Ang Mga Bahagi na Bumubuo ng Kultura

A. Mga Pamantayang Panlahat (Norms)

- Mga asal, kilos, o gawi na binuo at nagsisilbing pamantayan sa isang lipunan.
- Isang prinsipyo ng tamang aksyon na nagbubuklod sa mga miyembro ng isang grupo
at nagsisilbing gabay, kontrol, o pangasiwaan ang wasto at katanggap-tanggap na
pag-uugali (Robert Merton).
- Halimbawa, sa ating mga Pilipino ang pagmamano ay isang ugali natin na nagbibigay
respeto sa mga nakakatanda.

B. Mga Ugaling-bayan, Ugaling-moral at Batas

*Ugaling Bayan
-Mayroong pangkalahatang mabuting asal depende sa mga kultura, mga
pamantayang pangkultura at mga halaga sa pangkalahatang asal, ang mga tao ay
magiging magalang sa mga bansa at makikilala dahil sa kagandahang-loob. Ang mga
tao ay gutom para sa kagandahang-loob sa lahat ng dako, mayroong ilang mga
pangunahing sangkap upang palakasin ang mabuting asal;
• Katarungan
• Kagandahang-asal
• Empatiya
• Kakayahang tratuhin ang lahat ng tao ng magkatulad

- Halimbawa, pagsasalo-salo sa hapag kainan at pagiging mahilig sa laro tulad ng

pagsasarangola, patintero, at luksong baka.

*Ugaling-moral
- ang ating pag-uugali ay ginagabayan sa bahagi ng isang hanay ng mga pamantayang
panlipunan tungkol sa moralidad na bumubuo ng isang pangunahing at mahalagang
bahagi ng ating kultura. Ang moralidad ay tumutukoy sa isang sistema ng paniniwala
tungkol sa kung ano ang tama at mabuti kumpara sa kung ano ang mali o masama.
Ang moral ay pinaghahawakan at sinasang-ayunan ng lahat ng kasapi ng kultura.
Nagbibigay kami ng gantimpala sa mga taong nagpapahayag ng aming gustong
moralidad, halimbawa, sa anyo ng mga premyo, parangal, at pinaparusahan naming
ang mga lumalabag sa aming mga pamantayang moral. Sa pangkalahatan, iniuugnay
natin ang mga positibong pagsusuri sa mga itinuturing nating moral (hal.
Mapagkakatiwalaan) at mga negatibong pagsusuri sa mga taong itinuturing nating
immoral ( Bastian, Laham, Wilson, Haslam & Koval, 2010).
- Ang pagpapatupad ng mga ugaling-moral ay nasa anyo ng mga negatibong
pagbabawal.
- halimbawa ang Sampung Utos ay isang mahalagang set ng ugaling-moral.
2 Uri ng Moral
1. Positibong Moral o Tungkulin ang “ Thou Shall Be Behavior”
- tumutukoy sa pag-uugali, na dapat at nararapat na gawin dahil ito ay mabuti sa etika
at moral.
- Halimbawa, pagbibigay ng tulong sa mahihirap at nangangailangan; “ Iibigin mo ang
Diyos nang higit sa lahat.”

2. Negatibong Moral o Taboo o ang “ Huwag kang mag-uugali”

- Tumutukoy sa mga pagbabawal ng lipunan sa ilang mga gawain na hindi dapat gawin
dahil hindi lamang ilegal, ngunit hindi etikal at immoral.
- Halimbawa, mga pagbabawal laban sa maling relasyon, pagkain ng kapwa tao at
pagpatay.

Ang Tatlong Bahagi ng Moralidad ng Kilos:

1. Ang partikular na kilos o gawain
- ang uri ng kilos o gawain ay nararapat na mabuti. Kaya ang pagpapasya sa pagkilos ay
mahalaga. Ang batas moral ay nakatutulong dito sapagkat ito ang gabay sa tamang
kilos. Walang ibang dapat sisihin kung ang iyong ikinikilos ay mali dahil ito ay nararapat
na pinag-iisipan at ibinabatay sa batas moral.

2. Ang pansariling motibo o layunin

- Ang intensyon o motibo ng kilos ay nararapat ding maging tama. Ito ay maaaring
maging makatotohanan o tunay (objective) at pansarili (subjective). Mataas ang
moralidad ng intensyon o motibo ng kilos kung ito ay objective kaysa subjective.
- Halimbawa: objective kung nais mong magtrabaho upang maiangat mo sa kahirapan
ang iyong magulang. Samantala, subjective kung ang pagtatrabaho ay gagawin mo
para sa iyong sariling kapakanan lamang.

