2.

VEKTÖRLER

Büyüklüğü ve yönü olan, aşağıdaki vektör toplam kurallarını sağlayan nesnelere vektör denir.

Toplam kuralları

1. 𝐴 + 𝐵 = 𝐵 + 𝐴 (Toplamaya göre değişme özelliği)

2. 𝐴 + 𝐵 + 𝐶 = 𝐴 + 𝐵 + 𝐶 (Birleşme özelliği)

3. 𝐴 + 𝑒 = 𝑒 + 𝐴 = 𝐴 ise 𝑒 = 0 (sıfır vektörü)

4. 𝐴 + 𝐵 = 𝐵 + 𝐴 = 0 ise 𝐵 = − 𝐴 (vektörün tersi denir)

Skaler ile çarpım özellikleri

α bir skaler olmak üzere:

 𝛼 𝐴 + 𝐵 = 𝛼𝐴 + 𝛼𝐵
 𝐴 𝛼 + 𝛽 = 𝛼𝐴 + 𝛽𝐴

şeklinde yazılabilir.

Bu özellikleri sağlayan nesnelere vektörler denir.

a) Vektörlerin Toplamı

𝐴 = 𝐴 ifadesine 𝐴 ' nın boyu veya büyüklüğü denir. A vektörü; 𝐴 = 𝐴𝑎 şeklinde gösterilebilir. 𝑎
𝐴
ifadesine birim vektör denir. A vektörü yönünde boyu 1 olan vektöre birim vektör denir ve 𝑎 = 𝐴
şeklinde ifade edilir.

Aşağıdaki şekilde 𝐴 ve 𝐵 vektörlerinin toplamının geometrik gösterimi görülmektedir. Vektörler

boyları ve yönleri değişmeyecek şekilde düzlem üzerinde kaydırılabilir.

𝐴 + 𝐵

𝐴
b) Skaler ile Çarpım

Bir 𝐴 vektörü düşünelim ve bunu α gibi bir skaler ile çarpalım. α = 2 ise vektörün skaler ile çarpımı;
geometrik olarak şekildeki gibi gösterilebilir.

𝐴 |2𝐴|

c) İki Vektörün Birbiriyle Çarpımı

a) İki vektörün nokta (skaler, iç) çarpımı

b) İki vektörün vektörel çarpımı

i) Kartezyen koordinatlarda iki vektörün skaler çarpımı

olduğundan dolayı;
olarak elde edilir. En genel ifadesi ile skaler çarpım;

şeklinde verilir.

ii) İki vektörün vektörel çarpımı

Burada c; hem 𝐴 hem de 𝐵' ye dik olan birim vektördür. x ile x arasındaki açının sinüsü sıfır
olacağından;

olacaktır. Benzer şekilde;

olarak bulunur. Diğer terimler de;

şeklinde yazılabilir. Yukarıdaki eşitlikler, genel çarpım ifadesinde yerine koyulursa;

şeklinde bir ifade elde edilir ve bu ifade kısaca;

şeklinde matris formunda yazılabilir.

Soru:

vektörleri veriliyor.

a) 𝑎 ve 𝑏 vektörlerini bulunuz.

b) 𝑎 ile 𝑎 + 𝑏 vektörleri arasındaki açı nedir?

3. BİR BOYUTTA HAREKET

Bu konuda hız ve ivmenin genel tanımlarından faydalanarak mekanikte çok sık karşılaşılan bazı
hareket türlerini analiz edebiliriz. Burada analiz etmek, mekanik biliminin temel amacı olan r(t)
yörünge vektörünü bulmak olarak anlaşılabilir.

Zaman : Hareketi ortak bir hareketlinin yer değiştirme ölçüsüne zaman denir.

Hız : Yer değiştirmenin zamana oranına hız denir.

İvme : Hızın zamana göre değişimine ivme denir.

Ortalama Hız : Toplam yer değiştirmenin toplam süreye (zamana) oranına ortalama hız denir.

Ortalama İvme : Toplam hız değişiminin toplam süreye (zamana) oranına ortalama ivme denir.

