Professional Documents
Culture Documents
Pertev Naili Boratav'dan Iki Masal Kitabı - Zaman Zaman Içinde, Az Gittik Uz Gittik
Pertev Naili Boratav'dan Iki Masal Kitabı - Zaman Zaman Içinde, Az Gittik Uz Gittik
K İT A P
Türk folkloru ve halk edebiyatına eserleriyle, lında basılan “Köroğlu Destanı” adlı lisans
yetiştirdiği öğrencilerle büyük hizmetleri do teziyle bu destanî halk hikâyesinin Türki
kunan Pertev Naili Boratav’ın “Az Gittik Uz ye’de ve dünyada yeni baştan ele alınmasında
G ittik” ve “Zaman Zaman İçinde” adlı kitap Anadolu’da ve Baîkanîar’da yeni araştırmalar
larının yeni basımları Adam Yayınlarınca ya yapılmasında etkili olan Pertev Naili Bora-
pıldı. H er iki kitap da gerek masal metinleri tav’ın iki kitabı ve biyografisi üstüne arkada
gerekse masallar üzerine incelemeler bakı şımız Sabri Koz’un kaleme aldığı yazıları orta
mından büyük önem taşıyor. İlk kez 1931 yı sayfalarımızda okuyabilirsiniz.
Pertev Naili Boratav’dan ik i masal kitabı
çalışmalarını belli bir sıraya göre ve yer Wolfram Eberhard’la birlikte hazır le çocukların ebe çıkarma ve oyun te zel, Umay Günay, Saim Sakaoğlu, Bil
yer değerlendirerek gözler önüne seri ladığı, Almanca adından dolayı TTV kerlemelerinde son bulan serüvenini ge Seyidoğlu, Ali Berat Alptekin, Ah
yor. Masalların kimden, ne zaman ve diye anılan ve 1953’ten beri Türkçe’ye bizlere sezdiren ve bunları yıllar önce met Ali Aslan, Nuri Taner ve daha ad
nerede derlendikleri ile tip numaraları çevrilmeyi, hâttâ yapılan yeni derleme yazarak ortaya koyan da Boratav ol ları bir çırpıda akla gelmeyen onlarca
da “Kaynaklar-Açıklamalar” bölü lerle genişletilmeyi bekleyen bu eser muştur. O nun halk edebiyatının çok il derleyici ve bilim adamının kitaplara,
münde bir önceki kitapta olduğu gibi Türk masalının vazgeçilmez kaynakla- ginç bu türü hakkındaki ZZÎ’de yer dergi sayfalarına geçmiş emeklerini
ayrıntılı bir biçimde verilmiş. rındandır. alan incelemeden sonra kaleme aldığı, Konur Ertop’un da dileğine katılarak
H er iki kitap da bizde az rastlanılan Bu katalogda incelenen 378 masal ti 1963’te yayımlanan Fransızca kitabı da (Varlık Kitap Eki, Sayı 2, Temmuz
ciddilikte iki masal derlemesidir. Bü pine birer örnek yayımlamayı amaç Türkçe’ye mutlaka aktarılmalıdır. H er 1992, s. 17) bir araya getirmenin, b ü
yükler kadar çocuklar da okuyabilir... edindiği halde bunu başaramayan an iki kitabın çevirisi ya Boratav tarafın yük bir Türk masalları koleksiyonu
-I I - cak umudunu da yitirmeyen Boratav’a dan ya da onun denetimi altında çalışa oluşturmanın zamanı gelmiştir, de
meslektaşlarının yardımcı olması, bu cak bir çevirmen eliyle gerçekleştiril- mekten kendimi alamıyorum.
Boratav’ın, dökümünü biyografisiy halk kültürü ülküsünün, eserin çeviri melidir. Öğrencilerinden Rémy Dor’un Fran
le birlikte vermeye çalıştığımız eserleri siyle birlikte mutlaka gerçekleştirilmesi Türk masallarının bizden beklediği sa’da, İlhan Başgöz’ün Amerika Birle
arasında adları Türk Halk Masalları beklenir. hizmetler üzerinde düşünürken Macar şik Devletlerinde öncülük ederek ya
nın Tipleri ile Tekerleme-Türk Halk Tekerlemelerin şaman dualarından Doğubjlimcisi ve Türk folklorculuğu yımladıkları “Armağan” kitaplar biz
Masallarının Üslup ve Tipleme Bakı başlayıp Anadolu sûfî şairlerin man nun öncüsü saydığımız Ignâcz Türkiye’de yaşayan halkbilimi gönüllü
mından İncelemesine Katkı diye çevri zum şathiyeleriyle Barak Baha’nın düz Kûnos’un ve onu izleyen Ahmet Cafe- lerine “Boratav Hoca” için daha başka
lebilecek kitapları üzerinde biraz dur yazı “Risale”sinde kendini sezdiren roğlu, Pertev Naili Boratav, Eflâtun görevlerimiz olduğunu da hatırlatıyor,
mak istiyorum. söyleyiş biçimini, masal tekerlemeleriy Cem Güney, Mehmet Tuğrul, Naki Te- değil mi?
f
ruluşunu Türkiye’den yönetmeye baş
lar. Bu görevini 1951 yılına kadar sür
düren bilim adamı, Fransa’ya davet
edilir ve “Centre National de la Rec
Boratav'ın yapıtları
herche Scientifique” (C.N.R.S. - Bi 1955); Zaman Zaman İçinde (1958, 2.
