Esperanto

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)

116-a jaro . n-ro 1375 (1) | januaro 2023

Novjara Mesaĝo de la Prezidanto Ĉu partopreni Universalan

de UEA | 3 kongreson de UEA en Torino? | 7

Teatraĵo en Esperanto: 10-a Azia-Oceania Kongreso. "Novan Vojon

“1910” | 12 post Pandemio" | 16

ISSN 0014-0635
Kolofono
Esperanto 3
Enhavo Malferme 5
Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio Malferme kun
(en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko) Novjara Mesaĝo de Amri Wandel –
la Prezidanto de UEA Vicprezidanto de UEA
Fondita en 1905 de Paul Berthelot
(1881-1910). Establita kiel organo de UEA en 1908 Antaŭ unu jaro, mi detalis iom am- Kulturo 6
de Hector Hodler (1887-1920). plekse la atingojn de la jaro 2021, kaj “Gloria Artis”: pola
an­­kaŭ la defiojn kiujn frontis nia Aso­ ministeria medalo por
Misio: cio. La spertoj de la jaro 2022 vali­digis la Roman Dobrzyński
Kvazaŭ anteno kaptanta la tendencojn, la ardon, me­saĝon, kaj ni progresis kaj plue pro- Rete | Intervjuo 8
la aspirojn de la esperantoj ĉiulande, la revuo gresos laŭ la vojoj indikitaj. Eventa Servo
Esperanto prezentu aktualan, interesan, inspiran disvastigos informojn
bildon pri la agado kaj strategio de UEA kaj pri la pri Esperanto-eventoj
evoluo de Esperanto en monda skalo. 7 per Esperanto.events
Ĉu partopreni Universalan Universala Kongreso 9
Gastronomio en Torino
kongreson de UEA en
Redaktoroj: Dmitrij Ŝevĉenko, Anna Striganova Torino? Jes, valoras veturi al ILEI 10
Korektisto: Rob Moerbeek La 56-a Kongreso de ILEI
Torino en la venonta julio!
Kovrilpaĝa foto: Brian Moon Estis 6 vortoj en Esperanto sur la ofi-
Eventoj 11
Artikoloj de privatuloj ne reprezentas oficialan sintenon Varbi kaj instrui:
cialaj pilkoj en Kataro! Oni diras, ke pilieroj cele al
de UEA. Aŭtoroj respondecas pri siaj artikoloj Esperanto efikas por esperantanoj kiel
enhave kaj postpandemia restarto
' lingve. drogo. Mi ne kredas, sed mia koro pli
Adreso de la Redakcio: forte batis, kiam mi legis la vortojn.
Universala Kongreso 18
Torino senpacience
Revuo Esperanto, Universala Esperanto-Asocio atendas nin ĉiujn!
Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ
Rotterdam, Nederlando
tel.: +31 10 436 1044
12 Laste Aperis 19
Teatraĵo en Esperanto: “1910” Landa agado 20
https://revuoesperanto.org Finita ciferecigo de
redakcio@revuoesperanto.org Mi kvazaŭ povis ĝui la kongre­son – kaj
kroataj gazetoj
Aperas: en ĉiu monato krom aŭgusto. la vojaĝon al Kanado – per liaj okuloj!
Sentiĝis, kvazaŭ s-ro Mann parolas al mi Eventoj 21
Legata en 120 landoj. Gravitaj ondoj kaj
Voĉlegata por vidhandikapitoj. el la pasinteco… Do, mi decidis “inviti
surteraj rondoj
Abonprezo: varias laŭlande; lin”, por ke li povu “persone” dividi la
informiĝu ĉe via landa asocio aŭ ĉe la CO. rakonton kun ĉiuj esperantistoj! Oficiala Informilo
Unuopa ekzemplero kostas EUR 5,00. Afriko brilas 22
Ĝenerala Direktoro: Martin Schäffer Germano vizitis la
16 Asocion Nova Familio,
Goma, DR Kongo
Anonctarifo (EUR):
1 p. 1000, 1/2 p. 550, 1/4 p. 300, 10-a Azia-Oceania Kongreso Forpaso 23
1/8 p. 165, 1/16 p. 90. "Novan Vojon post Pandemio"
Movada rabato 50%. Karakteriza punkto de la kongreso
Anoncoj sur ekstera kovrilo kostas duoble. estis la juna etoso dank’ al energiaj
Rabato por tuja ripeto 20%. dumvivaj junuloj de LKK kaj vere
Anoncetoj: 2€ por ĉiu vorto (oni ĉiam fakturas junaj talentuloj.
minimume €20,00). Mendu ĉe la CO.
Transpagaj informoj: Prezidanto: D-ro Duncan Charters Ĝenerala Sekretario: S-ro Aleks Kadar Membro: S-ro Jérémie Sabiyumva
Banko: ING, Postbus 1800, NL-1000 BV Amsterdam
Esperanto-Asocio

(Kunordigo, Strategio, Biblioteko, Esploro (Administrado, Delegita Reto, Rilatoj kun (Aktivula Maturigo, Afriko)
kaj Dokumentado) Membro-Organizoj (Landa Agado), Rilatoj BP 170 Rumonge, Burundo
Bankokonto: IBAN: NL72 INGB 0000 3789 64, PO Box 100, Elsah, IL 62028-0100, Usono kun TEJO, Statuta Reformo) Tel. +257 79218342 / 69066457
de Universala

Tel. +1 618 374-2453 197 rue de Lourmel jerrybs21@gmail.com

BIC/SWIFT: INGBNL2A uea.prezidanto@aol.com FR-75015 Paris, Francio
(Universala Esperanto-Asocio en Poŝtel. +33 6 86 58 00 20 Membro: D-ro So Jinsu
Vicprezidanto: S-ro Fernando Jorge alekska@gmail.com (Eldonado, Azio kaj Oceanio)
Rotterdam, Nederlando) Pedrosa Maia Jr. (Centra Oficejo, Financoj, Mapo-gu Tojeong-ro 158, Hangang Bamseom
Kulturo, Kongresoj, Reta Agado, Ameriko) Membro: S-ino Aurora Bute Xi Apt. 102-2401, Seoul 04080 Koreio
PayPal: financoj@co.uea.org R. Andrade Pertence 42/503 Rio de Janeiro (Instruado, Rilatoj kun ILEI, Eŭropo) Tel. +82-10-8898-1818
Estraro

RJ Brazilo 22220-010 Str. Brândușei nr. 6, Sc. C, ap.1 so@kangnam.ac.kr

Tel. +55 21 967767084 RO-300626 Timișoara, Rumanio
fmaiajr@gmail.com Poŝtel. +40 758 899 289 Observantoj de TEJO:
aura.bute@gmail.com S-ro Albert Stalin Tancinco Garrido
Vicprezidanto: D-ro Amri Wandel kaj S-ro Tyron Surmon
Adreso de la Centra Oficejo de UEA: (Scienca kaj Faka Agado, Revuo Esperanto, Membro: D-ro François Lo Jacomo
Observanto de ILEI:
Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Terminologio, Meza Oriento kaj Norda (Informado, Eksteraj Rilatoj, Amikoj de
Inĝ. Ahmad Reza Mamduhi
Afriko) Esperanto, Esperanto-Centroj, Ĝemelaj Urboj)
Rotterdam, Nederlando. 767 Makabim, 7179901 Modiin, Israelo 72 quai de la Loire, FR-75019 Paris, Francio
tel.: +31-10-436-1044 Tel. +972-54-454-8712 Poŝtel. +33 6 80 88 53 27 Pli detale ĉe:
amriwandel@gmail.com francois@lojacomo.eu http://www.uea.org/asocio/estraro
uea@co.uea.org www.uea.org

