PMP definicja:

 Zbiór norm prawnych

o Określających prawa i obowiązki
o Regulujących zachowania
o Regulujących stosunki

Członków społeczności międzynarodowej:

o Państw
o Organizacji międzynarodowych
o Narodów bez państw
o Osób fizycznych
o Osób prawnych

Korzenie:

1. Teoria klasyczna
2. Teoria nowoczesna

Ubi societas ibi ius- gdzie społeczeństwo tam prawo

PMP charakterystyka

1. Brak hierarchii norm prawnych z wyjątkiem norm ius cogens

2. Brak jednego, światowego organu prawodawczego
3. Tworzone przez państwa, zwykle na podstawie umów międzynarodowych
4. Moc wiążąca zależna od woli państw z wyjątkiem norm ius cogens oraz z wyjątkiem państwa
przegrywającego wojnę

Podstawa obowiązywania

1. Doktryna naturalistyczna- odwołuje się do prawa natury, z samego faktu istnienia państwo
ma przyrodzone prawa, które muszą być respektowane przez inne podmioty
2. Doktryna pozytywistyczna- podstawą obowiązywania pmp jest wspólna wola państw
 Interesy partykularne np. konieczność przetrwania, nienaruszalność terytorium
 Wzajemność
 Wspólny interes członków społeczności międzynarodowej
 Obawa przed negatywnymi konsekwencjami naruszeń= sankcje

Sankcje są stosowane wobec

 Państw
 Tworów niepaństwowych
 Osób indywidualnych (niezależnie od statusu czy pełnionej funkcji)

Sankcje zorganizowane- zawsze zapisane w umowie międzynarodowej

 Organizacyjne
 Korygujące- wyrównanie szkody; zasada warunkowości- nie przestrzegasz prawa= nakładamy
karę finansową
 Przymusu bezpośredniego- najbardziej skuteczne, art. 41 i 42 Karty Narodów Zjednoczonych;
dyplomatyczne i gospodarcze; zupełne lub częściowe przerwanie stosunków gospodarczych
oraz komunikacji: kolejowej, morskiej, lotniczej, pocztowej, telegraficznej, radiowej i innej,
 jak również przerwanie stosunków dyplomatycznych; np. embargo; mają charakter
indywidualny; militarne- akcja wojskowa- potrzebna rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ

Sankcje niezorganizowane- np. bojkot produktów, działania amnesty international, protesty- reakcja
opinii publicznej- sankcje socjologiczne (psychologiczne)

Sankcje inteligentne (precyzyjnego uderzenia):

 Bardziej humanitarne
 Bardziej efektywne
 Zakazy podróżowania (zakazy wizowe)
 Zamrożenie aktywów, kont bankowych

KONSEKWENCJE NARUSZENIA NORM PRAWNO-MIĘDZYNARODOWYCH= ODPOWIEDZIALNOŚĆ

MIĘDZYNARODOWA

Kodyfikacja- spisanie norm, które obowiązują jako zwyczaj; Komisja Prawa Międzynarodowego- ciało
kodyfikacyjne

Warunki pociągnięcia do odpowiedzialności:

 Istnienie zobowiązania prawno- międzynarodowego

 Naruszenie zobowiązania na skutek działania lub zaniechania
 Szkoda jako efekt naruszenia

Rodzaje naruszeń prawa międzynarodowego

1. Zbrodnie międzynarodowe- naruszenia norm fundamentalnych ius cogens

2. Delikty- godzą w interesy jednego, konkretnego państwa lub innego członka społeczności
międzynarodowej

Rodzaje odpowiedzialności: bezpośrednia, pośrednia, kwalifikowana- współdziałanie, obywatele

działają za namową/ na rozkaz państwa

Warunki wyłączające odpowiedzialność

 Zgoda na działanie (tylko w przypadku deliktów)

 Siła wyższa- zjawisko niezależne od ludzkiej woli np. trzęsienie ziemi
 Stań wyższej konieczności
 Samoobrona
 Przedawnienie (tylko w przypadku deliktów)

