1 Charakterystyka ogólna prawa międzynarodowego publicznego. Źródła prawa międzynarodowego.

Cechy społeczności międzynarodowej:

• Mała liczba członków

• Niewielki stopień zorganizowania
• Równość i suwerenność członków tej społeczności

Historia prawa międzynarodowego

 Pierwsze wzory i ślady dla prawa międzynarodowego można znaleźć w starożytności: zasada
pacta sund servanda, zasada nietykalności posłów, pierwowzory opieki konsularnej, pierwszy
przymierza (traktaty) między ówczesnymi państwami.
 Za „ojca” prawa międzynarodowego uważa się Hugo Grocjusza, który w 1625 r. pobulikował
dzieło „De iure belli ac pacis libri tres” („Trzy księgi o prawie wojny i pokoju”), w którym zebrał
podstawowe normy rządzące ówczesnymi relacjami między państwami, ukazał relacje oparte
o normy prawne.

Systematyka prawa międzynarodowego:

• Brak jednolitej systematyki prawa międzynarodowego

• Początkowo istniał podział na prawo wojny i prawo pokoju

Źródła prawa międzynarodowego publicznego

Karta Narodów Zjednoczonych – zawiera zasady prawa międzynarodowego, zgodnie z art.103 KNZ w
razie konfliktu między zobowiązaniami ONZ z KNZ a innymi zobowiązaniami, zobowiązania KNZ są
nadrzędne; praktycznie wszystkie państwa świata są związane KNZ (= są członkami ONZ).

Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (art.38) – jedyny dokument zawierający

wyliczenie źródeł prawa międzynarodowego, integralna część KNZ.

• Umowy międzynarodowe
• Zwyczaje międzynarodowe zawarte w Statucie MTS
• Zasady ogólne prawa
• Ex aequo et bono („według tego co słuszne i sprawiedliwe”)

*Dodatkowo jako środek pomocniczy, ale nie jako źródło: wyroki sądowe, opinie znawców prawa
międzynarodowego.

• Wiążące i prawotwórcze uchwały organizacji międzynarodowych

• Akty jednostronne państw

Zwyczaj międzynarodowy – praktyka podmiotów prawa międzynarodowego, głównie państw, której

towarzyszy przekonanie tych podmiotów, że stanowi ono prawo; jest to praktyka organów
państwowych.

Musi być:

• Jednolita – państwa postępują w sposób zgodny z daną normą

• Powszechna – wszystkie państwa lub część przy milczącej aprobacie stosują się do niej;
sprzeciw pojedynczy nie wyklucza powstania zwyczaju
• Nieprzerwana – dawniej musiała kształtować się przez wieki, aktualnie musi być
intensywniejszy obrót.
2 Charakterystyka ogólna prawa międzynarodowego publicznego. Źródła prawa międzynarodowego.

Element subiektywny (opinio iuris) zwyczaju międzynarodowego można na podstawie oświadczeń

państw, uchwał organizacji międzynarodowych, umów czy orzeczeń sądowych.

Wygasa przez powstanie nowej normy lub desuetudo (zaprzestanie stosowania).

Zwyczaj międzynarodowy a umowa międzynarodowa:

• Równorzędne, kolizja– lex posteriori derogat legi priori i leg specialis derogat legi generali

Ogólne zasady prawa – zasady stosowane w prawie wewnętrznym różnych państw oraz prawie
międzynarodowym; logiczne i prawnie celowe uzupełnienie norm zwyczajowych i umownych

m.in. zasada dobrej wiary, estoppel (nieprzeczenie sobie), zasada słuszności, lex retro non agit, itd.

Uchwały organizacji międzynarodowych – źródła prawa międzynarodowego wyłącznie, gdy są

prawnie wiążące i mają charakter prawotwórczy (pozostałe to international soft law, charakter wynika
z statutu organizacji).

Klasyfikacja uchwał organizacji międzynarodowych

 Pro foro interno – sprawy wewnętrzne organizacji, struktura wewnętrzna, funkcjonowanie

 Pro foro externo – skierowane do państw członkowskich, dot. aktywności poza organizacją

Akty jednostronne państw jako źródło prawa – akty rzeczywiście jednostronne, wydane przez
kompetentne organy, odzwierciedlenie rzeczywistego zamiaru, charakter bezwarunkowy,
oświadczenia złożone publicznie, wolne od wad oświadczenia woli.

Akty jednostronne sensu stricto – uznanie, protest, przyrzeczenie, zrzeczenie się

International soft law – niewiążące uchwały organizacji międzynarodowych, porozumienia

dżentelmeńskie, akty polityczne, umowy międzynarodowe, które nie weszły w życie.

Hierarchia źródeł a norm:

 Brak formalnej hierarchii źródeł prawa międzynarodowego

 Hierarchia norm – pierwszeństwo mają postanowienia Karty Narodóo Zjednoczonych, normy
ius dispositivum to normy między państwami, które się nimi związały lub uczestniczyły w
tworzeniu norm zwyczajowych; normy ius cogens wiążą wszystkie państwa (np. zakaz agresji).
Zasięg norm prawa międzynarodowego:

• Powszechny
• Partykularny (regionalny)
• Dwustronny

Kodyfikacja – zebranie i usystematyzowanie norm z danej dziedziny prawa, zazwyczaj w jednym akcie
prawnym. Aby miała moc wiążącą powinna mieć formę wielostronnej umowy międzynarodowej.

 Próby prywatne np. Fiore, Field

 Kodyfikacja prawa dyplomatycznego, humanitarnego i wojennego
 Nieudane próby Ligii Narodów (1930- 1 konwencja)
 Rozwój kodyfikacji po II wojnie światowej (ONZ, MKCK)

Aktualnie zajmuje się tym Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ, dzięki której udało się
skodyfikować m.in. prawo traktatów, prawo dyplomatyczne, prawo konsularne