Kασσιανή Λαβιδά Αρχιτέκτων Μηχανικός

Πολυτεχνική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Τομέας Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Κατασκευών
Επιβλέπων: Ν. Μπάρκας
Τριμελής εξεταστική επιτροπή:
Μ. Αναστασίου, αναπλ. Καθηγήτρια
Αικ. Μπαλτζοπούλου, αναπλ. Καθηγήτρια
Ν. Μπάρκας, καθηγητής

Θέμα Διπλωματικής εργασίας

Βιοκλιματικός σχεδιασμός
Κέντρου Αποκατάστασης και Αποθεραπείας στη Θεσσαλονίκη
Διερεύνηση τεχνολογικών παραμέτρων

Περίληψη

Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην αποκατάσταση των ασθενών και την εξωνοσοκομειακή
περίθαλψη σε κέντρα Αποκατάστασης και Αποθεραπείας. Ο τύπος κτιρίου και το συγκριμένο θέμα γενικότερα
επιλέχθηκε, καθώς η αρχιτεκτονική εμπειρία μπορεί να επηρεάσει θετικά τους ασθενείς και τις οικογένειες
τους.

Το οικόπεδο που επιλέχτηκε, μεταξύ άλλων, κρίθηκε κατάλληλο μιας και είναι παραθαλάσσιο, γεμάτο δέντρα,
έχει εύκολη πρόσβαση από το δρόμο, είναι αρκετά ήσυχο και παράλληλα βρίσκεται αρκετά κοντά στο κέντρο
της πόλης. Βασική παράμετρο για το σχεδιασμό αποτέλεσε η θέα στη θάλασσα και ο προσανατολισμός του
κτιρίου με βάση τις χρήσεις των χώρων.
Από τη συνολική έκταση του οικοπέδου (54 στρέμματα) επιλέχτηκε ένα μόνο τμήμα έκτασης 14.630
τετραγωνικών μέτρων στη νότια πλευρά του. Μετά από έλεγχο των όρων δόμησης για ειδικά κτίρια υγείας και
πρόνοιας προέκυψαν η επιτρεπόμενη κάλυψη και δόμηση.

Πριν την καταγραφή του κτιριολογικού προγράμματος, έγινε έρευνα σε βιβλιογραφικές πηγές αλλά και
υλοποιημένα παραδείγματα κέντρων της Ελλάδας και του εξωτερικού για τον υπολογισμό των εργαζομένων.
Το σενάριο αφορά κέντρο αποκατάστασης και αποθεραπείας με 30 δωμάτια κλειστής θεραπείας και μέσο όρο
55 ασθενείς-επισκέπτες την ημέρα. Αφού βρέθηκε με βάση τον κανονισμό η αναλογία προσωπικού-ασθενών
και οι υποχρεωτικές ζώνες χώρων, προέκυψε το εκτενές κτιριολογικό πρόγραμμα σε υπόγειο, ισόγειο και
όροφο. Συνολικά το κέντρο μετά από προσαυξήσεις είναι 4.774 τ.μ.

Λόγω της ειδικής χρήσης του κτιρίου υπάρχουν και ειδικές προϋποθέσεις και προδιαγραφές χώρων που έπρεπε
να ερευνηθούν. Τέτοιοι χώροι είναι τα μικροβιολογικά εργαστήρια, η θεραπευτική πισίνα, η μονάδα εντατικής
θεραπείας και το ακτινολογικό. Επίσης λάβαμε υπόψιν τις προδιαγραφές των δωματίων διαμονής και των
ανελκυστήρων για ΑμΕΑ.

Όσον αφορά το συνθετικό κομμάτι βασική επιδίωξη ήταν τα περισσότερα δωμάτια των ασθενών να έχουν
ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα και παράλληλα ευνοϊκό προσανατολισμό. Επίσης ζητούμενο ήταν η σχετική
απομόνωση, η διαφύλαξη ης ιδιωτικότητας και η εξασφάλιση της ησυχίας στα δωμάτια των ασθενών μακράς
διαμονής.