Sposoby ustalenia odpowiedzialności

 Droga dyplomatyczna
 Droga sądowa

Formy odpowiedzialności (konsekwencje)

 Materialna
o Restytucje- przywrócenie stanu poprzedniego
o Odszkodowanie
 Moralna
o Satysfakcja
 o Zapewnienie, że czyn zakazany nie powtórzy się (+ czasem symboliczne
odszkodowanie, głównie wśród państw afrykańskich)

ŹRÓDŁA PMP

Problem: nie istnieje norma prawno-międzynarodowa (ani traktatowa ani zwyczajowa) definiująca
źródła prawa międzynarodowego

Posiłkowo stosowany jest przepis art. 38.1 Statutu MTS:

1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego w sporach,

które będą mu przekazane, będzie stosował:
a. Konsekwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź specjalne, ustalające reguły,
wyraźnie uznane przez państwa spór wiodące
b. Zwyczaj międzynarodowy, jako dowód istnienia powszechnej praktyki, przyjętej jako
prawo
c. Zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane
d. Z zastrzeżeniem postanowień art. 59 związanie wyrokiem, wyroki sądowe tudzież
zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego różnych narodów, jako środek
pomocniczy do stwierdzenia przepisów prawnych

Dwa niekwestionowane formalne źródła pmp: umowa międzynarodowa i zwyczaj

Zwyczaj międzynarodowy- historycznie najstarsze źródło prawa międzynarodowego; norma

zwyczajowe= norma wiążąca

Elementy obowiązkowe:

 Praktyka (spójna, regularna, powszechna)

 Opinio iuris- przekonanie o zgodności tej praktyki z prawem

Elementy dodatkowe:

 Czas
 Element geograficzny

Umowa międzynarodowa

1969 Konwencja wiedeńska o prawie traktatów

Porozumienie międzynarodowe zawarte między państwami (współcześnie nie muszą to być

państwa), w formie pisemnej, ujęte w jednym dokumencie lub w wielu powiązanych ze sobą bez
względu na nazwę

Budowa umowy międzynarodowej

Nazwa: konwencja, traktat, pakt, karta, statut

 Tytuł
 Preambuła
 Określenie państw stron
 Postanowienia szczegółowe
 Postanowienia końcowe:
o Wejście w życie
o Teksty autentyczne- języki państw
 o Data i miejsce przyjęcia
o Podpisy

Złożenie podpisu nie ma żadnego skutku prawnego, umowa wchodzi w życie w terminie
określonym w umowie; w przypadku umowy dwustronnej- po ratyfikacji obu państw; w przypadku
umowy wielostronnej- zależy jak wielu członków- w UE musi być ratyfikowana przez wszystkie
państwa; w przypadku np. ONZ określony jest pułap ile państw musi ratyfikować

Procedura zawierania umów międzynarodowych:

 Negocjacje
 Przyjęcie tekstu- parafowanie
 Przyjęcie tekstu- podpisanie
o W przypadku umów dwustronnych: reguła alternatu- najpierw podpisuje się
egzemplarz w swoim języku, potem wymiana i podpis pod drugim egzemplarzem
o W przypadku umów wielostronnych:
 Porządek alfabetyczny
 Zasada pele-mele
 Ratyfikacja/ przystąpienie- z możliwością złożenia zastrzeżeń ( nie do norm ius cogens)
 Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych (dwustronna) lub złożenie dokumentów
ratyfikacyjnych ( u depozytariusza)(wielostronna)
 Rejestracja; Art. 102 Karty NZ:
o 1. Każdy traktat i każdy układ międzynarodowy, zawarty przez członka ONZ po
wejściu w życie niniejszej Karty, będzie możliwie najprędzej zarejestrowany w
Sekretariacie i przezeń ogłoszony
o 2. Jeżeli traktat lub układ międzynarodowy nie został zarejestrowany stosownie do
ustępu 1 artykułu niniejszego, żadna ze stron, która taki traktat lub układ zawarła, nie
może się nań powoływać wobec jakiegokolwiek organu ONZ
 Publikacja wewnętrzna

