You are on page 1of 111

1

‫كارةساتى قةآلى دمدم‬


‫(‪ )6161-6161‬ز‬

‫لةبةز زِؤشهايى سةزضاوة ميَروويىء دةقة فؤلكمؤزييةكاندا‬

‫د‪ .‬سةروةر عةبدولرِةمحان عومةر‬

‫‪8002‬‬

‫‪1‬‬
‫* ٌا ا ٔ‪َ ٝ‬بٗا ا ‪ َ :‬س‪ٚ‬طا ا ق‪ ٜ‬ااا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواااذً (‪)1608-1606‬ص ل‪ٛ‬بااا‪ٛ‬س ساػاااٍ ٖ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ا ٔ‪ ٚ‬وٗااازٖٔٔ‪ ٜٞ‬د‪ ٚ‬ااا‪ٛ‬‬
‫فؤلكمؤسٖٗ‪ٌ َٛ‬ذا‬
‫* ٌٕٔطٍٗ‪ :ٜ‬د‪.‬ط‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬س ع‪ٛ‬بذٔلشِ‪ٚ‬مح ُ عٕو‪ٛ‬س‬
‫* ق ٖح‪ :‬حم‪ٛ‬و‪ٛ‬د ب بؤلَ‪ٜ‬‬
‫* ل‪ٛ‬بالَٔشأ‪ٍٟٗ ٌٜ َٚ‬ظببٗؤق‪َٛ ٜ‬ل‪ٛ‬ثٕس‪َٕ ٝ‬سد‬
‫* ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬طمٗى ٌ‪2008 ،ٜ‬‬
‫* قريار‪:‬‬
‫* رو س‪ ٝٚ‬طج سدٌ‪ ٝ) ( ٜ‬ط لَ‪2008 ٜ‬‬

‫‪2‬‬
‫ثٗؼك‪ٛ‬ػ‪ ٛ‬ب‪:ٛ‬‬
‫ب َٔي‬
‫َ‪ ٛ‬بؤٖ‪َٛٛ‬جم س داطب ٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذوي (ب‪ٛ‬ػٕٗاص‪ ٚ‬فؤلكمؤسٖٗ‪)َٝٛٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬صاس‪ ٟٚٔٚٔٛ ٝ‬بٗظت‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫ٌ ٔ‪ٚ‬سِاك‬
‫الث‪ٛ‬سِ‪ٚ‬‬ ‫ب ب‪ٛ‬ت‬
‫ثٗؼ‪َٜٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ :ًَٖٛٛ ٜ‬ب سٔداخ‪ ٜ‬طٗ ط‪َ ٜٞ‬ؤو‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬ق‪ ٜٞ‬دٗؤثؤل‪ٛ‬قٗك‪ َٛٛ ٔ ٌ ٜ‬ل‪ َٔٛ‬ق‪ٛ‬دا‬
‫‪ -1‬ب سٔداخ‪ ٜ‬طٗ ط‪َٕ ٜ‬سدطب ُ ل‪َ ٛ‬ؤق ٖ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ٌض‪ ًِٞٛٚ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬س‪ٛ‬ظذ‪ِٛٚ‬وذا‪.‬‬
‫‪َٕ -2‬سق‪ٖٛٛ‬ك ط‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪ ٛ‬رٖ ٌ‪ ٜ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ‬
‫‪ -3‬ػٍٕٖ‪ ٜ‬دٕطشاف‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬ؤٌٗ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬دسٔطت َشدٌ‪ٛ ٜ‬آلَ‪ٛ‬‬

‫‪( -4‬د‪ٛ‬الىل)ٖ‪ ٖ ٛ‬خ‪ ٜ‬بٕٔ‪ِ ٖ ،ُ َٚ‬ؤص‪َٕ ٝ‬سد‪( ٝ‬د‪ٛ‬الىل –ط‪ٛ‬آللَ‪)ٜ‬؟‬


‫ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬دٔٔ‪َٛ :ًٚ‬ط ٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‬
‫‪ ٝٔ ٌ -1‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‬
‫‪ ٌ -2‬صٌ ٔ‪ ٌٜ َٚ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‬
‫‪ -3‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬رٖ ٌ‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬طّٗ‪ :ًٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖ‪ ٌٜ َٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‬
‫‪ -1‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖٗ‪َ ٛ‬ؤو‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬قٗٗ‪ ٌٜ َٛ‬داٌٗؼبٕاٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً‬
‫‪ -2‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖٗ‪ٟٛ ٌٜ َٛ‬وري خ ُ ب‪ ٛ‬خ‪ٛ‬لك‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌ ٜ‬قش‪َٕ ٝ‬سدطب ٌ‪ٚٔٛ‬‬
‫‪ -3‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖٗ‪ٟٛ ٌٜ َٛ‬وري خ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ػ ع‪ٛ‬ب طذا‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ٕ ٜ‬اس‪ :ًٚ‬ومىالٌٗ‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ػ ع‪ٛ‬ب طذا‬
‫‪ -1‬د‪ٚ‬طت ثٗكشدٌ‪ِٗ ٜ‬شؾ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬سطش‪ ٝ‬ػؤسِػطٗشِاُ‬
‫‪ -2‬ث‪ ٌٛ‬بشدٌ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ بؤ ط‪ٛ‬سداس‪َٕ ٚ‬سد‪ٕٟ ٌ ُٞ َٚ‬وٗذ‪ٝ‬‬
‫‪ -3‬داطري َشدٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ِ ٞ‬ؤَ س‪ٌٜ َٚ‬‬
‫‪ٟٛ‬دم ً‬
‫لٗظ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ُ َٚ‬‬
‫ًَدـ ايبرث‬

‫ث ػكؤ‪ ٝ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ُ َٛ‬‬


‫‪SUMMERY‬‬

‫‪4‬‬
‫ثيَصةكى‪:‬‬

‫وٗزٔٔ‪َٕ ٝ‬سدطب ُ ثشِ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬داطب ٌ‪ ٜ‬س‪ٚ‬و ٌ ٌ‪ َ ٔٛ‬س‪ٚ‬ط ق‪ ٜ‬د‪ٛ‬سط بشِ‪ َٛ ،‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ل‪ٛ‬ثٍٗ ٔ ٍِٗ ٌ‪ ٛ‬د‪ ٝ‬رٖا ٌ‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬طبٗ‪ ٜٞ‬سِصط س بُٕٔ ل‪ٛ‬ق‪ ٜ ٔٛ‬دٖم‪ ،ٜ‬قؤو س‪َ ٝ‬شدُٔ‪ َٜٖٛ .‬لا‪ ٔٛ‬داطاب ٌ‪ ٛ‬با‪ٛ‬سصٔ ثاشِ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬سٖٗ ٌ‪ ( ٛ‬ا‪ٛ‬آل‪ٝ‬‬
‫دوذً)‪ ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َشداٖ‪ٛ‬ق‪ٟٛ ٜ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪.‬‬
‫‪ٟ‬اا‪ٛ‬وري خا ُ‪ ،‬دٔا‪ٟ ٝ‬اا‪ ٝٚٔٛ‬اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوااذو‪ ٟ ٜ‬ا ٔ‪ٚ‬داُ َااشد‪ ٔٚٔٚ‬داوٕد‪ٚ‬صط َا ٌ‪ ٜ‬قٗااذا سِٖكوظااب‪ ٔٚٔٛ‬ل‪ٛ‬ػااكش‪ٝ‬‬
‫ثٗكٍّٗ ا ٔ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساوراا‪ٛ‬س سِأ‪ ٞ‬سِٔقاا‪ ٜ‬ضلَر ػ ا ٌذا طاا‪ٛ‬س‪ ٝ‬داٌ‪ٌٔٛٛ‬اٌااذ‪ِٛ ،‬س‪ٟٔٛ‬د‪ٚ‬واا‪ ٛ‬ػ ا ‪ٟٗ ٝ‬ااشاُ و‪ٛ‬قشطاا٘ ب‪ٛ‬ساوراا‪ٛ‬س‬
‫ث‪ٖٛ‬ذاَشد‪ٟٛ .‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬بؤ ون ثٗك‪ ٛ‬كشدٌ‪ٟٛ ٜ‬وريخ ُ‪ ،‬ػا ع‪ٛ‬ب غ طا‪ٛ‬ىل بشِٔبٗا ٌٕ‪ٚٔ ٍِٗ ٝ‬قا‪ ،ٚٔٛ‬با‪ٛ‬آلً ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ‬
‫ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬بؤ داٌ‪ٌٔٛٛ‬اٌذٔٔ‪ِٛ ،ٚ‬س بؤٖ‪ ٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ ل‪ٛ‬ػكش‪َ ٝ‬شداق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سٖ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬و سا‪ ٝ‬دأ‪ ٔٚ‬ب‪ٛ‬با‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬او‪ ٜ‬بؤسدٔوا ٌ‪ٜ‬‬
‫‪ٛ‬آلَا‪َ ٝٛ‬ااشدٔٔ‪ ،ٚ‬ل‪ٛ‬طاا‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػاذا ٌاا‪ ٝٛ‬قاإاٌ‪َ ٜ‬ا س بك قاا‪ ٛ‬طاا‪ٛ‬س داٌٗؼابٕاُ‪ ٞ‬طاا‪ٛ‬ساَ‪ ،ُ َٖٛٛ‬باا‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬سِٖطاا‪ٝٛ‬‬
‫خٗ ٌ‪ٛ‬قك سٖ‪( ٜ‬و‪ٛ‬محٕد ‪ ٟ‬لٗك ٌ‪ ٖٚٔٛ)ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٛ ٝٔ ٟ ٝٚ‬آلَ‪ ُ ٖٛ‬لٗذ‪ٚ‬بشُِ‪ ،‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػاذا‪ ،‬قا دٔا ِ‪ ٌٛ‬طا‪ُ ٖٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬سطش‪ ٝ‬د‪ َُٞٛٚ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬دم ً ِ‪ٛ‬وٕٖ ُ طٗ ٌٗ ُ ل‪ٛ‬ثٍٗ ٔ ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤٖ‪ٜٞ‬آلق‪ٌ َٖٛٛ‬ذا ب‪ٛ‬خت د‪.َُٛٚ‬‬
‫داطب ٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً سِٔدأٖك‪ٌٟٚٔٛ ٜ‬ذ‪ ٚ‬دلَب‪ٛ‬صٍٖ‪ َٛ ،ٛ‬د‪ٚ‬قٕاٌني ب‪ َٛ‬س‪ٚ‬طا ق‪ ٜ‬با‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬اوٗ‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ىل َإسد‪ٌ ٝ‬ا ٔ‬
‫بر‪ٟٛ ،َٖٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬سِٔدأ‪ٌ َٛٚ‬ضٖك‪ ٝٛ‬إاس طا‪ٛ‬د‪ ٚ‬ل‪ٛ‬وا‪ ٔٛ‬با‪ٛ‬س سِٖٔاذأ‪ ،ٚ‬با‪ٛ‬آلً ب ب‪ٛ‬قٗكا‪ ٛ‬صٍٖاذٔٔ‪ َ ،ٚ‬س‪ٚ‬طا قٗك‪ٜ‬‬
‫‪ٌٟٚٔٛ‬ذ‪ ٚ‬و‪ٛ‬صٌ‪ ،ٛ‬طٗ ٌ‪ ٜ‬خؤسِاطش‪ ٝ‬خ‪ٛ‬لَك‪ٟٛ َٜٖٞٛٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ساَٗ ُ‪ٕ ٞ‬سب ٌٗٗ‪ ٛ‬و‪ٛ‬صٌ‪ٞ ُ َٖٛٛ‬او ُ لٗذ‪َٛ َُٛٚ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سطٗض ل‪ ٖٛ‬د‪ ،ٌََٖٛٛ ٝ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ٟٚٔٛ‬ؾ ب‪ َٛ‬س‪ٚ‬ط ق‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬او‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ٌ ٔ‪ ٝ‬د‪ٚ‬ب‪َٖٛ‬؟ ٌٕك‪ ٛ‬ط آلٌ‪ ٔٛ‬سِاراٌا‪،ٛ‬‬
‫َ س‪ٚ‬ط ق‪ ٜ‬ل‪ ًٛ‬دؤس‪ ٚ‬ل‪َٕٛ‬سدطب ٌذا دٔٔب س‪ ٚ‬د‪ٚ‬بٍ‪.ٚٔٛ‬‬
‫‪ ًٟٛ‬داطاب ٌ‪ ،ٛ‬طا‪ٛ‬سب س‪ ٝ‬وا‪ٛ‬صٌٗ‪ٕ ٜ‬سب ٌٗٗ‪َٛ‬ا‪ َٛ ،ٝٛ‬ا‪ ٜ‬ل‪ٛ‬و‪ٖٛ‬اذاٌ‪ ٜ‬وٗازٔٔ ٌٕٔٔطاٗ‪َٕ ٜ‬سدٖاذا وا ف‪ ٜ‬خاؤ‪ٝ‬‬
‫ثٍٗ‪ٛ‬دسأ‪ ٔٚ‬ػبٗك‪ٟٔٛ ٜ‬قؤ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ‪ٌٕٛ‬طشأ‪ !ٚ‬ل‪ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ ٜ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سدٖذا‪ ًٟٛ ،‬داطب ٌ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سفشأاٌرتَٖ ث ٌب ٖ‪ٜ‬‬
‫طشقإٔ‪ ،ٚ‬ثٗى ُ‪ٞ‬اٖاا‪ِ ٛ‬اٗ داطااب ُ‪ ٞ‬سِٔٔدأٖا ب‪ ٛ‬اا‪ٛ‬د ‪ٟ‬ا‪ ًٛ‬لاا‪ٛ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سدٖاذا سِ‪ٌٚ‬طاا‪ٌٛ ٜ‬دأ‪ٚ‬قا‪ ،ٚٔٛ‬ب‪ِٛ‬اا‪ٛ‬ؤٕ‬
‫دٖ لٗكب‪ ٌٜ َٛ‬صو ٌ‪َٕ ٜ‬سد‪ ٝ‬با‪ٖٛ‬ب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س قؤوا س َاشأ‪َ ،ٚ‬ا‪ٟ ٛ‬ؤسدٔخا ٌ‪ ٜ‬دا‪ٛ‬لٗن‪ ،‬دَبؤساٌ و‪َٛ‬ا‪ ٝٛ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س ‪ٟ‬ا‪ًٛ‬‬
‫ٌٕطٕٗ‪ .ٚ‬ل‪ ٛ‬و‪ٖٛ‬اذاٌ‪ٟٛ ٜ‬د‪ٚ‬بٗ قٗؼاذا‪ِ ،‬ا‪ٔٛ‬لَ‪ ٜ‬وا‪ٛ‬صُ دسأ‪ ،ٚ‬ل‪ٔٛ‬اٌا‪ ٛ‬ارياَ‪( َٝٛٛ‬وظاب‪ٛ‬ف طا لَر َا‪ٛ‬سٖي) با‪ٝٔ ٌٛ‬‬
‫(ػ‪ِٗٛ‬ذاٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً)‪ ٞ‬سِاو ٌ‪ ٛ‬و‪ٛ‬صٌ‪( َٝٛٛ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ) ب‪ٛ ( ٝٔ ٌٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً) َ س‪ ٝ‬ب‪ٛ‬س ٔٔ ػ ٖ‪ ٌٜٛ‬سِٖضُ‪،‬‬
‫ب‪ٛ‬آلً ب‪ٛ‬داخ‪ ٚٔٛ‬ل‪ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ ٜ‬وٗزٔٔدا ب‪ ٔٛ‬ػٕٗ‪ٌٕ ٟٝٚٔٛ ،ٌٛٗٗ ٖٛٚ‬طشأٖؼ‪ ٛ‬ػب‪َٕ ٜ‬ست ‪ ٞ‬ثضشِ ثضاشُِ لا‪ ٛ‬ل‪َٛ‬ا‪ٛ‬لَٗ‪ٞ‬‬
‫ٕربٍ‪ٌٛ ٜ‬ذ َبٗرٗكذا قؤو سَشأُ‪ ٞ‬ل‪ٌٛ ٛ‬ذ الث‪ٛ‬سِ‪ ًَٛ َٜٖٛٚ‬قٗج‪ٛ‬سِ ٌ َ‪.ُٛ‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔاٌ‪ ٝٛ‬لا‪ ًٛ‬لٗكؤلٍَٗ‪ٖٚٔٛ‬ا‪ٛ‬دا طإدو ُ لٕٗ‪ٚ‬سطشقإُ صاسُ‪ِ ،‬ا‪ٛ‬س ثا‪ٛ‬سِأٖ ٖا ُ ٌٕٔطاشأٖكى ُ ػا‬
‫بشدبٗت د‪ٚ‬سب س‪ ًٟٛ ٝٚ‬ب ب‪ٛ‬ق‪ٌٕ ٛ‬طشابٗت ِ ٌ و ُ بؤ بشدٔٔ‪ ،ٚ‬د ط‪ٛ‬س ٔ‪ َٛٚ‬وٗازٖٔٔ‪ ٜ‬بٕٔبٗات ٖ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬د‪ٚ‬ب‪ٖ ٜ‬ا خٕد‬
‫ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪.ُ َٛ‬‬

‫‪5‬‬
‫ل‪ٛ‬سِٔ‪ ٝ‬وٗزٖٔٔٗ‪ ٚٔٛ‬صاسب‪ِٛ ٝٛ‬س‪ ٚ‬صاس‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪َٕ ٚ‬سدٖٗ‪ ُ َٛ‬طٕدٖ ُ ل‪َٛ‬بٗر‪َٛ‬ا‪( ٝٛ‬ع لا‪ٟ ًٛ‬ا سا‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ب طا‪)ٜ‬‬
‫‪ٚٞ‬سطشقٕٔ‪ٟٛ( َٛ ٚ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ) ٌٕطٕٖٗ‪ٛ‬ق‪ .ٜ‬ثٗي‪ٞ‬اٖ‪ ًٟٛ ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ِٛ ٖٛٚ‬لَ‪ ٝٛ‬صاس‪ ٝ‬قٗذاٖا‪ٔٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط بؤخؤ‪ٌٕٔ ٝ‬ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ بإٔ‪ٔٛ ٔٚ‬اػا‪ ٝٛ‬سِاطابٗٗ‪َ ٌٜ َٛ‬اشدٔٔ‪ِٛ ٞٚ‬س ا‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬سر‪ٌٚٔٚ‬اذ‪ٝ‬‬
‫خؤٖ ُ بٕبٗت‪ ٞ‬بؤ َٕسد خشاخ بٕٔبٗت قؤو س‪َ ٝ‬شدُٔٔ‪.‬‬
‫ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬وٗزٔٔ ٌٕٔط من ُ ‪ ًٟٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ُ ٖٖٛٚ‬ب‪ َٛ‬سٍِٗ ٔ‪ ٔٚ‬د‪ ٔ ٚ‬د‪ٚ‬ق صاٌٗ سٖٗ‪ٟ ٌٜ َٛ‬ا‪ٚٞ ُ ٖٔٛ‬سطٗشِأ‪ٚ‬قا‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س صوا ٌ‪َ ٜ‬إسد‪ٚٞ ٞ ٝ‬ك خاؤ‪ٌٕ ٝ‬طإٖٗ ٌ‪ٛ‬ق‪ .ٚٔٛ‬لا‪ ٔٛ‬وٗازٔٔ ٌٕٔطا ٌ‪ٛ‬ؾ‪ :‬حم‪ٛ‬مما‪ٛ‬د ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وني ص‪َٚ‬ا‪ ٜ‬لا‪َ ٛ‬بٗرا‪ٜ‬‬
‫(خٕالؿ‪ ٝٛ‬ق سخي‪َٕ ٜ‬سد‪َٕ ٞ‬سدطب ُ)‪ ٞ‬سظَٗ سٕصٌ‪ ٜ‬وَٕشٖ ٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬طؤظ س‪( ٝ‬د‪ٌٚ‬ط‪ ٜ‬طٗب‪ ٜ‬ق ص‪ ٞ)ٚ‬ؿ حل ‪ٛ‬فب ُ‬
‫ل‪( ٛ‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ل‪َ ٛ‬ؤٌ‪ ٚٔٛ‬ق ‪ٟٛ‬وشِا)‪ٌٔٛ ٞ‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني ل‪َٕ( ٛ‬سدٔ ع‪ٛ‬د‪)ًٛ‬دا‪ ٞ‬حم‪ٛ‬مما‪ٛ‬د دا‪ٛ‬وٗن‬
‫سِارب‪ ٌٜ ٖٛ‬ل‪( ٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖ‪ ٜ‬وَٕشٖ ُ)‪ ٞ‬حم‪ٛ‬مم‪ٛ‬د قؤفٗق ٔٔسد‪ ٝ‬ل‪(ٛ‬داطب ٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دواذً)دا ِاٗىَ وَٕشٖا ٌ‪ ٜ‬لا‪ٛ‬‬
‫ثٗؼاا‪َ َٜٛ‬بٗراا‪( ٜ‬حتفةة‪َ ٣١‬عفس‪ٜ‬ةة٘) دأ‪ِ ...‬بااذ‪ ،‬طاإٔدو ُ ل‪ٛ‬طؼاات ‪ٟ‬اا‪ ٔٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔاٌ‪ٚٞ ٛ‬سطشقاإٔ‪ ،ٚ‬باا‪ٛ‬آلً باا‪ٛ‬‬
‫‪ ٟ‬ط داسٖٗ‪.ٚٔٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ َٜٖٛٚ‬قش َ‪ٛ‬طٕٔدً لٕٗ‪ٚ‬سطشقٕٔ‪ٞ ،ٚ‬ق سٖك‪ ٜ‬و وؤطب (حم‪ٛ‬مم‪ٛ‬د وظب‪ٛ‬ف مح‪ ٛ‬بؤس)‪ ٚ‬ب‪( ٝٔ ٌ ٛ‬خا ٌ‪ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ٛ ٞ‬آل‪ ٝ‬دواذً) َا‪ ٛ‬با‪ ٛ‬دٔٔ ‪ٟٛ‬لَلا‪ ٛ‬لا‪ ٛ‬طؤظا س‪( ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪ ٝ)ٝ‬رو س‪َٚ‬ا ٌ‪ٝ)105( ٞ)104–103( ٜ‬‬
‫ط الٌ‪1985-1984 ٜ‬دا بآلٔ َشأٌ‪ٛ‬ق‪ ًٟٛ .ٚٔٛ‬ب ب‪ٛ‬ق‪ ٛ‬صٖ قش ثؼب‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤس ب‪ٛ‬طبٕٔ‪ ٚ‬بؤ طٗشِاٌ‪ ٝٚٔٛ‬سِٔٔدأ‪.ُ َٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪ ٛ‬طا ككشدٌ‪ِ ٝٚٔٛ‬اؤص‪ٟ ٝ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ‪ ٞ‬وٗازٔٔ‪ِ ٝ‬اؤص‪( ٝ‬دا‪ٛ‬الىل – طا‪ٛ‬آللَ‪ ،ُ َٚ)ٜ‬طا‪ٛ‬سب س‪ ٝ‬ب‪ٖٛ‬با‪ٛ‬‬
‫فؤلكمؤسٖٗ‪ ُ َٛ‬طٕٔدً ل‪َ ٛ‬بٗر‪ِ( ٜ‬ؤص‪َٕ ٌٜ َٚ‬سد) ‪( ٝ‬و سك ط ٖكع‪ٍِ ٞ‬اش‪ ٝ‬فٗماذ)‪( ٞ‬ؾةب اعشػة‪ ٢‬ص ؾةٓ ش‪١‬‬
‫اإلْػ‪ٛ ٝ)٢‬لل‪ٛ‬ػا‪ٌٛ‬ذ‪( ٞٝ‬ايه َةٌ ىة‪ ٢‬ايرة ز‪ٜ‬ذ)‪( ٝ‬ابةٔ اية )‪ ٞ‬ثٗؼا‪َٖٛ َٜٛ‬ا‪َ ٝٛ‬بٗرا‪( ٜ‬ع‪ٛ‬وا‪ٛ‬س‪ ٝ‬دا‪ٛ‬الىل) َا‪ٛ‬‬
‫ثشِافٗظؤس د‪.‬عض الذَٖ وظب‪ٛ‬ف سطٕه ٌٕطٕٖٗ‪ٛ‬ق‪ٚٞ ،ٜ‬سطشقٕٔ‪.ٚ‬‬
‫ب‪ٛ‬ػٗك‪ ٜ‬قش ل‪ ٔٛ‬ط‪ٛ‬س ٔاٌ‪ َٛ ٝٛ‬طٕدو ُ لٗرٍُٕٗٗ‪ ،‬ب‪ٖٛ‬با‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗا‪ ،ٌَ َٛ‬ل‪ٔٛ‬اٌا‪ٌٕ :ٛ‬طاشأ‪ ٌٜ َٚ‬ا‪ ٌٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫َٕسدا‪ ،‬سادٍٖكؤ‪ٟ ،‬ؤطك سو ُ‪ ،‬د مس‪ ٜ‬دا‪ٛ‬لٗن‪ ،‬د‪.‬عٗاض‪ٚ‬دَٖ وظاب‪ٛ‬ف سِ‪ٚ‬طإه‪ ،‬عٕو‪ٛ‬سػاٗ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬لَآل‪ ،‬دا‪ٛ‬وٗن صٖاشا‬
‫ِ‪ٛ‬سَ‪ِ ..… ٞ ،ٜ‬بذ‪ .‬ط‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪ ٔٛ‬سِ ‪ٚ‬خٍ ٌا‪ٛ‬ؾ َا‪ ٛ‬د‪ٚ‬لَاَٗ‪ :‬اؤُ با‪ٖٛ‬ب‪ ٜ‬فؤلكماؤس‪ ٝ‬با‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٝٚ‬وٗازٖٔٔ‪ٜ‬‬
‫داد‪ٌٚ‬شٖت؟ ‪ٟٔٛ‬ا ث‪ٖٛ‬شِ‪ ٟٔٛ ٝٔٚ‬سِٖر ص‪ٚ‬و ُ َشدٔ‪ َٛ ٚ‬ثٗ‪ٜٞ‬اٖا‪ :ٛ‬د‪ٚ‬با‪ ٜ‬باؤ ٌٕطاٍٗ‪ ٝٚٔٛ‬وٗازٔٔ طإد لا‪ ٛ‬فؤلكماؤس‪ٞ‬‬
‫ط و ٌ‪ٌٛ ٜ‬ق‪ٜٖٚٞٚٔٛ‬سبطريٖت‪ ٟٝٚٔٛ .‬قٗرٗين بكشٖت ل‪ ًٛ‬ب ب‪ٛ‬ق‪ٛ‬دا ب‪ ٛ‬ػإٗ‪ٌٟٚٔٛ َٜٖٛٚ‬اذ‪ ٚ‬اشِٔثشِ لا‪ ٛ‬فؤلكماؤسدا‬
‫د‪ٌٚ‬طاا‪ ٜ‬دأ‪ٚ‬قاا‪َ ٚٔٛ‬اا‪ِ ٛ‬ااٗ داطااب ُ‪ ٞ‬سِٔدأٖكاا‪ ٜ‬قااش باا‪ ًٛ‬دااؤس‪ ٚ‬ب طاا‪ ٜ‬لٕٗ‪ٌٚ‬اا‪َٛ‬شأ‪ ،ٚ‬باا‪ ٛ‬ػاإٗ‪ٖٛٚ‬ك ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ٚ‬‬
‫فؤلكمؤسٖٗ‪ َٛ‬من ُ ب‪ َٛ‬سٍِٗ ٔ‪ ٚ‬بؤ ِ‪ٛ‬ؤٕ سِٔدأٖ ٖ ُ ٌ ٖٔ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ٖ‪َٛ‬رت‪ ٝ‬ب‪ٛ‬سأسدو ُ َشدُٔ‪ٟٛ .‬ط‪ٛ‬س ل‪ ٛ‬صاسب‪ُ ٖٛ‬‬
‫‪ٖٛ َٕٚٞ‬ك بٕٔبٗت‪ ٞ‬ل‪ ٛ‬سِاطابٗٗ‪ٌ ٚٔٛ‬ضٖا بإٔبٗ ‪ٍٟٗ ،‬ذ ‪ٚٞ‬سوا ُ طشقإُٔ‪ .‬ل‪ٛ‬با‪ٛ‬س ‪ٟ‬ا‪ٚٔٛ‬ؾ ِ ٌ وا ُ باؤ فؤلكماؤس‬
‫بااشدٔٔ‪ٚ‬؟ اإٌك‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٝٚ‬وٗاازٖٔٔٗى ُ ل‪ٛ‬طاا‪ٛ‬س اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوااذً َ‪ٛ‬واا‪ٟ ،ٛ‬اا‪ِٛ ٝٚٔٛ‬ػاا‪ ٛ‬صٖا قش لاا‪ٌٕ ٛ‬طااشأ‪َٝٛٚ‬‬
‫(‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬سب‪ٛ‬ط)‪ ٝ‬دٔٔروَ ب‪َٕ ٛ‬سد‪ٚٞ ،ٚٔٚ‬سطريأ‪.ٚ‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ ًٟٛ‬قٕٖزٍٖ‪ ٖٛٚٔٛ‬ثٗكّ قٕٔ‪ ٚ‬ل‪ٕ ٛ‬اس ب‪ٛ‬ؾ‪:‬‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ :ًَٖٛٛ ٜ‬د‪ٚ‬سب س‪ ٝٚ‬ب سٔداخ‪ ٜ‬طٗ طاٗ‪َٕ ٜ‬سدطاب ٌ‪ ٛ‬لا‪َ ٛ‬ؤقا ٖ‪ ٜ‬طا‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػا صد‪ ٞٚ‬طا‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ‪ ٝ‬طا‪ٛ‬د‪ٝٚ‬‬
‫س‪ٛ‬ظذ‪ِٛٚ‬وذا‪ ٞ‬ل‪ٛ‬طؤسِاٌك سٖٗ‪ٟٔٛ ٌ٘ َٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٛ‬د‪ٚ‬دٖٔت‪ِٛ .‬سل‪ ًٛ‬ب‪ٛ‬ػ‪ٛ‬دا‪ ،‬ب غ ل‪ ٛ‬ػٍٕٖ‪ ٜ‬دٕطشاف‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً ٔ‬
‫ِؤص‪( ٝ‬د‪ٛ‬الىل) َٕسد‪( ٞٝ‬د‪ٛ‬اللٗٗ‪ ٖ ٛ‬خ‪ ٜ‬بٕٔ‪ ٌٕٗ ٝ)ُ َٚ‬د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪َ ،ٜ‬اشأ‪ ٔٚ‬دٗ ٔاصٖٗا‪ٌٕٗ ٌٜ َٛ‬اٌٗا ُ‬
‫خشأ‪ٚ‬ق‪ ٛ‬سِٔٔ‪.‬‬
‫ب‪ٛ‬ػاا‪ ٜ‬دٔٔ‪ :ًٚ‬طاا‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪َٛٛ‬ط ا ٖ‪ٛ‬ق‪ٟ ٜ‬اا‪ٛ‬وريخ ٌ‪ ٜ‬لاا‪ٛ‬خ صٖ اشَِٖ‪َٕ ٞ‬سق‪ٖٛ‬اا‪ َٜٛ‬رٖ ا ُ‪ ٞ‬سِاطاابٗ‪َٚٔ ٌ ٜ‬اا‪ٜٖٞٛ‬‬
‫ٌ صٌ ٔ‪ٌٗ َٚ‬يت‪.‬‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬طٗٗ‪ :ًٛ‬ب غ ل‪ ٛ‬ؤٌٗ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬دسٔطبكشدٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً َشأ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬الٖ‪ٟٛ ُٛ‬وريخ ٌ‪ِٛ ٔٚٔٛ‬سٔ‪ ِٚ‬ل‪ ًٛ‬ب‪ٛ‬ػ‪ٛ‬دا‬
‫ب غ لا‪ ٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖٗا‪َ ٛ‬ؤو‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬قٗٗا‪ ٌٜ َٛ‬داٌٗؼابٕاٌ‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آل َاشأ‪ ٔٚ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖٗا‪ٟ ٌٜ َٛ‬ا‪ٛ‬وريخ ٌٗؽ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه ِاؤص‪ٚ‬‬
‫َٕسد‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ ٝ‬سُِٔٔ َشأ‪ٚ‬ق‪.ٚٔٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬إاس‪ :ًٚ‬دٔاب‪ٛ‬ػا‪ ٜ‬قٕٖزٍٖ‪َٖٛٚٔٛ‬ا‪ ،ٛ‬با غ لا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬سِ‪ٛ‬لَذاٌ‪ ٜ‬ومىالٌٗا‪ٌٗ ٜ‬إاُ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ‪ ٞ‬ػ ع‪ٛ‬ب طا‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬د‪ َٚ‬ت‪ ٞ‬ل‪ ٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِاٌ‪ ٛ‬دٔأ‪ َٛ ٚ‬ل‪ٌٕٗ ٛ‬اٌٗ ٌذا دسٔطت بٕٔ‪ ٞٚ‬ب غ ل‪ِٗ ٛ‬شػا‪ ٌٜ َٛ‬ع‪ٛ‬دا‪ ًٛ‬د‪َٚ‬ا ت بؤطا‪ٛ‬س‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬ب‪ٛ‬سطش‪ ٝ‬ػؤسِػطٗشِاٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ِٛ ،‬سٔ‪ِ ِٚ‬ؤَ س‪ ٌٜ َٚ‬داطري َشدٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً خشأ‪ٚ‬ق‪ ٛ‬سِٔٔ‪ .‬ل‪َ ٛ‬ؤق ٖ‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬ؤٕ ب‪ٛ‬ػ‪ٌٗ َٛ‬ؼذا ‪ٟٛ ٟٔٛ‬دم و‪ َٛ ٝٛ‬ل‪ ٛ‬قٕٖزٍٖ‪َٛٚٔٛ‬دا ثٗ‪ ٜ‬ط‪ٖٛ‬ؼبَٕٖ‪ ِ ،‬قٕٔ‪.ٚ‬‬

‫‪7‬‬
‫بةشى يةكةم‬
‫بازودؤخى سياسىء كؤمةآليةتىء جيؤثؤلةتيكى ناوضةكة لةوكاتةدا‬

‫يةكةم‬
‫بازو دؤخى سياسى كوزدستاى لة كؤتايى سةدةى شاشدةو سةزةتاى سةدةى حةظدةيةمدا‬

‫عٕمس ٌٗٗاا‪ ُ َٛ‬لاا‪ ٛ‬طاا‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬طااٗ صد‪ِٛٚ‬و‪ ٜ‬صاٍٖٗٗاذا د‪ٔٚ‬لَاا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خؤٖا ُ داو‪ٛ‬صساٌااذٔ لاا‪ ٛ‬طاا‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ا صد‪ِٛٚ‬وذا‬
‫د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلقٗ ُ ط‪ٖٛ‬ؼب‪ ٟٔٛ ٛ‬ث‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬ب‪ِٗٛ‬ضٖ‪ ٜٞ‬د‪ٚ‬طبٗ ُ ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬ػٗك‪َٕ ٜ‬سدطب ٌذا طشت‪ ،‬دٔاقش د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬ل‪ٛ‬‬
‫‪ٟٗ‬شاُ داو‪ٛ‬صسا ٔ ب سٔ داخٗك‪ ِ ٌٕٝ ٜ‬ق‪ ٟ ٛ‬سأ‪ ًٟٛ ،ٚ‬دٔٔ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٛ‬بُٕٔ ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سداس‪.َٛٛ ٔ ٌ ٝ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ٌض‪ِٛٚ‬و‪ ٚٔٛ‬خ َ‪َٕ ٜ‬سدطب ُ بٕٔ ب‪ ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٌٛ ٝ‬بشِأ‪ ٝٚ‬صاساُ ب ص‪ٌٕٗ ٝ‬اُ‬
‫‪ٟٗ‬شاٌاا‪ ٜ‬طاا‪ٛ‬ف‪ ٞٝٔٛ‬قاإسَ‪ ٜ‬عٕمس ا ٌ‪ِ ،ٜ‬اا‪ٛ‬سدٔٔال ا ٔ‪ ٝ‬قاا‪ٛ‬و سٗ ُ بشِٖراإٔ‪َٕ ٚ‬سدطااب ُ‪ ٞ‬باا‪ ٛ‬قاا‪ٛ‬و ‪ ٝ‬د‪ٚ‬طاات‬
‫ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬ساطشقٍ‪ ٜ‬بإُٔ‪ .‬دٔاقاش ِ‪ٛ‬سٖ‪َٛ‬ا‪ ُ ٖٛ‬ب‪ٛ‬ػاٗكٗ ُ داطاري َاشدٔ داٌٗؼابٕاٌ‪ ُ َٖٛٛ‬د‪ٔٛ ٚ‬طا ٌذ‪ .ٚٔٚ‬لا‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬و ُ‬
‫َ قٗؼذا ل‪ٌٕٗ ٛ‬اُ خؤٖ ٌذا ل‪ ٛ‬ومىالٌٗذا بإُٔ‪ ،‬با س‪ ٝ‬طشاٌا‪ٟ ٜ‬ا‪ ًٛ‬طٗ طا‪ٛ‬ق‪ ٛ‬ػا ٌ‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ىل َٕسدطاب ٌ‪ ٜ‬داسٌِا‪ ٜ‬بإٔ‪،‬‬
‫ل‪ٟٛٛ‬دم و‪ ٟٔٛ ٜ‬ق آلُ‪ ٞ‬بشِاٖ‪ٛ‬دا‪ ،‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد بؤ سِصط س بُٕٔ لا‪ ٔٛ‬دا‪ٔٛ‬سٔ طاب‪ٛ‬و‪ ٝٛ‬قٗا‪َ ٜ‬ا‪ٔٛ‬قرٕٔ‪ ٌ ،‬ا س بإٔ ب‪ٛ‬طاز‬
‫داطريَ‪ٛ‬ساٌذا بضٗب‪ ٔٚٔٛ‬سٖط‪ ٝٛ‬ط‪ٛ‬خب‪ ٜ‬خ‪ٛ‬ب ق‪ ٜ‬طشق‪ ٛ‬با‪ٛ‬س‪ ،‬بؤٖا‪ ٛ‬د‪ٚ‬بٗاٍني با‪ ٛ‬دسٖازاٖ‪ ٜ‬وٗازٔٔ‪ٟ ٝ‬ا‪ ٔٛ‬طا‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ٝٛ‬‬
‫َٕسدطب ُ ِ‪ٛ‬وٗؼ‪َٕ ٛ‬سد ل‪ ٛ‬قٗكطرياُ‪ ٞ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬اوذا بٕٔ‪.ٚ‬‬
‫د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ َٛ ٝٔٛ‬ق ص‪ ٚ‬داو‪ٛ‬صسا بٕٔ‪ ،‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ػ ‪ٟٗ‬ظى عٗم‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ ،ٝٔٛ‬ل‪ ٛ‬مَ‪ٛ‬ثؤث‪ ٝٛ‬ط‪ٛ‬ػ‪ٛ‬ط‪ٌٛ‬ذٌذا‬
‫بٕٔ‪ .‬ل‪ ٔٛ‬و ٔ‪ٖٛٚ‬دا َ‪ ٛ‬و ٔ‪َٕ َٜٖٛٚ‬ست بٕٔ‪ ،‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلقٗك‪ ٜ‬صاس فشأاٌ‪ ٜ‬ل‪َٛٛ ٔ ٌ ٛ‬دا ث‪ٖٛ‬ذا َاشد‪ .‬ق د‪ِٚ‬ا ت ِا‪ٔٛ‬لَ‪ٜ‬‬
‫فشأاٌكشٌ‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌ ٜ‬رٖشد‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬خؤ‪ ٝ‬د‪ٚ‬دا‪ِٔٛ ،‬لَٗذ‪ٚ‬دا ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س سظا ب‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ ٔ ٌ ٜ‬ا‪ ٌ ٝٛ‬إص‪ٝ‬‬
‫خؤ‪ ٝ‬فشأاُ بك ت‪ .‬ػ ‪ٟٗ‬ظى عٗمٗؽ ق‪ٛ‬ع‪ٛ‬طٕبٗك‪ ٜ‬بٗ‪ٌٛ٠‬ذاص‪ ٝٚ‬بؤ و‪ٛ‬صِ‪ٛ‬ب‪ ٜ‬ػٗع‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ ،‬در‪ ٝ‬و‪ٛ‬صِا‪ٛ‬ب‪ ٜ‬طإٌ‪ٜ‬‬
‫بٕٔ‪ .‬ل‪ٛ‬سِٔٔ‪ ٝ‬خٗآلٖ‪ٛ‬قٗؼ‪ ٚٔٛ‬ق‪ٛ‬ع‪ٛ‬طٕبٗك‪ ٜ‬صاس‪ ٝ‬بؤ ضلَر ػ‪ِٛ ُ َٛ‬بٕٔ َا‪ ٛ‬سا‪ٔٛ‬ت خاٗ بإُٔ" ػا ومؤ‪ ،‬ساوماؤ‪،‬‬
‫‪ٟ‬ؤطب دمؤ‪ ،‬ق‪َٛٛ‬لؤ‪ ،‬د س‪ٟٛ ،‬فؼ س‪ ،‬ذ‪ٚ‬ايكدز"‪ )1(.‬ػ ‪ٟٗ‬ظى عٗن طٗ ط‪ٛ‬قٗك‪ ٜ‬دٔروٍك ساٌ‪ ٝٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س ب‪َٕ ٛ‬سد‪ُ َٚ‬‬
‫ث‪ٖٛ‬ش‪ ٔٚ‬د‪َٚ‬شد‪ ،‬ل‪ٔٛ‬اٌ‪ٌِٗٛ :ٛ‬ؼٍ‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سداس‪ ٚ‬خؤدٗٗ‪َٕ ٌٜ َٛ‬سد‪ ٞ‬داٌ ٌ‪ ٜ‬ضلَر ؾ ل‪ ٛ‬دٗط‪َٕ ٝٛ‬سد‪،ُ َٚ‬‬
‫‪ٟٛ‬و‪ٛ‬ؾ سِٖط‪ ٝٛ‬خؤػكشد بؤ ‪َٕ ٟٝٚٔٛ‬سد‪ ُ َٚ‬صٖ قش و‪ٖٛ‬مٗ ُ ب‪ٛ‬ال‪ ٝ‬عٕمس ٌٗٗ‪ٌ َٛ‬ذا بضٗت؟ ٌٕك‪ ٛ‬عٕمس ٌٗٗ‪ُ َٛ‬‬
‫ٌ‪ٛ‬سورتبُٕٔ ل‪ ٛ‬طٗ ط‪ٛ‬قٗ ٌذا‪ٚٞ‬ك ل‪ ٛ‬ف سط‪ )2(.ُ َٛ‬ب‪ َ ٛ‬سٍِٗ ٌ‪ ٟٔٛ ٜ‬ثا‪ٛ‬س‪ ٝ‬قٌٕذ‪ٞ‬قٗاز‪ ٝ‬باؤ ٔقشطا ٌذٌ‪ ٜ‬خا‪ٛ‬لَ ‪ٞ‬‬

‫(‪ٌٔٛ -)1‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪َٕ :‬سد‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ ،ًٛ‬ث‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬طمٗى ٌ‪ ،2005 ،ٜ‬ه‪.16‬‬
‫(‪ٌٛ -)2‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪َٗ :‬ؼ‪ ٝٛ‬طٍٕس‪ ٝ‬عٕمسا ٌ‪ -ٜ‬ف سطا‪ ،ٜ‬ا ث‪َٖٛ ٜ‬ا‪ ،ًٛ‬د‪ٚ‬صطا ‪ ٝ‬ا خ‪ ٞ‬بآلَٔشدٌا‪ ٝٚٔٛ‬وَٕشٖا ٌ‪ِ ،ٜ‬ا‪ٔٛ‬لٗش‪،‬‬
‫‪ ،2001‬ه‪.7‬‬

‫‪8‬‬
‫ط‪ٛ‬سَٕت َشدٌ‪ ٜ‬بٗ‪ٌٛ٠‬ذاص‪َٕ ٝٚ‬سد‪ ٔ ُ َٚ‬ب‪ٛ‬سِ‪ٛ‬لَظب‪ ٜ‬بٗر‪ٛ‬ص‪ٌ ٖٗٚ‬ا‪ِ ٝٛ‬ا‪ٛ‬ؤٕ داؤس‪ٌ ٚ‬ا سِ‪ٚ‬صاٖ‪ ٜٞ‬وان ٌا‪ٛ‬داٌآ‪ٟ ،‬ا‪ًٛ‬‬
‫قٌٕذ‪ ٞ‬قٗزٖ‪ٛ‬ؾ صٖ قش ل‪ َ ٔٛ‬ق‪ٛ‬دا سِٖٔٔذا َ‪ ٛ‬ػ ‪ٟٗ‬ظاى عٗن با‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ َٖٚٔٛٛٚ‬لا‪ ٟ ٛ‬ص‪ٚ‬سب و ٌا‪ ٚٔٛ‬سِٔٔ‪ ٞٚ‬دٖا سبكش‬
‫سِ اٖؼت‪ ٞ‬با‪َٕ ٌٕٗٛ‬سدطاب ٌذا قٗجا‪ٛ‬سِ‪ٟٔٛ ٞٝ‬ثا‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬قٌٕذ‪ٞ‬قٗاز‪ ٞٝ‬طا‪ٛ‬سَٕت َشدٌا‪ ٜ‬با‪ َٛ‬سٍِٗ ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س داٌٗؼإاٌ‪ٜ‬‬
‫ٌ ٔ ‪ِٛ ،َٛٛ‬س ط‪ٛ‬سَشد‪ َٜٖٛٚ‬ضلَر ػ‪ ٜ‬بؤ ل‪ٔ ٌٛ‬بشدُ‪َ ٞ‬ح َشدٌا‪ٖ ٜ‬ا‪ َٗٛ‬لا‪ ٛ‬خٗمَا‪َٕ ٛ‬سد‪َٚ‬ا ُ داد‪ٌٚ‬ا ل‪ٔٛ‬اٌا‪ٛ‬ؾ‬
‫خٗمَ‪ٛ "ٜ‬وؼط‪ٛ‬ص‪ٚ‬ك‪ ٞ‬خٗمَ‪ ٌٜ َٛ‬دٖ سبكش"‪ٟٔٛ .‬اٌٗؽ دسٖغٗٗ ُ ٌ‪ٛ‬د‪َٚ‬شد بؤ ‪ٔٛ‬ط ٌذٌ‪ ٞٚٔٛ‬طا‪ٛ‬سداٌ‪ٔٛ‬اٌذٌ‪ ٜ‬واري‪ٚ‬‬
‫(‪)3‬‬
‫َٕسد‪ ُٞ َٚ‬ب‪ٛ‬س‪ٌٚ‬ط س بٌٕ‪.ُ ٖٚٔٛ‬‬
‫َٕسدطب ُ ط‪ٛ‬سب س‪ ٟٝٚٔٛ ٝ‬ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س دٔٔ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬صهلٗض‪ ٝ‬داطريَا‪ٛ‬سدا ب‪ٛ‬خؼاشابؤٔ‪ ،ٚ‬لا‪ٌ ٛ‬ا ٔ خؤػاٗذا ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬س‬
‫‪ٌٛ‬ذ وريٌؼني‪ ٞ‬د‪ٔٚ‬ل‪ٛ‬قؤَ‪َٖٛٛ‬ذا داب‪ٛ‬ؾ بٕٔ بٕٔ‪ٌِٛ َٛ ،‬ذٖ ل‪ ٔٛ‬وريٌؼٍٗ ٌ‪ ،ٛ‬قٕاٌٗرٕٖ ُ ل‪ٛ‬رٖش طٗر‪ٛ‬س‪ ٟٔٛ ٝ‬ب سٔ‬
‫داخ‪ٌٖٕٛٗ ٛ‬دا ق‪ٛ‬و‪ ٌٜٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖٗ ُ بؤ ‪ٌٛ‬ذ ط‪ٛ‬د‪ٖٛٚ‬ك دسٖاز‪ ٚ‬ثٗراذ‪ ،ُٚ‬واري‪َٕ ٚ‬سد‪َٚ‬ا ُ با‪ ٛ‬ثٗا‪ِٛ ٜ‬لَكا‪ٔٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫ػٍٕٖ‪ ٜ‬دٗؤطرتاقٗز‪َٕ ٝ‬سدطب ُ‪ ٞ‬الط‪ٌٛ‬ط‪ ٜ‬ق‪ٛ‬ساصٔ‪ِٗ ٝ‬ض‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ٛ‬و‪ٛ‬صٌ‪ ٞ ُ َٛ‬ؤٌٗب‪ ٜ‬طٗ ط‪ٛ‬قٗ ُ ل‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س‬
‫وري‪َٕ ٚ‬سد‪ٌ َٚ‬ذا‪ ٌ ،‬س د‪ٚ‬بُٕٔ ِ‪ٛ‬س د س‪ ٝٚ‬خؤٖ ُ ب‪ ٛ‬الٖ‪َٛ‬ذا بذ‪.ُٚ‬‬
‫طٗ ط‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ُ َٛ‬ب‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سأسد ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬أل ط‪ٛ‬ف‪ٌ َٖٛٔٛ‬ذا‪َٛ ،‬وٗ ٌا‪ٛ‬سً‪ٌٗ ٞ‬ا ُ قاش ِ‪ٛ‬لَظإ َا‪ٔٛ‬قٗ ُ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬أل‬
‫َٕسددا د‪َٚ‬شد‪.‬‬
‫لا‪ ٛ‬دٔا‪ ٝ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ ( ٝ‬ا لَذٖشاُ)‪ 1514( ٚٔٚ‬ص) َا‪َٕ ٛ‬سدطاب ُ باؤ ٖ‪َٛ‬اا‪ ًٛ‬دا س با‪ ٛ‬فا‪ٛ‬سو٘ لا‪ٌٗ ٛ‬إاُ طاا‪ٛ‬ف‪ٞٝٔٛ‬‬
‫عٕمس ٌٗٗ‪ٌ َٛ‬ذا داب‪ٛ‬ؾ َشابٕٔ‪ ،‬ق د‪ ِٚ‬ت ومىالٌٗ‪ٌٕٗ ٜ‬اٌٗ ُ ٕلَرت د‪ٚ‬بٕٖٔ‪ ٞٚٔٛ‬ل‪ ٛ‬دسٖز‪ ٝٚ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٌ ٝ‬ا‪ٛ‬بشِأ‪ٟ ٝٚ‬ا‪ًٛ‬‬
‫د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق ٌ‪ٛ‬دا‪ ،‬ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬داُ ِ‪ٛ‬صاس ٕسب ٌ‪ ٜ‬ل‪َٕٛ‬سد دسأ‪ ٞٚ‬ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬صاس‪ ٝ‬طٕٔق‪ٛ‬و‪ ٟٔٛ ٌٜٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٚ‬بٗ‪ ٠‬و ٌ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد بٕٔ‬
‫َ‪ ِٗ ٛ‬ب‪ٛ‬سر‪ٌٚٔٚ‬ذٖ‪َٗٛ‬ؼ‪ ٜ‬قٗذاٌ‪ٛ‬بٕٔ‪ .‬خ َ‪َٕ ٜ‬سدطب ُ و‪ٖٛ‬ذاُ‪ ٞ‬خٍٕٖ‪َٕ ٜ‬سدٖؽ ‪ ٟ‬ػ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ َٝٛٚ‬د‪ٚ‬طٗشِا‪َٕ ،‬سد‬
‫ب‪ ٛ‬صاس بؤ ٌٗإ ل‪ٛ‬ػاكش‪ِ ٝ‬ا‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ت ثا‪ٛ‬لكٗؽ َشابإٔ‪ .‬طا‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬ت‪ ٞ‬طا و ٌ‪َٕ ٜ‬سدطاب ُ با‪ ٛ‬قا آلُ د‪ ٚ‬إٔ‪.‬‬
‫‪ ٟ‬بٕٔسٖٗ‪ َٝٛٛ‬ثٗذاِٗضسابٕٔ‪.‬‬
‫ل‪ٛ‬الٖ‪ َٜٛ‬قش‪ ٚٔٚ‬ثٗكّ ق‪َ ٝٛ‬ؤو‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬ق‪ َ ٟٔٛ ٜ‬ق‪َٕ ٝٛ‬سدطب ُ ػمؤق‪ ٞ‬ػٕٗأ برٕٔ‪ ،‬وري ٌؼاٍٗ‪َٕ ٛ‬سد‪َٚ‬ا ُ لا‪ٛ‬‬
‫ٌٕٗاُ خؤٖ ٌذا‪ ،‬لا‪ ٛ‬ومىالٌٗٗا‪ َٜٛ‬قٌٕاذ‪ ٝ‬خٍٕٖ ٖٔا ذا بإُٔ ‪ٟٛ ،‬وا‪ٛ‬ؾ خاؤ‪ ٝ‬لا‪ ٛ‬خؤٖاذا د‪ٚ‬بإٔ‪َ ٚ‬ؤطاح‪ ٞ‬ل‪ٛ‬وجا‪ٛ‬س‬
‫ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬سد‪ ًٚ‬ط‪ٛ‬ػ‪َ ٛ‬شدُ‪ ٞ‬فشارٔٔ بٌٕٔ‪ ٟ ٜ‬بٕٔس‪َٕ ٝ‬سدطب ُ‪ ًٟٛ .‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٞ‬ػؤسِاٌ‪ ٝٛ‬با‪ ٛ‬دسٖازاٖ‪ ٜ‬طا‪ٛ‬د‪ ُ َٚ‬لا‪ٌٗ ٛ‬إاُ‬
‫د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ ٛ‬خٗمَ‪ ُ َٛٗ َٗٛ‬ل‪ ٛ‬بشِاٌ‪ ٌِٛ ٚٔٛ‬ت‪ ،‬د‪ٚ‬سف‪ٛ‬ق‪ ِ ٜ‬قٍ‪ ٛ‬طؤسِٖ‪َٕ ٜ‬سدطب ٌٗك‪ٖٛ ٜ‬ك ث س ‪ ٔٛ‬ثب‪ ٝٔٛ‬لا‪ ٛ‬د‪ٚ‬طات‬
‫َٕسد‪ ،‬دا‪ .‬ب‪ ًٛ‬ػٕٗ‪ٔٛ ٟٔٛ ،ٖٛٚ‬اس‪ِ ٚ‬ؤص‪َٕ َٛٗٗٚ‬سدٖٗ ٌ‪ِ ٝٛ‬ؤص‪ ٞ‬قري‪َٕ ٚ‬سدٖٗ‪ ٌٛ ٖ ٍِٗ ُ َٛ‬طؤسِ‪ِٗ ،ٝ‬ضٖكا‪ٟ ٜ‬ا‪ٔٛ‬‬
‫قؤٖ ُ ٌ‪ٛ‬بٕٔ ق خؤٖ ُ ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬طت ِٗشؾ‪ ٞ‬د‪ٚ‬طت بضٖإ‪ ٝ‬بٗا ٌ‪ ٜ‬بجا سٖضُ؟(‪ )4‬إٌك‪ ٛ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ٌ ٝ‬ا‪ٛ‬بشِأ‪ ٞٚ‬با‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬او‪ٜ‬‬

‫(‪ -)3‬ؿ حل ‪ٛ‬فب ُ‪ :‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ل‪َ ٛ‬ؤٌ‪ ٚٔٛ‬ق ‪ٟٛ‬وشِا‪ ،‬بغذاد‪ ،1969 ،‬ه‪.340‬‬
‫(‪ -)4‬د‪ .‬ػ‪ٛ‬وظ‪ ٜ‬حمىذ اطكٍذس‪ :‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فٍ و‪ ٝٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فو ٌ‪ ٜ‬بذلٗظا‪ٚٞ ٜ‬ك ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ َٜٖٛٚ‬وٗازٖٔٔ‪ٌٛ ٜ‬قا‪َ ٝٚٔٛ‬إسد‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌا‪:ٜ‬‬
‫ػَٕش وظب‪ٛ‬ف ‪ ،‬طؤظ س‪َ ٝ‬ؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗ س‪ ٝ‬عٗشاق – د‪ٚ‬طب‪َٕ ٝٛ‬سد‪ -‬رو س‪ )19-18( ٚ‬ط لَ‪ ،1988 ٜ‬ه‪.119‬‬

‫‪9‬‬
‫ٌٕٗاُ ِ‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ َٞٛٛ‬ب‪ َٛ‬سٍِٗ ٌ‪َٕ ٜ‬سد در‪َٕ ٝ‬سد َ‪ َ ٛ‬سٖكب‪ٛ‬س‪ ٝ‬طشٔػاب‪ِ ٜ‬ا‪ٛ‬ه‪ ٞ‬وا‪ٛ‬سد‪ٟ ٜ‬ا‪ ٔٛ‬طا‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ٛ‬‬
‫بٕٔ‪ ،‬عٕمس ٌٗٗ‪ ُ َٛ‬ق قٕاٌٗ ُ َٕسدٖ ُ َشد ب‪ ٛ‬طز د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬دا‪ِٔٛ ٞ،‬لَٗ ُ دأ‪ ٚ‬ب‪ِٛ ٛ‬ؤٕ دؤس‪ٟ ٝ‬ا رأ‪ٚ‬‬
‫بٍٍٗ‪ ٚٔٛ‬ل‪ ٌٕٗ ٛ‬خؤػٗ ٌذا‪ ،‬ب‪ ٛ‬طز ٖ‪َٛ‬رتٖ ُ دا بك‪ٌٚٔٛ ُٛ‬ك ٖ‪ٛ‬ك بطشُ‪ ٞ‬و‪ٛ‬قشط‪ ٜٞ‬د‪ٚ‬سد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬بؤ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪َٛ‬ا‪ُ ٖٛ‬‬
‫( ‪)5‬‬
‫‪ ٜ‬بك‪.ُٛ‬‬
‫طشٌطاا‪ ٜ‬و‪ٛ‬لَر‪ٌٛ‬اااذ‪ ٝ‬طااارتاقٗز‪ ٝ‬طاا‪ٛ‬سب ص‪ٟ ٞٝ‬اا بٕٔس‪ٟ ٞٝ‬اا ٍٖ‪َٕ ٜ‬سدطااب ُ ِؤَاا س‪ ٝ‬اا ٔقٗ ٍِٖ‪ِ ٜ‬ااا‪ٛ‬سدٔٔ‬
‫‪ٟٗ‬ىجشاقؤسٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬بٕٔ‪ ٔٚ‬ل‪ٌٕٗٛ‬اُ دٗطٕسَِٗ‪ِ ٜ‬ا‪ٛ‬سدٔٔالدا بإٔ‪ِٛ ٔٚ‬وٗؼا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ثا‪ٛ‬سأٖض‪ٟ ٝ‬ا‪ ًٛ‬دٔٔ‬
‫( ‪)6‬‬
‫صهلٗض‪ٚ‬دا بٕٔ‪.ٚ‬‬
‫ل‪ ٌٕٚٗٛ‬صٖ قش‪ ٝ‬طٍٕس‪ٔ ِ ٝ‬ب‪ٛ‬ػ‪ِٛ ٜ‬سدٔٔ ‪ٟٗ‬ىجشاقؤس ل‪ٛ‬خ َ‪َٕ ٜ‬سدطب ٌذا بٕٔ‪ َٛ ٚ‬بٗطٕو ُ َ سٖطا‪ٛ‬س‪ ٝ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س‬
‫رٖ ٌ‪ ٟ ٜ‬بٕٔس‪ ٞٝ‬طٗ ط‪َ ٜٞ‬ؤو‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬ق‪ِٛ ٜ‬بٕٔ‪ )7(،ٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ٌٗ ٟٝٚٔٛ‬ؼبى ٌ‪َٕ ٜ‬سد بٕٔ بإٔ‪ ٚ‬و‪ٖٛ‬اذاٌ‪ ٜ‬ومىالٌٗا‪ٟ ٜ‬ا‪ٔٛ‬‬
‫دٔٔ صهلٗض‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬سِا‪ ٝ‬و لَٕٖشاٌ‪ ٜ‬بؤ َٕسد‪ ُ َٚ‬د‪ٚ‬بٕاٖ‪ ٛ‬برٍ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ َٜٖٛٚ‬دا‪ٌٛ‬ء‪ ٖ ٞ‬سوا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬الٖا‪ ُ َٗٛ‬باذ‪ٌِٛ ُٚ‬اذٖ‬
‫د سٖؽ د‪ٚ‬بٌٕٔ‪ ٛ‬دٔٔ ب‪ٛ‬س‪ِٛ ٔٚ‬س ب‪ٛ‬س‪ ٔٚ‬ث لَ‪ ٜ‬د‪ٚ‬داٖ‪ ٛ‬الٖ‪ ،)8(ُ َٗٛ‬ب‪ٛ‬آلً ِٗشػ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ ُ َٖٛٗٔٛ‬بؤ ط‪ٛ‬س َٕسدطاب ُ‪ٞ‬‬
‫ٌ‪ِٗٛ‬ؼبٍ‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ٍِٗ ُ َٚ‬ذ‪ ُ ٖٚ‬بؤ َٕسد ِٗؼب‪َٛ ٚٔٛ‬ب‪ ٌٛ‬س‪ ٝ‬ث أل بذاق‪ ٛ‬ال‪ ٝ‬عٕمس ٌٗٗ‪َٛ ُ َٛ‬‬
‫(‪)9‬‬
‫ب‪ٛ‬ق‪ ٌّٛ‬صٖ ٌ‪َٕ ٜ‬سد‪ ُ َٚ‬ل‪ٛ‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬خٍٕٖ ٔ‪ ٝ‬عٕمس ٌ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬ف‪ ُ َٖٛٗٔٛ‬ل‪ِٛٛ‬سدٔٔال صٖ قش‪.ٚ‬‬

‫(‪ -)5‬ف‪ٛ‬سِ د ػ َ‪ٛ‬ىل‪ :‬بٍضٍٗ‪ ٌٜ َٛ‬بري‪َٕ ٝ‬سداٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬و‪ ًٞٛ‬صٍٖ‪ ٜ‬خ ٌٗذا‪ ،‬طؤظ س‪ِٕٗ ٝ‬ا –رو س‪ )4( ٚ‬ط لَ‪ ،1985 ٜ‬ث سٖع‪ ،‬ه‪53‬‬
‫(‪ -)6‬د‪ .‬عرذالشمح ُ مسمٕ‪َٕ :‬سدطب ُ‪َٕ ٞ‬سد‪ :ٞ ،‬عرذاهلل سظَ صاد‪ ،1973 ،ٚ‬ه‪.41‬‬
‫(‪ِٛ -)7‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.18‬‬
‫(‪ -)8‬د‪ .‬ػ‪ٛ‬وظ‪ ٜ‬حمىذ ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س‪ :‬وٗزٔٔ‪َٕ ٝ‬سد ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ٌض‪ٚ‬دا‪ :ٞ ،‬ػَٕش وظب‪ٛ‬ف ‪ ،‬ث‪ِٔٛ ،ًَٖٛٛ ٜ‬لٗش‪ ،1998 ،‬ه‪.30‬‬
‫(‪ٌٛ -)9‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.28‬‬

‫‪11‬‬
‫صاس د س ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ِ ُ َٛ‬قٌٕٔ‪ٛ‬ق‪َٕ ٛ‬سدطب ٌ‪ ٜ‬رٖش د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ ٞٝٔٛ‬خشاث‪ َٛ‬س‪ ٝ‬صاسٖ ُ َشدٔٔ‪ٚ‬‬
‫ب‪ِٛٛ‬و ُ ػٕٗ‪ ٚ‬طٕث ‪ ٝ‬ف سط‪ٌٕٛٔ َٛ ٜ‬ق‪َٕ ٛ‬سدطب ٌ‪ ٜ‬رٖش د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ٖٜٞ‬شاٌٗا ُ َاشدٔٔ‪ )10(،ٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ٟ‬ا‪ٚٔٛ‬‬
‫د‪ٚ‬بٗااٍني َٕسدطااب ُ باإٔ باإٔ‪ ٔ ٌ ٚ‬اا‪ِٗ ٝٛ‬مَاا‪ ٜ‬ط‪ٌ ٖٛ‬ااذٌ‪ ٜ‬طاإث ‪ِ ٝ‬اا‪ٛ‬سدٔٔال‪ ،‬ل‪ٛ‬ط ا لَ‪1625 ٜ‬ص ‪ٟٛ‬محاا‪ٛ‬د ث ػ ا‬
‫ط‪ٛ‬سَشد‪ ٝٚ‬طٕث ‪ ٝ‬عٕمس ٌ‪ِٗ ٜ‬شػٗك‪ ٜ‬طا‪ٔٛ‬س‪َ ٝٚ‬اشد‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س ب‪ٛ‬كاذأ ٖ‪َٛ‬ا‪ٛ‬وني ثٗكذاداٌا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬سب صٖ‪ ُ َٛ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س‬
‫خ َ‪َٕ ٜ‬سد سِٖٔذا ل‪ٟٛٛ‬دم وذا ف سط‪ ُ َٛ‬ػك ُ‪ ،‬عٕمس ٌٗٗا‪ ُ َٛ‬باؤ ب‪ٛ‬د‪ٚ‬طابٍّٗ ٌ‪ ٟ ٜ‬و دما‪ِ ُ ٌٗ َٛ‬ا‪ٔٛ‬لَٗ ُ د‪ٚ‬دا‬
‫ٌ ٔ اا‪َٕ ٌٜ َٛ‬سدطااب ُ َااؤٌرتِاأل بكاا‪ٟٛ ،ُٛ‬واا‪ٛ‬ؾ ِؤَ ا س‪ٟ ٝ‬اا‪ ٚٔٛ‬باإٔ َاا‪ِ ٛ‬اا‪ٛ‬ؤٕ ثاا‪ٛ‬ي ُ ٌ واا‪ٌٕٗ ٌٜ َٛ‬اٌٗ ا ُ‪ٞ‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِ‪ ُ ٌٗ َٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س خ َ‪َٕ ٜ‬سدطب ُ بٗت‪ِٛ ،‬سدٔٔال َٕسدطب ٌٗ ُ خظبرٕٔ‪ ٚ‬رٖش مسا‪ٟٛ ٜ‬طاج‪ِ ُٞ ٌٗ َٛ‬ا‪ٛ‬سدٔٔال‬
‫(‪)11‬‬
‫ٖ‪ِٗ ُ َٗٛ‬شػ‪ ٜ‬بكشداٖ‪ٛ‬ق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س الٖ‪ َٜٛ‬دٖك‪ ٛ‬ب‪ٛ‬س ل‪ٛ‬دّٗٗؼبٍ‪ َٛٛ ٔ ٌ ٜ‬دٔا ط‪ٛ‬آل‪ ٝ‬ط‪ٔٛ‬صٔ ق‪ٛ‬سِٖ ُ د‪ٚ‬طٕق ٌذ‪.‬‬
‫ط‪ٛ‬س‪ٚ‬سِا‪ ٟٝٚٔٛ ٝ‬خ‪ٛ‬سد‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ِٛ ٌٜ َٚ‬سدٔٔال ل‪ٟٛ ٛ‬طبؤ‪َٕ ٝ‬سد‪ٌ َٚ‬ذا بٕٔ‪ ،‬رٖ ٌ‪ٌٛ ٜ‬ق‪َ ٝٚٔٛ‬إسد‪ ٝ‬با‪ٛ‬د س‬
‫(‪)12‬‬
‫ط‪ٛ‬خت‪ ٞ‬درٔاس َشدبٕٔ ‪ ٟ‬بٕٔس‪ٞٝ‬آلق‪ َٝٛٛ‬ب‪ٛ‬د س ‪ٖٞ‬شاٌكشدبٕٔ‪.‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ت ِا‪ٔٛ‬لَٗ ُ د‪ٚ‬دا ِاؤص‪َٕ ٚ‬سد‪َٚ‬ا ُ ب‪ٛ‬طاز ٖا‪َٛ‬رتدا بكا‪ ُٞٛ‬با‪ٛ‬ال‪ ٝ‬خؤٖ ٌاذا سِاٖا ُ بكٗؼاَ‪ ٞ‬باؤ‬
‫ب‪ٛ‬سر‪ٌٚٔٚ‬ذ‪ ٝ‬خؤٖا ُ‪ ٞ‬لا‪ ٛ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ٌ ٌٗ َٚ‬ذا با‪ َٛ‬سٖ ُ بّٗاٍَ ب‪ٛ‬ػإٗ‪ٖٛٚ‬ك َا‪ ٛ‬صاسبا‪ٕ ٝٛ‬سب ٌٗٗا‪ ُ َٛ‬لا‪َٕ ٛ‬سد‪َٚ‬ا ُ‬
‫(‪)13‬‬
‫بُٕٔ‪.‬‬
‫ِ‪ٛ‬س قري‪ِ ٔٚ‬ؤصٖك‪َٕ ٜ‬سد در‪ ٝ‬فا‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬ا‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬بٕاٖا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬الٖا‪ ُٛ‬عٕمس ٌٗٗ‪ٌ َٛ‬ا‪ ٚٔٛ‬ثٗؼإاص‪ٝ‬‬
‫لٗذ‪َٚ‬شا ب‪ٛ‬ثٗض‪ٔٛ‬اٌ‪ِٛ ٚٔٛ‬س‪ٞ‬ابٕٔ‪َٔٛ )14(،‬اق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ ٟٔٛ ًٛ‬ػ‪ٛ‬سِاٌ‪ ٝٛ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س خا َ‪َ ٜ‬إسد سِٖٔٔاذأ‪ ٚ‬لا‪ٛ‬و أل‪ٖٞ‬شاٌ‪ٜٞ‬‬
‫ص‪ٚ‬س‪ٚ‬سٔ صٖ ُ‪ٌٗ ٞ‬ؼبى ُ طٕق ُ صٖ قش ِٗض‪ ٜ‬بؤ َٕسد قٗ ٌ‪ٛ‬بٕٔ‪.‬‬
‫ِاا‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَاا‪ٛ‬ت ِاا‪ٔٛ‬لَٗ ُ د‪ٚ‬دا طاإٔد ل‪ِٛٛ‬طااب‪ ٟ ٜ‬ا ٍٖ‪َٕ ٜ‬سد‪ َٚ‬ا ُ ‪ٚٞ‬سبطااشُ لٗااش‪ ٚٔٚ‬دٔٔ َاا‪ٛ‬ست باإٌٔ‪ٜ‬‬
‫َٕسد‪ٌٗ ُٞ َٚ‬ؼبى ٌ‪ ُ َٖٛٛ‬ب‪ٛ‬د‪ٚ‬سَ‪ٔٛ‬ت‪ ،‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ ٟٚٔٛ‬طشفب‪ ٜ‬و‪ٛ‬صِ‪ٛ‬ب‪ َ ٜ‬س‪ٚ‬ط ق‪ ٜ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٝٚ‬بؤ َٕسد ٌ ٖ‪ٚٔٛ‬؟ ٌٕك‪ٛ‬‬
‫َٕسد طٌٍٕ‪ ٛ‬و‪ٛ‬صِ‪ٛ‬ب بُٕٔ‪ ٞ‬ط‪ٛ‬ف‪ ُ َٖٛٔٛ‬د‪ُٖٞ ٖٚ‬ظت ب‪ٛ‬صاس بٗ ٌك‪ ُٛ‬ب‪ ٛ‬ػٗع‪ ،ٛ‬دٔروٍ ٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬طٗ طا‪ ٜٞ‬و‪ٛ‬صِا‪ٛ‬ب‪ٜ‬‬
‫( ‪)15‬‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬ػ ع‪ٛ‬ب طذا قٌٕذقش بٕٔ ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬ل‪ٌٕٗٛ‬اٌٗ ٌذا سِٖٔٔذأ‪.ٚ‬‬

‫(‪ -)10‬ؿ لَر ‪ٛ‬فب ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.358‬‬


‫(‪ٌٛ -)11‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.65‬‬
‫(‪ -)12‬د‪ .‬ػ‪ٛ‬وظ‪ ٜ‬حمىذ ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.150‬‬
‫(‪ٌٛ -)13‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.28‬‬
‫(‪ -)14‬د‪ .‬ػ‪ٛ‬وظ‪ ٜ‬حمىذ ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.97‬‬
‫(‪ -)15‬سِ‪ٚ‬فٗق ط بري‪ٟٗ :‬ىجشاقؤسٖ ‪ ٝ‬مل‪ ،‬ث‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬ل‪ ٛ‬بآلَٔشأ‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬خ‪ ٞ‬ث‪ٛ‬خؼ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سد‪ ،ًٚ‬طامٗى ٌ‪ 2002 ،ٜ‬ه‪-111‬‬
‫‪.112‬‬

