Ηθολογία σκύλου γάτας

Δρ Γκουγκουλής Δημήτριος
 Ηθολογία
• Ο κλάδος της ζωολογίας που μελετά τη συμπεριφορά των ζώων.
• “Έθος"(= η συνήθεια) + "λογία" (= διήγηση, έρευνα, ερμηνεία).
• H εξήγηση της συμπεριφοράς των ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον,
• H μελέτη του τρόπου με τον οποίο η συμπεριφορά τους συμβάλλει στην
επιβίωση τους με βάση:
• Tα ερεθίσματα που λαμβάνουν από τις αλλαγές στο περιβάλλον τους
• Τις συνήθειες που αφομοιώνονται με τη συσσώρευση των εμπειριών στην
πάροδο του χρόνου
• Ερμηνεία του συστήματος επικοινωνίας και του βαθμού κατανόησης που
διαθέτουν.
 Συμπεριφορά
• Οι συνειδητές και συντονισμένες αντιδράσεις (ενέργειες ή στάσεις) του ζώου
(άτομα ή ομάδες) σε εσωτερικά και/ή εξωτερικά ερεθίσματα.
• Διάφοροι τύποι συμπεριφοράς
• Επικοινωνίας
• Συγχρωτισμού / κοινωνική
• Αναπαραγωγής
• Διατροφής
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Μετάδοση σημάτων μεταξύ πομπού και δέκτη.
• Σήματα: οπτικά, ηχητικά, απτικά και οσφρητικα.
• Επικοινωνία μεταξύ ζώων του ίδιου είδους και μεταξύ διαφορετικών ειδών
ζώων.
• Επικοινωνία σκύλου με σκύλο και επικοινωνία Ανθρώπου με σκύλο
• Επικοινωνία σκύλου με σκύλο
• Βλέμμα.
• Έκφραση προσώπου.
• Φωνητικές εκδηλώσεις.
• Στάση του σώματος, κινήσεις του σώματος και των άκρων.
• Χημειοτακτική επικοινωνία (φερομόνες, οσμή, γεύση)
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Επικοινωνία ανθρώπου με σκύλο:
• Φωνητικά ερεθίσματα
• Κινήσεις άκρων και στάση του σώματος.

