Ayt 1-2022-4

1
VEKTÖRLER
Fizikte yönü önemli olan problemleri doğru çözebilmemiz için vektörel işlemleri iyi bilmemiz gerekmektedir. Fizikte
hareket,momentum,kuvvet gibi konuları incelerken bildiğimiz toplama ,çıkarma işlemleri yetersiz kalacaktır.
*Yönü,şiddeti,doğrultusu ve başlangıç noktası olan büyüklüklere VEKTÖREL büyüklükler diyoruz.
* Bir büyüklük vektörel ise sembolünün üzerine sağa yönelmiş ok yazılır. 𝐹 , 𝐺 , 𝑎, 𝑉 , 𝑃, 𝜏, 𝛥𝑥 , 𝐼 , 𝐸 , 𝐵
*Yönleri ve büyüklükleri eşit vektörlere EŞİT VEKTÖRLER denir.
𝐹1𝑣𝑒 𝐹2 𝑣𝑒𝑘𝑡ö𝑟𝑙𝑒𝑟𝑖 𝑒ş𝑖𝑡 𝑣𝑒𝑘𝑡ö𝑟𝑙𝑒𝑟𝑑𝑖𝑟.
**Büyüklükleri aynı yönleri zıt vektörlere zıt vektörler denir.
𝐹 2 ve 𝐹 3 vektörleri ters vektörlerdir
𝐹2 = - 𝐹3
*Bir vektör skaler bir sayı ile çarpılırsa,vektör skaler sayının çarpımı kadar artar. Negatif sayı ile çarpılırsa vektörün yönü
de değişir.
*Yönleri aynı olan vektörlerin doğrultuları da aynıdır.
*Birden çok kuvvetin vektörel toplamına bileşke kuvvet denir. 𝑅
*Bileşke kuvvete eşit zıt yönde uygulanan kuvvete dengeleyici kuvvet denir.
*Vektörlerin x ve y bileşenleri olabilir. Bir vektörün büyüklüğünü bulmak istersek,vektörün sembolü mutlak değer içine
alınır.Pisagor formülünden değeri bulunur. 𝑅
𝑅 = 𝑥2 + 𝑦2
2
VEKTÖRLERİN TOPLANMASI
1. PARALELKENAR YÖNTEMİ
Vektörlerin başlangıçları aynı noktada birleştirilir ve bir paralelkenar oluşturulur.Sıranın önemi yoktur.
𝐹1 in ucundan
𝐹2 𝑦𝑒 𝑑𝑜ğ𝑟𝑢, 𝐹2 𝑢𝑐𝑢𝑛𝑑𝑎𝑛 𝐹1 𝑒 𝑑𝑜ğ𝑟𝑢 𝑝𝑎𝑟𝑎𝑙𝑒𝑙 ç𝑖𝑧𝑖𝑙𝑖𝑟.
yada
*Bileşke kuvvet büyük kuvvetle küçük açı yapar.
2. UC UCA EKLEME YÖNTEMİ
Vektörler uçları birbirini takip edecek şekilde birleştirilir.İlk vektörün başlangıcından son vektörün ucuna çizilen vektör
toplam (bileşke) vektörüdür.
BİLEŞKE HESAPLAMADA ÖZEL DURUMLAR:
A) Vektörler arasındaki açı 00 ise ,vektörler toplanır.
𝑅 = F1+ F2
B) Vektörler arasındaki açı 600 ise ve bileşenler eşit ise
3
𝑅 =𝐹 3
C) Vektörler arasındaki açı 900 ise ve bileşenler eşit ise
𝑅 =𝐹 2
D) Vektörler arasındaki açı 1200 ise ve bileşenler eşit ise
𝑅 =F
*Bileşenler eşit değilse cosinüs formülü ile sonuç bulunur.
İKİ BOYUTLU KOORDİNAT DÜZLEMİNDE VEKTÖRLERİN DİK BİLEŞENLERİNİN BULUNMASI
PRATİK YOL:
Şekli bir odanın duvarlarına ve bileşkeyi de kapıya benzetirsek,şekle göre

kapıyı x eksenine doğru (açıya doğru ) kapatırsak COS ile çarparız, Fx
buluruz.Kapıyı açının tersine kapatırsak SİN ile çarparız, Fy buluruz. Bu
şekilde işlem yaparsanız açının yeri değiştiğinde kafanız karışmaz.
Not: Fx ile Fy arasındaki açı 900 olduğunda geçerlidir.
FX = F. cosα
FY = F. Sinα
3 BOYUTLU KOORDİNAT DÜZLEMİNDE VEKTÖR ÇİZİMİ
B(x,y,z) B vektörünün x,y,z düzlemlerindeki

yerleri işaretlenerek dikdörtgen prizması
elde edilir.0 noktası başlangıç
noktasıdır.Cisim köşegeni B vektörüdür.
4
VEKTÖRLERİN ÇIKARTILMASI:
1.YOL: Çıkartma işlemi toplama işlemine dönüştürülür.
𝑅 = 𝐹 1- 𝐹 2 = 𝐹 1 +(- 𝐹 2) haline getirilir.
2.YOL: PRATİK YOL
Vektörler başlangıçları aynı nokta olacak şekilde birleştirilir.Solunda - yazan vektörden diğer vektörün ucuna çizilen
vektör fark vektörüdür.
𝐹3 - 𝐹1
𝑅 = 𝐹 3 - 𝐹 1 çizilmiştir. Solunda - işaret olan vektörün ucundan diğerine çizilen vektör,

fark vektörüdür.
* Vektörler birimkare üzerinde çizilmişse bileşke bulunurken her bir vektörün x ve y düzlemindeki büyüklükleri
yazılarak işlem yapılır.
Şekilde gösterilen vektörler için bileşenler
X Y
F1 2 0
F2 -3 2
F3 -2 -1
F4 0 -1
şeklinde yazılır
5
VEKTÖREL TOPLAMA-1
1) 6)
2) 7)
3) 8)
4) 9)
5) 10)
6
11) 16)
12) 17)
13) 18)
14) 19)
15) 20)
7
VEKTÖREL TOPLAMA-2
1) 6)
2) 7)
3) 8)
4) 9)
5) 10)
8
11) 16)
12) 17)
13) 18)
14) 19)
15) 20)
9
VEKTÖREL TOPLAMA-3
1) 4)
2) 5)
3) 6)
10
7) 10)
8) 11)
9) 12)
11
13) 15)
14) 16)
12
BAĞIL HAREKET
Çevremizde gördüğümüz hareketli cisimleri ve araçları bazen olduğundan farklı hızlarda algılarız.Araba içinde kırmızı
ışıkta beklerken yan taraftaki araca baktığımızda bazen geri geri gittiğimizi zannetmişizdir.Aniden frene basarız ama
hala geri geri gitmeye devam ederiz.Aslında biz geri gitmiyor,yan taraftaki araç ileri gidiyordur.
Bir referans sistemindeki gözlemciye göre diğer cisimlerin veya araçların gözlenen hareketine bağıl hareket ,gözlenen
hızına bağıl hız denir.
Bağıl Hız= gözlenen cismin hızı- gözlemcinin hızı
𝑉𝐵𝐴Ğ𝐼𝐿 = 𝑉𝐺Ö𝑍𝐿𝐸𝑁𝐸𝑁 − 𝑉𝐺Ö𝑍𝐿𝐸𝑀𝐶İ
***Bağıl hızı vektörel olarak göstermek için en basit yol;hız vektörleri koordinat düzlemine taşınır,gözlemciden
gözlenene doğru bir vektör çizilir,bu vektör bağıl hız vektörüdür. Oluşan vektörel şekle göre çözüm yapılır.
Yandaki şekilde kuzeye giden A aracındaki

VBAĞIL gözlemci,doğuya giden B aracını VBAĞIL hızı
ile görür.Bağıl hız değeri pisagor
A teoreminden kolayca bulunur.
B
"A 'ya göre B'nin hızı" şeklinde ifade
edilebilir.
*Aynı yöne hareket eden cisimler için bağıl hız hızların farkı ,zıt yöne hareket eden cisimler için bağıl hız hızların toplamı
kadardır.
1)Kuzeye 3 m/s hızla gitmekte olan İlker,kuzeye 4 m/s 5) Güneye 3V hızıyla giden Naz, Kaan’ı güneybatıya doğru
hızla giden Okanı kaç m/s hızla gidiyor görür? 3 2 hızla gidiyor görüyor.Kaan’nın hızı ve yönü nedir?
2)Güneye 3 m/s hızla gitmekte olan İlker,kuzeye 4 m/s 6) Batıya 50 m/s hızla gitmekte olan A aracının şöförü,B
hızla giden Okanı kaç m/s hızla gidiyor görür? aracına baktığında Doğuya doğru 50 m/s hızla gidiyor
görüyor.B aracının hızı ve yönü nedir?
3) Kuzeye 3 m/s hızla gitmekte olan İlker,doğuya 4 m/s 7) Tam güneybatıya doğru 3 m/s hızla giden
hızla giden Okanı kaç m/s hızla gidiyor görür? Zeynep,Ahmet’e baktığında Ahmet’in 4 m/s hızla tam
kuzeydoğuya gittiğini görüyor.Ahmet’in hızı ve yönü
nedir?
4) Batıya 3 m/s hızla gitmekte olan İlker,kuzeye 4 m/s 8) Doğuya 10 m/s hızla gitmekte olan X aracının
hızla giden Okanı kaç m/s hızla gidiyor görür? sürücüsü,Y aracını ,tam kuzeydoğuya doğru 10 2 hızla
gidiyor görüyor.Y aracının hızı ve yönü nedir?
13
AKINTI PROBLEMLERİ
***Akıntı problemleri bileşik harekettir.
***Suya göre hız denilirse,Su durgunken cismin hızı anlaşılır.
***Yere göre hız denilirse,su içindeki cismin hızı; hem cismin hemde suyun hızının bileşkesidir.
***Göre kelimesi kime takılırsa gözlemci oradadır.(a cismine göre b cisminin hızı)
***Bir nehirden karşı tarafa geçmek isteyen yüzücü için karşıya varış süresi nehrin genişliğine ve yüzücünün yola
paralel hızına bağlıdır. Nehrin akış hızı karşıya varış süresini değiştirmez.
Şekilde K ve L cisimlerinin ve nehrin hız vektörleri gösterilmiştir.Hız vektörleri

zaman olarak saniyede alınan mesafeyi gösterir.K cismi saniyede 2 birim sola,1
birim yukarı giderken L cismi saniyede 1 birim sağa,2 birim yukarı gider.Yani K
cismi karşıya 5 saniyede varırsa,L cismi 2,5 saniyede ulaşır.
1) Bir tren kuzeye doğru 50 m/s hızla ilerlerken, trenin 4)

içindeki bir yolcu trenin arkasına doğru 8 m/s hızla Güneye 30 m/s hızla gitmekte olan C aracının sürücüsü,
yürüyor. A aracını Kuzeye 60 m/s hızla, B aracını da 50 m/s hızla
a) Yolcunun yanındaki yolcuya göre hızı ve yönü nedir? kuzeydoğuya gidiyor görüyor.B aracının sürücüsü A
b) Yolcunun yere göre hızı ve yönü nedir? aracını hangi hızla gidiyor görür?
c) Trenin yolcuya göre hızı ve yönü kaç m/s’dir?
2) Bir gemi 50 m/s hızla kuzeye doğru yol 5)

alırken,güvertedeki bir çocuk gemiye göre 20 m/s hızla Bir uçak rüzgarın batıdan doğuya estiği bir günde A
güneye doğru yürüyor. şehrinden B şehrine 6 saatte varıyor. Aynı hızla B
a)Çocuğun denizde gemiyle aynı hızda aynı yönde yüzen şehrinden A şehrine 4 saatte varıyor. A-B şehirleri
yunusa göre hızı ve yönü nedir? arasındaki uzaklık 2400 km olduğuna göre ,uçağın yere
b)Çocuğun, suya göre 40 m/s hızla batıya yüzen yunusa göre hızı kaç m/s’dir?
göre hızı nedir?
3) Batıya 50 m/s hızla gitmekte olan X aracının sürücüsü, 6)

Z aracını Güneydoğuya 50 2 m/s hızla, Y aracını da 100
m/s hızla doğuya gidiyor görüyor.Y aracının sürücüsü Z
aracını hangi hızla gidiyor görür?
Şekilde batı yönünde sabit süratle hareket eden otobüs

içinde şoför hareketsiz iken,Ali ve Can gösterilen yönlerde
hareketlidir.Buna göre
a) Ali’nin Otobüse göre hızı ve yönü nedir?
b) Can’ın Ali’ye göre hızı ve yönü nedir?
c) Yerden bakan durgun gözlemciye göre Ali’nin hızı ve
yönü nedir?
d) Yol kenarında doğu yönünde 1m/s hızla yürümekte
olan
kedi’nin Ali’ye göre hızı ve yönü nedir?
e) Otobüsle aynı doğrultuda ve ters yönde 4m/s hızla
koşmakta olan öğrencinin şoföre göre hızı ve yönü nedir?
14
BAĞIL HAREKET
1) Farklı araçlardan birbirine bakan Lara ve Bartu 6) Bir tren kuzeye 5V hızı ile giderken ,tren içindeki bir
birbirini duruyor görüyor.Lara doğuya V hızı ile gittiğine yolcu trenin arkasına doğru 3V hızı ile hareket
göre aşağıdakilerden hangileri kesinlıkle doğrudur? ediyor.Trene göre yolcunun hızı ve yönü nedir?
I. Bartu hareket etmiyor a) Kuzeye 2V b) Güneye 2V c)Güneye V

II. Bartu doğuya V hızı ile gidiyor d) Güneye 3V e) Kuzeye V
III: Bartu batıya V hızı ile gidiyor.
a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III

d) II ve III e) I,II ve III
2) Farklı araçlardan birbirine bakan Lara ve Bartu 7) Bir Otobüs batıya 3V hızı ile giderken ,otobüs içindeki
birbirini duruyor görüyor.Buna göre aşağıdakilerden bir yolcu şöföre doğru 2v hızı ile hareket
hangileri kesinlikle doğrudur? ediyor.Otobüsün gittiği yol kenarında durmakta olan bir
öğrenciye göre yolcunun hızı ve yönü nedir?
I. Lara duruyor ise Bartu’da duruyordur
II. Lara ile Bartu aynı hızda aynı doğrultuda hareket a) Batıya 3V b) Doğuya 2V c)Doğuya V
ediyordur d) Doğuya 3V e) Batıya 5V
III. Lara V hızı ile hareket ediyorsa,Bartu’ya göre Lara’nın
hızı sıfırdır.

d) I ve III e) I,II ve III
3) Farklı araçlardan birbirine bakan Lara ve Bartu 8) Bir tren kuzeye 5V hızı ile giderken ,tren içindeki bir
birbirini V hızı ile hareket ediyor görüyor.Buna göre yolcu trenin arkasına doğru 3V hızı ile hareket ediyor.
aşağıdakilerden hangileri doğru olabilir? Trenin gittiği yol kenarında durmakta olan bir öğrenciye
göre yolcunun hızı ve yönü nedir?
I. Bartu duruyor,Lara V hızı ile hareket ediyor
II. Bartu 2V,Lara V hızı ile hareket ediyor. a) Güneye 2V b) Kuzeye 2V c)Güneye V
III. Lara V,Bartu V hızı ile hareket ediyor. d) Güneye 3V e) Kuzeye V

d) I ve III e) I ve II
4) Doğuya 2V hızı ile giden İlker,Dileği V hızı ile batıya 9) Bir Otobüs batıya 6V hızı ile giderken ,otobüs içindeki
gidiyor görüyor.Dilek batıya V hızı ile giden Bartu’yu kaç bir yolcu şöföre doğru 4V hızı ile hareket
V hızı ile hangi yöne gidiyor görür? ediyor.Otobüsün gittiği yol üzerinde batıya 2V hızı ile
yürümekte olan bir öğrenciye göre yolcunun hızı ve yönü
a) Batıya 2V b) Doğuya 2V c)Doğuya V nedir?
d) Doğuya 3V e) Batıya V
a) Batıya 12V b) Doğuya 8V c)Doğuya
12V
d) Sıfır e) Batıya 8V
5) Bir Otobüs batıya 3V hızı ile giderken ,otobüs içindeki 10) Bir tren kuzeye 10V hızı ile giderken ,tren içindeki bir
bir yolcu şöföre doğru 2v hızı ile hareket ediyor.Şöföre yolcu trenin arkasına doğru 7V hızı ile hareket ediyor.
göre yolcunun hızı ve yönü nedir? Trenin gittiği yol üzerine güneye 3V hızı ile yürümekte
olan bir öğrenciye göre yolcunun hızı ve yönü nedir?
a) Batıya 2V b) Doğuya 2V c)Doğuya V
d) Doğuya 3V e) Batıya V a) Güneye 3V b) Kuzeye 3V c)Kuzeye 14 V
d) Güneye 14V e) Kuzeye 6V
15
11) d genişliğindeki nehirde A 16)
noktasından harekete d genişliğindeki nehirde O
başlayan bir yüzücü için noktasından harekete
aşağıdakilerden hangisi başlayan bir yüzücü için
doğrudur? aşağıdakilerden hangisi
a) Yüzücünün A’dan B’ye gelme süresi,B’den A’ya gelme doğrudur? (Akıntı hızı
süresinden daha kısadır. yüzücünün hızının, yatay
b) Yüzücünün hızı artarsa B’den A’ya gelme süresi artar. bileşenine eşittir.)
c) Nehir yüzücüye her zaman zorluk çıkarır.
d) Nehrin genişliği artarsa yüzücü A’dan B’ye daha çabuk I. Yüzücü A noktasından karşıya çıkabilir.
ulaşır. II. Yüzücü B noktasından karşıya çıkabilir.
e) Akıntı hızı artarsa yüzücü B’den A’ya daha kısa sürede III. Yüzücü C noktasından karşıya çıkabilir.
varır. a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III
12) 17)
d genişliğindeki d genişliğindeki nehirde O
nehirde K noktasından noktasından harekete
harekete başlayan bir başlayan bir yüzücü için
motor için aşağıdakilerden hangisi
aşağıdakilerden doğrudur? (Akıntı hızı
hangisi doğrudur? yüzücünün hızının, yatay
bileşeninden küçüktür.)
a) Motor hızını korursa O noktasından karşıya varır.
I. Yüzücü B noktasından karşıya çıkabilir.
b) Akıntı hızı artarsa karşıya daha kısa sürede varır.
II. Yüzücü C noktasından karşıya çıkabilir.
c) Akıntı hızı artarsa karşıya daha uzun sürede varır.
III. Yüzücü D noktasından karşıya çıkabilir.
d) Karşıya varış süresi sadece motorun hızına bağlıdır
e) Motorun hızı artarsa yatayda daha fazla sürüklenir
13) d genişliğindeki 18) d genişliğindeki nehirde
nehirde O noktasından aynı hizadan harekete
harekete başlayan bir başlayan Yüzücüler V1
yüzücü için ve V2 hızları ile harekete
aşağıdakilerden hangisi başlayıp,t süre sonra
doğrudur? I. V1= V2 yatayda eşit yollar
II. V1< V2 alıyorlar.Buna göre
I. Yüzücü A noktasından karşıya çıkabilir. III.V1> V2 aşağıdakilerden
II. Yüzücü B noktasından karşıya çıkabilir. hangileri doğrudur
III. Yüzücü C noktasından karşıya çıkabilir. a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III
a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III d) I ve III e) I,II ve III
14) 19)
d genişliğindeki nehirde Şekildeki hızlarla
O noktasından harekete harekete geçen A,B,C
başlayan bir yüzücü için yüzücülerinden C
aşağıdakilerden hangisi yüzücüsü P
doğrudur? (Akıntı hızı noktasından karşıya
yüzücünün hızının, varıyor.A ve B
yatay bileşeninden yüzücüleri hangi
A B
büyüktür.) noktalardan karşıya
a) K M
b) L M varır
I. Yüzücü A noktasından karşıya çıkabilir.
II. Yüzücü B noktasından karşıya çıkabilir. c) P N
III. Yüzücü C noktasından karşıya çıkabilir. d) M K
a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III e) M N
16
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Yönü,şiddeti ve uygulanma noktası belli olan büyüklüklere......................................büyüklük denir.
2)
Yönü ve büyüklüğü aynı vektörlere.......................vektör denir.
3)
Büyüklükleri eşit,yönleri zıt vektörlere................................vektör denir.
4)
Bir vektör skaler bir sayı ile çarpılırsa............................................değişir.
5)
Birden fazla vektörün etkisini tek başına gösteren vektöre..................................vektör denir.
6)
Bileşke kuvvetin şiddetine eşit zıt yönde uygulanan kuvvete......................................kuvvet denir.
7)
Bileşke kuvvet daima büyük kuvvet ile.....................açı yapar.
8)
İki vektör arasındaki açı 00 ise bileşke kuvvet.......................................................değeri alır.
9)
İki vektör arasındaki açı 1800 ise bileşke kuvvet...................................................değeri alır.
10)
Hız,ivme,yerdeğiştirme,momentum......................................................büyüklüktür.
11)
Vektörel büyüklükler,sembolü üzerine ........................................konularak anlaşılır
12)
Cisimlerin birbirine göre hızlarına................................hız denir.
13)
Aynı yönde giden araçlardaki gözlemciler,diğerinin hızını olduğundan............................algılar.
14)
Zıt yönde giden araçlardaki gözlemciler,diğerinin hızını olduğundan............................algılar.
15)
Bir karayoluna yol kenarından bakan gözlemci araçların hızlarını..........................................................algılar.
16)
Birbirine doğru hareket eden araçların bağıl hızı,hızların.....................................................ile bulunur.
17)
Zıt yönlerde hareket eden araçların bağıl hızı,hızların..........................................................ile bulunur.
18)
Sudaki bir cismin,suya göre hızı demek,su..............................................cismin ölçülen hızıdır.
19)
Sudaki bir cismin,yere göre hızı demek,............................................................................................. hızıdır.
20)
Yerden bakan gözlemciler....................................................hızı algılar.
21)
Araç içindeki gözlemciler............................................................................algılar.
22)
Bir otobüs içinde oturan yolcuların birbirine göre bağıl hızları.......................................
23)
Yanyana aynı yönde yürüyen iki öğrencinin birbirine göre bağıl hızı...................................
24)
Bir nehirde karşı tarafa yüzen yüzücünün karşıya varma süresi.............................................bağlı değildir.
25)
Bir nehrin akıntı hızı,içine düşen cisme.......................................yerdeğişme yaptırır.
17
DOĞRU YANLIŞ
1)
İvme vektörel bir büyüklüktür.
2)
Ağırlık vektörel bir büyüklüktür.
3)
Hız vektörel bir büyüklüktür.
4)
Yerdeğiştirme vektörel bir büyüklüktür.
5)
Momentum vektörel bir büyüklüktür.
6)
Dengeleyici kuvvet ile bileşke kuvvetin yönleri aynıdır.
7)
İki vektörün bileşkesinin en büyük değeri aralarındaki açının 1800 olduğu durumdur.
8)
İki vektörün toplamı,vektörlerin toplamından büyük olamaz.
9)
Vektörel büyüklüklerin yönü önemlidir.
10)
Bileşke kuvvet küçük kuvvetle küçük açı yapar.
11)
Bir vektör negatif skaler sayı ile çarpılırsa yönü değişir.
12)
Bir arabayı bir kişi yerine,iki kişinin arkasından itmesi bileşke kuvveti arttırır.
13)
Cisimleri daima kendi hızı ile görürüz.
14)
Araba ile giderken önümüzde, bizimle aynı yöne giden araçları, çok hızlı gidiyor algılarız
15)
Birbirine doğru gelen araçların bağıl hızları bulunurken hızları toplarız.
16)
Aynı yönde ilerleyen araçların bağıl hızları,hızlarının farkı kadardır.
17)
Bağıl hız daima hızları toplama veya çıkarma ile bulunur
18)
Suya göre hız denilince,suyun hızı önemsenmez.
19)
Yerden bakan bir gözlemci daima bileşke hızı görür.
20)
Bir nehirde karşıya doğru yüzen yüzücünün karşıya varış süresi nehrin akış hızına bağlıdır.
21)
Nehrin akış hızı yüzücünün karşıya varış süresini etkilemez.
22)
Nehrin akış hızı,motor veya yüzücüyü yatayda sürükler.
23)
Suya göre hız denildiğinde cismin kendi hızını anlarız.
24)
Yere göre hız denildiğinde bileşke hızı anlarız.
25)
Aynı yöne eşit hızlarla hareket eden araçların birbirine göre bağıl hızları sıfırdır.
18
NEWTON HAREKET YASALARI
*Cisimlere etkiyen birden fazla kuvvetin etkisini tek başına yapabilen kuvvete net kuvvet denilir.Sembolü F’dir.
*Net kuvvet,kuvvetlerin bileşkesi alınarak bulunur. Vektörel büyüklüktür.
*Cisimlere etkiyen kütle çekim kuvvetine ağırlık denilir.Yönü yerin merkezine doğrudur.G sembolü ile
gösterilir.Yerçekimin olduğu her yerde ağırlıktan söz edilir.Vektörel büyüklüktür.
*Birbiri ile temas eden cisimler arasında etki- tepki kuvveti oluşur.Tepki kuvvetinin sembolü N’dir.
*Birbiri ile temas eden yüzeyler arasında sürtünme kuvveti oluşur.Sürtünme kuvveti yüzeylere paralel doğrultuda ve
hareketi zorlaştıran bir kuvvettir.Dönen cisimler haricinde hareket yönüne ters yönde oluşur.
19
1) Newton 1. Kanunu (Eylemsizlik Kanunu):Bir cisim üzerine etkiyen net kuvvet sıfır ise;cisim duruyor ise
durmaya,hareketli ise sabit hızlı hareket yapmaya devam eder.
2) Dinamiğin Temel Kanunu(Newton II. Yasası):Bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfırdan farklı ise,cisim ivmeli
hareket yapar.
*İvmenin yönü net kuvvetin yönü ile aynıdır.
*Aynı cisim için kuvvetin şiddetinin,ivmeye oranı sabittir.Bu oran cismin kütlesine eşittir.
*Aynı kuvvet etkisi ile; kütlesi küçük olan cisim,kütlesi büyük olana göre daha fazla ivme kazanır.
* Cisim sabit hızla gidiyorsa cisme etkiyen net kuvvet sıfırdır.(1. kanun)
3) Newton 3. Kanunu(Etki-Tepki Yasası):Birbiri ile temas eden A ve B cisimlerinden, A cismi B cismine bir etki kuvveti
uyguladığında,B cismi de A cismine bir tepki kuvveti uygular.Bu iki kuvvet eşit büyüklükte fakat zıt yönlüdür.Bu iki
kuvvet her zaman farklı cisimlere etki eder.
20
SERBEST CİSİM DİYAGRAMLARI
Bir cisme etki eden tüm kuvvetlerin uygulama noktaları,yönleri ve büyüklüklerinin gösterilmesine serbest
cisim diyagramı adı verilir.
Birden fazla kütle kullanılarak yapılan sistemlerde,bütün kütleler için ayrı ayrı serbest cisim diyagramları
çizilerek Newton 2. Yasası uygulanabilir.
21
1) Sabit hızlı hareket yapan bir cisim hız ve ivme değerleri 7)
Şekildeki cismin
nasıl olmalıdır?
ivmesi kaç m/s2 ‘dir?
a) a=sabit V= sabit b) a= sabit V=0
c) a=0 V= sabit d) a=0 V= 0
e) a= sabit V=0
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5
2) Bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfır değilse 8) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
bu cismin hareketi aşağıdakilerden hangisi gibi olamaz ?
a) Net kuvvet sıfırsa cisim hızlanır
a) Pıstten havalanan uçak b) Düzgün dairesel hareket yapan cismin hızı sabittir
b) Duruştan hızlanan araba c) Düzgün dairesel hareket yapan cismin ivmesi yoktur
c) Trenin içinde tutunmadan duran öğrenci d) Net kuvvet sıfırdan farklıysa cisim sabit hızlıdır
d) Önüne yaya çıkınca duran bisikletli e) Etki ve Tepki kuvvetleri aynı noktaya etki eder.
e) Ağaçtan atlayan kedi
3) Bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise 9)
aşağıda verilenlerden hangisi kesinlikle sıfır olur? Aşağıdaki hareketlerden hangisi ivmesiz harekettir?
I. Cismin çizgisel momentumu a) Bir ipin ucuna bağlanmış bilyeyi sabit hızla döndüren
II. Cismin çizgisel hızı çocuk
III.Cismin kütle merkezinin ivmesi b) Ağaca atlayan kedi
c) Yavaşlayan araba
a) Yalnız II b) Yalnız III c) II ve III d) Saniyede 1 cm yürüyen karınca
c) I ve III d) I,II,III e) Bataryadan fırlatılan füze
4) 10)
Aşağıdan yukarı düşey atılan bir bilye Şekildeki gösterilen yönde ip
için hangi nokta veya noktalarda hız ucunda sabit hızla
ile ivme vektörünün yönü aynıdır döndürülen bir bilye hangi
noktadan koparsa,o anda
ivmesi ile hız vektörü
birbirine paralel olur
a) Yalnız A b)Yalnız C c) Yalnız B d) B ve C e) A ve C

a) Yalnız B b)Yalnız E c)Yalnız D d) E ve B e) A ve
C
5) Bir cismin ivmesi sıfır ise aşağıdakilerden hangisi 11)
kesinlikle doğrudur? Rüzgarlı bir günde sandalla denize çıkan bir balıkçı kürek
çekmektedir.Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlıkle
a) Cismin üzerindeki kuvvetlerden sadece biri,cismi doğrudur.
hareket ettiriyordur. a) Net kuvvet ile balıkçının küreğe uyguladığı kuvvetin
b) Cismin hızı zamanla düzgün azalıyordur yönü aynıdır.
c) Cisim eşit zaman aralıklarında eşit yerdeğiştirme b) Sandalın ivmesi rüzgarın yönündedir
yapıyordur c) Rüzgar ile balıkçının küreğe uyguladığı kuvvet eşitse
d) Cismin hızı zamanla düzgün artıyordur sandal sabit hızlı hareket yapar
e) Cisim sürtünmesiz bir eğik düzlemden yuvarlanıyordur d) Sandalın ivmesi,rüzgar ile balıkçının küreğe uyguladığı
kuvvetin bileşkesi yönündedir
e) Rüzgar ile balıkçının küreğe uyguladığı kuvvet eşitse
sandal ivmesiz hareket yapar
6) Masa üzerinde durmakta olan bir kitap masaya 4N 12)
kuvvet uyguluyor.Buna göre aşağıdakilerden hangileri Şekildeki gösterilen yönde ip
doğrudur ucunda sabit hızla
döndürülen bir bilye hangi
I.Masa kıtaba 4 N kuvvet uygular noktadan koparsa,o anda
II. Kitabın masaya,masanın kitaba uyguladığı kuvvetlerin ivmesi ile hız vektörü
bileşkesi sıfırdır.
birbirine zıt olur
III.Kitap masaya konulduğunda etki-tepki, çifti oluşur
a) Yalnız II b) Yalnız III c) II ve III a) A b)B c)C d) D e)E

c) I ve III d) I,II,III
22
SÜRTÜNME KUVVETİ
*Her zaman cismin hareketini engelleyici yönde etkiyen bir kuvvettir.
* Sürtünen yüzeylerin cinsine ve yapısına bağlıdır.
*Sürtünen yüzeylerin büyüklüğüne ve alanına bağlı değildir.
*Yüzeylerin pürüzlü,pürüzsüz,ve kaygan olmasına bağlıdır.
*Büyüklüğü yüzeye dik etki eden kuvvetle doğru orantılıdır.
*Sürtünmeye harcanan enerji ısı enerjisine dönüşür.
𝑭𝒔 = k.N (k=sürtünme katsayısı, N= yüzeye dik kuvvet)
a) STATİK SÜRTÜNME KUVVETİ