2
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
Malferme
Novjara Mesaĝo de la Prezidanto de UEA
Duncan Charters
Antaŭ unu jaro, mi detalis iom
am­plekse la atingojn de la jaro 2021,
kaj ankaŭ la defiojn kiujn frontis nia
Aso­­cio. La spertoj de la jaro 2022 vali­
digis la mesaĝon, kaj ni progresis kaj
plue progresos laŭ la vojoj indikitaj.
Dum la jaro, mi daŭre komunikis al
vi en nia revuo cele al difino de nia
strategia planado, kaj en la novembra
numero mi plikonkretigis la elemen-
tojn, kiuj gravos por nia laboro.
Printempe ni kune ellaboros do-
kumenton por la trijara periodo de la
nuna mandato de la Estraro de UEA,
periodo kiu koincidas kun planoj de
aliaj organizaĵoj, aparte en Eŭropo. Pro
tio ne necesas ripeti kion ni jam raportis
en nia revuo, en Gazetaraj Komunikoj
kaj tra la diversaj sociaj retejoj kaj en
plej diversaj ĉeestaj kaj virtualaj ren­
kontiĝoj, kiuj karakterizis la evoluon
de niaj novaj komunik-rimedoj. Ta-
men mi prenos la okazon por resumi
la plej gravajn taskojn surbaze de niaj
pasintjaraj diskutoj kaj spertoj.
Turni nin eksteren estu
la ĉefa fokuso de nia laboro
Kiam ni planas nian plej gravan
“eksteran” agadon, ĉu la jenaj estas, aŭ
estu, niaj celoj?
• Informadi pri Esperanto (je ĉiuj
niveloj, de personaj konversacioj al
amaskomunikiloj).
• Konsciigi la publikon pri lingvaj
kaj komunikaj problemoj solvendaj en
nia hodiaŭa mondo.
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
• Subteni amasan lernadon de
nia lingvo, instruante per ĉeestaj kaj
retaj klasoj kaj lerniloj.
• Partneri kun aliaj organizaĵoj
kie ekzistas konstateblaj koincidoj in-
ter iliaj idealoj kaj la niaj.
• Evidentigi nian aktivan soli-
darecon kun progresema, pacema aga-
do kiu helpas la homaron.
Ni konsideru ĉiam la jamajn in-
teresojn kaj personajn celojn de even-
tualaj allogitoj kaj partneroj, por ke
ili klare spertu la kialojn daŭrigi sian
uzadon de la lingvo aŭ rilatojn kun ni.
Atento pri tiu faktoro povas esti inter
la plej fruktodonaj ideoj por certigi
nian estontan progreson.
Mi donu du tute malsamajn ek­
zem­plojn de utila agado tiucele. Per­so-
ne, mi loĝas en vilaĝo nacie registri­ta
kiel historie interesa kaj konservinda,
kiu organizas ĉiujare antaŭ-Krist­nas­-
kan festvizitadon al niaj muzeo, pre­
ĝejoj, komercejoj, kaj plej alloge de­ko­
raciitaj hejmoj de enloĝantoj. Mi kun
la edzino akceptis partopreni kaj in­ter­
vjuiĝi por ĉi-jara prepar-artikolo en la
plej granda regiona ĵurnalo. Mi menci-
is mian oficon en UEA, kaj klarigis kio
estas Esperanto. La ĵurnalisto tre bone
spegulis tion en la artikolo, kaj rezul-
tis kelkcent vizitantoj el la plurmil ki­
uj evidente legis la artikolon. Publika
konsciigo pri tio kio estas nia lingvo.
La dua pli signifa ekzemplo estas
la ĵus okazinta forumo de la Ne-Regis-
taraj Organizaĵoj (NROj) de Unesko en
Otavo, Kanado, por prepari la oficia-
lan lanĉon de la Jardeko de Indiĝenaj
Lingvoj kaj la Jardeko de Oceanoj (am­-
baŭ endanĝerigitaj kaj bezonantaj pub­
likan edukiĝon pri tiu danĝero). Pro
iom lastmomenta organizado, mal­mul­-
taj ĉeestis persone, sed pli multaj par­-
toprenis virtuale. Niaj reprezentan­toj
inkluzivis Profesoron Francis Hult,
kiu prizorgas niajn rilatojn ĉe UN en
Novjorko, kaj Profesoron Mark Fettes,
nian eks-prezidanton kaj reĝisoron de
la rilata Kongresa temo en Montrealo.
La unua brile kunigis la temojn, kaj la
dua tre klere indikis la neceson de
transformiĝo de la eduksistemo por
progresigi akcepton de indiĝenaj ling­
voj kaj kulturoj. Pluraj laŭdoj, deman-
doj, dankesprimoj rezultigis pliajn kon­-
tribuojn de la prezentintoj. Krome, nia
Estrarano kaj reprezentanto ĉe Unesko
en Parizo François Lo Jacomo estis in-
ter la ĉeestantoj, kaj havis la okazon
saluti kaj reliefigi la kontribuojn de la
reprezentantoj de UEA. Granda helpo
por plifortigi nian partnerecon, kaj la
akcepton de la seriozeco de niaj kon-
tribuoj al la laboro (ankaŭ mi ĉeestis
virtuale, kaj estis partopreninta en vir-
tuala preparkunsido kiel Prezidanto
de UEA, pro kio dankis la organizan-
to). Ni devas esti atentaj al oportunaj
lokaj kaj internaciaj okazoj por plifortigi
niajn rilatojn kun komunumoj, kiuj pli
favoros akcepton de la ideo de Esperan-
to, se ni kontribuos al iliaj interesoj.
Solidigi nian internan
strukturon por ebligi
progreson al tiuj celoj
Kiam ni planas organizi nian “in-
ternan” agadon por subteni la ekster-
an, kio estas farenda?
3
 Ni konkludos post konsidero laŭ
la ĝisnunaj diskutoj de minimume jen-
aj ideoj kaj bezonoj.
Aldonoj kaj prioritatigo necesos,
sed ĉio akceptita estu praktike mezu­
rebla kaj realigebla.
Ni efektive jam progresigis pres­
kaŭ ĉiujn, sekve ĉio estas farebla kaj
taksebla laŭ rezultoj.
• Krei veran komunumon interne
de UEA kaj kun ekster-Asociaj kon-
vinkitoj pri Esperanto.
• Daŭrigi pli intiman kunlaboron
de UEA kun TEJO, ILEI kaj kernaj sub-
tenaj fakaj asocioj.
• Fari en nia Asocio la struktu­
rajn ŝanĝojn, kiuj necesas por niaj ŝan­
ĝiĝantaj cirkonstancoj.
• Daŭre plibonigi kaj pliefikigi la
servojn de UEA por allogi ĉiam pli da
membroj.
• Fari tiujn servojn kaj membre-
con maksimume alireblaj por ĉiuj inte-
resatoj.
• Glatigi pacience la necesajn
trans­irojn por tiu pliefikigo (financoj,
Libroservo ktp).
• Ellabori la plej trafajn vojojn por
komunikado kun kaj inter la membraro.
• Konstati kion bezonas niaj mem­-
broj por ke ilia tempoinvesto estu mak­
simume valora.
4
• Subteni kaj pliampleksigi aga­
dojn kiuj montriĝis esti pli ol normale
sukcesaj.
• Trovi la ĝustan ekvilibron inter
ĉeestaj, hibridaj kaj virtualaj kongresoj,
forumoj, renkontiĝoj.
• Provizi per gvidiloj por orien­
tiĝo de novaj laborantoj aŭ taskitoj kiel
lokaj kongresaj organizantoj.
• Daŭre subteni ĉeestan kaj vir-
tualan trejnadon por plikapabligi niajn
aktivulojn.
• Inkluzivigi en la strukturo kon­
kretan apogon al niaj laborantoj kun
plena utiligo de ĉies talentoj.
• Konsciigi la membraron pri la
bezono sin dediĉi al specifa persone
elektita kunlabora agado.
• Konservi nian kulturan he­re­
daĵon, kuraĝigi sciencan esploradon
pri Esperanto-rilataj temoj.
• Celi daŭripovan financan sta-
bilecon por subteni kaj ĉiam pli am-
pleksigi nian agadon.
La pasinta jaro bezonis grandajn
fortostreĉojn de nia Ĝenerala Direk-
toro, la tuta Estraro, la nova Kongresa
teamo, kaj multaj aliaj. Ni tamen suk-
cesis aranĝi interalie pri la profesia kon­-
servado de la arĥivo de UEA, kaj ha-
vas bonan perspektivon pri la estonta
1375(1) Januaro 2023
profesia prizorgo de la kolekto de la
Biblioteko Hector Hodler. Ni sukce-
sis denove, kun malmulte da prepar-
tempo pro aliaj premoj, okazigi la 3-an
Virtualan Kongreson en novembro.
Kaj nun ni dediĉas pli da tempo al
nia estonta strategio, ĉar pliklariĝas la
direkto kiun ni devas sekvi. Vi povis
informiĝi pri multaj aliaj atingoj kaj
bonaj novaĵoj, kaj ni plenkore esperas
ke la kondiĉoj ebligos la longe sopi-
ratan Afrikan UK en 2024. Ni bezonos
ĉies subtenon post la decido kaj anon-
co, per ĉeesto kaj donacoj por ebligi la
plenan partoprenon de afrikanoj de
ĉiuj partoj de la kontinento.
Konklude, mi ne povas ne mencii
la evoluon en la monda situacio, kiun
malmultaj antaŭvidis kiam mi skribis
mian pasintjaran mesaĝon. Ni devis
al­ĝustiĝi al pandemio kaj poste subite
al konflikto kiu skuis nian vivon, ĉar ĝi
plurrilate tuŝis preskaŭ ĉiujn. Vi eble
memoras ke mia 5-a punkto en mia
pasintjara mesaĝo estis “Kion konsi-
lis Zamenhof por sukcesigi Esperan-
ton?”. En 1908, li kun kontento povis
deklari: “Se ni marŝos en tia sama har-
monio kiel ĝis nun, nenia forto en la
mondo povos haltigi nian iradon... De
nia afero ĉio povas esti atingita nur per
harmonio kaj konstanteco.” En 1910
li atentigis ke “konkordo estas la plej
certa garantio de senduba sukceso, mal­-
konkordo signifas la morton.” Pli for­
te en 1912 li avertis: “laboru ĉiam en
plena unueco. Per unueco ni pli aŭ
malpli frue certe venkos, eĉ se la tuta
mondo batalus kontraŭ ni; per interna
malpaco ni ruinigus nian aferon pli
rapide...”.
Mi citis tion “ne ĉar ni trairas mo-
menton de malpaco en nia movado.
Tute male, mi havas grandan senton
de konkordo...” malgraŭ skuaj decidoj
pri la estonteco de UEA. Mi tamen at-
entigis ke nur reciproka respekto pro-
tektos nin de ofendemo kaj ofendiĝo
kiam diverseco de opinioj minacos la
delikatan ekvilibron de demokratia
aŭskultado de ĉies opinioj survoje al
signifaj decidoj. Mi ne celis profeti, sed
la ekstera konflikto kiun ni daŭre sper-
tas, kaŭzis en nia movado grandajn
tensiojn, kiuj neeviteble okupis ankaŭ
la Estraron. Ni vidis debatojn pri la sig-
Esperanto
nifo de “neŭtraleco” por UEA, kaj kian
pozicion havu la Asocio. Evidentiĝis
ke vojo por harmoniigi la perspekti­
vojn en la movado simple ne estus
trovebla. Ankaŭ por la Estraro ne estis
facile trovi la zamenhofan konkordon.
Konsciante nian respondecon laŭeble
esti tia modelo, praktike ni interkon-
sentis senpreme ke ni subtenos niajn
Estrarajn interkonsentojn kaj decidojn
rilate publikajn elpaŝojn, kiujn ni al­
Malferme kun Amri Wandel – Vicprezidanto de UEA
Duonjarcento kun Esperanto:
atingoj kaj defioj sojle de 2023
Amri Wandel
Karaj legantoj,
La jaron 2022 UEA finas kun gran­
daj atingoj kaj en la sekva jaro ĝi fron-
tos grandajn defiojn. Dum la lastaj mo­­
natoj UEA preparis kaj ekrealigas plurajn
planojn kaj revojn, jam de plu­raj jaroj
pripensitaj kaj diskutitaj, kvankam iom
heziteme: drastajn rimedojn por sanigi
la ekonomian staton, virtualajn kaj hi­
bridajn kongresojn, kaj UK en Afriko.
La jaro 2023 markos mian 50-an
datrevenon de Eaperantiĝo. De 1977 mi
laboris por TEJO (estrarano, prezidanto
1981-83 kaj kunorganizanto de la IJK en
Israelo en 1986). Dum la lastaj tri jardekoj
mi prizorgas la sciencan kaj fakan agadon
de UEA (de 1992 – komisito, de 1995 – es-
trarano, nun jam la kvina mandato). Kel-
kaj el miaj tiuterenaj projektoj estas la In-
ternacia Kongresa Universitato (ĉi-okaze
mi memorigas ke la limdato de IKU-pro-
ponoj por Torino estas 31.1.2023), la IKU-
libro, la Faka Forumo, Scienca Kafejo kaj
en la lastaj tri jaroj – la rubriko Fake, Sci-
ence kaj profesie tra la mondo kiu traktas
sciencajn kaj movadajn novaĵojn. Tamen,
jam de pluraj jaroj mi okupiĝas ankaŭ pri
aliaj terenoj, kunlaborante kun estrarko-
legoj por pluraj projektoj de UEA eskter
miaj oficialaj respondecoj.
Eble mi komencu de la plej lasta
tiu projekto: unuafoje en sia historio
UEA okazigis du kongresojn samjare:
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
ĝustigis por maksimuma konsento,
sed lasos plenan liberecon al individ-
uaj es­traranoj esprimi ankaŭ publike
sian personan starpunkton. Tiel ni suk-
cesis aŭskulti, modifi niajn opiniojn kaj
reciproke respekti la kolegojn. La vojo
kiun ni elektis kiel Estraro, ne inkluzi-
vis punon de individuoj aŭ grupoj, sed
aktivan interagadon kun la koncer­na­
toj por provi kompreni kaj atingi re-
ciproke akcepteblan konkludon. Ni ne
UK kaj VK. Sek­ve de la du Virtualaj
Kongresoj en 2020 kaj 2021, kiuj pruvis
ke eblas kongresi kaj universale kaj vir-
tuale, kaj post la unua postpandemia
Universala Kongreso en Montrealo
(kiu havis plurajn novajn elementojn,
i.a. plene hibridan sciencan progra-
mon kun 18 prelegoj de IKU, AIS kaj
Scienca Kafejo), okazis fine de novem-
bro la tria Virtu-
ala Kongreso. Ĝi
kombinis elemen-­
tojn de la UK (ink-
luzive de IKU),
de TEJO (Retoso)
kaj novajn pro-
gramerojn. Ĝi lo­-
gis preskaŭ mil
efektivajn par­to­-
­pre­nan­tojn el preskaŭ cent landoj, kaj
res­tas plu alirebla (senpage por UEA-
membroj) ĝis la fino de januaro. Tiuj
kiuj jam aliĝis al la VK povos ĝin viziti
sen bezono de plia registriĝo, kaj des
pli tiuj kiuj ankoraŭ ne spektis la VK
havos nun la ŝancon senpage ĝin sper-
ti kaj ĝui kun samtempa aliĝo al UEA
por la jaro 2023. Cetere, cento de la plej
gravaj programe­roj aperos estonte en
la jutuba kanalo UEAviva. Pliajn det-
alojn pri la VK eblas legi en la komu-
niko: https://mallonge.net/ua.
Virtualaj kaj hibridaj kongresoj
markas la estontecon en la post-pan-
demia mondo, en kiu tiaj konferencoj
solvis ĉiujn situaciojn, sed almenaŭ ce­
lis agi laŭ zamenhofaj principoj.
Mi finos per la sama frazo, kiun
mi skribis antaŭ unu jaro: “Nia tasko
estas lerni kaj montri al la mondo kiel
nia mirinda instrumento sukcese ebli-
gos transponti personajn kaj kulturajn
valojn por ke ni sentu nin veraj mond-
civitanoj kaj laboru por ekzempligi
tiun pli bonan mondon al kiu ni ĉiuj
sopiras”.
plimultiĝas kaj ebligas partoprenon
sen vojaĝi. Por UEA kaj la Esperanto-
movado tio estas freŝa vento, kiu ebligas
al multaj esperantistoj sperti internacian
kongreson. Tiun direkton UEA planas
estontece plivastigi per pli kaj pli hibrida
UK kaj Virtuala Kongreso ĉiujare.
Okazas ke por progresi estas be­
zonata drasta ŝanĝo, forlaso de longa
kaj ŝajne sekura rutino, kiu tamen fa­
riĝis balasto. La Centra Oficejo en Ro­
terdamo, kiu dum ses jardekoj estis la
koro de UEA, fariĝis tro multekosta kaj
bezonis grandajn investojn por ĝin plu
uzi aŭ eĉ luigi. Kvankam apenaŭ estis
imageble ĝin forlasi, dum la lastaj jaroj
evidentiĝis ke vendo de la domo kaj
transigo de parto de la administraj funk-
cioj de UEA al aliaj lokoj kaj teamoj es-
tos ekonomie la ĝusta paŝo. Fariĝis la
tasko de la antaŭa kaj la nuna Estraroj
prepari kaj plenumi tiun evidente ma-
lagrablan kaj nepopularan paŝon kaj
klarigi ĝin al la Komitato kaj la mem-
braro, sed la rezultoj jam sentiĝas. La
arkivo de UEA jam translokiĝis al se­
kura kaj profesia nova gastejo, la Inter-
nacia Esperanto-Muzeo en Vieno, kaj
la Kongresa Fako jam sukcese ekfunk-
ciis ĉe E@I en Slovakio, kunorgani-
zante sian unuan UK-n en Montrealo,
kaj 2021 fariĝis la unua jaro post longa
sinsekvo, sen granda deficita bilanco.
Mi ŝatas fini per la tria projekto
kiu staras antaŭ nia sojlo. Jam de tri jar-­
5
dekoj oni parolas pri iama Universala
Kongreso en Afriko. Mi ankoraŭ me­
moras la agadon de Hans Bakker, kiu
instigis Esperanton en Afriko. Dum la
lastaj jaroj TEJO kaj ILEI jam okazigis
siajn kongresojn en Afriko, sed por
UEA la tasko ĉiam aspektis pli granda,
malfacila kaj komplika. Plej gravas sta-
bila kongreslando, kun taŭga kerno
de aktivuloj, kiu povos loke organizi.
Nur en la lastaj jaroj ekaperis tiuj bazaj
kondiĉoj, en Tanzanio. Tamen, afrika
UK verŝajne estos deficita. Kvan­kam
an­kaŭ aliaj ekster-eŭropaj UK-j sta-
ras antaŭ la minaco de signifa deficito,
Afriko estas kvazaŭ Terra Incognita. Ĉu
alvenos sufiĉe da esperantistoj el ekster
Afriko? Ĉu la hoteloj kaj kongresejo es-
tos taŭgaj? Ĉu en la Afrika UK sukcesos
partopreni sufiĉe da afrikanoj? Multaj
Kulturo
“Gloria Artis”: pola ministeria
medalo por Roman Dobrzyński
Danke al iniciato de Pola Esperan-
to-Asocio (PEA), en la 10-a de novem-
bro 2022 la ministro pri kulturo kaj
nacia heredaĵo de Pollando, Prof. Hab.
D-ro Piotr Gliński, decidis aljuĝi al la
fama pola esperantisto Roman Dob­
rzyń­ski gravan ministerian distingon:
la bronzan medalon Merita por Kultu-
ro “Gloria Artis”. En sia propono PEA
emfazis la signifan kontribuon de Dob­-
rzyński por popula­rigado de kultu­ro
ĝenerale kaj liajn me­ritojn kiel prezi­
danto de PEA, kiam en 1987 li kunor­
ganizis la plej grandan Universalan
Kon­greson, en Varsovio; kaj ki­el tele-
vida raportisto, pro kio li atestis gra­
vajn historiajn eventojn kaj realigis ĉ.
300 dokument-filmojn.
Roman Dobrzyński naskiĝis en 1937
kaj esperantistiĝis en 1955. Li magis­
tri­ĝis pri juro kaj poste pri ĵurnalismo
per tezo pri la Esperanta gazetaro.
Kiel studento li aktivis en la Esperanto-
mo­vado per verkado, redaktado kaj
instruado, kaj kiel estrarano de Pola
Esperanto-Junularo. Li estis vicprezi-
danto de TEJO (1966-68) kaj redaktoro
6
demando-signoj, por kiuj la Estraro kaj
la Kongresa Fako devas akiri konten-
tigajn respondojn en relative mallonga
tempo. Aldona defio estas ke la lokaj
aktivuloj ne plene konas la bezonojn
kaj ne havas sperton pri organizado de
granda kongreso, kia espereble estos
la UK. Kiugrade la Estraro povas preni
la riskon por decidi pri kongreso sen
sufiĉe da certeco pri tiuj faktoroj? Ĉu
la lokaj aktivuloj povas fidi ke UEA
estas serioza pri la Afrika UK, por ek­
agi kaj kunlabori kun la lokaj instan-
coj por pretigi la kondiĉojn deziratajn
de UEA? Jen cirkla situacio, kvazaŭ la
demando de ovo aŭ kokino. Por kon-
strui la necesan reciprokan fidon estas
bezonate pli koni unu la alian. Helpas
pri tiu interkonatiĝo lastatempe oka-
zintaj vizitoj de funkciuloj de UEA kaj
de Kontakto (1968-70). De 1973 ĝis 2003
li laboris kiel ĵurnalisto de Pola Televi-
do kaj en tiu rolo multfoje traktis Espe-
ranto-rilatajn temojn, farante ankaŭ
fil­mojn pri Esperanto, ekz-e “Bona Es-
pero” (1984). Jam en 1980 la Asocio de
Polaj Ĵurnalistoj elektis lin la plej bo­
na publicisto pri internaciaj aferoj. En
1995 li cetere iniciatis la esperantigon
de “Mazi en Gondolando”, de BBC. Li
estas membro de UEA ekde 1961 kaj
estis komitatano kaj vicprezidanto de
UEA (1989-92). Li kontribuis al la es-
tablo de Fondumo Zamenhof kaj estis
ĝia dua prezidanto. En 2003 aperis lia
libro La Zamenhof-strato, pri interparo­
loj kun D-ro L. C. Zaleski-Zamenhof,
poste tradukita en multajn lingvojn.
En 2005 li estis elektita Honora Mem-
bro de UEA kaj ricevis la unuan pre-
mion de la Fondaĵo Grabowski pro siaj
esperantlingvaj filmoj kaj la verko La
Zamenhof-strato.
Dobrzyński estas elstara ĵurnalisto
kaj poligloto, ĝis nun – 85-jaraĝa – tre
aktiva sur diversaj kampoj rilataj al Es­
peranto, internacia kunlaborado kaj ĵur­-
1375(1) Januaro 2023
virtuala kunsido kun la lokaj aktivuloj.
UEA ankaŭ akompanas kaj subtenas la
Afrikan Kongreson, okazontan fine de
decembro 2022 en Senegalo. Ni bezo-
nas pacienciĝi por kiel eble plej bone
prepariĝi kaj eviti nematuran decidon,
sed ĉio ĉi donas la esperon ke baldaŭ
maturiĝos la kondiĉoj por la unua UK
en Afriko.
Por efektivigi tiujn planojn UEA
bezonas vian subtenon per aliĝo, par-
topreno en ĝiaj kongresoj, kontribuo
al ĝiaj rimedoj kaj helpo al aliaj s-anoj
el malriĉaj landoj partopreni. Ni kune
transiru al 2023, subtenu la granda-
jn projektojn de UEA: adaptiĝi al la
post-pandemia mondo per aliĝo al la
VK kaj UK, finance plifortiĝi kaj pli
internaciiĝi per subteno de la afrika
UK.
nalismo. En interkonsento kun Bjalis-
toka Esperanto-Societo estis decidite,
ke taŭga okazo por enmanigi la med-
alon al Dobrzyński estos la 23-aj Bja­
listokaj Zamenhof-Tagoj. La solenaĵo oka­-
zis la 10-an de decembro en Bjalistoko
kaj la medalon transdonis la vojevodo
(provincestro) de Podlaĥia Provinco,
S-ro Bohdan Paszkowski. UEA gratu-
las al Dobrzyński pro la meritoplena
honorigo kaj invitas ĉiujn partopreni
en la evento, ĉeeste aŭ rete.
El la Gazetaraj Komunikoj
de UEA
Esperanto
 Universala Kongreso | Sporto
Ĉu partopreni Universalan kongreson de UEA en Torino?
Jes, valoras veturi al Torino en la venonta julio!
Giuseppe Grattapaglia,
Brazilo,
Alto Paraiso de Goiás
Fazenda-Escola Bona Espero