‫‪11‬‬
‫طاإلَب ٌ‪ ٌٜ َٛ‬عٕمساا ٌ‪ِ ٜ‬اا ٌ‪َ ٜ‬اإسد‪ ٚ‬طاإٌ‪ ُ ٌٗ َٛ‬د‪ٚ‬دا در‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬لَاا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬طاا‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬ػااٗع‪ ٛ‬ػاا‪ِ ٛ‬س بكاا‪،ُٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ٌٗ َٖٛٔٛ‬ؽ ب‪ ٝٔ ٌٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬در‪ ٚ‬طٌٍٕ‪َٕ ٚٔٛ‬ػب سٖك‪ ٜ‬صاسٖ ُ ل‪َٕ ٛ‬سدطب ٌذا ‪ٟٛ‬دم ً دأ ‪ٌٛ‬ذَٖ طٌٕذٖ ُ‪ٖٞ‬شاُ‬
‫د‪َٚ‬اشدٔ رٖا ٌ‪ ٜ‬وا دد‪ ٞٝ‬و‪ٛ‬عٍا‪َٕ ٝٔٛ‬سدٖا ُ قٗكاذ‪ٚ‬دأ سِٖطا‪ِ ٝٛ‬ا‪ٛ‬س داؤس‪ ٚ‬ط‪ٛ‬ػا‪َٛ‬شدٌٗك‪ٟ ٜ‬ا بٕٔس‪ ٞٝ‬طٗ طاا‪ٜٞ‬‬
‫َؤو‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬ق‪َ ٜٞ‬مبٕسٖ ُ ل‪ٛ‬سِٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسددا داد‪ٚ‬خظت‪َ ٌ ٞ‬ؤَ‪ٌٗ ٜ‬إاُ َإسدٔ طا‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬ب‪ٛ‬سِا‪ٛ‬و‪ ٜ‬دٔٔسٔ دسٖاز‪ٝ‬‬
‫داطريَشدُ‪ ٞ‬طب‪ٛ‬و‪ ٜ‬و‪ٛ‬صِ‪ٛ‬ب‪ٌٛ ٜٞ‬ق‪َٕ ، )16(ٖٛٗٚٔٛ‬سد‪ٌٛ َٕٚٞ‬ق‪ َٜٖٛٚٔٛ‬دٗ ٔاص ل‪ ٛ‬فا سغ‪ ٞ‬قإسك ل‪ٛ‬الٖا‪ِ ُٛ‬ا‪ٛ‬سدٔٔ‬
‫د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ٔٛ ٚٔٛ‬طٍٗشأق‪.ٚٔٛ‬‬
‫لٗش‪َ ٌ ٚٔٚ‬ؤَ‪ِٛ ٜ‬سدٔٔ ‪ٟٗ‬ىجشاقؤسٖ‪ٛ‬ت ل‪َ ٌ ٛ‬ؤَ‪ ٟ ٜ‬بٕٔس‪ ٞٝ‬طٗ طا‪ ٜٞ‬دسأطاٗٗ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬قٗجا‪ٛ‬سِ‪ ٞٝ‬سِ‪ٌٚ‬طا‪ٟ ٜ‬ا ٍٖٗ‪ٜ‬‬
‫ب‪ٛ‬خؤٔ‪ ٚ‬طشت‪ِ ،‬ا‪ٛ‬سٔ‪ ِٚ‬لا‪ٟ ٝ21 ٛ‬ا صاس‪1590 ٝ‬ص ث‪ٛ‬ي ٌٍ وا‪ٌ( ٝٛ‬ا‪ٔٛ‬ساص) لا‪ٌٕٗٛ‬اُ ػا عا‪ٛ‬ب غ‪ ٞ‬طإلَب ُ وإساد‪ٝ‬‬
‫طٗٗ‪ٛ‬وذا ب‪ٛ‬طرتا ب‪ٛ‬ثٗ‪ ًٟٛ ٜ‬ث‪ٛ‬ي ٌ‪ ٛ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ ٟٚٔٛ‬سِاص‪ ٝ‬بٕٔ َا‪ ٛ‬ػا س‪( ٌٜ َٚ‬ػاٗشٔاُ‪ ،‬قا‪ٔٛ‬سٖض‪،‬‬
‫داكظب ُ) بذاق‪ ٚٔٛ‬ب‪ ٛ‬فا سغ ب‪ٛ‬وا‪ٛ‬سدٗ ٌ ٔ ا‪ ٝٛ‬ػا س‪ٚ‬صٔٔس ل‪ٕ ٛ‬اس إٗ‪ ٝٚ‬د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ ٜ‬دا مبٍٗٗبا‪ٔٚٔٛ‬‬
‫(‪)17‬‬
‫ٌ ٔ ‪ ٝٛ‬لٕسِطب ٌٗؼ‪ ٜ‬ثٕٗ‪ ٚ‬بمكٍٗش ‪.‬‬
‫دٔا‪ ًٟٛ ٝ‬ث‪ٛ‬ي ٌ‪ ٛ‬ب‪ ) 28( ٛ‬ط أل ل‪ٟٛٛ‬دم و‪ ٜ‬د‪ٚ‬طت دسٖز‪ ٝ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ بؤ ط‪ٛ‬س َٕسدطب ُ طٕلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ٜ‬‬
‫طٕث ٖ‪ َٜٛ‬بؤ ومك‪ٛ‬ض َشدٌ‪ ٌ ٜ‬سد ل‪ٛ‬سِٔٔ ب‪ٛ‬سِٔٔ بٌٕٔ‪ ٟٔٛ ٝٚٔٛ‬طٕث ٖ‪ٛ‬دا ػا دأا‪ ٟ ٝ‬ػاب‪َ ٜ‬اشدٔ لا‪1618/9/26 ٛ‬ص‬
‫ث‪ٛ‬ي ٌ‪ ٟ ٜ‬ػب‪( ٜ‬ط‪ٛ‬سأ) وؤسَشا ب‪ٛ‬ثٗ‪ ٟٔٛ ٜ‬ث‪ٛ‬ي ٌ‪ ٛ‬د‪ٚ‬بٕاٖ‪ ٛ‬ف سط‪ٞ ُ َٛ‬اص ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ػٗ ل‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌٛ‬خؤٖ ُ بٍَّٗ بؤ‬
‫عٕمس ٌٗٗ‪ ُٞ َٛ‬طٍٕس‪ ٝ‬ػ س‪ٚ‬صٔٔس دٖ س‪ ٝ‬بكشٖت‪ ٞ‬ط‪ٛ‬الو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬بؤ ‪ ٟٔٛ‬س دٗ ٌ‪ َٛ ٝٛ‬ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طاب‪ ٜ‬صٖا س‪ٚ‬ق‪ ٜ‬ػإٍٖ‪ٛ‬‬
‫(‪)18‬‬
‫ثرياص‪ ُ َٚ‬دٍٖ‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌ ٛ‬رٖش د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ُ َٛ‬دابني بكشٖت‪.‬‬
‫ب‪ٛ‬دسٖزاٖ‪ٕ ٜ‬اسط‪ٛ‬دط ه ِا‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ٟ ٜٞ‬رياٌا‪ ٜ‬طا‪ٔٛ‬س‪ٚ‬قشَٖ َؤطاح بإُٔ لا‪ ٛ‬سٖا‪ٖ ٜ‬ا‪َٗٛ‬ب‪ٜٞ‬‬
‫ٖ‪َٛ‬طشقٍ‪ ٜ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ٌ َٚ‬ذا‪ ،‬دط‪ ٛ‬ل‪ ٝٚٔٛ‬وري‪َٕٚ‬سد‪َٚ‬ا ٌٗؽ ل‪ٌٕٗٛ‬خؤٖ ٌاذا ٌ قا‪ٛ‬ب ‪ ٞ‬درب‪ٖٛ‬ا‪ٛ‬ك بإُٔ‪ ،‬ػا‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فو ُ‬
‫ٌ ِ‪ٌٛ ٜ ٛ‬بٕٔ‪ٌٕ َٛ ٚ‬طٕٖٗ‪ٛ‬ق‪:ٜ‬‬
‫"ِ‪ٛ‬س ٖ‪ َٔٛٛ‬ل‪ ٛ‬الٖ‪ َٚٔٛٛ‬بؤ خؤ‪ ٟ ٝ‬آل‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤٖ‪ِٛ ٜ‬لَكشدبٕٔ‪ ٞ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س دٌٔذٔ قشاثك‪َٛ ٜ‬ر‪َٗ ٞ‬إاُ د‪ٚ‬رٖا ‪،‬‬
‫(‪)19‬‬
‫ل‪ ٛ‬خٕا ب‪ٖٛٛ‬ك صاٌني ب‪ ٔٛ‬الٔ‪ ِٗ ٚ‬دؤس‪َٗ ٚ‬ؼٗك‪ ٜ‬دٖك‪ ُ ٖٛ‬ل‪ٌٕٗ ٛ‬اُ دا ٌٗٗ‪."ٛ‬‬
‫دط‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فو ُ‪ٟٛ( ،‬مح‪ٛ‬د‪ ٝ‬خ ٌ‪ )ٜ‬ػ عري‪ٌٛ ٝ‬ق‪َ ٜٖٚٔٛ‬إسدٖؽ د‪ٚ‬سد‪ ٝ‬دلَا‪ ٜ‬خاؤ‪ ٝ‬د‪ٚ‬سبشِٖإ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬د‪ٚ‬طات‬
‫ٌ َؤَ‪ ٜ‬ورياٌ‪َٕ ٜ‬سد ل‪ ٔٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ٛ‬دا‪ ،‬د‪ٚ‬لَ‪-:ٜ‬‬

‫(‪ -)16‬سِ‪ٚ‬فٗق ط بري‪ِٛ :‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.144-143‬‬


‫(‪ٌٛ -)17‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.35‬‬
‫(‪ٌٛ -)18‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪ِٛ :‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.36‬‬
‫(‪ -)19‬ػ‪ٛ‬س‪ٚ‬فٍ و‪ٚٞ ،ٛ‬سطٗشِاٌ‪ِٛ ٜ‬راس وَٕشٖ ٌ‪ٌٛ ،ٜ‬د‪ٛ‬ف‪ ،1972 ،‬ه‪.36-35‬‬

‫‪12‬‬
‫ط‪ٛ‬س د‪ِٛ ٝ‬بٕٖ و‪ٟٗ ٛ‬ب ‪ٛ‬ك‬
‫ظٗكشا بكشا و‪ٍٟٗ ٛ‬لٗ د‪ٚ‬ك‬
‫سِاً‪ ٞ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬ق‪ٛ‬و و‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬وٗ ُ رو‪ٛ‬سا د‪َٚ‬شد خٕالو‪ٜ‬‬
‫ق‪َٛ‬ىٗن دَش و‪ ٛ‬دَٖ‪ٞ‬د‪ٔٚ‬ل‪ٛ‬ت‬
‫( ‪)20‬‬
‫ق‪ٛ‬سظٗن دَش و‪ ٛ‬عمي‪ ٞ‬سٗكى‪ٛ‬ت‬

‫ِ‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬مح‪ٛ‬د‪ ٝ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬ػٍٕٖٗك‪ ٜ‬قشدا ف‪ٛ‬سؤٕٖ‪ٛ‬ق‪-:ٜ‬‬


‫ٍِذ‪ ٝ‬ر ػ‪ٛ‬د ع‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ك‪ٕٖٛ‬سُ‬
‫‪ٌٛ ٟٔٛ‬ذ ر وٍ‪ٛ‬ق‪ ٌٛ ٜ‬فٕٔسُ‬
‫‪ٟٛ‬ظ كري‪ٚ‬ت‪ٟٛ ٞ‬ظ عٕلٕٔ‪ِٗ ٝ‬ى‪ٛ‬ت‬
‫بٕٔ و ٌٗع‪ ٜ‬س‪ٛ‬وم‪ ٜ‬ب س‪ ٝ‬وٍٍ‪ٛ‬ت‬
‫ل‪ ٔٛ‬ثٗكع‪ِٛ ٛ‬و‪ ٜ‬ب‪ ٜ‬ق َ‬
‫(‪)21‬‬
‫دا‪ٟٗ‬ي ق‪ٛ‬و‪ٛ‬سِٔد‪ٞ‬ػٗل َ‬
‫ب‪ ًٛ‬ػٕٗ‪ ٖٛٚ‬طٗ ٌ‪ ٜ‬خٗآلٖ‪ٛ‬ق‪ ٜٞ‬دٔٔ ب‪ٛ‬س‪ َٜٚ‬صٖ ٌٗك‪َٕ ٜ‬ػٍذ‪ ٝٚ‬ل‪َٖٛ ٛ‬وظبٍ‪ٌٛ ٜ‬ق‪َٕ ٝٚٔٛ‬سد دأ‪.ٚ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ث ه ِ‪ٛ‬ؤٕ ‪ ٟٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِٔ ومىالٌ٘ ٖ‪ ٝٛ‬عٕمس ٌ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬ف‪َ ٌ ُٞ َٖٛٔٛ‬ؤَ‪ ٜ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ ُ َٚ‬لا‪ٌٗ ٛ‬إاُ خؤٖ ٌاذا‪،‬‬
‫َٕسدطب ُ ِ‪ٛ‬س‪ٞ‬ا ب‪ ٛ‬ث س ‪ ٛ‬ث س ‪ ٜٖٛ‬و ٖ‪ ٞٚٔٛ‬ق د‪ ِٚ‬ت ومىالٌ٘ ٖ‪َٛٛ‬ؾ صٖا قش ثا‪ٛ‬س‪ ٝٚ‬د‪ٚ‬طا‪ٌٛ‬ذ‪ .‬با‪َٕٛ‬سق‪ ٜ‬با سٔ‬
‫داخ‪ َ ٟٔٛ ٜ‬ق‪ ٛ‬ب‪ٌٛ ًٛ‬ذ خ لَ‪ ٛ‬د‪ٚ‬قٕاٌني غ‪ ٍٖٛٛ‬سِٔٔ‪:‬‬
‫ٖ‪:ًَٛٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ت ِ‪ٔٛ‬لَٗ ُ د‪ٚ‬دا ب‪ِٛ ٛ‬س ػٕٗ‪ٖٛٚ‬ك ب٘ د‪ٚ‬طت ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕسدطب ٌذا بطاشُ ‪ ٞ‬بٗو‪ٌٛ‬ا‪ ٛ‬رٖاش ‪ٛ‬لَا‪ًٛ‬‬
‫سِ‪ ٝٔٚ‬خؤٖ ُ‪ ،‬بؤ ‪ ًٟٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طب‪ٛ‬ؾ ل‪ٛ‬ػكشٖ ُ د‪َٚ‬شد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س‪ ،ٝ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ٌٗ َٚ‬ا ُ د‪ٚ‬خظاب‪ ٛ‬رٖاش فا‪ٛ‬سو ُ سِ‪ٔٚ‬اٖا‪ٜ‬‬
‫خؤٖ ُ‪ ٞ‬د‪َ ُ ٖٚ‬شدُ ب‪ٛ‬طز ٖ‪َٛ‬رت‪ ٝ‬دا ق‪ٌٛ ٌٛ‬ت ‪ٌٟٛ‬ذاو‪ٖٛ ٌٜ َٛ‬ك خٗضاٌٗ ُ ل‪ ٛ‬در‪َٖٛ ٝ‬رت ِ ُ د‪ٚ‬دا‪.‬‬
‫دٔٔ‪:ًٚ‬‬
‫ل‪ِٛ ٛ‬ؤٕ ثٗكذاداٌ‪ٌ َٛ‬ذا ب‪ٛ‬ػٗك‪ ٜ‬طش ٌط‪ِٗ ٜ‬ض‪ِٛ ٌٜ َٚ‬سدٔٔال ل‪ ٛ‬خٗمَ‪َٕ ٌٜ َٛ‬سد ثٗكاذ‪ٍِٗٚ‬شا‪ِٗ ،‬اض‪ ٝ‬وشاٖا‪ٜ‬‬
‫َٕسد قٕػ‪ ٜ‬ل‪ ُٕٞٔ ٔ ٌ ٛ‬ساطٕٖضاُ د‪ٚ‬بٕٔ‪.‬‬
‫طٗٗ‪:ًٛ‬‬

‫(‪ٟٛ -)20‬مح‪ٛ‬د‪ ٝ‬خ ٌ‪ :ٜ‬و‪ ًٛ‬صَٖ‪ٚٔ ،‬سطٗشِاٌ‪ ٜٞ‬لٗكؤلٍَٗ‪ِٛ :ٝٚٔٛ‬راس‪ ،‬ث سٖع‪ ،1989 ،‬ه‪.23‬‬
‫(‪ِٛ -)21‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪22‬‬

‫‪13‬‬
‫َٕسدطب ُ خؤ‪ ٝ‬بٕٔ ب‪ َٖٗٛ ٛ‬ل‪ ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ ٌٜ َٛ‬ثٗكاذا داٌا‪ِٗ ٜ‬اض‪ ٚ‬ا‪َٛ‬ذاس‪ِ ٌٜ َٚ‬ا‪ٛ‬سدٔٔ الٔ صاسبا‪ ٝٛ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ٚ‬‬
‫ط‪ٔٛ‬س‪ ُ َٚ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س خ َ‪َٕ ٜ‬سدطب ُ سِٖٔٔا ُ د‪ٚ‬دا‪ ،‬لا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬دم و‪ ٜ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ٌ َٚ‬ذا ػا س‪ ٞ‬دّٖا ق‪َ ٜ‬إسد ‪ٖٞ‬اشاُ د‪ٚ‬بإٔ‪ٞ‬‬
‫(‪)22‬‬
‫ط و ٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ق آلُ د‪ٚ‬بشا‪ ٞ‬صٖ ٌ‪ ٜ‬طٗ ٌٗؼ‪ ٜ‬صاس لٗذ‪َٔٛٚ‬ت‪.‬‬
‫ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ِ‪ٛ‬ؤٕ ‪ٟٔٛ‬اٌ‪ٛ‬ػذا ل‪َٕٛ‬سدطب ٌذا ‪ٌٛ‬ذَٖ وريٌؼٍٗ‪َٕ ٜ‬سد‪ِٛ ٝ‬بُٕٔ َا‪ٟ ٛ‬ا‪ ٔٛ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ ٚ‬خٍٕٖ ٖٔ ٌا‪ٔٛ‬‬
‫ٌ‪ٛ‬طٗ ط‪ٛ‬ق‪ ٜ‬قٌٕذٔ قٗز‪ ٝ‬و‪ٛ‬سَ‪ٛ‬صٖ‪ِٛ ٜ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ت ٌ‪ٌ ٖٛ‬بٕاٌ٘ وريٌؼٍٗ‪ ُ َٛ‬ل‪ ٔ ٌٛ‬ب‪ٛ‬سُ َ‪ٔٛ ٛ‬اس‪ ٝٚ‬ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤ ٖ‬
‫ٌٗىض‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤ‪ ٝ‬خؤٖ ُ ث ساطابرٕٔ ‪ .‬لا‪ ٔٛ‬خ‪ٛ‬ب قا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬خب‪ٛ‬دا قٕاٌٗرٕٖا ُ ق‪ٛ‬وا‪ ٌٜٛ‬فا‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖ‪ٖ ٜ‬ا ُ باؤ ا‪ٌٛ‬ذ‬
‫ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬دٔاقشٖؽ دسٖز‪ ٚ‬ثٗرذ‪.ُٚ‬‬
‫‪َ ٌ ٟٔٛ‬ؤَٗ‪ٌٕٗ ٝٛ‬اُ ط‪ٛ‬سَشد‪َ ٌٜ َٚ‬إسد‪ ٞ‬طٗ طا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬فشأاإاصاٌا‪ ٞٛ‬داطريَ‪ٛ‬ساٌا‪ ٝٛ‬عٕمسا ٌ‪ٟ ٜٞ‬رياٌا‪ ،ٜ‬قا‬
‫َؤق ٖ‪َٖٛٛ ٌٕٝٚٗ ٜ‬و‪ ٜ‬ط‪ٛ‬د‪ٌ ٝٚ‬ؤصد‪ٖٛٚ‬وٗؽ دٔٔا وريٌؼٍٗ ٖ‪ٛ‬ق‪َٕ ٜ‬سد‪ َٛ ٝ‬بؤق ُ بٕٔ ب‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬اً بٕٔ‪.‬‬

‫(‪ٌٔٛ -)22‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.21‬‬

‫‪14‬‬
‫دووةم‬
‫كوزتةيةك سةبازةت بة ذيانى شا عةباس‬
‫ع‪ٛ‬ب غ َٕسِ‪ ٝ‬حم‪ٛ‬و‪ٛ‬د خٕدا ب‪ٌٛ‬ذ‪َٕ ٚ‬سِ‪ ٝ‬ق‪ِٛ‬ى ط َٕسِ‪ٟٗ ٝ‬ظاى عٗن َإسِ‪ ٝ‬س‪ٖٛ‬اذ‪ٚ‬س َإسِ‪ ٝ‬دٌٕ‪ٖٛ‬اذ َإسِ‪ٝ‬‬
‫‪ ٟٗ‬اِٗي َٕسِ‪ ٝ‬خٕاد‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ط َإسِ‪ ٝ‬طا‪ٛ‬دس‪ٚ‬ددَٖ َإسِ‪ ٝ‬ػاٗ طا‪ٛ‬فٗ‪ٛ‬دَٖ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬سد‪ٚ‬بٗم‪ٖ ٜ‬ا‪ ٛ‬لا‪ٍٖ ٝ7 ٛ‬ا ٖش‪1571 ٝ‬ص‬
‫ل‪ٛ‬ػ س‪ِٛ( ٝ‬سِات) ل‪ٛ‬داٖ بٕٔ‪ٌٚٔ ٌَٛ ،ٚ‬ذ‪ ٝ‬سكٕو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خؤساط ُ بإٔ ل‪ َٔٛ‬قا‪ٛ‬دا‪ َ ،‬قٗا حمىاذ خإدا ب‪ٌٛ‬اذ‪ٟ ٚ‬ا‪ًٛ‬‬
‫(‪)23‬‬
‫َٕس‪ ٝٚ‬ل‪ٛ‬داٖ بٕٔ ب‪ ٛ‬ػ ق‪ِٛ‬ى طر‪ ٜ‬ساط‪ٌ ٖٛ‬ذ َ‪ٖٔ ٌٛ‬ك‪ ٜ‬بؤ ِ‪ٛ‬لَرزٖش ‪ٖٟٔٛ ٞ‬ؽ ٌ ٔ‪( ٌ ٝ‬ع‪ٛ‬ب غ)‪.‬‬
‫ػ ع‪ٛ‬ب غ َ‪ٛ‬ل‪ٌٕٗٛ‬اُ ط آلٌ‪1629 -1587( ٜ‬ص) ف‪ٛ‬سو ٌش‪ٔٚ‬اٖ‪َ ٜ‬شدٔٔ‪ ،ٚ‬داٖكا‪ٌ ٜ‬ا ٔ‪( ٝ‬وّاذ عمٗا ) َضا‪ ٜ‬واري‬
‫ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪ٞٝ‬اىل و صٌذ‪ٚ‬ساُ بٕٔ َ‪ ٛ‬سِ‪ٛ ٚ‬لَ‪ َٜٛ‬بؤ ط‪ٛ‬س ‪ٔٛ‬او‪ٛ‬دَٖ د‪ٚ‬ط‪ٛ‬سِٖب‪ )24(،ٚٔٛ‬ػ ق‪ِٛ‬ى طا فا‪ٛ‬سو ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬سَاشد‬
‫َ‪ ٛ‬حم‪ٛ‬و‪ٛ‬د خٕدا ب‪ٌٛ‬ذ‪َٕ ٔٚ‬سِ‪ ٌٜ َٚ‬دط‪ ٛ‬ل‪( ٛ‬س‪ٛ‬وض‪ ٚ‬وريصا) باشِاُ باؤ ػارياصٔ برٍا‪ ٛ‬فا‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬ا‪ٟ ٝ‬ا‪ ٔ ٌ ٔٛ‬ا‪ٖٔٛٛ‬‬
‫س‪ٛ‬وض‪ ٚ‬وريصاػ‪َ ٜ‬شد‪ٞٚ‬اىل خٕساط ُ َ‪ٛ‬ق‪ٛ‬و‪ِٛ ٌٜٛ‬ػت ط أل بٕٔ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً حم‪ٛ‬و‪ٛ‬د خٕدا ب‪ٌٛ‬ذ‪ ٔٚ‬رٌ‪ َٝٛٛ‬دأاٖا ُ لا‪ٛ‬‬
‫( ‪)25‬‬
‫ػ ق‪ِٛ‬ى ط َشد َ‪ ٛ‬ع‪ٛ‬ب غ وريصا ل‪ٛ‬ػٍٕٖ‪ ٜ‬دابٍٗت ‪ٖٟٔٛ‬ؽ ب‪ ٔٛ‬دأاَ سٖٗ‪ ٛ‬سِاص‪ ٝ‬بٕٔ‪.‬‬
‫َ قٗ ضلَر ػ‪ِٗ ُ َٛ‬شػاٗ ُ َاشد‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س َؤػاك‪ ٜ‬ػا ِ ٌ‪ ٝٛ‬حم‪ٛ‬وا‪ٛ‬د خٕداب‪ٌٛ‬اذ‪ ٔٚ‬رٌا‪ ٛ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلقذاس‪ُ َٖٛٚ‬‬
‫َٕػت‪ ٞ‬ل‪ٛ‬دٔا‪ ٝ‬صدمري‪ٖٛٚ‬ك ثٗالُ طٗشِاُ حم‪ٛ‬وا‪ٛ‬د خٕداب‪ٌٛ‬اذ‪َ ُ ٖٚ‬ا‪ ٌٛ‬سطريَشدٔ ع‪ٛ‬ب طا‪َٕ ٜ‬سِٖا ُ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬سق‪ٛ‬خب‪ٜ‬‬
‫( ‪)26‬‬
‫ػ ِ ٌ‪ ٛ‬داٌ َ‪ٛ‬ق‪ٛ‬و‪ )17( ٌٜٛ‬ط أل بٕٔ‪.‬‬
‫ػ ع‪ٛ‬ب غ ب‪َٛ ٛ‬ط ٖ‪ٛ‬قٗ‪ ًَٛ َٜٛ‬ق‪ٛ‬دشٔب‪ َ ٌ ٔٛ‬و داد‪ٌٚ‬شٖت‪ ،‬دأل س‪ٚ‬ق‪ ٞ‬قٌٕذ س‪ ٔٔٚ‬بآ ب‪ٛ‬ص‪ ٜٖٚ‬بٕٔ ٌ‪ٛ‬ك ق‪ٌّٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ساوراا‪ٛ‬س ب‪ٛ‬خاا‪ٛ‬لَك‪ ٜ‬باا‪ٛ‬لَكٕ ب‪ٛ‬ساوراا‪ٛ‬س باا‪ ٛ‬بااشأ َاإسِٔ ‪ٟٔٛ‬اٌاا‪َٛ ٝٛ‬طاا‪ٛ‬س ب‪ٛ‬بٍ‪ٛ‬و لَ‪َٛ‬اا‪ ٝٛ‬خااؤ‪ ٝ‬باإُٔ‪ٖ ،‬اا‪َٗٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬خ طٗ‪ٛ‬ق‪َٛ ًٟٛ ٌٜ َٛ‬ط ٖ‪ٛ‬قٗ‪ِٛ ٛ‬لَكؤلَني‪َٖٕ ٞ‬شَشدٌ‪ ٝٔ ٜ‬طٕو ُ ىل َشأاُ بإٔ باآ دٗا ٔاص‪َ ٝ‬اشدُ لا‪ٌٕٗٛ‬اُ‬
‫خ‪ٛ‬لَك‪ٟٔٛ ٜٞ‬اٌ‪ ٝٛ‬ط‪ٛ‬س ب‪ ٛ‬بٍ‪ٛ‬و لَ‪ َٝٛٛ‬بُٕٔ‪ ،‬بآ طٕو ُ َٕػ ‪َٖٕ ٞ‬شَشدٌ‪ ٜ‬وٍذاأل‪ ٞ‬ػ صاد‪ ُ َٚ‬ق ‪ َ ٟٔٛ‬ق‪ ٛ‬ل‪ٌٕٗٛ‬‬
‫(‪)27‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ٌ َٖٛٔٛ‬ذا ػبٗك‪ ٜ‬ب ٔبٕٔ ِ‪ٛ‬وٗؼ‪َ ٌ ٛ‬ؤَ‪َ َٗ ٜٞ‬آ ل‪ ٌٕٗ ٛ‬ػ صاد‪ٌ َٚ‬ذا ِ‪ٛ‬بٕٔ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕسط‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلت‪.‬‬
‫ػ ع‪ٛ‬ب ط‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ِٛ ٝٔٛ‬وٗؼ‪ ٛ‬ل‪ٞٛ‬اٌ‪ٕ ٝٛ‬اس د‪ٔٚ‬س‪ ٞ‬خ‪ٛ‬لَك ٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ب‪ ٛ‬بٍ‪ٛ‬و لَ‪ َٝٛٛ‬ب‪ٛ‬طٕو ُ بٕٔ‪ ،‬بؤٖ‪ ٛ‬د‪ٚ‬بٍٗني‬
‫قٌٕذ‪ ٞ‬قٗزقشَٖ طٗ ط‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س طٕوا ُ ىل َاشأاُ با‪َ ٛ‬ا س ٍِٗا ٔ‪ٟ ٚ‬ا‪ٖٔٛ‬ؽ َإٖش َاشدُ بإٔ‪ ،ٚ‬طا‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ‪ٟ‬ا‪ًٛ‬‬
‫َشد‪ ٖٝٛٚٔٚ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س ب‪ ٛ‬بشاَ ٌ‪ ٜ‬خؤ‪ ٝ‬ب‪ َ ٛ‬س ٍِٗ ٔ‪ٟٔٛ ،ٚ‬اٌٗؽ (ابٕ ق ل وريصا‪ ٞ‬ق‪ِٛ‬ى ط وريصا) بُٕٔ‪ٞ،‬اق‪ ٛ‬لا‪ٔٛ‬‬
‫َ ق‪ ٝٛ‬ط لَ‪1587 ٜ‬ص د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ط شق‪ ٛ‬د‪ٚ‬طت ٖٔ ُ َاؤلَ‪ٟٛ ،ٜ‬وا‪ٛ‬ؾ ‪ٟ‬ا‪ ٚٔٛ‬د‪ٚ‬ط‪ٖٛ‬ا‪ٌٗٛ‬ت َا‪ٟ ٛ‬ا‪ ًٛ‬ػا ٖ‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬س لا‪ٛ‬‬

‫(‪ -)23‬د‪ .‬بذٖع حمىذ مجع‪ :ٛ‬الؼ ٓ عر غ الكرري‪ ،‬برئت‪ ،1980 ،‬ص‪.17 :‬‬
‫(‪ -)24‬حمىذ ٔؿ ‪ ٜ‬أبٕ وغم‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.224‬‬
‫(‪ -)25‬بذٖع ستُد مجع٘‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.8‬‬
‫(‪ -)26‬ن زٍ بس‪ٚ‬نًُ ٕ‪ :‬تأز‪ٜ‬ذ ايػع‪ٛ‬ب األضالَ‪ ،١ٝ‬تسمج‪ ١‬بٓ‪ ١ٝ‬أَني ى زع‪ َٓ ،‬ايبعًبه‪ ،٢‬ط ‪ ،14‬يبٓ ٕ‪ -‬ب ‪ٚ‬ت‪ ،2000 ،‬ف‪.502 :‬‬
‫(‪ -)27‬بذٖع حمىذ مجع‪ :ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.20‬‬

‫‪15‬‬
‫ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ٔ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬طٕو ُ بٕ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬أل د‪ٔٚ‬س‪ ٞ‬ب‪ٛ‬سٖذا‪ )28(.‬ػ ع‪ٛ‬ب غ ‪ ٟٔٛ‬طٗ ط‪ٛ‬ق‪َٛ ٝٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س بشاَ ٌ‪ ٜ‬ب‪ َٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٍِٗٚ‬ا‬
‫ب‪ِٛٛ‬و ُ ػٕٗ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س َٕسد‪َٚ‬ا ُ‪ ٞ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س‪ٚٞ‬ىل ع‪ِٛ‬اذ‪ ٝ‬خؤػاٗذا با‪ َٛ‬س‪ٍِٗ ٝ‬ا ٔ‪ ،ٚ‬باؤ منٌٕٔا‪( ٛ‬ؿا‪ٛ‬ف‪ٜ‬‬
‫وريصا)‪ ٞ‬دٔٔ َٕس‪ ٝ‬قش‪ِٛ ُ ٖٔ ٝ‬لَكؤلَذسا‪ ،‬دط‪ ٛ‬لا‪ٚٔٛ‬ؾ لا‪ ٛ‬طا لَ‪1615 ٜ‬ص دابشٖا س‪ ٝ‬ل‪ٛ‬طاٗذاس‪ٚ‬داٌ‪ٜٚٞ‬ىل ع‪ِٛ‬اذ‪ٝ‬‬
‫خااؤ‪( ٝ‬حمىااذ ب ا ش)‪ ٝ‬دا‪ ،‬دطاا‪ ٛ‬لاا‪َٛ ٝٚٔٛ‬طٗ طاا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬د‪َ ًٚ‬اإت َااشدُ‪ ٞ‬داثمَؤطااني‪ ٞ‬لاا‪ٔ ٌٛ‬بشدٌ‪ ٜ‬در باا‪َ ٛ‬اإسد‪ٞ‬‬
‫ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬طشقرٕٔ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬س َ‪ٟٛ ٛ‬و‪ٛ‬ؾ ِؤَ س‪ ٝ‬الٔاص بٌٕ‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬بٕٔ َ‪ٛ‬دٔا‪ ٝ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ ل‪ٛ‬د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ف‪ٖٔٛ‬ذا‬
‫(‪)29‬‬
‫س‪ٌٚ‬ط‪ ٜ‬دابٕٔ‪.ٚ‬‬
‫ػ ل‪ٛ‬ط لَ‪ 1607 ٜ‬ص ل‪ٛ‬الٖ‪ ُٛ‬دٖمٗك‪َٕ ٜ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬وَٕشٖ‪ِٗ ٚٔٛ‬شػ‪ ٜ‬د‪َٚ‬شٖب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طب‪َٕ ٜ‬ػبٍ‪ ،ٜ‬با‪ٛ‬آلً‬
‫سِصطا س‪ ٝ‬باإٔ‪ ،‬وا ٔ‪ )41( ٝٚ‬طا أل فاا‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖ‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬لَاا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ف‪َ ٝٔٛ‬ااشد‪ ،‬قا لاا‪َ ٝ19 ٛ‬ا ٌٌٕ‪ ٜ‬دٔٔ‪ٚ‬واا‪1629 ٜ‬ص‬
‫( ‪)30‬‬
‫ل‪ٛ‬ق‪ٛ‬و‪ )58( ٌٜٛ‬ط لَٗذا وشدٔ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚٞ‬طٗب‪ ٜ‬خؤ‪ ٝ‬ل‪ َ(ٛ‬ػ ُ) ب‪ٛ‬خ َٗ ُ طج سد‪.‬‬

‫(‪ِٛ -)28‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.22‬‬


‫(‪ -)29‬ا‪ .‬د‪ .‬ازبس‪ :ٟ‬تساث ى زع‪ ،‬بأغساف‪ ،‬تعس‪ٜ‬ب ستُد نٓ ْ‪ ٚ ٢‬آخس‪ ،ٕٚ‬ايك ٖس‪ ،1959 ،٠‬ف‪.194 :‬‬
‫(‪ -)30‬حمىذ ٔؿ ‪ ٜ‬أبٕ وغم‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ص‪.253:‬‬

‫‪16‬‬
‫سيَيةم‬
‫شويَهى جوطسافى قةآلى دمدمء دزوست كسدنى قةآل‬

‫‪ِٟٛٔٛ‬سٖى‪ٟٛ َٛ ٝٛ‬وشِا ب‪ٛ‬وَٕشٖ ُ ٌ ٔ د‪ٚ‬بشٖات خا َٗك‪ ٜ‬صاس با‪ٛ‬ثٗت‪ ٞ‬ب‪ٛ‬س‪َٚ‬ا‪ٛ‬ت‪ ٞ‬ب‪ٛ‬سِ‪ٛ‬و‪َٔٛ،ٛ‬قؤقا‪ ٛ‬ب ػإسٔ‬
‫ب ػٕس‪ ٝ‬سِارِ‪ٛ‬آلق‪ ٜٞ‬ب ػٕس‪ ٝ‬سِار‪ٔ ٟ‬ا‪ ٝ‬طؤىل‪ٞ‬سو‪ .ٜ‬ل‪َٛ‬ؤُ دا ‪ِٛ ًٟٛ‬سٖىا‪ ٛ‬با‪ٛ‬خ َ‪( ٜ‬وا د‪ ٝ‬بضإك) ٌ ٔبشأ‪،ٚ‬با‪ٛ‬آلً‬
‫‪ٟٛ‬وشِاَ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ػ‪ِٛ ٜ‬س‪ ٚ‬صاس‪ ٝ‬ث سٖضط (‪ٟ‬ؤطب ُ) ‪ ٟ ٝ‬صسب و ٌ‪ ٜ‬سِار‪ٔ ٟ‬أ َٕسدطب ٌ‪ٟٗ ٜ‬شاُ ثٗ دٍٖ‪ )31(.ٜ‬ػ س‪ٌٜ َٚ‬‬
‫(و‪ٛ‬ساك‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬مل غ‪ ،‬ب ٌ‪،ٛ‬ػٍؤ‪ ،‬الد ُ‪ٌٛ،‬ك‪ٛ‬د‪ٞ،ٚ‬سو‪ ،ٜ‬ط َٖ ‪ٛ‬آل‪ ،‬وّ ب د‪ ،‬بؤَ ُ‪ ،‬وٗ ٌاذٔأ‪ ،‬خ ٌا‪ ٔٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬ػات)‪ٞ‬‬
‫ػٍٕٖ ٌ‪ ٜ‬قش‪ ًٟٛ ٝ‬طٍٕس‪ ٚ‬د‪ٚ‬طشٖب‪.ٚٔٛ‬‬
‫‪ِٛ ًٟٛ‬سٖى‪ٌٛ ٛ‬ذ صدمري‪ ٚ‬ػ خٗك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬خت‪ ٞ‬د‪ٚ‬ػب‪ ٜ‬ث ُ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬سَٖ‪ ٞ‬سِٔب س‪ ٝ‬ل‪ٛ‬خؤ طشقٕٔ‪ .ٚ‬ب‪ٛ‬دسٖزاٖ‪ ٜ‬وٗازٔٔ‪ٝ‬‬
‫وشاظ ٖاا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬رٖ ا ُ لاا‪ ٔ ٌ ًٛ‬اا‪ِٛ ٖٛٛ‬بٕٔ‪ِ،ٚ‬اا‪ٛ‬صاساُ ط ا ه باا‪ٛ‬س لاا‪ ٛ‬صاٍٖٗاا‪ ٚٔٛ‬داٌٗؼاابٕاٌ‪ٟ ٜ‬اا‪ِٛ ًٛ‬سٖىاا‪ ٛ‬ف‪ٛ‬سِاا‪ٌٛ‬ء‪ٞ‬‬
‫ػ سطب ٌٗٗ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خؤٖ ُ ٌ طٕٗ‪ ٔٚ‬بٍٗ قٗ ُ ٌ ٔ‪ ٖٛٛ ٔ ٌ ًٟٛ )32(.ٚ‬ط‪ٛ‬ىل ػٍٕٖ‪ٔٛ‬اس‪َ ٝ‬اؤٌ‪ ٜ‬قٗا دا ب‪ٛ‬س ا ٔ د‪َٚ‬ا‪ٖٔٛ‬ت‪.‬‬
‫َ‪ َٜٖٛ ٛ‬ل‪ٔٛ‬اٌ‪ ٛ‬ػٍٕٖ‪ٔٛ‬اس‪َ ٝ‬ؤٌٍٗ‪ٛ ( ٝٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً)‪.ٚ‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً د‪َٖٔٛٚ‬ب‪ ٛ‬ب ػٕس‪ ٝ‬ػ س‪ٔ( ٝ‬سو‪ ٔٚٞ)ٜ‬ب‪ٛ‬دٔٔ ط‪ ٜ‬فشط‪ٛ‬خ (ٔاق‪ٌ ٛ‬ضٖك‪َ18 ٝٛ‬ي) لٗ‪ ٜ‬دٔٔس‪ٛ ،ٚ‬آل‪ٝ‬‬
‫دوذً ل‪ ٝٛ ٔ ٌٛ‬ق‪ٛ‬سط‪ٚٔٛ‬سِ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕٖٗك‪ ٜ‬بمٍَذ دسٔطت َشأ‪ )33(،ٚ‬ل‪ٌٕٗٛ‬اُ وا‪ ِٛ‬ب دٔ‪ٞ‬سو‪ ٜ‬دا‪ ٞ‬ل‪ٛ‬ق‪ٌٗٛ‬ؼات طٌٕاذ‪ٝ‬‬
‫(ب الٌر)(‪ )34‬صدمري‪ ٚ‬ػ خٗك‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سفشأاُ ِ‪ِٛ َٛ ٖٛٛ‬سدٔٔ لٕقك‪ َٕٝٗ ٝٛ‬دوذً‪( ٞ‬مجذي) ل‪ ٔٛ‬صدمري‪ ،ُٖٛٚ‬ل‪ٛ‬ق‪ٌٗٛ‬ؼت‬
‫‪ ًٟٛ‬دٔٔ َٕٗ‪ٚ‬دا سِٔب س‪( ٝ‬ب ساٌذٖض) ٖ ُ (ب ساٌذاص) َا‪ ٛ‬سِٔبا سٖك‪ ٜ‬دإاُ‪ٛ ٞ‬ػا‪ٌٛ‬ط‪ ٛ‬قٗذ‪ٚ‬ثا‪ٛ‬سِٖت‪ ،‬ب‪ٛ‬د‪ٚ‬ػاب‪ٜٞ‬سوٗذا‬
‫( ‪)35‬‬
‫د‪ٚ‬سِٔات ‪ ٞ‬ل‪ٛ‬طٌٕذ‪( ٝ‬درياُ) د‪ٚ‬سِرٖب‪ ٛ‬د‪ٚ‬سٖ ‪ٞ ٝٛ‬سوٕٗ‪.ٚ‬‬
‫‪ٛ‬آلَ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕٗ‪ ٝ‬دوذً دسٔطت َشأ‪ َٜٖٛٛ ٔ ٌ ،ٚ‬ػ خ ٔ‪ ٝ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬د‪ٚ‬طشٖب‪ ٛ‬خؤ َ‪ ٛ‬ق‪ ٌّٛ‬ل‪ٛ‬ال‪ ٝ‬سِارِ‪ٛ‬آلت‪ٞ‬‬
‫سِار‪ٔ ٟ‬اٖ‪ ٚٔٛ‬سِٖط‪ ِٖٛٛ ٛ‬بضٗب‪ ٖٔٚٔٛٔ ٌ ٛ‬بؤ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سبك‪ .ٝٔٛ‬ال‪ ٝ‬ب َٕسٔ ب ػٕس‪ ٝ‬ب‪ٛ‬ق ػ‪ ٛ‬با‪ٛ‬سد‪ ٝ‬طا ف‪ٖ ٞ‬ا‪ٛ‬ك ث س ا‪ٛ‬‬
‫( ‪)36‬‬
‫طريأ‪ ٌ َٛ ٚ‬قٕاٌشٖت ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬سٖ ٌذا قٗج‪ٛ‬سٖت‪.‬‬
‫ػٍٕٖ‪ٛ ٜ‬آل ‪ ٝ‬دوذً صاس ط‪ٛ‬خب‪ ٔٛ‬دٔروَ ٌا قٕاٌ‪ ٜ‬ب‪ ٟٛ‬طا ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬طاب‪ ٜ‬ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬سدا بطشٖات‪ .‬ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طاب‪ ٜ‬با‪ٛ‬سطش‪ٝ‬‬
‫ل‪ٛ‬خؤ َشدُ‪ ٞ‬خؤث ساط ل‪ ًٛ‬ػٍٕٖ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬خب‪ٛ‬دا دسٔطات َاشأ‪ٟ .ٚ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ د‪ٖٚ‬ضاٌا‪ٟٛ ٜ‬طا‪ٛ‬س ‪ٛ‬آلٖا‪ٞ َٜٛ‬اٌا‪ٛ‬بٗت‬
‫ٌ قٕاٌٗت خؤ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬د‪ٚ‬طت ػ آلٔ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٌٜ َٚ‬عٕمس ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬الٖ‪ٛ‬ك‪ ٞ‬سِأٔ سِٔت‪ ٞ‬ل‪ٛ‬ػكش َٗؼ‪ ٜ‬ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬ل‪ٛ‬الٖ‪َٜٛ‬‬

‫(‪ -)31‬سظني سٕصٌ‪ ٜ‬وَٕشٖ ٌ‪َٕ :ٜ‬سدطب ٌ‪ ٜ‬وَٕشٖ ُ‪ ،‬ه‪.1‬‬


‫(‪ -)32‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖ‪ ٜ‬وَٕشٖ ُ‪ ،‬بغذاد‪ ،1992 ،‬ه‪.10‬‬
‫(‪ِٛ -)33‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.73‬‬
‫(‪ -)34‬ب الٌر‪ :‬طٌٕذٖك‪ ٜ‬بضَٕ‪ ٔٛ‬د‪َٖٔٛٚ‬ب‪ ٛ‬ب ػٕس‪ٞ ٝ‬سوٕٗ‪.ٚ‬‬
‫(‪ -)35‬حمىٕد ثذساً‪ :‬متذُ وّ ب د‪( ،‬قّشاُ‪ ،)ٓ 1362 ،‬ه‪.41‬‬
‫(‪ -)36‬ع‪ٛ‬صٖض ‪ ٟٗ‬اِٗى‪ٛ :ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ ،‬ثو ٌ‪ٟٛ ٝٛ‬سرٌء‪( ،‬وّ ب د‪ ،)ٓ 1348 ،‬ه‪.17‬‬

‫‪17‬‬
‫قش‪ ،ٚٔٚ‬بج سٖضٖت؟ ٌٕك‪ ًٟٛ ٛ‬سِارط س‪َٕ ٚ‬سدطاب ُ ب‪ٛ‬طؼاب‪ ٜ‬و‪ٖٛ‬اذاٌ‪ ٜ‬ومىالٌا‪ ٞ ٜ‬ب‪َٖٛٛ‬اذاداٌ‪ِ ٜ‬ا‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫عٕمس ٌ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬بٕٔ‪ ،‬ب‪ٛ‬ق ٖر‪ٛ‬قٗؽ ‪ ٖٝٛٛ ٔ ٌٟٔٛ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آل ق‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وري خا ٌ‪ ٜ‬قٗا دا بإٔ ٌضٖكا‪ ٛ‬طإٍس‪ِ ٝ‬ا‪ٛ‬سدٔٔ‬
‫د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ت بٕٔ‪.‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬ػ ق‪ِٛ‬ى طا ‪ِ ٞ‬ا‪ٛ‬ساَ ٌ‪ٟٗ ٜ‬ظاى عٗن واريصأ ػا حمىذ‪ ٝ‬خإدا ب‪ٌٛ‬اذ‪ٝٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬دا‪ِٛ ،‬س ؤٌ‪ ٜ‬بٕٔ قإاٌ‪ ٜ‬طإٍس‪ ٔ ٌ ٝ‬ا‪ َٝٛٛ‬خاؤ‪ ٝ‬بجا سٖض‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ِٛ .ُ ٌٗ َٚ‬س ا‪ٌٛ‬ذ‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س‪ ٝ‬باؤ‬
‫ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬ػؤسِ ٌ‪ٛ‬د‪َٚ‬شد‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً َ سٖك‪ ٜ‬د‪َٚ‬شد ِ‪ٛ‬وٗؼ‪ ٛ‬خٕد‪ ٝ‬ػ ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬لَذا ب‪ ٜٞ‬خؤ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬الٖ‪ٌٛ‬طش‪ ٝ‬ػا ٌٗؼا ُ‬
‫د‪ٚ‬دا‪ .‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػذا ب ؾ ػ س‪ٚ‬صا‪ ٝ‬طٗ ط‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ػ ٖ‪ٟٗ ٌٜ َٛ‬شاُ بٕٔ بٕٔ‪ ٞ‬ب ٔ‪ٚ‬سِ‪ ٝ‬ث‪ٌ ُ ٖ ٜ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ .‬د‪ٖٚ‬ضاٌا‪ٜ‬‬
‫سِارٖ دادٖت ٌؤس‪ ٚ‬د‪ٚ‬ط ق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ٖٟٔٛ‬ؽ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬د‪ٚ‬سد‪ ٝ‬ورئ خ ٌ‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌ ٌٜ َٛ‬قاش‪َٕ ٝ‬سدطاب ُ د‪ ٚ‬اٗت‪ .‬إٌك‪ٛ‬‬
‫صٔلَي ‪ ٞ‬صاس‪ ٝ‬ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬ق د‪ ِٚ‬ت سِٔٔ ل‪ٛ‬صٖ د بُٕٔ دابإٔ‪ .‬بؤٖا‪ ٛ‬دأا‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ػا َاشد َا‪ٛ ٛ‬آلٖا‪ٛ‬ك دسٔطات بكا ت‪،‬‬
‫بااا‪ٛ‬بٗ ٌٕ‪ٟ ٝ‬ااا‪ٛ ٝٚٔٛ‬آلَااا‪ ٝٛ‬خاااؤ‪ ٝ‬خشاثااا‪ ٔٛ‬ػااإٍٖ‪ ٜ‬قٗا ا دا ٌ بٗبااا‪ٟ .ٚٔٛ‬ااا‪ ٚٔٛ‬بااإٔ دٔا‪ ٝ‬ثاااشغ‪ ٞ‬سِا ب‪ٛ‬ػا ا ٔ‬
‫س‪ٚ‬صاو‪ٌٛ‬ذ‪ٚٞٝ‬سطشقٍ‪ٟٛ ،ٜ‬وري خ ُ َ‪ٔٛ‬ق‪ ٛ‬دسٔطت َشدٌ‪ٛ ٜ‬آلَ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػٍٕٖٗ َ‪َ )18( ٛ‬ي ل‪ٛ‬ب ػإس‪ ٝ‬ػا س‪ٞٝ‬سو‪ٜٚٞ‬‬
‫بٕٔ‪ )37(.‬ل‪ٛ‬خ َ‪( ٜ‬ق‪ٛ‬سط‪ٚٔٛ‬سِ) ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕٖٗك‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سص ‪ٛ‬آلٖ‪ َٜٛ‬ق ص‪ ٝٚ‬با‪ٛ‬دلَ‪ ٜ‬خاؤ‪ ٝ‬داو‪ٛ‬صساٌاذ‪ )38(.‬با‪ٛ‬آلً طا‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت‬
‫ب‪ٛ‬وٗزٔٔ‪َ ٝ‬ؤٌرت‪ٛ ٟٔٛ ٝ‬آلٖ‪ ٛ‬سا‪ ٝ‬قش ِ‪ٖٛ‬ا‪َٛ ٛ‬ثٗ‪ٜٞ‬اٖا‪ ٛ‬ق‪ٛ‬وا‪ٟ ٌٜٛ‬ا‪ٛ ًٛ‬آلٖا‪ ٛ‬صاس لا‪َ ٚٔٛ‬اؤٌرت‪ ٔٚ‬ثٗؼارتٖؽ ِا‪ٛ‬س‬
‫ِ‪ٛ‬بٕٔ‪ ،ٚ‬طٕاٖ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬د‪ٔٚ‬س‪ ٝ‬ػ ٖ ٌ‪ ٜ‬ط ط ٌ٘ دا ‪ٛ‬آلَ‪ٚٔ ٟ ٛ‬داُ بٕ‪ ٔٚ‬ػٍٕٖ‪ٔٛ‬اس‪ ٝ‬ػا سٖك‪ ٜ‬ط طا ٌٗٗ‪ٟ )39(.ٌٛ َٛ‬ا‪ٛ‬وري‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ِ‪ٛ‬و ُ َؤٌ‪ٛ ٛ‬آلٔ َؤٌ‪ ٛ‬ػٍٕٖ‪ٔٛ‬اس‪ٚٔ ٟ ٝ‬داُ َشداق‪ ٔٚٔٛ‬ب‪ٛ‬سا‪ٔٛ‬ت طا ه قا‪ٔٛ‬أ‪َ ٝ‬اشدٔ‪.ٚ‬‬
‫( ‪)40‬‬
‫‪ٛ‬آلَ‪ٌٟٚٔٛ ٛ‬ذ‪ ٚ‬قٌٕذٔ قؤه بٕٔ‪ِٛ،‬سٔ‪ٚ‬ك ل‪ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ٌ َٛ‬ذا ِ قٕ‪ َٛ ٚ‬دٖٕاس‪ ٌٜ َٚ‬ب‪ِٛٛ‬ؤٕ دؤس‪ ٚ‬قؤثٗ ‪.‬‬
‫َ‪ِٖٛ ٛ‬رٕٔ‪ ٚ‬ق ‪َ ٜ‬شداق‪َٛ،ٚٔٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه دسٔطت َشدٌٗاذا خاؤ‪ٟ ٝ‬ا‪ ٍٖٛ‬با‪ ٛ‬دٖٕاس‪ٌٗٗ َٚ‬ا‪َ ،ٚٔٛ‬ا ق‪ٌ ٜ‬ا‪ٛ‬سِٔخ ب‪ٍٟ ٜ‬ذا‬
‫(‪)41‬‬
‫دٖٕاسٔ ػٍٕٖ‪ ٜ‬قش‪ ٝ‬ب‪ ًٛ‬دؤس‪ ٚ‬دسٔطت َشدٔ‪َٔٛ ٔٚ‬قؤق‪ٛ ٛ‬آلداس‪.ٝ‬‬

‫(‪ -)37‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪181‬؛ ٌ‪ٔٛ‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.82‬‬
‫(‪ -)38‬ل‪ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ ‪ٌ َٛ‬ذا ب‪ٛ‬ػٕٗ‪ٟٛ َٜٖٛٚ‬فظ ٌ‪ ٜٖٛ‬ب غ ل‪ٛ‬دسٔطت َشدٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دواذً َاشأ‪ ،ٚ‬طٕاٖا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ دأا‪ ٝ‬لا‪ٛ‬‬
‫ػ ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ف‪َ ٝٔٛ‬شدٔ‪ ٚ‬ب‪ٛ ٛ‬د ‪ٛ‬سو‪ ٜ‬ط ٖ‪ٛ‬ك ص‪ ٝٔٚ‬ثٗرذات ل‪ ٛ‬دوذً‪ ،‬ػ ؾ سِ‪ٚ‬صاو‪ٌٛ‬ذ‪ٌٗ ٝ‬ؼ ُ دأ‪ٟٛ .ٚ‬وري خ ٌٗؽ ‪ٛ‬سو‪ ٜ‬ط ٖ‪َٛ‬ا‪ٝٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ػٕٗ‪ َٜٖٛٚ‬صاس ب سٖ ‪ َٕٚٞ‬دأ‪ ٚ‬د‪ٚ‬صٔٔ بشِٖٕ‪ ٔٚ‬ل‪ٛ‬د‪ٔٚ‬س‪ ٝ ٗ ٝ‬دوذو‪ ٟ ٜ‬آلٌذٔٔ‪ِٛ ٔٚ‬ؤٕ‪ ٝ‬طشقٕٔ‪ِ… ٚ‬بذ‬
‫(‪ -)39‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪181‬؛ ٌ‪ٔٛ‬ػارئاُ وظاب‪ٛ‬ف ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪82‬؛ د‪َ .‬عةس‪ٚ‬ف خصْةداز‪:‬‬
‫َعسن‪ ١‬دَدّ ى‪ ٢‬ايفًهً‪ٛ‬ز ايهسد‪ ،٣‬زتً‪ ١‬ايرتاث ايػعب‪ ٢‬شدد (‪ ،)9‬ضٓ‪ ، 1970 :١‬ف‪.70 :‬‬
‫(‪ -)40‬دط‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ ‪ٟٛ( ُ َٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ)ٖؽ َ ق‪ ٜ‬ب ط‪ ٜ‬دٖٕاس‪ٛ ٌٜ َٚ‬آل‪ ٝ‬دواذً د‪َٚ‬ا ت د‪ٚ‬لَٗات‪:‬‬
‫ب‪ ِٗٛ‬ػٕٗ‪ٖٛٚ‬ك قؤخ َ س‪ ٝ‬قٍٗ‪ٛ‬د‪َٚ‬شد‪ٟٛ .‬و‪ٛ‬ؾ سِاطب‪ ٟٔٛ ٜ‬ظ‪ٖٛٛ‬و ُ باؤ د‪ٚ‬طا‪ٛ‬ملٍٗ‪ٌٔٛ( ٜ‬ػارئاُ وظاب‪ٛ‬ف ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ٙٚ‬‬
‫ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪)87‬‬
‫(‪ -)41‬عىش ػٗ اهلل د‪ٚ‬ػب‪ :َٜٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪212‬؛ طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪)105( ٚ‬‬

‫‪18‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ ُ َٛ‬د‪ٚ‬طٗشٌِ‪ٛ َٛ ٚٔٛ‬آل ب‪ٛ‬ػٕٗ‪ٌٟٚٔٛ َٜٖٛٚ‬ذ‪ ٚ‬با‪ِٗٛ‬ض دسٔطات َاشأ‪َ ٚ‬ا‪ ٛ‬ثاٍ َشدٌا‪ٜ‬‬
‫دٖٕاس‪ ُ َٚ‬ب‪ ٛ‬ظن‪ ٞ‬طجٍٗ‪ِٗ ٝٛ‬مك‪ ٞٛ‬لؤَ‪ٕ ٔٛ‬س ٕػي‪ٔٞٞ‬سد‪ ٚ‬ب‪ٛ‬سدٔ ػٗؼ‪ ٟ ٜ‬طَ َاشأ‪ٟٛ( )42( .ٚ‬طاك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س با‪ٛ‬ط‪ٜ‬‬
‫وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ) َ‪ ٛ‬وٗزٌٕٔٔط‪ ٜ‬د‪ٚ‬سب س بٕٔ‪ ،ٚ‬ػ ٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬سِٔدأ‪ٛ ٌٜ َٚ‬آل‪ ٝ‬دوذً بإٔ‪ ٞٚ‬ب‪ٛ‬ػاذاس‪ ٝ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٌٗ َٚ‬ؼا‪ٜ‬‬
‫َشدٔٔ‪ ٞٚ‬ب‪ ٝٔ ٛ‬خؤٖؼ‪ َٟٔٛ ٜ‬ق‪ٛ ٛ‬آل‪ ٝ‬بٍٕٗٗ‪ ،ٚ‬ب‪ ًٛ‬ػٕٗ‪ٖٚٞٛٚ‬ط ‪ٛ ٜ‬آل د‪ َٚ‬ت‪:‬‬
‫" ‪ٛ‬آل ‪ ٝ‬دوذً ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕٖٗك‪ ٜ‬ق ػ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬دسٖزَ س داو‪ٛ‬صسأ‪ ،ٚ‬ط‪ٛ‬س ثؼب‪ َٕٖٚٞٛ ٗ ٟٔٛ ٜ‬ثؼب‪ ٜ‬ط ‪ٞ‬اٖا‪ .ٛ‬ال‪ٝ‬‬
‫ب َٕسٔ ب ػٕس‪ ٝ‬دٔٔػٕٗ‪ٕ ٝٚ‬لَ‪ِٛ ٜ‬صاس ب‪ِٛٛ‬صاس بٕٔ‪ٌٟٚٔٛ ،‬ذ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬سص بٕٔ و‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬ث‪ ٜ‬ثمك‪ ٝٛ‬خا‪ ٖٛ‬آل سِابٕسداٖا‪َ ٛ‬ا‪ٛ‬‬
‫بري بك‪ ٍٖٚٔٛٛ‬ل‪ ٝٚٔٛ‬اؤُ ثٗٗا طا‪ٛ‬سَ‪ٟ .ُٔٛ‬ا‪ٛ ٔٛ‬آلٖا‪ ٛ‬لا‪ٛ‬دٔٔالٔ‪ ٚ‬ثٕٖٗظاب‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ػإٔس‪ ٔٚ‬دٖإاس ٌا‪ٛ‬بٕٔ‪ .ٚ‬ق ػا‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬سد‪ٍِٗ َٛٚ‬ذ‪ ٚ‬لٕغ بٕٔ َٗض‪ ٜ‬ثٕٗ‪ ٚ‬ساٌ‪ٛ‬د‪ٚٔٚ‬طب ‪ٟٛ ،‬و‪ ٛ‬دسٖزاٖ‪ ٜ‬بإٔ‪ ،‬ال‪ ٝ‬ث ٌ ٖٗ‪َٛ‬ا‪ََٕٚٗ ٝٛ‬ا‪ٛ‬ؾ ط‪ٛ‬سق طا‪ٛ‬س‬
‫دٖٕاس‪ٛ ٝ‬آلَ‪ ٛ‬سِ‪ ٝ‬بشِ َشابٕٔ ل‪ ٔ ٌٛ‬ػٕس‪ ٝٚ‬ثؤآلَٖ‪ .‬ل‪ٛ ًٛ‬آلٖ‪ٛ‬دا ‪ٌٛ‬ذ بٕسز‪ ٞ‬ث سٔ ط‪ٌٛ‬ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س ل‪َٛ( ٛ‬لك‪ٛ‬لا‪ٝ)ٛ‬‬
‫‪ ٟ‬مس ُ دسٔطت َشابٕٔ‪ .‬بؤ ِ ت‪ ٞ‬ؤ‪ٛ ًٟٛ ٔ ٌ ٝ‬آل ٖا‪ ٛ‬قا‪ٖ ٌٗٛ‬ا‪ٛ‬ك د‪ٚ‬سٔاص‪ِ ٚ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ ،‬با‪ٛ‬د‪ٔٚ‬س‪ ٝ‬ػإس‪َٖٛ ٝٚ‬ا‪ٛ‬و‪ٜ‬‬
‫‪ٛ‬آلَ‪ٛ‬دا ػٕس‪ َٜٖٛٚ‬صاس ب‪ٛ‬سبآلٔ دسٔطت َشابٕٔ‪ ،‬ل‪ٛ‬ال‪ ٝ‬ب ػٕس‪ ٚٔٚ‬د‪ٚ‬سط ٖ‪ َٜٛ‬بؤ ِٗمَشابؤٔ‪ ،ٚ‬ق‪ ٌٗٛ‬سِٖط‪ٖٛ‬ا‪ َٜٛ‬باؤ‬
‫‪ ٟٛ‬اإٔ‪َ ،‬اا‪ ٛ‬ق‪ٖ ٌٗٛ‬اا‪ٛ‬ك طاإاس ث‪ٝ‬اا‪ ٜ‬قٗذ‪ٚ‬ثاا‪ٛ‬سِ‪ ،ٝ‬ال‪ ٝ‬سِارِاا‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬قااري ِ ٖٔااز‪ٟ ،‬اا‪ ًٛ‬ق ػاا‪ ٛ‬باا‪ٛ‬سد‪ ٚ‬باإسدٗك‪ ٜ‬ا ٖي‬
‫داو‪ٛ‬صسٍٖشابٕٔ‪ َٛ ،‬دٔروَ دٔس غ ق‪ ٚٔٛ‬ل‪ ٝٚٔٛ‬بٍ‪ ٜ‬ػ خ‪ َٛٛ‬بك قا‪ ٛ‬طاجٗ‪ ٔٛ‬وا‪َٛ‬ؤ‪ ،‬لا‪ٛ ٔ ٌٛ‬آلَا‪ٛ‬دا لا‪ ٛ‬ػإٗ‪َٛٚ‬دا‬
‫(َ ٌ‪ٚ)ٜ‬ك ِ‪ٛ‬بٕٔ‪ ٌٛٗٗ َ ًٟٛ ،‬ب‪ٛ‬د‪ٚ‬س دسابٕٔ‪ ،‬س‪ٔٛ‬صٖك‪ ٜ‬صىل بؤ دسٔطات َشابإٔ‪َٛ ،‬لا‪ ٛ‬د‪ٚ‬س‪ٌ ٚٔٚ‬ا‪ٛ‬د‪ٚ‬بٍٗشا‪ .‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س‬
‫‪ ًٟٛ‬س‪ٔٛ‬ص‪ ٚ‬رٔس‪ ٝ‬دسٔطت َشابٕٔ ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طب‪ ٜ‬ػ سدٌ‪ .ٝٚٔٛ‬دٖإاس‪ ٝ‬ال‪ ٝ‬د‪ٚ‬س‪ٕ ٝٚٔٚ‬لٍَطا‪ ٔٛ‬طٕلما‪ ٛ‬قاؤخ َا س‪ ٝ‬ىل‬
‫ٌ‪ٛ‬د‪َٚ‬شدٔ ب‪ٛ‬دؤسٖك‪ ِٜٚٞ‬ب‪ٛ‬ط ػ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سد داثؤػشابٕٔ َ‪ٛ‬غ سِٖ‪ ٜ‬ث‪ٌٛ ٜ‬د‪ٚ‬بشدٔ خؤلَٗك‪ ٜ‬صاسٖؼ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬سدا َشابٕٔ‪ .‬بؤ‬
‫ط‪ٖٛ‬ؼ ب‪ُٞ َ ًٛ‬س‪ٔٛ‬ص‪ٖٛ ٚ‬ك سِٖط‪ِٛ ٌٍّٜٗ ٝٛ‬بٕٔ ‪ٖٟٔٛ‬ؽ لا‪ٛ ٔ ٌٛ‬آلَا‪ ٚٔٛ‬بإٔ‪ ،‬لا‪ٛ‬ال‪ ٝ‬ب ػإس‪ٌ ٝ‬ا ٔ ‪ٛ‬آلَ‪ٛ‬ػاذا‬
‫لَٗك‪ ٜ‬صاس ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬بؤ َؤَشدٌ‪ ٝٚٔٛ‬ب‪ٛ‬فش‪ ٝ‬صطب ُ ‪ ٟ‬و د‪َ ٚ‬شابٕٔ‪ ٝٔ ٟ .‬ب‪ٛ‬فش‪ َٛٚ‬ل‪ ٔٛ‬لَ‪ ٚٔٛ‬د‪ ٔ ٌ ٕٚٔ ٚ‬سا‪ٔٛ‬ص‪ٚ‬‬
‫ط‪ٔٛ‬س‪ٟٛ .َٛٚ‬و ٌ‪ِٛ ٛ‬ؤٕٖ ُ ط‪ٛ‬سٖ ُ داثؤػشابٕٔ‪ٛ .‬آلَ‪ ٛ‬ل‪ ٚٔٚٔ ٌٛ‬بشٖب‪ ٜ‬بٕٔ ل‪ٛ‬ثٍٗر ‪ٛ‬آل‪:‬‬
‫ٖ‪ٛ :ًَٛٛ‬آل‪ ٝ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬بٕٔ‪ ،‬و أل‪ ٞ‬وٍذاه‪ٌ ٞ‬ؤَ‪ٛ‬ساٌ‪ٟٛ ٜ‬وريخ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ ٞ‬خ ٌا ُ‪ ٞ‬طا‪ٛ‬سداساٌ‪ ٜ‬قٗا دا بإٔ َا‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ ٛ‬آل‪ٟٛ ٝ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ‪ ٞ‬خ ٌ ُ ( ‪ٛ‬آل‪ ٌ ٝ‬سَٖ) ٌ طشابٕٔ‪.‬‬
‫دٔٔ‪ٛ :ًٚ‬آل‪ ٝ‬خٕاسٔٔ بٕٔ َ‪ ٛ‬بؤ ث ساطبٍ‪ ٜ‬سِٖط‪ َٛ ٛ‬ل‪ ٛ‬دٔروَ داو‪ٛ‬صسابٕٔ‪.‬‬
‫طٗٗ‪ٛ :ًٛ‬آل ٖ‪ ٜ‬بٕٔ َا‪ ٛ‬باؤ ث ساطابٍ‪ ٜ‬سا‪ٔٛ‬ص‪ ُ َٚ‬لا‪ ٔ ٌٛ‬ػإٗ‪ َٛٚ‬داوا‪ٛ‬صسابٕٔ‪ ،‬سِٖطا‪ٛ‬ؾ باؤ‪ِ ٝ‬ا‪ٛ‬س ل‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آلٔ‪ٚ‬‬
‫د‪.ٕٔ ٚ‬‬
‫ٕاس‪ٛ :ًٚ‬آلٖ‪ ٜ‬بٕٔ بؤ ث ساطبٍ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬فشخ ٌ‪ ٔٛ‬س‪ٔٛ‬ص‪ٛ ٔ ٌ َٝٛٚ‬آل َ‪ ٛ‬بؤ خٕاسدٌا‪ ٝٚٔٛ‬وا‪ٛ‬سِٔ وا آلت‪ٟٛ ٞ‬طاح‪ٞ‬‬
‫ٕاس ث ٖ ٌ‪ ٜ‬قش ‪ ٟ‬و د‪َ ٚ‬شابٕٔ‪.‬‬

‫(‪ -)42‬عىش ػٗ اهلل د‪ٚ‬ػب‪ :َٜٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.7‬‬

‫‪19‬‬
‫ثٍٗذ‪ :ًٛ‬ػٕس‪ٛ ٔٚ‬آل‪ ٝ‬طؼب‪ ٜ‬بٕٔ َ‪ِٗ ٛ‬ضٔ طٕث ‪ ٝ‬قٗذا بٕٔ‪ٟٛ )43(،‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ خؤ‪ ٝ‬باؤ سِار‪ ٝ‬سِ‪ٚ‬ؾ‬
‫‪ ٟ‬و د‪َ ٚ‬شدبٕٔ‪ٛ ،‬آلَ‪َ ٝٛ‬شدبٕٔ‪ ٚ‬ع‪ٛ‬و س‪ ٟ ٝ‬صٔخ‪ ٔٛ‬خٕاسد‪ٚ‬و‪ ٌٜٞٛ‬دن‪ ٞ‬با‪ٛ‬سط‪ ٞ‬ق ا ‪ ٜ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ ،‬ق‪ٌ ٌٛ‬ا‪ٛ‬ت قؤثٗؼا‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬بٕٔ‪ .‬ق و ٔ‪ٖٛٚ‬ك ثٕٖٗظب‪ ٜ‬ب‪ٌٛ ِٗٛ‬بٕٔ‪ )44(.‬ل‪ٛ‬طشٌطرتَٖ ‪ ٟٔٛ‬ثٗذأٖظبٗ ٌ‪َ ٝٛ‬ا‪ ٛ‬خا ُ باؤ ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬داباني َشدبإٔ‬
‫ب‪ٛ‬ب‪ ٜ‬بشِاُ‪ )ٔ ٟ( ،‬بٕٔ‪ٚٞ.‬طب ٖ‪ٟٔٛ َٜٖٛ ٜ‬قؤ‪ ٝ‬ب‪ َٛ‬س ٍِٗ بٕٔ َ‪ ٛ‬ل‪ ًٛ‬ػٍٕٖ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬خب‪ٛ‬دا سِٖك‪ ٜ‬خظبرٕ‪ٌٛٗٗ َ ،‬ك ‪ٟ‬ا ٔ‬
‫ل‪ٛ‬طااا‪ٛ‬س اااٗ ‪ ٝ‬ال‪ ٝ‬ااا‪ٛ‬آل ِااا‪ٛ‬بٕٔ‪ٚٞ .‬طاااب ‪َ ٝ‬ا ا سٖض َااا‪ ُٞٛ‬ث لااا‪ ٝٛ‬باااشدٔٔ‪ٌَٛٗٗ َ ٔٚ‬ااا‪ ٝٛ‬فاااشأاُ َاااشدٔ‪،ٚ‬‬
‫ػٍٕٖ‪ٔٛ‬اس‪َٖٛٚ‬ؼ‪ٜٞ‬ا ػ سداق‪َٛ ٚٔٛ‬غ ث‪ ٝٛ‬ث‪ٌ ٜ‬ا‪ٛ‬ب ت‪ .‬طٕاٖا‪ ٛ‬دٔا‪ ٝ‬قا‪ٔٛ‬أ بٌٕٔ‪ٜٚٞ‬طاب ٔ ػا طشد‪َٕ ٌٜ َٚ‬ػابٕ‪ٚ‬‬
‫ق َ‪ٛ‬غ ػٍٕٖ‪ َٛٛ‬ث‪ٌٛ ٜ‬صاٌ‪ ٜ‬بؤ َ ق‪ ٜ‬و‪ٛ‬قشطا‪ ،ٜ‬قا‪ٖ ٌّٛ‬ا‪ٛ‬ك َا‪ٛ‬غ وا ٔ‪َ ٚ‬ا‪( ٛ‬حمىإد ‪ ٟ‬لٗكا ٌ‪ )45()ٜ‬بإ‪ٟ ٔٚ‬ا‪ٝٔٛ‬‬
‫( ‪)46‬‬
‫ٌ‪َٕٛ‬ػبٕ‪َٛ ٟٔٛ .ٚ‬ط‪ َٛ ٝٛ‬ل‪ٛ‬دٔاٖذا خٗ ٌ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ ُ َشدٔ‪ ٔٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٌٗ َٝٛٚٔ ٟ ٝٚ‬ؼ ٌ‪ ٜ‬ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬دأ‪.ٚ‬‬

‫(‪ -)43‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪75-74‬؛ ٌ‪ٔٛ‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪87‬؛ حمىذ قٕفٗق‬
‫ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.9-8‬‬
‫(‪ -)44‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪76‬؛ حمىذ وظب‪ٛ‬ف س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ‪ ،‬ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬دٔٔ‪،ًٚ‬‬
‫طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.212‬‬
‫(‪ -)45‬ل‪ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ٌ َٛ‬ذا ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬ىل ػٕٗ‪ ٝٚ‬قش ٌ ٔ‪ ِ ٝ‬قٕ ٔ‪ٚٞ ،ٚ‬ك (و‪ٛ‬محٕد ‪ ٟ‬ل‪ ،ٌٜ َٛ‬و‪ٛ‬محٕد و‪ٛ‬سِ‪ ،ٌٜ َٚ‬و‪ٛ‬محٕد َّٗ‪،ٌٜ َٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬مح‪ٛ‬د ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬لٗب ٌ‪ٟٛ ،ٜ‬مح‪ٛ‬د ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬لٗك ٌ‪.)……… ٜ‬‬
‫(‪ -)46‬و‪ٛ‬ال َا‪ٛ‬سي‪ ٜ‬فٗاذاٖ‪ :ٜ‬دواذً ٌ وا‪ ،ٛ‬طا‪ ٛ‬ض‪ ،1996 ،‬ه‪177-176‬؛ وظاعٕد بؤقا ٌ‪ :ٜ‬دواذً دٌ ظرا‪ٛ‬سا ‪ٟٛ‬فظا ٌ‪ ٔٛ‬ساطابٗ‪ ٜ‬دا‪،‬‬
‫طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)120( ٚ‬ه‪.177‬‬

‫‪21‬‬
‫ضوازةم‬
‫(جةالىل)ة ياخى بووةكاى؟ ياى يؤشى كوزدى (جةالىل)؟‬

‫داٌٗؼبٕاٌ‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌ ٜ‬ق‪ٛ‬سط‪ٚٔٛ‬سِ‪ ٞ‬و‪ٛ‬سط‪ٚٔٛ‬سِ‪ٞٞ‬سو‪ ٜٞ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ ٝ‬ل‪ِٛ‬ؤص‪( ٌٜ َٚ‬د‪ٛ‬الىل)‪( ٞ‬ػك ك)‪ِٛ( ٞ‬سَ‪ٞ)ٜ‬‬


