DETYRE KURSI \ ESE

FAKULTETI: JURIDIK

CIKLI I STUDIMIT: MSC

PROGRAMI I STUDIMIT: MSC E DREJTE CIVILE DHE TREGTARE

LENDA: E DREJTE NDERKOMBETARE TREGTARE

TITULLI: PARIMET E TE DREJTES NDERKOMBETARE TREGTARE

DATA:10\01\2023
 1.HYRJE

 
E drejta tregtare nderkombetare:

Kjo dege e se drejtes studion tregtine nderkombetare, studion marredheniet

tregtareafariste lidhur me te drejtat dhe detyrimet qe dalin nga qarkullimi i
mallrave dhe ofrimii sherbimeve ne fushen nderkombetare.
Marredhenia tregtare-afariste:
kjo marredhenie tejkalon kufirin nacional te nje
 
shtetit. Kjo marredhenie ka per qellim qarkullimin e mallrave, sherbimeve, te
hollave etj, nefushen nderkombetare.
Burimet e te drejtes tregtare nderkombetare:
 jane konventat, traktatet, ligjet
 
nderkombetare, e drejta e brendshme, e drejta private (rregullon punet juridike
perqarkullimin e mallrave dhe sherbimeve) dhe publike (rregullon regjimin e
investimeve tehuaja), rregullat e krijuara ne baze te autonomise se vullnetit te
paleve etj.
1)Konventat dhe Traktatet:
 jane kontrata qe lidhen ne mes shteteve sipas rregullave te
 

sedrejtes nderkombetare publike. Shteti pas lidhjes se kesaj kontrate nuk

mund te thirret nesovranitetin e vet, por duhet te respektoj parimin “kontrata
eshte ligj per palet”.
- Pelqimi i nje shteti per te lidhur traktat perbehet permes nenshkrimit,
shkembimitte instrumenteve qe e perbejne ate traktat , ratifikimit, pranimit,
aderimit etj.
2)Legjislacioni vendor:
krijon suazat e pergjithshme ligjore per rregullimin juridik te
 
marredhenieve ekonomike me boten e jashtme, ashtu qe disa rregulla dhe dispozita
tendryshme deportojne ne ceshtjet e rregullimit te marredhenieve tregtare
nderkombetare.
3)
Doket afariste:
 jane sjelljet e subjekteve afariste te cilat jane te shperndara ne punet ellojit te
njejte. Pala duhet te mbaje llogari per doket dhe aplikimin e tyre.
4)
E drejta autonome:
 praktikata nderkombetare afariste ka formuluar rregulla uniformete te drejtes
nderkombetare tregtare, te cila jane kushtet e pergjithshme afariste, kontratate
standardizuara, klauzola kontraktore, praktika e arbitrazhit, rregullat e sjelljes etj.
 2.ZHVILLIM

Parimet e te drejtes tregtare-nderkombetare:

1)Parimi i tregtise se lire:
eshte e drejta pakufizuar e subjekteve afariste qe te
 
ndermarrin aktivitete ekonomike (blerja dhe shitja e mallrave te nje shteti ose
kembimin,importimin apo eksportimin me shtetet e tjera).- E kunderta e tregtise se
lire eshte monopoli dhe pozita monopolistike: kur nje shtet neraport me shtetet
tjera ka autorizime te caktuara, e keto autorizime i shfrytezon per tevendosur
monopolin e vet mbi nje apo me shume prodhime dhe keshtu i vendos shtetettjera
ne nje pozite te pa drejte ne krahasim me poziten e tij.

 
E kunderta e tregtise se lire eshte edhe pozita referenciale : eshte preferenca e nje shtetindaj
subjekteve afariste te shtetit tjeter ne eksportimin dhe importimin e mallrave
dhesherbimeve. Kjo preference verehet ne veprimet administrative, doganore etj.
2) Parimi i lirise te komunikacionit:
nenkupton lirine e transferit dhe transportimit te temirave qe jane objekt
i kontratave nderkombetare. Realizimi i ketij parimit varet direktnga realizimi i
parimit te tregetise se lire. Ky parim perfshine lirine e komunikacionitrrugor,
hekurudhor, ujor, ajror dhe parimin e lirise ne transferin monetar.
3) Parimi i zbatimit te rregullave te permbajtura ne te drejten kontraktuese
neqarkullimin nderkombetar te mallrave:
ne kontratat nderkombetare ne mes dy shtetevete futen normat te cilat do
te rregullojne raportin kontraktues.
4) Parimi i kombit me te favorizuar:
ekzistojne dy klauzola: e nje anshme (si parimthemelor nuk zbatohet parimi i
reciprocitetit, por zbatohet e drejta e kombit me tefavorizuar) dhe dy anshme
(zbatohet parimi i reciprocitetit).
5) Parimi preferencial:
eshte e kunderta e parimit te kombit me te favorizuar. Sipas ketij parimi
shtetit tjeter kontraktues i jepen favorizime me te medha se shteteve te treta.
6) Parimi i reciprocitetit:
kontratat nderkombetare nuk do te realizoheshin pa kete parim
7) Parimi i trajtimit minimal:
cdo shtetit duhet ti sigurohen te drejtat minimale.
8) Parimi i trajtimit te drejte:
mos diskriminimi apo trajtimi i njejte per te gjitha shtetet.
9) Parimi i dyerve te hapura:
shteti duhet qe te gjitha subjekteve afariste
 
