CARATHEODORY Constantin

1873-1950

Κωνζηανηίνος Καραθεοδωρή

Εκδήλωζη για ηα 130 τρόνια από ηην γέννηζη ηοσ Κωνζηανηίνοσ Καραθεοδωρή -
Βρόηζλαβ, Πολωνία - 13/09/2003

*Κείκελν γηα ην έλζεην Ηζηνξηθά ηεο εθ. Διεπζεξνηππία

΢ηίο 13 ΢επηεκβξίνπ, 2003 ζην Πνιπηερλείν ηνπ Βξόηζιαβ (Μπξεζιάνπ) Πνισλίαο έγηλε
κηα εθδήισζε γηα λα γηνξηαζηνύλ ηα 130 ρξόληα από ηελ γέλλεζε ηνπ Κσλζηαληίλνπ
Καξαζενδσξή, ηνπ κεγάινπ Έιιελα Μαζεκαηηθνύ, ίζσο ηνπ κεγαιύηεξνπ Έιιελα
επηζηήκνλα ησλ λενηέξσλ ρξόλσλ.

Ζ εθδήισζε έγηλε κε ηελ πξσηνβνπιία ηνπ Μπάκπε Βόγηα, θαηνίθνπ Λαξίζεο θαη ηνπ
θαζεγεηνύ dr Αιεμάλδξνπ Βέξνλ, δηεπζπληή ηνπ "Κέληξνπ Μαζεκαηηθώλ Δξεπλώλ Hugo
Steinhaus" ζην Πνιπηερλείν ηνπ Βξόηζιαβ, ζηα πιαίζηα ηνπ Φεζηηβάι Δπηζηεκώλ πνπ
νξγαλώλεηαη εθεί θάζε ρξόλν, κε ππεύζπλε ηελ Καζεγήηξηα ηνπ Πνιπηερλείνπ Κπξία
Καδηκηέξα Βίιθ.

Ζ θεληξηθή εθδήισζε ήηαλ ε ηνπνζέηεζε ζην λέν θηίξην ηεο Μαζεκαηηθήο ΢ρνιήο κηαο
πξνεξρόκελεο από ηελ Διιάδα καξκάξηλεο αλακλεζηηθήο ζηήιεο, ε νπνία θηινηερλήζεθε
από ηνλ Λαξηζαίν γιύπηε Κώζηα Νηαή. Ζ ζηήιε ρξεκαηνδνηήζεθε από ηνπο Έιιελεο
απνθνίηνπο ηνπ Πνιπηερλείνπ θαη άιινλ Παλεπηζηεκίσλ ηνπ Βξόηζιαβ, θύξησλ Μπάκπε
Βόγηα - Πνι. Βξόηζιαβ; ΢ηέθαλν Ρηδάθε - Πνι. Βξόηζιαβ; Γεκήηξε Πνύιην - Γηαηξηθή
Αθαδεκία Βξόηζιαβ θαη άιινπο, εθ κέξνπο ησλ Διιήλσλ πνπ έδεζαλ ζην Βξόηζιαβ ζηα
ρξόληα 1949 - 1975.

΢ηελ εθδήισζε παξαβξέζεθαλ ν λνκηθόο αθόινπζνο ηεο Διιεληθήο Πξεζβείαο θ. Βαζίιεο

Σόιηνο, ν Πξύηαλεο ηνπ Πνιπηερλείνπ Καζεγεηήο Dr. Σαληένπο Λνύηη, πνιινί θαζεγεηέο
ησλ Παλεπηζηεκίσλ ηνπ Βξόηζιαβ, ν Πξόεδξνο ησλ Διιήλσλ ηεο Πνισλίαο θ. Γεώξγηνο
΢ηδεξόπνπινο, Έιιελεο νκνγελείο θαη επηζθέπηεο από ηελ Διιάδα θαη θηιέιιελεο θάηνηθνη
ηεο Πνισλίαο.

