15.12.

2022

1. Tropy i sekwencje
 Tropy – geneza to okres starożytnej grecji, pojawiają się ponownie
w IX wieku,; rodzaj pieśni, który wyniknął z dodania do istniejących
tekstów pewnych dodatków/wstawek; wstawki mogły być np.
tylko muzyczne, słowne lub wstawki słowno-muzyczne
 Sekwencja – nie znamy do końca ich genezy, spekulacje na temat
ich powstania, mają coś wspólnego z tropami i prawdopodobnie
powstały z zaśpiewu alleluja, nie musiały mieć charakteru
związanego z pismem świętym, bardziej rozbudowane, powtarza
się w nich pewien rytm (dwa wersy powtarzają tą samą melodię),
obszar Francji itd., do XVIw./XVII
 Z tropów powstały pieśni liturgiczne języków welnakularnych

2. Bogurodzica i jej przekazy

 Pieśń dostarczająca wielu niewiadomych, cały czas nie wiemy
kiedy powstała i kto ją napisał; czy Bogurodzica jest przekładem?
 Wiemy na pewno: dwa przekazy; Kcyjski i Krakowski – oba są mniej
więcej z 1407/1408, za starszy uchodzi Kcyjski; Maciej z Grochowa
w kodeksie Kcyjskim zawiera on dwie pierwsze strofy wraz z
nutami (jedyny zapis z melodią) jest to na wyklejce
o Autor zapisu – anonimowy, człowiek w
podeszłym wieku (chodzi o charakteryzacje
pisma), osoba wykształcona
 Przekład krakowski natomiast jest dłuższy o 11 strof i nie ma
zapisu nutowego, wzorcowy przekaz dla kolejnych wariantów
Bogurodzicy
 W połowie XV wieku powstały kolejne dwa przekazy
 Zostają wydane statuty Jana Łaskiego Starszego – zostaje tam
wydrukowana Bogurodzica
 Bogurodzica to mieszanka różnych tropów
 Bogurodzica: pieśń bożonarodzeniowa (część archaiczna), pieśń
wielkanocna 4 strofy a pieśń pasyjna 9 strof
  W pieśni są słowa których pochodzenia nie jesteśmy pewni -
pozwala to niektórym uczonym datować Bogurodzice nawet na
XIw.
 Badacze datują ją też na XIII/XIV wiek
 Muzykolodzy badają zapisu nutowy i stwierdzają że ten utwór
nie mógł powstać przed wiekiem XII; zwracają uwagę na to, że
jest to pieśń 4 fazowa – XII/XIVwiek  tak datują
 Dwie orientacje do treści; 1. Stropowanie kryjelejson; Chrystus,
Maryja i Jan Chrzciciel (deesis) pojawi się w Europie około XIII
wieku.

3. Omówienie Bogurodzicy
 Pieśń wstawiennicza
 Pierwsze dwie strofy:
o I strofa: prośba do matki boskiej (jest ona
Zyszczy nam – mamy tutaj problem, rodzicielką Boga, dziewica(jako panienka?),
może chodzić o spuszczanie syna/
gospodzina), Bogiem sławiena (uwielbiona przez
zesłanie wtórne Chrystusa?
Boga), Gospodzina (Bóg to jej Pan?), zwolena
(wybrana), zyszczy nam, spuści nam(pozyskaj
nam
o II Strofa: apostrofa do Chrystusa, orendownik Jan
Chrzciciel, „dziela” znaczy dla; bożycze – syn
Boga; jegoż prosimy – o co prosimy; pobyt
zbożny na ziemi i bytowanie w niebie (zbawienie)

 4 kolejne strofy:
o I strofa – nas dla – dla nas; odjął diablej strożej
– odebrał diabelską opiekę?;
o II strofa – śmierć podjął – uległ śmierci;
wspomionął – wspominać?; pirwiego –
pierwszego
o III i IV strofa – kmieć – towarzysz; wiece –
rada; domieścić – doprowadzić
 Część pasyjna
o Męka państwa, prośby do Chrystusa,
nadzieja na zmartwychwstanie, męka
pańska
o Bychom – byśmy; szwe – wszystkie;
zwidzieć się – pokazać się
o Zastąpić – obronić, zasłonić
o Kry – krew; pieczą – staranie; ima – ma;
otymać – odbierać; przyma – przyjmuje
o Aza - niechaj