‫اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬

‫ﻲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرري‬
ISIRI Islamicc Republic of
o Iran ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

12173-1 ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬

‫ﻲ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺎت‬
‫د‬ ‫ن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‬ 12173-1

1st.edition Institute of
o Standardss and Industtrial Researrch of Iran ‫ﭼﺎپ اول‬
‫ﭼ‬

‫ﺪازه ي‬
-‫ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار آآﻫﻦ ﻛﻞ‬ ‫ اﻧﺪ‬-‫ﻛﺎﺎﻧﻪﻫﺎي آآﻫﻦ‬
‫از اﺣﻴﺎء ﺎﺑﺎ‬ ‫ روش ﺗﻴﻴﺘﺮ ﺳﻨﺠ‬:1 ‫ﻗﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺠﻲ ﺑﻌﺪ ز‬
‫( ﻛﻠﺮﺮﻳﺪ‬II)‫ﻗﻠﻊ‬
‫ﻊ‬

Iron orres- Deteerminatiion of tottal iron

contentt- - Part 1: Titrim
metric methods
m
afteer tin(II) chloridee reducttion

ICS
S: 73.060
0.10
 ‫ﺑﻪﻧﺎم ﺧﺪا‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻨﺪ ﻳـﻚ ﻣـﺎدة‪ 3‬ﻗـﺎﻧﻮن اﺻـﻼح ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﻣﺆﺳﺴـﺔ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺼﻮب ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ‪ 1371‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺟﻊ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ و ﻧﺸـﺮ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫ﻣﻠﻲ )رﺳﻤﻲ( اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫*‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﻣﺮاﻛﺰ و ﻣﺆﺳﺴـﺎت‬
‫ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪي و اﻗﺘﺼﺎدي آﮔﺎه و ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد وﻛﻮﺷﺸﻲ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﻲ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪي‪،‬‬
‫ﻓﻨﺎوري و ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﻛـﻪ از ﻣﺸـﺎرﻛﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ و ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﺔ ﺻـﺎﺣﺒﺎن ﺣـﻖ و ﻧﻔـﻊ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺼـﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و وارد ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﭘﻴﺶ ﻧـﻮﻳﺲ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ذي ﻧﻔﻊ و اﻋﻀﺎي ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻓﻨـﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ارﺳـﺎل ﻣـﻲﺷـﻮد و ﭘـﺲ از‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻈﺮﻫﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ در ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﻠﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن رﺷﺘﻪ ﻃﺮح و در ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ) رﺳﻤﻲ( اﻳـﺮان‬
‫ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ و ذﻳﺼﻼح ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺿﻮاﺑﻂ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫درﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﻠﻲ ﻃﺮح و ﺑﺮرﺳﻲ و درﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠـﻲ اﻳـﺮان ﭼـﺎپ و ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪.‬ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻣﻠﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﺎد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠـﻲ اﻳـﺮان ﺷـﻤﺎرة ‪ 5‬ﺗـﺪوﻳﻦ و در ﻛﻤﻴﺘـﺔ ﻣﻠـﻲ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺑﻮط ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد )‪ (ISO‬ﻛﻤﻴﺴـﻴﻮن ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﺗﻜﻨﻴﻚ )‪ 2(IEC‬و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﻧﺪازه ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ )‪ 3(OIML‬اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ راﺑﻂ‪ 4‬ﻛﻤﻴﺴـﻴﻮن ﻛـﺪﻛﺲ‬
‫ﻏﺬاﻳﻲ )‪ 5(CAC‬در ﻛﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻠﻲ و ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪي ﻫـﺎي‬
‫ﺧﺎص ﻛﺸﻮر‪ ،‬از آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﻬﺎن و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻨﺎﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه در ﻗـﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ ﻓـﺮدي و ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺣﺼـﻮل اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻣﺤﺼـﻮﻻت و ﻣﻼﺣﻈـﺎت زﻳﺴـﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان را ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪي داﺧﻞ ﻛﺸﻮ ر و ‪ /‬ﻳـﺎ اﻗـﻼم وارداﺗـﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬
‫ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﺟﺒﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻛﺸـﻮر‪ ،‬اﺟـﺮاي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﻲ و درﺟﻪﺑﻨﺪي آن را اﺟﺒﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺮاي اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺑﺨﺸـﻴﺪن ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن از‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﻌﺎل در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺸﺎوره‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰي و ﺻﺪورﮔﻮاﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴـﺖ و‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )واﺳﻨﺠﻲ( وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻨﺠﺶ ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ ﻧﻈﺎم ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ و در ﺻـﻮرت اﺣـﺮاز ﺷـﺮاﻳﻂ ﻻزم‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣـﺔ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﻪ آن ﻫﺎ اﻋﻄﺎ و ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬ﺗﺮوﻳﺞ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﺎﻫـﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳـﻴﻮن )واﺳـﻨﺠﻲ( وﺳـﺎﻳﻞ‬
‫ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻴﺎر ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان از دﻳﮕﺮ وﻇـﺎﻳﻒ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫* ﻣﻮﺳﺴﺔ‪‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪‬و‪‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪‬ﺻﻨﻌﺘﻲ‪‬اﻳﺮان‬
‫‪1- International organization for Standardization‬‬
‫‪2 - International Electro technical Commission‬‬
‫)‪3- International Organization for Legal Metrology (Organization International de Metrology Legal‬‬
‫‪4 - Contact point‬‬
‫‪5 - Codex Alimentarius Commission‬‬

‫ب‬
 ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫» ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي آﻫﻦ‪ -‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﻛﻞ‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ :1‬روش ﺗﻴﺘﺮ ﺳﻨﺠﻲ ﺑﻌﺪ از اﺣﻴﺎء ﺑﺎ ﻗﻠﻊ)‪(II‬‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ «‬

‫ﺳﻤﺖ و‪ /‬ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‬ ‫رﺋﻴﺲ‪:‬‬

‫ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪﭼﻤﺮان‬ ‫ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﻃﺎﻫﺮه‬
‫اﻫﻮاز‬ ‫)دﻛﺘﺮاي ﺷﻴﻤﻲ ﻣﻌﺪﻧﻲ(‬

‫دﺑﻴﺮ‪:‬‬
‫اداره ﻛﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪاردوﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﺧﻮﺷﻨﺎم‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﻪ‬
‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬ ‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫رﺋﻴﺲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺮﻛﺰي داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫زرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺮوز‬

‫ﺷﻬﻴﺪﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫)دﻛﺘﺮاي ﺷﻴﻤﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ(‬

‫اﻋﻀﺎء‪) :‬اﺳﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ(‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﮔﺮوه ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫اﺣﻤﺪي‪ ،‬ﺳﻮداﺑﻪ‬
‫ﻓﻮﻻد اﻳﺮان‬ ‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫اداره ﻛﻞ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردوﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬ ‫اﻗﺒﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪه‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬ ‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺘﺎﻟﻮرژي(‬

‫رﺋﻴﺲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﮔـﺮوه ﻣﻠـﻲ ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﭘﻮﻻدﮔﺮ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﻲ‬