Σα απνθαιππηήξηα ηεο ζηήιεο έγηλαλ από ηνλ Πξύηαλε θαη ηνλ αθόινπζν ηεο Διιεληθήο
Πξεζβείαο. Δλ ζπλερεία έγηλε μελάγεζε ζηελ έθζεζε θσηνγξαθείσλ ηνπ Κσλζηαληίλνπ
Καξαζενδσξή από ην αξρείν ηεο θ. Καξαζενδσξή - Ρνδνπνύινπ, από ηνλ Μπάκπε Βόγηα.
Δθθσλήζεθαλ επραξηζηήξηνη ιόγγνη από ηνπο Πξύηαλε θ. Καζ. Σ. Λνύηη, ηνλ Καζεγεηή
Βέξνλ, ηνλ αθόινπζν ηεο Διιεληθήο Πξεζβείαο θ. Β.Σόιην θαη Μπ. Βόγηα. Ό θ. Βόγηαε
κεηέθεξε ηνπο ραηξεηηζκνύο θαη ηηο επραξηζηίεο από ηελ θόξε ηνπ Κσλ / λνπ Καξαζενδσξή
Γέζπνηλα θαη δώξηζε εθ κέξνπο ηεο ηελ Βηνγξαθία ηνπ Κσλ/λνπ Καξαζενδσξή πνπ γξάθεθε
απν ηελ ίδηα θαη ηελ θ. Γέζπνηλα Βιαρνζηεξγίνπ- Βαζβαηέθε, κε ηίηιν "Κσλ/λνο
Καξαζενδσξή Ό ΢νθόο Έιιελ ηνπ Μνλάρνπ".

Μεηά ζην " Δπηζηεκνληθό Διιεληθό Καθελείν" έγηλαλ ζπδεηήζεηο κε ζέκαηα:

 Καξαζενδσξήο ζύκβνιν θαζεαπηνύ επξσπαίνπ
 ΢ύγρξνλν Καθελείν ε ζπλέρεηα ηεο αξραίαο αγνξάο
 Δπηζηήκνλαο θαη ε θαηαλόεζε ηνπ από ηνλ απιό θνηλό

Ζ εθδήισζε απηή ήηαλ κηα επθαηξία γηα λα ηηκεζεί όπσο ηνπ αμίδεη ν Κσλ/λνο
Καξαζενδσξήο θαη λα γίλεη γλσζηόο ζην Πνισληθό θνηλό.

Γηα ηνλ Καξαζενδσξή γξάθηεθε εθηελέο άξζξν ζε επηζηεκνληθό πεξηνδηθό από ηνλ
Καζεγεηή θ. Α. Βέξνλ θαη ηνλ Μπ. Βόγηα όπνπ πεξηγξάθεηε ε δσή θαη ην έξγν ηνπ
Καξαζενδσξή.

Δπηπιένλ ην Πνιπηερλείν ζα ρξεκαηνδνηήζεη ηελ έθδνζε νινθιεξσκέλεο βηνγξαθίαο ηνπ

Κσλ/Καξαζενδσξή ζηελ Πνισληθή γιώζζα.

Με απηή ηελ εθδήισζε δόζεθε ε επθαηξία ζηνπο Έιιελεο εθηόο από ην λα ηηκήζνπλ ηνλ
κεγάιν Έιιελα Μαζεκαηηθό λα επραξηζηήζνπκε ηελ πόιε θαη ην Πνιπηερλείν γηα ηελ
θηινμελία ηνλ θαη γηα λα κελ μεραζηεί ε ζπκβνιή ησλ Διιήλσλ ζηελ αλάπηπμε ηεο πόιεο
ηνπ Μπξέζιανπ.

Ο Κσλζηαληίλνο Καξαζενδσξήο από ην 1910 κέρξη ην 1913 ήηαλ θαζεγεηήο, αλαπιεξσηήο

πξύηαλεο , κέινο ηεο ΢πγθιήηνπ ηνπ λεντδξπζέληνο ηόηε Βαζηιηθνύ Πνιπηερλείνπ ηνπ
Μπξεζιάνπ. Ήηαλ ηδξπηήο θαη νξγαλσηήο ησλ εδξώλ ησλ καζεκαηηθώλ θαη ηεο θπζηθήο θαη
ππεύζπλνο γηα ηελ νξγάλσζε ηνπ νινθιήξνπ ηνπ Πνιπηερλείνπ.

