1

Wawrzyniec Kofta

WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY

2B
rok szkolny 2022/2023

Zasady oceniania z biologii

1. Oceny cząstkowe uczeń otrzymuje za:
a) kartkówki,
b) prace klasowe,
c) prace domowe,
d) odpowiedzi ustne,
e) pracę na lekcji,
f) referaty,
g) dodatkowe prace pisemne,
h) pracę w terenie,
i) udział w konkursach i olimpiadach.
2. Warunkiem otrzymania pozytywnej oceny semestralnej lub rocznej jest zaliczenie
wszystkich prac klasowych na ocenę co najmniej dopuszczającą.
3. Dopuszcza się dwa nieprzygotowania nieusprawiedliwione w semestrze.
Nieprzygotowanie musi zostać zgłoszone niezwłocznie po rozpoczęciu lekcji.
4. Na niektórych lekcjach uczniowie piszą zapowiedziane kartkówki obejmujące
materiał maksymalnie trzech tematów i/lub prac domowych.
5. Kartkówki nie podlegają poprawie.
6. Uczeń, który nie pisał więcej niż trzech kartkówek w roku szkolnym zobowiązany
jest do zaliczenia zakresu materiału kolejnych kartkówek w terminie i formie
wskazanych przez nauczyciela.
7. Ocenę za pracę pisemne ustala się według skali:
0 – 50% niedostateczny
51 – 60% dopuszczający
61 – 74% dostateczny
75 – 89% dobry
90 – 100% bardzo dobry
Za uzyskanie 100% na pracy klasowej (sprawdzianie), ale nie na kartkówce,
uczeń otrzymuje ocenę cząstkową 6 (celujący).
 2

PODRĘCZNIK „BIOLOGIA NA CZASIE 1”

Dział 0. METABOLIZM (realizacja w klasie 1.)

PRACA KLASOWA NR 1

PODRĘCZNIK „BIOLOGIA NA CZASIE 4”

Dział 1. GENETYKA MOLEKULARNA

Czas realizacji: wrzesień – październik
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. wyjaśnia, na czym polegały epokowe dla rozwoju genetyki molekularnej
doświadczenia: Hammerlinga, Griffitha, Avery’ego i wsp., Hershey’a i Chase,
Messelsona i Stahla).
2. opisuje i porównuje strukturę genomów prokariotycznych i eukariotycznych.
3. definiuje gen, porównuje strukturę genu organizmu prokariotycznego i
eukariotycznego.
4. ocenia, czy istnieje zależność między liczbą genów a wielkością genomu
organizmów.
5. definiuje replikon i wskazuje różnice w liczbie replikonów między organizmami
prokariotycznymi i eukariotycznymi.
6. opisuje przebieg procesu replikacji DNA u Procaryota z uwzględnieniem roli
enzymów biorących udział w tym procesie.
7. uzasadnia, że replikacja DNA jest semikonserwatywna.
8. określa położenie, rolę i sposób powstawania telomerów.
9. opisuje przebieg transkrypcji, z uwzględnieniem enzymów i czynników
transkrypcyjnych (u Eucaryota).
10. przedstawia proces potranskrypcyjnej obróbki RNA u organizmów
eukariotycznych.
11. wymienia i opisuje cechy kodu genetycznego.
12. posługuje się tabelą kodu genetycznego.
13. opisuje etapy procesu translacji (biosyntezy białka).
14. przedstawia znaczenie modyfikacji potranslacyjnej białek.
15. przedstawia teorię operonu.
16. wyjaśnia, na czym polega kontrola negatywna i pozytywna w operonie.
17. omawia sposoby regulacji działania genów u organizmów eukariotycznych.
18. porównuje przebieg ekspresji informacji genetycznej w komórce
prokariotycznej i eukariotycznej.
19. określa, czym jest zmienność.
20. przedstawia typy zmienności: środowiskowa i genetyczna (rekombinacyjna i
mutacyjna).
21. wyjaśnia na przykładach wpływ czynników środowiska na plastyczność
fenotypów.
22. rozróżnia ciągłą i nieciągłą zmienność cechy; wyjaśnia genetyczne podłoże
tych zmienności.
23. przedstawia źródła zmienności rekombinacyjnej.
24. określa, czym są mutacje.
 3

25. przedstawia klasyfikację mutacji genowych, chromosomowych i genomowych.