‫ﻓﻮﻻد اﻳﺮان‬ ‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ(‬

‫ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪﭼﻤﺮان‬ ‫رﺳﺘﮕﺎر زاده‪ ،‬ﺳﻌﺎدت‬

‫اﻫﻮاز‬ ‫)دﻛﺘﺮاي ﺷﻴﻤﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ(‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﮔﺮوه ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﺳﻴﺪﺻﺪر‪ ،‬ﻋﻠﻲ رﺿﺎ‬

‫ﻓﻮﻻد اﻳﺮان‬
‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫ج‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺮﻛﺰي داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﻛﻲ ﺷﻤﺲ‪ ،‬ﻟﻴﻠﻲ‬
‫ﺷﻬﻴﺪﭼﻤﺮان اﻫﻮاز‬ ‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫د‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ج‬ ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫د‬ ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫و‬ ‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر‬
‫ه‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪ 1‬ﻫﺪف و داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫‪1‬‬ ‫‪ 2‬ﻣﺮاﺟﻊ اﻟﺰاﻣﻲ‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 3‬اﺻﻮل آزﻣﻮن‬
‫‪2‬‬ ‫‪ 4‬ﻣﻮاد‬
‫‪4‬‬ ‫‪ 5‬وﺳﺎﻳﻞ‬
‫‪4‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬ ‫‪6‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ 7‬روش اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن‬
‫‪9‬‬ ‫‪ 8‬ﺑﻴﺎن ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫‪13‬‬ ‫‪ 9‬ﮔﺰارش آزﻣﻮن‬

‫ه‬
 ‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد" ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي آﻫﻦ‪ -‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﻛﻞ‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ :1‬روش ﺗﻴﺘﺮ ﺳﻨﺠﻲ ﺑﻌﺪ از اﺣﻴﺎء ﺑـﺎ ﻗﻠـﻊ)‪(II‬‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ " ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ آن درﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺷـﺪه و در‬
‫ﻫﺸﺘﺎد و ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ اﺟﻼس ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻮرخ‪ 88/7/1‬ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ‪،‬‬
‫اﻳﻨﻚ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺎدة ‪ 3‬ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻـﻨﻌﺘﻲ اﻳـﺮان‪،‬‬
‫ﻣﺼﻮب ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ‪ ، 1371‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻫﻤﮕﺎﻣﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﻠﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻨﺔ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻋﻠـﻮم و ﺧـﺪﻣﺎت‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان در ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺰوم ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺻﻼح و ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓـﺖ ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره از آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺎﺧﺬي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﺔ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ISO 2597-1: 2006, Iron ores- Determination of total iron content- - Part 1: Titrimetric‬‬
‫‪methods after tin(II) chloride reduction‬‬

‫و‬
 ‫ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي آﻫﻦ‪ -‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﻛﻞ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ : 1‬روش ﺗﻴﺘﺮ ﺳﻨﺠﻲ ﺑﻌﺪ از اﺣﻴﺎء ﺑﺎ ﻗﻠﻊ )‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ‬

‫ﻫﺪف و داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫‪1‬‬

‫ﻫﺪف از ﺗﺪوﻳﻦ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻌﻴﻴﻦ روش ﺗﻴﺘﺮ ﺳﻨﺠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار آﻫـﻦ ﻛـﻞ ﻛﺎﻧـﻪﻫـﺎي آﻫـﻦ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت ﺑﻌﺪ از اﺣﻴﺎء آﻫﻦ ﺳﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻠﻊ )‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ آﻫﻦ ﻛﻞ ﺑﻴﻦ ‪) 30 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( و ‪) 72%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( درﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻧـﻪ‬
‫ﻫﺎي آﻫﻦ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه و ﻫﻤﺠﻮش ﻫﺎ )آﮔﻠﻮﻣﺮ(‪ ،1‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﻠﻮﺧﻪاي‪ 2‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ‪ ،977‬ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﻫﻦ – اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان آﻫﻦ ﻛﻞ – روش ﻫﺎي اﺣﻴﺎ ﺑﺎ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻢ)‪(III‬‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن از ﺟﻴﻮه )‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ روش ﻛﺎر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺟﻴﻮه از ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻗﺒﻞ از دور رﻳﺨﺘﻦ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺎﺿـﻼب در‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ پ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ اﻟﺰاﻣﻲ‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺪارك اﻟﺰاﻣﻲ زﻳﺮ ﺣﺎوي ﻣﻘﺮراﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﺘﻦ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ارﺟﺎع داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ آن ﻣﻘﺮرات ﺟﺰﻳﻲ از اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺘﺸﺎر ارﺟﺎع داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼﺣﻴﻪ ﻫﺎ و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮﻫﺎي ﺑﻌﺪي آن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬درﻣﻮرد ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون ذﻛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ آنﻫﺎ ارﺟﺎع داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ و اﺻﻼﺣﻴﻪﻫﺎي ﺑﻌﺪي آنﻫﺎ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ازﻣﺮاﺟﻊ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎره ‪ ،1959‬ﻟﻮازم ﺷﻴﺸﻪاي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪-‬ﭘﻲﭘﺖﻫﺎي ﺗﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫‪1-2‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎره ‪ ،7520‬ﻟﻮازم ﺷﻴﺸﻪاي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪-‬ﺑﺎﻟﻦﻫﺎي ﺣﺠﻢﺳﻨﺠﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ‬ ‫‪2-2‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫‪ 3-2‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎره ‪ ،1728‬آب ﻣﻮرد ﻣﺼـﺮف در آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه ﺗﺠﺰﻳـﻪ –وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ و روشﻫـﺎي‬
‫آزﻣﻮن‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎره ‪ ، 980‬ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﻫﻦ – اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي رﻃﻮﺑﺖ ﺟﺬﺑﻲ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬ ‫‪4-2‬‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ اي ﺑﻪ روش وزن ﺳﻨﺠﻲ ﻛﺎرل ﻓﻴﺸﺮ‬

‫‪1- Agglomerates‬‬
‫‪2-Sinter products‬‬

‫‪1‬‬
 ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎره ‪ ، 973‬ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﻫﻦ –آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪5-2‬‬
‫‪2-6 ISO 7764, Iron ores- Preparation of predried test samples for chemical analysis‬‬