‫ِؤص‪ ٝ‬قش ثٗ ِ قرُٕ‪.‬‬
‫ِؤص‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ٔقشَٖ ِؤص‪َٚ‬ا ٌ‪ٟ ٜ‬ا‪ ٌ ٔٛ‬ا‪ ٖٛٛ‬بإُٔ‪ِ .‬ا‪ٛ‬س با‪ٛ‬سَٕى‪ٟ ٜ‬ا‪ٚٔٛ‬ؾ دمَا‪ ٝٔٛ‬فا‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖ‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سٖى‪ َٛٛ‬ب‪ٛ‬د‪ٚ‬طت ط‪ٛ‬سداساٌ‪ِ ًٟٛ ٜ‬ؤص‪ ٚٔٚ‬بٕٔ َ‪ٟٛ( ٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ) بٕٔ‪ٟٛ .‬ط‪ٛ‬س ‪ٌِٛ ٜ‬ذٖ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٚ‬‬
‫وٗزٔٔ ٖٗ‪ ٖ ،ُ َٛ‬خٕد صاسب‪ٌٕ ُ ٖٛ‬طٕٖٗ ٌ‪ٟٛ َٛ ٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ طا‪ٛ‬سداس‪ِ ٝ‬اؤص‪( ٝ‬بشاداطات) بإٔ‪ .ٚ‬با‪ٛ‬آلً‬
‫َ ق‪ ٜ‬ط‪ٖٛ‬ش‪ ٟٔٛ ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔاٌ‪ ٛ‬د‪ َٛ ََٖٛٚ‬ب ط‪ِ ٜ‬ؤص‪َٕ ٚ‬سدٖ‪ ٝٛ ٔ ٌ ُٞ َٛ‬دٕطشاف‪ ًٟٛ ٜ‬ػٍٕٖ‪َ ُ ٖٛ‬شدٔٔ‪ ٔٚ‬لٗ‪ٜ‬‬
‫دٔٔأُ‪ ،‬ب ط‪ٟ ٜ‬ا‪ٌ ُ ٖٚٔٛ‬ا‪َٛ‬شدٔٔ‪َ ٚ‬ا‪ ٛ‬ق َا‪ِ ٛ‬ؤصٖا با‪( ٝٔ ٌٛ‬بشاداطات) ‪ِ ٚٔٚ‬ا‪ٛ‬بٕب‪ ٜٞ‬د‪ٚ‬طاب‪ ٜ‬ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬س ِا‪ٛ‬ؤٕ‬
‫ٌ ٔ ‪َٛٛ‬دا طشقر‪ ،ٜ‬ب‪ٛ‬لَكٕ(بشاداطات)صٖ قش‪ٚٞ‬ك ٌ ٔ ا‪ ٌ ٛ‬طاشأ‪ٌ ٚ‬ا‪ٛ‬ك ِاؤص‪ٟٛ ،‬طا‪ٛ‬س ِاؤصٖكٗؽ ِا‪ٛ‬ب‪ ٜ‬با‪ٌ ٔٛ‬ا ٔ‪ٚٔٚ‬‬
‫ب‪ٔٛ‬ػٕٗ‪ٔٛ ٔٚ‬اس‪ ٚ‬صاسٔ ب‪ِٗٛ‬ض‪ٌ ٚ‬ا‪ٛ‬بٕ‪ٟ .ٚ‬ا‪ ٔ ٌ ٔٛ‬ا‪ ٖٝٛٛ‬ب‪ٛ‬بشاداطات ٌ طاشأ‪ ٚ‬صاسبا‪ِ ٝٛ‬ؤص‪(ٝ‬دا‪ٛ‬الىل) َإسد‪ ٝ‬ىل‬
‫ٌٗؼب‪ ٛ‬د‪ ٜ‬بٕ‪ ٔٚ‬ب آل د‪ٚ‬طت بٕٔ‪.ٚ‬‬
‫(د‪ٛ‬الىل) ‪ِ ُ َٚ‬ؤصٖك‪ ٜ‬و‪ٛ‬صٌ‪َٕ ٜ‬سدُ‪ .‬طشٌطرتَٖ ‪ ٟٔٛ‬ػٍٕٖ ٌ‪ ٝٛ‬قٗ ٖذا ٌٗؼب‪ ٛ‬د‪ ٜ‬بُٕٔ (د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ ٟ ٝ‬ساسات)‬
‫‪ ٟ‬طش‪ ٝ‬داك‪ ٜ‬ط‪ٔٛ‬س‪– ٚ‬قٕسَٗ ‪ٟ( ٞ‬ا طش‪ ٝ‬داكا‪ ٜ‬بضإك‪ٟٗ -‬اشاُ)‪ِ )47( ،‬ا‪ٛ‬س ل‪ ٔ ٌٛ‬ا‪ ٌٜ َٛ‬دٖا س با‪َٛ‬شٔ‪ٞ‬اُ‪ ٞ‬قرماٗع‪ٞ‬‬
‫ب ٖ‪ٛ‬صٖذ‪ٟٛ ٞ‬و طٗ‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬ب َٕس‪َٕ ٝ‬سدطب ُ‪ ٞ‬ل‪ ٝٛ ٔ ٌٛ‬و َؤٔ ‪ٟ‬ؤسف‪ ٟ ٔٛ‬ص‪ٚ‬سب و ُ ب‪ٛ‬س‪ ٔٚ‬ػ خ‪ ٌٜ َٛ‬سٔطاٗ ٔ ‪ٟٗ‬اشاُ‪،‬‬
‫(‪)48‬‬
‫ل‪ ٛ‬ب ػٕس‪َٕ ٙ‬سدطب ٌٗؽ ل‪ ٌٜ َٛ ٔ ٌٛ‬ػ س‪ٚ‬صٔسدا قري‪ِ ًٟٛ ٌٜ َٚ‬ؤص‪ٌٗ ٚ‬ؼب‪ٛ‬دَٗ‪.‬‬
‫بٍضٍٗ‪ٞٝٛ‬ػا‪( ٝٛ‬دا‪ٛ‬الىل) لا‪( ٛ‬طا‪ٛ‬آللَ‪ٖ )ٜ‬ا‪ِ ٚٔٛ‬ا قٕ‪ .ٚ‬با‪ِٛ‬ؤ‪ِ ٝ‬ا قٍ‪ٟ ٜ‬ا ٍٖ‪ٟٗ ٜ‬ظاالً‪( ٞ‬قا‪ٛ‬عشٖ ) َشدٌٗا‪ٚٔٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬دسٖزاٖ‪ ٜ‬وٗزٔٔ بٕٔ‪ ٚ‬ب‪( ٛ‬د‪ٛ‬الىل)‪ .‬خؤ ‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ط‪ٖٛ‬شٖك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪َ ٚ‬ؤٌا‪ٌٗ َٛ‬ؽ بكا‪ٟ َٖٛ‬ا‪ٔٛ‬ا ‪ٟ‬ا‪ ٔٛ‬سِاطابٗ‪ٛ‬و ُ باؤ‬
‫(‪)49‬‬
‫د‪ٚ‬سد‪َٖٔٛٚ‬ت َ‪ٟٔٛ ٛ‬اٌٗؽ ل‪ٛ‬ث ه‪ٞ‬ػ‪( ٝٛ‬د‪ٛ‬الىل) دا‪ٞ‬ػ‪( ٝٛ‬ط‪ٛ‬آللَ‪ ُ ٖ )ٜ‬ب‪ َٛ‬س ٍِٗ ٔ‪.ٚ‬‬
‫َ قٗ ط‪ٖٛ‬ش‪ ٝ‬وٗزٔٔ‪ِ ًٟٛ ٝ‬ؤص‪ ٚ‬د‪ ََٖٛٚ‬د‪ٚ‬بٍٗني ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س د‪ٚ‬و ٌ‪ ٜ‬صٔٔ‪ ٚٔٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ ٟٝٚٔٛ‬دٖن‪ ٞ‬ب‪ٌٛ‬ذٖٗ ُ ‪ٛ‬بٕه‬
‫ٌ‪َٛ‬شدٔ‪ٚٞٞٚ‬ك ٌ‪ٛ‬سٖب‪ِٛ ٜ‬وٗؼ‪َٕ ٜٖٛ‬سد ط‪ٛ‬سٖ ُ بؤ دٔروَ داٌ‪ٌٔٛٛ‬اٌاذٔ‪ .ٚ‬داطاري َا‪ٛ‬ساُ ػا آلٔ‪ ٝ‬با‪ ٟ ٜ‬و ٌٗا ُ باؤ‬

‫(‪ -)47‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬وٗزٔ‪َٕ ٝ‬سدٔ َٕسدطب ُ‪ ،‬بغذاد‪ ،1931 ،‬ه‪29‬؛ و سك ط ٖكع‪ِ :‬ؤص‪َٕ ٌٜ َٚ‬سد‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌ‪ ٜ‬سظني د ف‪،‬‬
‫ب‪ٛ‬سط‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬بغذاد‪ ،1990 ،‬ه‪.80‬‬
‫(‪ -)48‬طٗذ عم‪ ٜ‬وريٍٖ ‪ :‬خٗن‪ ٞ‬ق ٖ ‪ ٌٜ َٛ‬ع‪ٛ‬ػ ٖ‪ٛ‬س‪َٕ ٝ‬سد‪ٟٗ ٝ‬شاُ‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌ‪ :ٜ‬ػ‪َٛٔٛ‬ت ػٗ ٖ‪ٛ‬صدَٖ‪ ،1995 ،‬ه‪.78‬‬
‫(‪ -)49‬ايكًكػٓد‪ :٣‬ؾب اعشػ‪ ٢‬ى‪ ٢‬ؾٓ ش‪ ١‬اعْػ ‪ ،‬جًد ‪ ،4‬داز ايفهس ‪ ،1987‬ف‪.374-373 :‬‬

‫‪21‬‬
‫َشدُٔ‪ٟٔٛ ٞ‬اٌٗؽ ب‪ٛ‬سصٔ خؤسِاطش‪ٚٞ‬طب ُٔ‪ِ ،‬ا‪ٛ‬س ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه ِا قٍ‪ ٜ‬ػا آلٔ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ ٝ‬عا‪ٛ‬س‪ٚ‬بٗ‪ٟٗ ٜ‬ظاالوٗٗ‪ِ ٚٔٛ‬اؤص‪ٝ‬‬
‫( ‪)50‬‬
‫د‪ٛ‬الىل ب‪ٛ‬سطش‪َ ٝ‬شدٔ‪ ٚ‬ق َٕ دٔاقش ‪ٌٛ‬ذَٖ سِاث‪ٛ‬سٍِٖٗ ُ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬ب طٗ‪ٌ َٛ‬ذا ِ‪ٛ‬لَطريط ٌذٔ‪.ٚ‬‬
‫دٔاقشٖؽ ل‪ٛ‬در‪ ٝ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ُٞ َٛ‬ط‪ٛ‬ف‪ ُ َٖٛٔٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ٌض‪ِٛٚ‬وذا ل‪ ٟ ٌٜ َٛ ٔ ٌٛ‬ساسات ػؤسِػٗكٗ ُ ب‪ٛ‬سث‬
‫َشد َ‪ ٛ‬بؤ و ٔ‪ )55( ٝٚ‬ط ه ب‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬اً بٕٔ‪ ٞ)51(،‬ط‪ٛ‬ىل سِاث‪ٛ‬سٍِٖ‪ ٜ‬قشٖ ُ ب‪ٛ‬سث َشدٔ‪ ٔٚ‬داطب ٌ‪ٛ ( ٜ‬آل‪ ٝ‬دواذً) ٖاؽ‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ ٟٔٛ‬د‪ٛ‬اللٗ ٌ‪ ٛ‬بُٕٔ سِالَ‪ ٜ‬ب آل ٖ ُ قٗذا ِ‪ٛ‬بٕ‪ ٔٚ‬قؤو سٖ ُ َشد‪ .‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػاذا ِ‪ٌٛ‬اذ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬وٗزٌٕٔٔطا ُ‪،‬‬
‫ل‪ٌٕٛ‬ط‪ٛ‬ساٌ‪َٕ ٜ‬سدٔ بٗط ٌ‪ ٛ‬ب‪ٌٟٛٛ‬ل‪ٛ‬طت ب‪ ُ ٖ ،ٜ‬ل‪ٌٛٛ‬ػ س‪ٚ‬صاٖ‪ ٜٞ‬طٕ‪ ٝ‬ث‪ٌٛ ٜ‬داُ ب‪ ،ٜ‬ب‪ٛ‬خشاث‪ ٛ‬ب طا‪ٟ ٜ‬ا‪ِ ًٛ‬ؤص‪ٖٚ‬ا ُ‬
‫(‪)52‬‬
‫َاشدٔ‪ .ٚ‬ل‪ٔٛ‬اٌاا‪( ٛ‬حمىااذ اوااني ص‪َٚ‬اا‪( ٞ)ٜ‬ؿا لَر اا‪ٛ‬فب ُ) َ قٗا ب طاا‪ ٜ‬سِٔدأ‪َٚ‬ا ٌ‪ ٜ‬اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوااذوٗ ُ َااشدٔ‪ٔٚ‬‬
‫ل‪(ٛ‬د‪ٛ‬الىل) ‪ ُ َٚ‬دٔأُ ب‪ٛ‬خشاث‪ ٛ‬ب طٗ ُ د‪َٚ‬ا‪( .ُٛ‬دطا‪ٛ‬س خإَٖ) ‪ ٝ‬ػا عرئ ٌٕطا‪ٛ‬س ل‪ٛ‬ف‪ٛ‬سِ‪ٌٛ‬ط‪َٛ‬ا‪ ٝٛ‬دا ِاؤص‪ٝ‬‬
‫د‪ٛ‬الىل ب‪( ٛ‬د‪ٛ‬سد‪ ٔٚ‬سِٖطشٔ ق آلُ َ‪ٛ‬س) ٌ ط ٌذٔ‪ ٖ )53(،ٚ‬خٕد ٌٕط‪ٛ‬سٖك‪ٜٚٞ‬ك (ِٗىَ وَٕشٖ ٌ‪َٛ )ٜ‬ل‪ٌٛ ٛ‬ػ س‪ٚ‬صاٖٗ‪ٚٔٛ‬‬
‫ثٗ ‪ٜٞ‬اٖ‪ِ ٛ‬ؤص‪ ٝ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٔٚ‬ب‪ٔ ٌٛ‬ب ٌط‪( ٜ‬دا‪ٛ‬الىل) َإسد‪ ٖ ،ٝ‬سوا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ػ ع‪ٛ‬ب طاٗ ُ دأ‪ ٔٚ‬در‪ٟ ٝ‬ا‪ٛ‬وريخ ٌ‪ ٜ‬لا‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ‬
‫ػ‪ٛ‬سِٖ ُ َشدٔ‪ )54(،ٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ِٗ ٟٚٔٛ‬ىٍ‪ ٜ‬وَٕشٖ ٌ‪ ٜ‬سِ ‪ ٜ‬دلَ‪ ٜ‬خؤ‪ ٝ‬ب‪ِ ًٛ‬ؤص‪ ٚ‬داد‪ٚ‬سِٖز‪ ٜ ٞٝ‬خشاث‪ ٛ‬ثٗٗ ُ د‪ٚ‬لَٗت‪:‬‬
‫(حمىذ قٕفٗق ٔ‪ٞ‬س د‪ )ٝ‬ؾ ِ‪ٛ‬و ُ سِا‪ ِٖٛٛ ٝ‬طٕاٖ‪( ٟٔٛ ٛ‬د‪ٛ‬الىل) اٌ‪ ٛ‬خٗمَ‪( ٜ‬د‪ٛ‬الىل) َٕسد‪ ٝ‬بٌٕٔ‪ ٔٛ‬ط‪ٛ‬ف‪ُ َٖٛٔٛ‬‬
‫( ‪)55‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِ‪َٕ ٝ‬سد ب‪َٕٛ‬سدٖ ُ ث‪َ ٜ‬شدُٔٔ‪.‬‬
‫ب‪ ًٛ‬ػٕٗ‪ٌٕ ًٟٛ ٖٛٚ‬ط‪ٛ‬ساٌ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ب‪ِٔٛ ٟٝٚٔٛ ٜ‬ه باذ‪ ُٚ‬لا‪ٛ‬بٍر‪ ٞ‬بٍا‪ٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬و‪ٛ‬طا‪ٛ‬ل‪ َٛٛ‬قا‪ ٜ‬بطا‪ َ ُٛ‬قٗا طا‪ٖٛ‬ش‪ٝ‬‬
‫سِٔدأ‪ٛ ٌٜ َٚ‬آل‪ ٝ‬دوذوٗ ُ َشدٔ‪ َ ًٟٛ ٔٚ‬س‪ٚ‬ط ق‪ ٛ‬د‪ٛ‬سط ِ‪ ُ ٖٚ‬بٍٗٗإ‪َ ٚ‬ا‪ ٛ‬ػا ع‪ٛ‬ب غ ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬س َإسد‪ٍِٗ ٝ‬ا ٔ‪.ٚ‬‬
‫ل‪ِٛٛ‬و ُ َ قٗؼذا َ‪ٛ‬ط ٌٗ ب‪( ٝٔ ٌٛ‬د‪ٛ‬الىل) ‪ ٚٔٚ‬ل‪ٛ‬ث ه ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬وذا در‪ٟٛ ٝ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ٚٞ‬طب ُٔ‪.‬‬
‫ِ‪ٛ‬طب‪ٌٛ ٜ‬ق‪ٔٛ‬اٖ‪ٛ‬قٗ ُ دٕآلٔ‪َٖٛ ٔٚ‬ظ‪ٛ‬س ِٗشػٗ ُ َشداق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ِؤص‪( ٝ‬د‪ٛ‬الىل) ‪َٕ ٝ‬سد‪.ٝ‬‬
‫‪ٟٔٛ‬اٌ‪ ٝٛ‬ب ط‪ ٜ‬وٗزٔٔ‪ َ ٝ‬س‪ٚ‬ط ق‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذوٗ ُ َشدٔ‪ِٗ ٚ‬ضٗ ُ ل‪ٌٛ ٚٔٛ‬دٔأُ َ‪( ًٟٛ ٛ‬د‪ٛ‬الىل) ٖ ٌ‪ ٝٛ‬ل‪ٛ‬ث ه‬
‫ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ بٍٕٖ‪ِ ٛ‬ؤص‪(ٝ‬د‪ٛ‬الىل) ٖ (ط‪ٛ‬آللَ٘ ) َٕسد‪ٌٛ ٝ‬بَٕٖ‪ .‬ب‪ٛ‬لَكٕ َ‪ٛ‬ط ٌٗك‪ ٜ‬قش بُٕٔ دٗا لا‪ِ ًٛ‬اؤص‪،ٚ‬‬

‫(‪ -)50‬ابٔ اعي ‪ :‬ايه ٌَ ى‪ ٢‬اير ز‪ٜ‬ذ‪ ،‬زتًد‪ ،6‬داز ايفهس‪ ،‬ب ‪ٚ‬ت‪ ،1978 ،‬ف‪183 :‬؛ ضع‪ٝ‬د ايد‪ٜٛ‬قة‪ :٢‬تة ز‪ٜ‬ذ او‪ٛ‬ؾةٌ‪ ،‬د‪ ،1‬بػةداد‪،‬‬
‫‪ ،1982‬ف‪102 :‬؛ شزاز ؾد‪ٜ‬ل ت‪ٛ‬ى‪ٝ‬ل‪ :‬ايه‪ٛ‬زد ى‪ ٢‬ايعؿس ايعب ض‪ ٢‬ذر‪ ٢‬زت‪ ٧‬ايب‪ٜٝٗٛ‬ني‪ -‬زض ي‪ َ ١‬جطر ‪ ،1994‬ف‪.145 :‬‬
‫(‪ -)51‬و سك ط ٖكع‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪36‬؛ ٍِاش‪ ٝ‬فٗماذ‪ .ٜٟٞ‬دا‪ٟ ٝٛ‬ا س‪ِ :‬ؤص‪َٚ‬ا ٌ‪َ ٜ‬إسد‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌا‪ ٜ‬سظاني دا ف‪ ،‬بغاذاد‪،‬‬
‫‪ ،1986‬ه‪80‬؛ َؤظ ُ‪ :‬د‪ٛ‬الىل‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬ط‪ٛ‬الٖٔز‪ :‬رو س‪ )2( ٚ‬ط لَ‪ ،1945 ٜ‬ه‪.14-13‬‬
‫‪ -52‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪181‬؛ ؿ لَر ‪ٛ‬فب ُ‪ :‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ل‪َٛ‬ؤٌ‪ ٚٔٛ‬ق ‪ٟٛ‬وشِا‪ ،‬بغذاد‪ ،1959 ،‬ه‪.305‬‬
‫(‪ -)53‬دط‪ٛ‬س خَٕٖ‪ :‬ف‪ٛ‬سِ‪ٌٛ‬ط َٕسد‪ ،ٝ‬ب‪ٛ‬سط‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬اسػ د‪ ،‬بغذاد‪ ،1962 ،‬ه‪.36‬‬
‫(‪ِٗ -)54‬ىَ وَٕشٖ ٌ‪ :ٜ‬ث ػ‪ٛ‬سِاَ‪ِٗ ٜ‬ىَ‪ ،‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬ثرياص‪ ،‬وّ ب د‪ ،ٓ1362 ،‬ه‪.78‬‬
‫(‪ٛ -)55‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ ،‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.39 ،36 ،12‬‬

‫‪22‬‬
‫ب‪ٛ‬آلً ‪ٟٔٛ‬اٌٗؽ ِ‪ٛ‬لَطش‪(ٝٔ ٌ ٝ‬د‪ٛ‬الىل)بُٕٔ‪ .‬با بضاٌني ‪ٖ ٟ‬ا و‪ٛ‬طا‪ٛ‬ل‪ َٛٛ‬اؤٌ‪ٟ ٔٛ‬ا‪( ًٛ‬دا‪ٛ‬الىل) ‪ ٚ‬ػا‪ٛ‬سَِ‪ٛ‬ساٌ‪ ٝٛ‬در‪ٝ‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ػ‪ٛ‬سِٖ ُ َشدٔ‪ََٗ ٚ‬؟‬
‫ل‪ٛ‬سِاطب‪ ٜ‬دا ‪( ًٟٛ‬د‪ٛ‬الىل) ٖ ٌ‪ ٝٛ‬در‪ٟٛ ٝ‬وري خ ُ ػ‪ٛ‬سِٖ ُ د‪َٚ‬شد‪ ،‬خٗمَ‪ٌٛ ٜ‬بُٕٔ‪ ،‬وشاظ‪ِٛ ٜ‬سٖىٗكٗؽ ٌ‪ٛ‬بُٕٔ‪،‬‬
‫ب‪ٛ‬لَكٕ َ‪ٛ‬ط ٌٗ بُٕٔ ل‪ٛ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٖ ٜ‬خ‪ ٜ‬بٕٔ بُٕٔ‪َٛ ٟٔٛ ٞ‬ط ٌ‪ ٖ ٝٛ‬خٗؽ د‪ٚ‬بإُٔ ٌا ٔ‪( ٝ‬دا‪ٛ‬الىل) ٖا ُ‬
‫( ‪)56‬‬
‫ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬سدا د‪ٚ‬بشِا‪.‬‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬طٕلَب ُ ط‪ٛ‬لٗي (‪ )1520-1512‬ص دا دٔا‪ ٝ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬لَذٖشاُ‪ ،‬لا‪ ٛ‬طا لَ‪1519( ٜ‬ص)دا لا‪ٛ‬د‪ٔٚ‬سٔ با‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ػ س‪( ٝ‬قؤ ت) ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س ب‪ٖٞٛ‬الٖ‪ٛ‬ق‪( ٜ‬طإٗاغ) دا‪( ،‬دا‪ٛ‬اله) ٌ ٖٔا َ‪ٛ‬لا‪ ٛ‬و‪ٛ‬صِا‪ٛ‬ب‪ ٜ‬ػاٗع‪ ٛ‬بإٔ خاؤ‪ ٝ‬خضاٌاذبٕٔ‪ٚ‬‬
‫‪ٟٛ‬ػك‪ٔٛ‬قٗك‪ ٔٚٔٛ‬خ‪ٛ‬لَٕ‪ ٝٚ‬د‪َٗٚ‬ؼ ٔ الف‪(ٜ‬و ‪ِٛ‬اذ‪ٖ )ٝ‬با‪ ٜ‬ىل د‪ٚ‬دا‪ ٞ‬دِٔٔا‪ٛ‬صاس طإاس‪ ٝٚ‬طا د‪ ٔٚ‬دلَظا ف‪ ٜ‬لا‪ٛ‬د‪ٔٚ‬س‪ٝ‬‬
‫خؤ‪َ ٝ‬ؤ َشدبؤٔ‪ .ٚ‬با‪ٛ‬آلً َا‪( ٛ‬فا‪ٛ‬سِ د ث ػا ) بإٔ ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬س داس‪ ٝ‬طإث ‪ ٝ‬عٕمسا ٌ‪ِٗ ٜ‬شػاٗك‪ ٜ‬باؤ َاشدُ‪ ٞ‬دٔا‪ٝ‬‬
‫(‪)57‬‬
‫َٕػب سٖك‪ ٜ‬صاس بآلٔ‪ ٝٚ‬ث‪َ ٜ‬شدُ‪ٟٔٛ .‬اٌ‪ ٝٛ‬ل‪ٛ‬و‪ٛ‬سط سِصط سٖ ُ بٕٔ ل‪ٛ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪( ٝ‬طٕٗاغ) خؤٖ ُ س‪ٛ‬ػ س دا‪.‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ط‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪( ًٛ‬د‪ٛ‬الىل) اٌ‪ٟٛ( ٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ) ٖؽ ل‪ٛ‬وٗزٔٔ‪( ٝ‬ع ل‪ ٟ ًٛ‬سا‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ب ط‪ )ٜ‬دا‬
‫ٌٕطٕٖٗ‪( :ٛ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ٝٔ ٌ ُ َٛ‬د‪ٛ‬الىل ٖ ُ ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ‪َٛ ٟٔٛ‬ط ٌ‪ٛ‬دا د‪ٚ‬دا َ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬د‪ٛ‬سد‪ ٜٖٞٚ‬ثٗ ٔ خشاث‪ ٜ‬خ‪ٛ‬سٖ بُٕٔ‪ٞ‬‬
‫ل‪ٛ‬ث ػ ٔ د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ت ٖ خ‪ ٜ‬د‪ٚ‬بُٕٔ‪ ٞ‬د‪َٔٛٚ‬قٍ‪ٖٞٛ‬شاُ َشدٌ‪ٜٞ‬آلت‪ ٞ‬ق آلُ َشدٌ‪ ٜ‬خا‪ٛ‬لَ ‪ ،‬واَ خاؤً –ٔاقا‪ٟٛ ٛ‬طاك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س‬
‫ب‪ٛ‬ط –ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٌ ُ َٖٛٚٔ ٌ ٝٚ‬صامن سِ‪ٌٚ‬ط‪ ٟٚٔٛ ٛ‬ب‪ َٛ ٜ‬ب‪ٛ‬ق‪ٛ‬و ‪ ٝ‬لٗرإسدٌ‪" ٜ‬ذ‪ٚ‬ادتةالٍ‪-‬خإا" بإٔبَ)(‪ٟ )58‬ا‪ًٛ‬‬
‫ظ‪ٟٛ ٖٝٛٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ٌٗؽ ‪ٟٚٔٛ‬و ُ بؤ د‪ٚ‬سد‪ٚ‬خ ت َ‪( ٟٔٛ ٛ‬د‪ٛ‬الىل)اٌ‪ ِ ُ ٖٔ ٌ َٛ ٝٛ‬قٕٔ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سا‪ ٟ ٞ‬ػٕب‪ ٟٔٛ ٌٜ َٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ٛ‬دا دٗ ٔاصُ ل‪ِ ٛ‬ؤص‪َٕ ٝ‬سدٖ‪ ٜ‬د‪ٛ‬الىل‪.‬‬
‫ط ا لَ‪ 1530 ٜ‬ص ل‪ٛ‬طاا‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬طاإلَب ُ طاامٗى ٌ‪ ٜ‬ا ٌٌٕ‪1566-1520( ٜ‬ص)دا دٖظ ا ُ (داا‪ٛ‬الىل) ٖاا‪ ٟ ُ َٛ‬ا طش‪ٝ‬‬
‫ػؤسِػٗ ُ ِ‪ٛ‬لَطريط ٌذ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً طٕلَب ُ ِٗضٖك‪ ٜ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٌ ٝٚ‬سد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬سٖ ُ‪َٕ ٞ‬ػب سٖك‪ ٜ‬صاس‪ ٝ‬لٗكشدُ‪ ٞ‬ػؤسِػ‪ٌٜ َٖٛٛ‬‬
‫داوشَ ٌذ‪ .ٚٔٚ‬ط لَ‪ 1600 ٜ‬ص ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪( ٜ‬طإلَب ُ حمىاذ‪َ ٝ‬إسِ‪ ٝ‬وإساد‪ ٝ‬طاٗٗ‪ )ًٛ‬دا دٖظا ُ (د‪ٛ‬اللٗا‪ٖ ٛ‬ا خ‪ٜ‬‬
‫بٕٔ‪ ٟ )ُ َٚ‬طش‪ ٝ‬ػؤسِػٗ ُ ِ‪ٛ‬لَطريط ٌذ‪ٟٛ ،‬جم س‪ٚ‬ػاٗ ُ طإلَب ُ ِٗشػا‪ ٜ‬بؤٖا ُ َاشدٔ ػا‪ٛ‬سِٔ َٕػاب س‪ ٝ‬صاسٖا ُ‬
‫(‪)59‬‬
‫ل‪َٖٛٛ‬رت َشد‪.‬‬
‫ب‪ ًٛ‬ػٕٗ‪ ٖٛٚ‬ػ‪ٛ‬سِ ق ط لَ‪ 1604 ٜ‬ص ب‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬اً بٕٔ‪ .‬ل‪ ًٛ‬و ٔ‪ٖٛٚ‬دا ‪ٌٛ‬ذ دإٌطب ٌذٖكٗ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه عٕمس ٌٗٗ‪ٌ َٛ‬اذا‬
‫( ‪)60‬‬
‫َشد‪ .‬ب‪ٛ‬آلً (د‪ٛ‬الىل)ٖ‪ ُ َٛ‬ط‪ٛ‬ػ‪َ ُ ٖٛ‬شدٔ د‪ٚ‬طبٗ ُ ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س صاس ٌ ٔ ‪ٛ‬دا طشت‪.‬‬

‫(‪ -)56‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.57‬‬


‫(‪ِٛ -)57‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.58‬‬
‫(‪ِٛ -)58‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.60‬‬
‫(‪ -)59‬ستُد ىس‪ٜ‬د بو احمل َ‪ :٢‬ت ز‪ٜ‬ذ ايد‪ٚ‬ي‪ ١‬ايعً‪ ١ٝ‬ايعثُ ْ‪ ،١ٝ‬ف‪.119-118‬‬
‫(‪ -)60‬سظٍٗ‪ ٜ‬و‪ٛ‬د‪َٕ :ٌٜٚ‬سدطب ُ‪ٟٗ ٞ‬ظرتاقٗزٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق ُ‪ ،‬ه‪.110-109‬‬

‫‪23‬‬
‫و‪ٛ‬ال د‪ٛ‬وٗم‪ ٜ‬سِارب‪ َٛ ٌٜ ٖٛ‬لا‪َ ٛ‬بٗرا‪(ٜ‬ز‪ٚ‬قة‪ ١‬اعبةساز)‪ٚٞٚٔٚ‬س‪ ٝ‬طشقإٔ‪ٌٕ ٞٚ‬طإٖٗ‪" :ٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٚ‬وٗازٖٔٔ‪ٜ‬‬
‫ٖ‪ ٟٔٛ ٌٜ َٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ٛ‬دا ِ قٕٔ‪َٔٛ ٚ‬ا ‪ َ ٟٔٛ‬ق‪ ٛ‬د‪ٛ‬الىل ٖ‪ ٖ ٛ‬خ‪ ٜ‬بٕ‪َٚ‬ا ُ ‪ٌٟٚٔٛ‬اذ‪ ٚ‬با‪ِٗٛ‬ض بإُٔ لا‪( ٛ‬ثشٔطا‪ ٚٔٛ‬قا‬
‫‪ٟٛ‬سص‪ ٚ‬ساً) ل‪ٛ‬رٖش مسا‪ٟٛ ٜ‬طاج‪ ٜ‬د‪ٛ‬اللٗ‪ٌ َٛ‬اذا د‪ ٌ ٝٚ‬آل ٌاذ‪ .‬ب‪ٛ‬ػإٗ‪ٖٛٚ‬ك َا‪( ٛ‬طإلَب ُ ‪ٟٛ‬محا‪ٛ‬د) ‪ٟ‬ا‪ َ ٔٛ‬قا‪ٞٛ‬اص‪ٝ‬‬
‫(‪)61‬‬
‫ل‪ٛ‬دّٗ ٌطري‪ ٔ ٍِٗ ٝ‬ق‪ ٌّٛ‬بري‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ط‪ٛ‬سَٕت َشدٌ‪ ٜ‬ػؤسِػ‪ ٌ ٜ‬خؤٖ‪ٞ ٜ‬آلقذا بٕٔ‪.‬‬
‫طا ا لَ‪ 1607 ٜ‬ص عٕمس ٌٗٗااا‪ ُ َٛ‬طااإث ٖ‪ ُ َٗٛ‬ب‪ٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌاااذ‪( ٝٚ‬خا ا دً طااإسد‪ ٜ‬حمىاااذ ث ػا ا )‪ ٞ‬ل‪ٛ‬طا ا لَ‪ٜ‬‬
‫طا‪ٛ‬سداسٖب‪(ٜ‬وٕساد ث ػا )دا ل‪ٟٛ‬ا‪ ٌٛ‬داه سِٔ‪َ ٝ‬اشد‪( ٚ‬د‪ٛ‬الىل)ٖا‪ ُٞ َٛ‬ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬سٖ ٌذا صاه بإٔ‪ ٟ .‬لا‪ َ ًٛ‬قا‪ٛ‬دا طاا‪ٛ‬سداسٔ‬
‫ثٗؼشِ‪ ٌٜ َٚٔٚ‬د‪ٛ‬الىل ‪ٟٛ‬و ٌ‪ ٛ‬بُٕٔ (حمىذ ث ػ ‪ٛ ٝ‬ل‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س صاد‪ٛ ،ٚ‬سا ط‪ٛ‬عٗذ عا‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ،‬بشاَا‪ ٝٛ‬قا‪ٖٔٛ‬ن‪ ٟ )62(،‬كا‬
‫د‪ٛ‬دُ بري‪َٕ ،ٝ‬سد س‪ٖٛ‬ذ‪ٚ‬س‪ََٛٛ ،‬ض حمىذ‪ ،‬سظَٗ ب‪ٛ‬ط ‪ٟٛ‬صو ٔت‪ٛ ،‬سا سظني ‪ٟ ٞ‬ؤث ه عٗظ ٔ …‪ِ.‬باذ)‪ٟٛ ،‬و ٌا‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سٖى‪ ٌٜ َٛ‬س‪ٛ‬ل‪ٛ‬ب‪ ٞ‬ق‪ٛ‬سقٕغ‪ ٞ‬طٕٗاطٗ ُ ٍِٗ بٕٔ‪ ٚ‬ف‪ٛ‬سٖ دٔ فٗغ ٌ‪ .ٚٔٛ‬ثا ؾ ػكظات خإاسدُ ِا‪ٛ‬وٕٖ ُ سِٖٔا ُ‬
‫(‪)63‬‬
‫َشد‪ٖٛ ٚ‬سٖع ُ‪.‬‬
‫د‪ٛ‬اللٗ‪ ٖ ٛ‬خ‪ ٜ‬بٕٔ‪ ٟٝٚٔٛ ُ َٚ‬ط‪ٖٛ‬ؼبٍ‪ٖٛ ٛ‬سٖع ُ ل‪ ٝٔٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖ ُ ب‪ٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب ط‪َ ٚٔٛ‬اشدٔ دأاٖا ُ َاشد بضاٍ‪ٛ‬‬
‫ٌ ٔ ‪ ٌٜ َٛ‬رٖاش د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ٟ ٜ‬ا‪ .ٚٔٚٔٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب طاٗؽ سِ‪ٚ‬صاو‪ٌٛ‬اذ‪ ٝ‬د‪ٚ‬سباشِ‪ ٞٝ‬با‪ٛ‬خٗش ِا قٍ‪ ٜ‬لٗٗا ُ َاشدُ‪ ٞ‬خا‪ٛ‬سد‪ٜ‬‬
‫(‪)64‬‬
‫‪ ٟ‬صٔخ‪ ٔٛ‬خ‪ٛ‬سو ٌٗؼ‪ ٜ‬ث‪ ٜ‬داُ‪.‬‬
‫ل‪ٛ‬دٔاقش دا ػ ع‪ٛ‬ب غ َ قٗ بٗ ٌٕٔ‪ ٝ‬ب‪ٟٛ ٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ طشقٕ‪ َٜٖٛ ٚ‬ل‪ٛ‬دأاَ ٌ‪ ٟٚٔٛ ٜ‬بٕٔ‪ٟٛ ٚ‬وري خ ُ‬
‫‪ ًٟٛ‬د‪ٛ‬الىل ٖ‪ ٖ ٛ‬خ‪ ٜ‬بٕاٌ‪ ٛ‬ل‪ َٝٛٛ ٔ ٌٛ‬خؤٖذا ٌٗؼب‪ٛ‬د‪ ٜ‬بك ت‪ ٞ‬بٗ ُ س‪ٍٖٗٔٛ‬ب‪ٟٛ )65(،ٚٔٛ‬وري خ ٌٗؽ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س ‪ٟ‬ا‪ٔٛ‬‬
‫دأاَ سٖٗ‪ ٝٛ‬ػ سِاص‪ٌٛ ٝ‬بٕٔ‪.‬‬
‫ق ‪ٟٗ‬ش‪ ٚ‬بؤو ُ د‪ٚ‬سد‪ َٝٔٛٚ‬د‪ٛ‬اللٗ‪ٖٛ ُ َٛ‬ك خٗن‪ ٞ‬وشاظا‪ٖ ٜ‬ا‪ٛ‬ك ِا‪ٛ‬سٖي‪ٖ ٞ‬ا‪ٛ‬ك ٌ‪ٛ‬قا‪ٌ ٚٔٛ‬ا‪ٛ‬بُٕٔ‪ .‬دٗ ٔاصٖا‪َٜٛ‬‬
‫صاسٖؼٗ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ِؤص‪( ٝ‬د‪ٛ‬الىل) ٖ (ط‪ٛ‬آللَ‪َٕ ٝ ) ٜ‬سد‪ ٝ‬دا ِ‪ٛ‬بٕٔ‪َ ٌ ٔٚ‬ش‪ ٝ‬قٗك‪ٛ‬ه ب‪َٖٛٛ‬رت‪ ٝ‬بكشَٖ‪ .‬با‪ٛ‬لَكٕ ‪ٟٛ‬و ٌا‪ٛ‬‬
‫ثٗ ِ قرُٕ ل‪ٛ‬قٗك‪ٛ‬لَ‪( ٜ‬وٕطٕمل ُ‪ ،‬و‪ٛ‬طٗش‪ ،ٜ‬ػٗع‪ ،ٜ‬طٌٍٕ‪ ،ٜ‬دسٔص‪َٕ ،ٝ‬سد‪ ،‬قٕسك‪ ٞ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ِ ..…ٞ‬بذ) َ‪ِٛ ٛ‬س‬
‫ل‪ ٛ‬ثشٔطٗ ٔ‪ ٚ‬ق س‪ٛ‬ل‪ٛ‬ب ب‪ِٛٛ‬وٕ ‪ٟٔٛ‬اٌ‪ ٝٛ‬در‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜ‬ػؤسِػٗ ُ ِ‪ٛ‬لَطريط ٌذٔ‪ ،ٚ‬ث ؾ ‪َ ٟٝٚٔٛ‬ا‪َ ٛ‬ا‪ٛ‬‬
‫( ‪)66‬‬
‫(د‪ٛ‬اله) دأا‪ ٝ‬و‪ِٛ‬ذٖ‪ٛ‬ق‪َ ٜ‬شدٔٔ‪ ٟ ٔٚ‬ػٕب‪ٚٔ ٌ ٜ‬ق‪ٞٚٔٛ‬قشأ‪( ٚ‬د‪ٛ‬الىل)‪.‬‬

‫(‪ِٛ -)61‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.64‬‬


‫(‪ -)62‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طت ل‪ٛ‬بشاَ‪ ٝٛ‬ق‪ٖٔٛ‬ن‪ ،‬حمىذ ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬بشا‪ٟ( ٝ‬إٔصُٔ امحاذ) ‪ٞٝ‬اىل بغذاٖا‪َ ٛ‬ا‪َ ٛ‬إسد بإٔ‪ .ٚ‬دٔاقاش بشاَا‪ ٝٛ‬قا‪ٖٔٛ‬ن‪ ،‬خاؤ‪ٝ‬‬
‫ل‪ٛ‬خٗ ٌ‪ٛ‬ت سِصط س َشدٔ ب‪ ٛ‬ثٍٗر ط‪ٛ‬د َ‪ٛ‬ط‪( ،ٚٔٛ‬د‪ٛ‬الىل)‪ ٚ‬ضلَر ػ‪ ٌٜ َٛ‬دّٗٗؼت‪ ٕٚٔ ٞ‬ث ه ‪ٟٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشٍِٖ‪.ٚٔٛ‬‬
‫(‪ٟٗ -)63‬ا اِٗي ‪ٟٛ‬طااك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ٌٗا ‪ :‬اا‪ٌٛ‬ذالٖ‪ ٌٗٛ‬لاا‪ ٛ‬ثٗؼااٍٗ‪ ٝٛ‬وٗاازٖٔٔ‪ِ ٜ‬ااؤص ٔ ع‪ٛ‬ػااري‪ٚ‬ق‪ٕٟ ٌٜ َٛ‬طااب ٌ‪ ٟ ٜ‬ص‪ٚ‬سب وا ٌ‪ ٜ‬سِار‪ٟ‬ا ٔا‪،‬‬
‫‪ٚٞ‬سطٗشِاٌ‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬سداس حمىذ‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬ث‪ٖٛ‬عني‪ ،‬ر(‪ ،)10‬ط لَ٘ ‪ ،2000‬ه‪203‬؛ حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.65‬‬
‫(‪ ٟٗ -)64‬اِٗي ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ٌٗ ‪ ،‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.204‬‬
‫(‪ -)65‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.181‬‬
‫(‪ -)66‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.66‬‬

‫‪24‬‬
‫بةشى دووةم‬
‫كةسايةتى خانى لةث شيَسِيو‬

‫يةكةم‬
‫ناوى ئةمريخاى‬
‫َ ق‪ ٜ‬ط‪ٖٛ‬ش‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ُ َٚ‬د‪ ََٖٛٚ‬باؤ طا‪ٛ‬سِاُ با‪ٛ‬دٔا‪ٌ ٝ‬ا ٔ‪ ٝ‬سِاطاب‪ ٍٝٛٗ ٛ‬ث لَا‪ٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،‬ا‪ٌٛ‬ذَٖ‬
‫ٌ ٔو ُ ب‪ٛ‬س ٔ د‪َٖٔٛٚ‬ت‪ ٞ‬ط‪ٛ‬ىل ٌ ٔ ب‪ َٛ‬سِ قُٕٔ‪.‬‬
‫ِاا‪ٛ‬س ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س اا ٔ‪ ٚ‬وٗزٔٔ ٖٗاا‪ ٛ‬خؤو لَٗ‪ٌ َٛ‬اا‪ ٚٔٛ‬قاا ٌٕطااٍٗ‪ ٜ‬وٗزٌٕٔٔطاا ٌ‪ ٜ‬بٗط ٌاا‪ ٔٛ‬ب‪ٖٛ‬باا‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗاا‪.ُ َٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سٖ‪ٖٔ ٌَٔٛٛ‬كٗ ُ بؤ داٌ ٔ‪ٚٞٚ‬ك‪:‬‬
‫(خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ )67(،‬خ ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬طت صٖشَِٖ‪ )68(،‬خ ٌ‪ ٜ‬صٖاشَِٖ د‪ٚ‬طات‪ )69(،‬خا ٌ‪ ٜ‬ا‪ٌٛ‬ء‪ -‬ارن‪ -‬اٍء‪-‬ص‪ٌٚ‬اذ‬
‫(‪)77‬‬
‫صٖشَِٖ‪ )70(،‬خ ٌ‪َٖٛ ٜ‬ذ‪ٚ‬طت‪ )71(،‬ؤالق‪ٛ )72(،‬س‪ٚ‬ق ز‪ )73(،‬خ ٌ‪ ٜ‬دوذً‪ )74(،‬خ ٌ‪ )75(،ٜ‬خ ٌؤ‪ )76(،‬خ ٌ‪ ٜ‬بشاداطت‪،‬‬

‫(‪ -)67‬عىش ػٗ اهلل د‪ٚ‬ػب‪ :َٜٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.20‬‬


‫(‪ -)68‬سِادٍٖكؤ‪ٟٛ :‬د‪ٚ‬ب‪َٕ ٜ‬سد‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬س‪ٛ‬ظذ‪ ًِٛٚ‬دا‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬سٌِٔ َرري‪ ،ٝ‬رو س‪ ،1993 ،)1( ٚ‬طٕٖذ‪ ،‬ه‪.79‬‬
‫(‪ -)69‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪181‬؛ حمىذ قٕفٗاق ٔٔسد‪ :ٝ‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،‬ا ثو ٌ‪ٌ ٝٛ‬ا‪ٛ‬د غ‪ ،‬بغاذاد‪ ،1960 ،‬ه‪6‬؛‬
‫س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ‪ ،‬ب‪ٛ‬ػ‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.186‬‬
‫(‪ -)70‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فٍ و‪ :ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪553‬؛ ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪ :‬دوذً‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌ‪ ٜ‬ػَٕش وظب‪ٛ‬ف ‪ ،‬ض‪ ،2‬ا ثو ٌ‪َ ٝٛ‬اؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗا س‪،ٝ‬‬
‫‪ ،1984‬بغذاد‪ ،‬ه‪13‬؛ ‪ ٌٛ‬ق‪َٕ ٜ‬سدا‪َ :‬ؤو‪ٛ‬ه قٗكظب‪ ٜ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ ،ٝ‬ثو ٌ‪َ ٝٛ‬اؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗا س‪ ،1978 ،ٝ‬بغاذاد‪ ،‬ه‪7‬؛ س‪ٛ‬وا‪ٛ‬بؤس‪:‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍٗ ‪ ،ٌٕٝ ٝ‬روا س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪ 1193‬؛ طؤظا س‪ ٝ‬سٌِٔا َرري‪ ،ٝ‬روا س‪،)1( ٚ‬‬
‫ه‪.78‬‬
‫(‪ -)71‬حمىذ قٕفٗق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪7‬؛ س‪ٛ‬وا‪ٛ‬بؤس‪ :‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظا س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٝ‬‬
‫ٌٕ‪ ،ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.193‬‬
‫(‪ٌٔٛ -)72‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪80‬؛ دا‪ٛ‬وٗن صٖاشِا ِا‪ٛ‬سَ‪ :ٜ‬ػؤسِػا دواذً‪ ،‬ا ثو ٌ‪ ٝٛ‬اذتة‪ٛ‬ادث‪ ،‬بغاذاد‪،‬‬
‫‪ ،1983‬ه‪16‬؛ س‪ٛ‬واا‪ٛ‬بؤس‪ :‬اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوااذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س اا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼاإ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظاا س‪ ٝ‬سِاػااٍرري‪ٌ ٝ‬اإ‪ ،ٝ‬رواا س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪193‬؛‬
‫‪ٟ‬ؤطك سو ُ‪ :‬ت‪ٛ‬ذف‪َ ٣١‬عفس‪ِٗ ، ١ٜ‬ىَ وَٕشٖ ٌ‪ ٜ‬ثٗؼ‪ َٜٛ‬باؤ ٌٕطإٗ‪ٖٛٔ ٍِٗ ٔٚ‬قٗا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س سٍِٖٕطا٘ عا‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ،ٜ‬ب‪ٛ‬ػا‪َٖٛ ٜ‬ا‪ ،ًٛ‬ا ث‪ٜ‬‬
‫ٖ‪ ،ًَٛٛ‬بغذاد‪ ،1975 ،‬ه‪25‬؛ ع‪ٛ‬صٖض‪ ٟٗ ٝ‬اِٗى‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.12‬‬
‫(‪ -)73‬ػ‪ٛ‬س‪ٚ‬فٍ و‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪552‬؛ ‪ٟ‬ؤطاك سو ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪25‬؛ ٌ‪ٔٛ‬ػارئاُ وظاب‪ٛ‬ف ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ٙٚ‬‬
‫ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪80‬؛ حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ ‪ ،‬ه‪71‬؛ حمىذ قٕفٗق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗضؼٕ‪ ،‬ه‪.6‬‬
‫(‪ -)74‬عىش ػٗ اهلل د‪ٚ‬ػب‪ :َٜٛ‬داطب ُ‪ ٞ‬طؤساٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ِٔٛ ،1978 ٝ‬لٗش‪ ،‬ه‪.18‬‬
‫(‪ٟ -)75‬ؤطك سو ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪201‬؛ ع‪ٛ‬صٖض‪ ٟٗ ٝ‬اِٗى‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.17‬‬

‫‪25‬‬
‫(‪)82‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ‪ٟٛ )78(،‬و‪ٛ‬س خ ُ‪ )79(،‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س خ ُ‪ )80(،‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل‪ )81(،‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ ٖ-‬د‪ٚ‬طت صٖشَِٖ‪،‬‬
‫( ‪)86‬‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪ٟٛ )83(،‬وريخ ٌ‪ٖٛ ٜ‬ك د‪ٚ‬طت‪ )84( ،‬ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬ط‪ )85( ،‬طا‪ٛ ٖٛ‬دَٖ با‪ٛ‬ط‪ٖ-‬ا ُ طا‪ٛ ٖٛ‬دَٖ خا ُ‪،‬‬
‫‪ٟٛ‬طاع‪ٛ‬د با‪ٛ‬ط‪ٟٛ )87(،‬محاا‪ٛ‬د خا ُ‪ )88(،‬خا ٌ‪ ٜ‬واإَش‪ )89( ،ٝ‬ا‪ٛ‬س‪ٚ‬خ ُ‪ِ… ٞ)90(،‬باذ ٌا ٔبشأ‪ ،ٚ‬با‪ٛ‬آلً ‪ٟٛ‬طا‪ٛ‬س ‪ٟ‬اا‪ًٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔاٌ‪ ٛ‬بجؼكٍشٖت‪ ٞ‬ب‪ٔٛ‬سد‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سِاُ ب‪ٛ‬دٔا‪ ٝٔ ٌ ٝ‬سِاطب‪ ٍٝٛٗ ٛ‬دا بكشٖت‪ ،‬د‪ٚ‬قٕاٌش‪ ٙ‬بٕقشٖت (‪ٟ‬ا‪ٛ‬وريخ ٌ‪ ٜ‬لا‪ٛ‬خ‬

‫(‪ -)76‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػا‪ٛ‬وؤ‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪306‬؛ دا‪ٛ‬وٗن صٖاشِا ِا‪ٛ‬سَ‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪15‬؛ عىاش ػاٗ اهلل د‪ٚ‬ػاب‪:َٜٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪13‬؛ س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.185‬‬
‫(‪ -)77‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪70‬؛ عىش ػٗ اهلل د‪ٚ‬ػب‪ :َٜٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.6‬‬
‫(‪ -)78‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪74‬؛ ؿ لَر ‪ٛ‬فب ُ‪ ،‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪154‬؛ س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪،...ٞ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬روا س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪184‬؛ عا‪ٛ‬صٖض‪ ٟٗ ٝ‬اِٗىا‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪16-12‬؛‬
‫ٌ‪ٔٛ‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.81‬‬
‫(‪ -)79‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.182‬‬
‫(‪ -)80‬د مس‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ :‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل‪ ،‬د‪ .‬عٗض‪ٚ‬دَٖ وظب‪ٛ‬ف سِ‪ٚ‬طٕه خظبٕٖ‪ٛ‬قٗٗ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س سٍِٖٕط‪ ٜ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬بٗ‪ ٜٞ‬ثٗؼ‪ َٜٛ‬بؤ ٌٕطإٗ‪.ٚ‬‬
‫ثو ٌ‪ ٝٛ‬االدٖ ‪ ،‬بغاذاد‪ ،1982 ،‬ه‪65‬؛ س‪ٛ‬وا‪ٛ‬بؤس‪ :‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظا س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪ ،ٝ‬روا س‪ٚ‬‬
‫(‪ ،)104-103‬ه‪.188‬‬
‫(‪ -)81‬د مس‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.25‬‬
‫(‪ -)82‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪39‬؛ د‪ٛ‬وٗن صٖشا ِ‪ٛ‬سَ‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.147‬‬
‫(‪ -)83‬د‪ .‬عضالذَٖ وظب‪ٛ‬ف سطٕه‪ :‬لٗكؤلٍَٗ‪ ٝٚٔٛ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ ،ٝ‬ض‪ ،1979 ،2‬ه‪53‬؛ دا‪ٛ‬وٗن صٖاشا ِا‪ٛ‬سَ‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪،‬‬
‫ه‪.78‬‬
‫(‪ -)84‬ػا‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فٍ و‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪552‬؛ حمىااذ اواني ص‪َٚ‬اا‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼاإ‪ ،‬ه‪180‬؛ د‪ .‬عٗاض‪ٚ‬دَٖ وظااب‪ٛ‬ف سِ‪ٚ‬طاإه‪:‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪52‬؛ حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪71‬؛ حمىذ قٕفٗق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪ /7‬ف‪ٛ‬سِ د‬
‫ػ َ‪ٛ‬ىل‪ :‬بٍضٍٗ‪ ٌٜ َٛ‬بري‪َٕ ٝ‬سداٖ‪ٛ‬ق‪ ،…ٜ‬طؤظ س‪ِٕٗ ٝ‬ا‪ ،‬رو س‪ ،)4( ٚ‬ه‪.55‬‬
‫(‪ -)85‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ط لَ‪ ،1984 ٜ‬ه‪.194‬‬
‫(‪ِٛ-)86‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ، ٚ‬ه‪.195‬‬
‫(‪ -)87‬عىش ػٗ اهلل د‪ٚ‬ػب‪ :َٜٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪19‬؛ س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ٝ‬‬
‫ٌٕ‪ ،ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.187‬‬
‫(‪ٟ -)88‬ؤطك سو ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪179‬؛ س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ :‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظا س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪،ٝ‬‬
‫رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.184‬‬
‫(‪ -)89‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.195‬‬
‫(‪ -)90‬ػاا‪ٛ‬س‪ٚ‬فٍ و‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬س اا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼاإ‪ ،‬ه‪ 552‬؛ حمىااذ قٕفٗااق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س اا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼاإ‪ ،‬ه‪6‬؛ حمىااذ داا‪ٛ‬وٗن سِار باا‪:ٌٜ ٖٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.71‬‬

‫‪26‬‬
‫صٖشَِٖ) ٌ ٔ‪ ٝ‬سِاطب‪ ٍٝٛٗ ٛ‬خؤ‪( ٝ‬عٕو‪ٛ‬س) بٕٔ‪ َٛ ٚ‬ل‪ٌِٛٛ‬ذ‪ َ ٝ‬قذا د‪ٚ‬بٗب‪( ٛ‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س)‪ِٛ ،‬س ‪( ٟٔٛ‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س)‪ ٖٛٚ‬بإ‪ ٚ‬با‪ٛ‬‬
‫(‪ٟٛ‬و‪ٛ‬س)‪ ٚٞ‬بٕٔ‪ ٚ‬ب‪ٟٛ( ٛ‬وري)‪ َ .‬ق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٖٔٔٗ‪ٌٗ َٛ‬ؽ ب‪ٟٛ( ٛ‬وري خ ُ) ٌ ٔ‪ ٝ‬د‪ٚ‬ب‪ِٛ ،ُٛ‬وٕٖ ُ د‪ٚ‬ط‪ٛ‬سٍِٖ‪ٚٔٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٌٕطشأ‪ٟٛ( َٝٛٚ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ)‪َٛ ،‬ل‪( ٛ‬ع ل‪ ٟ ًٛ‬سا‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ب ط‪ )ٜ‬دا ب ط‪َ ٜ‬شدٔ‪ٟٛ )91(،ٚ‬و ٌ‪ٛ‬‬
‫َ‪ ٛ‬خؤٖ ُ ػٗع‪ٛ‬بُٕٔ‪ ،‬ػٗع‪ٛ‬ؾ صاس سِ ٗ ُ ل‪( ٛ‬عٕو‪ٛ‬س‪َٕ ٝ‬س‪ ٝ‬خ‪ٛ‬ق ب)‪ .ٚ‬لٗش‪ٚ‬دا ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬سب‪ٛ‬ط ٌ‪ٖٕٖٛ‬ظابٕ‪ٟ ٚ‬ا‪ٔٛ‬‬
‫َ‪ٛ‬ط‪ ٛ‬س‪ٚ‬و ٌ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬د‪ٛ‬سط‪ ٟ ٛ‬صاٖ‪ ،ٛ‬ب دٔروٍٗؽ بٗت‪( ٝٔ ٌ ،‬عٕوا‪ٛ‬س) بٗات‪ .‬ل‪ٛ‬با‪ٛ‬س ‪ٟ‬ا‪َ ٚٔٛ‬شدٖٔا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬با‪ٟ( ٛ‬ا‪ٛ‬وري) َا‪ٛ‬‬
‫ٌ صٌ ٔ‪( ٝ‬ع‪ٛ‬ىل َٕس‪ٟٛ ٝ‬ب‪ ٜ‬ق لٗ )‪ )92(،ٚ‬ب‪ٛ‬و‪ َٝٛٚٔ ٌ ٛ‬بٕٔ‪ ٚ‬ب‪ٟٛ( ٛ‬وري خ ُ)‪ٞ.‬اق‪ٟٛ ٛ‬وري خ ٌ‪ٍ ٜ‬ء صٖشٍِٖٗ ُ صاس‬
‫(‪)93‬‬
‫ث‪ ٜ‬ب ػرت بٕٔ‪ ٚ‬ل‪ ٛ‬عٕو‪ٛ‬سٖك‪ ٜ‬طؤز ٖ ُ ٖ‪َٛ‬ذ‪ٚ‬طت‪.‬‬

‫(‪ٟٛ -)91‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٍؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ‪ :‬ق سخي‪ ٜ‬ع ل‪ ٟ ًٛ‬سا‪ ٝ‬عر ط‪ ٟٔٛ( ٜ‬ب‪ٛ‬ػ‪ ٝٛ‬ق ٖر‪ٛ‬ق‪ ٛ‬ب‪ٛ ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬بؤ َٕسد‪ٚٞٝ‬سطٗشِدسأ‪ٚ‬‬
‫ل‪ٛ‬الٖ‪ِٗ :ُٛ‬ىَ وَٕشٖ ٌ‪ :ٜ‬ت‪ٛ‬ذف‪َ ٣١‬عفس‪ٜ٘‬؛ ؿ حل حمىذ اوني‪َٕ :‬سد‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ًٛ‬؛ حمىاذ قؤفٗاق ٔٔسد‪ :ٝ‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً؛ حمىاذ دا‪ٛ‬وٗن‬
‫سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌش‪ٔٚ‬اٖ‪ ٜ‬وَٕشٖ ُ؛ د‪ٛ‬وٗن صٖشا ِ‪ٛ‬سَ‪ :ٜ‬ػٕسػ دوذً؛ حمىذ اوني ص‪ َٜٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ :‬وٗزٔٔ‪َ ٝ‬إسدٔ َٕسدطاب ُ؛ ؿا لَر‬
‫‪ٛ‬فب ُ‪ :‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد‪.‬‬
‫‪ -92‬د مس‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ :‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل‪ ،‬د‪ .‬عضالذَٖ وظب‪ٛ‬ف س‪ٚ‬طإه خظابٕٖ‪ٛ‬قٗ‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س سٍِٖٕطا‪َ ٜ‬إسد‪ ٞٝ‬ثٗؼا‪ َٜٛ‬باؤ ٌٕٔطإٗ‪،ٚ‬‬
‫ثو ٌ‪ ٝٛ‬االدٖ ‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪ ،1982 ،‬ه‪.6‬‬
‫(‪ -)93‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.187‬‬

‫‪27‬‬
‫دووةم‬
‫ناشناوةكانى خاى‬
‫د‪َٚ‬ش‪ ٝ‬بٕقش‪ َٛ ٝ‬ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٖٔٔٗ‪ ُٞ َٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ٌٗ َٛ‬ؽ َؤََ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬سٌ صٌ ٔ‪( ٝ‬صٖشَِٖ) بؤ‬
‫‪ٟٛ‬وريخ ُ‪ ،‬ب‪ٛ‬دٗ ٔاصٖ‪َٛ َٜٛ‬و‪ ٜ‬و ٌ َ‪ ٖٚٔٛٛ‬ل‪َٖٗٛٛ‬ك‪ ٚٔٛ‬بؤ ٖ‪َٗٛ‬ك‪ ٜ‬قشٖ ُ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً ‪ ٟ‬خؤ ‪( ًٟٛ‬صٖاشَِٖ)‪ ٚ‬ل‪ ٛ‬اٗٗ‪ٚٔٛ‬‬
‫ِ قٕٔ‪ٞ ٚ‬ب‪ٌٛ ٛ‬ذ ػٕٗ‪ ٚ‬ب‪ َٛ‬س ِ قٕٔ‪ٚ‬؟ ‪ ٌ ٟٔٛ‬صٌ ٔاٌا‪ٛ‬ؾ َا‪ ٛ‬صاس با‪ َٛ‬س ِا قُٕ‪ٟٔٛ ،‬اٌا‪َ ُٛ‬ا‪ ٛ‬لا‪ٛ‬خٕاس‪ ٚٔٚ‬ب طاٗ ُ‬
‫د‪.ََٖٛٚ‬‬
‫ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ‪:‬‬
‫ِ‪ٌٛ‬ذٖ ل‪ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ُ َٛ‬ب غ لا‪ ٚٔٛ‬د‪َٚ‬ا‪ ُٛ‬طٕاٖا‪َ ٛ‬ا ق‪ ٜ‬ػا ‪ٟٗ ٝ‬اشاُ بإٔ‪ ٚ‬با‪ٛ‬وٕٗاٌ‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ‪ٟ ،‬ا‪ٛ‬وري خا ُ‬
‫ب‪ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬سِٔق‪ ٚٔٛ‬ثؼكؤٖ‪ ٟ َٜٛ‬طش‪ِٛ ٝ‬لَطشقٕ‪ ٌٍٝٛٛ ٞٚ‬ػ ‪ ٝ‬ث‪ ٜ‬داطري ط ٌذٔ‪ .ٚ‬ل‪ٟٛٛ‬دم و‪ٟٚٔٛ ٜ‬دا د‪ٚ‬طب‪َُٕ ٜ‬‬
‫بٕٔ‪ ،ٚ‬دٔا‪ ٝ‬ك بٌٕٔ‪ ٝٚٔٛ‬بشٍٖ‪ َٝٛٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٌَٕٝٛ ٟٔٛ ،ٜ‬ب‪( ٛ‬صٖشِ) ثشِ َشداق‪ ٚٔٛ‬بؤٖ‪ ٛ‬ثٗ‪ٜٞ‬قشأ‪( ٚ‬ل‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ)‪.‬‬
‫((‪))94‬‬

‫(‪ -)94‬بؤ منٌٕ‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬د‪ٗ ٚ‬ك‪ ٜ‬فؤلكمؤسٖذا ِ قٕٔ‪ (:ٚ‬ػ‪ ٖٔٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ طرٗم‪ ٛ‬دسٖز‪ َٝٛٚ‬داد‪ٚ‬طشق‪ٚٔ ،ٚٔٛ‬سِٔاٌ‪ ٟ ٜ‬طشد‪ َٚ‬ت‪ ،‬خا ٌٗؽ‬
‫دٔٔ ث‪ٛ‬دم‪ٛ ٝٛ‬ث‪ ٜ‬د‪ َٚ‬ق‪ ٛ‬ث‪ٌٛ‬طشَٗؽ‪ ٞ‬بؤ‪ ٝ‬دٍٖٗت‪ ،‬ػ بؤ ‪ٟٛ‬صؤُٕ َاشدُ سٔ‪ ٝ‬ىل‪ٚٞ‬سد‪ٚ‬طٗشِٖات‪ ،‬خاؤ‪ ٝ‬با‪ ٛ‬ظا ُ ساطاري د‪َٚ‬ا ت‪،‬‬
‫‪ٖٟٔٛ‬ؽ ل‪ ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طب‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط ت‪ِٛ ٞ‬س ث‪ٌٛ‬طش‪ ٟ ٚ‬طش‪ َٛٚ‬ب‪ ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٚٔٛ‬سِ اد‪ٚ‬طشٖت‪ َٛ .‬ػ ‪ٔ ٟ‬سِد‪ٚ‬داق‪ ٚٔٛ‬ث‪ٌٛ‬طش‪ َٝٛٚ‬بؤ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س طا‪ٛ‬بٗم‪َٛٛ‬‬
‫داد‪ٌٗٚ‬ت‪ ،‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬ق‪ٛ ٛ‬لؤ دٖبا‪ ٛ‬د‪ٚ‬س‪ ٞٝ‬د‪ٚ‬طإقٗت‪ ،‬ػا لا‪ٌٛ ٛ‬با‪ٛ‬سد‪ٟ ٝ‬ا‪ ًٛ‬س‪ٚ‬و ٌا‪َ ٛ‬إسد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬سطا ً د‪ٚ‬بٗات‪ ٞ‬ا‪ٌٛ‬ذ ثضٖؼاك‪ٜ‬‬
‫بااا‪ٔ ٌٛ‬ب ٌء ِ‪ٖٛ‬ااا‪َ ٛ‬ؤٖا ا ُ د‪ َٚ‬قااا‪ِ ٚٔٛ‬اااٗ ااا س‪ ُ ٖٚ‬ثااا‪َ ٌ ٜ‬شٖااات‪ ٌ ،‬ااا س ب طاااك‪ ٜ‬لااا‪ ٛ‬دٕجمٕوااا‪ٛ‬سِا د‪ٚ‬بشٌِااا‪ ٞٚٔٛ‬لااا‪ٛ‬دٔا‪ٝ‬‬
‫ب ػرتَٖ‪ٚٞ‬طب ‪ٚٞٞ‬طب َ ساُ د‪ٌٗٚ‬شٖت د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬صٖشِ‪ ٞ‬صٖٕٔ‪ ٞ‬ط‪ِٔٛ‬ا‪ٛ‬س… باؤ دسٔطات د‪َٚ‬ا‪( .)… ُٛ‬عىاش ػاٗ اهلل د‪ٚ‬ػاب‪:َٜٛ‬‬
‫داطب ُ‪ ٞ‬طؤساٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سدٖذا داطب ُ‪ ٞ‬طؤساٌ‪ ٜ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ِٔٛ ،ٝ‬لٗش‪ ،1978 ،‬ه‪)7‬‬
‫ل‪ ٛ‬ب‪ٖٛ‬بٗكذا ِ قٕٔ‪:ٚ‬‬
‫‪ ٟٝٔٛ‬دٌّٗشِ‪ ٝ‬ه ‪ٛ‬عع‪ ٜ‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‬
‫َٕ ‪ ٟ‬طش دٖظبذا ط‪ ٍَٜٛ‬بٕٔ ب‪ٛ‬س‬
‫‪ ٟ‬طش دػوٕىل‪ ،‬دٔٔخ ُ دَؼٗ‬
‫َضٖ دٖظت بٕٔ‪ ،‬داُ ر‪ ٝ‬دس‪ٛ‬لٗ‬
‫ٔ ر د‪ٚ‬طب‪ ٜٝٞ‬دٔٔخ ُ دَؼٗ‬
‫دِ ق بٍ‪َٛ‬ش وٗع ُ د‪ ٜ‬سِابٕٔ‬
‫طؤ‪ ":‬ع‪ٛ‬ف‪ٛ‬سً د‪ٛ‬اللٗ‪ ٛ‬ع‪ٛ‬ط ه‬
‫ػري‪ ٝ‬دٖ ق‪ ٛ‬ه ق‪ ٛ‬س‪ٛ‬اله ب‪ٛ‬‬
‫ر ‪ ٟ‬ىل وٍذا ‪ٟٛ‬ظ ر‪ ٝ‬ق‪ ٛ‬س‪ٛ‬اله‬
‫ػ ‪ ٟ ٚ‬طش ِمذا ر ط‪ٛ‬س د‪ٚ‬طب‪ٜٝٞ‬‬
‫َٗظ‪ ٛ‬صٖشِ َ‪ٛ‬ف د‪ٚ‬طت‪ٖٞ‬ذا داٌ‪( …ٜ‬د مس‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.)31‬‬

‫‪28‬‬
‫‪ٌٛ‬ذ ب‪ٖٛ‬بٗك‪ ٜ‬قش د‪ٚ‬طت ػك ُ‪ ٞ‬ل‪ٛ‬صٖشِ طشقٍ‪ ٜ‬بؤ د‪ٌٛ‬ط‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه سٔطا‪ٌ َٛ‬ذا د‪ٚ‬طٗشٌِا‪ ،ٚٔٛ‬لا‪ َٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫( ‪)95‬‬
‫ٖ سٖذ‪ٚ‬داٌ‪ ٜ‬طٕلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمس ٌٗذا طٕاٖ‪( ٛ‬طٕلَب ُ) د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬صٖشِ‪ ٝ‬بؤ دسٔطت َشدٔٔ‪ ٔٚ‬ب‪( ٛ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ) ٌ طشأ‪.ٚ‬‬
‫ِ‪ٌٛ‬ذ‪ ٝ‬ب‪ٖٛ‬ت‪ ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬وٗزٖٔٔ‪ ٜ‬ثٗٗ ُ‪ٞ‬اٖ‪ ٛ‬ل‪ َٛ‬ق‪ ِ ٜ‬سٖك س‪ٟٛ( ٝ‬وري خ ُ) بؤ (ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وري‪ ٝ‬طؤساُ)‬
‫( ‪)97( )96‬‬
‫َ‪ ٛ‬در‪ ٝ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ُ َٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪َ ٝ‬شدٔٔ‪ ،ٚ‬د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ث‪ٛ‬سِٖٕ‪ ٞٚ‬د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬صٖشِ‪ ٝ‬بؤ دسٔطت َشأ‪- .ٚ‬‬

‫‪ -95‬ب‪ ٛ‬ثٗ‪ ٜ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ُ َٛ‬طٕاٖ‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬طٕلب ُ ط‪ٛ‬لٗى‪ ٜ‬دٔٔ‪ٚ‬وذا بإٔ‪ )1574-1566( ٚ‬ص ل‪ َٔٛ‬قا‪ٛ‬دا ػا‪ٛ‬سِٖ لا‪ٌٗ ٛ‬إاُ سِٔٔغ‪ٞ‬‬
‫عٕمس ٌٗذا سِٖٔذأ‪ِٛ ،ٚ‬سٔ‪ٚ‬ك ِ قٕٔ‪:ٚ‬‬
‫خ لٗق ب‪ ٛ‬صاق‪ ٜ‬س‪ٚ‬برٗ‪ٛ‬‬
‫ل‪ ٛ‬طب‪ٛ‬ورؤه ص ِ قٗ‪ٛ‬‬
‫ٌ و‪ ٝٛ‬ط‪ٛ‬لب ُ ط‪ٛ‬لٗىٗ‪ٛ‬‬
‫طالٔ‪ ٞ‬دٔع ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬خ ٌ٘ ٖ‪ٛ‬‬
‫عشٔغ سٔ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬طب‪ٛ‬ورؤه َشدٖ‪ٛ‬‬
‫ٌ‪ٛ‬وٍٗ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬وش‪ٞٝ‬اُ ساوٗ‪.ٛ‬‬
‫‪ٟٗ‬رت ب‪ٖٛ‬ب‪ َٛٛ‬دسٖز‪ ٝ‬ثٗذ‪ٚ‬دات‪ ٞ‬ب‪ ٛ‬ثٗ‪ ٜ‬طٗشِاٌ‪ َٝٛٚٔٛ‬خؤ‪ ٝ‬ب ط‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬سٔدأ‪َ ُ َٚ‬شدٔٔ‪ ٞ ،ٚ‬ب ط‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬س‪ٚ‬و ٌٗ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خ ُ َاشدٔٔ‪ ٚ‬لا‪ٔٛ‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬دا ل‪ ٛ‬در‪ ٝ‬سٔط‪ ،ُ َٛ‬ق َٕ ل‪ٛ‬ػٍٕٖٗ ِ قٕٔ‪:ٚ‬‬
‫ب‪ ٛ‬دٖ س‪ ٝ‬لؤ طٕلب ٌ‪ ٌ ٜ‬سدٖ‪ٛ‬‬ ‫ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ساَ‪ ٜ‬بشِٖ‪ٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬جم شٖك ٌذ‪ ٝ‬خ ٌ‪ٜ‬‬ ‫ِ‪ٛ‬س ‪ ٜ‬دٔروَ بٕٔ قؤ ٌ‪ٜ‬‬
‫طٍٕٖذً خٕاسدٖ‪ ٛ‬ب‪ٕ ٛ‬سع ٌ‪ ٜ‬ػري ٌ ٗب‪َٗ ٚٔٛ‬آلٌ‪ٜ‬‬
‫ق ‪ :‬خَٕٖ ٌ‪ٛ‬سِٔا ل‪ ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ٜ‬‬ ‫ِ‪ٛ‬ق لؤ‪ٌٍٖٛ ٞ‬ي شِاٌ‪ٜ‬‬
‫ؤلٗ ُ َشد َؤسِ‪ ٝ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ٜ‬‬ ‫َ فش‪ ُ ٖٚٞ،َٛ ،‬سِٔاٌ‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ب‪ ٛ‬ثٗ‪ ًٟٛ ٜ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ َٛ ٛ‬دسٖز‪ ٝٚ‬ثٗذ‪ٚ‬دات طٕاٖ‪ِٛ ٛ‬س ل‪ ٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬دا بٕٔ‪ ٚ‬د‪ٚ‬طبٗك‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ث‪ٛ‬سِٖٕ‪ ٞٚ‬ل‪ٔٛ‬ط ٔ‪ ٚ‬با‪( ٛ‬لا‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ)‬
‫ٌ طشأ‪ .ٚ‬بؤ صٖ قش صاٌٗ س‪ ٝ‬بشِٔاٌ‪ :ٛ‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪،)104-103(ٚ‬‬
‫ه‪209‬؛ وظعٕد بؤق ٌ‪ :ٜ‬دوذً دٌ ظر‪ٛ‬سا…طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)120( ٚ‬ه‪.174‬‬
‫(‪ -)96‬بؤ منٌٕ‪ ٛ‬ل‪ ًٛ‬ب س‪ ٖٚٔٛٚ‬ل‪ٛ‬ػٍٕٖٗكذا ِ قٕٔ‪:ٚ‬‬
‫ل‪ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ ط‪ٛ‬سدىل َُٕ َشا‬ ‫ل‪ِٛ ٛ‬سال ث‪ٛ‬الو س‪ ٝ‬دٔروَ دسا‬
‫َ‪ ٛ‬بٍٗ‪ ٜ‬دٔروٍ‪َٔٛ ٜ‬ق‪ ٛ‬ب‪ٌٛ‬ذٔ ‪ٛ‬ف‪ٛ‬ص‬ ‫‪ٟٛ‬وريخ ُ ‪ ٟٔٛ‬س‪ٚ‬و ٌ‪ٌٛ ٜ‬ب‪ٛ‬ص‬
‫ٔ‪ ٌٕٗٚ‬ؤػ‪ ٌٜٛ‬خظت ػني‪ٟٛ ٞ‬و ُ‬ ‫ِ‪ٛ‬لَٗكشد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬دٔروٍ ُ‬
‫ب‪ِٛ ٛ‬لَى‪ٛ‬ت ل‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِدا ‪ٟٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬ػك ٌذ‬ ‫ط‪ٛ‬ف‪ ٜ‬دٔروٍ‪ ٌ ٜ‬س‪ٛ‬ص‪ِٛ ٝ‬لَٕ‪ٚ‬ػ ٌذ‬
‫ٔ‪ َٕٚ‬ػٗش‪ٚٞ‬دٔا ػكظب‪َٔٛ ٝٛ‬ت‬ ‫َ‪ ٛ‬د‪ٚ‬ػك ُ ل‪ َ ٔٛ‬ق‪ٛ‬دا ٌ‪ٛ‬طش‪ٔٚ‬ت‬
‫َ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػكش س‪ ٝٔٚ‬ل‪ ٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪َ ٝٚ‬شد ثؼت ط‪ٛ‬لٗك‪ ٜ‬د‪ٚ‬طشت‪ ٞ‬ط‪ٛ‬لٗك‪ ٜ‬د‪َٕٚ‬ػت‬
‫ٌ‪ٛ‬بٕٔ‪ ِ ،‬ت ٖ‪ٛ‬ك طٕلم‪ ٜٖٛ‬د‪ٛ‬سط ِ‬ ‫‪ ٟٛ‬ل‪ َ ٔٛ‬ق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ب ب ِؤػ‪ ٜ‬ل‪َٕ ٛ‬سِ‬
‫ل‪ٌٗ ِ ٛ‬ؼ ‪ ٟٔٛ‬خ ٌ‪ ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ث‪ٛ‬سِ‪ٝ‬‬ ‫ٔ‪ٚ‬د‪ٚ‬طب‪ٛ ٜ‬ث‪ ٜ‬خ ُ َ‪ٔٛ‬ت‪ ٞ‬بشِ‪ٝ‬‬

‫‪29‬‬
‫ل‪ َٜٖٛٛ‬ل‪ ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ٌ َٛ‬اذا ِا قٕٔ‪ ٚ‬طٕاٖا‪ ٛ‬لا‪ ٛ‬ػا‪ٛ‬سِٖكذا ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ َا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه (دا‪ٛ‬سد‪ِ ٞ)ٚ‬سٖطشاٌاذا َشدٖٔٔا‪ٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫(‪)98‬‬
‫د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ث‪ٛ‬سِٖٕ‪ ،ٚ‬ل‪ ٛ‬ث داػب ػ ع‪ٛ‬ب غ د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬صٖشِ بؤ دسٔطت َشدٔٔ‪.ٚ‬‬