26. wskazuje przyczyny i określa możliwe skutki mutacji.
27. wykazuje związek pomiędzy narażeniem organizmu na działanie czynników
mutagennych (fizycznych, chemicznych, biologicznych) a zwiększonym
ryzykiem wystąpienia chorób.
28. przedstawia transformację nowotworową komórek jako następstwo mutacji w
obrębie genów kodujących białka regulujące cykl komórkowy oraz
odpowiedzialnych za naprawę DNA.

PRACA KLASOWA nr 2

PODRĘCZNIK „BIOLOGIA NA CZASIE 2”

Dział 2. BEZKOMÓRKOWE CZYNNIKI ZAKAŹNE

Czas realizacji: październik
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. wymienia cechy charakterystyczne wirusów.
2. rozróżnia pojęcia: wirus i wirion.
3. omawia budowę typowego wirionu.
4. przedstawia różnorodność morfologiczną i genetyczną wirusów.
5. porównuje cykl rozwojowy lityczny i lizogeniczny bakteriofaga.
6. wyjaśnia mechanizm odwrotnej transkrypcji i jego znaczenie w namnażaniu
retrowirusów.
7. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób człowieka
wywoływanych przez wirusy (wścieklizna, AIDS, Heinego-Medina, schorzenia
wywołane zakażeniem HPV, grypa, odra, ospa, różyczka, świnka, WZW typu
A, B i C, niektóre typy nowotworów).
8. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się chorób wirusowych zwierząt
(nosówka, wścieklizna, pryszczyca) i roślin (mozaika tytoniowa, smugowatość
ziemniaka) oraz ich skutki.
9. krótko charakteryzuje wiroidy.
10. wyjaśnia, czym są priony i w jaki sposób się namnażają.
11. opisuje priony jako białkowe czynniki infekcyjne będące przyczyną niektórych
chorób degeneracyjnych OUN (choroba Creutzfeldta-Jacoba, choroba
szalonych krów BSE).

Dział 3. KLASYFIKACJA ORGANIZMÓW

Czas realizacji: październik
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. przedstawia wkład Karola Linneusza w stworzenie systematyki organizmów.
2. wymienia kolejno jednostki systematyczne stosowane w botanice i zoologii.
3. wskazuje nazwę rodzajową i epitet gatunkowy w polskich i łacińskich nazwach
gatunków.
4. wyjaśnia różnicę między naturalnym a sztucznym systemem klasyfikacji
organizmów.
5. wnioskuje na podstawie analizy kladogramów o pokrewieństwie ewolucyjnym
organizmów.
 4

6. na podstawie drzew rodowych ustala, czy dana grupa systematyczna jest

monofiletyczna, parafiletyczna czy polifiletyczna.
7. posługuje się prostymi kluczami dichotomicznymi do oznaczania organizmów.
8. tworzy prawidłowe proste klucze dichotomiczne do oznaczania wybranych
organizmów.
9. wskazuje związek między filogenezą organizmów a ich klasyfikacją.
10. wskazuje kryteria podziału organizmów na 5 królestw.
11. charakteryzuje każde z królestw i porównuje wskazane królestwa.

Dział 4. BAKTERIE I ARCHEONY

Czas realizacji: listopad
Osiągnięcia ucznia.