Burada amacımız bir hareket teorisi olan klasik mekaniği incelemektir. Klasik mekaniği;

 Kinematik,
 Dinamik,

olarak ikiye ayırabiliriz. Bir hareketin sebebini önemsemeden hareketi incelemeye kinematik, sebebini
de dikkate alarak incelemeye dinamik adı verilir.

dx d2x
Yer değiştirme vektörü x(t), anlık hız vektörü V t = dt
= x(t), anlık ivme vektörü ise a t = dt 2
=
dv dx
dt
= v(t), olarak gösterilebilir. Burada dt
gösterimine Leibniz gösterimi, x(t) gösterimine de Newton
gösterimi adı verilir.

a) Sabit İvmeli Hareket

a t = a = 𝑠𝑎𝑏𝑖𝑡 olan harekete sabit ivmeli hareket denir.

d2x
İvme vektörü a t = şeklinde ifade edilir ve burada amacımız x t konum, yer değiştirme veya
dt 2
yörünge fonksiyonu adını verdiğimiz fonksiyonu elde etmektir. Bunun için sırasıyla aşağıdaki
işlemleri yapabiliriz:

dv (t)
İlk olarak a t = dt
ifadesinden v t hız vektörünü elde edelim.

t = 0' da sabit v t = 0 olarak bulunur.

hız denklemi bulunur.

dx
dt
= v0 + at denkleminden de x t yörünge denklemi bulunabilir.

sabit ivmeli hareketlinin yörünge denklemi bulunur.

b) Serbest Düşme Hareketi

İlk hızsız ve üzerine başka bir kuvvet etki etmeyen bir cismi inceleyelim;

a = g; yerçekimi ivmesidir ve büyüklüğü g = g = 9,8 m/s 2 olarak alınır.

Şekildeki sisteme etki eden ivme;

şeklindedir. İvme; hızın zamana göre değişimi olarak verilmiştir ve bu tanımı kullanarak;

ifadesi yazılabilir. Hız denklemi;

olarak alınır. Burada sistem ilk hızsız olduğundan v0 = 0 olacaktır. İvme ifadesi de yerine
yazıldığında bir boyutta hız ifadesi;

şeklinde (-y) yönünde elde edilir. Hız ifadesi de;

şeklinde yazılabilir. Bu ifade kullanılarak yörünge denklemine geçebiliriz.

Başlangıçtaki y ifadesi ise; y0 = ℎ𝑦 şeklindedir ve bu ifadeyi yerine yazdığımızda;

yörünge denklemi elde edilir. Denklem incelendiğinde yörünge denkleminin, cismin kütlesinden
bağımsız olduğu görülür.
4. İKİ BOYUTTA HAREKET

r(t) = t anında cismin O ya göre konum vektörü

r(t ′ ) = t ′ anında cismin O ya göre konum vektörü

Yer değiştirme vektörü;

olarak verilir. Şimdi v(t) hız ifadesini türetelim:

x ve y; kartezyen koordinatlarda konum ve zamana göre değişmez. Dolayısıyla; zamana göre türevleri
sıfır gelir. Bu durumda denklem;

şeklinde olacaktır.
a) Sabit İvmeli 2- Boyutlu Hareket

a t = sabit ise bu harekete sabit ivmeli hareket adı verilmektedir. İki boyutta ivme ifadesi;

şeklindedir. Burada ivmenin bileşenleri olan ax ve ay büyüklükleri sabit olacaktır.

Hız denklemi;

şeklindedir. Buradan ivme ifadesi;

şeklinde yazılacaktır. Yukarıda yazdığımız iki boyutta ivme ifadesini eşitlikte yerine yazarsak;

eşitliği elde edilir. Burada ayrı ayrı bileşenleri eşitlersek;

olarak bulunur. Burada ax ve ay büyüklükleri sabit sayılardır. Bu eşitliklerden hız bileşenleri;

şeklinde bulunur. Hız vektörü ise;

şeklindedir. Bu eşitlikte;

şeklinde yazılabilir ve ayrı ayrı bileşenler incelendiğinde buradan da konumun bileşenleri;

şeklinde bulunur. Buradan da iki boyutta sabit ivmeli hareket için yörünge denklemi;

şeklinde olacaktır.

b) Düzgün Çembersel Hareket

r(t) : t anında cismin konumu,

r(t ′ ) : t ′ anında cismin konumudur.

i) Çembersel hareket koşulu;

r t = r t′ = R dir. Burada R çemberin yarıçapıdır.

ii) Düzgün hareket koşulu;

v t = v t′ = v dir. Yön değişse de sürat değişmez.