Sürtünmeli yatay bir düzlemde durmakta olan m kütleli cismi harekete geçirene kadar uygulanan
kuvvete eşit ve hareketi engelleyici kuvvete denir.𝑭𝒔
b) KİNETİK SÜRTÜNME KUVVETİ

Sürtünmeli bir yatay düzlemde m kütleli bir cisim harekete başladıktan sonra cisimle zemin arasında
oluşan hareketi engelleyici kuvvete denir.𝑭𝒌
𝑭𝒔 ˃𝑭𝒌
EĞİK DÜZLEMDE HAREKET

Yüzey sürtünmeli ise;
Yüzey sürtünmesiz ise; FNET = ma
FNET = ma F - Fsürt =ma
mgsinθ=ma mgsinθ - kmgcosθ=ma
g.sinαθ=a g.(sinθ-k.cosθ )=a
1) 3)
Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin ivmesini
ivmesini bulunuz. bulunuz.
Sin37=0,6 cos37=0,8 Sin53=0,8 cos53=0,6
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 A) 2,4 B) 6,8 C) 7,2 D) 8,5 E) 10
2) 4)
Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin ivmesini
ivmesini bulunuz. bulunuz.
Sin53=0,8 cos53=0,6 Sin37=0,6 cos37=0,8
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 A) 2,8 B) 4,2 C) 5,4 D) 7,6 E) 8,8
23
5) 9)
Şekildeki cisimler serbest bırakıldığında,cisimler hangi Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin ivmesini
yöne kaç m/s'lik ivmeyle hareket eder? bulunuz.
Sin37=0,6 cos37=0,8 Sin53=0,8 cos53=0,6 Sin37=0,6 cos37=0,8 Sin53=0,8 cos53=0,6
A) 0,2 B) 0,4 C) 0,6 D) 0,8 E) 1 A) 2,7 B) 4,2 C) 5,6 D) 8,2 E) 8,4
6) 10)
𝑇1
Şekilde verilenlere göre oranı nedir?
𝑇2
Şekildeki cisimler serbest bırakıldığında,cisimler hangi A) 5/2 B) 3 C) 7/2 D) 4 E) 5

yöne kaç m/s'lik ivmeyle hareket eder?
Sin37=0,6 cos37=0,8 Sin53=0,8 cos53=0,6
A) 0,4 B) 0,52 C) 0,68 D) 0,9 E)

1,04
7) 11)
𝑇
Şekilde verilenlere göre 𝑇1 oranı nedir?
2
A) 2/7 B) 1/2 C) 2/3 D) 1 E) 2
Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin

ivmesini bulunuz.
Sin37=0,6 cos37=0,8 Sin53=0,8 cos53=0,6
A) 3,3 B) 6,4 C) 7,1 D) 8,4 E) 9,9
8) 12)
Şekildeki cisim eğik düzlemden aşağı kayıyor.Cismin

ivmesini bulunuz.
Sin37=0,6 cos37=0,8 Sin53=0,8 cos53=0,6 Şekildeki cisim aşağı kayıyor.Cismin ivmesini bulunuz.
A) 3,3 B) 6,4 C) 7,1 D) 8,4 E) 9,9

A) 2/7 B) 1/2 C) 4/7 D) 1 E) 2
24
SÜRTÜNME KUVVETİ KAVRAMA SORULARI
1) 5)
Şekildeki cisme etki eden kinetik sürtünme kuvveti kaç

N’dur? Şekildeki cisim F kuvveti etkisi ile hareketsiz
durmaktadır.Cisme etki eden Statik sürtünme kuvveti
a) 6 b) 4 c) 2 d) 1 e) 0 aşağıdakilerden hangisine eşittir?
a) m b) m.g c) k.m.g d)F e) k.m
2) 6)
Şekildeki cisim F kuvveti etkisi ile hareketsiz

Şekildeki cisme etki eden statik sürtünme kuvveti kaç durmaktadır.Cisme etki eden Statik sürtünme kuvveti
N’dur? aşağıdakilerden hangisine eşittir?
a) 0 b) 5 c)10 d) 15 e) 30 a) m.k b) mg c) 3m.g d)F e) F.m
3) 7)
Şekildeki cisme etki eden statik sürtünme kuvveti kaç Şekildeki cisim F kuvveti etkisi ile durmaktadır.Cisme
N’dur? uygulanan kuvvet 2 katına çıkarıldığında cisme etki eden
sürtünme kuvveti aşağıdakilerden hangisine eşittir?
a) 0 b)5 c)10 d) 12 e) 15
a) k.F b) m.g c) 2m.g d)2.k.F e) k.m.g
4) 8)
Şekildeki cisme etki eden statik sürtünme kuvveti kaç

Şekildeki cisim F kuvveti etkisi ile hareketsiz
N’dur?
durmaktadır.Uygulanan kuvvet arttırıldığında cisme etki
eden Statik sürtünme kuvveti nasıl etkilenir?
a) 0 b)4 c)10 d) 12 e) 16
a) Önce artar sonra sabit kalır
b) Önce azalır sonra sabit kalır
c) Hiçbir değişiklik olmaz
d) Sürekli artar
e) Sürekli azalır
25
9) 13)
Şekildeki cisimlere F kuvveti Şekildeki cisimlere kuvvetler
uygulandığında,cisimler hareket uygulandığında,cisimler hareket
etmeden durmaktadır.Yerçekimi etmeden durmaktadır.Yerçekimi
ivmesi sabit kabul edilirse duvarın ivmesi sabit kabul edilirse duvarın
cisimlere uyguladığı statik sürtünme cisimlere uyguladığı statik sürtünme
kuvveti aşağıdakilerden hangisi gibi kuvveti aşağıdakilerden hangisi gibi
sıralanır? sıralanır?
a) fA >fB >fC b) fA =fC>fB c) fA =fC<fB

d) fB >fA >fC e) fA =fB =fC
d) fB >fA >fC e) fA =fB =fC
10) 14)
Şekildeki cisimlere kuvvetler Şekildeki cisimlere kuvvetler
a) fA >fB >fC b) fA =fC>fB c) fA =fC<fB a) fA >fB >fC b) fA =fC>fB c) fA =fC<fB
d) fC >fB >fA e) fA =fB =fC d) fA =fB =fC e) fC >fA >fB
11) 15)
Şekildeki cisimlere F kuvveti Şekildeki cisimlere kuvvetler
a) fA =fB =fC b) fA =fC>fB c) fA =fC<fB

d) fC >fA >fB e) fA >fB >fC
d) fA =fB =fC e) fC >fB >fA
26
NEWTON HAREKET YASALARI (TYT TİPİ SORULAR) İLKER HAKAN BAŞ
1) 4)
Şekilde bir cisme
Aşağıda verilen olaylardan hangileri eylemsizlik ilkesine
örnek olabilir? uygulanan kuvvete bağlı
sürtünme kuvvetini
I.Sürtünmesiz ortamda 10 m/s sabit süratle ilerleyen gösteren grafik
araba verilmiştir.Buna göre
II. Sürtünmeli ortamda -2 m/s2 sabit ivme ile yavaşlayan aşağıdakilerden
otobüs hangileri doğrudur?
III. Bir masa üzerinde ayaklarına paten takmış olarak
durmakta olan öğrencinin,masa yatay hareket I. Cisme etki eden statik sürtünme kuvvetinin en büyük
ettirildiğinde, yatay olarak hareket etmemesi değeri 9 N dur.
II. Cisme hareket halinde etkiyen sürtünme kuvveti 8.9N
a) Yalnız I b) Yalnız III c) I ve II dur
d) I ve III e) II ve III III.Cisme etki eden statik sürtünme kuvveti sabit ve 9
N’dur.
a) Yalnız I b) Yalnız III c) I ve II

d) II ve III e) I ve III
2) 5)
Aşağıda verilen durumların hangilerinde dengelenmemiş Bir cisme uygulanan
kuvvetlerin etkisinde hareket yapılmaktadır? kuvvete bağlı sürtünme
kuvveti gösteren şekildeki
I.Sabit ivmeli hareket yapan tren grafiğe göre aşağıdaki
II.Ağaçtan kopup yere düşen elma yargılardan hangileri
III.Virajı sabit hızla dönmekte olan otomobil doğrudur?
a) Yalnız I b) I ve II c) I ve III
d) II ve III e) I,II, III I.Cisme etki eden statik sürtünme kuvvetinin en büyük
değeri e’dir.
II.Uygulanan kuvvet b’den büyük olduğu durumda ,cisme
etki eden kinetik sürtünme kuvvetinin en büyük değeri
d’dir.
III. Statik sürtünme kuvveti e değerine ulaşıncaya
kadar,Statik sürtünme kuvvetinin değeri uygulanan
kuvvete eşit olur.
a) Yalnız I b) Yalnız II c) II ve III

d) I ve II e) I,II,III
3) Fizikte temel kuvvetler ile ilgili aşağıda verilen 6)
bilgilerden hangileri yanlıştır?
I. Elektromanyetik ve kütle çekim kuvvetlerinin etkisi her

yerde mevcuttur. Sürtünme katsayısının sabit olduğu şekildeki zeminde
II. En güçlü temel kuvvet maddenin kararsız hal almasında 6 kg’lık cisme 12N kuvvet uygulandığında cisim hareket
etkilidir. etmiyor.Buna göre aşağıdaki yargılardan hangileri
III. Zayıf nükleer kuvvetin etkisi sadece çekirdek kesinlikle doğrudur.
boyutlarındadır. I.Cisme etki eden statik sürtünme kuvvetinin max değeri
12N’dur.
a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II II. Cisme etki eden sürtünme kuvvetinin anlık değeri
d) I ve III e) II ve III 12N’dur.
III.Cisme 10N kuvvet uygulandığında,oluşacak sürtünme
kuvveti 10N olur.
a) Yalnız II b) Yalnız III c) I ve III

d) II ve III e) I,II,III
27
7) 10)
m kütleli cisim düşey duvar üzerinde hareketsiz

durmaktadır.Buna göre aşağıdaki ifadelerin hangileri
m kütleli cisim a ivmesi ile aşağı doğru hareket
kesinlikle doğrudur?
etmektedir. Buna göre aşağıdaki ifadelerin hangileri
kesinlikle doğrudur?
I. Cisim dengelenmiş kuvvetler etkisindedir
II. F kuvveti artırılırsa cisme etkiyen statik sürtünme kuvveti
I. Cisme etki eden F kuvveti arttırılırsa,cismin ivmesi
artar.
azalır.
III.Cismin kütlesi azaltılırsa cisme etki eden statik sürtünme
II. Cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde aşağı yönde
kuvveti azalır.
hızlanmaktadır.
III.Duvar zımpara ile pürüzsüz hale getirilirse,aynı ivme
a) Yalnız I b) Yalnız III c) I ve II
ile hareket edebilmesi için F kuvveti arttırılmalıdır.
d) I ve III e) II ve III
d) II ve III e) I,II, III
8) 11)
Etki ve tepki kuvvetleri için aşağıdaki bilgilerden
hangileri yanlıştır?
a) Doğrultuları aynıdır.
Şekildeki m cismine F1 ve F2 kuvvetleri ayrı ayrı
b) Aynı cisme etki ederler.
uygulandığında cisim ivmeli hareket yapıyor.F1 > F2
c) Büyüklükleri eşittir
olduğuna göre aşağıdakilerden hangileri kesinlikle
d) Temas gerektiren veya temas gerektirmeyen kuvvet
doğrudur?(yüzeyler aynıdır)
olabilirler.
e) Yönleri zıttır
I. fs1 > fs2
II. a1 > a2
III. V1 >V2
9) 12)
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Dünya üzerindeki cisimlere yerçekim kuvveti uygular.

b) Dünyada çekim kuvveti dünya üzerinde en büyük
değerini alır.
c) Dünya üzerindeki bir cismin ağırlığı ekvatordan
kutuplara gidildikçe azalır.
Şekilde hız zaman grafiği verilen hareketli için
d) Cisimlerin ağırlıkları bulundukları yerin çekim ivmesi
aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
değerine göre değişir.
I. Hareketli I ve III zaman aralıklarında dengelenmemiş
e) Bir cisim yeryüzünden, içeri veya dışarı doğru hareket
kuvvetlerin etkisindedir.
ettirilirse,ağırlığı azalır.
II. Hareketli II. zaman aralığında dengelenmiş kuvvetlerin
etkisinde hareket yapmaktadır.
III. I ve III zaman aralıklarında cisme etkiyen net kuvvet
sıfırdır.
28
Yatay ve sürtünmenin olmadığı bir düzlemde A cismine F kuvveti
uygulandığında,B cismi hareket etmez ve A cisminin üzerinden yere
düşer
Yatay ve sürtünmenin olmadığı bir düzlemde B cismine F kuvveti

uygulandığında,A cismi hareket etmez ve B cismi,A cisminin
üzerinden yere düşer
Şekilde tüm zeminlerde sürtünme vardır.Cisimler hareket ederken m1 cismi ile

zemin arasındaki sürtünme kuvveti FS1, m2 kütleli cisme etkiyen sürtünme kuvveti
FS2’dir.Cisimler arasında oluşan bu eşit ve zıt yönlü sürtünme kuvvetleri etki-tepki
çiftidir.F kuvveti m1 kütleli cisme uygulandığından FS2 ,m1 kütleli cismi harekete
geçirici kuvvet,FS1 ise m2 kütleli cismin hareketini zorlaştırıcı kuvvet olur.m1 kütleli
cismin m2 kütleli cisme uyguladığı tepki kuvvetinin büyüklüğü (N2), m2 kütleli
cismin ağırlığı kadardır.Cisimler arasında oluşan en büyük sürtünme kuvvetinin
büyüklüğü; FS1 = FS2= k.N2 =k2.m2.g olur.
Zeminin cisimlere uyguladığı tepki kuvvetinin büyüklüğü(N1 ) cisimlerin
ağırlıklarının toplamı kadardır. F = k1.N1 = k1.(m1 + m2).g olur.
F>FS ise
F-FS =m1.a1
FS =m2.a2
a1>a2 olursa cisimler ayrı ivmeler ile hareket ederler.
a2> a1 olursa cisimler beraber hareket eder
F= (m + m).asis
F>FS ise cisimler birlikte hareket edebilir
F= (m + m).asis
fs =m1.a1
F-fs = m2.a2
a2> a1 olursa bulunan ivmeler cisimlerin ayrı ayrı ivmeleridir
a1> a2 olursa cisimler beraber hareket eder.
F= (m + m).asis
29
Araç içinde eylemsizlik
30
NEWTON HAREKET YASALARI
1) 6)
Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden A cisminin ivmesi 5 Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden B cisminin ivmesi 2
m/s2 ise B cisminin ivmesi kaç m/s2 dir? m/s2 ise A cisminin ivmesi kaç m/s2 dir?
a) 0 b)5 c)10 d) 12 e) 15 a) 0,4 b)0,5 c)0,6 d) 0,8 e) 1
2) 7)
Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden B cisminin ivmesi 1 Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden A cisminin ivmesi 1
m/s2 ise A cisminin ivmesi kaç m/s2 dir? m/s2 ise B cisminin ivmesi kaç m/s2 dir?
a) 2 b)3 c)6 d) 7 e) 9 a) 2 b)3 c)6 d) 7 e) 9
3) 8)
Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden A cisminin ivmesi 2

Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden B cisminin ivmesi 6
m/s2 ise B cisminin ivmesi kaç m/s2 dir?
m/s2 ise A cisminin ivmesi kaç m/s2 dir?
a) 2 b)3 c)5 d) 7 e) 9
a) 1 b)3 c)6 d) 7 e) 9
4) 9)
Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden B cisminin ivmesi 2 Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden A cisminin ivmesi 2
m/s2 ise A cisminin ivmesi kaç m/s2 dir? m/s2 dir. B cisminin ivmesinin A’nın ivmesinin iki katı
olması için F kuvvetinin en küçük değeri kaç N olmalıdır?
a) 1 b)2 c)4 d) 7 e) 9
a) 2 b)3 c)6 d) 7 e) 9
5) 10)
Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden A cisminin ivmesi Şekildeki özdeş A ve B cisimlerinden A cisminin ivmesi
2m/s2 ise B cisminin ivmesi kaç m/s2 dir? 4m/s2 ise B cisminin ivmesi kaç m/s2 dir?
a) 1 b)2 c)3 d) 4 e) 5 a) 0 b)1 c)2 d) 3 e) 4
31
11) 16)
Şekildeki cismin ivmesi Şekildeki cismin ivmesi
kaç m/s2 ‘dir? kaç m/s2 ‘dir?
Sin37=0,6 sin53=0,8 Sin37=0,6 sin53=0,8
Cos37=0,8 cos53=0,6 Cos37=0,8 cos53=0,6
a) 0 b)5 c)10 d) 12 e) 15 a) 0 b)1 c)3 d) 7 e) 9
12) 17)
Şekildeki cismin ivmesi
kaç m/s2 ‘dir?
Sin37=0,6 sin53=0,8
Cos37=0,8 cos53=0,6
Şekilde tüm yüzeylerde sürtünme katsayısı 0,2’dir.Sistem

serbest bırakılıyor.T ip gerilmesi kaç N’dur? a) 0 b)1 c)3 d) 5 e) 6
(İp ağırlıkları önemsizdir) (g= 10m/s2 )
13) 18)
Sürtünme yalnızca cisim
Şekildeki cismin ivmesi ile araç arasında
kaç m/s2 ‘dir? vardır.Cismin düşmeden
hareket etmesi için aracın
Sin37=0,6 sin53=0,8
ivmesi kaç m/s2 olmalıdır
Cos37=0,8 cos53=0,6
a) 0 b)1 c)3 d) 7 e) 10
14) 19)
Şekildeki cismin ivmesi
kaç m/s2 ‘dir?
Sin37=0,6 sin53=0,8
Cos37=0,8 cos53=0,6
Şekildeki bütün yüzeylerde sürtünme katsayısı
0,2’dir.2kg’lık cismin kaymadan hareket etmesini
sağlayacak F kuvvetinin max değerinin, bu sırada oluşan T
a) 0 b)1 c)2 d) 7 e) 9 gerilme kuvvetine oranı nedir? (g= 10m/s2 )
15) 20)
Şekildeki cisimlerin
ivmesi kaç m/s2 ‘dir?
Sin37=0,6 sin53=0,8
Cos37=0,8
Şekildeki 2 kg’lık cisme 20N büyüklüğünde sabit kuvvet
cos53=0,6 uygulanıyor.Cisimlerin ivmelerinin eşit olabilmesi için
cisimler arası zeminin sürtünme katsayısı ne olmalıdır?
( 8kg’lık cisim ile zemin arası sürtünmesizdir) (g= 10m/s2 )
a) 0 b)1 c)3 d) 7 e) 9
32
KONU İZLEME TESTİ-1
1) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur. 6) Kuzeye 2V hızı ile gitmekte olan A aracının sürücüsü, 4V
a) Yönleri aynı olan vektörler eşittir. hızı ile güneye giden B aracını hangi yöne kaç V hızı ile
b) Uzunluk vektörel büyüklüktür gidiyor görür?
c) Vektörel büyüklüklerde yön önemli değildir a) Kuzeye 6V
d) Dengeleyici kuvvet bileşke kuvvet ile aynı yöndedir. b) Güneye 2V
e) Yönleri zıt iki vektörün toplamı matematiksel çıkarma c) Kuzeye 2V
işlemi ile bulunur. d) Güneye 6V
e) Güneye 8V
2) 7)
Aşağıdakilerden hangisi her zaman doğrudur.
a) Bir motorun bir nehri geçme süresini akıntı hızı
belirler.
b) Bir motorun bir nehri geçme süresini motorun hızı
belirler.
c) Nehrin akıntı hızı motorun hızını arttırır.
d) Yüzücüler akıntıya karşı daha hızlı yüzer.
e) Yerden nehirde yüzen ördeğe bakan gözlemci sadece
ördeğin hızını görür.
3) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur. 8) K aracı L aracını doğuya 2V hızı ile, M aracını batıya 2V
a) Kuvvet artarsa ivme azalır hızı ile gidiyor görüyor.L aracının hızı doğuya V ise M
b) Sabit hızla hareket eden bir aracın kütlesi arttırılırsa aracının hızı ve yönü nedir?
hızı azalır a) Batıya V
c) Sabit ivmeli harekette hız sabittir. b) Batıya 3V
d) İvme negatifse cisim her zaman yavaşlar c) Doğuya V
e) Sabit ivmeli harekette,eşit zamanda eşit yollar alınır. d) Doğuya 3V
e) Doğuya 4V
4) Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır. 9)
a) Ağaçtan düşen elmaya sürtünme kuvveti etki eder.
b) Statik sürtünme kuvveti,kinetik sürtünme kuvvetinden
büyüktür.
c) Sürtünme kuvveti daima hareket yönüne terstir.
d)Sabit hızlı bir cisme etkiyen kuvvet sıfırsa cisim sabit
hızlı hareketine devam eder.
e) Otoyolların asvalt yapılmasının nedeni sürtünmeyi
azaltmaktır.
5) 10)
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır.
a) Bardağı sürtünme kuvveti sayesinde tutarız.
b) Araçların tekerine kışın zincir takılması sürtünmeyi
azaltır.
c) Ağırlığın yönü daima yerin merkezine doğrudur.
d) Yağmur yağması tekerlek ile asvalt arasındaki
sürtünmeyi azaltır.
e) Sürtünme sonucu ısı enerjisi açığa çıkar.
33
11) 16)
Şekildeki cismin ivmesi kaç
N’dur. (g=10 m/s2 )
(sin37=0,6 cos37= 0,8
Şekildeki cisimlerin ivmesi kaç m/s2 ‘dir? (g=10 m/s2 )

a)2 b) 4 c) 6 d) 8 e)10
a)1 b) 2 c) 3 d) 4 e)5
12) 17)
Şekildeki cisimler arasındaki T ip Şekildeki cismin ivmesi kaç
gerilmesi kaç N’dur? (g=10 m/s2 ) N’dur. (g=10 m/s2 )
(sin37=0,6 cos37= 0,8 )
a)2,4 b) 4,8 c) 6,2 d) 8 e)10
a)9 b) 18 c) 27 d) 36 e) 48
13) 18)
Şekildeki cisimler Şekildeki cisimler arasındaki
arasındaki T ip gerilmesi T ip gerilimi kaç N’dur.
kaç N’dur? (g=10 m/s2 ) (g=10 m/s2 )
(sin37=0,6 cos37= 0,8 )
a)19,2 b) 20,8 c) 21,6 d) 23,6 e)27

a)10 b) 15 c) 20 d) 25 e) 30
14) 19)
Şekildeki cisimler
arasındaki T ip gerilmesi
kaç N’dur? (g=10 m/s2 )
Şekildeki cisimler arasındaki ipte oluşan T ip gerilmesi kaç

N’dur? (g=10 m/s2 )
a)2 b) 4 c) 10 d) 12 e)16
a)50 b) 65 c) 70 d) 75 e) 80
15) 20)
Şekildeki cisimlerin ivmesi
kaç N’dur.(k=0) (g=10 m/s2 )
(sin37=0,6 cos37= 0,8)
A cisminin B cismine uyguladığı tepki kuvveti kaç N’dur? (Sin53=0,8 cos 53= 0,6)
(g=10 m/s2 )
a)5 b) 7,5 c) 10 d) 12,5 e)17,5

a)1,9 b) 2,7 c) 3,8 d) 4,5 e)5,6
34
Eylemsizlik İlkesi kavrama soruları
1) 4)
2) 5)
3) 6)
35
7) 10)
8) 11)
9) 12)
36
13) 16)
14) 17)
15) 18)
37
19) 22)
20) 23)
21) 24)
38
BİR BOYUTTA SABİT İVMELİ HAREKET
Bir doğru boyunca hızı eşit zaman aralıklarında eşit miktarda artan veya azalan cisimlerin yaptığı harekettir.
*Hızlanan veya yavaşlayan bir arabanın,piste inen bir uçağın yaptığı hareketler bir boyutta sabit ivmeli hareket
yaparlar.
*Doğru boyunca harekette doğrunun sağ tarafı + yön,sol tarafı - yön olarak seçilebilir.Bu şekilde seçim bizim problemi
doğru anlamamıza ,grafikleri doğru yorumlamamıza yardımcı olur.
+ YÖNDE DÜZGÜN HIZLANAN HAREKET
Zaman(s) 0 1 2 3 4
Hız (m/s) 0 5 10 15 20
*Cisim eşit zaman aralıklarında eşit miktarda hızlanır.

*Cismin ivmesi hareket boyunca sabittir.
*Hareket denklemleri;
1 𝛥𝑉 𝑉𝑠𝑜𝑛 −𝑉𝑖𝑙𝑘
X=𝑉𝑜 𝑡 + 2 𝑎𝑡 2 𝑎= =
𝛥𝑋 𝑡 𝑠𝑜𝑛 − 𝑡 𝑖𝑙𝑘
V=𝑉𝑜 + 𝑎𝑡
𝑉 2 = 𝑉𝑂2 + 2𝑎𝑥 (zamansız hız denklemi)
- YÖNDE DÜZGÜN HIZLANAN HAREKET
Zaman(s) 0 1 2 3 4
Hız (m/s) 0 -5 -10 -15 -20
*Cisim eşit zaman aralıklarında eşit miktarda hızlanır.

X=𝑉𝑜 𝑡 + 𝑎𝑡 2 𝑎= =
2
V=𝑉𝑜 + 𝑎𝑡
𝑉 2 = 𝑉𝑂2 + 2𝑎𝑥 (zamansız hız denklemi)
+ YÖNDE DÜZGÜN YAVAŞLAYAN HAREKET

Zaman(s) 0 1 2 3 4
Hız (m/s) 20 15 10 5 0
*Cisim eşit zaman aralıklarında eşit miktarda yavaşlar.

