BAB 4 :KONSEP GEOMORFOLOGI DAN KONFIGURASI BENTUK MUKA BUMI
PENGENALAN KEPADA PROSES
GEOMORFOLOGI
 Geomorfologi berasal daripada bahasa
Yunani
iaitu Geo( bumi ), Morphe( bentuk ) dan
Logos( kajian ).
 Geomorfologi bermaksud kajian
tentang bentuk bumi.
 Satu bidang sains bumi yang mengkaji
tentang interaksi antara proses, faktor
dan bentuk muka bumi.
 Proses geomorfologi bermaksud semua
proses fizikal, kimia dan biologi yang
bertanggungjawab membentuk,
memperkembang dan mengubah
bentuk muka bumi sama ada secara
mikro atau makro.
PROSES GEOMORFOLOGI
Proses Luluhawa melibatkan suhu
dan air.
Terbahagi kepada tiga iaitu:
LULUHAWA FIZIKAL
 Terjadi disebabkan perubahan yang
besar terhadap suhu.
 Contoh suhu yang tinggi pada siang hari
akan mengembangkan batuan.
 Proses yang berulang menyebabkan
batuan bersepai tanpa perubahan pada
kandungan batuan
LULUHAWA KIMIA
 Melibatkan kehadiran haba dan air
yang membolehkan bertindak balas.
 Menyebabkan berlaku perubahan
komposisi kimia terhadap batuan.
LULUHAWA BIOLOGI
 Melibatkan tindakan akar tumbuh-
tumbuhan, aktiviti haiwan dalam
tanah dan aktiviti manusia.
 Menyebabkan berlakunya proses
luluhawa fizikal dan luluhawa kimia
ke atas batuan.
PROSES HAKISAN
 Melibatkan agen-agen yang
bergerak seperti aliran air, glasier
dan angin.
 Di kawasan Tropika Lembap air
bergerak merupakan agen paling
berkesan dalam mengukir muka
bumi
 Hakisan merupakan proses
pengukiran dan penghausan muka
bumi.
PROSES PERGERAKAN JISIM
 Melibatkan pergerakan tanih dan
batuan dari atas cerun ke bawah
cerun sama ada cerun curam atau
cerun landai disebabkan tarikan
graviti bumi.
 Melibatkan proses pergerakan
aliran lambat dan pergerakan aliran
cepat disebabkan struktur batuan.
PROSES PENGANGKUTAN DAN
PEMENDAPAN
 Merupakan proses pemindahan
bahan daripada tempat asalnya
yang terdiri daripada bahan
terluluhawa ( regolit ).
 Halaju ejen yang bergerak menjadi
semakin lemah dan perlahan, maka
bahan yang diangkut akan ditimbun
dan berlakulah proses pemendapan
bahan.
 KONFIGURASI BENTUK BUMI
TERAS BUMI
 Di pusat bumi terdapatnya teras
bumi.
 Berkedalaman sekitar 2900- 6371
km.
 Terbahagi kepada dua bahagian
iaitu teras luar dan teras dalam.
 Teras luar bersifat pepejal yang
memiliki kedalaman 2900-5100km.
 Teras dalam juga bersifat pepejal
yang berkedalaman antara 5100-
6371km.
 Kandungan teras bumi terdiri
daripada besi dan nikel.
MANTEL BUMI
 Dikelilingi oleh mantel yg kaya dgn
magnesium.
 Merupakan lapisan yg tidak stabil.
 Terbahagi kepada dua iaitu mantel
atas dan mantel bawah.
 Mantel atas bersifat pejal dan cecair
yang memiliki kedalaman hingga
400m.
 Mantel bawah bersifat padat dan
memiliki kedalaman sehingga
2900km
 Mantel atas yang berhampiran
dengan kerak bumi yang bersifat
padat dan bersama dengan kerak
bumi membentuk muka bumi yang
dinamakan litosfera.
 Mantel bumi terdiri daripada batuan
granit dan basalt
KERAK BUMI
 Merupakan bahagian paling luar
lapisan bumi.
 Memiliki ketebalan 5-80 km.
 Kerak bumi dengan mantel dibatasi
oleh lapisan mohorovic.
 Kerak bumi dominan terdiri
daripada feldsfar dan mineral silika
lainnya.
Kerak bumi dpt dibezakan kepada
dua jenis iaitu:
a) Kerak samudra.
-Terdiri daripada mineral yang kaya
dengan silika , ferum dan magnesium yang
dikenali sebagai sima.
-Ketebalannya adalah antara 5-15km.
-Kerak samudra biasanya disebut sebagai
lapisan basalt kerana batuan utamanya
terdiri daripada komposisi batuan basalt.
b) Kerak benua
-Terdiri daripada mineral yang kaya
dengan silika dan aluminium dan dikenali
sebagai sial.
-Ketebalnya antara 30-80 km.
-Kerak benua biasanya disebut sebagai
lapisan granit kerana batuan utamanya
terdiri daripada komposisi batuan granit .
-Selain perbezaan ketebalan dan jenis
batuan , umur kerak benua biasanya lebih
tua dari kerak samudra. Batuan kerak
benua yang diketahui sekitar 200 juta tahun
atau pada era Jurasik. Umur ini sangat
muda apabila dibandingkan dengan kerak
benua yang tertua iaitu sekitar 3800 juta
tahun.
TABURAN DATARAN DAN LAUTAN
 Taburan daratan dan lautan dapat
dilihat melalui penggunaan peta dunia
di mana gambaran tentang lautan dan
daratan serta lokasinya dapat dilihat
dengan lebih jelas.
 Bumi terdiri daripada daratan yang
merangkumi 29% keluasan bumi dan
71% daripada keluasan bumi
merupakan kawasan lautan.
 Daratan benua terdiri daripada dua
bahagian utama iaitu bahagian pentas
dunia dan bahagian pergunungan.
 Bahagian pentas benua merupakan
lapisan kerak bumi yang terdapat
perisai dunia dan dataran yang
bercerun landai hingga ke pelantar
benua.
  Pergunungan pula merujuk kepada bentuk muka bumi yang bercerun curam dan
bentuk muka bumi yang meninggi dari kawasan sekitarnya serta ketinggiannya
melebihi 1000 meter.
 Terdiri daripada 4 pergunungan iaitu gunung lipat, gunung bongkah, gunung berapi
dan gunung banjaran.
 Lautan merujuk kepada laut yang luas dan merupakan himpunan air masin yang
sambung - menyambung meliputi permukaan bumi yang dibatasi oleh benua ataupun
kepulauan yang besar.
 Terdapat lima lautan utama di muka bumi selain laut, selat, dan teluk iaitu :
a.Lautan Artik
b. Lautan Atlantik
c.Lautan Hindi
d.Lautan Pasifik Utara
e.Lautan Pasifik Selatan
Lautan meliputi 71% permukaan bumi dengan keluasan sekitar 361 juta kilometer persegi,
isipadu air lautan sekitar 1370 juta kilometer padu , dengan kedalaman puratanya sekitar
3790 meter.