Türkiye Cumhuriyeti

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

Afet İşleri Genel Müdürlüğü

Belediyeler için Sismik Mikrobölgeleme

Genişletilmiş Özet

Ocak 2004

Hazırlayan Kurum: Mali Destek Veren Kurum:

Belediyeler için Sismik Mikrobölgeleme
Tüm hakları Türkiye Cumhuriyeti Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü’ne
aittir. Afet Risk Yönetimi Dünya Enstitüsü ve
İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı, Bu
belgeyi kullanma, çoğaltma ve dağıtma haklarını
da içerecek şekilde, belgeye serbest olarak erişim
hakkına sahiptir.
Bu belgeler, Afet Risk Yönetimi Dünya
Enstitüsü ve Türkiye Cumhuriyeti Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü
yönetiminde, İsviçre Kalkınma ve İşbirliği
Teşkilatı (SDC) tarafından yapılan mali destekle
sağlanan ortak bir çabanın ürünüdür.
Aşağıdaki kurum ve kişiler bu çabaya katkıda
bulunmuştur:
Türkiye Cumhuriyeti Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü (AİGM);
Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve
Deprem Araştırma Enstitüsü (BÜ-KRDAE),
İstanbul; Orta Doğu Teknik Üniversitesi
(ODTÜ), Ankara; Sakarya Üniversitesi (SAÜ),
Adapazarı; İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü,
Zürih, Geoteknik Mühendisliği Enstitüsü
(ETHZ-IGT); İsviçre Federal Teknoloji
Enstitüsü, Zürih, Jeofizik Enstitüsü (ETHZ-IG);
İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü, Lozan, Yapı
Enstitüsü (EPFL-IS); İsviçre Federal Kar ve Çığ
Araştırmaları Enstitüsü (SLF), Davos; Studer
Mühendislik, Zürih; Virginia Teknoloji Enstitüsü
ve Eyalet Üniversitesi (VT), Mimarlık ve Şehir
Çalışmaları Koleji; Pennsylvania Üniversitesi
(UP), Wharton Okulu - Risk Yönetimi ve Karar
İşlemleri Merkezi.
Greifenhagen (EPFL-IS), A. Güldemir (AİGM),
Ümit Gülerce (İTÜ), Polat Gülkan (ODTÜ), Jürg
Hammer (DRM), Walter Hofmann
(Brandenberger+Ruosch), İ. Kayakıran (AİGM),
Ruşen Keleş (Ankara Üniversitesi), S. Kök
(AİGM), M. Dinçer Köksal (DRM), Oliver
Korup (SLF), Frederick Krimgold (DRM, VT),
H. Kunreuther (UP), Aslı Kuruluş (İTÜ), Jan
Laue (ETHZ-IGT), Pierino Lestuzzi (EPFL-IS),
George G. Mader (Spangle Associates), Alberto
Marcellini (CNR-IDPA, Milan), Robert Meli
(Meksika Ulusal Üniversitesi), E. Nebioğlu
(AİGM), Heinrich Neukomm (İsviçre Federal
Teknoloji Enstitüleri Yönetim Kurulu Üyesi),
Akın Önalp (SAÜ), K. Özener (AİGM), Rocco
Panduri (Studer Mühendislik), Karin Şeşetyan
(BÜ-KRDAE), Bilge Siyahi (BÜ-KRDAE),
Sarah Springman (ETHZ-IGT), Franz Stössel
(SDC), Jost Studer (Studer Mühendislik),
Mustafa Taymaz (AİGM), M. K. Tüfekçi
(AİGM), Natasha Udu-gama (DRM), Robert
Whitman (MIT, Massachusetts Teknoloji
Enstitüsü), S. Yağcı (AİGM), A. Yakut (ODTÜ),
Susumu Yasuda (Tokyo Denki Üniversitesi), U.
Yazgan (ODTÜ), T. Yılmaz (ODTÜ).
Atıf: Afet Risk Yönetimi Dünya Enstitüsü, 2004:
Belediyeler için Mikrobölgeleme. Genişletilmiş
Özet.
www.DRMonline.net
Ocak 2004

H. Akman (BÜ-KRDAE), Walter J. Ammann

(SLF), Atilla Ansal (BÜ-KRDAE), Sami Arsoy
(SAÜ), Marc Badoux (EPFL), Sadık Bakır
(ODTÜ), Murat Balamir (ODTÜ), Pierre-Yves
Bard (Grenoble Üniversitesi), Jonathan Bray
(Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley), Juliane
Büchheister (ETHZ-IGT), K. Önder Çetin
(ODTÜ), Andreas Christen (ETHZ-IG), Barbara
Dätwyler (SDC), A. Demir (AİGM), S. Demir
(AİGM) Ekrem Demirbaş (geçmişte AİGM
günümüzde TAUGM), Mine Demircioğlu (BÜ-
KRDAE), M. E. Durgun (AİGM), Muzaffer
Elmas (SAÜ), Mustafa Erdik (BÜ-KRDAE),
Ayfer Erken (İTÜ), Donat Fäh (ETHZ-IG),
Yasin Fahjan (BÜ-KRDAE), Liam Finn
(Kagawa Üniversitesi), Domenico Giardini
(ETHZ-IG), Oktay Gökçe (AİGM), Christian
Önsöz

17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi, depremlerin toplum ve ekonomi üzerinde meydana

getirebileceği yıkıcı etkileri açığa çıkarmıştır. Bu deprem sonrasındaki olumsuz etkilerin ardından
Afet İşleri Genel Müdürlüğü Türkiye’deki deprem riskini azaltmak amacı ile çeşitli girişimlerde
bulunmuştur.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü (AİGM) “Deprem Risklerini Azaltmak
için Mikrobölgeleme” (MERM) adı verilen çalışmaya başlamıştır.

Afet Risk Yönetimi Dünya Enstitüsü (DRM), İsviçre Federal Dış İlişkiler Dairesi, İsviçre
Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı’nın (SDC) mali desteği ile bu projeyi yürütmüştür.

Projenin tasarlanmasına 1999 yılının Eylül ayında başlanmış ve proje Mart 2002-Şubat 2004
tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.

Bu çalışma sonucunda, “Belediyeler için Sismik Mikrobölgeleme” genel başlığı altında aşağıdaki
proje belgeleri oluşturulmuştur: (1) Genişletilmiş Özet; (2) Sismik Mikrobölgeleme El Kitabı; ve,
(3) Örnek Uygulamalar, Bilimsel Son Durum Raporu ve Sürdürülebilir Uygulama için Yardımcı
Bilgiler Raporunu içeren Kaynak Bilgiler.

DRM, MERM Projesini Türkiye’den ve uluslararası katkılarla gerçekleştirmiştir:

Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (BÜ-KRDAE),

İstanbul; Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ankara; Sakarya Üniversitesi (SAÜ), Adapazarı;
İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Zürih, Geoteknik Mühendisliği Enstitüsü (ETHZ-IGT); İsviçre
Federal Teknoloji Enstitüsü Zürih, Jeofizik Enstitüsü (ETHZ-IG); İsviçre Federal Teknoloji
Enstitüsü Lozan, Yapı Enstitüsü (EPFL-IS); İsviçre Federal Kar ve Çığ Araştırmaları Enstitüsü
(SLF), Davos; Studer Mühendislik, Zürih; Virginia Teknoloji Enstitüsü ve Eyalet Üniversitesi
(VT), Mimarlık ve Şehir Çalışmaları Koleji; Pennsylvania Üniversitesi (UP), Wharton Okulu -
Risk Yönetimi ve Karar İşlemleri Merkezi.