Ekzistas en tiu urbo kulturaj va­

loraĵoj, unikaj palacoj, belaj panoramoj
de la alpaj montoj, elegantaj vendejoj,
agrablaj hoteloj, ekzemplo de trans­
formado de industria urbo al io, kio
tute ne memorigas tiun industrian epo­-
kon, ĉar la 22 fabrikoj de la kompanio
FIAT en la centro de la urbo, trans­
formiĝis al hoteloj, ĝardenoj, placoj
ktp.
En Torino vivis la francaj reĝaj
familioj Savojo, pro tio multaj kasteloj
en la ĉirkaŭaĵo de la urbo invitas kon-
gresanojn viziti tiujn gigantajn loĝejojn
kun belegaj salonoj, kiuj ne konis nece-
sejojn kaj banejojn (kiuj estis inventitaj
nur poste). En la urbo estas belaj ave-
nuoj, kiuj memorigas Parizon, in­vitas
al promenadoj sub arkadoj.
Mi ne scias, kiom da esperantistoj
ludis piedpilkon en sia juneco, sed cer­
te ne malmultaj! En Torino oni kreis
futbalan sanktejon de la FIAT-financa-
ta klubo JUVENTUS, mondfaman.
Mia nura frato tiel ege amis la te­
amon, ke al mi ŝajnas, ke li partopre-
nis ĉiujn ludojn de tiu teamo. Kiam li
edziĝis, li elektis apartamenton vidal-
vide al la fama stadiono de JUVEN-
TUS! Imagu! Futbalo ne vekis en mi
ian emocion, sed unufoje mi kuniris
kun mia pli aĝa frato al iu ludo de JU-
VENTUS, en ilia fama stadiono. Ĝuste
tiam JUVENTUS perdis. Mia frato kul-
pigis min!
Ekde tiam li ne plu portis min kaj
pri mi ne interesiĝis verdire.
Sed hieraŭ, futbalpilko, uzata en la
Monda Pokalo en Kataro, sukcesis ve­-
ki en mi ĝojan emocion. Kiel povas es­
ti?
Estis 6 vortoj en Esperanto sur la
oficialaj pilkoj en Kataro! Oni diras,
ke Esperanto efikas por esperantanoj
kiel drogo. Mi ne kredas, sed mia koro
pli forte batis, kiam mi legis la vortojn
FUTBALO ESTAS – PASIO – RESPEK­
TO – KOLEKTIVA RESPONDECO –
TEAMLABORO – HONESTECO. Rekte
sur la pilko tio estis skribita. Esperan-
tanoj tutmonde formas koope­rativan
ko­munumon. Sub la supraj 5 in­vitoj
ankaŭ la amantoj de futbalo formas
kooperativon, ĉar ilia etika kodo estas
eĉ skribita sur la pilko! Tion decidis
fari la direktorino de desegnoj Fran­
ziska Loffelmann de la entrepreno
ADIDAS en Germanio.
Ŝi elektis kaj FIFA akceptis, do, la
6 lingvojn inter la 6 800 de nia nuna
tempo. Ĉu vi ŝatus scii kiajn lingvojn
ŝi elektis sur la pilko? Vere eksteror-
dinara elekto: la mandarinan, araban,
Esperantan, hispanan, anglan kaj fran-
can lingvojn!
Kian efikon vi atendas por Espe-
ranto de tia iniciato? Vi povus aĉeti
pilkon… aŭ…

Vi povas elŝuti kurierojn de la 3-a

Virtuala Kongreso 2022 Facila Vento
(kaj ankaŭ de la du antaŭaj) ĉe
https://revuoesperanto.org
7
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
Rete | Intervjuo
Eventa Servo disvastigos informojn pri
Esperanto-eventoj per Esperanto.events
Komence de decembro 2022 la teamo de la evento-diskoniga retejo Eventa Servo de UEA kaj TEJO (https://
eventaservo.org) akiris kaj ekuzis la domajnon https://Esperanto.events. Tiun ĝi uzos kiel ‘plusendan ligilon’
por ankoraŭ pli vaste komuniki pri Esperanto-eventoj en la mondo. Ni demandis Yves Nevelsteen, komisiiton
de UEA pri reta agado kaj ĉefhelpanto de Eventa Servo, kial li volas fari tion kaj kiel li ekhavis tiun ideon.
Revuo Esperanto: kial ekuzi alian ret­
adreson por Eventa Servo; ĉu la nuna ne
taŭgas?
Yves Nevelsteen: Didier Janot regule
atentigis min, ke ni esperantistoj ne
sufiĉe ofte uzas la vorton ‘Esperanto’
en komunikado al la ekstera mondo.
Mi konscias, ke tio sonas strange. Sed
mi konkludis, ke fakte li pravas! Even-
ta Servo estas nuntempe tre konata re-
tejo – en la tradicia eŭropa Esperantu-
jo... Sed kiam komencanto aŭ eksteru-
lo interesiĝas pri Esperanto-eventoj,
li aŭ ŝi tajpos en la serĉujo de Google
ne “Eventa Servo”, sed… “Esperanto
events” – aŭ io tia. Do gravas laŭ mi,
por la plua profesiigo de Eventa Servo,
kaj por la “kreskigo de Esperanto en la
mondo”, ekuzi la adreson https://espe-
ranto.events.
Revuo Esperanto: la domajno Espe-
ranto.events do ankoraŭ estis disponebla?
Ĉu vi mem aĉetis ĝin? Ĉu iu helpis vin pri
tio?
Y.N.: Ni havas tre entuziasman kaj
kapablan kunlaboranton, Robin van
der Vliet, kiu ne nur mendis tiun do­
majnon nome de UEA, kaj agordis ĝin
sur sia servilo, sed tuj funkciigis jen-
ajn plusendajn ligilojn por ĉiuj landoj
de la mondo (!): https://ca.esperanto.
events, https://de.esperanto.events, https://
be.esperanto.events ktp. Provu ilin, kaj
vi komprenos kial tio utilas. Robin en
2022 estis diplomita de UEA pro El-
stara Agado; mi konfirmas, ke tio estas
prava elekto!
Robin cetere kreis ligilojn por ĉiuj kon-
tinentoj: https://eŭropo.esperanto.events -
https://azio.esperanto.events ktp. Ne gra­-
vas, ĉu oni tajpas eŭropo.esperanto.events,
8
euxropo.esperanto.events aŭ europo.espe-
ranto.events. Eĉ europe.esperanto.events
kaj asia.esperanto.events ekzistas.
Kaj tio ne estas ĉio! Robin ankaŭ agor­
dis ligilojn por kelkaj urboj (Antver-
peno, Londono, Toronto) kaj kelkaj or-
ganizoj (LEK, UEA, TEJO, BEMI, NEJ).
Provu https://TEJO.esperanto.events kaj
https://BEMI.esperanto.events. Robin po-
vas aldoni senfinan nombron de sub-
domajnoj...
Revuo Esperanto: ĉu vi pensas, ke kel-
kaj organizoj aktive ekuzos subdomajnojn
de Esperanto.events por disvastigi infor-
mojn pri sia agado? Ĉu tio utilos?
Y.N.: Ni vidos... mi antaŭvidas, ke
ekzemple la londona klubo ekuzos
https://London.esperanto.events. Tio es-
tus logika kaj praktika, mi pensas. An­
kaŭ en aliaj anglalingvaj landoj (Ka-
nado, Usono,...) la nova domajno estas
tre uzinda. Tio espereble konvinkos
ekstereŭropajn Esperanto-klubojn pli
ofte ekuzi Eventan Servon. Ĉu oni
uzos Esperanto.events ankaŭ en ne-ang­
lalingvaj landoj, mi ne certas. La unuaj
reagoj estas tamen tre pozitivaj. Kaj mi
1375(1) Januaro 2023
mem iel ajn persone tre regule uzos
mallongajn ligilojn de Esperanto.events
por rapide havi superrigardon de
even­toj en iu lando – ekzemple https://
es.esperanto.events ja estas ege pli facile
kaj rapide tajpebla ol https://eventaser-
vo.org/Eŭropo/Hispanio…
Revuo Esperanto: ĉu ekzistas aliaj ‘plu­-
sendaj ligiloj’ al partoj de la retejo https://
eventaservo.org?
Y.N.: efektive mi eksperimentas per
aliaj tiaj ligiloj, ekzemple kunlabore
kun la loka grupo de Vannes (Francio).
Ilia retadreso https://esperantovannes.fr
malaperis, ĉar lokuloj opiniis, ke estas
tro malfacile kaj temporabe ĝin ad­mi­
nistri. Tion mi taksis bedaŭrinda, ĉar
tiu retadreso estas menciita en pluraj
gazetaraj artikoloj, kaj eĉ sur varbaj
afiŝoj. Mi re-registris do la domajnon
ĉe Google Domains, kaj plusendigis
ĝin al la organiza paĝo de Espéranto
Vannes en Eventa Servo, https://even-
taservo.org/o/EO_Vannes/. Sur tiu paĝo
aperas eta dulingva enkonduko, kon-
taktinformoj kaj superrigardo de ve-
nontaj kaj pasintaj eventoj. Tio povas
tute sufiĉi por loka grupo. Se aliaj lo-
kaj grupoj interesiĝas pri io simila, aŭ
se iu subdomajno de Esperanto.events
mankas, oni ne hezitu kontakti nin.
Zamenhof-Festo 2022 tra la mondo ĉe Eventa Servo
Esperanto
 *** ***
Eventa Servo de UEA kaj TEJO estas la ĉefa projekto de Fonduso Instrukcian filmeton pri tio. kiel re­gis­triĝi
Instigo (https://instigo.be), kiun Yves Nevelsteen kreis kun la celo en la retejo de Eventa Servo oni vidu ĉe:
kolek­ti donacojn por liveri profesiecajn re­tajn servojn en Esperanto. https://mallonge.net/es1. La teamo planas
Yves verkis detalajn raportojn pri sia reta agado en 2020 en 2021. Se krei pliajn tiajn instruk­
ciajn filmetojn, ek­
vi volas ricevi tiujn raportojn, kontaktu lin per https://t.me/yvesnev – zemple pri enigo, ŝanĝado kaj forigo de
https://fb.com/yves­nev aŭ yves@ikso.net informoj pri eventoj.