3. Ang sitwasyon o kondisyon

- Ang pagkakataon o sitwasyon na kailangan ding tama. Piso o isang milyon man ang
ang ninakaw ay pareho pa ring pagnanakaw. Hindi maaaring gawing katwiran na
mayaman naman ang iyong ninakawan kaya hindi ito masama.

*Batas
- Ayon kay St. Thomas Aquinas, ang batas ay ang kautusan ng katuwiran na
ginagawa upang makamit ang kabutihang panlahat. Ang likas na batas moral ay
pangkalahatang tuntunin o ordinansa para sa kabutihang panlahat.

Apat na Antas ng Batas ( St. Thomas Aquinas)

1. Eternal Law o Batas na Walang Hanggan
-totoo ang batas na ito sa lahat ng tao kahit ano pa ang kanilang
pananampalataya o relihiyon. Ito ay angkop sa lahat ng kultura o lahi dahil ang
pagpapahalagang nakapaloob sa Batas Moral ay likas na sa tao.
2. Natural Law o Batas ng Kalikasan
- na naihahayag sa atin sa pamamagitan ng ating isip. Ito ay naiiba sa Batas
Kalikasan (Law of Nature) na tinutukoy ang mga nilalang na mababa sa tao
tulad ng hayop, puno, at iba pa. Ito ay para sa mga tao na may isip at kilos loob.
Ang mga tao ay may kalikasang material at espiritwal. Ang mga kalikasang ito
ang humuhubog ng mga batas para magabayan siyang mamuhay nang mabuti
at tama.
 3. Divine Law o Batas ng Diyos
- ay nagpapakita ng kanyang mabuting kalooban. Naglalaman ito ng lahat ng
batas ng kaayusan para sa sandaigdigan at upang magabayan ang lahat ng tao
at nilikha sa kanilang dapat patunguhan.
4. Human Law o Batas ng Tao
- ay angkop lamang sa mga tinatawag na positibong batas na kung ano ang
dapat na nakasulat at pinagtibay na mga batas. Ang mga tinatawag na mga
batas na kulang sa kung ano ang nararapat ay hindi tunay na batas.
- Halimbawa, ang batas na nagpatupad ng karapatan ng bawat tao o ang RA
10368, Section 11, Article II ng 1987 Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas.

C. Mga Pamigil o Kaparusahan (Sanctions)

- Tinutukoy ang kaparusahan bilang isang panlipunang reaksyon sa isang paraan ng pag-
uugali na sa gayon ay naaprubahan o hindi naaprubahan. Sa kanyang pananaw ang
konsepto ay may pangunahing kahalagahan sa sosyolohiya dahil ang mga parusa ay
nagbibigay ng isang epektibong instrument para sa pagsasaayos ng pag-uugali
alinsunod sa panlipunang paggamit. Ang pagbabalangkas na ito ay, gayunpaman, ay
tila nakakubli sa ilang mahahalagang punto. ( Radcliff -Brown 1934)

Positibo at Negatibong Pamigil

*Positibong Pamigil
- Ito ay para doon sa mga kumikilos ng maayos. Ito ay maaaring isang pagkataas sa
tungkulin o paglaki ng sweldo.
*Negatibong Pamigil
- Ito ay para doon sa mga hindi kumikilos ng maayos. Ito ay maaaring pagbaba sa
katungkulan, pagtatanggal sa katungkulan, at multa.

Pormal at Impormal na Pamigil o Kaparusahan

*Pormal na Pamigil o Kaparusahan

- ay ipinapataw sa pamamagitan ng pormal na paraan ng isang institusyon o kinatawan
sa isang indibidwal o grupo. Karaniwang malinaw na tinukoy ang mga ito at maaaring
magsama ng mga multa para sa paglihis o mga gantimpala para sa pagsunod. Madalas
na nakadokumento ang mga ito sa patakaran, mga tuntunin o regulasyon.