“Genişletilmiş Özet” olarak isimlendirilen bu belgede, projenin takdimi yapılmakta ve bütün

çalışmanın bölümlerine ait mevcut çalışmaların özeti verilmektedir. Bunların yanısıra, çalışmaya
katılarak farklı faaliyetlerde görev alan kurum ve kişiler ile ilgili genel bilgilerde bu belgede
belirtilmiştir.
Teşekkür

Yerel ve idari yetkililer ile uluslararası üne sahip üniversitelerin farklı bölümlerini içeren, birbiri ile
sıkı olarak bağlantılı çalışmaları kapsayan bu boyutlardaki bir proje, ancak bütün katılımcı
grupların özverili desteği ile gerçekleştirilebilir. Bu konuda aşağıdaki kurum ve kişilere özel olarak
teşekkür edilmelidir:

- Afet İşleri Genel Müdürlüğü (AİGM) Genel Müdürü Dr. Mustafa Taymaz’a, eski
Genel Müdür Yardımcısı Ekrem Demirbaş’a, Oktay Gökçe’ye ve projenin gelişiminde
ve uygulanmasındaki işbirliğinden dolayı AİGM personeline.
- Projeyi mali olarak desteklediği ve gelecek uygulamalardaki ihtiyaçları karşılamak
amacı ile projenin kalıcılığının geliştirilmesine yönelik değerli katkıları için İsviçre
Federal Dış İlişkiler Dairesi, İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı’na (SDC), özellikle
Bayan Barbara Dätwyler ve Dr. Franz Stössel’e.
- Proje gruplarına yardım ve desteklerinden dolayı Kocaeli ve Sakarya illeri valilerine ve
pilot çalışmaların yapıldığı belediyelerin yetkililerine.
- Projenin her aşamasındaki önemli çabalarından dolayı Sakarya Üniversitesi Rektörü
Prof. Mehmet Durman’a.
- El Kitabı ile ilgili değerlendirmeleri ile, en güncel araştırmaların sonuçlarına dayanan
bilimsel-son durum yöntemlerini içeren bir uluslararası standarda erişilmesini sağlayan
Teknik Danışma Kurulu üyelerine.
- Tanımlanan çalışmaların hazırlanmasında gösterdiği kararlılıktan dolayı proje
grubunun bütün üyelerine.
İçindekiler Sayfa

Önsöz
Teşekkür

1. Deprem Riskini Azaltmak için Temel İlkeler 1

2. Sismik Riski Azaltmak için Kamusal Yaptırımların Yasal Temeli 2
3. Arazi Kullanım ve Yapı Standartlarını Düzenlemede Belediye Yönetimlerinin
Sorumlulukları 4
4. Çalışmaların Amacı ve Kullanılması 5
5. Çalışmaların Özeti 6
5.1 Sismik Mikrobölgeleme El Kitabı 6
5.2 Kaynak Bilgiler 7
5.2.1 Örnek Uygulamalar 7
5.2.2 Bilimsel Son Durum 9
5.2.3 Sürdürülebilir Uygulama için Yardımcı Bilgiler Raporu 10
5.2.4 Deprem Kayıplarını Azaltmak Amacı ile Arazi Kullanım Yönetimi için
Maliyet-Yarar Analizi 12
5.2.5 Arazi Kullanım Yönetiminde Toplumsal Bilgi 12
5.2.6 Belediyeler için Eğitim 13
6. Proje Katılımcıları 14
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 1. Bölüm Sayfa 1
Ocak 2004

1. Deprem Riskini Azaltmak için Temel İlkeler

Depremlerdeki can ve mal kayıpları, temel olarak deprem etkilerinin
binalar ve altyapıda neden olduğu hasarların bir sonucudur. Bu kayıpları
azaltmak için iki temel yaklaşım:
1. Mümkünse, bina ve altyapı yerleşimi için yüksek derecede tehlike
olan alanlardan uzak durulması.
2. Binalar ve altyapının beklenen deprem yüklerine karşı koyacak
şekilde tasarlanarak inşa edilmesinin ve acil durum koşullarına
hazırlıklı olmasının sağlanması.
Güvenli yerleşim alanlarının aranması için ilk yaklaşım arazi kullanım
yönetimi ile ilişkilidir. Kentsel alanlarda sismik tehlikelerin şiddetine
göre göreceli olarak haritalanması, şehir plancılar, belediye yetkilileri ve
özel inşaat şirketleri için binalar ve altyapının inşa edileceği güvenli
alanların belirlenmesinde önemli bir yol gösterici olmakta ve aynı
zamanda piyasa kararlarının güvenli bir şekilde işleyebileceği genel bir
çerçeve oluşturmaktadır. Belediyelerin genişleyebileceği uygun gelişme
alanların belirlenmesi ve kentsel gelişimin göreceli olarak daha az
tehlikeli bölgelere yönlendirilmesi deprem kayıplarını ve güvenli inşaat
masraflarını azaltmada önemli bir faktör olabilir.
Deprem riskinin azaltılması için ikinci yaklaşım, binaların tekil olarak
tasarımı ve inşaatı ile ilgilidir. Türkiye Cumhuriyeti Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı tarafından yayınlanan “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar
Hakkında Yönetmelik” ile bina tasarımı ve inşaatı için gerekli standartlar
düzenlenmiştir. Yapılar için ilgili bina standartları, deprem bölgesi,
sahadaki zemin koşulları ve inşaat türüne göre tanımlanmaktadır.
Belediye bazında yapılan sismik mikrobölgeleme ve “Yapılar için
Deprem Yönetmeliği” birlikte, hem yer seçimi hem de tasarım açısından
kentsel gelişmenin güvenli olmasını sağlamaktadır. “Deprem
Yönetmeliği” son olarak 1997 yılında güncellenmiştir. Mevcut
standartlar, genel olarak yeterli bir güvenlik seviyesi sunmaktadır.
Deprem Riskinin Azaltılması için Mikrobölgeleme Projesi’nin amacı
belediye bazında yapılacak sismik mikrobölgeleme için temel ilkeleri
oluşturmaktır. Gelecekte deprem güvenliğini sağlamak için belediye
bazında yapılacak sismik mikrobölgeleme ve “Yapılar için Deprem
Yönetmeliği”, gelişme planlarının ve bina tasarım ve yapım yönteminin
oluşturulmasında beraberce göz önünde bulundurulmalıdır. Bu
yaklaşımların yeni kent planlamaları, gelişme ve inşaat aşamalarında
özenle uygulanması gereklidir. Bu yöntemlerin bilimsel ve mühendislik
temelleri, deprem hasarı üzerine uluslararası tecrübe ve kapsamlı
araştırmalara dayanmaktadır.
Bu bilimsel temele dayanan yöntemler, artık şehir plancıların, imar
üzerine çalışanların, tasarımcıların ve inşaat yapanların kullanımına
açıktır. Fakat bunların uygulanması ve kullanımı, belediye yetkililerince
öngörülmeli ve zorunlu tutulmalıdır. Bu standartların belediyeler
tarafından uygulanması ve zorunlu tutulması, Türkiye’de gelecekte
depreme bağlı can kayıpları ve hasarı azaltmak için en önemli öncelik
olmalıdır.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 2. Bölüm Sayfa 2
Ocak 2004

2. Sismik Riski Azaltmak için Kamusal Yaptırımların Yasal Temeli

Türkiye’de afet yönetimi için yasal altyapı iki kanunda ele alınmıştır:

1. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürütülen ve 1959

yılında yürürlüğe girmiş olan 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir
Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara
Dair Kanun (Afetler Kanunu), ve
2. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürütülen ve 1985
yılında yürürlüğe girmiş olan 3194 sayılı İmar Kanunu.