‫اﺻﻮل آزﻣﻮن‬ ‫‪3‬‬

‫آزﻣﻮﻧﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي زﻳﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﻛﻤﺘﺮ از‪ )0/05 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( و اﻧﺎدﻳﻢ‪)0/1 % ،‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ﻣﻮﻟﻴﺒﺪن ﻳﺎ ‪0/1 %‬‬
‫)ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ﻣﺲ‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺣﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺻﺎف و ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻴﺪروﻓﻠﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ و‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺳﻴﻠﻴﺲ ﺣﺬف و ﺑﺎ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﭘﻴﺮو ﺳﻮﻟﻔﺎت ذوب اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺣﺎﺻﻞ از ذوب در ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺣﻞ ﺷﺪه و آﻫﻦ ﺑـﺎ ﻣﺤﻠـﻮل آﻣﻮﻧﻴـﺎك رﺳـﻮب داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻮب ﻣﺠﺪداً در ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺣﻞ ﺷﺪه و اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل اﺻﻠﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺎوي ﺑﻴﺶ از ‪)0/05 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( و اﻧﺎدﻳﻢ ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑـﺎ ﻗﻠﻴـﺎ ذوب ﺷـﺪه و ﻣـﺬاب ﺑـﺎ آب‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﺻﺎف ﺷﺪه و ﻣﺤﻠﻮل ﺻﺎف ﺷﺪه‪ ،‬دور رﻳﺨﺘـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪه در ﻫﻴـﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳـﻴﺪ ﺣـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻫﻦ ﺳﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ در ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ اﺣﻴﺎء ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺣﻴﺎء ﻛﻨﻨﺪه اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻴﻮه )‪(II‬‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻫﻦ اﺣﻴﺎء ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳـﺪﻳﻢ دي ﻓﻨﻴـﻞ آﻣـﻴﻦ ﺳـﻮﻟﻔﻮﻧﺎت ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﺗﻴﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮاد‬ ‫‪4‬‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم آزﻣﻮن ﻓﻘﻂ از ﻣﻮاد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺗﺠﺰﻳﻪاي و آب درﺟﻪ ‪ 2‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠـﻲ اﻳـﺮان ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،1728‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-4‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/16‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 1/19‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 2-4‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/16‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 1/19‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬رﻗﻴﻖ ﺷـﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪.1:1‬‬
‫‪ 3-4‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/16‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 1/19‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬رﻗﻴـﻖ ﺷـﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪.1:2‬‬
‫‪ 4-4‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/16‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 1/19‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ‪ ،‬رﻗﻴـﻖ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪.1:10‬‬
‫‪ 5-4‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/16‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 1/19‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬رﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪. 1: 50‬‬
‫‪ 6-4‬ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/84‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ 7-4‬ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/84‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬رﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪.1:1‬‬
‫‪ 8-4‬ﻫﻴﺪروﻓﻠﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/13‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪)40% ] ،‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ([‪ ،‬ﻳـﺎ ﺟـﺮم ﺣﺠﻤـﻲ‬
‫‪ 1/19‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪) 48% ] ،‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ([‪.‬‬
‫‪ 9-4‬ارﺗﻮﻓﺴﻔﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪ 1/7‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 10-4‬ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ‪0/ 90‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 11-4‬ﺳﺪﻳﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت) ‪ ،( Na2CO3‬ﭘﻮدر ﺑﺪون آب‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ در دﻣﺎي ‪ 500‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ ﻳﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪار آب‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪) 1%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ﺑﺎﺷـﺪ ) ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺣـﺮارت دادن آزﻣﻮﻧـﻪ ﺑـﺮاي ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ در دﻣـﺎي ‪ 500‬درﺟـﻪ‬
‫ﺳﻠﺴﻴﻮس و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮم(‪.‬‬
‫‪ 12-4‬ﺳﺪﻳﻢ ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪ) ‪ ،( Na2O2‬ﭘﻮدر ﺧﺸﻚ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎده را در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺸﻚ ﻧﮕﻪ داري ﻛﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از ﻫﻤﺠﻮش ﺷﺪن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ 13-4‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﭘﻴﺮو ﺳﻮﻟﻔﺎت ) ‪ ،(K2S2 O7‬ﭘﻮدر ﻧﺮم‪.‬‬

‫‪ 14-4‬ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ -‬ارﺗﻮﻓﺴﻔﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ‪ 150‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (6-4‬را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻮل را ﻫﻢ ﻣـﻲزﻧﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺣـﺪود ‪300‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ آب‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده و در ﺣﻤﺎم آب ﻳﺎ آب ﺟـﺎري ﺧﻨـﻚ ﻛﻨﻴـﺪ‪ 150 .‬ﻣﻴﻠـﻲ ﻟﻴﺘـﺮ ارﺗﻮﻓﺴـﻔﺮﻳﻚ اﺳـﻴﺪ‬
‫)ﺑﻨﺪ‪(9-4‬را اﻓﺰوده و ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺎ آب رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 15-4‬ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 20‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬

‫‪ 16-4‬ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 100‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬

‫‪ 100‬ﮔﺮم ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳـﺪ دو آﺑـﻪ )‪ (SnCl2.2H2O‬را در ‪ 200‬ﻣﻴﻠـﻲ ﻟﻴﺘـﺮ ﻫﻴـﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳـﻴﺪ‬
‫)ﺑﻨﺪ‪ (1-4‬ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮارت دادن ﻣﺤﻠﻮل در ﺣﻤﺎم آب ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل را ﺧﻨﻚ ﻛﺮده و ﺑﺎ آب ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل را در ﺑﻄﺮي ﺷﻴﺸﻪاي ﻗﻬﻮهاي رﻧﮓ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻘﺪار ﻛﻢ ﻓﻠﺰ ﻗﻠـﻊ ﮔﺮاﻧـﻮﻟﻲ ﻳـﺎ ﺗﻜـﻪ اي‪ 1‬ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎد آوري‪ -‬ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ‪ 250‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي آﻣﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﻴﻮه )‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ )‪ ،(HgCl2‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 50‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬ ‫‪17-4‬‬

‫‪ 18-4‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﭘﺮ ﻣﻨﮕﻨﺎت )‪ ،(KMnO4‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 30‬ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬

‫‪1-mossy‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ 19-4‬ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد آﻫﻦ‪ 0/1 ،‬ﻣﻮل ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 5/58‬ﮔﺮم آﻫﻦ ﺧﺎﻟﺺ ] ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻠﻮص ‪) 99/9 %‬ﻛﺴـﺮ ﺟﺮﻣـﻲ([ را ﺑـﺎ دﻗـﺖ ‪ 0/002‬ﮔـﺮم درون ﻳـﻚ ﺑـﺎﻟﻦ‬
‫ﻣﺨﺮوﻃﻲ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي وزن ﻛﺮده و ﻳﻚ ﻗﻴﻒ ﺻﺎﻓﻲ ﻛﻮﭼﻚ را در دﻫﺎﻧﻪ آن ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ‪ 75 .‬ﻣﻴﻠـﻲ ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-4‬را در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﻓﺰوده و ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ ﺗﺎ آﻫﻦ ﺣـﻞ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺤﻠـﻮل را‬
‫ﺧﻨﻚ ﻛﺮده و ﺑﺎ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻫﻴﺪروژن ﭘﺮ اﻛﺴﻴﺪ ] ‪) 30%‬ﻛﺴﺮ ﺣﺠﻤﻲ([ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‪،‬‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ ﺟﻮش آﻳـﺪ و ﺗـﺎ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻫﻴـﺪروژن ﭘـﺮ اﻛﺴـﻴﺪ اﺿـﺎﻓﻲ و ﺣـﺬف ﻛﻠـﺮ‬
‫ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﻟﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ ‪ 1000‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮده و ﺑﺎ آب ﺗﺎ ﺧـﻂ ﻧﺸـﺎﻧﻪ رﻗﻴـﻖ‬
‫ﻛﺮده و ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1/00‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻌﺎدل ‪ 1/00‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣـﺎت‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 20-4‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )‪ (K2Cr2O7‬ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 0/01667‬ﻣـﻮل ﺑـﺮ ﻟﻴﺘـﺮ‪.‬‬
‫ﺣﺪود ‪ 6‬ﮔﺮم ﻣﺎده اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮﻣﺎت ] ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻠﻮص‪) 99/9 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ([ را در ﻳـﻚ آﺳـﻴﺎب‬
‫ﺧﺮد ﻛﺮده و در ﺣﻤﺎم ﻫﻮا در دﻣﺎي ‪ 140‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس ﺗـﺎ ‪ 150‬درﺟـﻪ ﺳﻠﺴـﻴﻮس ﺑـﺮاي ﻣـﺪت دو ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫ﺧﺸﻚ و در دﺳﻴﻜﺎﺗﻮر ﺗﺎ دﻣﺎي اﺗﺎق ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ 4/904 .‬ﮔﺮم از ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣـﺎت ﺧـﺮد و ﺧﺸـﻚ ﺷـﺪه را‬
‫درآب ﺣﻞ ﻛﺮده و ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎﺻﻞ را دﻗﻴﻘﺎً ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻳﻚ ﻟﻴﺘﺮ رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫دﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺤﻠﻮل رﻗﻴﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ را روي ﺑﻄﺮي ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ)‪.(t١‬‬
‫‪ 21-4‬ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺪﻳﻢ دي ﻓﻨﻴﻞ آﻣﻴﻦ ﺳﻮﻟﻔﻮﻧﺎت‪.‬‬
‫‪ 0/2‬ﮔﺮم ﺳﺪﻳﻢ دي ﻓﻨﻴﻞ آﻣﻴﻦ ﺳﻮﻟﻔﻮﻧﺎت )‪ (C6H5NC6H4SO3Na‬ﭘﻮدر ﺷﺪه را در ﺣﺠﻢ ﻛﻤﻲ از آب ﺣـﻞ‬
‫ﻛﺮده و ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل را در ﺷﻴﺸﻪ ﻗﻬﻮهاي رﻧﮓ ﻧﮕﻪ داري ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫وﺳﺎﻳﻞ‬ ‫‪5‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ وﺳﺎﻳﻞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮرت‪ ،‬ﭘﻲﭘﺖ ﺗﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﺎﻟﻦﻫـﺎي ﺣﺠـﻢ ﺳـﻨﺠﻲ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺧـﻂ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ)ﺟﺰ در ﻣﻮارد ﻣﺸﺨﺺ ﺷـﺪه( ﻛـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫـﺎي ﻣﻠـﻲ اﻳـﺮان ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎرهﻫـﺎي ‪ 1959‬و ‪7520‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ 1-5‬ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي زﻳﺮﻛﻮﻧﻴﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ ﺷﻴﺸﻪ اي ﻳﺎ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎي ﻛﻠﻮﺧـﻪاي ﺷـﺪه ﻣﻘـﺎوم ﺑـﻪ ﻗﻠﻴـﺎ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴـﺖ ‪25‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 2-5‬ﺑﻮﺗﻪﻫﺎي ﭘﻼﺗﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 25‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 3-5‬ﺑﻮﺗﻪ ﭼﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 25‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﺗﺎ ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫‪ 4-5‬اﺳﭙﺎﺗﻮل وزن ﻛﺮدن‪ ،‬از ﺟﻨﺲ ﻣﺎده ﻏﻴﺮ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻳﺎ ﻓﻮﻻد زﻧﮓ ﻧﺰن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲزداﻳﻲ ﺷﺪه‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ 5-5‬ﻛﻮره ﻣﺎﻓﻞ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﮕﻪ داري دﻣﺎ ﺑﻴﻦ ‪ (500±10)°C‬و‪(800±10)°C‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬ ‫‪6‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫‪1-6‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬از ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎ اﻧﺪازه ذرات ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 100‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،973‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ و آﻣﺎده ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻛﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي از‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪن ﻳﺎ آب ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ از اﻧﺪازه ذرات ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 160‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ آب ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﺎﺑـﻞ اﻛﺴـﻴﺪ ﺷـﺪن در اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪،ISO 7764‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ آﻫﻦ ﻛﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ آزﻣﻮن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺎﻫﻨﺪﮔﻲ ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ را ﺑﺎ اﻧﺪازه ذرات ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ 100‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﺮد ﻛﺮدن و ﺳﺎﻳﻴﺪن آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﮕﻪ داري‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪن ﻳﺎ آب ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬از ذراﺗﻲ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪازه ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 160‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-6‬آﻣﺎده ﻛﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﻮن‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺑﻨﺪ ‪ 1-2-6‬ﻳﺎ ‪ 2-2-6‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-2-6‬ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪن ﻳﺎ آب ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن ﻛﻪ در ﻫﻮا ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 980‬ﺑﺮاي اﻧﻮاع‬
‫ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار آب ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‪) 2/5%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ؛‬
‫ب‪ -‬ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺪه ﺣﺎوي آﻫﻦ ﻓﻠﺰي ؛‬
‫پ‪ -‬ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﻮﮔﺮد آن ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪) 0/2%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-2-6‬ﻛﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮ از ﺑﻨﺪ ‪1-2-6‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن از ﻗﺒﻞ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ را ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻴﺪ و ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ از آن را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن را در دﻣﺎي ‪ (105±2)°C‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ISO‬‬
‫‪ ،7764‬ﺧﺸﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫روش اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن‬ ‫‪7‬‬