Yukarıdaki şekillerde;

küçük açı yaklaşımı kullanıldığında;

birinci mertebeden sonraki ifadeler ihmal edildiğinde;

ifadesi elde edilir. Benzer şekilde;

ifadesi de elde edilebilir. Her iki tarafın limiti alındığında;

olacaktır. Burada bir tanım yapmamız gerekmektedir.

dθ(t)
Tanım: 𝝎 = ifadesine açısal hız denmektedir.
dt

Limit ifadelerinin birincisinden;

ifadesi elde edilir. İkincisi kullanılarak;

ifadeleri elde edilir.

5. NEWTON HAREKET YASALARI

1) Eylemsizlik Yasası: Bir cismin üzerine etki eden toplam kuvvet sıfır ise cisim durur veya sabit
hızla hareketine devam eder.

2) Hareket Yasası: Bir cismin kütlesi m ve üzerine etki eden kuvvet F olmak üzere cismin yörüngesi
şu şekilde belirlenir:

3) Etki - Tepki Yasası: İki cisim arasında cisimlerden birinin diğerine uyguladığı kuvvet F12 ise ve
diğerinin uyguladığı kuvvet F21 ise kuvvetler şu şekilde ilişkilidir:

Uyarı: Hareket denklemi kurulurken;

 Her bir hareketli üzerine etki eden tüm kuvvetler açıkça yazılır.
 Uygun bir koordinat çerçevesi belirlenir.
 Hareket denklemleri açıkça yazılarak yörünge fonksiyonları bulunur.
 Kuvvetin Birimi (SI=MKS)

Bir cismin ağırlığı; cisme etki eden yerçekimi kuvvetidir. Yerçekimi kuvveti (cismin ağırlığı)
W = 𝑚𝑔 ye eşittir. Sadece yerçekimi kuvvetinin etkisi altındaki bir cismin hareketini inceleyelim:

hız ve yörünge denklemleri elde edilir.

Soru 1: Ağırlığı 1300 N olan ve 80 km/saat lik hızla hareket eden bir otomobil yavaşlıyor ve 61 m yol
aldıktan sonra duruyor.

a) Otomobilin fren kuvvetini,

b) Durması için geçen süreyi bulunuz.

Soru 2 : Kütlesi m olan bir araştırma balonu aşağı doğru a ivmesi ile iniyor. Balona yukarı doğru bir a
ivmesi vermek için balondan ne kadar yük atılmalıdır?
6. ÇEMBERSEL HAREKET VE NEWTON YASALARININ ÇEŞİTLİ UYGULAMALARI

Merkezcil ivme;

şeklinde elde edilmiştir. Cismin çember üzerinde kalmasını sağlayan merkezcil kuvvet;

şeklinde yazılabilir. Burada ( -r) merkezden dışa doğru yarıçap yönündeki birim vektördür.

Soru 1: İki blok şekilde gösterildiği gibi kütlesiz bir makarada ip ile bağlanmıştır. ma = 10 kg ve
μs = 0.2 dir. A kütlesi sabit hız ile aşağı kayıyorsa B' nin kütlesi nedir?