t’iu ofroj privilegje me qellim qe keto subjekte te perparojne ekonomikisht.
Konferenca e Hages:
eshte organizate nderkombetare e themeluar ne vitin 1940 ne
 
Rome, e cila ka per qellim unifikimin e normave te te drejtes nderkombetare
privatenepermjet punes parapergatitore dhe rehabilitimit te traktateve dhe
konventavenderkombetare ne fushen e te drejtes nderkombetare private.

Struktura institucionale : sekretariati (pergatit sesionet plenare), komisionet e

posacme(merren me kerkime thelbesore qe i duhen Konferences se Hages), keshilli
i perfaqesuesve diplomatik te shteteve (miraton buxhetin dhe sesionet plenare).

Konferenca e Hages perbehet nga 76 shtete, prej te cilave 75 shtete jane shtete
dheorganizata joformale. Shqiperia eshte anetare e saj qe nga viti 2002.
Konventat kryesore : Dita Nderkombetare e Tregtise, Instituti Nderkombetar
per Unifikimin e te Drejtave Nderkombetare Private (UNIDRO) etj.

Ndermjetesimi:
eshte veprimtari jashtegjyqesore qe realizohet nga nje person i trete
 
(ndermjetesuesi) per zgjidhjen e mosmarreveshjeve ndermjet subjekteve te se
drejtes. Ndermjetesuesi eshte pala e trete, neutrale, e autorizuar te ndermjetesoje ne
mes dy paleve meqellim te zgjidhjes se mosmarreveshjeve ne pajtim me parimet e
ndermjetesimit.

 Ndermjetesimi zakonisht eshte hapi i pare qe ndermerret ne mosmarreveshjet

ekonomike. Ndermjetesuesi luan rolin e ndihmesit e jo te zgjidhesit te
mosmarreveshjeve. Pra, ai indihmon palet qe ta kuptojne konfliktin dhe te punojne
drejt zgjidhjes se konfliktit.

Perparesite e ndermjetesimit : diskutimet gjate ndermjetesimit jane

konfidencilae;ndermjetesuesi eshte neutral; asgje qe thuhet gjate ndermjetesimit nuk
mund te perdoret si faktnese lenda shkon ne gjykate; kushton shume me lire, sepse
zakonisht angazhohet vetem njendermjetesues; eshte proces me efikas, zakonisht i
permireson raportet mes paleve; inkurajon palet qe te zgjidhin problemin;
atmosfera eshte me e relaksuar se ne proceset gjyqesore apoarbitrazh; rregullat
procedurale jane me fleksibile etj.
Te metat e ndermjetesimit : nuk ka vendim te ndermjetesuesit per zgjidhjen e
mosmarreveshjeve; ju jep rast paleve qe te sterzgjasin zgjidhjen e problemit duke
iu qasur ndermjetesimit vetem per te humbur kohe; korporatat e medha mund te
bejne presion mbi ndermjetesuesin duke iu kercenuar etj.
Parimet e Ndermjetesimit:

Parimi i shprehjes se lire te vullnetit:

 per fillimin e procedures se ndermjetesimitduhet te ekzistoje vullneti i plote i
paleve.

Parimi i barazise se paleve ne procedure:

ne ndermjetesim palet jane te barabartadhe kane te drejta dhe detyrime ne pajtim
me ligjin.

Parimi i paanshmerise:
ndermjetesuesi gjate zhvillimit te procedures se
 ndermjetesimit eshe plotesisht i paanshem dhe i pavarur nga cdo lloj ndikimi.