Moc wiążąca umowy międzynarodowej

Pacta sunt servanda

W przeszłości różne sposoby zabezpieczenia umowy/ zapewnienia wykonania jej postanowień

(odwołanie do bóstw/bogów; wymiana zakładników); najstarsza umowa międzynarodowa- umowa
między Egiptem a Hetytami z 1296 pne

Interpretacja- traktat należy interpretować w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym znaczeniem, jakie
należy przypisywać użytym w nim wyrazom w ich kontekście oraz w świetle jego przedmiotu i celu

- przy interpretowaniu umowy zawsze korzystamy z tekstów oryginalnych

Utrata mocy obowiązującej

1. Rewizja
2. Zawieszenie
a. Gdy druga strona umowy narusza jej postanowienia
b. W sytuacji czasowej niemożności wykonania postanowień
3. Wypowiedzenie
4. Wygaśnięcie
a. Przyczyny przewidziane w umowie
 b. Przyczyny, których nie przewidziano

Nieważność umowy międzynarodowej

 Błąd
 Podstęp
 Przymus
 Przekupstwo

Zasady ogólne prawa

 Lex retro non agit- prawo późniejsze uchyla wcześniejsze

 Lex specialis deroga lex generalis- nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
 Nikt nie jest dobrym sędzią we własnej sprawie
 Nikt nie może być sądzony dwa razy za to samo
 Nikt nie może czerpać korzyści z własnego bezprawia

Zasady prawa międzynarodowego

 Zakaz użycia siły i groźby użycia siły

 Zakaz interwencji w wewnętrzne sprawy innego państwa
 Obowiązek pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych
 Trwałość i nienaruszalność granic
 Suwerenna równość państw
 Prawo samostanowienia narodów
 Obowiązek współpracy międzynarodowej

Akt jednostronny traktowany jako źródło prawa międzynarodowego gdy:

 Wydany przez kompetentny organ

 Ogłoszony erga omnes (wobec całej społeczności międzynarodowej)
 Nieodwołalny i ostateczny
 Zaakceptowany przez społeczność międzynarodową

Orzecznictwo sądów międzynarodowych

 Wyroki sądów międzynarodowych nie są źródłem prawa międzynarodowego- w prawie

międzynarodowym nie ma precedensów
 Sądy stosują i interpretują pmp

Najważniejsze źródło pmp- umowy międzynarodowe

PODMIOTOWOŚĆ W PMP

Podmioty prawa międzynarodowego- państwa, organizacje międzynarodowe, narody bez państw- w

określonych sprawach, Stolica Apostolska

Podmiotowość państw jest pierwotna i pełna, natomiast podmiotowość podmiotów niesuwerennych

jest pochodna i ograniczona, jest rezultatem nadania lub uznania

Podmioty pmp to nie to samo co wszyscy uczestnicy stosunków międzynarodowych

Korporacje wielonarodowe nie mają podmiotowości prawnomiędzynarodowej

Jedynie ci, którzy posiadają:

 1. Zdolność prawną
2. Zdolność do czynności prawnych:
a. Zawieranie umów międzynarodowych (tzw. zdolność traktatowa)
b. Ustanowienie i utrzymywanie stosunków dyplomatycznych (tzw. prawo legacji)
c. Ustanowienie i utrzymywanie stosunków konsularnych (tzw. prawo konsulatu)
d. Członkostwo w organizacjach międzynarodowych
e. Ponoszenie odpowiedzialności międzynarodowej
f. Wysuwanie roszczeń i dochodzenie roszczeń
g. Posiadanie i korzystanie z przywilejów i immunitetów