39
1
X=𝑉𝑜 𝑡 − 2 𝑎𝑡 2 𝛥𝑉 𝑉𝑠𝑜𝑛 −𝑉𝑖𝑙𝑘
𝑎= =
V=𝑉𝑜 − 𝑎𝑡
𝑉 2 = 𝑉𝑂2 − 2𝑎𝑥 (zamansız hız denklemi)
- YÖNDE DÜZGÜN YAVAŞLAYAN HAREKET
Zaman(s) 0 1 2 3 4
Hız (m/s) -20 -15 -10 -5 0
*Cisim eşit zaman aralıklarında eşit miktarda yavaşlar.

X=𝑉𝑜 𝑡 − 2 𝑎𝑡 2 𝑎= =
V=𝑉𝑜 − 𝑎𝑡
𝑉 2 = 𝑉𝑂2 − 2𝑎𝑥 (zamansız hız denklemi)
GRAFİKLER VE ANLAMLARI:
a) Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan ,cismin yerdeğiştirmesini verir.X ekseninin üstünde kalan alan +x
yönünde yerdeğiştirmeyi,x ekseninin altında kalan alan –x yönündeki yerdeğiştirmeyi anlatır.Toplam
yerdeğiştirme alanların farkına eşittir.
b) Hız-zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir.Sonuç pozitif çıkarsa hızlanmayı,negatif çıkarsa yavaşlamayı
anlatır.
c) Hız-zaman grafiğinde doğru yada eğri x ekseninden uzaklaşıyorsa hızlanmayı,x eksenine yaklaşıyorsa
yavaşlamayı anlatır.
d) Hız-zaman grafiğinde hızın sıfır olup,x ekseninin diğer tarafına geçmesi hareketlinin yön değiştirmesini
anlatır.
e) Konum-zaman grafiğinin eğrisi aşağı kavisli ise hızlanmayı,yukarı kavisli ise yavaşlamayı anlatır.Grafik
doğru orantı şeklinde ise sabit hızlı hareketi anlatır.
f) İvme-zaman grafiğinin altında kalan alan hız değişimini verir.x ekseninin üstünde kalan alan hız artışını,x
ekseninin altında kalan alan hız azalışını anlatır.Toplam hız değişimi,alanların farkına eşittir.
g) Hızlanan hareketlerde hız ile ivme aynı yönlü,yavaşlayan hareketlerde hız ile ivme zıt yönlüdür.
40
BİR BOYUTTA HAREKET-GRAFİK KAVRAMA
1) 6)
Hareketli kaç kez yön değiştirmiştir

I,II,III Bölgelerindeki ivmeleri bulunuz
2) 7)
I,II Bölgelerindeki ivmeleri bulunuz

3) 8)

4) 9)

5) 10)
I,II,III,IV Bölgelerindeki ivmeleri bulunuz

41
11) 16)
Hareketli kaç kez yavaşlamıştır Hareketli kaç kez hızlanmıştır
12) 17)
13) 18)
14) 19)
15) 20)
42
21) 24)
İlk hızı sıfır olan hareketlinin hız zaman İlk hızı 16 m/s olan hareketlinin hız zaman
grafiğini çizip,yerdeğiştirmesini bulunuz. grafiğini çizip,yerdeğiştirmesini bulunuz.
22) 25)
İlk hızı 50 m/s olan hareketlinin hız zaman

İlk hızı sıfır olan hareketlinin hız zaman grafiğini çizip,yerdeğiştirmesini bulunuz.
grafiğini çizip,yerdeğiştirmesini bulunuz.
23) 26)
İlk hızı 30 m/s olan hareketlinin hız zaman

İlk hızı sıfır olan hareketlinin hız zaman grafiğini çizip,yerdeğiştirmesini bulunuz.
grafiğini çizip,yerdeğiştirmesini bulunuz.
43
27) 30)
Hız zaman grafiği verilen hareketlinin ivme zaman grafiğini

Hız zaman grafiği verilen hareketlinin ivme zaman grafiğini çiziniz
çiziniz
28) 31)
Hız zaman grafiği verilen hareketlinin ivme zaman grafiğini Hız zaman grafiği verilen hareketlinin ivme zaman grafiğini
çiziniz
çiziniz
29) 32)

çiziniz
çiziniz
44
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Duran bir cisme uygulanan net kuvvet sıfır ise cisim...............................................hareket yapar.
2)
Sabit hızlı bir cisme uygulanan net kuvvet sıfır ise cisim...............................................hareket yapar.
3)
Duran bir cisme uygulanan net kuvvet sıfırdan farklı ise cisim...............................................hareket yapar.
4)
Sabit hızlı bir cisme uygulanan net kuvvet sıfırdan farklı ise cisim...............................................hareket yapar.
5)
Net kuvvet artarsa......................................artar.
6)
Sabit kuvvet uygulanan hareket halindeki cismin kütlesi arttırılırsa ivmesi........................
7)
İvme,hız ve kuvvet......................................................büyüklüklerdir.
8)
Doğada her etki kuvvetine karşılık......................................kuvveti oluşur.
9)
Etki ve tepki kuvvetleri eşit büyüklükte ve...........................yönlüdür.
10)
Etki ve tepki kuvvetlerinin başlangıç noktaları..................................
11)
Etki ve tepki kuvvetlerinin toplamı..................................................
12)
Birden fazla kuvvetin etkisini tek başına gösteren kuvvet........................................kuvvetttir.
13)
Bir cisim sayı doğrusuna göre pozitif yönde ilerliyorsa hızı ....................................
14)
Düzgün yavaşlama hareketi yapan bir cismin ivmesi.................................
15)
Sabit hızlı hareket yapan bir cismin ivmesi...............................
16)
Bir saniyede yapılan yerdeğiştimeye........................denir.
17)
Bir saniyede hızdaki artış veya azalışa............................denir.
18)
Duran bir cisme kuvvet uygulanırsa ivmesi.................................olur.
19)
Hareket halindeki cisim fren yaparsa ivmesi.......................................olur.
20)
Cismin hareketini zorlaştıran,yer ile cisim arasında oluşan kuvvete.........................................kuvveti denir
21)
Sürtünme kuvvetinin yönü,net kuvvetin yönü ile...............................
22)
Cismin kütlesi artarsa sürtünme kuvveti................................
23)
Zeminin sürtünme katsayısı artarsa sürtünme kuvveti................................
24)
Cismin yere değen yüzey alanı artarsa sürtünme kuvveti..............................
25)
Statik sürtünme kuvveti,kinetik sürtünme kuvvetinden...................................
45
DOĞRU YANLIŞ
1)
Duran bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cisim durmaya devam eder.
2)
Sabit hızlı bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cisim yavaşlar.
3)
Sabit hızlı cisimlere net kuvvet etki etmez.
4)
Bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi sıfır değilse ivmeli hareket yapar.
5)
İvmenin nedeni kuvvettir.
6)
Bütün cisimler ivmeli hareket yapar.
7)
Sürtünmeli bir yolda ilerleyen sabit hızlı cismin kütlesi arttırılırsa,sabit hızlı harekete devam eder
8)
İvmeli hareket yapan cismin kütlesi arttırılırsa ivmesi artar.
9)
Sürtünme kuvveti hareketi engelleyici etki yapar.
10)
Sürtünme kuvveti artarsa ivme azalır.
11)
Cismin kütlesi artarsa sürtünme kuvveti artar.
12)
Sürtünme kuvveti cisimlerin yüzey alanına bağlı değildir.
13)
Sürtünme kuvveti zeminin büyüklüğüne bağlı değildir.
14)
Cisim harekete geçene kadar statik sürtünme kuvveti etkisindedir.
15)
Hareket eden cisimlere kinetik sürtünme kuvveti etkir.
16)
Daima kinetik sürtünme kuvveti,statik sürtünme kuvvetinden büyüktür.
17)
İvme sn'deki hızda azalış veya artıştır.
18)
İvmeli hareket eden cisimler ya hızlanır yada yavaşlar.
19)
Etki ve tepki kuvvetlerinin toplamı sıfırdır.
20)
Etki ve tepki kuvvetlerinin yönleri aynıdır.
21)
Etki ve tepki kuvvetlerinin şiddetleri eşittir.
22)
Hız- zaman grafiğinin altında kalan alan yerdeğiştirmeyi verir.
23)
İvme-zaman grafiğinin altında kalan alan hızdaki değişimi verir.
24)
Hız-zaman grafiğinim eğimi ivmeyi verir.
25)
Hız-zaman grafiğinde X ekseninden uzaklaşma hızdaki artışı anlatır.
46
HAVANIN OLMADIĞI YERDE SERBEST DÜŞEN CİSİMLER
Hava direncinin olmadığı ideal ortamlarda ilk hızı sıfır olan cisimlerin yaptığı düşme hareketine serbest düşme denir.
*Serbest düşen cisim bir doğru boyunca hareket eder.
* Serbest bırakılan cismin yere düşmesini sağlayan kuvvet yerçekimidir.
*Sürtünmesiz ortamda bir tüy ile bir bir çelik bilye aynı yükseklikten serbest bırakılırsa ikisi de aynı sürede yere düşer.
*Sürtünmeli ortamda bir tüy ile bir bir çelik bilye aynı yükseklikten serbest bırakılırsa demir bilye daha önce yere düşer.
*Hareketin ivmesi yerçekim ivmesi(g)’dir

*Cismin hızı saniye’de 10 m/s artar.
*Düşülen yükseklikler sırayla 5,15,25,35,……..şeklindedir.
*Cisim düşeyde düzgün hızlanan hareket yapar.
𝟏
*Hareket denklemleri; h=𝟐 𝒈𝒕𝟐
V=𝒈𝒕
𝟐
𝑽 = 𝟐𝒈𝒉 (zamansız hız denklemi)
Zaman(s) 0 1 2 3 4 5 6 7 8
İvme(g) 0 10 10 10 10 10 10 10 10
Hız(m/s) 0 10 20 30 40 50 60 70 80
Düşülen 0 5 15 25 35 45 55 65 75
yükseklik(m)
g=10m/s2 alınmıştır.
3 saniyede toplam düşülen yükseklik ;5m+15m+25m=45m
5 saniyede toplam düşülen yükseklik ;5m+15m+25m+35m+45m=125m olur.
SERBEST DÜŞEN CİSİMLERE ETKİ EDEN SÜRTÜNME KUVVETİNİN BAĞLI OLDUĞU DEĞİŞKENLER
Cisimler hava ortamında serbest düşmeye bırakılırsa,cismin hava ile temas eden yüzeylerine sürtünme kuvveti
etki eder. Bu kuvvet cismin ağırlığına zıt yönde oluşur.
 Hava direnci cismin hava ile temasta olan yüzeyi ile doğru orantılıdır.
 Hava direnci yüzeyin cinsine bağlıdır.
 Hava direnci cismin hızının karesi ile doğru orantılıdır.
FD= kAV2 şeklindedir.
k:Cismin biçimine ve içinde hareket ettiği akışkanın özkütlesine bağlı bir katsayıdır.
K en küçük değerini damla modelinde,en büyük değerini içi boş yarım kürede alır.
47
LİMİT HIZ (TERMİNAL HIZ)
Sürtünmeli ortamda serbest bırakılan bir cisme etki eden sürtünme kuvveti hızın karesi ile doğru orantılı olarak
sürekli artar. Bir süre sonunda bu kuvvet öyle bir değere gelir ki cismi harekete zorlayan ağırlık kuvvetine eşit olur ve
bu andan sonra cisim sabit hızlı hareket yapar.Cismin sabit hızlı hareket yaptığı hız değerine limit hız denilmektedir.
 Yağmur,dolu taneleri limit hız değerine ulaşıp sabit hızlı hareket yapmasaydı,yere çarptıklarında etrafa ve
canlılara çok zarar verirlerdi. mg= kAV2
𝒎𝒈
Vlimit=
𝒌𝑨
1) 6)
Serbest düşen bir cisim yere 2 saniyede ulaşıyor.Cisim kaç Serbest düşmeye bırakılan bir cisim yere 4 saniyede
metreden bırakılmıştır? varıyor.Cisim yere kaç m/s hızla çarpar?
A) 5 B) 10 C) 20 D) 25 E) 40 A) 2 B) 4 C) 10 D) 20 E) 40
2) 7)
Serbest düşen bir cisim yere 80 m/s hızla çarpıyor.Cismin Kütleleri oranı m1/m2= 1/2 olan iki cisim,h1/h2= 4/1 olan
atıldığı yükseklik kaç metredir. g =10m/s2 yüksekliklerden serbest düşmeye bırakılıyorlar.Yere varış
sürelerinin t/t oranı kaç olur?
a) 125 b) 180 c) 245 d) 320 e) 500
A) 1 B) 2 C) 2 D) 4 E) 8
3) 8)
20 metre yükseklikten serbest düşmeye bırakılan bir cisim Serbest düşen bir cisim ilk t saniyede 5 metre yükseklik
yere kaç m/s hızla çarpar? iniyor.İkinci t saniyede x,üçüncü t saniyede y yüksekliğini
inmiş ise bunlar kaçar metredir?
A) 5 B) 10 C) 20 D) 25 E) 40
A) x=15 B) x= 10 C) x= 10 D) x= 20 E) x= 5
y=25 y= 20 y= 15 y= 45 y= 5
4) 9)
80 metre yükseklikten serbest düşen bir cisim yere kaç Serbest düşen bir cisim,yere varmaya 1 saniye kala 35
saniyede varır? metre yükseklikte bulunuyor.Bu cisim kaç metre
yükseklikten bırakılmıştır?
A) 2 B) 4 C) 8 D) 12 E) 16
A) 45 B) 50 C) 70 D) 80 E) 125
5) 10)
80 m yükseklikten serbest düşen bir cisim yere kaç m/s h yüksekliğinden serbest bırakılan bir cismin yere çarpma
hızla çarpar? g =10m/s2 hızı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
a) 20 b) 30 c) 40 d) 50 e) 60 A) gh/2 B) gh C) 2gh D) 𝑔ℎ E) 2𝑔ℎ
48
11) 15)
Kütlesi 2 kg olan bir cisim serbest düşerken limit hıza Kütlesi 4 kg olan bir cisme,serbest düşme sırasında
eriştiğinde hava direnci kaç Newton olur? etkiyen maksimum hava direnci kaç Newton olur?
a) 1 b) 2 c) 4 d) 20 e) 40 a) 2 b) 4 c) 10 d) 20 e) 40
12) 16)
Bir cisim,h kadar yüksekten serbest bırakıldığında 100 m/s m kütleli cisim yerden h kadar yükseklikten serbest
hızla yere çarpıyor.Cisim kaç metre yükseklikten bırakılıyor.
bırakılmıştır? Cisim yere çarpmadan önceki son saniyede 55 m yol
aldığına göre cismin atıldığı yükseklik kaç m’dir?
a) 100 b) 180 c) 245 d) 420 e) 500
a) 80 b) 125 c) 145 d) 180 e) 245
13) 17)
14) 18)
Bir cisim h kadar yükseklikten serbest bırakıldığında son
saniyede 65m yol alarak yere düşüyor.
Buna göre cismin uçuş süresi kaç saniyedir?
a) 1 b) 2 c) 4 d) 6 e) 8
49
19) 22)
245 m yükseklikten serbest bırakılan 2 kg’lık bir cismin
atıştan 4 s sonra yerden yüksekliği kaç metredir?
a) 80 b) 125 c) 165 d) 180 e) 200
VB  V A 4 h1
Serbest bırakılan bir cisim için = ise
VA 3 h1  h2
oranı kaçtır?
8 9 3 7 8
a) b) c) d) e)
51 49 13 22 19
20) 23)
500 m yükseklikten serbest bırakılan bir cismin yerden
255m yüksekte hızı ne olur?
a) 60 b) 70 c) 80 d) 90 e) 100
4 2 3
A) 2 B) 1 C) D) E)
5 3 5
21) 24)
Bozuk bir musluktan damlayan su damlası 0,2 sn sonra Sürtünmesiz ortamda serbest düşen bir cisim için
yere çarpıyor.Buna göre,musluğun yerden yüksekliği kaç aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
metredir?(g:10 m/sn2)
a) Cisme etkiyen yerçekimi ivmesi sürekli artar
A) 0,4 B) 0,6 C) 0,8 D) 1 E) 2 b) Cisim hızlanan hareket yapar
c) Cisim ivmeli hareket yapar
d) Cismin aldığı yollar sürekli artar
e) Cismin hız her saniye yerçekim ivmesi kadar artar
50
YUKARIDAN AŞAĞI DÜŞEY ATIŞ
Yerden belli bir yükseklikten bir ilk hızla atılan cisimlerin yaptığı harekettir.
 Cisme etki eden kuvvet yerçekimi kuvvetidir.

 Cisim atıldıktan itibaren saniyede 10 m/s hız kazanır
 Cismin atıldığı andaki yerden yüksekliği hız zaman grafiği çizilerek bulunabilir.
 Cisim düşeyde ilk hızlı hızlanan hareket yapar.
Aşağı yön (+) seçilirse
Aşağı yön (-) seçilirse
1) 40 m/s hızla düşey aşağı atılan 5 kg kütleli cisim 3 2) 5 kg’lık bir cisim 50 m/s hızla düşey aşağı atılıyor.
saniye sonra yere çarpıyor.Kaç metre yüksekten 5 saniye sonra yere çarptığına göre yere çarpma
atılmıştır. hızı nedir?
A) 100 B) 125 C) 165 D) 200 E) 245 A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 100
3) Yerden 105 metre yüksekten düşey olarak atılan 4) Düşey aşağı atılan 3 kg’lık bir cisim yere 80 m/s
2 kg’lık bir cisim yere 50 m/s hızla çarpıyor.Atılış hızla 4 saniyede çarpıyor. Atılış yüksekliği kaç
hızı nedir? metredir.
A) 10 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35 A) 100 B) 125 C) 165 D) 200 E) 240
51
AŞAĞIDAN YUKARI DÜŞEY ATIŞ
Yerden bir ilk hızla atılan cisimlerin yaptığı harekettir.
 Cisim yukarı çıkarken düzgün yavaşlayan hareket,yukarıdan aşağı inerken serbest düşme hareketi yapar.
 Çıkış ve iniş simetriktir.Cisim t saniyede yukarı çıkar t saniye de aşağı iner.Cismin havada kalış süresi 2t’dir.
Yukarı yön (+) alınırsa
𝑉𝑜 𝑉 𝑉2
tç = 𝑔
tu = 2 𝑔𝑜 hmax = 2𝑔𝑜
1) Aşağıdan yukarı 40m/s hızla atılan bir cismin atıştan 7 s 5) Aşağıdan yukarı atılan bir cisim toplam 360 m yol
sonraki hızı nedir? almıştır.Cismin atılış hızı kaç m/s’dir?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50 A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 60
2) Aşağıdan yukarı 60m/s hızla atılan bir cisim kaç 6) Aşağıdan yukarı atılan bir cisim düşene kadar sırasıyla
saniyede atıldığı noktaya gelir? hangi hareketleri yapar
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 15
3) Aşağıdan yukarı 80m/s hızla atılan bir cismin atıştan 6 s 7) İki cisim aynı anda 50 ve 30 m/s hızla aşağıdan yukarı
sonra yerden yüksekliği nedir? atılıyor.30m/s hızla atılan cisim yere çarptığı anda diğeri
yerden kaç m yüksektedir?
A) 100 B) 120 C) 240 D) 300 E) 500
A) 100 B) 120 C) 240 D) 300 E) 500
4) Aşağıdan yukarı atılan bir cisim yere 50m/s hızla 8) Aşağıdan yukarı 60 m/s hızla bir cisim atıldığı anda,bir
çarpıyor,cisim en fazla kaç m yükselmiştir? çocuk 8m/s sabit hızla koşmaya başlıyor.Yukarı atılan
cisim yere çarptığı an ,çocuk kaç metre koşmuş olur?
A) 100 B) 125 C) 240 D) 300 E) 500
A) 84 B) 88 C) 96 D) 110 E) 120
52
9) 12)
Aşağıdan yukarı atılan bir cisim maksimum yüksekliğe Bir kulenin tepesindeki çocuk elindeki topu düşey aşağı
çıktıktan 3 saniye sonra yerden 275 yüksekte olduğuna doğru 20 m/sn hızla atıyor.Top 3 saniye sonra yere
göre atılış hızı kaç m/s’dir? çarptığına göre,binanın yerden yüksekliği kaç metredir?
(g:10 m/sn2)
A) 50 B) 60 C) 70 D) 80 E) 90
A)90 B)105 C)120 D)135 E)150
10) 13)
Aşağıdan yukarı düşey dorultuda 50 m/sn hızla atılan bir Yerden 50 m/s hızla bir cisim düşey yukarı atılıyor.Atıştan
cismin 3 saniye sonra hızı kaç m/sn olur? (g:10 m/sn2) 7 s sonra cismin yerden yüksekliği kaç metredir?
A)5 B)15 C)20 D)35 E)40 A)80 B)100 C)105 D)115 E)125
11) 14)
30 m/s hızla bir A cismi aşağıdan yukarıya atıldığı anda, 2
kg’lık bir B cismi 3 m/s2 ivmeyle düzgün hızlanan harekete
başlıyor.A cisminin, yere düştüğü andan sonra geçen 4
saniyelik sürede B cismi kaç metre yol alır?
A) 50 B) 72 C) 96 D) 112 E) 125
53
1 BOYUTTA HAREKET-ORTA DÜZEY
1) 4)
2) 5)
3) 6)
54
7) 10)
8) 11)
9) 12)
55
13) 16)
14) 17)
15) 18)
56
19) 22)
20) 23)
21) 24)
57
2 BOYUTTA SABİT İVMELİ HAREKET
1. YATAY ATIŞ
Yerden belli bir yükseklikten yatay olarak atılan cisimlerin yaptığı harekettir.
 Cisim yatayda sabit hızlı hareket,düşeyde serbest düşme hareketi yapar.

 Cismin havada kalış süresi ,atılış anındaki yerden yüksekliğine bağlıdır.
 Cismin düşey hızı saniyede 10 m/s artar,yatay hız (V0 ) hareket boyunca sabittir.
 Cismin yere çarpma hızı,yatay ve düşey hızının bileşkesidir.
X=V0x.t cismin yatayda aldığı yol

1
h= 2g.t2 cismin düşeyde yaptığı yerdeğiştirme
Vy = g.t
V2= 𝑉𝑋2 +𝑉𝑌2
58
EĞİK ATIŞ
Yerden yatayla bir açı yapacak şekilde atılan cisimlerin yaptığı harekettir.
*Cismin atılış hızının yatay ve düşey bileşenleri vardır.
* Cisim düşeyde aşağıdan yukarı düşey atış hareketi,yatayda sabit hızlı hareket yapar.
* Cismin yatay hızı sabittir,düşey hız önce azalır,sıfır olur,sonra ters yönde tekrar artar.
* Cismin tepeye çıkış süresi,iniş süresine eşittir.
*θ=450 olduğunda menzil max olur. Xmax =4.hmax
*Cisimlerin hızları aynı olmak şartıyla birbirini 90o’ye tamamlayan açılarla atıldıklarında menzilleri eşit olur.
GRAFİKLER:
59
YATAY ATIŞ-EĞİK ATIŞ HAREKETLERİ
1) 6)
20 m/s yatay hızla atılan 40m/s yatay hızla atılan
cisim 3 saniye sonra yere cisim düşey 80 m
çarpıyor.Yere çarpma hızı düştüğü andaki hızı kaç
kaç m/s’dir? m/s’dir?
A) 10 2 B) 10 3 C) 10 5 D) 10 13 E) 10 15 A) 40 2 B) 40 3 C) 50 2 D) 50 3 E) 100
2) 7)
320 m yüksekten yatay Cisim Yere çarptığında
atılan cisim yere 100 yatay hızı 60m/s ise
m/s hızla çarpıyor.Vx cismin yere çarpma hızı
atılış hızı kaç m/s’dir? nedir?
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 80 A) 40 2 B) 40 3 C) 50 2 D) 60 2 E) 100
3) 8)
Cisim 10 saniyede yere Cisim 4 saniyede yere
çarptığına göre cismin çarptığına göre cismin
yere çarpma hızı nedir? atıştan 3 saniye sonraki
hızı nedir?
A) 10 2 B) 10 3 C) 20 5 D) 20 13 E) 20 26 A) 30 2 B) 40 3 C) 50 2 D) 60 2 E) 100
4) 9)
Şekildeki cismin atıştan 4 Şekildeki cismin atıştan 5
saniye sonraki düşey ve saniye sonraki düşey ve
yatay hızları eşit yatay hızları eşit olduğuna
olduğuna göre,atıştan 2 göre,atıştan 3 saniye
saniye sonraki hızı nedir? sonraki hızı nedir?
A) 10 2 B) 10 3 C) 10 21 D) 10 28 E) 10 34
A) 10 2 B) 10 3 C) 20 5 D) 20 13 E) 20 26
5) 10)
Şekildeki cisim düşeyde Şekildeki cisim düşeyde
20m indiğinde hızı 80m indiğinde hızı 50m/s
20 2m/s oluyor.Cismin oluyor.Cismin atıştan 3

atıştan 3 saniye sonraki saniye sonraki hızı ne
hızı ne olur? olur?
A) 10 2 B) 10 3 C) 10 5 D) 10 13 E) 10 15 A) 30 2 B) 30 3 C) 30 5 D) 30 7 E) 30 11
60
11) 15)
Şekilde verilenlere Cisimler aynı anda
𝑉1 yere düştüğüne
göre =?
𝑉2 göre x uzaklığı kaç
metredir?
45 35 27 3 4
A) 44 B) 30 C) 20 D) 5 E) 5 A)20 B) 40 C) 50 D) 60 E) 80
12) 𝑉1 2 ℎ1 16)
= ise =? Cisimler aynı anda
𝑉2 3 ℎ2
yere düştüğüne
göre x uzaklığı kaç
metredir?
25 35 27
A) B) C) D) 2 E)1 A) 50 B) 70 C) 80 D) 100 E) 120
4 6 10
13) 17)
Şekilde verilenlere Yatay atılan topa
𝑉1 çocuğun ayağı ile
göre =?
𝑉2 𝑉1
vurabilmesi için
𝑉2
ne olmalıdır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
25 35 8 3
A) 4
B) 6
C) 3 D) 2 E)1
14) 18)
𝑉1 2 ℎ1 Yatay atılan topa
= ise =?
𝑉2 5 ℎ2 çocuğun ayağı ile
𝑉1
vurabilmesi için
𝑉2
ne olmalıdır?
275 225 9 2 1
A) 3
B) 4
C) 4 D) 3 E)3
25 35 16 15
A) 4
B) 6
C) 9
D) 11 E)1
61
19) 23)
hmax=? Cisim atıldıktan 4
saniye sonra
yerden yükseklİği
kaç metredir
A) 20 B) 25 C) 45 D) 60 E) 80 A) 20 B) 25 C) 40 D) 60 E) 80
20) 24) Cisim atıldıktan 10

saniye sonra
Cisim atıldıktan 3
yerden yükseklİği
saniye sonraki hızı
kaç metredir
nedir?
A) 200 B) 250 C) 300 D) 350 E) 400

A) 20 B) 25 C) 40 D) 60 E) 80
21) 25)
Cisim atıldıktan 5 𝑋1
=?
saniye sonraki hızı 𝑋2
nedir?
A) 10 2 B) 10 3 C) 20 5 D) 20 13 E) 20 26 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
22) 26)
tu=? 𝑉1
=?
𝑉2
XMENZİL=?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
62
27) 31)
Şekilde verilenlere hmax=?
göre hmax=8m
ise Xmenzil=? Xmenz =?
A) 20 B) 32 C) 40 D) 54 E) 65
28) 32)
Şekilde verilenlere hmax=?
göre Xmenz =60m
Xmenz =?
ise hmax=?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 40
29) 33)
Xmenz =320m ise A noktasından eğik
atılan topu O
atıştan 3 saniye
noktasından koşan
sonra düşey hız
çocuğun
nedir?
yakalayabilmesi için
V=?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 40
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 40
30) 34)
Xmenz =180m ise A noktasından eğik
atılan topu O
atıştan 4 saniye
noktasından koşan
sonra düşey hız
çocuğun
nedir?
yakalayabilmesi için
hmax=?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 40
275 225 125 2 1

A) 3
B) 4
C) 4
D) 3 E)3
63
1) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur. 6)