• Θετική πρώτη αίσθηση → Μηνύματα και διάθεση προσέγγισης → Αποδοχή,

συνύπαρξη, συνεργασία….
• Αρνητική πρώτη αίσθηση → Μηνύματα απομάκρυνση / άμυνας → Άγνωστη και
απρόβλεπτη αντίδραση (επίθεση, φυγή, ακινησία, κρύψιμο……)
• Και οι δυο αντιδράσεις μπορεί να έχουν διαφορετική ένταση και εκδήλωση
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Τι προσέχουμε στην εικόνα ενός σκύλου για να αποκωδικοποιήσουμε τη
διάθεση του
• Στάση του σώματος και των άκρων
• Κίνηση και θέση της ουράς
• Θέση των αυτιών
• Θέση και κίνηση της κεφάλης
• Βλέμμα
• Στόμα
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Αντίληψη της συμπεριφοράς μέσω οπτικών ερεθισμάτων:
• Φυσιολογική ή συνηθισμένη ή «χαλαρή» εικόνα ενός σκύλου
• Διαφοροποιήσεις με βάση
τα χαρακτηριστικά της φυλής
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Αντίληψη της συμπεριφοράς μέσω οπτικών
ερεθισμάτων
• Συμπεριφορά Θετικής προσέγγισης
• Εξοικείωση – αποδοχή
• Προσμονή για επικοινωνία ή δράση
• Διακοπή διερεύνησης χώρου, ατόμων ή
αντικειμένων
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Αντίληψη της συμπεριφοράς μέσω οπτικών
ερεθισμάτων
• Συμπεριφορά αρνητικής προσέγγισης
• 2 τύποι: φυγής ή επίθεσης
• Φυγής/ υποταγής
• Μείωση μεγέθους
• Υποχώρηση και υποταγή (αδυναμία άμυνας)
• Μπορεί μεταπέσουν σε επίθεση
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Αντίληψη της συμπεριφοράς μέσω οπτικών
ερεθισμάτων
• Συμπεριφορά αρνητικής προσέγγισης
• 2 τύποι: φυγής ή επίθεσης
• Επιθετική
• Αύξηση μεγέθους (όχι πάντα)
• Θέση επίθεσης
• Παρουσίαση αμυντικών/ επιθετικών ικανοτήτων
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Φωνητική επικοινωνία
• Γάβγισμα
• Εκδήλωση χαράς
• Προειδοποίησης
• Μέσω επικοινωνίας
• Αλύχτισμα – Ουρλιαχτό
• Αναζήτηση προσοχής για θετικές και αρνητικές καταστάσεις
• Γρύλισμα
• Stress
• Πόνος
• Προειδοποίησης για επίθεση
• Παιχνίδι?
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Χημειοτακτική συμπεριφορά
• Επικοινωνία μέσω φερομονών « φέρω + ορμόνη»
• Υποδοχή στο όργανο του Jacobson.
• Σμηγματογόνοι αποκρίνεις αδένες στα χείλια, στα αυτιά, στους
περιπρωκτικούς σάκους, στα γεννητικά όργανα (αιδοίο ή τράχηλο), στα
μεσοδακτύλια διαστήματα (πέλμα) και στους μαστούς.
• Μήνυμα μεγαλύτερης διάρκειας (μένει σε μια περιοχή για μεγάλο χρονικό
διάστημα).
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Χημειοτακτική συμπεριφορά
• Κατά το θηλασμό – φερομόνες που ηρεμούν τα κουτάβια (ενδομαστιαία
αύλακα) - Dog Appeasing Pheromones (DAP) – χρήση ως εμπορικού
σκευάσματος σε στρεσσικές καταστάσεις
• Φερομόνες περιπρωκτικών σάκων.
• Με την αφόδευση οι αδένες πιέζονται και αδειάζουν το περιεχόμενο τους στα
κόπρανα (συμβολή στην διευκόλυνση της αφόδευσης.
• Ημι-ελαιώδης σκουρόχρωμο έκκριμα με έντονη διαπεραστική οσμή.
• Φέρει την «οσμητική» ταυτότητα του σκύλου « Ο Τζακ ήταν εδώ!!!»
• Σε στρεσσογόνες καταστάσεις αδειάζουν το περιεχόμενο τους και πιθανολογείται
ότι έτσι προειδοποιούν τους άλλους σκύλους.
• Οριοθέτηση Περιοχής – Μετά την αφόδευση οι σκύλοι δεν θάβουν τα κόπρανα
αντιθέτως θέλουν να τα σκορπίσουν
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Χημειοτακτική συμπεριφορά
• Φερομόνες ουρογεννητικού
• Κόλπος και τράχηλος μήτρας
• Τα θηλυκά απεκκρίνουν αυτές τις ορμόνες μέσω των ούρων
