Professional Documents
Culture Documents
مهندسی انرژی
مصوب در جلسه مشترک شورای برنامه ریزی و شورای بازنگری برنامه های آموزشی دانشگاه صنعتی
امیرکبیر مورخ 96/09/01
مقدمه
باتوجه به نقش کلیدی تعامالت انرژی در سطح جهان بررسی تجربیات کشورها مختلف در این زمینه از اهمیت ویژهای
برخوردار میباشد .ایجاد رشته مهندسی انرژی در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی دنیا از دهه 1970میالدی با توجه به افزایش سریع
قیمت انرژی و ضرورت تربیت نیروها متخصص در زمینهها مختلف انرژی آغاز شد .از اواسط دهه 1970میالدی و پس از شک بازار
جهانی نفت باتوجه به پیچیدگی ها مسائل و مشکالت بخش انرژی و احساس نیاز مبرم کشورها به تربیت نیروها متخصص جهت
یافتن راهحلها مناسب در زمینهها مختلف انرژی به تدریج ایجاد رشتهها دانشگاهی در این رابطه در مقاطع مختلف تحصیلی آغاز
شد.
در حال حاضر روند رو به رشد تقاضا انرژی از طریق گسترش سیستمها عرضه انرژی و بهرهبرداری از منابع انرژی فسیلی
تامین میشود .رشد سریع مصرف انرژی و سهم باالی انرژیها فسیلی در تامین انرژی موردنیاز بخشها مختلف مصرف کننده
انرژی موجب سرعت بخشیدن به روند پایان پذیری منابع انرژی فسیلی و پخش مواد زیادی از آالینده در محیط زیست شده است.
عالوه بر این وابستگی اقتصاد کشور به درآمدها ناشی از صادرات منابع انرژی فسیلی ،موجب شده تا نظام اقتصادی کشور به شدت
از تحوالت بازار جهانی انرژی تاثیر بپذیرد .از سویی دیگر ارتباط گسترده بخش انرژی با تحوالت مختف فنی ،علمی ،اقتصادی و
اجتماعی ایجاب میکند تا طراحی ،توسعه و بهرهبرداری از سیستمها انرژی به صورت بهینه صورت پذیرد .به این ترتیب نقش
دانشگاهها در تربیت نیروی انسانی آموزش دیده و کارآمد در زمینهها مختلف انرژی بسیار مهم و اساسی ارزیابی میشود.
اهداف
2
3
4
ساختار کلی دروس:
در ساختار آموزشی جدید مطابق جدول ( ،)2دانشجویان رشته مهندسی انرژی عالوه بر 20واحد دروس عمومی ،مجموعاً
120واحد شامل دروس پایه ( 32واحد) ،اصلی ( 48واحد شامل 2واحد کارآموزی3 ،پروژه و 2واحد نقشهکشی) ،تخصصی (35
واحد که انتخاب 25واحد اجباری است) و اختیاری ( 18واحد که انتخاب 15واحد اجباری است) را اخذ میکنند که پس از
گذراندن این دروس دانش عمومی الزم به عنوان کارشناس مهندسی انرژی را کسب خواهند نمود .در برنامه حاضر ،سه بسته ی 15
واحدی اختیاری جدید (کهاد) با عناوین سیستمهای انرژی ،تکنولوژی های انرژی ،انرژیهای تجدید پذیر تعریف شده اند که
دانشجویان می توانند یکی از این بسته ها را انتخاب نمایند .برای دانشجویان همچنین این امکان وجود دارد که درصورت تمایل
یکی از بستههای 15واحدی سایر دانشکدهها را با رعایت پیشنیازهای الزم انتخاب نمایند .الزم به ذکر است که در بخش دروس
تخصصی حدود %30واحد بیش از تعداد الزم (یعنی 15واحد) تعریف شده است تا دانشجویان اختیار داشته باشند از میان آنها
دروس مرتبط با کهادی که انتخاب خواهند نمود را اخذ نمایند.