Tarihsel olarak Afetler Kanunu, afete karşı müdahale yönetimi, yardım ve

tekrar yapılaşmayı belirlemektedir. Burada önemle üzerinde durulan ana
noktalar, kriz yönetimi ve afetzedelere yardımın dağıtımı için kurumsal
sorumluluklardır. Bu kanunun afet etkilerini azaltma ile ilgili bileşeni,
“Afet Etkileri Altındaki Bölgelerdeki Binalar için Tasarım İlkeleri”nin
tanımlanması ve kent imar planlarının bir parçası olarak doğal afetlerden
kaynaklanan tehlikenin belirlenmesi ile temsil edilmiştir.

Afetler Kanunu, diğer konuların yanında, aşağıdaki konularla ilgili

düzenlemeleri de sağlamaktadır:
• Acil durum yardım ve faaliyetleri, ve yönetim talimatlarının
hazırlanması
• Afetlerin sosyal yaşam üzerindeki etkilerinin belirlenmesi için
temel ilkeler
• Afetzedelerin (yasal) haklarının belirlenmesi
• Kamu amaçları için inşa edilen binaların ödeme planlarında
afetzedelerin yapılacak indirimler
• Kalan binaların ve mülkün dağıtımı için ilkeler
• Afet etkileri altındaki alanlardaki binalar için tasarım ilkeleri
• Hasarlı mülkün kalıntılarının değerlendirilmesi için ilkeler

İmar Kanunu genellikle kent imar planlarının hazırlanması ile ilgili kural
ve yöntemleri belirlemekte özel binaların inşaatına ve kullanımına izin
vermektedir.

İmar Kanunu diğer konuların yanında, aşağıdaki konularla ilgili

düzenlemeleri de sağlamaktadır:
• Kentsel alanların üniform olarak geliştirilmesi
• İmar planlarının hazırlanması, uygulanması ve revizyonu
• Planlamanın zorunlu olmadığı alanların geliştirilmesi
• Yeni arazi düzenleme işlemleri
• Kent planlarını hazırlamak üzere seçilebilecek kişiler
• Topoğrafik haritaların hazırlamak üzere seçilebilecek kişiler
• Şehir plancıları, mimarlar ve mühendisler dışında kalan diğer
teknik personelin sorumlulukları ve görevleri
• Barınakların sağlanması
Belirlenen metropol belediyelerinin dışında, bütün belediyeler
Türkiye’deki tüm kentsel inşaatı düzenleyen “İmar Gelişme
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 2. Bölüm Sayfa 3
Ocak 2004

Yönetmeliği”ne tabidir.
Gelişme Kanunu’nun özel olarak afet risk yönetimine veya afet risklerinin
azaltılmasına yönelik olmadığının bilinmesi önemlidir. Deprem
risklerinin azaltılması için en etkili ve en ekonomik imkanlar, planlama,
geliştirme, tasarım ve inşaat aşamalarında ortaya çıkmaktadır. Mevcut
durumda Afet ve İmar Kanunları ile getirilen düzenlemeler, deprem
güvenliği konusuna yeterince değinmemektedir.

Belediyeler için afet yönetiminde bir üçüncü yasal temel, 1930 yılında
yürürlüğe giren ve İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülen 1580 sayılı
Belediyeler Kanunu’dur. Belediyeler Kanunu, yerleşimlerin yönetimi ve
vatandaşların temel ihtiyaçlarını sağlamak için belediyelerin
sorumluluklarını tanımlamaktadır.

Belediyeler Kanunu, diğer konuların yanısıra, aşağıdaki konularla ilgili

düzenlemeleri de kapsar :
• Belediye sınırlarının genişletilmesi için işlemler
• İnşaat kontrol gücü ve bina tamiri için izinlerin verilmesi
• İzinsiz gelişmenin kontrolü ve tehlikeli binaların yıkılması
• Merkezi yönetim ile halk sağlığını etkileyen konularda işbirliği
• Yeterli eğitimi görmüş teknik personelin istihdamı için
belediyenin yükümlülükleri
• Belediyelerin gelişmesi için kanun ve yasal düzenlemelerin
uygulanması

Mevcut kanun, afet tehlikelerinin belirlenmesi ve haritalanması ve tehlike

bilgilerinin kent imar planlarında belirtilmesi için yasal altyapıyı
sağlamaktadır. Arazi kullanım yönetimi için resmi olanaklar sınırlı
olmakla beraber, kentsel gelişme sürecinde riskin azaltılmasına yönelik,
deprem tehlikesiyle ilgili bulguların sismik mikrobölgeleme biçiminde
efektif olarak tanımlanabilmesi için kritik seçenekler bulunmaktadır.

Bu konuda daha ileri bir gelişme, 2001 yılında çıkarılan 4708 sayılı Yapı
Denetim Kanunu olmuştur.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 3. Bölüm Sayfa 4
Ocak 2004

3. Arazi Kullanım ve Yapı Standartlarını Düzenlemede Belediye

Yönetimlerinin Sorumlulukları
Afet Kanunu ve İmar Kanunu, merkezi yönetimin bakanlıklarına önemli
sorumluluklar yüklemekle beraber, 1985 yılında çıkarılan İmar
Kanunu’nun merkezi otoritenin yetkilerini azaltıcı hükümlerine göre,
arazi kullanımı ve bina düzenlemelerinde başlıca sorumluluk
belediyelerdedir. İmar Kanunu, gelişim (imar) planlarının belediye ve il
idareleri tarafından hazırlanmasını şart koşmaktadır. Belediyeler, kent
imar planlarını sınırlı teknik yardım veya merkezi yetkililerin incelemesi
ile geliştirmelidir. Kalifiye danışmanlar veya belediyenin teknik
personeli kentsel imar planlarını geliştirmelidir. ‘İmar Planlarının
Hazırlık, Yürütme ve Tadilatı’ ile ilgili yasal düzenlemede açıklandığı
üzere, bu planlar aşağıdaki noktalara değinmelidir:
• Daha yüksek seviyedeki plan kararları ile tutarlılık
• Doğal kısıtlamaların göz önüne alınması
• Sosyo-ekonomik uygulanabilirlik
• Arazi kullanım kararları ile uyumluluk
• Planın yapılabilirliği (fizibilitesi)
• Planın uygulanabilirliği

Güvenli gelişime (imara) rehberlik edecek sismik mikrobölgeleme için

standartlar ve güvenli inşaat için bina deprem yönetmelikleri “Afet
Bölgelerindeki Binalar için Tasarım İlkeleri” adlı yasal düzenleme
kapsamında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından geliştirilmekle
beraber, bu standartların uygulamada kullanılmasının uygulanması ve
zorunlu tutulması belediyelerin sorumluluğudur.

