Ayt Fizik Defter Dergim Say 1 Dolu

Vektörler
AYT FİZİK DEFTER DERGİM SAYI - 1

Bağıl Hareket
Tork-Denge
Ağırlık Merkezi
Basit Makineler
Bu Dergide Cevabını Bulacağım Sorular
1. Vektör nedir?
2. 3 N ve 4 N kuvvetlerinin vektörel toplamı neden 5 N olur?
3. Hareketli araçlar içindeki gözlemciler hangi durumlarda birbirlerini duruyormuş

gibi görürler?
4. Kavanoz kapağı hangi yönde dönerse açılır?
5. Denge ne demektir, denge şartları nelerdir?
6. Kütle merkezi ile ağırlık merkezi arasındaki fark nedir?
7. Kütle merkezinden geçen eksen üzerindeki bir noktadan asılan cisimlerin denge
durumu nasıl olur?
8. Basit makinelerin amacı nedir, günlük hayatta hangi basit makinelerden fayda-
lanırız?
1. Ünite: Vektörler 4. Ünite: Ağırlık Merkezi
Vektörler .................................................................3-10 Ağırlık Merkezi ve Kütle Merkezi ........ 46-55
Bölüm Sonu Çözümlü Sorular-1 ........ 11-12 Bölüm Sonu Çözümlü Sorular-4 .... 56-57
Konu Kavrama Testi-1 ......................... 13-15 Konu Kavrama Testi-4 ......................58-60
2. Ünite: Bağıl Hareket 5. Ünite: Basit Makineler
Bağıl Hareket .....................................................16-22 Basit Makineler.................................................61-73
Bölüm Sonu Çözümlü Sorular-2 ...........23 Bölüm Sonu Çözümlü Sorular-5 ....74-76
Konu Kavrama Testi-2....................... 24-25 Konu Kavrama Testi-5....................... 77-78
Bölüm Sonu Yeni Nesil Testi-1 ........79-80
3. Ünite: Tork-Denge
Tork-Denge ....................................................... 26-38
Bölüm Sonu Çözümlü Sorular-3 .... 39-42
Konu Kavrama Testi-3....................... 43-45
DİZGİ - GRAFİK - MİZANPAJ

AÇI YAYINLARI AÇI DİZGİ - GRAFİK
Yeşilırmak Caddesi No: 15 YAYIN YÖNETMENİ ISBN
Kızılay / ANKARA Metin BARANDIR 978-625-7570-59-6
Tel.: (0312) 231 75 41 (pbx) BASKI YERİ
• Faks: (0312) 230 75 40 YAZARLAR Başak Matbaacılık
• web / www.aciyayinlari.com.tr AÇI YAYIN KURULU Tanıtım Hizmetleri İthalat
• e-mail / admin@acidergisi.com.tr İhracat Anonim Şti.
Tel: (0312) 397 16 17
AÇILIM EĞİTİM ÖĞRETİM YAPI SAN. VE TİC. A.Ş.

Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya
da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm hakları AÇILIM EĞİTİM
ÖĞRETİM YAPI SAN. VE TİC. A.Ş. ye aittir.
UNITE 1
VEKTÖRLER 3. Vektörler skaler ifadeler ile çarpılıp bölünebilirler.
Büyüklüğü ve birimi ile birlikte yönü belirtilen büyüklüklere Æ

vektörel büyüklükler denir. Vektörel büyüklüklerin yönlerini be-
K
Æ
lirlemek için yönlendirilmiş doğru parçaları kullanılır ve bu doğru
M
parçaları vektör olarak isimlendirilir. Vektör; başlangıç noktası, Æ

doğrultusu, yönü ve büyüklüğü olan niceliklerdir.
L
Başlangıç
Æ
–x
noktası A
+x
2L = K
2|L¶| = |M¶|
O
|K¶| = |M¶|
,
A vektörünün
Başlangıç noktası : O noktası
Doğrultusu : x doğrultusu
Yönü : +x
Büyüklüğü : ,
Vektör Bileşenleri
1. İki Boyutlu Kartezyen Koordinat Sisteminde Bileşenle-

Bir vektörün yalnızca büyüklüğünden bahsetmek için rine Ayırma
vektör mutlak değer içinde gösterilir.
x-y kartezyen koordinat sisteminde verilen vektörlerin bileşen-
Æ
K leri ve büyüklükleri;
Æ
K = 2 birim y
Æ
4 K
Æ
Vektörün Özellikleri L 1
–3
x
1. Eşit Vektörler –2 0 3
Büyüklüğü ve yönü aynı olan vektörlerdir.

Æ Æ
K M –3
K = L
( K ve L vektörleri eşit vektörlerdir.)
Æ K : (x, y)
L
K : (3, 4)
2. Zıt Vektörler
L : (–2, 1)
Büyüklüğü aynı, yönleri zıt olan vektörlerdir.
Æ
K M : (–3, –3)
K¶ = –L¶ K = 5 br
( K ve L vektörleri zıt vektörlerdir.)
L = §5 br
Æ
L
M = 3§2 br şeklindedir.
AYT-01D/FİZİKSAYI-1/A SERİSİ 3
UNITE 1
y
YGULUYORUM 4
Eşit kare bölmeli düzleme Æ Æ

Æ L K
yerleştirilen vektörler şekilde- K
3
ki gibidir.
Buna göre, Æ
M
x
0 1 3
I. K¶ = N¶ Æ
N Æ
P
II. 2|P¶| = |M¶| 4
z
|N¶|
III. = |L¶|
2 K¶: (3, 4, 4)
eşitliklerinden hangisi doğrudur?
şeklinde bileşenlerine ayrılır.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III Bileşke Vektör
ÇÖZÜMÜ Birden fazla vektörün toplanması ile elde edilen vektöre “bi-
leşke vektör” denir. “R¶” ile gösterilir. Bileşke vektörü bulmak için
K = ^2, 1h birden fazla yöntem vardır.
4 K ! − L (I. yargı yanlış)
N = ^− 2, − 2h
1. Uç Uca Ekleme Yöntemi
|M¶| = 2 br
2|P¶| = |M¶| (II. yargı doğru) Vektörlerin hiçbir özelliği değiştirilmeden, birinin bittiği yerden
|P¶| = 1 br
diğer vektör başlatılarak yerleştirilen vektörlerin başlangıç noktası
|N¶| ile bitiş noktasını birleştiren vektör bileşke vektördür.
= §2 br |N¶|
2 = |M¶| (III. yargı doğru)
2
|L¶| = §2 br ĞRENİYORUM
Eşit kare bölmeli düzlemde verilen vektörlerin bileşkele-
Cevap: D rini bulunuz.
a. Æ b.
L
Æ Æ
K L
Æ
K Æ
M
Æ
M
Æ
N
2. Üç Boyutlu Kartezyen Koordinat Sisteminde Bileşenle- Æ
P
rine Ayırma
x, y, z kartezyen koordinat sisteminde verilen vektörün bileşenleri; ÇÖZÜMÜ

y a. b.
Æ Æ Æ
L K L
y
Æ
Æ K
Æ M
A
Æ Æ
R Æ P
M
Æ
N
x Æ
0 x R: –1, 1
|R¶| = §2 br Æ
R=0
z
z Æ
A (x, y, z)
4 AYT-01D/FİZİKSAYI-1/A SERİSİ
UNITE 1
YGULUYORUM Vektörlerde çıkarma işlemi yapılırken çıkartılan vektörler
Aşağıda verilen vektörlerin bileşkelerini bulunuz. ters çevrilerek diğer vektör ile toplanır.
a. b. K − L = K + _− L i
Æ Æ Æ
L K L
Æ
K Æ
M YGULUYORUM
Eşit kare bölmeli düzlemdeki vektörler şekildeki gibidir.
Æ Æ Æ
M N P
Æ
K
c. Æ
L
Æ Æ Æ
K L N
Æ Æ
M M
Æ Æ
Buna göre,
N P
a. K − L + N − M
ÇÖZÜMÜ b. M + 2L − K
a. R =K + L +M işlemlerini uç uca ekleme yöntemi ile bulunuz.
>
M
Æ
L
R = 2M ÇÖZÜMÜ
Æ
K
a. K − L + N − M = R1 Æ
K
Æ Æ Æ
K
M R1 –L
R1 =
K¶ + L¶ 2 Æ
–M Æ
N
b. R =K + L +M +N + P
144424443 >
0 −M
Æ Æ
K L R =− M
Æ
M
K¶ + L¶ = –M¶
b. M + 2 L − K = R 2 Æ
R2
Æ Æ
Æ
R2 = − 2 K
N P
–K Æ
M
Æ
2L
Æ
M
c. R =K + N +P + L +M
> >
Æ Æ M M
K L
R = 3M
N¶ + K¶ P¶ + L¶
Æ Æ
N P
UNITE 1
2. Paralel Kenar Yöntemi
YGULUYORUM
Paralel kenar yöntemi ile toplama işlemi yapmak için toplana-
cak iki vektörün başlangıç noktaları birleştirilir ve birleştirilen vek- Aynı düzlemdeki K , L , M vektörleri şekildeki gibidir.
törler paralel kenara tamamlanır. Oluşan paralel kenarın köşegeni
bileşke vektörü verir.
Æ Æ
K L
Æ
A
Æ Æ
R M
a
Æ
B
Kosinüs teoremine göre bileşke vektör,
R2 = A2 + B2 + 2·A·B·cosa Buna göre K , L , M vektörlerinin bileşkesi aşağıdaki-

lerden hangisine eşittir?
şeklinde hesaplanır.
A) M B) 2 M C) K
D) 2 K E) 2 L
ĞRENİYORUM
Aynı düzlemde bulunan K , L vektörleri şekildeki gibidir.
Æ ÇÖZÜMÜ
L = 3 br
K ve L vektörlerinin bileşkesi M vektörüne eşittir.
Æ
K = 2 br 60°
Æ Æ
K L
Buna göre, vektörlerin bileşkesi kaç birimdir?
1 Æ Æ Æ
b cos 60c = l M K+ L
2
A) 13 B) 15 C) 19 D) 2 5 E) 2 7
ÇÖZÜMÜ
|L¶| = 3 br
K + L +M
>
M
= 2M
60°
|K¶| = 2 br Cevap: B
Kosinüs teoremine göre,
R2 = K2 + L2 + 2·K·L·cosa
1
R2 = 22 + 32 + 2·2·3·
2
R2 = 19
R = 19 birim
Cevap: C
UNITE 1
Özel Durumlar
Eşit büyüklükteki vektörlerin bileşkeleri hesaplanırken vektörler YGULUYORUM
arasındaki açıya göre hesaplama yapılır.
Aynı düzlemde verilen vektörlerin bileşkelerini bulunuz.
1. Vektörler arasındaki açı 0° ise bileşke vektör,
a. Æ b. 2F
K
Æ
K 60°
Æ
Æ Æ
K R = 2K olur.
2. Vektörler arasındaki açı 60° ise,

F
Æ
Æ R
K Æ Æ
2K K
R = K§3 olur.
Æ
ÇÖZÜMÜ
K
a. Vektörleri F¶1, F¶2, F¶3 şeklinde isimlendirirsek;
3. Vektörler arasındaki açı 90° ise bileşke kuvvet,
Æ F¶1 = K¶ K
Æ R
K
|F¶1| + |F¶2| = K
R = K§2 olur. 60°
60°
Æ
K F¶2 = K¶
F¶3 = 2K
F3 = 2K
4. Vektörler arasındaki açı 120° ise bileşke kuvvet,
R = K olur.
Æ
Æ R
K
b. F F F
R = K olur.
F§3
120°
Æ 60° 30°
K
60° 30°
F
F+F R = F§3
Dikkat:
Æ Æ
K R
a
b
Æ
L
K¶, L¶ vektörleri ve bu vektörlerin bileşkesi R¶ şekildeki gibi

iken a ve b arasındaki ilişki,
• |K¶| = |L¶| ise a = b
• |K¶| > |L¶| ise a < b
• |K¶| < |L¶| ise a > b
şeklinde olur.
UNITE 1
YGULUYORUM YGULUYORUM
Aynı düzleme yerleştirilen Şekil I, II ve III’teki vektörlerin bi- x-y kartezyen koordinat sistemine yerleştirilen şekildeki
leşkeleri eşit büyüklüktedir. vektörlerin bileşkelerini bulunuz.
3
Æ Æ
(sin37° = cos53° = 0,6, sin53° = cos37° = 0,8, sin 60c =
2
K L
1
cos 60c = )
2
a b a. b.
Æ Æ
L M 10 N 15§2 N
Şekil I Şekil II
53°
Æ
K 4N 60°
5§3 N
6N 10§3 N
q
Æ
M
Şekil III
ÇÖZÜMÜ
a > b > q olduğuna göre K, L, M vektörlerinin büyüklükleri
a.
arasındaki ilişki nedir?
10·sin53° = 8 N
A) K > L > M B) M > L > K C) L > K > M
D) K > M > L E) L > M > K
10·cos53° = 6 N
ÇÖZÜMÜ 4N
Vektörlerin büyüklüğü eşit olsaydı bileşkeler arasındaki ilişki;
R3 > R2 > R1
6N
K + M > L + M > K + L olurdu.
Fakat bileşkeler eşit olduğuna göre L > K > M olur.
2N
Cevap: C R = 2§2 N
45°
45°
2N
b. 15 N
3. Bileşenlerine Ayırma Yöntemi
x-y kartezyen koordinat sistemindeki vektörün bileşenleri,

y 15 N
10§3·cos60° = 5§3 N
Æ 5§3 N
A
Ay
10§3·sin60° = 15 N
a
x
0 Ax
Ax = A·cosa
R = 15 N
Ay = A·sina
şeklinde ifade edilir.
UNITE 1
Eşit kare bölmeli düzlemdeki noktasal O cismine etki eden Eşit kare bölmeli düzlemdeki vektörler şekildeki gibi veriliyor.
dört kuvvetten üç tanesi şekildeki gibidir.
Æ Æ
K+M
Æ
F2 Æ
F1
Æ Æ
K +L
O Æ
M
Æ
F3
Buna göre, L vektörü aşağıdakilerden hangisidir?
Noktasal O cismi dengede olduğuna göre cisme etki A) B)
eden dördüncü kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?
A) B) C)
C) D)
D) E)
E)
ÇÖZÜMÜ ÇÖZÜMÜ
Cisim dengede olduğuna göre cisme etki eden net kuvvet sı- Vektörler bileşenlerine ayrılırsa;
fırdır.
x y
x y Æ Æ
K+M –1 1
F1 2 1 Æ
+ –M +1 +1
F2 –1 1 Æ
K 0 2
F3 0 –2
x y
F4 –1 0
+ Æ Æ
K+L 2 0
R 0 0
Æ
+ –K 0 –2
Æ
F4(–1, 0) L 2 –2
Cevap: A
Cevap: C
UNITE 1
YGULUYORUM SYM
M TA
A DIN
N DA
Aynı düzlemdeki 2 N, 3 N ve 6 N büyüklüğündeki vektör- Sürtünmesi önemsiz eşit kare bölmeli düzlemde durmakta
lerin bileşkelerinin en büyük ve en küçük değerini bulu- olan noktasal O cismine etki eden kuvvetler şekildeki gibidir.
nuz.
d
Æ
ÇÖZÜMÜ K
Bileşkenin en küçük değeri;

O
2N #
$ 6N 2 R = 1N
3N # Æ
L
Bileşkenin en büyük değeri;

$ 2N _b
b
$ 3N ` R = 11N olur. Buna göre;
$ 6N ba I. K vektörünü iki katına çıkarmak,
II. L vektörünü yarıya indirmek,
III. M ^− 2, 0h vektörünü uygulamak
işlemlerinden hangileri yapılırsa O noktasal cismi d doğ-
rultusunda hareket eder?
D) II ve III E) I, II ve III
Ç ÖZÜMÜ
Cismin d doğrultusunda hareket edebilmesi için x eksenin-
deki bileşenin y eksenindeki bileşenin iki katı olması gerekir.
YGULUYORUM
I. 2K¶ + L¶: (2, 1) (I. yargı doğru)
Aynı düzlemdeki 3 N, 4 N ve 6 N büyüklüğündeki vektör-
L¶ 1
lerin bileşkelerinin en büyük ve en küçük değerini bulu- II. K¶ + : b1, l (II. yargı doğru)
2 2
nuz. III. K¶ + L¶ + M¶: (0, 0)
Cisim başlangıçta durduğu için üzerine etki eden net kuvvet
ÇÖZÜMÜ sıfır olduğunda durmaya devam eder.
3 N, 4 N ve 6 N büyüklükleri üçgen kuralına uygun olduğu için

Cevap: B
en küçük değeri sıfırdır.
En büyük değeri ise hepsi aynı yönde iken oluşur.
3 N + 4 N + 6 N = 13 N
Bölüm Sonu Çözümlü Sorular 1
1. Üç boyutlu (x, y, z) kartezyen koordinat sistemindeki bile- 3. Kenarortaylarının kesişim noktası
şenleri (3, 4, 12) olan vektörün büyüklüğü kaç birimdir? O noktası olan eşkenar üçgen üze-
A) 5 B) 5 6 C) 7 2 rine yerleştirilen vektörler şekilde- Æ
L
ki gibidir.
D) 13 E) 13 2 O
Üçgenin bir kenarının uzunluğu Æ Æ
K M
12 3 olduğuna göre, K , L , M
Çözüm:
vektörlerinin bileşkesi kaç birim-
(3, 4, 12)
dir?
Bileşkesi: 5
A) 6 3 B) 12 C) 12 3
(5, 12)
D) 24 E) 36
Bileşkesi: 13 olur.
Çözüm:
Cevap: D Æ
L
Æ Æ
L+M
Æ
60°
K |K¶| = |L¶| = |M¶| = 12
60° K + L + M = 24 birim
Æ
M
Cevap: D
2. K ve L vektörleri üç boyutlu kartezyen koordinat sistemin- 4. Eşit kare bölmeli düzleme yerleştirilen K vektörü şekildeki gi-
de şekildeki gibi veriliyor. bidir.
y n ,
Æ
K Æ
1 K
0 x
2 3
Æ
L
2
z
Buna göre, K vektörünün , ve n eksenlerindeki bileşen-
Buna göre, K + L vektörünün büyüklüğü kaç birimdir? K,
leri oranı kaçtır?
A) 13 B) 15 C) 4 Kn
D) 21 E) 29 1 2
A) B) C) 2
2 2
D) 1 E) 2 2
Çözüm:
Çözüm:
K ^3, 2, 2h Vektör paralel kenarın köşege-
n ,
L ^0, 0, 2h ni (bileşkesi) şeklinde çizilirse;
+ a,
a, = 2
K + L ^3, 2, 4h olur. an = 2§2
Æ
a,
K
2
=
Bileşkesi 5 an 2
(5, 2)
an
Bileşkesi 29 olur.
Cevap: E
Cevap: B
5. Dikdörtgenler prizması üzeri- 12 br 7. Sürtünmesi önemsiz düzlemde-
Æ
ne yerleştirilen vektörler şekil- ki noktasal O cismine etki eden F1
deki gibidir. F¶ , F¶2, F¶3 kuvvetleri şekildeki gi-
1 Æ
Buna göre, vektörlerin bileş- bidir. F2
O a
kesi kaç birimdir? 4 br
O cismi dengede olduğuna gö-
3 br re,
I. F¶1·sina = –F¶3 Æ
F3
A) 3 3 B) 4 2 C) 4 3
II. F¶1·cosa = F¶2
D) 7 2 E) 13
III. F1 + F2 + F3 = 0
Çözüm:
Vektörlerde, birbirine dik olanlarda Pisagor teoremine göre, yargılarından hangileri yanlıştır?
4 br ^ 3 br R = 5 br A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
5 br ^ 12 br Rson = 13 br
Cevap: E
Çözüm:
I. F¶1·sina π –F¶3 (F1·sina = F3)
6. Sürtünmesi önemsiz eşit kare bölmeli düzlemlerdeki noktasal
X, Y, Z cisimleri ve cisimlere etki eden kuvvetler şekildeki gibi- II. F¶1·cosa = F¶2 (F1·cosa = F2)
dir.
F¶3
III. F1 + F2 + F3 π 0 (F¶1 + F¶2 + F¶3 = 0)
Cevap: E
F¶4
F¶1 F¶1 Y
8. Aynı düzleme yerleştirilen vektörler şekildeki gibidir.