جدول ( )2اطالعات کلی ساختار جدید دروس کارشناسی رشته مهندسی انرژی
توضیحات حداقل تعداد واحد الزم تعداد واحد ارائه شده نوع درس
مطابق دروس پیشنهادی دانشگاه و سیالبس 20 20 عمومی
مصوب وزارت علوم
3واحد عملی 29 +واحد نظری 32 32 پایه
8واحد عملی 42 +واحد نظری 48 48 اصلی
25واحد نظری 25 35 تخصصی
-1سیستمهای انرژی 15 18 بسته اختیاری
-2تکنولوژی های انرژی
-3انرژیهای تجدیدپذیر
در جداول ( )3تا ( )8جزئیات مربوط به دروس ساختار جدید ارائه شده است.
جدول ( )3لیست دروس عمومی
1
ساعت
پیشنیاز تعداد واحد نام درس ردیف
جمع عملی نظری
ریاضی عمومی ()1 48 - 48 3 ریاضی عمومی ()2 2
ریاضی عمومی( )1یا
48 - 48 3 معادالت دیفرانسیل 3
همزمان
ریاضی عمومی( )1یا
48 - 48 3 فیزیک عمومی () 1 4
همزمان
فیزیک عمومی ( ) 1 48 - 48 3 فیزیک عمومی () 2 5
فیزیک عمومی () 1 32 32 - 1 آز فیزیک ()1 6
فیزیک عمومی () 2 32 32 - 1 آز فیزیک ()2 7
- 48 - 48 3 مبانی برنامه سازی کامپیوتری 10
ریاضی عمومی ()1 48 - 48 3 آمار و احتمال مهندسی 11
برنامه نویسی کامپیوتر 32 - 32 2 محاسبات عددی 12
ریاضی ( )2و معادالت
48 - 48 3 ریاضی مهندسی 13
دیفرانسیل
560 96 464 32 جمع
1
منظور ساعت آموزشی است که معادل ۵۰دقیقه است.
جدول ( )5لیست دروس اصلی
ساعت تعداد
پیشنیاز نام درس ردیف
جمع عملی نظری واحد
فیزیک ()1و معادالت دیفرانسیل 48 - 48 3 ترمودینامیک مهندسی ()1 1
ترمودینامیک مهندسی ()1 48 - 48 3 ترمودینامیک مهندسی ()2 2
استاتیک و ترمودینامیک مهندسی ()1 48 - 48 3 مکانیک سیاالت 3
انتقال حرارت 32 32 - 1 آز ترمودینامیک و حرارت 4
ترمودینامیک مهندسی ()1 48 - 48 3 انتقال حرارت 5
مکانیک سیاالت 32 32 - 1 آز مکانیک سیاالت 6
فیزیک ( )2و ریاضی ()2 48 - 48 3 سیستم های انرژی الکتریکی ()1 7
سیستم های انرژی الکتریکی ()1 48 - 48 3 سیستم های انرژی الکتریکی ()2 8
سیستم های انرژی الکتریکی ()1 32 32 - 1 آز سیستم های انرژی الکتریکی 9
ریاضی ( )2و فیزیک ()2 48 - 48 3 کنترل 11
ریاضی ()2 48 - 48 3 برنامه ریزی ریاضی 13
ریاضی ( )1و فیزیک ()1 48 - 48 3 استاتیک 16
ساعت تعداد
پیشنیاز نام درس ردیف
جمع عملی نظری واحد
ترمودینامیک مهندسی ()2 48 - 48 3 تبدیل انرژی 1
ترمودینامیک مهندسی ( ،)2مکانیک
48 - 48 3 مبانی انتگراسیون فرایند 2
سیاالت و انتقال حرارت
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 ممیزی انرژی 3
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 48 3 آثار زیست محیطی انرژی 4
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 مبانی انرژی های تجدید پذیر 5
مبانی اقتصاد 48 - 48 3 اقتصاد مهندسی 6
کنترل 32 32 - 1 آز کنترل 7
مبانی تحلیل سیستم های انرژی
ترمودینامیک مهندسی ()2 48 - 48 3 8
پزشکی
ترمو دینامیک مهندسی ()1 48 - 48 3 مبانی انرژی هسته ای 9
ممیزی انرژی 32 32 - 1 آز ممیزی انرژی 10
ترمودینامیک (-)1شیمی عمومی 48 - 48 3 علم مواد 11
ترمودینامیک ()2 48 - 48 3 سوخت احتراق 12
فیزیک ( – )2ریاضیات ()2 48 48 3 الکترونیک 13
592 64 528 35 جمع
جدول ( )7لیست دروس اختیاری – گرایش سیستمهای انرژی
ساعت
پیشنیاز واحد نام درس ردیف
جمع عملی نظری
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 مبانی قابلیت اطمینان وتحلیل ریسک 1
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 سیستمهای تولید همزمان 2