Hareketlinin I.bölgedeki
a) İvme her zaman hız artışını ifade eder.
b) Konum skaler büyüklüktür ivmesi a1 ,II.bölgedeki
c) Vektörel büyüklüklerde yön önemli değildir 𝒂𝟏
ivmesi a2’dir. oranı
d) Sürtünmesiz ortamda düşen cisimlerde kütle önemli 𝒂𝟐
değildir. nedir?
e) Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cisimler sabit hızlı 1
hareket yapar a) b)1 c)2 d)3 e) 4
2
2) 7)
Şekilde hız-zaman
a) Hız skaler büyüklüktür. grafiği verilen hareketli
b) + yönde ilerleyen hareketlilerin ivmesi pozitiftir. kaç kez hızlanmıştır
c) Hız zaman grafiğinin eğimi sürati verir.
d) Konum zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir.
e) Düzgün hızlanan hareketlilerin ivmesi sabittir.
a) 1 b)2 c)3 d)4 e) 5
3) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur. 8)

Şekilde hız-zaman
a) Kuvvet artarsa ivme azalır
b) Sürtünmeli ortamda sabit hızla hareket eden bir aracın grafiği verilen hareketli
kütlesi arttırılırsa hızı azalır kaç kez yön
c) Sabit ivmeli harekette hız sabittir. değiştirmiştir
d) İvme negatifse cisim her zaman yavaşlar
e) Sabit ivmeli harekette,eşit zamanda eşit yollar alınır.
a) 1 b)2 c)3 d)4 e) 5
4) Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır. 9)

Şekilde ivme-zaman grafiği
a) Sürtünmesiz ortamda bir elmayla bir tüy aynı
yükseklikten bırakıldığında aynı sürede yere düşer. verilen hareketlinin t=0
b) Sürtünmeli ortamda serbest düşen cisimlere uygulanan anındaki hızı 18m/s’dir.
direnç kuvveti cismin şekline bağlıdır..
c) Aşağıdan yukarı atılan cisimlerin ivmesi önce azalır t=10 s anındaki hızı kaç
sonra artar. m/s’dir?
d)Yatay atış hareketinde cismin havada kalma süresi atılış
yüksekliğine bağlıdır. a) 2 b)8 c)10 d)14 e) 56
e) Eğik atış hareketinde max yüksekliğe çıkış süresi,uçuş
süresinin yarısıdır.
5) 10)
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır. Şekilde hız-zaman grafiği
a) Yerdeğiştirme vektörel,sürat skalerdir. verilen hareketlinin 10
b) Sürtünmeli ortamda yüzey alanı büyük cisimler daha saniyede yaptığı
uzun süre havada kalırlar. yerdeğiştirme kaç
c) Atış hereketlerinin ivmesi yerçekim ivmesidir. metredir?
d) Hız zaman grafiğinde x eksenine doğru yaklaşan çizgiler
hızlanmayı anlatır.
e) Sürtünmeli ortamda cisimlerin ulaşabileceği en büyük a) 72 b)96 c)124 d)144 e)178
hız limit hızdır.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
64
11) 16)
Cisim 12 saniyede yere
Sürtünmeli ortamda ağırlığı 30 Newton olan bir cismin
çarptığına göre cismin kazanabileceği en büyük hız değeri 40m/s’dir.Cisme
atıştan 1 saniye sonraki uygulanan hava direncinin max değeri kaç Newton’dur?
hızı nedir? (Sürtünme (g=10 m/s2 )
yoktur)
a) 3 b)50 c)30 d)300 e)1200
a) 10 b)10 2 c)20 d) 20 2 e)30
12) 17)
Şekildeki cisim düşeyde Aralarında 300m mesafe varken 40m/s
125m indiğinde hızı hızla atılan A ve B cisimlerinin atıştan 3
50 2m/s oluyor. Cismin saniye sonra aralarındaki mesafe kaç
atıştan 3 saniye sonraki metredir?(Sürtünme yoktur)
hızı ne olur? (Sürtünme
yoktur)
a) 10 b)10 17 c) 10 34 d) 20 17 e)30 a) 20 b )40 c) 55 d) 60 e) 75
13) 18)
Cisim 5 saniyede yere 100m/s hızla eğik atılan
çarptığına göre cismin cisim için XMenzil kaç
atıştan 3 saniye sonra metredir? (Sürtünme
yatayda aldığı yol yoktur)
nedir? (Sürtünme
yoktur) Sin53=0,8 cos53=0,6
a) 60 b)80 c)100 d)110 e)120 a) 520 b)720 c)800 d)880 e)960
14) 19)
Düşey hızı 40 m/s olacak
𝑉1 10 𝒉𝟏
= ise =? şekilde eğik atılan topu
𝑉2 5 𝒉𝟐
O noktasından sabit
(Sürtünme yoktur) hızla koşan çocuğun
yakalayabilmesi için hızı
ne olmalıdır
1
a) 4
3
b) 4
5
c) 4
7
d) 4 e) 4
9 a) 20 b)25 c)30 d)40 e)50
15) 20) Sürtünmesiz ortamda, X gezegeninde10 m yüksekten

Şekilde verilenlere
serbest bırakılan 50N ağırlığındaki cisim yere 2 saniyede
𝑽𝟏 çarpıyor.Aynı gezegende aynı yükseklikten bırakılan 200N
göre =?
𝑽𝟐 ağırlığındaki cisim kaç saniyede yere çarpar?
(Sürtünme yoktur)
a) 1 b)2 c)4 d)8 e)16
1 3 5 7 9
a) 2 b) 4 c) 6 d) 5 e) 7
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
65
2 BOYUTTA HAREKET-ORTA DÜZEY
1) 4)
2) 5)
3) 6)
66
7) 10)
8) 11)
9) 12)
67
13) 16)
14) 17)
15) 18)
68
19) 22)
20) 23)
21) 24)
69
ATIŞ HAREKETLERİ
1) 5)
2) 6)
3) 7)
4) 8)
4h yüksekliğinden
3V hızı ile
bırakılan cisim C
𝐾𝐸𝐴
de duruyor.
𝐾𝐸𝐵
oranı nedir?
70
ATIŞ HAREKETLERİ
1) 4)
2) 5)
3) 6)
71
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin ivmesi..........................................................dir.
2)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cisim her saniye........................................hız kazanır.
3)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cisim atıldıktan 1 saniye sonra..............................aşağı düşer.
4)
5)
6)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin 5. saniyedeki hızı....................................dır.
7)
Sürtünmesiz ortamda aşağıdan yukarı atılan bir cisim her sn ........................hız kaybeder.
8)
Sürtünmesiz ortamda aşağıdan yukarı atılan bir cisim 3 sn'de yukarı çıkmışsa..............sn'de aşağı iner..
9)
Sürtünmesiz ortamda yukarıdan aşağı atılan bir cisim her sn ........................hız kazanır.
10)
................................... ortamda düşen cisimler sürekli hızlanmaz.
11)
Sürtünmeli ortamda düşen cisimlerin ulaşabilecekleri hız değerine....................................................denir.
12)
Atış hareketlerinin ivmesi..............................................................dir.
13)
Yatay atılan cisimlerin................................hızı hareket süresince değişmez.
14)
Yatay atılan cisimler,düşeyde.....................................................................hareketi yapar.
15)
Yatay atılan cisimler,yatayda.....................................................................hareket yapar.
16)
Yatay atılan cisimlerin düşme süresi.........................................................................................bağlıdır.
17)
Yatay atılan cisimlerin .......................................................................düşme süresini etkilemez
18)
Eğik atılan cisimlerde hızın düşey bileşeni.....................................................................................belirler.
19)
Eğik atılan cisimlerde hızın yatay bileşeni......................................................................................belirler.
20)
Eğik atılan cisimler düşeyde......................................................................hareketi yapar.
21)
Eğik atılan cisimler yatayda......................................................................hareketi yapar.
22)
Eğik atılan cisimler düşey hız hareket süresince............................................
23)
Eğik atılan cisimler düşeyde......................................................................hareketi yapar.
24)
Eğik atılan cisimlerde çıkış ve iniş süreleri.....................................
25)
Eğik atılan cisimlerde α=450 ise menzil...............................................
72
DOĞRU YANLIŞ
1)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin ivmesi 10 m/s2'dir
2)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin hızı her sn 10 m/s artar.
3)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cisim her sn 10m aşağı düşer.
4)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin 3. sn de ivmesi 30 m/s2 dir.
5)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin 5.Sn'de hızı 50 m/s'dir.
6)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cismin 2. sn'de düştüğü yükseklik 15 metredir.
7)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen 1kg demir ile 1 kg pamuk aynı sürede yere çarpar.
8)
Sürtünmesiz ortamda serbest düşen cisimlerin yere varış süresi cismin şekline bağlıdır.
9)
Sürtünmeli ortamda serbest düşen cismin hızı sürekli artar.
10)
Sürtünmeli ortamda serbest düşen cisimlerin en büyük hızı limit hızdır.
11)
Aşağıdan yukarı atılan cismin atılış hızı,yere çarpma hızına eşittir.
12)
Aşağıdan yukarı atılan atılan cisimler her sn 10 metre yukarı çıkarlar.
13)
Aşağıdan yukarı atılan atılan cisimler yukarı çıkarken her sn 10m/s hız kaybederler.
14)
Yukarıdan aşağı atılan cisimler her sn 10 m/s hız kazanır.
15)
Aşağıdan yukarı atışta cismin çıkış süresi iniş süresine eşittir.
16)
Yatay atılan cismin yatay hızı sabittir.
17)
Yatay atılan cismin düşey hızı sn'de 10 m/s azalır.
18)
Yatay atılan cisimlerin uçuş süresi,atılış yüksekliğine bağlıdır.
19)
Aynı yükseklikten farklı hızlarla yatay atılan cisimler farklı zamanlarda yere çarparlar.
20)
Eğik atılan cisimlerin Uçuş süresi,çıkış süresine eşittir.
21)
Eğik atılan cisimler yatayda sabit hızlı hareket yapar.
22)
Eğik atılan cisimler düşeyde yavaşlayan hareket yaparlar.
23)
Eğik atılan cisimlerin Menzili uçuş süresine bağlıdır.
24)
Eğik atılan bir cisim önce yavaşlama sonra hızlanma hareketi yapar.
25)
Farklı hızlarla eğik atılan cisimlerin menzilleri eşit olabilir.
73
İŞ-GÜÇ-ENERJİ (GEÇMİŞ KONULARIN TEKRARI)
İŞ: Fiziksel olarak bir cismin iş yapabilmesi için cisim üzerine kuvvet uygulanıp cismin bu kuvvet yönünde
yerdeğiştirmesi gerekir.
İŞ=KUVVET.YERDEĞİŞTİRME
W= F.X
W F X
N.m N m
Kg.m2/s2 Kg.m/s2 m
Joule
***Fizikte iş birimleri ile enerji birimleri aynıdır.
ENERJİ: Cisimlerin iş yapabilme yeteneğidir.
*Enerjisi çok olan cisimler daha çok iş yaparlar.
*Bir cisim üzerine yapılan iş enerjiye dönüşür.
KİNETİK ENERJİ: Hareket eden cisimlerin yada bir hıza sahip cisimlerin sahip olduğu enerjidir.
𝟏
KE= 𝟐 m.V2
POTANSİYEL ENERJİ
Bir cismi serbest bıraktığımızda kendiliğinden harekete başlıyorsa bu cisim potansiyel enerjiye sahiptir denir.
*Sıkışmış bir yay önünde duran kütle
*Yerden h kadar yukarda tutulan bir cisim
*Baraj kapağının önünde duran su kütlesi
*Birbirine yaklaştırılmış iki + yüke sahip cisim
*Birbirinden uzaklaştırılmış biri + biri – yüke sahip cisimler potansiyel enerjiye sahiptir.
YERÇEKİMİ POTANSİYEL ENERJİSİ
Yerden H kadar yüksekte tutulan cisimlerin sahip oldukları enerjidir.
PE= m.g.h formülü ile bulunur.
74
ESNEKLİK POTANSİYEL ENERJİSİ
Bir yay F kuvveti ile sıkıştırılırsa veya gerilirse yayda enerji

depolanır.Yaya uygulanan kuvvetle uzama arasındaki bağıntı;
F= - k.x dir. (Hooke kanunu)

Yayda depolanan esneklik potansiyel enerji;
olur.
ÖRNEKLER:
MEKANİK ENERJİNİN KORUNUMU
Sürtünmesiz bir ortamda ,bir cismin sahip olduğu kinetik enerji ve

potansiyel enerjinin toplamı sabittir.Bunlardan biri diğerine
dönüşebilir.Bu toplamın sabit kalmasına Mekanik enerjinin korunumu
denir.
Şekilde A noktasında cismin sadece potansiyel enerjisi vardır.B

noktasında hem kinetik hem potansiyel enerjisi vardır.C noktasında ise
sadece kinetik enerjisi vardır. Her üç durumda da kinetik ve potansiyel
enerji toplamı sabittir.
75
ÖRNEKLER:
1) 6)
2) 7)
3) 8)
4) 9)
5) 10)
76
SÜRTÜNMELİ YÜZEYLERDE ENERJİ KORUNUMU VE DÖNÜŞÜMÜ
V hızıyla hareket eden bir cisim sürtünmeli bir yolda hareket ederse kinetik enerjisini ,ısı enerjisine
dönüştürür.Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş,cismin kinetik enerjisindeki değişime eşittir.
1) 3)
O noktasından bırakılan m kütleli cisim E noktasında

duruyor. Aynı cisim P noktasından bırakılsa hangi nokta
veya noktalar arasında durur?( A-F arası sürtünmelidir.)
2) 4)
t=0 anında durmakta olan A cismine şekildeki gibi Cisim 5 metrelik yolda hızını 40 m/s’den 10 m/s’ye
10 N’luk kuvvet uygulandığında sabit ivme ile hareket düşürüyor.Isıya dönüşen enerji kaç joule’dir?
ederek 3 saniyede 22,5 metre yol alıyor.Cisimle yüzey
arasındaki sürtünme kuvveti kaç N’dur?
77
5) 7)
100 m/s hızla sürtünmeli K-L yoluna giren cisim L

noktasında duruyor.K-L yolu kaç metredir?
6) 8)
(Noktalar arası eşit ve h kadardır)

O noktasından 2V hızı ile atılan cisim C noktasına kadar
çıkıyor.A noktasından V ile fırlatılan cisim B noktasın
çıkıyor.O noktasından 3V hızı ile fırlatılan cisimhangi
nokta veya noktalar arasına kadar çıkabilir? (Yalnız OA
arası sürtünmelidir.)
78
İŞ-ENERJİ
1) 4)
2) 5)
4 5 6 7
A) B) 2 C) D) E)
3 3 5 3
3) 6)
A) 3 B) 5 C) 6 D) 8 E) 12
79
7) 10)
A) 10 2 B) 15 C) 20 D) 20 2 E) 30
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
8) 11)
A) 40 B) 80 C) 100 D) 120 E) 160 1 1 2 6 7

A) B) C) D) E)
3 2 3 5 3
9) 12)
A) 40 B) 50 C) 72 D) 88 E) 108
A) 300 B) 500 C) 592 D) 750 E) 1000
80
13) 16)
1 1 3 2
A) B) C) D) E) 2
4 3 5 3
A) 100 B) 200 C) 300 D) 400 E) 500
14) 17)
𝑥 3𝑥 5𝑥
A) B) C) x D) E) 2x
4 4 4
11 21 28
A) B) C) D) 6 E) 5
2 4 5
15) 18)
2 3 4 5
A) B) C) D) 2 E)
5 5 5 2
1 1 1 2 3
A) B) C) D) E)
4 3 2 3 4
81
19) 22)
20) 23)
21) 24)
82
ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ-1
1) 4)
2) 5)
3) 6)
83
ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ2
1) 4)
2) 5)
3) 6)
84
7) 10)
8) 11)
9) 12)
85
13) 16)
14) 17)
15) 18)
86
19) 22)
20) 23)
21) 24)
87
25) 28)
26) 29)
27) 30)
88
31) 34)
32) 35)
33) 36)
89
37) 40)
38) 41)
39) 42)
90
1) 4)
2) 5)
3) 6)
91
7) 10)
8) 11)
9) 12)
92
13) 16)
14) 17)
15) 18)
93
19) 22)
20) 23)
21) 24)
94
1) 4)
2) 5)
3) 6)
4) 8)
95
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Ders çalıştığımızda fiziksel olarak iş.............................................
2)
Okul çantamızı sırtımızda taşıdığımızda fiziksel olarak iş..................................
3)
Market arabasını ittiğimizde fiziksel olarak iş ......................................
4)
Fizikte iş yapabilmenin koşulu cisme....................................................................................................................
5)
İş ve...............................birimleri aynıdır.
6)
Yapılan iş..................................................dönüşür.
7)
..................................iş birimidir.
8)
Bir cisme kuvvet uygulandığında cismin...............................artar
9)
Hızı olan cisimlerin......................................enerjisi vardır.
10)
Yerden yüksekte tutulan cisimlerde......................................enerji depolanır.
11)
Sıkıştırılmış bir yayda...........................................................................enerjisi depolanır.
12)
Barajda tutulan suda..............................................enerji mevcuttur.
13)
Sürtünmesiz bir ortamda cisimlerin........................ve...............................enerjileri toplamı sabittir.
14)
Sürtünmeli ortamlarda cisimler............................kaybeder.
15)
Sürtünmeli ortamda kaybedilen enerji..............................enerjisine dönüşür.
16)
Birbirine yaklaştırılmış iki pozitif yüklü cisim arasında............................................enerji depolanır.
17)
Birbirinden uzaklaştırılmış zıt yüklü iki cisim arasında................................................enerji depolanır.
18)
Masanın üstünde duran kitabın yere göre......................................enerjisi vardır.
19)
Dolap rafında duran kitabın,rafa göre...............................................................................................
20)
Yukarıdan aşağı serbest bırakılan bir taşın........................................................................................artar.
21)
Yerden yukarı doğru atılan bir cismin................................enerjisi azalır.
22)
Bir dağın tepesinde hareket eden arabanın dağın eteklerine göre............................................................enerjisi vardır
23)
.........................enerji birimidir.
24)
Birim zamanda yapılan işe...............................denir.
25)
........................................güç birimidir.
96
DOĞRU YANLIŞ
1)
Joule enerji birimidir.
2)
Watt iş birimidir.
3)
N.m iş birimidir.
4)
Joule iş birimidir.
5)
Yapılan iş cisme hız kazandırabilir.
6)
Hızı olan her cismin potansiyel enerjisi vardır.
7)
İş ve enerji birimleri aynıdır.
8)
Kucağımızda kardeşimizi taşırken fiziksel anlamda iş yaparız.
9)
Apartman merdivenlerini inerken potansiyel enerjimiz azalır.
10)
Havaya doğru yükselen futbol topunun kinetik enerjisi azalır.
11)
Sıkışmış kalem yayına kinetik enerji depolanır
12)
Sıramızı öne doğru ittiğimizde iş yaparız.
13)
Sürtünmesiz ortamda cisimlerin kinetik ve potansiyel enerjileri toplamı sabittir.
14)
Havada uçan kuşların kinetik ve potansiyel enerjisi vardır.
15)
Kinetik enerji potansiyel enerjiye dönüşebilir.
16)
Potansiyel enerji kinetik enerjiye dönüşemez
17)
Yapılan iş ısı enerjisine dönüşebilir.
18)
Barajda toplanan suyun yere göre potansiyel enerjisi vardır.
19)
Sıradan aşağı düşen silginin kinetik enerjisi artar.
20)
Yukarı atılan bir taşın potansiyel enerjisi azalır
21)
Bir işi en kısa sürede yapan işçi daha güçlüdür.
22)
Gücü fazla olan lambalar daha çok aydınlatır.
23)
Bir yayı sıkıştırdığımızda potansiyel enerjisi artar.
24)
Sürtünmeli ortamda hareket eden cisimler daha çok hızlanır.
25)
Sürtünmeli ortamda hareket eden cisimler ısınır.
97
İTME-MOMENTUM
MOMENTUM: Cismin hızı ile kütlesinin çarpımıdır.
𝑷= m.𝑽
Momentum zaman Momentum hız Momentum hız grafiğinin

grafiğinin eğimi Kuvveti grafiğinin eğimi kütleyi altında kalan alan Kinetik
verir. verir. enerjiyi verir.
İTME: Bir cisme etkiyen kuvvet ile kuvvetin etki süresinin çarpımına itme denir.Vektörel bir büyüklüktür.I ile gösterilir.
İTME ( I) KUVVET (F) ZAMAN (t)

N.s N s
𝑚 𝑚
Kg. Kg. 2
𝑠 𝑠
s
𝐼 = 𝐹 .𝛥𝑡
 Kuvvet-Zaman grafiğinin altında kalan alan itmeyi,momentum değişimini verir.
Alan= 𝐼 = 𝛥𝑃= m.(𝑉 2 –𝑉 1 )
*Bir cisme uygulanan net itme cismin momentumunu değiştirir.
𝑭.𝜟𝒕 =𝜟𝑷= m.(𝑽2 –𝑽1 )
98
1) 5)
2) 6)
3) 7)
4) 8)
99
9) 13)
10) 14)
11) 15)
12) 16)
100
17) 21)
Cismin 0-10 sn aralığındaki itmesi kaç N.s’dir?

Momentum zaman grafiği verilen hareketliye 1,2ve 3
zaman aralıklarında uygulanan kuvvetleri sıralayınız.
18) 22)
Momentum zaman grafiği verilen hareketliye 1,2ve 3

Cismin 0-10 sn aralığındaki itmesi kaç N.s’dir? zaman aralıklarında uygulanan kuvvetleri sıralayınız
19) 23)
Cismin 0-10 sn aralığındaki itmesi kaç N.s’dir? Hız zaman grafiği verilen hareketlinin 0-8 sn aralığında hız
değişimi kaç m/s’dir?
20) 24)
Hız zaman grafiği verilen 2 kg’lık hareketlinin 0-8 sn

Cismin 0-10 sn aralığındaki itmesi kaç N.s’dir? aralığında momentum değişimi kaç kg.m/s’dir?
101
25) 29)
Kütlesi 2 kg olan bir cismin 0-10 sn aralığındaki hız

değişimi nedir?
26) 30)
Hız zaman grafiği verilen 2 kg’lık hareketlinin 0-8 sn Kütlesi 1 kg olan bir cismin 0-10 sn aralığındaki hız
aralığında momentum değişimi kaç kg.m/s’dir? değişimi nedir?
27) 31)
Kütlesi 1 kg olan bir cismin 0-12 sn aralığındaki hız

değişimi nedir?
Hız zaman grafiği verilen hareketlinin 0-8 sn aralığında hız
değişimi kaç m/s’dir?
28) 32)
Hız zaman grafiği verilen 2 kg’lık hareketlinin 0-8 sn

aralığında momentum değişimi kaç kg.m/s’dir?
102
MOMENTUM- KİNETİK ENERJİ İLİŞKİSİ
𝑷𝟐
E= Bir cismin kinetik enerjisi momentumunun karesi ile doğru orantılı,kütlesi ile ters orantılıdır.
𝟐𝒎
***İki cisim çarpıştığında nasıl çarpışırlarsa çarpışsınlar Momentum korunur.Çarpışma esnek ise kinetik enerji de
korunur,esnek değilse kinetik enerji korunmaz.Momentum her zaman korunur.
1) 2)
ÇARPIŞMALAR
1.MERKEZİ ÇARPIŞMALAR: Çarpışma öncesi ve çarpışma sonrası cisimler aynı doğru üzerinde hareket ediyorsa bu tür
çarpışmalar merkezidir.
a.Merkezi Esnek Çarpışmalar: Cisimler çarpıştıktan sonra birbirine yapışmaz.
1. MOMENTUM KORUNUR
m1.V1 +m2.V2 =m1.𝑽ı𝟏 + m2.𝑽ı𝟐

2. ENERJİ KORUNUR
𝑽𝑰𝟏 +V1 = 𝑽𝑰𝟐 +V2
103
MERKEZİ ESNEK ÇARPIŞMALARDA ÖZEL DURUMLAR
Çarpışmadan önce cisimlerin

momentumları eşit ise,çarpışmadan sonra
cisimler aynı hızlarla geri dönerler.
Cisimler özdeş ise çarpışmadan sonra

hızlarını değiştirirler.
Özdeş cisimler aynı yönde hareket ediyorsa

çarpışma sonrası sadece hızları değişir.
Özdeş cisimler birbirine doğru hareket

ediyorsa çarpışma sonrası hızları ve yönleri
değişir.
1) 3)
2) 4)
104
5) 9)
6) 10)
7) 11)
8) 12)
105
b) MERKEZİ VE ESNEK OLMAYAN ÇARPIŞMALAR:
Cisimler çarpıştıktan sonra beraber (ortak ) hareket ederler.
m1.𝑉 1 +m2.𝑉 2 = (m1+ m2)𝑉 ort
1) 4)
2) 5)
3) 6)
106
7) 11)
8) 12)
9) 13)
10) 14)
107
MERKEZİ OLMAYAN ÇARPIŞMALAR: Çarpışma sonrası cisimler bir doğru üzerinde hareket etmezler,etrafa saçılırlar.
ESNEK MERKEZİ OLMAYAN ÇARPIŞMA:
*Yatay ve düşeyde momentum korunur.
YATAYDA MOMENTUM KORUNUR
𝐼 𝐼
𝑃1X + 𝑃2X =𝑃1𝑋 + 𝑃2𝑋
DÜŞEYDE MOMENTUM KORUNUR
𝐼 𝐼
𝑃1Y + 𝑃2Y =𝑃1𝑌 + 𝑃2𝑌
1) 2)
108
3) 5)
4) 5)
109
ESNEK OLMAYAN VE MERKEZİ OLMAYAN ÇARPIŞMALAR: Çarpışma sonrası ortak kütle beraber saçılır.
YATAY MOMENTUM KORUNUR
P1 = PSonX
DÜŞEY MOMENTUM KORUNUR
P2 = PSonY
m1.𝑽1 +m2.𝑽2 = (m1+ m2)𝑽ort
1) 3)
2) 4)
110
PATLAMALAR: Patlamadan önceki momentum patlamadan sonraki momentuma eşittir.
M kütlesi bir iç patlamaya uğramış olsun
M.𝑉 = m1.𝑉 1+m2.𝑉 2+m3.𝑉 3

Olarak yazılır.
1) 3)
2) 4)
111
ROKETLER: Roketler dışarı attığı gazın tepki kuvveti ile hareket ederler.
1) 4)
*/-
TOP VE SİLAHLARIN GERİ TEPME HIZLARI: Toplar ve silahlar ateşlendikten sonra geri teperler.
*Momentum korunur.
112
1) 4)
2) 5)
3) 6)
113
1) 6)
Şekildeki yay 20N’luk
Aşağıdakilerden hangisi doğrudur.
kuvvetle 20 cm
a) Hızı olan cisimler her zaman potansiyel enerjiye sıkıştırıyor.Yayda depolanan
sahiptir. enerji kaç Jouledir?
b) Masa üzerinde duran topun kinetik enerjisi vardır. (Sürtünme yoktur)
c) Birbirine yaklaştırılan – yüklü iki cismin potansiyel
enerjisi artar.
a) 1 b)2 c)4 d)8 e) 10
d) Sürtünmeli ortamda hareket eden cisimlerde kütle
önemli değildir.
e) Sürtünmeli ortamda sürtünmeden dolayı kaybolan
enerji kinetik enerjiye dönüşür.
2) 7)
Şekildeki yay F kuvvetiyle
50 cm sıkıştırıyor.Yayda
a) Mekanik enerji her zaman korunur. depolanan enerji kaç
b) Evrende enerji sabittir. Jouledir? (Sürtünme
c) Yapılan iş bazen enerjiye dönüşmez . yoktur)
d) Kuvvet-yerdeğiştirme grafiğinin altında kalan alan Hızı
verir. a) 10 b)12.5 c)15 d)17.5 e) 20
e) Hızı artan cisimlerin potansiyel enerjisi artar.
3) 8)
Yay sabiti 200N/m olan bir
Aşağıdakilerden hangisi doğrudur.
yay 4 eşit parçaya bölünüp
a) Net kuvvet sıfırsa iş yapılır. Şekil 2 ve 3’teki gibi bağlanıp,
b) Biri + diğeri- yüklü iki cisim yan yana getirilirse sistemin yaylara 100N kütle asılırsa
potansiyel enerjisi artar. yaylarda uzama miktarları
c) + yüklü iki cisim birbirinden uzaklaştırılırsa sistemin 𝑋1
potansiyel enerjisi artar. ne olur?
𝑋2
d) Bir yay sıkıştırılırsa yayda kinetik enerji depolanır
1 1
e) Sürtünmesiz ortamda kinetik enerji potansiyel enerjiye a) 4 b) 2 c)1 d)2 e) 4
dönüşür.
4) 9)
Şekil 1’deki yayların eşdeğer
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır.
yay sabiti k1 ,Şekil 2’dekinin
a) Kg.m/s momentum birimidir 𝑘2
b) Esnek çarpışmalarda enerji korunur k2 ‘dir? nedir?
𝑘1
c) Esnek olmayan çarpışmalarda momentum korunur.
d) Esnek çarpışmalarda momentum korunur
e) Esnek olmayan çarpışmalarda enerji korunur..
a) 2 b)4 c)6 d)8 e) 10