Parimi i fshehtesise dhe besueshmerise:

 procedura e ndermjetesimit eshte e natyreskonfidenciale. Deklaratat dhe te gjitha
informacionet tjera lidhur me proceduren endermjetesimit pa miratimin e paleve
nuk mund te perdoren si deshmi ne ndonje procedure tjeter. Vetem pas perfundimit
te procedures se ndermjetesimit, me pajtimin e paleve mund te behet publike
marreveshja eventuale e arritur ne mes paleve.

Palet ne proceduren e ndermjetesimit:

si pale ne proceduren e ndermjetesimit mund
 
te jene personat fizik dhe juridik te cilet kane mosmarreveshje dhe me vullnetin e
tyre te lirevendosin qe kete mosmarreveshja t’a zgjidhin me ndermjetesim.

Kushtet e kerkuara per ndermjetesuesit:

ndermjetesuesi duhet te kete diplome
 
universitare; te kete kaluar me sukses kursin e trajnimit per ndermjetesim; te
ketendermjetesuar nen mbikeqyrjen e nje ndermjetesuesi se paku 6 seanca; te mos
kete qene idenuar per veper penale te dunueshme mbi 6 muaj burgim; te kete moral
te larte dhe te jete iregjistruar ne regjistrin e ndermjetesuesve.
Procedura e ndermjetesimit:
 procedura e ndermjetesimit inicohet me propozimin e perbashket te paleve, me
propozim nga vetem njera pale ose me propozimin e gjyqtarit. Kur çeshtja
gjendet ne gjykate apo prokurori dhe nese gjykata apo prokuroria vleresojne
semosmarreveshja mund te zgjidhet me ndermjetesim, u sugjerojne paleve
proceduren endermjetesimit.

Disa nga fazat e procedures se ndermjetesimit :

a)Faza pergatitore dhe njohja e paleve:
kjo faze i paraprine ndermjetesimit. Paszgjedhjes se ndermjetesuesit,
ndermjetesuesi i kontakton palet dhe sipas mundesise percaktohet mbledhja e
perbashket hyrese.
b)
Prezantimi i opsioneve dhe alternativave:
ketu zbulohen interesat e paleve dhe
 
 percaktohen interesat e perbashketa, percaktohen te drejtat dhe detyrimet e
paleve, percaktohen prioritetet, jepen alternativa te ndryshme te zgjidhjes se
kontestit etj.
c)Faza e negocimit:
ndermjetesuesi sqaron poziten dhe qendrimet e paleve, nxit qe propozimet e paleve
hap pas hapi te shtyhen drejte zgjidhjes perfundimtare etj.
d)Lidhja e marreveshjes:
eshte qellim i vet procedures se ndermjetesimit.
Kohezgjatja dhe perfundimi i procedures se ndermjetesimit:
 procedura e
 
ndermjetesimit zgjate deri ne 90 dite. Kjo procedure perfundon me arritjen e
marreveshjes e cila varet nga vullneti i paleve. Marreveshja e cila arrihet ne fund e
ka fuqine e dokumentit perfundimtar dhe eshte e detyrueshme. Ne rast se dosja e
lendes gjendet ne gjykate,marreveshja e arritur me shkrim duhet t’i dergohet
gjykates, e cila pas aprovimit e ka fuqinee titullit ekzekutiv.
 3.MBYLLJE

Procedura e ndermjetesimit mund te perfundoje edhe me terheqjen e ciles do

pale nenga ndermjetesimi, perfundon kur ndermjetesuesi konstaton se vazhdimi i
procedures nuk eshte i arsyeshem, perfundon me kalimin e afatit ligjor per arritjen
e marreveshjes etj.
Pas perfundimit te procedures se ndermjetesimit, ndermjetesuesi eshte i detyruar qe
meshkrim ta njoftoj gjykaten apo organin tjeter kompetent tek te cilet ndodhet
dosja elendes lidhur me perfundimin e procedures se ndermjetesimit.
Marreveshja e arritur ne proceduren e ndermjetesimit nese aprovohet nga gjykata,
  prokuroria apo nga organi tjeter kompetent e ka fuqine e marreveshjes
gjyqesore.Gjykata ose prokuroria mund ta anuloj marreveshjen e arritur me
ndermjetesim ateherekur konstaton se marreveshja eshte lidhur ne kundershtim me
ligjin, kur nuk pasqyrohetvullneti i paleve ne konflikt, kur jane cenuar rende te
drejtat dhe interesat e paleve osekur zhdemtimi eshte haptazi ne disproporcion me
demin e shkaktuar.