Państwa- pierwotne podmioty prawa międzynarodowego

1. Terytorium
2. Ludność
3. Władza
(Georg Jellinek)
4. Zdolność do utrzymywania stosunków międzynarodowych- zgodnie z konwencją o prawach i
obowiązkach państw z Montevideo 1933
5. Suwerenność

Problemy

1. Niekiedy niepodległość ogłaszana jest przez twory posiadające terytorium ludność i władzę,
lecz nie mające zdolności do utrzymywania stosunków międzynarodowych, a także nie
będące suwerennymi tworami= tak zwane quasi państwa/ niby-państwa- nie są uznawane
przez członków społeczności międzynarodowej (lub uznane zaledwie przez kilka państw) np.
Abchazja, Osetia Południowa, Naddniestrze, Somaliland
2. Państwa upadłe, będące konsekwencją:
a. Państw słabych
b. Państw kruchych
c. Państw w stanie kryzysu
d. Państw upadających

Typologia

 Mini-państwa/ państwa karłowate np. San Marino, Monaco, Andora

 Państwa neutralne ( wieczysta neutralność- notyfikacja+ akceptacja ze strony społeczności
międzynarodowej- umowa międzynarodowa(Szwajcaria, Austria, Stolica Apostolska),
neutralność wojenna- notyfikacja(I WŚ- USA, II WŚ- Hiszpania, Portugalia, USA), polityka
neutralności- notyfikacja- akt prawa wewnętrznego(Islandia, Finlandia, Szwecja, Japonia))
 Zjednoczenie (Zjednoczenie Niemiec to nie zjednoczenie tylko inkorporacja- wchłonięcie)
 Inkorporacja
 Rozpad (podział)
 Secesja (oderwanie się)
 Dekolonizacja
Res nullius- terra nullius

Sukcesja- konwencja Wiedeńska o sukcesji państw w odniesieniu do traktatów, 1978

W przypadku rozpadu i secesji, zjednoczenia i inkorporacji

 Obowiązek przejęcia umów międzynarodowych

  Wyjątki (1)- umowy ustanawiające reżim militarny (umowy w sprawie baz wojskowych), (2)-
umowy sprzeczne, (3)- państwa postanowią inaczej

Problem: konwencja z 1978 ratyfikowana zaledwie przez 15 państw

W przypadku dekolonizacji

 Zasada tabula rasa- nowe państwo uznaje, że nie jest związanie żadnymi dawniejszymi
umowami wielostronnymi np. Algieria
 Prawo wyboru- państwo dokonuje wyboru, wskazując jakie umowy pragnie utrzymać w mocy
np. Ghana, Nigeria
 Wyjątki: ius cogens, międzynarodowy reżim terytorialny: granice ( zasada nienaruszalności)

Stolica apostolska/ państwo-miasto Watykan- jedyny podmiot prawa międzynarodowego

funkcjonujący pod dwiema postaciami

1. Terytorium- państwo-miasto Watykan

2. Ludność- ok. 450 obywateli
3. Władza- Stolica Apostolska (Papież i urzędy kurialne)
4. Zdolność do utrzymywania stosunków międzynarodowych- państwo-miasto/ Stolica
Apostolska
5. Suwerenność- Stolica Apostolska

Organizacje międzynarodowe- nie wszystkie są podmiotami

1. Wola państw tworzących

2. Statut będący umową międzynarodową
3. Suma kompetencji tj. zdolność do czynności prawnych

Narody bez państw

Warunek: wytworzenie organu reprezentacyjnego

Efekt: naród traktowany jest jak państwo w procesie tworzenia= in statu nascendi

W praktyce stosunków międzynarodowych: zdolność do czynności prawnych uzależniona jest od

uznania

Problem: prawo narodów do samostanowienia vs. Nienaruszalność granic, integralność terytorialna i

suwerenność państw

Casus Autonomii palestyńskiej/ państwa Palestyna- 29.11.2012- rezolucja ZO ONZ „nieczłonkowskie

państwo obsrwator”