X
F¶5
F¶2
10§2 4N
37° 8°
F¶3
2
F¶1
Z
10 N
F¶2
2
Buna göre, vektörlerin bileşkesi kaç N’dur?
Buna göre X, Y, Z cisimlerine etki eden kuvvetlerden sıra-
A) 2 B) 2 2 C) 2 3
sıyla F2 , F5 ve F1 kuvvetleri bir süre sonra kaldırılırsa han-
gi cisimlerin hızında kesinlikle azalma olmaz? D) 3 5 E) 4 2
A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z Çözüm:

Bütün vektörler saat yönünde 8° döndürülüp bileşenlere ay-
D) X ve Y E) Y ve Z rıldığında
Çözüm: 10 N
X, Y, Z cisimlerine etki eden kuvvetlerin ilk ve son bileşenleri
hesaplanırsa;
4N
FX(ilk) = 0 FX(son) = (0, 2) (Cisim hızlanır.)
10 N 6N
FY(ilk) = (2, 0) FY(son) = (0, 1) (Cisim hızlanır.)
FZ(ilk) = (–1, 0) FZ(son) = (1, 0) 8N
Z cismine etki eden kuvvetin yönü ilk duruma göre zıt yönde
olduğuna göre önce yavaşlar sonra hızlanır. şeklinde olur. Bu durumda bileşke vektör 2 N olur.
Cevap: D Cevap: A
Konu Kavrama Testi 1
1. Eşit kare bölmeli düzleme yerleştirilen vektörler şekildeki gibi- 3. Aynı düzlemdeki K¶, L¶, M¶, N¶ ve P¶ vektörleri şekildeki gibidir.
dir.
Æ
K
L¶
Æ K¶ M¶
L
Æ N¶ P¶
N
Æ
M
Æ L¶, N¶ ve P¶ vektörleri birbirine eşit olduğuna göre K¶, L¶, M¶, N¶,
P
P¶ vektörlerinin bileşkesi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
Buna göre, A) L¶ B) 2L¶ C) 3L¶
I. K¶ = L¶ D) 5L¶ E) 5K¶
II. 2|M¶| = |K¶|
III. |P¶ + N¶| = |L¶|
yargılarından hangileri doğrudur?

2. x, y, z kartezyen koordinat sisteminde verilen K¶ vektörü şekil- 4. Aynı doğrultudaki X¶ ve X¶ + Y¶ vektörleri şekildeki gibidir.
deki gibidir.
Æ
X Æ
X +Æ
Y
y
4
Buna göre,
Æ
K I. X¶, Y¶ vektörleri zıt yönlüdür.
3
II. Y¶ vektörü X¶ vektöründen büyüktür.
III. Y¶ vektörü X¶ vektörünün iki katıdır.
x
0 2 4 yargılarından hangileri kesin doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
2
z
D) I ve III E) II ve III
Buna göre, K¶ vektörünün bileşenleri nedir?
A) (2, 3, 2) B) (4, 3, 2) C) (4, 4, 2)
D) (3, 2, 2) E) (4, 2, 3)
5. O merkezli dairesel düzleme yerleştirilen vektörler şekildeki gi- 7. Düzgün altıgen üzerine yerleştirilen vektörler şekildeki gibidir.
bidir.
Æ
K
Æ
L
O
Æ
M
Buna göre, Vektörlerin büyüklüğü 3 N olduğuna göre, bileşke vektör

kaç N’dur?
I. |K¶| = |L¶|
A) 3 B) 3 3 C) 6
II. |K¶ + L¶| = |M¶|
D) 6 3 E) 9
III. K¶ + L¶ = –M¶
8. Eşit kare bölmeli düzlemdeki noktasal O cismine etki eden beş

kuvvetten dört tanesi şekildeki gibidir.
Æ
F1
6. Aynı düzleme yerleştirilen 6 N, 8 N ve 10 N büyüklüğündeki Æ
F2
vektörler şekildeki gibidir.
6N O
Æ
F3
Æ
F4
O noktasal cismi dengede olduğuna göre, beşinci kuvvet

aşağıdakilerden hangisidir?
A) B) C)
8N 10 N
Buna göre, vektörlerin bileşkesi kaç N’dur?

A) 2 B) 2 3 C) 4
D) E)
D) 4 3 E) 6 3
9. Eşit kare bölmeli düzleme yerleştirilen vektörler şekildeki gibi- 11. Aynı düzlemde bulunan K¶, L¶, M¶ vektörlerinden M¶ vektörünün
dir. büyüklüğü 20 N olur.
Æ
2a + b
K¶ L¶
Æ Æ
b+c
Æ
c
M¶
Buna göre, a + b + c vektörü aşağıdakilerden hangisi- Buna göre, K¶ + L¶ + M¶ vektörünün büyüklüğü kaç N’dur?
dir?
A) 10 B) 10§3 C) 20
A) B) C)
D) 20§3 E) 40
D) E)
10. Aynı düzleme yerleştirilen eşit büyüklükteki kuvvetler şekildeki 12. Aynı düzlemde bulunan iki vektörün toplamlarının ve farkları-
gibidir. nın büyüklükleri eşittir.
Æ
Buna göre bu vektörler arasındaki açı,
Æ F
F
I. 45°
II. 90°
a
2a a III. 120°
a verilenlerden hangileri olabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
Æ
Æ
F D) II ve III E) I, II ve III
F
Buna göre, bileşke kuvvet kaç F’dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 2 E) 5
Konu Kavrama Testi-1
1.D 2.C 3.D 4.C 5.A 6.B 7.D 8.D 9.D 10.A 11.E 12.A
UNITE 2
BAĞIL HAREKET ✓ L aracındaki gözlemci K aracını nasıl görür?
(K aracının L aracına göre hızı nedir?)
Bir cismin herhangi bir referans sistemindeki gözlemciye göre
hareketine bağıl hareket, sahip olduğu hıza ise bağıl hız denir. J¶bağıl = J¶K – J¶L
Yani bağıl hız, gözlemciye göre hızdır. = (2J) – (J)
= (3J)
j¶ ba€›l = j¶ gözlenen − j¶ gözlemci
✱ L Kuzey
✱ Æ Æ
2ϑ ϑ
K ϑ
(–) (+)
Batı Doğu
K L ϑ
✓ K aracındaki gözlemci L aracını nasıl görür?

(L aracının K aracına göre hızı nedir?)
J¶bağıl = J¶L – J¶K Güney
= (J) – (2J) = (J)
(–) yönde J hızıyla gidiyormuş gibi görür.

✓ L aracının K aracına göre hızı;
ϑbağıl = ϑ§2
✓ L aracındaki gözlemci K aracını nasıl görür? ϑbağıl = ϑL – ϑK
(K aracının L aracına göre hızı nedir?)
J¶bağıl = J¶K – J¶L

= (2J) – (J) = (J) ϑ
ϑ
(+) yönde J hızıyla gidiyormuş gibi görür. J¶bağıl = J¶L – J¶K
Güneybatıya j 2 hızıyla gidiyor görür.
Bağıl harekette, iki araç birbirlerini aynı hız büyüklüğünde

fakat zıt yönde gidiyormuş gibi görür. ✓ K aracının L aracına göre hızı;
ϑbağıl = ϑ§2
ϑ
J¶KL = – J¶LK ϑbağıl = ϑK – ϑL
ϑ
✱ ϑ
L aracı K aracını kuzeydoğuya J§2 hızıyla gidiyor görür.
2ϑ
(–) (+)
K L
✓ K aracındaki gözlemci L aracını nasıl görür?

(L aracının K aracına göre hızı nedir?)
J¶bağıl = J¶L – J¶K

= J– (2J) = (3J)
UNITE 2
ĞRENİYORUM YGULUYORUM
K, L, M araçlarının yere göre hızları şekildeki gibidir. K, L, M, N, P araçlarının yere göre hız vektörleri şekildeki gi-
bidir.
Batı Doğu
Kuzey
5ϑ 2ϑ ϑ K
P
K L M Batı Doğu
Æ
N
Buna göre;
a. K aracının L aracına göre hızı,
Æ Æ
b. M aracının K aracına göre hızı,
L M Güney
c. L aracının M aracına göre hızı Buna göre,
kaç J dir? I. K’deki gözlemciye göre N aracı durgundur.

II. L’den bakan gözlemci K ve M araçlarını zıt yönde gidi-
yor görür.
ÇÖZÜMÜ III. P’den bakan gözlemci L aracını kuzey yönünde gidiyor
görür.
a. J¶bağıl = J¶K – J¶L yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
5ϑ 2ϑ 7ϑ
D) I ve II E) I ve III
= – =
L aracı, K aracını doğuya 7J¢ hızıyla gidiyor görür.

ÇÖZÜMÜ
b. J¶bağıl = J¶M – J¶K I. K ve N araçları aynı yöne eşit hızla gittikleri için birbirleri-
ni duruyor görür. (I. yargı doğru)
ϑ 5ϑ 4ϑ
= – =
II. J¶LK = J¶K – J¶L –L
K aracı, M aracını batıya 4J hızıyla gidiyor görür. Æ

JLK
K
c. J¶bağıl = J¶L – J¶M
2ϑ ϑ 3ϑ Æ
= – = JLM
¶ = jM
jLM ¶ − jL¶
M aracı, L aracını batıya 3J hızıyla gidiyor görür. –L
(II. yargı yanlış)

M
III. J¶PL = J¶L – J¶P

L
Güney yönünde gidiyor görür.
(III. yargı yanlış) –P

Æ
JPL
Cevap: A
UNITE 2
Yere göre sabit 10 m/s büyüklüğündeki hızlarla hareket eden Kuzeybatı yönünde 2 j büyüklüğünde sabit hızla hareket
K ve L araçlarının yönleri şekildeki gibidir.
eden M aracı, K aracını doğuya 2J, L aracını ise güneye J hı-
Kuzey zıyla gidiyor görür.
Æ Buna göre K aracı, L aracını kaç J hızla gidiyor görür?

JK = 10 m/s
A) 1 B) 2 C) 2
D) 5 E) 2 2
53°
Batı Doğu
37°
ÇÖZÜMÜ
Æ J¶MK = J¶K – J¶M Æ J¶K = J¶MK + J¶M
JL = 10 m/s
Kuzey Kuzey
Æ
JM = §2J
Güney
Buna göre L aracından bakan gözlemci, K aracını hangi Batı

Æ
JMK = 2J
Doğu Batı
JL = J
Doğu
yönde kaç m/s hızla gidiyor görür?

(sin37° = cos53° = 0,6, sin53° = cos37° = 0,8)
A) 20 m/s, Doğu B) 20 m/s, Batı Güney Güney
C) 14 2 m/s, Kuzeydoğu D) 14 2 m/s, Güneybatı J¶ML = J¶L – J¶M J¶L = J¶M + J¶ML
E) 20 m/s, Kuzeydoğu
Kuzey Kuzey
Æ
JM = §2J
ÇÖZÜMÜ Batı
Æ
Doğu Batı Doğu
JMK = 2J JL = J
J¶bağıl = J¶K – J¶L
JKY = 8 m/s
–JLY = 6 m/s Güney Güney
Æ
JL – Æ Æ
JK = J
JKX = 6 m/s KL
–JLX = 8 m/s Kuzey
Æ
JK = §2J
Æ
Æ
JKL = §5J
JL = J
Batı Doğu
14 m/s
JBağıl = 14§2 m/s
Æ
–JK = §2J
Güney
Cevap: D
14 m/s
L aracından bakan gözlemci K aracını kuzeydoğu yönünde

14 2 m/s hızla gidiyor görür.
Cevap: C
UNITE 2
ĞRENİYORUM
Bir hareket başka bir hareketin içinde yapılıyorsa bu ha-
rekete bileşik hareket denir. Yere göre 8J hızıyla doğu yönünde giden tren ve trenin için-
Tren, nehir gibi ortamlar içinde bulunan hareketlilerin bu de trene göre 5J hızıyla batı yönünde giden Zeynep şekildeki
ortamda sahip oldukları hıza ortama göre hız, hareketlilerin gibidir.
ortam içinde sahip olduğu hızla, ortamın hızının bileşkesine 8ϑ
yere göre hız denir.
5ϑ Zeynep
J¶yer = J¶cisim + J¶ortam
Batı Doğu
Aslı
2ϑ
Buna göre yere göre doğuya 2J hızıyla giden Aslı,

Zeynep’in hızını kaç J olarak görür?
✱ 2ϑ
A) 0 B) 1 C) 3 D) 4 E) 5
Ali
ÇÖZÜMÜ
Batı Doğu
Zeynep’in yere göre hızı,
– +
ray
J¶Zyer = Jtren – J¶Zeynep
Doğu yönünde 2J sabit hızıyla hareket eden otobüsün içinde
doğuya J hızıyla hareket eden Ali’nin; = 8J – 5J
= 3J
Otobüse göre hızı: +J
Yere göre hızı: J + 2J = 3J Zeynep’in Aslı’ya göre hızı,

J¶bağıl = J¶Zyer – J¶Aslı
şeklinde bulunur.
= 3J – 2J
=J
✱ Cevap: B
Æ
ϑA = ϑ
2ϑ
– +
Akıntı hızının – yönde J kadar olduğu nehirde + yönde 2J hızı

ile hareket eden balığın;
Suya göre hızı: 2J
Yere göre hızı: 2J – J = J
şeklinde bulunur.
UNITE 2
YGULUYORUM Yüzücünün karşı kıyıya çıkma süresini nehrin genişliği ve
Bir yüzücü, akıntı hızının sabit olduğu bir nehirde K noktasın- bu doğrultudaki hız etkiler.
dan L noktasına yüzerek 5 saniyede gidip 15 saniyede ge-
ri dönüyor.
K L
ĞRENİYORUM
nehir Akıntı hızının sabit 4 m/s olduğu nehirde suya göre 15 m/s
hızla şekildeki gibi nehre giren yüzücü karşı kıyıya L nokta-
Yüzücünün hızı 30 m/s olduğuna göre, K-L arası mesa- sında çıkmaktadır.
fe kaç metredir? K L
A) 130 B) 225 C) 300

D) 315 E) 420 Æ
Ja = 4 m/s
ÇÖZÜMÜ 90 m
Xgidiş = Xdönüş
Æ
(J + JA).tg = (J – JA).td Jy = 15 m/s
nehir
(30 + JA). 5 = (30 – JA).15 O
3
30 + JA = 90 – 3JA
Buna göre,
4JA = 60
a. Yüzücü kaç saniye sonra karşı kıyıya çıkar?
JA = 15 m/s
b. K-L arası mesafe kaç metredir?
X = (J + JA).tg
= (30 + 15).5
= 225 m ÇÖZÜMÜ
Cevap: B
a. Yüzücünün karşı kıyıya çıkma süresi t ise,
|OK| = Jy.t
90 = 15.t
Akıntıya dik olarak nehre giren yüzücüler hem yatay hem t=6s
de düşeyde yer değiştirir.
L M b. K-L arası mesafeyi akıntı hızı aldırdığına göre,
|KL| = Ja.t
Æ = 4.6 = 24 m
Ja
Æ
Ja
Æ Æ
Jy Jyer nehir
Akıntı hızının J¶a olduğu bir nehirde suya göre J¶y hızıyla
K noktasından nehre giren yüzücü M noktasında karşı kıyıya
çıkar.
|KL| = Jy.t
|LM| = Ja.t
|KM| = Jyer.t
UNITE 2
YGULUYORUM ĞRENİYORUM
Akıntı hızının sabit olduğu bir nehirde K ve L noktalarından Akıntı hızının sabit 2 m/s olduğu bir nehirde bir yüzücü O
nehre giren yüzücüler akıntıya dik ve suya göre 4 m/s ve noktasından suya göre 5 m/s hız ile nehre giriyor.
2 m/s hızlarıyla yüzmeye başlıyor.
K
20 m
M Æ
Ja = 2 m/s
60 m
d = 80 m
Jy = 5 m/s
37°
4 m/s
2 m/s O
nehir
K L Buna göre, yüzücü karşı kıyıya K noktasından kaç metre

K’den hareket eden yüzücü karşı kıyıya M noktasında çık-
uzakta çıkar? (sin37° = 0,6, cos37° = 0,8)
tığına göre, L’den hareket eden yüzücü M noktasından kaç
metre uzakta karşı kıyıya çıkar? A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
K’den harekete başlayan L’den harekete başlayan x
yüzücü, yüzücü, K
d = JK.tK d = JL.tL
80 = 4.tK Ş tK = 20 s 80 = 2.tL Ş tL = 40 s Ja
X = Ja.tK X = Ja.t
60 m
20 = Ja.20 = 1.40 = 40 m Jy = 5.sin37° = 3 m/s
5 m/s
Ja = 1 m/s’dir.
M’den 40 m uzakta karşı kıyıya çıkar. 37°
Cevap: D O Jx = 5.cos37° = 4 m/s
d = Jy.t
60 = 3.t
t = 20 s
Suya göre Jy hızı ile K noktasına doğru yüzmeye başla- x = (Jx – Ja).t
yan yüzücü t süre sonra L noktasında karşı kıyıya ulaştığına = (4 – 2).20
göre, = 40 m
K L Cevap: C
Æ
Ja
d
Ja
Æ
Jyer
Æ
Jy
a
O
d = j y . sin a.t
KL = ja .t
UNITE 2
Akıntı hızının sabit 4 m/s olduğu bir nehirde suya göre hızları Akıntı hızının sabit Ja olduğu eşit bölmelendirilmiş nehre giren
10 m/s ve 15 m/s olan X ve Y yüzücüleri O noktasından hare- K, L, M motorlarından K ve L’nin suya göre, M’nin yere göre
kete aynı anda geçiyorlar. hız vektörü şekildeki gibidir.
K L A B C D E F G
Æ
Ja
120 m Ja = 4 m/s
Y X M L K
53° 37°
O
X yüzücüsü L, Y yüzücüsü K noktasında karşı kıyıya çıktı- Buna göre K, L, M motorları karşı kıyıya hangi noktalar-
ğına göre, K-L noktaları arası uzaklık kaç metredir? da çıkar?
(sin53° = cos37° = 0,8, sin37° = cos53° = 0,6)
K L M
A) 50 B) 120 C) 240
A) C D F
D) 290 E) 310
B) E B D
C) A E G
ÇÖZÜMÜ D) B C G
a b E) B G E
K L
ÇÖZÜMÜ
15.sin53° K M
120 m Ja L
15 m/s A B C D E F G
10.sin37°
10 m/s
53° 37° Æ
Ja
15.cos53° O 10.cos37°
Y için: d = Jy.sin53°.tY M L Ja
Ja
120 = 12.tY K
tY = 10 s
a = (Jy.cos53° – Ja).tY K ve L’nin suya göre hızları verildiği için akıntı hızı eklenir-
= (9 – 4).10 = 50 m ken M’nin yere göre hızı verildiği için akıntı hızı eklenmez.
Cevap: E
X için: d = Jx.sin37°.tX
120 = 6.tX
tX = 20 s
b = (Jx.cos37° + Ja).tX
= (8 + 4).20 = 240 m
K-L arası mesafe x + y = 50 + 240 = 290 m
Cevap: D
1. Konum-zaman grafiği verilen X ve Y araçlarından X batı yö- 3. Eşit kare bölmeli düzlemde K, L, M araçlarından K’nin L’ye gö-
nünde gitmektedir. re hızı J1, K’nin M’ye göre hızı J2 dir.
X (m) 1 br
Æ
J2
12
1 br
X
6
0 Æ
2 4 6 8
t (s) J1
–6
–12
Y
Buna göre, L’nin M’ye göre hızının büyüklüğü kaç birimdir?
Buna göre, X aracının Y’ye göre hızı hangi yönde kaç m/s’dir?
Çözüm: A) 1 B) 2 C) 2 D) 5 E) 10
6 Çözüm:
j¶ X = = 1 m/s (Batı) K’nin L’ye göre hızı J¶1 = J¶K – J¶L Æ Æ Æ
6 JL – JM –J1 Æ
J2
12
j¶ Y = − = − 3 m/s (Doğu) K’nin M’ye göre hızı J¶2 = J¶K – J¶M
5
j¶ba€›l = j¶ X − j¶ Y = 1 − ^− 3h = + 4 m/s L’nin M’ye göre hızı J¶L – J¶M = ?
Batıya 4 m/s hızla gidiyor görür. J¶K – J¶L = J¶1
J¶K – J¶M = J¶2