Universala Kongreso
Gastronomio en Torino
Gian Carlo Fighiera
Se la urboj statistikus la nombron
de restoracioj por kvadrata kilometro,
Torino starus en la unua vico. Tio ne sig­
nifas, ke ĝiaj vizitantoj povas tie man­-
ĝi nur Piemont-maniere. Tute male,
ĉar en la centra parto de la kosmopo­
lita urbo oni renkontas pli facile etnan
restoracion: pakistanan, hindan, ara­
ban aŭ korean, ol tradician torinan.
Aldone, la ĉinaj kaj japanaj restoracioj
abundas kiel fungoj sub arboj.
Neniu timu. Ĉie troveblas ankaŭ
la tipaj tutitalaj pladoj, kiel la milfa-
ceta Napola pico, la bongustaj Bolonjaj
ravioloj ktp.
Sed, ni ne forgesu la vere torinajn
specialaĵojn, origine kamparanajn, ki­
ujn nur la denaskaj torinanoj konas.
Kelkaj pri tio specialigitaj gastejoj apar­-
tenas aŭ al la popola aŭ al la luksa kat-
egorioj: dependas de la prezo.
Ĉu vi memoras la novrealisman
filmon postmilitan „Riso amaro“ (Ama- kiu gardas la aromon de la montaraj
­ra rizo) kun la bela Silvana Man­­gano herboj.
kaj la ĉefaktoro Vittorio Gass­man? Vi Ni transsaltu al la postmanĝoj, ĉe­
trovos apud la ĉefurbo de Piemonto fe la historia loka „Bicerin“, kiu konsis-
bongustan version de la rizo: kun faze- tas el tritavolaj kaj trikoloraj ingredi-
oloj kaj legomoj, sub la nomo „Panissa“. encoj: nigra kafo sube, bruna ĉokolado
Gastronomio komenciĝas per pa­- meze, blanka kremo supre. Kiel de-
no. Pri ĝi menciendas la unikaj tre serton gustumu la pudingon „Bunet“,
krakantaj torinaj panbastonetoj (itale: kiun la nuna Piemont-Argentina Papo
grissini). Inter la konataj manĝaĵoj tre aprezas. Se vi volas, finu per la To-
troviĝas la miksita fritaĵo de legomoj rina ĉokolad-bombono „Gianduiotto“
kun diverstipaj viandoj, i.a. bovaj, ŝafaj, aŭ per la frandaĵo „Nutella“.
kolbasaj (it. fritto misto); la kokinaĵo laŭ Lasta konsilo: antaŭ ol forlasi la
mezepoka tradicio (it. Finanziera); la urbon gustumu, en ĝusta preparo kaj
bovida brezaĵo (it. Brasato), kuirita en en ĝusta sezono, la blankan tuberfor-
ruĝa vino, kaj cent aliaj frandaĵoj. man fungon trufo. Ĝi kostas laŭ la pe­
La menciita brezaĵo malfermas la zo en gramoj.
ĉapitron de la piemontaj vinoj: ili tiel
multas, ke priskribo plenigus la tutan
gazeton. Indas memori almenaŭ du el
ili: la ĉiutagan dummanĝan „Barbera“
kaj la rafinitan „Barolo“, kies maljuna
botelo kostas kapitalon. Se festi, kon-
silindas la ŝaŭmvino de la najbara ur­
bo Asti (it. Spumante).
Kompreneble, al ĉiu vino respon-
das specifa fromaĝo kaj inverse. Plej
fajna rezultas la Alpa tipo (it. Fontina),

9
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
ILEI
La 56-a Kongreso de ILEI
Laura Brazzabeni,
ILEI-Estrarano pri kongresoj
Tempo: Ekde la 5-a ĝis la 12-a de
aŭgusto 2023
Loko: Linjano Orsabla (itale: Lig-
nano Sabbiadoro), Italio
Ĉef-temo de la Kongreso: “In-
strui Esperanton en lernejoj”
Retejo de la Kongreso:
https://2023.kongreso.org/
Post tri sinsekvaj nur-virtualaj Kon­-
gresoj, en 2023 la 56-a Kongreso de
ILEI denove okazos ankaŭ en ĉeesta
medio en la belega urbo Lignano Sab-
biadoro en Italio, en la strandurbo Linja-
no Orsabla (itale: Lignano Sabbia­doro)
situanta mezvoje inter Venecio kaj Tri­
esto, en ampleksa Kongresejo, kiu eb-
ligos al ĉiuj kongresanoj loĝi, manĝi,
labori, kaj ankaŭ ferii en la sama feria
vilaĝo. La kongresejo disponas, kaj sen-
­page disponigas al la kongresanoj, pri-
vatan plaĝon, akvoparkon, olimpikan
naĝejon, plurajn altrangajn ekipitajn
sportajn spacojn ĉu kovritajn, ĉu mal-
fermajn.
La ĉefa temo de la Kongreso es-
tos: “Instrui Esperanton en lernejoj”.
La kongresa ĉeftemo certe vekos la in­-
tereson ne nur de esperantistoj, sed
an­kaŭ de profesiuloj pri instruado de
aliaj lingvoj, universitataj esploristoj
kaj profesoroj, ĵurnalistoj kaj ĝenerala
publiko; unuvorte ĉiuj, kiuj iel dediĉas
sin al la temo, ĉu profesie, ĉu ne.
Ni atendas vian aliĝon kaj viajn
kontribuaĵojn ĉu pri la kongresa temo,
ĉu pri aliaj pedagogiaj temoj, ĉu por la
Lingva Festivalo, aŭ por la Internacia
Vespero, ktp.
Vi povas indiki pri viaj proponoj
kaj kontribu­aĵoj kaj en la aliĝilo kaj per
retmesaĝo al: ilei.kongresoj@gmail.com.
La limdato por sendo de la pro-
ponataj kontribuaĵoj estas la 31-a de
januaro 2023, por ke ili certe estu al-
donitaj al la provizora programo de
la Kongreso. Por ĉiu via kontribuaĵo,
ĉu prelego aŭ alia, bonvolu sendi al ni
(ilei.kongresoj@gmail.com):
Ÿ titolon de la kontribuaĵo
Ÿ vian kompletan nomon
Ÿ daŭron de la prezentado
Ÿ ĉu vi prezentos ĉeeste aŭ rete
Ÿ du- ĝis maksimume kvin-linian pri­-
s­kribon de la kontribuaĵo
Ÿ du- ĝis maksimume kvin-linian bio-
grafion de vi
Ÿ vian foton
 
Kiel kutime, vi povos ĝui ankaŭ
ekskursojn, Lingvan Festivalon, spek­
taklojn ktp.
Vi trovos ĉiujn detalojn pri aliĝo
en la kongresa retejo: https://2023.kon-
greso.org/
Bonvolu memori, ke la malplej
kosta aliĝkotizo validas ĝis la 31-a de
decembro 2022. Do bonvolu tuj aliĝi
por ne atendi la duan periodon de la
kotizo.

Kadre de la 108-a UK en Torino okazos la 76-a sesio de la Internacia Kongresa

Universitato (IKU). UEA invitas proponojn pri IKU-prelegoj, kiuj estu sendataj al
la IKU-sekretario (amri@huji.ac.il) plej laste la 31-an de januaro 2023. La prelegoj
povas okazi per Zoom. La proponoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por
klera publiko. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon kaj koncizan biografieton –
sume ne pli ol unu paĝon. La proponoj estos profesie prijuĝitaj de la IKU-
komisiono. Tiuj, kiuj ne estos elektitaj por la IKU, povos tamen esti konsiderataj
por la Scienca Kafejo. Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia
aliĝo. Akceptita IKU-prelego estos rekompencita per honorario de 240 EUR. Por
IKU-AIS-kurso la honorario estos 300 EUR kaj por Scienca Kafejo – 120 EUR. 