Bu standartların uygulanabilmesi için;

• Planlama ve inşaat bölümlerinde plan incelemesi ve denetimi için
uygun eğitime ve vasfa sahip teknik personel,
• Harita ve plan malzemelerinin saklanması ve kullanımı için
uygun tesisler ve ekipman,
• Kurallara uymayan yapıların yıkılması için yaptırım yetkisi ve
idari ve politik destek.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 4. Bölüm Sayfa 5
Ocak 2004

4. Çalışmaların Amacı ve Kullanılması

Bu çalışma, bugün için üzerinde durulmayan bir konu olan, Türkiye’ye
özel koşullar için geliştirilen sismik mikrobölgeleme yöntemini ve bu
yöntemin belediyelerin idari yapısı altında uygulanmasını anlatmaktadır.

Bu çalışmanın amacı, belediyelere mikrobölgeleme çalışmalarının

planlaması, yönetilmesi ve sonuçlarının arazi kullanımına yönelik
uygulanmasında rehberlik etmektir. Aynı zamanda, bu çalışma
Türkiye’deki mikrobölgeleme uygulamaları için bilimsel tabana dayanan
bir asgari kalite standardının oluşmasına da katkıda bulunmaktadır.
Belediyeler mikrobölgeleme çalışmaları yapmak için genel olarak bir
şirketi görevlendirmekte veya merkezi yetkililer tarafından yürütülen ihale
işlemlere katılmaktadır. El kitabı, bu işlerin yapılması için gerekli teknik
yöntemi ve asgari koşulları açıklamaktadır.

Tüm çalışma üç bölümden oluşmaktadır:

- Genişletilmiş Özet: Bu çalışmadır.

- Sismik Mikrobölgeleme El Kitabı: Bu çalışma üç ana bölümden

oluşmaktadır:
ƒ 1. Bölüm’de, terimlerin açıklamaları verilmekte ve genel yöntem
açıklanmaktadır.
ƒ 2. Bölüm mikrobölgeleme çalışmalarını yapmak üzere
görevlendirilmiş kuruluşlara yöneliktir. Bu bölümde, teknik
konularla ilgili ana hususlar ve mikrobölgelemeyi etkin bir şekilde
uygulayabilmek için öneriler verilmektedir.
ƒ 3. Bölüm’de mikrobölgeleme çalışmaları için yetki veren
belediyelerin görev ve sorumlulukları ile bu çalışmaların
sonuçlarının arazi kullanım kararlarında gözönüne alınması
anlatılmaktadır.

- Kaynak Bilgiler: Konu ile ilgili ek destek bilgiler ve mikrobölgeleme

çalışması için pratik örnekler vermek amacı ile derlenen belgelerden
oluşmaktadır. Kaynak bilgiler aşağıdaki bölümleri içermektedir:
ƒ Örnek uygulamalar: Yöntemi denemek için iki örnek uygulama
yapılmıştır.
ƒ Bilimsel son durum raporu: Uygulamada gelinen en son durum
hakkında kapsamlı bir değerlendirme vermektedir.
ƒ Sürdürülebilir uygulama için yardımcı bilgiler: Arazi kullanım
kararları için yasal temelin gözden geçirilmesini, arazi
kullanımında yasal düzenlemelerin uygulanmasının analizini,
arazi kullanım yönetimini güçlendirmek için önerileri, arazi
kullanım kararları ile ilgili halk bilgisi örneklerini ve belediyeler
için bir eğitim programını içermektedir.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 6
Ocak 2004

5. Çalışmaların Özeti

5.1 Sismik Mikrobölgeleme El Kitabı

1. Bölüm Bu bölüm mikrobölgeleme çalışması yapılırken izlenmesi önerilen genel

yöntemin bir değerlendirmesini vermektedir. Bunun ötesinde, bu bölüm
altında deprem mühendisliğindeki önemli terimlerin açıklamaları ve
Türkiye’de dikkate alınması gereken başlıca deprem etkilerinin son
depremlerden hasar örnekleri gösterilerek anlatımı yapılmaktadır.

2. Bölüm Bu belgenin ana bölümü esas olarak mikrobölgeleme çalışması yapacak

kuruluşlara yöneliktir. Burada görev verilen kuruluşların başlıca
sorumluluklarının genel bir özeti verilmiştir.

Mikrobölgeleme işleminin bütün adımları, özellikle veri toplama

işlemlerine karşı gelen asgari ön şartlar vurgulanarak anlatılmıştır.
Önerilen veri toplama yöntemlerinin avantajlarına ve dezavantajlarına
işaret eden ayrıntılı yorumlar yapılmıştır. Tavsiye edilen yöntemler için
detaylı açıklamalar ve öneriler Ekler bölümünde bulunabilir.

Mikrobölgeleme haritalarının oluşturulması için bütün işlemler, toplanan

verilerden başlayarak açıklanmıştır. Göz önüne alınan bütün deprem
etkileri için bölge sınıflandırma kriterleri (genellikle her deprem etkisi
için üç bölge) verilmiştir. Bu bilgi ile, doğrudan ham verilere dayanan
sonuçların bağımsız olarak kontrol edilmesi de sağlanarak
mikrobölgeleme haritalarının oluşturulması mümkündür. El kitabında
tavsiye edilen ve açıklanan mikrobölgeleme raporu yapısı, sorumlu
kurumun incelemesi ve onayı için bir temel teşkil etmektedir.

İlave olarak, özellikle bölge ilişkili yapı yönetmeliklerinin geliştirilmesi

ile hayati önem taşıyan altyapının hasar görebilirliğinin azaltılması ve
müdahale güçlerinin kapasitesinin belirlenmesi için mikrobölgeleme
haritalarının kullanımına yönelik öneriler getirilmiştir. Bir deprem
sonrası, deprem hasarlarının belirlenmesi için resmi bir yöntemin yanında
Avrupa Makro Sismik Ölçeği (EMS-98)’de sunulmuştur.

3. Bölüm Bu bölümde, belediye arazi kullanım kararlarının uygulanması için yol

gösterici bilgiler sunmaktadır. Bu bilgiler doğrudan belediye yetkilileri
ve planlamacılarına yöneliktir. Arazi kullanım kararları ve deprem
güvenliği ile ilgili yapı yönetmeliklerinin uygulanması için ana
sorumluluk belediyelere verilmiştir. Deprem riskini azaltmak için arazi
kullanım kararlarında ve yapı standartlarıda mevcut bilimsel bilginin
kullanılması gelecekteki deprem afetlerinin önlenmesi ve azaltılması için
en iyi umuttur.

Uygulama işlemi, arazi kullanım kararları için yasal altyapı ve deprem

güvenliği için belediye arazi kullanım kararlarının dayandığı temel
noktalar sunulmuş ve arazi kullanımı ve fiziksel gelişim sistemi
incelenmiştir. Mikrobölgeleme işleminin yönetimi için, merkezi hükümet
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 7
Ocak 2004

yetkilileri ile bu sorumluluğun paylaşılabileceği de göz önüne alınarak,

yol gösterici bilgiler verilmiştir. Sismik mikrobölgeleme haritalarının
kentsel imar planlarında ve belediye seviyesinde deprem güvenliğinin
kontrolünde uygulanması ile ilgili özel yol gösterici bilgiler verilmiştir.
Göreceli deprem tehlikesi haritalarının oluşturulması için temel ilkeler
sunulmuş ve mikrobölgelemenin özel planlama ve imar kararlarında
uygulanması açıklanmıştır.