Uczeń:
1. przedstawia najważniejsze odkrycia w dziejach mikrobiologii
2. opisuje środowiska życia bakterii.
3. przedstawia budowę komórki bakteryjnej, w powiązaniu z funkcjami
poszczególnych struktur.
4. opisuje różnice w budowie między ścianami komórkowymi bakterii Gram (+) i
Gram (-)
5. przedstawia różnorodność form morfologicznych bakterii.
6. wskazuje biofilm jako charakterystyczną formę organizacji bakterii.
7. określa różnice między archeonami a bakteriami
8. przedstawia znaczenie archeonów
9. charakteryzuje sinice jako prokariotyczne glony.
10. omawia sposoby odżywiania się bakterii.
11. podaje przykłady bakterii fotosyntezujących i chemosyntezujących .
12. omawia sposoby oddychania bakterii: tlenowe i beztlenowe – fermentacje
i z nieorganicznym akceptorem wodoru innym niż tlen (w tym denitryfikacja).
13. opisuje rozmnażanie się bakterii.
14. krótko charakteryzuje procesy rekombinacji materiału genetycznego bakterii:
transformację, koniugację i transdukcję oraz ich znaczenie.
15. przedstawia rolę bakterii w przyrodzie.
16. podaje przykłady wykorzystania bakterii przez człowieka.
17. podaje i krótko opisuje przykłady chorób bakteryjnych człowieka.

PRACA KLASOWA nr 3

Dział 5. PROTISTY I GLONY

Czas realizacji: listopad – grudzień
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. przedstawia formy morfologiczne protistów.
2. wykazuje związek budowy protistów ze środowiskiem i trybem ich życia.
3. przedstawia czynności życiowe protistów: odżywianie, poruszanie się,
rozmnażanie, wydalanie i osmoregulację.
4. zakłada hodowlę protistów słodkowodnych.
5. dokonuje przeglądu i charakterystyki pierwotniaków: wiciowców,
apikompleksów, zarodziowych i orzęsków.
 5

6. przedstawia procesy koniugacji i autogamii orzęsków oraz ich znaczenie.

7. posługuje się podstawowymi pojęciami parazytologicznymi: pasożyt, żywiciel
ostateczny, żywiciel pośredni, wektor.
8. omawia cykle rozwojowe i chorobotwórczość pierwotniaków – pasożytów
człowieka: lamblii, rzęsistka pochwowego, świdrowców, leiszmanii, zarodźca
malarii, toksoplazmy, pełzaka czerwonki
9. przedstawia znaczenie protistów w przyrodzie i dla człowieka
10. przedstawia glony jako grupę morfologiczno-ekologiczną.
11. podaje przykłady zróżnicowania budowy glonów jednokomórkowych,
plechowych i wielokomórkowych.
12. wykazuje zróżnicowanie glonów pod względem barwników fotosyntetycznych i
materiałów zapasowych.
13. krótko charakteryzuje gromady glonów i określa, do jakich królestw należą.
14. przedstawia rolę ekologiczną glonów i ich znaczenie dla człowieka.
15. analizuje cykle rozwojowe glonów.

Dział 6. GRZYBY I POROSTY

Czas realizacji: grudzień
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. wymienia wspólne cechy grzybów.
2. uzasadnia, dlaczego grzybów nie można zaliczać do roślin.
3. podaje systematykę grzybów i grzybopodobnych protistów.
4. przedstawia różnorodność morfologiczną grzybów.
5. krótko charakteryzuje śluzorośla i lęgniowce.
6. porównuje budowę grzybni sprzężniaków, workowców i podstawczaków.
7. przedstawia czynności życiowe grzybów: odżywianie się, oddychanie i
rozmnażanie.
8. planuje i przeprowadza doświadczzenie wykazujące, że drożdze
przeprowadzają fermentację alkoholową.
9. przedstawia i porównuje cykle rozwojowe sprzężniaków, workowców i
podstawczaków; rozróżnia fazy jądrowe (haplofaza, dikariofaza, diplofaza).
10. podaje przykłady grzybów pasożytniczych i analizuje schematy ich cykli
rozwojowych.
11. wyjaśnia, na czym polega mikoryza i wykazuje znaczenie tego zjawiska.
12. charakteryzuje budowę, sposób życia i szczególne właściwości porostów.
13. przedstawia porosty jako organizmy symbiotyczne i wykazuje ich rolę jako
organizmów wskaźnikowych.
14. określa znaczenie grzybów w przyrodzie.
15. podaje przykłady roli grzybów w życiu człowieka.
16. przedstawia drogi zarażenia się i zasady profilaktyki chorób wywoływanych
przez grzyby (grzybice skóry, narządów płciowych, płuc).