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 اصول کارایی انرژی 3
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 مبانی سیاست گذاری انرژی 4
مبانی تحلیل سیستم های انرژی 48 - 48 3 مقدمه ای بر تحلیل اگزرژی 5
مهندسی فرآورش ،انتقال و توزیع نفت و
مبانی انتگراسیون فرآیند 48 - 48 3 6
گاز
288 - 288 18 جمع
جدول ( )8لیست دروس اختیاری – گرایش تکنولوژی های انرژی
ساعت
پیشنیاز واحد نام درس ردیف
جمع عملی نظری
تبدیل انرژی 48 - 48 3 اصول کار نیروگاه های آبی 1
تبدیل انرژی 48 - 48 3 فناوری هیدروژن و پیل سوختی 2
تبدیل انرژی
48 - 48 3 اصول کار نیروگا ههای حرارتی 3
ساعت
پیشنیاز واحد نام درس ردیف
جمع عملی نظری
مبانی تحلیل سیستم های مبانی قابلیت اطمینان وتحلیل
48 48 3 1
انرژی ریسک
تبدیل انرژی 48 - 48 3 انرژی خورشیدی 2
تبدیل انرژی 48 - 48 3 انرژی زیست توده 4
تبدیل انرژی 48 - 48 3 انرژی زمین گرمایی 5
مهندسی فرآورش ،انتقال و توزیع
مبانی انتگراسیون فرآیند 48 - 48 3 6
نفت و گاز
288 - 288 18 جمع
جدول ( )10ارتباط دروس به توانایی فارغ التحصیالن
نام درس 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1 ریاضی عمومی 1
2 ریاضی عمومی 2
3 معادالت دیفرانسیل
4 فیزیک عمومی 1
5 فیزیک عمومی 2
6 آمار و احتماالت مهندسی
دروس پایه
7 آزمایشگاه فیزیک عمومی 1
8 آزمایشگاه فیزیک عمومی 2
9 محاسبات عددی
10 شیمی عمومی
11 آزمایشگاه شیمی عمومی
12 برنامه نویسی کامپیوتر
13 ریاضی مهندسی
14 استاتیک
1 ترمودینامیک مهندسی 1
2 ترمودینامیک مهندسی 2
3 مکانیک سیاالت
4 آز مکانیک سیاالت
5 انتقال حرارت
آز ترمودینامیک و انتقال
6
حرارت
دروس اصلی
7 زبان تخصصی
مبانی تحلیل سیستمها
8
انرژی
9 علم مواد
10 سوخت احتراق
11 مبانی انرژی هسته ای
12 الکترونیک
13 آز کنترل
مبانی قابلیت اطمینان و
1
دروس گرایش سیستمهای انرژی
تحلیل ریسک
2 سیستمها تولید همزمان
3 اصول کارایی انرژی
4 مبانی سیاستگذاری انرژی
5 مقدمهای بر تحلیل اگزرژی
مهندسی فراورش ،انتقال و
6
توزیع نفت و گاز
1 اصول کار نیروگاهها آبی
دروس گرایش تکنولوژی های
4 سیستمها تولید همزمان
5 مقدمهای بر تحلیل اگزرژی
مهندسی فراورش ،انتقال و
6
توزیع نفت و گاز
1 انرژی خورشیدی
دروس گرایش انرژیهای
پیشنیاز(همنیاز) :ریاضی عمومی 1 3واحد عنوان درس :ریاضی عمومی 2
هدف :ادامه ریاضی عمومی ،1آشنایی با ریاضیات پایه شامل معادالت پارامتری ،توابع چند متغیره و انتگرال گیری دوگانه
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :فیزیک عمومی 1 3واحد عنوان درس :فیزیک عمومی 2
هدف :آشنایی با مفاهیم اساسی فیزیک عمومی مربوط به الکتریسیته و مغناطیس
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :ریاضی عمومی 1 3واحد عنوان درس :آمار و احتماالت مهندسی
هدف :آشنایی با اصول و تئوریهای آمار و احتماالت در مسائل مهندسی
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :فیزیک عمومی 1 1واحد عنوان درس :آز فیزیک عمومی 1
هدف :انجام عملی آزمایشات برای درك بهتر مفاهیم اساسی فیزیک عمومی 1
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :فیزیک عمومی 2 1واحد عنوان درس :آز فیزیک عمومی 2
هدف :انجام عملی آزمایشات برای درك بهتر مفاهیم اساسی فیزیک عمومی 2