• Γίνονται αντιληπτές μέσω της όσφρησης από πολύ μακριά.
• Αντίστοιχες Φερομόνες του αρσενικού προάγουν τη γενετήσια διέγερση και υποδηλώνουν την
παρουσία τους στο χώρο.
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Χημειοτακτική συμπεριφορά
• Μεσοδακτύλιες ή πελματιαίες φερομόνες
• Απεκκρίνονται μέσω των ιδρωτοποιών αδένων
• Δήλωση της παρουσίας του ζώου
• Εξηγεί τη συνήθεια του σκαψίματος ως προσπάθεια να διασκορπιστούν οι
Φερομόνες στην περιοχή.
• Πιθανό μέσο προειδοποίησης
• Οι σκύλοι ιδρώνουν όταν στρεσσάρονται αφήνοντας Φερομόνες που
ενδεχομένως να προειδοποιούν άλλους σκύλους που θα τις αντιληφθούν.
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Χημειοτακτική συμπεριφορά
• Φερομόνες αυτιών και χειλιών
• Από τους σιελογόνους αδένες
• Από τους σμηγματοειδής και κεραμινοειδής αδένες που σχηματίζουν το «κερί» των
αυτιών
• Παρόμοιοι με τις Φερομόνες του μαστού.
• Σημαντικοί για την αποδοχή και την κοινωνικοποίηση του σκύλου με άλλους
σκύλους
• Εξηγεί και την προτίμηση που δείχνουν συνήθως οι νεαροί σκύλοι στα αυτιά και το
στόμα των άλλων σκύλων.
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά επικοινωνίας
• Απτική επικοινωνία
• Κυρίως για παιχνίδι
• Εκδήλωση αποδοχής
• Εκδήλωση επιθετικότητας
 Τύποι συμπεριφοράς
Κοινωνική συμπεριφορά
• Χαρακτηριστικά της κοινωνικής συμπεριφοράς είναι :
• Παιχνίδι (Σκύλος-σκύλος, Σκύλος-άνθρωπος)
• Ενσυναίσθηση: Η δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα εκείνου με
τον οποίο βρίσκομαι σε αλληλεπίδραση
• Προσωπικότητα
• Ιεραρχία, Ηγεσία, κυριαρχία σε ομάδες σκύλων / αγέλες
• Περιβάλλον
• Αδέσποτοι / ελεύθεροι (άγριοι) σκύλοι
• Οικόσιτοι
 Τύποι συμπεριφοράς
Κοινωνική συμπεριφορά
• Παιχνίδι
• Συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξη του σώματος
• Διδάσκει χρήσιμες επικοινωνιακές δεξιότητες και διαμορφώνει την προσωπικότητα
• Διδάσκει δεξιότητες κυνηγιού (αν και δεν απαιτούνται στην εξημέρωση)
• Διδάσκει τη συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας
• Συμβάλλει στην αντίληψη του περιβάλλοντος
• Συμβάλλει στην εκπαίδευση ή και αποτελεί τμήμα της εκπαίδευσης
• Εκτόνωση – απόλαυση.
• Όλα τα θηλαστικά παίζουν στην νεαρή ηλικία
• Στους σκύλους επιθυμούμε να διατηρούν αυτήν την νεανικότητα για περισσότερο
χρονικό διάστημα
 Τύποι συμπεριφοράς
Συμπεριφορά διατροφής
• Τα κουτάβια έχουν χημικούς υποδοχείς για την ανίχνευση του γάλακτος
• Δεν αναγνωρίζουν και δεν ενδιαφέρονται για στερεά τροφή ως την 3η
εβδομάδα
• Από την 3η εβδομάδα ξεκινούν να «παίζουν / ανακατεύουν» την τροφή
• Στις 5 εβδομάδες τρώνε «στερεά» τροφή.
• Κτητικότατα φαγητού – με απρόβλεπτες αντιδράσεις
• Με εκπαίδευση βελτιώνεται
 Φυσιολογικές μεταβολές συμπεριφοράς
Συμπεριφορά ενηλικίωσης - αρσενικά
• Ανάπτυξη τριχώματος
• Σήμανση περιοχής
• Κτητικότητα και περιφρούρηση της περιοχή τους ή αντικείμενα αξίας
• Τάση για εξερεύνηση / φυγή
• Αυξημένη διεγερτικότητα – ιδιαίτερα απέναντι σε αρσενικούς σκύλους
• Συχνότερες φωνητικές εκδηλώσεις
• Ανυπάκουη σε προηγούμενα διδαχθέντα συνθήματα
• Έντονο ενδιαφέρον για τα θηλυκά
 Φυσιολογικές μεταβολές συμπεριφοράς
Συμπεριφορά ενηλικίωσης - Θηλυκά
• Σημάδια οίστρου (διόγκωση αιδοίου, μαστού)
• Αυξημένη προστατευτικότητα
• Αυξημένη ευαισθησία και στοργικότητα