Köroğlu Destanı (1931,2. bs. 1984);
limsel Araştırma Ulusal Merkezi) adlı bs. 1992); Le Tekerleme-Contribution
Folklor ve Edebiyat I (1939; 2. bs.
kurumda “araştırma uzmanı” olarak à l’étude typologique et stylistique du
Folklor ve Edebiyat (1982), 1982, 3.
çalışmaya başlar. Buradaki görevi 1974 conte populaire turc (Tekerleme-Türk
bs. 1991); Bey Böyrek Hikâyesine Ait
yılında emekli oluncaya kadar devam Halk Masallarının Üslup ve Tipleme
Metinler (1939); Folklor (Alnord Van
etmiştir. Ancak bu tarihten sonra aynı Bakımından İncelenmesine Katkı,
Gennep’ten çeviri, 1939); Halk Edebi
merkezde “fahrî uzman” sıfatıyla çalış 1963); (Benli Bari (Cont turcs’ün Ma
yatı Dersleri (1942); Euthyphron (Pla-
maktadır. Bu arada 1964-1974 yılları carca çevirisi, 1960); Er-Töshtük (Kır
ton’dan çeviri, 1942, 2. bs. 1973); Pir
arasında C.N.R.S. ’teki görevine ek ola gız destanı Er Töştük’ün çevirisi, Fran
Sultan Abdal (Abdülbaki Gölpmar-
rak “Ecole Pratique des Hautes sızca, 1965); Türkische Volkmärchen
lı’yla birlikte, 1943,2.bs. 1991);Küçük
études” de (Uygulamalı Yüksek Okul) (Türk Halk Masalları, Almanca, 1967,
Hippias (Platon’dan çeviri, 1943,2. bs.
“Türk folkloru” öğretimini yürüttü; 5. bs. 1974); Az Gittik Uz Gittik ( 1969,
1973); Danton’un Ölümü (Georg
1974-1980 yılları arasında da “Ecole 2. bs. 1992); 100 Soruda Türk Halk
Buchner’den çeviri, 1944); Folklor ve
des Hautes études en Science Socia- Edebiyatı (1969, 5. bs. 1988); 100 So
Edebiyat II (1945, 2. bs., Folklor ve
les”de (Sosyal Bilimler Yüksek Okulu) ruda Türk Folkloru (1973, 2. bs.
Edebiyat (1982), 1983, 3. bs. 1991);
“Osmanlı Arşiv Belgeleri”yle ilgili semi 1984); Mahtumkul Firaquî. Poèmes de
Seyahat Tabloları (Heinrich Hei-
neri yönetti. Turkmenie (Mahtumkulu Firakî’nin
ne’den çeviri, 3 cilt, Hayrünnisa Bora-
Boratav’ın Türk folkloru ve halk ede Fransızca’ya çevrilmiş şiirleri, Louis Ba-
tav’labirlikte, 1945,1946,1948); Halk
biyatı üzerine yaptığı çalışmalar, yetiş sin’le birlikte, 1975). Ahmet Şükrü
Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği (1946,
tirdiği değerli öğrenciler ve adıyla- Esen’in, derleyip defterlere yazdığı
2. bs. 1988); Toprak Arabacık (Sudra-
kişiliğiyle oluşturduğu bilim adamı ürünlerden seçmeler: Anadolu Ağıtları
ka’dan çeviri, 1946, 2. bs. 1973);
kimliği, hepimizin önünde bir örnek (Rémy D or’la birlikte, 1982); Anadolu
Typen Türkisher Volksmärchen
olarak duruyor. Batılı bilim adamları Türküleri (Fuat Özdemir’le birlikte,
(Türk Halk Masallarının Tipleri, Wolf
nın yaklaşık 100 yıldır sürdürdüğü 1986); Anadolu Destanları (Fuat Öz
ram Eberhad’la birlikte, 1953); Contes
Türk folkloru ve halk edebiyatıyla ilgili demir’le birlikte, 1991)
Turcs (Fransızca, Türk Masalları,
çalışmaların ardından bizim araştırma
cılarımız da yüzyılımızın başlarında ko
nuyla ilgilenmeye başlamıştır. Cumhu
riyetle birlikte devlet desteği de alan
Türk folkloru ve halk edebiyatı çalış
Adıyaman'dan Paris'e,
Moskova'dan Venedik'e,
maları Boratav’ın gayretleriyle bilimsel
çerçevesine kavuşmuştur.