PRACA KLASOWA nr 4
 6

Dział 5. RÓŻNORODNOŚĆ ROŚLIN

Czas realizacji: styczeń – luty
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. przedstawia zasadnicze cechy budowy roślin lądowych.
2. analizuje ogólny schemat przemiany pokoleń organowców.
3. krótko charakteryzuje najstarsze rośliny lądowe.
4. wskazuje przystosowania roślin do życia na lądzie.
5. podaje systematykę roślin lądowych.
6. podaje systematykę mszaków.
7. omawia budowę mszaków.
8. przedstawia przemianę pokoleń mchu właściwego.
9. dokonuje przeglądu mchów właściwych.
10. charakteryzuje budowę i rolę torfowców.
11. omawia znaczenie mszaków.
12. podaje systematykę „paprotników”.
13. porównuje paprocie, skrzypy i widłaki pod względem budowy i cykli
rozwojowych.
14. opisuje przemianę pokoleń paprotników jednakozarodnikowych
i różnozarodnikowych.
15. wymienia i rozpoznaje na rycinach gatunki paprotników polegających w Polsce
ochronie.
16. definiuje tkankę.
17. przedstawia klasyfikację tkanek roślinnych.
18. charakteryzuje budowę i rodzaje tkanek roślinnych, w powiązaniu z rolą.
19. rozpoznaje tkanki roślinne na preparatach i rysunkach.
20. wymienia rodzaje systemów korzeniowych.
21. omawia budowę zewnętrzną i wewnętrzną korzenia, w powiązaniu z
funkcjami.
22. wyjaśnia, w jaki sposób korzeń przyrasta na długość i grubość.
23. omawia budowę zewnętrzną i wewnętrzną łodygi, w powiązaniu z funkcjami.
24. wskazuje różnice w budowie między łodygami roślin dwuliściennych
i jednoliściennych.
25. wyjaśnia, w jaki sposób łodyga przyrasta na długość i grubość.
26. omawia budowę zewnętrzną i wewnętrzną liścia w kontekście przystosowań
do pełnionych funkcji.
27. uzasadnia, że modyfikacje organów wegetatywnych roślin stanowią adaptacje
do różnych warunków środowiska i pełnionych funkcji.
28. rozpoznaje organy roślinne i ich elementy na preparatach i schematach.
29. opisuje budowę kwiatu nagonasiennych i okrytonasiennych.
30. podaje charakterystyczne cechy budowy sporofitu i gametofitu
nagonasiennych.
31. przedstawia cykl rozwojowy sosny.
32. podaje charakterystyczne cechy budowy sporofitu i gametofitu
okrytonasiennych.
33. przedstawia cykl rozwojowy rośliny okrytonasiennej.
34. porównuje cykle rozwojowe grup roślin lądowych.
35. przedstawia sposoby wegetatywnego rozmnażania się roślin.
36. wyjaśnia przyczyny sukcesu ewolucyjnego nasiennych, w tym
okrytonasiennych.
 7

37. dokonuje przeglądu nagonasiennych, ze szczególnym uwzględnieniem

iglastych .
38. wymienia i rozpoznaje gatunki iglastych podlegające w Polsce ochronie.
39. wskazuje sposoby ochrony okrytonasiennych przed samozapyleniem.
40. charakteryzuje różnorodność rodzajów kwiatów i owoców okrytonasiennych.
41. przedstawia budowę nasienia, rozróżnia nasiona bielmowe, bezbielmowe i
obielmowe.
42. porównuje dwuliścienne i jednoliścienne.
43. omawia cechy diagnostyczne ułatwiające identyfikację taksonów
okrytonasiennych.
44. dokonuje przeglądu rodzin okrytonasiennych, ze szczególnym
uwzględnieniem roślin użytkowych.
45. omawia grupy ekologiczne okrytonasiennych.
46. porównuje cykle rozwojowe różnych organowców, wskazując odpowiadające
sobie struktury.