• Ενδιαφέρον για τα αρσενικά (φλερτ)
• Σήμανση περιοχής
• Συχνότερες φωνητικές εκδηλώσεις
• Ανυπάκουη σε προηγούμενα διδαχθέντα συνθήματα και εντολές
 Φυσιολογικές μεταβολές συμπεριφοράς
Συμπεριφορά ηλικιωμένου σκύλου
• Αλλαγές συμπεριφοράς θα συμβούν στον ηλικιωμένο σκύλο λόγω:
• Παθολογικών καταστάσεων (πόνο ή/ και δυσφορία)
• Περιορισμένη παραγωγή ορμονών (ή και έλλειψη)
• Υποβάθμιση αισθητήριων λειτουργιών (όραση και ακοή)
• Αδυναμία αποτελεσματικής επικοινωνίας
• Ως αποτέλεσμα:
• Η ανταπόκριση σε εντολές είναι πιο αργή όπως και τα αντανακλαστικά
• Πιθανή απώλεια μνήμης (τακτική επανάληψη εντολών και συνθημάτων)
• Αδυναμία αντίληψης του περιβάλλοντος (σύγχυση)
 Κοινωνικοποίηση του σκύλου
• Η περίοδος από την 3η έως και την 16η εβδομάδα θεωρείται η «κρίσιμη»
περίοδος που θα καθορίσει το βαθμό κοινωνικοποίησης του ζώου με τον
άνθρωπο και τα άλλα ζώα
• Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος το κουτάβι πρέπει να
κοινωνικοποιείται με ανθρώπους και σκύλους ώστε να ξέρει πώς να
συμπεριφέρεται μαζί τους.
• Οι επιπτώσεις της ακατάλληλης κοινωνικοποίησης περιλαμβάνουν:
• Νευρικότητα έως επιθετική συμπεριφορά
• Υπερβολική διέγερση – υπερκινητικότητα που δυσκολεύει αρκετά τη συμβίωση
• Κτητικές συμπεριφορές – δημιουργούν εντάσεις
 Κοινωνικοποίηση του σκύλου
• Κοινωνικοποίηση με άλλα είδη:
• Οι σκύλοι είναι κοινωνικά ζώα
• Μέσω της εξημέρωσης έχουν προσαρμοστεί ώστε να είναι κοινωνικοί με άλλα
είδη ζώων.
• Η επικοινωνία μεταξύ των ειδών είναι διαφορετική αλλά ορισμένα στοιχεία είναι
ίδια (αποδοχή, συνύπαρξη, στοργικότητα και συντροφιά)
 Ηθολογία γάτας
• Η εξημέρωση της γάτας έγινε πολύ αργότερα από του σκύλου
• Είναι περισσότερο ανεξάρτητη αλλά όχι μοναχική.
• Η οικόσιτη γάτα είναι κοινωνικό ζώο.
• η κοινωνική οργάνωση των ομάδων αιλουροειδών είναι αρκετά διαφορετική
από αυτή των ομάδων σκύλων.
• Οι οικόσιτες γάτες είναι οργανωμένες κοινωνικά όπως οι πρώτοι πρόγονοί
τους με ένα ευέλικτο σύστημα που επιτρέπει στις γάτες να ζουν μόνες ή σε
ομάδες διαφορετικού μεγέθους
 Ηθολογία γάτας
• Οι ελεύθερες οικόσιτες γάτες ζουν σε κοινωνικές ομάδες, αποικίες
• Σε κάθε αποικία έχουν μορφές επικοινωνίας που αντικατοπτρίζουν την
κοινωνική τους συμπεριφορά.
• Οι γάτες αναγνωρίζουν τα άτομα της αποικίας και έχουν διαφορετικές
αλληλεπιδράσεις με διαφορετικά άτομα (προτιμώμενες σχέσεις συμβίωσης).
• Οι αποικίες είναι αρκετά κλειστές και οι ξένες γάτες δεν είναι ευπρόσδεκτες.
• Οι άγνωστες γάτες μπορούν να εκδιωχθούν επιθετικά.
 Ηθολογία γάτας
• Εάν μια νέα γάτα επισκέπτεται επανειλημμένα μια ομάδα, μπορεί τελικά να
ενσωματωθεί στην ομάδα
• διαδικασία που απαιτεί αρκετές εβδομάδες
• Σημαντικό στην υιοθεσία νέων γάτων, ειδικά ενήλικων.
• Η ενσωμάτωσή τους σε μια καθιερωμένη ομάδα γατών θα πρέπει πάντα να
γίνεται σταδιακά.
• Η αρχική εγκατάσταση των σχέσεων περιλαμβάνει εμφανή επιθετικότητα
• Γρύλισμα (growling) / Σφύριγμα (Hissing)
• Κυνηγητό
• Διαμάχες
 Ηθολογία γάτας- κοινωνικοποίηση
• Η κοινωνικοποίηση είναι η διαδικασία που οδηγεί σε επιθυμητές αλλαγές
συμπεριφοράς
• Είναι αποτέλεσμα της έκθεσης σε νέες καταστάσεις που αφορούν ανθρώπους,
άλλα ζώα και νέα περιβάλλοντα.
• Η «κρίσιμη» περίοδος είναι το στάδιο ανάπτυξης κατά το οποίο η γάτα έχει
αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει φόβους και ανησυχίες.
• Αποτυχία όταν το ζώο δεν έχει την ευκαιρία να βιώσει και να μάθει από κοινωνικά
και περιβαλλοντικά ερεθίσματα.
• Η κύρια περίοδος κοινωνικοποίησης των γατών με τους ανθρώπους είναι
ηλικίας από 3 έως 9 εβδομάδων.
• Ο φόβος για τους ανθρώπους αναστέλλεται από την έκθεση σε άτομα κατά τη
διάρκεια αυτής
 Ηθολογία γάτας- κοινωνικοποίηση
• Η κοινωνικοποίηση που συμβαίνει νωρίς < ηλικία των 9 εβδομάδων οδηγεί
στην αύξηση της προθυμίας του γατιού να πλησιάσει και να συμβιώσει με
τους ανθρώπους.
• Προθυμία που διατηρείται και στην ενήλικη ζωή.
• Πλαστικότητα του χαρακτήρα σε διάφορα ερεθίσματα σε κάθε ηλικία
• Κορυφώνεται στην ηλικία των 3 μηνών
• Σε αντίθετη περίπτωση
• κίνδυνος συμπεριφορών αποφυγής και αποστροφής προς τον άνθρωπο
• Αυξημένη πιθανότητα ανεπιθύμητων συμπεριφορών στην οικόσιτη ζωή
 Ηθολογία γάτας- κοινωνικοποίηση
• Γενετική προδιάθεση σε ορισμένες πτυχές της ιδιοσυγκρασίας.
• Οι απόγονοι τολμηρών αρσενικών τείνουν να είναι πιο τολμηροί από απογόνους
πιο συνεσταλμένων
• Οι απόγονοι των φιλικών αρσενικών τείνουν να είναι πιο ευπροσήγοροι και
πλησιάζουν, συναναστρέφονται και αγγίζουν ανθρώπους πιο γρήγορα με
περισσότερη άνεση
• Στις εκτροφές γάτων
• Σημαντική η επιλογή γεννήτορων για την καθιέρωση θετικών χαρακτηριστικών
συμπεριφοράς
• Έκθεση των γατών σε άτομα κατά την «κρίσιμη» περίοδο.
• Καθοριστικό για την επιβίωση της εκτροφής αλλά και της ίδιας της φυλής
 Ηθολογία γάτας- επικοινωνία
• ΟΙ γάτες επικοινωνούν με οπτικά, απτικά, οσφρητικά και ακουστικά
ερεθίσματα.
• Η οπτική επικοινωνία περιλαμβάνει:
• Στάση του σώματος
• Ουρά, αυτιά και θέση κεφαλιού
• Προθυμία για οπτική επαφή, βλέμμα – κόρη οφθαλμού
• Η απτική επικοινωνία
• τρίψιμο σε άλλα ζώα ή άνθρωπο
• Αυτοπεριποίηση ή περιποίηση άλλου ζώου
• Το άγγιγμα της μύτης, που χρησιμοποιείται ως χαιρετισμός.
• Η ακουστική επικοινωνία περιλαμβάνει γουργούρισμα, το οποίο συμβαίνει κυρίως
κατά την επαφή με άλλο άτομο
 Ηθολογία γάτας- επικοινωνία
• Η ακουστική επικοινωνία περιλαμβάνει
• Νιαούρισμα (επιθυμία για παιχνίδι, έξοδο, φαγητό)
• Γρύλισμα (growling) / Σφύριγμα (Hissing) εκδηλώνεται σε δυσαρέσκεια, φόβο και
ως προειδοποίησης επιθετικής συμπεριφοράς
• Ξεφωνητό (vowling) Δυνατός μακρύς ήχος (όμοιος με κλάμα παιδιού) ένδειξης
έντασης, διαμάχης ή αναπαραγωγής
• Γουργούρισμα (purring, το οποίο συμβαίνει κυρίως κατά την επαφή με άλλο
άτομο
• Ένδειξης χαλάρωσης και αποδοχής αλλά και φόβου (ιδιαίτερα κατά τη μεταφορά)
• Θεωρείται ότι νεογέννητα γατάκια είναι κουφά και αναζητούν τη μητέρα τους με βάση
τις δονήσεις του γουργουρητού
 Ηθολογία γάτας- επικοινωνία
• Οσφρητικά ερεθίσματα – θεωρούνται από τα σημαντικότερα λόγω της
οσφρητικής ικανότητας της γάτας
• Ούρα, Κόπρανα
• Ψέκασμα: ούρο γεννητικά ακέραιων γατιών με το οποίο μαρκάρουν μια περιοχή /
αντικείμενο
• Έκκριμα περιπρωκτικών σάκων
• Ουραίος αδένας
• Σάλιο
• Ιδρωτοποιοί αδένες στα μεσοδακτύλια
• Στάσεις σώματος γάτας
• Από A0B0 σε A3B0 αύξησης
επιθετικότητας
• Από A0B0 σε A0B3 Αύξηση αμυντικής
διάθεσης
• A3B3 γάτα σε θέση μάχης (επιθετική και
αμυντική διάθεση)
• A0B0 ήρεμη γάτα.
• A3B0 αντιπροσωπεύει την πιο επιθετική
και διεκδικητική διάθεση (σε διαμάχη με
άλλη γάτα ή σε απρόκλητη επίθεση σε
άνθρωπο)