‫‪ٟٛ‬ب‪ ٔٛ‬س ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ ِ‪ٛ‬لٍَ‪ٛ‬طشت ل‪ٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬د‪َٕٚ‬ػت‪ ٞ‬ل‪ٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬طشت‬
‫بشٍٖ‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬د‪ٚ‬سو ُ بشراٖ‪ٚٔٛ‬‬ ‫َ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػكش ٌ‪ٛ‬و خ ُ د‪َٚ‬ؼ ٖ‪ٚٔٛ‬‬
‫ثضٖؼك‪َ ٟٝٔٛ ٜ‬شد س‪ ٔٚ‬د‪ٔٚ‬ا‬ ‫ب‪ٛ‬س ف‪ٛ‬سو ٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سداس‪ ٝ‬ف‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬ا‬
‫ِ‪ٛ‬ق ساٖ‪ ٜ‬ط‪ ٜ‬ط لَ‪ٚٞٛ‬خب‪ ٜ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ق‬ ‫ل‪ ََ ٛ‬وري‪ ٝ‬طؤساُ د‪ٖٚ‬ذا ػ‪ٛ‬ب‪ٛ‬ق‬
‫د‪ٚ‬سٖكشد ب‪ ٛ‬وري خ ٌ‪َٖٛ ٜ‬ذ‪ٚ‬طت ٌٕٗ ل‪ ٛ‬قشط‪ ٟٔٛ ٜ‬و ت بٕٔ ط‪ٛ‬س بضٖٕ (و‪ٛ‬الَ‪ٛ‬سي‪ ٜ‬فٗذاٖ‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪ )37‬؛ ِا‪ٛ‬سٔ‪ِٚ‬‬
‫بؤ صاٌٗ س‪ ٝ‬صٖ قش بشِٔاٌ‪ :ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فٍ و‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪552‬؛ حمىذ اوني ص‪ َٜٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪180‬؛ حمىاذ دا‪ٛ‬وٗن‬
‫سِار ب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪71‬؛ حمىذ قؤفٗاق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪7‬؛ ؿا لَر ا‪ٛ‬فب ُ‪ ،‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪144‬؛‬
‫س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظا س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪ ،ٝ‬روا ‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪194‬؛ وظاعٕد بؤقا ٌ‪ :ٜ‬دواذً‬
‫دٌ ظر‪ٛ‬سا…‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)120( ٚ‬ه‪175‬؛ و‪ٛ‬الَ‪ٛ‬سي‪ ٜ‬فٗذاٖ‪ :ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬دوذً ٌ و‪ ،ٛ‬ه‪.15‬‬
‫(‪ٌِٛ -)97‬ذٖك‪ ٜ‬قش ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ُ َٚ‬د‪ٚ‬لََٗ‪ َ:‬ق‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذو‪ ٜ‬دسٔطت َشدٔ‪ِٛ ٚ‬س صٖشِ‪ ٝ‬ب‪ٚٔٛ‬طاب ٔ ث لَا‪َ ٔٛ‬شٖك س‪َٚ‬ا ُ‬
‫دأ‪ ٚ‬ثٗ ٖٔك‪ ٜ‬ب‪ٛ‬خؼٍذ‪ ٚ‬بإٔ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬رٖ ٌٗاذا بؤٖا‪ ٛ‬ث‪ٜٞٝ‬قاشأ‪( ٚ‬د‪ٚ‬طات صٖاشَِٖ)‪( ٞ‬صٖاشَِٖ د‪ٚ‬طات) ‪ٟٛ‬وا‪ٛ‬ؾ و ٌا ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬خؼاٍذ‪ ٜٖٚ‬خا ُ‬
‫د‪ٚ‬ط‪ ،ٌٜٖٛٛ‬ل‪ٌِٛٛ‬ذ‪ ٝ‬ب‪ٖٛ‬ت دا ب‪( ٛ‬لا‪ٛ‬ب صٖشَِٖ)‪ٞ‬اقا‪( ٛ‬لٗإ صٖاشَِٖ) ٌا ٔ‪ِ ٝ‬ا قٕٔ‪ٟ .ٚ‬ا‪ٖٔٛ‬ؽ طٕاٖا‪ٌٟٚٔٛ ٛ‬اذ‪ ٚ‬ط بٕطإ‪ ٝ‬خا ُ ػاريَٖ‪ٞ‬‬
‫ِ‪ٛ‬وٗؼ‪ ٛ‬د‪ ًٚ‬ب‪ ٛ‬ثٗك‪ٌٛ‬ني‪ ٞ‬سٔخؤؾ‪ ٞ‬صو ُ ث ك‪ٞٞ‬ق‪ ٛ‬ػريَٖ بإٔ‪ ،ٚ‬طٕاٖا‪ ٟ ٛ‬خا ٔقٍ‪(َٛ ٜ‬لا‪ ٛ‬لٗإ‪ -‬لا‪ٛ‬ب) ٖا‪ ٚٔٛ‬د‪ٚ‬سد‪ ٚ‬إٔ‪ٚٞ‬ك صٖاشِ‬
‫بٕٔ‪ ،ٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ ٟٚٔٛ‬ثٗا‪ٟ ٜ‬ا‪ٔٛ‬قشا (لا‪ٛ‬ب صٖشَِٖ)‪ٞ‬اقا‪( ٛ‬لٗإ صٖاشَٖ)‪( .‬س‪ٛ‬وا‪ٛ‬بؤس‪ :‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،…ٞ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظا س‪ٝ‬‬
‫سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.)194‬‬
‫ِ‪ٌٛ‬ذٖ ل‪ ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ُ َٛ‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ ٝ ٛ‬د‪ٚ‬طت ث‪ٛ‬سٍِٖ‪ ٜ‬خ ُ بؤ َ س‪ٚ‬ط قٗك‪ ٜ‬قش د‪ٚ‬طٗشٌِ‪ َٛ ٚٔٛ‬ب‪ٛ‬ػٕٗ‪ٟٛ َٜٖٛٚ‬فظ ٌ‪ ٜٖٛ‬ب طاٗ ُ َاشدٔٔ‪،ٚ‬‬
‫طٕاٖ‪ ٛ‬ػٗشٖ ط‪ٛ‬س سٖط‪ َٜٖٛٛ‬طشقٕٔ‪َٛ ٞٚ‬غ ٌ‪ٖٛ‬بٕإٌٗ‪ ًٟٛ ٚ‬ػٍٕٖ‪ ٝٛ‬ث‪ ٜ‬ؤه بك ت‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬لا‪ٛ‬خ صٖاشَٖ ‪ٟ‬ا‪َ ًٛ‬ا س‪ٟ ٝٚ‬ا‪ٛ‬دم ً دأ‪ٚ‬‬
‫ب‪ٛ‬آلً ِ‪ٛ‬س ل‪ َ ٔٛ‬س‪ٚ‬دا ػٗش‪ َٛٚ‬د‪ٚ‬طبٗك‪َ ٜ‬شاػبٕ‪ ٞٚ‬لٗش‪ ٖٛ ٚ‬د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ل‪ٛ‬د‪ٚ‬طبذأ‪ ،ٚ‬ل‪ٟٛ ٛ‬دم و‪ٟ ٜ‬ا‪ٚٔٛ‬دا ػا ع‪ٛ‬ب غ َا‪ ٛ‬بٍٗا‪ ٜ‬لا‪ًٛ‬‬
‫َ س‪ٚ‬دا د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬خ ُ ٌ‪ٛ‬و ٔ‪ ،ٚ‬ف‪ٛ‬سو ٌ‪ ٜ‬دأ‪ َٛ ٚ‬د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬صٖشِ بؤ دسٔطبرك‪ِٛ :ُٛ‬سٔ‪ٚ‬ك ل‪ ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ٌ َٛ‬ذا ِ قٕٔ‪:ٚ‬‬
‫ػ ب ٌط‪َ ٜ‬شد‪َٕ ٚ‬سِاٌ‪ٛ‬‬
‫ب ب‪ ٞ‬بر‪ ٜ‬ب‪ٕ ٛ‬سب ٌ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬طب‪ٛ‬ك ل‪ ٛ‬صٖشِ‪ ٞ‬دٔسِاٌ‪ٛ‬‬
‫بك‪ ُٛ‬بؤ خ ٌ‪َٕ ٜ‬سداٌ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ٚ‬طب ِ قَ بؤ دَٔ ٌ‪ٜ‬‬
‫‪َٕٛ‬ػٗ ٌذا ل‪ ٛ‬طٍذاٌ‪ٜ‬‬
‫ػ لؤ‪ ٌ ٝ‬سدٍٖ‪ ٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌ‪ٜ‬‬
‫د‪ٚ‬طب‪ َُٛ ٜ َٜٛ‬لؤ خ ٌ‪( …ٜ‬خ لذ دٕقٗ س‪ :‬داطب ٌ‪ٛ ٜ‬ال‪ ٝ‬دوذً‪ ،‬طمٗى ٌ‪ ،2000 ،ٜ‬ه‪ِٛ .)29‬سٔ‪ ِٚ‬بؤ ِ‪ٛ‬و ُ و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طت‪ ٞ‬صاٌٗ س‬
‫صٖ قش بشِٔاٌ‪ :ٛ‬عرذالكشٖي فٍذ‪ ٝ‬داطك‪ :ٜ‬طٕلضَ‪ ،‬ه‪58-57‬؛ ؿ دق بّ الذَٖ ‪ ٟ‬وٗذ‪ :ٝ‬ر فٕلكمٕس‪َٕ ٝ‬سد‪ ،ٝ‬ه‪.64‬‬
‫(‪ ٌٛ -)98‬ق‪َٕ ٜ‬سدا‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.189‬‬

‫‪31‬‬
‫ل‪ ٛ‬ػٍٕٖٗك‪ ٜ‬قشدا ِ قٕٔ‪ َٛ ٚ‬ل‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِٖكذا ل‪ٛ ٛ‬فل طذا سِٖٔٔذأ‪ٟٛ ٚ‬وري خ ُ د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ث‪ٛ‬سِٖٕ‪ ٞٚ‬ب‪ِ ٛ‬اؤ‪ٟ ٝ‬ا‪ًٛ‬‬
‫(‪)99‬‬
‫ل‪ ٛ‬خؤبٕٔسدٌ‪ ٖٚٔٛٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ د‪ٚ‬طبٗك‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬صٖشِ بؤ دسٔطت َشدٔٔ‪.ٚ‬‬

‫(‪ٟ -)99‬ؤطك سو ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪179‬؛ امحذ با‪ٛ‬سش‪ :ٝ‬سِ ٔاٌٍٗٗا لا‪ ٛ‬دواذً‪ ،‬طؤظا س‪ ٝ‬طاشٔ‪ ،ٚ‬روا س‪ ،)11( ٚ‬طا لَ‪،ٓ1366 ٜ‬‬
‫ه‪.31‬‬

‫‪31‬‬
‫سيَيةم‬
‫ميَرووي ذيانى خانى لةث شيَسِيو‬
‫ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٔٔ ٖٗ‪ٌ َٛ‬ذا صاس ب‪َٛٛ‬و‪ ٜ‬ب ط‪ ٜ‬رٖ ٌ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ َشأ‪ ،ٚ‬ق‪ ٌّٛ‬لا‪ ٛ‬طا ق‪ ٜ‬سِٔٔداٌا‪ٜ‬‬
‫َ س‪ٚ‬ط ق‪ َٛٛ‬دٔأُ‪ِٛ .‬س بؤٖ‪ ٛ‬بؤ سٌِٔٔ َ‪ ٜ‬خظبٍ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س رٖ ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬بٗت ِ ٌا باؤ َ‪ٛ‬س‪ٚ‬طاب‪ ٝٛ‬فؤلكماؤس‪ ٞٝ‬ب‪ٖٛ‬با‪ُ َٛ‬‬
‫ب ٖت‪ .‬لٗش‪ٚ‬دا ِا‪ٔٛ‬أل د‪ٚ‬د‪ٖٚ‬اَ با‪ ٛ‬ثؼات ب‪ٛ‬طا ‪ ٞ‬طإد‪ٚٞ‬سطشقَ لا‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٝٚ‬فؤلكمؤسيا ُ‪ ٞ‬با‪ٛ‬سأسد َشدٌا‪ٜ‬‬
‫ب‪ٖٛ‬ب‪ ُ َٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ٖ‪َٛ‬رت‪َٕ ،ٝ‬سق‪ َٜٖٛٛ‬رٖ ٌ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ غشٖب‪ ٛ‬سِٔٔ‪.‬‬
‫و وؤطب (س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس)ٖؽ ب‪ ٛ‬ثؼبر‪ٛ‬ط ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٖٔٔ‪ ٜٞ‬ب‪ٖٛ‬با‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗا‪ ُ َٛ‬با‪ ًٛ‬ػإٗ‪ ٖٛٚ‬لا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س‬
‫رٖ ٌ‪ٟٛ ٜ‬وريخ ٌ‪ٌٕ ٜ‬طٕٗ‪:ٚ‬‬
‫( ‪)100‬‬
‫‪ٟٛ‬وريخ ُ ٌ ٔ‪ ٝ‬ق‪ٔٛ‬أ‪( ٝ‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س)‪َٕ ٚ‬سِ‪( ٝ‬ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬ط) ‪َٕ ٝ‬سِ‪( ٝ‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬سب‪ٛ‬ط) َٕسِ‪( ٝ‬ط‪ٛ ٖٛ‬دَٖ با‪ٛ‬ط)‪،ٚ‬‬
‫بٍ‪ٛ‬و لَ‪ٟٛ ٝٛ‬وري خ ُ ثٗؼرت ل‪َٕ ٛ‬سدطب ٌ‪ ٜ‬رٖش د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬عٕمس ٌٗٗ‪ ُ َٛ‬بُٕٔ‪ ،‬ب َٔ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ط‪ٛ‬ساَ‪ ٜ‬خٗمَ‪ٜ‬‬
‫(د‪ٛ‬الىل) بٕٔ‪ ٚ‬ل‪ ٛ‬طٌٕذ‪َ( ٝ‬شِ‪ ٝٛ ٔ ٌ ٝ )ٚ‬طٕ‪ ٝ‬د‪ٚ‬سٖ ‪ٔ( ٝٛ‬اُ) داٌٗؼبُٕ‪ٟٛ ،‬وري خ ُ ل‪ ٔ ٌ ٛ‬خٗمَ‪ َٝٛٛ‬خؤٖاذا‬
‫ثٗط‪ٖٛ‬ؼبٕٔ‪ ٞٚ‬طٕاس َ‪ َٝٛٛ ٔ ٌ ٜ‬بٕٔ‪ .ٚ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬طٕلَب ُ ط‪ٛ‬لٗى‪ ٜ‬دٔٔ‪ 1575-1566( ًٚ‬ص) ب‪ٛ‬ػذاس‪ ٝ‬ل‪ٔٛ‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬دا َشدٔٔ‪ َٛ ٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه عٕمس ٌٗٗ‪ٌ َٛ‬اذا َشدٖٔا‪ٛ‬ق‪ )101(،ٜ‬با‪ٛ‬آلً َا ق‪ ٜ‬طإلَب ُ طا‪ٛ‬لٗى‪ ٜ‬دٔٔ‪ ًٚ‬واشدٔ طإلَب ُ‬
‫وٕساد‪ ٝ‬طٗٗ‪ 1595-1574( ًٛ‬ص) ػٍٕٖ‪ ٜ‬طشق‪ ،ٚٔٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖ‪ ُ َٛ‬لٗ قشاصاُ‪ٚٞٞ‬ك خؤ‪ٌٛ ٝ‬و ُ؟ إٌك‪ ٛ‬طإلَب ُ‬
‫وٕساد ِ‪ٛ‬س ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ٔ‪ٟٛ ٚ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬ده ٌ‪ٛ‬بٕٔ‪ ٞٚ‬س‪ٌٛ ٝٚ‬د‪ٖٔٚ‬ظت‪ِٛ .‬س بؤٖ‪ ٛ‬ل‪ٟٛ ٛ‬وري خ ُ َ‪ٔٛ‬ق‪ ٛ‬بشِٔ بٗ ٌٕ‪،‬‬
‫‪ ٟٚٔٔٛ‬بٕ ل‪ ٝٛ ٔ ٌ ٛ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬خؤ‪ ٙ‬د‪ٚ‬س‪ ٝ‬ث‪ٛ‬سِاٌذٔ ‪ٟٛ‬وري خ ُ ٌ س َشا ٌ ٔ ‪ َٛٛ‬ب‪ٛ‬د‪ ٜ‬بٗمَ‪ ٌ .ٜ‬س سِٔٔ د‪ َٚ‬ق‪ٛ‬‬
‫َٕسدطب ٌ‪ ٜ‬رٖش د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ف‪ٌ ُٞ َٖٛٗٔٛ‬ضٖ ػ س‪ٔ( ٝ‬سو‪ َٛٛ ٔ ٌَٛ )ٜ‬ب‪( ٛ‬طؤو ‪ ٞ‬بشاداطت) ٌ طاشأ‪ٌٗ ٚ‬ؼاب‪ٛ‬‬
‫(‪)102‬‬
‫د‪ ٜ‬د‪ٚ‬بٗت‪.‬‬
‫ب‪ ٛ‬سَٕى‪ٟٛ ٟٝٚٔٛ ٜ‬وري خ ُ َ‪ٛ‬طٗب‪ َٜٖٛ ٜ‬لّٗ قٕٔ د‪ٚ‬ب‪ ،ٜ‬خ‪ٛ‬لَك‪ َٛٛ ٔ ٌ ٜ‬سِٖاض‪ ٝ‬صاس‪ ٝ‬لٗاذ‪ٚ‬طشُ‪ ٞ‬با‪ ٛ‬باشا‬
‫ط‪ٔٛ‬س‪ ٝٚ‬خؤٖ ٌ‪ ٜ‬داد‪ٖٟٔٛ .ٌَٗٚ‬ؽ دٔا‪ ٝ‬و ٔ‪ ًَٛ َٜٖٛٚ‬خؤ‪ ٝ‬سِٖ د‪ٚ‬خ ت‪ ٞ‬ط‪ٛ‬سداسٖب‪ ٔ ٌ ٜ‬ا‪( ٌٜ َٛ‬ق‪ٛ‬سطا‪ٚٔٛ‬سِ)‪ٞ‬‬
‫(و‪ٛ‬سطاا‪ٚٔٛ‬سِ) د‪ٚ‬طشٖباا‪ٟٛ ٛ‬طاابؤ‪ .‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ااذ‪ ٝ‬باا‪ ٛ‬ػاا ‪ ٝ‬طاا‪ٛ‬ف‪( ٝٔٛ‬ق‪ِٛ‬ى طاا ) ‪1576-1524‬ص د‪َٚ‬اا ت‪( ٞ‬ػاا‬
‫(‪)103‬‬
‫ق‪ِٛ‬ى ط )ٖؽ ب‪ ٛ‬ف‪ٛ‬سو‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سداس‪ َٝٛٛ ٔ ٌ ٝ‬داد‪ٌٗٚ‬ت‪.‬‬

‫(‪ -)100‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪1‬؛ طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.189‬‬
‫(‪ِٛ -)101‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.209‬‬
‫(‪ -)102‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪ ،ٝ‬روا س‪ ،)104-103( ٚ‬طا لَ‪ ،1984 ٜ‬ه‪-214‬‬
‫‪.215‬‬
‫(‪ -)103‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٚ‬فٍ و‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ ‪ ،‬ه‪552‬؛ حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪180‬؛ ‪ٟ‬ؤطاك سو ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪،‬‬
‫ه‪.25‬‬

‫‪32‬‬
‫َ قٗا (ػا ع‪ٛ‬ب طا‪ ٜ‬طا‪ٔٛ‬س‪ )ٚ‬فاا‪ٛ‬سو ُ سِ‪ٔٚ‬اٖا‪ٟٗ ٜ‬شاٌا‪ ٜ‬طشقا‪ ٛ‬د‪ٚ‬طاات‪ ،‬لا‪ ٛ‬ػا‪ٛ‬سَِ ٌ‪ ٔ ٌ ٜ‬ا‪ٌٛ( ٝٛ‬خضاا‪ٔٛ‬اُ)‪ٞ‬‬
‫(ٖ‪ٛ‬سٖع ُ) دا ‪ٟٛ‬وري خ ُ ِ َٔ س‪ ٝ‬ػا ‪َ ٝ‬اشد‪ .‬ب‪ٛ‬وا‪ ٛ‬ػا عا‪ٛ‬ب غ ٌ ٔ ا‪ ٌٜ َٛ‬ق‪ٛ‬سطا‪ٚٔٛ‬سِ‪ ٞ‬و‪ٛ‬سطا‪ٚٔٛ‬سِ‪ ٞ‬بشاداطات‪ٞ‬‬
‫ػٍؤ‪ٞٞ‬سو‪ ٝ ٜ‬ث‪ ٜ‬ب‪ٛ‬خؼٗ‪ ٔٚٔٛ‬ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سداس‪ ٌ َٝٛٛ ٔ ٌ ٝ‬ط ٌذ‪ٟٛ )104(،‬وري خ ُ خؤػ‪ ٜ‬وريٖك‪ٟ ٜ‬ا صأ با‪ِٗٛ‬ض بإٔ‪،‬‬
‫ط‪ٛ‬ىل ٌ ٔ ‪ ٝٛ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬قش‪ ٝ‬د‪ٚ‬طت ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سدا طشت‪ ٞ‬طٍٕس‪ ٝ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬فاشأاُ َاشد‪ .‬واريصاد‪ ٞٚ‬طا‪ٛ‬سداس‪ٚ‬‬
‫َٕسد‪ ُ َٚ‬بُٕٔ ب‪ َٔ ِ ٛ‬س‪ ٞٔ ٌ .ٝ‬د‪ٌٚ‬ط‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ب‪َٛٛ ٔ ٌ ٛ‬دا باآلٔ بٕٖٔا‪ .ٚٔٛ‬لٗاش‪ ٚٔٚ‬باري‪ٟ ٝ‬ا صاد‪َٔٛ ٝ‬قا‪ٛ‬‬
‫‪ٌٟٛ‬ذٖؼ‪ٟٛ ٝٛ‬وري خ ٌ‪ٌٕ .ٚٔٛ‬ك‪ ٛ‬ثٗ‪ٜٞ‬ا بٕٔ ل‪ِٛ ٛ‬ؤٕ ‪ ٟٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِاٌ‪ َٛ ٝٛ‬د‪َٚ‬شَٖ ل‪ ٛ‬صٖ ُ صٖ قش ِٗ طٕدٖكٗ ُ باؤ‬
‫َٕسد ٌٗٗ‪ )105(،ٛ‬بؤٖ‪ َ ٛ‬ق‪( ٜ‬د‪ٛ‬ك ل‪ ٛ‬صاد‪ ٝ )ٚ‬ط‪ٛ‬ساك‪ٚٞ‬صٖش‪ ٝ‬عٕمس ٌٗٗا‪ ُ َٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪َ ٝ‬اشد‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س طا‪ٛ‬ف‪،ُ َٖٛٔٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ ًٟٛ ٜ‬ل‪ٛ‬ػكش َٗؼٗ‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬طٍٕس‪ٟٛ ٝ‬وري خ ُ ٌضٖ بٕٔ ب‪ٛ‬آلً ‪ٟٛ‬وري خ ُ ب‪ٛ‬ػذاس‪ٌ ٝ‬ا‪َٛ‬شد‪ِ .‬ا‪ٛ‬س بؤٖا‪( ٛ‬ػا‬
‫ع‪ٛ‬ب غ) سِ ‪ ٜ‬لّٗ‪ٛ‬طب ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػذا ػ بؤ ‪ ٟٝٚٔٛ‬دلَ‪َٕ ٜ‬سد‪ ُ َٚ‬سِابطشٖت‪ ،‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ِٗض‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س با‪ٛ‬‬
‫( ‪)106‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ ٌ‪َ ٛ‬شد‪.‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ ب ؾ ػ س‪ٚ‬صا‪ ٝ‬دسٌِذ‪ ٜٖٞٚ‬بٗر‪ٛ‬ص‪ ٜٖٚ‬ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬بٕٔ بٕٔ ل‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س َٕسد دا‪ ،‬بؤٖ‪ِٛ ٛ‬سطٗض سٖط‪ٝٛ‬‬
‫ث‪ ٌٛ ٜ‬د‪ٚ‬داُ ل‪ ٝٛ ٔ ٌٛ‬رٖش د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ٟٔٛ ٜ‬دا سِأ‪ ٞ‬سِٔٔت ل‪َٕ ٛ‬سد بك‪ِٛ ُٞٛ‬سطٗض ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬بؤ ػؤسِ ٌ‪ ٛ‬د‪َٚ‬شدُ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً‬
‫َ سٖك‪ ٜ‬د‪َٚ‬شد َ‪ ٛ‬دلَ‪ ٜ‬ػ ع‪ٛ‬ب طٗؽ سِابطشٖت‪ ،‬ػ ‪ ٟ‬ط داس‪ ٟ ٝ‬صاٖ‪ٛ‬ق‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ِ‪ٛ‬بٕٔ بؤٖ‪ ٛ‬د‪ٚ‬طاب‪ ٜ‬ىل ٌا‪ٛ‬د‪ٚ‬دا‪،‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬ضلَر ؾ ق د‪ ِٚ‬ت د‪ٔٛ‬س‪ ٞ‬طب‪ٛ‬وٗ ُ صٖ د‪ ٝ‬د‪َٚ‬شدٔ ب ز‪ ٞ‬ط‪ٛ‬ساٌ‪ ُ ٖٛ‬قا د‪ِٚ‬ا ت صٖا قش د‪ٚ‬طا‪ٌٛ‬ذ‪ ،‬با‪ٛ‬آلً‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػذا‪ٞ‬اب‪ ٟٛ‬ط ٌ‪ ُ ٌٖٛ ٜ‬د‪ٖٔٚ‬شا ثشَِٗؼ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ بك‪ٟٛ )107(،ُٛ‬وري خ ٌٗؽ لا‪ ٔٛ‬سِاطابٗٗ‪ ٛ‬ط‪ٖٛ‬ؼابرٕٔ‪،‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬و‪ٛ‬ؾ بٕٔ ل‪ ٛ‬دٔاقشدا ل‪ ٛ‬ال‪ ٝ‬بٕٔ‪ِ ٚ‬ؤ‪ ٝ‬ثرت ط‪ٛ‬ػ‪َ ٛ‬شدُ‪ ٞ‬ث‪ٛ‬س‪ٚ‬ط‪ٌٛ‬ذٌ‪ِٔٛ ٜ‬ا‪ ٟ ٝ‬صاد‪ ٝ‬خٕاِ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤٖ‪ٜ‬‬
‫ل‪ ٛ‬بري‪ ٞ‬د‪ٚ‬سٌٔٔٗذا‪.‬‬
‫لٗش‪ ٚ‬ب‪ ٛ‬دٔأ‪ٟٛ ٚ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ثٗ٘ ٌ ٖ‪ ٛ‬ؤٌ كٗك‪ ٜ‬قش‪ َٛ ٚٔٚ‬دٔا‪ ٝ‬بٍٗ ت ٌ ٌ‪ٛ ٜ‬آل‪َٔٛ ،‬ق‪ ٛ‬خؤ‪ ٞ‬صٖ قش‬
‫خؤ‪ ٝ‬سِ ٖ خظت‪ ٞ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ثٗك‪ ٌ ٚٔٛ‬ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طب‪ ٜ‬دسٔطت َشدٌا‪ ٜ‬ف‪ٛ‬سو ٌشِ‪ٔٚ‬اٖٗا‪ٛ‬ك َا‪ ٛ‬ببٕاٌٗات لا‪ ٛ‬طا ٖ‪ٖٛ‬ذا لا‪ٛ‬‬
‫ٌٗااإاُ ِااا‪ٛ‬سدٔٔ ب‪ٛ‬سداػااا‪ ٜ‬طااا‪ٛ‬ف‪ ٜٖٞٔٛ‬عٕمس ٌٗااذا خاااؤ‪ ٝ‬بض‪ٛ‬طاااجٍٗ‪ٞ ٜٞ‬ط‪ٛ‬ل‪َٛ‬ااا‪ ٝٛ‬لااا‪ َ ٔٛ‬س‪ٚ‬طاا ت‪ ٞ‬ػااا‪ٛ‬سِ‪ٞ‬‬
‫ل‪ٛ‬ػكشَٗؼٗ ٌ‪ ٝٛ‬سِٖٔٔ ُ قٗذ‪َٚ‬شد‪ ،‬بج سٖضٖت‪.‬‬

‫(‪ -)104‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.72‬‬


‫(‪ٌٔٛ -)105‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.73‬‬
‫(‪ -)106‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.73‬‬
‫(‪ -)107‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،.....ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.208‬‬

‫‪33‬‬
‫بةشى سيَيةم‬
‫ثةيوةندييةكانى خانى لةث شيَسِيو‬

‫يةكةم‬
‫ثةيوةنديية كؤمةآليةتييةكانى دانيصتوانى قةآل‬
‫ل‪َٛ‬ؤق ٖ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ٌض‪ ٔٚ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬س‪ٛ‬ظذ‪ِٛٚ‬وذا َؤو‪ٛ‬لَ‪َٕ ٜ‬سد‪ٔٚ‬اس‪ٚٞ ٝ‬ك ِ‪ٛ‬س ٖ‪ٛ‬ك ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬الٌ‪ ٜ‬قاش‪ٝ‬‬
‫رٖش د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬قٕسك‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬ب‪ٛ‬د‪ٚ‬طت دٔاَا‪ٔٛ‬قٕٖ‪ ٜٞ‬ط‪ٌٛ‬اذ‪ٚ‬لَ‪ ٜ‬طظابى‪ ٜ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط ٖا‪ٛ‬ق‪ٖ ٜ‬ا‪ ٚٔٛ‬د‪ ٍٖٚ‬آلٌاذ‪ ،‬صاسبا‪ٝٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س‪ ٚ‬صاس‪ ٝ‬خ‪ٛ‬لَك‪َٕ ٜ‬سدطب ُ ب‪ َٛ‬س‪َ ٝ‬ؼبَٕ لَٗٗ‪ ٚٔٛ‬خ‪ٛ‬سٖ بُٕٔ‪ٟٔٛ ،‬اٌ‪ٛ‬ؾ ‪َٛ ٟٔٛ‬ط ٌ‪ ٛ‬بإُٔ َا‪ ٛ‬صٖا قش لا‪ٛ‬ث‪ٜ‬‬
‫د‪ٚ‬ػت‪ ٔ ٌ ٞ‬دالَ‪ٌ َٛ‬ذا ٌٗؼب‪ٛ‬د‪ ٜ‬بُٕٔ‪ ،‬ب‪ٛ‬ػٗك‪ ٜ‬قش‪ ٝ‬داٌٗؼبٕاٌ‪َٕ ٜ‬سدطاب ُ ‪ٟٔٛ‬اٌا‪ ٛ‬بإُٔ َا‪ ٛ‬با‪ ٛ‬با‪ٛ‬خَٕٗشدٌ‪ٜ‬‬
‫و‪ٛ‬سِٔ و آلق‪ ٚٔٛ‬خ‪ٛ‬سٖ بُٕٔ‪ ،‬د س‪ٞ ٝ‬اؾ ِ‪ٛ‬بٕٔ ِ‪ٛ‬سدٔٔ ثٗؼ‪ ٛ‬ل‪ٖٛٛ‬ك َ قذأ ل‪ٖٛٛ‬ك ٌ ٔ ‪ٛ‬دا ٖ‪َٛ‬رتٖ ُ ق‪ٔٛ‬أ د‪َٚ‬شد‪،‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٝٚ‬ط‪ٛ‬س‪ َٜٚ‬بزٖٕ‪ ٝ‬رٖ ٌ‪ ٜ‬خ‪ٛ‬لَ ب‪ٛ‬سِ‪ٛ‬و‪َ ٛ‬ؼبَٕ لَ‪ ٜٞ‬طا و ٌ‪ٟ ٛ‬ا ر‪ٚ‬لَ‪ٖ ٜ‬ا‪ ُ َٛ‬بإٔ‪ٔ ِ .‬ػا ٌ‪ٟٛ ٜ‬و ٌا‪ٛ‬ؾ‬
‫خ‪ٛ‬لَك‪ ٜ‬قش ِ‪ٛ‬بُٕٔ خ‪ٛ‬سٖك‪ ٜ‬ثٗؼ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬بضَٕ‪ ٜ‬خؤو لَ‪ ٜ‬بُٕٔ‪َٕ( ٞ‬سق ُ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬سِ‪ ٔٚ‬خ‪ ٞ‬خ‪ ٞ‬مشؼاٗشٔ ا‪ ٛ‬ؤٔ‬
‫خؼمَ‪ ٜ‬رٌ ٌ‪ ٔٛ‬ط‪ٛ‬لٗ ‪ ٟ‬وٗشٔ َ‪ٛ‬ه‪ ٞ‬ث‪ٛ‬ىل دٖك‪ ُ ٖ )...ٛ‬ل‪ ٝٛ ٔ ٌٛ‬خؤٖ ُ دسٔطت د‪َٚ‬شد‪ٟ ،‬ا‪ ٔٛ‬خٗآلٌا‪ ٛ‬سِاطاب‪ ٔٛ‬خاؤ‬
‫ث ب‪ٌٛ‬ذ‪ ٝ‬بشِٖا سٔ ٖ طا ‪ ٟ ٝ‬كا ٔ طا‪ٛ‬سداس‪ ٌٜ َٚ‬خؤٖا ُ بإُٔ‪َٛ ،‬طاٗ َا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬طإٍس‪ٟ ٝ‬ا‪ ٔٛ‬دابإٔ ٌ‪ٖٛ‬اذ‪ٚ‬قٕاٌ‪ ٜ‬لا‪ٔٛ‬‬
‫ٌ‪ٛ‬سٖبا‪ََٛ ُ ٖٛ‬ؤوا‪ٛ‬لَط ‪ ٝ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط ٖا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬سٖذا طاا‪ٛ‬ث ٌذبُٕٔ د‪ٚ‬سبضاٗت‪ )108(،‬با‪ٛ‬آلً ‪ٟ‬ا‪ ٝٚٔٛ‬قٗرٍٗا‪ ٜ‬د‪َٚ‬شٖاات‬
‫ل‪َٛ‬ؤو‪ٛ‬لَط ‪ ٝ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط ب‪ٛ‬ق‪َٕ ٜ‬سدطب ٌذا دٗ ٔاصٖ‪ َٜٛ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬ب‪ٛ‬د‪ ٝ‬د‪َٚ‬شٖت ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه َؤو‪ٛ‬لَط ‪ٌٛ ٝ‬ق‪ ٌٜ َٚٔٛ‬فا سغ‪ٞ‬‬
‫قٕسَذا َ‪ِٖٛ ٛ‬رٕٔ‪ٖٟٔٛ ،ٚ‬ؽ ب‪ٛ‬سَٕى‪َٕ ٟٝٔٛ ٜ‬سدطب ُ ب‪ٛ‬طؼب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬الٖ‪ ُٛ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ٌٛ ٜ‬ق‪ٖٚٔٛ‬ا‪ َٜٛ‬قاش‪ ٚٔٚ‬داطاري‬
‫َشابٕٔ‪ ،‬خٕد‪ ٟ ٝ‬ك ٔ ط‪ٛ‬سداسٔ د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ٌٗ َٛ‬ؼ‪ ٜ‬رٖاش د‪ٚ‬طاب‪ ٟ ٝٛ‬كا ‪ ٝ‬بٗط ٌا‪ ُ َٛ‬بإُٔ‪ ،‬ل‪ٛ‬وا‪ ٚٔٛ‬سِٖضب‪ٌٛ‬ذٖٗا‪َٜٛ‬‬
‫ِ ٔب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬دٕقٗ سٔ د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ ٖ ،‬خٕد سِ‪ٚ‬عٗ‪ٛ‬ت‪ ٟ ٞ‬ك ‪ ٞ‬طا‪ٛ‬سداس‪َٕ ٚ‬سدٖا‪ ُ َٛ‬ث‪ٖٛ‬اذا د‪ٚ‬بإٔ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ٜ‬‬
‫داطريَ‪ٛ‬ساٌ‪ ٝٛ‬بٗط ٌ‪ٛ‬دا‪ِٛ .‬س بؤٖ‪ ٛ‬ل‪ ٔٛ‬سِاث‪ٛ‬سٍِٖ ٌ‪ َٛ ٝٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ك خٗمَ‪ ُ َٛ‬لا‪ ٛ‬در‪ ٝ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلقذاساٌ‪ ٜ‬بٗط ٌا‪ ٛ‬با‪ٛ‬سث ٖ ُ‬
‫د‪َٚ‬اشد دٕقٗا ساُ سِالَاا‪ ٜ‬طا‪ٛ‬س‪ ُ َٗٚ‬قٗااذا د‪ٚ‬بٍٗاا‪ِ ٜٞ‬ا‪ٛ‬س ااٍٗ‪ ٛ‬ص‪ٚ‬محاا‪ٛ‬ت َاٗؽ‪ِٛ ٞ‬راس‪َٚ‬اا‪ٛ‬ؾ ٕسبا ٌٗ‪ِ ٜ‬اا‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫ط‪ٔٛ‬س‪ ُ ٖٚ‬د‪ٚ‬دا‪ٟٛ ،‬ط‪ٛ‬س ‪ ٟ ٜ‬ك ‪ ٞ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬ط ٌٗؽ ثٗؼشِ‪ ٝٔٚ‬سِاث‪ٛ‬سٍِٖ‪ ُ َٛ‬بُٕٔ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػاذا‪ٌ ٚٞ‬ا‪ٛ‬ب‪ٜ‬‬
‫د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪َٕ ٜ‬سد‪ ٝ‬فشٖؼب‪ ٛ‬بٕب‪ ٜٞ‬صٔلَي‪ ٞ‬صاس‪ ٝ‬ل‪ٛ‬دٕقٗ ساُ ٌ‪َٛ‬شدبٗت‪ ،‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪َٕ ٜ‬سدٖؽ ِ‪ٛ‬س ِ‪ٛ‬و ُ د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ٜ‬‬
‫‪ٔٛ‬طٍٗ‪ٛ‬سٔ خَٕٖ وز بٕٔ‪ ،ٚ‬ب‪ٛ‬آلً دٗ ٔاصٖ‪ َٛٛ‬ل‪ ٚٔٛ‬دابٕٔ‪ٟٛ ٚ‬ط‪ٛ‬س د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬قٕسك‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ َ ٟٔٛ ًٛ‬قا‪ ٛ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ٜ‬‬

‫(‪ -)108‬بؤ صٖ قش ػا س‪ٚ‬صاٖ‪ ٜ‬بشِٔاٌا‪ :ٛ‬ف‪ٛ‬سٖاذ ‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬طا‪ٛ‬سد‪ :‬ط‪ٛ‬ػا‪َ ٛ‬شدٌا‪ ٜ‬طا‪ٛ‬سو ٖ‪ٛ‬داس‪ ٝ‬ل‪َٕٛ‬سدطاب ٌذا‪ ،1986 ،‬ا ثو ٌ‪ ٝٛ‬ػا‪ِٗٛ‬ذ‬
‫‪ ٟٗ‬اِٗي ع‪ٛ‬صا‪ ،‬ه‪.42-37‬‬

‫‪34‬‬
‫سِ‪ِٛ ُ ٖ ِٚ‬بٕب‪َٛ ٜٞ‬طٗ ٌ‪ٛ‬بٕبٗت ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬سٖ ٌ‪ ٚٔٛ‬سَٕي بك ت ‪ٟٔٛ‬ا د‪ٚ‬س‪ ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪َ ٜ‬إسد‪ ٝ‬رٖاش د‪ٚ‬طاب‪ ٝٛ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬با‪ٛ‬ط‪ٜ‬‬
‫قٕسك ‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬بٕٔ‪.ٚ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س دٕقٗ ساٌ‪ ٜ‬ف سغ‪ ٞ‬قٕسك ‪ٚٞ‬ك و‪ٛ‬طا‪ٛ‬ل‪ ٛ‬اٍٗ ٖ‪ٛ‬قٗٗ‪ َٛٛ‬د سٖا ‪ٔٛ‬طا بٍ‪ ،ٚٔٛ‬دٕقٗا س‪َ ٝ‬إسد دٔٔدا س‬
‫‪ٔٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ق‪ًِٚٞٛ ،ٚٔٛ‬ك ‪ٔٛ‬ط ٌذٌ‪ٌٛ ٝٚٔٛ‬ق‪ٔٛ‬اٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬الٖ‪ ُٛ‬بٗط ٌا‪ِ ٞٚٔٛ‬ا‪ٔٛ ًٛ‬طا ٌ‪ ٝٚٔٛ‬اٍٗ ٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬الٖا‪ُٛ‬‬
‫د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪َٕ ٜ‬سد‪ ،ٚٔٚ‬لٗش‪ ٚٔٚ‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ِٛ ٝٛ‬طب‪ٌٛ ٛ‬ق‪ٔٛ‬اٖ‪ٛ‬قٗٗ‪َٛ‬ا‪ ٛ‬خا لَ‪ٔ ِ ٜ‬ب‪ٛ‬ػا‪ٌٗ ٜ‬إاُ د‪ٚ‬س‪ٚ‬با‪ٛ‬ط ‪ ٞ‬دٕقٗا ساٌ‪ٜ‬‬
‫َإسد بإ‪َ ٔٚ‬اؤ‪َ ٝ‬شدٌٔ‪ٛ‬قا‪ٞٔٚٔٛ‬ا‪ ٝ‬لٗكاشدُٔ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س بٗط ٌا‪ٛ‬دا لا‪ٛ‬ث ه ٖا‪َٛ‬رت‪ٖ ٝ‬ا‪ٛ‬ك سِٖاض بٕ‪ٚ‬طا ‪ ٞ‬باا‪ٛ‬سطش‪ٝ‬‬
‫ل‪ٖٛ‬اا‪َٛ‬رت‪ ٝ‬بكاا‪ٟٛ .ُٛ‬واا‪ ٛ‬دطاا‪ ٛ‬لاا‪ ٛ‬ث ب‪ٌٛ‬ااذ‪ ٝ‬دٕقٗاا ساٌ‪َ ٜ‬اإسد باا‪ ٛ‬طٗظااب‪ٛ‬و‪ ٜ‬خٗمَاا‪ َٜٗٛ‬باا آل د‪ٚ‬طااب‪ٟ ٜ‬اا‪ٔٛ‬‬
‫(‪)109‬‬
‫ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪.ٚٔٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬طا‪ٛ‬س طاا‪ٖٛ‬شٖك‪ ٜ‬سِٔدأ‪َٚ‬ا ٌ‪ٟ ٜ‬اا‪ ٔٛ‬سِارطا س‪ ٝٚ‬اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً بكاا‪ َٖٞٛ‬لٗكاا‪ ٜ‬بذ‪ٍٖٚ‬اا‪ ٞٔٛ‬بشِٔاٌٍٗاا‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ٝٚ‬‬
‫وٗزٖٔٔ‪ ٜٞ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ ،ُ َٛ‬بؤو ُ د‪ٚ‬د‪َٖٔٛٚ‬ت َ‪ ٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬اذ‪ٌٗ ٝ‬إاُ طا‪ٛ‬سداسٔ س‪ٚ‬عٗ‪ٛ‬قا‪ ٌٜ َٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖا‪َٜٛ‬‬
‫داطب ٌ‪ ٛ‬بٕٔ‪ .ٚ‬د‪ٚ‬سب س‪ِٛ ٝٚ‬لَٕٖظب‪ٟٛ ٜ‬وري خ ٌٗؽ ‪ٟ‬ا‪ ٝٚٔٛ‬دٖا سٔ ب‪ٛ‬س ا ٔ بٗات ‪ٖٟٚٔٛ‬ا‪َ ٛ‬ا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه‬
‫‪ٟٚٔٛ‬ػذا َ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬ساَٗك‪ ٜ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط بٕٔ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬آلً د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬طٗك‪ ٜ‬دسٌِاذ‪ ٔٚ‬صالَاي ٌا‪ٛ‬بٕ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س س‪ٚ‬عٗ‪ٛ‬قا‪ ،ٌٜ َٛ‬صاس با‪ٛ‬‬
‫دلظؤص‪ِٛ ٖٚٔٛ ٝ‬لَظٕ َ‪ٔٛ‬ق‪َ ٜ‬شدٔ‪ ٔٚ‬ب ٖ‪ٛ‬خ‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سر‪ٌٚٔٚ‬ذ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ه دأ‪ ٔٚ‬ل‪ٛ‬ثٗؽ ب‪ٛ‬سر‪ٌٚٔٚ‬ذٖٗ‪ ٌٜ َٛ‬خؤ‪ ٝ‬داٌ ٔ‪.ٚ‬‬
‫‪ ًٟٛ‬سِٔالَ‪ٛ‬ق‪ ٔٛ‬طشٔػت‪َ ٞ‬شد‪ ٌٜ َٚٔٚ‬ل‪ ٔ ٌٛ‬خ‪ٛ‬لَك‪َٛٛ‬دا خؤػ‪ٖٔٛ‬ظبٗ ُ َشدٔٔ‪ .ٚ‬ل‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬و ُ َ قٗؼاذا خ‪ٛ‬لَك‪َٛ‬ا‪ ٛ‬لا‪ٛ‬‬
‫( ‪)110‬‬
‫ط ٖ‪ٟٔٛ ٝٛ‬دا س‪ٛ‬ط ٌٔ‪ٛ‬ق‪ٚٞ ٞٚٔٛ‬ك داٌٗؼبٕاٌ‪ ٜ‬قش‪ ٝ‬رٖش د‪ٚ‬طب‪ ٟٔٛ ٝٛ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق ٌ‪ٔٛ ٛ‬ط ٔ‪ٌٛ ٚ‬بُٕٔ‪.‬‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ِ‪ٛ‬س ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ط‪ٛ‬س ل‪ ٌٕٝٛ‬دسٔطت َشدٌ‪ٛ ٝٚٔٛ‬آل‪ ٝ‬دوذوذا با صاسِٖك‪ٟ ٜ‬ا‪ٔٛ‬قؤ‪ ٝ‬لا‪ٌ ٛ‬ا ٔ ا‪ٛ‬آلدا‬
‫بٍٗ ت ٌ بٕٔ َ‪ِٛ ٛ‬ؤٕ ثٗذأٖظبٗٗ‪ ٌٜ َٛ‬ساراٌ‪ ٝٛ‬خ‪ٛ‬لَك‪ ٜ‬دابني د‪َٚ‬شد‪ٟٛ .‬و‪ٛ‬ؾ بؤ سِاراٌ‪ ٜ‬خاؤ‪ ٝ‬ثٗؼاك‪ٔٛ‬قٍٗك‪ٜ‬‬
‫ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬بٕٔ‪ِٛ .‬سٔ‪ ِٚ‬رو س‪ َٜٖٛٚ‬صاس ل‪ ٛ‬خ‪ٛ‬لَك‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ ِ َٛٛ ٔ ٌ ٝ‬وٕػؤ‪ ٟٔٛ ٝ‬ب صاسِ‪ ُ ٖٚ‬د‪َٚ‬شدٔ َ‪ٛ‬لٕث‪ٛ‬لٗ ُ‬
‫د‪ ٔ ٍِٗٚ‬د‪ٚ‬بشد‪ٟٛ ٞ)111(،‬و‪ٛ‬ؾ ب صسط ٌٗٗا‪ َٜٛ‬طإٍٔسداس‪ٟ ٝ‬ا‪ ٔٛ‬طا‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ٛ‬و ُ باؤ د‪ٚ‬سد‪ٚ‬خا ت َا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ لا‪ٛ‬‬
‫ٌ ٔ ‪َٛٛ‬دا طشٌط‪ ٜ‬ثٗذأ‪.ٚ‬‬

‫(‪ -)109‬بؤ صٖ قش ػ س‪ٚ‬صاٖ‪ ٜ‬بشِٔاٌ‪ :ٛ‬بشِٔاٌ‪ ٛ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪ :‬ذ‪َ ٍٛ‬طأي‪ ١‬اعقط ع بني ايهسد‪.‬‬
‫(‪ -)110‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.223‬‬
‫(‪ -)111‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.34‬‬

‫‪35‬‬
‫دووةم‬
‫ثيَوةندييةكانى خانى لةث شيَسِيو بةخةلَكى ناوضةكانى تسى كوزدستانةوة‬

‫‪ٟٛ‬وري خ ُ ل‪َٕ ٔ ٌٛ‬سد‪َٚ‬ا ُ دا ب‪ٛ‬ث ٖا‪ ٛ‬با‪ٛ‬سص‪ ٞٝ‬ل‪ٛ‬ػاكش صاس‪ٔ ٌ ٝ‬با ٌط‪ ٜ‬د‪ٚ‬سَشدبإٔ‪ ،‬صاس ل‪ٛ‬خٗمَا‪ٟ ُٞ َٛ‬ا‪ٛ‬وري‬
‫صاد‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ ٝ‬لٗ‪ ِ ٜ‬آل بُٕٔ‪ ٞ‬خضو‪ٛ‬ق‪ ُ ٖٟٔٛ ٜ‬سِ‪ ٔ ٚ‬د‪َٚ‬شد‪ ٞ.‬ب‪ ٟٛ‬صاٖ‪ ٞ ٜ‬دلٗش‪ ٝ‬خاؤ‪ ٝ‬ا‪ٌٛ‬ذ ِا‪ٛ‬سٖىٗك‪ٜ‬‬
‫َٕسدٌؼٍٗ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬رٖش د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬سٍِٗا بٕٔ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬وا‪ ٛ‬ػا ُ‪ ٞ‬ػاكؤٖ‪ َٜٛ‬ث‪ٖٛ‬اذا َشدبإٔ‪ )112(.‬لا‪ٚٔٛ‬ؾ‬
‫ط‪ٖٛ‬ؼبرٕٔ َ‪ٔٛ‬ا َٕسد طٕق‪ٛ‬و‪ ٟٔٛ ٌٜٛ‬ػ‪ٛ‬سِٔ ػؤسِاٌ‪َٛ ٖٛٛ‬ل‪ٌٕٗٛ‬اُ عٕمس ٌ‪ ٜٞ‬ط‪ٛ‬ف‪ٌ َٖٛٔٛ‬ذا ِ‪ٛ‬لَذ‪ٚ‬طريط ‪ ،‬د‪ٖٚ‬ضاٌا‪ٜ‬‬
‫َ‪ ٛ‬طٕلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜٞ‬ػ ‪ٟٗ ٝ‬شاُ ِ‪ٛ‬س خ‪ٛ‬سٖك‪َٕ ٜ‬سد ثٗكذاداٌَ‪ ٞ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ٌٗ َٚ‬ؽ خؤب‪ٛ‬خؤ شِاُ دأٍٖ‪ٖٛ‬ا‪ٛ‬ك‪ٞ‬‬
‫ٖ‪َٛ‬رت‪ ٝ‬شِ د‪ .َُٛٚ‬ل‪ َ ٟٛ‬وذا ِ‪ٛ‬س خؤٖؼٗ ُ ص‪ٚ‬س‪ٚ‬س و‪ٌٛ‬ذُ‪ٞ ٞ‬آلقٗ ُ ق آلُ د‪َٚ‬شٖت‪ ،‬ل‪ٛ‬و‪ٟٛ ٚٔٛ‬وري خ ُ ِ‪ٛ‬طبٗك‪ٜ‬‬
‫ٌٗؼابى ٌٗ‪ ٜ‬ال دسٔطات بٕٔبإٔ‪ ٞ‬د‪ٚ‬سَا‪ ٜ‬با‪َ ٚٔٛ‬شدبإٔ َاا‪ٔٛ‬ا ثٕٖٗظاب‪َٖٗٛ ٛ‬بٗا‪ٛ‬ك دسٔطات بكاش‪ ٝ‬لا‪ٌٕٗٛ‬اُ وااري‪ٚ‬‬
‫َٕسد‪ ،ُ َٚ‬خؤب‪ٛ‬خؤ ٖ سو‪ٛ‬ق‪َٖٛ ٜ‬رت‪ ٝ‬بذ‪ ُٚ‬بؤ ث ساطبٍ‪ِ ٜ‬ؤص‪ ُ ٌٗ َٛ ٔ ٌ ُٞ ٌٗ َٚ‬ل‪ٛ‬د‪ٚ‬طت ػ آلٔ‪ ٌٜ َٚ‬قإسك‪ٞ‬‬
‫(‪)113‬‬
‫ع‪ٛ‬د‪ًٞٞٛ‬اص ل‪ ٔٛ‬خؤخؤسٖ‪ ٛ‬بٍَٗ‪.‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ط‪ٖٛ‬شٖك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٖٔٔ‪ ٜٞ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ ُ َٛ‬بك‪ َٖٛ‬بؤو ُ د‪ٚ‬سد‪َٖٔٛٚ‬ت َ‪ٟٛ ٛ‬وري خ ُ ا‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬‬
‫ث‪ٛ‬ساػ‪َٖٛ ًٟٛ ٜ‬طشقٍ‪ ٛ‬بٕٔ‪ِٔٛ ٔٚ‬لَ‪ ٜ‬دأ‪ ٚ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذ‪ ٝ‬ثب‪ ٔٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ِاؤصٔ واري‪َٕ ٚ‬سد‪َٚ‬ا ٌ‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬سٔ با‪ٛ‬س‪ ٝ‬دسٔطات‬
‫بك ت‪ٟٚٔٛ .‬ق َ ق‪ ٜ‬طٕلَب ُ وٕساد‪ ٝ‬طٗٗ‪ ًٛ‬دأا‪ ٝ‬لٗذ‪ َٚ‬ت ل‪ٛ‬ػكش بك قا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س (طامٗى ُ با‪ٛ‬ط‪ ٜ‬واري‪ ٝ‬طاؤساُ)؟‬
‫ٌٕك‪ ٛ‬طمٗى ُ ب‪ٛ‬ط ل‪ٛ‬ػكش َٗؼٗ‪َ ٜ‬شدبٕٔ‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س الٖ‪ٌٛ‬طشاٌ‪ ٜ‬طإلَب ُ‪ ،‬با‪ٛ‬آلً ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ ‪ٟ‬ا‪ ًٛ‬دأاٖا‪ ٝٛ‬طإلَب ٌ‪ٜ‬‬
‫ب‪ٛ‬د‪ ٔ ٌٍِٗٛ ٜ‬ل‪ٚٔٛ‬آلوذا ثٗ‪ٜٞ‬قٕٔ‪":ٚ‬طمٗى ُ ب‪ٛ‬ط َٕسدٔ وٕطمى ٌ‪ ٞٛ‬وٍٗؽ َٕسدٔ وٕطمَى من"‪ ،‬بؤٖ‪ٌ ٛ‬ا قٕامن ‪ٟ‬ا‪ًٛ‬‬
‫دأاٖ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬د‪ ٜ‬بٍّٗي‪ ٞ‬بضي ب‪ٛ‬طزٖ ‪ )114(.‬ل‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬وا‪ٌٗ ٛ‬إاٌ‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ‪ ٞ‬طإلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ ٜ‬قٗا د‪ ٚ‬اٗت‪ِٛٞ‬س‬
‫‪ٟٛ‬و‪ٛ‬ؾ د‪ٚ‬بٗب‪ِ ٛ‬ؤ‪ٔ ٟ ٝ‬اس‪ ٚ‬بُٕٔ‪ ٞ‬سِاَشدٌ‪ ٜ‬ل‪َٕ ٛ‬سدطب ٌ‪ ٜ‬رٖش ٍط‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪.ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬الٖ‪ َٜٛ‬دٖك‪( ٚٔٛ‬عٕو‪ٛ‬س ب‪ٛ‬ط‪َٕ ٜ‬س‪ ٝ‬طمٗى ُ ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وري‪ ٝ‬طؤساُ) سِٔٔب‪ ٛ‬سِٔٔ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ػكش َٗؼ‪ ٜ‬عٕمس ٌٗٗ‪ُ َٛ‬‬
‫د‪ٚ‬بٗب‪ٟٛ ،ٚٔٛ‬وري خ ُ ب‪ ٖٚٔٛ ٌ ِ ٛ‬د‪ٗ ٚ‬ت‪ ٞ‬ب‪ ٛ‬خؤ‪ ٞٝ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ َٖٚٔٛٛٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه (عٕو‪ٛ‬س ب‪ٛ‬ط) دا ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬عٕمس ٌ‪ٜ‬‬
‫( ‪)115‬‬
‫قٗ د‪ٚ‬ػكٍَٗ‪.‬‬
‫‪ٟ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه وااري‪َٕ ٚ‬سد‪َٚ‬ا ٌ‪ ٜ‬قشٖؼاذا ث‪ٌٕٖٚٛ‬ااذ‪ ٝ‬صاس با ؾ بإٔ‪( .ٚ‬د‪ٚ‬سٖٔااؽ ث ػا ) َا‪ٖ ٛ‬اا‪ َٜٛ‬لاا‪ٛ‬‬
‫ثٗ ٔ‪ ٌٜ َٚ‬طٕلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜ‬بٕٔ‪ ،ٚ‬ل‪ ٛ‬سِاثؤسقٗك‪ ٜ‬دا َ‪ ٛ‬ثٗؼك‪ٛ‬ؾ ب‪ ٛ‬طٕلَب ٌ‪َ ٜ‬شدٔٔ‪ٌٕ ،ٚ‬طٕٖٗ‪ٟ" :ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ‬
‫داَؤَ‪ ٜ‬ل‪( ٛ‬وري طٗف ال ذَٖ) س َى‪ ٟ ٜ‬وٗذ‪َ ٝ‬شد َ ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬الٖ‪ ُٛ‬دٔروٍ‪ِٗ ٌٚٔٛٗ َٛ‬شػ‪َ ٜ‬شاٖ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٖٞٞ‬ظب‪ ٜ‬سصط س‪ٝ‬‬

‫(‪ -)112‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.72‬‬


‫(‪ -)113‬سظٍٗ‪ ٜ‬و‪ٛ‬د‪َٕ :ٌٜٚ‬سدطب ُ‪ٟٗ ٞ‬ظرتاقٗزٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق ُ‪ ،‬ب‪ٛ‬سط‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ه‪.110‬‬
‫(‪ -)114‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،1‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ه‪.211-210‬‬
‫(‪ٌٔٛ -)115‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.81‬‬

‫‪36‬‬
‫بك ت‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً وري طٗف الذَٖ َٕرسا‪ٟٛ ٞ‬وري خا ٌٗؽ د‪ٚ‬طابٗك‪ ٜ‬ثا‪ٛ‬سِ‪ٟ )116(."...ٝ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ َا ق‪ ٜ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬لا‪ٛ‬‬
‫بش‪ٔٚ‬دا بٕٔ‪ ِٗ ٞٚ‬و‪ٛ‬قشطٗ‪ ٟٔٛ َٜٛ‬قؤ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ‪ ٛ‬بٕٔ‪ ،ٚ‬ب‪ ٛ‬د‪ٌٚ‬ط‪ِ ٜ‬ا‪ٛ‬ؤٕ ‪ٟ‬ا‪ ٔٛ‬طا‪ٛ‬ساك ِاؤص‪ ٞ‬واري‪َٕ ٚ‬سداٌا‪ٚٔٛ‬‬
‫ٕٔ‪ ُ ٖ ٌ ِ َٛ ٚ‬بؤ بشدٔٔ‪ٟٔٛ( ،ٚ‬لٗ ‪ٛ‬ل‪ٛ‬ب‪ )ٜ‬ط‪ٛ‬سِٖذ‪ ٝٚ‬قٕسك ل‪ ٛ‬طٗ س‪ٛ‬قٍ و‪َٖٛٛ‬ذا ب ط‪ ٜ‬سكٕو‪ٛ‬ق‪َٕ ٛ‬سدٖٗ‪ٌٜ َٛ‬‬
‫سِ ار ِ‪ٛ‬آلق‪َٕ ٜ‬سدطب ُ د‪ َٚ‬ت َ‪ ٛ‬صاس ب‪ِٗٛ‬ض بٌٕٔا‪ ٔٛ‬لا‪ ٛ‬ا‪ٌٛ‬ذ ػا‪ٛ‬سِٖكذا َٕػاب س‪ ٝ‬صاسٖا ُ لا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬دا‪ًٛ‬‬
‫َشدٔٔ‪ َٜٖٛ ،ٚ‬ل‪ ٔٛ‬سكٕو‪ٛ‬ق ٌ‪( ٛ‬سكٕو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬دوذً)(‪ )117‬بٕٔ‪ ،ٚ‬دط‪ ٛ‬ل‪ٛ‬و‪ ٛ‬ب‪ ٛ‬ثٗ‪ٌِٛ ٜ‬ذ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬ب‪ٖٛ‬با‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗا‪،ُ َٛ‬‬
‫َ ق‪ِ ٜ‬ؤص‪ ٝ‬ػك ك سِٔٔب‪ ٛ‬سِ ٔٔ‪ ٝ‬ػ الٔ‪ ٝ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ بٌٕ‪ٛ‬قا‪ ٞٚٔٛ‬دأا‪ َٔ ِ ٝ‬سٖا ُ لا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ َاشدٔٔ‪ٟ ،ٚ‬ا‪ٖٔٛ‬ؽ‬
‫(‪)118‬‬
‫ِٗض‪ ٝ‬بؤ ٌ سدُٔٔ‪ ٞ‬فشٖ ٖ ُ َ‪ٔٛ‬قٕٔ‪.ٚ‬‬
‫وريٌؼٍٗ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وذٍٖ ُ َ‪ ٛ‬وري ٌؼٍٗٗك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬خؤٔ ‪ ٟ‬صاد بٕٔ‪ ،ٚ‬طٕلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬وٗ بإٔ ِا‪ٔٛ‬لَ‪ ٜ‬داطاري‬
‫َشدٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬دا‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س ب‪ٛ‬سطش‪ ٝ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ساٌ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وذٍٖ‪ ٜ‬ػكظب‪ ٜ‬د‪ٚ‬خٕاسد‪ ًٟٛ ،‬د س‪ٖٚ‬ا ُ عٕمس ٌٗٗا‪ُ َٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬ػكشٖك‪ ٜ‬صاس ط‪ٔٛ‬س‪ ٚ‬د‪ ٌَٛٛٚ‬ط‪ٛ‬س‪ ٞٝ‬وري‪ ٝ‬ػ‪ٛ‬وذٍٖ ُ (وري ؿ دق) ِٗ س‪ ٌ َٜٖٛٚ‬وٍٗ‪ ٜ‬ق‪ٌٛ ٟٚٔٛ ٌّٛ‬ب‪ٌ ِ ٜ‬‬
‫بؤ ‪ٟٛ‬وري خ ُ ب‪ٛ‬سٖت‪ َ ،‬ق‪ٌٍٖٕٛ ٜ‬س‪ ٝ‬د‪ٗ ٚ‬ب‪ ٛ‬ال‪ٟٛ ٝ‬وري خ ُ‪ ٞ‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ َٝٛٛ‬قٗذ‪ٚ‬ط‪ٖٟٔٛ ،ٌٖ٘ٛٛ‬ؽ ل‪ٛ‬ػكش د‪ٌٗٚ‬ش‪ٝ‬‬
‫بؤ ٖ سو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬داٌ‪َٕ ٜ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬ػ‪ٛ‬وذَٖ‪ ٞ‬ث ساطبٍ‪ ٜ‬خ َ‪َٕ ٜ‬سدطب ُ ل‪ ٛ‬ق آلٌ‪ ٜ‬داطريَا‪ٛ‬ساُ‪ ،‬لا‪ٟٛ ٛ‬دم واذا ل‪ٛ‬ػاكش‪ٝ‬‬
‫(‪)119‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ فشٖ ٖ ُ د‪ َٞٝٔٛٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه َٕسِاٌ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وذٍٖ‪ ٜ‬ػ آلٔ‪ َٝٛٚ‬طٕلَب ُ قٗكذ‪ٚ‬ػكٍَٗ‪.‬‬
‫َ قٗكٗؽ َ‪ٟٛ ٛ‬وري خ ُ ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذو‪ ٜ‬بٍٗا ت ٌا ‪ ،‬قا‪ ٌّٛ‬باؤ خاؤ‪ ٞٝ‬د‪ٚ‬طات‪ ٞ‬ثٕٗ‪ٌٚ‬اذ‪ٌ ٌٜ َٚ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ ،‬با‪ٛ‬لَكٕ‬
‫‪ٛ‬آلػٍٕٖ‪ ٜ‬س‪ٛ‬ػ سط‪ ٞٛ‬ث‪ ٌٛ‬ط‪ِٛ ٝٛ‬ؤٕ ‪ٟٔٛ‬اٌ‪ ٛ‬بٕٔ َ‪ ُ ٖ ٌ ِ ٛ‬بؤ بشدبٕٔ‪ ٞ‬ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬طت صٔلَي‪ ٞ‬صاس‪ ٝ‬ػ ‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ُ ٖ ًٛ‬‬
‫طإلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ ٜ‬سِاٖا ُ َشدباإٔ ثٗا ٔ‪ ٝ‬صاٌا ٔ خٍٕٖااذ‪ٔٚ‬اس‪ ٞ‬قٗط‪ٖٛ‬ؼبٕ‪ٞ‬طاا‪ٌٛ‬ع‪ٛ‬ت َا س‪ ٞ‬د‪ٚ‬طاات س‪ٌٚ‬طااني قٗٗااذا‬
‫طريط بٌٕٔ‪ِٛ ٔٚٔٛ‬ؤٕ ب‪ٖٛ ٛ‬ك د‪ٚ‬طت‪ٖٛ ٞ‬ك ده ل‪ ٛ‬ثٍٗ ٔ ٖ‪ٛ‬ك ‪ ٟ‬و ٌر دا ل‪ ٛ‬رٖش ‪ٛ‬قش‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سَشداٖ‪ٛ‬ق‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وري خ ٌاذا‬
‫قٗذ‪َٚ‬ؤػ ُ‪ .‬ط‪ٛ‬ىل َ‪ٛ‬ط‪ ٜ‬د‪ٚ‬طت س‪ٌٚ‬طني‪ٟٛ ٞ‬فظ‪ٛ‬س‪ ٝ‬سٖض‪ ٌٜ َٚ‬طإث ‪ ٝ‬عٕمسا ٌ‪َٛ ٜٞ‬طا ٌ‪َٕ ٜ‬سدثا‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬س َا ق‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬طت ب‪ ٛ‬صٔلَي‪ ٞ‬صاس‪ ٝ‬داطري َ‪ٛ‬ساُ د‪ِ َُٞٛٚ‬ؤػاٗ س د‪ٚ‬بٍا‪ ،ٚٔٛ‬ثا‪ ٌٛ‬باؤ ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً د‪ٚ‬با‪ ُٞٛ‬ل‪ٖٔٛ‬اذا خضوا‪ٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬ػكش‪ٟٛ َٝٛٚ‬وري خ ُ د‪ )120(،َُٛٚ‬دط‪ ٛ‬ل‪ٛ‬و ٌ‪َٛ ٛ‬ط ٌ‪ٔ ٌ ٜ‬داسٔ خ ٔ‪ِٗ ُٚ‬ضٖؽ سٖٔ ُ قٗكشدبٕٔ‪ ،‬ل‪ٔٛ‬اٌ‪-:ٛ‬‬

‫(‪ -)116‬دسٖٔؽ ث ػ ‪ :‬ا‪ٚ‬زام ت زخي‪ ١ٝ‬نسد‪ ١ٜ‬ص ‪ٚ‬ي ‪٥‬ل شثُ ْ‪ ،١ٝ‬طؤظ س‪ َ ٝ‬سٔاُ‪ ،‬رو س‪ ،)45( ٚ‬ه‪124‬‬
‫(‪ٟٔٛ -)117‬لٗ ‪ٛ‬ل‪ٛ‬ب‪َٕ :ٜ‬سد ل‪ ٛ‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬دسأطٗك ٌٗذا‪ :ٞ ،‬طا‪ٛ‬عٗذ ٌ َا ً‪ ،‬ا ثو ٌ‪َ ٝٛ‬اؤس‪ ٝ‬صاٌٗا س‪َ ٝ‬إسد‪ ،‬ض‪ ،1‬ب‪ٛ‬كاذا‪،1979 ،‬‬
‫ه‪.211‬‬
‫(‪ -)118‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪49-48‬‬
‫(‪ -)119‬و‪ٛ‬ال َ‪ٛ‬سي‪ ٜ‬فٗذاٖ‪ :ٜ‬دوذً ٌ و‪ ،ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.73‬‬
‫(‪ -)120‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.60‬‬

‫‪37‬‬
‫(خ ُ ‪ٟٛ‬بذاىل وَٕش‪ َٛ )ٝ‬ل‪ ٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ ٖ خ‪ ٜ‬بٕٔ بٕٔ‪ ٞ‬خؤ‪ِٗ ٞٝ‬ض‪ َٝٛٚ‬ث‪ ُ ٖ ٌٛ‬بؤ ‪ٟٛ‬وري خ ُ بشدبٕٔ‪ ٞ‬برٌٕ‪ٛ‬‬
‫ِ ٔد‪ٌ ٔ ِ ًٞٚ‬ؼٍٗ‪ِٛ )121(،ٜ‬سٔ‪ َٜٖٛ ِٚ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬سداساٌ‪ِ ٜ‬ؤص‪( ٝ‬د‪ٛ‬الىل) ؾ َ‪( ٛ‬حمىذ ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬بشا‪ ٝ‬ق‪ٖٔٛ‬ن) بٕٔ خؤ‪ٝ‬‬
‫ل‪ ٛ‬خٗ ٌ‪ٛ‬ت سصط س َشدبٕٔ‪ ٞ‬ب‪ ٛ‬ثٍٗر ط‪ٛ‬د َ‪ٛ‬ط‪ ٚٔٛ‬ل‪ٛ ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً طريط بٕٖ‪ )122(،ٚٔٛ‬ػا ع‪ٛ‬ب طا‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬لا‪ٚٔٛ‬‬
‫ط‪ٖٛ‬ؼبرٕٔ َ‪َٛ ٛ‬ق ‪ٟٛ‬وري خ ُ مبٍٗ‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬خؤ‪ ٝ‬ثب‪ ٔٛ‬قش د‪ َٚ‬ت‪ ٔ ٌ ٞ‬ا‪ ٝٛ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬فاشأاُ قاش د‪َٚ‬ا ت‪،‬‬
‫ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ؾ وري ٌؼٍٗٗك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤ داد‪ٚ‬و‪ٛ‬صسٍٖ‪ٟٛ .ٜ‬و‪ٛ‬ؾ ب‪ ٛ‬بؤ ٌٕ‪ ٟٔٛ ٜ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س سٗظا ب‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪َٛ‬ا‪ٟ ٝٛ‬ا‪ ٔٛ‬بإٔ‬
‫بؤٖ‪َٔٛ ٛ‬ق‪ ٛ‬دراٖ‪ٛ‬ق‪َ ٜ‬شدٌ‪ ٜٞ‬ل‪ٛ‬ػكش‪َ ٝ‬شد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س‪ِٛ .ٝ‬س ط‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪ ٛ‬ثٕٗ‪ٌٚ‬ذ‪ٟٛ ٝ‬وري خ ُ ب‪ ٛ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪،ٌٚٔٛ َٚ‬‬
‫د‪ٚ‬بٍٗني ‪ٚٞ‬ك ؤُ َ ق‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ِٛ ٜ‬بٕٔ ث لَجؼت بٕٔ بؤ لٗل‪ٔٛ‬و ٔاُ‪ٛ ٞ‬آل‪ ٝ‬دوذً ػٍٕٖ‪ ٜ‬طريطا ٌ‪ٟٔٛ ٝٚٔٛ‬اٌا‪ٛ‬‬
‫بٕٔ سِٖٔ ُ قٗ ذ‪َٚ‬شد‪ .‬ب‪ِٛ ٛ‬و ُ ػٕٗ‪ َٛ ٚ‬خؤ‪َٔٛ ٝ‬ق‪ ٛ‬ق‪ٌٛ‬ط ٌ‪ٌٍٖٕ ،ٚٔٛ‬ا‪ٛ‬س‪ ٌ ٝ‬سداقا‪ ٛ‬ال‪ ٝ‬طا‪ٛ‬سداس‪ ٞ‬و‪ٛ‬صٌا‪َ ٛ‬إسد‪ٚ‬‬
‫(‪)123‬‬
‫داطب‪ٟٔٛ ٌٜ َٛ‬اٌٗؽ ‪ ٟ‬و د‪ َٔ ِ ٜٖٞٚ‬سٖ ُ ٌٗؼ ُ دأ‪.ٚ‬‬
‫ل‪ٛ‬و‪ ٚٔٛ‬د‪ٚ‬بٍٗني ِ‪ٛ‬طب‪ٌٗ ٜ‬ؼابٗى ٌ‪ ٜ‬ال‪ٟ ٝ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ با‪ٛ‬سص بإٔ‪ ٔٚ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬اذ‪ ٝ‬ثبا‪ِ ٝٔٛ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه واري‪ٚ‬‬
‫َٕسد‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ِٛ ٞٝ‬س َ ق‪ ٜ‬بؤ‪ ٝ‬لٕاب‪ ٟ ٜ‬و د‪ ِ ٝٚ‬سٖك س‪َ ٝ‬شدٌٗا ُ بإٔ‪ ٚ‬با‪ ٛ‬ثٗا‪ ٜ‬قٕاٌا با‪ ٛ‬د‪ٌٚ‬طٗ ٌا‪ٚٔٛ‬‬
‫ٕٔ‪ِٛ ،ٚ‬س ِٗ ٌ‪ٛ‬بٕبٗت‪ٟٛ ،‬ط‪ٛ‬س قٕاٌ ػ‪ٌٛ ٜ‬بٕٔ ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٌَٛ ٝ‬شدُٔٔ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬ػذاسٖ‪ٟ ٜ‬ا‪ ٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِاٌ‪ٛ‬ػا‪ٌ ٜ‬ا‪َٛ‬شدٔٔ‪َ ٚ‬ا‪ٛ‬‬
‫ػ ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ف‪ ُ ٖ ٝٔٛ‬طٕلَب ُ عٕمس ُ د‪َ ُ ٖٚ‬شد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س َٕسد‪.ُ َٚ‬‬

‫(‪ٌٔٛ -)121‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.83‬‬


‫(‪ -)122‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِارب‪ :ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪75 ،77‬‬
‫(‪ -)123‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.215‬‬