RIFAT İLGAZ İstanbul'dan Bodrum'a...
DTCF’nde çalışırken oluşturduğu ve
kürsüsü kapatılıp üniversiteyle ilgisi ke
silince kendi arşivine dönüştürdüğü ve
DÖRDÜNCÜ BÖLÜK YAŞAM, DÜNYA VE İNSAN
Türkiyeli araştırmacıların faydalanma
sına her zanan açık tuttuğu Türk Halk Yedek Çavuş Rıfat İlgaz’ın bu BU KİTAPTA!
Edebiyatı Arşivi kendi türünde ülke anı öyküleri doyulmaz anlatım MUTLAKA OKUYUN!
ÇARŞAFIN
mizdeki ilk girişimlerden biridir. zenginliğinin yanında bir döne GİZLEDİĞİ (BUGÜN ALIN...
Çalışmalarını, birbirleriyle kaynaş DİŞİLİK BUGÜN OKUYACAKSINIZ!)
min askerlik panaromasım da
mış iki yaklaşımın izlerini taşıyacak bi ÜSTÜN AKMEN
verir ve panaroma askerlikteki *
'Pazar Yazıları'nı topluca, hatta sonu keyfini
çimde yürüten Boratav, bu yönüyle de de arttırarak okuyabileceğim için
dünyanın dört bir yanında ilgi uyandır bir çok İnsanî ilişkinin değişme seviniyorum.
diğini gösterir. İlgaz birçok ese İSHAX ALAT0S
mıştır. Y aklaşmalardan biri, sözlü ve ya Çarşafın Gizlediği Dişilik, gazetede
zılı kaynaklardan derlenen ürünleri, rinde olduğu gibi yokluklar için yayımlanmamış kimi yazılarının da yer aldığı,
oluştukları alan ve tarihî şartlar içinde deki insanların günlük olayların dünyaya ve dünya insanlarına 'değinmeler'
kitabı. Dermlemesine...flstün Âkmen'ln
değerlendirmeyi, bu ortamı ne ölçüde da, sıradan ilişkilerinde yaşadığı bir adım önde yürümesiyle dolaşıyorsunuz
ve nasıl yansıttıklarını araştırmayı dünyanın dört bucağım.
amaçlar; çevre ve zaman değişikliğinin mız dünyanın saklı olduğunu yarattığı bu öyküleriyle bir TGBU AİSLİS/İKIELS t DOĞEtf DI10İSİ
Bu yazılar bem bir edebiyatçı, bem de aydın
getirdiği farklılılaşmaya dikkatleri çe kez daha göstermektedir. Onun anlatımı salt güldürme (entelektüel) bir ekonomist ve işadamı
ker. Folklor ve halk edebiyatı ürünleri amacına yönelik değildir, yaratıları, roman, şiir, mizah kişiliklerinin bileşiminden oluşmuş yeni bir
nin konu, tip, varyant ve motif bakı veya çocuklara yönelik öyküler olsun hep bir bütünlük
kişiliğin gözlem ve izlenimleridir.
-DBMIETAŞ CEYHBK
mından incelenmesini amaçlayan ikin
içindedir, temelinde toplumsal bir yaşam için gerekli Sevindi gezgin tekniği okura da ferahlık veren
ci yaklaşım ise uluslararası anlamda GENİŞLETİLMİŞ bir şey olmuş.
olanın insanın insan olma savaşımı vardır. İnsanın insan LEYLAERÎİL
karşılaştırmalı çalışmalar yapılmasına
olma mücadelesi de Rıfat hocaya göre öyle büyük olay Akmen'in kitabına önsöz yazan sanatçıların ilgi
imkân hazırlanmaktadır. 2 . alanlarının birbirinden farklı yönlere de
Türk halk hikâyeleri, aşıklar, destan larda değil günlük sıradan olaylar içinden çıkmaktadır. kaydığım düşünürsek, Akmen’in ne denli geniş
lar,' masallar, tekerlemeler ve başka halk
BASIM kitleye bitap ettiğini daha kolay
Nermin Koçer (KİTAP GAZETESİ)
edebiyatı ürünleriyle ilgili çalışmaları ÇIKTI... anlayabiliriz.
LETLA İPHCÇİ/KAPKİS DERGİSİ
nın, Türkçe’ye ve başka dillere yaptığı Çınar Yayınları
çevirilerden kitap boyutunda olanlarını YALÇIN YAYINLARI
tama çok yakın bir listesini yan sütun Nuruosmaniye Cad. Kardeşler Han No: 3/1 Kat: 4 Cağaloğlu-İÎTT.
Klod F arer Caddesi No: 24/3-4-5 Türbe - İstanbul Tel: 516 50 49
larda sunuyorum: Tel: 512 23 59 - 513 95 45 Fax: 512 23 59