5) 10)
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır. Sürtünmesiz düzlemde O
a) N/m2 itme birimidir. noktasından bırakılan
b) İtme vektörel büyüklüktür. cismin K noktasındaki
c) Momentum vektörel büyüklüktür.. kinetik enerjisi kaç
d) İtme artarsa cismin momentum değişimi de artar Joule’dir? (g=10 m/s2 )
e) Cisme uygulanan kuvvetin süresi artarsa momentum
değişimi de artar
a) 72 b)124 c)240 d)288 e)324
114
11) 16)
Şekildeki yüksekliklerden serbest F-t grafiği verilen bir hareketlinin
bırakılan 5m ve m kütleli cisimlerin 0-10 saniye arasında momentum
yere çarptığı andaki kinetik enerjileri değişimi kaç N.s’dir?
𝐾𝐸5𝑚
oranı nedir? (Sürtünme
𝐾𝐸𝑚
yoktur)
a) 180 b)200 c)280 d) 320 e)340
a) 1 b)2 c)4 d) 5 e)10
12) 17) a) 20 b )40 c) 55 d) 60
Şekildeki yüksekliklerden serbest ΔP-t
e) 75grafiği verilen hareketliye II
bırakılan 5m ve 2m kütleli cisimlerin bölgede uygulanan kuvvetin I.
𝑉1 Bölgede uygulanan kuvvete oranı
yere çarptığı andaki hızları oranı
𝑉2
𝐹𝐼𝐼
nedir?(Sürtünme yoktur) nedir?
𝐹𝐼
5 7
a)1 b)2 c) 2 d) 3 e) 2
a)1 b)2 c) 4 d) 8 e)16

13) 18)
V hızı ile atılan cisim M Şekildeki araçlar
noktasında duruyor.Buna merkezi esnek
𝐾𝐸 𝐾 olmayan çarpışma
göre nedir? yapıyorlar.Çarpışma
𝐾𝐸 𝑃
(Sürtünme yoktur) sonrası 2000kg’lık
aracın hızı ne olur?
a)10 b)20 c) 30 d) 40 e)50
a)1 b)2 c) 3 d) 4 e)7
14) 19)
Şekildeki A ve B cisimleri
merkezi esnek
çarpışıyorlar.Çarpışma
sonrası yeni hızları nasıl
olur? (Sürtünme yoktur)
A B
a) 8 6
b) 6 8
c) -6 -8
d) -8 6
e) -6 8
15) 20)
Şekildeki A ve B cisimleri Şekildeki 1000kg’lık
merkezi esnek araç duvara 50m/s
çarpışıyorlar.Çarpışma hızla çarpıp 30m/s
sonrası yeni hızları nasıl hızla geri
A B olur? (Sürtünme yoktur) dönüyor.Duvara
a) 3 1 uyguladığı itme kaç
b) 6 6 N.s’dir?
c) -6 6
d) -1 3
e) -3 1
a)20000 b)30000 c) 50000 d) 80000 e)15000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
A
B
C
D
E
115
İTME MOMENTUM
1) 4)
A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
2) 5)
A) 3X B) 4X C) 5X D) 6X E) 7X
3) 6)
116
7) 10)
8) 11)
9) 12)
117
13) 16)
14) 17)
15) 18)
118
19) 22)
20) 23)
21) 24)
119
25) 27)
26) 28)
120
29) 31)
30) 32)
121
33) 36)
34) 37)
35) 38)
122
39) 42)
40) 43)
41) 44)
123
BOŞLUK DOLDURMA
1)
......................................itme birimidir.
2)
Kg.m/s..................................birimidir.
3)
Kuvvet birimi.............................................dir.
4)
Kg.m/s2 ................................................birimidir.
5)
Bir cisme uygulanan itme kuvvet ve....................................................................................bağlıdır.
6)
Bir cisme uygulanan itme cismin...................................................değiştirir.
7)
İtme.....................................................bir büyüklüktür.
8)
Momentum............................................bir büyüklüktür.
9)
Kuvvet-zaman grafiğinin altında kalan alan.....................................................................verir.
10)
Bir cisme uygulanan kuvvet artarsa cisme etkiyen................................artar.
11)
Bir cisme uygulanan kuvvetin uygulanma süresi artarsa, cisme uygulanan........................................artar.
12)
Bir cismin kütlesi ile hızının çarpımına..............................................denir.
13)
Aynı hızlı cisimlerden kütlesi büyük olanın..........................................büyüktür.
14)
Aynı kütleli cisimlerden hızı büyük olanın.................................................büyüktür.
15)
Merkezi esnek çarpışmalarda.....................................................................................................korunur.
16)
Merkezi esnek olmayan çarpışmalarda..................................................................................................korunur.
17)
Patlamadan önceki.........................................patlamadan sonraki ...................................................eşittir.
18)
Bir cismin kinetik enerjisi momentumunun karesi ile ........................ orantılı,kütlesi ile ........................ orantılıdır
19)
Momentum hız grafiğinin eğimi ............................ verir.
20)
Merkezi ve esnek olmayan çarpışmalarda cisimler çarpıştıktan sonra ..................................... hareket ederler
21)
Özdeş cisimler aynı yönde hareket ediyorsa çarpışma sonrası sadece ............................. değişir
22)
Çarpışmadan önce cisimlerin .................................................. ise,çarpışmadan sonra cisimler aynı hızlarla geri dönerler.
23)
..................................................................................... cisimler çarpıştıktan sonra birbirine yapışmaz.
24)
.............................................................. çarpışma sonrası cisimler bir doğru üzerinde hareket etmezler,etrafa saçılırlar
25)
Atış hareketi yapan cisme etkiyen net kuvvet..........................................
124
DOĞRU YANLIŞ
1)
N.s itme birimidir.
2)
Newton kütle birimidir.
3)
Kg.m/s2 itme birimidir.
4)
Kg.m/s itme birimidir
5)
İtme cisme uygulanan kuvvete bağlıdır.
6)
İtme uygulanan kuvvetin süresine bağlıdır.
7)
İtme cismin hızını değiştirir.
8)
İtme cismin momentumunu değiştirir.
9)
İtme vektörel büyüklüktür.
10)
Momentum skaler büyüklüktür.
11)
Hız artarsa momentum artar
12)
Hız azalırsa momentum azalır
13)
Momentum kütleye bağlıdır.
14)
Cismin kütlesi artarsa momentumu artar
15)
Esnek ve merkezi çarpışmalarda momentum korunur.
16)
Esnek ve merkezi çarpışmalarda enerji korunur
17)
Esnek ve merkezi olmayan çarpışmalarda momentum korunur.
18)
Esnek ve merkezi olmayan çarpışmalarda enerji korunur.
19)
Esnek olmayan ve merkezi çarpışmalarda momentum korunur.
20)
Esnek olmayan ve merkezi çarpışmalarda enerji korunur.
21)
Patlamalarda momentum korunmaz
22)
Roketler momentum ilkesine göre çalışır
23)
Esnek olmayan çarpışmalarda enerji korunmaz
24)
Momentum-hız grafiğinin eğimi kütleyi verir.
25)
Momentum-zaman grafiğinin eğimi itmeyi verir.
125
MOMENT (TORK)
Kuvvetin döndürücü etkisine Moment(tork) denilir.

Sağ elin dört parmağı dönme yönünü
M=τ= Kuvvet.Kuvvetin dönme noktasına dik uzaklığı=F.d gösterecek şekilde tutulursa,açılan baş
parmak torkun yönünü gösterir.
Eğer kuvvet dönme noktasına dik değilse,dik hale getirilir.
*Doğrultuları dönme noktasından geçen kuvvetlerin bu noktaya göre momenti sıfırdır.
M1=M2=M3=M4=0
DENGE
Bir cismin dengede kalma şartları
1) Cisim veya sistem üzerine etkiyen kuvvetlerin bileşkesi sıfır olmalı

∑Fx =0 ve ∑Fy =0
2) Toplam moment (Tork) sıfır olmalı.

∑M=0 ∑M+ =∑M-
*Birden fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete Bileşke Kuvvet denir.
*Dengeleyici kuvvet,bileşke kuvvete eşit ters yönlü kuvvettir.
126
TORK (KUVVETİN DÖNDÜRÜCÜ ETKİSİ)
1) 6)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız çubuğa uygulanan

kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç N.m’dir? Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız çubuğa uygulanan
(1 bölme 1 metredir) kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç N.m’dir?
(1 bölme 1 metredir)
2) 7)

kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç N.m’dir?
kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç N.m’dir?
3) 8)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız çubuğa uygulanan Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız çubuğa uygulanan
kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç N.m’dir? kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç N.m’dir?
(1 bölme 1 metredir) (1 bölme 1 metredir)
4) 9)
5) 10)
127
11) 15)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız Eşit bölmelendirilmiş
çubuğa uygulanan kuvvetlerin O şekildeki ağırlıksız
noktasına göre toplam torku kaç çubuğu dengede
N.m’dir?(1 bölme 1 metredir) tutan ipteki T
gerilmesi kaç
newton’dur?
(sin37=06
12) 16)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız Eşit bölmelendirilmiş
çubuğa uygulanan kuvvetlerin O şekildeki ağırlıksız
noktasına göre toplam torku kaç çubuğu dengede
N.m’dir?(1 bölme 1 metredir) tutan ipteki T
gerilmesi kaç
newton’dur?
(sin37=06
13) 17)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki Eşit bölmelendirilmiş
ağırlıksız çubuğa uygulanan şekildeki türdeş 50 N
kuvvetlerin O noktasına göre toplam ağırlığındaki çubuğu
torku kaç N.m’dir?(1 bölme 1 dengede tutan ipteki T
metredir) gerilmesi kaç
Newton’dur?
(sin37=06
14) 18)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki Eşit bölmelendirilmiş
ağırlıksız çubuğa uygulanan şekildeki türdeş50 N
kuvvetlerin O noktasına göre toplam ağırlığındaki çubuğu
torku kaç N.m’dir?(1 bölme 1 dengede tutan ipteki T
metredir) gerilmesi kaç
Newton’dur?
(sin37=06
128
19) 24)
Şekilde β> α> θ Sistem dengededir.
olduğuna göre Şekilde verilenlere
kuvvetlerin göre T1 ve T2 kaç
büyüklüklerini N’dur?
sıralayınız
SİN37=COS53=O,6
SİN53=COS37=0,8
20) 25)
Şekilde α > β > θ Sistem dengededir.
olduğuna göre Şekilde verilenlere
kuvvetlerin göre T1 ve T2 kaç
büyüklüklerini N’dur?
sıralayınız
21) 26)
Şekilde F3 > F2 > F1 Sistem dengededir.
olduğuna göre açı Şekilde verilenlere
derecelerinin göre G kaç N’dur?
büyüklüklerini
sıralayınız
22) 27)
Şekilde verilenlere Sistem dengededir.
göre F2 ve F3 kaç
göre G kaç N’dur?
N’dur?
23) 28)
Şekilde verilenlere Sistem dengededir.
göre F2 ve F3 kaç Şekilde verilenlere
N’dur? göre GX, GY ve T kaç
N’dur?
129
29) 33)
90 N’luk türdeş cismi
dengede tutan F
kuvveti kaç N’dur?
N’dur?
Şekildeki ağırlıksız çubuk dengededir.T1 ve T2 ip gerilmeleri

kaç N’dur?
30) 34)
50 N’luk türdeş cismi
dengede tutan F
kuvveti kaç N’dur?
N’dur?

kaç N’dur?
31) 35)
Her birinin ağırlığı 1 N olan
özdeş küplerden oluşan cismi
dengede tutan F kuvveti kaç
N’dur? N’dur?

kaç N’dur?
32) 36)
Her birinin ağırlığı 1 N olan
özdeş küplerden oluşan cismi
dengede tutan F kuvveti kaç
N’dur? N’dur?

kaç N’dur?
130
KESİŞEN KUVVETLERİN DENGESİ
1) Keşisen ikiden fazla kuvvet varsa herhangi ikisinin bileşkesinin büyüklüğü üçüncüsüne eşit ise kuvvetler
dengededir.
𝐹3 = 𝑅12
F3= - R12
2) Kesişen üç kuvvet dengede ise kuvvetlerin karşısındaki açıların sinüsüne oranı sabittir.
Küçük açı karşısında büyük kuvvet,büyük

açı karşısında küçük kuvvet bulunur.
θ>α>β ise F3>F2>F1 olur
ÖZDEŞ KÜRELERİN DENGESİ
131
1) 5)
2) 6)
  
F 1 , F 2 , F 3 kuvvetlerinin O noktasına göre toplam
momenti hangi yönde kaç N.m’dir? ( 1 kare 1 N, 1 kare
1.m’dir)
3) 7)
F1 , F2 ,F3 kuvvetlerinin O noktasına göre toplam

momentleri M1 ,P noktasına göre toplam momentleri
M1
M2 ‘dir. ’yi bulunuz.
M2
4) 8)
132
9) 13)
10) 14)
11) 15)
12) 16)
133
17) 22)
18) 23)
19) 24)
20) 25)
21) 26)
134
27) 30)
28) 31)
29) 32)
135
33) 37)
34) 38)
35) 39)
36) 40)
136
TORK
1) 4)
2) 5)
1 3 5
A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 2
3) 6)
137
7) 10)
8) 11)
9) 12)
138
DENGE
1) 4)
2) 5)
3) 6)
A) 9 B) 15 C) 18 D) 20 E) 24 A) 60 B) 67,5 C) 75 D) 82,5 E) 90
4) 8)
A) 180 B) 240 C) 260 D) 360 E) 350
139
9) 12)
10) 13)
1 3 5 1 3 5
A) B) 1 C) D) 2 E) A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 2 2 2 2
11) 14)
A) 10 B) 12 C) 18 D) 20 E) 24
A) 2 B) 5 C) 41 D) 53 E) 65
140
15) 18)
16) 19)
17) 20)
141
21) 24)
22) 25)
23) 26)
142
27) 30)
28) 31)
29) 32)
143
33) 36)
34) 37)
35) 38)
144
AĞIRLIK MERKEZİ
Maddeler tanecikli yapıdadır ve bu taneciklere yerçekimi kuvveti etki eder.Yerçekimi kuvvetinin yönü yerin merkezine
doğrudur.Bütün taneciklere etki eden yerçekim kuvveti yerin merkezine doğru ve doğrultuları birbirine paraleldir.Bu
kuvvetlerin bileşkesi ağırlık(kütle) kuvvetini,bu kuvvetin uygulanma noktası da cismin ağırlık merkezidir.Çekim ivmesi
sabit olduğu yerde ağırlık merkezi ile kütle merkezi aynı şeyi ifade eder.
AĞIRLIK MERKEZİ PROBLEMİ ÇÖZMEDE İZLENECEK ADIMLAR
1. Cisimlerin ağırlık veya kütlesi verilmişse aşağı yönlü kuvvet olarak gösterilir.
2. Cisimlerin ağırlığı verilmemişse
Cisim tel,boru,çubuk şeklinde ise boyu
Cisim levha,plaka şeklinde ise alanı
Cisim küp,küre,dik silindir,dikdörtgen prizma şeklinde ise hacmi ağırlık yerine kullanılır.
3. Bir cismin üzerine başka bir cisim yapıştırılmışsa,yapıştırılan cismin ağırlığı aşağı yönlü kuvvet olarak
gösterilir.
4. Bir cisimden parça çıkarılmışsa,çıkarılan parçanın ağırlığı yukarı yönlü kuvvet olarak gösterilir.
5. Homojen ve türdeş cisimlerin ağırlıklar kuvvetleri cismin ağırlık merkezinden çizilir.
6. Cisim veya sistem sanki bir iple asılmış gibi düşünülür.Yukarı ve aşağı kuvvetlerin eşitliğinden ipteki gerilme
kuvveti bulunur.
7. Seçilen bir noktaya göre moment (Tork) alınır.İpin dönme noktasına uzaklığı bulunur.İpin takıldığı nokta
sistemin ağırlık merkezidir.
145
146
1) 5)
2) 6)
3) 7)
4) 8)
147
9) 13)
10) 14)
11) 15)
12) 16)
148
17) 20)
18) 21)
19) 22)
149
23) 27)
Şekildeki aynı telden kesilerek yapılan çemberler 4 cm yarıçaplı daire levhadan 2 cm yarıçaplı levha
birleştirilmiştir.Yeni şeklin ağırlık merkezinin K’dan uzaklığı şekildeki gibi çıkarılıyor.Ağırlık merkezi kaç cm kayar?
kaç cm’dir?
24) 28)
Şekildeki aynı kartondan kesilmiş daire şeklindeki levhalar 4 cm yarıçaplı daire levhaya 2 cm yarıçaplı levha şekildeki
birleştirilmiştir.Yeni şeklin ağırlık merkezinin K’dan uzaklığı gibi ekleniyor.Ağırlık merkezi kaç cm kayar?
kaç cm’dir?
25) 29)
Türdeş ve düzgün kare levhalardan
şekildeki boyalı parçalar kesilip
atılıyor.Kalan levhanın ağırlık
merkezinin değişmemesi için hangi
parçalar çıkarılmalıdır? (Bölmeler
eşittir?
Şekilde aynı maddeden yapılmış küreler
birleştirilmiştir.Yeni şeklin ağırlık merkezinin L’dan uzaklığı
kaç cm’dir?
26) 30)
1
Şekildeki türdeş kare levhanın alanını ü kesilip levha C
4
noktasından asılırsa aşağıdakilerden hangisi gibi durur?
Aynı kartondan kesilmiş daire ve üçgen şeklindeki levhalar

O noktasından birleştirilmiştir.Yeni şeklin ağılık merkezinin
O noktasından uzaklığı kaç cm’dir?
A) B) C)
D) E)
150
AĞIRLIK MERKEZİ
1) 4)
2) 5)
3) 6)
151
7) 10)
8) 11)
9) 12)
152
13) 17)
14) 18)
15) 19)
16) 20)
153
21) 24)
22) 25)
23) 26)
154
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Kuvvetin döndürücü etkisine ................................................... denilir.
2)
Kuvvetin dönme noktasına uzaklığı arttırılırsa tork.................................
3)
Uzaklık sabit tutulup,kuvvet arttırılırsa tork..............................
4)
Tork...................................................bir büyüklüktür.
5)
Tork'un sembolü..............dur.
6)
Tork problemlerinde dönme................................önemlidir.
7)
Bir cisim dengede ise cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi......................................................................
8)
Bir cisim dengede ise tork..............................................
9)
Dengedeki cisimlere etki eden bileşke kuvvet....................................
10)
Türdeş cisimlerin ağırlıkları,hacmine.............................................dağılır.
11)
Cisimlerin ...........................yerine uzunlukları kullanılabilir.
12)
Cisimlerin ...........................yerine alanları kullanılabilir.
13)
Cisimlerin ...........................yerine hacimleri kullanılabilir.
14)
Bir cisim iple asıldığında,ipin uzantısı cismin............................................................................................geçer.
15)
Türdeş Kare ve dikdörtgen levhanın ağırlık merkezi.......................................................................noktasıdır.
16)
Kapı kolunun menteşeden uzak olmasının nedeni..............................................arttırmaktır.
17)
Tel,çubuk şeklindeki cisimlerin ağırlıkları yerine................................................................kullanılabilir.
18)
Levha şeklindeki cisimlerin ağırlıkları yerine................................................................kullanılabilir.
19)
3 boyutlu cisimlerin ağırlıkları yerine................................................................kullanılabilir.
20)
Bir cisme parça eklenirse ağırlık merkezi eklenen parçanın......................................................................kayar.
21)
Bir cisimden parça çıkarılırsa ağırlık merkezi eklenen parçanın...................................................................kayar.
22)
Küçük açı karşısında ........................................... kuvvet,büyük açı karşısında ................................ kuvvet bulunur.
23)
Dengeleyici kuvvet,bileşke kuvvete eşit ve ............................................................... kuvvettir.
24)
Birden fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete ................................................................... denir.
25)
Yerçekimi kuvvetinin yönü yerin..................................................................doğrudur.
155
DOĞRU YANLIŞ
1)
Tork vektörel bir büyüklüktür.
2)
Tork hesaplanırken kuvvetlerin yönü önemlidir.
3)
Tork'un birimi N.m'dir.
4)
Kuvvet artarsa tork artar.
5)
Kuvvetin dönme noktasına uzaklığı azalırsa tork artar.
6)
Kapı kolları ,kapının minumum kuvvetle açılabilmesi için, menteşeden en uzakta konumlandırılır.
7)
Kuvvetlerin cismi hangi yöne döndürdüğü önemlidir.
8)
Tork hesaplamada cismi aynı yönde döndüren kuvvetlerin torkları toplanır.
9)
Tork hesaplamada cismi zıt yönde döndüren kuvvetlerin torkları çıkarılır.
10)
Bir cisim dengede ise hareket etmez.
11)
Bir cisim dengede ise cisme etki eden kuvvet yoktur.
12)
Denge halindeki cisimlere etkiyen net kuvvet sıfırdır.
13)
Denge halindeki cisimlerin momenti sıfırdır.
14)
Bir cisim asıldığında ipin uzantısı cismin bir köşesinden geçer.
15)
Ağırlık merkezi bulunurken tork'tan yararlanılır.
16)
Tek boyutlu cisimlerin ağırlıkları yerine uzunluğu kullanılabilir.
17)
İki boyutlu cisimlerin ağırlıkları yerine uzunluğu kullanılabilir.
18)
Üç boyutlu cisimlerin ağırlıkları yerine hacmi kullanılabilir.
19)
Sabit hızla giden bir araba denge halindedir.
20)
Bir tepede duran kaya denge halindedir.
21)
Bir yokuştan aşağı yuvarlanan bilye denge halindedir.
22)
Türdeş cisimlerin ağırlıkları hacmine eşit dağılmıştır.
23)
Her cismin ağırlık merkezi tam orta noktasıdır.
24)
Bir cisme parça eklenirse ağırlık merkezi değişmez.
25)
Bir cisimden parça çıkarılırsa,ağırlık merkezi çıkarılan parça yönüne kayar.
156
BASİT MAKİNELER
Basit makineler günlük hayatımızı kolaylaştırmak için kullandığımız aletlerdir. Bunlar;Kaldıraçlar,palangalar,vidalar dişili
çarklar,teraziler,eğik düzlemler,çıkrık gibi aletlerin çalışma ilkesinden yararlanılarak yapılan cımbız,tornavida,el
arabası,pense,eşit kollu terazi,gazoz açma makinesi, fındık kırma aleti,delgi zımba gibi aletlerdir.
Basit makineler kuvvetin yönünü ve değerini değiştirerek kuvvetten,yoldan,hızdan veya zamandan kazanç için
kullanılır.
Hepsinden aynı anda kazanç sağlanamaz.Birinden kazanç varsa diğerinden kayıp vardır.Bir basit makinede işten hiçbir
zaman kazanç olmaz.
BASİT MAKİNELERİN ÖZELLİKLERİ
1. Hiçbir basit makinede enerjiden ve işten kazanç olmaz. Basit makineler sadece iş kolaylığı sağlar.
2. Basit makine ile kuvvetten,yoldan ve zamandan kazanç sağlanabilir.
3. Sürtünme olmadığı durumda basit makinede işten kayıp olmaz.Verim yüzde 100 olur.
4.Basit makinelerde yoldan kayıp oranında kuvvetten kazanç sağlanabilir.
VERİM
Basit makinelerde sürtünmeden dolayı işten kayıp gerçekleşir.
𝑨𝑳𝑰𝑵𝑨𝑵 𝑬𝑵𝑬𝑹𝑱İ
VERİM= 𝑽𝑬𝑹İ𝑳𝑬𝑵 𝑬𝑵𝑬𝑹𝑱İ
Verim 1 çıkması işten kayıp olmadığını gösterir.
Verim 1’in altında çıkarsa işten kayıp vardır
157
158
159
ÖRNEKLER:
1) 2)
a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II
160
3) 7)
4) 8)
5) 9)
6) 10)
161
11) 15)
12) 16)
13) 17)
14) 18)
162
19) 23)
20) 24)
21) 25)
22) 26)
163
1) 6)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız çubuğa

uygulanan kuvvetlerin O noktasına göre toplam torku kaç
N.m’dir? Şekildeki ağırlıksız çubuk dengededir. T2 ip gerilmesi kaç
(1 bölme 1 metredir) N’dur?
a) 40 b) 50 c) 60 d) 72 e) 84
a) 4 b) 6 c) 36 d) 90 e) 194
2) 7)
Eşit bölmelendirilmiş şekildeki ağırlıksız Her birinin ağırlığı 2 N olan
çubuğa uygulanan kuvvetlerin O özdeş küplerden oluşan cismi
noktasına göre toplam torku kaç dengede tutan F kuvveti kaç
N.m’dir?(1 bölme 1 metredir) N’dur? N’dur?
a) 14 b) 24 c) 30
d) 99 e) 350 a) 98 b) 111 c) 129 d) 134 e) 143
3) 8)
Eşit bölmelendirilmiş
şekildeki türdeş 12 N
ağırlığındaki çubuğu
dengede tutan ipteki
T gerilmesi kaç
Newton’dur?
(sin37=06
a) 40 b) 60 c) 66 d) 90 e) 110
4) 9)
Şekilde F2 > F3 > F1
olduğuna göre açı
derecelerinin
büyüklüklerini
sıralayınız
a) 50 b) 60 c) 66 d) 90 e) 110
a) α > β > θ b) β > α > θ c) α = β > θ
d) α > β = θ e) θ > β > α
5) 10)
Sistem dengededir.
göre G kaç N’dur?
COS37:0,8
COS53:0,6
a) 60 b) 80 c) 100 d) 120 e) 160 a) 5 b) 10 c) 15 d) 20 e) 30
164
11) 16)
a) 20 b) 24 c) 30 d) 32 e) 34
12) 17)
13) 18)
14) 19)
15) Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? 20) Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Tork skaler büyüklüktür a) Basit makinalarda işten kazanç olmaz
b) Her cismin ortası ağırlık merkezidir b) Hareketli makaralarda kuvvet kazancı olur
c) Tork alırken yönün önemi yoktur c) Sabit makaralarda kuvvet kazancı yoktur
d) Kuvvetin denge noktasına uzaklığı artarsa tork artar d) Palangalarda işten daha çok kazanılır
e) Küçük kuvvet karsısında küçük kuvvet bulunur e) Basit makinalarda kuvvetten kazanç oranında yoldan
kayıp edilir
165
BASİT MAKİNELER
1) 5)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2) 6)
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
3) 7)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
4) 8)
1 3
A) B) 1 C) D) 2 E) 3
2 2
166
9) 13)
10) 14)
11) 15)
12) 16)
167
17) 20)
18) 21)
19) 22)
168
23) 26)
24) 27)
25) 28)
169
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Basit makinalarda ............................................kazanç olmaz.
2)
Basit makinalarda kuvvetten kazanırsak.........................................kaybederiz.
3)
Basit makinalarda yoldan kazanırsak............................................kaybederiz.
4)
Bazı basit makinalar sadece........................................yönünü değiştirebilir.
5)
Basit makinalar gündelik hayatımızı..........................................
6)
Makas,cımbız,pense,maşa........................................................makinalardır.
7)
Sabit makaralar .......................................yönünü değiştirir.
8)
Sabit makaraların.............................................önemli değildir.
9)
Hareketli makaralar ile...............................................kazanç sağlanır.
10)
Bir basit makinada kuvvetten ne kadar kazanırsak,............................ o oranda kaybederiz
11)
Hareketli makaraların...........................................önemlidir.
12)
Hareketli makaralar ile ...................kuvvetle.......................yükler kaldırılabilir.
13)
Palangalarda üstten gelen ip........................................
14)
Palangalarda alttan gelen ip...................................
15)
Birden fazla makaradan oluşan sisteme......................................denir.
16)
Vidayı bir kez döndürdüğümüzde ilerleme miktarına............................................................................denir.
17)
Vida adımı büyültülürse vidayı .............................................................................kuvvetle döndürürüz
18)
Eğik düzlemde ...........................................kazanç sağlarız.
19)
Eğik düzlemde......................................kayıp vardır.
20)
Bir vidayı kolay çevirebilmek için,vida tepesi........................................yada vida adımı.......................................
21)
Çıkrıklarda yoldan.....................................,kuvvetten...................................................vardır.
22)
Kasnak ve dişlilerde kuvvetin.............................ve......................................değiştirilebilir.
23)
Aynı merkezli dişliler.......................yöne dönerler.
24)
Aynı merkezli kasnaklar....................................hareket ederler.
25)
Basit makinalarda yükün kuvvete oranı..........................dir.
170
DOĞRU YANLIŞ
1)
Basit makinalar işten kolaylık sağlar.
2)
Basit makinalarda işten kazanç vardır.
3)
Basit makinalar günlük hayatımızı kolaylaştırır
4)
Bütün basit makinaların verimi 100'dür.
5)
Fındık kıracağı basit makinadır.
6)
Basit makinalarda kuvvetten kazanç olabilir.
7)
Basit makinalarda yoldan kazanç olabilir.
8)
Bir basit makinada kuvvetten kazanç varsa yoldan kayıp vardır.
9)
Bir basit makinada yoldan kazanç varsa kuvvetten kayıp vardır.
10)
El arabası basit makinedir.
11)
Kaldıraçlarla büyük yükler küçük kuvvetlerle kaldırılabilir.
12)
Sabit makaralar kuvvetin yönünü değiştirir.
13)
Sabit makaralar ile kuvvetten kazanç sağlanabilir.
14)
Eğik düzlem cismin ağırlığını azaltır.
15)
Eğik düzlemde yoldan kaybedilir.
16)
Eğik düzlemde kuvvetten kazanç sağlanır.
17)
Vida adımı büyütülürse vidanın aynı kuvvetle ilerlemesi zorlaşır
18)
Vidanın tepe yarıçapı büyütülürse aynı kuvvetle daha kolay ilerler.
19)
Vidanın bir tur sonunda ilerleme miktarına vida adımı denir.
20)
Bütün kasnaklar aynı yönde döner.
21)
Birbirine bağlı bütün dişliler aynı yönde döner.
22)
Birbirine bağlı dişlilerden küçük olanları daha fazla döner.
23)
Birbirine bağlı kasnaklardan küçük yarıçaplı olanları daha az döner.
24)
Palangalarda yoldan kayıp vardır.
25)
Çıkrıklarda kuvvetten kayıp vardır.
171
ELEKTRİK YÜKLERİNİN BİRBİRİNE ETKİSİ (COULOMB YASASI)
Noktasal elektrik yükleri birbirine d uzaklığından itme veya çekme kuvveti uygular.Bu kuvvet yüklerin işareti aynı ise
itme kuvveti,yüklerin işareti zıt ise çekme kuvveti şeklindedir.
𝑘.𝑞 1 𝑞 2
𝐹= 𝑑2
(Formüle asla +,- işaret yazılmaz)
Yükler arası
uzaklık
sabit
tutulup,yük
lerin değeri
arttırılırsa
itme veya
çekme
kuvveti
artar.
Yüklerin
değeri sabit
tutulup,yük
ler arası
uzaklık
arttırılırsa,
yüklerin
birbirine
uyguladığı
kuvvet
azalır.
***Bir yüke uygulanan bileşke kuvvet ile ilgili problem çözerken;
1. Hangi yüke uygulanan bileşke kuvvet soruluyorsa,diğer yüklerin itme çekme kuvvetleri cisim üzerinde
oklarla (vektörel olarak) gösterilir.
2. İtme ve çekme kuvvetleri formülle bulunur.
3. Okların yönleri aynı ise toplanarak, okların yönü zıt ise çıkarılarak bileşke kuvvet bulunur.
4. Bileşke kuvvetin yönü net kuvvetin yönündedir.
172
ELEKTRİK ALAN
Yüklü bir cismin bir noktadaki elektrik alanı,cismin o noktadaki pozitif birim yüke uyguladığı elektrik kuvvetidir.
𝒌.𝒒
𝑬= 𝒅𝟐 (Formüle asla +,- işaret yazılmaz)
Bir noktadaki elektrik