‫‪38‬‬
‫سيَيةم‬
‫ثةيوةنديةكانى خانى لةث شيَسِيو لةطةلَ شا عةباسدا‬

‫ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذ‪ٌٕٗ ٝ‬اُ ‪ٟٛ‬وري خ ُ‪ ٞ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ ب ؾ بٕٔ‪ٟٛ ،‬ط‪ٛ‬س ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬بؤ داٌ‪ٛ‬د‪ٌٔٛٚ‬اٌذ‪ٚٞ‬ك‬
‫وري‪َٕ ٚ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬قش‪ ،ٖٛٛ ٔ ٌ ٟٔٛ ٝ‬ب‪ٛ‬آلً ػ ع‪ٛ‬ب غ ل‪ ٚٔٛ‬ط‪ٖٛ‬ؼبرٕٔ َ‪ٟٛ ٛ‬وري خ ُ سٖط‪ ٌ ٛ‬دات عٕمس ٌٗٗ‪ٌٗ َٛ‬ؽ‬
‫د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلت ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ ٔ ‪َٛٛ‬دا بطشُ؟ ٌٕك‪ ٛ‬ل‪ٌٛ ٛ‬ذ ػ‪ٛ‬سِٖكذا ل‪ٛ‬ػاكش َٗؼا‪ ٜ‬عٕمس ٌٗٗا‪ ٌٜ َٛ‬قٗا ػاك ٌذبٕٔ‪ٞ ،‬‬
‫(‪)124‬‬
‫ٌ ٔ ‪ َٝٛٛ‬لٗج ساطبرُٕ‪.‬‬
‫َ ق‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذو‪ٚٔ ٟ ٜ‬داُ َشد‪ ٞٚٔٚ‬داً‪ ٞ‬د‪ٚ‬صط َ ٌ‪ ٜ‬خؤ‪ ٝ‬قٗاذا داو‪ٛ‬صساٌاذٔ ‪ٟ‬ا آل‪ ٝ‬طا‪ٛ‬سب‪ٛ‬خؤٖ‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬لَكشد‪ ،‬صٖ قش سٖط‪ ٝٛ‬بؤ ط‪ٛ‬سداس‪ ٌٜ َٚ‬ضلَر ؾ خؤؾ َشد َ‪ ٟٚٔٛ ٍَٝٛ ٛ‬بك‪ ُٛ‬دلَ‪ ٜ‬ػ ‪ ٝ‬ىل َشو‪ ٜ‬بك‪ ُٛ‬ل‪ ٛ‬در‪ٝ‬‬
‫ِ ٌ‪ ٜ‬بذ‪ٟٛ ،ُٚ‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ سٖط‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬ث٘ دابٕ َ‪ٔٛ‬ا ‪ٛ‬آل بٍٗ ت بٍ‪ ،ٜ‬ب‪ٛ‬آلً " ثاري باؤداق با‪ٛ‬ط" ‪ ٝ‬سا َى‪ٜ‬‬
‫‪ ٟ‬ص‪ٚ‬سب و ُ ػ ‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ػ ٗى ُ َشد‪ ٚٔٚ‬ل‪ ٞٚٔٛ‬ػ ‪ٖٞ‬ظب‪ ٜ‬سٖط‪ ٛ‬ل‪ٟٛ ٛ‬وري خا ُ بطاش‪َ ٝ‬ا‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آل دسٔطات بكا ت‪ .‬با‪ٛ‬آلً‬
‫( ‪)125‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ طٕٖ‪ ٜ‬ثٍٗ‪ٛ‬دا‪ٛ ٞ‬آلَ‪ ٝٛ‬ق‪ٔٛ‬أ َشد‪.‬‬
‫ل‪ٛ‬و‪ ٛ‬ب‪ ٛ‬دٔأ‪ ٚ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذ‪ٟٛ ٝ‬وري خ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ػا ع‪ٛ‬ب طاذا با‪ٛ‬س‪ ٔٚ‬طاشر‪ ٝ‬د‪ ٚ‬إٔ‪ ،‬لٗاش‪ ٚٔٚ‬ومىالٌٗا‪ٌٕٗ ٜ‬اٌٗا ُ‬
‫ب‪ٛ‬ق‪ٔٛ‬أ‪ ٝ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ث‪َ ٜ‬شد‪ .‬ػ ع‪ٛ‬ب غ َ‪ ٛ‬بٍٗ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ف‪ٛ‬سو ٌ‪ َٝٛٛ‬د‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬د‪ٌَٛ ٜ‬شد‪ٛ ٞ‬آل‪ ٝ‬ق‪ٔٛ‬أ َشد‪ ،‬لا‪ٛ‬‬
‫بٗ ٌٕٖ‪ٛ‬ك د‪ٚ‬ط‪ٛ‬سِا ق ل‪ٛ‬ػكش بك ق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ ٞٝ‬د‪ٚ‬طت ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ ٔ ‪َٛٛ‬دا بطش‪ ٟٚٔٛ .ٝ‬بٕ ط لَ‪ 1608( ٜ‬ص) ف‪ٛ‬سو ٌ‪ ٜ‬با‪ٛ‬‬
‫(ثري بؤداق) وري‪ ٝ‬ورياٌ‪ ٜ‬ق‪ٔٛ‬سٖضدا ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه (ػ حمىذ‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل) َ‪ ٛ‬د‪ٚ‬طت ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َٕسدطب ُ (دٖ س ب‪َٛ‬ش) دا بطشُ‪ٞ‬‬
‫ل‪ٍ ٛ‬ء عٕمس ٌٗٗ‪ ٌٜ َٛ‬د‪ٚ‬سبٍَّٗ‪ٟٛ ٞ ،‬ط‪ٛ‬س بؤٖ ُ داطري ٌ‪َ ٛ‬شا ِ‪ٛ‬ؤٕ‪ٖٞٝ‬شاُ‪ ٞ‬ق آلُ بك‪ ،ُٛ‬ػ سِاٖظج سدُ َ‪ٛ‬لا‪ٛ‬‬
‫ثٗؼذا ( ٕب د خ ٌ‪ ٜ‬وَٕش‪ )ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه خؤٖ ٌذا ِ‪ٛ‬لَرطشُ ‪ٍٟٗ‬ذ بضَ (‪ٟٛ‬وري خ ُ) ٖؽ بر‪ ،ُٛ‬ب‪ٛ‬آلً ِٗ ل‪ ًٛ‬دٔٔ وري‪ٚ‬‬
‫َٕسد‪ ٟ ٚ‬و د‪ ٌٕٛ ٝٚ‬ػ‪ٛ‬سِ ٌ‪ٛ‬بُٕٔ‪ ٟ )126(،‬لٗش‪ٟٗ ٚٔٚ‬ذ‪ ٝ‬ومىالٌٗا‪ٌٗ ٜ‬إاُ ػا ع‪ٛ‬ب غ‪ ٞ‬واري‪ ٝ‬لا‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ د‪ٚ‬طاب‪ٜ‬‬
‫ثٗكشد‪.‬‬

‫(‪ -)124‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪214‬‬
‫(‪َ -)125‬مٗي الم‪ ٛ‬قٕسٗذ‪ٟٛ :ٝ‬وريخ ٌ‪ ٜ‬بشاداطت‪ ٞ‬ف‪ٖٛ‬شاص‪ َٝٛٚ‬دوذً‪ ،‬طؤظ س‪ َ ٝ‬سٔاُ‪ ،‬رو س‪ ،)133(ٚ‬ه‪.42‬‬
‫(‪ -)126‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ ،ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪76‬‬

‫‪39‬‬
‫بةشى ضوازةم‬
‫ممنالنيَى خانى لةث شيَسِيو لةطةلَ شا عةباسدا‬
‫يةكةم‬
‫دةست ثيَكسدنى ييَسشء بةزطسى شؤزِشطيَسِاى‬
‫دٔا‪( ٟٝٚٔٛ ٝ‬اعبى د الذٔل‪ ٝ)ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ك‪ٚٞ‬صٖشاٌ‪ ٜ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ صاٌ‪ ٜ‬ق‪ٛ ٛ‬الَ ٌ‪ ٜ‬ب‪ ٜ‬طٕد‪ٟٛ ٞٚ‬وري خ ُ خاؤ‪ٌ ٝ‬ا دا‬
‫ب‪ ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ِٛ ٚٔٛ‬س ‪ِٗ ٜ‬ض‪ِٛ ٝ‬بٕٔ َؤ‪َ ٝ‬شد‪ ٔٚٔٚ‬ط‪ٛ‬و سا‪ٛ ٝ‬ال‪ ٝ‬دوذو‪ ٜ‬دا‪ٌٛ ٞ‬ذَٖ قؤث‪ ٜ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٝٚ‬ل‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س‬
‫ٕلم‪ٌ َٛ‬ذا داو‪ٛ‬صساٌذ‪ .‬ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ َٝٛٚ‬ل‪ِٛ )25( ٛ‬صاس طٕاس‪ ٞ‬ثٗ د‪ ٚ‬صٖ قش بٕٔ‪ ،‬ا‪ َٜٛ‬با ؾ‪ ٞ‬قاؤث‪ ٜ‬صاسٖا ُ‬
‫ث٘ بٕٔ‪ٛ َٛ ،‬آل‪ ٝ‬ث٘ بكإقَ برئِخٗاٍَ‪ ٞ‬بٗطاش ُ‪ .‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س ب‪ٛ‬وا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ٟ ٝ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ لا‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬صاس َا‪ٛ‬غ صٖا قش‬
‫ٌ‪ٛ‬بُٕٔ‪ )127(،‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬أل ‪ٟٚٔٛ‬ػذا طٗ ٌ‪ ٜ‬ػؤسِػطٗشِاٌ‪ ٞٛ‬خؤب‪ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ٌ ٚٔٛ‬ا‪ٛ‬داٌ‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ‪ ٞ‬خ‪ٛ‬لَك‪َٛ‬ا‪ ٝٛ‬ا‪ٛ‬آل‪ٝ‬‬
‫دوذً ‪ٌٟٚٔٛ‬ذ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬سصبٕٔ ل‪ٛ‬ػكش صاس‪ ٞٝ‬ط ً‪ِٖٛ ٞ‬ر‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬ؤَ‪ ٜ‬ث٘ داٌ‪ٛ‬داُ‪ ،‬ػام‪ٌَٛ ٜ‬شدٌا‪ ٚٔٛ‬لا‪ٔٛ‬‬
‫سٖط‪ ٖٝٛٛ‬طشقرٕٖ ٌ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ َ .‬ق‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ ِ‪ٛ‬لَطريط ضلر ػ‪ ُ َٛ‬ب‪ ٛ‬رو س‪ ٝٚ‬صاس‪ ٝ‬خؤٖ ُ د‪ ٌٚ‬صَٖ‪ .‬ط‪ٛ‬ىل ِٗشػاٗ ُ باشد‬
‫بؤ طشقٍ‪ٛ ٜ‬آل‪ِٛ ٞ‬ؤٕ سٖط‪ ُ َٖٗٛٛ‬طشق‪ ٛ‬ب‪ٛ‬س ب‪ٛ‬آلً صاسٖ ُ لٗكٕرسا‪ ٞ‬ب‪ ٛ‬ث ػ ط‪ٛ‬سداٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سِاٌا‪ ٚٔٛ‬دٔأ‪ .ٚ‬دٔا‪ ٝ‬إاس‬
‫و ٌء قؤثر ساُ‪ِٛ ٞ‬ؤٕ ػ‪ ٞٔٛ‬سِارٖ ػ‪ٛ‬سِ‪َٕ ٞ‬ػب س ‪ٍٟٗ‬ذ قٕاٌٗ ُ ق‪ ٌّٛ‬سِٖط ‪ َٛٚٔ ٌٗ َ ٝ‬بذاصٌ‪ ٚٔٛ‬ق ‪ٟ‬ا ٔ ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س‬
‫‪ٛ‬آلٖ‪ ُ َٖٛ ٜ‬ب ُِ‪ٟٛ )128(،‬و‪ٛ‬ؾ ب‪ِ ٛ‬ؤ‪ ٟ ٝ‬صاٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خؤٖ ُ ٌ‪ٛ‬بٕٔ با‪ٛ‬لَكٕ با‪ِ ٛ‬اؤ‪ ٝ‬خٗ ٌا‪ٛ‬ق‪َ ٜ‬إسد‪ ٝ‬بإٔ با‪ٌ ٛ‬ا ٔ‪ٝ‬‬
‫(و‪ٛ‬محٕد ‪ ٟ‬لٗك ٌ‪ َٛ )ٜ‬ل‪ٛ ٛ‬آلٔ‪ ٚ‬سا‪َ ٝ‬شد بؤ ٌ ٔ ل‪ٛ‬ػكش‪ٟٗ ٝ‬شاُ‪ ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٌٗ َٝٛٚٔ ٌٗ َ ٝٚ‬ؼ ُ داُ‪ٟ ٞ‬ا‪ٔٛ‬اٌٗؽ‬
‫َ‪ٔٛ‬قٍ‪ ٛ‬خؤ بؤ بشٍِٖ‪ )129(،ٜ‬ب‪ٛ‬آلً بشٍِٖا‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪َٚٔ ٟ ٝٚ‬ا‪ٛ‬ؾ ‪ٌٟٚٔٛ‬اذ‪ ٟ ٚ‬طا ُ ٌا‪ٛ‬بٕٔ؟ إٌك‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ لا‪ٛ‬‬
‫سٖكوظبٍ‪ ٜ‬داً‪ ٞ‬د‪ٚ‬صط َ ٌ‪ٛ ٔ ٌ ٜ‬آلٔ ب‪ ٛ‬ق ٖر‪ٛ‬ق‪ ٜ‬سِٖإدٗ ‪َٚٔ ٟ ٜ‬ا‪ٌٟٚٔٛ ٛ‬اذ‪ ٚ‬با‪ ٛ‬صاٌا ٖ‪ ٜٞ‬قٌٕاذٔقؤلَ‪َ ٜ‬شدبإٔ با‪ٛ‬‬
‫‪ ٟ‬ط ٌ‪ ٜ‬قٗ ٌ‪ ٛ‬د‪ٚ‬دسا‪( .‬اعبى د الذٔل‪ )ٛ‬صاس‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬بريِ‪ٛ‬لَ‪َ ُٞٛ‬شٖك ساُ َاؤَشد‪ ٞٚٔٚ‬خا‪ٛ‬سٖك‪َ ٜ‬اشدُ با‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬لَكؤلٍَٗ‪ٜ‬‬
‫ػٍٕٖ‪ َٛٛ‬بؤ ‪ ٟٝٚٔٛ‬بط‪ ٌٛٛ‬ط‪ٛ‬س ‪َٚٔ ٟ‬ا‪ ،ٛ‬دطا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬وا‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ػاٗك‪ ٜ‬لا‪ِٗ ٛ‬اض‪ ٚ‬ط‪ٛ‬سب صٖ‪ٌٗ َٛ‬ؼا‪ ٜ‬باؤ ِا‪ٛ‬و ُ و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طات‬
‫ق‪ٛ‬سخ ُ َشد‪ .‬ب‪ ٛ‬ػ‪ ٔٛ‬ص‪ِٛ ُ ٖٔٚ‬لَذ‪َٚ‬ؤلَ‪ ٜٞ‬ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬ب‪ٛ‬ق‪ ٛ‬خؤه ط‪ٛ‬سٖ ُ داد‪ٚ‬ثؤػ‪ ،ٜ‬با‪ ًٛ‬داؤس‪ ٚ‬قا ط‪ٖٛ‬ؼابٍ‪ ٛ‬ق ػا‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬سد‪ٕ ٌٛ َٛ َٛٚ‬لٍَء َ س‪ ٝ‬ق‪ ٜ‬د‪َٚ‬شد‪ ٌٛ ٞ‬طٕلم‪ ٛ‬قاؤخ د‪ٖٚ‬ا ِ‪( )130(.ٝ‬ثريبإداق خا ُ) ٖاؽ َ‪ٛ‬لا‪ٛ‬ال‪ ٝ‬خؤس‪ٟ‬ا ٔا‪ٝ‬‬
‫‪ٛ‬آلَ‪ ٚٔٛ‬د‪ٖٕٖٚ‬ظت ب‪ٛ‬س‪ ٔٚ‬ػ خ‪ َٛٛ‬بشِٔات سِٖط‪ٖٛٛ‬ك بك ق‪ٟ ٚٔٛ‬ا‪ٚٔٛ‬بٕٔ َاؤآلٌٗك‪ٕ ٜ‬لَٗا ُ ِ‪ٛ‬لَك‪ٌٛ‬اذبٕٔ د‪ٖٕٖٚ‬ظات‬
‫ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬ب‪ٛ‬ق‪ ٛ‬خؤه طا‪ٛ‬سٖ ُ داثؤػات َا‪ِٗ ٛ‬ض‪َٚ‬ا ٌ‪ٌ ٜ‬ا‪ٛ‬بٍٗشٖت‪ ،‬با‪ٛ‬آلً ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ ب‪ِٛ‬ا‪ٛ‬ؤٕ ثٗالٌا‪ٟ ٌٜ َٛ‬ا‪ٛ‬و ٌٗ ُ‬
‫د‪ٚ‬صاٌ‪ ٜٞ‬د س ب‪ٛ‬د سٖؽ ط‪ٌٛ‬ط‪ٛ‬س‪ ٌٜ َٚ‬طٕلما‪ ٛ‬با ساُ د‪َٚ‬اشدُ‪ ٞ‬ػا آلٔ‪ ٝ‬د‪َٚ‬اشد‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س قؤثضا‪ ٜٞ‬ق ‪ٌٛ‬طضاٗٗ‪ُٞ َٛ‬‬

‫(‪ -)127‬حمىذ اوني ص‪ ،َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.180‬‬


‫(‪ -)128‬ؿ لَر ‪ٛ‬فب ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.352‬‬
‫(‪ -)129‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.213‬‬
‫(‪ -)130‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ ،ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.81‬‬

‫‪41‬‬
‫لٗٗ ٌ‪ ٜ‬د‪َٕٚ‬ػ ‪ ،‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ساٌ‪َ ٜ‬إسد ِ‪ٌٛ‬اذ‪ ٝ‬دا س ب‪ٛ‬طٕلما‪ ٛ‬ب ساُ‪ٞ‬اصٖا ُ ٌا‪ٛ‬د‪ ٔ ٍِٗٚ‬لا‪ٛ‬ث ِش خؤٖا ُ د‪َٚ‬اشد با‪ٔ ٌٛ‬‬
‫ط‪ٌٛ‬ط‪ٛ‬سٔ خ‪ٌٛ‬ذ‪ ٌٜ َٛ ٚ‬دٔروَ طٕلم‪ٛ‬ب ساٌٗ ُ د‪َٚ‬شدُ‪ ٞ‬ب‪ ًٛ‬داؤس‪ ٚ‬طا‪ٛ‬خبرتَٖ َٕػاب سٖ ُ لٗاذ‪َٚ‬شدُ ‪ ٞ‬باؤ ا‪ٛ‬آل‬
‫(‪)131‬‬
‫د‪ٚ‬ط‪ٛ‬سِاٌ‪.ٚٔٛ‬‬
‫خ‪ٛ‬لَك‪ٛ ٜ‬آل ب‪ٛ‬ب‪ ٜ‬دٗ ٔاص‪ ،ٝ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ٔٚ‬بضٕك‪ ،‬رُ‪ ٞ‬ثٗ ٖٔ ُ ل‪ٛ‬ث ه وري‪ ٝ‬خؤٖ ٌذا ب‪ٛ‬سطشٖ ُ ل‪ٛ ٛ‬آل د‪َٚ‬شد‪ ،‬بريٖ ُ‬
‫ل‪ ٚٔٛ‬د‪َٚ‬شد‪ َٛ ٚٔٚ‬ؤُ ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬خؤٖ ُ‪ ٞ‬وري‪ ُ َٖٛٚ‬ب‪ٛ‬سص بك‪ .ٌٚٔٛٛ‬ط‪ٛ‬سب س‪ ٝ‬ط‪ٛ‬و سا ٔ قؤخ ب ساُ‪ ٞ‬رٖ ٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬خت‪،‬‬
‫بري‪ ٝ‬خؤ ب‪ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٚٔٛ‬داُ ل‪ٛ‬الٖ ُ ٌ‪ٛ‬بٕٔ‪.‬‬
‫ػ ٖ ٌ‪ ٜ‬ب ط‪ َٛ ٛ‬خ‪ٛ‬لك‪ٛ ٜ‬آل ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬وٗ ‪ ٝٔ ٟ‬لٗوٍ‪ٟٛ ٜ‬طبٗم‪ٛ ٜ‬آلَ‪ ُ ٖٛ‬د‪ٚ‬خٕاسد‪ٟ ٟٔٛ ٔٚٔٚ‬ا ٔ‪ ٚ‬بؤط‪ٌٛ‬ا‪ٛ‬ؾ‬
‫خ‪ٛ‬سٖك‪ ٜ‬ق‪ٔٛ‬أ بُٕ بٕٔ‪ )132(،‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ َ ٔٛ‬ق‪ٛ‬دا خؤػٗ‪ٛ‬ك سِٔ د‪ َٚ‬ق‪ٛ ٛ‬آلٖ‪ٖٟٔٛ َٛ ُ َٖٛ ٜ‬ؽ ب‪ ًٛ‬و ٌط‪ ٜ‬قا‪ٛ‬ممٕص‪ٝ‬‬
‫ٌ ٔ‪ٚ‬خب‪ ٜ‬ب ساٌ‪ ٛ‬ب ساٌٗك‪ ٜ‬صاس‪ ٝ‬دسٖز د‪ٚ‬ب سٖت‪َٛ ،‬ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬س‪ٔٛ‬صٔ ‪ٟٛ‬طبٗمك‪ ُ َٛ‬ثشِ د‪ٚ‬بٗات لا‪ ٔٔ ٟٛ‬ب‪ٛ‬وا‪ ٛ‬خا‪ٛ‬لَك‪ٜ‬‬
‫‪ٛ‬آل ثؼٕٖ‪ ُ َٗٛ‬دٖب‪ ٚٔٛ‬ب‪ٛ‬ب‪ٛ‬سدا‪ ًٟٛ .‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ ٝٛ‬ب ساُ ب سٍٖ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬صاسب‪ ٝٛ‬صاس‪ ٝ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ٌ َٛ‬ذا با غ َاشأ‪.ٚ‬‬
‫دط‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ب‪ٖٛ‬ب‪ٟٛ( ُ َٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼ‪ ٜ‬قٕسَى ُ) ٖؽ ب ط‪َ ٜ‬شدٔٔ‪َٛ ٚ‬ل‪ َ ٔٛ‬قا‪ٛ‬دا خاؤ‪ ٝ‬رٖا ٔ‪ ٔٚ‬ب ساٌ‪َٛ‬ا‪ٝٛ‬‬
‫بٍٕٗٗ‪ ًٟٛ )133(،ٚ‬ب ساُ ب سٍٖ‪ ٛ‬ثٕٖٗظب‪ ٝٔ ٟ ٜ‬ػ‪ٛ‬ؾ و ٌط‪ ٜ‬بؤ دابني َشدُ‪ ٞ‬ا‪ٛ‬آلٖ‪ٖ ٜ‬ا‪ٟٛ ُ َٛ‬وا‪ ُ ٖٛ‬صاس ثٗواؤؾ‬
‫بٕٔ‪ .‬طا‪ٛ‬سداس‪ ٝ‬طإث ‪ٟ ٝ‬ارياُ ا س‪ٌ ٝ‬ا‪ٛ‬و ‪ ،‬با‪ٛ‬لٍَٗ‪ ٜ‬دا با‪ِٗٛ‬شؾ‪ ٞ‬صاسداس‪ٛ ٝ‬آلَا‪ ٛ‬بطشٖات بؤٖا‪ ٛ‬د‪ٚ‬طابٗ ُ َاشد‬
‫ب‪َٕٛ‬ق ٌ‪ٛ ٜ‬آل ب‪ ٛ‬قؤث‪ ُٞ ٌٗ َٛ‬خ‪ٌٛ‬ذ‪ ٚ‬ك لٗذاُ بؤ ٌضٖا بٌٕٔا‪ ٚٔٛ‬لا‪ ٛ‬بٕسدا‪ ،ُ َٛ‬دٔا‪ ٝ‬ا‪ٌٛ‬ذ و ٌطٗا لا‪ٛ‬قؤثر ساُ‬
‫قٕاٌٗ ُ ق‪ٖٛ ٌٗٛ‬ك بٕسز بشِٔخٍَٗ‪ ٞ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬سدا بطاشُ‪ )134(،‬با‪ٛ‬طشقٍ‪ٟ ٜ‬ا‪ ًٛ‬بٕسدا‪ ٛ‬ضلَرا ؾ طإسز بٌٕٔا‪ٔٚٔٛ‬‬
‫‪ٛ‬آلٖ‪ٌٗ َٖٛ ٜ‬ؽ قؤصٖ درداو ُ‪ِٛ .‬س َ‪( ٛ‬اعبى د الذٔل‪ِٔٛ ًٟٛ )ٛ‬الَ‪ ٝٛ‬ث‪ ٜ‬ط‪ٖٛ‬ؼت‪ ٞ‬بٍٗ‪ ٜ‬سِٖط‪َ ٛ‬شأ‪ٚ‬ق‪ ٚٔٛ‬بشِٖ س‪ٝ‬‬
‫ِٗشػ‪ ٜ‬دا بؤط‪ٛ‬س ‪ٛ‬آل‪ٟٚٔٛ .‬بٕٔ ِٗشػ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سبآلٔ د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ثٗكشدٔ دٔا‪ٌٛ ٝ‬ذَٖ ػ آلٔ قٗا ػاك ُ‪َ ٞ‬إرساٌ‪ ٜ‬صاس‪،‬‬
‫ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬قٕاٌٗ ُ ػٕس‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٔٚ‬سٔب‪ٛ‬س‪ٛ ٝ‬آل ‪ ٟ‬بمَٕ ‪ ٛ‬بذ‪ٌ ٞ ُٚ‬ضٖ ب‪ٛ ٛ‬آل ب‪ٛ‬سص‪ َٛٚ‬قؤثٗكٗ ُ داو‪ٛ‬صساٌاذ‪ٌ .‬ضٖا‬
‫ب‪ٛ ٛ‬آل‪ ٝ‬خٕاس‪ٚٔٚ‬ؾ ِ‪ٛ‬سٔا‪َٔٛ .‬قٍ‪ ٛ‬قؤثر ساٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سد‪ٔٚ‬اً خ‪ٛ‬لَك‪ٛ ٜ‬آل َٕػاب س‪ ٝ‬صاسٖا ُ لٗرإٔ‪ )135(،‬با‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه‬
‫‪ٟٚٔٛ‬ػذا اؤَٗ ُ داٌا‪ ٛ‬دا‪ ،‬ل‪ٛ‬الٖا‪ٛ‬ك با‪ٟ ٜ‬ا ٔ‪ ٝ‬بشِطاب‪ ٜ‬ىل بشِٖرإُ‪ ٞ‬ل‪ٛ‬الٖا‪ َٜٛ‬قشٖؼا‪ ٚٔٛ‬قؤثرا ساُ‪ ٞ‬طٕلما‪ ٛ‬با سٌ‪ٜ‬‬
‫بٗ ‪ٌٛ٠‬ذاص‪ .ٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ‪ٟٚٔٛ‬ػذا طٗ ٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سطشٖ ُ صٖ قش د‪ٚ‬بٕٔ‪ِٛ .‬س ‪ٌٛ‬ذ ‪ ٟ‬بمٕ ‪ٛ‬ؾ دسابُٕٔ َ‪ِٛ ٜ ٛ‬س َ‪ ٛ‬د‪ٚ‬سف‪ٛ‬قٗ ُ‬
‫بٕاٖ‪ِٗ ٛ‬شػٗ ُ د‪َٚ‬شد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س ضلَر ػ‪ ُٞ َٛ‬ل‪ ُ ٗٝ‬د‪َٕٚ‬ػ ‪ .‬ب‪ٛ‬آلً دسٖز‪َٗ ٚ‬ؼ ٌ‪ ًٟٛ ٜ‬ب سٔ داخا‪ ٛ‬سا لَ‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آلٖ‪ٜ‬‬

‫(‪ٌٔٛ -)131‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.90‬‬


‫(‪ٟ -)132‬ؤطك سو ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪10‬؛ س‪ٛ‬وا‪ٛ‬بؤس‪ :‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظا س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪،ٝ‬‬
‫رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.213‬‬
‫(‪ -)133‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪182‬؛ ؿ لَر ‪ٛ‬فب ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.80‬‬
‫(‪ -)134‬حمىذ اوني ص‪ :َٜٚ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.183‬‬
‫(‪ -)135‬حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ ،ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.84‬‬

‫‪41‬‬
‫ٖ‪ ٌٜ َٛ‬ػمؤق قش د‪َٚ‬شدٔ ب‪ٖٔ ٟ ٜ‬ؽ ل‪ٛ‬الٖ‪ َٜٛ‬قش؟ ٌٕك‪ ٝٔ ٟ ٛ‬بؤط‪ٌٗٛ‬ؽ خ‪ٛ‬سٖك‪ ٜ‬ق‪ٔٛ‬أ بُٕٔ بإٔ‪ .‬ضلَر ػا‪ُ َٛ‬‬
‫ث‪ُٞ ٗٝ‬ابٕٔ ‪ٟٛ‬وشِا طر‪ٛ ٝٛ‬آلَ‪ ٛ‬د‪ٚ‬طشُ‪ ،‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ َ ٔٛ‬ق‪ٛ‬دا (اعبى د الذٔل‪ ٝ )ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ك‪ٚٞ‬صٖشاُ وشد‪ ٞ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ٟٗ ٝ‬شاُ‬
‫ب‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ساك و ٖ‪ٟٛ )136(.ٚٔٛ‬و‪ٛ‬ؾ‪ٞ‬ا‪َ ٝ‬شد ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬طا سد برٍا‪ ٞٚٔٛ‬ا‪ٛ‬آلٖ‪ٖ ٜ‬ا‪ٌٗ َٛ‬ؽ خاؤسِاطشقش‪ .‬دٔا‪ ٝ‬وشدٌا‪ٜ‬‬
‫(اعبى د الذٔل‪ )ٛ‬ط‪ٛ‬سَشداٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ضلَر ؾ ب‪( ٛ‬حمىذ ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬ػ ومٕ) طاجٗشدسا‪ ،‬ضلَر ػا‪ ُ َٛ‬لا‪ِٗٛ‬شؾ َاشدُ با‪ٛ‬سد‪ٚ‬أً‬
‫بُٕٔ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬ص‪ٚ‬بش‪ ٝ‬قؤث‪ ٛ‬ط‪ٔٛ‬س‪ ُ َٚ‬ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬بٕسد‪ ُ ٌٗ َٛ‬داطري َشد‪ٖٛ .‬ك ‪ٛ‬آل و بٕٔ َ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سطش‪ ٝ‬قٗذا بإٔ‪ٟ ،‬ا‪ٖٔٛ‬ؽ‬
‫(‪)137‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٌ( ٝ‬سَٖ) بٕٔ َ‪ ٛ‬و لَ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬لٗرٕٔ‪.‬‬

‫(‪ٌٔٛ -)136‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼإ‪ ،‬ه‪95‬؛ َماٗي الما‪ ٛ‬قٕسٗاذ‪ٟ :ٝ‬ا‪ٛ‬وريخ ٌ‪ ٜ‬بشاداطات‪ ٞ‬ف‪ٖٛ‬شاص‪َٚ‬ا‪ ٝٛ‬دواذً‪،‬‬
‫طؤظ س‪ َ ٝ‬سٔاُ‪ ،‬رو س‪ ،)133(ٚ‬ه‪.43‬‬
‫(‪ٌٔٛ -)137‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪95‬؛ حمىذ د‪ٛ‬وٗن سِار ب‪ ،ٌٜ ٖٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.85‬‬

‫‪42‬‬
‫دووةم‬
‫ثةنابسدنى خانى لةث شيَسِيو بؤ سةزدازة كوزدةكاىء نائوميَدبوونى‬

‫دٔا‪ ٝ‬طشقٍ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ َٞٛٚٔ ٟ ٝٚ‬قؤثر ساٌكشدٌ‪ ٜ‬بٗ‪ٌٛ٠‬ذاص‪ٛ ٝٚ‬آلَ ُ‪ ٞ‬سِٔٔخ ٌ‪ٌٛ ٜ‬ذ بٕسد‪ ،ٜ‬ب سٔداخ ب‪ٛ‬س‪ٔٚ‬‬
‫خشاثرت د‪ ،ٕٔ ٚ‬بؤ داصٍٖ‪ ٝٚٔٛ‬سٖط‪ ٛ‬س‪ٖٛٚ‬ك‪ ،‬سِٖؽ طج‪ ٜ‬ثٗ ٔوا ٕآلٌ‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آل ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬ساَ ٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬با َٔ‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ‬
‫َؤبٌٕ‪ ٞٚٔٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ‪ٟٛ‬وري خ ٌذا بشِٖ سٖا ُ داَا‪َ ٛ‬ا‪ ٛ‬ثا‪ ٌٛ‬ب‪ٛ‬سٌا‪ ٛ‬با‪ٛ‬س واري‪َٕ ٚ‬سد‪َٚ‬ا ٌ‪ ٜ‬داطابٗ ُ‪ )138(،‬لا‪ٌِٛ ٛ‬اذ‪ٝ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬دا ِ قٕٔ‪ ٚ‬طٕاٖا‪ٌ ِ ٛ‬ا ‪ ٝ‬باؤ طإلَب ٌ‪ ٜ‬عٕمسا ٌٗؽ باشدٔٔ‪ )139(،ٚ‬باؤ ‪ٟ‬ا‪ ًٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طاب‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ ا‪ٌٛ‬ذ‬
‫( ‪)140‬‬
‫ٌ و‪ َٜٖٛٛ‬بؤ ‪ٟٛ‬وري‪َٕ ٚ‬سد‪ٌٕٔ ُ َٚ‬ط‪ٌِٛ ٜ‬ذٖكٗ ُ ‪ ٟ‬و د‪ ِ ٝٚ‬سٖك س‪ ٝ‬بُٕٔ ِ‪ٌٛ‬ذٖكٗؼٗ ُ ب‪ ٜ‬د‪ٌٚ‬ء و ٌا‪،ٚٔٛ‬‬
‫‪ِٟٔٛ‬ؤصاٌ‪ ٟ َٛ ٝٛ‬و د‪ َٔ ِ ٜٖٞٚ‬سٖ ُ ثٗؼ ٌذابٕٔ‪ ،‬ل‪ ٌ ٛ‬و‪َٖٛٛ‬ذا َ‪ ٛ‬لا‪ٛ‬سِٖ‪( ٜ‬خاذس‪ ٝ‬بشٍٖاذاس)‪ ٝ‬ثؤطات ِا‪ٛ‬لَطش‪ٚٔٚ‬‬
‫ٌ سدبٕٖ ُ ‪ ٟ‬ط داس‪ ٝ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشٍِٖٗ ُ َشدبٕٔ‪ ،ٚٔٚ‬ب‪ٛ‬آلً خذس د‪ٚ‬طري‪ ،ٝ‬بؤٖ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ب‪ ٌٛ‬س‪ ٝ‬سٖطا‪ ٝٛ‬قاش‪ٝ‬‬
‫طشقرٕٔ‪ ٚ‬ب‪ٛ‬س‪ )141(،‬ل‪ٛ‬ال‪ ٝ‬قشٖؼ‪ ٚٔٛ‬ػ ‪ ٝ‬ع‪ٛ‬دا‪َ ًٛ‬ا‪ ٟٛ‬ط داس‪ٌٍّٗ ٝ‬ا‪ ٌ ٜ‬وا‪ ُ َٛ‬بَٕٔا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬سداساٌ‪َ ٜ‬إسد باؤ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وري‬
‫خ ٌٗ ُ ٌ سدبٕٔ َ‪ٞٛ‬ا ب‪ ٛ‬د‪ٌٚ‬طٗ‪ ٛ‬د‪ .َ ٚ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ ل‪ٛ‬ػكش‪ ٙ‬صىل ٌ سدبٕٔ‪ ٚ‬ط‪ٛ‬سطٍٕس‪ ُٞ َٚ‬ثٗؼ‪ ٜ‬ب‪ َ ٛ‬سٔاٌ‪ٟ ٜ‬ا‪ٔٛ‬‬
‫ِ سٖك سٖ ٌ‪ ٛ‬طشقرٕٔ َ‪ ٛ‬ب‪ٟٛ ٝ ٌ ِ ٛ‬وري خ ٌ‪ ٚٔٛ‬د‪ )142(.ُٕٔ ٚ‬ػ‪ٛ‬سِ ق د‪ ِٚ‬ت ط‪ٛ‬سً قش د‪ٚ‬بٕٔ‪ ،‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬وٗؽ‬
‫ٖ سو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬صٖ قش‪ ٝ‬بٕ د‪ٟٛ ٕٔ ٚ‬وري خ ُ بري‪ ٝ‬ل‪َ ٚٞٛ‬شد‪ َٛ ٚٔٚ‬ػ‪ٛ‬سِ ساٖؼ طٕدٖك‪ٌٛ ٜ‬و ٔ‪ ،ٚ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ساٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‬
‫‪ٛ‬د‪ٚ‬ك‪َ ٛ‬شدٔ دٔٔا‪ ٝ‬سأٖزٖك‪َٕ ٜ‬ست ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ِ َٔ ساٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬لٍَٗ‪ ُ ٖٟٚٔٛ ٜ‬دا د‪ٚ‬طت ل‪ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ ِ‪ٛ‬لَطشُ‪ٍٟٗ ،‬ذ ِ‪ٔٛ‬الَ‪ ٜ‬بؤ‬
‫ط‪ٛ‬سداساٌ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬د‪ ٌ ًٛ‬سد بؤ‪ٌٕٔ ٝ‬طني‪ :‬ب‪ٛ ٟٚٔٛ ٜ‬ك ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه خؤٖ ُ داو لََ‪ ٞ‬ب‪ ٔٛ‬و‪ٛ‬سد‪َ ُ ٌٖٛ ٝٛ‬إرُ خؤٖا ُ با‪ٛ‬‬
‫(‪)143‬‬
‫د‪ٚ‬طت (‪ٟٛ‬لٗ غ خ ُ) ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ساَ‪ ٜ‬ضلر ػ‪ ٌٚٔٛ َٛ‬بذ‪.ُٚ‬‬
‫ب‪ ًٛ‬ػٕٗ‪ ٖٛٚ‬سٖك‪ٔٛ‬قٍٗك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ٖ‪ ُ ٖ ٜ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه (حمىذ ب‪ٛ‬ط) ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سداس‪ ٝ‬ضلر ػ‪ ُ َٛ‬وؤس َشد‪ٟٛ .‬وري خ ُ‪ٞ‬‬
‫ب‪ٛ‬ػٗك‪ ٜ‬صاس ل‪ٛ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ساٌ‪ٛ ٜ‬آل ب‪َٛ ٛ‬ذاس‪ ٞٝ‬ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬ثٗذأٖظاب‪ ٜ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ ٚٔٚ‬لا‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آل ِ قٍا‪ ٚٔٛ‬د‪ٚ‬س‪ ،ٚٔٚ‬قا‪ٌّٛ‬‬
‫‪ٌٛ‬ذ د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬سٖ ل‪ٛ ٛ‬آل داو بُٕٔ‪ ٞ‬ل‪ ٛ‬الٖ‪( ُٛ‬حمىاذ با‪ٛ‬ط‪ ٜ‬باشا‪ ٝ‬قا‪ٖٔٛ‬ن)‪ ٚٞ‬طا‪ٛ‬ساَ ٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬د‪َٚ‬اشاُ ب‪ٛ‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طاب‪ٜ‬‬
‫(‪)144‬‬
‫ث ساطبٍ‪ٛ ٜ‬آل‪.‬‬

‫(‪ -)138‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.214‬‬
‫(‪ -)139‬دسٖٔؽ ث ػ ‪ :‬ا‪ٚ‬زام ت زخي‪ ١ٝ‬ص ‪ٚ‬ي ‪٥‬ل شثُ ْ‪ ،١ٝ‬طؤظ س‪ َ ٝ‬سٔاُ‪ ،‬رو س‪ ،)45( ٚ‬ه‪.124‬‬
‫(‪ -)140‬وظعٕد بٕق ٌ‪ :ٜ‬دوذً دٌ ظر‪ٛ‬سا…‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)120( ٚ‬ه‪.182‬‬
‫(‪ِٛ -)141‬و ُ ط‪ٛ‬س ٔ‪ ،ٚ‬ه‪.182‬‬
‫(‪ -)142‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.215‬‬
‫(‪ -)143‬ؿ لَر ‪ٛ‬فب ُ‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.354‬‬
‫(‪ -)144‬حمىذ قٕفٗق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.56‬‬

‫‪43‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ خؤ‪َٛ )300( ٞٝ‬ذاس‪ ٝ‬ال‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سداس‪ ٝ‬طٕث ‪ ٝ‬ضلر ؾ (حمىذ ب‪ٛ‬ط) بُٕٔ‪(ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬وإَش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬باذاه‬
‫(‪)145‬‬
‫خ ُ) ٖؽ ب‪ٛ‬خؤ‪َٛ ٝ‬ذاس‪ ٌٚٔٛٗ َٚ‬وٕٗاٌ‪ٟٛ( ٜ‬لٗ غ خ ُ)بٕٔ‪.‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ د‪ٖٕٖٚ‬ظت َٗؼ‪ ُ َٖٛٛ‬ب‪ ٟ ٛ‬ػب‪ ٜ‬س‪ٚ‬ط‪ٛ‬س بكاش‪ِٗ ٝ‬ضا‪ ٜ‬قاش خإَٖ ٌا‪ٛ‬سِر‪ ٝ‬لا‪ٌٕٗٛ‬اٌٗ ُ دا‪ .‬با‪ٛ‬آلً‬
‫ضلر ػ‪ ُ َٛ‬صاس سِ ٗ ُ ل‪ٟٛ ٛ‬وري خ ُ بإٔ‪ .‬بؤٖا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬سداس‪ٌٗ َ ٚ‬ا ُ با‪(ٛ‬حمىاذ با‪ٛ‬ط) ٖا ُ طإت‪" :‬طا‪ٛ‬سو ُ لا‪ٚٔٛ‬‬
‫طٕٔسِو ٔ‪َٖٗٛ ٚ‬ك‪ ٜ‬صاٌ ٔ قٗطٗؼبٕٔ‪ٚٞٝ‬ك قٕ ل‪َ ٟٔٛ ٔ ٌٛ‬ؤو‪ٛ‬لَ‪ ٖ ٛ‬خ‪ ٞ ٜ‬د‪ٛ‬سد‪ٞٚ‬دصاٌ‪ ٛ‬داٌٗؼٗت‪ٟٔٛ .‬اٌ‪ِ ٛ‬ا‪ٛ‬ؤٕٖ ُ‬
‫طٗ ٌٗ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س د‪ٚ‬طبٗ ُ داٌ ٔ‪ٞٞٚ‬اصٖ ُ لا‪ٛ‬رٖ ُ ٍِٗا ٔ‪ٞ.ٚ‬ا‪ ٝ‬با‪ٛ‬ب ؾ د‪ٚ‬صاٌاني بآلٔ‪ٖٚ‬ا ُ ثٗركشٖات ‪ ٞ‬قا‪ٟ ٌ٘ٛ‬ا‪ٛ‬وري‬
‫خ ُ‪َٕ ٞ‬سِ‪ َٝٛٚ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ِ‪ٌٛ‬ذ‪َٛ ٝ‬غ ل‪ٛ‬ال‪ ٝ‬قؤ مبٍٗٗب‪ٟٔٛ .ٚٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬قشٖؽ ِ‪ٛ‬س ‪ٌٛ‬ذ َ‪ٛ‬طاٗ ُ بٍٗشٍٖا‪ ٛ‬ال‪ٖ ٝ‬ا‪َٗٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬وري‪ ٌٜ َ ٚ‬قش َ‪ ٛ‬د‪ٚ‬طت ب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س بَ ق َٕٔ ػ ‪ ٟ‬ط داس د‪َٚ‬ش‪ )146(." ٝ‬حمىذ ب‪ٛ‬ط ثٗ‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬د‪ ٜ‬بٕٔ‪ ،‬ثٗ ٔ‪ٌ ٝ‬ا سد‪ٚ‬‬
‫ال‪ٟٛ ٝ‬وري خ ُ ثٗ‪ ٜ‬طٕت‪" :‬و ٌ‪ِ ٟٔٛ ٝٚٔٛ‬ا‪ٛ‬ؤٕ َ‪ٛ‬طا‪ ٛ‬ثٗكا‪ ٚٔٛ‬لا‪ ٛ‬دٗط ٖا‪ٛ‬ك ‪ٟٗ‬ىكا ُ ٌٗٗا‪ ،ٛ‬باؤ خاؤت‪َ ٞ‬إسِ‪ٞ‬‬
‫خضو‪ٌ َٛ‬ت لٗش‪ ٚ‬ع‪ٛ‬طٍٗ‪ٟٔٛ ٞٚٔٛ‬اٌ‪ ٜ‬دٖك‪ ٛ‬داب‪ٛ‬ؾ د‪ٟٛ ،"ََٖٛٚ‬وري خا ُ طا‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ساص‪ ٝ‬بإٔ‪ ،‬با‪ٛ‬آلً ِ ٔ‪ٚ‬لَا‪ٌٜ َٛ‬‬
‫ومٗ ُ ٌ‪ٛ‬دا ‪ ٞ‬سِاص‪ٌٛ ٝ‬بُٕٔ ب‪ ٝٚٔٛ‬ل‪َٖٛٛ‬رتٖ ُ دٗ بك‪ ،ٌٚٔٛٛ‬ب‪ ًٛ‬دؤس‪ٚ‬ؾ‪ٚٞ‬آلوٗ ُ بٕ (حمىذ ب‪ٛ‬ط) ٌ سد‪َٛ ٚٔٚ‬لٗ‬
‫دٗ ٌ بٍ‪ ،ٚٔٛ‬ب‪ٛ‬ثٗ‪ ٜ‬ظ‪ٟٛ( ٝٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬وٌٕؼا‪ ٜ‬قٕسَىا ُ) لا‪ َٛ‬ق‪ٟ ٜ‬ا‪ِ ٔٛ‬ا قٕٔ إٖ‪ٛ‬دا لا‪ٛ‬و لَ‪ٟ( ٜ‬ا‪ٛ‬لٗ غ‬
‫خ ُ)دابٕٔ‪ ٚ‬ب‪ِٛ ٛ‬سا ل‪( َٛ ٝٚٔٛ‬خا ُ ع‪ٛ‬باذاىل وإَش‪ )ٝ‬لا‪ ٝٔٛ‬بإٔ ‪ٟ‬ا‪ٖٔٛ‬ؽ با‪ ٝٔ ٌٛ‬وٕٗاٌذاسٖا‪ ٚٔٛ‬طٕاٖا‪ ٛ‬سِٖضٖا ُ‬
‫د‪ٚ‬طش‪ٖٞٝ‬ظبٕٖ ٌ‪ ُ ٌٗ ََٛٛ ٛ‬ىل بك‪ٟٔٛ ٌٚٔٛٛ‬اٌٗؽ ‪ ٟ‬و د‪ٌٛ ٚ‬بُٕٔ ‪ٛ‬ك دابٍاَٗ‪ ،‬بؤٖا‪ ٛ‬لٗٗا ُ سِاثا‪ٛ‬سَِٖ‪ ٞ‬ػاريٖ ُ‬
‫ِ‪ٛ‬لَكٗؼ ٔ‪ٟٛ( ٞٚ‬لٗ غ خ ُ)‪ٌٛ ٞ‬ذَٖ ضلر ػٗ ُ ل‪ٛ‬قٕ ث‪ٛ‬ت َشد‪َٛ .‬ذاس‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬س‪ ٞ‬ب‪ٛ‬س َ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬و‪ ٛ‬د‪ٚ‬صاٌَ ِٗشػاٗ ُ‬
‫َشد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س (ع‪ٛ‬بذاه خ ٌ‪ ٜ‬وَٕش‪ٚٔ ِ ٞ)ٝ‬لَ‪ ٌٜ َٛ‬د‪َٕٚ‬رُ‪ٟٛ )147(.‬وري خ ُ‪ ٞ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬س‪ٌٗ َٚ‬ؼ‪ ُ ٖٟٚٔٛ َٛ ٜ‬بٍٕٗٗ‪ٚ‬‬
‫ٌ س بُٕٔ د‪ٚ‬طبٗ ُ دأ‪ٚ‬ق‪ٛ ٛ‬ك‪ ٞ‬لا‪ ٛ‬ضلرا ؾ سِاثا‪ٛ‬سُِٖٕ‪ .‬با‪ ٛ‬سِٖزٌا‪ ٝٛ‬ق ‪ٌٛ‬طا‪ ُ ٌٗ َٛ‬ضلر ػاٗ ُ ػاجشص‪َ ٚ‬اشد‪،‬‬
‫رو س‪ َٜٖٛٚ‬صٔسٖ ُ ىل َ‪ٛ‬ل‪ ٛ‬ث س ‪َ ٛ‬شدُ‪ .‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ضلر ػٗؽ ب‪ٛ ٛ‬ػٍ‪ ٜ‬لٗضو‪ ٝٛ‬ب ساُ س‪ٚ‬و ٌ ٌ‪ ٜ‬دواذوٗ ُ با‪ٛ‬س‬
‫د‪ٚ‬طرتِٖزدأ‪ .ٚ‬بٗظت ط‪َٛ ٜ‬غ ل‪ٚٔ ِ ٛ‬آلٌ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ َإٔرساُ‪ٟٔٛ ،‬اٌا‪ ٝٛ‬و ٌا‪ ٚٔٛ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬ا َٗ ُ َاشد‪ ،‬با‪ٛ‬آلً‬
‫ضلر ػ‪ٌٟٚٔٛ ٌٜ َٛ‬ذ‪ ٚ‬صٔس بُٕٔ َؤق ٖ‪ٌٛ ُ ٖ ٜ‬د‪ ِ ٚ‬ت‪َٕ ،‬ػب سٖك‪ ٜ‬صاس َاشا ‪ ٞ‬طا‪ٛ‬سد‪َٕ ًٛ‬سد‪ٌٗ َٚ‬ا ُ َٕػات‪ٞ‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ٌٗؽ ِ‪ٛ‬سل‪ ٝٔٛ‬طٗ ٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬طت دا‪ِٛ )148(،‬ؤٕ ‪ٟ‬ا‪ ٔٛ‬دٖالٌا‪ ٛ‬ػاٗ ُ َٕػات َا‪ٛ‬الٖ ُ بإُٔ‪ ،‬دٔا‪ٟ ٝ‬ا‪ٝٚٔٛ‬‬

‫(‪ -)145‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.217‬‬
‫(‪ -)146‬حمىذ قٕفٗق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪5-51‬؛ ٌ‪ٔٛ‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.96‬‬
‫(‪ٌٔٛ -)147‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪ :‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.97-96‬‬
‫(‪ -)148‬حمىذ قٕفٗق ٔٔسد‪ :ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ه‪.57‬‬

‫‪44‬‬
‫ط‪ٛ‬سد‪َٛ ًٛ‬ذاس‪َٕ ٚ‬سد‪َٕ ُ َٚ‬رساُ ‪ٍٟٗ‬ذ ب ٖ ُ داٖ‪ ٚٔٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ٟ‬ا‪َٕ ٔٛ‬سداٌا‪َ ٝٛ‬ا‪ ٛ‬لا‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آل‪ٌ ٝ‬ا سَٖ دا و بٌٕٔا‪ٚٔٛ‬‬
‫‪ٟٔٛ‬اٌٗؼٗ ُ ِ‪ٛ‬ؤٕ ط‪ٛ‬س بشِ‪.)149(ٝ‬‬
‫ل‪ٌِٛٛ‬ذ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬دا ط‪ٛ‬ب س‪ٚ‬ت ب‪ ٔٛ‬خ‪ٛ‬لَك‪ ٝٛ‬ل‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آلدا و ٌٔ‪ٛ‬قا‪ِ ٚٔٛ‬ا قٕٔ‪ ٚ‬طٕٔاٖا‪ٌِٛ ٛ‬اذٖ لا‪ ٟ ٛ‬فش‪ٚ‬قا‪ُ َٛ‬‬
‫ر‪ِٚ‬شٖ ُ خٕاسدٔٔ‪ٌِٛ ٔٚ‬ذٖكٗؼٗ ُ خؤٖ ُ ِ‪ٛ‬لَٕاطٕٗ‪ ٖ ،ٚ‬خٕد خؤٖ ُ ل‪ ٛ‬ػ خ‪ِٛ ٛ‬لَذٖش‪ ٚ‬ب‪ٛ‬سص‪ِٛ ٌٚٔٛ َٚ‬لَاذٖشأ‪،ٚ‬‬

‫(‪ -)149‬با‪ٛ‬آلً ل‪ٌِٛٛ‬اذ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٝٚ‬قاشدا ب‪ٛ‬ػاإٗ‪ َٜٖٛٚ‬قاش با غ َاشأ‪ ،ٚ‬طٕاٖا‪ ٛ‬دٔا‪ٟ ٝ‬اا‪َ ٝٚٔٛ‬ا‪ٔٛ‬ا دأا لا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وري خا ُ د‪َٚ‬اا‪ُٛ‬‬
‫ل‪ٚٔ ِٛ‬لَ‪ ٌٜ َٛ‬دٗ بٗب‪ ٟٔٛ ٚٔٛ‬سِاص‪ ٌ ٝ‬بٗت ‪ ٞ‬سِٔٔ د‪ َٚ‬ق‪ٛ ٚٞٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬سِٖكك‪ٔٛ‬قٍ‪ َٛٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ضلَر ػذا ٌ‪ٛ‬ط‪ٖٛ‬ؼبؤق‪ٟٛ ٛ‬دم ً‪.‬‬
‫‪ٟٛ‬وري خ ُ قٕإٌٖٗ‪ٛ ٛ‬آلٖ‪َ ُ َٖٛ ٜ‬ؤ بك ق‪ٞ ٞٚٔٛ‬اٖ ُ لٗرك ت َ‪ ٛ‬طٗا ٌ‪ ٜ‬با‪ٛ‬سطشٖ ُ صٖا قش ال با‪ِٗٛ‬ض ب‪ٗٝ‬ات‪ ٞ .‬با‪ٛ‬ب‪ ٜ‬لٗ ِاٌا‪ ٜ‬ا‪ٛ‬ك‪ٞ‬‬
‫ق ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِٔ ‪ ٟ‬صٔخ‪ ٔٛ‬خٕاسد‪ٚ‬و‪ ٌٜٛ‬قٕإٌٖٗ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬س‪ٔٛ‬ت ط ه ب‪ٛ‬سطش‪ ٝ‬بك ت‪ .‬ق‪ ٌّٛ‬ػب‪ َٛ ٜ‬ق‪ٌٛ‬ط‪ ٜ‬ثّٗ‪ٛ‬لَضٍٕٗ‪ ٚ‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ٌٛ ٝٛ‬بٌٕٔ‪ٔ ٟ ٜ‬‬
‫بٕٔ‪ٛ ،ٚ‬آلٖ‪ٖ ٜ‬ا‪ٌٟٚٔٛ ُ َٛ‬اذ‪ ٚ‬قا‪ٛ‬ب ٔ سِٖا بٍٕٖا‪ ٛ‬لا‪ٌٕٗٛ‬اُ خؤٖ ٌاذا‪ ٟ ،‬وا د‪ِ ٝٚ‬ا‪ٛ‬وٕ ٕسبا ٌ‪ ٜ‬داٌٗا بٍٕٖٔا‪ ٛ‬با‪ٛ‬ب‪ٟ ٜ‬ا‪ِٛ ٝٚٔٛ‬طات‬
‫ب‪ٛ‬دلَطشاٌٗ‪ٛ‬ك بك‪ .ُٛ‬دط‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬خٗ ٌ‪ٛ‬ق‪( َٝٛٛ‬و‪ٛ‬محٕد ‪ ٟ‬لٗك ٌ‪ .)ٜ‬و‪ٛ‬قشط‪ ٜ‬صٖ قش ل‪ٛ‬ػا ع‪ٛ‬ب غ د‪ٌٗٚ‬ؼا‪َ ٜ‬ا‪ ٛ‬دٔا‪ٟ ٝ‬ا‪ِ ًٛ‬ا‪ٛ‬ؤٕٔ ػا‪ٛ‬سِ‪ٞ‬‬
‫ِٗشػ‪ ٛ‬ط‪ٔٛ‬س‪ٌٖٛ ٖٛٚ‬بٕإٌٗ‪ ٚ‬ػب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬وري خ ٌذا بك ت َ‪ ٛ‬ومك‪ ٜ ٛ‬ب‪ .ٜ‬بؤٖ‪َٔٛ ٛ‬قؤق‪ ٛ‬ثٗالُ طٗاشِاُ ‪ٟ ٞ‬ا‪ ٚٔٛ‬بإٔ ثٗالٌٗكا‪ٜ‬‬
‫ٌ ٖ‪ َٛ ٚٔٛ‬صاس قشطٍ ك بٕٔ‪ ٔٚ‬ب‪ٛ‬ػٗك‪ ٜ‬صاس‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ َٝٛٚ‬خؤٖؼ‪ ٜ‬بٕٔ‪ ٚ‬ب‪ٕ ٛ‬سبا ٌ‪ٟ ٜ‬ا‪ ٔٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪َ ٝٚ‬ا‪ ٛ‬با‪ِٛ‬ؤ‪ٟٔٛ ٝ‬اٌا‪ٌٛ ٚٔٛ‬بٕاٖا‪ٛ‬‬
‫ٌ‪ٛ‬د‪ٚ‬ط‪ٖٛ‬ؼب‪ ٟٔٛ ٛ‬ػٍٕٖ‪ .ٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب غ بشِٖ س‪ ٝ‬دا ‪ٌٛ‬ذ َٗمؤ وا‪ٛ‬قشٖ بكؼاٗب‪ ٚٔٛ‬دٔأ‪ ٔٚ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه ا‪ٌٛ‬ذ طا‪ٛ‬ساَٗك‪ ٜ‬قٕسَىا ُ با‪ٌٍّٜٗٛ‬‬
‫ثالٌ‪ ُ َٖٛٛ‬داسِػت ب‪ٛ‬ب‪ٟٔٛ ٟٝٚٔٛ ٜ‬اٌ‪ ٜ‬قش ‪ ٟ‬ط داس بَ‪ .‬ل‪ٛ‬ػ‪ٖٔٛ‬كذا بشِٖك‪َٖٛ ٜ‬ذ س صاس ب سٔقٗ ُ بشد ِ‪ٛ‬س ل‪ٛ‬بَ دٖٕاس‪ ٝ‬ا‪ٛ‬آلٔ‪ ٚ‬قا ‪ٟ‬ا‪ٔٛ‬‬
‫ػٍٕٖ‪ ٝٛ‬خؤٖ ُ و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طبٗ ُ بٕٔ صاس ب‪ٛ‬خ‪ٛ‬طب‪ ٜ‬سِػبٗ ُ‪ .‬و‪ٛ‬ب‪ٛ‬طبٗؽ ل‪ٛ‬و‪ ٛ‬طشِقٗر‪ٛ‬سداٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ػكش‪َٕ ٝ‬سداُ بٕٔ‪ٌٕ ،‬ك‪ِٛ ٛ‬ؤٕ سِارٖا‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه ق سٖ ‪ ٞ‬سٌِٔ‪ ٜ‬ب‪ٛ ُ ٌٗ ٖٛ‬آلٖ‪ِٗ ُ َٛٗٝ‬شػٗ ُ د‪ٚ‬سَاشد‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س ضلَر ػا‪ ُٞ َٛ‬ىل ٖا ُ د‪َٕٚ‬ػا ‪ ،‬با‪ٛ‬آلً ‪ٟ‬ا‪ ًٛ‬سِار‪ٛ ٚ‬آلٖٗا‪ُ َٛ‬‬
‫ٌ‪ ِٛ‬قٍ‪ ٛ‬خٕاس‪ِٛ ٚٔٚ‬س ل‪ٛ‬ب‪ ٖٚٔٛ ٌٜ ٖٛ‬ب‪ ٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ خ‪ٛ‬لَك‪ ٜ‬دٕاٌرتَٖ دمٕب‪ٛ‬سط‪َ ٜ‬ا‪ِ ٛ‬ا‪ ُ ٖٛ‬بإٔ‪َ ٚ‬شدٖٔ ٌ‪ٛ‬قا‪ ٛ‬با‪ٛ‬س طا‪ٛ‬لٗ‬
‫ػ ٖٗ ُ َشدٔٔ‪ِٛ ٔٚ‬لَج‪ٛ‬سُِٖٕ‪ٚٞ‬ك بمَٗ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ ل‪ٛ‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ َٛٛ‬ط‪ٖٛ‬ؼبٕٔ‪ ٚ‬بؤٖ‪ ٛ‬ثٗ ‪ ٜ‬سِاط‪ٌ ٖٛ‬ذُٔ َ‪ ٛ‬طا‪ٛ‬سدُ ‪ٟ‬ا صاد‪ ٝ‬بكا‪ ُٛ‬ل‪ٖٛ‬ا‪َٛ‬رتٔ‬
‫دٔع خٕاص‪ ٝ‬بك‪ٟٗ ُٛ‬رت و لَ‪ٔ ٠‬اٖ‪ ٜ‬ل‪َٖٛٛ‬رت د‪ .َُٛٚ‬ل‪ٛ‬دٔا‪ِٛ ٟٚٔٛ ٝ‬س ‪ ٜ‬د‪ٚ‬طب‪ َٜٛ ٜ‬طشقرا‪ ٜ‬با‪ٛ‬رُ‪ ٞ‬ثٗا ٔ‪ِٗ ٚٔٚ‬شػاٗ ُ َشداقا‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ضلَر ؾ‪ َ ٞ‬ق‪ ٜ‬ط‪ٖٛ‬ؼبٌٕ‪ٛ‬ق‪ ٝٛ ٔ ٌ ٛ‬ب سٔق‪ َٚٔٛٛ‬ضلَر ػ‪ ُ َٛ‬طشِٖ ُ قٗر‪ٛ‬سدأ‪ ٚٞٚ‬صاس ب‪ٛ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ساٌ‪ٛ ٜ‬آل طإق ُٔ‪ٞ‬‬
‫وشدُٔ‪ٟ ٞ‬ا‪ٛ‬وريخ ٌٗؽ الٖا‪ َٜٛ‬د‪ٚ‬طإقٗت ب‪ٛ‬طإق ٔ‪ ٝ‬د‪ٖٚ‬را‪ ُ ٛ‬باؤ ال‪ ٝ‬ػا ع‪ٛ‬ب غ‪ .‬ػا ع‪ٛ‬ب غ با‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ د‪ٚ‬لَٗات با‪ٛ‬لََٗ د‪ٚ‬د‪ًٚ‬‬
‫ٌ‪ٛ‬قكٕرً‪َٗ ٚٞ‬ؼت د‪َٛٚ‬و‪ .ٚٔٛ‬ب‪ٛ‬و‪ٛ‬سد‪ ٜ‬قؤؾ ب‪ٛ‬لََٗ بذ‪ٖٚ‬ت َ‪ٖٛ ٛ‬ك ده بٗت ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬لَىذا‪ .‬ب‪ٛ‬آلً ‪ٟٛ‬وريخ ُ ‪ٟٛ‬و‪ ٛ‬رٕه ٌ َ ت‪ ٞ‬رٖ ٌ‪ٜ‬‬
‫َؤٖم‪ٖٛٛ‬ق‪ ٜ‬سِ‪ٚ‬ت د‪ َٚ‬ق‪ ٚٔٛ‬دٔا‪ٞ‬ق‪ٛ‬ػ‪ِٛ ًٟٛ ٜ‬لَر‪ٛ‬طب‪ ٛ‬د‪ٚ‬بٗت‪:‬‬
‫‪ٟٛ‬ص ق د‪ ٜ‬ق‪ ٛ ٛ‬بٕه ٌ َي‬
‫س‪ٛ‬فت ٌ‪ٛ‬عم‪ٛ‬ت ل‪ ٛ‬ب ب‪ ٜ‬ق‪ٛ‬دَ‪ًٛ‬‬
‫َشو دم‪ ٜٖ ٜ‬ب‪ ٌ ٜ‬ظ ٌ َي‬
‫َٕسدطب ٌ ب‪ ٌ ٜ‬ظ ٌ َي‪ِ ...ٞ‬بذ‬
‫لاا‪ ٛ‬دٔا‪ٟٛ ٝ‬واا‪ ٛ‬ػ ا ع‪ٛ‬ب غ باا‪ٛ‬دٖم‪ٟ ٜ‬اا‪ٛ‬وريخ ُ ػاا‪ِٗٛ‬ذ د‪َٚ‬ا ت‪( .‬س‪ٛ‬واا‪ٛ‬بؤس‪ :‬اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوااذً‪ ،...ٞ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼاإ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ ا س‪ٝ‬‬
‫سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)105( ٚ‬ه‪.)225 ،232‬‬

‫‪45‬‬
‫داٖك‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ طشِ ل‪ٛ‬ب سٔت خ ٌ‪ٛ ٝٛ‬آل ب‪ٛ‬س د‪ٚ‬دات‪ ٞ‬بٕسد‪ َٛٛ‬د‪ٚ‬ق‪ٗ ٛ‬با‪ ٚٔٛ‬باؤ ‪ٟ‬ا‪ِ ٝٚٔٛ‬اٗ د‪ٚ‬طات ل‪ٛ‬ػاكش‪ٝ‬‬
‫( ‪)150‬‬
‫ع‪ٛ‬د‪ٌَٖٔٛٛ ًٛ‬ت‪.‬‬

‫(‪ -)150‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪ٛ :‬آل‪ ٙ‬دوذً‪ ،.....‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٙٚ‬ثٗؼٕ‪ ،‬ب‪ ،2‬طؤظ س‪ ٙ‬سِاػٍرري ٌٕ ‪ ،‬رو س‪ ،)105(ٚ‬ه‪.232‬‬

‫‪46‬‬
‫سيَيةم‪:‬‬
‫يؤكازةكانى داطري كسدنى قةآلى دمدم‬

‫دٔا‪ ٟٝٚٔٛ ٝ‬ضلر ػ‪ٟٛ ُ َٛ‬وري خ ٌٗ ُ ػ‪ِٗٛ‬ذ َشد‪ِٗ ٞ‬شػٗ ُ َشد‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س ا‪ٛ‬آل‪ِٛ ٞ‬س ا‪ ٜ‬رُ‪ ٞ‬وٍاذالَ‪ ٜ‬قٗٗاذا‬
‫و بٕٔ َٕػبٗ ُ ِ‪ٛ‬س ‪ ٜ‬ػب‪ ٜ‬ل‪ٛ ٛ‬آلدا ِ‪ٛ‬بٕٔ ق آلٌٗ ُ َشد‪ .‬ب‪ ًٛ‬دؤس‪ٛ ٚ‬آل‪َ ٝ‬ا ٔه‪ ٞ‬اؤه داطاريا ‪ٟ‬ا آل خٍٕٖا ٔ‪ٝ‬‬
‫ٖ‪ َٝٛٛ‬ػ ع‪ٛ‬ب ط‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ِ‪ٛ‬لَكشا‪ ،‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬آلق‪ٟٛ ٜ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ َؤق ‪ ٝ‬ثّٗ ت‪.‬‬
‫ل‪ ًٛ‬و ٔ‪ٖٛ ٚ‬دا ‪ٛ‬آلٖ‪ ُ َٖٛ ٜ‬ب‪ ٛ‬ف‪ٛ‬سو ٌذ‪ٟٛ ٝٚ‬وري خ ُ س‪ٚ‬و ٌٗٗ‪ٛ‬قٗٗ‪ ٟٔٛ َٜٛ‬قؤٖ ُ ٌٕاٌاذ َا‪ ٛ‬قا دٌٗا وا ٔ‪ٚ‬‬
‫وٗزٔٔ ل‪ ٖ ٛ‬د‪ ٌَٛ ٝ‬ت‪ ٟٚٔٛ .‬بٕٔ بؤ و ٔ‪ َٜٖٛٚ‬دٔٔسٔ دسٖز خؤٖ ُ سِاطشت‪ِٛ ٞ‬س ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬قٕاٌ ٖ ٌذا بٕٔ باؤ ث ساطابٍ‪ٜٞ‬‬
‫َ‪ٛ‬ساو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ثٗؼٗمكشأٖ ُ دسٖوٗ ُ ٌ‪َ ٛ‬شد‪ .‬ب‪ٛ‬آلً ب‪ٛ‬داخ‪ ٚٔٛ‬دٔا‪ٕ ًٟٛ ٝ‬سب ٌ‪ ٜ‬داٌا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬دم ً ا‪ٛ‬آل ِا‪ٛ‬س داطاري َاشأ‬
‫َ‪ٔٛ‬ق‪ ٛ‬رٖش ث‪ ٜ‬خؤطب‪ ٜ‬ع‪ٛ‬د‪ .ًٛ‬ب‪ ٜ‬طٕو ُ ط‪ٛ‬ىل ِؤ ِ‪ٛ‬بٕٔ َ‪ ٖ ٛ‬سو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬وٗ ٌذا ق ‪ٛ‬آل داطري بكا‪،ُٛ‬‬
‫د‪ٚ‬قٕاٌني ل‪ ًٛ‬خ آلٌ‪َٕ ٛ‬سقٗ ُ بك‪:ٍٖٚٔٛٛ‬‬
‫ٖ‪ :ًَٛٛ‬صاسٖ‪ ٜ‬رو س‪ ٝٚ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪َٛ ًٞٛ‬و‪ ٜ‬رو س‪ ٚ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬ساٌ‪َٕ ٜ‬سد َ‪ ٛ‬ب‪ ِٗٛ‬ػٕٗ‪ٖٛٚ‬ك بٗم‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سأسد‬
‫َشدُ ٌ‪ٛ‬بُٕٔ‪ٟٛ .‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬د‪ٌٛ‬ط ٔ‪ٚ‬س‪َٕ ٌٜ َٚ‬سد ل‪ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٌ َٚ‬ذا ث لَ‪ٔٛ‬اٌٗبٗٗ‪ َ٘ٛ‬ب٘ ٍٖٔ‪ ُ ٖٛ‬د‪ٌٕٚ‬اٌذٔ ل‪ ٛ‬ػا‪ٛ‬سِدا با‪ٜ‬‬
‫ِ ٔق بُٕٔ‪ .‬ب‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ضلر ػٗؽ ‪ٌٟٚٔٛ‬ذ‪ ٚ‬صاس بُٕٔ َؤق ٖٗ ُ ٌ‪ٛ‬د‪ ِٚ‬ت‪ٟٚٔٛ .‬ق ض ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٖٔٔٗا‪ُٞ َٛ‬‬
‫ض ب‪ٖٛ‬ب‪ ٛ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ ُ َٛ‬ب‪ٔٛ‬سد‪ ٝ‬ب ط‪ ٜ‬رو س‪ ٔٚ‬صاس‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪َ ُ َٖٛٚ‬اشدٔٔ‪ .ٚ‬با‪ٛ‬ثٗ‪ ٜ‬ظا‪ٟٛ( ٝٛ‬طاك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س با‪ٛ‬ط‪ٜ‬‬
‫قٕسَى ُ) دط‪ ٛ‬ل‪ٌٛ ٛ‬ذَٖ ِ‪ٛ‬صاس د‪ٛ‬الىل‪ ٞ‬ضلر ؾ َ ق‪( ٜ‬اعبى د الذٔلا‪ )ٛ‬باؤ خاؤ‪ ٝ‬د‪ ٚ‬اٗب‪ ٛ‬ػا‪ٛ‬سِ‪ َٚٔٛٚ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ٚ‬‬
‫َ ٌ‪ٟٛ(ٜ‬ط ‪( ٞ)ُ ِٛ‬خٕساط ُ)‪( ٞ‬ق‪ٔٛ‬سٖض)‪ ٖ( ٞ‬فٗف)‪ ٞ‬دِٔٔ‪ٛ‬صاس د‪ٛ‬الىل ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه خؤ‪ ٝ‬بشدٔٔ‪ ٕٚٔ .ٚ‬ا‪َٛ‬ذاس‪ٌٜ َٚ‬‬
‫ٌ ٔ ‪( ٝٛ‬ط‪ٛ‬لَى غ)‪( ٞ‬بٍذب ؾ)‪( ٞ‬طؤو ‪ )ٝ‬ػ‪ ٜ‬بشدٔٔ‪ٟٛ .ٚ‬و‪ ٛ‬دط‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝٛ ٔ ٌ ٌٜ َٚ‬و‪ٛ‬ساكا‪ٟ ،ٛ‬ا‪ٛ‬سد‪ٚ‬بٗن‪،‬‬
‫طٍذغ‪ ،‬خٕ‪ِ ......ٞ،ٝ‬بذ‪.‬‬
‫دٔٔ‪:ًٚ‬خٗ ٌ‪ٛ‬ق‪َٕ ٜ‬سد‪ ُ َٚ‬ب‪ٛ‬ق ٖر‪ٛ‬ق‪( ٜ‬و‪ٛ‬محٕد ‪ ٟ‬لٗك ٌ‪َ ،)ٜ‬ا‪ ٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬اذ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬وا‪َ ٚٔٛ‬اشدٔٔ‪ٞٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬س اا ٔ‪ٟ ٝٚ‬اا ٔ‪ ٝ‬ثٍٗٗؼاا ٌذاُ‪ ،‬ب‪ٛ‬واا‪ٛ‬ؾ طاا‪ٔٛ‬س‪ٚ‬قشَٖ صٖاا ٌ‪ ٜ‬لاا‪ٛ ٛ‬آلٖٗاا‪ ُ َٛ‬دأ ‪ٟ‬اا‪ ًٛ‬سِٔٔدأ‪ٚ‬ؾ باإٔ‪ِ ٚ‬ااؤ‪ٝ‬‬
‫ب‪ٛ‬سصبٌٕٔ‪ٞ ٝٚٔٛ‬س‪ ٝٚ‬دٔروَ‪ ٞ‬ػجشص‪َٕ ٜٖٚ‬سد‪.ُ َٚ‬‬
‫طٗٗ‪ :ًٛ‬بشٍِٖ‪ ٔ ٟ ٜ‬ق َ‪ ٛ‬ػبٗك‪ٛ َٛ ٛ‬آلٖٗ‪ ٌٜ َٛ‬صاس ق‪ٌٛ‬ط‪ٛ‬ق ٔ َشدبٕٔ؟ ٌٕك‪ ٛ‬دٔا‪ ٝ‬بشٍِٖ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪َٛٚٔ ٟ ٝٚ‬‬
‫‪ٛ‬آلب‪ ٛ‬ب‪ ٔ ٟ ٜ‬و ٖ‪ ٝٔ ٟ ٞٚٔٛ‬ا ق‪ ٜ‬بإٔ‪ .‬با‪ ٛ‬سإَى‪ٟ ٜ‬ا‪ ٝٚٔٛ‬ػإٍٖ‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آل صاس طا‪ٛ‬خت بإٔ‪ ،‬ق َا‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ٚ‬ؾ‬
‫َ ٌٗٗ‪ َٛٛ‬بٕٔ‪َٖٟٔٛٛ ،‬ؽ ٌ‪ٛ‬و بٕٔ‪ٟٛ .‬ط‪ٛ‬س ا‪ ٜ‬ا‪ٌٛ‬ذ د سٖا با ساُ با س‪ ٞٝ‬بؤو ٔ‪ٖٚ‬ا‪َ َٜٛ‬ا ق‪ .…ٜ‬ا‪ٌٛ‬ذ وا ٌط‪ٜ‬‬
‫طٗ ٌ‪ٜٞ‬س‪ ٝٚ‬خظب‪ ٚٔٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ٛ‬آلٖ‪ ،ُ َٖٛ ٜ‬ب‪ٛ‬آلً ِ‪ٛ‬س ؤٌ‪ ٜ‬ب‪ ٜ‬دٔاقش ب‪ ٝٔ ٟ ٜ‬بشِطب‪ ٜ‬لٗ َِٖ‪.‬‬
‫ٕاس‪ :ًٚ‬فٗن‪ ٞ‬ق‪ٛ‬لَ‪ َٛٛ‬ب ص‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ :ًٛ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬و‪ ُ َٛ‬فٗن‪ ٞ‬ق‪ٛ‬لَ‪َٛٛ‬ب ص‪ ٝ‬صاسٖ ُ ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س َٕسد‪ ُ َٚ‬ب‪ َٛ‬سد‪، ٍِٗٚ‬‬
‫ساطبطؤ ٌ‪ ٛ‬بُٕٔ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س ب‪ٛ‬لٍٗ‪ٌ ٌٗ َٛ‬ذا‪ِٛ ٞ‬ؤٕ سٖط‪ ُ َٖٗٛٛ‬د‪ٚ‬طشق‪ ٛ‬ب‪ٛ‬س بؤ ل‪ٛ‬خؼب‪ ٛ‬بشدٌ‪َٕ ٜ‬سد‪.ُ َٚ‬‬