PRACA KLASOWA nr 5

Dział 6. FIZJOLOGIA ROŚLIN

Czas realizacji: marzec
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:

1. wyjaśnia pojęcie potencjału wody komórki.

2. określa kierunek przepływu wody między sąsiadującymi komórkami
na podstawie danych dotyczących ciśnienia turgorowego i osmotycznego
panującego w tych komórkach.
3. opisuje kolejne etapy przepływu wody przez roślinę.
4. wykazuje wpływa czynników zewnętrznych (temperatura, światło, wilgotność,
ruchy powietrza) na bilans wodny roślin
5. opisuje mechanizm suszy fizjologicznej
6. przedstawia transport związków organicznych w roślinie.
7. podaje dostępne dla roślin formy wybranych makroelementów (N, S)
8. opisuje proces pobierania jonów z gleby i czynniki nań wpływające.
9. podaje znaczenie i przykłady wpływu niedoboru składników mineralnych (N, S,
Mg, K, P, Ca, Fe) na wzrost i rozwój roślin.
10. definiuje spoczynek bezwzględny i względny nasion.
11. podaje przykłady sposobów przełamywania stanu spoczynku.
12. opisuje fazy kiełkowania nasion.
13. analizuje budowę zarodka roślinnego.
14. opisuje rodzaje kiełkowania.
15. przedstawia wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na proces
kiełkowania nasion.
16. wyjaśnia, na czym polega zjawisko fotoperiodyzmu roślin.
17. rozróżnia rośliny monokarpiczne i polikarpiczne.
18. podaje przykłady RKD, RDD i RN.
19. przedstawia prawdopodobne podłoże biochemiczne fotoperiodyzmu.
20. rozróżnia i nazywa rodzaje ruchów roślin (tropizmy, nastie, taksje) i ich
odmiany.
 8

21. wskazuje podobieństwa i różnice między fitohormonami a hormonami

zwierząt.
22. opisuje działanie hormonów roślinnych z grupy aktywatorów (auksyny,
gibereliny, cytokininy) i inhibitorów (ABA, etylen).
23. podaje przykłady antagonistycznego działania fitohormonów.
24. wskazuje możliwości wykorzystania fitohormonów w praktyce ogrodniczej i
rolnej.

PRACA KLASOWA nr 6

Dział 7. ZWIERZĘTA BEZKRĘGOWE

Czas realizacji: marzec – maj
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:

1. wymienia wspólne cechy zwierząt

2. analizuje diagram przedstawiający liczbę gatunków różnych grup zwierząt.
3. przedstawia w zarysie przebieg ewolucji świata zwierząt.
4. podaje systematykę zwierząt do poziomu typu bezkręgowców i gromady
kręgowców (tylko grupy omawiane).
5. określa symetrię ciała danego zwierzęcia (postaci rozwojowej) i przedstawia
związek między symetrią ciała a trybem życia zwierząt.
6. omawia podstawowe etapy rozwoju zarodka, wskazuje listki zarodkowe.
7. wyróżnia zwierzęta tkankowe i beztkankowe, dwuwarstwowe i trójwarstwowe,
pierwouste i wtórouste, podaje różnice między nimi.
8. charakteryzuje rodzaje jam ciała występujących u zwierząt.
9. przedstawia klasyfikację tkanek zwierzęcych.
10. charakteryzuje budowę i rodzaje tkanek zwierzęcych, w powiązaniu z rolą.
11. rozpoznaje tkanki zwierzęce na preparatach, rysunkach i mikrofotografiach.
12. charakteryzuje budowę i czynności życiowe gąbek jako zwierząt
beztkankowych.
13. wymienia cechy charakterystyczne parzydełkowców.
14. porównuje polipa i meduzę.
15. omawia budowę ściany ciała parzydełkowców.
16. omawia czynności życiowe parzydełkowców (w tym cykle rozwojowe).
17. podaje systematykę i dokonuje przeglądu parzydełkowców.
18. wymienia cechy charakterystyczne płazińców.
19. podaje systematykę i dokonuje przeglądu płazińców.
20. wskazuje charakterystyczne cechy płazińców pasożytniczych.
21. prawidłowo stosuje pojęcia: pasożyt, żywiciel ostateczny, żywiciel pośredni,
żywiciel parateniczny, larwa, postać rozwojowa.
22. omawia cykle rozwojowe: tasiemców – Taenia saginata („tasiemiec
nieuzbrojony”), Taenia solium („tasiemiec uzbrojony”), Echinococcus sp.
(tasiemiec bąblowcowy), Hymenolepis nana (tasiemiec karłowaty),
Diphyllobothrium latum (bruzdogłowiec szeroki) i przywr – Fasciola hepatica
(motylica wątrobowa), Dicrocoelium dendriticum (motyliczka), Schistosoma sp.
(przywra krwi, bilharcja).
23. podaje sposoby zapobiegania szerzeniu się inwazji poznanych płazińców
pasożytniczych.
 9