Soru 2 : Çember yayı biçiminde yapılan bir karayolu dönemeci 60 km/saat lik bir hıza uygun olarak
inşa edilmiştir.

a) Dönemecin yarıçapı 150 m ise yolun eğim açısı nedir?

b) Eğer yol eğimli değilse otomobilin kayarak savrulmaması için tekerleklerle yol arasındaki
minimum sürtünme katsayısı ne olmalıdır?
7. İŞ VE ENERJİ

Kuvvet sabit ise, herhangi bir hareketliyi x0 noktasından x1 noktasına F kuvveti ile taşımak için
yapılan iş;

olarak bulunur. Burada W; iş, F; kuvvet, x ise yolu göstermektedir. Birimi ise;

şeklindedir. Değişken bir kuvvetin yaptığı iş ise;

ifadesi ile hesaplanabilir. Hareket denklemi;

şeklindeydi. Eğer kütle sabit ise;

şeklinde bir ifade elde edilebilir. Aşağıda verilen ifadeler;

yerine yazıldığında;
ifadesi elde edilir ve bu ifadeye iş-enerji teoremi adı verilir.
1
T = 2 mv 2 ; v hızına sahip m kütleli cismin kinetik enerjisi
3 boyut için;

sonucuna ulaşılır.
 Boş uzayda kütleyi bir noktadan başka bir noktaya taşıdığımızda hiç iş yapmayız.
 m2 kütlesini m1 kütlesinin yanına r' ye getirmek istersek;

potansiyel enerji ifadesi bulunur.

Korunumlu Kuvvet

F kuvvetinin yaptığı iş yoldan bağımsız ise F ye bir korunumlu kuvvet denir. Diğer bir tanım ise;
kapalı bir yol boyunca bir F kuvvetinin yaptığı iş sıfır ise F ye korunumludur denir. Bir kuvvetin
korunumlu olması için gerek ve yeter koşul;
şeklinde verilir. F korunumlu ise;

şeklinde yazılabilir.

1 boyutta,

olacaktır.
x
Soru 1 : Bir cisim üzerine etki eden kuvvet F = F0 − 1 biçiminde veriliyor. (1 boyutta) x=0 dan
x0
x=2x0 noktasına gelene kadar bu kuvvetin yaptığı iş nedir? (Problemi hem integral yoluyla hem de F-x
grafiğini çizerek çözünüz.)

Soru 2 : Yatay bir düzlem üzerinde duran 10 kg kütleli bir blok, yatay düzlemde 370 açı yapan
büyüklüğü 122 N olan bir kuvvet uygulanıp 5 m/s sabit hızla hareket ettiriliyor.

a) F' nin birim zamanda yaptığı işi,

b) Sürtünme kuvvetinin birim zamanda yaptığı işi bulunuz.

Soru 3 : Yüklenmiş bir asansör kabininin kütlesi 3x103 kg dır. Asansör 20 s.' de 200 m yüksekliğe
çıktığına göre asansör kablosunun birim zamanda yaptığı iş nedir?

Soru 4 : Büyük ağaçlardan günlük 900 kg lık su buharlaştığı bilinmektedir.

a) Suyun yerden 9 m yüksekliğe çıkarıldığını kabul ederek bunun için gerekli enerjiyi hesaplayınız.

b) Buharlaşmanın günde 12 saat olduğunu kabul ederek ortalama gücü hesaplayınız.

8. ÇİZGİSEL MOMENTUM VE ÇARPIŞMALAR

P = mv ; çizgisel momentum

Hareket yasası;

kütle sabit ise, en genel ifade;

Eğer, F = 0 yani toplam kuvvet sıfır ise;

olacaktır.

Burada I ifadesine itme denir. Elde edilen eşitliği de itme-momentum teoremi adı verilir. Bir cisme
etki eden kuvvetin itmesi; momentum değişimine eşittir.

a) İki Parçacıktan Oluşan Bir Sistemin Çizgisel Momentumu

Newton' un 3. hareket yasasından;

Hareket denklemleri;

şeklinde yazılır. Bu ifadeleri 3. yasada yerine yazarsak;

momentum korunumu teoremi bulunur. Bu eşitlik toplam momentumun zamandan bağımsız olduğunu
gösterir. Yani; sistemin herhangi bir andaki toplam momentumu daima aynıdır.

b) Çarpışmalar

Newton' un 3. yasasından dolayı;

Hangi tür çarpışma olursa olsun; çarpışmadan önceki toplam momentum, çarpışmadan sonraki toplam
momentuma eşittir. Yani; momentum daima korunumludur.

i) Esnek Çarpışma

Hem çizgisel momentum hem de kinetik enerji korunur.

ii) Esnek Olmayan Çarpışma

Çizgisel momentum daima korunur ancak kinetik enerji korunmaz.

iii) Mükemmel Esnek Olmayan Çarpışma

Çarpışmadan sonra hareketlilerin aynı hızla ortak hareket etmeleri durumudur. Momentum korunur,
kinetik enerji korunmaz.