Έτσι τα δωμάτια χωροθετήθηκαν σε ενιαίο κτιριακό όγκο (μαζί με τις κύριες λειτουργίες του κέντρου), αλλά
σε διαφορετικό όροφο.
 Στη συνέχεια αναζητήσαμε ένα απλό και σαφές διάγραμμα κινήσεων του ασθενούς (από την είσοδο μέχρι
κάθε πιθανό σημείο προορισμού). Οι βασικές προϋποθέσεις του σχεδιασμού είναι η αίσθηση φιλόξενης και
ήρεμης ατμόσφαιρας, η άνετη είσοδος και η πρόσβαση σε όλα τα τμήματα, η εύκολη αναγνώριση των
λειτουργιών, η επαφή ασθενών με το προσωπικό και η εξωστρέφεια των χώρων αναμονής. Στόχος είναι η
αποφυγή των περίεργων μορφών και των πολύπλοκων όγκων, για να μην μπερδεύουν ή προκαλούν άγχος στους
χρήστες, γεγονός που θα καθιστούσε το κτίριο μη λειτουργικό, δεδομένης της χρήσης του.
Επομένως, προέκυψε κτίριο κάτοψης Π, διαγραμματικά απλό. Στο ισόγειο στις 3 πτέρυγες φιλοξενούνται οι
κύριοι χώροι του κέντρου που έχουν να κάνουν με θεραπεία, η είσοδος, τα διοικητικά και η αίθουσα πολλαπλών
χρήσεων. Η μορφή της κάτοψης στο υπόγειο είναι γραμμική. Υπάρχει μόνο μια πτέρυγα και σε αυτήν
φιλοξενούνται οι περισσότεροι βοηθητικοί χώροι, ο τομέας υδροθεραπείας και το γυμναστήριο. Στον όροφο,
το σχήμα της κάτοψης μετατρέπεται σε Γ. Η πτέρυγα στα ανατολικά είναι ισόγεια, ενώ το δώμα ( στο επίπεδο
του ορόφου) είναι φυτεμένο και διαμορφωμένο. Στον όροφο βρίσκονται δωμάτια και
κουζίνα/τραπεζαρία/κυλικείο.

Η είσοδος τοποθετήθηκε κεντρικά και με το διπλό ύψος της επί της ένωσης των δύο πτερύγων, επιτρέπει τη
σταδιακή μετάβαση από τον εξωτερικό στον εσωτερικό χώρο.
Σε προτεραιότητα δεν τέθηκε η επίτευξη της συντομότερης δυνατής διαδρομής, αλλά επιχειρήθηκε η
δημιουργία ενός υποστηρικτικού πλαισίου σε όλο το «ταξίδι του ασθενή» μέσα από χώρους που φέρνουν τον
άνθρωπο σε επαφή με τη φύση και ευνοούν την κοινωνικοποίηση του. Ο κύριος διάδρομος δεν συνιστά ένα
αδιάφορο, κλειστό, ιδρυματικού χαρακτήρα μέτωπο, αλλά εισχωρεί στους χώρους αναμονής και σε μεγάλο
μήκος του δέχεται το φυσικό φως, για να ενισχυθεί η αίσθηση άνεσης, διαφάνειας και οικειότητας.

Αναφορικά με τη διαρρύθμιση των δωματίων, τα μπάνια τοποθετήθηκαν προς το διάδρομο, ώστε να δίνεται η
ευκαιρία στους ασθενείς να απολαύσουν τη θέα στο φυσικό περιβάλλον. Παράλληλα το μπάνιο και ο
προθάλαμος λειτουργούν ως ηχοφράγματα των θορύβων στους διαδρόμους.
Η οδοντωτή μεσοτοιχία προσφέρει εξοικονόμηση χώρου και καλύτερη τοποθέτηση των επίπλων (π.χ.
Ψυγείο, ντουλάπα και γραφείο), ώστε να μην προεξέχουν και να διευκολύνουν την κίνηση των ασθενών με
αμαξίδιο. Επίσης βελτιώνεται με την στρέψη αυτή ο προσανατολισμός των δωματίων.
Τα χρώματα που επιλέχτηκαν (λευκό του πάγου και πράσινο της μέντας) βοηθούν στη συγκέντρωση και την
ηρεμία και δημιουργούν αίσθηση ασφάλειας. Το σκουρόχρωμο ξύλο στα έπιπλα ενισχύει τη θερμή και
φιλόξενη ατμόσφαιρα στους εσωτερικούς χώρους.