Sonuç olarak, arazi kullanım kararlarının oluşturulması ve uygulanması

ile ilgili konulara değinilmiştir. Sismik mikrobölgeleme ve arazi
kullanım kararları planlamasının etkinliği tamamen izlenen yaklaşıma ve
bölgelere göre tanımlanan imar kurallarının uygulanmasındaki etkinliğine
bağlıdır.

5.2 Kaynak Bilgiler

5.2.1 Örnek Uygulamalar

İçerik Örnek uygulamalar iki farklı konu bazında yapılmıştır:

- Araştırma Çalışma Grubunun örnek çalışması.

- Sürdürülebilir Uygulama Grubunun örnek çalışması.

Örnek Uygulamalar Örnek mikrobölgeleme çalışmaları, Mikrobölgeleme El Kitabı’nda

Araştırma Çalışma Grubu önerilen mikrobölgeleme yönteminin uygulanabilirliğini göstermek ve
denemek amacı ile iki pilot bölgede gerçekleştirilmiştir: (1) Adapazarı,
(2) Gölcük, İhsaniye ve Değirmedere.

Pilot bölgelerdeki mikrobölgeleme çalışmaları, Türkiye’den Boğaziçi,

Orta Doğu Teknik ve Sakarya Üniversiteleri ve Afet İşleri Genel
Müdürlüğü (AİGM); İsviçre’den Federal Teknoloji Enstitüsü Zürih’den
Geoteknik Mühendisliği ve Jeofizik Enstitüleri, Federal Teknoloji
Enstitüsü, Lozan’dan Yapı Mühendisliği Enstitüsü, Studer Mühendislik
ve Afet Risk Yönetimi Dünya Enstitüsü kuruluşlarından araştırmacıların
katılımı ile yapılmıştır.

Mikrobölgeleme çalışmaları ile ilgili faaliyetler, bir kısmı eş zamanlı,

bir kısmı ardışık olan toplam yedi aşamada yürütülmüştür. İlk aşama,
farklı amaçlar için önceden toplanan mevcut jeolojik ve geoteknik
verilerin derlenmesini içermiştir. Mevcut verilerin önemli bir bölümü
Sakarya Üniversitesi tarafından sağlanmıştır. Aynı zamanda, mevcut
verilere ek olarak sınırlı sayıda ilave yeraltı araştırmaları da yapılmıştır.
İkinci grup verileri, Afet İşleri Genel Müdürlüğü sağlamıştır. Bu veriler,
İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Geoteknik Mühendisliği Enstitüsü
tarafından analiz edilerek değerlendirilmiştir. Mevcut olan geoteknik
verilerin tümü önceden mutabık kalındığı üzere Afet İşleri Genel
Müdürlüğü tarafından GIS formatına çevrilmiştir.
Çalışmanın ikinci aşaması, mikrobölgeleme çalışması için deprem
tehlikesinin değerlendirilmesidir. Bu aşamada, her iki pilot çalışma
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 8
Ocak 2004

bölgesi de yaklaşık 500m x 500m hücrelere bölünerek her hücre için

deprem tehlike parametreleri değerlendirilmiştir. Bölgede yakın
zamanda çok şiddetli bir deprem olması nedeni ile iki tür değerlendirme
yapılmıştır. İlk değerlendirme, Poisson modeline göre 50 yıl için %10
aşılma olasılığına karşı gelen tehlike parametrelerinin tahminidir. İkinci
değerlendirme ise, tehlike parametrelerinin 1999 yılındaki son
depremleri de hesaba katarak zamana bağlı yenileme olasılık modeline
göre tahminidir. Mikrobölgeleme çalışmasının başlıca amacının arazi
kullanımı ve şehir planlamasına yönelik olması nedeni ile, istenen
deprem tehlike parametrelerinin Poisson modeli esas alınarak 100 yıl
dönüşüm periyodu için hesaplanmasına karar verilmiştir. Bu değer,
yaklaşık olarak 50 yıl için %40 aşılma olasılığına karşı gelmektedir. Bu
üçüncü değerlendirme yöntemi pilot bölgelerdeki örnek mikrobölgeleme
çalışmaları için bölgesel tehlike parametrelerinin tahmininde
kullanılacak yöntem olarak benimsenmiştir.

Çalışmanın üçüncü aşaması pilot bölgelerde mikrotremor ölçümlerinin

yapılmasını ve bunlardan elde edilen sonuçların değerlendirilmesini
içermektedir.

Çalışmanın dördüncü aşaması, farklı parametrelere göre mikrobölgeleme

yapmak için gerekli parametrelerin belirlenmesi amacı ile mevcut
geoteknik verilerin değerlendirilmesi ve analizidir. Bu amaçla her nokta
için temsili zemin profilleri ve saha koşulları belirlenmiştir. Her hücre
noktası için sismik tehlike çalışmasından üretilmiş yapay deprem
kayıtları kullanılarak saha davranış analizleri yapılmıştır. Fakat,
Mikrobölgeleme El Kitabı’nda her hücre noktası için en az iki üretilmiş
yapay deprem kaydının kullanılması önerilmekle beraber, zaman
sınırlamaları nedeni ile saha davranış analizlerinde sadece bir tane
üretilmiş yapay deprem kaydı kullanılmıştır.

Beşinci aşama, sıvılaşma olasılığının ve şev kayması tehlikesinin

çalışmanın dördüncü aşamasında elde edilen sonuçlara göre
değerlendirilmesidir. Benimsenen işlemler ve bulunan sonuçlar detaylı
olarak açıklanmıştır.

Altıncı aşama, pilot bölgeler için sonuçların önceki aşamalarda elde

edilen bulgular göz önüne alınarak haritalanmasıdır. Her iki pilot
bölgede hesaplanan parametrelerin değişimini değerlendirmek için bir
GIS haritalama işlemi benimsenmiştir.

Son aşama, zemin büyütmesi, sıvılaşma olasılığı ve şev kayması

tehlikesine göre yapılan mikrobölgeleme çalışmalardan elde edilen
bulguların son değerlendirmesini içermektedir.

Standart bir mikrobölgeleme çalışmasının kapsamı dışında kabul

edilmekle beraber, bölgede iki önemli depremin meydana gelmesi
nedeni ile, elde edilen mikrobölgeleme ile karşılaştırma amacıyla bu
depremler sonrasında karşılaşılan hasarı değerlendirmek ve belirlemek
için bir deneme yapılmıştır. Hasar verileri, 1999 depremlerinden sonra
bölgede yapılan farklı çalışmalardan alınmıştır.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 9
Ocak 2004

Örnek Uygulamalar Sürdürülebilir Uygulama Çalışma Grubunun örnek çalışmasında ilk

Sürdürülebilir Uygulama olarak Adapazarı ve Değirmendere Belediyeleri hakkında genel bilgi
Çalışma Grubu
verilmiştir. Yerel idarenin görev ve sorumluluklarının açıklanmasından
sonra, Değirmendere’deki mevcut durum nüfus artışı ve planlama
geçmişini de içerecek şekilde örneklerle gösterilmiştir.

17 Ağustos 1999 depremi ile meydana gelen hasarın incelenmesinden

sonra, bu deprem sonrasında karşılaşılan idari problemler ele alınmış ve
Değirmendere için imar uygulama planı sunulmuştur.

