Μπαρμπαρος Χαϊρεντίν και Ουρούτς Ρέις.

Κουρσάροι τότε, πειρατές σήμερα!

Γράφει ο Ηρακλής Καλογεράκης, Αντιναύαρχος ΠΝ (εα)

Πειρατές και κουρσάροι

Η πειρατεία ανθούσε στη Μεσόγειο την περίοδο 1400-1830 και σχεδόν όλα τα πλοία που
παρέπλεαν τις βόρειες ακτές της Αφρικής, γινόταν στόχος των πειρατών.
Ο λαός των Βερβέρων, στις ακτές της Μπαρμπαριάς, ήταν για αιώνες ο φόβος και ο
τρόμος των εμπόρων και των πλοίων που μετέφεραν τα εμπορεύματα τους.
Οι περιοχές αυτές από τις οποίες εξορμούσαν οι πειρατές και οι κουρσάροι ανήκαν στις
αυτόνομες επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας της Τρίπολης, του Αλγέρι, της
Τύνιδας και στο Σουλτανάτο του Μαρόκου. Όλες λοιπόν οι παράλιες πόλεις εκεί είτε
επιδιδόταν, είτε μίσθωναν ή συνεταιριζόταν πειρατές, για να λεηλατήσουν τα διερχόμενα
πλοία. Οι «κουρσάροι» ήταν ιδιώτες που σε περίοδο πολέμου λάμβαναν από τις αρχές
ενός κράτους το «δικαίωμα» να λαφυραγωγούν τα εμπορικά πλοία που έφεραν εχθρική
σημαία, αποδίδοντας μέρος των λαφύρων στο κράτος τη σημαία του οποίου έφεραν. Αυτό
όμως, επειδή απέφερε πολλά κέρδη, επεκτάθηκε και σε περιόδους ειρήνης και σε πλοία
με οποιαδήποτε σημαία.
Σιγά-σιγά η δράση τους επεκτάθηκε σε κοντινά νησιά, σε γειτονικές περιοχές και σε
κοντινά κράτη. Όπου δε οι πειρατές έκαναν επιδρομή, όχι μόνο έπαιρναν αλλά και
κατέστρεφαν τα πάντα, το δε πέρασμα τους ακολουθούσε πάντα η ερήμωση της
περιοχής. Από την ανθρώπινη λεία, ξεχώριζαν αυτούς που δεν είχαν υλική αξία και τους
σκότωναν. Τους υπόλοιπους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, τους πουλούσαν σαν σκλάβους
στα σκλαβοπάζαρα της εποχής. Αρκετές γυναίκες ξεριζώθηκαν από τους τόπους τους και
οι μεν τυχερές κατέληξαν να γίνουν από σουλτάνες μέχρι οικιακοί βοηθοί ενώ οι άτυχες
παρείχαν υπηρεσίες στα καπηλειά και στα πορνεία. Έτσι, τα «εμπορικά» πλοία έπλεαν
πάντα με το φόβο των άγριων και απολίτιστων πειρατών.

Οι αδελφοί Μπαρμπαρός
Τον 16ο αιώνα φοβεροί πειρατές στην μεσόγειο ήταν οι αδελφοί Μπαρμπαρός.
Ο μεγαλύτερος, ο Ορούτς Ρέις, ακολούθησε πρώτος τον δρόμο της πειρατείας και ήταν
πλήρωμα μιας πειρατικής γαλέρας με βάση τη Λέσβο. Ο Ουρούτς αιχμαλωτίστηκε από
τους Ιππότες της Ρόδου που τον είχαν σκλάβο τους μέχρι τότε που τον αγόρασε ένας
1
Αιγύπτιος εμίρης από την Αλεξάνδρεια. Εκεί συναντήθηκε με τον μικρό του αδελφό Χιζίρ
Μπιν Γιακούπ, αργότερα γνωστό ως Μπαρμπαρός, τον οποίο μύησε στη πειρατεία και
μετά με τη βοήθεια του εμίρη, εξελίχτηκαν σε τρομερούς πειρατές.
Με την πειρατεία συγκέντρωσαν αρκετά χρήματα, εξαγόρασαν την ελευθερία του
Ουρούτς και μετακόμισαν στο νησί Ντζέρμπα της Τυνησίας, από το οποίο εξορμούσαν
κατά των πλοίων των Χριστιανικών κρατών. Επιτίθονταν σε κάθε εμπορικό και κυρίευαν
από παπικές γαλέρες μέχρι Ισπανικά πολεμικά.