‫ﺗﻌﺪاد اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎ‬ ‫‪1-7‬‬
‫ﻫﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ را ﺣﺪاﻗﻞ دوﺑﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ ﺑـﺮ روي ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ آزﻣـﻮن )ﺑﻨـﺪ ‪ (2-6‬اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ -‬واژه ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ دوم و ﻫﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻌﺪي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺒﻠﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻳـﻦ روش‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﺧﺎص‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻜﺮار روش ﻛﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﻮنﮔﺮ ﻳﻜﺴﺎن در زﻣﺎن ﻣﺘﻔﺎوت ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﻮن ﮔﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻛﻪ‬
‫در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوﺑﺎره ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آزﻣﻮﻧﻪ‬ ‫‪2-7‬‬
‫در ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺣﺪود ‪ 0/4‬ﮔﺮم از ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن )ﺑﻨﺪ ‪ (2-6‬را ﺑﺎ دﻗـﺖ ‪ 0/0002‬ﮔـﺮم‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺳـﭙﺎﺗﻮل‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ )ﺑﻨﺪ ‪ (4-5‬وزن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي آﻫﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪) 68%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ﺣﺪوداً ‪ 0/38‬ﮔﺮم وزن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﻮن از ﻗﺒﻞ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آزﻣﻮﻧﻪ ﺳـﺮﻳﻌﺎً در روزي ﻛـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي‬
‫آزﻣﻮن ﺧﺸﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺟﺬب ﻣﺠﺪد رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ و وزن ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﺟﺬﺑﻲ‬ ‫‪3-7‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻨﺪ‪ 1-2-6‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﺟﺬﺑﻲ را ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،980‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ آزﻣﻮﻧﻪ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-7‬ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار آﻫﻦ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-7‬آزﻣﻮن ﺷﺎﻫﺪ و آزﻣﻮن ﻛﻨﺘﺮل‬
‫در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي ﺑﺎ آزﻣﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ آزﻣﻮن ﺷﺎﻫﺪ و ﻳﻚ آزﻣﻮن روي ﻣﺎده ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه از ﻧﻮع ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻜﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن از ﻣﺎده ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده آﻣﺎده ﺷﻮد )ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ‪ 2-6‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻫﻤﺎن ﻧﻮع ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮاص اﻳﻦ دو ﻣﺎده ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي در روش ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬ﻣﺎده ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﻋﺘﺒﺎر دادن ﺑﻪ ﻛﺎرآﻳﻲ روش ﺗﺠﺰﻳﻪاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺑـﺮاي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻛـﺮدن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮ روي ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﻚ ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن روش ﻛﺎر و ﻣﻮاد ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮ روي ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﻚ ﻧﻮع ﻛﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد از ﻣﻘﺪار ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﻳﻚ ﻣﺎده‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1-Hygroscopic‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ 5-7‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫‪ 1-5-7‬ﺗﺠﺰﻳﻪ آزﻣﻮﻧﻪ‬
‫‪ 1-1-5-7‬ﺗﺠﺰﻳﻪ اﺳﻴﺪي ]ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﻛﻤﺘﺮ از ‪) 0/05%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( واﻧﺎدﻳﻢ‪) 0/1%،‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ(‬
‫ﻣﻮﻟﻴﺒﺪن ﻳﺎ ‪) 0/1%‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( ﻣﺲ[‬
‫آزﻣﻮﻧﻪ )ﺑﻨﺪ‪ (2-7‬را در ﻳﻚ ﺑﺸﺮ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮي ﻗﺮار داده و ﺑﻪ آن ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪-4‬‬
‫‪ (1‬اﻓﺰوده و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎﻋﺖ روي ﺑﺸﺮ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل را در ﺣﺮارت ﻛﻢ )ﺣﺪود ‪ 80‬درﺟﻪ‬
‫ﺳﻠﺴﻴﻮس( روي ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ داغ ﺑﺮاي ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺮارت ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ داغ اﻧﺘﻘﺎل داده و درﺳﺖ در زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺑﺮاي ﺣﺪود ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ ﻳﺎ ﺗﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪن آزﻣﻮﻧﻪ ﺣﺮارت‬
‫دﻫﻴﺪ )ﺑﻪ ﻳﺎدآوري و دوﻣﻴﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف آﺧﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎﻋﺖ را ﺑﺎ آب ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ و ﻣﺤﻠﻮل را آب ﮔﺮم ﺗﺎ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل را ﺑﺎ ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ از ﻧﻮع ﺑﺎﻓﺖ رﻳﺰ ﺻﺎف ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (5-4‬ﮔﺮم ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ ﺗﺎ رﻧﮓ زرد آﻫﻦ )‪(III‬‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﮕﺮدد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ آب ﮔﺮم ﺷﺶ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺸﻮﺋﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﺻﺎف ﺷﺪه و ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺴﺘﺸﻮ‬
‫را در ﻳﻚ ﺑﺸﺮ ‪ 600‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﺟﻤﻊ آوري ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺮارت دادن در زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﺣﺪود‬
‫‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﻴﺪ) اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل اﺻﻠﻲ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه را در ﺑﻮﺗﻪ ﭘﻼﺗﻴﻨﻲ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-5‬ﻗﺮار داده و ﭘﺲ ازﺧﺸﻚ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫زﻏﺎل ﻛﺮده و در ﻧﻬﺎﻳﺖ در دﻣﺎي ‪ 750‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس ﺗﺎ ‪ 800‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس ﻣﺸﺘﻌﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻮﺗﻪ ﺳﺮد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه را در ﺑﻮﺗﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ ) ﺑﻨﺪ‪ (7-4‬ﻣﺮﻃﻮب ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﻫﻴﺪروﻓﻠﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (8-4‬اﻓﺰوده و ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﻠﻴﺲ و ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2‬ﮔﺮم ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﭘﻴﺮوﺳﻮﻟﻔﺎت )ﺑﻨﺪ ‪ (13-4‬ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺑﻮﺗﻪ ﺳﺮد ﺷﺪه اﻓﺰوده و در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺣﺮارت ﺑﻴﺸﺘﺮي دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺬاب ﺷﻔﺎﻓﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬اﺟﺎزه ﻫﻴﺪ ﻣﺬاب ﺧﻨﻚ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻮﺗﻪ ﭘﻼﺗﻴﻨﻲ را در‬
‫ﺑﺸﺮ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺣﺪود ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ آب ﮔﺮم و ﺣﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‬
‫)ﺑﻨﺪ‪ (1-4‬اﻓﺰوده و ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺬاب ﺣﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻮﺗﻪ را در ﺑﺸﺮ ﺷﺴﺘﻪ و ﺳﭙﺲ از درون ﺑﺸﺮ‬
‫ﺑﺮدارﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك )ﺑﻨﺪ ‪ (10-4‬در ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﻛﻢ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ‬
‫ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻴﺪ و از روي ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارت ﺑﺮدارﻳﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ رﺳﻮﺑﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬رﺳﻮﺑﺎت آﻫﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ را روي ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آوري ﻛﻨﻴﺪ و ﺷﺶ‬
‫ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎ آب ﮔﺮم ﺑﺸﻮﺋﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﺻﺎف ﺷﺪه و ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺴﺘﺸﻮ را دور ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮ ﺣﺎوي ﻣﺤﻠﻮل اﺻﻠﻲ را زﻳﺮ ﻗﻴﻒ ﻗﺮار داده و رﺳﻮب روي ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ را ﺑﺎ رﻳﺨﺘﻦ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (3-4‬ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ را اﺑﺘﺪا ﺷﺶ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ) ﺑﻨﺪ‬