5.2.2 Bilimsel Son Durum

Özet DRM-MERM Projesinde Bilimsel Son Durum Raporu, Türkiye’deki

bölgeleme yöntemini iyileştirmek amacıyla Sismik Mikrobölgeleme El
Kitabının temel çerçevesini tanımlanamak üzere hazırlanmıştır. Bu
nedenle, mevcut yayınların incelenmesi, Türkiye’de uygulamadaki son
durum dikkate alınarak yapılmıştır. Eksiksiz bir inceleme için önemli
ölçüde bir çaba gösterilmesine rağmen, konunun çok disiplinli doğası ve
konu üzerinde çok yüksek sayıda yayın olması nedeni ile sismik
mikrobölgeleme ve ilgili disiplinler üzerine bütün mevcut yayınların
incelendiğini iddia etmek gerçekçi olmayacaktır.

Mevcut yayınların incelenmesindeki amaç; yerel zemin koşullarının

tanımlanması, sismik tehlikenin belirlenmesi, zemin yüzeyindeki yer
hareketi özelliklerinin tahmini, sıvılaşma olasılığının ve şev kayması
tehlikesinin belirlenmesi olmak üzere beş farklı aşamadan oluştuğu kabul
edilebilecek sismik mikrobölgelemede, bilimsel ve uygulamadaki son
durumu özetlemektir. Mevcut yayınlar incelenirken her aşama tek başına
ve işlemin tanımlanması ve açıklanması, ilgili ve ihtiyaç duyulan veri
tabanlarının derlenmesi, elde edilen veri tabanlarının analizi ve
yorumlanması başlıkları altında birbirini izleyen ardışık evreler halinde
ele alınmıştır. Mevcut yayınlarda karşılaşılan araştırmalar ve öneriler,
Türkiye’deki bilim insanlarını ve mühendisleri sismik
mikrobölgelemenin bütün aşamaları hakkında bilgilendirmek üzere
değerlendirilmiştir. Bu nedenle, sismik mikrobölgeleme bileşenlerinin
herbirinde ve hepsinde izlenmesi gereken ardışık adımlar şu şekilde
düşünülebilir: deprem sırasındaki yer hareketinin sayısal olarak
tanımlanması, gerekli jeolojik ve geoteknik yerel saha koşullarının
belirlenmesi, eldeki verilerin analizi ve elde edilen sonuçların
mühendislik yorumu. Bu aşamalarla ilgili bulgu ve öneriler, okuyucunun
tüm süreci anlaması için kısaca değerlendirilecektir.

Raporun son bölümünde, okuyuculara sismik mikrobölgeleme süreci

hakkında kapsamlı bir görüş sunabilmek amacıyla dünyanın farklı
bölgelerinde yapılan bazı sismik mikrobölgeleme uygulamalarından
örnekler anlatılmıştır.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 10
Ocak 2004

5.2.3 Sürdürülebilir Uygulama için Yardımcı Bilgiler Raporu

İçerik Yardımcı Bilgiler Raporu üç ayrı bölümden oluşmaktadır:

- Arazi Kullanımı için Yasal Altyapı’nın incelenmesi

- Arazi Kullanım Düzenlemeleri Uygulamalarının Analizi
- Arazi Kullanım Yönetimini Güçlendirmek için Öneriler

Bu üç bölümün içeriği aşağıda özetlenmiştir.

Arazi Kullanım Yönetimi Sismik mikrobölgelemenin deprem kayıplarını azaltmaya katkıda

için Yasal Altyapının bulunabilmesi için, elde edilen sonuçlar belediye arazi kullanım
İncelenmesi
yönetiminde uygulanmalıdır. Belediyenin kamu ve özel arazi kullanımını
halk güvenliği için yönetme yetkisi anayasa ve yasal sistemden
gelmektedir. Mikrobölgeleme haritalarının oluşturulması, bilimsel veri
toplama ve analizlere dayanmakla beraber, mikrobölgelemenin
uygulanması imar ve arazi kullanımını düzenleyen kanunların
uygulanmasına bağlıdır. Arazi kullanım yönetiminde kullanışlı olacak
son mikrobölgeleme haritalarının oluşturulması için, idari düzenleme
sürecinin potansiyel ve sınırlarını tam olarak anlamak gereklidir. Bu, idari
düzenleme ve denetleme uygulamalarını düzenleyen kuralları içerecektir.
Bu bölüm, tüm yerel uygulamalara dayanak oluşturması ve sistemin
kuvvetli ve güçlü olduğu noktaların belirlenmesi için halihazırdaki ulusal
arazi kullanım yönetim sisteminin bir anlatımını içermektedir. Bu
bölümde, arazi kullanım yaklaşımlarındaki son gelişmeler ve sismik
mikrobölgelemenin arazi kullanım yönetimi uygulaması ile birleştirilmesi
için olanaklar da incelenmektedir.

Ayrıca, 1999 depremlerinden sonra arazi kullanım yönetiminde yapılan

değişiklikler incelenmiş ve kritik konular tanımlanmıştır. Belediye imar
ve arazi kullanım yönetiminde makro-çerçevede yapılabilecek
iyileştirmelere yönelik görüş belirtilmiştir.

Arazi Kullanım Sismik mikrobölgeleme haritalarının deprem risklerini azaltmak için

Düzenlemeleri kullanılacağı genel durumu anlamak için, Adapazarı ve Değirmendere’de
Uygulamalarının Analizi
belediye seviyesinde mevcut arazi kullanım düzenlemeleri
uygulanmasının analizi yapılmıştır. Bu bölümde, idari yapı ve denetleme
güçleri ile belediye seviyesindeki arazi kullanım yönetiminin uygulanması
anlatılmaktadır. Aynı zamanda, belediye yetkilileri ile hükümet ve
merkezi idare yetkilileri arasındaki ilişkiler üzerine görüşlerde verilmiştir.
Bu bölümde, arazi kullanım yönetimi uygulamasının yaptırım gücü ve
yöntemi, belediye kent planlamasında profesyonel ve teknik personel
kapasitesi ile belediye kent planlama ve yapı denetim birimlerinin
etkinlikleri incelenmektedir. Bu bölümde planlama kararlarının
iyileştirilmesinde sismik mikrobölgelemenin içerdiği olanaklara da
değinilmiştir.

Örnek uygulama olarak seçilen Adapazarı ve Değirmendere belediyeleri

için arazi kullanım planlamalarında belediyelerin idari yükümlülükleri ve
uygulama çalışmaları anlatılmıştır.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 11
Ocak 2004

Arazi Kullanım Bu bölüm, sismik mikrobölgeleme sürecinde açıklanan doğal hasar

Yönetimini görebilirliklerin belirlenmesini kapsamaktadır. Aynı zamanda, gelecekte
Güçlendirmek için
Öneriler deprem hasar görebilirliğini en aza indirmek için gerekli yöntemler, ön
koşullar ve öneriler de açıklanmaktadır. Bu bölüm :
• Mikrobölgeleme bulgularının arazi kullanım yönetimi ve
planlama süreçlerine dahil etmek için yöntemler,
• Riskleri düşürmek ve daha yüksek seviyede güvenlik sağlamak
için arazi kullanım yönetimini düzenleyici sistemleri iyileştirmek
için öneriler,
• Kentsel hasar görebilirliği azaltmak için yöntemler ve bunların
sürdürülebilir uygulamalarını,
• Arazi kullanımın düzenleme süreçlerinde önerilen sistemin
parçaları için açıklayıcı maliyet-yarar analizlerini,
• Süregelen uygulamanın gücünü arttırıcı önerilerin ve etkenlerin
sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesini
kapsamaktadır.