(από Leyhausen P. Cat behavior: the

predatory and social behavior of domestic
and wild cats. Garland STPM Press: New York,
1979]).
 Εκτίμηση της συμπεριφοράς στα
ζώα συντροφιάς
• Παρατηρώντας
• Συγκρίνοντας με άλλες παρατηρήσεις σε άγρια και οικόσιτα ζώα
• Εξετάζοντας ιατρικές παραμέτρους
• Επικοινωνώντας με τους ιδιοκτήτες

• Ανάλυση και ερμηνεία της συμπεριφοράς

• Ευρύ πεδίο έρευνας και επαγγελματικής ενασχόλησης
 Ενδείξεις μη φυσιολογικής
συμπεριφοράς
• Η μη φυσιολογική συμπεριφορά του σκύλου μπορεί να λάβει τη μορφή
• Μειωμένης εκδήλωσης των συνηθισμένων / αναμενομένων συμπεριφορών
• ανάπτυξης φαινομενικά ανενεργών ή «στερεοτυπικών» συμπεριφορών
• που χαρακτηρίζονται ως επαναλαμβανόμενα, αμετάβλητα πρότυπα συμπεριφοράς
χωρίς προφανή στόχο ή λειτουργία.
• Οι στερεοτυπικές συμπεριφορές στο σκύλο περιλαμβάνουν
• Κυκλικές κινήσεις, στροβιλισμούς
• Συνέχεις βηματισμοί
• Συνέχεις αναπηδήσεις
• Υπερβολική περιποίηση τριχώματος σε σημείο αυτοτραυματισμού
• Πολυουρία / πολυδιψία / Αλλοτριοφαγία
• Επίμονο σταθερό βλέμμα
• Συνεχές γάβγισμα
 Ενδείξεις μη φυσιολογικής
συμπεριφοράς
• Επιθετικότητα σε άλλα ζώα ή και στον άνθρωπο
• Έλλειψη κοινωνικοποίησης στην «κρίσιμη» περίοδο
• Απαιτούνται ελάχιστα λεπτά (5 με 10 min) ανά ημέρα για να αποφευχθεί.
• Επιθετικό ή έντονο παιχνίδι με άλλα ζώα.
• Επιθετική συμπεριφορά έπειτα από εκπαίδευση
• Επιθετική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια φροντίδας ή χάιδεματός
• Συχνή στις γάτες μετά την ενηλικίωση
• Ένδειξη πόνου ή δυσφορίας στην περιοχή
• Ανακατευθυνόμενη επιθετικότητα εξαιτιας
• Της παρουσίας άλλου ζώου (ακόμη και έξω από το σπίτι)
• Αλλαγή περιβάλλοντος
 Ενδείξεις μη φυσιολογικής
συμπεριφοράς
• Επιθετικότητα σε άλλα ζώα ή και στον άνθρωπο
• Επιθετικότητά λόγω πόνου
• Συχνή σε υπερήλικα ζώα λόγω αρθρίτιδας, πόνου στα δόντια κ.α
• Επιθετικότητα λόγω θηρευτικών ενστίκτων
• Συχνή απέναντι σε πουλιά και ποντίκια
• Επιθετικότητα αναμεσά σε ζώα της ίδιας ομάδας / αγέλης
• Κυριαρχία είσοδος νέου ζώου
• Διαμάχη για φαγητό, για θέση στην αμμοδόχο, για σημείο ανάπαυσης, για φροντίδα
• Χρήση σκευασμάτων με Φερομόνες
 Ενδείξεις μη φυσιολογικής
συμπεριφοράς
• Τέτοιες συμπεριφορές υποδηλώνουν χαμηλούς δείκτες ευζωίας
• Αυξανουν την πιθανότητα τραυματισμού ή ευαισθησίας σε ασθένειες.
 Ευζωία
• «Ευζωία των ζώων είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα ζώο αντεπεξέρχεται στις
συνθήκες στις οποίες ζει»

• Ένα ζώο ζει σε ένα καλό επίπεδο ευζωίας όταν (σύμφωνα με αντικειμενικές
επιστημονικές αποδείξεις) είναι υγιές, διαβιεί σε καλό περιβάλλον, σιτίζεται
ορθά, είναι ασφαλές, ικανό να εκφράσει την έμφυτη εγγενή συμπεριφορά του
και δεν υποφέρει από δυσάρεστες καταστάσεις όπως πόνο, φόβο ή αγωνία.
 Ιστορική αναδρομή
H Συνθήκη του Άμστερνταμ (Οκτώβριος Πρωτόκολλο 33)
και
H Συνθήκη της Λισαβόνας (Δεκέμβριος 2009) Άρθρο 13
αναφέρουν ότι

«τα ζώα αναγνωρίζονται ως νοήμονα ευαίσθητα όντα ( sentient beings) τα

οποία μπορούν να αντιληφθούν και να αισθανθούν»
 Οι «πέντε ελευθερίες»
“five freedoms”
Οι «Πέντε Ελευθερίες»