+
Æ Æ
J¶L – J¶M = J¶2 – J¶1 JL – JM = 2 br
2. Doğuya doğru 5J ve 2J hızıyla hareket eden X ve Y trenleri-
nin içinde Selin trene göre J hızıyla batıya hareket ederken Fı- Cevap: C
rat trene göre J hızıyla doğuya doğru hareket etmektedir. 4. Akıntı hızının sabit olduğu birim kare bölmeli nehirde suya gö-
(–) Batı Doğu (+) re J¶K, J¶L hız vektörleri ile suya giren yüzücüler şekildeki gibi
veriliyor.
5ϑ
X
ϑ Selin
JL
2ϑ
JK
Fırat ϑ
K, L yüzücüleri X noktasından karşı kıyıya çıktıklarına gö-
tX
re, yüzücülerin karşı kıyıya ulaşma süreleri oranı kaçtır?
tY
Buna göre Fırat, Selin’i hangi yönde kaç J hızıyla gidiyor 1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 3
görür? 4 2
Çözüm:
Çözüm:
X
Selin’in yere göre hızı JS(yer) ise;
J¶S(yer) = J¶X + J¶S = 5J – J = 4J JA
JL
Fırat’ın yere göre hızı JF(yer) ise;
J¶F(yer) = J¶Y + J¶F = 2J + J = 3J JK JA
J¶bağıl = J¶S(yer) + J¶F(yer)

= 4J – 3J = J jL (düfley) tL 1
=2¡ =
jK (düfley) tK 2
Doğuya J hızıyla gidiyor görür. Cevap: B
1. Eşit kare bölmeli düzlemde X, Y, Z, T hareketlilerinin yere göre 4. Batıya doğru 6J hızıyla hareket eden platformun üstündeki Ali
hız vektörleri şekildeki gibidir. platforma göre doğu yönünde 2J hızıyla gidiyor.
X Batı Doğu
Ali
2J
T Ayşe
3J
Z
6J
Y Buna göre, Ali aynı yolda doğu yönünde 3J hızıyla giden

Ayşe’yi hangi yönde kaç J hızı ile gidiyor görür?
T hareketlisi X, Y, Z hareketlilerinin hız büyüklüklerini J1,
A) Batı, J B) Doğu, J
J2, J3 olarak gördüğüne göre, J1, J2, J3 arasındaki ilişki
C) Batı, 7J D) Doğu, 7J
nedir?
E) Doğu, 11J
A) J1 > J2 > J3 B) J3 > J2 > J1
C) J2 > J1 > J3 D) J2 = J1 > J3
E) J3 > J2 = J1
5. Aynı düzlemde hareket eden X, Y araçlarının konum-zaman
grafiği şekildeki gibidir.
Konum (m)
30 X
2. Yere göre hızı kuzeye doğru 4J olan K aracındaki gözlemci L 6

aracını doğu yönünde 3J hızı ie gidiyor görür.
Buna göre, L aracının yere göre hızı kaç J dir? 0

6
Zaman (s)
A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7 –4
–22
Y
Buna göre, Y aracının X aracına göre hızı kaç m/s’dir?

A) 1 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
6. Eşit kare bölmelere ayrılmış nehirde suya göre şekildeki hız

3. Yere göre hızları 15 m/s ve 20 m/s olan X ve Y araçlarının hare-
vektörü ile nehre giren yüzücü K noktasında karşı kıyıya çıkı-
ket yönleri x-y koordinat sisteminde şekildeki gibi veriliyor.
yor.
y
K L M N T
0
x
37° J¶
37°
J¶y = 20 m/s
J¶x = 15 m/s Buna göre, yüzücü nehre dik olarak aynı noktadan aynı hız
ile yüzerse karşı kıyıya hangi noktalar arasında çıkar?
Buna göre, X aracındaki durgun gözlemci Y aracını kaç m/s A) M B) M-N C) N
hızla gidiyor görür? (cos37° = 0,8, sin37° = 0,6) D) N-T E) T
A) 5 B) 20 C) 25 D) 35 E) 50
7. Akıntı hızının sabit olduğu bir nehirde X noktasından nehre 10. Akıntı hızının sabit 3 m/s olduğu nehirde bir motor K noktasın-
giren yüzücünün suya göre hızı J¶1, yere göre hızı J¶2 dir. dan suya göre 20 m/s hızla şekildeki gibi harekete geçiyor.
L
A B C D E
Æ
J2 120 m Æ
20 m/s Ja = 3 m/s
Æ
J3
Æ
J1
37°
X Y
O
Buna göre, aynı nehre Y noktasından suya göre J3 hızı ile Nehrin genişliği 120 m olduğuna göre, motor L noktasın-
giren yüzücü hangi noktadan karşı kıyıya çıkar? dan kaç metre uzakta karşı kıyıya çıkar?
A) A B) B C) C D) D E) E (sin37° = 0,6, cos37° = 0,8)
A) 130 B) 180 C) 210

8. Akıntı hızının sabit J¶a olduğu bir nehirde O noktasından nehre D) 240 E) 300
giren yüzücünün suya göre hızı J¶ dir.
11. Aynı doğrultuda hareket eden K, L araçlarının hız-zaman gra-

fiği şekildeki gibidir.
Æ
Ja
d
Hız (m/s)
Æ 20
J K
a
O
Buna göre, karşı kıyıya geçme süresini azaltmak için,

0 Zaman (s)
I. Akıntı hızının yönü ters çevrilmeli.
II. a açısı artırılmalı. –10 L
III. Nehrin genişliği artırılmalı.
yargılarından hangileri doğrudur? K aracı doğu yönünde hareket ettiğine göre, L aracındaki
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III gözlemci K aracını hangi yönde kaç m/s hızla gidiyor görür?
D) I ve II E) II ve III A) Batı, 30 m/s B) Doğu, 30 m/s
C) Batı, 10 m/s D) Doğu, 20 m/s
9. Akıntı hızının sabit olduğu bir nehirde O noktasından nehre
giren K, L, M yüzücülerinin suya göre hızları şekildeki gibidir. E) Doğu, 5 m/s
Æ
Ja
L
12. Aynı doğrultu ve yönde hareket eden X, Y, Z araçlarından Y’nin

K X’e göre hızı –2J, Z’nin X’e göre hızı ise +2J dir.
M
Buna göre, Y’nin Z’ye göre hızı kaç J dir?
O A) –4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 4
K, L, M yüzücülerinin karşıya geçme süreleri tK, tL, tM oldu-

ğuna göre tK, tL, tM arasındaki ilişki nedir?
A) tK > tL > tM B) tM > tL > tK C) tM > tK > tL Konu Kavrama Testi-2
D) tK > tM > tL E) tL > tK > tM 1.C 2.D 3.C 4.D 5.E 6.B 7.C 8.B 9.C 10.A 11.B 12.A
UNITE 3
TORK
Kuvvetin herhangi bir cismi ya da sistemi döndürme etkisine Bir kuvvetin döndürme etkisinin olabilmesi için kuvvetin doğ-
“tork” denir. Tork, dönen cismin ya da sistemin dönme eksenine rultusunun cismin ya da sistemin dönme ekseninden geçme-
olan dik uzaklığı ve uygulanan kuvvet ile doğru orantılıdır. “t” ile mesi gerekir.
gösterilir. Birimi “Newton x metre”dir ve vektörel büyüklüktür.
F¶2
a
F F¶1
O
(dönme O
ekseni)
d
Şekildeki çubuk üzerine uygulanan kuvvetlerden F1 ve

F2·cosa kuvvetlerinin uzantıları O noktasından geçtiği için O
F
noktasına göre torkları sıfırdır.
d
O
(dönme
ekseni)
ĞRENİYORUM
Tork = Kuvvet x Dik Uzaklık O noktası etrafında dönebilen ağırlığı önemsiz eşit bölmeli
çubuklara uygulanan kuvvetler şekildeki gibidir.
t ¶ = F¶·d Buna göre, kuvvetlerin O noktasına göre torklarını ve
torkların yönünü bulunuz.
Vektörel büyüklük olan torkun yönü sağ el kuralı ile bulunur.
a.
Sağ el kuralına göre, sağ elin dört parmağı dönme yönünü, baş 2F
parmak ise torkun yönünü gösterir. d

O
➫ F
b. 10 N
t: 7 37°
1m
O
53°
O
50 N
Kuvvet saat yönünde döndürme etkisi oluşturduğunda tork sağ ÇÖZÜMÜ

el kuralına göre sayfa düzleminden içeri (7) doğru olur. a. t2F = 2F·4d (9)
➫ F tF = F·2d (7)
t0 = 6F·d (9)
b. t10N = 10·sin37°·4 = 6·4 = 24 N·m 9

t: 9
t50N = 50·sin53°·2 = 40·2 = 80 N·m 7
t0 = 56 N·m 7
O
Kuvvet saatin tersi yönünde döndürme etkisi oluşturduğunda

ise yine sağ el kuralına göre, sayfa düzleminden dışarı doğru (9)
tork oluşur.
UNITE 3
Ağırlığı 10 N olan eşit bölmeli türdeş çubuğa uygulanan kuv- Bir kenarının uzunluğu a olan ağırlığı önemsiz kare levhaya
vetler şekildeki gibidir. uygulanan kuvvetler şekildeki gibidir.
a
O 2F
10 N
1m 53°
O
a
5F
4N
37°
Buna göre, O noktasına göre net torku ve yönünü bulu-

nuz. (sin53° = 0,8, cos53° = 0,6)
3F
ÇÖZÜMÜ
Buna göre, O noktasına göre net torku ve yönü aşağıda-
8N kilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) F·a, 7 B) 2F·a, 7
O 6N
C) F·a, 9 D) 5F·a, 9
E) 7F·a, 9
4N 10 N
t8N = 8·3 = 24 N·m 9
ÇÖZÜMÜ
t4N = 4·1 = 4 N·m 7
a
O
t10N = 10·2 = 20 N·m 7
2F (t2F = 0)
t0 = 0 (Çubuk dönmez.)
a
YGULUYORUM
Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çu-
3F
F
buk üzerine etki eden kuvvetler
şekildeki gibidir. 3F (t3F = 0) 4F
Buna göre, O noktasına göre

net torku ve yönünü bulunuz.
2F
x3F = 3F·a 9
3F
(sin37° = 0,6, cos37° = 0,8) 4 x0 = 7F·a ^9h

x 4F = 4F·a 9
Cevap: E
d
O
ÇÖZÜMÜ
t3F = 3F·d 7
tF = F·2d 9
t2F = 2F·2d = 4F·d 9
t0 = 3F·d 9
UNITE 3
O noktası etrafında dönebilen ağırlığı önemsiz levhaya uygu- O noktası etrafında dönebilen eşit bölmeli ağırlığı önemsiz
lanan kuvvetler şekildeki gibidir. çubuğa uygulanan kuvvetler şekildeki gibidir.
2F
r 37°
2F 5F
F
r
4F
O
F
3F
d
Buna göre, O noktasına göre net torku ve yönünü bulu- Buna göre, O noktasına göre net torku ve yönünü bulu-
nuz. nuz.
t2F = 2F·2r = 4F·r 9 tF = F·d 7
tF = F·2r = 2F·r 7 t4F = 4F·2d = 8F·d 9
t3F = 3F·r = 3F·r 9 t2F = 2F·2d = 4F·d 7
t0 = 5F·r 9 t5F·sin37° = 3F·4d = 12F·d 7
t5F·cos37° = 4F·4d = 16F·d 9
t0 = 8F·d 9
O noktası etrafında dönebilen eşit bölmeli ağırlığı önemsiz Eşit kare bölmeli düzlemde verilen Æ
çubuk üzerine etki eden kuvvetler şekildeki gibidir.
F1
kuvvetlerden F¶1 kuvvetinin O nokta- Æ
F4
5F
sına göre torku t dur.
3F Æ
37° F2
Buna göre, O noktasına göre net O
d
2F tork kaç t dur? Æ
F3
d
Buna göre, O noktasına göre net torku ve yönünü bulu-
nuz. 1 1 7
A) –1 B) − C) D) E) 2
2 4 4
ÇÖZÜMÜ
ÇÖZÜMÜ
t5F·sin37° = 3F·3d = 9F·d 7
t5F tF = 2F·2d = 4F·d 7 (74F·d = t)
1
t5F·cos37° = 0
xF = F·2d 7 a k
x
t3F = 3F·2d = 6F·d 7 2 2
xF = F·2d 7 + 2F·2d 9 = 2F·d 9 a − k
x
t2F = 2F·d 9 3 2
t0 = 13F·d 7 3x
xF = F·d ^9h + F·2d ^9h = 3F·d b − l
4 4
x x 3x x
x0 = x + − − =
2 2 4 4
Cevap: C
UNITE 3
DENGE
ĞRENİYORUM
Bir cisim üzerine etki eden net kuvvet ve net tork sıfır ise cisim
dengededir. Sürtünmesi önemsiz düzlemde ağırlığı önemsiz eşit bölmeli
çubuklar O noktasından menteşelenip çubuklara uygulanan
Dengedeki cisimler durmaktaysa durmaya, hareket hâlinde ise
kuvvetler Şekil I, II ve III’teki gibidir.
sabit hızla hareketlerine devam eder.
Statik olarak dengede olan cisimler için, F
O
/F =0
/x =0
2F
olmalıdır. Şekil I
Sürtünmesiz düzlemde O noktası etrafında dönebilen eşit böl-
meli çubuğa uygulanan kuvvetler Şekil I’deki gibi olsun. O
Æ
F
O 3F F
Şekil II
Æ
F
2F
Şekil I
O
Çubuk üzerine etki eden toplam kuvvet sıfır olduğu hâlde net
tork sıfır olmadığı için cisim dengede değildir ve dönme hareketi
yapar. 2F 5F
y
Şekil III
O
Buna göre, hangi şekillerdeki çubuk dengede kalır?
F F x
Şekil II
ÇÖZÜMÜ
Aynı kuvvetler aynı çubuğa Şekil II’deki gibi uygulanırsa O nok-
Şekil I için, t0 = 2F·d + F·2d
tasına göre net tork sıfır olur.
= 4F·d
t0 = F·2d – F·2d = 0
(Dengede kalmaz.)
Bu durumda, çubuk hareket etmez. Cisim üzerine etki eden net
Şekil II için, t0 = 3F·d – F·3d
kuvvetin sıfırlanması için O noktasında dengeleyici kuvvet meyda-
=0
na gelir. Bu dengeleyici kuvvet,
(Dengede kalır.)
Fdengeleyen = 2F
Dengeleyici kuvvet +y yönünde 4F’tir.
kadardır ve +y yönündedir.
Şekil III için, t0 = 2F·2d + 2F·3d – 5F·2d
Bu durumda çubukta denge şartlarının ikisi de oluşmuş olur. =0
(Dengede kalır.)
HAYATIN İÇİNDEN
Dengeleyici kuvvet +y yönünde 5F’tir.
Cevap: D
Kavanoz kapağı açarken, musluk açarken ya da kapatırken,

kapı, pencere, açarken ya da kapatırken kuvvetin döndürme etkisi
olan torktan faydalanılır.
UNITE 3
Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli homojen çubuk dengededir. Eşit bölmeli 8G ağırlıklı türdeş çubuk şekildeki gibi denge-
4F dedir.
K L M N T G
2F
Buna göre, çubuğun menteşelenen noktasını ve denge-

leyici kuvvetini bulunuz.
ÇÖZÜMÜ Buna göre, T ip gerilmesi kaç G’dir?