‫‪ (5-4‬ﮔﺮم‪ ،‬ﺳﭙﺲ دو ﺑﺎر ﺑﺎ آب ﮔﺮم ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ روش ﻛﺎر ﺑﻨﺪ ‪ 2-5-7‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻊ )‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫آزﻣﻮﻧﻪ را ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ روش ﻛﺎر آورده ﺷﺪه در ﺟﻤﻠﻪ‬
‫اول اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (16-4‬اﻓﺰوده و در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻛﻢ ﺻﻔﺤﻪ داغ ﺗﺎ ﻇﻬﻮر رﻧﮓ زرد آﻫﻦ)‪ (III‬ﻛﻠﺮﻳﺪ در ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﺠﺪداً ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ‬
‫)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (16-4‬اﻓﺰوده و ﺣﺮارت دادن را اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ)‪(II‬‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ)ﺑﻨﺪ‪ (16-4‬را ﺗﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﺎﻣﻞ آزﻣﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﭘﺮﻣﻨﮕﻨﺎت )ﺑﻨﺪ ‪ (18-4‬را ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﺗﺎ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪن ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻲ ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪن رﻧﮓ زرد آﻫﻦ )‪ (III‬ﻛﻠﺮﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﻤﻠﻪ‬
‫دوم ﺑﻨﺪ ‪ 1-1-5-7‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺮارت دادن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از روش زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪:‬‬
‫آزﻣﻮﻧﻪ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-7‬را در ﺑﻮﺗﻪ ﭼﻴﻨﻲ )ﺑﻨﺪ ‪ (3-5‬ﻗﺮار داده و در ﭘﻮش آن را ﺑﮕﺬارﻳﺪ و در دﻣﺎي ‪ 700‬درﺟﻪ‬
‫ﺳﻠﺴﻴﻮس ﺗﺎ ‪ 750‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس ﺑﺮاي ﺣﺪود ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺑﻮﺗﻪ ﺧﻨﻚ ﺷﻮد و ﺗﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺸﺮ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮي اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮﺗﻪ را در‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (1-4‬ﺣﻞ ﻛﺮده و ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﻪ ﺑﺸﺮ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (1-4‬را ﺗﺎ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺣﺠﻢ ﺑﻪ ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻫﺸﺖ ﭘﺎراﮔﺮاف اول اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-1-5-7‬ذوب اﺳﻴﺪي )ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪) 0/05 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ( واﻧﺎدﻳﻢ‬
‫آزﻣﻮﻧﻪ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-7‬را درون ﺑﻮﺗﻪ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻗﻠﻴﺎ )ﺑﻨﺪ ‪ (1-5‬ﻗﺮار داده و ﺣﺪود ‪ 4‬ﮔﺮم ﻣﺨﻠﻮط ذوب ] ﻣﺨﻠﻮط ‪2:1‬‬
‫ﺳﺪﻳﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت)ﺑﻨﺪ ‪ (11-4‬و ﺳﺪﻳﻢ ﭘﺮاﻛﺴﻴﺪ)ﺑﻨﺪ‪[(12-4‬را اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده و ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ درون‬
‫ﻛﻮره ﻣﺎﻓﻞ)ﺑﻨﺪ‪ (5-5‬در دﻣﺎي ‪ (500±10) °c‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﺗﻪ را از ﻛﻮره ﺧﺎرج ﻛﺮده و‬
‫روي ﺷﻌﻠﻪ ﺗﺎ ذوب ﺷﺪن ﻛﻠﻮﺧﻪ در ﻃﻲ ‪ 30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺣﺮارت داده و ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺣﺮارت دادن را ﺗﺎ وﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ زﻣﺎن ﻛﻞ ﺣﺮارت دادن ﺑﻪ دو دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮﺳﺪ اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻣﺬاب ﺧﻨﻚ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻮﺗﻪ را درون‬
‫ﺑﺸﺮ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺣﺪود ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ آب ﮔﺮم اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺬاب ﺧﻴﺴﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻮﺗﻪ را ﺧﺎرج ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎ آب ﮔﺮم ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ و آن را ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل را ﺧﻨﻚ ﻛﺮده و از‬
‫ﻣﻴﺎن ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺸﺮده ﺻﺎف ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ را دوﺑﺎر ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺪﻳﻢ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪(15-4‬‬
‫ﺷﺴﺘﻪ و ﻣﺤﻠﻮل ﺻﺎف ﺷﺪه و ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺴﺘﺸﻮ را دور ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮب روي ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ را ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب ﺑﻪ ﺑﺸﺮ اﺻﻠﻲ اﻧﺘﻘﺎل داده و ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‬
‫)ﺑﻨﺪ ‪ (1-4‬اﻓﺰوده و ﻣﺤﻠﻮل را ﺗﺎ ﺣﻞ ﺷﺪن رﺳﻮب ﮔﺮم ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬رﺳﻮب ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه روي ﺑﻮﺗﻪ ﻧﮕﻪ داري ﺷﺪه را در‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-4‬ﮔﺮم ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻮﺗﻪ را ﺑﺎ آب ﮔﺮم ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل اﺳﻴﺪي و ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺑﻮﺗﻪ را ﺑﻪ ﺑﺸﺮ اﺻﻠﻲ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺸﺮ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي را زﻳﺮ ﺻﺎﻓﻲ ﻗﺮار داده و ﺻﺎﻓﻲ را ﺳﻪ‬
‫ﺑﺎر ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (3-4‬ﮔﺮم‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (5-4‬ﮔﺮم و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ آب‬
‫ﮔﺮم ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺴﺘﺸﻮ اﺳﻴﺪي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺸﺮ اﺻﻠﻲ و ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ را در ﺑﺸﺮ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﺪون ﺟﻮﺷﻴﺪن ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺣﺪود‬
‫‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ و روش ﻛﺎر ﺑﻨﺪ ‪ 2-5-7‬را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ 2-5-7‬اﺣﻴﺎ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل را ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻫﻤﻪ آﻫﻦ اﺳﺖ درﺳﺖ ﺗﺎ زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش آن ﺣﺮارت دﻫﻴﺪ و ﺳﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻗﻄﺮه ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﭘﺮ ﻣﻨﮕﻨﺎت )ﺑﻨﺪ ‪ (18-4‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ در اﻳﻦ دﻣﺎ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ ﺗﺎ آرﺳﻨﻴﻚ و ﻫﺮ ﻣﺎده آﻟﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻛﺴﻴﺪ ﺷﻮد و ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﺣﺪود ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬درﭘﻮش و دﻳﻮارهﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﺸﺮ را ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻢ‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (4-4‬ﮔﺮم ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ )ﺑﻨﺪ‪(16-4‬را در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻮل را در ﺑﺸﺮ ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺎﻧﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ رﻧﮓ زرد آﻫﻦ )‪ (III‬ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻄﺮه‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده و ﻣﺤﻠﻮل را در ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه آﺑﻲ‪ ،‬ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺸﺖ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺟﻴﻮه )‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (17-4‬را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎره اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده و ﺑﻪ آراﻣﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي‬
‫ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-5-7‬ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن‬
‫ﻣﺤﻠﻮل را ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺎ آب ﺳﺮد رﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ 30 .‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ –‬
‫ارﺗﻮﻓﺴﻔﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (14-4‬اﻓﺰوده و ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت )ﺑﻨﺪ ‪ (20-4‬ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰودن ﭘﻨﺞ ﻗﻄﺮه ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺪﻳﻢ دي ﻓﻨﻴﻞ آﻣﻴﻦ ﺳﻮﻟﻔﺎﻧﺎت )ﺑﻨﺪ ‪ (21-4‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﺗﻴﺘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻣﺤﻠﻮل از ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ آﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﺑﻪ رﻧﮓ ﺑﻨﻔﺶ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ ) ‪(t2‬ﺑﺮاي ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ درﺟﻪ‬
‫ﺳﻠﺴﻴﻮس از دﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺤﻠﻮل آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ ( t1‬ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺣﺠﻢ را ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ، ISO 4787‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ در ﻃﻲ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ‬
‫در ﻣﺪت آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار ﺗﻴﺘﺮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﺮاي اﺧﺘﻼف دﻣﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 4-5-7‬آزﻣﻮن ﺷﺎﻫﺪ‬