Soru 1 : Bir fil 2 m/s lik hızla bir sineğe çarpıyor. Çarpışmadan sonra sineğin hızı nedir?

Soru 2 :

Kütlesi m olan bir top şekildeki gibi sürtünmesiz yüzey üzerinde M kütleli yaylı tüfeğin namlusuna v1
hızı ile atılıyor. Top namlu içindeki yayı son noktasına kadar sıkıştırıyor. Sürtünme yoluyla enerji
kaybı olmadığına göre topun ilk kinetik enerjisinin ne kadarı yayda depo edilmiştir m ve M cinsinden
bulunuz.

Soru 3 : Bir hortum yardımıyla duvara su püskürtülüyor. Suyu hortumdan püskürme hızı 5 m/s dir ve
hortum saniyede 300 cm3 su püskürtmektedir. Buna göre suyun duvara uyguladığı ortalama kuvvet
nedir? (Suyun önemli ölçüde geri sıçramadığını (yani yapıştığını) kabul ediniz.)
9. DÖNME KĠNEMATĠĞĠ VE DĠNAMĠĞĠ

Çizgisel ve dönme hareketleri için ifadeler arasındaki ilişkiyi aşağıdaki tabloda inceleyebilirsiniz.

Çizgisel (Doğrusal) Hareket Dönme Hareketi

Konum: x Açısal Konum: θ

Yer değiştirme: ∆x Açısal yer değiştirme: ∆θ

∆𝑥 𝑑𝑥
Hız: vort = , vani = ∆θ 𝑑θ
∆𝑡 𝑑𝑡 Açısal Hız: ωort = ∆𝑡
, ωani = 𝑑𝑡

∆𝑣 𝑑𝑣 𝑑2𝑥
İvme: aort = , aani = = ∆𝜔 𝑑𝜔 𝑑2θ
∆𝑡 𝑑𝑡 𝑑𝑡 2 Açısal İvme: αort = ∆𝑡
, αani = 𝑑𝑡
= 𝑑𝑡 2

Kinematik Denklemler (a = sbt): Kinematik Denklemler (𝛂 = sbt):

v = v0 +at ω = ω0 +αt
(v0 + v) (ω0 + ω)
vort = ωort =
2 2
1
x=x0 +v0 t+2at 2 θ =θ0 +ω0 t+ αt 2
1
2

v 2 = 𝑣02 + 2𝑎(𝑥 − 𝑥0 ) ω2 = 𝜔02 + 2𝛼(𝜃 − 𝜃0 )

Kütle: m Eylemsizlik Momenti: I

Kuvvet: F Tork (dönme momenti): τ = r 𝑥 𝐹

xs
İş: W= F. dx θs
xi İş: W= θi
τ. dθ
1
Öteleme Kinetik Enerjisi: K = 2mv 2 1
Dönme Kinetik Enerjisi: K = 2Iω2

İş-Enerji Teoremi:
İş-Enerji Teoremi:
ΣW = ΔK = K S - K i
ΣW = ΔK = K S - K i
Güç: P = F.v Güç: P = τ.ω

Çizgisel Momentum: P = 𝑚𝑣 Açısal Momentum: L = 𝐼𝜔

L=𝑟𝑥𝑝

Dönme Hareketi İçin Newton'un II.Yasası:

Öteleme Hareketi İçin Newton'un II.Yasası:
Στ=Iα
ΣF=ma dL
dP Στ = dt
ΣF = dt
Çizgisel ve açısal nicelikler arasındaki ilişki;

şeklindedir. Noktasal bir cismin kinetik enerjisi;

buradan da noktasal parçacığın eylemsizlik momenti;

olarak bulunur.