4F
T Ndestek
x
6 39
A)
2F 5 5
Çubuk dengede olduğuna göre; 6 38
B)
/x = 0 5 5
8
4 F ·x = 2 F · ^2 + xh C) 7
5
x = 2 (Menteşe noktası K noktası) 9 35
D)
/F =0 5 6
4F = 2F + F¢ 39
E) 2
2
F¢ = 2F olur.
ÇÖZÜMÜ
Çubuk türdeş olduğuna göre ağırlık merkezi tam ortadadır.
YGULUYORUM
Eşit bölmeli homojen çubuk şekildeki gibi dengededir.
T G
Desteğe göre tork alınırsa;

8G
T·5 + G·2 = 8G·1

Buna göre, desteğin tepki kuvveti kaç G’dir?
1 3 5 5T = 6G
A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 2 6G
T=
5
ÇÖZÜMÜ Sistem dengede olduğuna net kuvvet sıfırdır.
Çubuk dengede olduğuna göre desteğe göre tork alınarak çu- T + Ndestek = 9G
buğun ağırlığı bulunur.
6G
/x =0 + Ndestek = 9G
5
Gçubuk·2 = G·1 39G
Ndestek = olur.
G 5
G çubuk =
2
Cevap: A
/F =0
G
NDestek = G +
2
3G
NDestek = olur.
2
Cevap: C
UNITE 3
Eşit bölmeli 2G ağırlıklı türdeş çubuk şekildeki gibi denge- Eşit bölmeli türdeş çubuk şekildeki gibi dengededir.
dedir.
T1 T2
T
T1
Buna göre, ip gerilmeleri oranı kaçtır?
G T2
30°
2 3 4 5 5
A) B) C) D) E)
5 5 5 3 2
ÇÖZÜMÜ
Çubuğun ağırlık merkezine göre tork alınırsa;
Buna göre, T ip gerilmesi kaç G’dir?
3 5
T1· = T2 ·
c sin 30c = 0, 5, cos 30c = 3 m 2 2
2 T1 5
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 7 =
T2 3
Cevap: D
ÇÖZÜMÜ
T
T
T·sin30°
30° G
YGULUYORUM
Eşit bölmeli G ağırlıklı türdeş çubuk şekildeki gibi dengededir.
2G
N1 N2
2G
Desteğe göre tork alınırsa;
T·sin30 · 3 + (G – T)·1 = 4G
3T
+ G − T = 4G
2 N1
Buna göre, desteklerin tepki kuvvetleri oranı kaçtır?
T N2
= 3G
2
1 1 3
T = 6G A) B) C) 1 D) E) 2
3 2 2
Cevap: D
ÇÖZÜMÜ
1. desteğe göre tork alınırsa;
G·2 + 2G·4 = N2·5 N2 = 2G
2. desteğe göre tork alınırsa;
G·3 + 2G·1 = N1·5 N1 = G
N1 1
=
N2 2
Cevap: B
UNITE 3
YGULUYORUM Paralel kuvvetlerin dengesine göre bir cisim üzerine etki
Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çubuk K, L cisimleri ile şekildeki eden kuvvetler birbirine paralel ise tork alınırken dik uzaklık
gibi dengededir. kullanılmadan denge şartları uygulanabilir.
L
YGULUYORUM
Eşit bölmeli türdeş çubuk şekildeki gibi dengededir.
GK T
Buna göre, cisimlerin ağırlıkları oranı kaçtır?
GL
1 2 4 5
A) B) C) 1 D) E)
3 3 3 2
ÇÖZÜMÜ
Çubuğun dönme eksenine göre tork alınırsa; 53°
GL·2 = GK·2
Çubuğun kütlesi 4 kg olduğuna göre, T ip gerilmesi kaç
GK
= 1 olur. N’dur? (g = 10 m/s2)
GL
Cevap: C A) 4 B) 5 C) 10 D) 15 E) 20
ÇÖZÜMÜ
YGULUYORUM T
Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çubuk K, L cisimleri ile şekildeki

gibi dengededir.
K L
53° G
O
Cisim üzerindeki kuvvetler birbirine paralel olduğuna göre,
GK
Buna göre, cisimlerin ağırlıkları oranı kaç olabilir? bileşenlere ayrılmadan çubuğun yere değdiği noktaya göre
GL
tork alınırsa;
1 1 1 3
A) B) C) D) E) 2
8 6 4 2
ÇÖZÜMÜ T·4 = G·2

Desteklere göre alınan torklar, cisimlerin ağırlık oranlarının m·g
T=
2
aralığını verir.
4·10
GK T=
2
t1. destek: 3GK = 3GL =1
GL
T = 20 N olur.
GK 1
t2. destek: 5GK = GL = Cevap: E
GL 5
GK 1
1≥ ≥ olmalı.
GL 5
Cevap: C
UNITE 3
LAMİ TEOREMİ
YGULUYORUM
Üzerine farklı yön ve doğrultuda üç kuvvet uygulanan bir ci-
Türdeş bir çubuk esnemesiz T1, T2 ve T3 ipleri ile ayrı ayrı sim dengede ise kuvvetlerin büyüklükleri arasındaki ilişki Lami
şekildeki gibi dengeleniyor. Teoremi’nden bulunabilir.
Lami teoremine göre şekildeki O noktasal cismi dengede ise,
T1 T2 F1, F2, F3 arasındaki ilişki; F¶1
F¶2
T3
F1 F F3
= 2 = a
sin i sin b sin a O
q
b
şeklinde hesaplanabilir.
a
F¶3
90° > a > 45° olduğuna göre T1, T2, T3 ip gerilmeleri ara-
sındaki ilişki nedir? ĞRENİYORUM
A) T1 > T2 > T3 B) T3 > T2 > T1
C) T2 > T3 > T1 D) T2 > T1 > T3 Eşit kare bölmeli düzlemdeki P
E) T1 > T3 > T2 ağırlıklı cisim şekildeki gibi denge-
dedir. T1 T2
ÇÖZÜMÜ Buna göre T1, T2 ve T3 ip geril-
meleri arasındaki ilişki nedir?
T3
T1 T2
T3 P
37° A) T1 > T2 > T3 B) T3 > T2 > T1

5k
4k C) T2 > T1 > T3 D) T2 > T3 > T1
E) T1 > T3 > T2
53°
O
3k
İplerde oluşan gerilmelerin O noktasına göre ayrı ayrı tork

ÇÖZÜMÜ
alınırsa;
3k
T1·3k = G·
2
3k
T2 ·5k = G·
T1 T2
2 45° a
b
3k
45°
T3 ·4k = G·
2
T1·3k = T2·5k = T3·4k
T3
T1 > T3 > T2
P
Cevap: E T1 ipinin karşısındaki açı: 90 + b = q1

T2 ipinin karşısındaki açı: 90 + 45 = q2
T3 ipinin karşısındaki açı: 45 + a = q3
q1 > q2 > q3 olduğuna göre
T3 > T2 > T1 olur.
Cevap: B
UNITE 3
10 kg kütleli cisim esnemesiz ipler yardımı ile şekildeki gibi Özdeş G ağırlıklı yükler esnemeyen ipler ile Şekil I, II ve III’te-
dengededir. ki gibi dengededir.
53° 37°
T1 T2 T1 T1 T2 T2
a b
G G
10 kg Şekil I Şekil II
Buna göre T1 ve T2 ip gerilmeleri kaç N’dur?

(sin37° = cos53° = 0,6; sin53° = cos37° = 0,8)
T3 T3
T1 T2 q
A) 80 60
B) 60 80
C) 30 40
G
Şekil III
D) 40 30
E) 50 50 a > b > q olduğuna göre T1, T2 ve T3 arasındaki ilişki ne-
dir?
ÇÖZÜMÜ A) T1 > T2 > T3 B) T3 > T2 > T1

C) T2 > T1 > T3 D) T2 > T3 > T1
Yatay ve düşey kuvvetlerin dengesine göre;
E) T3 > T1 > T2
T1·sin53° T2·sin37°
ÇÖZÜMÜ
T1·cos53° T2·cos37° Düşey kuvvetlerin dengesine göre;
Şekil I için
a
2·T1· cos =G
100 N 2
Şekil II için
T1·cos53° = T2·cos37° 2·T2 · cos
b
=G
2
3T1 = 4T2 T1 = 4k
Şekil III için
T2 = 3k olsun. i
2·T3 · cos =G
2
T1·sin53° + T2·sin37° = 100 N
a b i
4k·0,8 + 3k·0,6 = 100 N T1· cos = T2 · cos = T3 · cos
2 2 2
k = 20 N T1 > T2 > T3
T1 = 4k = 80 N Cevap: A
T2 = 3k = 60 N olur.
Cevap: A
UNITE 3
Sürtünmesi önemsiz sistemlerde özdeş yükler Şekil I ve II’deki Sürtünmesiz sistemdeki K, L, M, N cisimleri esnemesiz ipler
gibi dengededir. ile şekildeki gibi dengededir.
T1
T1 T2
P P
a
Şekil I
K T3 L
P S
P N
P
T2
P Buna göre, S ipi kesilirse T1, T2, T3 ip gerilmeleri ve a
açısı nasıl değişir?
Şekil II
T1 T2 T3 a
T1
Buna göre, iplerde oluşan gerilme kuvvetleri oranı A) Değişmez Değişmez Azalır Artar
T2
kaçtır? B) Değişmez Değişmez Artar Azalır
1 1 1 2 C) Artar Azalır Artar Değişmez
A) B) C) D) E) 2
4 2 3 3 D) Azalır Artar Değişmez Artar
ÇÖZÜMÜ E) Artar Artar Azalır Değişmez
Şekil I ve II’deki sistemler dengede olduğuna göre,
T1 = P
ÇÖZÜMÜ
İlk durum Son durum
P P T1 = GK T1 = GK (T1 değişmez.)
P P
T2 = GL T2 = GL (T2 değişmez.)
Şekil I T3 = GM + GN T3 = GM (Azalır.)
T3 azalırsa a artar.
P P
Cevap: A
3P
P
3P
P 3P
P
2P
P P
P
T2 = 2P
Şekil II
P
T1 = P T1 1
4 = olur.
T2 = 2P T2 2
Cevap: B
UNITE 3
G ağırlıklı homojen küre esnemeyen ip yardımı ile şekildeki G ağırlıklı homojen küre şekildeki gibi dengededir.
gibi dengededir.
I
II
T O
N
37°
Buna göre, I ve II duvarlarının küreye uyguladıkları tepki

Buna göre, ipin boyu bir miktar uzatılıp yeniden denge NI
kuvvetleri oranı kaçtır? (sin37° = 0,6; cos37° = 0,8)
sağlanırsa T ip gerilmesi ve duvarın tepki kuvveti N nasıl NII
değişir?
1 3 4 5 5
A) B) C) D) E)
T N 5 5 5 4 3
A) Değişmez Değişmez
B) Değişmez Artar ÇÖZÜMÜ
C) Artar Azalır
Kuvvetler vektörel diyagramda gösterilirse;
D) Azalır Azalır
NII
E) Artar Artar NII·sin53°
53°
NI
ÇÖZÜMÜ NII·cos53°
Kuvvetler vektörel diyagramda gösterilirse;

T·sina G
Yatay kuvvetlerin dengesine göre;

a
T·cosa
N NII·cos53° = NI
NI 3
=
G
NII 5
Cevap: B
İlk durumda
T·sina = G
T·cosa = N
İpin boyu uzatılırsa a artar.
T·sina = G (a artarsa T azalır.)
Ø ↑
ØT·cosaØ = NØ (T azalırsa N azalır.)
Cevap: D
UNITE 3
Esnemesiz ipler ve X, Y, Z ci-
G ağırlıklı homojen O1, O2 K
simleri ile kurulan sistem şe- 37°
merkezli K, L küreleri şekil-
kildeki gibi dengededir. N1 O1
Y deki gibi dengededir. L
Buna göre cisimlerin kütle-
leri mX, mY, mZ ile ilgili,
X Buna göre, düşey ve yatay O2 N2
duvarların tepki kuvvetleri
I. mX > mY Z N1, N2, N3 arasındaki ilişki
II. mX > mZ nedir?
N3
III. mZ > mY
A) N1 = N2 > N3 B) N3 > N1 = N2
öncüllerinden hangileri kesin doğrudur?
C) N1 > N2 > N3 D) N2 > N1 > N3
(sin37° = 0,6, cos37° = 0,8)
E) N1 > N3 = N2
D) I ve II E) II ve III
ÇÖZÜMÜ
Düşey duvarların tepki kuvvetleri N1 ve N2 birbirini denge-
leyen yatay kuvvetler olduğu için büyüklükleri birbirine eşit-
ÇÖZÜMÜ
tir. (N1 = N2)
Düşey kuvvetlerin dengesine göre,
N3 ise kürelerin ağırlığını dengeleyen kuvvettir. (N3 = 2G)
mX·g·sin37° = mY·g + mZ·g
N3 > N1 = N2
mX > mY mX > mZ
Cevap: B
Cevap: D
YGULUYORUM
Yayın Geri Çağırıcı Kuvveti
Kütlesi 5 kg olan türdeş küre şekildeki gibidir.
Bir yay serbest hâlde iken yay denge konumundadır. Ya-
yın ucuna bir cisim asıldığında yayın uzama miktarı denge
konumuna göre bulunur.
O
1m
Kürenin yarıçapı 5 m olduğuna göre, küreyi basamaktan

çıkarabilecek en küçük kuvvet kaç N’dur? Denge
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30 x
ÇÖZÜMÜ
Tork alınan noktaya en uzaktaki kuvvet en küçük kuvvettir.
G
F
Yeni denge durumunda, yayı geren kuvvetin büyüklüğü
O
O
5m cismin ağırlığına eşittir. Yayda oluşan bu kuvvete geri çağı-
rıcı kuvvet denir.
4m O
3m
1m
F = k·x
50N
O noktasına göre tork alınırsa;
F·10 = 50·3 F = 15 N olur. k: yay sabiti olup birimi “N/m” dir.
Cevap: B
UNITE 3
YGULUYORUM SYM
M TA
A DIN
N DA
Yay sabitleri 2k ve k olan yaylar ve özdeş cisimler ile kurulan Özdeş yaylar ve özdeş cisimler ile kurulan sistemler Şekil I, II
sistemler Şekil I ve II’deki gibi dengededir. ve III’teki gibi dengededir.
2k
x1
x2
37°
Şekil I Şekil II
Yaylardaki uzama miktarları x1 ve x2 olduğuna göre, Şekil I Şekil II

x1
x
oranı kaçtır? (sin37° = 0,6; cos37° = 0,8)
2 x3
1 2 5 6 4
A) B) C) D) E)
2 3 6 5 3
ÇÖZÜMÜ
Yayda meydana gelen kuvvet F = k·x olduğuna göre,
Şekil III
Buna göre, yaylardaki uzama miktarları x1, x2, x3 ara-

sındaki ilişki nedir?
k x2
k,
A) x1 > x2 > x3 B) x3 > x1 > x2

x1 2k
C) x2 > x1 > x3 D) x1 = x2 = x3
G
G·sin37° E) x1 > x2 = x3
37°
Şekil I Şekil II
Ç ÖZÜMÜ
Şekil I için: G = 2k·x1
Yayda oluşan kuvvet F = k·x olduğuna göre,
Şekil II için: G·sin37° = k·x2 olur.
Şekil I’de: G = k·x1
G 2 k ·x1
= Şekil II’de: G = k·x2
3G k ·x 2
5 Şekil III’te: G = k·x3
x1 5 x1 = x2 = x3
= olur.
x2 6
Cevap: D
Cevap: C
1. O noktası etrafında dönebilen bir kenar uzunluğu a olan ağır- 3. X noktası etrafında dönebilen ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çu-
lığı önemsiz küp üzerine uygulanan kuvvetler şekildeki gibidir. buk F1, F2 kuvvetleri ile şekildeki gibi dengededir.
O Y X Z
+y
F
F1 F2
+x
F
Buna göre,
I. F1 = 2F2 dir.
F
+z
Buna göre, O noktasına göre net torku ve yönünü bulunuz. II. Y noktasına göre toplam tork sıfırdır.
Çözüm: III. Z noktasına göre toplam tork 3F1 dir.

O
+y A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

F1 = F
+x
F2 = F Çözüm:
F3 = F Çubuk dengede olduğuna göre, çubuğun her noktasına göre
+z toplam tork sıfırdır. (II. yargı doğru, III. yargı yanlış)
tF = F·a (+y yönünde) tF = F·a (–x yönünde) X noktasına göre tork alınırsa
1 2
tF = F·a (+x yönünde) t0 = F·a (+y yönünde) 2F1 = F2 dir. (I. yargı yanlış)
3
Cevap: B
2. Eşit kare bölmeli düzleme yerleştirilen F1, F2 ve F3 kuvvetleri
şekildeki gibidir.
F3
F1 4. Eşit kare bölmeli ağırlıksız çubuk ve K, L cisimlerinin masa üze-
rindeki denge durumu şekildeki gibidir.
K L
F2
L cisminin kütlesi 6 kg olduğuna göre, K cisminin ağırlığı-

Kuvvetlerin O noktasına göre torklarının büyüklükleri eşit GK ^mak h
olduğuna göre, kuvvetlerin büyüklükleri arasındaki ilişki nın maksimum değerinin minimum değerine oranı
GK ^minh
nedir?
kaçtır?
A) F1 > F2 > F3 B) F3 > F2 > F1
1 1 2
A) B) C) D) 3 E) 5
C) F1 > F3 > F2 D) F2 > F1 > F3 5 3 3
E) F2 > F3 > F1
Çözüm:
Çözüm:
Masanın denge sınırlarına göre tork alınırsa K cisminin mini-
mum ve maksimum değerleri bulunur.
F3
F1·d1 = F2·d2 = F3·d3
F1
d1
d1 > d2 > d3 GK·3 = GL·5 GK·6 = GL·2
d3
F3 > F2 > F1 mK · g ·3 = mL · g ·5 mK · g ·6 = mL · g ·2
O
d2 mK·3 = 6·5 3mK = 6
mK = 10 kg (mak değer) mK = 2 kg (min değer)
GK ^mak h 10
F2 = =5
Cevap: B GK ^minh 2
Cevap: E
5. Her bölmesinin ağırlığı G olan eşit bölmeli türdeş çubuk şekil- 6. Eşit bölmeli türdeş çubuk esnemesiz ip ve yay ile şekildeki gi-
deki gibi dengededir. bi dengededir.
T1 T
Fyay
T2
Buna göre, çubuk üzerindeki top ok yönünde ilerletilirse T
ve yayda oluşan kuvvet Fyay nasıl değişir?
T Fyay
T1 A) Artar Artar
Buna göre, iplerdeki gerilme kuvvetleri oranı oranı kaç-
T2 B) Artar Azalır
tır?
C) Azalır Artar
3 4 6 11
A) B) C) D) 1 E)
10 11 7 7 D) Artar Değişmez
E) Azalır Değişmez
Çözüm: Çözüm:
Çubuğun doğrultusu değişmeyeceği için yayda oluşan geri
T1 çağırıcı kuvvet (F = k·x) değişmez.
Desteğe göre tork alınırsa top destekten uzaklaştığı için topun
L torku artar ve ip gerilmesini artırır.
Cevap: D
NKL
T2 7. Birbirine perçinlenmiş eşit bölmeli özdeş ve türdeş K, L, M çu-
bukları şekildeki gibi dengededir.
K X 4G
6G NLK T
N
L çubuğu için X noktasına göre tork alınırsa;

T1·4 = 4G·2 T1 = 2G
Çubukların birbirlerine uyguladıkları etki ve tepki kuvvetleri;
NKL = NLK Buna göre, desteğin tepki kuvvetinin ip gerilmesine oranı
N
tT : NKL·4 = 4G·2 kaçtır?
1 T
NKL = 2G 31 31 33
A) B) C)
33 32 32
NLK = 2G 33 33
D) E)
31 30
tdestek: T2·4 = 6G·3 + NLK·2 Çözüm:
T2·4 = 18G + 4G
T
11G N
T2 =
2
T1 2 4
= 2G· = olur. 6G
T2 11G 11 4G 6G
Cevap: B
tT Ş N·8 = 6G·3 + 6G·4 + 4G·6
33G
8N = 66G N=
4
tN Ş T·8 = 4G·2 + 6G·4 + 6G·5
31G N 33
T= =
4 T 31
Cevap: D
8. Şekildeki sistemde G1 ve G2 ağırlıklı yükler, eşit kare bölmeli 10. Özdeş küreler ile kurulan sistem F kuvveti ile şekildeki gibi den-
düzlemde verilen F1 ve F2 kuvvetleri ile dengededir. gededir.
F1 L
F2 OL F
K
OK 53°
G1 G2
G1 Kürelerden birinin ağırlığı 32 N olduğuna göre, F kuvveti

Buna göre, oranı kaçtır? kaç N’dur?
G2
A) 12 B) 18 C) 24 D) 30 E) 32
1 2 4
A) B) C) D) 2 E) 3 Çözüm:
3 3 3
L küresinin dengesi
Çözüm:
N KL · sin 53c 32
Yatay ve düşey kuvvetlerin dengesine göre, NKL.sin53° NKL
=
N KL · cos 53c F
G1 = 4F G
4 1=4 4 32
G 2 = 3F1 G 2 3
F 53°
=
NKL.cos53° 3 F
Cevap: C
F = 24 N
32 N
Cevap: C
11. 5 kg kütleli eşit bölmeli türdeş çubuk şekildeki gibi dengededir.

