึงคอยเดินไปหยิบถึงสังกะสี
มาไวที่กองแกลบดํา ระยะทางใหม คือ 15 เมตร ซึ่งการเปลี่ยน
ลําดับการทํางานจะทําใหระยะทางลดลง 3.5 เมตร สงผลให
เวลาลดลง 7.8 วินาที
การเรียงลําดับขั้นตอนการทํางานใหม เมื่อปาดปูนตกแตง
ปากเตาเสร็จในขั้นตอนที่ 15 จากเดิมพนักงานยกเตาไปวาง
ลานพักแหงแลวจึงเดินไปที่ลานเพื่อหยิบแผนรังผึ้งแลวกลับมา
ประกอบที่ ล านพั ก เตา ระยะทางเดิ ม คื อ 8 เมตร เมื่ อ
เรียงลําดับ โดยเปลี่ยนกระบวนการทํ างานใหมโดยให เดิน ไป
หยิบแผนรังผึ้งที่ลานเก็บรังผึ้งมาที่ลานปาดปูนแลวจึงประกอบ
แผนรังผึ้งเขากับเตาพรอมตรวจสอบรอยประกอบแลวจึงคอย
ยกเตาไปลานพักเตา ระยะทางใหมเทากับ 6 เมตร สามารถลด
เวลาในกระบวนการได 5.1 วินาที
การกําจัดขั้นตอนการทํางานที่ไมจําเปนและจัดลําดับการ
ทํางานใหม จากเดิมการทํางานในขั้นตอนที่ 16 จะวางเตาในที่
วางของลานพักแหงรอประกอบซึ่งเปนความสูญเปลาเนื่องจาก
การจัดเก็บระหวางการทํางาน ดังนั้นเพื่อใหสะดวกตอการพนสี
จึงปรับปรุงการทํางานโดยเมื่อยกเตาที่ประกอบเสร็จไปลานพัก
แห ง ให นํ า เตาไปวางในลั ก ษณะที่ ซ อ นกั น ไว ใ นจุ ด ที่ พ ร อ ม
สําหรับพนสีซึ่งจะทําใหเวลาการทํางานเพิ่มขึ้นเนื่องจากการยก
เตาซอนกัน 3.9 วินาทีตอเตา แตจะทําใหสามารถลดเวลาของ
ขั้นตอนการนําเตามาเรียงซอนกันในขั้นตอนที่ 16 ลงได 79.6
วินาที
ผลการดําเนินงานแกปญหาที่เกิดขึ้นในกระบวนการผลิต
พบว า การใช ห ลั ก การ ECRS ทํ า ให ส ามารถลดเวลาใน
กระบวนการผลิตและขั้นตอนการทํางานลงได โดยไดทําการ
เปรียบเทียบเวลากอนและหลังการปรับปรุงการทํางานของแต
ละกิจกรรมดังตารางที่ 3
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3 6