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :برنامهنویسی کامپیوتر 2واحد عنوان درس :محاسبات عددی
هدف :آشنایی با روش های حل معادالت غیرخطی و دستگاه های خطی و حل عددی معادالت دیفرانسیل
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :فیزیک ،1معادالت دیفرانسیل 3واحد عنوان درس :ترمودینامیک مهندسی 1
هدف :آشنایی و درك مفاهیم ترمودینامیک
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :ترمودینامیک مهندسی 1 3واحد عنوان درس :ترمودینامیک مهندسی 2
هدف :آشنایی و درك مفاهیم ترمودینامیک
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :استاتیک ،ترمودینامیک 3واحد عنوان درس :مکانیک سیاالت
مهندسی ()1
هدف :آشنایی دانشجویان و افزایش آگاهی نسبت به اصول و مبانی مکانیک سیاالت
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :ریاضی ،2فیزیک 2 3واحد عنوان درس :سیستمها انرژی الکتریکی 1
هدف :هدف از این درس شناخت المانها الکتریکی ،اصول تشکیل و حل معادالت سیستمها الکتریکی ،شناخت قضایای اساسی
مدار و شبکه ،شناخت مبانی مدارها مغناطیسی ،شناخت و تحلیل ترانسفورمر تکفاز برای دانشجویان کارشناسی سیستمها انرژی
میباشد.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :سیستمها انرژی الکتریکی 1 3واحد عنوان درس :سیستمها انرژی الکتریکی 2
هدف :هدف از این درس آشنایی با ساختار و مفاهیم اساسی سیستمها الکتریکی ،شناخت روش تحلیل سیستمها قدرت،
شناخت مدل سازی و تحلیل اجزای مختلف سیستم اکتریکی و آشنایی با چگونگی مدیریت و کنترل شبکهها الکتریکی میباشد.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :سیستمها انرژی الکتریکی 1 1واحد عنوان درس :آز سیستمها انرژی الکتریکی
هدف :انجام عملی آزمایشات برای درك بهتر مفاهیم اساسی سیستمها انرژی الکتریکی
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :ممیزی انرژی
هدف :در این دوره به اصول کلی و دقیق مدیریت انرژی در صنعت ،ممیزی انرژی با پایهگذاری مفاهیم نوین علمی و از طریق
ارائه روشها ،ابزارها و تکنیکهای کاربردی و عملی در امر بازیافت و بهینهسازی انرژی در صنایع ،فضای الزم جهت طراحی،
مدیریت و یا اصالح سیستمهای انرژی پرداخته میشود.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :آثار زیست محیطی انرژی
هدف :تعیین و ارزیابی صدمات زیست محیطی ناشی از فعالیتها انرژی (آلودگی هوا ناشی از بخش انرژی ،آلودگی آب ناشی از
بخش انرژی ،آلودگی خاك ناشی از بخش انرژی)
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :مبانی انرژیها تجدیدپذیر
هدف :بررسی و کاربرد انواع منابع انرژی تجدیدپذیر :انرژی خورشیدی ،باد ،جزر و مد ،زمین گرمایی ،بیوماس ،برق آبی کوچک
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :ترمودینامیک مهندسی 2 3واحد عنوان درس :مبانی تحلیل سیستمها انرژی
هدف :تشریح ارتباطات پیچیده سیستم انرژی به عنوان بخشی از نظام اقتصادی و اجتماعی و آشنا نمودن دانشجویان با
روششناسی تحلیل سیستم و شیوه بکارگیری ابزارها تحلیلی
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
دروس اختیاری گرایش سیستمهای انرژی (مطابق سرفصلها مصوب وزارت علوم):
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :مبانی قابلیت اطمینان و تحلیل ریسک
هدف :هدف از این درس آشنایی با مفاهیم و اصول اساسی در تحلیل قابلیت اطمینان و ریسک ،مدیریت قابلیت اطمینان و