9. X, Y, Z cisimleri esnemesiz ipler yardımı ile şekildeki gibi den-
gededir.
X
T1
a T2 b T3
X Y Z 53°
yatay
b > a olduğuna göre, Yatay düzlem sürtünmeli olduğuna göre, X noktasında çu-
I. T3 > T1 buğa uygulanan tepki kuvveti kaç N’dur?
(sin53° = 0,8, cos53° = 0,6, g = 10 m/s2)
II. GY > GX
A) 20 B) 22,5 C) 30 D) 35 E) 40
III. GZ > GX
Çözüm:
N
D) I ve II E) I, II ve III
5k
Çözüm: 50 N
4k
Yatay kuvvetlerin dengesi;
T1·cosa = T2 = T3·cosb (cosa > cosb T1< T3) 53°
yatay
T1· sin a = G X 3
4 GY > GX
3k·
T3 · sin b = G Y
4
O noktasına göre tork alınırsa;
TY = GZ 3
N· 5k = 50 · 3k · N = 22,5 N olur.
4
Cevap: E
Cevap: B
12. Ağırlığı 40 N ve yarıçapları 5 cm olan özdeş küreler şekildeki 13. Yay sabitleri k1, k2 ve k3 olan yaylar şekildeki gibi dengededir.
gibi dengededir.
k2
O1 k1
37°
53°
O2 N
k3
16 cm
Yaylardaki uzama miktarları birbirine eşit olduğuna göre
k1, k2 ve k3 arasındaki ilişki nedir?
Buna göre, duvarın küreye uyguladığı N tepki kuvveti kaç
(sin37° = 0,6, cos37° = 0,8, sin53° = 0,8, cos53° = 0,6)
N’dur? (sin53° = 0,8, cos53° = 0,6)
A) k1 > k2 > k3 B) k2 > k1 > k3
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
C) k3 > k1 > k2 D) k1 > k3 > k2
Çözüm: E) k2 > k3 > k1
Çözüm:
Sistem dengede olduğuna göre;

O1
F2
10 cm
8 cm
53° O2 N
6 cm
37°
F1
53°
5 cm 6 cm 5 cm
Nküre Nküre·sin53°
F3
53° N
O1
F2·sin37° = F3·sin53°
Nküre·cos53°
F2 4
=
G F3 3
Bu orana göre,
N küre · sin 53c G
=
N küre · cos 53 N F2 = 4F, F3 = 3F ise F1 = 5F olur.
4 40
= F1 = k1·x = 5F
3 N
N = 30 Newton F2 = k2·x = 4F k1 > k2 > k3 olur.
Cevap: E F3 = k3·x = 3F
Cevap: A
1. Tork ile ilgili, 3. Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çubuğun uçlarına uygulanan kuv-
vetler ve yönleri şekildeki gibidir.
I. Kuvvetin döndürme etkisidir.
II. Vektörel büyüklüktür. F
III. Birimi “N·m”dir. y
yargılarından hangileri doğrudur? d
D) II ve III E) I, II ve III O
x
2F
Buna göre, kuvvetlerin O noktasına göre net torku ve yö-

nü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Tork Büyüklüğü Yönü
A) F·d +x
B) 2F·d +x
C) 7F·d –x
D) 5F·d –x
E) F·d +y
2. Eşkenar üçgen şeklindeki levhaya eşit büyüklükteki F1, F2 ve 4. O noktası etrafında dönebilen eşit kare bölmeli düzleme yer-
F3 kuvvetleri şekildeki gibi uygulanıyor. leştirilen türdeş çubuğa uygulanan kuvvetler ile şekildeki gibi
dengededir.
F1
O
F3
F2
O
F2
F1
O noktası kenarortayların kesişim noktası olduğuna göre,
kuvvetlerin O noktasına göre torkları t1, t2, t3 arasındaki Çubuğun ağırlığı ve sürtünmeler önemsiz olduğuna göre,
ilişki nedir? F1
oranı kaçtır?
F2
A) t1 > t2 > t3 B) t2 > t1 > t3
C) t3 > t2 > t1 D) t1 > t3 > t2 1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
E) t2 > t3 > t1
5. Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çubuklar X, Y, Z cisimleri ile şekil- 7. Ağırlığı G olan türdeş küresel cisim K, L düzlemleri arasında
deki gibi dengededir. şekildeki gibi dengededir.
K L
Y Z
40° 70°
Buna göre, cisimlerin ağırlıkları GX, GY, GZ arasındaki iliş- Buna göre, düzlemlerin tepkileri NK, NL ve kürenin ağırlığı
ki nedir? G arasındaki ilişki nedir?
A) GX > GY > GZ B) GZ > GY > GX A) NK > NL > G B) G = NK > NL
C) GY > GX > GZ D) GY > GZ > GX C) NL > NK > G D) NK > G > NL
E) GX > GZ > GY E) G > NL = NK
6. G ağırlıklı eşit bölmeli türdeş çubuk üzerine G ve 2G ağırlıkla- 8. Eşit bölmeli türdeş K, L çubuk şekildeki gibi dengededir.
rı şekildeki gibi asılıyor.
K L M N
yatay
K
G 2G
L
Buna göre, çubuk hangi nokta ya da noktalar arasından
GK
asılırsa şekildeki gibi yatay dengede kalır? Buna göre, cisimlerin ağırlıkları oranı kaçtır?
GL
A) K-L arası B) L noktası
1 1
C) L-M arası D) M noktası A) B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
E) M-N noktası
9. G1, G2, G3 yükleri ve esnemesiz ipler ile kurulan sistemler Şe- 11. O merkezli türdeş küre şekildeki gibi dengededir.
kil I, II ve III’teki gibi dengededir.
53°
T T T T
T
30° 40°
G1 G2 N O
Şekil I Şekil II
Buna göre duvarın küreye uyguladığı tepki kuvvetinin, ip

N
gerilmesine oranı kaçtır? (sin53° = 0,8; cos53° = 0,6)
T
T T
50°
3 4 5 5
A) B) C) 1 D) E)
5 5 4 3
G3
Şekil III
Buna göre G1, G2 ve G3 arasındaki ilişki nedir?

A) G1 > G2 > G3 B) G3 > G2 > G1
C) G2 > G1 > G3 D) G2 > G3 > G1
E) G1 > G3 > G2
10. Ağırlığı önemsiz makara ve G ağırlıklı yük ile kurulan sistem 12. Türdeş küre sürtünmelerin önemsiz olduğu eğik düzlemde es-
şekildeki gibi dengededir. nemesiz ip ile şekildeki gibi dengeleniyor.
30°
T O
yatay
T1
T2
53°
G
Kürenin kütlesi 3 kg olduğuna göre, T ip gerilmesi kaç
T1 N’dur? (sin53° = 0,8; cos53° = 0,6)
Buna göre, oranı kaçtır?
T2 A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 40
1 1 5
A) B) C) 1 D) 2 E)
3 2 2
1.E 2.A 3.C 4.C 5.A 6.C 7.B 8.B 9.A 10.C 11.D 12.E
UNITE 4
AĞIRLIK MERKEZİ VE KÜTLE MERKEZİ Kütle Merkezinin Koordinatları
✓ Cisimlere etki eden kütle çekim kuvvetine ağırlık denir. x-y koordinat sisteminde bulunan M kütleli bir cismin m1, m2,
m3 parçacıklarından oluştuğunu düşünelim. Dik koordinat eksenin-
✓ Cismi meydana getiren çok küçük parçaların ağırlıklarının top-
deki m1, m2, m3 kütleli cisimlerin koordinatları sırasıyla (x1, y1),
landığı varsayılan noktaya cismin ağırlık merkezi denir.
(x2, y2), (x3, y3) olsun.
Yer çekimi kuvveti yerin merkezine doğru olduğundan parça-
ların ağırlıkları birbirine paraleldir. Ağırlık merkezi bu ağırlıkların
y
m3
bileşkesinin olduğu düşünülen noktadır. y3
m2
y2
m1
Æ y1
G4
x
0 x1 x2 x3
Æ Kütle merkezinin x ekseni üzerindeki koordinatı,

Æ
G2 Æ m1·x1 + m 2 ·x 2 + m3 ·x3
Æ G5 x=
G1
G3 m1 + m 2 + m3
Kütle merkezinin y ekseni üzerindeki koordinatı,

Æ m1·y1 + m 2 ·y 2 + m3 ·y3
y=
G
m1 + m 2 + m3
✓ Cismin tüm kütlesinin toplanmış olduğu düşünülen noktaya küt-

le merkezi denir.
ĞRENİYORUM
x-y koordinat düzlemindeki m, 3m, 4m kütleli cisimlerin ko-
numları şekildeki gibidir.
Yer çekimi ivmesinin cismin her noktasında aynı oldu- y
ğu durumlarda, ağırlık merkezi ile kütle merkezinin yeri aynı

m 3m
noktadır.
1
Yukarılara çıkıldıkça yer çekimi ivmesi azalır. Her parça-

4
x
–2 0 6
cığa etki eden yer çekimi ivmesi aynı olmadığından cismin
ağırlık merkezi yere, kütle merkezinden daha yakın olur. –3 4m
Buna göre, cisimlerin kütle merkezinin koordinatları aşa-

ğıdakilerden hangisidir?
A) (1, –1) B) (1, –2) C) (4, –1)
D) (4, –2) E) (5, 1)
ÇÖZÜMÜ
x eksenindeki koordinat,
m· ^− 2h + 3m·6 + 4m·4
x= =4
m + 3m + 4m
y eksenindeki koordinatı
m·1 + 3m·1 + 4m· ^− 3h
y= =−1
m + 3m + 4m
Cisimlerin kütle merkezinin koordinatları (4, –1)
Cevap: C
UNITE 4
Aynı doğru üzerindeki noktasal cisimlerin kütle merkezi
YGULUYORUM
cisimleri birleştiren doğru üzerinde ve kütlesi büyük olana Eşit kare bölmeli düzleme yerleştirilen m1, m2, m3 kütleli ci-
yakındır. simler şekildeki gibidir.
mx O my
x y m1
K.M
Kütle merkezine göre, bu kütlelerin torkları eşit büyüklük- M

m2
tedir. L
N
m x ·x = m y ·y T K
m3
Buna göre, cisimlerin kütle merkezi hangi nokta üzerin-

YGULUYORUM de olamaz?
Eşit kare bölmeli düzleme yerleştirilen kütleler şekildeki gibidir.
A) K B) L C) M D) N E) T
3m
ÇÖZÜMÜ
15m K L
N m1
P M
M
2m m2
10m
L
N
Buna göre, kütlelerin kütle merkezi A, B, C, D, E noktala- K

T
rından hangisinin üzerindedir?
m3
A) K B) L C) M D) N E) P
Cisimlerin kütle merkezi çizilen üçgen içinde olmalıdır. Bu

yüzden K noktası cisimlerin kütle merkezi olamaz.
ÇÖZÜMÜ
Cevap: A
3m
15m 5m
D
30m
15m
2m 10m
Cevap: D
UNITE 4
✓ Düzgün geometrik şekle sahip bazı türdeş cisimlerin kütle mer-
kezleri,
Türdeş olmayan çubukların kütle merkezi, denge konu-
✱
mundaki çubuklar için desteğin üzerinde veya iple asılmış
KM
, , cisimler için iplerin üzerindedir.

2 2
Ga, ➫
K,M
✱ Çember Dairesel Levha Küre
K,M
K.M K.M
➫ İki iple asılan çubuğun kütle merkezi K, L noktaları ya da
K.M
r r r
KL noktaları arasındadır.
Ga2pr Gapr2 Ga4pr3

3
K L
✱ Kare Çerçeve Kare Levha Küp

a a
a ĞRENİYORUM
a
KM KM Ağırlığı G olan eşit bölmeli KL çubuğu Şekil-I’deki gibi yatay

a a KM dengededir.
a
T1 T2
K L
yatay
Ga4a Gaa2 Gaa3 yatay K L
Şekil-I Şekil-II
✱ Şekil-II’deki KL çubuğu da yatay olarak dengede olduğu-

Üçgen Çerçeve Üçgen Levha
T1
na göre, iplerdeki gerilmeler oranı kaçtır?
T2
2h
3
1 3
a K.M a a h A) B) 1 C) D) 2 E) 3
K.M 2 2
h
3 ÇÖZÜMÜ
a a
Ga3a
Çubuk Şekil-I’de yatay dengede olduğuna göre ipin asıldığı
Ga = a.h
2 yer çubuğun ağırlık merkezidir.
Şekil-II’de
T1 T2
K L
Tek boyutlu cisimlerin kütlesi uzunluğu ile, iki boyutlu ci-
simlerin kütlesi alanı ile, üç boyutlu cisimlerin kütlesi hacmi G
ile doğru orantılıdır. 2·T1 = 3·T2

T1 3
=
T2 2
Cevap: C
UNITE 4
Üçgen levha Şekil-I ve Şekil-II’deki gibi asılarak dengelen- 9, uzunluğundaki türdeş tel şekil- K L M N
miştir. deki gibi bükülüyor.
Buna göre, telin şekildeki gibi
dengede kalabilmesi için hangi
K M nokta ya da noktalar arasından
N T asılmalıdır? (Noktalar arası uzak-
L
L
N lık eşittir.)
M T K
A) K-L arası B) L C) L-M arası
Şekil-I Şekil-II
D) M E) M-N arası
Buna göre, levhanın kütle merkezi hangi noktadadır?
ÇÖZÜMÜ
Her bir bölmenin kütlesi m olsun.
A) K B) L C) M D) N E) T
L 5m M
5 m .x = 4 m ^2, 5 − xh
K N
ÇÖZÜMÜ
Şekil-I ve II’de ipin uzantısı N noktasından geçtiği için kütle 5x = 10 – 4x
merkezi N noktasıdır.
9x = 10
4m
Cevap: D 2,5 – x x
10
x= br
4m 5m 9
KL noktaları arasından asılmalıdır.

YGULUYORUM Cevap: A
Eşit kare bölmeli düzlemde düzgün ve türdeş K ve L levhala-
rı şekildeki gibi birleştirilmiştir. YGULUYORUM
K L
Düzgün, türdeş bir tel şekildeki gibi bükülmüştür.
X Y Z
L M N
Buna göre, levhaların kütle merkezi hangi nokta ya da P K

noktalar arasındadır?
A) X noktası B) X-Y arası C) Y noktası
D) Y-Z arası E) Z noktası
Buna göre, sistemin kütle merkezi hangi bölgededir? (Böl-
ÇÖZÜMÜ meler eşit aralıklıdır.)
mL =
4.6
= 12 br
2
mL =
4.3
= 6 br
2 A) K B) L C) M D) N E) P
K 2 L 2
ÇÖZÜMÜ
2 2 Telin bir bölmesinin uzunluğuna m dersek;
12 br x y z 6 br
2m
L M N
5 br 4m
2m
2 2 P K
12 br 6 br 8m
5–x x
12m
2
6 .x = 12 ^5 − xh 1
2m
x = 10 – 2x
10 Sistemin kütle merkezi K bölgesindedir.
3x = 10 x= br
3 Cevap: A
Cevap: B
UNITE 4
Özkütleleri dK ve dL olan kendi içlerinde türdeş K silindiriyle L Aynı maddeden yapılmış r ve 2r
küresi O noktasından asıldığında şekildeki gibi dengede kalıyor. yarıçaplı çemberler şekildeki
gibi yerleştirilmiştir. r 2r
O
Buna göre, sistemin kütle
merkezi O noktasından kaç
3r r
r uzaklıktadır?
O
r
1 3 5
A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 2
K L
ÇÖZÜMÜ
dK Çemberlerin ağırlıkları uzun-
Buna göre, oranı kaçtır? lukları ile doğru orantılıdır.
dL
2 r r.x = 4 r r· ^3r − xh O r 2r
2 2 3 6
A) B) C) D) E) 4 2x = 12r – 4x
5 3 2 5
x 3r – x
6x = 12r
x = 2r
2pr 2p·2r = 4pr
ÇÖZÜMÜ Cevap: D
3r
O
r YGULUYORUM
r
r r r Aynı maddeden yapılmış r, 2r ve 3r yarıçaplı düzgün türdeş
K L
küreler şekildeki gibi yerleştirilmiştir.
GK GL r 2r O 3r
GK.r = GL.2r
GK
=2 Buna göre, sistemin kütle merkezi O noktasından kaç r
GL
uzaklıktadır?
VK .dK . g
=2 1 2 4 3
VL .dL . g A) B) C) 1 D) E)
4 3 3 2
r r 2 . 4r .dK ÇÖZÜMÜ
=2
4 3 Kürelerin ağırlıkları,
r r .dL
3 hacimleri ile doğru
dK 2 orantılıdır.
=
dL 3
O
4 3
r 2r 3r
rr " G
Cevap: B 3
4
r ^2r h3 = 8G
3
G
4
r ^3r h3 = 27G
3
27 G .x = 8 G^5r − xh + G^8r − xh 8r – x
27x = 40r – 8x + 8r – x
36x = 48r 5r – x x
48 4
x= r= r
36 3
8G 27G
Cevap: D
UNITE 4
Homojen bir telden kesilerek oluşturulan parçalar eşit kare O merkezli 2r yarıçaplı düzgün tür-
bölmeli düzlemdeki esnemesiz iplere Şekil-I, II ve III’teki gi- deş daireden şekildeki gibi r yarıçap-
bi asılıyor. lı parça çıkarılıyor.
2r O r
Buna göre, kütle merkezi kaç r yer
değiştirir?
1 2 1 3
A) B) C) D) 1 E)
3 3 2 2
Şekil-I Şekil-II Şekil-III

ÇÖZÜMÜ
Buna göre, tellerden hangileri asıldığı gibi dengede kalır?