ตารางที่ 1 แผนภูมกิ ระบวนการผลิตเตาถานกอนการปรับปรุง

ชื่อบริษัท : โรงเตาเพชรพงษสิทธิ์ จังหวัดกาฬสินธุ สัญลักษณ ปจจุบัน
การปฏิบัติงาน 11
กรรมวิธี : การผลิตเตาถาน การเคลื่อนยาย 10
การรอคอย 0
การตรวจสอบ 2
 วิธีปจจุบัน  วิธีเสนอ
การเก็บพัก 1
ขั้น เวลา ระยะทาง สัญลักษณ หมายเหตุ
กิจกรรม
ตอน (s) (m)
1 เดินไปกองที่เก็บถังสังกะสีเปลือกเตา 9.4 4
2 หยิบถังสังกะสี 6.4
3 เดินไปที่กองแกลบดํา 6.2 2.5
4 วางถังสังกะสี 2.8
5 เดินไปลานเก็บแกนเตา 12.6 6
6 ยกแกนเตา 4.2
7 เดินไปที่กองแกลบดํา 14.4 6
8 วางแกนเตา 3.2
9 ตรวจสอบแกนเตาและถังสังกะสี 61.8
10 ประกอบถังสังกะสีกับแกนเตาและอัดแกลบดําใหแนน 359.8
11 ยกเตาไปทีจ่ ุดตีเสน 5.8 1.5
12 ตีเสนและตัดชองลมเตา 146.2
13 ยกเตาไปทีล่ านปาดปูน 4.6 1
14 ปาดปูนตกแตงปากเตา 400.8
15 ยกเตาไปลานพักเตา 8.2 2
16 วางเตาในที่วางของลานพักแหงรอประกอบ 6.2
17 เดินไปลานเก็บแผนรังผึ้ง 7.3 3
18 เลือกหยิบแผนรังผึ้ง 3.8
19 นํารังผึ้งมาที่ลานพักเตา 7.8 3
20 ประกอบแผนรังผึง้ เขากับเตา 88.6
21 ตรวจสอบรอยประกอบ 62.6
22 นําเตามาเรียงซอนกันจุดที่จะพนสี 69.6
23 พนสีเคลือบเปลือกเตา 66.4
24 ยกเตาไปวางลานรอจําหนาย 8.3 3
รวม 1,367 32 11 10 0 2 1
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3 7

ที่เก็บแกนเตา
1
ลานรอจําหนาย 5 6

24

ลานพักเตา 23 22 21 20 16

ลานปาดปูน 15
14 17
2
13
12 จุดตีเสน ที่เก็บถังสังกะสี
7
19
4 8 9 10 11 18
3 ที่เก็บแผนรังผึ้ง
กองแกลบดํา

รูปที่ 3 ไดอะแกรมการเคลื่อนที่ของการผลิตเตาถาน
ตารางที่ 2 กระบวนการผลิตเตาถานหลังการปรับปรุง (ตอ)
ตารางที่ 2 กระบวนการผลิตเตาถานหลังการปรับปรุง

ระยะทาง(m)
เวลา(s)
ขั้นตอน

กิจกรรม
ระยะทาง(m)
เวลา(s)
ขั้นตอน

กิจกรรม
17 เดินไปลานปาดปูน 5.2 2
1 เดินไปลานเก็บแกนเตา 8.4 4 18 ประกอบแผนรังผึง้ เขากับเตา 88.6
2 ยกแกนเตา 4.2 19 ตรวจสอบรอยประกอบ 62.6
3 เดินไปที่กองแกลบดํา 14.4 6 20 ยกเตาไปลานพักแหง 8.2 2
4 วางแกนเตา 3.2 วางในลักษณะซอนกันในจุดที่พรอม 10.1
21
5 เดินไปกองถังสังกะสี 5.8 2.5 สําหรับพนสี
6 หยิบถังสังกะสีเปลือกเตา 6.4 22 พนสีเคลือบเปลือกเตา 56.4
7 เดินไปที่กองแกลบดํา 6.2 2.5 23 ยกเตาไปวางลานรอจําหนาย 8.3 3
8 วางถังสังกะสีเปลือกเตา 2.8 รวม 23 ขั้นตอน 1,278.4 5.26
9 ตรวจสอบแกนเตา ถังสังกะสี 61.8
ประกอบถังสังกะสีกับแกนเตาและอัด 359.8 จะเห็นไดวาการประยุกตใชหลักการ ECRS และการศึกษา
10
แกลบดําใหแนน เวลาการทํ างานเพื่ อ ปรับ ปรุงกระบวนการผลิ ต เตาถ านของ
11 ยกเตาไปทีจ่ ุดตีเสน 5.8 1.5 โรงงานกรณีศึกษา โดยการจัดเรียงลําดับการทํางานใหมทําให
12 ตีเสนและตัดชองลมเตา 146.2
ระยะทางในการเคลื่อนที่จากเดิม 32 เมตร ลดลงเหลือ 26.5
13 ยกเตาไปทีล่ านปาดปูน 4.6 1
14 ปาดปูนตกแตงปากเตา 400.8 เมตร(ลดระยะทางได 5.5 เมตร) นอกจากนี้ยังสามารถกําจัด
15 เดินไปลานเก็บแผนรังผึ้ง 4.8 2 ขั้นตอนการทํางานที่ไมจาํ เปนทําใหลดขั้นตอนการทํางานลงได
16 เลือกหยิบแผนรังผึ้ง 3.8 1 ขั้นตอน (จากเดิม 24 ขั้นตอน เหลือ 23 ขั้นตอน) และรอบ
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3 8

