TRUYỆN NGẮN “CHIẾC LƯỢC NGÀ” CỦA NGUYỄN QUANG SÁNG

*Đề tài: tình phụ tử thiêng liêng trong tình huống éo le, giữa hoàn cảnh bom
đạn chiến tranh.
*Tình huống truyện:
- Ông Sáu trở về thăm nhà và đứa con gái ông hằng thương nhớ sau bao tháng
năm chinh chiến nơi chiến khu. Tưởng đâu cha con hội ngộ, gia đình sum họp
sẽ hạnh phúc biết bao, nhưng ông Sáu lại phải đối mặt với nỗi đau không gì lớn
hơn khi con gái ông không nhận ra chính người cha của mình, nguyên nhân do
vết thẹo lớn để lại trên mặt ông sau những cuộc chiến đầy hiểm nguy. Đến lúc
bé Thu nhận cha thì ông lại phải chuẩn bị tập kết ra Bắc, không biết khi nào
quay lại.
- Tình huống truyện bất ngờ, éo le mà tự nhiên, hợp lí. Nhờ cách xây dựng này
mà nhà văn đã đưa làm nổi bật lên tình cảm cha con thật rõ nét. Đồng thời lên
án chiến tranh phi nghĩa.
*Cốt truyện:         
Ông Sáu đi kháng chiến. Mãi khi con gái lên tám tuổi, ông mới có dịp về thăm
nhà. Bé Thu không nhận ra cha vì cái sẹo trên mặt làm ba em không còn giống
với người trong bức ảnh chụp mà em đã biết. Em đối xử với ba như với người
xa lạ. Đến lúc Thu nhận ra cha, tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em thì
cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Ở khu căn cứ, người cha dồn hết tình cảm yêu
quý, nhớ thương cho đứa con vào việc làm chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô
con gái bé bỏng. Trong một trận càn, ông hi sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn
kịp trao cây lược cho người bạn.  
*Nhân vật:
- Bé Thu: Bé Thu là một cô bé có cá tính mạnh mẽ, bướng bỉnh. Quyết không
nhận cha khi thấy ông Sáu có một vết sẹo mà cha nó không có. Cô bé kiên
quyết giữ vững lập trường dù cho thấy được sự bất lực, buồn rầu của ông Sáu.
Xét cho cùng, điều đó cho thấy tình yêu thương của em dành cho người cha
kính mến của mình, một bóng hình không thể nào thay thế được. Do đó, sau khi
biết được việc cha mình phải chiến đấu để bảo vệ Tổ Quốc nên mới có vết sẹo
đó, em vô cùng thương cha và chạy vào lòng ông òa khóc.
- Ông Sáu: một người cha có lòng yêu thương con vô bờ bến, vì ông xa con lên
đường kháng chiến từ khi con còn bé cho nên mọi sự yêu thương, nhung nhớ,
những việc ông làm đều mong muốn cho con mình được vui và hạnh phúc. Khi
thấy con có thái độ không đúng đắn với mình, ông chỉ buồn chứ không trách
mắng bé Thu. Sau khi bé Thu chịu nhận ông là cha, không một câu từ nào có
thể diễn tả niềm vui sướng ấy. Lúc ở chiến trường, lúc nào ông cũng nhớ nhung
về con, chiếc lược ngà ông lam tặng con là minh chứng cho những tình cảm
thiêng liêng. Biết có thể sẽ không gặp lại được con để trao món quà tận tay, ông
Sáu đã gửi gắm lại cho người đồng đội của mình. Ông Sáu cũng chính là nhân
vật đại diện cho biết bao thế hệ cha anh thời đó. Họ vì tình yêu quê hương đất
nước mà sẵn sàng lên đường ra đi bảo vệ Tổ quốc, bỏ lại cả gia đình, những
người thân yêu.
*Ngôn ngữ: ngôn ngữ giản dị, gần gũi, sử dụng nhiều từ ngữ địa phương, đậm
đà màu sắc Nam Bộ.