‫ﻣﻘﺪار آزﻣﻮن ﺷﺎﻫﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (4-7‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺎدﻳﺮ از ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎ و ﭘﻴﺮوي از ﻫﻤـﻪ ﻣﺮاﺣـﻞ روش ﻛـﺎر‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺒﻞ از اﺣﻴﺎ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-5-7‬ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻗﻠﻊ)‪ (II‬ﻛﻠﺮﻳﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (16-4‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﭘﻲﭘـﺖ ﺗـﻚ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‪ 1/00‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد آﻫﻦ )ﺑﻨﺪ‪(19-4‬را اﻓﺰوده و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻨﺪ ‪ 3-5-7‬ﻣﺤﻠـﻮل را ﺗﻴﺘـﺮ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ اﻳﻦ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ)‪ .(V0‬ﻣﻘﺪار آزﻣﻮن ﺷﺎﻫﺪ اﻳـﻦ ﺗﻴﺘﺮاﺳـﻴﻮن )‪ (V2‬ﺑـﻪ ﺻـﻮت زﻳـﺮ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪V2=V0-1.00‬‬

‫‪9‬‬
 ‫ﭘﻲﭘﺖ ﺗﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ وزن ﻛﺮدن ﺟﺮم آب ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫آن ﺑﻪ ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدآوري‪ -‬در ﻏﻴﺎب آﻫﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ دي ﻓﻨﻴﻞ آﻣﻴﻦ ﺳﻮﻟﻔﻮﻧﺎت ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت واﻛﻨﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل آﻫﻦ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ در ﻣﺤﻠﻮل ﺷﺎﻫﺪ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺷﺎﻫﺪ) ﺑﺮ ﺣﺴـﺐ اﻛـﻲواﻻن در ﻣﻴﻠـﻲ ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت( ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫‪8‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان آﻫﻦ ﻛﻞ‬ ‫‪1-8‬‬
‫ﻣﻘﺪارآﻫﻦ ﻛﻞ‪ ،wFe ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺟﺮﻣﻲ)ﺑﻪ دو ﭘﺎراﮔﺮاف آﺧﺮ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 3‬رﺟـﻮع ﻛﻨﻴـﺪ( از راﺑﻄـﻪ زﻳـﺮ ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫]‪(V1  V2 )[1  (t 2  t1 )  0.0002‬‬ ‫)‪(1‬‬

‫‪wFe ‬‬ ‫‪ 0.0055847 100  K‬‬
‫‪m‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ V1‬ﺣﺠﻢ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت )ﺑﻨﺪ‪ (20-4‬ﻛـﻪ ﺑـﺮاي اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ؛‬
‫‪ V2‬ﺣﺠﻢ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت )ﺑﻨﺪ‪ (20-4‬ﻛﻪ ﺑـﺮاي آزﻣـﻮن ﺷـﺎﻫﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد)ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﺤﻠﻮل آﻫﻦ( ﺑﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ؛‬
‫‪ t1‬دﻣﺎي زﻣﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس؛‬
‫‪ t2‬دﻣﺎي زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دي ﻛﺮوﻣﺎت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺳﻠﺴﻴﻮس؛‬
‫‪ m‬ﺟﺮم آزﻣﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم؛‬
‫‪ K‬ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي از ﻗﺒﻞ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه )ﺑﻨﺪ ‪ (2-2-6‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/00‬و ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﻪاي در ﻫﻮا ﺑـﻪ ﺗﻌـﺎدل رﺳـﻴﺪه‬
‫)ﺑﻨﺪ ‪ (1-2-6‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛‬

‫‪100‬‬
‫‪K‬‬
‫‪100  A‬‬ ‫)‪(2‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ A‬ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﺟﺬﺑﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ‪ ،980‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮم اﺗﻤﻲ آﻫﻦ )‪ Ar(Fe‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ وارد ﻛﺮدن ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن ﻧﻬﺎﻳﻲ در راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر دﻫﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪WFe 100m‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫‪Ar ( Fe) ‬‬
‫]‪K (V1  V2 )[1  (t 2  t1 )  0 / 0002‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺟﺮم اﺗﻤﻲ ﺗﺌﻮري آﻫﻦ )‪ (55/847‬و ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 0/01‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻋﻠﺖ ﻣﻐﺎﻳﺮت ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻬﺒﻮد داده ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺘـﻮان ﻣﻐـﺎﻳﺮت‬
‫را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن ﻣﺮدود ﮔﺮدد و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي دوﺑﺎره ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 2-8‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ روي ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫‪ 1-2-8‬ﺗﻜﺮار ﭘﺬﻳﺮي و رواداري ﻣﺠﺎز‬

‫دﻗﺖ اﻳﻦ روش ﺗﺠﺰﻳﻪ اي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻻت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪σd = 0.084‬‬ ‫)‪(4‬‬

‫‪σL= 0.178‬‬ ‫)‪(۵‬‬
‫‪Rd=0.235‬‬ ‫)‪(۶‬‬
‫‪P=0.53‬‬ ‫)‪(٧‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ σd‬اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻜﺮاري ﻏﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ؛‬
‫‪ σL‬اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﻦ آﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ؛‬
‫‪ Rd‬ﺣﺪ ﺗﻜﺮاري ﻏﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ؛‬
‫‪ P‬ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ؛‬

‫‪ 2-2-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ اي‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻜﺮاري ﻏﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (1‬را ﺑﺎ ﺣﺪ ﺗﻜﺮاري ﻏﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ )‪ (Rd‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش‬
‫ﻛﺎر ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-2-8‬دﻗﺖ ﺑﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫دﻗﺖ ﺑﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دو آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دو آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه از روش ﻛﺎر ﺑﻨﺪ ‪ 2-2-8‬ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪1   2‬‬
‫‪12 ‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ μ1‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اول؛‬
‫‪ μ2‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه دوم؛‬
‫‪ μ12‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﻲ؛‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‪≤p‬׀‪ μ1-μ2‬׀ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-2-8‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺻﺤﺖ‬
‫ﺻﺤﺖ روش ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺎده ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه )‪ (CRM‬ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻣـﺎده ﻣﺮﺟـﻊ )‪ (RM‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬روش‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺄﻳﻴﺪ دﻗﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎﻫﻲ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻣﺮﺟﻊ ‪ AC‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دو اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪≤C -‬׀‪ μC-AC‬׀ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪه و ﻣﻘـﺪار ﻣﺮﺟـﻊ ‪ /‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﺪه از ﻧﻈـﺮ‬
‫آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲ دار ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ب‪≥C -‬׀‪ μC-AC‬׀ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪه و ﻣﻘﺪار ﻣﺮﺟﻊ ‪ /‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري‬
‫ﻣﻌﻨﻲ داراﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ μC‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎده ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه؛‬
‫‪ AC‬ﻣﻘﺪار ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ‪ CRM‬ﻳﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮاي ‪ RM‬؛‬
‫‪ C‬ﻣﻘﺪاري واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ‪ CRM‬ﻳﺎ ‪ RM‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه؛‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ،ISO Guide 35‬ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ‪ CRM‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آزﻣﻮﻧﻲ ﺑﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫‪ d2‬‬
‫‪C  2[ L2 ‬‬ ‫‪ V ( AC )]1 / 2‬‬
‫‪n‬‬

‫ﻛﻪ در آن ‪:‬‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺗﻜﺮاري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه روي ‪ CRM/RM‬؛‬
‫)‪ V (AC‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه ‪ AC‬؛‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ‪ CRM‬ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬
‫‪ d2‬‬
‫‪C  2[ ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪]1 / 2‬‬
‫‪n‬‬