Tanımlanan yüksek tehlike bölgelerinde uygun arazi kullanımını ve

etkilenebilirliği belirlemede sismik mikrobölgelemenin uygun yapı
standartları ile beraber etkin bir şekilde uygulanması gelecekteki deprem
kayıplarını azaltmak için bir çözüm yoludur.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 12
Ocak 2004

5.2.4 Deprem Kayıplarını Azaltmak Amacı ile Arazi Kullanım Yönetimi için Maliyet-Yarar
Analizi

Özet Bu analizin amacı, deprem kayıplarını azaltmada arazi kullanım

yönetiminin faydasını göstermektir. Açıklayıcı bir uygulama, hangi
koşullar altında uzun dönemde deprem kayıplarını azaltması ile birlikte
kontrollu bir gelişmenin net kazancının, daha fazla deprem kayıpları ile
birlikte kontrolsuz gelişmenin net kazancından daha yüksek olduğunu
gösterebilir.
Belirli bir düzenleyici yaklaşım ile ilgili maliyet ve yararların
belirlenmesi, eldeki uygulama ile ilgili özel etkenlerin dikkatle
değerlendirilmesini gerektirir. Bu nedenle buradaki yöntem, yerel
uzmanların en iyi tahminlerini esas alan başlıca etkenlerin temsili
değerler ile gösterilmiştir. Deprem kayıplarının azaltılmasının maliyeti ve
yararlarının hesaplanmasındaki kritik değişkenler: ilgilenilen bölgeyi
etkileyecek yıkıcı depremlerin meydana gelme olasılığı, yıkıcı depreme
karşı gelen hasar ve yaralanmaların olasılığı, hasarları azaltıcı önlemlerin
maliyeti, hasarları azaltıcı önlemlerin tahmin edilen etkinliği, dikkate
alınan zaman aralığının belirlenmesi ve analiz yapılacak zaman aralığı
için bununla ilgili uygun indirim oranıdır. Burada sunulan yöntem
kullanılarak bu değişkenler herhangi bir belediyenin gerçek durumuna
karşı gelen değerleri belirlemek için ayarlanabilir.
Açıklayıcı örnek, toplu olarak ve özel yatırımcılar için arazi kullanım
yönetiminin kayıpları azaltmadaki elde edilebilir yararını göstermektedir.
Her yatırımcı aynı oranda kazanç sağlamayabilir. Bu nedenle, kamu ve
özel kazançlarının dengesinin incelenmesi ve adil bir yaklaşım yapılması
önemlidir.

5.2.5 Arazi Kullanım Yönetiminde Toplumsal Bilgi

Özet Deprem güvenliği için başarılı bir arazi kullanım yönetimi, sonuçta
toplumun konuyu anlamasına ve desteğine bağlıdır. Halkın deprem
tehlikelerinden ve gelecekteki kayıpları azaltmak için alınması gereken
önlemlerden haberdar olması, bilgili tüketiciler ve bilgili vatandaşlar
sağlamak açısından gereklidir. Sismik mikrobölgelemenin bilimsel
altyapısının anlaşılması ve kayıpların azaltılması için önlemlerin maliyet
yarar analizi bilinçli tartışma ve kararlar için bir temel oluşturur. Bu
rapor aşağıdakileri içermektedir:
• Sismik Mikrobölgeleme ve Deprem Güvenliği için Arazi
Kullanım Yönetimi üzerine bir broşür örneği.
• Deprem Güvenliği için Sismik Mikrobölgeleme’yi gösteren
açıklayıcı uygun bir metnin bulunduğu bir poster örneği.
• MERM projesi ve Deprem Güvenliği için Sismik
Mikrobölgeleme’nin önemi ile ilgili bir gazete yazısı örneği.
• Sismik Mikrobölgeleme ve Deprem Güvenliği için Arazi
Kullanım Yönetimi üzerine televizyonda sunulmak üzere bir
senaryo örneği.
Uygun kamu ve özel imar kontrolü ve arazi kullanım yönetimini garanti
altına almak için deprem risklerinin azaltılmasına halk desteği çok
önemlidir. Deprem risk yönetimi, herkes için uzun vadeli bir
sorumluluktur.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 5. Bölüm Sayfa 13
Ocak 2004

5.2.6 Belediyeler için Eğitim

Özet Mikrobölgeleme el kitabının geliştirilmesinin ardından, belediyenin

başlıca arazi kullanım yönetimi fonksiyonlarına sismik
mikrobölgelemenin uygun bir şekilde uygulanması için
belediyelerdeki planlama personeline gerekli eğitimin verilmesi
şarttır. Bu rapor, sismik mikrobölgelemenin belediye seviyesinde
uygulanmasında seminerler ve brifingler yapmak için (yazılı ve
görsel) malzemelerin hazırlanmasını içermektedir.

Eğitim planı aşağıdakileri içermektedir:

- Eğitilebilecek insan gücünün belirlenmesi, ve
- Hedef grupların eğitimi için yöntemlerin ve malzemenin
geliştirilmesi.

Yazılı ve görsel malzeme aşağıdakileri içermektedir:

- Bir eğitim planı
- Bir eğitmen el kitabı
- Sunulan tüm konuların Power Point’te hazırlanmış sunumu.

Burada amaç, bu malzemelerin Türkiye’nin sismik olarak aktif olan

bölgelerindeki planlamacıların eğitimine bir temel sağlamasıdır.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 6. Bölüm Sayfa 14
Ocak 2004

6. Proje Katılımcıları
Projeye katılan kuruluşlar
Bu proje, İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı’nun (SDC) mali
desteği ile Afet Risk Yönetimi Dünya Enstitüsü (DRM) tarafından
gerçekleştirilmiştir. Proje, uluslararası bir Teknik Danışma Kurulu
(TAB) tarafından desteklenen uluslararası bir bilimsel takımın ve
Türkiye’de risk azaltılması için yetkili otorite olan Afet İşleri Genel
Müdürlüğü’nün (AİGM) ortak emeğini sunmaktadır.