alan bulunurken o
noktaya +1 birimlik yük
konulur ve işlemler
buna göre yapılır.
***Bir noktadaki elektrik alan bulma ile ilgili problem çözerken;
1. Hangi noktaya uygulanan elektriksel alan soruluyorsa,o noktaya +1 yazılır.Diğer yüklerin itme çekme kuvvetleri
+1 üzerinde oklarla (vektörel olarak) gösterilir.
2. Elektrik alan ifadesi formülle bulunur.
3. Okların yönleri aynı ise toplanarak, okların yönü zıt ise çıkarılarak bileşke elektrik alan bulunur.
4. Bileşke elektrik alan yönü net bileşke elektrik alan yönündedir.
NOKTASAL YÜKLERİN ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİ
Elektrik alan,kuvvet çizgileri ile modellenmiştir.
ELEKTRİK ALAN ÇİZGİLERİNİN ÖZELLİKLERİ
1. Elektrik alan çizgileri + yükten çıkıp – yükte son bulurlar.

2. Elektrik alan çizgilerinin yönü +’dan –‘ye doğrudur.
3. Elektrik alan çizgileri birbirini asla kesmezler.
4. Elektrik alan çizgileri çıktıkları yüzeye diktirler.
5. Elektrik alan çizgileri alanın şiddetli olduğu yerlerde sık,zayıf olduğu yerlerde seyrektir.
173
ELEKTRİKSEL KUVVET
1) 4)
q1 yükünün q2 yüküne uyguladığı elektriksel kuvvet 3F Şekildeki q yüküne uygulanan bileşke kuvvet kaç kq2/d2
olduğuna göre q1 yüküne uygulanan bileşke kuvvet kaç F ‘dir?
olur?
2) 5)
q2 yükünün q3 yüküne uyguladığı elektriksel kuvvet 2F q3 yükünün q4 yüküne uyguladığı elektriksel kuvvet F
olduğuna göre q2 yüküne uygulanan bileşke kuvvet kaç F olduğuna göre q2 yüküne uygulanan bileşke kuvvet kaç F
olur? olur?
3) 6)
q1 yükünün q2 yüküne uyguladığı elektriksel kuvvet 8N

q1 yükünün q2 yüküne uyguladığı elektriksel kuvvet 200N olduğuna göre q4 yüküne uygulanan bileşke kuvvet kaç F
olduğuna göre q3 yüküne uygulanan bileşke kuvvet kaç N olur?
olur?
174
7) 10)
Şekilde verilenlere göre Şekilde verilenlere göre
𝑞1 𝑞1
oranı nedir? oranı nedir?
𝑞2 𝑞2
8) 11)
Şekilde verilenlere göre Şekilde verilenlere göre
𝑞1 𝑞1
oranı nedir? oranı nedir?
𝑞2 𝑞2
9) 12)
Şekilde verilenlere göre
Şekilde verilenlere göre
𝑞1
𝑞1 oranı nedir?
oranı nedir? 𝑞2
𝑞2
175
ELEKTRİK ALAN
1) 4)
P noktasında oluşan bileşke elektriksel alanın yönünü ve 0 noktasında oluşan bileşke elektriksel alanın yönünü ve
şiddetini bulunuz şiddetini bulunuz
2) 5)
0 noktasında oluşan bileşke elektriksel alanın yönünü ve q1 yükünün O noktasında oluşturduğu elektriksel alan
şiddetini bulunuz 1N/C dir.O noktasında oluşan bileşke elektrik alan kaç
N/C’dir?
3) 6)
q2 yükünün O noktasında oluşturduğu elektriksel alan E O noktasında bileşke elektriksel alan sıfır ise q2 kaç q’dur?
dir.O noktasında oluşan bileşke elektrik alan kaç E’dir?
176
7) 10)
Şekilde q1 ve q2 yüklerinin O Şekilde q1 ve q2 yüklerinin O
noktasında oluşturduğu bileşke noktasında oluşturduğu bileşke
𝑞1 𝑞1
elektrik alan E’dir. oranı nedir? elektrik alan 50N’dır. oranı
𝑞2 𝑞2
nedir?
8) 11)
noktasında oluşturduğu bileşke noktasında oluşturduğu
𝑞1 bileşke elektrik alan 15N’dır.
elektrik alan E’dir. oranı nedir?
𝑞2 𝑞1
oranı nedir?
𝑞2
9) 12)
noktasında oluşturduğu bileşke noktasında oluşturduğu bileşke
𝑞1 𝑞1
elektrik alan E’dir. oranı nedir? elektrik alan 30N’dır. oranı
𝑞2 𝑞2
nedir?
177
ELEKTRİKSEL POTANSİYEL
Birim yük başına düşen elektrik potansiyel enerjiye ELEKTRİK POTANSİYEL denir.
𝒌𝒒
V= 𝒅
elektrik potansiyelin birimi Volt’tur.Skaler bir büyüklüktür. (Formüle +,- işaret yazılır.)
*Yüklerin bir noktada oluşturduğu potansiyel bulunurken,yüklerin ayrı ayrı potansiyelleri bulunarak skaler toplama
yapılır.
*Yükleri ve yarıçapları farklı iki kürenin ortak potansiyeli

𝒒𝟏 +𝒒𝟐
Vort=k. ile bulunur.
𝒓𝟏 +𝒓𝟐
*Elektrik potansiyel, elektrik alan yönünde gidildikçe azalır,elektrik alana ters yönde gidildikçe artar.
*Elektrik alan içindeki alan çizgilerini dik olarak kesen düzlem üzerindeki her noktanın elektrik potansiyelleri eşittir.Bu
noktalara eş potansiyel yüzeyleri denir.
*Yüklü bir iletken kürenin içinde yük yoktur.Küre içinde potansiyel sabittir ve kürenin yüzeyindeki potansiyele
eşittir.Yüzeyden uzaklaştıkça elektrik potansiyel azalır.
178
1) 4) 7)
2) 5) 8)
3) 6) 9)
179
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Elektrik yüklerinin birbirine uyguladığı kuvvet yüklerin değeri ile...................,yükler arası uzaklığın karesi
ile.........................orantılıdır.
2)
Yükler arası uzaklık azaltılırsa,birbirlerine uyguladıkları kuvvet...........................................
3)
Yüklerin değeri arttırılırsa,birbirlerine uyguladıkları kuvvet...........................................
4)
Elektriksel kuvvet formülüne asla.................................................................................................yazılmaz
5)
Elektriksel kuvvet......................................................büyüklüktür.
6)
Aynı işaretli yükler birbirine..............................kuvveti uygular.
7)
Zıt işaretli yükler birbirine..................................kuvveti uygular.
8)
Elektrik alan.......................................bir büyüklüktür.
9)
Bir noktadaki elektrik alan bulunurken o noktaya........................yük konulur.
10)
Elektriksel kuvvet birimi.................................
11)
Elektrik alan birimi...............................
12)
Elektrik alan kuvvet çizgileri...................yükten çıkıp..........................yükte son bulur.
13)
Alanın şiddetli olduğu yerlerde elektrik alan kuvvet çizgileri..............................
14)
Yüklü cisimler birbirine......................................uygulayabilir.
15)
Elektrik alan kuvvet çizgileri birbirini...........................
16)
Elektrik alan kuvvet çizgilerinin yönü..................................................................................................................
17)
Yükler arası uzaklık sabit tutulup,yüklerin ......................................................... itme veya çekme kuvveti artar.
18)
Yüklerin değeri sabit tutulup,.......................................... arttırılırsa, yüklerin birbirine uyguladığı kuvvet azalır.
19)
Elektriksel potansiyel.............................................bir büyüklüktür.
20)
Elektriksel potansiyel formülüne +,- işaret.........................................
21)
Birim yük başına düşen elektrik potansiyel enerjiye .................................................................................. denir
22)
Elektriksel potansiyelin birimi...............................
23)
Elektriksel potansiyelin sembolü........................
24)
Yüklü bir iletken kürenin içinde ........................... yoktur
25)
Yüklü Küre içinde .............................................. sabittir
180
DOĞRU YANLIŞ
1)
Elektriksel kuvvet vektörel büyüklüktür.
1)
Elektrik alan vektörel büyüklüktür.
1)
Elektriksel potansiyel vektörel büyüklüktür.
2)
Elektriksel kuvvet birimi E 'dir.
5)
Elektrik alan sembolü F'dir.
6)
Elektrik alan birimi N/C'dir
7)
Elektriksel kuvvet birimi kg.m/s2 'dir
8)
Elektriksel kuvvet birimi Newton'dur.
9)
İki yükün değerleri azaltılırsa birbirlerine uyguladıkları kuvvet azalır.
10)
İki yükün aralarındaki uzaklık azaltılırsa birbirlerine uyguladıkları kuvvet azalır.
11)
Elektriksel potansiyel skaler büyüklüktür.
12)
Elektriksel alan ifadesinde +,- işaret yazılır.
13)
Yüklü kürenin içinde elektrik alan sıfırdır.
14)
Yüklü kürenin içinde elektrik potansiyel sabittir.
15)
Yüklü kürenin içindeki elektrik potansiyel yüzeydekine eşittir.
16)
Elektrik alan çizgilerinin yönü -'den +'ya doğrudur.
17)
Elektriksel potansiyelin sembolü V'dir.
18)
Elektriksel potansiyelin birimi Volt'tur.
19)
Yüklü küre içinde yük bulunmaz.
20)
Yüklü kürenin yüzeyindeki elektrik alan en büyük değerdedir.
21)
Yüklü küre içinde ve dışında elektrik potansiyel sabittir.
22)
Bir noktadaki elektrik alan bulunurken o noktaya +1 birimlik yük konulur
23)
Birim yük başına düşen elektrik potansiyel enerjiye elektrik alan denir.
24)
Zıt işaretli yükler birbirine itme kuvveti uygular.
25)
Aynı işaretli yükler birbirine itme kuvveti uygular.
181
ELEKTRİKSEL İŞ (POTANSİYEL FARK)
Birim yükün A noktasından B noktasına götürülürken elektriksel kuvvetlere karşı yapılan işe eşittir.
VAB demek A noktasının B noktasına göre potansiyeli demektir.
VAB = VB –VA
Yapılan iş W= q.( VB –VA )
1) 4) 7)
2) 5) 8)
3) 6) 9)
182
ELEKTRİKSEL POTANSİYEL ENERJİ
Elektrik potansiyel enerji Elektrik alanın yüklü parçacık üzerinde yaptığı iştir.
Aralarında d uzaklığı bulunan iki yüklü cismin sahip olduğu potansiyel enerji
𝒒𝟏 𝒒𝟐
E = k. 𝒅
bağıntısı ile bulunur. (Formüle +,- işaret yazılır.)
*Elektriksel potansiyel enerji skaler bir büyüklüktür.
1) 3) 5)
2) 4) 6)
183
7) 10) 13)
8) 11) 14)
9) 12) 15)
184
16) 19) 22)
17) 20) 23)
18) 21) 24)
185
ELEKTRİKSEL POTANSİYEL-ELEKTRİKSEL İŞ-ELEKTRİKSEL ENERJİ
1) 5)
A noktasının elektrik
potansiyelini bulunuz
A noktasının elektrik potansiyelini bulunuz
2) 6)
3) 7)
4) 8)
186
9) 13)
+q yükünü sonsuzdan
K noktasına
getirmekle yapılan işi
+2q yükünü sonsuzdan K noktasına getirmek için bulunuz
elektriksel kuvvetlere karşı yapılması gereken işi bulunuz
10) 14)
göre VKL yi bulunuz
+3q yükünü sonsuzdan K noktasına getirmek için

11) 15)
göre VLK yi bulunuz
+5q yükünü sonsuzdan K noktasına getirmek için

12) 16) Şekilde verilenlere

göre VAB yi
bulunuz
+q yükünü sonsuzdan K noktasına getirmek için elektriksel
kuvvetlere karşı yapılması gereken işi bulunuz
187
17) 21)
+2q yükünü A noktasından B noktasına getirebilmek için

elektriksel kuvvetlere karşı yapılan işi bulunuz
VAB=?
18) 22)

+q yükünü A noktasından B noktasına getirebilmek için

19) 23)
VAB=?
+q yükünü A noktasından B noktasına getirebilmek için

20) 24)

+3q yükünü A noktasından B noktasına getirebilmek için elektriksel kuvvetlere karşı yapılan işi bulunuz
188
25) 29) Şekildeki yüklerin
oluşturduğu
elektriksel potansiyel
Şekildeki yüklerin oluşturduğu elektriksel potansiyel enerjiyi bulunuz
enerjiyi bulunuz
26) 30)
Şekildeki yüklerin
oluşturduğu
enerjiyi bulunuz
27) 31)
oluşturduğu
Şekildeki yüklerin oluşturduğu elektriksel potansiyel elektriksel potansiyel
enerjiyi bulunuz enerjiyi bulunuz
28) 32)
oluşturduğu
enerjiyi bulunuz
189
Elektriksel Potansiyel-Elektrik Potansiyel Enerji-Elektriksel İş-Elektriksel Kuvvet-Elektrik
Alan
1) 3)
2) 4)
190
5) 8)
6) 9)
7) 10)
191
11) 14)
12) 15)
13) 16)
192
17) 20)
18) 21)
19) 22)
193
23) 26)
24) 27)
25) 28)
194
29) 32)
30) 33)
31) 34)
195
PARALEL YÜKLÜ LEVHALAR
Birbirine paralel levhalar aralarında d uzaklığı olacak şekilde bir üretece bağlandığında levhalardan biri + diğeri - yükle
yüklenir ve + yüklü levhadan – yüklü levhaya doğru düzgün bir elektrik alan oluşur.
*Elektrik alan değeri levhalar arasında her noktada aynı değerdedir.
*Levhalar arasındaki alan çizgileri birbirine paralel ve eşit aralıklıdır.
𝑉 𝑉𝑜𝑙𝑡
E= = =
𝑑 𝑚𝑒𝑡𝑟𝑒
1) 3)
2) 4)
196
PARALEL İKİ NOKTA ARASINDAKİ POTANSİYEL FARK
Paralel levhalar arasında A ve B noktaları arasındaki potansiyel farkı bulmak

için elektrik alanın sabit olması özelliğinden yararlanılır.
𝑉 𝑉𝐴𝐵
E= =
𝑑 𝑙
𝑉
𝑉𝐴𝐵 = .𝑙 bağıntısı ile bulunur.
𝑑
1) 4)
2) 5)
3)
197
DÜZGÜN ELEKTRİK ALAN İÇİNDEKİ YÜKLÜ PARÇACIKLARA ETKİYEN KUVVET
Düzgün bir elektrik alan içine konulan + yüklü parçacığa alan yönünde,-
yüklü parçacığa alana ters bir F kuvveti etkir.
𝐹 = q. 𝐸
1) 4)
2) 5)
3) 6)
198
BOŞLUK DOLDURMA
1)
VAB demek ............ noktasının .................. noktasına göre potansiyeli demektir
2)Birim yükün A noktasından B noktasına götürülürken elektriksel kuvvetlere karşı yapılan işe
....................................................................................................denir.
3)Elektrik alanın yüklü parçacık üzerinde yaptığı işe...................................................................................................denir.
4)
Elektriksel potansiyel enerji ..................................... bir büyüklüktür.
5)
Elektriksel potansiyel enerji ifadesine +,- işaret.......................................
6)Birbirine paralel levhalar aralarında d uzaklığı olacak şekilde bir üretece bağlandığında levhalardan biri ...... diğeri
................ yükle yüklenir
7)
................................................................... değeri levhalar arasında her noktada aynı değerdedir.
8)
Levhalar arasındaki alan çizgileri birbirine ...................................... ve ......................... aralıklıdır.
9)
VKM demek ............ noktasının .................. noktasına göre potansiyeli demektir
10)Düzgün bir elektrik alan içine konulan.......yüklü parçacığa alan yönünde,........... yüklü parçacığa alana ters bir F
kuvveti etkir
11) Paralel levhalar arasındaki parçacık için;
Fe =mg ise ....................................................................
12) Paralel levhalar arasında ki parçacık için;
Fe >mg ise .........................................................................
Fe <mg ise ............................................................................
14)
.................................................................levhalar arasında cisimler hızlandırılabilir.
15)
.................................................................levhalar arasında cisimler yavaşlatılabilir.
16)
Paralel levhalar arasındaki cismin ağırlığının yönü.................................................................................
17)
Paralel levhalar arasında elektrik alan.......................................
18)
Levhalar arasında elektrik alanın yönü............................................dan.........................................ye doğrudur.
19)
P noktasının T noktasına göre potansiyeli ifadesi.......................şeklinde gösterilir.
20)
Paralel levhalar arasındaki bir parçacık dengede ise.........................................................dir.
21)
Paralel levhalar arasındaki bir parçacık dengede değil ise.........................................................dir.
22)
Paralel levhalar arasında hızlanan bir cismin........................................................................................artar.
23)
Paralel levhalar arasında her noktadaki..................................................sabit değildir.
24)
Elektrik potansiyel...........................................bir büyüklüktür.
25)
Paralel levhalar arasında yavaşlayan bir cismin kinetik enerjisi...................................
199
DOĞRU YANLIŞ
1)
Paralel levhalarda cisimler dengede durabilir.
2)
Paralel levhalar arasında cisimler hızlanabilir.
3)
Paralel levhalar arasında cisimler yavaşlayabilir.
4)
Paralel levhalar arasında hızlanan cisimlerin kinetik enerjisi artar.
5)
Yüklü paralel levhalar arasındaki cisme her zaman elektriksel kuvvet etkir.
6)
Yüklü paralel levhalar arasında elektriksel alanın yönü - den + ya doğrudur.
7)
Yüklü paralel levhalar arasında potansiyel her yerde sabittir.
8)
Yüklü paralel levhalar arasında elektrik alan her yerde sabittir.
9) Yüklü paralel levhalar arasındaki cisme etkiyen elektrik kuvvet ile cismin ağırlığı aynı yönde ise cisim
ivmeli hareket yapar.
10) Yüklü paralel levhalar arasındaki cisme etki eden elektrik kuvvet ile cismin ağırlığı zıt yönde ise cisim
hızlanabilir.
yavaşlayabilir.
dengede kalabilir.
13) Yüklü paralel levhalar arasındaki cisme etkiyen elektrik kuvvet ile cismin ağırlığı aynı yönde ise cisim
dengede durabilir.
14)
Yüklü levhalar arasındaki elektrik alan çizgileri eşit aralıklıdır.
15)
VDE demek D noktasının E noktasına göre potansiyeli demektir
16)
Paralel levhalar yüklendiğinde levhalar aynı işaretli olur.
17) Paralel levhalar arasındaki parçacık için;
Fe =mg ise parçacık dengededir.
Fe >mg ise parçacık yavaşlar
Fe <mg ise parçacık hızlanır
20) Birim yükün A noktasından B noktasına götürülürken elektriksel kuvvetlere karşı yapılan işe
potansiyel fark denir.
21)
Elektriksel potansiyel enerji vektörel bir büyüklüktür.
22)
Elektriksel potansiyel enerji ifadesine +,- işaret yazılır.
23)
Paralel levhalar arasındaki cismin ağırlığının yönü her zaman yerin merkezine doğrudur.
24)
Üçten fazla yüklü cismin elektriksel potansiyel enerjisi bulunamaz
25)
Yüksüz levhalar arasına konulan bir parçacık dengede duramaz.
200
ELEKTRİKSEL SIĞA
Bir iletken üzerindeki yükün potansiyele oranına Sığa denir. Sembolü C’dir.Birimi Farad’dır.
𝑄
𝐶=
𝑉
C: Sığa (Farad)
Q: Yük (Coulomb)
V: Potansiyel (Volt)
İLETKEN BİR KÜRENİN SIĞASI

𝑞 𝑞
V= k.𝑟 𝐶= 𝑉
𝑞 𝑟
C= 𝑞 = olur. İletken bir kürenin
k. 𝑘
𝑟
sığası yarıçapıyla doğru orantılıdır.
SIĞAÇ (KONDANSATÖR)
Elektrik yükünü depo edebilen devre elemanlarına Kondansatör denir.
İki iletken arasına yalıtkan konularak Kondansatör elde edilebilir.
Evimizde bulunan alüminyum levhadan 1 cm2 lik parçalar kesip arasına kağıt koyarak birleştirirsek basit bir
Kondansatör yapmış oluruz.
Kondansatörlerin düzlem ve silindirik gibi çeşitleri vardır.
Düzlem Kondansatörün Sığası

𝐴
𝐶 =Ɛo 𝑑
ile bulunur,
A : Kondansatör plakalarının alanı
D: kondansatör plakaları arası uzaklık
Ɛo: Levhalar arası ortamın dielektrik sabiti( Boşluk yada hava için 8.85.10-12 C2 / N.m2 dir.
201
Bir Kondansatörün Yüklenmesi:
Bir Kondansatör doğru akım üretecine bağlanırsa üretecin – kutbuna

bağlı L levhası – yükle yüklenirken,üretecin + kutbuna bağlı K levhası
+ yükle yüklenir.K levhası +q ile L levhası –q ile yüklenir.Levhaların
yükü arttıkça potansiyeli de artar ve devrede akım oluşur.Levhaların
potansiyeli üretecin potansiyeline eşit olana kadar yüklenme devam
eder.Yüklenme bittiğinde devreden geçen akım da sıfır olur.Üretece
bağlı kondansatör üreteçten ayrılıp bir devreye bağlanırsa,bütün
enerjisini devreye verir ve boşalmış olur.
Yüklü bir Kondansatörün Enerjisi

1
W = C.V2 ( Q=C.V )
2
1
W=2 Q.V
1 𝑄2
W=2 𝐶
Kondansatörlerin kullanım alanları
1) Elektrik enerjisini depolamak
Sığaçlar DC kaynağa bağlandığında çok hızlı şarj olabilme özelliğine sahiptir.Bu özelliğinden dolayı pile bezerlik gösterir
ama sığaçlar asla pil değildir.Devreye bağlandıklarında çok hızlı deşarj olmaktadırlar.
*Fotoğraf makinelerindeki flash ışığı sığaç sayesinde yanmaktadır.Yüklü sığacın iki ucu kısa devre yaptırılarak aniden
boşalma ile büyük elektrik akımı oluşur.Böylece flaşın ışık vermesi için gereken elektrik akımı elde edilmiş olur.
* Elektrik kesilmesi sırasında herhangi bir elektronik aletin veya depolama yapan bir aletin zarar görmesini engellemek
için sistemin elektrik kesintisinden sonra kapanması geciktirilebilir.
*Sığaç otomatik kumanda devresinde sistemin ilk hareketinden sonra,başka bir devrenin çalışması için zaman rölesi
olarak adlandırılan devrelerde kullanılır.
*Duran kalbi çalıştırmak için kullanılan elektroşok cihazı bir sığaçtır.
2) Doğrultma işlemlerinde
En önemli kullanım alanlarından biridir.Sığaçta yüklenen enerjinin yüke boşaltılması işlemine filtreleme
denilmektedir.Özellikle doğrultma devrelerinde düzgün bir DC gerilim elde etmek için kullanılır.
Doğrultma çeşitleri
*Yarım dalga doğrultma
*Tam dalga doğrultma
*Köprü tipi doğrultma
202
3) Filtreleme
Sığaçlar elektronik devrelerde en çok filtreleme amaçlı kullanılır.Sığaçların en büyük özelliği doğru akıma karşı zorluk
göstermek,alternatif akıma karsı kolaylık göstermektir.Bu özellikten yararlanılarak parazit engelleme,frekans
değerlerini ayarlama gibi işlemler yapılabilmektedir.
4) Kompanzasyon
Elektronik gerilimin düştüğü yerlerde(sanayi,fabrika gibi yerlerde) sığacın depolama özelliğinden yararlanmak için
kompanzasyon sığaçları kullanılmaktadır.Elektrik hattından gelen reaktif gücü direkt motora vermeden önce devreye
bağlanan kompanzasyon sığaçları motorun verimli çalışmasını sağlar.
SIĞA-KONDANSATÖRLER
1) 3)
2) 4)
203
5) 7)
6) 8)
204
MANYETİK ALAN
DÜZ BİR TELİN ETRAFINDA OLUŞAN MANYETİK ALAN
AKIM VE MANYETİK ALAN İLİŞKİSİ
Akım ile manyetik alan ilişkisini ilk defa 1819 yılında Hans ÖRSTED isimli bilim adamı bulmuştur.Buna göre üzerinden
akım geçen bir telin etrafında bir manyetik alan oluşmaktadır.
𝐾.2𝐼 Baş parmak akım yönünü