24. omawia budowę i cechy charakterystyczne oraz dokonuje przeglądu

środowisk życia nicieni.
25. omawia cykle rozwojowe nicieni pasożytniczych – Ascaris lumbricoides (glista
ludzka), Trichinella spiralis (włosień), Trichuris trichiura (włosogłówka),
Enterobius vermicularis (owsik), Ancylostoma sp. (tęgoryjec).
26. podaje sposoby zapobiegania szerzeniu się inwazji poznanych nicieni
pasożytniczych.
27. wymienia cechy charakterystyczne pierścienic.
28. podaje systematykę i dokonuje przeglądu pierścienic.
29. omawia znaczenie pierścienic.
30. wymienia wspólne cechy stawonogów podkreślając te, które zadecydowały
o sukcesie ewolucyjnym tej grupy zwierząt.
31. podaje systematykę stawonogów.
32. porównuje środowiska życia, budowę i czynności życiowe: skorupiaków,
pajęczaków, wijów i owadów.
33. dokonuje przeglądu systematycznego wyżej wymienionych gromad.
34. charakteryzuje rodzaje aparatów gębowych i odnóży owadów w powiązaniu
z trybem życia.
35. omawia przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów.
36. przedstawia znaczenie stawonogów w przyrodzie i życiu człowieka.
37. wymienia cechy charakterystyczne mięczaków.
38. podaje systematykę i dokonuje przeglądu mięczaków.
39. omawia porównawczo budowę i czynności życiowe ślimaków i małżów.
40. przedstawia głowonogi jako najlepiej rozwinięte mięczaki.
41. omawia znaczenie mięczaków w przyrodzie i dla człowieka.
42. omawia cechy charakterystyczne, występowanie i systematykę szkarłupni –
wtóroustych bezkręgowców.

PRACA KLASOWA nr 7

Dział 8: STRUNOWCE
Czas realizacji: maj – czerwiec
Osiągnięcia ucznia.
Uczeń:
1. charakteryzuje typ strunowce.
2. przedstawia systematykę strunowców.
3. opisuje budowę morfologiczną i anatomiczną lancetnika jako pierwotnego
strunowca.
4. charakteryzuje ogólnie budowę i występowanie osłonic.
5. wymienia cechy charakterystyczne gromad kręgowców.
6. ogólnie charakteryzuje gromadę krągłoustych.
7. rozróżnia bezżuchwowce i żuchwowce, owodniowce i bezowodniowce,
łożyskowe i bezłożyskowe, skrzelodyszne i płucodyszne, zmiennocieplne i
stałocieplne

W odniesieniu do ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków uczeń:

• przedstawia w zarysie ich historię ewolucyjną;
• wymienia cechy charakterystyczne, w powiązaniu ze środowiskiem i trybem
życia;
• wskazuje zmiany ewolucyjne w stosunku do grup, od których się wywodzą;
 10

• omawia przebieg czynności życiowych, w tym rozmnażanie się i rozwój;

• podaje systematykę i dokonuje przeglądu, z uwzględnieniem gatunków
podlegających ochronie w Polsce;
• omawia ich znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka.

PRACA KLASOWA W KLASIE 3.