Ζ επηηπρία θαη ε εκπεηξία ηνπ ζην Μπξεζιάνπ ώζεζε ηνλ Βεληδέιν θαη έπεηζε ηελ Βνπιή
ησλ Διιήλσλ λα ηνπ αλαζέζνπλ ηελ νξγάλσζε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο ΢κύξλεο, ζρέδην πνπ
καηαηώλεη ε θαηαζηξνθή ην 1922. Δίλαη έλαο από ηνπο ηειεπηαίνπο Έιιελεο πνπ αλαρώξεζε
από ηελ ΢κύξλε αθνύ θαηάθεξε λα δηαζώζεη κεγάιν κέξνο ησλ αξρείσλ θαη ηεο
Βηβιηνζήθεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ. Σν 1930 ν Βεληδέινο ηνπ αλέζεζε ηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ
Παλεπηζηεκίσλ ηεο Διιάδνο.

΢ην Μπξεζιάνπ μεθίλεζε ηελ επηζηεκνληθή ζπλεξγαζία ηνπ κε ηνλ Ατλζηάηλ ε νπνία είρε σο
απνηέιεζκα ηελ αλαθάιπςε από ηνλ Ατλζηάηλ ηεο "Δηδηθήο Θεσξίαο ηεο ΢ρεηηθόηεηαο” θαη ν
ίδηνο ν Ατλζηάηλ ηνλ απνθάιεζε δάζθαιό ηνπ θαη αλαγλώξηζε ηελ ζπκβνιή ηνπ ζηελ
αλαθάιπςή ηνπ. Θέισ λα αλαθέξσ όηη ζα ήηαλ αδύλαην ή πνιύ δύζθνιν γηα ην Ατλζηάηλ
λα δεκηνπξγήζεη ηελ Θεσξία ηεο ΢ρεηηθόηεηαο ρσξίο ηελ ζπκβνιή ηνπ Καξαζενδσξή. Απηό
επηβεβαηώζεθε θαη αλαγλσξίζηεθε από ηνλ ίδην ηνλ Ατλζηάηλ ζηελ ηειεπηαία ηνπ
ζπλέληεπμε: "Κύξηνη ιππάκαη πνπ ζαο βιέπσ έηνηκνπο λα θύγεηε ρσξίο λα κνπ ππνβάιεηε
ηελ νπζηαζηηθόηεξε ίζνο εξώηεζε. Εεηήζαηε λα ζαο απαληήζσ ζε ρίιηα δύν πξάγκαηα,
θαλείο ζαο όκσο δελ ζέιεζε σα κάζεη πνηνο ήηαλ ν δάζθαιόο κνπ, πνηνο κνπ έδεημε θαη κνπ
άλνημε ην δξόκν πξνο ηελ αλώηεξε καζεκαηηθή επηζηήκε, ζθέςε θαη έξεπλα. Καη γηα λα κελ
ζαο θνπξάδσ, ζαο ην ιέγσ έηζη απιά ρσξίο ιεπηνκέξεηεο, όηη κεγάινο κνπ δάζθαινο ππήξμε
ν αμεπέξαζηνο Έλληνας Κωνζηανηίνος Καραθεοδωρή, ζηνλ νπνίν εγώ πξνζσπηθά, αιιά
θαη ε καζεκαηηθή επηζηήκε, ε θπζηθή θαη ε ζνθία ηνπ αηώλα καο ρξσζηάκε ηα πάληα".
( Από ην βηβιίν ηεο θ. Γέζπνηλαο Καξαζενδσξή - Ρνδνπνύινπ θαη ηεο θ. Γέζπνηλαο
Βιαρνζηεξγίνπ - Βαζβαηέθε - " Κσλ / Καξαζενδσξή Ό ΢νθόο ηνπ Μνλάρνπ", Αζήλα 2000)