B= ile bulunur.
𝑑 4 parmak manyetik alanın yönünü
2
B: Manyetik alan (wb/m )
gösterir
I: akım şiddeti (amper)
d: uzaklık (m)
***Tel üzerinden geçen akım arttıkça manyetik alan artmakta,telden uzaklaştıkça manyetik alan şiddeti azalmaktadır.
Manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur.
***Manyetik alanın şiddeti ortamın manyetik geçirgenliğine de bağlıdır.
*** Telden geçen akımın yönü değişirse oluşan manyetik alanın da yönü değişir.
Günlük hayatta kullandığımız elektrik motoruyla çalışan;saç kurutma,çamaşır,bulaşık makineleri ve manyetik

vinçler,kapı otomatı,hoparlör,bilgisayar gibi araçlar akımın manyetik etkisinden yararlanarak çalışır.
205
MANYETİK ALAN 1
1) 4)
Şekildeki iletken telden geçen Şekildeki iletken telden geçen I
akımdan dolayı O noktasında akımından dolayı O noktasında
oluşan manyetik alanın yönü oluşan manyetik alanın yönü
gösterilmiştir.Buna göre telden aşağıdakilerden hangisidir?
geçen akımın yönü
aşağıdakilerden hangisidir?
A) B) C) D) E)
A) B) C) D) E)
2) 5)
Şekildeki iletken telden geçen I

akımından dolayı O noktasında
oluşan manyetik alanın yönü
Şekildeki iletken telden geçen akımdan dolayı O
noktasında oluşan manyetik alanın yönü
gösterilmiştir.Buna göre telden geçen akımın yönü
A) B) C) D) E) A) A) C) D) E)
3) 6)
Şekildeki iletken telden
geçen akımdan dolayı O
noktasında oluşan manyetik
alanın B’dir.Aşağıdakilerden
hangileri yapılırsa O
noktasındaki manyetik alanın
şiddeti artar?
I.Telden geçen akımı arttırma
II.O noktasını telden

Şekildeki iletken telden geçen I akımından dolayı O
uzaklaştırma.
noktasında oluşan manyetik alanın yönü aşağıdakilerden
III.Telin uzunluğunu arttırma hangisidir?
A) B) C) D) E)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I,II,III
206
ELEKTROMIKNATISLAR
Bir silindir üzerine iletken bir tel sardığımızda elektromıknatıs elde etmiş oluruz.Bu tel üzerinden akım geçirilirse silindir
düzlemi boyunca manyetik alan oluşur.
Manyetik alanın yönü sağ el kuralına göre bulunur.Dört parmak akım yönünü,baş parmak manyetik alanı gösterir.
4 parmak akım yönünü
Baş parmak manyetik alanın yönünü

gösterir.
1) 2)
Şekildeki halka şeklindeki
telden akım geçtiğinde halka
merkezinde B manyetik alanı
oluşuyor.Buna telin göre A ve
B kısmında akımın yönü
Şekildeki halka şeklindeki telden I akımı geçmektedir.Telin

merkezinde oluşan manyetik alanın yönü aşağıdakilerden
hangisidir?
A B
A) B) C) D) E) A)
B)
C)
D)
E)
207
3) Şekildeki elektromıknatısın çekim
7) Sayfa düzlemine dik yerleştirilen
gücünü arttırmak için; düz bir telden sayfa düzlemden
içeri doğru akım
I.Reosta kolu 1 yönünde çekilmelidir. geçmektedir.Buna göre K,L,M,N
noktalarına yerleştirilen pusula
II.Reosta kolu 2 yönünde çekilmelidir.
iğnelerinden hangilerinin konumu
III.Pilin potansiyeli arttırılmalıdır. doğru gösterilmiştir?
İşlemlerinden hangileri yapılabilir? A) L ve M B) M ve N C) N ve K
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) K ve M E) K ve L
D) I ve III E) II ve III
4) 8)
5) 9)
6) 10)
208
4 parmak akım yönünü
Baş parmak manyetik alanın yönünü

gösterir.
1) 2)
Şekildeki selenoitten geçen akımdan dolayı K,L,M,N,P

noktalarında oluşan manyetik alanın yönü aşağıdaki
seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
Şekildeki selonoitten geçen akımdan dolayı K noktasındaki
K L M N P
manyetik alanın yönü gösterilmiştir.Buna göre P
A bölgesinden geçen akımın yönü aşağıdakilerden
B hangisidir?
C
D
A) A) C) D) E)
E O
209
4 parmak manyetik alanı
Baş parmak akımı gösterirse
Avuç içinin yönü kuvvet yönünü gösterir.
1) 2)
Şekildeki mıknatıslar Şekildeki mıknatıslar
arasında üzerinden arasında üzerinden
akım geçen bir tel akım geçen bir tel
bulunmaktadır.Tele bulunmaktadır.Tele
etkiyen manyetik etkiyen manyetik
kuvvetin yönü kuvvetin yönü
aşağıdakilerden aşağıdakilerden
hangisidir? hangisidir?
A) B) C) D) E)
A) B) C) D) E)
210
1) 2)
Şekildeki iletken tellerden belirtilen yönlerde akım Şekildeki iletken tellerden belirtilen yönlerde akım
geçmektedir.II telden geçen akımdan dolayı I. Tele etkiyen geçmektedir. II tele etkiyen kuvvetin şiddetini arttırmak
kuvvetin yönü aşağıdakilerden hangisidir? için aşağıdakilerden hangileri yapılmalıdır?
I. I.telden geçen akımı arttırmak

A) A) C) D) E) II. II. telden geçen akımı arttırmak
III. d uzaklığını arttırmak
211
212
1) 2)
Şekilde bir proton manyetik Şekilde bir elektron manyetik
alana dik olarak giriyor.Protona alana dik olarak
etkiyen manyetik kuvvetin yönü giriyor.Elektrona etkiyen
aşağıdakilerden hangisidir? manyetik kuvvetin yönü
A) A) C) D) E)
A) A) C) D) E)
ELEKTROMANYETİK İNDÜKLEME
Daha önceki derslerimizden durgun bir yükün etrafında da elektriksel alan oluştuğunu biliyoruz.Üzerinden akım geçen
bir telin etrafında manyetik alan oluştuğunu öğrendik.
Seçilen bir yüzeyden geçen manyetik alan çizgilerinin sayısına manyetik akı denir.Bu seçilen yüzeydeki akı değişirse
elektrik akımı oluşur.
Demek ki elektrik akımı oluşturmanın koşulu bir yüzeydeki manyetik alanı değiştirmektir.
Faraday ve arkadaşları manyetik alan içine konulan bir iletkende elektrik akımının hangi koşullarda oluştuğunu
araştırmışlar ve indüksiyon elektromotor kuvvetinin (emk) oluşmasının iki koşulu olduğunu açıklamışlardır.
1)Kapalı bir devreden geçen manyetik akının değişmesiyle
2) İletken bir çubuğun manyetik alan içinde hareket etmesiyle
Bu yöntemler günümüzde elektrik enerjisi elde etmekte kullanılmaktadır.Elektrik üreten jeneratörlerde sarımlı iletken
telin bir mıknatıs içerisinde dönmesiyle elektrik enerjisi üretilir. Hidroelektrik,termik,nükleer,rüzgar santrallerinin temel
görevi mıknatıs içindeki tel çerçeveyi döndürmektir.
Üretilen bu enerji iletilme sırasında ciddi kayıplara uğrar.Bu kayıp transformatör denilen alet bulunduktan sonra
giderildi.Transformatörün gerilimi yükseltip akımı düşürücü özelliği vardır.Bu sayede çok uzun mesafelere elektrik
enerjisi kayıp olmadan taşınır.
AKI
Manyetik alan içine konulan bir yüzeyden dik olarak geçen manyetik alan çizgi sayısına manyetik akı denir. ɸ(fi) ile
gösterilir.
Yüzey ile manyetik alan dikse ɸ =B.A
Yüzey ile manyetik alan arasında bir α açısı varsa ɸ =B.A.cosα olur.
213
ÖRNEK 1. 2)
Şekildeki yüzeyinden geçen manyetik akıyı arttırmak için

Şekildeki A yüzeyinden geçen manyetik akıyı arttırmak aşağıdakilerden hangileri yapılmalıdır?
için aşağıdakilerden hangileri yapılmalıdır?
I. Manyetik alan şiddetini arttırmak
I. Manyetik alan şiddetini arttırmak II. Yüzeyin alanını arttırmak
II. Yüzeyi saat yönünde döndürmek III. Manyetik alanın etki alanını arttırmak
III. Yüzeyi saatin tersi yönünde döndürmek
İNDÜKSİYON EMK'SI
Birim zamanda akıda meydana gelen değişime indüksiyon emk'si denir.
ɸ =B.A.cosα
Akıdaki değişim Δ ɸ= ɸ2- ɸ1
İndüksiyon emk :Ɛ
𝚫ɸ ɸ𝟐− ɸ𝟏
Ɛ= - 𝚫𝐭
= - 𝐭𝟐− 𝐭𝟏
𝑊𝑏
Ɛ'nin birimi 𝑚2
=volt'tur.
N sarımlı bir tel çerçevede oluşan maksimum emk;
Ɛmax= B.A.N.W ile bulunur.
1) Mıknatıslar arasına 2) Mıknatıslar arasına

konulan elips şekline konulan tel çerçevenin
getirilmiş tel çerçevede boyutları arttırılırsa
indüksiyon e.m.k.’sı aşağıdakilerden
oluşturabilmek hangileri
için,aşağıdakilerden gerçekleşebilir?
hangileri yapılabilir?
I. Manyetik akı artar.
II.Manyetik alanın şiddeti artar.
I.Manyetik alanın şiddetini arttırmak yada azaltmak
III. Tel çerçevede indüksiyon akımı oluşur.
II. Çerçeveyi saat yönünde döndürmek
III. Çerçeveyi saat yönünün tersine döndürmek
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I,II,III
214
İNDÜKSİYON AKIMI
Bir yük manyetik alan içinde hareket ettirilirse üzerine kuvvet etki eder.Şekilde manyetik alan içindeki iletken çubuk
hareket ettirilirse sağ el kuralına göre bir ucu +,bir ucu - ile yüklenir.İki ucu arasında potansiyel fark oluşan çubuğun
uçları bir iletken telle birleştirilirse + uçtan - uca doğru akım oluşur bu akıma indüksiyon akımı denilir.
Sağ el kuralına göre dört parmak

manyetik alanı,baş parmak hızı
avuç içi + yükü gösterir.
K ucundan L ucuna doğru elektrik alan oluşur.Oluşan alan elektriksel kuvvet oluşturur.
Oluşan manyetik kuvvet ile elektriksel kuvvetin yönü terstir.Yük birikimi manyetik kuvvet ile elektriksel kuvvetin şiddeti
eşit olana kadar devam eder.
Denge durumunda
FE = -FM
q.E=-q.V.B İndüksiyon emk'sının oluşabilmesi için hız

E= -V.B vektörü (V) ile manyetik alan vektörü
birbirine paralel olmamalıdır.
𝑉𝐾𝐿
𝑙
= -V.B
VKL = -B.V.Ɩ (Çubuğun iki ucu arasındaki potansiyel fark)

- işaret oluşan indüksiyon akımının
Ɛ= -VKL (Çubuğun uçlarında oluşan pot. fark indüksiyon
yönünü gösterir.
emk'sına eşittir.Bu olaya elektromanyetik indüksiyon denir.)
hız manyetik alana dik ve hız vektörü ile tel arasında α açısı varsa,indüksiyon emk'si;
Ɛ=-B.V.Ɩ.sinα ile bulunur.
215
ÖRNEK 1. ÖRNEK 2.
Şekildeki iletken Şekildeki iletken
çubuk,manyetik alana dik çubuk,manyetik alana dik
olacak şekilde V hızı ile olacak şekilde V hızı ile
çekiliyor.İletken çubuğun A çekiliyor.İletken çubuğun K
ve B uçlarında oluşan yük ve L uçlarında oluşan yük
dağılımı aşağıdakilerden dağılımı aşağıdakilerden
hangi seçenekte doğru hangi seçenekte doğru
verilmiştir? verilmiştir?
A B K L
A) + + A) + +
B) - - B) - -
C) + - C) + -
D) - + D) - +
E) 0 0 E) 0 0
İNDÜKSİYON AKIMININ YÖNÜ
İndüksiyon akımının yönü Lenz kuralı ile bulunur.
Kapalı bir devreden geçen manyetik akı değişime uğrarsa bu devrede kendiliğinden indüksiyon akımı denilen akım
oluşur.
İndüksiyon akımının yönü kendisini oluşturan nedene karşı koyacak şekilde oluşur.
***Bir kapalı devrede manyetik akı artışı varsa oluşan indüksiyon akımının oluşturacağı manyetik alanın yönü
manyetik akıdaki artışı azaltacak yönde,
***Bir kapalı devrede manyetik akıda azalma varsa oluşan indüksiyon akımının oluşturacağı manyetik alanın yönü
manyetik akıdakı azalmayı engelleyecek yönde oluşur.
Oluşacak indüksiyon akımının yönünü

bulmak için dört parmak yeni manyetik
alanı,
Şekildeki KL çubuğu sağa doğru çekildiğinde kapalı devreden geçen manyetik akı artar.Lenz yasasına göre oluşacak
indüksiyon akımının yönü manyetik akıdaki artışı azaltacak yönde olmalıdır. Yani indüksiyon akımının oluşturacağı
manyetik alanın yönü içeri doğru olmalıdır.
216
Oluşacak indüksiyon akımının yönünü
bulmak için dört parmak yeni manyetik
alanı,
Şekildeki KL çubuğu sola doğru çekildiğinde kapalı devreden geçen manyetik akı azalır.Lenz yasasına göre oluşacak
indüksiyon akımının yönü manyetik akıdaki azalışı engeleyecek yönde olmalıdır. Yani indüksiyon akımının oluşturacağı
manyetik alanın yönü içeri doğru olmalıdır.
Üzerinden akım geçen bir bobinin etrafında manyetik alan oluşur.Bu alandan dolayı bobinde özindüksiyon emk'si
oluşur.Oluşan emk Lenz yasasına göre bobinden geçen akım artarsa onu azaltacak yönde,akım azalırsa onu tekrar
arttıracak yönde oluşur.
Şekil 1'de akım artarken akımın bir kısmı bobinde manyetik enerji olarak depolanır.Şekil 2'de akım azalırken depolanan
manyetik enerji sisteme akım olarak geri verilir.
𝟏
Depolanan enerji: E= 𝟐LI2 ile bulunabilir.
***Bu durum bize enerjinin her zaman korunacağını gösterir. Devrede akım artarken sistem bir miktar enerjiyi
depolayarak akımı azaltır.Akım azalırken ise sisteme depolanan enerji geri verilerek akımdaki azalış engellenecektir.Her
zaman enerji korunacaktır.
217
ÖRNEK 1. ÖRNEK 4.
Şekildeki bobinde indüksiyon akımı oluşması için

aşağıdakilerden hangileri yapılmalıdır?
Şekildeki tel çerçevede + yönde indüksiyon akımı oluşması
I. Mıknatıs bobine yaklaştırılmalı için aşağıdakilerden hangileri yapılmalıdır?
II.Mıknatıs bobinden uzaklaştırılmalı
III. Bobin mıknatısa yaklaştırılmalı I. Manyetik alan arttırılmalı
II.Manyetik alan azaltılmalı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II III. Tel çerçevenin alanı azaltılmalı
D) I ve III E) I,II,III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
ÖRNEK 2. ÖRNEK 5.
Şekillerde manyetik alanda dairesel yörüngede dönmekte

olan özdeş iletken çubuklardan hangilerinin K ucunda + Şekildeki tel çerçeve manyetik alana doğru çekildiğinde +
yükler birikir. yönde indüksiyon akımı oluşabilmesi için manyetik alanın
yönü aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?
A) A) C) D) E)
ÖRNEK 3. ÖRNEK 6.
Şekildeki devrede K noktasından bırakılan metal bilye

Şekildeki tel çerçevede - yönde indüksiyon akımı esnek,ağırlığı önemsiz ve yeterince uzun bir iletken tele
oluşabilmesi için aşağıdakilerden hangileri yapılabilir? bağlıdır. Bilye serbest bırakıldığında L metaline
I.Tel çerçeve 1 yönünde çekilmeli çarpıyor.Bilyenin bundan sonraki hareketi için
II. Tel çerçeve 2 yönünde çekilmeli aşağıdakilerden hangisi doğru olabilir?(sürtünmeler ihmal
III.B manyetik alan şiddeti azaltılmalı edilmiştir)
A) L metaline çarpar ve durur
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II B) L metaline çarpar ve O noktasında durur.
C) K-L noktaları arasında basit harmonik hareket yapar.
D) I ve III E) I,II,III D) K-L arası birkaç kez gidip geldikten sonra durur.
E) K noktasına tekrar geldiğinde durur.
218
ÖZ İNDÜKSİYON AKIMI
Şekildeki devrede bobinden akım geçtiğinde manyetik alan oluşur.Reostanın
sürgüsü hareket ettirildiğinde akım ve buna bağlı olarak manyetik alan ve akı
değişir.Manyetik akıdaki değişimden dolayı devrede oluşan yeni akıma
özindüksiyon akımı, oluşan emk'ya özindüksiyon emk'si denir. Ɛ kendini meydana
getiren akımın değişme hızı ile doğru orantılıdır.
ΔI=(I2 - I1 ) akımdaki değişme
L : Özindüksiyon katsayısı
Oluşan indüksiyon akımının bir yönü vardır.Bobinden geçen akım artarken oluşan indüksiyon akımı ,devre akımını
azaltacak yönde. Bobinden geçen akım azalırken oluşan indüksiyon akımı devre akımını arttıracak yönde oluşur.
ÖRNEK 1. ÖRNEK 2.
Şekildeki bobinde öz indüksiyon akımı oluşturabilmek için

aşağıdakilerden hangileri yapılabilir?
I. Telden geçen akımı arttırmak

II. Teleden geçen akımı azaltmak Şekildeki bobinde reosta ok yönünde hareket ettirilirse
III. Mıknatısı bobine doğru yaklaştırmak aşağıdakilerden hangileri gerçekleşir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III I.Bobinden geçen akım azalır

II. Önceki manyetik alanla aynı yönde manyetik alan
D) II ve III E) I,II,III oluşur.
III. – yönde öz indüksiyon akımı oluşur.
219
MAXWELL DENKLEMLERİ
19. yy da yaşayıp 20.yy fiziğine çok önemli katkılar yapmıştır.Klasik elektromanyetik fizikteki birbirinden bağımsız gibi
görünen elektrik ve manyetik kavramlarının aslında aynı şey olduğunu denklemleriyle ispatlamıştır.Elektrik ve manyetik
alanların uzayda ışık hızı ile yayıldıklarını bulmuştur.Maxwell 1861 de ilk renkli fotoğraf makinesini bulmuştur.
ÖRNEK 1. ÖRNEK 3.
Şekildeki A yüzeyli kare iletken Şekildeki B manyetik
tel çerçeve B manyetik alanı alanı içinde hareket
içerisindedir.Yüzey K-L kenarı eden iletken çubuk için
etrafında döndürülürse aşağıdaki ifadelerden
aşağıdaki ifadelerden hangileri hangileri doğru olur?
doğru olur?
I. Manyetik akı artar

II.Manyetik akı azalır.
I. Çubuğa etki eden manyetik kuvvetin yönü –y
III. Çerçevede özdüksiyon akımı oluşur.
yönündedir.
II. Çubuğun K ucunda + yükler birikir.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
III.Manyetik alanın şiddeti artarsa manyetik kuvvetin
şiddeti artar.
D) II ve III E) I,II,III
ÖRNEK 2. ÖRNEK 4.
O noktası etrafında V hızı ile dönmekte olan iletken

çubukların X,Y,Z uçlarında oluşan yükler aşağıdaki
Şekildeki 1’deki A yüzey alanlı iletken çerçeve ,şekil 2’deki
seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
konuma getirildiğinde aşağıdakilerden hangileri doğru
olur?
X Y Z
A + + +
I. Manyetik akı artar
B 0 0 0
II.İndüksiyon akımı oluşur
C + - + III.Manyetik akı azalır
D + - -
E - + + A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
220
ÖRNEK 5. ÖRNEK 8.
Şekilde manyetik alan içinde iletken kare tel çerçeve

bulunmaktadır.Manyetik alanın şiddeti arttırılırsa
aşağıdakilerden hangileri doğru olur?
I.Manyetik akı artar

II. İndüksiyon akımı oluşur.
III.Özindüksiyon akımı oluşur
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I,II,III D) II ve III E) I,II,III
ÖRNEK 6. ÖRNEK 9.
Şekildeki bobine sarımlı tel üzerinde özindüksiyon akımı

oluşabilmesi için aşağıdakilerden hangileri tek başına
O ve P noktası etrafında V ve 2V hızı ile dönmekte olan yapılmalıdır?
iletken çubukların X,Y,P uçlarında oluşan yükler aşağıdaki
seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? I. Mıknatıs bobinden uzaklaştırılmalı
II.Sürgü 1 yönüne çekilmeli
X Y P III. Sürgü 2 yönüne çekilmeli
A + + +
B 0 0 0 A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
C + - +
D + - - D) II ve III E) I,II,III
E - + -
ÖRNEK 7. ÖRNEK 10.

SI birim sisteminde manyetik alan birimi
Aşağıdaki birimlerden hangisi manyetik akıyı temsil eder? olarak,aşağıdakilerden hangileri kullanılabilir?
𝑁 𝑊𝑏 I. Tesla
A) 𝐴.𝑚
B) 𝑚2
C) Wb
𝑁
D) Tesla E) Wb.m2 II.𝐴.𝑚
𝑊𝑏
III. 𝑚 2
D) II ve III E) I,II,II
221
Şekildeki iletken çerçeve V hızı ile manyetik alan içine O noktası etrafında V hızı ile dönmekte olan iletken
çekiliyor.Buna göre aşağıdakilerden hangileri doğru olur? çubukların X,Y,Z uçlarında oluşan yükler aşağıdaki
seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
I. Çerçevede akı artar.
II. 1 yönünde indüksiyon akımı oluşur. X Y P
III. 2 yönünde indüksiyon akımı oluşur. A + + +
B 0 0 0
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III C + - -
D + + -
D) II ve III E) I,II,III E - + +
Şekildeki reosta ok yönünde hareket ettirildiğinde

Şekilde bobine sarımlı tel üzerinde 1 yönünde indüksiyon
aşağıdakilerden hangileri gerçekleşir?
akımı oluşturabilmek için aşağıdakilerden hangileri tek
başına yapılabilir?
I. 1 yönünde özindüksiyon akımı oluşur.
II. 2 yönünde özindüksiyon akımı oluşur.
I. Direncin değerini azaltmak
III. Önceki manyetik alan yönünde yeni manyetik alan
II. Mıknatısı bobine yaklaştırmak
oluşur.
III. Mıknatısı bobinden uzaklaştırmak
Şekilde devrede S anahtarı kapalıdır.S anahtarı

Mıknatıslar arasına konulan çerçevede indüksiyon akımı
açılırsa,aşağıdaki yargılardan hangileri doğru olur.
oluşabilmesi için aşağıdakilerden hangileri yapılabilir?
I.Devrede kısa süreli 1 yönünde özindüksiyon akımı
I. Çerçeveyi manyetik alan yönünde hareket ettirmek
oluşur.
II. Çerçevenin bir kısmını manyetik alan içerisinden
çıkartmak.
II.Devrede kısa süreli 2 yönünde özindüksiyon akımı
III. Çerçeveyi manyetik alana dik hareket ettirmek
oluşur.
III. Özindüksiyon akımından dolayı,önceki manyetik alan
yönünde kısa süreli yeni bir manyetik alan oluşur.
222
ELEKTROMANYETİK İNDÜKSİYON
1) 4)
2) 5)
3) 6)
223
7) 10)
8) 11)
9) 12)
224
13) 16)
14) 17)
15) 18)
225
BOŞLUK DOLDURMA
1)
Üzerinden akım geçen düz bir telin etrafında her zaman ..................................................... oluşur.
2)
Düz telin üzerinden geçen akım yönü değişirse..........................................................değişir.
3)Üzerinden akım geçen düz bir telin etrafında oluşan manyetik alanının yönü
..........................................................................................................bulunur
4)
Düz telin üzerinden geçen akımın değeri değişirse...................................................................................değişir.
5)
Düz telin üzerinden geçen akım yönü ve değeri değişirse.........................................................................değişir.
6)
Bir silindir üzerine iletken bir tel sardığımızda ............................................................ elde etmiş oluruz
7)Düz bir telin etrafında oluşan manyetik alanın yönü bulunurken,...............................................akımın yönünü gösterir.
8) Düz bir telin etrafında oluşan manyetik alanın yönü bulunurken,...............................................manyetik alanın
yönünü gösterir.
9)Silindir üzerine sarılmış telin etrafında oluşan manyetik alanın yönü bulunurken dört parmak.....................
...................................................................gösterir.
10) Silindir üzerine sarılmış telin etrafında oluşan manyetik alanın yönü bulunurken baş parmak.....................
...................................................................gösterir.
11)
Akım taşıyan halkanın yarıçapı artarsa, oluşan manyetik alan....................................
12)Akım taşıyan halkada oluşan manyetik alanın yönü bulunurken,............................................................akım yönünü
gösterir.
13) Akım taşıyan halkada oluşan manyetik alanın yönü bulunurken,............................................................manyetik alanı
gösterir.
14)Manyetik alan içinde akım taşıyan tele uygulanan kuvvet bulunurken sağ el kuralına göre dört
parmak......................................................................................gösterir.
15) Manyetik alan içinde akım taşıyan tele uygulanan kuvvet bulunurken sağ el kuralına göre avuç
içi......................................................................................gösterir.
16)
Akım taşıyan paralel teller birbirine...............................................uygular.
17)
Akım taşıyan paralel teller arasındaki uzaklık artarsa birbirlerine uyguladıkları kuvvet..................................
18)
Seçilen bir yüzeyden geçen manyetik alan çizgilerinin sayısına ............................................................. denir
19)
Manyetik akı.............................sembolü ile gösterilir.
20)
Birim zamanda akıda meydana gelen değişime ...................................................................... denir.
21)
İndüksiyon e.m.k'sının birimi ..........................................
22) İndüksiyon emk'sının oluşabilmesi için hız vektörü (V) ile manyetik alan vektörü birbirine
.........................................olmamalıdır.
23)Kapalı bir devreden geçen .......................................................... değişime uğrarsa bu devrede kendiliğinden
indüksiyon akımı denilen akım oluşur.
24) Bir kapalı devrede manyetik akı artışı varsa oluşan indüksiyon akımının oluşturacağı manyetik alanın yönü
manyetik akıdaki artışı .................................................. yönde oluşur.
25)
Elektrik ve manyetik alanların uzayda ............................................ ile yayılır.
226
DOĞRU YANLIŞ
1)
Akım taşıyan telin etrafında manyetik alan oluşur.
2)
Akım taşıyan telden geçen akım artarsa,oluşan manyetik alan artar.
3)
Akım taşıyan tel etrafında oluşan manyetik alan çizgileri çemberler halindedir.
4)
Elektrik ve manyetik alanlar uzayda ışık hızı ile yayılır.
5)
Manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur.
6)
Düz bir telde akımın değeri değişirse manyetik alanın yönü değişir.
7)
Düz bir telde akımın yönü değişirse manyetik alanın yönü değişir
8)
Düz bir telde akımın değeri ve yönü değişirse manyetik alanın değeri ve yönü değişir
9)
Manyetik alanın birimi N/m dir.
10)
Özindüksiyon akımı ,devredeki akım değiştiğinde oluşur.
11)
Özindüksiyon katsayısının sembolü W'dir.
12)
Manyetik akıdaki değişimden dolayı devrede oluşan yeni akıma özindüksiyon akımı denir.
13) Manyetik alan içine konulan bir yüzeyden dik olarak geçen manyetik alan çizgi sayısına manyetik akı
denir
14)
Elektrik akımı oluşturmanın koşulu bir yüzeydeki manyetik alanı değiştirmektir.
15) İndüksiyon emk'sının oluşabilmesi için hız vektörü (V) ile manyetik alan vektörü birbirine dik
olmamalıdır.
16)
Akım taşıyan paralel teller birbirine kuvvet uygular.
17)
Akım taşıyan paralel tellerin birbirine uyguladığı kuvvet,telden geçen akımla doğru orantılıdır.
18) Akım taşıyan paralel tellerin birbirine uyguladığı kuvvet,teller arasındaki uzaklıkla doğru orantılıdır.
19)
İndüksiyon akımının yönü sağ el kuralı ile bulunur
20)
Özindüksiyon akımının yönü sağ el kuralı ile bulunur.
21)
Düzgün manyetik alan içindeki bir levhadan geçen akı levhanın yüzey alanı ile doğru orantılıdır.
22)
Birim zamanda akıda meydana gelen değişime indüksiyon emk'si denir
23)
İndüksiyon akımının yönü kendisini oluşturan nedene karşı koyacak şekilde oluşur.
24)
İndüksiyon akımının yönü Lenz kuralı ile bulunur.
25)
Akım taşıyan halkanın yarıçapı artarsa, oluşan manyetik alan azalır.
227
MOTORLAR VE JENERATÖRLER
Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren aletlere motor denir.Motorlar çamaşır,bulaşık,buzdolabı

kompresörü,su pompaları,pervanelerde yaygın olarak kullanılır.Motorların yapısında mıknatıslar ,bilezikler,
sargılar,fırçalar ve üreteçler bulunmaktadır.
Hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren aletlere jeneratör denilir.Doğru akım jeneratörlerine Dinamo,
alternatif akım jeneratörlerine alternatör denilir.Jeneratör manyetik alan kaynağı olarak kullanılan iki mıknatıs arasında
döndürülen dikdörtgen biçiminde bükülmüş iletken bir çerçeveden oluşur.Santrallerde türbinin görevi bu iletken
çerçeveyi döndürmektir.Jeneratörler elektrik kesintisi veya imkansızlığı olan yerlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
MOTOR İLE JENERATÖR ARASINDAKİ FARKLAR
*Motor elektrik ile jeneratör mazot veya benzin ile çalışır
* Motor elektrik enerjisini hareket enerjisine,jeneratör hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür.
*Motorda bir manyetik alan içinde iletken çerçeveden akım geçirilerek dönme sağlanır.Jeneratörde bir manyetik
alan içinde iletken çerçeve döndürülerek akım elde edilir.
*Motorlar elektrik enerjisini harcar,jeneratörler elektrik enerjisini üretir.
DÜNYANIN MANYETİK ALANI VE ETKİLERİ
Dünyanın coğrafi kutbu ile manyetik kutbu arasında 11.50 lik bir fark vardır.Bu açıya sapma açısı denilmektedir.
Dünyanın manyetik alanının ne sebeple oluştuğu bugün bile tam olarak anlaşılmamaktadır.
***Dünyayı güneşten ve diğer yıldızlarda gelen zararlı ışınımlardan koruyan en önemli kalkan manyetik
alandır.Dünyaya gelen bu canlıları öldürücü ışınımlar dünyanın manyetik alanından geçip dünya üzerine düşemezler.
***Yapılan araştırmalar sonucunda dünyanın manyetik kutuplarının her geçen gün yerdeğiştirdiği sonucuna
ulaşılmıştır.Bir gün kuzey kutbun yerini güney kutbu alabilir.
***Dünyanın manyetik kutuplarının yerdeğiştirmesi sırasında;
Güneşten dünyaya gelen zararlı ışınımlar artabilir ve bu da canlılar üzerinde olumsuz etkiler yaratır.Bazı canlı türleri yok
olabilir.
Işınımlar iletişim hatlarına,uydulara zarar verebilir. Bu da uyduyla çalışan navigasyon,tv,cep telefonu gibi sistemlere
zarar verebilir.
Manyetik kutupların yerdeğiştirmesi göç eden canlılar üzerinde de olumsuz etkileri olacaktır.
228
KONU TARAMA TESTİ-6
1) 6)
O noktasında oluşan manyetik alanın yönü nedir?
a) b) c) d) e) S noktasında oluşan manyetik alanın yönü nedir
a) b) c) d) e)
2) 7)

Manyetik alana dik giren –q yüklü parçacık şekildeki
a) b) c) O d) e) yörüngeyi izliyor. Buna göre Manyetik alanın yönü nasıldır
a) b) c) d) e)
3) 8)
Manyetik alana dik girip V hızı ile ilerleyen çubuğa etkiyen

O noktasında oluşan manyetik alanın yönü nedir? kuvvetin yönü nedir?
a) b) c) O d) e) a) b) c) d) e)
4) 9)

Şekildeki mıknatıs arasında durmakta olan KL iletken
çubuğuna uygulanan kuvvetin yönü nedir?
a) b) c) d) e)
a) b) c) d) e)
5) 10)
Bobinde oluşan manyetik alanın yönü nedir?