Το 1511 διαφώνησαν με τον Μπέη της Τυνησίας και αναγκάστηκαν να πάνε στο
Ντζιντζελί, κοντά στο Αλγέρι. Εκεί σε μια επιδρομή που έκαναν σε ένα Ισπανικό οχυρό, ο
Ουρούτς έχασε το χέρι του, πράγμα που γέμισε με μίσος και τα δύο αδέλφια. Έκτοτε οι
επιθέσεις εστιαζόταν σε Ισπανικά πλοία και Ισπανικές κτήσεις.

2
Το 1516 διέδωσαν πως ο Σουλτάνος του Αλγερίου δεν αντιμετώπιζε σωστά τους Ισπανούς
και ο Ουρούτς με τους συντρόφους του, αφού εκδίωξε τους Ισπανούς, του επιτέθηκε, τον
σκότωσε και αυτοανακηρύχτηκε σουλτάνος.
Τα αδέλφια απελευθέρωσαν αρκετά εδάφη από τους Ισπανούς και δημιούργησαν εκεί
μια απόρθητη κουρσάρικη βάση. Τόσο δε πολύ μέθυσαν από τη δόξα και τα πλούτη, που
άρχισαν να ονειρεύονται ένα δικό τους κράτος εκεί και γιατί όχι και στη διπλανή
Τυνησία, την οποία κατέλαβαν το 1520. Έφτιαξαν δηλαδή μια δυνατή και πειρατική πέρα
για πέρα, χώρα.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, εντάθηκαν οι καταδρομικές επιθέσεις κατά των Ισπανών
σε μια δε επιδρομή στη περιοχή του Οράν, ο Ουρούτς υποχώρησε και κατέφυγε στην
Αλγερινή πόλη Τλέμτσεν. Εκεί σε μάχη με Ισπανούς σκοτώθηκε και τον διαδέχτηκε ο
μικρότερος του αδελφός.
Η δράση αυτή των αδελφών Μπαρμπαρόσα, ήταν που ώθησε τους Ισπανούς να
καταλάβουν πολλά λιμάνια-ορμητήρια των πειρατών, το δε Αλγέρι υποχρεώθηκε να
πληρώνει φόρους. Όμως, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι δεν άντεξαν την Χριστιανική κατοχή
και ζήτησαν βοήθεια από τους Οθωμανούς (1518) που αμέσως την έδωσαν ενώ ο
πειρατής Χαϊρεντίν (Δώρο Θεού) συμμάχησε μαζί τους. Οι Οθωμανοί έστειλαν στρατό και
εκδίωξαν τους Ισπανούς από τα περισσότερα λιμάνια της Μπαρμπαριάς ο δε Χαϊρεντίν
χρήστηκε επίσημα σουλτάνος του Αλγερίου.
Σαν κουρσάρος πλέον, με τις Οθωμανικές πλάτες, συνέχισε τις επιθέσεις ενάντια στα
Χριστιανικά πλοία. Την περίοδο αυτή, η έλλειψη οργανωμένου στόλου από τους
Οθωμανούς, ώθησε τον Σουλεϊμάν να χρησιμοποιεί όλο και πιο συχνά τις υπηρεσίες του
Χαϊρεντίν για τους δικούς του σκοπούς. Ο κουρσάρος αυτός ήταν που βοήθησε στην
κατάκτηση της Ρόδου (1522), εκεί δηλαδή που ζούσαν οι φοβεροί Ιππότες του Αγίου
Ιωάννη, ενός τάγματος κατάλοιπου των Σταυροφοριών. Για τη βοήθεια του αυτή ο
Σουλεϊμάν τον έκανε «πασά της Ρόδου».
Αργότερα ο πειρατής (1529) πρόσφερε άλλη μια πολύτιμη υπηρεσία στον Σουλτάνο
μεταφέροντας περί τους 70.000 μουσουλμάνους πρόσφυγες από την Ανδαλουσία της
Νότιας Ισπανίας, στις Αφρικανικές ακτές για να γλυτώσουν και αυτοί την Ιερά εξέταση.
Ο Χαϊρεντίν με τις ικανότητες του κέρδιζε τη μια ναυμαχία μετά την άλλη. Λεηλατούσε
χριστιανικές πόλεις, έκαιγε χωριά και οικισμούς, έπιανε σκλάβους και έφερνε τον όλεθρο
και τη καταστροφή στους Χριστιανούς. Η φήμη του κυκλοφορούσε παντού και χάριν
αυτής, ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, του ανέθεσε την οργάνωση του πρώτου
Οθωμανικού στόλου και τον προήγαγε από «κουρσάρο», ναύαρχο (1533).
Έκτοτε, οι Αλγερινοί του κουρσάροι κυριαρχούσαν στην Ανατολική Μεσόγειο και με την
οθωμανική άδεια πραγματοποιούσαν «πειρατείες». Αργότερα ο Χαϊρεντίν έχασε την
Τυνησία (1535) αλλά κατάφερε να καταλάβει τη Νίκαια (Γαλλία) και τη Μαγιόρκα
(Ισπανία). Με τη ναυτική του δύναμη νικούσε σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο τον
«Χριστιανικό στόλο». Τότε, ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Κάρολος Ε΄ βλέποντας τον κίνδυνο
ανέθεσε στον Γενοβέζο ναύαρχο Αντρέα Ντόρια να αντεπιτίθεται και να καταλαμβάνει
τις Οθωμανικές κτήσεις κατά μήκος των ακτών του Ιονίου. Ο Χαϊρεντίν απάντησε στις
επιθέσεις αυτές με επιδρομές στα Ενετοκρατούμενα νησιά της Μεσογείου.