‫‪12‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﺳﺘﻔﺎده اﻳﻦ ﻧﻮع ‪ CRM‬اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺤﺮاف ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﺪهاي‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪5-2-8‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﻮن ﻳﺎ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎر رﻗﻢ اﻋﺸﺎر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه و ﺗﺎ دو رﻗﻢ اﻋﺸﺎر‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻳﺮ ﮔﺮد ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻫﺮﮔﺎه رﻗﻢ ﺳﻮم ﺑﻌﺪ از ﻣﻤﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 5‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از آن ﺻﺮﻓﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد و رﻗﻢ دوم ﺑﻌﺪ از ﻣﻤﻴﺰ ﺑﺪون‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﻫﺮﮔﺎه رﻗﻢ ﺳﻮم ﺑﻌﺪ از ﻣﻤﻴﺰ ‪ 5‬و ﺑﻌﺪ از آن رﻗﻢﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻏﻴﺮ از ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ رﻗﻢ ﺳﻮم ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﻤﻴﺰ از ‪ 5‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﻢ دوم ﺑﻌﺪ از ﻣﻤﻴﺰ ﻳﻜﻲ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫پ‪ -‬ﻫﺮﮔﺎه رﻗﻢ ﺳﻮم ﺑﻌﺪ از ﻣﻤﻴﺰ ‪ 5‬و رﻗﻢ ﺑﻌﺪ از آن ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ رﻗﻢ دوم ﺑﻌﺪ از ﻣﻤﻴﺰ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺻﻔﺮ ﻳﺎ‬
‫زوج ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و اﮔﺮ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ آن ﻳﻜﻲ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 3-8‬ﺿﺮاﻳﺐ اﻛﺴﻴﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ‬

‫ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪wFe2O3=1.430wFe‬‬
‫‪wFeO=1.286 wFe‬‬
‫‪wFe3O4=1.382wFe‬‬

‫ﮔﺰارش آزﻣﻮن‬ ‫‪9‬‬

‫ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-9‬ﺷﻤﺎره اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي آزﻣﻮن؛‬
‫‪ 2-9‬ﻧﺎم وﻧﺸﺎﻧﻲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه؛‬
‫‪ 3-9‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺒﺖ ﮔﺰارش آزﻣﻮن؛‬
‫‪ 4-9‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ؛‬
‫‪ 5-9‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ؛‬
‫‪ 6-9‬ﺷﻤﺎره ﻣﺮﺟﻊ ﻧﺘﺎﻳﺞ؛‬
‫‪ 7-9‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﺎن ﻧﺸﺪه ﻳﺎ ﻋﻤﻞ اﺧﺘﻴﺎري ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻠﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اﻟﻒ‬

‫)اﻟﺰاﻣﻲ(‬
‫ﻧﻤﻮدار ﮔﺮدﺷﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن‬

‫ﺷﺮوع ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ دوﮔﺎﻧﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬

‫‪x1  x2‬‬
‫‪x1  x 2  Rd‬‬
‫آري‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬

‫ﺧﻴﺮ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻳﻚ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺿﺎﻓﻪ دﻳﮕﺮ‬

‫آري‬ ‫‪x1  x 2  x3‬‬

‫‪x max  x min  1.2 Rd‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3‬‬

‫ﺧﻴﺮ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻳﻚ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺿﺎﻓﻪ دﻳﮕﺮ‬

‫آري‬
‫‪x1  x 2  x3  x 4‬‬
‫‪x max  x min  1.3Rd‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬

‫ﺧﻴﺮ‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ) ‪  ( x1 , x 2 , x3 , x 4‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ )ب(‬

‫)اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ(‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺰارﺷﺎت دﻗﻴﻖ‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت دﻗﻴﻖ درﺑﻨﺪ ‪ 1-2-8‬از ارزﻳﺎﺑﻲ آﻣﺎري ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻤﻜﺎرﻳﻬﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ اي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺎل‬
‫‪ 1966‬ﺗﺎ ‪ 1967‬ﺑﺮ روي ﻫﺸﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻫﻦ )ﺑﻪ ﺟﺪول ب – ‪ 1‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ( در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ‪30‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ب‪-1-‬ﻣﻘﺪارآﻫﻦ ﻛﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آزﻣﻮن‬

‫ﻣﻘﺪار آﻫﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫)ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ(‪%‬‬
‫‪64/8‬‬ ‫ﻛﺎﻧﻪ ﺳﻮﺋﺪي ﻧﻮع ‪2‬‬
‫‪61/7‬‬ ‫ﻛﺎﻧﻪ ﺳﻮﺋﺪي ﻧﻮع ‪7‬‬
‫‪35/9‬‬ ‫ﻛﻠﻮﺧﻪ اﻧﮕﻠﻴﺲ‬
‫‪65/3‬‬ ‫ﻛﺎﻧﻪ آﻫﻦ ﻛﺎﻧﺎدا‬
‫‪31/8‬‬ ‫‪Minette‬‬
‫‪60/6‬‬ ‫ﺳﻨﮓ اﻫﻦ ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ‬
‫‪47/4‬‬ ‫‪Krivoj Rog‬‬
‫‪62/7‬‬ ‫ﻛﺎﻧﻪ آﻫﻦ ﻣﺎرﻛﻮﻧﺎ‬

‫ﻳﺎدآوري ‪ -1‬ﮔﺰارش ﻫﺎﻳﻲ از ﻫﻤﻜﺎري ﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ آﻣﺎري ﻧﺘﺎﻳﺞ )‪ISO/TC 102/SC 2 N147E‬‬
‫‪ (November.1968‬از ﻃﺮﻳﻖ دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ‪ ISO/TC 102 / SC2‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري ‪ -2‬ﺗﺠﺰﻳﻪ آﻣﺎري ﻃﺒﻖ اﺻﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺷﻤﺎره ‪ :7442-2‬ﺳﺎل ‪ ،1384‬درﺳﺘﻲ)ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ(روشﻫﺎ و‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪-‬ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬روش ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﺮارﭘﺬﻳﺮي و ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮي روش اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ )پ(‬
‫)اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ(‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ زداﻳﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺰﻳﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺟﻴﻮه ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻌﺪ از اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎ ﺟﻤﻊ اوري و ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺟﻴﻮه ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻫﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻳﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺑﻄﺮي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪ 10‬ﻟﻴﺘﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ پ‪ 1-‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ)ﻣﺤﻔﻈﻪ اﻧﺒﺴﺎط ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در‬
‫ﺧﻄﻮط اﺗﺼﺎل اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر را در ﻣﻮرد واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ(‪ .‬دو ﺑﻄﺮي اول‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام ﺣﺎوي ﺳﻪ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﻳﺎ آﻫﻨﻲ ﺑﺮاي رﺳﻮب اﻟﻜﺘﺮوﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺟﻴﻮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﺑﻄﺮي ﺳﻮم ﻗﺒﻞ از دور رﻳﺨﺘﻦ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻇﺮف ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺠﻦ‬
‫ﺟﻴﻮه ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﻛﺎﻧﺘﻪ ﺷﺪن ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ ﻳﺎ آﻫﻨﻲ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -1-‬وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺟﻴﻮه از ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب‬

‫‪16‬‬