Manyetik alanda V hızı ile ilerleyen çubuğa etkiyen
a) b) c) d) e) kuvvetin yönü nedir?
a) b) c) d) e)
229
ALTERNATİF AKIM
DOĞRU AKIM (DC): Akımın sadece tek bir yönde akar.Akımın belirli bir yönü vardır.Piller,dinamolar,aküler doğru akım
üretecidir.
ALTERNATİF AKIM(AC): Manyetik alan içinde sabit frekansla döndürülen dikdörtgen tel çerçevedeki manyetik akı
düzenli olarak değişir.Manyetik akıdaki bu değişimden dolayı oluşan akıma indüksiyon akımı denir. Akımın yönü sürekli
değişir.Alternatif akımı bir yerden başka bir yere kolayca ve az kayıpla iletebiliriz.
Alternatif akımın doğru akıma dönüştürülmesinde enerji kaybı az ve maliyeti düşüktür.
Doğru akımın alternatif akıma dönüştürülmesi zordur ve enerji kaybı fazladır.
ALTERNATİF AKIMIN ELDE EDİLİŞİ:Bir iletken çerçeve manyetik alan içerisinde döndürülürse bu çerçevede indüksiyon
yolu ile akım elde edilir.Çerçeve dönerken elde edilen akımın yönü periyodik olarak zamanla sürekli değişir.
Alternatif akım devrelerinde,akımölçer,gerilimölçer Im,V,Vm değerlerini göstermez.
ANLIK DEĞER: Alternatif akımın yada gerilimin herhangi bir andaki değeridir.(I,V, Ԑ)
MAX DEĞER: Anlık değerin aldığı en büyük değerdir.( Imax, Vmax, = Ԑmax)
ORTALAMA DEĞER: Hareket periyodik olduğundan,bir periyotta ort.değer sıfırdır.
ETKİN DEĞER: Bir R direncinden belli bir süre içinde alternatif akımın yaydığı ısıyı,aynı sürede yayabilecek olan doğru
akım şiddetine alternatif akımın etkin değeri denir. ( Ie , Ve , Ԑe)
𝐼 𝑉𝑚 Ԑ𝑚
le= 𝑚2 Ve= 2
Ԑ e=2
Alternatif akım ölçüm araçları etkin değerleri gösterecek şekilde tasarlanmıştır.
Güç ve Enerji hesaplanırken etkin değerler dikkate alınır.
ALTERNATİF AKIMIN ETKİLERİ:
ISI ETKİSİ: W=𝐼𝑒2 .R.t t sürede açığa çıkan ısı
P=𝐼𝑒2 .R R direncinde harcanan güç
KİMYASAL ETKİSİ: Alternatif akımın yönü ve büyüklüğü sürekli değiştiğinden alternatif akımla elektroliz
yapılamaz,aküler doldurulamaz.
MANYETİK ETKİSİ:Alternatif akımlar dönen mıknatıslı veya dönen makaralı ölçü aletlerine etki yapmazlar.Bu tür
aletlerle alternatif akım ölçülemez.
230
SAF DİRENCİN ALTERNATİF AKIMA DAVRANIŞI( Sadece dirençli devre)
Alternatif akım uygulanan bir devrede akım ile gerilim arasındaki gecikmeye faz farkı denir.
Saf direnç elektrik enerjisini sadece ısı enerjisine dönüştüren dirençtir.Yalnız direnç bulunan bir devreye alternatif emk
uygulanırsa akım ile gerilim aynı anda max ve min değerlerini alırlar.Gerilim ve akım aynı fazda olurlar.
Sadece direnç bağlı bir devreye alternatif gerilim uygulandığında akım ile gerilim arasında bir faz farkı oluşmaz.
Şekildeki devrelerde, aynı direnci doğru ve alternatif akım üreteçlerine bağladığımızda akımda değişiklik
olmaz.Alternatif akımın frekansı değiştirilirse akım değeri değişmez.
𝑉
R= 𝐼𝑒 Saf direnç doğru ve alternatif akıma aynı davranışı yapar.
𝑒
*Alternatif akım üretecine bağlı direnç üzerindeki güç hesaplanırken akımın etkin değeri kullanılır.
Yalnız dirençli devrede alternatif akımın ve alternatif Alternatif akımın frekansı değiştirilirse
gerilimin periyotları aynıdır.Ancak dirence bağlı direnç değişmez, direnç değişmediğinden
olarak max değerleri,dolayısıyla etkin değerleri akım değişmez.
farklıdır
231
BOBİNİN ALTERNATİF AKIMA DAVRANIŞI:
Alternatif akım devresine bağlanan bir
Bobinin az da olsa saf direnci vardır. bobinin üzerinden geçen akımın yön ve
şiddetinin sürekli değişmesi, bobinde
de sürekli bir akı değişimine neden olur
. Bobin, oluşan öz-indüksiyon
elektromotor kuvveti ile akımın
değişimine karşı koyar. Bu nedenle
gerilimin maksimum değerine ulaştığı
anda akım henüz maksimum değerine
ulaşamamış olur.Bobinin alternatif
akıma gösterdiği zorluk gerilimin
frekansı arttıkça artar.
*Akımla gerilim arasında faz farkı vardır.Potansiyel akımdan 90 ileridedir.
*Bobin üzerinden akım geçtiğinde manyetik alanı içinde depolayan ve devreye tekrar geri
veren devre elemanıdır.Bobinin ohmik direnci ihmal edilirse devrede enerji harcanmaz.
*Bobin devrede akım yükselirken,oluşturduğu manyetik alanda enerji depolar,akım azalırken depoladığı enerjiyi
devreye geri verir.Böylece akımın değişim hızını yavaşlatır.
Bobinin geometrik özelliklerine, ortama ve diğer fiziksel karakteristiklerine bağlı olan büyüklüğe indüktans denir.
İndüktans L sembolü ile gösterilir ve SI’da birimi henrydir (H). İndüktans, bobinin depolayabileceği enerjinin bir
ölçüsüdür
*Bobinli devrenin alternatif akıma gösterdiği dirence İNDÜKTİF REAKTANS denir.(XL ) Birimi ohm’dur. İndüktif reaktans,
alternatif akımın frekansı ile birlikte bobinin fiziksel özelliklerine ve ortama bağlıdır.
*Bobinler,yüksek frekanslı alternatif akıma yüksek direnç,düşük frekanslı alternatif akıma düşük direnç gösterirler.Bu
özellikleri ile filtre ve koruyucu olarak kullanılırlar.
Kullandığımız motorlar, röleler, solenoidler, hoparlörler, trafolar, elektromıknatıslar, indüktif metal

sensörleri aslında birer indüktördür.
Bobinler(indüktörler) üzerinden akan elektrik akımının değişimi yavaş olduğundan, güç kaynaklarında ve sinyal işleme
devrelerinde filtre görevinde kullanılır. Farklı sarım sayılarına sahip iki adet bobinden oluşan trafolar ise, AC gerilimin
yükseltilmesinde veya alçaltılmasında kullanılırlar. Ayrıca manyetik alan depolama özellikleri sayesinde indüktörler,
anahtarlamalı güç kaynaklarında da kullanılır.
Ferromanyetik bir malzemeden oluşmuş bir çubuğun üzerine sarılı bobine DC gerilim uygulayarak elektromıknatıs elde
edilebilir.
ÖZET
*Bobinde frekansa bağlı bir direnç oluşmaktadır.Direnç frekans arttıkça büyümektedir.
*Bobinli devrede anahtarı kapattığımızda veya açtığımızda akım hemen sabit bir değer alamaz.Bunun nedeni
özindüksiyondur.
232
İndüksiyon akımı,devre akımının
max değer almasında gecikmeye
neden olur.Gerilim max değere
hemen ulaştığı halde akım
ulaşamaz.Akım gerilimi arkadan
izler.Bu farklılığa faz farkı
denir.Eğer bobin ideal bobin ise
yani saf direnci yoksa akım
gerilimden 1/4 periyot geride
𝝅
olur.Açı olarak 900 yada 𝟐 radyan
demektir.
KONDANSATÖRÜN ALTERNATİF AKIMA DAVRANIŞI:
*Kapasitörler, elektrik enerjisini elektrik alan olarak depolayan iki uçlu bir devre elemanlarıdır.
*Sığacın yük depolayabilme kapasitesine kapasitans denir. Kapatisans C sembolü ile gösterilir ve birimi faraddır (F).
Kapasitans, aynı gerilim altında sığacın depolayabileceği enerjinin bir ölçüsüdür.
*Alternatif akım devrelerinin gerilimi sürekli değişken olduğu için sığaçtaki gerilim ile kaynağın gerilimi eşitlenene kadar
yük akışı olur ve bu gerilimler eşitlendiğinde yük akışı durur. Bu esnada gerilim yön değiştirdiği için aynı süre içinde
sığaç boşalacaktır. Alternatif gerilimin yönü sürekli değiştiği için sığaç sürekli dolup boşalacaktır.
*Sığaçlar, gerilimin değişimine bağlı tepki gösterir. Sığacın uçlarına üzerindeki mevcut gerilimden daha düşük bir
gerilim uygulanırsa sığaç devreye akım sağlar ve boşalır. Eğer sığaç uçlarına, üzerindeki mevcut olan gerilimden daha
büyük bir gerilim uygulanırsa sığaç devreden akım çeker ve yüklenir. Alternatif akım devrelerinde sığacın akıma karşı
gösterdiği zorluğa kapasitif reaktans denir. Kapasitif reaktans XC sembolü ile gösterilir ve birimi ohmdur (Ω). Kapasitif
reaktans alternatif akımın frekansı, sığacın fiziksel özellikleri ve levhalar arasındaki yalıtım malzemesine bağlı olarak
değişir. Sığacın fiziksel yapısından dolayı ohmik direnci vardır. Bu nedenle elektronik devrelerde kullanılan sığaçlar
zamanla ısınır. Sığacın ohmik direnci ihmal edilirse ısı kayıpları yok sayılabilir.
Kondansatörler doğru akımı (DC) iletmeyip, alternatif akımı (AC) iletme özelliğine sahiptir. Bu özellikleri sayesinde
çoğu devrede farklı amaçlar ile kullanılırlar. Güç kaynağı devrelerinde filtrelemede, rezonans devrelerinde istenilen
frekansı üretmede ve güç aktarım hatlarında gerilim düzenlenmesi ve güç akışının kontrolünde kullanılırlar.
*Kondansatörler doğru akımla doldurulur,alternatif akım devrelerinde kullanılır.
*Alternatif akım devresinde sığaç,üretecin gerilimi yükselirken yük ve enerji depolar,gerilim düşerken depoladığı yük
ve enerjiyi devreye geri vererek gerilimin değişimini geciktirir.
*Doğru akım devrelerinde kondansatör çok kısa sürede dolar,akım sıfır olur.Bu yüzden doğru akıma karşı direnci
yoktur.
*Kondansatöre alternatif akım uygulandığında başlangıçta gerilim artarken akım azalır.Gerilim max değerini aldığında
akımın değeri sıfıra iner.Bu durumda kondansatörün yüklenme işi tamamlanmıştır.Gerilim azaldıkça kondansatör
devreye akım vererek boşalmaya başlar.Kondansatörün gerilimi sıfıra indiğinde akım max değere ulaşmıştır.Akımla
𝜋 𝜋
gerilim arasında 2
radyanlık faz farkı vardır.Akım gerilimden 2
radyan ileridedir.
233
*Devrede bobin,saf direnç ve kondansatörden en az ikisi varsa bu devredeki toplam dirence empedans denir.Z ile
gösterilir.
REZONANS OLAYI
Bir RLC devresinde bobinin indüktif reaktansı,kondansatörün kapasitif reaktansına eşitse buna devrenin rezonans hali
denir.
RLC devresi rezonansa geldiğinde;
 Devrenin direnci min değerini alır.Z=R olur.

 Devrenin akımı max değerini alır.
 Devrede faz farkı oluşmaz.
 𝑉𝑒 = 𝐼𝑒 .R ile bulunur.
 Tıpta kullanılan görüntüleme cihazları,radyo alıcıları,televizyon,cep telefonları rezonans ilkesine göre çalışır.
 Rezonans durumunda devrenin harcadığı enerji max olur.
234
TARAMA-1(RLC DEVRELERİ)
1) 5)
Şekildeki devre için aşağıdaki Şekildeki devre için aşağıdaki

yargılardan hangileri doğrudur? yargılardan hangileri
doğrudur?
I. Devrenin max akımı 10 A’dır.

II. Devre rezonans halindedir. I. Devrenin empedansı 5 Ω’dur.
III:Devrenin empedansı 5Ω’dur. II. Devrenin etkin akımı 8 A’dir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II III:Devrenin empedansı 7Ω’dur.
2) 6)
Şekildeki devre rezonans Şekildeki devreden geçen
halindedir,buna göre etkin akımın artması için
aşağıdaki yargılardan için aşağıdakilerden
hangileri doğrudur? hangileri tek başına
yapılmalıdır?
I. Kondansatörün kapasitansı arttırılmalı

I. Devrenin empedansı 8 Ω’dur.
II. Bobinin indüktansı azaltılmalı
II. Devrenin etkin akımı 3 A’dir.
III. Saf direncin değeri azaltılmalı
III. Devrenin empedansı 12 Ω’dur.
D) I ve III E) I,II, III
3) 7)
Şekildeki devreden geçen
etkin akımın azalması
için için aşağıdakilerden Şekildeki devre için aşağıdaki
hangileri tek başına yargılardan hangileri
yapılmalıdır? doğrudur?
I. Kondansatörün sığası arttırılmalı

II. Bobinin özindüksiyon katsayısı arttırılmalı I. Etkin akımı 4 A’dir.
III. Saf direncin değeri arttırılması II. Kondansatörün sığası arttırılırsa,etkin akım artar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II III.Saf direncin değeri azaltılırsa etkin akım artar.
4) 8)
Şekildeki devre için

aşağıdaki yargılardan
hangileri doğrudur?
I. Bobinin indüktansı arttırılırsa etkin akım azalır. Şekilde RLC devresinin güç çarpanı kaçtır?
II. Kondansatörün sığası arttırılırsa,etkin akım artar.
1 2 2 3
III.Saf direncin değeri azaltılırsa etkin akım artar. A)2 B) C) 3 D) 4 E) 2
2
235
9) 13)
Şekildeki devrede hangi Şekildeki kondansatörün
lambalar ışık verir? levhaları arasındaki uzaklık
azaltılırsa Z ve I değerleri nasıl
değişir?
Z I
A) Artar Artar
A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız M B) Azalır Artar
C) Azalır Azalır
D) K ve M E) L ve M D) Artar Azalır
E) Değişmez Artar
10) 14) Şekildeki verilen
Şekildeki devreden etkin
akım geçmekte iken devrelerde sadece M
bobin içine demir çubuk lambasının yanması için
konulursa 1,2,3 üreteçlerinden
aşağıdakilerden hangileri hangilerinin kesinlikle
gerçekleşir? doğru akım üretmesi
gerekir ?
I.Etkin akım azalır.
II.Bobinin indüktansı artar.
III.Bobinin özindüksiyon katsayısı artar A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız M
D) K ve L E) L ve M
11) 15)
Yüklü K ve L sığaçları şekildeki bobin ve dirençlere

bağlanmışlardır.A ve B anahtarları aynı anda kapatılırsa; Şekilde verilen devrelerdeki K,L,M lambalarından hangileri
ışık verir?
I. L sığacının yükü sürekli azalır.
II. K sığacının yükü önce azalır,sonra artar,periyodik A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
olarak tekrar eder.
III.L sığacının yükü değişmez. D) I ve III E) I,II, III
Yargılarından hangileri doğrudur?

12) 16)
Alternatif akım devreleri ile ilgili;
I. Sığaçlar elektrik alanda,bobinler ise manyetik alanda

elektrik enerjisi depolar.
II.Bir LC devresinde sığaç enerji depoladığı anda bobin
Etkin gerilimleri eşit olan üreteçlerin frekansları
enerji harcamaktadır.
arttırılırsa;
III.Sığaçlar DC gerilime bağlandığında devreden sürekli
I. I1 artar
akım geçer.
II. I2 azalır
III. I3 azalır
Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
236
TRANSFORMATÖRLER
Yenilenebilir veya yenilenemez enerji kullanılan santrallerde üretilen alternatif akım,çok uzak yerleşim yerlerine aynen
iletilemez.Alternatif akımı ileten tellerin direncinden dolayı,iletim esnasında çok büyük enerji kayıpları
olur.Transformatör denilen araçlar sayesinde santrallerde üretilen alternatif gerilim yükseltilerek akım
düşürülür.Yerleşim merkezine ulaşan alternatif gerilimin bu kez trafo merkezlerinde transformatör aracılığı ile gerilimi
düşürülerek akım şiddeti arttırılır.Bu sayede enerji kaybı en aza indirilmiş olur.
Bir transformatörde iki kola sarılmış bobin bulunmaktadır.Bu kollardaki sarım sayılarına göre transformatör ya gerilim
yükseltici ya da gerilim düşürücü işlev görür.
Transformatörler alternatif gerilim(AC) ile çalışır.
Bir transformatörde alternatif gerilimin uygulandığı 1. Sarım(Np ) primer,çıkış geriliminin alındığı 2. Sarıma
(Ns ) Sekonder sargısı denir.
Santrallerde gerilimi yükselten transformatörlerde sekonder sarım sayısı,primer sarım sayısından büyüktür.
Yerleşim yerlerindeki gerilim düşüren transformatörlerde ise primer sarım sayısı sekonder sarım sayısından büyüktür.
Np < N s gerilim yükselten
Np > N s gerilim düşüren
*Bir transformatör ile akım veya gerilimin değeri değiştirilebilir.Gerilimin frekansı değiştirilemez.
Verimin %100 olduğu bir ideal bir transformatörde akım gerilim ve sarım sayısı arasında;
𝑁𝑃 𝑉𝑃 𝐼
= =𝑆 ilişkisi vardır.
𝑁𝑆 𝑉𝑆 𝐼𝑃
TRANSFORMATÖRLERDE VERİM
Her transformatörde az da olsa sargı kayıpları vardır.Bu kayıp miktarı ne kadar fazla olursa transformatörün verimi o
oranda azalmış olur.Bir transformatörde verim alınan gücün,verilen güce aranı olarak tanımlanır.
𝑎𝑙 ı𝑛𝑎𝑛 𝑔üç 𝑃 𝐼 .𝑉
VERİM= 𝑣𝑒𝑟𝑖 𝑙𝑒𝑛 𝑔üç
=𝑃 𝑆 =𝐼 𝑆 𝑉𝑆
𝑃 𝑃. 𝑃
237
ARDIŞIK BAĞLI TRANSFORMATÖRLER
L ve M bobinlerinin voltaj değerleri sarım sayısına bakılmaksızın eşit olur.
1) 3)
A) 40 B) 60 C) 80 D) 100 E) 160
a) Yalnız I b) Yalnız III c) I ve III

2) 4)
238
5) 8)
6) 9)
7) 10)
239
TRANSFORMATÖRLER
1) 4)
2) 5)
3) 6)
240
7) 10)
8) 11)
9) 12)
241
13) 16)
14) 17)
15) 18)
242
19) 22)
C
20) 23)
21) 24)
243
25) 28)
26) 29)
27) 30)
244

Ayt 1-2022-4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ayt 1-2022-4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

*Yönü,şiddeti,doğrultusu ve başlangıç noktası olan büyüklüklere VEKTÖREL büyüklükler diyoruz.

* Bir büyüklük vektörel ise sembolünün üzerine sağa yönelmiş ok yazılır. 𝐹 , 𝐺 , 𝑎, 𝑉 , 𝑃, 𝜏, 𝛥𝑥 , 𝐼 , 𝐸 , 𝐵

*Yönleri ve büyüklükleri eşit vektörlere EŞİT VEKTÖRLER denir.

𝐹1𝑣𝑒 𝐹2 𝑣𝑒𝑘𝑡ö𝑟𝑙𝑒𝑟𝑖 𝑒ş𝑖𝑡 𝑣𝑒𝑘𝑡ö𝑟𝑙𝑒𝑟𝑑𝑖𝑟.

**Büyüklükleri aynı yönleri zıt vektörlere zıt vektörler denir.

𝐹 2 ve 𝐹 3 vektörleri ters vektörlerdir

*Yönleri aynı olan vektörlerin doğrultuları da aynıdır.

*Birden çok kuvvetin vektörel toplamına bileşke kuvvet denir. 𝑅

*Bileşke kuvvet büyük kuvvetle küçük açı yapar.

2. UC UCA EKLEME YÖNTEMİ

BİLEŞKE HESAPLAMADA ÖZEL DURUMLAR:

A) Vektörler arasındaki açı 00 ise ,vektörler toplanır.

B) Vektörler arasındaki açı 600 ise ve bileşenler eşit ise

C) Vektörler arasındaki açı 900 ise ve bileşenler eşit ise

D) Vektörler arasındaki açı 1200 ise ve bileşenler eşit ise

*Bileşenler eşit değilse cosinüs formülü ile sonuç bulunur.

İKİ BOYUTLU KOORDİNAT DÜZLEMİNDE VEKTÖRLERİN DİK BİLEŞENLERİNİN BULUNMASI

Şekli bir odanın duvarlarına ve bileşkeyi de kapıya benzetirsek,şekle göre

Not: Fx ile Fy arasındaki açı 900 olduğunda geçerlidir.

3 BOYUTLU KOORDİNAT DÜZLEMİNDE VEKTÖR ÇİZİMİ

B(x,y,z) B vektörünün x,y,z düzlemlerindeki

1.YOL: Çıkartma işlemi toplama işlemine dönüştürülür.

𝑅 = 𝐹 1- 𝐹 2 = 𝐹 1 +(- 𝐹 2) haline getirilir.

2.YOL: PRATİK YOL

𝑅 = 𝐹 3 - 𝐹 1 çizilmiştir. Solunda - işaret olan vektörün ucundan diğerine çizilen vektör,

Şekilde gösterilen vektörler için bileşenler

Bağıl Hız= gözlenen cismin hızı- gözlemcinin hızı

𝑉𝐵𝐴Ğ𝐼𝐿 = 𝑉𝐺Ö𝑍𝐿𝐸𝑁𝐸𝑁 − 𝑉𝐺Ö𝑍𝐿𝐸𝑀𝐶İ

Yandaki şekilde kuzeye giden A aracındaki

***Akıntı problemleri bileşik harekettir.

***Suya göre hız denilirse,Su durgunken cismin hızı anlaşılır.

Şekilde K ve L cisimlerinin ve nehrin hız vektörleri gösterilmiştir.Hız vektörleri

1) Bir tren kuzeye doğru 50 m/s hızla ilerlerken, trenin 4)

2) Bir gemi 50 m/s hızla kuzeye doğru yol 5)

3) Batıya 50 m/s hızla gitmekte olan X aracının sürücüsü, 6)

Şekilde batı yönünde sabit süratle hareket eden otobüs

I. Bartu hareket etmiyor a) Kuzeye 2V b) Güneye 2V c)Güneye V

a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III

a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III

a) Yalnız I b) Yalnız II c)Yalnız III

*Net kuvvet,kuvvetlerin bileşkesi alınarak bulunur. Vektörel büyüklüktür.

*İvmenin yönü net kuvvetin yönü ile aynıdır.

a) Yalnız A b)Yalnız C c) Yalnız B d) B ve C e) A ve C

a) Yalnız II b) Yalnız III c) II ve III a) A b)B c)C d) D e)E

*Her zaman cismin hareketini engelleyici yönde etkiyen bir kuvvettir.

* Sürtünen yüzeylerin cinsine ve yapısına bağlıdır.

*Sürtünen yüzeylerin büyüklüğüne ve alanına bağlı değildir.

*Yüzeylerin pürüzlü,pürüzsüz,ve kaygan olmasına bağlıdır.

*Büyüklüğü yüzeye dik etki eden kuvvetle doğru orantılıdır.

*Sürtünmeye harcanan enerji ısı enerjisine dönüşür.

𝑭𝒔 = k.N (k=sürtünme katsayısı, N= yüzeye dik kuvvet)

a) STATİK SÜRTÜNME KUVVETİ

b) KİNETİK SÜRTÜNME KUVVETİ

EĞİK DÜZLEMDE HAREKET

Yüzey sürtünmesiz ise; FNET = ma

FNET = ma F - Fsürt =ma

mgsinθ=ma mgsinθ - kmgcosθ=ma

g.sinαθ=a g.(sinθ-k.cosθ )=a

A) 0,2 B) 0,4 C) 0,6 D) 0,8 E) 1 A) 2,7 B) 4,2 C) 5,6 D) 8,2 E) 8,4

Şekildeki cisimler serbest bırakıldığında,cisimler hangi A) 5/2 B) 3 C) 7/2 D) 4 E) 5

A) 0,4 B) 0,52 C) 0,68 D) 0,9 E)

A) 2/7 B) 1/2 C) 2/3 D) 1 E) 2