ریسک میباشد.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :سیستمها تولید همزمان
هدف :آشنایی دانشجویان با اصول علمی و محاسباتی تولید همزمان توان و حرارت
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :اصول کارایی انرژی
هدف :ارائه آموزشها پایه ای برای دانشجویان در خصوص عوامل موثر در کارایی انرژی با تمرکز بر صنایع و ساختمانها بزرگ
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :مبانی سیاستگذاری انرژی
هدف :هدف این درس ارتباط ما بین سیاستگذاری انرژی ،سیاستگذاری زیست محیطی و فرآیند تصمیمگیری در بازار انرژی
است.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :مقدمهای بر تحلیل اگزرژی
هدف :آشنایی با روش تحلیل اگزرژی و مفاهیم آن به منظور بهینه سازی سیستم های نیروگاهی
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی انتگراسیون فرآیند 3واحد عنوان درس :مهندسی فرآورش ،انتقال و توزیع نفت و گاز
هدف :در این درس هدف ،آشنایی دانشجویان با عملیات انجام گرفته برروی نفت و گاز از استخراج تا تحویل به مصرف کننده
نهایی است .دانشجویان پس از گذراندن این واحد درسی ،به عملیات متداول در باالدستی نفت و گاز احاطه داشته و با فناوریها
مختلف انتقال و توزیع حاملها انرژی هیدروکربنی آشنایی خواهند داشت.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
دروس اختیاری گرایش تکنولوژی های انرژی (مطابق سرفصلها مصوب وزارت علوم):
پیشنیاز(همنیاز) :تبدیل انرژی 3واحد عنوان درس :اصول کار نیروگاهها آبی
هدف :آشنایی با اصول کار نیروگاهها آبی
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :تبدیل انرژی 3واحد عنوان درس :فناوری هیدروژن و پیل سوختی
هدف :بررسی جایگاه فناوری پیل سوختی ،آشنایی با فرآیندها انجام شده در پیل سوختی ،سیستم و عملکرد پیلها سوختی و
کاربردها آن در بخشها مختلف
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :تبدیل انرژی 3واحد عنوان درس :اصول کار نیروگاهها حرارتی
هدف :آشنایی با اصول عملکرد و ساختمان نیروگاهها ی حرارتی
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :سیستمها تولید همزمان
هدف :آشنایی دانشجویان با اصول علمی و محاسباتی تولید همزمان توان و حرارت
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
دروس اختیاری گرایش انرژیهای تجدیدپذیر (مطابق سرفصلها مصوب وزارت علوم):
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی تحلیل سیستمها انرژی 3واحد عنوان درس :مبانی قابلیت اطمینان و تحلیل ریسک
هدف :هدف از این درس آشنایی با مفاهیم و اصول اساسی در تحلیل قابلیت اطمینان و ریسک ،مدیریت قابلیت اطمینان و
ریسک اقتصاد قابلیت اطمنیان میباشد.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم
پیشنیاز(همنیاز) :مبانی انتگراسیون فرآیند 3واحد عنوان درس :مهندسی فرآورش ،انتقال و توزیع نفت و گاز
هدف :در این درس هدف ،آشنایی دانشجویان با عملیات انجام گرفته برروی نفت و گاز از استخراج تا تحویل به مصرف کننده
نهایی است .دانشجویان پس از گذراندن این واحد درسی ،به عملیات متداول در باالدستی نفت و گاز احاطه داشته و با فناوریها
مختلف انتقال و توزیع حاملها انرژی هیدروکربنی آشنایی خواهند داشت.
رئوس مطالب :مطابق سرفصل مصوب وزارت علوم