Κατά τη διάρκεια των κατακτητικών του επιδρομών, ο Μπαρμπαρόσα έστειλε τους
Τούρκους και Αλγερινούς κουρσάρους του, εναντίον πολλών Ελληνικών νησιών στο Ιόνιο
και Αιγαίο. Ο Μπαρμπαρόσα χρεώνεται τη σφαγή στη Κέρκυρα όπου κατέστρεψε πάνω
από 140 οικισμούς, οι σφαγές στην Αστυπάλαια, σε Κυκλαδονήσια και στις βόρειες
Σποράδες ενώ το απαύγασμα της θηριωδίας του ήταν στα Κύθηρα όπου σκότωσε πάνω
από 7.000 γυναικόπαιδα και τα κατέστρεψε ολοσχερώς.
Το 1538 ο πάπας Παύλος Γ’ οργάνωσε την Ιερή Συμμαχία των παπικών κρατών (Ισπανία,
βασιλείου Γένοβας, Βενετίας και των Ιπποτών της Μάλτας) και με το στόλο τους (157
3
γαλέρες) υπό τον Αντρέα Ντόρια, συνάντησε τον πειρατικο-οθωμανικό στόλο του
Μπαρμπαρόσα (122 γαλέρες), στη Πρέβεζα. Στη ναυμαχία που ακολούθησε ο κουρσάρος
κέρδισε μεγάλη νίκη. Ήταν η νίκη που έκανε τον Σουλτάνο να τον ανακηρύξει Μέγα
Ναύαρχο του Οθωμανικού στόλου. Πλοία του ήταν όλα τα πειρατικά πλοία της
Μπαρμπαριάς με Οθωμανική όμως σημαία. Ο Χαϊρεντίν απέκτησε τότε το νέο του όνομα
και ήταν πλέον Μπαρμπαρός Χαιρεντίν πασά. Προήχθη σε «καπουδάν πασά»,
δηλαδή αρχηγό του στόλου και σε Μπεηλέρμπεη του Αιγαίου και της Οθωμανικής πλέον,
Βόρειας Αφρικής.
Ο Μπαρμπαρός αποστρατεύτηκε από την ενεργό υπηρεσία αφού διόρισε τον γιό του
πασά της Αλγερίας και μετέβη στο παλάτι του στην Κωνσταντινούπολη όπου πέθανε το
1546. Ο αρχι-κουρσάρος μπορεί να πέθανε αλλά η πειρατεία εξακολουθούσε να ανθεί και
να τρομοκρατεί για πάρα πολλά χρόνια, την Ανατολική Μεσόγειο.
Το τέλος της πειρατείας
Στα τέλη του 18ου αιώνα τα Ευρωπαϊκά κράτη άρχισαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά τους
πειρατές στην Μπαρμπαριά και να έχουν επιτυχίες χάρις στα καλύτερα εξοπλισμένα
πολεμικά τους πλοία. Την περίοδο αυτή, οι ΗΠΑ πλήρωναν αρκετά λύτρα για την
απελευθέρωση των πληρωμάτων και των πλοίων τους, αλλά έχαναν το φορτίο τους. Στις
διαβουλεύσεις, τους ζητήθηκε να πληρώνουν ένα ειδικό φόρο για προστασία, αλλά ο
πρόεδρος των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον, αρνήθηκε να τον πληρώνει και αποφάσισε να
διευθετήσει το θέμα με τα κανόνια.
Ο πρώτος πόλεμος εναντίων των Βαρβάρων (τα 4 Οθωμανικά κρατίδια της
Μπαρμπαριάς) ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και τη Σουηδία και έμεινε στην ιστορία σαν
Τριπολιτανικός Πόλεμος ή Πόλεμος στις Ακτές της Μπαρμπαριάς. (1801-1805).
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1815, μια ναυτική μοίρα των ΗΠΑ υπό τον πλοίαρχο Στίβεν
Ντικάτουρ επιτέθηκε στο Αλγέρι και εξανάγκασε τον κυβερνήτη του να υπογράψει
συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα πλοία των Ηνωμένων Πολιτειών εξαιρούνταν των
πειρατικών επιθέσεων.
Η πειρατεία όμως συνεχιζόταν και οι επιδρομές σε πλοία Χριστιανικών κρατών
ανάγκασαν την επόμενη χρονιά τους Ολλανδούς και Βρετανούς να συμμαχήσουν και να
επιτεθούν στους πειρατές. Ο στόλος των πειρατών και των κουρσάρων της Μπαρμπαριάς
αποδεκατίστηκε και αυτό ήταν η αρχή του τέλους. Το 1830, η Γαλλία εισέβαλε στο
Αλγέρι που το κατέλαβε για να το κρατήσει για τα επόμενα 123 χρόνια και οι
πειρατείες σταμάτησαν.
Η σύγχρονη πειρατεία και τα σύγχρονα πειρατικά στη Μεσόγειο
Τα τελευταία χρόνια, η πειρατεία ήλθε πάλι στο προσκήνιο με τους πειρατές να
δραστηριοποιούνται στην
Ερυθρά Θάλασσα, Ινδικό
Ωκεανό, ακτές Σομαλίας,
Δυτική Αφρική (Γουινέα-
Νιγηρία) και στη ΝΑ Ασία
(στενά Μάλακας, Μαλαισία,
Ινδονησία). Τουλάχιστο 100
πειρατείες γίνονται κάθε χρόνο.
Πρόσφατα εμφανίστηκε στη
περιοχή μας, μια χώρα που
ονειρεύτηκε τις πρόσκαιρες
επιτυχίες των Οθωμανών στη
περιοχή και που θέλει να
αναβιώσει τις βάρβαρες αυτές
συνήθειες. Ο πρόεδρος της