Soru 1 : Kütlesi 70 kg olan bir bisiklet sürücüsü bir yokuşu çıkmak için her bir pedala ağırlığının
tümünü vermektedir. Pedalların döndürdüğü çemberin çapı 0.4 m dir. Buna göre uygulanan
maksimum tork nedir?

Soru 2 : m = 3 kg olan bir parçacığın x = 3 m. ve y = 8 m. ile verilen noktadan geçerken hızı

v = 5x − 6y m/s dir. Parçacığa negatif x yönünde F = (−7x) N luk bir kuvvet etki etmektedir.

a) Parçacığın açısal momentumu nedir?

b) Parçacığa etki eden tork nedir?

c) Açısal momentumun birim zamandaki değişimini bulunuz?

Soru 3 : m = 1000 kg olan bir arabanın her biri 10 kg olan 4 tane tekerleği vardır. Arabanın toplam
kinetik enerjisinin ne kadarlık bir kısmı tekerleklerin dönmesinden kaynaklanır. Tekerleklerin
eylemsizlik momentini aynı boyutlu ve aynı kütleli disklerin eylemsizlik momentlerine eşit olduğunu
kabul ediniz. Neden tekerleklerin yarıçapını bilmeye gerek yoktur?
1. Gömülü bir hazineyi bulmak için şöyle bir bilgi veriliyor: 2400 de 75 adım yürüyün, 1350 dönüp
125 adım daha yürüyün, sonra 1600 de 100 adım yürüyün. + x ekseni doğuyu gösteriyor ve açılar + x
ekseninin saat yönünün tersinde ölçülüyor. Başlama noktasından itibaren toplam yerdeğiştirmeyi
hesaplayınız.

2. Bir futbolcu, 40 m yükseklikteki bir uçurumdan bir su havuzu içerisine düşürmek için bir kayaya
yatay olarak tekme vurur. Eğer futbolcu suya çarpış sesini 3 s sonra işittiyse kayaya verilen ilk hız
neydi? Sesin havadaki hızının 343 m/s olduğunu varsayınız.

3. Bir bombardıman uçağı, yerden 3000 m yükseklikte yere göre 275 m/s ‘ lik hızla yatay olarak
uçmaktadır. Hava direncini ihmal ediniz.

(a) Bomba, bırakıldığı noktanın düşey olarak altında bulunduğu noktadan ne kadar uzakda yere
çarpacaktır?

(b) Uçak başlangıçtaki hızını ve rotasını korursa, bomba yere çarptığı zaman uçak nerede olacaktır?

(c) Yukarıdaki şartlar için, bombanın bırakıldığı anda görülen hedefe isabet edecek şekilde,
teleskobik bomba vizörü, bombanın bırakılma noktasında düşey doğrultudan itibaren hangi açı altında
ayarlanmalıdır?

4. Bir elektron 9,1x10-31 kg kütleye ve 3x105 m/s lik ilk hıza sahiptir. Elektron doğru bir yol boyunca
hareket etmektedir ve 5 cm lik mesafe içinde hızı 7x105 m/s değerine kadar artmıştır. Elektronun
ivmesinin sabit olduğunu kabul ederek

(a) Elektron üzerine etki eden kuvveti bulunuz.

(b) Bu kuvveti, çoğu zaman ihmal ettiğimiz elektronun ağırlığı ile karşılaştırınız.

5. F1= ( - 2i + 2j ) N , F2= ( 5i – 3j ) N ve F3= ( - 45 i ) N luk üç kuvvet bir cisme etki ederek ona 3.75
m/s2 lik bir ivme kazandırıyor.

(a) İvmenin yönü nedir?

(b) Cismin kütlesi nedir?

(c) Durgun halden harekete başlıyorsa 10 s sonunda hızı ne olur?

(d) 10 s sonunda hız vektörünün bileşenleri nedir?