Ελευθερία Ελευθερία Ελευθερία Ελευθερία να Ελευθερία

από από από πόνο, εκφραστεί η από φόβο και
πείνα, δίψα ταλαιπωρία ή τραύματα ή φυσιολογική αγωνία
και κακή δυσφορία ασθένεια συμπεριφορά
διατροφή του είδους
 Οι πέντε ελευθερίες και πως
εξασφαλίζονται
Πέντε Ελευθερίες Παράγοντες που τις εξασφαλίζουν
Ελευθερία από πείνα, δίψα και κακή διατροφή Άμεση πρόσβαση σε φρέσκο νερό και σιτηρέσιο που
εξασφαλίζει πλήρη υγεία και σφρίγος

Ελευθερία από ταλαιπωρία ή δυσφορία Κατάλληλο περιβάλλον που περιλαμβάνει κατάλυμα και
άνετο χώρο ξεκούρασης

Ελευθερία από πόνο, τραύματα ή ασθένεια Πρόληψη νοσημάτων ή γρήγορη διάγνωση και θεραπεία

Ελευθερία να εκφραστεί η φυσιολογική Αρκετός χώρος, σωστός εξοπλισμός και ύπαρξη άλλων
συμπεριφορά του είδους ζώων του ίδιου είδους - κοινωνικοποίηση

Ελευθερία από φόβο και αγωνία Ασφαλείς συνθήκες και απομάκρυνση παραγόντων που
προκαλούν ψυχική καταπόνηση (θόρυβος – σκότος)
 Εκτίμηση της ευζωίας
• Οι Πέντε Ελευθερίες είναι συνυφασμένες με τα ακόλουθα ερωτήματα:
• Ταΐζονται και ποτίζονται τα ζώα επαρκώς;
• Στεγάζονται τα ζώα σε εγκαταστάσεις με επαρκείς συνθήκες;
• Είναι τα ζώα υγιή;
• Η συμπεριφορά τους αντανακλά ένα υγιές συναισθηματικό επίπεδο;

• Πως μπορούμε να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα

 Εκτίμηση της ευζωίας
• Αρχές ευζωίας ( Welfare principles): ένα σύνολο κριτηρίων που σχετίζονται άμεσα με ένα από τους παρακάτω τομείς:
σίτιση, στέγαση, υγεία, συμπεριφορά.
• Κριτήρια ευζωίας ( Welfare criteria): κριτήρια που σχετίζονται με ένα συγκεκριμένο τομέα ευζωίας (πχ η απουσία
τραυμάτων - καλή υγεία)
• Παράμετροι μέτρησης: μετρήσεις που οδηγούν σε ένα καθαρό αποτέλεσμα του επιπέδου ευζωίας
• Ζωικές παράμετροι ( Animal based measures ABM)ABM): μετρήσεις που προέρχονται απευθείας από το ζώο (πχ κλινικά
δεδομένα ή παρατηρήσεις συμπεριφοράς).
• Παράμετροι πόρων ( Resource based measures RBM)RBM): μετρήσεις που προέρχονται απευθείας από τους πόρους (πχ
ο αριθμός των ποτιστρών ή των ταϊστρών ή αμμοδόχων).
• Διαχειριστικές παράμετροι (Management based measures MBM)MBM): μετρήσεις που προέρχονται απευθείας από τη
φροντίδα του ζώου (πχ οι μέθοδοι πρόληψης διαφόρων νοσημάτων, η χρήση φαρμακευτικών ή αναισθητικών ουσιών).
 Εκτίμησης του επιπέδου ευζωίας
Αρχές Ευζωίας Κριτήρια Ευζωίας
1. Επαρκής σίτιση 1. Απουσία παρατεταμένης πείνας
2. Απουσία παρατεταμένης δίψας
2. Επαρκής στέγαση 3. Επαρκής χώρος ξεκούρασης
4. Ικανοποιητική θερμοκρασία
5. Ευκολία κίνησης
3. Καλή υγεία 6. Απουσία τραυμάτων
7. Απουσία ασθένειας
8. Απουσία πόνου λόγω κακής διαχείρισης
4. Έκφραση συμπεριφοράς 9. Έκφραση κοινωνικής συμπεριφοράς1
10. Έκφραση άλλης συμπεριφοράς (στερεοτυπικές)
11. Καλή σχέση ανθρώπου - ζώου
12. Θετικό συναισθηματικό επίπεδο (περιέργεια, παιχνίδι)
 Διαχείριση συμπεριφοράς

• Διαχείριση σημαίνει αναδιάταξη του περιβάλλοντος ενός σκύλου ή μιας γάτας

για την αποφυγή προβληματικών συμπεριφορών και την ενθάρρυνση
επιθυμητών συμπεριφορών.