Dairenin ağırlığı alanları ile doğru oran- G
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III tılıdır.
D) I ve II E) I ve III pr2 Ş G r+x
ÇÖZÜMÜ p(2r)2 Ş 4G O r
Çıkarılan parçanın ağırlığı yukarı yönde

İpin solunda ve sağında kalan parçala-
x
gösterilir.
rın ipe göre torkları eşit büyüklükte ise
şekildeki gibi dengede kalır. 4G.x = G(r + x)
3x = r 4G
3 1 3 1 r
1. + 2 2 .1 = 2 . + 1. + 2 . x=
2 2 2 2 3
§2 Cevap: A
3 3
+ 2 2 = + 2 2 dengede kalır.
2 2 §2
1 2§2
YGULUYORUM
O1 merkezli 2r yarıçaplı düzgün tür-
1 3 deş levha üzerine aynı maddeden ya-
2 . + 2.1 ! 2.1 + 2 .
2 2 pılmış O2 merkezli r yarıçaplı bir dai-
O1
O3 O2
Dengede kalmaz. re yapıştırılıp O3 merkezli r yarıçaplı r r
2 parça şekildeki gibi çıkarılıyor.
§2 §2
Buna göre, kütle merkezi kaç r yer
değiştirir?
1 1 1 1
2
A) B) C) D) E) 1
5 4 3 2
ÇÖZÜMÜ
1 3
1.2 + 5 .1 ! 5 . + 1.
2 2
Dengede kalmaz. Dairenin ağırlığı, alan ile doğru oran-
tılıdır.
G
4 G .x = G^r − xh + G^r + xh
O
§5 r + x1
O2
4x = r – x + r + x
§5 O3
r x r–x
1
1 4x = 2r
r G
x=
4G
Cevap: A 2
Cevap: D
UNITE 4
Düzgün, türdeş kalınlığı önemsiz bir tel şekildeki gibi denge- Özdeş ve homojen küplerden oluşturulan sistemler Şekil-I, II
dedir. ve III’teki gibi esnemesiz ipler yardımıyla asılıyor.
5a
53° 60°
x
5a
Şekil-I Şekil-II Şekil-III
Buna göre, sistemlerden hangileri verilen konumda

Buna göre, x kaç a’dır? dengede kalır?
3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
(sin53° = 0,8, cos53° = 0,6, sin60° = , cos60° = 0,5)
2
A) 3 B) 5 C) 5 D) I ve II E) I, II ve III
D) 6 5 E) 10 ÇÖZÜMÜ
ÇÖZÜMÜ
5a m m m m m
53° 60° m
5a 5a 30°
37° 2 2 1 3 5 1 3 5
m. + m. + m. = m. + m. + m.
3a 5a x 2 2 2 2 2 2
2 4
9 9
m= m
5a x 2 2
Dengede kalır.
13a 5a x
5a. + 5a. = x.
2 2 4
x2
45a 2 =
4
x2 = 180a2
x = 6 5a
m
Cevap: D m
4m
1 1 3
4m. = m. + m.
2 2 2
2m = 2m
Dengede kalır.
Sistemin dengede kalabilmesi için cisim-

lerin kütle merkezi ipler arasına gelmeli-
dir.
Kütle merkezi ipler arasında bir noktaya
geldiği için dengede kalır.
m m
m 2m m
Cevap: E
UNITE 4
Özdeş ve türdeş küplerden oluşturulan sistemler Şekil-I, II ve Eşit kare bölmeli homojen levha şekildeki gibidir.
III’teki gibi dengededir.
K L
Şekil-I Şekil-II
Buna göre;
a. levhadan K parçası çıkarılırsa,
b. L parçası çift katlı yapılırsa,
Şekil-III
c. K parçası çıkarılıp L parçasının üzerine yapıştırılırsa
Buna göre, hangilerinde sistem verilen konumda denge- levhanın kütle merkezi hangi yöne kayar?
de kalır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ÇÖZÜMÜ
D) I ve II E) II ve III a. Parça çıkarıldığında kütle merke-
K
zi çıkarılan parça ile O doğrultu-
ÇÖZÜMÜ sunun zıt yönüne kayar.
O
1 1
2
3m 2m
b. Parça eklendiğinde kütle merkezi
1 eklenen parça ile O doğrultusun-
3m. < 2m.1
L
2
da kayar.
Dengede kalmaz.
O
m m
Sağ ve soldaki m kütleli cisimlerin kütle merkezi üst üste

konmuş cisimlerin üstünde olduğu için dengede kalır.
c. K parçası çıkartıldığında 1
K 2 yönünde kayan kütle merke-
zi L parçası üzerine yapıştı-
3
rılınca 2 yönünde kayar.
O Son durumda, kütle merkezi
2m
3 yönünde kaymış olur.
1 1 1
2m.1 = 2m.1 2m
Dengede kalır.
Cevap: E
UNITE 4
Düzgün, türdeş eşit bölmeli kare levha iple asıldığında şekil- Eşit kare bölmeli düzlemde d özkütleli X kare levhası ve 2d
deki gibi dengede kalıyor. özkütleli Y üçgen levha şekildeki gibi birbirine perçinlenmiştir.
Y
X
P
K L MN
K M P
L N
Levhalar kendi içlerinde türdeş olduğuna göre, hangi
Levhadan taralı parçalar çıkarıldıktan sonra; nokta ya da noktalar arasından asılırsa verilen konum-
I. L ve M parçalarını çift katlı yapmak, da dengede kalır? (Noktalar arası uzaklık eşittir.)
II. K ve M parçalarını çıkarmak, A) K - L arası B) L - M arası C) N noktası
III. L ve P parçalarını çift katlı yapmak D) N - P arası E) P noktası
işlemlerinden hangileri yapılırsa levhanın dengesi bozul-
maz? ÇÖZÜMÜ
Y
X
ÇÖZÜMÜ
İpin uzantısına göre tork alındığında, x 3–x
P G 3G
K M
m G = A.d.g
GK = 2.2.d.g Æ G
4.3
GL = .2d.g Æ 3G
L N 2
solda sağda G .x = 3 G^3 − xh
x = 9 – 3x
–1 –3
I. L ve M çift katlı yapılırsa sol +1 sağ +1 tork gelir denge 4x = 9

sağlanmaz. 9
x=
4
II. K ve M çıkarılırsa sol –3 sağ –1 tork gider denge sağla- Cevap: D
nır.
III. L ve P çift kat yapılırsa sol +1 sağa +3 tork eklenir
denge sağlanır.
Cevap: D
UNITE 4
SYM
M TA
A DIN
N DA
,
Türdeş ve homojen dairelerden K bölümü 1 katlı, L bölümü
✱ , uzunluğundaki türdeş bir çubuğun ucundan x uzunluğun- 2 katlı, M bölümü 3 katlı, N bölümü 4 katlı olarak şekildeki
sistem oluşturulmuştur.
x
daki kısmı kesilip atılırsa kütle merkezi kadar kayar.
2 K L M N
✱ , uzunluğundaki türdeş bir çubuğun ucundan x uzunlu-

X Y Z T V
x2
ğundaki kısmı üzerine katlanırsa kütle merkezi kadar
,
kayar.
Buna göre, kütle merkezi hangi noktadadır?
A) X B) Y C) Z D) T E) V
ĞRENİYORUM Ç ÖZÜMÜ
Türdeş levha olduklarından kat sayıları ile kütleleri doğru
Boyu 200 cm olan homojen bir çubuğun ucundan;
orantılıdır.
a. 40 cm’si kesilip atılırsa, K L M N
b. 50 cm’si kendi üzerine katlanırsa
çubuğun kütle merkezi kaç cm yer değiştirir?
m 2m 3m 4m
ÇÖZÜMÜ 4m
x
a. Kütle merkezi kadar yer değiştirir. 8m
2
40
= 20 cm
2,5 br
2
x 2,5 – x
2
x
b. Kütle merkezi kadar yer değiştirir. 2m 8m
,
2m.x = 8m·(2,5 – x)
50 2 25
= = 12, 5 cm
200 2 2x = 20 – 8x
10x = 20
x=2
Cevap: D
1. r yarıçaplı türdeş ve O mer- 3. Esnemesiz iple tavana asılan K dairesel levhası
kezli dairesel levhadan 72° lik ve L üçgen levhası şekildeki gibi dengededir. T1
dilim kesilerek X noktasından K
tekrar ekleniyor. Buna göre,
r X O
72° I. K dairesel levhası türdeştir.
Buna göre, kütle merkezi O
kaç r yer değiştirir? II. L üçgen levhası türdeştir.

T2
III. L levhasının ağırlığı, K’den büyüktür.
yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?
1 2 1 3 5
L
A) B) C) D) E)
3 5 2 4 4
Çözüm: D) II ve III E) I, II ve III
72° lik parçanın ağırlığı P ise
Çözüm:
3P
108° lik parçanın ağırlığı • T2 ipinin uzantısı L levhasının kenar ortay-
2
olur. 108° larının kesişiminden geçtiği için L levhası T1
72°
72° türdeş olabilir. K
3 P .x = 2 P ^r − xh
O r
108° O
T2 = GL x
5x = 2r
2r • T1 ipinin uzantısı dairenin merkezinden GK
x=
T2 = G L
5 geçiyor ve T1 ipini K ve L levhalarının y
ağırlıklarına eşit olduğundan K levhası
3P 2P
Cevap: B kesinlikle türdeş değildir.
L
• GK.x = GL.y
x ve y uzaklıklarını bilmediğimiz için ağırlıklar arasındaki

ilişkiyi bilemeyiz.
Cevap: A
2. Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli çubuk P ve G ağırlıklı yükler ile

şekildeki gibi dengededir. 4. Kütleleri mK, mL, mM olan kendi içlerinde tür-
deş eşit boyutlu K, L, M küpleri şekildeki gibi
dengededir.
G P
Buna göre,
M
K
P I. mK = mL
Buna göre, oranı aşağıdakilerden hangisi olamaz? L
G
II. mM = mK
5 5 7 11
A) B) C) D) E) 4 III. mL = mM
14 7 6 8
yargılarından hangileri doğru olabilir?
Çözüm: A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
P D) I ve II E) I ve III
Her iki desteğe göre tork alınıp oranının maksimum ve mi-
G Çözüm:
nimum değerleri bulunur.
mL.a = mM.b + mK.c
c > a ve a = b olduğundan mL > mK dir.
G P
mK π mL dir.
P 3 M
3G = 7P " b l =
G min 7
K
L
P
8G = 2P " b l =4
G max
c
a b
mK
mL
Cevap: A mM
Cevap: B
5. Eşit bölmeli düzlemde türdeş 7. İple tavana asılan K cismi üze- M
levha şekildeki gibi esnemesiz T1 T2 rine şekildeki gibi L ve M cisim-
iplerle asıldığında dengede ka- leri konulduğunda dengede ka-
lıyor. lıyor. L
T1 Buna göre,
T2
I. K cisminin ağırlığının ipe K
göre torku L ve M cisimlerinin
ağırlıklarının ipe göre torkunun toplamına eşittir.
5 1 7 8 12 II. K cismi türdeştir.

A) B) C) D) E)
7 2 5 7 5 III. İpteki gerilme kuvveti K, L, M cisimlerinin ağırlıklarının top-
lamına eşittir.
Çözüm: yargılarından hangileri doğrudur?
2m.4 + 3m.3 + 4m.1 = T1.4
T1 T2
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
21m D) I ve III E) II ve III
T1 =
4
Çözüm:
3m.1 + 4m.3 = T2.4
• İpin uzantısı K cisminin tam M
15m orta noktasından geçtiği için K
T2 = cismi türdeş değildir. (II. yan-
4
lış) L
21m
T1 7 • Sistem dengede olduğu için
= 4 =
GM
T2 15m 5 toplam tork sıfır olmalıdır.
4
GL
2m 3m 4m
(I. yanlış) K
Cevap: C • İpteki gerilme kuvveti cisim-

lerin ağırlıkları toplamına
GK
eşittir. (III. doğru)

Cevap: B
6. Kütleleri sırasıyla m, m ve 2m olan X, Y, Z düzgün, türdeş üç-
gen levhalar şekildeki gibi birbirine ekleniyor.
8. Düzgün ve türdeş metal şerit şekildeki gibi 10 eşit parçadan
oluşmuştur.
X
K K O L
L N
Z
Buna göre, metal şerit K ucundan iki bölme, L ucundan bir

M P
bölme kendi üzerine katlanırsa yeni oluşan sistemin kütle

merkezi O noktasından kaç birim kayar? (Her bir bölme 1
Y birimdir.)
3 3 4 5
Buna göre X, Y, Z levhalarının kütle merkezi hangi bölge- A) B) C) D) 1 E)
10 5 5 3
dedir?
Çözüm:
O
Çözüm:
4 4 2
8
5 3
X
8b − x l = 2b x + l
5 3
2 br 2 br 2 2
O
m
Z x
3m
P
2m 5–x
x+3
20 – 8x = 2x + 3
KM 8 2 2 2
m 10x = 17
17
x= br
Y 10
Cevap: A
Cevap: C
1. Eşit kare bölmeli düzlem üzerindeki X, Y, Z cisimlerinin kütle 3. x-y koordinat düzlemine yerleştirilen türdeş levhalar şekildeki
merkezi O noktasıdır. gibidir.
Y y
5
O
X 4
3
Z
Buna göre X, Y, Z cisimlerinin kütleleri mx, my, mz arasın-

2
daki ilişki nedir? 1

A) mx > my > mz B) mz > my > mx
x
C) mx = my = mz D) mz > mx > my
0
1 2 3 4 5 6 7 8
E) my > mz > mx
Buna göre, levhaların kütle merkezlerinin koordinatı aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) (1, 2) B) (2, 1) C) (2, 3)
D) (3, 3) E) (4, 6)
2. Türdeş ve homojen K, L, M levhalarının birbirine yapıştırılma-

sıyla oluşturulmuş Şekil-I ve II’deki sistemler düşey düzleme
asıldıklarında dengede kalıyor.
L
K
Şekil-I 4. Türdeş ve homojen r yarıçaplı O merkezli daire içinden üçgen

levha kesilip dairenin yanına ekleniyor.
r
O
L
Şekil-II
K, L, M cisimlerinin ağırlıkları GK, GL, GM olduğuna göre, Buna göre, sistemin kütle merkezi kaç r yer değiştirir?
GK, GL, GM arasındaki ilişki nedir? (Noktalar arası uzaklık (p = 3)
eşittir.) 1 2 2 5
A) B) C) D) 1 E)
6 5 3 4
A) GK > GL > GM B) GM > GL > GK
C) GK = GL = GM D) GM > GK = GL
E) GK > GL = GM
5. Düzgün, türdeş dairesel levha iple tavana asıldığında şekilde- 7. Eşit bölmeli düzgün, türdeş levhalar şekildeki gibi birbirine yapış-
ki gibi dengede kalıyor. tırılıyor.
B C
Kenar uzunluğu 2 cm olduğuna göre, levhaların kütle mer-
A D
kezi O noktasından kaç cm uzaklıktadır?
1 2 13 21 5
A) B) C) D) E)
E
5 7 7 4 4
F
Levhadan taralı parçalar çıkarıldıktan sonra;
I. B ve D parçalarını çıkarmak,
II. F ve C parçalarını çıkarmak,
III. A ve C parçalarını çift katlı yapmak
işlemlerinden hangileri yapılırsa levhanın dengesi bozul-
maz?
D) I ve III E) I, II ve III
8. Kare şeklindeki düzgün türdeş levhadan bir parça çıkarılıp lev-

6. Düzgün, türdeş, eşit bölmeli K, L, M küpleri esnemesiz iple ası-
hanın diğer kenarına ekleniyor.
larak Şekil-I ve II’deki konumlarda dengededir.
K L L M
K K K L L L L L M
L M M
Kare levhanın bir kenarının uzunluğu 6 cm olduğuna göre,

Şekil-I Şekil-II
kütle merkezi kaç cm yer değiştirir?
K, L, M küplerinin ağırlıkları PK, PL, PM olduğuna göre PK, 2 7 7

A) B) 1 C) D) E) 4
7 4 2
PL, PM arasındaki ilişki nedir?
A) PK > PL > PM B) PM > PL > PK

C) PK = PL = PM D) PM > PK > PL
E) PL > PM > PK
9. Düzgün türdeş bir tel şekildeki gibi bükülüyor. 11. Eşit kare bölmeli türdeş levhadan taralı parçalar çıkartılıyor.
A B C
K L
M N
Buna göre, tel aşağıdakilerden hangisi gibi asılırsa şekil-

deki konumda kalır?
P
A) B)
Buna göre, oluşan yeni cismin kütle merkezi hangi bölge-
A B C A B C
dedir?
C) D)
A B C A B C
E)
A B C
10. Düşey kesiti verilen eşit bölmelendirilmiş boş kaplar Şekil-I, II 12. r yarıçaplı O merkezli türdeş dairesel levhadan kare levha kesi-
ve III’teki gibidir. lip yan tarafa yapıştırılıyor.
O r
Şekil-I Şekil-II
Buna göre, kütle merkezi kaç r yer değiştirir? (p = 3)

2 2 −2 2 2
A) B)
3 3
2 + §2 4 2 +1
C) D)
3 3
8−4 2
E)
Şekil-III
3
Buna göre, kaplar eşit debili musluk ile tamamen doldurul-

duğunda hangileri verilen konumda dengede kalır?
1.B 2.A 3.D 4.C 5.D 6.E 7.C 8.C 9.B 10.E 11.D 12.C
UNITE 5
BASİT MAKİNELER ➫ Desteğin uçta, yükün ortada olduğu kaldıraçlar;
d1
Günlük hayattaki işlerin daha kolay ve çabuk yapılabilmesi için
kullanılan araçlara “basit makineler” denir.
G
Basit makineler iş kolaylığı sağlar ancak enerjiden kazanç sağ- d2 F
lamaz. İdeal bir basit makinede kuvvetin yaptığı iş ile yüke aktarı-
lan enerji eşittir. Bu durum kuvvetten kazanç sağlandığında yoldan
Sistem dengede iken desteğe göre tork;
kayıp ya da yoldan kazanç sağlandığında aynı oranda kuvvetten
kayıp olduğunu gösterir. G·d1 = F·d2
G şeklinde hesaplanır.
Kuvvet Kazancı =
F
Bu kaldıraç sisteminin günlük hayattaki örnekleri;
şeklinde belirlenir.
Kuvvet kazancının oluşabilmesi için taşınan yükün uygulanan
kuvvetten büyük olması gerekir.
Sürtünmelerin ihmal edildiği basit makinelerde sisteme aktarı-
lan enerji alınan enerjiye eşit ise verim %100 olur.
Ceviz kıracağı El arabası
Verimi azaltan durumların bulunduğu sistemlerde verim;
Yükün yapt›€› ifl
Verim =
Kuvvetin yapt›€› ifl
1. Kaldıraçlar Şişe açacağı

Bir destek noktası üzerinde dönebilen sistemlere kaldıraç de- şeklindedir.
nir. Kaldıraçlar üç grupta toplanır. ➫ Desteğin uçta, kuvvetin ortada olduğu kaldıraçlar;
➫ Desteğin ortada olduğu kaldıraçlar;
d1 d2 G
F
G F
d1
d2

F·d1 = G·d2
F·d1 = G.d2
Tahterevalli Eşit kollu terazi Cımbız Maşa
Makas Kürek
şeklindedir. şeklindedir.
UNITE 5
Ağırlığı önemsiz çubuk ile kurulan sistemde G yükü, F kuvve- 2G ağırlıklı türdeş eşit bölmeli F
ti ile şekildeki gibi dengeleniyor.
8G
kaldıraç sisteminde 8G ağır-
a lıklı yük F kuvveti yardımı ile
G h yüksekliğine çıkartılıyor.
F Sistem başlangıçta denge-

de olduğuna göre, kaldıracın verimi yüzde kaçtır?
b A) 40 B) 50 C) 60 D) 75 E) 80
Buna göre; ÇÖZÜMÜ

I. a uzunluğu, Sistem başlangıçta dengede olduğuna göre, desteğe göre
II. b uzunluğu, tork alınırsa 8G·2 + 2G·2 = F·4
F = 5G
III. G yükü
verilenlerden hangileri tek başına artarsa kuvvet kazancı Verim =
artar? 8G·h
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III =
F·2h
D) I ve II E) II ve III 8G·h
=
5G·2h
ÇÖZÜMÜ
8
= %80 verim
10
Sistem dengede olduğuna göre, Cevap: E
G·a = F·b’dir.
G b
Kuvvet kazancı = =
F a
b uzunluğunu artırmak kuvvet kazancını artırır.
Cevap: B 2. Makaralar
Merkezinden geçen eksen etrafında serbestçe dönebilen ya da

etrafında sarılı olan ip sayesinde dönebilen sistemlere “makara”
denir.
YGULUYORUM a. Sabit Makara
Merkezinden geçen eksen etrafında dönebi-
len, etrafında sarılı olan ipe uygulanan kuvvetle
ötelenmeden sadece dönme hareketi yapan rr
makaralardır.
I II III ✱ Sistem dengede ise G = F’dir. FF h
✱ İp F kuvveti ile h kadar çekilirse G yükü de

Yukarıda verilen basit makinelerin hangisinde kuvvet ka- G
G h
zancı olabilir? h kadar yükselir. Makaranın tur sayısı n ise;