10
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
Eventoj
Varbi kaj instrui: pilieroj cele
al postpandemia restarto
Maritza Gutiérrez
kaj Ariadna García
Sub la temo Postpandemia restarto
en Kubo, la estraro de Kuba Esperanto-
Asocio organizis, kun financa subteno
de UEA, la 92-an AMO-seminarion en
la kariba insulo. Laŭ la desegnita pro-
gramo, ĝi okazos en du sesioj, la unua,
en Havano kaj la dua en la oriento de
la insulo, en la provinco Guantánamo,
la 16-an kaj 17-an de decembro.
La havana sesio, sesiinta la 7-an
kaj 8-an de oktobro, en la Esperanto-
Centro de KEA, estis okazo repreni trej­-
nadon por aktivuloj kaj estraranoj de
la asocio en la ĉefurbo, kie sidas la plej
nombra movado enlande.
La estraro de KEA planis ĝin kun
la celo repreni la fadenon pri la Espe-
ranta agado, post tiom da tempo kun
ĉeestaj renkontiĝoj nek en la ĉefurbo
nek en la aliaj provincoj tra la lando,
escepte en Guantánamo mem, kie tra­
dicie okazas Zamenhofa metiejo en de-
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
cembro. Ĝi estis la sola renkontiĝo ne
interrompita pro la pandemio.
Dum du tagoj 14 geesperantistoj
el Havano, plus 1 el la centra provinco
Villa Clara, ĉeestis la Seminarion, kies
malferma sesio efektiviĝis vendrede la
7-an en la posttagmezo kaj vespero. Ĝin
malfermis la prezidento Alberto Fer­
nández-Calienes.
Sekvis informo pri la proponata
programo konsistanta el 4 temoj, no­
me, Esperanto-instruado kun subtemoj
pri Esperanto laŭ komunika meto­do.
Rilatoj inter la ĉefaj komponantoj de la
metodo. La lernociklo dum la instrua-
do de Esperanto. Ekzercotipoj: tiun ĉi
programeron gvidis profesoro D-ro.
Sc. Julián Hernández.
Aliaj programeroj pritraktis la in-
forman laboron kaj kiel ĝin organizi;
dum pri organizaj temoj kaj la asocia
vivo oni ankaŭ analizis kaj debatis pri
nunaj defioj rilate al varbado kaj reteno
de la membraro, servoj kaj renkontiĝoj:
ambaŭ temojn gvidis Maritza Gutiér-
rez.
Plia temo de la seminario rilatis
al la manieroj efike varbi en komputika
erao. Sociaj retoj estis aparta ero en tiu ĉi
sesio, kiu inkluzivis interaktivan aga-
don kaj montris diversajn ilojn uzeb-
lajn por pli diskonigi nian agadon kaj
ĝenerale disvastigi Esperanton.
Je la fino okazis forumo, kiu revu­
is ĉiujn traktitajn temojn kiel resumo de
la laborsesioj. La graveco flegi rilatojn
kun gazetaro/amaskomunikiloj kaj ĉe­-
faj defioj de la movado en la nuna epo­
ko nialande estis analizitaj dum la fo-
rumo: varbado kaj instruado.
La programo estis plenumita laŭ­
plane en la sabata sesio. La vespera
se­sio gastigis pliajn esperantistojn por
kultura momento. Oni raportis pri la
seminario kaj bela fermo, estis trans-
dono de atestiloj kaj foto en la korto de
la Esperanto-domo de KEA.
Sendube temis pri utila kaj riĉa
programo, kie ne nur lernis la trejnatoj,
sed ankaŭ la trejnantoj: la ĉefaj celoj
estis kunagadi, kunlerni kaj kunpensi
por la daŭra evoluo de nia movado.
11
Universala Kongreso | Kulturo
Teatraĵo en Esperanto: “1910”
Dum la Universala Kongreso en Montrealo (aŭgusto 2022) lanĉiĝis nova originala plenlonga teatraĵo en
Esperanto: “1910”. Ni gratulas la tutan skipon pro la sukceso de la premiero! Ĵenja Amis, la aŭtoro kaj la
produktanto de la teatraĵo, respondas la demandojn de la revuo.
Revuo Esperanto: Kiel vi decidis verki
teatraĵon pri 1910?
Ĵenja Amis: Ĉar la jaro 1910 estis tre
aparta por ni en Nord-Ameriko. Ti­am
okazis la Internacia Kongreso en Va­
ŝingtono – ege grava por ni de multaj
vidpunktoj. (Notu ke mi diras “Inter-
nacia”, ĉar tiel oni nomis tion, kio nun
estas la “Universala Kongreso”). Ĝi es­-
tis la unua Internacia Kongreso en
Ame­riko, la unua kaj la sola Interna­cia
Kongreso ekster Eŭropo, kaj la unua
(kaj, denove, la sola) fojo, kiam Za-
menhof vojaĝis ekster Eŭropo. Fakte,
ĝi estis la unu-nura Kongreso en la
nord-orienta flanko de Nord-Ameriko
antaŭ la ĉi-jara UK en Montrealo! Sed –
jen plia interesaĵo! – post la Kongreso,
Zamenhof vizitis nian urbon, Mont­re­
alon, ĉar tie loĝis pluraj liaj parencoj!
Eĉ la onklino, en kies domo oni kantis
la himnon de pra-Esperanto: “Kadó,
kadó, jam temp’ está”! Estas vere mir-
inda malkovro, pri kiu, ŝajne, sciis ab­-
solute neniu en Esperantujo! Do, ĝi es-
tis perfekta temo, ligita al nia urbo kaj
nia mondoparto, kaj al la historio de
nia movado!
Mi legis plurajn materialojn pri la kon-
greso de 1910, el pura scivolemo, kiel
organizanto de la dua kongreso en nia
mondoparto. Unu artikolo aparte kap­
tis mian atenton. Fakte, kiam mi ko­
mencis legi ĝin, mi ne povis halti. Te­-
mis pri plurpaĝa artikolo de W. Mann
en la Brita Esperantisto de oktobro 1910.
La stilo estis flua, amuza kaj “blo­ge­-
ca” – mi kvazaŭ povis ĝui la kongre­
son – kaj la vojaĝon al Kanado – per
liaj okuloj! Sentiĝis, kvazaŭ s-ro Mann
parolas al mi el la pasinteco… Do,
mi decidis “inviti lin”, por ke li povu
“persone” dividi la rakonton kun ĉiuj
esperantistoj!
12
Revuo Esperanto: Kaj kial ekzakte te­
atraĵo kaj ne io alia?
Ĵ. A.: Mi ne tuj-tuj decidis fari te­at­
raĵon. Ja fari teatraĵon en Esperanto
estas granda defio, de multaj vidpunk­
toj… Unue mi simple volis fari legad-
sesion kaj artece legi kelkajn partojn
de la artikolo. Sed iel la ideo poste
transformiĝis al la ideo “lasi lin ra-
konti” pri la kongreso, respondante la
demandojn de aŭskultantoj. Mi provis
tiun formon dum la Zamenhof-festo
2021, kiam mi vestiĝis kiel s-ro Mann
kaj respondis spontanajn demandojn
de la ĉeestantoj. La reagoj de la homoj
inspiris min pluiri laŭ tiu ĉi vojo – ili
estis ĉarmitaj de li kaj havis mil deman-
dojn! En la sama vespero Garry Evans
(aktivulo de nia grupo kaj la ka­sisto de
nia LKK) majstre aktoris la poemon
“Ebrio” de William Auld, kaj tio donis
al mi ideon varbi lin kiel ĉef-aktoron
por ludi s-ron Mann. Eĉ plie – sam-
vespere alia partoprenanto donis al mi
ideon inkluzivigi en la prezentaĵon mu­-
diros “jes” al tiu ĉi bela, sed tute frene-
zikon. Plus, mi decidis ankaŭ aldoni
za projekto!
bildojn, por helpi krei koheran rakon-
ton. Do, la teatraĵo estis iom “mezbaki- Revuo Esperanto: Komence de 2022
ta”, almenaŭ en mia kapo, dum tiu Za­- aperis serio de mallongaj filmetoj, kie di-
menhof-festo! Restis nur eta afero – versaj aktoroj ludis s-ron Mann. Pri kio
konvinki Garry-n, finverki la teatraĵon temis?
kaj varbi la ceterajn teamanojn kaj la
Ĵ. A.: Efektive. La tuto spekteblas ĉe
reĝisoron, muzikistojn kaj elekti – aŭ
YouTube-kanalo de ILEI. Tio estis flan-
komponi – la muzikon, kaj produkti la
ka projekto, sed ĝi helpis al mi “testi”
teatraĵon!
kelkajn demandojn kaj ankaŭ ver­ki la
Revuo Esperanto: Ĉu Garry jam sciis, tekston, kiu bone sentiĝus en la pa­
kiu estas W. Mann? ro­la formo, kaj ankaŭ ĝustigi la lon­-
gon. Ja verki teatraĵon por mi estis no­
Ĵ. A.: Efektive! Li eĉ uzis la lernolibron
va sperto, kaj mi iris, pli-malpli, laŭ la
de s-ro Mann, kiel komencanto! Alia
vo­jo de provoj kaj eraroj. Mi ĝojas, ke
bonega afero pri Garry estis ke li mem
ankaŭ miaj teamanoj helpis pri la ella-
estas brito – do li ne devis eĉ ŝajnigi la
boro de la manuskripto.
britan akĉenton! Ekde tiu Zamenhof-
festo mi verkis la tekston pensante pri Revuo Esperanto: Kiuj estis la aliaj ak-
Garry kiel aktoro, kaj esperante, ke li toroj, krom Garry Evans?
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
 Ĵ. A.: La kerna teamo de la teatraĵo es-
tas tre malgranda – nur unu ĉefa akto-
ro (“s-ro Mann”) kaj unu subtena akto-
ro – “Mary”. Tamen, la tuta skipo estis
iom granda: ni havis ĉirkaŭ dekon da
kromaktoroj – ili ludis la publikon kaj
starigis la demandojn al s-ro Mann. Estis
ankaŭ du muzikistoj: pianisto kaj kantis-
tino. Plus, mi mem “rulis” la bildojn
dum la teatraĵo kaj donis instrukciojn
al la son- kaj lumteknikistoj. La rolon de
Mary ludis Alena Adler (Helena el la
serio Pasporto al la Tuta Mondo). Alena
estas profesia aktoro. Ri ne nur abso-
lute brile aktoris “Ma­ry-n”, sed ankaŭ
reĝisoris la teatraĵon, kaj multege kon-
silis kaj subtenis Garry pri aktorado.
Por li tio ja estis lia unua granda rolo,
kiel aktoro. Fakte, kiam mi verkis la
lastan parton de la teatraĵo, kie Mary
dialogas kun s-ro Mann, mi pensis
ekzakte pri Alena, en espero, ke ri ak-
ceptos la rolon!
Revuo Esperanto: Ĉu Garry estis kon-
vinka s-ro Mann?
Ĵ. A.: Absolute! La transformiĝo estis
neimagebla! Estis kvazaŭ alia homo.
Fotoj de John Huang
Imagu, li eĉ kolorigis la harojn kaj
kres­kigis la lipharojn por aspekti pli
en la epoko (kaj forigi iom da jaroj!) Li
estis vere perfekta. Li iom plifortigis
sian (naturan) britan akĉenton, kaj li
eĉ kvazaŭ staris kaj promenis alima­
niere ol Garry Evans. Mi tiom ĝojas, ke
ni malkovris tiun ĉi talentegan akto­
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
ron. Same “Mary” (Alena) estis brila.
Ri plene transformiĝis, kaj eĉ parolis
kun la brita akĉento dum la tuta tem­
po de ekzercoj, eĉ kiam ne estis ria rolo
paroli – por pli bone eniri en la rolon.
Revuo Esperanto: Ĉu vi ankaŭ varbis
kromaktorojn anticipe?
Ĵ. A.: Ni varbis la kromaktorojn (“la
demandulojn”) dum la kongreso mem.
Ni havis ekde la komenco la “ĉef-de­
mandulon” – Brandon Sowers, el Uso­
no. Bonŝance por ni, li venis al Mont­-
realo monaton antaŭ la UK, do li es-
tis ekde la komenco parto de niaj retaj
kunvenoj. Por esti “demandulo” oni de­-
vis veni al unu el du ekzercoj en teatro
eble tro frue en la mateno (sed, kafo kaj
dolĉaĵoj!) kaj bone koni la bazan skrip-
ton. La ĉefa laboro de la demanduloj
estis atente sekvi kio okazas por fari la
ĝustan demandon en la ĝusta momen­
to. Se okazus iu eraro (bonŝance, ne
okazis!), Brandon devus “revenigi” la
de­mandojn sur la bonan trakon (ekz., se
iu demandulo pretersaltos deman­don
aŭ prenos demandon de alia sekcio).
Revuo Esperanto: Kiel vi elektis mu­zi­
kistojn?
Ĵ. A.: Dank’ al Facebook! Mi eksciis
nur antaŭ eble jaro aŭ du pri nova es­
pe­rantisto kaj profesia pianisto, kiu
loĝas tuj apude – en Kebekurbo. Estas
Stefano (Étienne) Laflamme. Vidinte
kel­kajn liajn videojn, mi pensis, ke li
estus perfekta por akompani nin per
piano. Bonŝance por ni, li ankaŭ ak-
ceptis la defion, kaj eĉ invitis sian edzi-
non – profesian kantistinon, Kristina
Miroŝkina, kanti! Ili estis vere perfekta
duopo por tiu tasko!
Revuo Esperanto: Kiun rolon havis
mu­ziko en la teatraĵo?
Ĵ. A.: Ege gravan. La prezento estis
ne nur interaga (eĉ se kun fiksitaj de­
man­doj), sed ankaŭ multmedia: kun
viva muziko kaj bildoj. La bildoj kaj la
muziko helpis vivigi la rakonton, ma­r­-
ki transirojn inter scenoj, diversigi la
tuton, kaj ankaŭ simple spirite trans-
porti la homojn al antaŭ pli ol cent
jaroj! Ja la muziko en la teatraĵo estis
ekzakte tiu, kiun oni aŭdus en la ko-
menco de la 20-a jarcento. Ekzemple,
kiam s-ro Mann rakontas pri Novjorko,
ni ludas unu el plej popularaj melodi­oj
pri Novjorko de tiu tempo (“East Si­
de, West Side”). Kiam li rakontas pri
la vizito (kun ge-Zamenhofoj!) al la
basbala ludo en Vaŝingtono, ni ludas
“Take me out to the Ball Game”. Kiam
ni parolas pri la familiaj rekuniĝoj de
Zamenhofoj en Montrealo, ni ludas
kom­ponaĵon de Ŝopeno. Kial Ŝopeno?
Ĉar tion ni ekscias de la artikolo de
s-ro Mann! “Ĉar la kuzinoj bele kan-
tis kaj estis rava plezuro aŭdi ilin, po-
linojn, ludi la muzikon de Chopin, la
muzikon de sia hejmlando”.
Revuo Esperanto: Kiu estis via plej ŝa­
tata muzikaĵo de la teatraĵo?
13
Ĵ. A.: Estis du muzikaĵoj, kiuj estis apar­- plu­regaj fotoj de la ŝipo, sur kiu voja­- eĉ vikipedia paĝo pri li, kaj en la listo
te signifaj por mi persone, kaj kiujn ĝis Zamenhof, ĉar sur ĝi vojaĝis ankaŭ de britaj esperantistoj li ial estis erare
oni aŭdis en ambaŭ niaj kongresoj: de du usonaj prezidentoj, kaj iliaj vojaĝoj lokita kiel skota esperantisto. Do, ver-
1910 kaj de 2022. Unu estas la himno estis bone dokumentitaj. Ni ankaŭ mon­- kante la teatraĵon, mi ankaŭ provis
“Patro nia, ni alvenis” de Clarence Bick­- tras historiajn fotojn de Novjorko, de mal­kovri la misteron de s-ro Mann. Li
nell. Oni kantis ĝin dum la Ekumena la kongreso mem, de Montrealo kaj de estis tiom aktiva ĝis pli-malpli la Unua
Diservo 1910, kiun ĉeestis Zamenhof, apudmontreala urbeto, Beaconsfield, Mondmilito… kaj poste li malaperis…
kaj ni ankaŭ kantis ĝin dum nia eku- kie la familianoj de Zamenhof havis so­- ne plu artikoloj, ne plu mencioj… Ni
mena diservo de 2022, kiun mi helpis merdometon (ties fotojn disponigis la scias, ke li militservis kiel tradukisto
gvidi en kantado, kaj – en la teatraĵo! His­toria Societo de tiu ĉi urbeto, kiu eĉ en la brita armeo. Eble, tio estas la ki-
La alia muzikaĵo estis la unua kanto en invitis min prelegi pri la Montrealaj Za- alo por la silento… Li reaperis en la
Esperanto, eldonita en Nord-Ameriko: menhofoj ĉi-februare!). 1970-aj jaroj. Ekzistis intervjuo kun li
“Mi aŭdas vin”, de D-ro Leon Zamen­ por Brita Esperantisto, sed, bedaŭrinde,
Revuo Esperanto: Kiu li estis, finfine, la registraĵo ne konserviĝis…
hof (frato de L.L. Zamenhof). La muzi­ tiu s-ro Mann?
kon komponis unu el la pioniroj de la Revuo Esperanto: Do, kiu faras la ra-
E-movado en Usono, s-ro Herbert Har­- Ĵ. A.: Li estis grava pioniro de la E- konton, ĉu Ĵenja Amis aŭ s-ro Mann?
ris: preĝeja orgenisto, el Usono. Li ver- Movado en Britio, redaktoro de Brita
Esperantisto. Li multe tradukis kaj ver­- Ĵ. A.: S-ro Mann, sed interpretite de
kis kaj eldonis ĝin en 1907, kaj mem lu-
kis siatempe kaj estis la sekretario Ĵenja Amis. Mi provis fari la vortojn
dis kaj kantis ĝin en la Sesa Internacia
de la “Trio por la Tria” – la LKK de tiom proksimaj al la realaj vortoj de
Kongreso. Kiam mi eksciis pri la ekzis-
la Kembriĝa Internacia Kongreso de s-ro Mann, el lia rakonto, kiom eblas.
to de tiu kanto en The American Espe-
1907. Vere, modela esperantisto de frua La plejparto de la enhavo venis de la
ranto Journal, mi tuj pensis, ke mi vo­-
tempo, lerninta la lingvon proksimu­ artikolo de s-ro Mann, sed mi legis
las aŭdigi ĝin dum la teatraĵo. Sed
me 18-jaraĝa. Li havis 29 jarojn, kiam plu­rajn aliajn raportojn pri la kongre-
kiam mi komencis serĉi ĝin, mi trafis
li vojaĝis al Ameriko, kaj jen pli ol de­- so, kaj foje “suplementis” la rakonton
muron. Bedaŭrinde, neniuj bibliotekoj,
kon da jaroj de aktivado. Por mi li daŭre per anekdotoj de kelkaj aliaj fontoj
arkivoj kaj historiistoj sciis ion ajn pri
restas la “mistera s-ro Mann”, ĉar mal­ (sed same rakontitaj de personoj, kiuj
ĝi. Ne troviĝis eĉ unu kopio de ĝi en la ĉeestis la kongreson – do, la rakonto
graŭ tio, ke li multege aktivis en la frua
Vienaj arkivoj, nek ĉe UEA, nek ĉe Es- estas historie tute ĝusta). La lasta par­-
tempo, li ne aperas en la libro pri la pi-
peranto-USA… Ŝajnis, ke la unua Es­ to de la teatraĵo (la “reveno” al la tempo
oniroj de la Esperanto-Movado en Britio.
peranto-kanto en Ameriko estas per­- de s-ro Mann) estis tute elpensita. Ni
Efektive, ni ne konis eĉ lian plenan
di­ta por ĉiam… kia ĉagreno! ne scias tutcerte, ĉu li estis infektita
no­mon, ĝis Garry Evans (kiu ludis s-
Kiel lasta provo, mi skribis al la bibli­ de la hispana gripo aŭ ne – sed estas
ron Mann) trovis registrojn pri la pa­
oteko de la Universitato de Oregono, nemalgranda ŝanco ke jes – kiel multaj
saĝeroj de la ŝipo: de tie ni eksciis ke li
kie troviĝas la biblioteko de EANA – estas William Walter Mann, naskiĝinta junaj homoj de tiu tempo, aparte tiuj,
la antaŭulo de Esperanto-USA. Bedaŭ­ en Britio en 1881. Ne troviĝis ĝis nun kiuj militservis. Jen ankaŭ bona ŝanco
rinde, la paperoj ne estas katalogitaj tie,
sed ili havis skatolon kun muziknotoj.
Oni devis mane trairi ĉiun paperon en
la skatolo, kaj, jen miraklo! Oni trovis
ĝin! Mi plusendis ĝin al la Biblioteko
en Vieno kaj pluraj aliaj bibliotekoj,
por ke ĝi neniam perdiĝu! Kelkaj per-
sonoj ankaŭ petis havigi la notojn, kaj
mi ĝojas, ke tiu bela verko reprenas
sian lokon en nia Esperanta kulturo.
Jen filmeto pri tiu ĉi muzikaĵo: https://
mallonge.net/miauxdasvin. Kaj jen mia
Zamenhof-taga donaco al la legantoj
de la revuo – vi povas senpage elŝuti
la partituron (kaj spekti la filmeton
kun la kanto) ĉi tie: https://mallonge.net/
miauxdasvin-notoj.
Revuo Esperanto: Kiujn bildojn vi
mon­tris en la teatraĵo?
Ĵ. A.: Estis fotoj de historiaj arkivoj kaj
publikaj bibliotekoj. Bonŝance, estas