• Τι επιτυγχάνει η διαχείριση.
• Αποτρέπει τους σκύλους από το να εκδηλώνουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές

• Αποτρέπει τις αγχωτικές και στερεοτυπικές εκδηλώσεις

• Δεν διδάσκει νέες συμπεριφορές

 Προσέγγιση σκύλου
• Πάντα ρωτάμε τον ιδιοκτήτη ή τα άτομα που τον φροντίζουν.
• Προσεγγίζουμε από το πλάι.
• Μειώνουμε τον όγκο μας – σκύβοντας
• Προτείνουμε το χέρι μας χαμηλότερα από το κεφάλι του σκύλου
• Αφήνουμε πρώτα τον σκύλο να μας πλησιάσει.
• Αν δεν επιθυμεί τη συναναστροφή μαζί μας δεν τον πιέζουμε.
• Για την εξέταση του ζώου ζητάμε από τον ιδιοκτήτη ή συνοδό την τοποθέτηση
φίμωτρου
• Αποφεύγουμε:
• Να κοιτάζουμε επίμονα το σκύλο
• Να σκύβουμε από πάνω του και να απλώνουμε το χέρι πάνω από το κεφάλι
• Να συνεχίζουμε την προσέγγιση ακόμα και όταν δείχνει να μην την επιθυμεί
• Φωνές και απότομες κινήσεις
 Προσέγγιση γάτας
• Ζητάμε πληροφορίες από τον ιδιοκτήτη
• Κατεβαίνουμε στο επίπεδο της γάτας
• Δεν κινούμαστε απότομα
• Δεν κοιτάμε επίμονα
• Παρακολουθούμε τη στάση του σώματος
• Αργή προσέγγιση με χαμηλό και ήρεμο τόνο φωνής
 Εκπαίδευση σκύλου
• Οι σκύλοι μαθαίνουν
• Με την προσαρμογή στο εκάστοτε περιβάλλον – επιβίωσή και εξέλιξη
• Με την επανάληψη
• Την επιβράβευση
• Τη μίμηση
• Οι σκύλοι δεν μαθαίνουν
• Με την τιμωρία
• Τα αρνητικά ερεθίσματα
• Επιπλήξεις φωνητικές ή……….
 Εκπαίδευση σκύλου
• Προϋποθέσεις επιτυχής εκπαίδευσης
• Έμφυτη ικανότητα
• Υγεία σκύλων
• Κατάλληλο περιβάλλον
• Μπορεί να αποσπάσει την προσοχή ή και να προκαλέσει υπερδιέγερση
• Τύπος και πρόγραμμα εκμάθησης
 Εκπαίδευση σκύλου
• Έμφυτη ικανότητα
• Γενετικό υπόβαθρο για την ενστικτώδη συμπεριφορά.
• Τα ένστικτα δεν απαιτούν μάθηση και όλα τα ζώα ενός είδους θα εκτελούν τις ίδιες
ενστικτώδεις συμπεριφορές, αλλά η επιτυχία της συμπεριφοράς μπορεί να διαφέρει.
• Μπορούμε να μάθουμε για το ένστικτο των ζώων (και τα κίνητρά τους)
• Με την παρατήρηση
• Θέτοντας σε δοκιμαστικές καταστάσεις
• Ελέγχοντας τη μάθηση.
 Εκπαίδευση σκύλου
• Υγεία ζώου
• Μπορεί να επηρεάσει την αισθητήρια ικανότητα
• Μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα ανταπόκρισης σε ερεθίσματα (η ασθένεια
είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας)
• Η ψυχική υγεία επηρεάζει επίσης τη μάθηση (το άγχος αναστέλλει τη
νευροδιαβίβαση και την επεξεργασία των ερεθισμάτων)
• Η διατροφή, οι διατροφικές ιδιαιτερότητες και τα φαρμακευτικές ουσίες
επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη μάθηση.
 Τρόποι εκμάθησης
• Κλασική μέθοδος:
• Σύνδεση μη σχετικού ερεθίσματος με σχετικό ερέθισμα για να προκαλέσει την ίδια
συμπεριφορική απόκριση (I. Pavlov)
• Δυναμική μέθοδος:
• Συσχέτιση των συμπεριφορών με συνέπειες, θετικές και αρνητικές που μπορούν να
αυξήσουν ή να μειώσουν την πιθανότητα να εμφανιστεί ξανά μια συμπεριφορά.
Εκμάθηση δοκιμών και σφαλμάτων. (B.F Skinner).
• Λανθάνουσα μάθηση:
• Διερευνητική μάθηση με συσχέτιση και χωρίς άμεση απόδοση
• Συνήθεια:
• εκμάθηση να μην ανταποκρίνεται
• Κοινωνική μάθηση:
• Μίμηση συμπεριφοράς ενός άλλου