6. Bir adam, yatay zemin üzerinde duran kütlesi 35 kg olan bir bloğu harekete geçirebilmek için yatay
doğrultuda 100 N luk bir kuvvet uygular.

(a) Blok ile zemin arasındaki statik sürtünme katsayısının 0,37 olduğunda bloğun harekete
başlamayacağını gösterin.

(b) İkinci bir adam, bloğa düşey doğrultuda yukarı doğru kuvvet uygulayarak bşoğun harekete
başlamasına yardımcı olur. Yukarı doğru uygulanan kuvvetin minimum büyüklüğü ne olmalı ki blok
harekete başlasın?

(c) İkinci adam, düşey doğrultu yerine yatay doğrultuda kuvvet uygularsa, bloğun harekete
başlaması için bu kuvvetin minimum büyüklüğü ne olmalıdır?
7.

325 N luk bir çimento torbası şekilde görüldüğü gibi üç tel yardımıyla asılmıştır. Tellerden ikisi
yatayla θ1 ve θ2 açılarını yapmaktadır. Sistem dengededir. θ1 = 10o ve θ2 = 250 olarak verilmiş ise,
tellerdeki T1 , T2 ve T3 gerilmelerini bulunuz.

8.

Şekilde görüldüğü gibi, hafif bir iple bağlanan iki kütle, sürtünmesiz bir makaradan geçirilmiştir. Eğik
düzlem sürtünmesiz ve m1= 2 kg, m2= 6 kg ve θ= 550 ise

(a) Kütlelerin ivmesini bulunuz.

(b) İpteki gerilmeyi bulunuz.
(c) Durgun halden harekete geçtiklerini kabul ederek 2 s sonra her kütlenin hızını bulunuz.
9.

Şekilde görüldüğü gibi, sürtünmesiz yatay masa üzerindeki bir m1 kütlesi oldukça hafif P1
makarasından geçen hafif bir ipe bağlanmış, sonra da P1 makarası, P2 makarasından geçirilen hafif bir
iple m2 kütlesine bağlanmıştır.

(a) m1 kütlesinin ivmesi a1, m2 kütlesinin ivmesi a2 ise, bu ivmeler arasında nasıl bir ilişki vardır?
(b) İplerdeki gerilmeler nedir ?
(c) m1 , m2 ve g cinsinden a1 ve a2 ivmelerini ifade ediniz.

10.

Şekildeki dönme dolabın çapı 18 m olup dakikada 4 devir yapmaktadır.

(a) Dönme dolap içindeki birisinin merkezcil ivmesi nedir? 40 kg lık birine koltuğun uygulayacağı
kuvvet nedir?
(b) En alt noktada iken ve
(c) En üst noktada iken ne kadardır?
(d) Üst ve alt noktaların yarısında iken, koltuğun uygulayacağı kuvvetin büyüklük ve doğrultusunu
bulunuz.
1. 0,6 kg lık bir parçacık A noktasında 2 m/s lik bir hıza, B noktasında 7,5 J lük bir kinetik enerjiye
sahiptir. Parçacığın

(a) A noktasındaki kinetik enerjisi,

(b) B noktasındaki hızı,

(c) A dan B ye hareket etmesiyle üzerine yapılan toplam iş nedir?

2. 10 kg kütleli bir sandık 1,5 m/s lik bir hızla, pürüzlü bir eğik düzlem boyunca çekilmektedir. Çeken
kuvvet, yatayla 200 lik bir açı yapan eğik düzleme paralel olup 100 N dur. Kinetik sürtünme katsayısı
0,4 ise ve sandık 5 m lik bir uzaklığa çekilirse;

(a) Yerçekimine karşı ne kadar iş yapılır?

(b) Sürtünmeye karşı ne kadar iş yapılır?

(c) 100 N luk kuvvet ne kadar iş yapar?

(d) Sandığın kinetik enerjisindeki değişim nedir?

(e) Sandık 5 m çekildikten sonra hızı ne olur?