เวลาที่ ใช ผ ลิ ต เตาถ านลดลงจาก 1,367 วิน าที ต อ เตา เหลื อ แตป จจัยในการผลิตที่ ใช เชน แรงงาน ต นทุ น วัตถุดิบ และ
เพียง 1,278.4 วินาที (ลดเวลาได 88.6 วินาที) ปจจัยอื่น ๆ ยังคงเทาเดิม

ตารางที่ 3 ผลการเปรียบเทียบเวลากอนและหลังปรับปรุงการทํางาน
กิตติกรรมประกาศ
กิจกรรม กอน (s) หลัง(s) ผลตาง(s)
ผูวิจัย ตอ งขอขอบพระคุณ เจาของโรงงานเตาเพชรพงษ
จัดเรียงเสนทางเดินใหมระหวาง สิ ท ธิ์ ตลอดไปจนถึ งพนั ก งานทุ ก ท านที่ ให ค วามอนุ เคราะห
ที่ เก็ บ ถั ง สั ง กะสี กองแกลบดํ า 59.2 51.4 ลดลง 7.8
และลานเก็บแกนเตา ขอมูลตาง ๆ ในการลงพื้นที่เพื่อเก็บขอมูล ใหคําปรึกษา และ
ความรวมมือตลอดการทํางาน
จัดเรียงเสนทางเดินใหมระหวาง
ลานพักแหง ลานปาดปูน และที่ 178.3 173.2 ลดลง 5.1 เอกสารอางอิง
เก็บรังผึ้ง
[1] กองสถิ ติ สั ง คม. สรุ ป ผลที่ สํ า คั ญ การใช พ ลั ง งานของ
เดิมจะวางเตาเรียงไวลานพักแหง เพิ่มขึ้น ครัวเรือน พ.ศ. 2561. สํานักงานสถิติแหงชาติ; 2562.
6.2 10.1
เปลี่ยนเปนวางเตาซอนกัน 3.9 เขาถึงไดจาก: http://www.nso.go.th/sites/2014/
กําจัดขั้นตอนการยกเตาขึ้นวาง ลดลง Pages/สํ า รวจ/ด า นเศรษฐกิ จ /สาขาพลั ง งาน/การใช
79.6 0
ซอนกัน 79.6 พลั ง งานของครั ว เรื อ น.aspx [เข า ถึ ง เมื่ อ 2 ธั น วาคม
2562].
รวมระยะเวลาที่ลดลง 88.6
[2] วั น ชั ย ริ จิ ร วนิ ช . การศึ ก ษาการทํ า งาน หลั ก การและ
กรณี ศึ ก ษา. กรุ ง เทพฯ: สํ า นั ก พิ ม พ แ ห ง จุ ฬ าลงกรณ
5. สรุปผลการศึกษา มหาวิทยาลัย; 2552.
[3] รั ช ต วรรณ ก าญ จ น ป ญ ญ าค ม . ก ารศึ ก ษ างาน
จากการศึกษากระบวนการผลิตเตาถานโดยละเอียดเพื่อ
อุตสาหกรรม. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพทอป; 2553.
นํามาวิเคราะหและแกไขปรับปรุงกระบวนการผลิตโดยไดนํา [4] มั ง กร โรจน ป ระภากร. ระบบการผลิ ต แบบโตโยต า .
แนวคิ ด ECRS มาใช ใ นการปรั บ ปรุ ง ขั้ น ตอนการทํ า งาน กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพสมาคมสงเสริมเทคโนโลยี
สามารถลดขั้นตอนการทํางานลงได 1 ขั้นตอน ลดระยะทางลง (ไทย-ญี่ปุน); 2550.
