Kryteria sukcesu do pracy kontrolnej z działu III

– Wirusy, bakterie, protisty i grzyby

I. Klasyfikacja organizmów
Uczeń:
1. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka.  
2. tłumaczy, dlaczego Karola Linneusza nazywamy „ojcem systematyki”.  
3. wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej zwierząt (gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, gromada, typ,
królestwo).
 

4. nazywa:
a. podstawową jednostkę klasyfikacji. b. najwyższą jednostkę klasyfikacji organizmów.
 

5. wymienia królestwa organizmów oraz rozpoznaje królestwo na podstawie jego cech.  

6. podaje warunki, jakie muszą być spełnione, aby grupę organizmów nazwać gatunkiem.  
7. tłumaczy, że w obrębie tego samego gatunku mogą występować różne rasy zwierząt
i odmiany roślin.
 

8. zna zasady tworzenia nazw gatunkowych.  

9. posługuje się kluczem do oznaczania organizmów, aby podać ich nazwy gatunkowe.  

II. Wirusy i bakterie

Uczeń:
10. podaje dwa argumenty, które uzasadniają, dlaczego wirusy nie są organizmami.  
11. tłumaczy, co oznacza stwierdzenie – „Wirus się namnaża, lecz się nie rozmnaża”.  
12. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się chorób wirusowych tj. grypa, ospa, świnka, AIDS oraz zasady
ich profilaktyki.  
13. wymienia cechy królestwa bakterii (dotyczące budowy komórki i czynności życiowych).  
14. wie, że bakterie rozmnażają się przez podział komórki. Wymienia sposoby ograniczenia rozwoju bakterii
(pasteryzacja, sterylizacja, marynowanie).  
15. wymienia kształty bakterii – kuliste (np. gronkowce), podłużne (np. pałeczki), spiralne (np. krętki).  
16. podaje dwa argumenty wskazujące na pozytywne znaczenie bakterii dla człowieka.  
17. podaje dwa argumenty wskazujące na negatywne znaczenie bakterii dla człowieka.  
18. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się chorób bakteryjnych tj. gruźlica, borelioza, tężec, salmonelloza
oraz zasady ich profilaktyki.  
19. wyjaśnia, dlaczego podczas kuracji antybiotykowej stosuje się probiotyki i leki osłonowe.  
III. Różnorodność protistów
Uczeń:
20. dokonuje podziału protistów na roślinopodobne, zwierzęcopodobne i grzybopodobne oraz podaje ich
przykłady. Określa, którą z tych grup nazywamy pierwotniakami.
 

21. przedstawia wybrane czynności życiowe protistów (oddychanie, odżywianie się, rozmnażanie).  
22. rozpoznaje na fotografiach i po opisach: pantofelka, amebę, euglenę zieloną.  
23. podaje dwie cechy budowy komórki eugleny zielonej, które pozwalają jej przechodzić na samożywność.  
24. przedstawia drogi rozprzestrzeniania się chorób wywoływanych przez protisty (tj. malaria,
toksoplazmoza) oraz omawia zasady ich profilaktyki.
 

IV. Budowa i różnorodność grzybów. Porosty

Uczeń:
25. wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do grzybów.  
26. zwraca uwagę na różnorodność grzybów (jednokomórkowe, pasożytnicze, kapeluszowe, pleśniowe,
porosty).
 

27. przedstawia wybrane czynności życiowe grzybów (sposoby odżywiania, sposoby oddychania, sposoby
rozmnażania się – pączkowanie, przez zarodniki).
 

28. opisuje budowę grzyba kapeluszowego (owocnik, kapelusz, trzon, luźne strzępki grzybni).  
29. określa rolę owocnika i strzępek w funkcjonowaniu grzybów kapeluszowych.  
30. wyjaśnia, czym jest mikoryza oraz tłumaczy, dlaczego maślaków szukamy w borach (lasach iglastych),
borowików w lasach dębowych, zaś koźlarzy pod brzozami.
 

31. wyjaśnia, dlaczego placek po dodaniu drożdży rośnie (fermentacja alkoholowa).  

32. tłumaczy, na czym polega współpraca strzępek grzybów i komórek glonów tworzących porost.  
33. wyjaśnia, co oznacza stwierdzenie, że porosty są organizmami pionierskimi.  
34. omawia zastosowanie porostów jako wskaźników jakości powietrza (tzw. skala porostowa).  
35. podaje przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia grzybów dla człowieka i środowiska,
w którym żyje.
 

36. rozpoznaje wybrane gatunki grzybów tj. muchomor sromotnikowy, pieprznik jadalny (kurka), koźlarz
czerwony, maślak zwyczajny, borowik szlachetny, muchomor czerwony, hubiak pospolity, opieńka  
ciemna.