3. Donmuş bir göl üzerindeki bir kızak itilerek v0= 2 m/s lik ilk hız veriliyor. Kızak ile buz arasındaki
kinetik sürtünme katsayısı μk= 0,1 dir. Kızağın duruncaya kadar gideceği uzaklığı bulmak için iş-enerji
teoremini kullanınız.

4. 70 kg kütleli bir kayakçı, motorla bir kablo tarafından yokuş yukarı çekilmektedir.

(a) 2 m/s lik sabit bir hızla sürtünmesiz kabul edilen 300 lik bir eğimde kayakçıyı 60 m lik bir
uzaklığa çekmek için ne kadar iş gerekir?

(b) Bu işi yapması için ne güçte bir motor gereklidir?

5.

m = 5 kg kütleli bir parçacık şekilde gösterilen sürtünmesiz bir ray üzerinde A noktasından bırakılıyor.

(a) B ve C noktalarında m kütlesinin süratini,

(b) Parçacığın A dan C ye hareketinde kütle-çekim yaptığı net işi bulunuz.
6. Bir tenis oyuncusuna top (0,06 kg) yatay olarak 50 m/s hızla gelir ve bu oyuncu gelen topu yatay ve
zıt yönde 40 m/s hızla gönderir.

(a) Raketin topa uyguladığı itme nedir?

(b) Raketin yaptığı iş nedir?

7. 75 kg lık buz patencisi 10 m/s hızla kayarken aynı kütleli durgun bir patenciye çarpıyor. İki patenci,
çarpışmadan sonra 5 m/s hızla birlikte, tek parça olarak hareket ediyorlar. Bir patencinin bir kemiğini
kırmadan uygulayabileceği ortalama kuvvet 4500 N’dur. Çarpışma süresi 0,1 s ise patencinin bir yeri
kırılır mı ?

8. Başlangıçta 4 m/s hızla hareket eden 2,5x104 kg kütleli bir ray arabası, aynı yönde giden birbirine
bağlı üç ray arabası ile çarpışıp birlikte hareket ederler. Üç arabanın ilk hızı 2 m/s ve herbirinin kütlesi
ilk arabanın kütlesine eşittir.

(a) Çarpışmadan sonra dört arabanın ortak hızı nedir?

(b) Çarpışmada ne kadar enerji kaybolur?

9.

Şekildeki mavi topun kütlesi yeşil topunkinden % 20 fazladır. Çarpışmadan önce momentumları zıt
yönde ve büyüklükleri eşittir. Yeşil topun hızı 10 m/s dir. Çarpışmada kinetik enerji yarı yarıya
kaybolduğuna göre çarpışmadan sonraki hızlarını bulunuz.
10.

Üç parçacık, y ekseni doğrultusunda kütlesi ihmal edilebilir katı çubuklarla birbirine tutturulmuştur.
Sistem x ekseni etrafında 2 rad/s açısal hızla dönerse,

1 2
(a) x eksenine göre eylemsizlik momentini ve I  den de toplam dönme kinetik enerjisini
2
hesaplayınız.
1
(b) Her parçacığın çizgisel hızını ve  2m i i
2
den de toplam kinetik enerjisini bulunuz.

11. Bir beyzbol topunun (yarıçap= 3,8 cm) kütle merkezi 38 m/s hızla hareket ediyor. Top, kütle
merkezinden geçen eksen etrafında 125 rad/s açısal hız ile dönüyor. Dönme kinetik enerjisinin,
öteleme kinetik enerjisine oranını hesaplayınız. Topu düzgün bir küre şeklinde alınız.

12. Başlangıçta hareketsiz olan düzgün bir disk, bir eksen etrafında sabit bir ivme ile dönmeye
başlıyor. Bir süre sonra diskin açısal hızı 10 devir/s oluyor. Disk bundan sonra 60 devir daha yaparak,
açısal hız 15 devir/s ye yükseliyor.

(a) Açısal ivmeyi,

(b) Söz konusu olan 60 devirin yapılması için geçen süreyi,

(c) Hızın 10 devir/s olması için gerekli olan süreyi ve

(d) Hareketsiz durumdan açısal hız 10 devir/s olana kadar olan devir sayısını bulunuz.