‫‪47‬‬
‫ثٍٗذ‪ :ًٛ‬دٖز‪َٗٚ‬ؼ ٌ‪ َ ٜ‬ق‪ ٜ‬طا‪ٛ‬و ساداُ‪ِ :‬ا‪ٛ‬س ا‪ٌٛ‬ذ‪ٛ ٚ‬آلٖٗا‪ ُ َٛ‬خؤسِاطشبإُٔ با‪ٛ‬آلً ػا‪ٛ‬سِ‪ َٛٚ‬صاس دسٖاز‪ٝٚ‬‬
‫َٗؼ ‪ٛ ٞ‬آلٖ ُ ط‪ٛ‬و سا دا بٕٔ‪ٟٛ .‬و‪ٛ‬ؾ د‪ٚ‬س ‪ٟٛ‬دم و‪ ٜ‬صاس خشاث‪ِٛ ٜ‬بٕٔ‪ٌِٛ .ٚ‬اذ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ا ٔ‪ ُ َٚ‬ثٗٗ ُ‪ٞ‬اٖا‪ ٛ‬دٔٔ‬
‫ط لَ‪ ٜ‬خ ٖ ٌذٔ‪ٌِٛ .ٚ‬ذٖك‪ ٜ‬قشٖ ُ ب‪ٛ‬ػ‪ٛ‬ؾ و ٌء و‪ٛ‬ص‪ٌٚ‬اذ‪ ٝٚ‬د‪َٚ‬ا‪ .ُٛ‬با‪ٛ‬آلً ِا‪ٛ‬س ا‪ٌٛ‬ذ‪ ٝ‬با‪ َ ،ٜ‬ق‪َٛ‬ا‪ ٝٛ‬صاس با‪ٜ‬‬
‫طٍٕٔس بٕٔ‪ٛ ٔٚ‬آلٖٗ‪ ُ َٛ‬بٗضاس َشدٔٔ‪.ٚ‬‬
‫ػ‪ٛ‬ػ‪ٌٛ :ًٛ‬ط‪ٖٛ‬ؼبٍ‪َٔ ِ ٜ‬ا س‪ ٝ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ساَ‪َٕ ٛ‬سدٖا‪ ُ َٛ‬با‪ٟٛ ٝ ٌ ِٛ‬وريخ ٌا‪ٟٛ :ٚٔٛ‬طا‪ٛ‬س ا‪ٟ ٜ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ دأا‪ٝ‬‬
‫ٖ سو‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ساَ‪َٕ ٛ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬داطب‪َ ٜ‬شدٔٔ‪ٌٍٖٕٛ ٞٚ‬س‪ ٌ ٝ‬سداق‪ ٛ‬ال‪ َٛ ٝ‬ب‪ ٛ‬د‪ٌٚ‬طٗ‪ٚٔٛ‬بضاَ با‪ٛ‬آلً ل‪ٛ‬با‪ٛ‬س ‪ٟ‬ا‪ٝٚٔٛ‬‬
‫دٔاَ‪ٔٛ‬قُٕ‪ ٞ‬ب‪ ٛ‬فشٖ ‪ ٌٛ ٝ‬ط‪ٖٛ‬ؼبُٕٔ ‪ٟٛ‬و‪ٛ‬ؾ ِ‪ ًٛ‬ل‪ٛ‬الٖ‪ٛ‬ك ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وري خا ٌ‪ٌ ٜ‬ا ‪ٕٟ‬وٗاذ َاشدٔٔ‪ِ ٚ‬ا‪ ًٛ‬ضلر ػ‪ٌٗ َٛ‬ؼا‪ٜ‬‬
‫‪ٞ‬الٗشدٔٔ‪ ٚ‬قٌٕذ قش ط‪ٛ‬و سا‪ٛ ٝ‬آل بذ‪.ُٚ‬‬
‫س‪ٔٛ‬ق‪ٛ :ًٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً ِ‪ٛ‬س د‪ٚ‬بٕٔ داطري بكشٖت ل‪ٛ‬الٖ‪ ُٛ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ٟٛ ،ًٛ‬و‪ ٛ‬بشِٖ سٖ بٕٔ ػ ع‪ٛ‬ب غ دابإٔ‪ٝ‬‬
‫‪ ٞ‬د‪ٚ‬بٕٔ دٗر‪ٛ‬د‪ ٜ‬بكشٖت د ب ِ‪ٛ‬س ‪ٌٛ‬ذ‪ ٚ‬ب د‪ َٝٛٛ‬صاسٖؽ بٗت‪ ،‬و‪ٛ‬طا‪ٛ‬س ِا‪ٛ‬ؤٕ ل‪ٛ‬ػكش‪َٛٚ‬ػا‪ ٜ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س دابٍ ٖا‪.ٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬و‪ٛ‬ؾ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ ٟٝٚٔٛ‬و ٔ‪ َٜٖٛٚ‬صاس بٕٔ صاسب‪ ٝٛ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ٟٗ ٝ‬شاُ وزاىل ‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً بُٕٔ ‪ ٞ‬ط‪ٛ‬و سا‪ ٝ‬دابٕٔ‪.‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬بري ب ٔ‪ٚ‬س‪ ٞ‬خؤ سِاطش‪ٟٛ ٖٝٛ ٝ‬وري خا ٌٗؽ ِا‪ٛ‬لَ‪ ٜ‬طشقرإٔ و‪ٛ‬قشطا‪ ٜ‬خظابرٕٔ‪ ٚ‬طا‪ٛ‬س د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬طا‪ٛ‬ف‪ٞٝٔٛ‬‬
‫ػ ع‪ٛ‬ب غ قشط‪ ٜ‬لٍٗٗؼبرٕٔ‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س داس‪َٕ ٚ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬قاشٖؽ با با‪ َٔ ِٛ‬س‪ ٞٝ‬در‪ ٝ‬بٕٔ‪ٚ‬طا ‪ ،‬باؤ ا ٔ ػاك ٌذٌ‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬سداس‪َٕٚ‬سد‪ ٌٜ َٚ‬قشٖؽ بشِٖ س‪ ٝ‬دابٕٔ ‪ٟٛ‬وري خ ُ ل‪ ٔ ٌ ٛ‬ب‪ٛ‬سٖت خؤ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬د‪ٚ‬طت سِصط س بك ت‪.‬‬

‫‪48‬‬
‫ئةجنام‬

‫ل‪ٛ‬دسٖااز‪ ٚ‬لٗكؤلٍَٗاا‪ٟ ٝٚٔٛ‬اا‪ ًٛ‬ب ب‪ٛ‬قاا‪ ٛ‬اا‪ٌٛ‬ذ د‪ٚ‬س‪ٟ‬اا‪ٛ‬دم وٗ ط‪ٛ‬آللَاا‪ٟ ٛ‬اا‪ٛ‬بٗت َ‪ٛ‬لاا‪ ًٛ‬اا‪ٌٛ‬ذ خ آلٌاا‪ ٝٛ‬خاإاس‪ٚٔٚ‬‬
‫د‪ ٖٚ‬ا‪ ٍٖٛٛ‬سِٔٔ‪:‬‬
‫‪ -1‬ػٍٕٖ‪ ٜ‬دٕطشاف‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دواذً طشٌطا‪ ٜ‬قا‪ٔٛ‬ا‪ِ ٝ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ِ ،‬ا‪ ًٛ‬باؤ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ ‪ِ ٞ‬ا‪ ًٛ‬د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمسا ٌ‪ٜٞ‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ .ٝٔٛ‬بؤ ‪ٟ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ طشٌطٗٗ‪َٛ‬ا‪ ٝٛ‬لا‪ٚٔٛ‬دابٕٔ َا‪ ٛ‬ػإٍٖ‪ َٝٛٛ‬صاس طا‪ٛ‬خت بإٔ‪ .‬با‪ ٟ ٛ‬طا ٌ‪ ٜ‬دٔروٍا ُ ٌا‪ُ ٖٛ‬‬
‫د‪ٚ‬قٕاٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬سداد‪ٚ‬طشُ‪ .‬ل‪ٛ‬الٖ‪ َٜٛ‬قشٖؼا‪َ ،ٚٔٛ‬ا‪ٔٛ‬قرٕٔ‪ ٔ ٌ ٚ‬ا‪ٌ َٜٖٛٛ‬ضٖا طإٍٔس‪ِ ٝ‬ا‪ٛ‬سدٔٔ د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫عٕمس ٌٗ٘‪ ٞ‬ط‪ٛ‬ف‪ِٛ ٖٚٔٛٗٔٛ‬سٔ‪ ِٚ‬ط‪ٛ‬س سِٖط‪ ِ ٝٛ‬قٕٔ ؤ بٕٔ د ض سِٖط‪ ٝٛ‬ب صسط ٌ‪ ٜ‬بٗت ٖ خٕد سِٖط‪ ٝٛ‬طا‪ٛ‬سب ص‪ٝ‬‬
‫َ‪ ٛ‬بؤ د‪ٌٛ‬ط‪ ُ ٌٗ َٛ‬ب‪ٖٛٛ ٔ ٌ ٔٛ‬دا قٗذ‪ٚ‬ث‪ٛ‬سَٖ‪.‬‬
‫‪ ٟٔٛ -2‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٟٔٛ ٝٛ‬سِٔٔدأ‪ ٝٚ‬قٗذا ِ ق‪ ٟ ٛ‬سأ‪َ ٚ‬ؤو‪ٛ‬لَط ‪َٕ ٝ‬سدطب ُ ل‪ ٌٕ ٛ‬ك‪ٌٗ ٜ‬ىضا‪ ٛ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط ٖا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬دا‬
‫بٕٔ‪ ،‬دٖ س‪ٟٛ ٚ‬وريخ ٌٗؽ ٖ‪ َٗٛ‬بٕٔ ل‪ ٔٛ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط ٌ‪ ٟٔٛ ٝٛ‬سِارطا س‪َ ٝٚ‬ا‪ ٛ‬د‪ٚ‬طا‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬طٗ طا‪ ٜ‬خٗان‪ ٔ ٌ ٞ‬ا‪ٌٜ َٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٚٔٛ‬بٕٔ‪ ،‬ب‪ٛ‬الً ‪ ٟٝٚٔٛ‬قٗرٍٗ‪ ٜ‬د‪َٚ‬ش‪َٟٛٛ ٖٟٛٚٔٛ ٝ‬وري خ ُ دٗا ٔاص‪ ٝ‬صاس‪ ٝ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬طا‪ ٌٜ َٛ‬قاش‪ٝ‬‬
‫َٕسدطب ُ ِ‪ٛ‬بٕٔ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬الٖ‪َٕ ٌٜٛ‬و‪ٛ‬آلٖ‪ٛ‬قٗ‪ ٚٔٛ‬س‪ٚ‬عٗ‪ٛ‬ق‪ ُ َٛ‬ق ‪ ٟ‬طبٗك‪ ٜ‬ب ؾ لٗا‪ ٜ‬سِاص‪ ٝ‬بإُٔ ‪ ٞ‬صٔلَاي‪ ٞ‬صاس‪ٟ ٝ‬ا‪ٛ‬وري‬
‫خ ٌٗ ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ‪ٛ‬بٕٔ‪ٚٞ،ٚ‬ك دس‪ٚ‬ب‪ٛ‬ط‪ٔٛ ٌٝٛ ٌٜ َٛ‬ط ٌذٌٔ‪ٛ‬ق‪ ،ٚٔٛ‬دٖا س‪ٟٛ ٚ‬وا‪ٛ‬ؾ ٖا‪ َٜٛ‬بإٔ‪ ٚ‬لا‪ِ ٔٛ‬ؤٖ ٌا‪ٞ ٝٛ‬ا‪ٝ‬‬
‫ل‪ٛ‬خ‪ٛ‬لَك ٌ‪ ٜ‬ػٍٕٖ‪ ٌٜ َٛ‬قشٖؼاكشدٔٔ‪ٌ ِ ٚ‬ا ‪ ٝ‬باؤ با‪ٛ‬سُ‪ ،‬ل‪ٛ‬الٖا‪ٌٗ ٌٜٛ‬ؼبى ٌٗؼا‪ِ ٚٔٛ‬ا‪ٛ‬س دٗا ٔاص‪ِ ٝ‬ا‪ٛ‬بٕٔ‪ ٚ‬با‪ٝٚٔٛ‬‬
‫خؤػ‪ٖٔٛ‬ظب‪ٔ ِ ٜ‬آلقٗ ُ‪ٌٗ ٞ‬ؼبى ٌ‪ٞ َٝٛٛ‬ا‪ ٝ‬لٗكاشدٔٔ‪َٛ ٚ‬بك‪ٖٔٛ‬با‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آلداسٖ‪ ٞ ٜ‬ثٗا ٍِٗا ٌ‪ ٜ‬داؤس‪ٌٗ َٗ ٚ‬ا َا‪ٛ‬‬
‫ببٕاٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ط ٖ‪ٖٛ‬ذا ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س صٔلَي‪ ٞ‬صاس‪ ٝ‬قٕسك‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬بٕ‪ٚ‬طبٗب‪ٔ ِ ٞٚٔٛ‬آلقٗٗ‪ ٌٜ َٛ‬بج سٖضٖت‪.‬‬
‫ِاا‪ٛ‬س ‪ٟ‬اا‪ِٛ ٔٛ‬طااب‪ٛ‬ؾ ث ا لَ‪ ٜ‬ثٗاإ‪ ٌ ٚ‬ا ٔ‪ َ ٚ‬ا ق‪ ٜ‬خٗمَاا‪َٕ ٛ‬سد‪ َٚ‬ا ٌ‪ ٜ‬د‪ٔٚ‬سٔٔباا‪ٛ‬س‪ ٝ‬سِٔٔباا‪ٛ‬سِٔٔ‪ ٝ‬و‪ٛ‬قشطاا‪ ٜ‬بٗط ٌاا‪ٛ‬‬
‫بٌٕٔ‪ٛ‬ق‪ ٚٔٛ‬ؤق‪ ٛ‬فشٖ ٖ ُ‪ ٞ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س َشدُٔٔ‪ .‬لٗش‪ ٚ‬د‪َٚ‬شٖت ‪ٟٛ‬وري خ ُ ب‪ٛ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬ب‪ٛ‬طٗك‪ٌٗ ٜ‬ؼبى ُ ثا‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬س ٌا ٔ‬
‫بر‪ٌٛ ،َٖٛ‬ك ِ‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬و‪ ٛ‬ب‪ٛ‬لَكٕ ب‪ٌٗٛ‬ؼبى ُ ث‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬سٔ ػؤسِػطري‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬خؤ‪ ٌ ٝ‬طشأ‪ ٔٚ‬بٕٔ‪ ٚ‬ب‪ ٛ‬طٗىرٕلَٗ ‪.‬‬
‫‪ -3‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ط‪ٛ‬سب س‪ ٟٝٚٔٛ ٝ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ك ِؤصٔ ط‪ٛ‬سداس‪ ٔ ٌ ٝ‬ا‪ َٝٛٛ‬بإٔ‪ ،ٚ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ىل بإٔاسدا َ سو‪ٌٛ‬اذٔٔ‬
‫ػ س‪ٚ‬صا بٕٔ‪ِٛ ٚ‬س ل‪ ٛ‬دسٔطت َشدٌ‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آلٔ قا سِٖكوظابٍ‪ ٜ‬داً‪ ٞ‬د‪ٚ‬صط َا ٌ‪ ٜٞ‬ب‪ٛ‬طابٍ‪ٟ ٜ‬ا‪ ٔٛ‬ث‪ٌٕٖٚٛ‬ذٖٗ ٌا‪ ٛ‬ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬ه‬
‫ِٗض‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٔٚ‬سٔ ب‪ٛ‬س‪ِٖٛ ٝ‬رٕٔ‪ٌٗ ٚ‬ؼ ٌ‪ ٝٛ‬بريو‪ٌٛ‬ذٖ‪ ٟٔٛ ٜ‬د‪ٚ‬سد‪ٚ‬خ‪.ُٛ‬‬
‫‪ -4‬وريٌؼٍٗ‪ َٝٛٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ ثٗك‪ ٚٔ ٍِٗ ٜ‬دٗط ‪ٕٟ ٝ‬وٗذ‪ِٛ ٝ‬ؤٕ َٕسد بٕٔ‪َٕ ،ٚ‬سداٌ‪ ٜ‬قش ٔ‪ٚ‬سِٔاٌ‪ٜ‬‬
‫ث ػ‪ٛ‬سِارٖك‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ػٗ ُ ىل َشدٔٔ‪ َٛ ٚ‬ل‪ِٛٛ‬ؤٕ ٕربٍٗك‪َٕ ٜ‬سدطب ُ ِ ٌ بؤ ‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً ب‪ٛ‬سُ‪ِ ،‬ا‪ ًٛ‬بؤ‪ٟ‬ا‪ ٝٚٔٛ‬لا‪ٛ‬‬
‫ث لَٗذا خؤٖ ُ بج سٖضُ ‪ ًِٛ ٞ‬بؤ‪ٟٚٔٛ‬ػ‪ َٛ ٜ‬خضو‪ٛ‬قٗؼ‪ ٜ‬بك‪.ُٛ‬‬
‫‪ ٟ -5‬فش‪ٚ‬ق‪َٕ ٜ‬سد سِالَٗك‪ ٜ‬ب‪ٛ‬س ٔ‪ ٝ‬ل‪ٛ ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً دا ِا‪ٛ‬بٕٔ‪ .‬دا ض لا‪ٛ‬رٖ ٌ‪ ٜ‬سِاراٌا‪ٛ‬دا‪ٖ ٞ‬ا خٕد لا‪ َٛ‬سٔ با س‪ٝ‬‬
‫د‪ٌٛ‬طااذأ لاا‪ َٛ‬ق‪ ٜ‬باا‪ٛ‬سطش‪َ ٝ‬شدٌااذا‪ٟ .‬اا‪ٚٔٛ‬ق َ قٗ ا ‪ٟ‬اا‪ٛ‬وريخ ُ ػاا‪ِٗٛ‬ذ د‪ٚ‬بٗاات‪ٛ ٞ‬آل‪ٗٝ‬اا‪ ُ َٛ‬قٗ ا د‪ٚ‬ػااكَٗ‪،‬‬

‫‪49‬‬
‫‪ ٟ‬فش‪ٚ‬ق‪ٛ ٌٜ َٛ‬آل ِ‪ٛ‬سطٗض ٌ ٖ ٌ‪ ٝٔٛ‬بك‪ ٌٛٔٛ‬رٖشد‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ضلر ؾ‪ ٞ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ ،ًٛ‬ب‪ٛ‬ػٗكٗ ُ ل‪ ٛ‬ػ خ‪ٌ َٛ‬ذا خؤٖ ُ‬
‫ِ‪ٛ‬لَذ‪ٚ‬دٖشُ ‪ٟٔٛ ٞ‬اٌ‪ ٜ‬قشٖؽ ‪ٛ‬آلَ‪ ٛ‬د‪ٚ‬ق‪ ٞ ٍٍٚٔٛٗ ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ ًٛ‬طٗ ُ ل‪ٛ‬د‪ٚ‬طت د‪ٚ‬د‪.ُٚ‬‬
‫‪ٟٛ -6‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٌ َٚ‬ذا ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬ىل ػٕٗ‪ٟٛ ٝٔ ٌ ٚ‬وريخ ُ‪ٌٛ ٞ‬ذَٖ ٌ ٔ‪ ٌ ٞ‬صٌ ٔ‪ ٝ‬دٖكا‪ ٝٛ‬بؤبا‪ َٛ‬سِ قٕٔ‪،ٚ‬‬
‫باا‪ٛ‬آلً ل‪ٟٛ‬اا‪ٛ‬دم و‪ٟ ٜ‬اا‪ ًٛ‬لٗكٕلٍٗ‪ٖٛ‬اا‪ٛ‬دا‪ ،‬باا‪ ٛ‬باا‪ٛ‬سأسد‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س اا ٔ‪ ُ َٚ‬د‪ٚ‬ط‪ٍٖٛ‬اا‪ٟ ٛ‬اا‪َ ٝٚٔٛ‬اا‪ ٛ‬لاا‪ ٛ‬بضااٍٗ‪ٛ‬دا ٌاا ٔ‪ٝ‬‬
‫(عٕو‪ٛ‬س)بٕٔ‪ ٞٚ‬ب‪ٟٛ( ٛ‬وريخ ُ) ٌ طشأ‪ٟٛ(ٞٚ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ)ٖؽ ٌ ٖٔك‪ ٜ‬طؼبطري‪ ٌٜ َٚٔ ٌ ٔٚ‬قشٖؽ ِ‪ٛ‬ؤٕ‪ٝ‬‬
‫الٔ‪َٚ‬ني‪ِٛ .‬س بؤٖ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬ق ‪ ٝ‬لٗكؤلٍَٗ‪َٛٚٔٛ‬دا ِ‪ٛ‬س ‪ٚٔ ٌ ًٟٛ‬و ُ ب‪ َٛ‬سٍِٗ ٔ‪ٟٛ ٚ‬ط‪ٛ‬س ٌ ٔ‪ ٝ‬قشٖؼ‪ ٜ‬بؤ با‪ َٛ‬سِ قر‪ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٌ َٚ‬ذا خؤو ُ لٗرٕاسدٔٔ‪ِٛ ٞ ٚ‬س ‪ٚٔ ٌ ٟٔٛ‬و ُ بؤ ب‪ َٛ‬سٍِٗ ٔ‪.ٚ‬‬
‫‪ٟٛ -7‬ط‪ٛ‬س ‪ٌِٛ ٜ‬ذٖ ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ٚ‬وٗزٖٔٔٗ‪ ُ َٛ‬با‪(ٛ‬بشاداطاب‪ٖٔ ٌ )ٜ‬ا ُ باشدٔٔ‪ ،ٚ‬طٕاٖا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬ساَ‪ ٜ‬خٗمَ‪َٛ‬ا‪ٛ‬‬
‫بٕٔ‪ .ٚ‬ل‪ٛ‬و‪ٛ‬ػذا بؤ وٗزٔٔ‪( َٝٛٚ‬ع ل‪ ٟ ًٛ‬سا‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ب ط‪ )ٜ‬ط‪ٛ‬سأٌ‪ٛ‬ق‪َ ٚٔٛ‬ا‪ٟٛ( ٛ‬طاك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س با‪ٛ‬ط) ٌٕطإٖٗ‪ٛ‬ق‪ِ .ٜ‬اؤص‪ٝ‬‬
‫(د‪ٛ‬الىل) ػٗ ُ ق ٔاُ ب سَشدٔٔ‪ ،ٚ‬طٕاٖ‪ ٛ‬ل‪ٛ‬ث ه ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ضلر ؾ ِٗشػٗ ُ َشدٔٔ‪ٚ‬ق‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ٛ‬آل ب‪ٛ‬آلً ل‪ٟٛٛ‬دم و‪ ٜ‬ق ٔ‬
‫قٕ‪َ ٝ‬شدٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ ُٞ َٚ‬ب‪ٛ‬سأسدَشدٌ‪ ٜ‬د‪ ٛ ٚ‬فؤلكمؤسٖٗ‪ ُ َٛ‬د‪ٚ‬ط‪ٟ ٍٖٛٛ‬ا‪ ٔٛ‬سِاطابٗ‪َ ٝٛ‬ا‪ٟ ٛ‬ا‪ٛ‬وريخ ُ طا‪ٛ‬سداس‪ٝ‬‬
‫خٗمَ‪( ٜ‬د‪ٛ‬الىل) بٕٔ‪ٌٛ ٚ‬ك (بشاداطت)‪ ٚٞ ،‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ٟٚٔٛ‬ؾ ب‪ٛ‬بشاداطت ٌ ٔبشأ‪ٚ‬؟ ٌٕك‪ ٛ‬ل‪ ٝٛ ٔ ٌٛ‬بشاداطت بإٔ‪.ٚ‬‬
‫‪ٟٚٔٛ‬مش ُ بؤ د‪ٚ‬س د‪َٖٔٛٚ‬ت َ‪ ٟٔٛ ٛ‬د‪ٛ‬اللٗ ٌ‪ ٝٛ‬لا‪ٛ‬ث ه ل‪ٛ‬ػاكش‪ ٝ‬ضلر ػاذا‪ِٗ ،‬شػاٗ ُ َشدٔٔ‪ٚ‬قا‪ ٛ‬ا‪ٛ‬آل دٗا ٔاص‪ٝ‬‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬ه خٗمَ‪( ٜ‬د‪ٛ‬الىل) َشدٔٔ‪ٟٔٛ .ٚ‬اٌ‪ ٟٔٛ ٛ‬د‪ٛ‬اللٗ ٌ‪َٛ ُٛ‬ل‪ٛ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬عٕمس ٌ‪ ٖ ٜ‬خ‪ ٜ‬بُٕٔ‪ ٞ‬ث‪ ُ ٖ ٌٛ‬باؤ د‪ٔٚ‬لَا‪ٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ ٝٔٛ‬بشدٔ‪ ًٟٛ ،ٚ‬و‪ٛ‬ط‪ٛ‬ل‪ٖٛٛ‬ؾ ِاٗ َا ً ل‪ٛ‬طا‪ٛ‬س ا ٔ‪ ُ َٚ‬سٌِٔٔٗا ُ ٌا‪َٛ‬شدبٕٔ‪َٛ ٚٔٚ‬ب طا‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذوٗ ُ‬
‫َشدبٕٔ ِ‪ٛ‬س بؤٖ‪ٛ‬ؾ ِ‪ٌٛ‬ذٖ ل‪ٛ‬وٗزٔٔ ٌٕط ُ ب‪ِٛ ٌٛ‬ق ‪ ًٟٛ‬خٗمَ‪َٕ ٛ‬سد‪ ُ ٖٚ‬ب‪ ٛ‬خشاث‪ٔ ٌ ٛ‬بشدٔٔ‪ ُ ٖٔ ٌ ٞٚ‬صسِاٌذٔٔ‪.ٚ‬‬
‫‪ ٟٔٛ -8‬س‪ٚ‬و ٌٗٗ‪ٛ‬ق‪ٛ َٛ ٝٛ‬آلٖ‪ ُ َٛ‬ب‪ٛ‬طا‪ٛ‬س َشداٖا‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خا ٌ‪ ٜ‬لا‪ٛ‬خ صٖاشَِٖ ٌٕاٌاذٖ ُ‪ٟ ٞ‬ا‪ٕ ٔٛ‬سب ٌٗٗا‪ ٛ‬و‪ٛ‬صٌا‪ٛ‬‬
‫ب‪َٛ‬ؤو‪ٛ‬لَ‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬وٗزٔٔدا‪ٟٚٔٛ .‬ؾ د‪ٚ‬س‪ ٝ‬د‪ٚ‬خ ت ‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ط‪ٛ‬ىل َٕسد ٖ‪ٛ‬ك د‪ٚ‬طت‪ٖ ٞ‬ا‪ٛ‬ك ِ‪ٛ‬لَٕٖظات بٕ‪ٚ‬طاب‪ ٜ‬لا‪ ٟ ٛ‬طات‬
‫ثالُ‪ ٞ‬ػ آلٔ‪ ٌٜ َ ٚ‬داطريَ‪ٛ‬ساُ‪ ،‬و‪ٛ‬س لَ‪ ٛ‬برا‪ٛ‬صُ‪ ٞ‬دٔروٍا ُ ببإاٌَ ق َا‪ ٛ‬بظاب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ َ‪َٛ‬ا‪ ٝٛ‬داطاري بكا‪ .ُٛ‬با‪ٛ‬آلً‬
‫ب‪ٛ‬داخ‪ٚٞٚٔٛ‬ك خ‪ٛ‬طامَ‪ٛ‬ق‪ِٛ ٜ‬وٗؼا‪ ٜٖٛ‬ػؤسِػا‪َ ٌٜ َٛ‬إسد‪ ،‬خٗ ٌا‪ٛ‬ق‪( ٜ‬وا‪ٛ‬محٕد ‪ ٟ‬لٗكا ٌ‪ )ٜ‬طإسصٖك‪َٕ ٜ‬ػاٍذ‪ٝٚ‬‬
‫ٌ و‪ٛ‬سداٌ‪ ٝٛ‬طش‪ٔٚ‬اٌذاق‪ٛ ٛ‬آلٖٗ‪ ُٞ َٛ‬د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ب آل‪ِٛ ٝ‬بٕٔ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬ػك ٌذٌٗ ُ‪.‬‬
‫‪ٟٛ -9‬ط‪ٛ‬س ‪ ٜ‬دٔا‪ ٝ‬ػ‪ِٗٛ‬ذ بٌٕٔ‪ٟٛ ٜ‬وري خ ُ صاسب‪ِٛ ٝٛ‬س‪ٚ‬صاس‪ ٝ‬خ‪ٛ‬لَك‪ ٜ‬ا‪ٛ‬آل‪ ،‬ل‪ٛ‬ػاكش‪ ٝ‬ضلر ػاٗؽ قإاٌ‪ٜ‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دواذً داطاري بكا ت‪ ،‬با‪ٛ‬آلً َإسداُ اؤَٗ ُ داٌا‪ٛ‬دأ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬ساورا‪ٛ‬س ٌ سا‪ ٜٞٞ ٛ‬صٔلَاي‪ ٞ‬صاس‪ ٝ‬داطاري َا‪ٛ‬ساُ‪ٞ‬‬
‫ل‪ٛ‬ػؤسِػ‪ ٜ‬خؤٖ ُ ٌ‪َٔٛٛ‬قُٕٔ‪.‬‬
‫ػ ا ٖ ٌ‪ ٜ‬ب طاا‪َ ٛ‬اا‪ ٛ‬ث ا ؾ ‪ 5-4‬ط ا لَٗ دٔا‪ َ ٝ‬س‪ٚ‬ط ا ق‪ َٛٛ‬طاا‪ٛ‬س ل‪ٛ‬باا‪ٛ‬س ل‪ٛ‬سِاث‪ٛ‬سٍِٖٗكااذا‪ ،‬اا‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوااذً سِصط ا س‬
‫د‪ ٌَٚٔٛٔٛٚ‬ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬و‪ ٜ‬لٗذ‪ٚ‬سد‪ٚ‬ث‪ٛ‬سٍَِٖ‪ ٞ‬سِاب‪ٛ‬ساٖ‪ٛ‬ق‪ ًٟٛ ٜ‬سِاث‪ٛ‬سٍِٖا‪ٛ‬ؾ ل‪ٛ‬الٖا‪ٕٟ( ُٛ‬لا با‪ٛ‬ط)ٔدٔاقاش (ق‪ٛ‬وا‪ٛ‬س‬
‫خ ُ) ٌ ٖٔك‪ ٚٔٛ‬د‪ٚ‬بٗت‪.‬‬

‫‪51‬‬
‫ثاشكؤى بةيتةكاى‬

‫دمدم‬
‫ٔ‪ٚ‬سطريأ‪ ٚ‬ل‪ٟ( ٛ‬ؤطك سو ُ‪ :‬قٕس ‪َ ٝٛ‬عفس‪) ٜ٘‬‬

‫دلَي سِاٌ ٔ‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ ٟٝٔٛ‬ك‪ٛ‬و‪ ِٜ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ ٟٝٔٛ‬راٌ‪ٜ‬‬


‫ب ٌطٗكي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س خٕآل‪ ٟٝٔٛ ،ٝ‬دٖك‪ ًٛ‬ب‪ٛ‬س ثٗغ‪ٛ‬ور‪ٛ‬س‪ ٟ ٝ‬خش ص‪ٚ‬و ٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س َ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سوٍٗ‪ ٜٞ‬ل‪َٖٕٛ‬ظب ٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖك‪ٚٔ ًٛ‬ب‪ٛ‬س ثري طٕلَ‪ٛ‬و ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ب ٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖك‪ٚٔ ًٛ‬ب‪ٛ‬س طٕلَب ُ ط‪ٛ‬و‪ٛ‬د‪ ٝ‬و لَ‪ٛ‬خؤ‪ ٝ‬د‪َٚ‬شد ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬ػب‪ٔ ٜ‬سو‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه َ‪ ٌٛٔٛ‬الد ٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س طٕلَب ُ ب ٖ ٕب‪ ٜ‬و لَ‪ٛ‬خؤ‪ ٝ‬د‪َٚ‬شد ل‪ َٕٝٗ ٛ‬ف‪ٛ‬س‪ٌٚ‬ط‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س‪ ٝ‬طشد‪ ٝ‬طؤص‪ٚ‬طرياٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س ػٗ و سف‪ ٜ‬و لَ‪ٛ‬خؤ‪ ٝ‬د‪َٚ‬شد ل‪ٛ‬د‪ٚ‬ػب‪ ٜ‬و‪ٛ‬مح‪ٛ‬ػ‪ ٝٛ‬ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س ب‪ٛ‬طشد‪ ٝ‬طؤسخ ٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖك‪ ًٛ‬د‪ٚ‬ب‪ٛ‬س ب‪ٛ‬سو ه طج‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬ؤو‪ٛ‬آلٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖك‪ ًٛ‬خذس‪ ٝ‬صٍٖذ‪ ٔٚ‬خذس‪ٚ‬لٗ ط ُ‪ٌٛ ،‬وشُ‪ ،‬ط‪ ٖٗٛ‬سَ َ‪ٛ‬غ ب‪ٛ‬و‪ٌٛ‬ضلَٗ ُ ٌ صاٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖكا‪ٚٔ ًٛ‬با‪ٛ‬س ‪ٟٗ‬ىا ً س‪ٛ‬طا‪ ُٞٛ‬سٕطاٍٗ‪ ٜ‬كا‪ٛ‬سٖ ‪ ،‬و‪ٛ‬س ا‪ٛ‬دٖ ُ ل‪ٛ‬و‪ٛ‬ػا‪ٛ‬د‪َٛ ٞ‬سب‪ٛ‬الٖا‪ ٛ‬ع‪ٛ‬دا‪َ ًٞٛ‬اآل‪ٞ‬‬
‫سِ‪ٚ‬ػٗ ُ د‪ ٍٛ ٚ‬صٖ س‪ٚ‬ق‪ٜ‬‬
‫د‪ٚ‬لََٗ‪ :‬سِار‪ ٗ ٝ‬و‪ٛ‬ق‪ ،ٜ‬خٕآل د‪ٚ‬و ٌذاق‪ٟٗ ٜ‬ى ٌ‪ٜ‬‬
‫با ٌط‪ ٜ‬دٖكاا‪ٚٔ ًٛ‬باا‪ٛ‬س ساا‪ٛ‬صس‪ٚ‬ق‪ ٜ‬عاا‪ٛ‬ىل سِار‪ ٝ‬دٕوعاا‪ ٞٛ‬د‪ٛ‬و عاا‪ٛ‬ق ُ طاإاسد‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬دٔلَااذٔلَ‪ ،ٜ‬د‪ٚ‬طاات د‪ٚ‬داقاا‪ٛ‬‬
‫صٔل ‪ ٛ‬س‪ ،ٝ‬د‪ٗ ٚ‬ب‪ ٛ‬خ‪ٛ‬صا‪ ٝ‬ط ٔس شِاٌ‪ٜ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س ط‪ٔٛ‬ص‪ ٚ‬ثؤػ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬س د‪ ٜ‬خؤػ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬قشػ‪ٌٜ َٛ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬دٖي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س ‪ ٟٔٛ‬ػؤسِ‪ٚ‬طٕاس طٕلَب ُ ط‪ٛ‬عذ ٔ‪ ٚ‬ط‪ ،ٜ‬و لَ‪ ٛ‬خؤ‪ ٝ‬د‪َٚ‬شد ل‪ ٛ‬قشاثك‪َٖٕ ٜ‬ظب ٌ‪ٜ‬‬
‫َ‪ ًٔٛ‬ىل ب‪ٛ‬دٕت ‪ٌٟٛ‬طٕقَ ل‪ ٛ‬ظل‪ٛ‬ث ٌ‪ٜ‬‬
‫َ‪ٛ‬لَي ىل ٖ ك‪ ٜ‬بٕ ل‪ٗ ٛ‬ى‪ِ ٌٜٛ‬ؤصاٌ‪ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬بَ طٕٖٗ من خؤؾ د‪ ِ ٝ‬سِ‪ ٝٚ‬لٍَٗ‪ ٛ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه شٖك‪َ ٝٛ‬ؤق ٌ‪ٜ‬‬
‫خ من ٌٕ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س بٕسد‪ ٜ‬دوذو‪ ،ٜ‬خؤٖ ُ خؤٖ ُ ِ‪ٛ‬لَذ‪ٚ‬دٖشُ ب‪ٛ‬ساور‪ٛ‬س‪ ٝ‬ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬مشؼريخ ٌ‪ٜ‬‬
‫دلَ‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬بشٍٖا‪ ٛ‬ا‪ٌٛ‬ذ با‪ٛ‬بشَٖ بشٍٖا‪ ،ٛ‬ص‪ٍٖٚ‬ا‪ ٜ‬خاؤً دا اٗى‪ِ ٌٜٛ‬اؤصاٌ‪ ،ٜ‬ا‪ٌٛ‬ذ ػاني‪ ٌ ٞ‬ص‪ٌٍٗٚ‬ا‪ ٛ‬اؤو‪ٜ‬‬
‫ب ساٌذٖض‪ ٝ‬دٖب‪ ٛ‬خٕاس‪ٌٛ ،ٝ‬ذ صٔآله‪ ٞ‬ػريٍٖ‪ٛ‬‬
‫دٖٕاٌذسِ‪ ،ٝ‬ب صاسِ ب‪ٛ‬ق ه َ‪ٛ‬س‪ ٝ‬بؤ َ‪ٛ‬غ ٌ‪ٛ‬و ٔ‪ ،ٚ‬بؤو‪ٛ‬ؾ ٌ وٍٗ‪.ٜ‬‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬بشاداطبٗ ُ طٕقٗ ُ ب‪ ٛ‬خ ُ ‪ ٟ‬لَذ‪ٚ‬لَ‪ ٜ‬وَٕشٖ‪:ٛ‬‬

‫‪51‬‬
‫بآل بؤت مب ب‪ ٛ‬بشاٖ‪ َٜٛ‬داٖ ‪ ٞ‬ب بٗٗ‪،ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬طبت بؤ ب ٖٔى‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س ب لَضؤك‪ ٝٛ‬ػرياُ‪َٗ ،‬الٌ ٌت بؤ ب‪ٛ‬د‪ ٜ‬بٗمَي‪ ،‬ل‪ ٛ‬بٍ‪ٛ‬ب ٌٗ‪ ٜ‬دوذوٗٗ‪.ٛ‬‬
‫خ‪ٛ‬دم‪ٛ‬ساٌت بؤد‪ٚ‬ػكٍٗي دٕ‪ ٝ‬ل‪ٌٗ ٛ‬شاٖٗ‪ٛ‬‬
‫ػرياٌت بؤ د‪ٚ‬ػكٍٗي دٕ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬داٌضكٗٗ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬و ٌض ٌت بؤ د‪ٚ‬ػكٍٗي دٕ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬وٗظشٖ‪ٛ‬‬
‫ق ‪ٌٛ‬ط ٌت بؤ د‪ٚ‬ػكٍٗي‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤً‪ ،‬دٕ‪ ٝ‬ل‪ٚٔ ٛ‬طب ػ ٕلَٗٗ‪ٛ‬‬
‫سور ٌت بؤ د‪ٚ‬ػكٍٗي‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤً‪ ،‬دٕ‪ ٝ‬ل‪ٌٛ ٛ‬ص‪ٚ‬سٖٗ‪ٛ‬‬
‫و‪ٛ‬ق آلٌت بؤ د‪ٚ‬ػكٍٗي‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤً‪ ،‬دٕ‪ ٝ‬ل‪َٛ ٛ‬سط‪ٛ‬د‪ٌٛٗٗٚ‬‬
‫صسٖٗ ٌت بؤ د‪ٚ‬ثظٍٗي‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤً‪ ،‬دٕ ل‪ ٛ‬دأدٖٗ‪ٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬طج ٌت بؤ دثظٍٗي‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤً‪ ،‬دٕ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬طآلٖٔٗ‪ٛ‬‬
‫ثٗ ٔاٌت بؤ د‪ٚ‬ثظٍٗي‪ ،‬خ ٌ‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤً‪ ،‬دٕ‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬ط‪ ٜ‬ط لَٗٗ‪."ٛ‬‬
‫و‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ ٟٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪َ َٜٚ‬شدب‪ ،ٜ‬ساطب‪ٛ‬و‪ ٜ‬و صٌذ‪ٚ‬ساٌ‪ ،ٜ‬ل‪ٛ‬بَ َٕٗ‪ ٝ‬د‪ٚ‬و ٔ‪ٌٚ‬ذ‪ ٝ‬طج‪ ٜ‬دٖٕ‪ ٝ‬د‪ ٍِٗٚ‬ص‪ٔٚ‬ق‪ ٜ‬ػري‪ٙ‬‬
‫ٖ‪ٛ‬‬
‫و‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ ٟٔٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪َ َٜٚ‬شدب‪َٕ ،ٜ‬سِ‪ٟٗ ٚ‬شاٌٗ ُ ب‪ٛ‬خٍٕٖ‪ ٜ‬طٗ ٔ‪ٚ‬ػٗٗ‪.ٛ‬‬
‫دلَ‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬بشٍٖ‪ٌٛ ،ٛ‬ذ ب‪ٛ‬بشَٖ بشٍٖ‪!ٛ‬‬
‫بؤت د‪ ٚ‬ى‪ ٛ‬طؤىل دوذو‪ ،ٜ‬ض دوذوٗك‪ ٜ‬سِ‪ٌِٚ‬طٍٗ‪،ٛ‬‬
‫ؤو‪ ٜ‬ب ساٌذٖض‪ ٝ‬دٖب‪ ٛ‬خٕاس‪ٌٛ ،ٝ‬ذ‪ ٝ‬صٔآله‪ ٞ‬ػريٍٖ‪!ٛ‬‬
‫لٗي بٕٖ‪ٛ ٛ‬طشٖك‪ ٜ‬دٍذ‪ ٖٛ ٝ‬خ‪ٛ‬خمٕاس‪ ٝ‬د‪ٚ‬بشِٖ‪.ٚٔٛ‬‬
‫بآل ِ‪ٛ‬س ل‪ٛ‬ػ ‪ِٛ ٝ‬قب خٌٕك س‪ٝ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ل‪ ٛ‬خٌٕك س‪ِٛ ٝ‬قب ػ ِٗٗ‪.ٛ‬‬
‫ػ ب‪ٟٛ ٛ‬بذالَ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬ساٖ‪،ٛ‬‬
‫ِؤ ل‪ ٛ‬دوذو‪ ٜ‬د‪ ٝ‬د‪ٚ‬صط ٖ‪،ٛ‬‬
‫ل‪ٟٗ ٛ‬ظج‪ ٌٜ ِٛ‬ىل َشد سِاٖ‪.ٛ‬‬
‫ػ ع‪ٛ‬ب غ د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬س‪ٛ‬ط‪ ُٛ‬خ ٌ‪!ٛ‬‬
‫بآل بك‪ َٖٛ‬ق‪ٛ‬طررئ سِاٖ ٌ‪،ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س و ُ داِ ت صطب ٌ‪،ٛ‬‬
‫صطب ُ ٕ ‪ ٞ‬سابشد ِ ٍٖٔ‪،ٛ‬‬
‫ساب‪ ٛ‬ب‪ٛ‬ده‪،ٍٛٗ ٖٛ ٞ‬‬

‫‪52‬‬
‫صَٔ‪ ،ٛ‬ػٕكمَي بؤ ثٗ بٍٗ‪،ٛ‬‬
‫دوذوي ل‪ ٛ‬بؤ بظبٍٗ‪،ٛ‬‬
‫‪ٟٔٛ‬ط ه س‪ٔٛ‬ت ط لَ‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬وَ ٖ كٍٗ‪،ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬ػ ! دٗ‪ ٟ ٜ‬طٗٗ‪ٟٛ ،ٛ‬ص ٌ ٖضؤو‪،ٜ‬‬
‫ِٗىذاد‪ ٝ‬بؤ د‪ ٝ‬ل‪ٛ‬سِاو‪،ٜ‬‬
‫د‪ٌٚ‬ؼكٍٗ‪ ،ٜ‬قٗ د‪ٚ‬دا َؤو‪،ٜ‬‬
‫د‪ٌٚ‬ك‪ ُٛ‬ب‪ٛ‬ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬بَ طؤو‪،ٜ‬‬
‫خ‪ٛ‬لَل‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ع ً د‪ٌٚ‬ك‪ ُٛ‬لؤ و‪ٜ‬‬
‫ػ ع‪ٛ‬بر غ د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬س‪ٛ‬ط‪ ُٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ك‪ٛ‬س‪ٚ‬ص‪ٚ‬‬
‫ب‪ٛ‬غ بك‪ ،ٛ‬ظ‪ ٝٛ‬د‪ ٌ ٚ‬ق‪ٛ‬سص‪!ٚ‬‬
‫ِ‪ٛ‬طب‪ ٛ‬ل‪ ٛ‬ثٗؼي ساب‪ٛ‬ص‪.ٚ‬‬
‫ل‪ِٗ ٛ‬ىذادت د‪ٟٛ ًٖٛٚ‬ص‪،ٚ‬‬
‫دوذً ل‪ٛ‬صط‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ك‪ٛ‬س‪ٚ‬ص‪ٚ‬‬
‫س‪ٛ‬ط‪ ُٛ‬خ ُ د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬ػ ! ب‪ٛ‬طي ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س بك‪ ٌ ٛ‬صٔ ‪ٟٛ‬سدٕٔاُ‪،‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ‪ٟٛ ًٛ‬طب ُ ب‪ٔٛ‬اُ صٔٔاُ‪،‬‬
‫سِ‪ٚ‬ػي بك‪ِٛ ُٛ‬سدٔك سٔٔاُ‪،‬‬
‫داوٍ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬د‪ ٜ‬و لَ‪ ٜ‬دٕٔاُ‪.‬‬
‫و‪ٖٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬طجٗ ُ د‪ٚ‬سٍِٗ ٌ‪ٛ‬‬
‫صَٖ ٖ ُ د‪ٚ‬ثؼب‪ ٜ‬د‪َٕٚ‬ق ٌ‪ٛ‬‬
‫ق‪ٛ‬داس‪ٚ‬ك‪ ٌ ٞ‬لَر‪ٌٛ‬ذاٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٛ‬ث‪ٛ‬س ٕ بؤ ط‪ٛ‬س ‪ٟٗ‬الٌ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ػ س‪ٔ ٞ‬آلق ٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٟ ٟٔٛ‬ريات‪ٟ ٞ‬ري‪ٔٚ‬اٌ‪ٛ‬‬
‫سِ‪ٚ‬ػت‪َ ٞ‬ؼىري‪ ٞ‬طٗالٌ‪ٛ‬‬
‫بٗت ل‪ٔ ٛ‬سو‪ ٜٞ‬ل‪ٛ‬ال د ٌ‪ٛ‬‬
‫طٍذٔغ بٗت‪ ٞ‬وَٕشٖ ٌ‪ٛ‬‬
‫طٍ‪ ٛ‬ب‪ ،ٜ‬طٍٍٕسب‪َ ،ٜ‬شو ػ ٌ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬سط‪ٛ‬صٍٖ‪ ،ٛ‬سردطب ٌ‪ٛ‬‬

‫‪53‬‬
‫ِ‪ٖٔٛ‬ض‪ ،‬ػٕػب‪ٛ‬س‪ٞ ،‬و‪ٛ‬سٖٕاٌ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬دِ‪ٛ‬صاس خ ُ‪ ٞ‬طٕلَب ٌ‪ٛ‬‬
‫ث ٖب‪ٛ‬خبٗ ُ ‪ٟٗ‬ظج‪ٌٛ ِٛ‬‬
‫ٔ‪ٚ‬د‪ٚ‬س َ‪ٔٛ‬ت ل‪ٟٗ ٛ‬ظ ‪.ٌٜ ِٛ‬‬
‫ل‪ٕ ٛ‬ػ‪ ،ٌٜٛ‬ل‪ ٛ‬قٕكٗ ٌ‪ٜ‬‬
‫داسٔ ب‪ٛ‬سد ِ ق‪ِٛ ٛ‬رٖ ٌ‪ٜ‬‬
‫قؤص طشق‪ ٜ‬ب‪ٛ‬س‪ ٟ ٝ‬مس ٌ‪ٜ‬‬
‫بٕٔ‪ ٚ‬سِار‪ ٟ ٝ‬خش ص‪ٚ‬و ٌ‪ٜ‬‬
‫د‪ ٚ‬ؤػ‪َٔٛ ُ ٌٛ‬ت كمٕٔ‪ٚ‬‬
‫ل‪ٛ‬ػكش قٗح قٗح ‪ٔ ٟ‬ابٕٔ‪ٚ‬‬
‫و‪ٌٛ‬ضلَٗكٗ ُ‪ ِ ،‬ت فآلٌبٕٔ‪ٚ‬‬
‫ل‪ َٔٛ‬فش‪ ٝ‬د‪ٚ‬ب‪ٛ‬فٗمَ‪،ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬سو ٖ ُ د‪ٚ‬لَٗ‪ ٜ‬بٗمَ‪،ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬ػكش ل‪ٛ‬دٔ‪ ٝ‬بؤ ب‪ٛ‬خٗمَ‪،ٛ‬‬
‫و‪ٌٛ‬ضلَٗكٗ ُ‪ ِ ،‬ت ‪ٟٛ‬سد‪ٖٔٚ‬مَ‪ٛ‬‬
‫َ فش دارَٖٔ ل‪ ٛ‬و‪ٛ‬دٗض‪ٚ‬‬
‫و‪ٛ‬لعٌٕ‪ ٛ‬دَٖ سِٖض ب‪ٛ‬سِٖض‪ٚ‬‬
‫و‪ٌٛ‬ضلَٗكٗ ُ‪ ،‬د‪ٚ‬ػب‪ ٜ‬ق‪ٔٛ‬سٖض‪ٚ‬‬
‫د‪ ٝ‬لشف‪ ٛ‬لشف‪ ٜ‬ب‪ٖٛ‬ذاك ُ‬
‫د‪ ٝ‬د‪ٌٚ‬ط‪ ٜ‬صس‪ ٞٝ‬ؤلَض ك ُ‬
‫و‪ٌٛ‬ضه ل‪ ٛ‬بٍ ٔ ‪ ٞ‬و‪ٛ‬ساك ُ‬
‫ؤػ‪ ُٛ‬د‪ ٝ‬س‪ ٝ‬ب‪ٛ‬س‪ٖٛ ٝ‬‬
‫د‪ٚ‬لَ‪ " :ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬وَٕش‪ ٝ‬ل‪َٖٕٛٗٛ‬؟‬
‫و‪ٌٛ‬ضلَٗكٗ ُ‪ ،‬ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬ػب‪ ٜ‬خٕٖٗ‪.ٛ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ػكش ‪ ٟ‬رٔا‪ ٝ‬ب‪ ٛ‬و‪ ٛ‬خظٕط‪ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬وَٕش‪ ٝ‬د‪ٚ‬ثشط‪ٜ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ػكش ل‪ ٛ‬د‪ٚ‬ػب‪ ٜ‬طٍذٔط‪ٜ‬‬
‫‪ٌٛ‬ذ ل‪ ٛ‬ػكشٖك‪ٌٟٛ ٜ‬ط و‪ٖٛٛ‬‬

‫‪54‬‬
‫ب‪ ٛ‬ؤػ‪ ُٞٛ‬ص‪ٚ‬وض‪ٚ‬و‪ٖٛٛ‬‬
‫ِ ت‪ ،‬طشق‪ ٜ‬ط‪ٛ‬لَ‪ ٜ‬داسٌ‪ٖٛٛ‬‬
‫(سِ‪ٚ‬مح ُ ب‪َٛ‬ش) ٖ ُ د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه ِ‪ٖٛٛ‬‬
‫دٕاب ٕ ل‪ ٛ‬بؤ خ ٌٗٗ‪،ٛ‬‬
‫َ‪ ٛ‬خؤ بك ‪،ٖٛٗٔٛ‬‬
‫ع ل‪ ًٛ‬بؤ ‪ ٟٔٛ‬بضٔقٗٗ‪،ٛ‬‬
‫ك ػ‪ٛ‬سِٖ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س دٍٖٗٗ‪ٛ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬لَ‪ٟٔٛ :ٜ‬ػ ب‪ٟٛ ،ٜ‬وٍٗؽ خ من‪،‬‬
‫خ ل‪ٛ‬ق ب‪ ٜ‬ب‪ ٛ‬ثؼبٕٗامن‪،‬‬
‫كٕآلو‪ ٜ‬س‪ ٖٔٚ‬ػٗشامن‪،‬‬
‫قمَ‪َٕ ٜ‬لم‪ ٜ‬ػٗع من‪.‬‬
‫سِارٖك‪ ٜ‬ب‪ ٌٜ ٖٛ‬ب‪ٛ‬سدا‬
‫ل‪ٛ‬ػكش‪ ٝ‬ػ ‪ ِ ٝ‬ت ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬سدا‬
‫دا‪ ٝ‬ثؤػ‪ ٜ‬بٕ‪ ،‬داسٔ ب‪ٛ‬سدا‬
‫ِ ت‪ ،‬ل‪ٛ‬بَ دوذو‪ٔ ٜ‬سدا‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ٜ‬‬
‫لٗ‪ ٜ‬د‪ ُٚ‬قؤث‪ٟٗ ٜ‬ظ ‪ٌ ِ ٛ‬آ‬
‫قؤص طشق‪ ٜ‬ب‪ٛ‬س‪ ٟ ٝ‬مس ٌ‪ٜ‬‬
‫و‪ٛ‬سد ك قٗذا د‪ٚ‬طشُ و ٌ‪ٜ‬‬
‫بؤ سِار‪ ٟ ٝ‬خش ص‪ٚ‬و ٌ‪ٜ‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬ل‪ٌ ٛ‬ضاس‪ٝ‬‬
‫ل‪ ُ ٗٝ‬دا قؤث‪ِٔٛ ٜ‬ػ س‪ٝ‬‬
‫س‪ٔٛ‬ت ػ‪ ٞ ٔٛ‬سِاراُ ‪ٔ ٟ‬س ب س‪ٝ‬‬
‫دٌٔٗ ‪ ٝ‬داطشت ب‪َٖٛٛ‬ذ س‪ٝ‬‬
‫خ‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ٕ ل‪ٛ‬بؤ ِ‪ٔٛ‬ػ س‪ٝ‬‬
‫دوذً ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬سد‪ٝ‬‬
‫لٗ‪ ٜ‬د‪ ُٚ‬ب‪ٛ‬قؤث‪ٌٛ ٜ‬ب‪ٛ‬سد‪ٝ‬‬
‫ق سِار‪ ٝ‬و‪ٛ‬سد‪ ٌ ٞٝ‬و‪ٛ‬سد‪ٝ‬‬

‫‪55‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سدٖك‪ ٜ‬صاث‪ٛ‬‬
‫لٗٗ ُ دا قؤثو ٌ‪ ٔٛ‬قؤث‪ٛ‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سدٖك‪ ٜ‬ث ٌ‪ٛ‬‬
‫لٗٗ ُ دا قؤخ‪ ٞ‬قؤثو ٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ث‪ ٜ‬بك‪ٖٔ ُٛ‬شاٌ‪ٛ‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ٜ‬‬
‫لٗ‪ ٜ‬د‪ ُٚ‬قؤث‪ ٜ‬ل‪ َ ٛ‬سخ ٌ‪ٜ‬‬
‫َ سٖب‪ ٝٛ‬ط‪ِ ٖٛٗٛ‬ؤصاٌ‪ٜ‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬د‪ٚ‬ب‪ٖٛٛ‬‬
‫لٗ‪ ٜ‬د‪ ُٚ‬ب‪ ٛ‬قؤث‪َٛ ٜ‬لَ‪ٖٛٛ‬‬
‫َ سٖب‪ ٝٛ‬ط‪َ ٖٛٗٛ‬ؤَ‪ٖٛٛ‬‬
‫خ ُ ب‪ ٛ‬خ‪ٛ‬صاٖ‪ ٛ‬و‪ٛ‬ػغٕلَ‪ٛ‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سدٖك‪ ٜ‬خشِ‪ٚ‬‬
‫ٕاس ق‪ٛ‬س‪ٚ‬ف‪ ٜ‬لٕٗ‪ ٚ‬بشِ‪ٚ‬‬
‫ب‪ِٛٛ‬ػيت ب‪ٛ‬ػري بكشِ‪ٚ‬‬
‫خ ُ ب‪ٛ‬خ‪ٛ‬صاٖ‪ ٛ‬و‪ٛ‬ػغٕلَ‪ٛ‬‬
‫دوذوي ب‪ٛ‬سدٖك‪ ٜ‬ػٍٗ‪ٛ‬‬
‫ٕاس صطب ٌ‪ ،ٛ‬ثٍٗ ِ ٍٖٔ‪ٛ‬‬
‫قٗٗذا خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشٍِٖ‪ٛ‬‬
‫ص‪ٚ‬ف‪ٛ‬سٖ ُ ث‪ٌٛ ٜ‬بشدٍٖ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪َٗٚ‬ن‪ٚٔ ٞ‬صٖش د‪ٚ‬لََٗ‪ :‬خ ُ‪ٍَٛٗ ِٟٛٔٛ ،‬؟‬
‫خ ُ ف‪ٛ‬سوٕ‪ َ ٟٚٔٛ :ٝ‬سٔاٌٍٗ‪.ٛ‬‬
‫خ ُ ب‪ ٛ‬خ‪ٛ‬صاٖ‪ ٛ‬و‪ٛ‬ػغٕٔلَ‪.ٛ‬‬
‫خ ٌٗ سِابٕٔ ل‪َٕ ٛ‬سداٌ‪،ٛ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕ‪ ،‬ل‪ ٛ‬س‪ٛ‬و‪ٛ‬د ب‪ٛ‬ط‪ ٜ‬لٗب ٌ‪،ٛ‬‬
‫سِٔٔ‪ ٝ‬سِ‪ٚ‬ؾ ب‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه دٕٔاٌ‪!ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٖ‪ٛ‬ك ٌٗىضُٕٔ ٌ آلٌ‪ٛ‬‬
‫صٖضبٕٔ‪ ٕ ،‬بؤ ٌٕٗ ‪ٟٔٛ‬اٌ‪ٛ‬‬

‫‪56‬‬
‫ثٗ‪ٌٗ ٜ‬ؼ ُ داُ طٕلَ‪ ٛ‬خ ٌ‪ٛ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕ؟ ل‪ َٛ‬فش‪ ٝ‬ب٘ ‪ٟٗ‬ى ٌ‪ٛ‬‬
‫قٗٗ ُ َشد ِ ؾ‪ ٞ‬د‪ٚ‬سو ٌ‪ٛ‬‬
‫ثٗ‪ ٜ‬ش د‪ٚ‬بُٕٔ وٕطمَى ٌ‪ٛ‬‬
‫ل‪ٔٛ‬اُ بٕٔ‪ ٚ‬سِار‪ ٝ‬ق‪ٌٛ‬ط ٌ‪ٛ‬‬
‫ل‪ ٟ ُ ٍَٗٛ‬خش‪ٚ‬ت ص‪ٚ‬و ٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٌٛ‬ذ طشٖ ُ ‪ ٟٔٛ‬خ قٌٕٔ ٌ‪ٛ‬‬
‫لٗٗ ُ قٗ ٕٔ دٗ‪ ٜٞ‬و‪ٌٛ َٛ‬‬
‫خٕآلٖ ُ بٗت ثؼبٕٗاٌ‪ٛ‬‬
‫خ قٌٕٗ دٖب‪ ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪،ٜ‬‬
‫ل‪ ٛ‬دلَ‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬د‪ٚ‬دا ق ٌ‪ٜ‬‬
‫لٗت س‪ٛ‬ساً ب‪ ٜ‬دٗ‪ َ ٜ‬ب ٌ‪ٜ‬‬
‫‪ ٌٛٗٗ ٔ ٟ‬ثٗ‪ ٜ‬بك‪ َٖٛ‬ػٗالٌ‪ٜ‬‬
‫خ قٌٕٗ د‪ ٞٝ‬د‪ٚ‬ب‪ٛ‬ص‪:ٝ‬‬
‫لٗي س‪ٚ‬ؾ بُٕ ط‪ٛ‬سٔ َ‪ٛ‬ص‪ٝ‬‬
‫خ قٌٕٗ د‪ ٝ‬ب‪ ٛ‬ف‪ ٛ‬ري‪،ٝ‬‬
‫ؤَ‪ ٜ‬داد‪ٚ‬دا ل‪ ٛ‬ثٗؽ وري‪ٝ‬‬
‫خ ُ‪ ،‬ط‪ٛ‬آل ل‪ٛ‬وٍ‪ ٜ‬ف‪ ٛ‬ري‪!ٝ‬‬
‫خ ُ ‪ ٌٛٗ ٔ ٟ‬ثٗ‪ ٜ‬بك‪ِٖٔٛ َٖٛ‬ش‪ٝ‬‬
‫خ ُ س‪ ،ٛ ٖٛ‬قؤ ب‪ ٜ‬وٕد‪ٚ‬بري‪ٝ‬‬
‫خ ُ ب‪ ٛ‬خ‪ٛ‬صاٖ‪ ٛ‬و‪ٛ‬ػغٕلَ‪.ٛ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕ؟ ل‪ٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشٍِٖ‪ٛ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬ساف‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خ قٌٕ‪ ٜ‬ػريٍٖ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬فشٖ ب س‪ ٝ‬ب‪ٍٖٛٔ ِٛ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬ساف‪ٛ‬ق‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشٍٖ‪ٛ‬‬
‫س‪ٔٛ‬ت ػ‪ ٞ ٔٛ‬ساراُ ب‪ ٝٔٛ‬رٍٖ‪ٛ‬‬
‫سِاٖ ُ ٔابٕ ب‪ِٛٛ‬صاس‪:ٝ‬‬
‫طٕاسَ‪ َٖٛ‬خذس‪ ٝ‬بشٍٖذاس‪،ٝ‬‬

‫‪57‬‬
‫ب‪ٛ ٛ‬ث‪ٛ‬س بض‪ ٜ‬بؤ خضو‪ٛ‬ت خٌٕك س‪.ٝ‬‬
‫ٔ‪ٚ‬صٖش ٔا‪ ٝ‬طٕت ب‪ٛ‬بٕٖش‪:ٝ‬‬
‫َ‪ٛ ٛ‬ص‪ ٝ‬بٍٗش‪ٝ‬‬
‫‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬بؤ ػ ‪ ٝ‬ب‪ ٛ‬د‪ ٜ‬بٗمَ‪ٜ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕ ل‪ٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬دٍذٖٗ‪ٛ‬‬
‫طٕقٗ‪ ٛ‬ق ٖ ‪ ٝٛ‬خ‪ٛ‬صاٖٗ‪:ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ِٛ ٜ‬لَ‪ٖٛ ٜ‬ذ‪ٌٛٗٗ ٝ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ ٜ‬مبش‪ ٝ‬فٗذاٖٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ ٜ‬بكٕرس‪ ٝ‬خ‪ٛ‬صاٖٗ‪ٛ‬‬
‫ق ٖ ٗ بٕ‪ ،‬ق ٖ ‪ َ ٛ‬فش‪،ٝ‬‬
‫طٕقٗ ُ ب‪ٛ‬خ ُ‪ :‬ثٕض‪ ٌ ٞ‬و ٕلَت َشد ق ط‪ٛ‬ست ِ‪ٛ‬لَذ‪ٚ‬طش‪ٝ‬‬
‫د‪ٚ‬غ ب‪ٛ‬ػري د‪ ٚ‬ني بؤ ل‪ ٛ‬ػكش‪.ٝ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕ؟ ل‪ ٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬دٍذٖٗ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬ب ٌط‪ ٜ‬س‪ٛ‬ق ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س ‪ٖٟٛٗٔٛ‬‬
‫ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سٖك‪ ِٗ ،ٛ‬ػ‪ٛ‬سٖك‪،ٌٛٗٗ ٜ‬‬
‫ك‪ٖٛ‬ش‪ٚ‬ص خٕآل ِٗ َ‪ٛ‬غ ٌٗٗ‪ٛ‬‬
‫ٖ ب‪ ٜ‬ػٗو‪ ٜ‬ط‪ٖٛ‬الٌٗٗ‪ٛ‬‬
‫ػٗ دٌٕٗذ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬كذادٖٗ‪ٛ‬‬
‫طٕلَب ُ و‪ٛ‬عشٔف‪َٛ ٜ‬سخٗٗ‪ٛ‬‬
‫ب ب‪ ٜ‬ب‪ٛ‬كذاد‪ ٝ‬دأدٖٗ‪ٛ‬‬
‫ب ب‪ ٜ‬سابٗع‪ ٝٛ‬ع‪ٛ‬د‪ٖٛٗٔٚ‬‬
‫ب ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وظ‪ ٜ‬ق‪ٔٛ‬سٖضٖٗ‪ٛ‬‬
‫ػٗ وٕس‪ٛ‬و‪ٛ‬د‪ ٝ‬ب لَ‪َٛٗٗٛ‬‬
‫ع‪ٛ‬بذٔلع‪ٛ‬صٖض‪ ٝ‬ػٍؤٖٗ‪،ٛ‬‬
‫ػٗ س‪ٚ‬ػ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سط‪ٛ‬ساٖٗ‪ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ٛ ٚ‬س ‪ٛ‬ػ‪ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬دٗشِأط ُ َ‪ٔٛ‬ت بٕ ل‪ٛ‬ػ‪ٛ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬

‫‪58‬‬
‫خ ُ! طٕس‪ٟٛ ٝٚ‬طش ب‪ ٛ‬سِ‪ٚ‬ػ‪.ٛ‬‬
‫طٕاسٖ ِ قٕ‪ٟٛ ٚ‬طج‪ ٜ‬ػٗٗ‪ٛ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫خ ُ ‪ ٟٚٔٛ‬طٕس‪ ٝٚ‬ثرياق‪ ٜ‬و‪ٛ‬سط‪.ٜ‬‬
‫طٕاسٖ ِ قٕٔ‪ ٚ‬ب‪ ٌٛ‬دس‪ٝ‬‬
‫َ‪ٛ‬غ ٌٗٗ‪ٚٔ ٌٜ َٛ ٛ‬سطش‪ٝ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫خ ُ‪ ٟٚٔٛ ،‬ع‪ٛ‬صس‪ٚ‬ق‪ ٜ‬خذس‪ٝ‬‬
‫طٕاسٖ ِ قٕٔ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬بؤ ط‪ٛ‬ػب‪ٜ‬‬
‫ب‪ ٖٛٔٛ‬طٕس‪ٚ‬ق‪ ٜ‬ب‪ِٛٛ‬ػب‪ٜ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫"‪ٖٚٔ ِٟٛٔٛ‬ظ‪ ٜ‬و ِ‪ ٜ‬د‪ٚ‬ػب‪ٜ‬‬
‫طٕاسٖ ِ قٕ‪ ٚ‬ل‪ َٛ‬سخ ٌ‪ٜ‬‬
‫ب‪ ٖٛٔٛ‬طٕٔسِ‪ٚ‬ق‪ٟٗ ٜ‬ى ٌ‪ٜ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫خ ُ‪ ،‬ػٗ ع‪ٛ‬بذٔلل دس‪ ٝ‬طٗالٌ‪ٜ‬‬
‫طٕاسٖ ِ قٕٔ‪ٌِٕٛ ٚ‬سو‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬‬
‫‪ٟٛ‬طج ب‪ ٜ‬د‪ٚ‬عٕاٖ‪ ٝٛ‬س‪ٌٚ‬ذ‪ٚ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫خ ُ‪ ِٟٛٔٛ ،‬ػ ِ‪ٌٛ ٜ‬خؼر‪ٌٛ‬ذ‪.ٚ‬‬
‫طٕاسٖ ِ قٕ‪ٟٛ ٚ‬طج‪ ٜ‬ق ص‪،ٚ‬‬
‫ون ب‪ٛ ٛ‬قال ثش ‪ٌٟٛ‬ط ص‪ٚ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫خ ُ‪ِٟٛٔٛ ،‬ؾ طٕلَب ُ ط‪ٛ‬عذ‪ ٚٔ ٝ‬ص‪ٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬الغ ػؤساُ د‪ٚ‬طت دا ‪،ُ َٛ‬‬
‫د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه ط‪ٛ‬ف‪ ٜ‬د‪ٚ‬و‪ٛ‬ل‪،ُ َٛ‬‬
‫دٖت طٕس‪ ٝٚ‬ػٗو‪ ٜ‬ب لَ‪.ُ َٛ‬‬
‫خ ُ ب‪ٛ‬خ‪ٛ‬صاٖ‪ ٛ‬و‪ٛ‬ػغٕٔلَ‪.ٛ‬‬

‫‪59‬‬
‫ِ ت ع‪ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝٚ‬د‪ ٚ‬وٕب‪ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪،ٚ‬‬
‫ِ‪ٛ‬وض‪ِٛ ٔٚ‬ب غ‪ِٖٛ ٞ‬ذ‪ٚ‬س‪ٚ‬‬
‫د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه و‪ ٛ‬مٕٔب‪ ٜ‬ث‪ٛ‬سِ ب‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫‪ ٟ‬آل ‪ ٜ‬طٕلب ُ ط‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪.ٚ‬‬
‫ب ب‪ ٟ ٜ‬آل‪ٌٛ ٝ‬بٗٗ‪ٛ‬‬
‫س‪ٔٛ‬ت قٗج‪ ٜ‬قٗ ث‪ٛ‬سِاٌذٖٗ‪ٛ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬ثشط‪َٛٗٗ ِٟٛٔٛ :ٜ‬؟‬
‫َٕسرٌ‪ ٜ‬س‪ٛ‬صس‪ٚ‬ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬لٗٗ‪ٛ‬‬
‫ب ب‪ ٜ‬ب‪ٖٛ‬ذاك‪ ٜ‬ثٗغ‪ٛ‬ور‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ِ‪ٛ‬وض‪ ٚ‬ب‪ ٜ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه عٕور‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ب‪ ٜ‬خ لٗذ‪ٟٗ ٝ‬رٍ‪ٚٔ ٜ‬ىل‬
‫خ ُ ب‪ٛ‬خ‪ٛ‬صاٖ‪ ٛ‬و‪ٛ‬ػغٕل‪.ٛ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬لَ‪ ٟ :ٜ‬بذاه ب‪ٛ‬ط‪ ،ٛ‬سِالَ‪ ٝٛ‬ب ب‪ٜ‬‬
‫ب‪ٛ‬وَ د‪ َٝٛٚ‬ك ك د‪ٚ‬ب‪ٜ‬‬
‫د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬ب ب‪ !ٛ‬رك‪ ،ًٛ‬لٗشِ‪ٔٚ‬اس‪ ،ٚ‬دٔاٖ‪ ٌ ٜ‬ب‪ٜ‬‬
‫ب بك‪ َٖٛ‬و‪ٛ‬دس‪ِٕ ٜ‬سوضب‪ٛ‬ط‪ٜ‬‬
‫سور‪ٌٛ ٜ‬ص‪ٚ‬س‪ ٝ‬ب‪ٍ ٛ‬ط‪ٜ‬‬
‫ل‪ِٛ ٛ‬صاس‪ ٝ‬د‪ٚ‬بش‪ ٝ‬و‪ٛ‬سط‪ٜ‬‬
‫خ ُ ‪ٟٛ‬بذاه‪َٛ َ ٞ‬خ ٌ‪ٛ‬‬
‫س‪ٔٛ‬ت ػ‪ٔٛ‬اُ‪ ٞ‬س‪ٔٛ‬ت سِاراٌ‪ٛ‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِٖ ُ د‪َٚ‬شد ب‪ٛ‬ػرياٌ‪ٛ‬‬
‫ػرياُ ٌ‪ٌ ٖٛ‬ذ‪َٗ ٝ‬الٌ‪ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬ؾ َ‪ٔٛ‬قرُٕٔ ٔ‪ َٜٚ‬طشداٌ‪ٛ‬‬
‫خَٕٖ سِا‪ِٛ ٝ‬سٔ‪ٚ‬ك دؤط ٌ‪ٛ‬‬
‫ب لَضؤك‪ ٝٛ‬ػرياُ ٌ‪ٛ‬و ٌ‪ٛ‬‬
‫ػ‪ِٗٛ‬ذٖ ُ َشد َ َ‪ٛ‬خ ٌ‪ٛ‬‬
‫خ ُ د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬خ‪ٛ‬صاٖٗى‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬قب ل‪ٛ‬دٌ‪ٟٛ ٜ‬ص بزي‪ٛ‬‬

‫‪61‬‬
‫بؤخؤً ث‪ٛ‬سرٍٖ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪ ٙ‬و‪ٛ‬‬
‫خ ُ ‪ٟٔٛ‬داه‪َٛ َ ٞ‬خ ٌ‪ٛ‬‬
‫طشقرٕٖ ُ ٔ‪ٚ‬عذ‪ ٔٚ‬ث‪ٛ‬ي ٌ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬طت ِ‪ٛ‬لٍَ طشُ ل‪ َٔٛ‬ساٌ‪ٛ‬‬
‫ب ٌطي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س وري‪ ٝ‬ورياُ!‬
‫خ ُ بؤخؤ‪ ٝ‬د‪ َٚ‬ق‪ٛ‬طررياُ‪،‬‬
‫س‪ٔٛ‬ت ثؤىل داٖ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سػرياُ‬
‫ب ٌطي ٔ‪ٚ‬ب‪ٛ‬س ث دػ ‪ٕ ٝ‬دس‪ٚ‬ق‪ٜ‬‬
‫خ ٌٗ ُ ػ‪ِٗٛ‬ذَشد ب‪َٕٛ‬قك‪ ٜ‬خٕٗ‪ٚ‬ق‪ٜ‬‬
‫ِ ٔاسٔ سِاسِا دوذو‪ٛ‬‬
‫سارٖك‪ ٜ‬ق ٔ ِ‪ٛ‬الق‪ٜ‬‬
‫ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬د‪ َٚ‬قَ ك‪ٛ‬ب ق‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬بش ِ‪ٛ‬لَذ‪َٚ‬ؼ بؤبَ ‪ٛ‬آلق‪ٜ‬‬
‫َٕاٌ‪ ٜ‬طٕاس‪ ٝ‬د‪ ٌٚ‬ص‪ٌٚ‬ني؟‬
‫َ‪ٝ‬رٕ؟ ل‪ ٟٛ‬لَ‪ ٟ ٜ‬د‪ٚ‬و ُ‬
‫‪ٛ‬آلق‪ِٛ ٜ‬لَطشت ب‪ٛ‬ص‪ٚ‬و ُ؟‬
‫َ‪ ٜ‬بٕٔ؟ ل‪ ٟٛ‬لَ٘ ‪ ٟ‬د‪ٚ‬و ٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٛ‬آلق‪ِٛ ٜ‬لَطشت ب‪ٛ‬ص‪ٚ‬و ٌ‪ٛ‬؟‬
‫س‪ٔٛ‬ت ػ‪ٌٕٟ "ٔٔٛ‬ذ" س‪ٔٛ‬ت سِاراٌ‪،ٛ‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬د‪َٚ‬شد ب‪ٛ‬قؤث ٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٛ‬آلق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬دٔ ٌ‪ٛ‬داٌ‪ٛ‬‬
‫َٕاٌ‪ ٜ‬طٕاس‪ ٝ‬د‪ ٌٚ‬ص‪ٌٚ‬ني؟‬
‫َ‪ ٜ‬بٕٔ؟ ل‪ ٟٛ‬لَ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬د‪ٛ‬سط‪ٛ‬؟‬
‫ل‪ٔٛ‬اٌ‪َ ٜ‬شد‪ ٚٔٚ‬د‪ٚ‬سط‪ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬خ‪ٛ‬دم‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٚ‬وٍ‪ ٜ‬ص‪ٚ‬سط‪ٛ‬‬
‫ل‪ِٛ ٛ‬صاس‪ ٝ‬د‪ٚ‬بشِ‪ ٝ‬و‪ٛ‬سط‪ٛ‬‬
‫ِ ٔاسٔ سِاسا دوذو‪ٛ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕ؟ ل‪ٛ‬خ قُٕ ث‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬س‪ٝ‬‬