Osoby fizyczne- brak zdolności do czynności prawnych w pełnym zakresie ale zdolność działania w
płaszczyźnie międzynarodowej:

 Możliwość wysuwania i dochodzenia roszczeń

 Ponoszenie odpowiedzialności w prawie międzynarodowym przed międzynarodowymi
trybunałami
 Jeśli państwo nie jest stroną odpowiednich umów, to jednostka- jego obywatel nie ma
uprawnień przewidzianych w tych umowach

TERYTORIUM W PMP
  Terytorium państwowe
 Terytorium międzynarodowe (res communis):
o Rzeki międzynarodowe
o Kanały międzynarodowe
o Cieśniny międzynarodowe
o Morze otwarte
o Antarktyka
o Przestrzeń kosmiczna
 Res nullius/ terra nullius

Terytorium państwowe:

 Obszar lądowy
 Przestrzeń powietrzna
 Państwowe obszary morskie
 Wnętrze ziemi

Zwierzchnictwo terytorialne- forma wykonywania przez państwo suwerenności na terytorium;

obejmuje władze polegającą z jednej strony na sprawowaniu w obrębie terytorium wszystkich działań
i funkcji właściwych państwu, z drugiej zaś- na zapobieganiu wykonywania analogicznych działań ze
strony innych podmiotów, 2 aspekty:

1. Aspekt pozytywny- podporządkowywanie władzy państwowej wszystkiego, co się na

terytorium danego państwa znajduje i w jego obrębie zachodzi; zwierzchnictwo obejmuje
także bogactwo naturalne kraju
2. Aspekt negatywny- państwo może wyłączyć działanie jakiejkolwiek obcej władzy na swym
terytorium; monopol przymusu i jurysdykcji, monopol organizacji służb publicznych; na
określonym terytorium może istnieć tylko jedno państwo i działać tylko jedna władza
najwyższa

Ograniczenia zwierzchnictwa terytorialnego (suwerenności terytorialnej)

1. Zasada dobrego sąsiedztwa

2. Demilitaryzacja
a. Obowiązek likwidacji budowli i urządzeń wojskowych (fortyfikacji, baz wojskowych,
itp.)
b. Zakaz tworzenia/wznoszenia ww. w przyszłości
c. Zakaz utrzymywania na tym obszarze sił zbrojnych
d. Zakaz przeprowadzania manewrów wojskowych
e. Zakaz dokonywania prób z jakimikolwiek rodzajami broni
3. Neutralizacja- np. Cieśnina Magellana, Kanał Sueski, Kanał Panamski
a. Zakaz podejmowania na tym obszarze jakiejkolwiek aktywności wojskowej
b. Zakaz użycia takiego obszaru jako bazy wypadowej do prowadzenia operacji
wojskowej
4. Bazy wojskowe
a. Na mocy dwustronnego porozumienia
b. Jedno państwo zyskuje czasowe prawo użytkowania i kontroli części terytorium
drugiego państwa
c. Dla celów wojskowych
d. W zamian za korzyści finansowe i/lub gwarancje ochrony
 Amerykańskie bazy w: Guantanamo, Ramstein, Vicenza
5. Dzierżawa
a. Na mocy dwustronnego porozumienia
b. Jedno państwo zyskuje czasowo ograniczone prawo (max. 99 lat) użytkowania i
kontrolowania części terytorium innego państwa
c. Dla celów innych niż wojskowe
d. W zamian za korzyści finansowe i/lub gwarancje ochrony
e. W przeszłości: Kanał Panamski. Hong Kong, Macau

Nabycie terytorium

1. Pierwotne: zawłaszczenie, przyrost

2. Pochodne: cesja, zasiedzenie, zawojowanie

Granice państwowe- współcześnie: nie są wyimaginowane, są określone w systemie

międzynarodowym

Ustalanie granicy- zazwyczaj poprzez umowę międzynarodową, rzadziej w wyniku decyzji

arbitrażowej lub sądowej lub decyzji organu międzynarodowego

Proces wyznaczania granic państwowych:

1. Delimitacja- ustalenie przebiegu granicy, sporządzenie jej opisu, naniesienie jej przbiegu na
mapę o małej skali
2. Demarkacja- szczegółowe wytyczenie i oznakowanie przebiegu granicy państwowej w terenie
3. Administrowanie granicą państwową

Granice na rzekach

1. Mediana- gdy rzeka nie jest spławna ani żeglowna

2. Thalweg (linia najniższego wzniesienia w dolinie lub cieku wodnym)- gdy rzeka jest spławna
i/lub żeglowna

Granice na jeziorach

Praktyka: linia środkowa ALE brak ogólnie przyjętej zasady

Państwowe obszary morskie

Konwencja o prawie morza, Montego Bay 1982: Suwerenność państwa nadbrzeżnego rozciąga się
poza jego terytorium lądowe i wody wewnętrzne (…) na pas zwany morzem terytorialnym

Wody wewnętrzne

 Zatoki (gdy wejście nie przekracza 24 Mm)

 Zatoki historyczne
 Porty
 Redy

Morze terytorialne

Max 12 Mm od linii podstawowej:

a) Zwykła linia podstawowa= linia wybrzeża przy najniższym stanie wody

b) Linia prostych podstawowych
TERYTORIUM W PMP- MN. PRAWO MORZA

Międzynarodowe prawo morza (Konwencja z Montego Bay, 1982)

1. Wody wewnętrzne
2. Morze terytorialne- 12 mm
Terytorium państwa nadbrzeżnego ALE prawo nieszkodliwego przepływu
3. Morska strefa przyległa (24 mile morskie, licząc od linii podstawowej)- nie jest to terytorium
państwa nadbrzeżnego ALE państwo nadbrzeżne wykonuje kontrolę w celu:
a. Zapobiegania naruszenia przepisów prawa krajowego ( celnych, fiskalnych,
imigracyjnych, sanitarnych)
b. Pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców takich naruszeń
4. A) Strefa wyłącznego rybołówstwa/ B)wyłączna strefa ekonomiczna- 200 mil morskich (od
linii podstawowej)
a. 4A nie jest terytorium państwa nadbrzeżnego ALE państwo nadbrzeżnemu
przysługuje wyłączne prawo do: poszukiwania, eksploatacji i zarządzania zasobami
żywymi
b. 4B nie jest terytorium państwa nadbrzeżnego ale państwu nadbrzeżnemu
przysługuje wyłączne prawo do: poszukiwania, eksploatacji, zarządzania zasobami
naturalnymi; tworzenia i korzystania ze sztucznych wysp i instalacji; prowadzenia
badań
5. Morze otwarte- terytorium międzynarodowe (res communis); wykorzystywane wyłącznie dla
celów pokojowych; konsekwencje:
a. Wolność żeglugi i przelotu
b. Wolność połowu
c. Wolność prowadzenia badań naukowych
d. Wolność kładzenia kabli i rurociągów
e. Wolność tworzenia sztucznych wysp i instalacji
f. Wolność eksploatacji zasobów naturalnych

Teoria sektorów Arktyki

 południk i wyznaczają poszczególne sektory, mają podłoże ekonomiczne/ gospodarcze

 biegun północny podzielony dla terytoriów zbliżonych do Arktyki
 próby zastosowania teorii sektorów (Żądania wysunęły kraje zbliżone do Antarktydy:
Argentyna, Australia, Chile, Nowa Zelandia

Traktat w sprawie Antarktydy 1959

 res communis
 Użytkowanie wyłącznie dla celów pokojowych
 wolność prowadzenia badań naukowych
 zakaz podejmowania jakiejkolwiek aktywności wojskowej
 Polska jest stroną traktatu

konwencja o ochronie zasobów żywych Antarktydy 1980

REGULOWANIE SPORÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Obowiązek prawny – rozwiązywanie sporów drogą pokojową- norma ius cogens