14
1375(1) Januaro 2023 Esperanto

rigardi malantaŭen, al la alia pande-
mio de la nemalproksima pasinteco…
Revuo Esperanto: Kio estis la plej mal­
fa­cila afero pri la teatraĵo?
Ĵ. A.: Ho, pluraj aferoj! Por la ĉefa ak-
toro, la plej defia afero estis lerni la
tekston. Por tio ni elpensis la “taglib-
ron”, de kiu li fojfoje legis. Sciu, ke
Gar­ry mane skribis ĉiun vorton en la
taglibro, por bone ellerni ilin. Ankaŭ
la demandoj de la publiko helpis – kaj
ankaŭ helpis “ŝanĝi la etoson”, tiel ke
la tuta afero ne estu monologo. Estis
malfacile ekzerci, dum diversaj teama­
noj estis en diversaj urboj kaj eĉ lan­-
doj – sed la teknologio helpis! Ni ha­-
vis nur tri ĉeestajn renkontiĝojn an­taŭ
ol fari la prezentaĵon mem… Estis mal-
facile “distili” kaj fortranĉi partojn de
la rakonto. Ofte estis la partoj kiujn mi
plej ŝatis, sed kiuj tamen devis foriri –
nome kiujn oni ne povis meti en la for-
mon de la teatraĵo, simple pro la tem-
polimoj. Sed, verŝajne, la plej malfacila
afero estis psikologia – kio, se iu el niaj
aktoroj aŭ muzikistoj kaptus KOVIM?
Se tio okazus, la teatraĵo devus esti nu-
ligita…
Revuo Esperanto: Kiu estis la plej ĝu­
in­da momento por vi mem, en la teat­raĵo?
Ĵ. A.: Bone, tio estas afero subjektiva!
Mi pensas, ke multaj homoj ŝatis la ŝer­-
cojn kaj la internajn, Esperantajn ŝer­
cojn kaj aludojn: ekzemple, pri “Inte­
grafo” (“ne, ne, ne: Interreto!”) kaj Te­
legramo: (“mi kredas, ke kelkaj homoj
daŭre uzas ĝin”). Mi iom sentas, ke ni
iom kliniĝas al cinikismo nun – sed ni
ankaŭ sopiras pri la entuziasmo kaj
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
optimismo de la frua tempo de nia Mo­
vado, kiun enkorpigas por ni s-ro Mann.
Por mi persone la plej kortuŝa mo-
mento de la rakonto de s-ro Mann
estis tiu parto, kiam la ŝipo, foriranta
al Ameriko, malproksimiĝis de la ho-
moj, kiuj venis forsaluti ilin. Ambaŭ
grupoj komencas kanti “La Espero”,
ĝis oni ne plu povas vidi aŭ aŭdi unu
la alian… Io simila okazis en la teatro,
kaj, same kiel tiam, en 1910, tute spon-
tane. En la lasta sceno s-ro Mann estas
en “sia tempo”, en la hospitalo de Lon-
dono, malsana je hispana gripo. Por
endormigi lin, Mary kantas “La Es-
pero”, mildvoĉe, senakompa­ne. Kiam
“Mary” ekkantis, okazis io ve­re mi-
rakla. La aŭskultantoj en la te­atro ko­
mencis kanti kun “Mary”… Sa­me,
mildvoĉe… kvazaŭ ili kantus lul­kan­
ton por la malsana s-ro Mann. Ki­am
mi rakontis pri tio al Alena (ri ne po-
vis aŭdi tion de la scenejo), ri ekploris,
kortuŝita.
Revuo Esperanto: Do, ne okazis iuj fu­
ŝoj aŭ eraroj dum la teatraĵo, ĉu?
Ĵ. A.: Bonŝance, ne! La aktoroj, “de-
manduloj”, teknikistoj kaj muzikistoj
brile faris la laboron. Estis unu eta afe­-
ro plej fine, kiam s-ro Mann devis ali­
vestiĝi al la hospitalaj vestaĵoj, lia mi-
krofono iris tro proksime al la buŝo,
kaj ni povis aŭdi lian spiradon iom pli
forte ol antaŭe. Poste, tamen, unu per-
sono diris, ke li pensis, ke tiel estas en
la skripto: ja li estis malsana, kaj eble
estus logike, ke ni pli forte aŭdu lian
spiron.
Revuo Esperanto: Ĉu la teatraĵo estis
filmita?
Ĵ. A.: Jes! Alex Miller (unu el la gajnintoj
de la konkurso Mia Asocio, Mia Urbo)
filmis ĝin per pluraj kameraoj. Li ankaŭ
fotis kaj filmis niajn ekzercojn en la
teatro, intervjuis la aktorojn malantaŭ
la kulisoj kaj intervjuis min mem. Do,
la tuto estos havebla en lia YouTube-
kanalo: youtube.com/c/ExploringEsperanto
(planata por la 15-a de decembro 2022).
Revuo Esperanto: Ĉu vi planas fari
plian teatraĵon?
Ĵ. A.: Jes! Estos do tute nova originala
teatraĵo. Ĝia labornomo estas “La Kap-
sulo”, kaj temos pri 2122 kaj 2022 (jes!).
Estos ankaŭ iom da tempovojaĝado,
sed de alia flanko ol tiu de “1910”. Mi
esperas, ke mi sukcesos produkti ĝin
en la venontaj kelkaj jaroj. Se vi ŝatus
kunlabori, kontaktu min, pere de la re-
dakcio!
Revuo Esperanto: Gratulojn pro la
sukceso, kaj bonŝancon pri la sekva pro-
jekto!
15
Eventoj
10-a Azia-Oceania Kongreso
"Novan Vojon post Pandemio"
So Jinsu
Kun la temo “Novan vojon por la
Esperanto-Movado post Kronvirusa Kri­
zo” la 10-a Azia-Oceania Kongreso (AOK)
de Esperanto okazis en Busano, Ko-
En fotejo
reio, de la 3-a ĝis la 6-a de novembro
2022. Aliĝis 172 personoj por la fizika
partopreno kaj 129 personoj por la vir­
tula partopreno, do entute 301 perso­
noj el 33 landoj enfokusigis al la azia,
oce­ania kaj busana evento. Kune kun
AOK okazis la 54-a Korea Kongreso de
Esperanto kaj la 4-a Esperanto-Forumo
inter Shanghai kaj Seulo. Karakteriza
punkto de la kongresoj estis la juna eto-
so dank’ al energiaj dumvivaj junuloj
de LKK kaj vere junaj talentuloj.
La kongreson malfermis la pro-
gramo ‘Junulara Kunsido de Azio’ kaj
fermis la programo ‘Internacia Kultura
Festivalo de Junuloj’. Antaŭan kun­si-
don gvidis 4 reprezentantoj de Japanio,
Koreio, Singapuro kaj Vjetnamio, ki­uj
16
nun aktivas por junulara movado en
sia lando, kaj konektiĝis divers­lan­daj
junuloj per Zoom, inkluzive la pre­zi­-
danton de TEJO, Albert Stalin Garri­do.
Ili parolis pri la situacioj de la junu­
lara movado en sia lando kaj vigle in­
terŝanĝis opiniojn por la kunlaboro. Ili
menciis kaj samopiniis plifortigi la soli-
daran komunumon de aziaj junuloj,
kiu jam formiĝis per Komuna Semina­
rio, Kuŝejo, Somera Renkontiĝo kaj re­
ta kunsido de la 1-a Virtuala Kongreso
de UEA en 2020.
Por la lasta kunsido estis varbitaj
tu­te novaj lernantoj de Esperanto en doj, kaj Vesperoj Interkona kaj Inter­
Hankuk-Universitato pri Fremdaj Stu­ nacia en la unua tago, Nacia en la dua
doj, kongresa loko de la Seula UK en tago, kaj Kamelia en la tria tago, kiu es-
2017. Sub la gvido de Shin Hyunkyu, tis memstara libera tempo por ĉiuj. Ka-
do­cento de Esperanto en la universi- melio estas la simbola floro de la kon­-
tato, kaj Oh Heeyeon, prezidanto de gresa urbo Busano. La Kamelia Ves-
KEJ, 6 novuloj preparis prezenton de pero anstataŭis festivalon de artfa­j­ra­-
siaj preferataj landoj sub la temo “Kie ĵoj, kiu estis nuligita pro la tra­gedia mor-
mi volas ‘esperantumi’ post la Kron- to de 158 junuloj kaj pro la 197 vun­di-
virusa pandemio”. La elektitaj landoj ­­toj en Seulo antaŭ 1 semajno de la kon­
estis Dominika Respubliko, Germanio, greso.
Japanio, Svislando, Irano kaj Britio. La inaŭguron ĉeestis la urbestro
La kongreso konsistis el 2 bazaj Park Heong-joon, alta protektanto de
ce­remonioj – Inaŭguro kaj Fermo, Aka- la kon­greso, François Lo Jacomo, es-
demio de Esperanto, Movada Foiro, trarano de UEA, Nisinaga Atusi, pre-
Kongresa Temo, Fakaj Kunsidoj, Du- zidanto de KAOEM, komisiono pri
ontagaj Ekskursoj, la 2 junulaj kunsi­ Azia-Oceania Esperanto-Movado, kaj
La LKK
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
aliaj. Aparte de la pagintaj ĉeestantoj,
senpagaj ali­ĝin­toj perrete partoprenis
kaj spektis 3 pro­gramerojn ‘Inaŭguro,
Akademio kaj 4-a Esperanto-Forumo’.
4 ĉambroj por kunsidoj havis no-
mojn de Zamenhof kaj fondintoj de 3
aziaj landaj asocioj, de kiuj ĉi-foje fi­
zike partoprenis pli ol 10 personoj: no­-
me Koreio, Japanio kaj Vjetnamio. La
kon­gresanoj havis ŝancon ekkoni la
aziajn pionirojn Kim Ok (Verda Kim)
de Koreio, Ossaka Kenĵi de Japanio kaj
Nguyen Van Kinh de Vjetnamio.
En la kunsido de la kongresa temo
Kitagawa Hisasi el Japanio starigis ba-
zan demandon: ‘Kio estas Esperanto-
movado?’, kaj montris ekzemplojn: lar­-
ĝe informi kaj lernigi, riĉigi Esperantan
literaturon, aktivigi Esperanto-uza­don,
dediĉi pli da tempo k.a. So Jinsu pre­
zentis la nunan situacion de la movado
en membraj landoj de KAOEM, la nu­
nan staton de edukado kaj eldono de
kelkaj landoj en Azio, kaj fine emfazis
la kuraĝigon de junularaj movadoj kaj
progresigon de junulara komunumo
en Azio kaj Oceanio.
En la programo ‘Akademio de Es­
peranto’ prelegis Bak Giwan kun la te­
mo ‘Esperanto: Ĉu eŭropa lingvo? Ĉu
an­kaŭ gramatike?’, kaj François Lo Jaco­
mo kun la temo ‘Kio estas Akademio’.
La regiona komisiono KAOEM elektis
­no­van estraron: Nisinaga Atusi el Ja-
panio kiel prezidanton, Gim Inhong el
Koreio kiel vicprezidanton, Ilia Dewi
el Indo­nezio kiel sekretarion kaj Tran
Hoan el Vjetnamio kiel vicsekretarion.
Kaj 14 re­prezentantoj de membraj landoj
estis proponitaj por la aprobo de UEA.
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
En paralela Korea Kongreso kore-
aj kolegoj havis la jaran kunvenon kun
premiado kaj elekto de nova prezi-
danto de la asocio, publikigo de la
venontjara kongresa urbo. La nuna
prezidanto So Jinsu estis reelektita
por la 30-a prezidanto de KEA, kaj la
filiestro de Seulo Oh Soonmo ricevis
la kongresan flagon.
La 4-a Esperanto-Forumo inter
Shan­ghai kaj Seulo okazis kun la temo
‘Transporto kaj Turismo’, kiun parto-
prenis fizike 59 personoj, rete per Zoom
39 kaj per Voov 12, entute 110 perso­
noj. Kaj po 3 prelegantoj el ambaŭ lan­-
doj prezentis buntajn enhavojn kaj 2
fil­metoj pri 2 urbegoj estis prezenti-
taj. La seulaj zorgantoj favoris prakti­
ki kelkfoje pri la uzado de Zoom por
ĉinaj partoprenantoj antaŭ la forumo.
La hi­brida forumo glate plenumiĝis
kun memstara preparo de teknika fa-
ciligo en la kongresejo.
Dum ekskurso
Per la renkontiĝo kaj prezento en
la kongresoj kaj eventoj la partopre­
nantoj eksentis ke vere varias la nunaj si­-
tuacioj de Esperantujoj, de lando al
lan­­do, kaj ankaŭ novaj vojoj de estonta
Esperanto-movado malsamos laŭ lan-
doj, kaj ke homoj ne povas pripensi la es-
tontecon sen konsideroj de virtuala vi­­-
vo kaj bezono de pli da informado kaj
investo. La ĉeesta kaj hibrida ren­kon­
tiĝoj tamen iris relative glate dum la
kongresoj pro 3 junaj teknikistoj kun-
laboremaj kaj talentaj. Kaj ĉiuj kongre­-
sanoj povis vivi en la paradizo dum
plenaj 4 tagoj pro la longe atendita vid­-
alvido dum 3 jaroj. Bedaŭrinde la kon­
gresanoj ĝisrevidis sen scio pri venon­
ta kongresa lando pro la manko de ak­
tuala kandidato. Sed la lasta sceno de
la fermo estis tute ĝojplena kun ripeta
rondira dancado de ĉiuj ĉeestantoj unu
post la alia en la granda salono de la
kongresejo.
Zamenhof-pentrado
17
Universala Kongreso
Torino senpacience atendas nin ĉiujn!
Kvarjara paŭzo. En 2019 okazis la ĝis nun lasta UK en Eŭropo – en la norda Finnlando. Relative
longa tempo en la homa vivo. Ĉi-foje, en 2023 oni veturu en malan direkton de Eŭropo: suden, por
partopreni la plej grandan Esperanto-feston de la jaro: Universalan Kongreson – al suna Italio!