Σν Μπξεζιάνπ εθείλε ηελ επνρή ήηαλ από ηεο ζεκαληηθόηεξεο πόιεηο ηεο Γεξκαλίαο κε
πιεζπζκό αλσ ησλ 500.000 θαηνίθσλ κε κεγάιε αλάπηπμε ζηελ βηνκεραλία, επηζηήκε θαη
ηέρλε. Ωο παξάδεηγκα κπνξνύκε λα αλαθέξνπκε όηη από ην Μπξεζιάνπ θαηαγόηαλ ηέζζεξα
άηνκα, πνπ πήξαλ βξαβείν Νόκπει, κε δύν από απηνύο από ην Πνιπηερλείνπ ηνπ
Μπξεζιάνπ. Ζ πόιε ηνπ Μπξεζιάνπ, κε ηζηνξία 1000 εηώλ, βξίζθεηαη δίπια ζην πνηάκη
Όδεξν κε πνιιέο γέθπξεο, κε πνιιή όκνξθε παιηά πόιε, κε πνιιά κέγαξα θαη πάξα πνιιά
πάξθα. Δθεί έγηλαλ θαη πνιιά αγσλίζκαηα ηεο Οιπκπηάδαο ηνπ 1936 θαη αθόκα
δηαηεξνύληαη πνιιέο εγθαηαζηάζεηο θαη θηίξηα ηεο.

΢ην Β' Παγθόζκην Πόιεκν ην Βξόηζιαβ θαηαζηξάθεθε ζε κεγάιν βαζκό, αιιά κε ηηο
επίκνλεο πξνζπάζεηεο θαη ηελ νιόςπρε ζπκκεηνρή ησλ Πνισλώλ θαηνίθσλ ηεο, επαλέθεξαλ
ηελ πόιε ζηελ παιηά ηεο δόμα. Έηζη ηα θηίξηα ηνπ Πνιπηερλείνπ ιάκπνπλ θαη ζήκεξα όπσο
έιακπαλ ηελ επνρή ηνπ Κσλ/λνπ Καξαζενδσξή.

Γπζηπρώο ε νηθία Καξαζενδσξή, κηα όκνξθε έπαπιε δελ ζώζεθε απν ηνλ πόιεκν θαη ζηελ
ζέζε ηεο βξίζθεηαη ζήκεξα έλα γπκλάζην. ΢ε απηό ην ζπίηη ην 1912 γελλήζεθε ε θόξε ηνπ
Γέζπνηλα Καξαζενδσξή - Ρνδνπνύινπ ε νπνία δεη ζήκεξα ζην Παιαηό Ψπρηθό Αηηηθήο.

Αλά ηνύο αηώλεο ζην Μπξεζιάνύ θαηνίθεζαλ θαη Έιιελεο,

πξνπαληόο ηελ επνρή ηνπ Φξεηδεξίθνπ ηνπ Μέγα ηνλ 18ν αηώλα, ππήξρε κηα αθκάδνπζα
ειιεληθή θνηλόηεηα ε νπνία απαξηηδόηαλ από εκπόξνπο βακκέλσλ πθαζκάησλ θαη θξαζηώλ.
Πνιινί από ηνπο εκπόξνπο πθαζκάησλ θαηαγόηαλ από ηελ Θεζζαιία θαη ζπγθεθξηκέλα
αληηπξνζώπεπαλ ηνλ ΢πλεηαηξηζκό ησλ Ακπειαθίσλ ηεο Λάξηζαο, ηνλ πξώην ζηελ
παγθόζκηα ηζηνξία ηέηνην επηρείξεκα .

΢ηνλ 20 νν αηώλα ππήξραλ αξθεηνί Έιιελεο θνηηεηέο ηνπ Πνιπηερλείνπ θαη Παλεπεζηήκηνπ.
΢ηα λεόηεξα ρξόληα κεηά ηνλ Δκθύιην Πόιεκν ηεο Διιάδαο δνύζε εθεί πνιππιεζήο
ειιεληθή θνηλόηεηα πνπ μεπεξλνύζε ηίο 2000 θαη ζ' νιόθιεξε ηελ πεξηθέξεηα έθηαλε ηίο
10,000 αλζξώπνπο. ΢ήκεξα απέκεηλαλ κόλν ειάρηζηνη Έιιελεο.

΢ηα πνιιά παλεπηζηήκηα ηνπ Βξόηζιαβ, ζηα ρξόληα 1949 - 1974, θνίηεζαλ εθαηνληάδεο
Έιιελεο Πνιηηηθνί Πξόζθπγεο, θαη ζπγθεθξηκέλα από ην Πνιπηερλείν ηνπ Βξόηζιαβ
απνθνίηεζαλ πάλσ από 100, πνπ ε πιεηνςεθία δεί θαη εξγάδεηαη ζηελ Διιάδα.

Χαξάιακπνο Βόγηαο Λάξηζα 2003