‫‪61‬‬
‫طٕق‪ َ :ٜ‬ك ‪ ٟ‬لَ‪ٟٛ ٜ‬قؤو ٔ‪ٟٛ ٝ‬قؤؾ ِ‪ٛ‬لَ‪ٜ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕٔ؟ ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س َ ك ‪ ٟ‬لَٗٗ‪ٛ‬‬
‫طٕق‪ :ٜ‬خ قٌٕ‪ ،ٜ‬ثٕض‪ ٌ ٞ‬و ٕلَت َشدٖٗ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬ػ‪ ٜ‬خؤً خ‪ٛ‬صا َشدٖٗ‪ٛ‬‬
‫ػ‪ِٗٛ‬ذٖ ٌكشد َ ك ‪ ٟ‬لَٗٗ‪ٛ‬‬
‫ِ ٔاسٔ سِاسِا دوذو‪ٛ‬‬
‫َ‪ ٜ‬بٕٔ؟ ل‪ٛ‬خ قٌٕٔ‪ ٜ‬خ ٌ‪ٜ‬‬
‫رٕه ٌ َ‪ َ ُٛ‬فشطب ٌ‪ٜ‬‬
‫خؤو ُ ِ‪ٛ‬لَذ‪ٚ‬دٖشَٖ ل‪ ٛ‬ن َ‪ٔٛ‬اٌ‪ٜ‬‬
‫‪ ٟٝٛ‬دوذو‪ ٜ‬ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬د‪ٚ‬الُ‬
‫دٗط‪ ٝٛ‬خ ُ‪ ٞ‬خ ُ ‪ٔ ٟ‬د‪ٚ‬الُ‬
‫‪ٟٗ‬ظب بٕ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬و‪ٛ‬طك‪ ٌٜٛ‬خ‪ٛ‬سق‪ٛ‬الُ‬
‫َٕاٌ‪ ،ٜ‬طٕاس‪ ٝ‬د‪ ٌٚ‬ص‪ٌٍٜٗٚ‬‬
‫ل‪ٛ‬طٕلَب ٌ‪ٟٛ ٜ‬وٍٗ‪ٜ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س و‪ٛ‬ق‪ ٜ‬دٍٖ‪ٜ‬‬
‫و لَ‪ ٛ‬خٕآل‪ ٝ‬د‪ٚ‬بٍٗ‪ٜ‬‬
‫ل‪ٛ‬طٕلَب ٌ‪ ٜ‬وٕسب‪ٛ‬ب‪ٛ‬س‬
‫د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬ب‪ٟٗٛ‬ضٌ‪ ٜ‬خٕآل‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‬
‫ثؼبٕٗامن ثٗغ‪ٛ‬ور‪ٛ‬س‬
‫د‪ ٚ‬ي بؤط‪ٛ‬س ػ ‪ٛ ٝ‬د‪ٛ‬س‬
‫سِأ‪ٚ‬طب ُ ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ٔ‪ٚ‬عذاُ‪،‬‬
‫‪ٟٛ‬طج‪ ٜ‬خؤٖ ُ ٌ ه لٗذاُ‪،‬‬
‫خٕسٔؾ َ‪ٔٛ‬ق‪َ ٛ‬ؤآلٌ ُ‬
‫ب‪ٛ‬دأ د‪ َُٛٚ‬ثٗكؤلَ‪ٜ‬‬
‫ٔ‪ٚ‬د‪ٚ‬س َ‪ٔٛ‬ت ل‪ ٛ‬طب‪ٛ‬ورٕلَ‪ٜ‬‬
‫َ‪ٌٛ‬ط‪ ٝٔ ًَٛٚٔ ٜ‬قؤلَ‪ٜ‬‬
‫دٕٔدٗ ِ‪ٛ‬بٕ ص‪ٚ‬و ٌ‪ٜ‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬ب‪ٛ‬طٕسِاُ د‪ٚ‬صاٌ‪ٜ‬‬

‫‪62‬‬
‫دٔاصد‪ٚٔ ٚ‬صٖش‪ ٝ‬د‪ٚ‬سط ‪ٝ‬‬
‫بُٕ ب‪َٗٚٔٛ‬م‪ ٜ‬خ ٌ‪ٜ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬لَب ٌٗ ُ د‪ٚ‬طبٕسدا‬
‫ػريٖ ُ ل‪ٖ ٛ‬ؼ ُ ِ‪ٛ‬لَذا‬
‫ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬دٔاصداٌٗ ُ دا‬
‫ض ك‪ ُ ٖٛ‬بؤ لٗٗ ُ دا‬
‫طٕلَب ُ د‪ َٚ‬قَ ٌ ص‪ٝ‬‬
‫بذ‪ ُٚ‬ل‪ٛ‬ق‪ٛ‬ثمَ‪ ٜ‬ب ص‪ٝ‬‬
‫ِ ت‪ ٞ‬ط‪ ٖٛٗٛ‬طٕٗاص‪ٝ‬‬
‫طٕلَب ُ د‪ َٚ‬ق‪ٛ‬لَر‪ٜ‬‬
‫ل‪ ٛ‬ؤػ‪ ُٞٛ‬د‪ٚ‬بذ‪ٚ‬ب‪ٜ‬‬
‫ِ ت‪ ٞ‬ط‪ ٖٛٗٛ‬س‪ٛ‬لَ‪ٛ‬ب‪ٜ‬‬
‫ط‪ ٜ‬ب‪ٛ‬ؾ د‪ َُٛٚ‬ؤثٗٗ‪ٛ‬‬
‫طٕاس د‪ َُٛٚ‬سور صٖٗ‪ٛ‬‬
‫ِ ت‪ ٞ‬ط‪ٟٛ ٖٛٗٛ‬و‪ٛ‬دٖٗ‪ٛ‬‬
‫ل‪ِٖٛ ٛ‬ر‪ٛ‬ق‪ ٜ‬سِاوٗ ُ‬
‫ل‪َٔٛ ٛ‬ه‪ٌٖٛ ٞ‬طٗض‪ٛ‬سٖ ُ‬
‫ط‪ ٖٛٗٛ‬قؤلَ‪ ٔٛ‬ق ٔ‪ُ ٖ ٝ‬‬
‫سارٖك‪ ٜ‬ب‪ ُ ٖٛ‬ب‪ٛ‬سداٌ‪ٜ‬‬
‫طٕلَب ُ ط‪ ٖٛٗٛ‬الد ٌ‪ٜ‬‬
‫سارٖك‪ٌٖٕ ٜ‬ز‪ٌٕٗ ٝ‬سِاٖ‪ٛ‬‬
‫طٕاسد‪ِ َُٛٚ‬ؤب‪ِ ٛ‬ؤٖ‪ٛ‬‬
‫ط‪ ٖٛٗٛ‬د‪ٚ‬ػب‪ ٜ‬ػٍؤٖ‪ٛ‬‬
‫ؤػ‪ ُٛ‬د‪ ٝ‬سِ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬سِٖٗ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ل‪ َٛٛ‬ب‪ٛ‬صسٖٗ‪ٛ‬‬
‫ط‪ ٖٛٗٛ‬د‪ٚ‬ػب‪ٔ ٜ‬سوٗٗ‪.ٛ‬‬
‫ل‪ٛ‬طٕلَب ٌ‪ٌٕٟٚٛ ٜ‬س‪ٚ‬‬
‫ِ‪ ًٛ‬ط‪ٖٗٛ‬ذ‪ ٞ‬ط‪ٛ‬سٔ‪ٚ‬س‪ٚ‬‬

‫‪63‬‬
‫ٌ سد‪ ٝ‬وِٕش ٔ د‪ٚ‬فب‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫ل‪ ٛ‬بؤ ث دػ ‪ٛ ٝ‬د‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ِ‪ٛ‬لَ‪ ٜ‬و َ‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫ػ طٕقرٕ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬دٖٕاٌ‪:ٛ‬‬
‫سِ‪ٚ‬بر‪ ،ٜ‬خؤػر‪ ،ٜ‬طٕلَب ٌ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬ط‪ٛ‬لَي ٌ‪ َٛ‬ب‪ٛ‬قؤث ٌ‪ٛ‬‬
‫ػ‪ٛ‬سِ‪ ٝ‬د‪ٍَٖٛٚ‬ي ب‪ٛ‬ػرياٌ‪.ٛ‬‬
‫ٖ ُ ػ د‪ٚ‬ب‪ ُ ٖ ،ٜ‬طٕلَب ٌ‪ٛ‬‬
‫طٕلَب ُ د‪ٚ‬لَ‪ٛ :ٜ‬ط‪ ًٛ‬ب‪ٛ‬صاق‪ٌٛ ٜ‬ب‪ٜ‬‬
‫ِٗ و لَ‪ٔ ٟ ٜ‬سً ث‪ٌٛ ٜ‬ب‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ ٜ‬ػ د‪ٚ‬لَ‪ :ٜ‬بآلٔ‪ٚ‬ب‪ٜ‬‬
‫ٖ خٕآل ِ‪ٛ‬سخؤؾ ب‪ ٜ‬طٕلَب ُ‬
‫س‪ٔٛ‬ت ػ‪ٔٛ‬اُ‪ ،‬س‪ٔٛ‬ت سِاراُ‬
‫ػ‪ٛ‬سِٖ ُ د‪َٚ‬شد ب‪ٛ‬ػرياُ‪.‬‬
‫ل‪ٛ‬ؾ َ‪ٔٛ‬قَ ٔ‪ٚ‬ك طشداُ‪،‬‬
‫خَٕٖ سِاٖ‪ٚٔ ٜ‬ك طشداُ‪،‬‬
‫خَٕٖ سِاٖ‪ِٛ ٜ‬سٔ‪ٚ‬ك دؤط ُ‬
‫ٌ‪ٛ‬ػ ػك ‪ ٌٛ ،‬طٕلَب ُ‬
‫ٔ‪ٚ‬صٖش طشقٗ ُ دٖٕاٌ‪ٛ‬‬
‫ٖ خٕآل خؤؾ ب‪ ٜ‬طٕلَب ٌ‪ٛ‬‬
‫ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬ب‪ٛ‬فٗن‪ ٞ‬صاسصاٌ‪ٛ‬‬
‫ث‪ٚٔ ٌ ٜ‬طبني ب‪ٛ‬ػرياٌ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ٚ‬صٖش‪ٟٛ ٝ‬طب‪ٛ‬ورٕلَ‪ٖٛ َٗ ٜ‬‬
‫س‪ٛ‬ط‪ٛ‬د قؤثٗ ُ ٍِٗ ٖ‪ٛ‬‬
‫د‪ٚ‬لر داُ ثٗضشاٖ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬س‪ ٔٚ‬ؤػ‪ ٌٜٛ‬ػ ٖ‪ٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ٔ ٟ‬سٖ ُ داٖ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ِ‪ٛ‬صاس‪َٕ ٝ‬رساٖ‪ٛ‬‬

‫‪64‬‬
‫ٖ خٕآل! خؤؾ ب‪ ٜ‬طٕلَب ُ‬
‫ل‪ٟٗ ٛ‬ظج‪ ٌٜ ِٛ‬طشت دٖٕاُ‬
‫ع و‪َ ٜ‬شدُ وٕطمَى ُ‬
‫وضط‪ٔٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ٛ‬بؤ داٌ ُ‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬س‪ ٛ‬ل‪ ٜ‬ل‪ٌٕٗٛ‬داُ‬
‫‪ٟٔٛ‬د س ط‪ٛ‬سِأ‪ ٚ‬طٕلَب ُ‪.‬‬
‫طٕ‪ ٝ‬ل‪ٛ‬وَ ب‪ ،ٜ‬ط‪ٛ‬ىل دٕامنٗشو ُ‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ٌٛ‬ذ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬سد‪ ٝ‬ل‪ٛ‬ب‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬طبٗشاُ‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ٌٛ‬ذ‪ ٝ‬طٗ ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬س د‪ٚ‬سدٍٖ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬س‪ٔٛ‬ػ ُ‪ ،‬ل‪ ٛ‬ص‪ٌٖٕٚ‬شاُ‬
‫ط‪ٛ‬د ِ‪ٛ‬صاس ط‪ٛ‬لَ‪ٔٛ‬ات ل‪ ٛ‬ثٗغ‪ٛ‬ور‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٚ‬ط‪ٛ‬ه طٕٖذٖشاُ‬

‫‪65‬‬
‫بةيتا (دمدم)ى‬

‫ٔ‪ٚ‬سطريأ‪ ٚ‬ل‪(ٛ‬ب‪ٖٛ‬بَٗ َٕسد‪ )ٝ‬رَؤوكشٌ ‪ :‬حمىذ عرذالم‪ ،ٛ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬طجريٖض‪ِٔٛ ،‬لٗش‪.2002 ،‬‬

‫د‪ٚ‬و دٌٔٗ ‪ ٟ‬ظ بٗٗ‪ٛ‬‬


‫خ ٌ‪ٛ‬ك ه َشو دم سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫ض بمٕٖن بٗز‪ ٞٚ‬ع‪ٛ‬دٗر‪ٖٛ ٜ‬‬
‫بٗ‪ ٛ‬ػع ٌ‪ ٜ‬ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ث‪ٛ‬ص بشٔ ٕ ٗ ٖ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ػ ِ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬د‪ٌ ًٛ‬عظبٗٗ‪ٛ‬‬
‫د خ‪ٌٗٔٛ‬ذا ٖ‪ ٜ‬دٖبٗٗ‪ٛ‬‬
‫خ ٌ‪َٕ ٜ‬سداٖ‪ ٜ‬سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫َٕد‪ٚ‬ك ػري‪ ٜٖ ٝ‬دٔقٗٗ‪ٛ‬‬
‫بؤفشاظٍٗ خٕٔػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫بمٕٖال خؤ ظٗشا ٌ بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ ٝ‬دٖت وٗؼ‪ ٛ‬س‪ٚ‬ػ‪ٛ‬طج‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ه بَ دفٍ ػ ِ‪ ٜ‬د‪ٚ‬سَ‪ٛ‬فبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه ثشا ثٗالٖ‪ ٜ‬ه ب‪ٛ‬سشا ػري‪ ٝ‬د‪ٚ‬سب ص بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ٕ ك‪ٔٛ‬ك ص‪ٌّ ٝ‬ؼبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه ط‪ٛ‬س ط‪ٛ‬دمو ٌ‪ ٜ‬سٍٖٔؼبٗٗ‪ٛ‬‬
‫خ ٌ‪َٕ ٜ‬سدا ٖ‪ ٜ‬سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫َٕد‪ ٝ‬ػري‪ ٝ‬سٖٔكشٖٗ‪ٛ‬‬
‫بمٕٖال خؤ ظ‪ٛ‬ػ سقٗٗ‪ٛ‬‬
‫ػ ِ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬د‪ِ ًٛ‬ؼٗ س بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س‪ ٝ‬خ ٌ ِ‪ٛ‬س‪ ٝ‬خ ٌ‬
‫وَ خ‪ٌٛٔٛ‬ك ٔ‪ ٝ‬دٖبٗٗ‪ٛ‬‬
‫خ‪ ٌٍٛٗ ُٔٛ‬ع‪ٛ‬دٗر‪ٖٛ ٜ‬‬
‫وَ دٖت وٗؼ س‪ٚ‬ؾ‪ ٞ‬طج‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ه بَ دفٍٗت وَ د‪ٚ‬سَ‪ٛ‬فبٗ‪ٛ‬‬

‫‪66‬‬
‫ه ثشا ثٗم‪ ٜ‬ه ب‪ٛ‬سشا ػري‪ ٝ‬د‪ٚ‬سب ص بٗٗ‪ٛ‬‬
‫د‪ٔٚ‬ساٌ‪ٛ‬ك ه ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬دابٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه بٍ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬س‪ٌ ٝ‬لًٕ بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه ط‪ٛ‬س ط‪ٛ‬دم‪ٌّ َٜٛ‬ؼبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ب ظ ُ ظ وَ دٖبٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫طٕق‪ ،ٜ‬ػ ِ‪ ٜ‬خؤؾ بٗت‬
‫‪ ٟٔٛ‬خ‪ ٟٔٛ ٌٍٔٛٗ ُٔٛ‬خٗ ل‪ٛ‬‬
‫خٗ ال ه خضٌٗت و ل‪ٛ‬‬
‫خ‪ ٌٔٛ‬ق‪ ٛ‬ثٕٖض‪ ٔٛ‬ب‪ٛ‬ق ل‪ٛ‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬خضَٖ ٌٍٗ‪ ٟٔٛ ٛ‬خٕلٍٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬صَ ق ظ ُ ق‪ٌٍٛٗ ٜ‬‬
‫***‬
‫ػ ِ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬د‪ ًٛ‬طٕٖ س بٗٗ‪ٛ‬‬
‫خ ُ خٕمل‪ٛ‬قضٗ‪ ٜ‬ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫‪ٛ‬د‪ٚ‬س‪ َٜٚ‬ب س‪ ِ ٝ‬قٗٗ‪ٛ‬‬
‫طؤق‪ ٜ‬ػ ِ‪ ٜ‬خؤؾ بٗت‬
‫وَ ‪ٛ‬لٍٕٖ خؤِٗال ه بَ ٔ‪ ٝ‬ب‪ٛ‬س‪ٖٛ ٝ‬‬
‫خ ٌ‪َٕ ٜ‬سدا صظشٖٗٗ‪ٛ‬‬
‫د‪ٔٚ‬ساٌ‪ٛ‬ك ه ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬دابٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه بٍ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬س‪ٌ ٝ‬لًٕ بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬بشز‪ ٟ ٞ‬ظ ِٗٗ‪ٛ‬‬
‫قز‪ ٝ‬صٖشِٖت ‪ٕٟ‬مس ٌ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫َ ك‪ٛ‬ص‪ٚ‬ك بؤ خؤ دٖبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ب د‪ٚ‬طب‪ ٜ‬ساطب‪ِٛ ٜ‬لطشقٗٗ‪ٛ‬‬
‫دث خال ‪ٛ‬ث‪ٕ ٜ‬ق بٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِ ق‪ ٛ‬ظ‪ ،ٛ‬و‪ٛ‬الٖ‪ٛ‬ك ىل ب‪ ٜ‬وّٗع ٌ‪ٛ‬‬

‫‪67‬‬
‫ض و‪ٛ‬الٖ‪ ،ٛ‬و‪ٛ‬الٖ‪ ٜ‬بٗ ٌ‪ٜ‬‬
‫قٕ بٍٗش‪ ٝ‬ظ‪ َ ٜ‬ك‪ٛ‬صٖٕا‬
‫قؤ ض ه ظ٘ َ ك‪ٛ‬ص‪ ٙ‬دصاٌ٘‬
‫ب ٕس‪ ٌ ٟ‬ق‪ ٛ‬ىل خٕاٌذ‪ٝ‬‬
‫ب وظش‪ٛ‬ف ق‪ ٛ‬ىل خٕاٌذ‪ٝ‬‬
‫****‬
‫ض ه َ ك‪ٛ‬ص‪ٌ ٝ‬عٗظٗٗ‪ٛ‬‬
‫بؤ وَ‪ ٞ‬و‪ٛ‬ال‪ ٝ‬ب ٌٗعٗٗ‪ٛ‬‬
‫وَ ‪ٟٛ‬ظ َ ك‪ٛ‬ص‪ ٚ‬خ ٌذٖٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬بشز‪ ٟ ٞ‬ظ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫قز‪ ٝ‬صٖشِٖت ‪ٟ‬ؤمس ٌ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ب سٖت َمٗال ه ظ‪ َ ٜ‬ك‪ٛ‬ص‪ٌ ٝ‬عٗظٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫طؤق‪ ٜ‬ب بؤ ٌ‪ ٖ ٜ‬ب س‪ٛ ٛ‬‬
‫َٕػبٍ و‪ٛ‬ال‪ ٖ ٌٜ ٝ‬ب س‪ٛ ٛ‬‬
‫دا ل‪ٛ‬ظضا ٔ‪ٌٛ ٝ‬د‪ٚ‬سَ‪ٛ‬ظٗت‬
‫ض د‪ٔٚ‬ساُ‪ ٞ‬ض ػ‪ٛ‬ب‪ٛ ٛ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬س ٖٔط ظ‪ ٜٖ ٜ‬سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫و‪ٛ‬ال ه ٖٔش‪َٕ ٜٖ ٝ‬ػبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه طؤس‪ ٞ‬د ٌط ٔ‪ٚ‬سَشٖٗ‪ٛ‬‬
‫ب د‪ٔٚ‬سٔ ٖ طني ظ‪ٛ‬ػ سقٗٗ‪ٛ‬‬
‫ض طجٗذ‪ِٗ ٖٛ ٚ‬ؼب صٖٔٗ‪ٛ‬‬
‫ع‪ ٖٛ‬ىل ٔ‪ ٜٖ ٝ‬سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫َ ٌ‪ ٜ‬وّٗع ٌ‪ ٜ‬ػعٗذ‪ٛٗٝ‬‬
‫***‬
‫ض وّٗع ٌ‪ ٛ‬وّٗع ُ بٗ ٌ‪ٜ‬‬
‫طجٗذ‪ ٝ‬صٔ‪ ٝ‬د‪ٚ‬سَ‪ٛ‬فت ر خ ٌ‪ٜ‬‬

‫‪68‬‬
‫ٌضامن ٕٖٔ‪َٗ ٛ‬ؽ طؤس‪َٗ ٝ‬ؽ و‪ٌٜ َٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ٌ‪ٛ‬عم‪ٛ‬ت ه ب ب‪ ٜ‬خٕداٌ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫ٌ َ‪ ًٛ‬خٕالو‪ٛ‬قٗ ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ٌ َ‪ ًٛ‬ػع ٌ‪ٛ‬قٗ ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ض طجٗذ‪ِٗ ٖٛٚ‬ؼب صٔ‪ٖٛ ٝ‬‬
‫خ ٌ‪َٕ ٜ‬سدا ٖ‪ ٜ‬سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫سابٗٗ‪ ٌ ٖٕٛٔ ٛ‬ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫قؤ ه طش‪ِ ٝ‬ؤصاٌ‪ ٜ‬بذ‪ٚ‬وَ‬
‫‪ٛ‬د‪ٚ‬س ‪ٛ‬سو‪ ٜ‬ط ٖ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫د‪ ٝ‬بؤ خؤدامن ‪ ٟ‬ظ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ب‪ٛ ٜ‬س ‪ٛ‬ػ‪ ٔٛ‬دٔي ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫***‬
‫خ ٌ ب بؤ قٕ ٔ‪ٌَٛٛٚ‬‬
‫ض ‪ ٟ‬ظ ِٗ ‪ ٟ‬ظ ٌ‪َٛٛ‬‬
‫دىل وَ‪ ٞ‬خؤلٗ ٌ‪َٛٛ‬‬
‫***‬
‫قٌٕ‪ ٟ ٛ‬ظ َ‪ ٛ‬ض َ‪ٛ‬ال‬
‫د‪ ٝ‬د‪ٚ‬و‪ٛ‬ق‪ ٛ‬ط‪ ٜ‬ط‪ٛ‬د طٌٕذٖت ظ ال‬
‫***‬
‫د‪ ٝ‬دامن‪َٛ ٞ‬هل‪ٛ‬ك ص‪ٚ‬س‪ٚ‬‬
‫د‪ٟٗ ٝ‬ظالو‪ٛ‬قٗ‪َٛ ٜ‬و‪ ٛ‬د‪ٚ‬س‪ٚ‬‬
‫د‪ ٝ‬ب خ‪ ٜ‬خؤَٗؼى‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫***‬
‫قٕخ ُ ٌٍٗ‪ ٜٞ‬قٕ بشاٖ‪ٜ‬‬
‫بشاٌٍٗ‪ ٜٞ‬قٕ شاٖ‪ٜ‬‬
‫قٕ‪ ٝ‬ع‪ٛ‬صٖض‪ ٝ‬دىل ػ ِ‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سِ‪ ٚ‬قؤٖ‪ ٜ‬ه طش‪ِ ٝ‬ؤصاٌ‪ٟ ٜ‬ضٌذا‪ٝ‬‬

‫‪69‬‬
‫داٖ‪ٛ ٜ‬د‪ٚ‬س ‪ٛ‬سو‪ ٜ‬ط ٖ‪ٜ‬‬
‫س‪ٛ‬فت سارا ٔ‪ ٝ‬د‪ ٟ‬ظ‪ٜٖ ٌ ٜ‬‬
‫سارا ِ‪ٛ‬ػب‪ ٜ‬د‪ٚ‬سٍٖ ٖ‪ٜ‬‬
‫َٗش‪ ٞ‬طٗضاُ ه ٌ ظ ٌ ٖ‪ٜ‬‬
‫دظٗن دظٗن ِ‪ٛ‬لٍٗ ٖ‪ٜ‬‬
‫دٌَٕ د‪ٚ‬سصٖك‪ِٛ ٜ‬لكٗؼ ٖ‪ٜ‬‬
‫ه طش‪ِ ٝ‬ؤصاٌ‪ٚٔ ٜ‬سٍٖ ٖ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫بٍٗشٌ‪ ٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬ب فٍذ‪ ٞ‬فٗم‪ٛ‬‬
‫‪ٛ‬سو‪ ٜ‬ط ‪َ ٝ‬شٖ‪ ٛ‬دظٗم‪ٛ‬‬
‫ث‪ ٜ‬طشق‪ ٜ‬ط‪ ٜ‬ط‪ٛ‬د ٌّٗم‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ٗر‪ ٖٛ ٜ‬خ ٌ‪َٕ ٜ‬سداٌ‪ٛ‬‬
‫ٕٖٔ‪ٚٔ ٛ‬الق‪ ٜ‬قرياٌ‪ٛ‬‬
‫‪ ُ ٍٟٗ‬د‪ٚ‬طب‪ٛ‬ك ِؤطب َ ساٌ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ِؤطب َ س‪ٕٟ ٝ‬مس ٌ‪ٛ‬‬
‫قٕ بٍ‪ ٜ‬دوذو‪ ٜ‬داٌ‪ٛ‬‬
‫ن ط‪ٛ‬ص َٕٖش‪ ٞ‬ن ط‪ٛ‬ص ث ٌ‪ٛ‬‬
‫داخؤ بطشٖت ه ب‪ٛ‬س قؤث ٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ط‪ٛ‬س ِؤطب َ س‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ىل ٖ‪ٛ‬‬
‫قؤ ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬ب ‪ ٚ‬ب ق‪ٛ‬فؼ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫د‪ ٝ‬د‪ٚ‬و‪ٛ‬ق‪ ٛ‬ث س‪ ٝ‬طج‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ثٗال‪ ٞ‬و ش‪ٚ‬ق خ‪ٛ‬و ظ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫***‬
‫ط‪ٛ‬س ِؤطب َ س‪ ٝ‬عٕو‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫قؤ ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬ب ِ‪ ٚ‬ب ق‪ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫د‪ ٝ‬د‪ٚ‬و‪ٛ‬ق‪ ٛ‬صٖشٖت ص‪ٚ‬س‪ٚ‬‬

‫‪71‬‬
‫***‬
‫ط‪ٛ‬س ِؤطب َ س‪ ِ ٝ‬مش‪ٛ‬‬
‫قؤ بٍٗ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬بظى‪ٛ‬‬
‫ثٗال‪ ٞ‬و ش‪ٚ‬ق خ‪ٛ‬و وٍ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫دوذً ‪ ٍٟٗ‬ه ب‪ٛ‬س ب‪ٛ‬طبٍ‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سِٔ طٗظ‪ٛ‬د ث ل‪ ٛ‬د ٍ‪ٜ‬‬
‫ىل ٗكشُ دّٗت وشٌ‪ٜ‬‬
‫****‬
‫دوذً ‪ ٍٟٗ‬ه ب‪ٛ‬س ثٗكؤىل‬
‫ِ‪ٛ‬سِٔ طٗظ‪ٛ‬د ث ل‪ ٛ‬ىل دَ‪ ُٛ‬ػؤىل‬
‫ىل ٗكشُ دّٗت خشقؤىل‬
‫***‬
‫دوذً ٔ‪ ٜٖ ٝ‬داٌ ٖ‪ٜ‬‬
‫ب ل‪ٛ‬سٗى‪ ٜ‬و لٍر داٖ‪ٜ‬‬
‫دّكٗت خ ٌ ىل ِٗالٖ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫دوذً ٔ‪ ٜٖ ٝ‬داٌ ب‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ب ل‪ٛ‬سٗى‪ ٜ‬و لٍر دابٗٗ‪ٛ‬‬
‫دّكٗت خ ٌ ىل ِٗالبٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ض طجٗذ‪ِٗ ٖٛٚ‬ؼب صٔ‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ث لٗت خؤ ساص‪َ ٝ‬شٖٗ‪ٛ‬‬
‫ه ط‪ٛ‬س د‪ٚ‬سط‪ِٛ ِٜٛ‬و‪ ٜ‬ط‪ٛ‬س بشِ‪َ ٝ‬شٖٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ه بَ دوذو‪ ٜ‬دٌط‪ ٛ‬دٌط‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ػٗشُ طٗظ‪ٛ‬د ثمٍط‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ق‪ٛ‬ظشُ طٗظ‪ٛ‬د َٕلٍط‪ٛ‬‬

‫‪71‬‬
‫ىل ٗكشُ دّكٗت ٌ‪ٍِٛ‬ط‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ه بَ دوذو‪ ٜ‬ط ص‪ ٚ‬ط ص‪ٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ػٗشُ طٗظ‪ٛ‬د ب‪ٛ‬ساص‪ٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬دَٗشُ طٗظ‪ٛ‬د ‪ٟٛ‬مل ط‪ٛ‬‬
‫ىل ٗكشُ دّكٗت ك‪ٔٛ‬اط‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ض طجٗذ‪ ٖٛٚ‬دط‪ٛ‬ه ب‪ٌٜ ٖٛ‬‬
‫خ ٌ‪َٕ ٜ‬سدا ىل ط‪ٛ‬سٖ ظ‪ٛ‬‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬ط ث‪َ ٜ‬ش‪ ٚ‬صاظ‬
‫***‬
‫ب‪ٛ‬فش َ‪َٗ ٜ‬ش‪ ٟ ٝ‬الٌذُ‬
‫خٕٖظ س‪ ٌٜ َ ٝ‬ث‪ٌٛ‬ط ٌذُ‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬ب صسط ُ ػ‪ٛ‬الٌذُ‬
‫***‬
‫ب‪ٛ‬فشَ‪َٗ ٜ‬ش‪ ٝ‬طشوؼ‬
‫خٕٖظ س‪ِٛ ٌٜ َ ٝ‬ملؼ‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬ب سصط ٌٗت ػ ِ‪َٕ ٜ‬ػ‬
‫***‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٌ ٕٔ ٛ‬ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ب ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬ػ ِ‪ ٜٞ‬ب ب‪ ٜ‬ػ ِ‪ٜ‬‬
‫خ ٌ‪ٛ‬ك سابٗٗ‪ ٛ‬ر َٕسداٌ‪ٛ‬‬
‫بؤ دٍٖ‪ ٜ‬خؤ ٖ‪ ٜ‬بظمى ٌ‪ٛ‬‬
‫ٖٗت ػ‪ٛ‬الٌذ‪ ٝ‬ب صسط ٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ظ خ‪ٛ‬ب‪ٛ‬س‪ ٚ‬ب وَ ٔ‪ٌٍٛٗٚ‬‬
‫خ ُ وشاظ‪ٟٛ َٜٛ‬وٍٗ‪ٛ‬‬
‫ض خشابٗ وَ ه ٌ ٌٍٗ‪ٛ‬‬

‫‪72‬‬
‫***‬
‫‪ ٟٔٛ‬خ ٌ‪ ٜ‬خؤالو‪ ٜ‬ق‪ٖٛٛ‬‬
‫بٗٗ‪ ٛ‬دٔروٍ‪ ٜ‬دٍٖ‪ ٜ‬ق‪ٖٛٛ‬‬
‫َٕػ ب صسط ٌ‪ ٜ‬ق‪ٖٛٛ‬‬
‫***‬
‫و د‪ٚٔ ًٚ‬بٗت د‪ ٝ‬بال ٔ‪ٚ‬بٗت‬
‫ػٗش‪ ٝ‬وَ ه ب‪ٛ‬س ب‪ٛ‬رٌ ق‪ٛ‬بٗت‬
‫بال ‪ٟٛ‬ظ ػ‪ٛ‬سِ‪ ٚ‬خ‪ٛ‬و ق‪ٛ‬بٗت‬
‫***‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٛ‬ساب‪ ٜ‬سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫ع‪ٛ‬طكش‪ ٝ‬خؤ َؤوكشٖٗ‪ٛ‬‬
‫ه بَ دوذو‪ ٜ‬داٌ بٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬ط د‪ٚ‬سَ‪ٛ‬فت ه ث‪ٛ‬دم‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ه َ فشا دب‪ٛ‬ت ‪ٌٛ ٞ‬ص‪ٚ‬س‪ٝ‬‬
‫***‬
‫ب بؤ ٔ‪ َٕٚ‬داس‪ ٞ‬ب ساٌ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ َٕٚ‬خٗض‪ ٝ‬ه د‪ٚ‬ظ ‪ ٟ‬ظ ٌ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ َٕٚ‬طبٗشٖت ع‪ٛ‬مس ٌ ٌ‪ٛ‬‬
‫خٗع‪ٛ‬ت ‪ ٞ‬دس ه س‪ٚ‬خٗت َ‪ٛ‬هل‪ ٜ‬ظ‪ٛ‬داٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طؤ ٍِذ ػع ٌَ‬
‫ٍِذ ط ظ ٌَ‬
‫ٍِذ خ‪ٛ‬سب‪ٌٛ‬ذٖت د‪ٔٚ‬اساٌَ‬
‫ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬قٗشا ب ب‪ ٜ‬ق‪ٌٍَٗٛ‬‬
‫***‬
‫طٕب‪ٟٛ ِٜٛ‬ص د‪ ٝ‬ى‪ ٌ ٛ‬ظ ٔاٌ‪ٛ‬‬
‫خ‪ٛ‬سز‪ ٞ‬خ‪ٛ‬ساد‪ ٜ‬ه ط‪ٛ‬سٔاٌ‪ٛ‬‬

‫‪73‬‬
‫ِ‪ٌٛ َٛٛ‬د‪ ُٚ‬وَ‪ٔ ٞ‬اُ ػ‪ٛ‬سِٔ لٗكذاٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ػ‪ٛ‬ظ ػ‪ٛ‬ظ خ ٌ‪ ٜ‬سٖٗ ل‪ٛ‬‬
‫ه خٕ ب‪ٛ‬ط ػري ٔ و‪ٛ‬ق ل‪ٛ‬‬
‫طٗظ‪ٛ‬د خٗع‪ٛ‬ت َشُ ظ ل‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ػ‪ٛ‬ظ ػ‪ٛ‬ظ خ ٌ‪ ٜ‬وَٕشٖٗ‪ٛ‬‬
‫‪ٛ‬ك ٔطٗالغ ه خٕب‪ٛ‬طبٗٗ‪ٛ‬‬
‫و‪ٛ‬كش‪ٚ‬ب ه َ‪ٛ‬هل‪ ٜ‬خٕ سِا َ‪ ٛ‬فبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬طجٗذ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬سَ‪ٛ‬فبٗٗ‪ٛ‬‬
‫طٗظ‪ٛ‬د خٗع‪ٛ‬ت ظ ال َشٖٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ظ ػ‪ٛ‬ظ ػ‪ٛ‬ظ ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طآ‬
‫‪ٛ‬ت ٌضاٌٗت ِ‪ ٔ َٛٛ‬و‪َٛ‬آ‬
‫طٗظ‪ٛ‬د خٗع‪ٛ‬ت ظ الَشُ ب ِ‪َٚٔٛ‬آَ‬
‫***‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪ٕٔ ٛ‬ب‪ ٌ ٜ‬ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ب ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬ػ ِ‪ٔ ٜ‬ب ب‪ ٜ‬ػ ِ‪ٜ‬‬
‫َٕو ه دٔ‪ ٝ‬وَ ٖ بشٖ ٖ‪ٜ‬‬
‫‪ ٟ‬ط‪ ٜ‬ب‪ ٜ‬ثمٍط‪ ٜ‬ه ٗ ٖ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ػ‪ٛ‬سو‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سً ٌٍٗ‪ٛ‬‬
‫الصً ػ ٓ ع‪ٛ‬طك‪ٛ‬س ب د‪ٛ‬وٍٗ‪ٛ‬‬
‫ٖ‪ ٟ ٜ‬ط‪ ٜ‬ب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشٍِٖ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ػ‪ٛ‬سو‪ َِٛٛ ٛ‬فّٗب‪ٛ‬‬
‫الصً ػ ٓ ع‪ٛ‬طك‪ٛ‬س‪ ٝ‬بٍٗب‪ٛ‬‬
‫‪ ٟ‬ط‪ ٜ‬ب‪ ٜ‬ثمٍطآ الق‪ٛ‬‬

‫‪74‬‬
‫***‬
‫د‪ ٝ‬بٍَٗ بني َِٕٖ بٍَٗ‬
‫ثٍٗر ب سٖت َ ك‪ٛ‬صا َِٕٖ بٍَٗ‬
‫ب ول‪ٛ‬ط بٕ‪ٚ‬سِِبٍَٗ‬
‫ٔ‪ٌ َٜٚ‬عؼبٗ بّ‪ٛ‬لٍَٗ‬
‫وٕس ٔ ِ‪ ٛ‬ػ‪ ٜ‬ىل بش‪ٚ‬ػٍَٗ‬
‫ه دّ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬د‪ٛ‬وٗشا برزٍَٖ‬
‫َ فشٖت درٔاس ىل ظ‪ٛ‬وٍَٗ‬
‫دادوذو‪ ٜ‬بب‪ٛ‬للٍَٗ‬
‫خ ٌ‪ ٜ‬بطشُ بٕ وَ بٍَٗ‬
‫***‬
‫ٔاُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ ٔاُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ‬
‫ثٍٗر ب سٖت َ ك‪ٛ‬صا ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ‬
‫ب ط‪ٛ‬ص ٔ ول‪ٛ‬ط ٔ‪ٚ‬سب ٌذٔ‬
‫ٔ‪ٌ َٕٚ‬عؼبٗ ِ‪ٛ‬الٌذٔ‬
‫وٕسٔ ِ‪ٛ‬ػ‪ ٛ‬ىل س‪ٚ‬ػ ٌذٔ‬
‫ب دّ‪ ٜ‬ع‪ ٛ‬د‪ٛ‬وريا بزاٌذٔ‬
‫َ فشٖت درٔاس ىل د‪ٛ‬و ٌذٔ‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت ٔ ِٗع‪ِٗ ٛ‬ع‪ٛ‬‬
‫ه بَ دوذو‪ ٜ‬د ٍٗٗت طٗع‪ٛ‬‬
‫ٍِط‪ ٜ‬د‪ ٝ‬ي طٗغ بَّٗ ثٗع‪ٛ‬‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت‪َ ٞ‬شَؤخ‪ٛ‬‬
‫ه بَ دوذو‪ ٜ‬د ٍٗٗت خؤخ‪ٛ‬‬
‫ٍِط‪ ٜ‬د‪ ٝ‬ي ثٗع‪ ٛ‬بَّٗ ثؤخ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت ٔه ٍِذس‪ٝ‬‬
‫ه بَ دوذو‪ ٜ‬د ٍٗٗت قش‪ٝ‬‬

‫‪75‬‬
‫ٍِط‪ ٜ‬د‪ ٝ‬ي ب‪ٛ‬س‪ ٝ‬بطش‪ٝ‬‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت‪ ٞ‬ه ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬سشٖٕا‬
‫ل‪ٛ‬عٍ‪ٛ‬قٗت ػ‪ٖٛ‬ب ٌ‪ ٜ‬لٕٗٔ‬
‫د‪ ٝ‬ى‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ‪َ ٝ‬شو دمٕٗا‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت‪ ٞ‬ه ‪ٟ‬ؤسوٗآ‬
‫س‪ٛ‬فت سارا ِ ت ط‪ٛ‬س ط‪ٛ‬وٗآ‬
‫د ى‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ َشو دمٗآ‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت‪ ٞ‬ه ِٗم‪ِٗ ٛ‬م‪ٛ‬‬
‫مسرٗن ٔ‪َٕ َٜٚ‬سٖ ٗم‪ٛ‬‬
‫طؤق‪ ٛ‬ػ ِ‪ٌٛ ٜ‬قشط‪ٛ‬‬
‫د بؤق‪ ٛ‬دوذو‪ ٜ‬خشاب َ‪ ًٛ‬بع ُ مسرٗم‪ٛ‬‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت‪ ٞ‬ط‪ٛ‬ل‪ ٛ‬و طب‪ٛ‬‬
‫سٖ ه ب‪ٛ‬س ثٗ بٗٗ‪ ٛ‬و طب‪ٛ‬‬
‫ٍِذ دبَٗ دس‪ٍِ ٚٔٚ‬ذ دبَٗ ساطب‪ٛ‬‬
‫ػ ِ‪ ٜ‬س‪ٛ‬فت د س خٗع‪ٛ‬ق خؤ ه ب‪ٛ‬س ظ‪ٛ‬طِٕ طب‪ٛ‬‬
‫طؤق‪ ٛ‬ػ ِ‪ٌٛ ٜ‬قشط‪ٛ‬‬
‫د بٕق‪ ٛ‬دوذو‪ ٜ‬خشاب َ‪ًٛ‬‬
‫ػٍٕٖ ٔ‪َٛ ٝ‬و‪ٌٕ ٛ‬ذك‪ ٞ‬بٗع س‪ ٞ‬مس ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫َ فش‪ٚ‬ك ِ ت‪ ٞ‬د‪ٚ‬سصا ب‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ض َ فش‪ ٚ‬ق دمآ ه ط‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ِضاس دَِٗ‪ ٞ‬طٕٖ سَش‪ٝ‬‬
‫ِضاس دَِٗ‪ ٞ‬د‪ٚ‬فب‪ٛ‬سَش‪ٝ‬‬
‫ِضاس دَِٗ‪ ٞ‬طٗم‪ٛ‬سكش‪ٝ‬‬

‫‪76‬‬
‫ِضاس دَِٗ‪ ٞ‬ث‪َ ٖٛ‬ش‪ٝ‬‬
‫ب بؤ ػ ِ‪ ٜ‬قٕ ه وَ ٌ‪ٛ‬طش‪ٝ‬‬
‫ع‪ٛ‬طك‪ٛ‬س وَ ِ‪ٛ‬و‪ٖ ٜ‬آ ب ق عٌٕٔآ وش‪ٝ‬‬
‫***‬
‫د َِٕٖ بٍَٗ‪ ٞ‬بٍَٗ قؤث ‪ٌٟٛ‬ض‪ٚ‬ىل‬
‫ب سٖبآ بك‪ٌٛ‬آ ب و‪ٛ‬دم‪ٛ‬ىل‬
‫بب‪ٛ‬للٍَٗ بشدٗت َ‪ٛ‬ىل‬
‫***‬
‫د َِٕٖ بٍَٗ‪ َِٖٕ ٞ‬بٍَٗ‬
‫بٍَٗ قؤث ‪ ٟ‬سو دم ٌ‪ٛ‬‬
‫ب سٖبآ بك‪ٌٛ‬آ ب صاٌ ٌ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬سَآ ٔ طٗظ‪ٛ‬د ب مت ٌ‪ٛ‬‬
‫بب‪ٛ‬للٍَٗ ظ ُ بشد ٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫د َِٕٖ بٍَٗ‪ َِٖٕ ٞ‬بٍَٗ‬
‫بٍَٗ‪ ٞ‬قؤث د‪ٚ‬سبش‪ٝ‬‬
‫ب سٖبآ بك‪ٌٛ‬آ ظِٕشِ‪ٝ‬‬
‫دا بٗال ه دوذو‪ ٜ‬ب شِ‪ٝ‬‬
‫***‬
‫ٔاُ ‪ ٍٟٗ‬قؤث بضٕٖك‪ٛ‬‬
‫ب سٖب‪ ٛ‬لٗكش ب طٍذسٖك‪ٛ‬‬
‫قٗ ِزاٌذُ بشز‪ ٞ‬طٗك‪ٛ‬‬
‫ِؼٗ سَشُ صاظ ‪ ٞ‬بٕٖك‪ٛ‬‬
‫خ ٌ ه َ‪ٛ‬ىل قٗك‪ ٛ‬قٗك‪ٛ‬‬
‫***‬
‫دوذً ٌٍٗ‪ٔ ٛ‬ق قآ ػٍٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬طٗشٖر‪ٌٍٛٗ َ ٞ‬‬
‫ب‪ٛ‬س ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬د سط غ َشٍٖ‪ٛ‬‬

‫‪77‬‬
‫خ ٌآ وٍ‪ٛ‬ت ب َ‪ٛ‬طآ ٌٍٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫دوذً ٌ‪ٛ‬بًٕٔ َشو‪ ٛ‬دوذً‬
‫‪ٟٛ‬ص وري ٌ‪ٛ‬بًٕٔ َشو‪ ٛ‬س َي‬
‫***‬
‫دوذً ب‪ٛ‬س‪َٚ‬آ ٕلؤص‪ٚ‬‬
‫ٖآ د ِ ظٗبآ ‪ ٛ ٛ‬لؤص‪ٚ‬‬
‫ه ب‪ٛ‬س ‪ ٟ‬مس ٌ دبٗب‪ ٛ‬قؤص‪ٚ‬‬
‫***‬
‫دوذً ب‪ٛ‬س‪َٚ‬آ خٕسطب‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬د قؤخ ِ ظٗب‪ ٜ‬ب دسٔطب‪ٜ‬‬
‫ب‪ٛ‬س ه ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬س‪ ٌٛ ٝ‬طِٕ طب‪ٜ‬‬
‫***‬
‫دوذً ب‪ٛ‬س‪ َٛٚ‬د ‪ ٟ‬ظآ دا‬
‫ط‪ٛ‬د قؤخ ِ ظٗبٍآ د ط ظآ دا‬
‫ب‪ٛ‬س ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬س‪ٌٛ ٝ‬بش‪ ٚ‬ثٗذا‬
‫ٖ (اهلل) دوذً بؤ خ ُ قٗذا‬
‫ػ‪ٛ‬س ل‪ ٔٛ‬دوذً بٕٔ خ ُ قٗذا‬
‫***‬
‫ٗر‪ ٖٛ ٜ‬و‪ٛ‬محٗذَآ ‪ ٟ‬ل‪ٌٜ َٛ‬‬
‫َٕل‪ٛ‬ك بّٗت ه ط‪ٛ‬س ‪ٟٛ‬صو ٌ‪ٜ‬‬
‫بٗٗ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬ب‪ٛ‬بآ و ال خ ٌ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫‪ ٟٔٛ‬و‪ٛ‬محٗذَآ ب ب ىل وش‪ٝ‬‬
‫َ ك‪ٛ‬ص‪ٚ‬ك ه قري ٔ‪ٚ‬سَش‪ٝ‬‬
‫ِ ظٗب‪ ٛ‬خٗع‪ ٛ‬ق َ فش‪ٝ‬‬
‫ط‪ٛ‬سَٔ ٌ‪ ٖٛ ٜ‬ه بَ َ‪ٛ‬ظش‪ٝ‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬ب‪ٛ‬س ىل ٌٗؼ ُ َش‪ٝ‬‬

‫‪78‬‬
‫***‬
‫‪ ٟٔٛ‬و‪ٛ‬محٗذَآ ب ب ٌ‪ٛ‬و ٖ‪ٜ‬‬
‫َ ك‪ٛ‬ص ه قري ٔ‪ٚ‬سثٗض ٖ‪ٜ‬‬
‫ِ ظٗب‪ ٛ‬خٗع‪ٛ‬ق ػ ِ‪ٜ‬‬
‫ط‪ٛ‬سَٔ ٌ‪ ٜ‬ه بٍآ ٗ ٖ‪ٜ‬‬
‫ٌٗؼ ٌ‪ ٛ‬ه ب‪ٛ‬س ب داٖ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫و‪ٛ‬محٗذ ٕٖٔ‪ ٌ ٛ‬ػ ِ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫و ٔد ق‪ ٛ‬ه ٌ خ ٌآ ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ق‪ ٟ ٛ‬ظ ٔ‪ ٟ ٝ‬ػكشا َشٖٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ه ‪ٍٟٗٗ‬آ ِ‪ٛ‬ق ‪ٍٟٗٗ‬آ‬
‫ث سا دد‪ٚ‬ق‪ ٛ‬وَ ب ق‪ٛ‬فؼٗآ‬
‫‪ٟٛ‬ص ىل د‪ٚ‬خٕاصً خ ُ ث‪ٛ‬س ٖآ‬
‫ٌ داق‪ ٛ‬وَ ب خضو ٌٗآ‬
‫***‬
‫بٗظت خٕالً وَ ِ‪ ٌٛٛ‬بٗ ٌ‪ٜ‬‬
‫‪ٍٟٗٗ‬آ ِ‪ٛ‬ق ‪ٍٟٗٗ‬آ‬
‫‪ٟٛ‬ص ٌ د‪ٚ‬وآ َ‪ٛ‬س‪ٚ‬ك ٌ ٌ‪ٜ‬‬
‫ه ٌ وَ ‪ ٌ ٟٔٛ‬بَ خٗ ٌ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫د ٔدآ ه و ال وَ طش‪ٝ‬‬
‫‪ٟٔٛ‬ا ق‪ ٛ‬طشق‪ ٜ‬ه و ال خ ٌ‪ٜ‬‬
‫د َِٕٖ بٍَٗ‪ َِٖٕ ٞ‬بٍَٗ‬
‫قؤث و‪ٛ‬صُ َِٕٖ بٍَٗ‬
‫ب سٖبآ ىل بش‪ٚ‬ػٍَٗ‬
‫و‪ٛ‬محٗذَآ ه د‪ٚ‬س ٔ بض‪ٍَٗ ٛ‬‬
‫ب بشدٗت َ‪ٛ‬لٗع‪ ٛ‬ب ث‪ٍَٗ ٛ‬‬

‫‪79‬‬
‫***‬
‫ٔاُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذ‪ٔ ٞ‬اُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ‬
‫ٔاُ قؤث و‪ٛ‬صُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ‬
‫ٔاُ ب سٖب‪ ٛ‬ىل س‪ٚ‬ػ ٌذٔ‬
‫ٔاُ و‪ٛ‬محٗذك ه د‪ٚ‬س‪ٌ ٛ ٝ‬ذ‪ٞ‬‬
‫ب لٗ ‪ٛ‬ك ط‪ٛ‬س سِا ػذاٌذٔ‬
‫ب بشدٗت َ‪ٛ‬لٗع‪ ٛ‬ث‪ٌ ٛ‬ذٔ‬
‫***‬
‫َ فش ٌٕٔ‪ ٛ‬بَ ٗ ٖ‪ٜ‬‬
‫‪ ٟ‬ظ ر طؤلٍٗ ٔ‪ٚ‬سطٗشاٖ‪ٜ‬‬
‫َ‪ ٛ‬ظمٗت ط وٗؼ ثآ داداٖ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫ط وٗؽ ٖآ لظ‪ٛ‬س ظ‪َٕٛ‬ػبٍٗ‪ٛ‬‬
‫خَٕٖ ثشِ ب‪ ٜ‬ه طٗشو ٌ‪ٛ‬‬
‫ض طجٗذ‪ِٗ ٖٛٚ‬ؼب صٔ‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ف‪ٗٗ ٛ‬ت خ ٌ ٖٗت سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫و‪ٛ‬طٍٗٗت خؤ ِ‪ٛ‬لطشقٍٗ‪ٛ‬‬
‫ه ط‪ٛ‬س طٗشو سٍٖٔؼبٍٗ‪ٛ‬‬
‫بؤ س ىل خؤ ٖٗت طشٍٖ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬س داٖآ ِ‪ٛ‬س داٖآ‬
‫ٖ ب َٕسقٗكآ لٗم‪ٛ‬ظ ٖآ‬
‫َ فشا طؤمت ‪ٛ‬الٌذً ه ط‪ٛ‬س دٌٔٗ ٖآ‬
‫قؤ ه وَ و‪ٛ‬طرت‪ ٝ‬ه وَ بك‪ ٛ‬ساٖآ‬
‫***‬
‫دأا خ ٌؤ ِ‪ٛ‬س ق‪َٛ‬ش‪ِٛ ٝ‬س ق‪ ٛ‬طؤق‪ٜ‬‬
‫‪ٕٟ‬سدٖ ػ ِ‪ٜ‬‬
‫ه بَ َ‪ٛ‬ال وَ ‪ٔ ٟٔٛ‬سِٖت‬

‫‪81‬‬
‫داا خ ٌؤ خؤ وَ قٕ ٌ‪ٛ‬طشق‪ ٜ‬بشاظآ‬
‫وَ قؤ ٖآ طشق‪ ٜ‬ب ك‪ٛ‬صاٖآ‬
‫قٕ د‪ٚ‬طت بّ ظٗش‪ ٚ‬وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫د‪ ٝ‬قؤ ِ‪ٛ‬س‪ ٌ ٚ‬ظ ٌ‪ٛ‬صاٌ‪ٜ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ٌ‪ ٜ ٛ‬دا‪ ًٟٛ‬بضٍٗ‪ٜ‬‬
‫داٖ‪ ٌِٛ ٜ‬ظٗز‪ِ ٚ‬ؼك‪ ٛ‬ق ٌ‪ٛ‬‬
‫د ٌ‪ ِٛ‬ظٗزو‪ٌٛ َٛ ٛ‬‬
‫ب قٍآ د ى‪ ٛ‬و‪ٖٛ‬ذاٌآ‬
‫د خٍٕٖآ سٖزو‪َ ٛ‬ؤالٌآ‬
‫***‬
‫دأا د ه ق‪ِٗ ًَٛ ٛ‬عٗآ‬
‫ب قٍآ ٌ‪ ٌ ٛ ٛ‬ظ ‪ٕٟ‬سدٖآ‬
‫د ِٗٗ‪َٕ ٛ‬ػ ب ‪ٛ‬لظٗآ‬
‫داٖآ ‪ٛ‬ت ٌ‪ِٗ َٛٛ‬عٗآ‬
‫ب قٍآ د ي ٌ ظ ‪ٕٟ‬سدٖآ‬
‫بال بّٗي َٕػبٍآ ب ‪ٛ‬لظٗآ‬
‫‪ٟٛ‬ص ٗرت ٌٍٗي ه خ ُ ث‪ٛ‬سٖآ‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ص خ من خ ٌآ َٕسدامن‬
‫ك‪ٔٛ‬اطآ بٍآ ب‪ٛ‬سشامن‬
‫‪ٟٛ‬ص ع‪ٖٛ‬ر‪َٛ‬آ ه داس خؤ دصامن‬
‫***‬
‫ٌآ ‪ٟٛ‬ص خ ٌآ ل‪ٛ‬خ صٖشٍٖي‬
‫ك‪ٔٛ‬اطآ ب‪ٛ‬سشٖت ػٍٗي‬
‫‪ٟٛ‬ص ع‪ٖٛ‬ر‪َٛ‬آ ه داس خؤ دبٍٗي‬
‫***‬
‫ػٕلٗت وَ ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬ب َبٗ‬
‫قؼبٗت وَ ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬ب سظٗ‬

‫‪81‬‬
‫ث ػ‪ ٜ‬وَ طب‪ ٜ‬د بؤ َآ بَ‬
‫***‬
‫طبٗٗت و‪ٌٛ ٛ‬ذ د‪ٟٛ‬وٍَٗ‬
‫ث ػ‪ ٜ‬وَ د بؤَآ وٍَٗ‬
‫***‬
‫دأ‪ ٞ‬خ ٌؤ‬
‫ط‪ٛ‬س وَ ٖآ قشاػب‪ ٜ‬بٗت‬
‫َ‪ٛ‬ثٗ‪ ٜ‬وَ ٖآ ر َش‪ ٝ‬بٗت‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ثؼب‪ ٜ‬ق‪ٛ‬‬
‫طبٗٗت خ ٌ بؤ ‪ٟٗ‬ك‪ ٜ‬بٗت‬
‫***‬
‫طب‪ ٜ‬دَ‪ ُٞٛ‬صٖى س‬
‫فٍذ ٌٗت ر‪ِٚ‬ش دٍِ سُ‬
‫‪ ٟٗ‬دخؤت‪ ٞ‬ث صد‪ ٚ‬ثآ دوشُ‬
‫***‬
‫طبٗٗت خ ٌ ن‪ ٞ‬ػ‪ٛ‬ػَ‬
‫دٗشٖٗت خ ٌ ن‪ ٞ‬ػ‪ٛ‬ػَ‬
‫فٍذ ٌٗت ر‪ِٚ‬ش بؤ دو‪ٛ‬ػَ‬
‫‪ ٟٗ‬دخؤت‪ ٞ‬ث صد‪ ٚ‬د ٌ‪ِٛ‬ؼَ‬
‫***‬
‫طبٗٗت خ ٌ ض د د‪ٚ‬اللَ‬
‫دٗشٖٗت خ ٌ ض د د‪ٚ‬اللَ‬
‫ػٗؼٗت ر‪ِٚ‬ش ىل دس‪ٛ‬اللَ‬
‫‪ ٟٗ‬دخؤت‪ ٞ‬ث صد‪ ٚ‬ثآ دٌ لَ‬
‫***‬
‫طبٗٗت خ ٌ ن ثرتُ‬
‫دٗشٖٗت خ ٌ ن ثرتُ‬
‫ػٗؼٗت ر‪ِٚ‬ش ىل ٔ‪ٚ‬سدطشُ‬

‫‪82‬‬
‫‪ ٟٗ‬دخؤت‪ ٞ‬ث صد‪ ٚ‬ثآ دوشُ‬
‫***‬
‫د بآ بر‪ ُٛ‬بؤ طبٗٗت راس‪ٝ‬‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬بر‪ ُٛ‬بؤ طبٗٗت راس‪ٝ‬‬
‫دا غ‪ٛ‬ومَ ٔ‪ َٕٚ‬سٕس‪ٝ‬‬
‫خ ُ ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬ط داٖآ طؤس‪ٝ‬‬
‫***‬
‫د بآ بر‪ ٌٛٛ‬طبٗٗت طٕٖك‬
‫ب ٌط‪ ٜ‬بر‪ ٌٛٛ‬دٗشٖٗت طٕٖك‬
‫دا غ‪ٛ‬ومَ ٔ‪ َٕٚ‬بٕٖك‬
‫ً س‪ ٖٛ‬الٌذَٗت بضٕٖك‬
‫***‬
‫خ ُ ٕٖٔ‪ ٛ‬ه ط‪ٛ‬س س‪ٔٛ‬االٌ‪ٛ‬‬
‫ٖ خٕد قؤ بذ‪ ٝٚ‬ب ساٌ‪ٛ‬‬
‫دا ‪ ٟ‬ظ ثشبرٗت طٗشو ٌ‪ٛ‬‬
‫دا ثآ بمٍٗٗت ػٗالٌ‪ٛ‬‬
‫ٌ‪ٌٗٛ‬ظ ٌ‪ ٌٛ ٛ‬طٕالٌ‪ٛ‬‬
‫و ب‪ ٍٖٛ‬قريو‪ ٞ ٓٛ‬ق‪ٛ‬ب خ ٌ‪ٛ‬‬
‫ب‪ٗ ٜ‬ز‪ٗ ٚ‬زا ظ ُ ع‪ٛ‬ظشاٌ‪ٛ‬‬
‫‪ ٟ‬ظ ثش ب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬طٗشو ٌ‪ٛ‬‬
‫خ ٌآ ثآ لٍٗ ػٗالٌ‪ٛ‬‬
‫خ ُ ٕٖٔ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س س‪ٔٛ‬االٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِٗعٗ وَ ه و‪ٛ‬ال ‪ٟٛ‬مح‪ٛ‬د ب د‪ٝ‬‬
‫قؤ ب عمىآ خٕد سٔب د‪ٝ‬‬
‫قؤ ه ط‪ٛ‬س ط‪ٛ‬س خ ٌآ ِ ق‪ٜ‬‬
‫***‬
‫ِٗعٗ وَ ه وٌٕ طرآ ػٕػٕٗا‬

‫‪83‬‬
‫ٌآ ق‪ٕ ٛ‬س‪ ٌ ٟ‬ه َٕػٕٗا‬
‫قؤ ه ب‪ٛ‬ساِٗ خ ٌ دِٕٗا‬
‫***‬
‫ِٗعٗ ه وٌٕ طرآ بؼٗؼآ‬
‫ٌ‪ ٜ‬ق‪ٖ ٛ‬آ بظ‪ٛ‬س‪ ٝ‬دا سؼ‪ٜ‬‬
‫‪ ٟ‬ال ه ب‪ٛ‬ساِٗ خ ٌ دَٗؼ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫ِٗعٗ وَ و سيآ ط قآ‬
‫ٖ ثمٍط َ‪ٛ‬فبٗ‪ ٛ‬القآ‬
‫دط‪ٛ‬ه خ ٌ ٔ‪ٚ‬س‪ ٚ‬خ‪ٛ‬ب قآ‬
‫***‬
‫ِٗعٗ وَ ه ف‪ٗ ٛ‬آ َ ل‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ ٝ‬د د‪ٚ‬طت دا ػرئ و‪ٛ‬ق ل‪ٛ‬‬
‫ى‪ ِ ٛ‬س‪ ٝ‬خ ٌآ د‪ٚ‬الل‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِٗعٗ وَ ه ف‪ٗ ٛ‬آ ثري‪ٚ‬‬
‫‪ ٟٝٔٛ‬د د‪ٚ‬طت دا بٗٗ‪ ٛ‬ػري‪ٚ‬‬
‫ى‪ ِ ٛ‬س‪ ٝ‬خ ٌآ ‪ٟٛ‬وري‪ٚ‬‬
‫***‬
‫ب قٍ‪ٖ ٜ‬آ ظٗك‪ٛ‬فبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ َٕٚ‬ساظ ق‪ٖٛ‬ش طج‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ه ط‪ٛ‬س س‪ٔٛ‬اال ٌّؼبٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫خ ُ ِ قٗ‪ ٛ‬بٕسدٗت راس‪ٝ‬‬
‫ٕسطٗت صٖش‪ٖٗ ٝ‬ت س‪ٛ‬لكش‪ٝ‬‬
‫بَ وظشٖ ث‪ٛ‬س ٗي َش‪ٝ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ٛ‬سٔا ٔ‪ٚ‬س‪ ٚ‬خؤاس‪ٚ‬‬

‫‪84‬‬
‫بؤ خؤ بّ‪ٛ‬لطش‪ ٚ‬صٔل ‪ ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫ٌ ِ‪ٛ‬لطشً صٔل ‪ ٛ‬س‪ٚ‬‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ص د ى‪ ٌ ٛ‬دوظ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ث سا د د‪ٚ‬وآ ب ٌ‪ٛ‬فظ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫دا بؤ وَ ٗك‪ٛ‬ت وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫دوظ‪ ٜ‬ػري‪ٗ ٝ‬كشٖٗ‪ٛ‬‬
‫بَ داط‪ ٛ‬و ش‪ٚ‬ق َشٖٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ٛ‬سٔا ِ‪ٛ‬س ‪ٛ‬سٔا‬
‫د‪ٚ‬طت بّ ظآ وظشٖآ خٕا‬
‫قؤ ِ‪ٛ‬س‪ ٚ‬و‪ٛ‬ص‪ٚ‬ال خٕا‬
‫ب‪ٛ‬لك‪ ٜ‬د س‪َٚ‬آ ٔدآ بطش‪ ٝ‬ر ب خآ خٕا‬
‫***‬
‫‪ٛ‬سٔ‪ ٝ‬د‪ٚ‬طت ِ ظٗب‪ ٛ‬وظش‪ٖٛ ٙ‬‬
‫د س‪َٚ‬آ ر ده ٖآ ل‪ٖٗٛ‬ضٖٗ‪ٛ‬‬
‫د س‪ َٜٚ‬ر ده دادا بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ػري ل‪ ٛ‬بٍآ خؤ ٖآ فشٖٗ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د ٌ‪ٛ‬عم‪ٛ‬ت ه ب بآ دوظ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ٌضاٌٗت ٗك‪ٛ‬ت وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫دوظ‪ ٜ‬د‪ٚ‬طت دابٗ‪ ٛ‬وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ر ل‪ٛ‬ثٗت ‪ٛ‬سٔا َٗؼ بٗٗ‪ٛ‬‬
‫بضو س‪ٚ‬ك ساطت‪ٛ ٞ‬خ ىل ث‪ٛ‬س ٗىكشٖٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬س ‪ٛ‬سٔا ‪ٛ‬سٔا‬
‫د‪ٚ‬طت بّ ظآ وظشٖ‪ ٜ‬خٕا‬
‫قؤ ِ‪ٛ‬س‪ ٚ‬و‪ٛ‬ص‪ٚ‬ال خٕا‬
‫ب‪ٛ‬لك‪ ٜ‬د س‪َٚ‬آ ٔدآ بطش‪ ٝ‬ر ب خآ خٕا‬

‫‪85‬‬
‫***‬
‫‪ٛ‬سا د‪ٚ‬طت ِ ظٗب‪ ٛ‬وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ب د س‪َٚ‬آ ل‪ٖٛ‬ضاٌذٖٗ‪ٛ‬‬
‫د س‪َٚ‬آ ب ده دادابٗٗ‪ٛ‬‬
‫ػري ل‪ ٛ‬بٍ‪ ٌ ٜ‬لعٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ٍِذ‪ٚٔ ٝ‬القآ ساو ٌ‪ٛ‬‬
‫ٍِذ‪ٚٔ ٝ‬القآ قرياٌ‪ٛ‬‬
‫ٌ َ‪ٛ‬ت قٗشا د‪ٚ‬ظآ ظ‪ ٜ‬س‪ٛ‬ساو‪ ٛ‬د‪ٚ‬ب ٌ‪ٛ‬‬
‫ٗر‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طآ دٕاٌ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سِ‪ٚٔ ٚ‬القآ قرياٌ‪ٛ‬‬
‫بٍٗ‪ ٛ‬دؤق‪ٛ‬ك وٕقشب ٌ‪ٛ‬‬
‫بٍّٗ‪َٛ‬آ بك‪ ُٛ‬دٖالٌ‪ٛ‬‬
‫ساب‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طآ دٕاٌ‪ٛ‬‬
‫ٕٖ‪ٚٔ ٛ‬القآ قرياٌ‪ٛ‬‬
‫‪ ُ ٍٟٗ‬دٕق‪ٛ‬ك وٕقشب ٌ‪ٛ‬‬
‫بٍّٗ‪َٛ‬آ ٔاُ َش دٖالٌ‪ٛ‬‬
‫طآ ساراُ ٔاُ َش ط‪ٖٛ‬شاٌ‪ٛ‬‬
‫ومٗت و‪ٛ‬ػن بني ر َ‪ٛ‬سب‪ٌٛ‬ذاٌ‪ٛ‬‬
‫ثٗت و‪ٛ‬ػن بني ر طٕظ‪ٌٛ‬ذاٌ‪ٛ‬‬
‫بضٍٗ‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ َ فشاٌ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬ف‪ٛ‬سا و‪ ٖ ٛ‬ط‪ٛ‬سِ‪ٛ‬طب‪ٛ‬‬
‫طٕلك دوٍٗٗب‪ ٛ‬ظ‪ ٛ‬ب‪ٛ‬طب‪ٛ‬‬
‫د ب بش‪ ٚ‬سذشا ف‪ٌٛ ٗ ٛ‬‬
‫ٕس‪ ُ ٟ‬داٌ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س س‪ٚ‬سالٌ‪ٛ‬‬
‫و‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س طٕس‪ ٝ‬ظ ُ خ ٌ ٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬ال ٔ ِ‪ٛ‬ال دا بضٍٗآ‬

‫‪86‬‬
‫دا ظٗكشا ِ‪ٛ‬و‪ ٜ‬بضٍٗآ‬
‫ط‪ٛ‬س وظشٖ ق‪ٛ‬سَش خٍٕٖآ‬
‫وشُ ٗبز‪ ٚ‬ر ظآ رٍٖآ‬
‫***‬
‫طٕب‪ٚٔ ٖٛ ِٜٛ‬خبآ ط‪ٛ‬ساٖآ‬
‫بٗٗ‪ ٛ‬ثٕٖك ثٕٖك صسٌِ ٖآ‬
‫(ٖ اهلل) د‪ٚ‬س‪ٚ‬د‪َٕ ٛ‬الٖآ‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ ظٗشا ٖٗت و‪ٛ‬ػٗ ٖ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫(ٖ اهلل) ب د‪ٚ‬س‪ٚ‬دٗت بٍ‪ٛ‬خؼ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔٔ خ ُ ظٗذاٖٗت و‪ٛ‬ػ‪ٛ‬‬
‫(ٖ اهلل) ب د‪ٚ‬سدٗت ب‪ٛ‬سٍٖ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ ظٗذا خؼٍٗ‪ٛ‬‬
‫خ ُ ث‪ٛ‬س‪ ٝ‬ه ط‪ٛ‬س ب‪ٛ‬ساٍِٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫خ ُ ِ قٗ‪ ٛ‬بشدٗت رٖش‪ٝ‬‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٛ‬ق دم‪ ٜ‬دٍِٗش‪ٝ‬‬
‫***‬
‫‪ٛ‬بٗن بك‪ٛ‬قَ ظ‪ ٜ‬ق دم‪ٜ‬‬
‫‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬س ‪ٛ‬بٗن ٌ‪َٛٛ‬قَ ق دم‪ٜ‬‬
‫د ٍِٗآ قؤخ‪ ٞ‬د‪ٚ‬ب دم‪ٜ‬‬
‫‪ٛ‬بٗن ٌ َ‪ ًٞٛ‬ظ‪ ٜ‬ق دم‪ٜ‬‬
‫ب‪ ٌ ٜ‬ظ ٌ َ‪َ ٞ ًٛ‬شو دم‪ٜ‬‬
‫***‬
‫سابٗٗ‪ ٛ‬خ ٌآ وَٕش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫‪ٛ‬ك‪ ٞ‬طٗم‪ٛ‬غ ه خؤ ب‪ٛ‬طبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ه ب‪ٛ‬س خٗع‪ٛ‬قآ ث‪ ٖٛ‬بٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬

‫‪87‬‬
‫ػ ً خٗش‪ٚ‬ك َش‪ ٚ‬ط‪ٛ‬س ٔاٌ‪ٛ‬‬
‫َ فش دطشٖت ِ‪ٖٛ‬ر‪ٛ‬ق ٌ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬س خ ٌ‪ِٛ ٛ‬س خ ٌ‪ٛ‬‬
‫قؤ سٍٖٔ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س دٔػ‪ٌٛ َٛ‬‬
‫ث ىل خؤ بذ‪ ٚ‬ب لٗ ٌ‪ٛ‬‬
‫ظ‪ٛ‬خؤ دٕق‪ٛ‬ك فٍذ ٌ‪ٛ‬‬
‫‪ٟٛ‬ظ‪ ٛ‬سٖضٖت و‪ ٛ‬و ٕٖالٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫َٕسا طؤق‪ٟٛ ٜ‬ص ظ‪ ٌٛ‬خؤً‬
‫ػٗؼ ‪ٟٛ ِٕٝٛ‬ص ظ‪ ٌٛ‬خؤً‬
‫***‬
‫ثٗض‪ َٛ‬ر‪ِٚ‬ش ٖ قٕٗا‬
‫د مب‪ ٛ‬قم‪ ٜ‬سسٕٗا‬
‫***‬
‫وَ َ‪ٛ‬ظٗ بريا صاٌٗٗ‪ٛ‬‬
‫ق‪ ٛ‬بؤ خؤ َ‪ٛ‬س ػري‪ٚ‬ك َشِٖٗ‪ٛ‬‬
‫خٕص‪ ٝ‬ب ظ ُ ظ وَ دٖبٗ‪ٛ‬‬
‫بؤ د‪ٚ‬طبآ خ ٌآ وَٕش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ػري وَ بٗىٕٖآ وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ب دؤً‪ ٞ‬د‪ٛ‬اله‪ٖٛ ٌٜ َ ٞ‬‬
‫ب دٔ دؤوآ صٖشا َشِٖٗ‪ٛ‬‬
‫دٔ ‪ ٟ‬ؾ ه دؤوآ ب‪ٛ‬طبٗٗ‪ٛ‬‬
‫طآ ِٗظرت وضطٍٗٗت ٔ‪ٖٛ ٝ‬‬
‫‪ٟٛ‬ص ٔ‪ٚ‬و‪ِٛ ٛ‬س ٔ‪ َٜٚ‬وَ‬
‫ب ظآ ط‪ٛ‬س خؤ دٖبٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٛ‬دبٗب‪ ٛ‬خؤالو ٌ‪ٛ‬‬
‫َِٕٖ بؤ بٍَٗ ػري ث ٌ‪ٛ‬‬

‫‪88‬‬
‫بؤ د‪ٚ‬طبٗت ‪ٟٛ‬ظ ُ خ ٌ ٌ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ َٕٛ‬د َٕرُ دا دىل ٔاُ دا ٌ‪ٛ‬وٍٗٗت‬
‫َ‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‪َ ٞ‬ؤظ ٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫خٕالً د ٗت ػري دٍٖٗت‬
‫ػريخؤ د َ‪ٛ‬ظالٌ‪ ٌ ٜ‬طشٖت‬
‫***‬
‫‪ٟٛ‬ص ٌ ‪ٍٟٗ‬ي ػري ق‪ٖٛٛ‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬د بشِٖت ط‪ٛ‬س ق‪ٖٛٛ‬‬
‫***‬
‫خ ُ ِ قٗ‪ ٌ ٛ‬ظ و ال وٍ‪ٛ‬‬
‫خ ُ ٔ‪ َٕٚ‬سٕسو‪ٛ‬ق وٍ‪ٛ‬‬
‫ه دٍٖآ وَ ٌ بٗت دٔروٍ‪ٛ‬‬
‫***‬

‫ٖآ ٗر‪ َ ٜ‬فش َؤس‪ٚ‬‬


‫لؤق لؤق ٕٖٔ‪ ٛ‬راس‪ٚ‬‬
‫‪ ٍٟٗ‬د‪ٚ‬س ػري وؤس‪ٚ‬‬
‫داٖ‪ ٛ‬د‪ٚ‬طبآ خ ٌآ طؤس‪ٚ‬‬
‫ػري ق‪ ٛ‬بٗىؤ ط قؤس‪ٚ‬‬
‫ط‪ٛ‬سَ‪ٛ‬ثآ خؤظ‪ ٛ‬ساِؤل‪ٛ‬‬
‫ٌ ب‪ٛ‬قَ قٗعمٗت طٌٕذاس‪ٚ‬‬
‫***‬
‫ب بؤ خ ٌؤ قٕ ٖآ ٌ‪ٛ‬صاٌ‪ٜ‬‬
‫قؤ ض ه طٗم‪ٛ‬س ٌضاٌ‪ٜ‬‬
‫ػري وَ بٗىؤ وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ب دؤً‪ ٞ‬د‪ٛ‬اله‪ٖٛ ٌٜ َ ٞ‬‬
‫ب دٔٔ دؤو‪ ٜ‬صٖشا َش‪ٖٛ ٝ‬‬

‫‪89‬‬
‫دٔ ‪ ٟ‬ػبآ ه دؤوآ ب‪ٛ‬طبٗٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫َٕسِا ػري ق‪ ٛ‬بٗىٕ ٌٗشص‪ٚ‬‬
‫وٕٖ ه ب‪ٛ‬س د‪ٚ‬ظ‪ ٜ‬طض‪ ٚ‬طض‪ٚ‬‬
‫بؤ د‪ٚ‬طبآ خ ٌآ س‪ٌٚ‬طض‪ٚ‬‬
‫***‬
‫َٕسا خ ٌؤ قؤ َشو دم‪ٜ‬‬
‫قؤ داٌ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س خٕ ق دم‪ٜ‬‬
‫قؤ ه ب‪ٛ‬س قؤثٗت وَ ‪ ٟ‬سو دم‪ٜ‬‬
‫***‬
‫و د‪ٚٔ ًٚ‬بٗت و د‪ٚٔ ًٚ‬بٗت‬
‫ػري ق‪ ٛ‬بٗىٕٖآ وظش‪ ٝ‬بٗت‬
‫دؤً‪ ٞ‬د‪ٛ‬اله‪ ٌٜ َ ٞ‬بٗت‬
‫ب دٔ دؤوٗت صٖشا َش‪ ٝ‬بٗت‬
‫دٔٔ ‪ ٟ‬ػآ ه دؤوآ ب‪ٛ‬طب‪ ٜ‬بٗت‬
‫و د س ىل خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٞٛ‬و ً‪ ٞ‬بشاصا ض بٗت‬
‫***‬
‫خ ٌؤ ب بؤ قؤ ٔ‪ٌَٛٛٚ‬‬
‫قؤ د‪ٚ‬طب ر ‪َٗٛ‬ت و‪ ٛ‬ظ‪َٛٛ‬‬
‫***‬
‫َٕسِا ٔالٓ د‪َٛٚٔ ٝ‬و‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س ق‪ ٛ‬د لٗع‪َٛٛ‬و‪ٛ‬‬
‫خٗع‪ٛ‬ق ق‪ٖٔ ٛ‬شاُ َ‪ٛ‬و‪ٛ‬‬
‫***‬
‫خ ٌؤ ب بؤ قؤ ٖآ خٕسق‪ٜ‬‬
‫‪ٟٛ‬ظ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س س‪ٛ‬فت ط الٌ‪ٛ‬‬
‫وَ بؤق‪ ٛ‬ثؤػ‪ ٜ‬س‪ٚ‬ؾ ه ث‪ٛ‬دم‪ٛ‬س ظ‪ٛ‬طشق‪ٜ‬‬
‫***‬