landon, venu prelegi, diskuti… simple tas io nepre gustuminda!) – la elekto de

Petro Baláž,
Nome de la Kongresa Fako
Kial veturi al la 108-a UK
en Torino en 2023?
Eble kelkaj el vi demandas, ĉu en-
tute indas ĉeesti la Universalan Kon-
greson de Esperanto en 2023.
Eble vi jam aŭdis konstatojn de
iu (aŭ eble mem emas tiel plendi), ke
„la UK estas ĉiam la sama, sufiĉas par-
topreni unu kaj poste jam estas nenio
nova“. Kun tia opinio mi emas forte
malkonsenti: unue jam pro la fakto, ke
„Oni neniam eniras dufoje la saman
riveron“, kiel diris iu saĝa jam antaŭ
jarcentoj (Heraklito). Kio estas la esen-
co, la bazo de ĉiu kongreso (inkluzive
tiujn niajn, Esperantajn)? Ja ties par-
toprenantoj! Ili donas la spicon, kolo-
ron kaj buntecon al la aranĝo. Jes ja, la
programo gravas – sed… ĝi estas por
mi ĉiam la „aldona valoro“ de la UK –
eblo konatiĝi kun la loka kulturo, his-
torio, vivo, homoj. Kial do veni? Efek-
tive, la respondo al „Kial veturi al la
UK en Torino“ do povas esti sama, ki­
el por la demando: „Kial veturi al aj­
na UK?“ – kio ekzemple pro la ŝanco
renkonti „samideanojn“ (aŭ „samon-
danojn“, kiel mi foje nomas homojn,
kun kiuj kongruas via vivrigardo kaj
vivfilozofio, estinte je la sama mensa
ondo)? Krome, la kialo/j pli dependas
de la celoj, deziroj de unuopa parto-
prenanto: ĉu vi venas unuan fojon?
Do venu sperti la plej grandan Espe-
ranto-feston, ekhavi novajn amikojn
de diversaj landoj, venu simple ĝui la
„Esperanto-etoson“. Ĉu vi estas EO-
spertulo? Do venu helpi al novuloj,
venu renkonti viajn delongajn amikojn,
venu prezenti aktivecojn de via aso-
cio, organizo, venu ekkoni la gastigan
evoluigi la Esperanto-movadon. La UK
donas unikan ŝancon al homoj eksenti
tiun malfacile priskribeblan“komunan
senton“, etoson de komunaj valoroj kaj
homaranismo, kiun ŝajne subkonscie
sentis ankaŭ Zamenhof mem (kaj ĉiuj
partoprenantoj de la unuaj kongresoj).
Kaj tiun senton jes ja indas flegi, kres­
kigi kaj evoluigi.
Antaŭkongres(et)o rekte
en la UK-urbo
Ĉar Torino estas en si mem tre vi­
zitinda urbo (eĉ se eble malpli konata,
kompare kun la grandaj italaj metro-
poloj), venis ideo okazigi apartan an­
taŭkongreson rekte en ĝi. Kial? Por
povi konatiĝi kun ĝi pli detale – ĉar
promeni tra tiu ĉi urbo estas kvazaŭ
promeni en muzeo pri arkitekturo. Do
jen unua novaĵo de ĉi-kongreso: 2,5
tagoj por konatiĝi kun la gastiganta
urbo Torino – ĝiaj vidindaĵoj, historio,
frandaĵoj (je tiuj ja la tuta Italio plenas,
sed Torino vere aparte – ekz. pri la fa­-
ma kafo „Lavazza“, drinkaĵo „Marti­
ni“, ĉokolad-firmaoj (Perla, Caffarel,
Venchi – iliaj „gianduja“ (ĝanduja) es-
lokaj frandaĵoj estas preskaŭ senlima.
Sed ja la urbo proponas multe pli!
Egipta muzeo, Muzeo de kinoarto (en
la plej fama konstruaĵo de Torino –
La  Mole Antonelliana  („konstruaĵego
de Antonelli“), kiu estas la plej granda
monumento de la urbo). Ĝi portas la
nomon de sia arkitekto, Alessandro
ANTONELLI – kaj ja ankaŭ iĝis la
simbolo de la kongreso), Reĝa palaco,
multaj preĝejoj, muzeoj, kasteletoj…
Se vi do estas fervora, „ĝisosta
kon­gresano“ – en la senco, ke vi venas
por multe labori, resti en la kongresejo
por la programeroj kaj dumsemajne
apenaŭ trovas tempon por konatiĝi
kun la gastiganta urbo, jen perfekta
eblo por vi! Kaj aldona avantaĝo? Vi
povos jam tuj komence de la kongreso
impresi aliajn kongresanojn – konante
jam la urbon, gvidante/akompanante
ilin aŭ rekomendante al ili taŭgajn lo-
kojn :).
Daŭripoveco en fokuso
Konforme al la celoj de la UN-
stra­tegio 2030 pri daŭripoveco, ankaŭ
niaj kongresoj devas progresi en tiu ĉi

18
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
tereno. Unu el la deziroj estas do fari
ankaŭ la UK-n pli daŭripova.
Streboj estas: eviti unufojajn pro­
duktojn (manĝilaro, pakaĵoj…), limigi
(troan, superfluan) uzon de plastaĵoj
kaj agi ĝenerale pli mediprotekte. Laŭ­-
eble produkti plejeble multajn re-uze-
blajn materialojn (flagoj/afiŝoj/bander-
oloj). Dum la UK okazu ankaŭ pli da
edukaj programeroj tiurilate (ideale kun­-
labore kun koncernaj Fakaj asocioj kaj
junuloj).
Pli daŭripova estos ankaŭ la eblo
man­ĝi dumkongrese: tuj ene de la uni-
versitato troviĝos eĉ kelkaj proponoj –
kafejo, manĝejo, kun buntaj vegetaraj
kaj veganaj opcioj (des pli, kontraŭ mo­-
destaj prezoj). Kongrue kun tiu ĉi pla­-
no do venas ankaŭ propono pri pli
da eko-ekskursoj: piediraj, biciklaj kaj
traj­naj (pli da detaloj vidu baldaŭ en la
Dua bulteno).
Kaj ĉu estos pli da novaĵoj, kiujn
indos veni sperti al Torino? Certe jes!
Kelkaj aldonaj surprizoj (Ja ne ĉion ni
povas tuj malkaŝi al vi :). Kaj kelkaj af-
eroj estas daŭre preparataj.)
Io tamen estas certa jam nun –
nep­re indos partoprensi en la 108-a
UK, en 2023 en Torino! La unua ĉef­
urbo de Italio gastame atendas vin –
nin ĉiujn!

Laste Aperis
36 pejzaĝoj de la minurbo Aŝio. Ho­ri
Jasuo, Tatjana Loskutova. Maebaŝi: Hori-
zonto, 2022. 48p. 30cm. ISBN 978493908
8582. Tekstoj dulingvaj (japana, E-o), akom­
panataj de koloraj desegnaĵoj. € 8,40
Amo, tuso kaj forpaso. Homoj kaj ko­
vimo. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2022.
113p. 20cm. ISBN 9788088326304. Tri­de­ko
da rakontoj verkitaj de 23 malsamaj aŭtoroj
el pli ol 15 landoj. Ĉe la eldonejo haveblas
ankaŭ ĉeĥlingva versio de la libro. € 9,90
Belarta rikolto 2022. Premiitaj ver­
koj de la Belartaj Konkursoj de Uni-
versala Esperanto-Asocio. Redaktis
teamo. Novjorko: Mondial, 2022. 121p.
22cm. ISBN 9781595694386. Poezio, pro­
zo, mikronovelo, teatraĵo, monologo/ske­-
ĉo, eseo, kantotekstoj. € 10,80
Beletra Almanako 44 (Junio 2022).
Red. P. Daŝgupto, I. Ertl, J.L. Jacobsen, S.
Moinhos, N. Ruggiero, A. Stecay. Nov-
jorko: Mondial, 2022. 147p. 22cm. Ilus.
ISBN/ISSN 9781595694409/19373325. Pro­-
zo kaj poezio (originalaj kaj tradukitaj),
artikoloj, eseoj, recenzoj. € 10,80
Esperantologio / Esperanto Studies.
Nova Serio / New Series 3 (11). Red.
Humphrey Tonkin, Guilherme Fians.
Rotterdam / New York: CED / Mondi­al,
2022. 143p. 23cm. ISBN/ISSN 97815956
94416/13113496. Kontribuaĵoj de Sabine
Fiedler, Tida Syuntarô, Wim Jansen, Otto
Prytz, Humphrey Tonkin, Guilherme Fi­
ans, Mark Fettes, Sébastien Moret. € 15,90
Honore al Eli Urbanová. Cent jaroj
post la naskiĝo, dek jaroj post la for-
paso. Div. aŭtoroj. Dobřichovice: KA­-
VA-PECH, 2022. 66p. 21cm. ISBN 97880
88326335. Informoj pri kaj tekstoj de la
ĉeĥa aŭtorino, plus tekstoj de P. Chrdle
kaj M. Malovec. € 9,90
Kurso de ĝenerala lingvistiko. Ferdi-
nand de Saussure. En Esperanton trad.
F. Pita. La Chaux-de-Fonds: LF-koop, 2022.
277p. 21cm. ISBN 3906595285. Ĉefverko
de la faka lingvistika literaturo, finfine
ankaŭ en Esperanto. € 25,50
Patrino Shega kaj kvin junulinoj.
Adem Demaçi. En Esperanton trad.
B.A. Selimi. Lublin: Ars Libri, 2022. 106p.
21cm. Bind. ISBN 9788363698744. La ko­
sova aŭtoro priskribas epizodon el la mi­
lito por sendependiĝo de Kosovo kaj vi­
rinojn, kiuj suferas malliberigon kaj tur-
mentojn, sed batalas pri sia homa digno.
€ 10,50
Raporto pri la unua vojaĝo ĉirkaŭ
la terglobo. Antonio Pigafetta. El la ita­
la trad. C. Minnaja. Milano: FEI, 2022.
82p. 24cm. ISBN 9788896582275. Raporto
(1522) de Antonio Pigafetta, viĉenza na-
vigisto, kiu akompanis Magelanon en ti­
es ĉi vojaĝo ĉirkaŭ la mondo. € 13,80
Senfina funebra procesio, La. Visar
Zhiti. En Esperanton trad. B.A. Selimi.
Lublin: Ars Libri, 2021. 150p. 21cm. Bind.
ISBN 9788363698751. La aŭtoro metafore
prezentas la sorton de la homoj vivantaj
sub la jugo de plej diversaj totalismoj.
€ 15,00
KD
Ĵunko kantas Esperante. Kyoto-shi:
Noda Junko, 2022. Kun tekstofolio. Pres­
kaŭ duona horo de trankvila muziko –
voĉo kun gitara akompano. KD. € 18,90

La suprajn titolojn mendu ĉe la libroservo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Bv.
atenti ke por varoj sendotaj al adresoj en Eŭropa Unio al ilia neta prezo aldoniĝas aldonvalora imposto: 9% por libroj kaj
periodaĵoj kaj 21% por ĉio alia. Al ĉiuj netaj prezoj aldoniĝas sendokostoj: 15% (kun minimumo de 5,00 eŭroj) por ordinara
sendo. La efektivaj kostoj por aldonaj servoj (prioritata/aerpoŝta, registrita, spurebla sendo) estas plene pagendaj de la kliento.
Por adresoj en EU aldoniĝas AVI (9%) ankaŭ por la sendokostoj. Antaŭdankon pro via mendo! Ĝisdata katalogo de haveblaj
varoj estas ĉe www.uea.org/katalogo.

19
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
Landa agado
Finita ciferecigo de kroataj gazetoj
Josip Pleadin
Post la oficiala protekto de „la
tradicio de Esperanto” kiel nemateria
kultura havaĵo de Respubliko Kroatio
n-ro Z-7298, kiu okazis en februaro
2019, kroataj esperantistoj komencis
uzi tiun statuson por proponi kelkajn
projektojn de protektado al la kroata
Ministerio pri kulturo kaj medioj. El la
19 organizaĵoj, komisiitaj okupiĝi pri
la protekto de la nemateria kultura ha­
vaĵo Z-7298, nur du organizaĵoj efek-
tive reagis. La unuajn projektojn kan-
didatigis Kroata Esperanto-Ligo en 2021
kaj 2022, kaj en 2022 por la unua fojo
kandidatiĝis ankaŭ Dokumenta Espe­
ranto-Centro (DEC) el Đurđevac, la
na­cia Esperanto-arkivo en Kroatio. Ĝia
projekto „Ciferecigo de la gazetoj Kon-
kordo kaj La Suda Stelo” estis akceptita
kaj duone financita de la Ministe­rio.
Por ke la projekto povu realiĝi, sian
afablan kontribuon donis ankaŭ Es-
perantic Studies Foundation (ESF) el
Usono.
Pli aĝaj esperantistoj certe kom-
prenas la gravecon de la ciferecigo de
tiuj du gazetoj, kiuj apartenis al la plej
gravaj Esperanto-periodaĵoj aperintaj
20
en la teritorio de Kroatio, havintaj an­
kaŭ tre grandan internacian signifon.
La unua periodaĵo fakte estis Kroata
Esperantisto (1909–1911), sed ĝin jam
delonge ciferecigis la Aŭstria Nacia
Bib­lioteko. Konkordo ekaperis en 1921
sub la titolo La Provo, kaj en sia unua
fazo ĝi estis aperanta dank’ al la en­
gaĝiĝo de Nikolao Ĥoĥlov. En la pro-
jekto de DEC estas ciferecigitaj ĝiaj pre­-
sitaj numeroj el la periodo de 1924–
1928 kun aldono de Balkana Konkordo
el la jaro 1931, kiu havis mallongan vi­- de Josip Pleadin nome de DEC. La re-
von post ĉeso de aperado de ĝia origi­ zultoj de ilia laboro estas publike uze-
na antaŭulo. blaj en la formatoj PDF kaj OCR ĉe:
Tamen, la plej grava periodaĵo en https://library.foi.hr/zbirka/dechr.
la tuta historio de Esperanto ne nur en Pri la plenumita laboro sian pozi-
Kroatio, sed ankaŭ en la eksa komuna tivan pritakson al la Ministerio sendis
lando Jugoslavio, certe estis La Suda ankaŭ la Konservista fako el Bjelovar,
Stelo. Ĝi komencis aperadi en Slavon- la respondeca regiona institucio pri
ski Brod en 1932, dank’ al la klopodoj konservado kaj protektado de kulturaj
de la tiea presisto kaj pasia esperantis- valoraĵoj.
to Vilim Buk. Poste ĝi plurfoje ŝanĝis Kuraĝigitaj per la tre bone reali­
la redaktorojn kaj eldonlokojn, kelk- gita projekto, la gvidantoj de DEC pla­-
foje havis eldonpaŭzojn pro malfavo­ nas daŭrigi la ciferecigan laboron, elek­­-
raj movadaj cirkonstancoj kaj policaj tante la plej valorajn periodaĵojn el
persekutoj, kaj definitive ĉesis aperadi sia kolekto. Uzantoj de la ciferecigitaj
en Beograd en la jaro 1973. jarkolektoj bonvolu sendi al DEC in-
Kiel argumenton por ciferecigo, formojn pri siaj spertoj kaj eventuale
pro­ponitan al la kroata Ministerio pri rimarkitaj mankoj por plibonigo.
kulturo kaj medioj, DEC alkroĉis la
kon­staton, ke la kompleto de Konkor­
do, posedata de DEC, estas la sola ĝis
nun konata kompleto, kaj la Nacia kaj
universitata biblioteko en Zagrebo,
ki­el gardejo de ĉiuj presitaĵoj eldonitaj
en Kroatio ne posedas ĝin. Rilate La
Suda Stelo DEC argumentis, ke en ĝia
kompleto troviĝas ankaŭ la numero
64 el la jaro 1938, kiu en ĉiuj konataj
jar­kolektoj mankas, ĉar ĝi estis kon-
fiskita de la polico kaj ĝia distribuo es-
tis malpermesita. En la DEC-komple­
to troviĝas ankaŭ raraj numeroj kun
stam­poj de la cenzuro kaj subskribo de
la cenzuristo.
La ciferecigan laboron de proksi-
mume 4200 paĝoj plenumis profesia
firmao „Point” en Varaždin sub la gvi­-
do de ĝia direktoro Danko Tkalec kaj
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
Eventoj