ได 5.5 เมตร และเมื่ อ เปรีย บเที ย บเวลาในการทํ า งานก อ น [5] กนกวรรณ สุภักดี, อินทุอร หินผา, อาริญา กลอกระโทก,
ปรับ ปรุงและหลังปรับ ปรุงพบวา รอบเวลาที่ ใชผลิต เตาถาน ณัฐวัฒน เหลาโกก. การลดความสูญเปลาในกระบวนการ
ลดลง 88.6 วินาทีตอเตา จากเดิมพนักงานหนึ่งคนผลิตได 19 ผลิตเทียนเวียนหัว กรณีศึกษา: ธุรกิจโรงหลอเทียนมงคล.
เตาต อ วั น สามารถเพิ่ ม ผลผลิ ต ขึ้ น เป น 20 เตาต อ วั น โดย UBU Engineering Journal. 2019; 12(2):112–22.
คํานวณจากเวลาที่ ลดลงเตาละ 88.6 วิน าที ในการผลิต 19 [6] พี ร วั ต ร ลื อ สั ก , สมควร สงวนแพง. การปรั บ ปรุ ง
เตา คิดเปน 1,683.4 วินาที ทําใหมีเวลาเพียงพอผลิตเพิ่มขึ้น ประสิทธิภาพกระบวนการแยกเมล็ดกระเจี๊ยบแดงออก
จากผลโดยใช เ ทคนิ ค ECRS. Naresuan University
ไดอีก 1 เตา เมื่อพิจารณาจากพนักงานผลิตเตาทั้งหมด 4 คน
Engineering Journal. 2017; 12(2):41–54.
และจํานวนวันทํางาน 25 วันตอเดือน ทําใหผลผลิตเตาของ [7] คลอเคลี ย วจนะวิ ช ากร. การเพิ่ มประสิ ท ธิ ภ าพ
โรงงานเพิ่ ม ขึ้ น เป น 100 เตาต อ เดื อ น กล าวได ว าเมื่ อ มี ก าร กระบวนการผลิตฆอง 9 จูม กรณีศึกษา ชุมชนถิ่นฐานทํา
ปรั บ ปรุ ง กระบวนการผลิ ต ให มี ค วามเหมาะสมต อ การ ฆ อ งบ าน ค อ น ส าย จั งห วัด อุ บ ล ราช ธ านี . UBU
ปฏิบัติงาน ไมวาจะเปนการจัดลําดับการทํางานใหม การลด Engineering Journal. 2019; 12(2):86–98.
และการรวมขั้น ตอนการทํ างานดวยหลัก การของ ECRS นั้ น [8] มงคล กิตติญาณขจร, นภัสสร โพธิสิงห, ธนวัตร พัดเพ็ง.
สงผลใหพนักงานสามารถทํางานไดงายและรวดเร็วขึ้น นับเปน การประยุกตใชเครื่องมือทางวิศวกรรมอุตสาหการเพื่อ
อีกวิธีการหนึ่งที่สามารถชวยเพิ่มผลผลิตใหแกผูประกอบการได ปรั บ ปรุ ง ประสิ ท ธิ ภ าพกระบวนการผลิ ต : กรณี ศึ ก ษา
 วารสารวิชาการ วิศวกรรมศาสตร ม.อบ. ปที่ 14 ฉบับที่ 3 9

ก ระ บ วน ก ารผ ลิ ต ก อ น เชื้ อ เห็ ด . Kasem Bundit

Engineering Journal. 2019; 9(2):71–89.
[9] วั น รั ต น จั น ทกิ จ . 17 เครื่ อ งมื อ นั ก คิ ด . กรุ ง เทพฯ:
สํานักพิมพหางหุนสวนจํากัด ซีโน ดีไซน; 2547.