 Konwencja dot. pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych, Haga 1899

  II Konwencja dot. pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych, Haga 1907
 Pakt Ligi Narodów 1919
 Karta Narodów Zjednoczonych 1945

Rozróżnienie spór a sytuacja, w której może dojść do sporu

Metody i środki pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych

 Dyplomatyczne- państwa uczestniczące w sporze współdziałają w załatwieniu sporu,

zachowują dla siebie aż do ostatniej fazy trwania sporu możność podjęcia ostatecznej decyzji
o Negocjacje (rokowania bezpośrednie)- proces w trakcie którego państwa starają się
usunąć różnicę zdań w drodze wymiany poglądów w celu osiągnięcia porozumienia,
najczęstszy środek załatwiania sporów, w rokowaniach mogą brać udział nie tylko
strony uczestniczące w sporze
o Dobre usługi i mediacje- pośrednictwo, procedura pomocnicza która ułatwia
rokowania bezpośrednie między stronami i nawiązuje je w razie ich zerwania, Dobre
usługi- Państwo udzielające ich dąży do ułatwienia stroną nawiązania przerwanych
rokowań, jest pośrednikiem w rozmowach przedwstępnych, samo nie bierze udziału
w rokowaniach, cel: namówienie stron do rozpoczęcia negocjacji; mediacje- mediator
robi to samo lecz bierze udział w rokowaniach, kieruje nim, cele mediacji:
kompromis, rozwiązanie możliwe do zaakceptowania przez zwaśnione strony,
rozwiązanie sporu; Oba mogą mieć miejsce na skutek zwrócenia się o nie jednej lub
obu stron albo też mogą być zaoferowane przez państwo 3, organizacji
międzynarodową, a nawet przez poszczególne jednostki; charakter doradczy brak
mocy wiążącej
o Komisji badań a koncyliacje, podobieństwa: powoływane na wniosek stron
zwaśnionych, w sytuacji sporu dotyczącego stanu faktycznego, złożone z ekspertów
pochodzących z obu zwaśnionych stron; różnice: cel komisji badań: przygotowanie
raportu określającego stan faktyczny, cel koncyliacji: przygotowanie raportu
określającego stan faktyczny + propozycja rozwiązania sporu
 Sądowe- wiążące
o Arbitraż- możliwość wyboru arbitrów, możliwość określenia aspektów
proceduralnych, możliwość wskazania prawnych podstaw orzekania
o Stałe sądy międzynarodowe:
 Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości- 15 niezawisłych sędziów,
każdy z innego państwa; siedziba w Hadze, tylko państwa mogą stawać
jego strony przed Trybunałem, kompetencja Trybunału ma charakter
dobrowolny- Trybunał działa tylko wtedy gdy strony przedstawiał mu
spór do rozstrzygnięcia, problem: brak obowiązkowej jurysdykcji- oba
zwaśnione państwa muszą wyrazić zgodę na oddanie sprawy pod
rozstrzygnięcie MTS (najlepiej w formie klauzuli w umowie wiążącej te
państwa, członkowie ONZ są zobowiązani do wykonania decyzji MTS, w
przypadku odmowy wykonania decyzji MTS, 2 strona może wnieść
sprawę do Rady Bezpieczeństwa ONZ

LUDNOŚĆ W PMP

Status prawny osób fizycznych:

 Regulowany w prawie wewnętrznym

  Prawo międzynarodowe wskazuje ramy w których mieścić muszą się rozwiązania krajowe

Status osób fizycznych uzależniony jest od faktycznej sytuacji osoby np. jako:

 Obywatel
 Bezpaństwowiec
 uchodźca, azylant
 osoba poddana ekstradycji
 osoba oskarżona o dokonanie zbrodni międzynarodowych