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 2r·r
n=
h
ÇÖZÜMÜ
Kuvvet kolunun yük kolundan uzun olduğu sistemlerde kuv-
vet kazancı vardır.
Cevap: B Dikkat:
Sabit makarada F = G olduğu için kuvvetten ya da yoldan
kazanç sağlanmaz. Sabit makara sadece kuvvetin yönünü
değiştirerek günlük hayatta iş kolaylığı sağlar.
UNITE 5
Ağırlığı 4 N olan makara 10 N’luk yük ve F kuvveti ile şekil- Sürtünmesi önemsiz 1 kg kütleli makara, G ağırlıklı yük ile
deki gibi dengededir. şekildeki gibi dengededir.
T T2
37°
r r
T1 F = 20 N
F
10 N G
Makara yarıçapı 3 cm olduğuna göre, Buna göre T1, T2 ip gerilmeleri ve G kaç N’dur?
a. F kuvveti kaç N’dır? (cos37° = 0,8, sin37° = 0,6)
b. T ip gerilmesi kaç N’dır?
T1 T2 G
c. İp F kuvveti yardımı ile 36 cm çekilirse makara kaç
tur atar? A) 16 42 20
(p = 3) B) 18 36 16
C) 12 40 12
ÇÖZÜMÜ D) 18 42 20
E) 12 36 16
T = 10 N + 10 N + 4 N
r ÇÖZÜMÜ
10 N Sistem dengede olduğuna göre yatay ve düşey kuvvetlerin
dengesine göre,
10 N
F
4N
10 N T2
20·0,8
10 N 37°
r
a. F = 10 N
T1
F = 20 N
b. T = 10 + 10 + 4 = 24 N 20·0,6
h
c. n = GM = 10 N
2r·r
36
G = 20 N
=
2·3·3 T1 = 20·0,8 = 16 N
= 2 tur atar.
T2 = 20 + 10 + 20·0,6
= 42 N
Cevap: A
UNITE 5
Aynı sistem G ağırlıklı makara ile kurulup
YGULUYORUM denge sağlanırsa; F
F
2F = 2G
Sürtünmesi ve ağırlığı önemsiz
K, L makaraları ile kurulan sis- F = G olur.
tem şekildeki gibi dengededir. K İp F kuvveti ile h kadar çekilirse G ağırlığı G
r
h G
Buna göre, ip F kuvveti h ka-
L 2 kadar yükselir.
dar çekilirse K ve L makara- Bu durumda verim;
nK
F
G 2r
larının tur sayıları oranı Yükün yapt›€› ifl
nL Verim =
kaçtır?
h
G.
2
1 1 1 =
F·h
A) B) C) D) 2 E) 3
4 3 2
h
F·
ÇÖZÜMÜ = 2
F·h
F kuvveti h kadar çekilince K ve L makaralarının etrafında h 1
=
kadar ip dolanır. 2 (Verim %50 olur.)
h _
nK = b
2r·r b nK nK
` =2 =2
nL =
h b nL nL Makara ağırlığı verimi azaltan bir etkendir.
2r·2r a
Cevap: D
ĞRENİYORUM
10 N ağırlığındaki makara şekildeki gibi dengededir.
b. Hareketli Makara
F = 20 N
Etrafına sarılan ip sayesinde hem dönme hem öteleme hareke-
ti yapabilen makaralardır.
Ağırlığı ve sürtünmesi önemsiz makara ile
kurulan şekildeki sistem dengede ise; F F
h G
2F = G
r
Makaranın yarıçapı 2 cm olduğuna göre,
olur.
a. G yükü kaç N’dir?
İş korunumundan dolayı ip sabit hızla h h
h
G 2 b. F kuvveti 12 cm çekilirse makara kaç tur döner?
kadar çekilirse, G yükü 2 kadar yükselirken,
(p = 3)
h
makara etrafından dolanan ip uzunluğu da 2 kadar olur.
h
ÇÖZÜMÜ
Etrafından 2 uzunluğunda ip dolanan makaranın tur sayısı n
ise; 20 N
h
20 N
n=
2·2r·r
Sistemin verimi ise, G + GM = G + 10 N
40 = G + 10
Verim = Kuvvetin yapt›€› ifl
G = 30 N olur.
h
G· Makaranın tur sayısı ise;
= 2
F·h h 12 1
r= = = tur atar.
2·2r·r 2·2·3·2 2
h
2F·
= 2
F·h %100 verim
UNITE 5
Ağırlığı 3G olan sürtünmesi önemsiz Sürtünmesi önemsiz G ağırlıklı makaralar ile kurulan sistem
makara ile kurulan sistem şekildeki gibi F şekildeki gibi dengededir.
dengededir.
Buna göre, sistemin verimi yüzde
kaçtır?
F
G
A) 15 B) 25 C) 40 D) 50 E) 75
ÇÖZÜMÜ
Sistem dengede olduğuna göre,
2F = 4G F F
G
F = 2G
Yükün yapt›€› ifl Buna göre,
Verim =
a. F kuvveti kaç G’dir?
h
G· G + 3G
= 2 b. İp F kuvveti ile h kadar çekilirse G yükü kaç h yükse-
F·h
lir?
F h
·
= 2 2 ÇÖZÜMÜ
F·h
1 F - G arasındaki ilişki için,
= (%25 verim)
4
Cevap: B
G
G F
G
YGULUYORUM G
G
Ağırlığı önemsiz makara ile kurulan sistem G F=G
şekildeki gibi dengededir.

G
G
Buna göre, ip F kuvveti ile h kadar çeki- G

F
lirse G yükü kaç h yükselir? G
Yükün yükselme miktarı için,
1 1 2 3
F
A) B) C) D) E) 1 F F
3 2 3 4
2F
2F
ÇÖZÜMÜ
3F = G 4F 4F
İş korunumuna göre; F kuvveti h kadar çe-
h
kilirse G yükü yükselir.
3 F
F F
G
8F = G
h
İş korunuma göre F kuvveti h kadar çekilirse G yükü ka-
8
dar yükselir.
G
Cevap: A
UNITE 5
Palangalar
YGULUYORUM
Biri hareketli biri sabit en az iki makaranın bir araya getirilme-
Sürtünmesi ve ağırlığı önemsiz makaralar si ile oluşturulan sisteme palanga denir. Palangalar ağır cisimleri
ile kurulan sistem şekildeki gibi dengede- kaldırmak için tasarlanan iş makinelerinde, vinçlerde, asansörlerde
dir. ve gemilerde kullanılır.
Buna göre, F kuvveti kaç P’dir?
P 2P
Ağırlığı önemsiz makaralar ile kurulan şekildeki palanga sis-
F teminde;
6P
➫ 3F = G’dir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ÇÖZÜMÜ WWWna göre, G yükü kadar yükselir. F

h
3 F
F F
5P 5P F = 4P olur.
P 2P
4P 3P
3P
F
G
6P Ağırlığı önemsiz makaralar ile kurulan şekilde-

ki palanga sisteminde,
Cevap: D
➫ 4F = G’dir.
➫ İp F kuvveti ile h kadar çekilirse iş korunumuna
F
göre G yükü kadar yükselir.
h
F
YGULUYORUM 4 F
Özdeş K, L makaraları ile kurulan sistem F F

T
şekildeki gibi dengededir.
K F
2F
Buna göre, T ip gerilmesi kaç P’dir?
F = 3P
P
G
L G
Dişli Çarklar ve Kasnaklar
2P
Merkezinden geçen eksen etrafında dönebilen ve çevresinde
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
dişlerin sıralandığı çarklara dişli çark denir.
ÇÖZÜMÜ
L makarası K makarası
T
2P 2P T
K
3P 3P
P F = 3P 3P 3P
2P 2P + GM
2P
GM = 2P
L
2P + 2P
T = 10 P
Dişli çarklar, bir arada ve eş zamanlı olarak çalışması gereken
2P
parçalar arasındaki bağlantıyı sağlar. Dişli çarklardaki diş sayısı ile

Cevap: D
çarkın yarıçapı doğru orantılıdır.
UNITE 5
Yarıçapları r1, r2 olan kasnakların tur sayıları n1, n2 iken dönme
yönleri ve çizgisel hızları J1, J2 kasnakların bağlantı şekline göre YGULUYORUM
değişir.
Yarıçapları 2r ve r olan dişliler K
➫ J¶1
şekildeki gibidir. L
J¶2 2r r
Buna göre, L dişlisinin aynı
görünümü alması için K diş-
r1 r2
lisi en az kaç tur atmalıdır?

1 1 2 3
A) B) C) D) E) 4
4 2 3 4
r1·n1 = r2·n2
|J¶1| = |J¶2| ÇÖZÜMÜ

(Kasnaklar aynı yönde döner.) 1
L dişlisinin aynı görünümü alması için L dişlisinin tur at-
2
ması gerekir.
➫ J¶1
nK·rK = nL·rL
J¶2
1
nK ·2r = ·r
r1 r2 2 L
1
rL = tur
4
Cevap: A
r1·n1 = r2·n2
|J¶1| = |J¶2|
(Kasnaklar zıt yönde döner.) YGULUYORUM
J¶1 Yarıçapları r, 4r ve 2r olan X, Y, Z dişlileri ile kurulan sistem
➫
şekildeki gibidir. Y
J¶2
X
r1 r2
r
4r
r1·n1 = r2·n2
|J¶1| = |J¶2|
2r
Z
(Dişliler zıt yönde döner.)

Buna göre, X dişlisi ok yönünde 1 tur dönerse Y ve Z
➫ J¶1
dişlilerinin son görünümleri nasıl olur?
J¶2
ÇÖZÜMÜ
r2 X dişlisi 1 tur atarsa;
nX·rX = nY·rY Y
1·r = nY·4r
r1
n 1 = n2 1
nY = tur atar.
4
r1 j1¶ (X dişlisi ile zıt yönde)
=
r2
j¶ 2 nX·rX = nZ·rZ Z
1·r = nZ·2r
(Eş merkezli kasnaklar aynı yönde döner.)
1
nZ = tur atar.
2
(X dişlisi ile aynı yönde)
UNITE 5
Yarıçapları 2r ve r olan K, L dişlileri ile oluşturulan sistemde 3r, r ve 2r yarıçaplı dişliler ile kurulan sistemde K, L cisimleri
X, Y cisimleri şekildeki gibi dengededir. şekildeki gibi dengededir.
K
L
2r r 3r r r
X Y K L
GX GK
Buna göre X, Y cisimlerinin ağırlıkları oranı kaçtır? Buna göre, cisimlerin ağırlıkları oranı kaçtır?
GY GL
1 1 1 2 3
A) B) C) 1 D) 2 E) 4 A) B) C) 1 D) E) 2
4 2 3 3 2
ÇÖZÜMÜ
ÇÖZÜMÜ L cismi zincire torku bozulmadan taşınırsa 2GL olur. GK ve
T
2GL aynı zinciri gerdiğinden GK = 2GL olur.
K
L Cevap: E
2r r
T
X Y
K, L dişlilerini birbirine bağlayan zincirde oluşan gerilme kuv-

veti olan T’nin K ve L dişlilerinin merkezlerine göre torku alı-
nırsa;
K dişlisi: T·2r = GX·2r YGULUYORUM

GX = T
Yarıçapları 2r ve 3r olan eş merkezli L
L dişlisi: T·r = GY·r K, L dişlileri ile kurulan sistemdeki X,
K
2r r
GY = T Y cisimleri şekildeki gibi dengede tu-
tuluyor.
GX
=1 Buna göre, L dişlisi ok yönünde 1
GY
Cevap: C tur atarsa X, Y cisimleri arasındaki
düşey uzaklık kaç r olur? X Y
(p = 3)
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
ÇÖZÜMÜ
K kasnağı 1 tur atarsa L kasnağı da aynı yönde 1 tur atar. Bu
durumda X cismi 6p·r kadar Y cismi 4p·r kadar aşağı iner ve
aralarındaki düşey uzaklık 2p·r = 6r olur.
Cevap: E
UNITE 5
Etrafına sarılı olan ipin her iki taraftan hareketli olduğu
YGULUYORUM
makaralarda, tur sayısı ve makaranın yer değiştirme miktarı; Yarıçapları 2r, r ve 3r olan dişliler ile kurulan sistem şekildeki
• İplerin ikisi de aynı yönde hareket ederse, gibidir.
K
2r r L
X1 X2
r
3r
M
2 1
Buna göre, K kasnağı ok yönünde 2 tur, L kasnağı ok yö-

x1 + x 2 nünde 3 tur atarsa M kasnağı hangi yönde kaç tur atar?
Yükselme miktarı h = 2 1 1
A) 1 yönünde tur B) 2 yönünde tur
x1 − x 2 6 6
Tur sayısı n = 4r · r C) 1 yönünde
1
tur D) 2 yönünde
1
tur
3 3
şeklinde hesaplanır. 1
E) 1 yönünde tur
2
ÇÖZÜMÜ
2 tur 3 tur
• İpler zıt yönde hareket ederse, 2r r L
8pr 6pr
X1 X2
3r
r
M
2 yönünde döner.
8r·r − 6r·r 1
n= = tur atar.
2·6r·r 6
Cevap: B
x1 − x 2
Düşeyde yer değiştirme miktarı h=
2
x1 + x 2
Tur sayısı n = 4r · r
Yarıçapı r olan silindir ve P yükü ile kurulan sistem şekil-
şeklinde hesaplanır. deki gibi iken silindir ok yönünde 1 tur atarsa;
P yükünün yükselme miktarı

2p·r (dönme) + 2p·r (öteleme) = 4p·r
UNITE 5
Eğik Düzlem
YGULUYORUM
Herhangi bir düzlemin bir ucu alçak bir ucu yüksek konuma
Yarıçapları r ve 2r olan eş merkezli silindirler ok yönünde 1 yerleştirildiğinde oluşan sistemlere eğik düzlem denir.
tur atıyor.
P ağırlıklı bir yük eğim açısı a olan eğik düzlemde şekildeki gibi
dengede iken;
r r
F
h P·sina
P·cosa
P
P
a
Buna göre, P yükü kaç r yükselir? (p = 3)

eğik düzlemin uzunluğu: ,
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9
eğik düzlemin yüksekliği: h olmak üzere;
ÇÖZÜMÜ P·sina = F
Silindir ok yönünde 1 tur attığında ip 2p·r dönmeden kaynaklı h
P· =F
4p·r ötelemeden dolayı çekilmiş olur. Hareketli makara etrafı- ,
na bağlı ip 6p·r hareket ederse P yükü 3p·r yükselir. P ,
= > 1 (Kuvvet kazancı var.)
3p·r = 3·3·r = 9r olur. F h
Cevap: E
HAYATIN İÇİNDEN
YGULUYORUM Eğik düzlem günlük hayatta engelli bireylerin yaşamını kolay-
Yarıçapları r ve 3r olan eş merkezli silindirler ok yönünde 1 laştırmak için kullanılan bir düzenektir.
tur atıyor.
3r
1
P
2
Buna göre, P yükü hangi yönde kaç r hareket eder?

(p = 3) Kamyonların kasasına yük taşırken kamyon kasası ile yer ara-
sına yerleştirilerek oluşturulan eğik düzlemden faydalanılır.
A) 1 yönünde 6r B) 2 yönünde 6r
C) 1 yönünde 12r D) 2 yönünde 12r
E) 1 yönünde 18r
ÇÖZÜMÜ
Silindir ok yönünde 1 tur atarsa silindire bağlı ip 6p·r öteleme-
den dolayı çekilirken 2p·r dönmeden dolayı salar. Bu durumda
P yükü 1 yönünde 4p·r yani 12r hareket etmiş olur.
Cevap: C
UNITE 5
Sürtünmelerin önemsiz olduğu sistem şekildeki gibi denge- Sürtünmelerin ve makara ağırlıklarının önemsiz olduğu sis-
dedir. tem şekildeki gibi dengededir.
G1
G 5,
4, G2
G1
37°
P G2
Buna göre, oranı kaçtır? (sin37° = 0,6, cos37° = 0,8)
G
1 2 3 4 5
3 4 5 6 A) B) C) D) E)
A) B) C) 1 D) E) 5 5 5 5 4
5 5 4 5
T T
T
T
T T G1
2T
5,
G G1·sina 4, h
G2
G·sina
G·cosa G2·sinb
P a b
Sistem dengede olduğuna göre;

G
37°
Sistem dengede olduğuna göre, G1 yükünün dengesi;

T = G·sina G1·sina = T
h
G1· =T
4,
T T
T·4,
G1 =
h
G2 yükünün dengesi;
G2·sinb = 2T
P
h
G2 · = 2T
5,
2T = P
10T·,
2·G·sin37° = P G2 =
h
3
2·G· = P T·4,
5
G1 2
P 6 = h =
= G 2 10T·, 5
G 5
h
Cevap: E Cevap: B
UNITE 5
Çıkrık
YGULUYORUM
Merkezinden geçen eksen etrafında dönebilen bir silindirin
merkezine bağlı bir kol ve silindir üzerine sarılı ip ile kurulan sis- Şekildeki çıkrık sisteminde 2 kg kütleli cisim 40 N’luk kuvvet
temlere çıkrık denir. ile döndürülüyor.
. F = 40 N
F
2r
R r
2 kg
Buna göre, çıkrığın verimi % kaçtır? (g = 10 m/s2)

G A) 25 B) 40 C) 50 D) 60 E) 75
ÇÖZÜMÜ
Şekildeki çıkrık sistemi dengede iken net tork sıfırdır. Yükün yapt›€› ifl
Verim =
Bu durumda, silindirin merkezine göre tork alınırsa, Kuvvetin yapt›€› ifl
20· 2r · r
F·R = G·r =
40· 2r ·2 r
eşitliği elde edilir. 1

= %25 verim
4
Çıkrık sisteminin kesit görüntüsü; Cevap: A
r
YGULUYORUM
R
Yarıçapları 3r, 2r ve r olan, merkezleri aynı eksende olacak
şekilde kurulan çıkrık sistemi şekildeki gibi dengededir.
2r r
3r
F
G
şeklinde olur.
Çıkrık sistemi kuvvet yardımı ile n tur atarsa yükün yükselme
X Y Z
miktarı h; Buna göre X, Y, Z cisimlerinin kütleleri mX, mY, mZ ara-

h = n·2p·r sındaki ilişki ile ilgili,
I. mX > mY
şeklinde hesaplanır. II. mZ > mX
III. mZ > mY
HAYATIN İÇİNDEN verilenlerden hangileri kesin doğrudur?
Kahve değirmeni, kuyu çıkrığı, kıyma makinesi günlük hayat- A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
ta kullandığımız çıkrık örnekleridir. D) II ve III E) I, II ve III
ÇÖZÜMÜ
Sistem dengede olduğuna göre silindirlerin merkez eksenle-
rine göre net tork sıfırdır.
GX·3r + GY·2r = GZ·r
Bu durumda: mZ > mX mZ > mY olur.
Cevap: D
UNITE 5
Vida
YGULUYORUM
Vidalar parça birleştirme, monte etme işlemleri için kullanılır.
Yarıçapı 10 mm olan vida 5 N büyüklüğündeki kuvvetle dön-
Vidanın bir tur attığında zemindeki ilerleme miktarına vida adı-
dürüldüğünde zeminin vidaya uyguladığı tepki kuvveti 120 N
mı denir ve “a” ile gösterilir.
oluyor.
F
R Vida adımı 1 mm olduğuna göre, vidanın verimi % kaçtır?
(p = 3)
A) 10 B) 20 C) 25 D) 40 E) 50
ÇÖZÜMÜ
h a
Verim =
P·a
=
P
2r·r·F
Bu durumda vida n tur attığında zeminde h kadar ilerlerse iler- 12 0 ·1· 10 −3