‫‪91‬‬
‫ٌآ ثؤساق‪ ٛ‬ه ط‪ٛ‬س ق‪ٛ‬بٗت‬
‫ٖآ ػ ِ‪ ٜ‬د د‪ٚ‬ظ‪ ٜ‬ق‪ٛ‬بٗت‬
‫ط‪ٛ‬د ٌ‪ٛ‬عم‪ٛ‬ت ه ق‪ ٞٛ‬ب بآ ق‪ٛ‬بٗت‬
‫ض ٖ َٕ‪ٟٛ‬ص دبٗزوآ د ‪ ٟٔٛ‬بٗت‬
‫***‬
‫خ ٌؤ ب بؤ ط‪ٛ‬س د‪ٔٚ‬ل‪ٛ‬ق‪ٜ‬‬
‫قؤ بؤ وَ بك‪ ٝٛ‬وؤل‪ٛ‬قآ‬
‫ِ‪ٛ‬ق طٕب‪ ِٜٛ‬د‪ٔٚ‬ساٌ ق‪ ٛ‬قآ‬
‫ٌآ ‪ٟٛ‬صً ط‪ٛ‬س د‪ٔٚ‬ل‪ٛ‬قآ‬
‫بؤ ق‪ٟٛ ٛ‬ص ٌ َ‪ ًٛ‬وٕل‪ٛ‬قآ‬
‫ِ‪ٛ‬ق طٕب‪ ِٜٛ‬د‪ٔٚ‬ساٌ وَ قآ‬
‫***‬
‫خ ٌؤ و وؤ قؤ وَ بّٗم‪ ٛ‬دط‪ٛ‬ه رٌآ‬
‫د د‪ٚ‬و‪ ٛ‬ق‪ٌٛ ٛ‬ذ و ىل دٌآ‬
‫َٕسا ط‪ٛ‬س بك‪ٛ‬ظٗب‪ ٛ‬ب‪ٛ‬سثٗت رٌآ‬
‫***‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪َٕ ٛ‬س َٗمٕٖٕٗا‬
‫قرال خؤ بكٗؼ‪ ٛ‬ػ‪ِٛ‬ذٖٕا‬
‫ط‪ٛ‬س َٗش ط‪ِٛ‬ؼب‪ ٛ‬سخٕٗا‬
‫***‬
‫د س‪َٚ‬آ خ ُ ٖآ سابٗٗ‪ٛ‬‬
‫د س‪َٚ‬آ ػري ل‪ٛ‬سصاٌذٖٗ‪ٛ‬‬
‫د س‪َٚ‬آ ر ده داٌ بٗٗ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬س خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٞٛ‬و ً‪ ٞ‬بشاصا‬
‫دط‪ٛ‬ه طبٍٕٖ خٗع‪ٛ‬قآ ‪ٛ‬ق ٌذٖٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ه ‪ٕٟ‬سد‪ٖ ٝ‬آ بٗ‪ ٛ‬ط ص‪ ٚ‬ط صا‬
‫خ‪ٛ‬لٗ ‪ ٞٛ‬و ً‪ ٞ‬بشاصا‬

‫‪91‬‬
‫ٖٗت َشٍٖ‪ ٛ‬ق‪ٛ‬سً‪ ٞ‬د‪ ٌٛ‬صا‬
‫ط‪ٛ‬س َشٌ‪ٚٔ ٛ‬سصٖت ثٗع صا‬
‫***‬
‫ه ‪ٕٟ‬سدٖآ ب‪ٌ ٖٛ ٜ‬شَ‪ٌ ٛ‬شَ‪ٛ‬‬
‫ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ َشو ٌر‪ ٞ‬قشَ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ه ‪ٕٟ‬سدٖآ ب‪ ٜ‬ط ص‪ ٚ‬ط صا‬
‫ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ قشك ‪ ٞ‬ب‪ٛ‬ساصا‬
‫***‬
‫ػ‪ٛ‬سِ َ‪ٛ‬فب‪ ٛ‬طش دٕخٍٗآ‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ ظٗذا خؼٍٗ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫‪ٛ ٟٗ‬سا ٖ‪ٌٌٕٛٗ َ ٟٗ ٞ ٛ‬‬
‫س‪ٛ‬فت ػ‪ٛ‬ظ ‪ ٞ‬س‪ٛ‬فت سارا‬
‫دب‪ٛ‬س ‪ ٞ ٟٗ‬دٔسا ِ قٍٗ‪ٛ‬‬
‫َٕسا دبٗبآ ٖ َ ٌٌٕٗ‪ٛ‬‬
‫ِ‪َ ٝٛ‬ؤث‪َٛ‬آ و‪ٛ‬لعٍٗ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫قٍآ قؤ خٍٕٖآ دوَ بٍٗ‪ٜ‬‬
‫َٕسا و قؤ ‪ٟٛ‬سو‪ٌٜٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬لَكٕ قؤ بشاٖآ وٍ‪ٜ‬‬
‫قؤ ب‪ٛ‬ق ه َ‪ ٛ‬ػ‪ٛ‬سِ وٍ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔٔ ٌٕٔ‪ ٛ‬دو‪ٖٛ‬ذاٌآ دا‬
‫ٔ‪ َٕٚ‬ثمٍطآ دالقآ دا‬
‫***‬
‫ه ٌ ظ و‪ٖٛ‬ذاٌآ سؤَ‪ ٛ‬سؤَ‪ٛ‬‬
‫‪ ٟٔٛ‬خ ُ ٌٍَٗ و‪ٛ‬لك‪ٛ‬وٕق‪ٛ‬‬

‫‪92‬‬
‫د ِ ‪ ٝ‬ساَ‪ ُٛ‬ساَ‪ ُٛ‬ساَ‪ُٛ‬‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طآ ب بآ ساَ‪ُٛ‬‬
‫س‪ٚ‬خب ه ثؼبآ دٔق َ‪ُٛ‬‬
‫خمى‪ ٛ‬ق بآ ٔ‪ٚ‬طب َ‪ُٛ‬‬
‫***‬
‫د ِ ‪ ٝ‬سابٕٔ سابٕٔ سابٕٔ‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طآ ب بآ سابٕٔ‬
‫س‪ٚ‬خبآ ه َٕد‪ٚ‬س‪ ٝ‬ثٗض بٕٔ‬
‫ًَٕ صس‪ ٝ‬ه وال دٔ ق بٕٔ‬
‫***‬
‫ٔ‪ ٝ‬د‪ٚ‬طت دابٗٗ‪ ٛ‬وظش‪ٖٛ ٝ‬‬
‫ٖآ ب ٌ ظ َ فشا َ‪ٛ‬فبٗٗ‪ٛ‬‬
‫ب بؤ ٌ‪ ٛ‬ب ٕ‪ٚ‬ق والٌ‪ٜ‬‬
‫ٌآ ٌ‪ ٛ‬ب ػ طشدٖت وٗشاٌ‪ٜ‬‬
‫ػري‪ ٝ‬وَ ٌ ب‪ٛ‬ت خٕداٌ‪ٜ‬‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طؤ قٕ ٖ‪ٌٛ ٜ‬صاٌ‪ٜ‬‬
‫ػري‪ِٛ ٝ‬لكٗؼ‪ ٛ‬ر َ ظالٌ‪ٜ‬‬
‫داب ٖت صسٖٗت خٕداٌ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫ػري ِ‪ٛ‬لكٗؼ ر َ ظالٌ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫ػ‪ٛ‬ب‪ٛ‬ق ر سار‪ ٝ‬بشاٌذٖٗ‪ٛ‬‬
‫بشِ‪ ٝ‬سصٖٗت خٕداٌ‪ٖٛ ٜ‬‬
‫***‬
‫ػ‪ٛ‬سِ َ‪ٛ‬فب‪ ٛ‬ط‪ٛ‬لٗآ بٗذ‪ٚ‬س‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طؤ راسدا ٔ‪ٚ‬س‬
‫و‪ ٛ‬ب‪ ٜ‬ب صاس خ‪ٛ‬دم‪ٛ‬س‬
‫***‬
‫طؤقآ ب بؤ د ٔ‪َٛٚ‬و‪ٛ‬‬

‫‪93‬‬
‫َٕوض‪ٚ‬سٖآ ص‪ٚ‬س ه ب‪ٛ‬س خؤ َ‪ٛ‬و‪ٛ‬‬
‫ب طشاٌ‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬سِ‪َٛ ٌ ٝ‬و‪ٛ‬‬
‫***‬
‫ع‪ٛ‬بذاه ب‪ٛ‬طؤ قؤ ٔ‪ٌَٛٛٚ‬‬
‫َٕوض‪ٚ‬سٖآ ص‪ٚ‬س ه ب‪ٛ‬س خؤ ٌ‪َٛٛ‬‬
‫َ‪ ٖٛ‬ب بآ ٌ‪ٛ‬خؤؾ ٌ‪َٛٛ‬‬
‫ظٗت ب بآ ق س‪ٌَٛٛ ٝ‬‬
‫***‬
‫د‪ٚ‬و ٔ‪َٚ‬ش‪َٚٔ ٝ‬ش‪ٝ‬‬
‫َٕوض‪ٚ‬سٖآ ص‪ٚ‬س ه ب‪ٛ‬س خؤ َش‪ٝ‬‬
‫قري‪ٚ‬ك ه ٌ ظ ظ دابٗع‪ٛ‬‬
‫ب‪ٛ‬رٌ ػمؤَ‪ِ ٛ‬زٖ بٗع‪ٛ‬‬
‫دبٍآ دالٗذا ِ قٗع‪ٛ‬‬
‫***‬
‫خ ُ سأ‪ٚ‬طب ب‪ ٜ‬ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬س ثٗ‬
‫و ال وَ بؤ ق‪ ٌٕٝ ٛ‬صاظ ٔا‬
‫ق‪ٛ‬قري‪ٚ‬ك ب ٌ ظ ظ دأا‬
‫ب‪ٛ‬رٌ ػمؤَ‪ ٛ‬قٗ ِزٖ ٔا‬
‫***‬
‫خ ٌآ وَٕش‪ ٝ‬قآ فَٕشٖٗ‪ٛ‬‬
‫وم‪ ٜ‬خؤ ه وم‪ ٜ‬دابٗٗ‪ٛ‬‬
‫بٍٗشٌ‪ ٛ‬خ ٌ‪ ٜٞ‬د‪ٛ‬ط‪ٛ‬س‬
‫ػري ِ ظٗت د‪ٚ‬طت داخ‪ٛ‬دم‪ٛ‬س‬
‫بآ دٍٖ ه خ‪ٛ‬ىل بك‪ ٛ‬د‪ٚ‬س‬
‫***‬
‫داال لٗىٍٗآ ب ث‪ٛ‬ل‪ٛ‬خ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ ىل دد‪ٛ ُٚ‬سخ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ َٜٚ‬طٕسطآ ه ٌ ظ ب‪ٛ‬سخ‪ٛ‬‬

‫‪94‬‬
‫***‬
‫داال لٗىٍٗآ ٖ ث ٌ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ ىل دد‪ ُٚ‬دٔساٌ‪ٛ‬‬
‫ٔ‪ َٜٚ‬طٕسطآ ه ٌ ظ ب‪ٛ‬سخ ٌ‪ٛ‬‬
‫***‬
‫دٔال لٗىٍٗآ ٖ ب ِ‪ٛ‬سِ‪ٝ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ ىل دَ‪ ُٛ‬ػ‪ٛ‬س‪ٝ‬‬
‫ٔ‪ َٜٚ‬طٕسطآ ه ٌ ظ و‪ٛ‬سِ‪ٝ‬‬
‫***‬
‫و ض ب‪ ٜ‬الٔ وضٖٔش‪ٝ‬‬
‫ٖآ د‪ٚ‬سظٗ ٔ‪ َٜٚ‬قٕٖش‪ٝ‬‬
‫طؤق‪ ٜ‬خٕص‪ ٝ‬ب بؤ ‪ٟٛ‬ص سٖٔع‪ ٜ‬ب ً‬
‫ه ‪ٛ‬ثٗت خ بٕٖش‪ٝ‬‬
‫***‬
‫و ض ب‪ ٜ‬الٔ سٖك ٌ‪ٜ‬‬
‫ٌآ ق‪ ٛ‬ه ط‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٛ‬و‪ٛ‬داٌ‪ٜ‬‬
‫ٌآ قٕ س ىل ػ‪ٛ‬سِا دصاٌ‪ٜ‬‬
‫***‬
‫و ض ب‪ ٜ‬الٔ ٌٗشٔ‪ٜٖٚ‬‬
‫ٌآ قؤ ط‪ٛ‬ل‪َٛ‬آ ب س‪ٜٖٚ‬‬
‫قؤ ‪ٛ‬ساط‪ ٝٛ‬ه ب‪ٛ‬س د‪ٚ‬سط‪ِٜٛ‬‬
‫***‬
‫خٗع‪ٛ‬ق ػ ِ‪ ٜ‬و‪ٛ‬صٌ‪ٛ‬‬
‫ط‪ٛ‬د وريٖت َ فشا ه بٍ‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ٌ َٗؼ بٍ‪ٛ‬‬
‫خٗع‪ٛ‬ق ػ ِ‪ ٜ‬د َؤس دا‬
‫ط‪ٛ‬د وٗشٖت َ فشا ٖٗت قٗذا‬
‫خ ٌ خؤ طٍٗء‪ ٞ‬طٍٗء لٗذا‬

‫‪95‬‬
‫***‬
‫ػ ِآ ٕٖٔ‪ ٛ‬بَ ‪ٟٛ‬ظشاص‪ٝ‬‬
‫ه ٖٔش َش‪ ٚ‬ط ص‪ ٚ‬ط ص‪ٝ‬‬
‫خالغ ٌ‪ٛ‬بٗت ‪ٟٗ‬ك ٌآ ب‪ٛ‬سصا‪ٝ‬‬
‫***‬
‫د َِٕٖ بٍَٗ‪ َِٖٕ ٞ‬بٍَٗ‬
‫ب سٖٔبآ ه د‪ٚ‬ػبآ ب س‪ٚ‬ػٍَٗ‬
‫ع‪ٛ‬طك‪ٛ‬س‪ ٝ‬قٗكذا بل‪ٛ‬لٍَٗ‬
‫خ ُ ِ قَ د و‪ ٛ‬بشٍَٖ‬
‫***‬
‫ٔاُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ ٔاُ ‪ٌ ٍٟٗ‬ذٔ‬
‫ب سٖٔت ه د‪ٚ‬ػبآ س‪ٚ‬ػ ٌذ‪ٞ‬‬
‫ع‪ٛ‬طك‪ٛ‬س قٗكذا ‪ٛ‬الٌذ‪ٞ‬‬
‫***‬
‫ِ‪ٛ‬سدٔ خ ُ‪ ٞ‬بشاٌ‪ٛ‬‬
‫ه ط‪ٛ‬س طشَ‪َٛ‬آ سأ‪ٚ‬طب ٌ‪ٛ‬‬
‫ثؼبٗت خؤ ب ‪ ٟٗ‬ظ‪ٌٛ ٌٛ‬‬
‫طٕػبآ ٔاُ طؤت‪ِٛ ٞ‬طب‪ ٜ‬و ٌ‪.ٛ‬‬

‫‪96‬‬
‫سةزضاوةكاى‬

‫ٖ‪ :ًَٛٛ‬ب‪ٛ‬صو ٌ‪َٕ ٜ‬سد‪:ٝ‬‬


‫‪ٟٛ‬مح‪ٛ‬د‪ ٝ‬خ ٌ‪:ٜ‬‬
‫و‪ ًٞٛ‬صَٖ‪ٚٞ ،‬سطٗشِاُ‪ ٞ‬لٗكؤلٍَٗ‪ِٛ :ٝٚٔٛ‬راس‪ ،‬ث سٖع‪.1989 ،‬‬ ‫‪)1‬‬
‫‪ٟٔٛ‬لٗ ‪ٛ‬ل‪ٛ‬ب‪:ٜ‬‬
‫‪َٕ )2‬سد ل‪ ٛ‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬دسأطٗك ٌٗذا‪ .ٞ ،‬ط‪ٛ‬عٗذ ٌ َ ً‪ ،‬ثو ٌ‪َ ٝٛ‬ؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗ س‪َٕ ٝ‬سد‪ ،‬ض‪ ،1‬ب‪ٛ‬كذا‪.1979 ،‬‬
‫‪ٟ‬ؤسدخي ٌ‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ ٞ‬د‪ٛ‬لٗم‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪:‬‬
‫طٕلضَ‪ ،‬ر صاسطٕقٍ َٕسدا‪ ،‬عرذالكشٖي فٍذ‪ ٝ‬داطك‪ ٜ‬ر ثٗبَٗ طالظ‪ ٜ‬ظ‪ٛ‬طِٕ طبٗ‪ ،ٛ‬بغذاد‪.1988 ،‬‬ ‫‪)3‬‬
‫‪ٟ‬ؤطك سو ُ‪:‬‬
‫ت‪ٛ‬ذف‪َ ٣١‬عفس‪ِٗ ، ٜ٘‬ىٍ‪ ٜ‬وَٕشٖ ٌ‪ ٜ‬ثٗؼ‪ َٜٛ‬باؤ ٌٕطإٗ‪ٖٛٔ ٍِٗ ٔٚ‬قٗا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س سٍِٖٕٔطا‪َ ٜ‬إسد‪ ،ٝ‬ب‪ٛ‬ػا‪ٜ‬‬ ‫‪)4‬‬
‫ٖ‪ ،ًَٛٛ‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ثو ٌ‪َ ٝٛ‬ؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗ س‪َٕ ٝ‬سد‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1975 ،‬‬
‫د مس‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪:‬‬
‫‪ )5‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل‪ ،‬د‪ .‬عضالذَٖ وظب‪ٛ‬ف س‪ٚ‬طٕه خظابٕٖ‪ٛ‬قٗ‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س سٍِٖٕٔطا‪َ ٜ‬إسد‪ ٞٝ‬ثٗؼا‪ َٜٛ‬باؤ ٌٕطإٗ‪،ٚ‬‬
‫ثو ٌ‪ ٝٛ‬االدٖ ‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1982 ،‬‬
‫دط‪ٛ‬س خَٕٖ‪:‬‬
‫‪ )6‬ف‪ٛ‬سِ‪ٌٛ‬ط َٕسد‪ ،ٝ‬ب‪ٛ‬سط‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬اسػ د‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1962 ،‬‬
‫د‪ٛ‬وٗن صٖشا ِ‪ٛ‬سَ‪:ٜ‬‬
‫ػؤسِػ دوذً‪ ،‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬اذت‪ٛ‬ادث‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1983 ،‬‬ ‫‪)7‬‬
‫سظٍٗ‪ ٜ‬و‪ٛ‬د‪:ٌٜٚ‬‬
‫َٕسدطب ُ‪ٟٗ ٞ‬ظرتاقٗز‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق ُ‪ ،‬ب‪ٛ‬سط‪ِٔٛ ،ًَٖٛٛ ٜ‬لٗش‪.2000 ،‬‬ ‫‪)8‬‬
‫َٕسدطب ُ‪ ٞ‬طرتاقٗز‪ ٝ‬د‪ٔٚ‬لَ‪ٛ‬ق ُ‪ ،‬ب‪ٛ‬سط‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬طمٗى ٌ‪.2001 ،ٜ‬‬ ‫‪)9‬‬
‫خ لذ دٕقٗ س‪:‬‬
‫‪ )10‬داطب ٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،‬طمٗى ٌ‪.2000 ،ٜ‬‬
‫سِ‪ٚ‬فٗق ط بري‪:‬‬
‫‪ٟٗ‬ىجشاقؤسٖ ‪ ٝ‬مل‪ ،‬ث‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬ل‪ ٛ‬بآلَٔشأ‪ ٌٜ َٚ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬خ‪ ٞ‬ث‪ٛ‬خؼ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سد‪ ،ًٚ‬طمٗى ٌ‪.2002 ،ٜ‬‬ ‫‪)11‬‬
‫طٗذ ع‪ٛ‬ىل وريٍٖ ‪:‬‬
‫‪ )12‬خٗ ‪ ٞ‬ق ٖ ‪ ٌٜ َٛ‬ع‪ٛ‬ػ ٖ‪ٛ‬س‪َٕ ٝ‬سد‪ٟ ٝ‬رياُ‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌ‪ ٜ‬ػ‪َٛٔٛ‬ت ػٗ ٖ‪ٛ‬صدَٖ‪ ،‬دِؤك‪.1995 ،‬‬

‫‪97‬‬
‫ػ‪ٛ‬س‪ٚ‬فو ٌ‪ ٜ‬ب‪ٛ‬دلٗظ‪:ٜ‬‬
‫‪ )13‬ػ‪ٛ‬س‪ٚ‬فٍ و‪ٚٞ ،ٛ‬سطٗشِاٌ‪ِٛ ٜ‬راس‪ ،‬ث‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬د‪ٔٛ‬اِري‪ ،ٝ‬ق ساُ‪.1981 ،‬‬
‫د‪ .‬مشظ‪ ٜ‬حمىذ ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س‪:‬‬
‫‪ )14‬وٗزٔٔ‪َٕ ٝ‬سد ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬ػ ٌض‪ٚ‬دا‪ .ٞ ،‬ػَٕش وظب‪ٛ‬ف ‪ ،‬ث‪ِٔٛ ،ًَٖٛٛ ٜ‬لٗش‪.1998 ،‬‬
‫ؿ دق بّ الذَٖ ‪ ٟ‬وٗذ‪:ٝ‬‬
‫‪ )15‬ر فٕلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ِٔٛ ،ٝ‬لٗش‪.2002 ،‬‬
‫ؿ حل ‪ٛ‬فب ُ‪:‬‬
‫‪ )16‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ل‪َٛ‬ؤٌ‪ ٚٔٛ‬ق ‪ٟٛ‬وشِا‪ ،‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ب‪ٛ‬كذا‪.1969 ،‬‬
‫ٌ‪ٔٛ‬ػرئاُ وظب‪ٛ‬ف ‪ٟٛ‬وني‪:‬‬
‫‪َٕ )17‬سد‪ ٞ‬ع‪ٛ‬د‪ ،ًٛ‬ث‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬طمٗى ٌ‪.2005 ،ٜ‬‬
‫د‪ .‬عرذالشمح ُ مسمٕ‪:‬‬
‫‪َٕ )18‬سدطب ُ‪َٕٞ‬سد‪ :ٞ ،‬عرذاهلل سظَ صاد‪.1973 ،ٚ‬‬
‫عضالذَٖ وظب‪ٛ‬ف س‪ٚ‬طٕه (ثشافٗظؤس)‪:‬‬
‫‪ )19‬لٗكؤلٍَٗ‪ٟٛ ٝٚٔٛ‬د‪ٚ‬ب‪َٕ ٜ‬سد‪ ،ٝ‬ث‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬طمٗى ٌ‪.1979 ،ٜ‬‬
‫عضٖض‪ ٟٗ ٝ‬اِٗى‪:ٜ‬‬
‫‪ٛ )20‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ‪ ،‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬اسرٌء‪ ،‬وّ ب د‪ِٛ 1348 ،‬ق ٔ‪.ٝ‬‬
‫عىش ػٗ الم‪ ٛ‬د‪ٚ‬ػب‪:َٜٛ‬‬
‫‪ )21‬داطب ُ‪ ٞ‬طؤساٌ‪ ٜ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ِٔٛ ،ٝ‬لٗش‪.1978 ،‬‬
‫ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػ‪ٛ‬وؤ‪:‬‬
‫‪ )22‬دوذً‪ ،‬ػَٕش وظب‪ٛ‬ف َشدٖٔٔ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ب‪َ ٛ‬شو دم‪ ٜ‬خٕاسٔٔ‪ ،‬ض‪ ،2‬ثو ٌ‪َ ٝٛ‬ؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗ س‪ ،ٝ‬ب‪ٛ‬كذا‪.1984 ،‬‬
‫ف‪ٛ‬سٖذ ‪ٟٛ‬ط‪ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪:‬‬
‫‪ )23‬ط‪ٛ‬ػ‪َٛ‬شدٌ‪ ٜ‬ط‪ٛ‬سو ٖ‪ٛ‬داس‪ ٝ‬ل‪َٕ ٛ‬سدطب ٌذا‪ ،‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬ػا‪ِٗٛ‬ذ ‪ٟٗ‬ا اِٗي عا‪ٛ‬صا‪ ( ،‬ا ث‪ ٜ‬ػا خ)‬
‫‪.1986‬‬
‫‪ ٌٛ‬ق‪َٕ ٜ‬سدا‪:‬‬
‫‪َ )24‬ؤو‪ٛ‬لَ‪ ٛ‬قٗكظب‪ ٜ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ ،ٝ‬ثو ٌ‪َ ٝٛ‬ؤس‪ ٝ‬صاٌٗ س‪ ،ٝ‬ب‪ٛ‬كذا‪.1978 ،‬‬
‫و سك ط ٖكع‪:‬‬
‫‪ِ )25‬ؤص‪َٕ ٌٜ َٚ‬سد‪ٚٞ ،‬سطٗشاٌ‪ ٜ‬سظني د ف‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1992 ،‬‬
‫حمىذ اوني ص‪:َٜٚ‬‬

‫‪98‬‬
‫‪ )26‬خالؿ‪ َٜٖٛٛ‬ق سخي‪َٕ ٜ‬سد‪َٕ ٞ‬سدطب ُ‪ ،‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬داسالظالً‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1931 ،‬‬
‫حمىذ قؤفٗق‪ٔٞ‬سد‪:ٝ‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،‬ثو ٌ‪ٌٛ ٝٛ‬د غ‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1960 ،‬‬ ‫‪)27‬‬
‫حمىذ مجٗن سِارب‪:ٌٜ ٖٛ‬‬
‫‪ )28‬ف‪ٛ‬سو ٌش‪ٔٚ‬اٖ‪ ٜ‬وَٕشٖ ُ‪ ،‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬ب‪ٛ‬كذا‪.1992 ،‬‬
‫و‪ٛ‬ال َ‪ٛ‬سي‪ ٜ‬فٗذاٖ‪:ٜ‬‬
‫‪ )29‬دوذً ٌ و‪ ،ٛ‬ط‪ ٛ‬ض‪.1996 ،‬‬
‫ٌ صٌ ص حمىذ عرذلل دس‪:‬‬
‫وريٌؼٍٗ‪َٕ ٌٜ َٛ‬سدطب ٌ‪ ٜ‬سِارِ‪ٛ‬آلت ل‪ٛ‬ط‪ٛ‬سد‪ٚ‬و‪ ٜ‬ف‪ٛ‬سو ٌشِٔا‪ ٝ‬د س‪ٌ َٚ‬ذا‪ ،‬لٗكؤلٍَٗ‪ َٜٖٛٚٔٛ‬وٗزٖٔٔ‪-ٜ‬‬ ‫‪)30‬‬
‫سِاوٗ س‪ ٟ ٞٝ‬بٕٔسٖ ٗ‪ ،ٛ‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬خ‪ ٞ‬بآلَٔشدٌ‪ ٝٚٔٛ‬وَٕشٖ ٌ‪ِٔٛ ،ٜ‬لٗش‪.2002 ،‬‬
‫ٌ‪ٛ‬د ق‪ ٜ‬ع‪ٛ‬بذٔلَآل‪:‬‬
‫َٗؼ‪ ٝٛ‬طٍٕس‪ ٝ‬عٕمس ٌ‪ -ٜ‬ف سط‪ ،ٜ‬ث‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬ا خ‪ ٞ‬بآلَٔشدٌا‪ ٝٚٔٛ‬وَٕشٖا ٌ‪ِ ،ٜ‬ا‪ٔٛ‬لٗش‪،‬‬ ‫‪)31‬‬
‫‪2001‬‬
‫ٍِش‪ ٝ‬فٗمذ‪ ٜٟ ،‬د‪ ٟ ٝٛ‬س‪:‬‬
‫‪ِ )32‬ؤص‪َٕ ٌٜ َٚ‬سد‪ٚٞ ،‬سطٗشاٌ‪ ٜ‬سظني د ف‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1986 ،‬‬
‫ِٗىَ وَٕشٖ ٌ‪:ٜ‬‬
‫‪ )33‬ث ػ‪ٛ‬سِاك‪ ،‬ثو ٌ‪ ٝٛ‬ثرياص‪ ،‬وّ ب د‪ِٛ1362 ،‬ق ٔ‪.ٝ‬‬

‫دٔٔ‪ :ًٚ‬ب‪ ٛ‬صو ٌ‪ ٜ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪:ٜ‬‬


‫ابٔ اعي ‪:‬‬
‫‪ )34‬ايه ٌَ ص اير ز‪ٜ‬ذ‪ ،‬جًد‪ ،6‬داز ايفهس‪ ،‬ب ‪ٚ‬ت‪.1978 ،‬‬
‫ا‪ .‬د‪ .‬ازبس‪:ٟ‬‬
‫تساث ى زع‪ ،‬تعس‪ٜ‬ب ستُد نٓ ْ‪ ٤٢‬اخس‪ ،ٕٚ‬ايك ٖس‪.1959 ،٠‬‬ ‫‪)35‬‬
‫د‪ .‬بد‪ ٜ‬ستُد مجع‪:١‬‬
‫‪ )36‬ايػ ‪ ٙ‬شب ع ايهب ‪،‬ب ‪ٚ‬ت‪.1980،‬‬
‫شزاز ؾد‪ٜ‬ل ت‪ٛ‬ى‪ٝ‬ل‪:‬‬
‫‪ )37‬ايهسد ص ايعؿس ايعب ض‪ ٢‬ذر‪ ٢‬زت‪ ٧‬ايب‪ٜٝٗٛ‬ني‪ ،‬زض ي‪ َ ١‬جطر ‪ ،‬نً‪ ١ٝ‬اعداب ج َع‪ ١‬ؾالح ايد‪.1994 ،ٜٔ‬‬
‫ضع‪ٝ‬د ايد‪ٜٛ‬ق‪:ٞ‬‬

‫‪99‬‬
‫‪ )38‬ت ز‪ٜ‬ذ او‪ٛ‬ؾٌ‪ ،‬د‪ ،1‬بػداد‪.1982 ،‬‬
‫شسب غ ًَ‪ٛ‬ف‪:‬‬
‫‪ )39‬ذ‪َ ٍٛ‬طأي‪ ١‬اعقط ع بني ايهسد‪ ،‬تسمج‪ ١‬د‪ .‬نُ ٍ َعٗس امحد‪ .‬ط‪ ،2‬بػداد‪.1986 ،‬‬
‫شً‪ ٢‬اي‪ٛ‬زد‪:٣‬‬
‫حمل ت اجرُ ش‪ َٔ ١ٝ‬ت ز‪ٜ‬ذ ايعسام اذتد‪ٜ‬ث‪ ،‬جص‪ ٤‬اع‪َ ،ٍٚ‬طبع‪ ١‬اعزغ د‪ ،‬بػداد‪.1969 ،‬‬ ‫‪)40‬‬
‫ايكًكػٓد‪:ٟ‬‬
‫‪ )41‬ؾبح اعشػ‪ ٢‬ص ؾٓ ش‪ ١‬اعْػ ‪ ،٤‬د‪ ،4‬داز ايفهس‪.1987 ،‬‬
‫ن زٍ بس‪ٚ‬نًُ ٕ‪:‬‬
‫‪ )42‬تأز‪ٜ‬ذ ايػع‪ٛ‬ب اآلضالَ‪ ،١ٝ‬تسمج‪ ١‬بٓ‪ ١ٝ‬أَني ى زع‪ َٓ ،‬ايبعًبه‪ ،٢‬ط‪ ،14‬يبٓ ٕ‪ -‬ب ‪ٚ‬ت‪.2000 ،‬‬
‫ستُد ىس‪ٜ‬دبو احمل َ‪:ٞ‬‬
‫‪ )43‬ت ز‪ٜ‬ذ ايد‪ٚ‬ي‪ ١‬ايعً‪ ١ٝ‬ايعثُ ْ‪ ،١ٝ‬دازادتً‪ ،ٌٝ‬ب ‪ٚ‬ت‪.1977 ،‬‬
‫ستُد ‪ٚ‬ؾف‪ ٢‬أب‪َ ٛ‬ػً‪:٢‬‬
‫‪ )44‬ت ز‪ٜ‬ذ ا‪ٜ‬سإ (بد‪ ٕٚ‬ضٓ‪َٚ ١‬ه ٕ ايطب )‪.‬‬
‫‪ٚ‬ي‪ ّ ٝ‬اآلصت ‪:‬‬
‫‪َٛ )45‬ض‪ٛ‬ش‪ ١‬تأز‪ٜ‬ذ ش مل جص‪ ٤‬ايساب ‪ ،‬تسمج‪ ،١‬د‪َ ّ .‬ؿطف‪ ٢‬ش‪ ٜ‬د‪ ،‬ق ٖس‪.1963 ،٠‬‬

‫طٗٗ‪ :ًٛ‬ب‪ ٛ‬صو ٌ‪ ٜ‬ف سط‪:ٜ‬‬


‫حمىٕد ثذساً (صٔصاُ)‪:‬‬
‫‪ )46‬متدٕ َٗ ب د‪ ،‬زتُ‪ٛ‬ش‪ ١‬اي ز ب ضر ْ‪ ٢‬اش قًع‪ ١‬دَدّ ت ختت ضً‪ ،ٕ ُٝ‬خ ا‪ ،ٍٚ‬تٗسإ‪.1362 ،‬‬
‫ٕاس‪ :ًٚ‬طؤظ س‪:ُ َٚ‬‬
‫امحذ ب‪ٛ‬سش‪:ٝ‬‬
‫‪ )47‬سِٔاٌٍٗٗ ل‪ ٛ‬دوذً‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬طشٔ‪ ،)11( ٚ‬ط ىل‪ِٛ 1366‬ق ٔ‪ ،ٝ‬وّ ب د‪.‬‬
‫‪ ٟٗ‬اِٗي ‪ٟٛ‬طك‪ٌٛ‬ذ‪ٚ‬س‪: ٌٗ ٝ‬‬
‫‪ٌٛ‬ذ الٖ‪ ٌٗٛ‬ل‪ ٛ‬ثٗؼٍٗ‪ ٝٛ‬وٗزٖٔٔ‪ِ ٜ‬اؤص‪ ٞ‬ع‪ٛ‬ػاري‪ٚ‬ق‪ٟ ٌٜ َٛ‬ؤطاب ٌ‪ ٟ ٜ‬ص‪ٚ‬سب وا ٌ‪ ٜ‬سِار‪ٟ‬ا ٔا‪ٚٞ ،‬سطٗشِاٌا‪ٜ‬‬ ‫‪)48‬‬
‫ط‪ٛ‬سداس حمىذ‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬ث‪ٖٛ‬عني‪ ،‬رو س‪ ،2000 ،)10(ٚ‬طمٗى ٌ‪.ٜ‬‬
‫سظني سٕصٌ‪ ٜ‬وَٕشٖ ٌ‪:ٜ‬‬
‫‪ٛ )49‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬د‪ٌٚ‬ط‪ ٜ‬طٗب‪ ٜ‬ق ص‪ ،ٚ‬روا س‪ ٝ)6-5-4(ٚ‬طا لَ‪ ٜ‬طا‪ ،1945 ًٛٗٝ‬روا س‪ )3-2-1(ٚ‬طا لَ‪ٜ‬‬
‫ٕاس‪.1946 ًٚ‬‬

‫‪111‬‬
‫خ لذ ؿ حل‪:‬‬
‫‪ )50‬باا‪ٖٛ‬ب دوااذً‪ ،‬طؤظ ا س‪ ٝ‬طااشٔ‪ ،ٚ‬رو س‪ َٚ‬ا ٌ‪ ،)56 ،55 ،54 ،53 ،52 ،62( ٜ‬ط ا ىل‪ِ1369-1368‬اا‪ٛ‬ق ٔ‪/ٝ‬‬
‫‪1990-1989‬صاٍٖٗ‪ٞ ،ٜ‬سو‪.ٜ‬‬
‫دسٖٔؽ ث ػ ‪:‬‬
‫‪ )51‬ا‪ٚ‬زام ت زخي‪ ١ٝ‬نسد‪ ١ٜ‬ص ‪ٚ‬ي ‪٥‬ل شثُ ْ‪ ،١ٝ‬تسمج‪َ ١‬ؿطف‪ْ ٢‬سمي ٕ‪ ،‬زتً‪ ١‬ن ز‪ٚ‬إ‪ ،‬شدد(‪ .1986)45‬ازب‪.ٌٝ‬‬
‫سادٍٖكؤ‪:‬‬
‫‪ٟٛ )52‬د‪ٚ‬ب‪َٕ ٜ‬سد‪ ٝ‬ل‪ ٛ‬ط‪ٛ‬د‪ ٝٚ‬س‪ٛ‬ظذ‪ ،ًِٛٚ‬طؤظ س‪ ٝ‬سٌٔ َرري‪ ،ٝ‬رو س‪ ،1993 ،)1(ٚ‬طٕٖذ‪.‬‬
‫ف‪ٛ‬سِ د ػ َ‪ٛ‬ىل‪:‬‬
‫‪ )53‬بٍضٍٗ‪ ٌٜ َٛ‬بري‪َٕ ٝ‬سداٖ‪ٛ‬ق‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬و‪ ًٞٛ‬صٍٖ‪ ٜ‬خ ٌٗذا‪ ،‬طؤظ س‪ِٕٗ ٝ‬ا‪ ،‬رو س‪ٖٟٛ ،)4(ٚ‬مٕىل‪ ،1985‬ث سٖع‪.‬‬
‫َمٗي الم‪ ٛ‬قٕسٗذ‪:ٝ‬‬
‫‪ٟٛ )54‬وريخ ٌ‪ ٜ‬بشاداطت‪ ٞ‬ف‪ٖٛ‬شاص‪ َٝٛٚ‬دوذً‪ٚٞ،‬سطٗشاٌ‪ٕٖ ٜ‬طف بشاداطب‪ ،ٜ‬طؤظا س‪َ ٝ‬ا سٔاُ‪ ،‬روا س‪،)133(ٚ‬‬
‫‪ِٔٛ ،1999‬لٗش‪.‬‬
‫َؤظ ُ‪:‬‬
‫‪ )55‬د‪ٛ‬الىل‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬ط‪ٛ‬الٖٔز‪ ،‬رو س‪ ،)2(ٚ‬ط لَ‪ ،1945 ٜ‬ب‪ٛ‬كذا‪.‬‬
‫حمىذ وظب‪ٛ‬ف س‪ٛ‬و‪ٛ‬بؤس‪:‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَٖ‪ ،‬ب‪ٛ‬ػ‪ ،ًَٖٛٛ ٜ‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)104-103( ٚ‬ط لَ‪،1984 ٜ‬‬ ‫‪)56‬‬
‫ب‪ٛ‬كذا‪.‬‬
‫‪ٛ‬آل‪ ٝ‬دوذً‪ ٞ‬خ ٌ‪ ٜ‬لا‪ٛ‬خ صٖاشَٖ‪ ،‬ب‪ٛ‬ػا‪ ٜ‬دٔٔ‪ ،ًٚ‬طؤظا س‪ ٝ‬سِاػاٍرري‪ٌ ٝ‬إ‪ ،ٝ‬روا س‪ ،)105(ٚ‬طا لَ‪،1985 ٜ‬‬ ‫‪)57‬‬
‫ب‪ٛ‬كذا‪.‬‬
‫وظعٕد بؤق ٌ‪:ٜ‬‬
‫‪ )58‬دوذً دٌ ظر‪ٛ‬سا ‪ٟٛ‬فظ ٌ‪ ٔٛ‬ساطبٗ‪ ٜ‬دا‪ ،‬طؤظ س‪ ٝ‬سِاػٍرري‪ ،ٌٕٝ ٝ‬رو س‪ ،)120(ٚ‬ط لَ‪.1988 ٜ‬‬

‫‪111‬‬
‫ملخص باللغة العربية‬

‫ؾفر ت تأز‪ٜ‬ذ ايػعب ايهسد‪ ١٦ًَٝ ٟ‬ب والذِ ايبط‪ٛ‬ي‪ٚ ١ٝ‬اوأض‪ٚ ٞ‬األذداث اعي‪ ،١ُٝ‬شً‪َ ٢‬س ايعؿة‪ٛ‬ز َةٔ‬
‫أجٌ ايررسز ‪ ٚ‬قد ته‪ًَ ٕٛ‬رُ‪( ١‬قًع‪ ١‬دَدّ) ‪ٚ‬ق ‪٥‬دٖ (‪ٟٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖاشَٖ) خة َثة ٍ ‪ٚ‬دي‪ٝ‬ةٌ شًة‪ ٢‬تًةو‬
‫ايبط‪ٛ‬عت…‬
‫شٓدَ ق ّ (‪ٟٛ‬وري خ ٌ‪ ٜ‬ل‪ٛ‬خ صٖشَِٖ) بأش د‪ ٠‬بٓ ‪ ٚ ٤‬أشُ ز (قًع‪ ١‬دَدّ) ‪ٚ‬أش د تٓعة‪ ِٝ‬اوسضطة ت ى‪ٗٝ‬ة ‪ٚ‬‬
‫‪ٚ‬اضظ ادت‪ٝ‬ؼ َٔ جد‪ٜ‬د‪ ،‬مل ‪ٜ‬ؿُت أَ ّ شًُ‪ ٝ‬ت ايطًب ‪ٚ‬ايٓٗب اييت تستهب شً‪ ٢‬أ‪ٜ‬د‪ ٟ‬ايكصيب ؽ‪ ،‬ذ‪ ٗٓٝ‬بدأ‬
‫غ ‪ ٙ‬أ‪ٜ‬سإ ب ير‪ٛ‬جظ َٓ٘‪ ،‬شً‪ ٢‬ايسغِ َٔ ن‪ ٕٛ‬غ ‪ ٙ‬شب ع ايؿف‪ ٟٛ‬دتأ اىل ايهث َٔ اذتحخ َٔ أجٌ تط‪ٜٛ‬‬
‫(أَ خ ٕ) ‪ ٚ‬أضرُ ير٘‪ ،‬يهٓ٘ مل ‪ٜ‬كدز شً‪ ٢‬أذردا‪ٚ ٙ٤‬نطس غ‪ٛ‬نر٘‪ ،‬يريو ق ّ بط‪ٛ‬م ادت‪ٛٝ‬ؽ شً‪ٚ ٘ٝ‬ذ ؾس‪ٙ‬‬
‫‪ٚ‬بدأ بكؿف ايكًع‪ ١‬بػهٌ َطرُس‪ ،‬زغِ ذيو ب ‪ ٤‬ت جٗة‪ٛ‬د‪ ٙ‬ب يفػةٌ ‪ٚ‬مل ‪ٜ‬ةٓحح ص ايرةأي شًة‪ ٢‬ضةه ٕ ايكًعة‪١‬‬
‫‪ٚ‬ز‪ٝ٥‬طِٗ‪ .‬يهٓ٘ ‪ٚ‬شٔ طس‪ٜ‬ل ارت ‪ ٔ٥‬اودش‪( ٛ‬ستُ‪ٛ‬د ‪ ٥‬ي‪ٝ‬ه ْ‪ )٢‬أضرط ع اي‪ٛ‬ؾ‪ ٍٛ‬اىل َؿةدز َ‪ٝ‬ة ‪ ٙ‬ايكًعة‪ٚ ١‬قة ّ‬
‫بكطعٗ شِٓٗ‪ َ ،‬ذيو أب‪ٛ‬ا اعضرطالّ ‪ٚ‬ق ‪َٛٚ‬ا ايػصا‪ ٠‬اىل ايٓفظ اعخ ‪ ،‬ذر‪ ٢‬متت أب دتِٗ ‪ٚ‬قر‪ٛ‬ا بأْفطِٗ ص‬
‫ضب‪ ٌٝ‬اير‪ٚ‬د شٔ ‪ٚ‬طِٓٗ‪..‬‬
‫(ًَرُ‪ ١‬قًع‪ ١‬دَدّ) َأض تٗ تف‪ٛ‬م نةٌ ايرؿة‪ٛ‬زات‪ٚ ،‬يةٔ ْبة يؼ أذا أه‪ٖ ٓٝ‬ة (ى جعة‪ ١‬ايػةعب ايهةسد‪)ٟ‬‬
‫ايدا‪ٚ ،١ُ٥‬شً‪ ٢‬ايسغِ َٔ َس‪ٚ‬ز ازبع‪ ١‬قس‪ ٕٚ‬شً‪ ٢‬تًو اذت دي‪ ،١‬أع أْٗة َأضة ‪ ٠‬ذ‪ٝ‬ة‪ ١‬ذتةد اعٕ‪َٚ ،‬طةأي‪ ١‬ؾةُ‪ٛ‬د‬
‫أضة ‪ ٠‬ايهة‪ٛ‬زد‬ ‫أٖ ىل ايكًع‪ ٚ ١‬ق ‪٥‬دٖ ًَرُ‪ ١‬شع‪ ١ُٝ‬اىل دزج‪ ١‬جتعًٓ ْرةرنس اي‪ٛ‬اقعة‪ ١‬اىل أعبةد‪ ،‬ةرا ْطةُ‪ٗٝ‬‬
‫اوطرُس‪ ،٠‬ن‪ْ ْٓٛ‬س‪ ٣‬تًو ايف‪ٛ‬اج ‪ٚ‬اوأض ‪ ٠‬ترهسز ‪ ً َٜٝٛ‬ص ذ‪ ٠ ٝ‬غعبٓ ص ن‪ٛ‬زدضر ٕ‪..‬‬
‫ٖر‪ ٙ‬اوًرُ‪ ١‬زغِ شعُرٗ ‪ ،‬أع أْٗ مل تٌٓ ذكٗ ص ضفس ايرأز‪ٜ‬ذ ايهة‪ٛ‬زد‪ٚ ٟ‬مل ‪ٜ‬هرةب شٓٗة غة‪ ٤٢‬نةث ‪،‬‬
‫يهٓٗ تػػٌ ذ‪ٝ‬صًا نب ًا ص ايفًهً‪ٛ‬ز ايه‪ٛ‬زد‪ ،ٟ‬حب‪ٝ‬ث مل حتغ أ‪ٜ‬ة‪ًَ ١‬رُة ا‪ ١‬اخةس‪ ٣‬ثةٌ َة ذع‪ٝ‬ةت بة٘ (قًعة‪١‬‬
‫دَدّ) َٔ أٖرُ ّ ‪ٚ‬اْعهة ع ص اعدب ايهة‪ٛ‬زد‪ٚ ،ٟ‬قةد ت تةأي‪ٝ‬ف اب‪ٝ‬ة ت ايفًهً‪ٛ‬ز‪ٜ‬ة‪ ١‬شٓٗة ب يًةٗح ت ايه‪ٛ‬زد‪ٜ‬ة‪١‬‬
‫اوردا‪ٚ‬ي‪ٚ ،١‬ص َ‪ٝ‬دإ اعدب جست ست ‪ٚ‬عت ق‪ُٝ‬ة‪ ١‬يًهر بة‪ ١‬شٓٗة ‪َٗٓ .‬ة قؿة‪( ١‬غةٗدا‪ ٤‬قًعة‪ ١‬دَةدّ)‪ .‬يًك ؾة‪ٞ‬‬
‫‪ٚ‬اعد‪ٜ‬ب َؿطف‪ ٢‬ؾ حل نس‪ٚ ،ِٜ‬ز‪ٚ‬ا‪( ١ٜ‬قًع‪ ١‬دَدّ) ايعع‪ .١ُٝ‬يًس‪ٚ‬ا‪٥‬ة‪( ٞ‬عا‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٜ‬ػا‪ٛ‬وؤ)‪ٚ ،‬نالُٖة ‪ٜ‬طةررك ٕ‬
‫ايثٓ ‪ٚ ٤‬اي ركد‪ٜ‬س‪ ،‬يهٔ نُ أغسْ ض بك ً مل ‪ٜ‬هرب غ‪ ٤٢‬جد‪ٜ‬س ب عٖرُ ّ شٓٗ ص اجمل ٍ ايرأزخي‪ٚ ،ٞ‬نةٌ َة د‪ٕٚ‬‬
‫‪ٚ‬نرب شٓٗ ‪ ،‬ع‪ٜ‬رعد‪َ ٣‬عً‪ َٛ‬ت ‪ٚ‬غرزات َرفسق‪ ٖٓٚ ٖٓ ١‬ى ص بط‪ ٕٛ‬ايهرب ‪ٚ‬اوؿ دز ‪ ٖٞٚ‬شب ز‪ ٠‬شةٔ ضةط‪ٛ‬ز‬
‫َعد‪ٚ‬د‪..٠‬‬
‫‪ٚ‬قد متت اعضرف د‪َ َٔ ٠‬ؿ دز نث ‪ ٠‬ص نر ب‪ٖ ١‬را ايبرث ض‪ٛ‬ا‪ ٤‬ن ْت َؿ دز تأزخي‪ ١ٝ‬أ‪ ٚ‬أدب‪ ١ٝ‬أ‪ ٚ‬أب‪ٝ‬ة ت‬
‫ىًهً‪ٛ‬ز‪.١ٜ‬‬

‫‪112‬‬
‫َٔ ايٓ ذ‪ ١ٝ‬ايرأزخي‪ ١ٝ‬ى ٕ اغًب‪ ١ٝ‬اوؿ دز أضركت َعً‪ َٛ‬تٗ َٔ نر ب (شة مل أزا‪ ٣‬شب ضة‪ ،)٢‬ايةر‪ ٟ‬ايفة٘‬
‫(أضهٓدز بو اوٓػ‪ ٞ‬ايرتنُ ْ‪ٚ .)ٞ‬اظٔ بإٔ ٖرا ايهر ب ى‪ ٘ٝ‬أخط ‪َٚ ٤‬ػ يط ت تأزخي‪ ١ٝ‬شد‪ٜ‬د‪.٠‬‬
‫ألٕ أضهٓدز بط ن ٕ ايه تب ايسه‪ ٞ‬يًػ ‪ ٙ‬شب ع ايؿف‪ ٟٛ‬يريو ن ٕ ‪ٜ‬كة‪ ّٛ‬برص‪ٜٚ‬ةس ‪ٚ‬تص‪ٜٝ‬ةف اوعً‪َٛ‬ة ت‬
‫‪ٜٚ‬س‪ٜ‬د‪ ٕٚ‬إ ‪ ٜٓ‬ضب َؿ ذتِٗ‪.‬‬
‫اضرددّ اغًب ايب ذثني ايه‪ٛ‬زد ٖرا اوؿدز‪ٚ .‬قة َ‪ٛ‬ا بٓكةٌ سترة‪ٛ‬ا‪ ٙ‬ذسى‪ٝ‬ة ً ‪ ٚ‬بعةد إ تسمجة‪ ٙٛ‬اىل ايًػة‪١‬‬
‫ايهسد‪ْ ،١ٜ‬رنس َٔ ايب ذثني (ستُد أَني شن‪ )٢‬ص نر ب٘ (خالؾ‪ ١‬تة ز‪ٜ‬ذ ايهسد‪ٚ‬ن‪ٛ‬زدضةر ٕ)‪ٚ ،‬ذطةني ذصْة‪٢‬‬
‫َ‪ٛ‬نس‪ ،٢ْ ٜ‬ص زتً‪( ١‬د‪ٌٚ‬ط‪ ٜ‬طٗب‪ ٜ‬ق ص‪( ٚ .)ٚ‬ؾ حل قفط ٕ) ص نر ب‪( ١‬وٗزٔٔ‪ ٝ‬ط‪ٛ‬ىل َٕسد ل‪َٛ‬ؤٌ‪ ٚٔٛ‬ق ‪ٟٛ‬وشِا)‬
‫‪ٌٚٛ ٚ‬غ ‪ٚ‬إ َطر‪١‬ى ‪َ١٥‬ني ص (ن‪ٛ‬زد‪ ٚ‬شحِ)‪( ٚ ،‬حمىذ مجٗن سِاربٗ ٌ‪ )ٜ‬ص َسيف٘ (ف‪ٛ‬سو ٌشِٔاٖ ٌ‪ ٜ‬وَٕشٖ ُ)‪،‬‬
‫‪( ٚ‬ستُد ت‪ٛ‬ى‪ٝ‬ل ‪ٚ‬زد‪ )ٟ‬ص (داطب ٌ‪ٛ ٜ‬آل‪ ٝ‬دوذً)‪ٚ ،‬أخ اً (ِٗىَ وَٕشٖ ٌ‪ )ٜ‬ص َكدَ‪ ١‬نر ب (حتف‪َ ١‬عفس‪)١ٜ‬‬
‫…‪ .‬اخل‪ٚ .‬قد أضرفدْ َٔ نٌ ٖر‪ ٙ‬اوسيف ت ‪ٚ‬يهٔ حبرز ‪ٚ‬دزا‪..١ٜ‬‬
‫نُ أضرفدْ َٔ َؿدز أخس‪َ ٖٛ ،‬ك ىل يألضر ذ (ستُد َؿطف‪ ٢‬مح٘ ب‪ٛ‬ز)‪ ،‬ايٓػ‪ٛ‬ز ص زتً‪( ١‬سِاػاٍرري‪ٝ‬‬
‫ٌٕ‪ ،)ٝ‬ص أشداد (‪ٚ ،)105-104 ،103‬قد أضرف د ايه تب ص َك ي٘ ٖرا َٔ اعب‪ ٝ‬ت ايفًهً‪ٛ‬ز‪ ١ٜ‬ص ضسد اعذداث‪.‬‬
‫‪ٚ‬ى‪ ُٝ‬خيـ قب‪( ١ًٝ‬أَ خ ٕ) ‪ٚ‬تأز‪ٜ‬ذ قب‪( ١ًٝ‬دالل٘‪-‬ط‪ٛ‬آللَ‪ .)ٜ‬أضرفدت َةٔ نرة ب (ِؤص‪َٚ‬ا ٌ‪َ ٜ‬إسد)‬
‫اوسيف‪ َ( ١‬زى ض ‪ٜ‬هظ) ‪ٖٓ( ٚ‬س‪ ٣‬ى‪ًٝ‬د) ‪( ٚ‬ؾبح اعشػ‪ ٢‬ص ؾٓ ش‪ ١‬اعْػ ) يًكًكػٓد‪( ٚ ٟ‬ايه ٌَ ص ايرأز‪ٜ‬ذ)‬
‫ٍ(أبٔ اعي ) ‪َٚ‬كدَ‪ ١‬نر ب (ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪ ٝ‬دالىل)‪ ،‬د‪ .‬شص ايد‪َ ٜٔ‬ؿطف‪ ٢‬زض‪.ٍٛ‬‬
‫‪ٚ‬ايكطِ أعخس َٔ اوؿ دز اييت أضرفدْ َٓٗ ‪ ٖٞ ،‬شب ز‪ ٠‬شٔ اعب‪ ٝ‬ت ايفًهً‪ٛ‬ز‪ٜ‬ة‪َٗٓ ،١‬ة نر بة ت (قة‪ ْ١‬ت‪٢‬‬
‫ن‪ٛ‬زدؤ‪ ،‬ز‪ٚ‬د‪ٜٓ‬ه‪ ،ٛ‬أ‪ٚ‬ضه زَ ٕ‪ ،‬ج ه‪ ٢‬ج‪١‬ي‪ ،ٌٝ‬د‪ .‬شصايد‪َ ٜٔ‬ؿةطف‪ ٢‬زضة‪ ،ٍٛ‬شُةس غة‪ٝ‬ذ اي‪ ،‬مج‪ٝ‬ةٌ ش‪ٜ‬ةسؤ‬
‫ٖ‪١‬زن‪……٢‬اخل)‪..‬‬
‫‪ٚ‬بؿدد ايٓكةد او‪ٛ‬جة٘ اىل َطةأي‪ ١‬أضةردداّ اعب‪ٝ‬ة ت ايفًهً‪ٛ‬ز‪ٜ‬ة‪ ١‬نُؿةدز ص نر بة‪ ١‬ايرةأز‪ٜ‬ذ‪ ،‬ىكةد أخةرْ‬
‫ب ورٖب ايك ‪ ٌ٥‬بأ‪ٚ‬ي‪ ١ٜٛ‬اعضف د‪ َٔ ٠‬ايرتاث ‪ٚ‬ايفًهً‪ٛ‬ز ايك‪ َٞٛ‬ص تد‪ ٜٔٚ‬ايرةأز‪ٜ‬ذ‪ٚ ،‬قةد قُٓة ك زْة‪ ١‬اعهة ‪٤‬‬
‫‪ٚ‬اعذداث ص تًو اعب‪ ٝ‬ت‪ ،‬قبٌ اعخر بٗ ‪ٚ‬تأندت َٔ تػ ب٘ اعه ‪ٚ ٤‬اعذداث يِ أضرك‪ ٓٝ‬اوعً‪ َٛ‬ت َٓٗ ‪..‬‬
‫‪ٜ‬ره‪ٖ ٕٛ‬را ايبرث َٔ أزبع‪ ١‬ىؿ‪..ٍٛ‬‬
‫ايفؿٌ اع‪ٜ :ٍٚ‬رٓ ‪ ٍٚ‬اي‪ٛ‬ق ايط‪ ٝ‬ض‪ ٞ‬ص نسدضر ٕ ص ْٗ ‪ ١ٜ‬ايكةسٕ ايطة دع شػةس ‪ٚ‬بدا‪ٜ‬ة‪ ١‬ايكةسٕ ايطة ب‬
‫شػس‪َٚ ،‬رػ ات ذيو ايعؿس‪ٚ ،‬تٓة ‪ ٍٚ‬او‪ٛ‬قة ادتػةساص (قًعة‪ ١‬دَةدّ) ‪َٚ‬ك زْة‪ ١‬قب‪ًٝ‬ة‪( ١‬جةالىل) ايهة‪ٛ‬زد‪َ ٟ‬ة‬
‫(ادتالي‪ٝ‬ني اورُسد‪ ) ٜٔ‬شً‪ ٢‬ايد‪ٚ‬ي‪ ١‬ايعثُ ْ‪ٚ ١ٝ‬ب‪ ٕ ٝ‬ا‪ٚ‬ج٘ اعخرالف ب‪.ِٗٓٝ‬‬
‫ايفؿٌ ايث ْ‪ٜ /ٞ‬رردث شٔ غدؿ‪ ١ٝ‬أَ خ ٕ‪ْٚ ،‬بر‪ ٠‬شترؿس‪ ٠‬شٔ ض ‪ ٠‬ذ‪ ٝ‬ت٘ ‪ٚ‬أؾٌ تطُ‪ٝ‬ر٘ ‪ٚ‬نٓ‪ٝ‬رُ٘‪.‬‬

‫‪113‬‬
‫ايفؿٌ ايث يث‪ٜ /‬ركُٔ‪َ ،‬طأي‪ ١‬تػ‪ٝٝ‬د قًع‪( ١‬دَدّ ) َٔ قبٌ أَ خ ٕ ‪ٚ‬تٓ ‪ ٍٚ‬ايعالق ت اعجرُ ش‪ٝ‬ة‪ ١‬بةني‬
‫ضه ٕ ايكًع‪ ١‬أ‪ٜ‬ك ً ‪ٚ‬ت ت‪ٛ‬ق‪ٝ‬ح شالق ت أَ خ ٕ َ ايكب ‪ ٌ٥‬ايهسد‪ ١ٜ‬ص ٖرا ايفؿٌ أ‪ٜ‬ك ً‪.‬‬
‫ايفؿٌ ايساب ‪ٚ :‬قد تٓ ‪ٚ‬يٓ ى‪َ ٘ٝ‬طأي‪ْ ١‬ػ‪ٛ‬ب ايٓصاع بةني أَة خة ٕ ‪ٚ‬ايػة ‪ ٙ‬شبة ع ايؿةف‪ٚ ،ٟٛ‬اذتةس‪ٚ‬ب‬
‫اورأجح‪ ١‬ب‪ٖٚ ،ِٗٓٝ‬حُ ت ايؿف‪ٜٛ‬ني شً‪ ٢‬قًع‪( ١‬دَدّ) ‪ٚ‬ايؿُ‪ٛ‬د ايبط‪ٛ‬ي‪ َٔ ٞ‬قبٌ ايث‪ٛ‬از ص ايكًع‪ٚ ،١‬ص ايٓٗ ‪١ٜ‬‬
‫أ‪ٚ‬قرٓ ش‪ٛ‬اٌَ أذرالٍ ‪ٚ‬ضك‪ٛ‬ط ايكًع‪ٚ ..١‬قد قُٓ بأدزاد أضرٓر ج تٓ ص ْٗ ‪ ١ٜ‬نٌ ىؿٌ ‪ٚ‬ب‪ٓٝ‬ة َة ت‪ٛ‬ؾةًٓ‬
‫أي‪ َٔ ٘ٝ‬أزا‪ٚٚ ٤‬جٗ ت ْعس ذ‪ ٍٛ‬او‪ٛ‬ق‪ٛ‬ع‪.‬‬

‫‪114‬‬
The Tragedy of Dim Dim Castle
)1608-1606(
In the light of the historical and folk resources

Kurdistan history is full of exciting stories and saddening accidents that Kurdish people
achieved thim to lebrate themselves inluding: Kalay Dimdi” nrder the leadership of “Ameer
Khani Lap zeren”
Ameer Khan Organizaed the authorieties offer constructing the Dimdim fort and fomnlating
and official military army, and never bending his head infrout of the” Kizilbash” movements.
Soon after that, the Iranian King Feathre him. That was way “Ameer Khan" never went into
their control, so Sha Abbas attached him continually and his fort had been repeatedly bombed, at
though couldn’t affect people’s faith and their leader.
Through having cut off the water resource by the enemy “Mahmud Marakany” they were
bored extremely but defended their country up to death for independence of their country.
Dimdim fort accident should be taken into consideration, when ever we talk about Kurdish
history because of its significance.
Though it happened some four century ago; but because it’s effectiveness and influence upon
our dignity and even we are told about the bear of the leadership and Kurdish bravery, we have
to not forget it for keeps. And we should consider this catastrophy is excited one, one becouse it
is still being exciting.
Although is epic was very victumized story but at the field of history was not writen on it as
necessary as possible. Also in Kurdish folklore this story has the wider role move then other
stories. Also at the library fields we has great attemption for expressing this epic such us.
The library story “the martyrs of “Dimdim fort” was written by “Mustafa Salah Karim and
the famous novel “dimdim fort” by “Arabi shammo” the Kurdish famous Novelist. But also at
the field of history this epic has neglected. All of the writings are no Mon then papers.
Those resources we interested of this investigation is more and more, it some body has
informed us on any resource about this epic we tried to achieve it as soon as possible.
At the field of history more of the Kurdish resource has interested from the book (Alamaray
Abasi) which it was written by (Askandar bayi munshi Turkman). I think this resource is full of
mistake because (Askandar bay) himself was the writer of (Sha Abas) he was the libel historian
because he recorded those events just for the sake of (Sha Abas).
All of our historian has used this resource and translated his information to Kurdish language.
Their are some Kurdish historians which interested from this resources ; (Muhamad Amin Zaki)
in his book (detail of Kurd and Kurdistan history, (Husen Husni Mukriany) in (Zari krmanji)
magazin, (Salah Kaftan) in (Kurdish people history from beginning untill knowadays) , (Kurd
and Ajam) by (Salih Muhammad Amin) , (Authority of Baban ) by (Muhamad Jamal Rojbayani),
(the epic of Dimdim Fort) by (muhamad ToficqWardi) and (Hemin Mukriany) in the
introduction of the interested from aboue resources very carefully.
Another resource which I interested of it is a discourse under the title of (Khani lap zerin and
Dimdim fort) by (Muhamad Mustafa thama hamabor) which it was published in (Roshnbiry nue)
magazin in the numbers of ( 103-104) and (105). This discourse for resorying the events has interested
from folklor. About Ameer Khan Tribe and the histoyy of (Jalali – Galali0 Tribes we interest
from folklos’s verse such as:

115
Kurdish tribes) book which it was written by (Mark Saix) and (Heunry Field), (Sabe Alasha)
by (Kalkashandi), (Kkamal fe allturikh) by (Iben Atheer) and the introduction of (Amarye Jalali)
book which it was written by professor (Azadin mustafa Rasul).
Folklor verses is another type of those resources which we has interested suchas: (Kanati
Kurdo , Rodinko, oskarman, Jasme Jalil, D. Azadin Rasul, Aumar SheKhala, Jamil Zero Harke,
…. Etce.
About those Critics those they: How folklor hearses have to be used for historical resource?
To answer this auction we has obeyed that doctrine which it belives: for re-writing our
history we should intrest from folklor and the national wealth. We used folklor herses foreuery
events and names we compared with each other’s.
We used folklor just because of our historical resources are on (Dimdim Fort. Some parts of
our resources were borrowed from the writing of (Askandar) Kurdish enemy.
This research falls to four chapters:
Chapter one: is about Kurdistan political condition from the end of 16th century. In the same
chapter Geographical location of (dimdim fort “are illustrated and also some informations about
(Kurdish Jalali triblel) and Jalali rebellions) within Authmani stste are expressed with the
difference between them.
Chapter two is about the personality of (Ameer Khni Lap Zerin) with the brief of his
biography and the truth of his name and surname.
Chapter three is about building of Dimdim fort by Amir Khan and Traditional relationships
among the fort residences and also Amir Khan’s relations with his environment Kurdish tribes
are described.
Chrpter four: the last part of the research is about the struggle between (Amir Khan) and (Sha
Abasi Safawi) also deserbed.
Those war whiel made between them and it delightened on Ajam attack for Dimdimfort, and
defense of struggler inside the Fort are illustrated. At the last the cause of controlling the fort are
desribed. At the last of all the chapters you can see the conclution of the research.

116
‫بيبيميؤطسافياي تيَكسيت قةآلي دمدم‪:‬‬
‫‪ -1‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س د‪ٛ‬الىل‬
‫د مس‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ :‬ع‪ٛ‬و‪ٛ‬س‪ ٝ‬د‪ٛ‬الىل(داطب ُ)‪ ،‬د‪.‬عٗض‪ٚ‬دَٖ وظب‪ٛ‬ف سِ‪ٚ‬طٕه خظبٕٖ‪ٛ‬قٗٗ‪ ٛ‬ط‪ٛ‬س سٍِٖٕط‪َٕ ٜ‬سدٖ‪ٔ ٜ‬‬
‫ٌٕٔطٍٗ‪ ٜ‬قٗج‪ ٜ‬ع‪ٛ‬س‪ٚ‬ب‪ ٞ ٜ‬ف‪ٛ‬سِ‪ٌٛ‬طؤَ‪ ٜ‬بؤ َشدٔٔ‪ ٔ ٚ‬ثٗؼ‪ َٜٛ‬بؤ ٌٕٔطٕٗ‪.ٚ‬‬
‫‪ -2‬خ ٌ‪ٌٛ ٜ‬ء صٖشَٖ‬
‫طٕلضَ رصاسطٕقٍ َٕسدا‪ ،‬ب‪ٛ‬س‪ٚ‬ظكشُ‪ ٞ‬ظ‪ٗ ٛ‬كشُ ‪ٕٟ‬سدخي ٌ‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ ٞ‬د‪ٛ‬لٗم‪ ٜ‬د‪ٛ‬لٗن‪ ،‬عرذالكشٖي فٍذ‪ ٝ‬دٔطك‪ٜ‬‬
‫رقٗجٗذ طالظ‪ ٜ‬ظ‪ٛ‬طِٕ طبٗٗ‪ ،ٛ‬بغذاد‪.1988 ،‬‬
‫‪ -3‬ب‪ٖٛ‬ب وري عى‪ٛ‬س‪ ٞ‬دٔو ِٗ ػ‪ٛ‬سِ دوذو‪ٜ‬‬
‫(ب‪ٖٛ‬بَٗ َٕسد‪ )ٝ‬رَؤوكشٌ ‪ :‬حمىذ عرذالم‪ ،ٛ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬طجريٖض‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2002. ،‬‬
‫‪ -4‬ب‪ٖٛ‬ب (دً دً)‪ٝ‬‬
‫(ب‪ٖٛ‬بَٗ َٕسد‪ )ٝ‬رَؤوكشٌ ‪ :‬حمىذ عرذالم‪ ،ٛ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٝ‬طجريٖض‪ِٔٛ ،‬لٗش‪.2002 ،‬‬
‫‪ -5‬ب‪ٖٛ‬ب دوذو‪ٜ‬‬
‫ر د‪ ٚ‬طبٍعٗظ‪ ٌٌٛ َٛ‬ظ ٌ‪ ٛ‬دْ ٌعٗظ‪ ٜ‬لٍ د‪ .‬و‪ٛ‬طعٕد مصطفى ‪ ٟ‬وٗذٖٗ‪.ٛ‬‬
‫‪َٛ -6‬ال دوذو‪ٜ‬‬
‫(رفٕلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ ٝ)ٝ‬رخشِظ‪َٛ‬شُ‪ ٞ‬ب ط‪ٛ‬سٔب‪ٛ‬سَشٌ ‪ :‬ؿ دق بّ الذَٖ ‪ ٟ‬وٗذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪ .2002 ،‬رصاس‬
‫د‪ٚ‬ظ‪ ٜ‬ابشاِٗي طٗذ ممذٔغ َ‪ٛ‬لٗب ٌ‪ ،ٜ‬ب‪ٛ‬كذا‪.1969/5/25 ،‬‬
‫‪ -7‬ب‪ٖٛ‬ب دوذو‪ٜ‬‬
‫(رفٕلكمؤس‪َٕ ٝ‬سد‪ ٝ)ٝ‬رخشِظ‪َٛ‬شُ‪ ٞ‬ب ط‪ٛ‬سٔب‪ٛ‬سَشٌ ‪ :‬ؿ دق بّ ‪ٞ‬الذَٖ ‪ ٟ‬وٗذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪.2002 ،‬‬
‫‪ِٛ -8‬لغٕملٍٗ‪ِٛ ٛ‬لغٕملٍٗ‪ٛ‬‬
‫طؤقٍ‪ ٜ‬بشاداطب ُ‪( ،‬داطب ُ‪ ٞ‬طؤساٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سدٖذا) عٕو‪ٛ‬س ػٗو‪ٛ‬لَال د‪ٚ‬ػب‪ِٔٛ ،َٜٛ‬لٗش‪.1998 ،‬‬
‫‪ -9‬ب‪ٖٛ‬ب‪ ٜ‬خ ٌ‪ ٜ‬دوذً‬
‫طؤ قٍ‪ ٜ‬د‪ٚ‬ػب‪ِٔٛ ٜ‬لٗش‪( ،‬داطب ُ‪ ٞ‬طؤساٌ‪ ٜ‬ل‪ ٛ‬فؤلكمؤس‪َٕ ٝ‬سدٖذا) عٕو‪ٛ‬س ػٗو‪ٛ‬لَال د‪ٚ‬ػب‪ِٔٛ ،َٜٛ‬لٗش‪.1998 ،‬‬
‫‪ -10‬دوذً‬
‫(خ لٗذ دٕقٗ س‪ :‬ط‪ٛ‬و ‪ٟٛ ٝ‬دٍذاُ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪)2006 ،‬‬
‫‪ -11‬دوذً‬
‫حت ‪َ ٝٛ‬عفس‪ِٗ ،ٜ٘‬ىٍ‪ ٜ‬وَٕشٖا ٌ‪ ٜ‬ثٗؼا‪ َٜٛ‬باؤ ٌٕطإٗ‪ٖٛٔ ٍِٗ ٔٚ‬قٗا‪ ٛ‬طا‪ٛ‬س سٍِٖٕٔطا‪َ ٜ‬إسد‪ ،ٝ‬ا ث‪َٖٛ ٜ‬ا‪،ًٛ‬‬
‫ثو ٌ‪َ ٝٛ‬ؤسِ‪ ٝ‬صاٌٗ س‪َٕ ٝ‬سد‪ ،‬ب‪ٛ‬كذا‪.1975 ،‬‬
‫‪-12‬دوذً خ ٌ‪َٕ ٜ‬سدا‬

‫‪117‬‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪.2007 ،‬‬
‫‪ -13‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪-14‬خ ٌ‪ٌٛ ٜ‬طضٖشَِٖ‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -15‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪-16‬خ ُ دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -17‬خ ُ دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -18‬خ ُ دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -19‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -20‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -21‬خ ُ دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -22‬خ ٌ‪ ٜ‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -23‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -24‬دوذً‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -25‬دوذً خ ُ‬
‫دوذً‪ ٟ ،‬و د‪ َٚ‬س س‪ٛ‬دٗ‪ ٜ‬دٍذ‪ ،ٝ‬د‪ٚ‬صط ‪ ٟ ٝ‬ساغ‪ِٔٛ ،‬لٗش‪2007. ،‬‬
‫‪ -26‬دً‪-‬دً‬

‫‪118‬‬
2007. ،‫ٔلٗش‬ِٛ ،‫ ساغ‬ٟ ٝ ‫صط‬ٚ‫ د‬،ٝ‫ دٍذ‬ٜٗ‫د‬ٛ‫َ س س‬ٚ‫ و د‬ٟ ،ً‫دوذ‬
ً‫ق دوذ‬ٚ‫صٖ س‬-27
.2007 ،‫ٔلٗش‬ِٛ ،‫ ساغ‬ٟ ٝ ‫صط‬ٚ‫ د‬،ٝ‫ دٍذ‬ٜٗ‫د‬ٛ‫َ س س‬ٚ‫ و د‬ٟ ،ً‫دوذ‬
ً‫دوذ‬-28
ٛ‫ لا‬،‫ َإسدا‬ٜ‫ٌ ق‬ٛ‫ ثشافٗظاؤس ا‬،)ٚٔ‫ قؤو سَشا‬ٚٔٛ‫ طؤظٗب‬ٌٜ َٚ‫ َٕسد‬ٝ‫ صاس‬ٛ‫ (ل‬ٝ‫ َٕسد‬ٝ‫ فؤلكمؤس‬ٜ‫ قٗكظب‬َٛ‫ل‬ٛ‫َؤو‬
.1976 ،‫كذا‬ٛ‫ ب‬،‫ َٕسد‬ٝ‫ صاٌٗ س‬ِٝ‫ َؤس‬ٌٜ َٚٔ‫ثكشا‬
ً‫ٖب فؤلكمؤسٖ دوذ‬ٛ‫ب‬-29
،َٜ‫س‬ٛ‫ مجٗان صٖاشِا ِا‬،)ٜ‫ عر طا‬ٝ‫ً اسا‬ٛ‫ك ر وٗزٖٔٔ (ع ل‬ٚ‫ ٍِذ‬ٞٝ‫ ٖ فؤلكمؤس‬ٝٔ ‫ٖب‬ٛ‫ٌرتَٖ ب‬ٛ‫ط‬ٚ‫ س‬،)ً‫ػؤسِػ دوذ‬
1983. ،‫كذا‬ٛ‫ب‬
ً‫ دوذ‬ٜ‫ٖب‬ٛ‫ب‬-30
.ٝ‫سش‬ٛ‫د ب‬ٛ‫مح‬ٟٛ ،21 ،20 ،11‫ ر‬،)ٚٔ‫ (طش‬ٝ‫طؤظ س‬
31-DIMDIM
Kurt Kahramanlik Destani –DIMDIM, Ordixane Celil, Avesta, DIYARBAKIR,
2001.
32-DIMDIM
Kurt Kahramanlik Destani –DIMDIM, Ordixane Celil, Avesta, DIYARBAKIR,
2001.
33-DIMDIM
Kurt Kahramanlik Destani –DIMDIM, Ordixane Celil, Avesta, DIYARBAKIR,
2001.
34-DIMDIM
Kurt Kahramanlik Destani –DIMDIM, Ordixane Celil, Avesta, DIYARBAKIR,
2001.
35-XANE LAPZEREN KURD
Kurt Kahramanlik Destani –DIMDIM, Ordixane Celil, Avesta, DIYARBAKIR,
2001.

119
1

You might also like