*Impormal na Pamigil o Kaparusahan

- “ang mga impormal na parusa ay hindi malinaw na tinukoy at maaaring ilapat ng
sinumang miyembro ng isang grupo ( tulad ng pagsimangot sa isang tao o paggawa ng
negatibong komento o kilos” (Kendall 2006:56).
- ito ay hindi batay sa o ipinapatupad ng mga batas.
 Dalawang Epekto ng Kaparusahan
*Sikolohikal na Kaparusahan
- Ito ay nakakaapekto sa mga damdamin. Dumarating ang mga ito sa anyo ng papuri,
panlilibak, kahihiyan, pagtataboy, pagtawa, ekspresyon ng mukha, wika ng katawan,
at iba pa.

*Pisikal na Kaparusahan
- ito ay kaparusahan na may mga natatanggap na gantimpala o kaparusahan para sa
hindi normal o nakakapinsalang pag-uugali. Ang mga ito ay maaaring mga multa,
medalya, mga parangal, mga pangungusap na ibinibigay ng isang hukom, mga pagtaas
o pagbaba sa suweldo, o mga sertipiko ng tagumpay.

D. Mga Kahalagahan

- Ang pagpapahalaga ay mga panlahat na mga konsepto ng mga kanais-nais at

naglalarawan kung ano ang higit na ninanais ng mga myembro ng lipunan kaysa iba.
- Ang mga ito ay ang batayan ng mga pamantayang panlahat ng lipunan at nagbibigay
sa kultura ng pagkakaisa nito, anyo at pagkakakilanlan.
- Ang pagpapahalaga ay batayan ng pagkilos na katanggap-tanggap sa grupo ng mga
tao o lipunan sa kabuuan.
- batayan kung ano ang tama at mali, maganda at kung ano ang nararapat at hindi
nararapat (Mooney, 2011).

E. Kasangay na Kultura (Subculture)

- Isang nakikilalang pangkat sa loob ng isang lipunan o grupo ng mga tao, lalo na ang
isang nailalarawan sa pamamagitan ng mga paniniwala o interes na naiiba sa mga nasa
mas malaking grupo ( Oxford Dictionary).
- Ang kasangay ng kultura ay maaaring tukuyin bilang “kultura” sa loob ng “kultura” na
maaaring nag -uugnay sa kontra kultura. (Gordon 1974).
- Halimbawa, mga hippie o mga kabataan ng tumatanggi sa mga kaugalian ng matatag
na lipunan.

F. Kultura Unibersal
- Ang Kultura Unibersal ay tinukoy bilang isang natatanging pangkat ng kultura na
umiiral bilang isang makikilalang segment sa loob ng mas malaki, mas kumplikadong
lipunan ( Schiffman & Kanuk 1991).
- Nakatutulong ang mga kultural na unibersal sa pag-unawa sa mga tao sa pag-unlad ng
mga komunidad at pamantayan, ipinakikita nila ang pangangailangan para sa tiyak na
gawi, tuntunin, at tradisyon.
- Ang kulturang unibersal ay may hangad na pag-aralan ang mga ugnayan sa pagitan ng
kalikasan ng tao at kultura ng tao at kung paano sila nilapitan mula sa tradisyunal na
anthopolohiya.
- Halimbawa, tungkulin ng kasarian, pinagbabawal na relasyon, ritwal ng relihiyon at
pagpapagaling.
 Mga Ebidensya ng Unibersal na Kultura:

*Pagkakatulad na Byolohikal
- lahat ng tao ay may pagkakatulad sa bayolohikal at sikolohikal na pangangailangan, sa
pagkain, pananamit, sekso at pag-aalaga ng bata.

- *Mga Kinakailangang Panimulang Rekwisito sa Buhay Panlipunan

- buhay panlipunan halimbawa, dapat palitan nito ang mga miyembrong namamatay,
umaalis o nagkakaroon ng mabigat na kapansanan. Bawa’t kultura ay may ilang anyo
ng pananaw sa daigdig bilang pakahulugan ng mga myembro ng lipunan, at
samakatuwid, ay ilang uri ng relihiyon ( Popenoe, 1977:93).

- *Pagkakaisang Psychic na Sangkatauhan

- lahat ng tao ay nagkakatulad sa pagkakaroon ng emosyon, sa pangangailangan sa
kaligtasan at pagtugon, sa pagdaan sa sosyalisasyon, pagkokondisyon at sa wikang
simboliko. Ang pagkakaisang psychic ay hindi nagtatakda ng mga tiyak na pakikibagay
o magkakatulad na sukatang kultural. Sa halip, ito ay isang pinanggagalingan ng mga
pagkakatulad na kultural ( Bloom at Selznick, 1977:42).