=
leme miktarı; 2·3· 10 · 10 −3 ·5
2
h = n·a = (%40 verim)
5
Cevap: D
Zeminin vidaya uyguladığı tepki kuvveti “P” ile gösterilir.
SYM
M TA
A DIN
N DA
İş korunumuna göre, kuvvetin yaptığı iş vidanın ilerlemesi için
gereken enerji kadardır. Sürtünmelerin ve makara ağırlıklarının ihmal edildiği sistem-
de K, L, M cisimleri şekildeki gibi dengede tutulmaktadır.
2p·R·F = P·a
YGULUYORUM K
M
Yarıçapı 20 cm olan bir vida 5 N’luk kuvvet ile 5 tur döndürül- L h

düğünde zeminde 2 cm ilerlemektedir.
h
53° 37°
Buna göre, zeminin vidaya gösterdiği tepki kuvveti kaç
Buna göre, K ve L cisimleri sabit hızlarla eğik düzlemin
N’dur? (p = 3)
alt uçlarına getirildiğinde L yükü kaç h yükselir?
A) 1000 B) 1200 C) 1400
D) 1500 E) 1600 (sin37° = cos53° = 0,6; sin53° = cos38° = 0,8)
2 7 31 35 5
A) B) C) D) E)
5 10 24 24 3
ÇÖZÜMÜ Ç ÖZÜMÜ
h = n·a 5h
5h
2 = 5·a 4 3
a= 0,4 cm M
K 5h
2pr·F = P·a
5h
3
4 L h
2·3·20·5 = P·0,4
h
53° 37°
P = 1500 N 5h 5h
+
Cevap: D 4 3
hL =
2
35h
h1 =
24
Cevap: D
1. Ağırlığı önemsiz çubuk ile kurulan kaldıraç sistemindeki 3 kg 3. 10 kg kütleli K cismi 1 kg kütleli X, Y, Z, N makaraları ile kuru-
kütleli cisim F kuvveti ile şekildeki konumdan yatay konuma ge- lan palangada şekildeki gibi dengededir.
tiriliyor.
F T
4m
X
1m
F
yatay
3 kg Y
F kuvveti 30 N olduğuna göre, kaldıracın verimi % kaçtır? Z
A) 15 B) 25 C) 30 D) 40 E) 60
N
Çözüm:
3 kg kütleli cismin yatay konuma gelmesi için h kadar yer de-
ğiştirmesi, F kuvvetinin de 4h itilmesi gerekmektedir. K
Verim =
Buna göre, T ip gerilmesi kaç N’dur?
3·10·h
=
30·4h A) 140 B) 150 C) 160
1
= (%25 verim) D) 170 E) 180
4
Cevap: B
2. K, L, M cisimleri ile kurulan sistem şe- Çözüm:

kildeki gibi dengededir.
F F
K, L, M cisimlerinin ağırlıkları GK, GL Z

ve GM olduğuna göre, T L T
10N
F
I. T > GK
K F
II. GM > GK N
III. GK > GL
verilenlerden hangileri kesin doğru- M 100N + 10N = 110N
dur? 2F + T = 110
2F + 2F – 10 = 110
4F = 120
D) I ve II E) II ve III F = 30 N
T
Çözüm:
T = GK + GL X
(T > GK) I. yargı doğru

GK + GL F T¢ F
GK + GL 10 N
GK GK GK
T L
GK Y
K
GK
F F
GK
F + 10
T = 2F + 10 + T¢
M = 2F + 10 + 3F + 10
= 5F + 20
GM + Gmak
3GK + GL = GM + Gmak = 5·30 + 20

= 170 N
(Makara ağırlıklı ise M, K cisimleri ve K, L cisimlerinin ağırlık- Cevap: D
ları arasında ilişki kurulamaz.)
Cevap: A
4. Ağırlığı önemsiz X, Y, Z makara- Duvar 6. Yarıçapları 4r, r ve 2r olan X, Y, Z kasnakları ve F1 ve F2 kuv-
ları ile kurulan sistem şekildeki gi- Z vetleri şekildeki gibi dengededir.
bi dengededir.
X
X F2
Buna göre, ip F kuvveti ile bir F Y Z
Y
miktar çekilirse X, Y, Z makara-
r 2r
larının tur sayıları arasındaki iliş-
ki nasıl olur?
P 4r
Duvar
F1
A) nX > nY > nZ B) nZ > nY > nX
C) nY > nX > nZ D) nY > nZ > nX GK
Buna göre K, L cisimlerinin ağırlıkları oranı kaçtır?
GL
E) nX = nY = nZ
1 1 2 3
A) B) C) D) E) 2
4 2 3 2
Çözüm: Çözüm:
Z makarası etrafına sarılı ip duvara bağlı olduğu için Z maka- Y ve Z kasnaklarının birbirine temas ettiği noktada oluşan eşit
rası dönmezken, sabit X makarası, hareketli Y makarasının iki büyüklükteki etki-tepki kuvvetine N dersek ve kasnakların mer-
katı kadar döner. kezine göre tork alırsak
Cevap: A
F1·4 r N·r
=
F2 ·2 r N ·2 r
F1 1
=
F2 4
Cevap: A
7. r ve 3r yarıçaplı X, Y dişlileri ile kurulan sis- X

tem şekildeki gibidir. Y
r 2r
Buna göre, sistem serbest bırakılıp X
5. Ağırlığı önemsiz özdeş makaralar ile kurulan sistem şekildeki dişlisi 1 tur döndüğünde Z dişlisi hangi
gibi dengededir. yönte kaç tur döner?
F
A) 1 yönünde 1 tur
K B) 2 yönünde 1 tur
10h C) 1 yönünde 2 tur Z
D) 2 yönünde 2 tur 2 1
E) 2 yönünde 3 tur
Çözüm:
Buna göre, K makarası F kuvveti ile 4h kadar çekilirse ma- X Zincirde oluşan gerilme kuvveti her
karalar arası düşey uzaklık kaç h olur? Y
yerde eşit olduğu için sağ taraftaki
A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6 r 2r gerilmenin Y dişlisinin merkezine gö-
re torkunun büyük olması Z dişlisini
2 yönünde döndürür.
Çözüm: 6pr
6r·r + 2r·r
2pr nZ =
2·4r·r
4h çekilen K makarası 4h yükselirken K makarasına bağlı ip (sol) T T (sağ)
8h yükselir. Bu durumda başlangıçta 10h olan makaralar ara- nZ = 1 tur

sı düşey mesafe 6h olur. Cevap: B
Z
Cevap: E 2 1
8. Yarıçapları r ve 3r olan eş 10. Yarıçapları 3r ve r olan silindirler, merkezleri aynı eksende ola-
merkezli silindirler ile kuru- cak şekilde F kuvveti ile dengeleniyor.
r
lan sistemde K ve L cisim- 3r F
leri aynı yatay hizadadır.
Buna göre, silindirler ok
3r
yönünde dönerek h kadar r
ilerlerse K, L cisimleri ara- K L
sındaki düşey uzaklık kaç

h olur?
2 3 5
A) B) 1 C) D) 2 E)
K
3 2 2
2p·r
Çözüm:
3r yarıçaplı silindir saatin tersi yönünde 1 tur attığında h kadar L
ilerlemiş olsun. Bu durumda Buna göre, K, L cisimlerinin aynı yatay hizaya gelmesi için
h = 6p·r olur. çıkrık kolu hangi yönde kaç tur döndürülmelidir?
K cisminin bağlı olduğu ip 6p·r (öteleme) – 2p·r (dönme) = 4p·r
Çözüm:
kadar yukarı çıkar. Çıkrık kolu sayfa düzleminden dışarı yönde dönerse K alça-
L cisminin bağlı olduğu ip ise lır, L yükselir.
6p·r(öteleme) + 2p·r (dönme) = 8p·r kadar yukarı çıkar. n·6 r · r + n·2 r · r = 2 r r
Bu durumda K, L cisimleri arasındaki düşey uzaklık 8n = 2
8p·r – 4p·r = 4p·r 1
n = tur atmalıdır.
4
2h
= olur.
3
Cevap: A
9. Sürtünmelerin ve makara ağırlığının önemsiz olduğu sistem şe-
kildeki gibi dengededir.
11. Yarıçapları 2r ve r olan K, L dişlileri üzerindeki çubuk ok yönün-
de çekildiğinde silindirler yuvarlanarak ilerliyor.
5P L
K r
2r
8G
5P
53°
G Buna göre, çubuk ok yönünde 4p·r kadar çekilirse K, L diş-

Buna göre, oranı kaçtır? (sin53° = 0,8; cos53° = 0,6) lilerinin son görünümleri nasıl olur?
P
1 3 5 Çözüm:
A) B) 1 C) D) E) 3
2 2 2
Çubuk 4p·r çekilince L dişlisi 2p·r döner, 2p·r ötelenir.
Çözüm:
nL·2p·r = 2p·r
6P nL = 1 tur
6P 5P L
6P
5P·sin53° 2P
= 4P 4P
K dişliside 2p·r ötelenir 2pr· döner.

8G
5P
nK·4p·r = 2p·r
53° 5P·sin53° K
= 4P
1
12P = 8G nK = tur döner.
2
G 3
=
P 2
Cevap: C
1. Ağırlığı önemsiz çubukların kullanıldığı kaldıraç sisteminde kul- 4. Ağırlığı 5G olan cisim G ağırlıklı makaralar ile şekildeki gibi den-
lanıldığı sistemde G ağırlıklı yük şekildeki gibi dengededir. gededir.
G
F
F
Buna göre, sistemin kuvvet kazancı kaçtır?

4 3 5 5
A) B) C) D) E) 3
3 2 3 2
5G
Buna göre, F kaç G’dir?

4 5 5
2. Günlük hayatta kullandığımız basit makinelerden birkaçı I, II ve A) 1 B) C) D) E) 3
3 3 2
III’teki gibi veriliyor.
I II
5. Ağırlığı ve sürtünmesi önemsiz makara-
lar 4P, P ve 2G ağırlıklı yükler ile kuru-
lan sistem şekildeki gibi dengededir.
G
P 4P P
III
Buna göre, verilen basit makinelerden hangilerinde kuv-

vetten kazanç vardır? 2G
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 1 1
A) B) C) 2 D) 3 E) 5
5 3
3. G ağırlıklı eşit bölmeli türdeş çubuk G ağırlıklı makara şekilde- 6. Özdeş makaralar ile kurulan şekildeki sis-
ki gibi dengededir. temin verimi %80’dir.
7G Buna göre, X cisminin ağırlığının ma-

G
karalardan birinin ağırlığına oranı X F
GM
F kaçtır?
Buna göre, F kuvveti kaç G’dir? X
3 5
A) 1 B) C) 2 D) E) 3 1 1 2 4
2 2 A) B) C) D) E) 4
4 3 3 3
7. r ve 3r yarıçaplı ve eş merkezli kasnaklar ile kurulan sistemde 9. Dönerek ötelenen K, L kasnakları esnemesiz ip yardımı ile şe-
özdeş K, L cisimleri serbest bırakılıyor. kildeki gibi bağlanıyor.
2r
r 2r
L r
1
Buna göre, L kasnağı ok yönünde tur atarsa K kasnağı-
2
K L nın son görüntüsü nasıl olur?
A) B)
Buna göre,
I. Kasnaklar saat yönünün tersine döner.
II. K cismi 2h kadar aşağı inerse L cismi h kadar yukarı çıkar.
III. Serbest bırakılan sistemin dengede kalması için L cisminin
altına bir L cismi daha asılmalıdır. C) D)

E)
10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan çıkrık sistemin F kuvveti ile n tur
attığında P yükü h kadar yükseliyor.
8. r, 2r yarıçaplı ve eş merkezli silindirler ile kurulan sistem şekil-

L rL
deki gibidir. K
,
rK
F
r r
P
Buna göre;
I. rK
II. rL
X Y III. ,
verilenlerden hangileri artarsa h artar?
Buna göre, silindirler ok yönünde 1 tur atarsa X - Y cisim-
D) I ve III E) II ve III
leri arasındaki düşey uzaklık kaç p·r olur?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 7 E) 10
1.B 2.D 3.A 4.B 5.D 6.E 7.A 8.E 9.D 10.B
Bölüm Sonu Yeni Nesil Testi 1
1. Kuş bakışı görünümü verilen yürüyüş yolunun K noktasından 3. Ağırlığı 10 kg olan eşit bölmelendirilmiş merdiven sürtünmeli
yürümeye başlayan Elif şekildeki yörüngeyi izleyerek M nokta- yatay zeminden sürtünmesiz düşey duvara şekildeki gibi yer-
sına geliyor. leştiriliyor.
L Duvar
K M
Buna göre, Elif’in yer değiştirmesi,

6m
I. KL
∂ + LM
∂
II. KM
∂
III. KL + LM
yatay
verilenlerden hangileri şeklinde ifade edilebilir? 8m
10 kg kütleli çocuk merdivenin tam ortasındayken yatay
D) I ve II E) II ve III zeminin merdivene uyguladığı tepki kuvveti NI, duvarın uy-
N
guladığı tepki kuvveti NII olduğuna göre, I oranı kaçtır?
NII
1 3 5
A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 2
2. Bir kenarının uzunluğu 1 m olan 20 kg kütleli küp şeklinde ko- 4. Düzgün geometrik yapıya sahip olmayan homojen bir levha K,
li K kenarı etrafında döndürülmek isteniyor. N noktalarından ayrı ayrı asıldığında Şekil I ve II’deki gibi den-
geleniyor.
N
K K
Buna göre, koliyi K kenarından ok yönünde döndürmek N P K M

L L
için uygulanması gereken en küçük kuvvet kaç N’dir?
(g = 10 m/s2) M
A) 5 B) 5 2 C) 10
Şekil I P
D) 10 2 E) 50§2 Şekil II
Buna göre, cismin kütle merkezi hangi nokta ya da nokta-

lar arasındadır?
A) K - L arası B) L - M arası
C) L D) N - L arası
E) L - P arası
Bölüm Sonu Yeni Nesil Testi 1
5. Emre el arabasına yerleştirdiği ilk çuvalı Şekil I’deki gibi, ikinci 6. Eşit bölmeli çubuk üzerinde yürüyen bir çocuk çubuğun yatay
çuvalı ise Şekil II’deki gibi dengede tutmaktadır. dengesi bozulmadan en fazla K ve S noktaları arasında yürüye-
bilmektedir.
K L M N P S
Buna göre, çubuğun ağırlık merkezi hangi nokta ya da nok-

yatay talar arasındadır?
A) L-M arası B) M noktası
C) M-N arası D) N noktası
Şekil I E) N-P arası
yatay
Şekil II
7. Doğrusal bir yolda ilerlemekte olan bir bisikletin ön tekerinin ya-
Emre her iki durumda da el arabasına düşey düzlemde eşit rıçapı 40 cm, arka tekerinin yarıçapı 50 cm’dir.
büyüklükte kuvvet uyguladığına göre,
I. Efe’nin ikinci taşıdığı çuval ilk taşıdığı çuvaldan hafiftir.
II. Şekil I’de Efe’nin uyguladığı kuvvetin el arabasının dönme
eksenine göre torku, Şekil II’de uyguladığı kuvvetin torkundan
büyüktür.
III. Efe Şekil II’de el arabasının yatay ile yaptığı eğim açısını
artırarak aynı çuvalı daha az kuvvet uygulayarak taşır.
50 cm 40 cm
Ön tekerin tur sayısı n1, arka tekerin tur sayısı n2 olduğuna

n1
göre, ön teker yatay yolda 20 m yol aldığında oranı kaç
n2
olur?
3 4
A) B) C) 1
4 5
5 5
D) E)
4 2
Bölüm Sonu Yeni Nesil Testi-1

1.D 2.E 3.C 4.C 5.B 6.C 7.D

Ayt Fizik Defter Dergim Say 1 Dolu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ayt Fizik Defter Dergim Say 1 Dolu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Vektörler

AYT FİZİK DEFTER DERGİM SAYI - 1

Bu Dergide Cevabını Bulacağım Sorular

2. 3 N ve 4 N kuvvetlerinin vektörel toplamı neden 5 N olur?

3. Hareketli araçlar içindeki gözlemciler hangi durumlarda birbirlerini duruyormuş

4. Kavanoz kapağı hangi yönde dönerse açılır?

5. Denge ne demektir, denge şartları nelerdir?

6. Kütle merkezi ile ağırlık merkezi arasındaki fark nedir?

Vektörler .................................................................3-10 Ağırlık Merkezi ve Kütle Merkezi ........ 46-55

Konu Kavrama Testi-1 ......................... 13-15 Konu Kavrama Testi-4 ......................58-60

2. Ünite: Bağıl Hareket 5. Ünite: Basit Makineler

Bağıl Hareket .....................................................16-22 Basit Makineler.................................................61-73

Konu Kavrama Testi-2....................... 24-25 Konu Kavrama Testi-5....................... 77-78

Bölüm Sonu Yeni Nesil Testi-1 ........79-80

Tork-Denge ....................................................... 26-38

Bölüm Sonu Çözümlü Sorular-3 .... 39-42

Konu Kavrama Testi-3....................... 43-45

DİZGİ - GRAFİK - MİZANPAJ

AÇILIM EĞİTİM ÖĞRETİM YAPI SAN. VE TİC. A.Ş.

Büyüklüğü ve birimi ile birlikte yönü belirtilen büyüklüklere Æ

parçaları vektör olarak isimlendirilir. Vektör; başlangıç noktası, Æ

1. İki Boyutlu Kartezyen Koordinat Sisteminde Bileşenle-

Büyüklüğü ve yönü aynı olan vektörlerdir.

Eşit kare bölmeli düzleme Æ Æ

x, y, z kartezyen koordinat sisteminde verilen vektörün bileşenleri; ÇÖZÜMÜ

Kosinüs teoremine göre bileşke vektör,

R2 = A2 + B2 + 2·A·B·cosa Buna göre K , L , M vektörlerinin bileşkesi aşağıdaki-

K ve L vektörlerinin bileşkesi M vektörüne eşittir.

Kosinüs teoremine göre,

2. Vektörler arasındaki açı 60° ise,

K¶, L¶ vektörleri ve bu vektörlerin bileşkesi R¶ şekildeki gibi

• |K¶| = |L¶| ise a = b

• |K¶| > |L¶| ise a < b

• |K¶| < |L¶| ise a > b

x-y kartezyen koordinat sistemindeki vektörün bileşenleri,

şeklinde ifade edilir.

Bileşkenin en küçük değeri;

Bileşkenin en büyük değeri;

3 N, 4 N ve 6 N büyüklükleri üçgen kuralına uygun olduğu için

8. Aynı düzleme yerleştirilen vektörler şekildeki gibidir.

A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z Çözüm:

Buna göre, A) L¶ B) 2L¶ C) 3L¶

II. 2|M¶| = |K¶|

III. |P¶ + N¶| = |L¶|

yargılarından hangileri doğrudur?

Buna göre, Vektörlerin büyüklüğü 3 N olduğuna göre, bileşke vektör

8. Eşit kare bölmeli düzlemdeki noktasal O cismine etki eden beş

O noktasal cismi dengede olduğuna göre, beşinci kuvvet

Buna göre, vektörlerin bileşkesi kaç N’dur?

Buna göre, bileşke kuvvet kaç F’dir?

✓ K aracındaki gözlemci L aracını nasıl görür?

J¶bağıl = J¶L – J¶K Güney

= (J) – (2J) = (J)

(–) yönde J hızıyla gidiyormuş gibi görür.

J¶bağıl = J¶K – J¶L

(+) yönde J hızıyla gidiyormuş gibi görür. J¶bağıl = J¶L – J¶K

Güneybatıya j 2 hızıyla gidiyor görür.

Bağıl harekette, iki araç birbirlerini aynı hız büyüklüğünde

✓ K aracındaki gözlemci L aracını nasıl görür?

J¶bağıl = J¶L – J¶K

c. L aracının M aracına göre hızı Buna göre,

kaç J dir? I. K’deki gözlemciye göre N aracı durgundur.

L aracı, K aracını doğuya 7J¢ hızıyla gidiyor görür.