Obywatelstwo

 Nabycie
o Pierwotne- przez urodzenie
 Ius soli- prawo ziemi
 Ius sanguinis- prawo krwi
o Wtórne
 Naturalizacja- nadanie, Wymóg domicylu, znajomości języka, historii, hymnu,
posiadanie środków na własne utrzymanie
 Reintegracja- odzyskanie obywatelstwa poprzedniego, zwykle uproszczony
tryb naturalizacji
 Adopcja
 Małżeństwo- brak automatyzmu, małżeństwo samo przez się nie ma wpływu
na obywatelstwo małżonka, zapewnia uproszczony tryb naturalizacji
 Opcja- W przypadku zmian terytorialnych
 Repatriacja- uzyskanie obywatelstwa po przodkach

Podwójne/ wielorakie obywatelstwo

Problemy: podatki, służba wojskowa, ochrona prawna

Efektywna obywatelstwo- rzeczywista więź, Wybiera się obywatelstwo tego kraju, w którym
jednostka jest ściślej związana

Bezpaństwowość- powstaje w przypadku negatywnego konfliktu ustaw o obywatelstwie

Rozwiązania:

 zakaz pozbawiania obywatelstwa

 w przypadku nowo narodzonych dzieci: ius soli jako zasada uzupełniająca
 w przypadku pozostałych osób- szybsza procedura naturalizacji

Azyl

 Polityczny
 Dyplomatyczny
 Terytorialny- instytucja prawa wewnętrznego

Nie ma kogoś takiego jak uchodźca polityczny!!

1. Azyl polityczny (status uchodźcy)

a. Uchodźca- sytuacja regulowana prawem międzynarodowym
b. Konwencja dotycząca statusu uchodźców- Genewa 1951- tylko uchodźcy po II WŚ
 c. Protokół dot. statusu uchodźców- Nowy Jork 1967- uchodźcą jest każdy kto ucieka ze
swojego państwa w obronie przed prześladowaniami z powodu rasy, religii,
narodowości, poglądów politycznych; warunki: przebywa poza państwem
obywatelstwa lub stałego zamieszkania, nie chce lub nie może korzystać z ochrony
tego państwa
d. uchodźca może udać się o pomoc do kraju sygnatariusza któregoś z powyższych
dokumentów
e. Podstawowe uprawnienie: non- refoulement- Zakaz zawracania uchodźców
f. status uchodźcy ma charakter czasowy, nie jest dożywotni
g. Koncepcja ochrony międzynarodowej- wprowadzono przez UE
2. Azyl terytorialny- instytucja prawa wewnętrznego
a. Efekt: ochrona wyłącznie na terytorium państwa, które azyl terytorialny przyznało
3. Azyl dyplomatyczny- to nie azyl dla dyplomatów
a. Ochrona udzielana cudzoziemcom w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia
b. Państwa amerykańskie stosują azyl na podstawie regionalnej normy zwyczajowej

Ekstradycja

 cudzoziemcy podejrzani o popełnienie przestępstwa

 Warunek: umowa dwustronna lub konwencja o ekstradycji- ONZ nie przyjęło takiej
konwencji, tylko konwencje regionalne
 w przypadku braku: możliwe zastosowanie zasady wzajemności
 brak prawnego obowiązku dokonania ekstradycji
 Ograniczenia:
o azyl polityczny
o kara śmierci
o własny obywatel

Odpowiedzialność za zbrodnie międzynarodowe

Nie można tłumaczyć zbrodni wykonywaniem rozkazów

1. Zbrodnie wojenne
2. zbrodnie przeciw ludzkości
3. ludobójstwo
4. (+- zbrodnia agresji)

Międzynarodowy Trybunał Karny- siedziba w Hadze, od 2018 ma prawo sądzenia zbrodni agresji, nie
może ścigać oskarżonych, oskarżeni o zbrodnie międzynarodowe mogą być również sądzeni przez
sądy krajowe

Poprawki do umowy międzynarodowej też trzeba ratyfikować

1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać
na podstawie prawa międzynarodowego w
sporach, które będą mu przekazane, będzie