Chowańszczyzna

Chowańszczina

Opera w pięciu aktach. Akcja rozgrywa się w Rosji w 1682 roku.

Akt I

Plac przed Kremlem pełen strzelców. Bunt pod wodzą księcia Iwana Chowańskiego przeciw reformom cara przynosi
pierwsze zwycięstwo, lecz i zdradę: bojar Szakłowity pisze władcy, że książę Chowański chce osadzić na tronie
swego syna, Andrzeja. Ten porzucił swą narzeczoną Marfę i pragnie młodej Niemki, Emmy. Książę Iwan każe swym
strzelcom porwać dziewczynę. Konflikt zażegnuje Dosifiej, przywódca sekty starowierców popierającej Chowańskiego.
Oddaje Emmę pod opiekę Marfy, również należącej do sekty.

Akt II

Książę Wasyl Golicyn, faworyt carówny Zofii i stronnik Chowańskiego, zraża się do fanatyzmu starowierców.
Wezwana przezeń Marfa wróży księciu upadek, za co poleca on utopić ją w bagnisku. Książę Iwan, który zjawia się
na naradę, zarzuca Golicynowi, że staje po stronie cara. Spór możnych przerywa Dosifiej. Marfa wbiega, wołając że
groziła jej śmierć z ręki sługi Golicyna. Wtem w drzwiach staje Szakłowity z wiadomością, że car wie już o spisku.

Akt III

Dosifiej pociesza Marfę. W proroczej wizji widzi swą śmierć i z bólem myśli o losach Rusi. Szakłowity modli się o zgoła
inny los kraju. Strzelcy zaczynają pijatykę, wtem pisarz przynosi wieść, że carska gwardia pali ich domy i morduje
rodziny. Proszą księcia o pomoc, lecz ten radzi zaniechać walki.

Akt IV

Odsłona 1 Książę Iwan, aby rozpędzić chmurne myśli, każe tańczyć perskim niewolnicom. Szakłowity przynosi od
carycy zaproszenie na naradę. Chowański, licząc, że oznacza to powrót do łask, stroi się, wychodzi – i w drzwiach
swego domu zostaje zamordowany przez zbirów bojara. Odsłona 2 Car Piotr przebaczył strzelcom, lecz skazał na
zesłanie Golicyna, a starowierców postanowił wytępić. Marfa chce przestrzec Andrzeja, lecz ten domaga się oddania
mu Emmy i wzywa strzelców, by uwięzili Marfę jako czarownicę. Lecz są oni już rozbrojeni przez straż carską, teraz
szukającą Andrzeja. Marfa wyprowadza go do leśnej pustelni.

Akt V

Starowiercy zgromadzili się w pustelni pod Moskwą; jest tu także Marfa z Andrzejem Chowańskim. Stary Dosifiej
widzi, że sprawa jest przegrana, gdyż cały las otaczają już carskie pułki. Fanatycy nie chcą jednak poddać się carowi.
Ogarnięci religijną ekstazą podpalają swą siedzibę i z surową, posępną pieśnią na ustach oczekują strasznej śmierci.

(Streszczenie libretta według "Przewodnika operowego" J. Kańskiego)