*Kaligirang Heograpikal
- ay may ilang limitason at posibilidad. Ang bilang na lamang ang maaring makain at
may nutrisyong pagkain ang matatagpuan sa bawat pook.
- May mga pagkakatulad sa pagtugon sa mga pangangailangan ng tao at paglutas sa
mga karaniwang suliranin ( Popenoe, 1977:93).

G. Pagkakaiba-ibang Kultural
- Ang pagkakaiba-iba ng kultural ay maaaring tukuyin bilang isang prinsipyo para sa
pag-aayos ng napapanatiling pluralidad ng kultura, kapwa sa loob at sa buong lipunan.
- ang pagkakaiba-iba ng kultura ay isang mekanismo na tumitiyak na ang
pagkamalikhain, dignidad at pagpaparaya ay magiging mga kasosyo sa halip na mga
biktima sa disenyo ng mga modelo para sa napapanatiling pag-unlad. Sa madaling
salita, ang pag-maximize ng pagkakaiba-iba ng kultura ay ang susi sa paggawa ng
nababagong mapagkukunan ng kultura sa pagsisikap na gawing sustainable ang pag-
unlad. (UNESCO)
- Ang pagkakaiba-iba ng kultura ay isinasaalang – alang ng UNESCO bilang isang pamana
sa kultur ana may malaking halaga at nagbigay sa Unesco Universal Declaration on
Cultural Diversity, noong 2001, na pinalawak ang posibilidad ng paglikha ng iba’t ibang
mga patakaran, Pambansa at internasyonal na mga kaganapan sa kultura.
- Itinatag ng UNESCO ang Mayo 21 bilang World Day For Cultural Diversity for Dialogue
and Development.
- Halimbawa, pagkakaroon ng multilinggwal na koponan, pagkakaroon ng
magkakaibang hanay ng edad na nagtutulungan, at pagkakaroon ng mga patakarang
hayagang laban sa diskriminasyon.

Sanhi ng Pagkakaiba-iba ng Kultura

- Ang proseso ng globalisasyon ay isang napakahalagang kadahilanan sa pagkakaiba-iba

ng kultura. Ang kababalaghan na ito ay nagbago ng mga komunikasyon, relasyon sa
 internasyonal, transportasyon, pagpapalitan ng impormasyon, mga sistemang pang-
ekonomiya at pampulitika at kultura.

H. Relatibidad ng Kultura
- ay ang ideya na ang mga kultura ay hindi maaaring masuri bilang mas mataas o mas
mababa, mas mabuti o mas masahol pa, tama o mali (Franz Boas).
- Ang konsepto ng relatibidad ng kultura ay nagsasaad na ang mga kultura ay
magkakaiba, kung kaya’t ang isang kultural na katangian, kilos o ideya ay walang
kahulugan o tungkulin sa sarili ngunit may kahulugan lamang sa loob ng kultural na
tagpuan nito ( Horton at Hunt, 1985).
- Halimbawa, nagpapaliwanag kung bakit ang ilang kultura ay kumakain ng iba’t ibang
pagkain sa iba’t ibang oras ng pagkain, halimbawa, ayon sa kaugalian, ang almusal sa
Uited States at kapansin-pansing naiiba sa almusal sa Japan o Colombia.

I. Etnosentrismo
- “pang-teknikal” na pangalan para sa sa pagtingin sa mga bagay na kung saan ang
sariling pangkat ay sentro ng lahat, at lahat ng iba pa ay nasukat na may sanggunian
dito (William Sumner).
- ay kadalasang humahantong sa mga maling pagpapalagay tungkol sa pag-uugali ng iba
batay sa iyong sariling mga pamantayan, halaga, at paniniwala.
- paniniwala ito ng iba na ang kanilang kultura ay tama at nakahihigit sa ibang kultura
samantalang ang sa iba ay mali kaya hindi dapat gayahin ng iba.
- ang epekto ng etnosentrismo ay humahantong sa pagtatangi at pagtatangka na
ipataw ang pansariling kultura ng sariling kultura sa ibang mga grupo ng kultura.
Minsan humahadlang ito sa pakikiapg-ugnayan sa mga tao ng iba’t ibang kultura,
pangkat etniko, kasarian at edad.
- Halimbawa, mas gusto ng ilang kultura na gumamit ng mga tinidor, kutsara, at kutsilyo
para kumain, at maaaring may paniniwala na kakaiba o hindi tama na ang ibang
kultura ay tradisyonal na gumagamit ng chopsticks o kamay para kumain.