Όσον αφορά τα ιατρεία, αναπτύχθηκε έναν ενιαίος χώρος με διαχωριστικό για εξεταστήριο - οffice.

Για τα ανοίγματα επιλέχθηκε ένας στενός κατακόρυφος φεγγίτης, ώστε να υπάρχει οπτική επαφή με το
εξωτερικό περιβάλλον.

Αφού ολοκληρώθηκε το σχήμα της κάτοψης, με βάση το κτιριολογικό πρόγραμμα, ακολούθησε ο έλεγχος της
σύνθεσης σε επίπεδο κίνησης και ασφάλειας (μέγεθος και αριθμός κλιμακοστασίων) και ο έλεγχος εξασφάλισης
κίνησης και ασφάλειας μέσω ασανσέρ.

Μετά το σχεδιασμό των εσωτερικών διαχωριστικών τοίχων έγινε προσδιορισμός των υποστυλωμάτων.

Σε τέσσερα από τα δωμάτια διαμονής των ασθενών, όλα με διαφορετικό προσανατολισμό μεταξύ τους, έγινε
μελέτη φυσικού φωτισμού σε στάθμες lux. H μελέτη ξεκίνησε από τα δωμάτια Α (νοτιοανατολικό) και Β
(δυτικό) για την 21/06 τις διακεκριμένες ώρες 10.00 π.μ. , 15.00 και 18.00 μ.μ. Στο δωμάτιο Α τοποθετήθηκαν
οριζόντιες περσίδες στο άνοιγμα προς το νότο, ενώ στο Β επιλέχτηκαν κατακόρυφες περσίδες στο άνοιγμα
προς τη δύση.
Οι διαστάσεις των ανοιγμάτων, μετά από δοκιμές, με δυνατότητα περιστροφής των περσίδων (σε γωνία 45
μοίρες από Ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο) διαμορφώθηκαν σε 1,50 μ. x 2,60 μ. στο άνοιγμα με τις περσίδες και 3,10
μ. x 0,40 μ. στους κατακόρυφους φεγγίτες.
Οι υαλοπίνακες που επιλέχτηκαν σε όλους τους χώρους του κέντρου είναι θερμομονωτικοί διπλού πάχους 3,0
χιλ. περιορισμένης διαπερατότητας (σε ποσοστό 50%), που όμως προσφέρουν υψηλής ποιότητας οπτική άνεση
κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και ιδιωτικότητα στο εσωτερικό των δωματίων.
Αντίστοιχοι έλεγχοι έγιναν για άλλα δύο δωμάτια στην άλλη πτέρυγα.

Γενικά για την ηλιοπροστασία των ανοιγμάτων, επιλέχτηκαν ξύλινες περιστρεφόμενες περσίδες, που
εξαρτήθηκαν από τον προσανατολισμό του εκάστοτε ανοίγματος.
Πιο συγκεκριμένα, στα νότια ανοίγματα τοποθετήθηκαν οριζόντιες περσίδες , ενώ στα δυτικά και ανατολικά
κατακόρυφες. Στους κατακόρυφους φεγγίτες δεν προστέθηκαν σκίαστρα.
Στα δυτικά ανοίγματα των ιατρείων τοποθετήθηκε μια κατασκευή με κατακόρυφες περσίδες. Πρόκειται για
ένα ξύλινο πλαίσιο και συρόμενο πάνω σε ράγες κάσωμα με κατακόρυφες περσίδες ( το άνοιγμα
απελευθερώνεται όταν οι περσίδες δεν είναι απαραίτητες). Μπροστά από το πλάισιο τοποθετήθηκε δικτυωτό
πλέγμα με πασσάλους, για αναρριχητικά φυτά.

Εκτός από τον κυρίως κτιριακό όγκο σχεδιάστηκαν και διαμορφώθηκαν υπαίθριοι χώροι πρασίνου με
καθιστικά και σιντριβάνια ,αλλά και ένας υπαίθριος χώρος στάθμευσης.

Παραδόθηκαν κατόψεις όλων των επιπέδων σε κλίμακα 1/200, ψηφιακές απεικονήσεις από διάφορους χώρους
του κέντρου εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, κτιριολογικό πρόγραμμα, όψεις σε 1/200 και αποτελέσματα
μελέτης φωτισμού .