Rozpoczynając przygodę z monitoringiem gniazd bociana białego należy pamiętać

o systematyczności. Tylko częsta i uważna obserwacja pozwoli prawidłowo przeprowadzić

monitoring oraz poznać zachowania tego gatunku.

Pamiętaj, że jest to początek ciekawych doświadczeń przyrodniczych😊 dlatego nie

zniechęcaj się zbyt szybko.

Zalecamy w czasie monitorowania zabrać lornetkę, która ułatwi obserwacje, a jeżeli gniazdo
znajduje się na prywatnej posesji rozmowa z gospodarzem będzie doskonałym uzupełnieniem
informacji o bocianach i ich gnieździe.

Lokalizacja gniazda:

Podając lokalizacje gniazda należy podać numer posesji na której lub bezpośrednio przy której
się znajduje. Niekiedy gniazda umieszczone są w pewnym oddaleniu od zabudowań, wówczas
postaraj się ustalić jej numer lub podaj współrzędne geograficzne za pomocą Google Maps.

Miejsce posadowienia gniazda:

Należy wpisać czy gniazdo znajduje się na słupie, drzewie czy na budynku. Postaraj się
dokładnie opisać to miejsce:

a) słup (drewniany czy betonowy, podłączony do sieci czy wolnostojący, telefoniczny,

energetyczny z linią elektroenergetyczną czy oświetleniowy/z lampą);
b) jaki do gatunek drzewa (jeżeli nie jesteś w stanie podać gatunku wpisz informacje czy było
liściaste, czy iglaste);
c) jaki to rodzaj budynku (np. dom jednorodzinny, stodoła, garaż, komin domu, komin
przemysłowy), sposób pokrycia dachu budynku (np. dachówka, eternit, papa).

Otoczenie wokół gniazda:

Zdobądź jak najwięcej informacji dotyczących otoczenia wokół gniazda. Określ czy gniazdo jest
blisko budynków, czy w pewnej odległości, czy jest blisko droga szybkiego ruchu czy jest to
raczej spokojna ulica, czy wokół jest dużo drzew, czy blisko znajdują się tereny podmokłe, czy
łąki?. Zapisz wszystkie szczegóły, które uznasz, że mają wpływ na lepsze poznanie tego
gatunku.
Pierwsze pojawienie się bocianów:

Odnotowujemy pierwsze pojawienie się bociana na gnieździe. Może to być własna obserwacja
lub kogoś innego jeśli mamy pewność co do wiarygodności informacji przekazywanych przez
pomocnika. Przeważnie to samce pierwsze przylatują do gniazda, reperują jego uszkodzenia
i znoszą materiał na wyściółkę. Samice przylatują do gniazda około dwa tygodnie później.

Pierwsze stwierdzenie pary:

Notujemy pierwsze spotkanie partnerów na gnieździe. Ptaki po spotkaniu entuzjastycznie się

witają, zwrócone ku sobie stroszą pióra na ogonie i grzbiecie klekocąc dziobami wychylają
głowę do tyłu.
UWAGA!: obecność dwóch ptaków na gnieździe nie koniecznie oznacza, że jest to para, mogą
to być rywale, którzy będą walczyć o upatrzone gniazdo. Wówczas obserwujemy brak
harmonii i pozytywnych emocji jakie towarzyszą po spotkaniu się partnerów po zimowej
rozłące czy nowo tworzącej się parze. Takie zachowanie świadczy o tym, że było więcej
chętnych bocianów i musiały walczyć o jedno gniazdo. Warto taką informację odnotować
w uwagach.

Rozpoczęcie wysiadywania jaj:

Staramy się zaobserwować moment, gdy jeden z ptaków niemal cały czas „siedzi” na gnieździe.
Rozpoczyna się wtedy jeden z najważniejszych momentów w cyklu lęgowym czyli
wysiadywanie jaj celem ich ogrzania by w ich wnętrzu mogło rozwijać się pisklę. Samica po
złożeniu jaj przesiaduje na nich w niecce gniazdowej, a jej partner od czasu do czasu zmienia
by mogła żerować. Będzie to dość łatwe do rozpoznania, gdyż po dużej aktywności pary
wynikającej ze spotkania, osobniki stają się „spokojniejsze”, a z ziemi widać tylko głowę
i grzbiet wysiadującego ptaka.

UWAGA!: nie podajemy ilości złożonych jaj (takie informacje zostawmy specjalistom). Nawet
jeśli posiadasz drona nie zalecamy podlatywanie do gniazda, aby nie spłoszyć ptaków. Zwróć
natomiast uwagę czy są widoczne jakieś skorupki pod gniazdem mogących świadczyć
o wypadnięciu jaja. Podczas kontynuowania obserwacji można notować daty, które świadczą
o tym, że jaja są jeszcze wysiadywane.
Liczba młodych bocianów w gnieździe:

Jest to ten moment obserwacji, w którym uważnie należy patrzeć czy młode wystawiają już
głowę i czy jest ona widoczna z naszej perspektywy. Pierwsze pisklęta pojawiają się zazwyczaj
pod koniec maja. Młode osobniki bociana białego rozpoznasz po ciemnoszarych ("czarnych")
nogach i dziobie, które dopiero pod koniec pobytu w gnieździe czerwienieją, lecz ich barwa
nie jest tak intensywna jak u dorosłych.
UWAGA!: obserwacje staraj się robić w bezdeszczowe dni. Nawet tak duże ptaki jak bociany
mogą być niewidoczne, gdy leżą na gnieździe w czasie deszczu.

Opuszczenie gniazda:

Należy podać datę wylotu bocianów. Zazwyczaj pierwsze opuszczają gniazdo młode bociany
oraz te, które nie przystąpiły do lęgu w tym roku. Następnie wylatują osobniki dorosłe. Za
młode zdolne do lotu uznajemy te ptaki, które: osiągnęły niemal rozmiary dorosłych, chętnie
i długo stoją na gnieździe, ćwiczą mięśnie energicznie machając skrzydłami. Ponieważ mało
prawdopodobne jest zobaczenie momentu wylotu, liczbę młodych spełniających powyższe
warunki uznajemy za liczbę młodych opuszczających gniazdo. Początkowo bociany mogą
jeszcze powracać do gniazda, dlatego wskaż moment w którym nie pojawia się żaden osobnik
przez ok. tydzień.

Dodatkowe informacje:

Jeżeli udało Ci się zlokalizować gniazdo, ale nie zostało ono zasiedlone przez bociany
w tym roku również możesz przesłać taką informację z jego lokalizacją. Być może gniazdo
wymaga naprawy i dlatego ptaki zrezygnowały z założenia lęgu lub znajduje się w lokalizacji,
która nie jest bezpieczna dla tego gatunku. wszelkie wątpliwości jakie powstały w czasie
kontroli, itd.

Czy gniado wymaga naprawy:

 Bociany zakładają gniazda na drzewach. Takie umiejscowienie może stwarzać

problemy. Wypuszczane wiosną nowe pędy mogą uniemożliwiać ptakom lądowanie na
gnieździe. Gałęzie należy wówczas przyciąć, pamiętając o zakonserwowaniu ran
drzewa.
 Innym często wybieranym przez bociany miejscem są budynki, należy zwrócić uwagę
czy gniazdo jest stabilne, czy grozi mu zawalenie, czy dach budynku na którym jest
umieszczone jest stabilne
 Czy platforma jest przechylona?
 Jeśli gniado jest na czyjejś posesji zwróć uwagę czy jest bezpieczne dla ludzi tam
mieszkających.