Gravitaj ondoj kaj surteraj rondoj

Stefan MacGill
Gravitaj ondoj kaj regionaj ron­
doj karakterizis la fruan festadon de la
Zamenhofa Tago en Pisa kaj la toskana
regiono. Kulturaj programeroj abun-
dis, kun koncerto de Piero Massim kaj
Franco Meoli, plus harpa koncerto de
Clarrisa Sabatini kun kantvoĉo en la
sidejo de Edistudio, la organizinto de
la tuta aranĝo. Scienca programero el-
stara estis vizito al la centro de la pro-
jekto VIRGO, kies Eŭropa kontribuo
okazas precize en la regiono de Pisa,
unu el nur tri tiaj centroj en la mondo
(du pliaj en Usono), La celo estas me-
zuri la ekstreman malforton de gravi-
taj ondoj, kies ekziston prognozis Ein-
stein jam delonge, kune kun deklaro,
ke neniu iam ajn povos mezuri ilin. La
sciencistoj de VIRGO montris, ke ja eb-
las mezuri ilin!
Kadre de la evento, la toskanoj or­ Entute pli ol 50 esperantistoj par-
ganizis enlandajn ekzamenojn de Itala toprenis en la toskana semajnfino. Kon­-
Esperanto-Instituto laŭ la niveloj A2 klude, la evento donis indikon pri suk­
kaj B1. Seso da kandidatoj prezentis cesa loka agado, kun efikoj tra la tuta
sin. regiono.
Por la verkanto estis realigita vi­
zito al la renoma muzeo kaj biblioteko
en Massa, kiu disponas je pluraj salo-
noj (tre plenaj!) kaj ĝuas la ŝtatan pro-
tekton. Aliaj vizitoj estis al lernejoj, kie
oni planas ekinstrui Esperanton, ka­-
d­re de la programo ‘Tridek oraj horoj.’
Eksterlanda gasto imponiĝas pri
la oftaj kaj por italoj esencaj haltoj por
la etetaj tasoj, sed gravegaj kafoj kaj la
abundaj kaj bonaj manĝoj.

Oficiala Informilo Al ĉiuj tre koran dankon! UEA

Hagen 1000,00. Nederlando: R. Moerbeek 25,00.

Sumo en 2022: 1000,00. Sumo en 2022: 2720,28.

Amsterdama Katedro Virtuala Kongreso 2022

SOCIETO ZAMENHOF
Luksemburgo: P. Parini.
ALIANCO 365
Japanio: Syôzi K., Syôzi N.
DONACOJ
ĝis la 5-a de decembro 2022
AMO-seminario
Nederlando: A. Bakker-ten
pri Interlingvistiko kaj
Esperanto
Nederlando: Esperanto
Nederland 250,00.
Sumo en 2022: 11251,50.
Fondaĵo Afriko
Islando: J. Elíasson 50,00.
Usono: M. Kennedy 100,00.
Sumo en 2022: 3992,62.
Fondaĵo Canuto
Luksemburgo: I. Ertl 20,00.
Sumo en 2022: 5494,55.
Ĝenerala Kaso
Germanio: A. Nonima 555,76.
Grekio: D. Christidis 11,10.
Div. malgrandaj: 8,14.
Alianco 365: 885,00.
Sumo en 2022: 16814,96.
(En la decembra numero de
Esperanto la sumo ankoraŭ
enhavis la VK-enspezojn. Ili
aperas ekde nun en aparta
rubriko.)

21
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
Afriko brilas

Germano vizitis la Asocion

Nova Familio, Goma, DR Kongo
Betti Maul
ANF subtenas jam dum jaroj ge­
orfojn (momente 205 infanojn) en la
milita regiono de Goma, helpe de mon­-
donacoj de multaj bonkoraj hel­pe­
maj esperantistoj (kaj kelkaj ne-es­pe­
rantistoj) tutmonde kaj pere de geon­
k­la sistemo. Nun la germana studento
Frederic Düe, ano de ANF, malgraŭ la
danĝera kaj malfacilega si­tuacio, kiu
daŭre regas en la regiono ĉirkaŭ kaj
en la urbo Goma, kun ĉiu­tagaj pafadoj
kaj luktoj de la ribeluloj – kuraĝis ve-
turi tien por viziti anojn kaj plurajn
gastfamiliojn de la georfoj de la Aso­
cio Nova Familio. Dum la VK (27-a de
novembro) ili rakontis pri tiu vojaĝo
kaj videbligis fotojn (kaj iom da vide­oj)
de sia vizito. Spekteblas liaj rakontoj
ĉe https://www.youtube.com/watch?v=Rq
0zH_dzPt8. Kaj la prezento mem kun
pluraj videoj kaj fotoj de lia restado,
same kiel ligiloj al pliaj informoj pri la
asocio, ĉe https://mallonge.net/tv.
Momente ni daŭre urĝe bezonas Mankas ankoraŭ granda sumo (ekde maŝinojn kaj materialon kaj instrui al
helpon por malsaniĝinta knabino (Sa­ nun ĝis la fino de decembro). Kaj tuj pluraj gepatroj kaj georfoj kiel kudri
rah) kaj ankaŭ por pagi la lernejoko- post tio ni bezonos la kotizojn por la uniformojn kaj vestaĵojn por niaj geor-
tizon de la unua trimestro (por 110 dua trimestro. Do kiel ĉiam ĉiu monero foj kaj ankaŭ por vendado. Volonte kon­-
subtenataj georfoj). La manko de tiu bon­venas! Aldone gravas momente nia taktu nin ĉe orfojkongo@gmail.com por
mono ekigis forpeladojn el la lernejoj. kudroprojekto: Ni planas akiri kud­ro­- pliaj informoj.

22
1375(1) Januaro 2023 Esperanto
Forpaso
Yves Nicolas
(29.01.1952 – 25.10.2022)
Yves Nicolas naskiĝis la 29-an de
januaro 1952 en Vitré (Ille-et-Vilaine,
Francio). En 1963 liaj gepatroj transloki-
ĝis kun siaj 3 infanoj al domo ĉe Placo
La­ënnec en Caen, domo kun granda
ĝar­deno, kie Yves kaj Anne-Marie ek­-
loĝis kun siaj 2 infanoj Dimitri kaj So-
phie en 2007 post vivado en Hérou-
ville de 1981 ĝis 2007. Post la teknika
altlernejo, li trapasis ba­kalaŭron (G1-
sekretario). Li akiris statuson de kon-
scienceca obĵetanto en 1972. Li estis en
situacio de malobeo al la civila servo,
trudita per Dekreto konata kiel dek­
reto de Brégançon. Proceso okazis en
1973 en Caen. Poste li kreis Komitaton
por la Lukto de Obĵetantoj, kiu subte-
nis plurajn obĵe­tan­tojn, ankaŭ procesi-
tajn. Okaze de unu el tiuj procesoj li
kontaktis Alphonse Barbé (sindikata
CGT-aktivulo el Falaise, anarki-sindi-
katisto, kiu en 1914 en la tranĉeoj, pafis
sin en la kruron por ne militi: post sia
enhospitaligo li dizertis kaj estis pro-
cesita) por ebla atesto en tribunalo. Pro
sia granda aĝo, tiu malakceptis la invi-
ton, sed sendis leteron de subteno.
Dum unu jaro li plenumis sian
civilan servon kiel gastejestro de ju­
nulargastejo en Arpajon, kie li bonve­
nigis multajn fremdulojn kaj de kie
Fondaĵo Canuto
Multaj arde deziras membriĝi en UEA, sed ne ĉiuj povas. Via donaco al Fondaĵo Canuto helpos nin
teni la kontaktojn kun tiuj, kiuj suferas pro transpagaj baroj. Antaŭdankon pro via solidareco!
Esperanto 1375(1) Januaro 2023
sen­dube venis la ideo de la universala
lingvo por komuniki.
Laborinte en CAT (Helpcentro pri
laboro), li trapasis la konkurson de so­-
ciala helpanto, respondecis pri bon-
venigado de senhejmuloj ĝis gvidado
de CADA (helpcentro por azilpetan-
toj) ĝis emeritiĝo en 2012.
Membro de la Esperantista klubo
de Caen, li kreis la klubon Hérou­ville-
Esperanto en 1984. Li helpis en la ĝe­
meliĝo de la urbo Hérouville-Saint-
Clair kun Tiĥvin en 1991 kaj mem­kom­
pre­neble li bonvenigis geamikojn de
Tiĥvin inkluzive Mikaelon Bronŝtejn.
En 1984 li organizis helpe de asocioj de
Hérouville la 48-an kongreson de SAT-
Amikaro.
Lia unua Universala Kongreso es-
tis en 1986 en Pekino, kie li renkontis
Die­ter el Hamburgo, kun kiu li restis
amiko. Post Pekino li partoprenis aliajn
Esperanto-kongresojn, inkluzive de la
lastaj en 2015 en Lille kaj Teherano. Li
partoprenis kaj/aŭ organizis grupajn
vo­jaĝojn, inkluzive per biciklo. Li estis
korektanto de kursoj en Interreto.
Li estis unu el la kolonoj kaj ani-
mantoj de Normanda Esperanto-Aso-
cio. Li fariĝis redaktoro de la norman-
da bulteno en 2015 kaj, danke al lokaj
kluboj, li aranĝis turismajn tagojn en la
5 normandaj departementoj. La lasta
estis okazonta en Dives-sur-Mer la 15-
an de oktobro 2022, sed estis nuligita
pro manko de benzino ĉe multaj par-
toprenontoj. Kun Yves mem ni nuligis
ĉi tiun tagon.
Yves estis unu el la gvidantoj de
la klubo de Hérouville, li precipe ŝatis
tabulludojn, teatraĵojn. Li prizorgis la
kursojn de la unua nivelo kun afableco
kaj konfido al la junuloj, kies lernfacile-
con kaj efikecon li laŭdis. Li partopre-
nis en ĉiuj festoj de asocioj en Hérou-
ville-Saint-Clair, en poliglotaj kafejoj.
Dum kronvirusa kvaranteno, estis li,
kiu ĉiumarde organizis renkontiĝojn
per Zoom, en kiuj partoprenis espe-
rantistoj el Francio kaj alilande.
De 2002 ĝis sia morto li organizis
por UEA la vojaĝojn de esperantistoj,
eksterlandaj aŭ ne. Ne malpli ol 59 tur-
neojn de 2002 ĝis 2019. Kaj la klubo de
Hérouville akceptis multajn prelegan-
tojn, muzikistojn...
Esperantisto, ĝardenisto, abelbre-
disto, tiel difinis lin lia nekrologo.
En 2014 kun la loka asocio “les Pe-
tits Carrés de Caen”, li animis la peda-
gogian abelejon Calmette kaj helpis
starigi aliajn abelejojn.
Ĝardenisto, birdkalkulanto, li eĉ
semis dipsakojn por la kardeloj!
Humanisto, pacifisto, senperfor-
tulo; 2 datoj, 2 manifestacioj markis lin:
en 1973 kontraŭ la puĉo en Ĉilio kaj la
lasta, en kiu li partoprenis la 22-an de
februaro 2022 kontraŭ la milita agreso
en Ukrainio.
Yves mortis la 25-an de okto-
bro 2022 ĉirkaŭita de sia familio kaj
geamikoj. Ni multe sopiras lin.
N.B.: Yves havis la projekton veni-
gi la muzikiston Armel Amiot “Banĝo
Esperanto”.
La klubo bonvenigos Armel la 24-
an de marto 2023 ĉe Café des Arts en
Hérouville-Saint-Clair.
Michèle Langeois
Hérouville-Espéranto
Surbaze de intervjuoj kun Anne-Ma-
rie Sibireff, lia edzino, notoj kaj arkivoj.
Tradukis Dominik Cornice
23
 La 100-jara
Memorevento de
la Fondiĝo de EPA
Dato: De la 15-a (ven.) ĝis la 18-a (lun.) de
septembro, 2023
Loko: Oomoto-Centro
Organizanto: Esperanto-Populariga
Asocio (EPA)

Memorprelego
La 17-a (dim.) 15:30 ~17:00
Preleganto : Margaret Zaleski-Zamenhof
(Kuracisto, Pranepino de L.L.Zamenhof),
"Esperanto kaj familio Zamenhof". Aŭspiciita
de JEI.

La 100-jara Memorevento
La 17-a (dim.) 10:00 ~
Oomoto-stila Diservo kaj Ceremonio

Kontakto Esperanta Utafesto de Oomoto

Esperanto-Populariga Asocio (EPA)
ADRESO: Ten'on-kjo, Kameoka-ŝi, Kioto-fu
621-8686, Japanio
TEL: +81-771-56-9074
HP https://www.facebook.com/EPAOomoto/
E-mail: oficejo@epa.jp
Oni povas aliri al "Informilo (Esp.)" interrete
de la QR.
La 17-a (dim.) 14:00 ~
Ni varbas la Esperantan utaon. Elektitaj utaoj
estos ĉantataj en la Utafesto.
Fakkunsidoj
La 16-a (sab.) 19:00~21:00
Esperanta Kurso fare de d-roj Katalin Kovats
kaj Margaret Zaleski-Zamenhof ktp.
Kotizo por partopreno
Tuta Programo (vespermanĝo en la 15-a ~
tagmanĝo en la 18-a): 10,000 enoj. La kotizo
inkluzivas manĝadon kaj tranoktadon.

Aliĝo
De la 4-a de februaro, 2023 (sab.)

* Notita tempo estas la japana