DRM, bu proje için aşağıdaki kuruluşlarla ortak çalışmıştır:

- Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem
Araştırma Enstitüsü (BÜ-KRDAE), İstanbul
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ankara
- Sakarya Üniversitesi (SAÜ), Adapazarı
- İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Zürih (ETHZ);
Geoteknik Mühendisliği Enstitüsü (IGT); Jeofizik Enstitüsü
(IG)
- İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Lozan, Yapı Enstitüsü
(EPFL-IS)
- İsviçre Federal Kar ve Çığ Araştırmaları Enstitüsü (SLF),
Davos
- Studer Mühendislik, Zürih
- Virginia Teknoloji Enstitüsü ve Eyalet Üniversitesi (VT),
Mimarlık ve Şehir Çalışmaları Koleji
- Pennsylvania Üniversitesi (UP), Wharton Okulu - Risk
Yönetimi ve Karar İşlemleri Merkezi

Sorumlu Yöneticiler Kişisel sorumluluklar aşağıdaki gibidir:

- Projec tasarımı, proje yönetimi:

ƒ Dr. Jürg Hammer (DRM)
ƒ Dr. M. Dinçer Köksal (DRM, Yerel Koordinatör)
ƒ Prof. Frederick Krimgold (DRM, VT)
ƒ Dr. Jost Studer (Studer Mühendislik)
ƒ Dr. Walter Ammann (SLF)

- Genel Konu Sorumluları :

ƒ Araştırma Çalışma Grupları: Prof. Atilla Ansal (BÜ-
KRDAE), Prof. Sarah Springman (ETHZ-IGT)
ƒ El Kitabı Hazırlama Çalışma Grubu: Prof. Atilla Ansal
(BÜ-KRDAE), Dr. Mustafa Taymaz (AİGM), Dr. Jost
Studer (Studer Mühendislik)
ƒ Sürdürülebilir Uygulama Çalışma Grubu: Prof.
Frederick Krimgold (DRM, VT), Prof. Murat Balamir
(ODTÜ)
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 6. Bölüm
Ayrıntılı Görevler:
Yöneticiler (altı çizili) ve
Katılımcılar
Sayfa 15
Ocak 2004
Ayrıntılı görevler için sorumluluklar aşağıdaki gibidir:
- Yönetim, kontrol: Dr. Jürg Hammer (DRM), Walter Hofmann
(Brandenberger & Ruosch), yerel koordinatör Dr. M. Dinçer
Köksal (DRM)
- Teknik Danışma Kurulu: Prof. Robert Whitman (MIT,
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü), Prof. Susumu Yasuda
(Tokyo Denki Üniversitesi), Prof. Pierre-Yves Bard (Grenoble
Üniversitesi), Prof. Liam Finn (Kagawa Üniversitesi), Prof.
Alberto Marcellini (CNR-IDPA, Milan), Prof. Jonathan Bray
(Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley), Prof. Robert Meli (Ulusal
Meksika Üniversitesi), Prof. George G. Mader (Spangle
Associates), Prof. Ruşen Keleş (Ankara Üniversitesi)
- Jeolojik/Geoteknik Görevler: Prof. Atilla Ansal (BÜ-KRDAE),
Prof. Sarah Springman (ETHZ/IGT), Prof. Akın Önalp (SAÜ),
Dr. Sami Arsoy (SAU), Dr. M. Dinçer Köksal (DRM), Oktay
Gökçe (AİGM), Dr. Jost Studer (Studer Mühendislik)
- Deprem Tehlikesi Görevleri: Prof. Mustafa Erdik (BÜ-
KRDAE), Prof. Domenico Giardini (ETHZ-IG)
- Yapısal Hasar Görevleri: Prof. Polat Gülkan (ODTÜ), Prof.
Muzaffer Elmas (SAÜ), Y.Doç. Sadık Bakır (ODTÜ), Prof.
Marc Badoux (EPFL-IS), Dr. Pierino Lestuzzi (EPFL-IS), Dr.
M. Dinçer Köksal (DRM), Oktay Gökçe (AİGM)
- Mikrotremor Ölçümleri: Dr. Donat Fäh (ETHZ-IG)
- El kitabının hazırlanması:
ƒ 1. ve 2. Bölümler: Dr. Jost Studer (Studer Mühendislik),
Prof. Atilla Ansal (BÜ-KRDAE), Rocco Panduri (Studer
Mühendislik)
ƒ 3. Bölüm: Prof. Frederick Krimgold (DRM, VT), Prof.
Murat Balamir (ODTÜ)
- Bilimsel-Son-Durum Raporu: Prof. Atilla Ansal, Prof. Mustafa
Erdik, (BÜ-KRDAE) Aslı Kurtuluş, Doç. Ayfer Erken, (İTÜ),
Karin Şeşetyan, Doç. Bilge Siyahi (BÜ-KRDAE) ve Prof.Sarah
Springman, Dr. Jan Laue (ETHZ-IGT) işbirliği ile
- Örnek çalışmalar:
ƒ Genel Koordinasyon: Prof. Atilla Ansal (BÜ-KRDAE)
ƒ Jeolojik/Geoteknik özellikler: Prof. Akın Önalp (SAÜ)
ƒ Sismik tehlike: Prof. Mustafa Erdik, Karin Şeşetyan, Mine
Demircioğlu, Doç. Bilge Siyahi ve H. Akman (BÜ-
KRDAE)
ƒ Mikrotremor ölçümleri: Dr. Donat Fäh ve Andreas Christen
(ETHZ-IG), ve Ümit Gülerce (İTÜ), Christian
Greifenhagen (EPFL-IS) işbirliği ile
ƒ Geoteknik yerel zemin koşullarının tanımlanması ve zemin
davranış analizleri: Prof. Sarah Springman, Dr. Jan Laue ve
Juliane Buchheister (ETHZ-IGT)
ƒ Zemin sıvılaşması: Y.Doç. K. Önder Çetin (ODTÜ)
ƒ Şev kayması tehlikesi: Doç. Bilge Siyahi ve Y.Doç.Yasin
Fahjan (BÜ-KRDAE)
ƒ Yapısal Hasar: Prof. Polat Gülkan, Y.Doç. Sadık Bakır, A.
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 6. Bölüm Sayfa 16
Ocak 2004

Yakut, T. Yılmaz ve U. Yazgan (ODTÜ); Prof. Muzaffer

Elmas (SAÜ) ve Dr. Pierrino Lestuzzi (EPFL-IS) işbirliği
ile.
ƒ Haritalama: Dr. M. Dinçer Köksal (DRM), Oktay Gökçe
(AİGM); M.K.Tüfekçi, K.Özener, S. Demir, A. Demir,
S.Kök, S. Yağcı, İ. Kayakıran, E. Nebioğlu, A. Güldemir,
M.E. Durgun’un (AİGM) katkıları ile.
ƒ Yorum ve Değerlendirme: Prof. Atilla Ansal (BÜ-KRDAE)
- Sürdürülebilir Uygulama Üzerine Raporlar: Prof. Frederick
Krimgold (DRM, VT), Prof. Murat Balamir (ODTÜ), Prof.
Howard Kunreuther (UP), Dr.M.Dinçer Köksal (DRM), Dr.
Oliver Korup (SLF)
Türkiye’de Mikrobölgeleme, Genişletilmiş Özet, 6. Bölüm Sayfa 17
Ocak 2004

Proje organizasyonu aşağıdaki şemada gösterilmiştir :

DRM -M ERM Proje O rganizasyonu DRM Proje Yönetim i

Yürütme
Komitesi Proje Yö neticisi: W . H ofmann
Proje İncele me
Komitesi
Yar dımcısı: J. Sidler
Yerel Koordinatör: D r. M . D . Köksal

Teknik Danışm a Kurulu

Baş kan: Prof. R. W hitman
Başkan Yrd.: Prof. R. Meli

El Kitabı Hazırlam a Görev Grubu

Araştırm a Görev Grubu Sürdürülebilir Uygulam a Görev Grubu

SAÜ BÜ O D TÜ

Jeolojik/Geoteknik Görev ler

BÜ Studer Mühe ndislik AİG M Bele diye ler

(çalıştaylar)

Deprem Tehlikesi Görev leri

O D TÜ AİG M W harton O kulu/Pennsylva nia Ü .

Yapısal Hasar Görev leri