4
χώρας αυτής ονειρεύτηκε τη δόξα του 9ου Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Του Σελίμ Α (1512-1520) που επεξέτεινε την αυτοκρατορία προς την Αφρική και τη Συρία.
Ο Σελίμ ήταν φανατικός μουσουλμάνος και ο πρώτος Οθωμανός σουλτάνος που έλαβε το
τίτλο του χαλίφη του Ισλάμ. Ήταν αυτός που σκότωσε όλα τα μέλη της οικογένειας που
είχαν έστω και μικρό δικαίωμα στη διαδοχή του θρόνου.
Ήταν αυτός που σκότωσε όλα τα μέλη της οικογένειας που είχαν έστω και μικρό
δικαίωμα στη διαδοχή του θρόνου. Ήταν αυτός που σκότωσε τα αδέλφια του και
εξόντωσε 40.οοο ανθρώπους για να κρατηθεί στο θρόνο του. Ήταν αυτός που δεν έδειχνε
έλεος ούτε στους εχθρούς του ούτε στους ομόθρησκους του και που γιαυτό του δόθηκε το
προσωνύμιο «Γιαβούζ» που σημαίνει σκληρός.
Ο νυν ηγέτης μπορεί να μην το παραδέχεται, όμως βαδίζει στα χνάρια του, έχει τα ίδια
γεωπολιτικά και θρησκευτικά όνειρα και συμπεριφέρεται όπως αυτός.
Ο πρόεδρος Ερντογάν που μιλά με απαξίωση και προσβλητικά για τους Έλληνες,
θυμήθηκε τους Οθωμανούς κουρσάρους που κάποτε δρούσαν στην Ανατολική Μεσόγειο,
ονειρεύτηκε τις πρόσκαιρες δόξες τους και έδωσε τα ονόματα τους στα «σύγχρονα
πειρατικά» πλοία που απέκτησε.

Τα πλοία αυτά δεν κάνουν ρεσάλτο σε διερχόμενα πλοία αλλά κάνουν πειρατικού
χαρακτήρα επεμβάσεις στην κυπριακή και στη δυνητική ελληνική ΑΟΖ και ο πρόεδρος
φιλοδοξεί να φτάσει πάλι μέχρι τις ακτές της Μπαρμπαριάς.
Όλη η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι γνωστό πως έχει κρυμμένους θησαυρούς
και πως επίσης αποτελεί χώρο παραγωγής και διέλευσης μεγάλου μέρους των
παγκοσμίων ενεργειακών πρώτων υλών.
Υπάρχει πετρέλαιο (ασύμφορο για άντληση τώρα), φυσικό αέριο αλλά και πολλά ένυδρα
αέρια. Μία από τις μεγαλύτερες αποθέσεις ένυδρου Μεθανίου (Υδρίτες Μεθανίου)
βρίσκεται ακριβώς νότια του συμπλέγματος των νησιών του Καστελλόριζου, όπου οι
Τούρκοι διεξάγουν τώρα «πειρατικά» γεωλογικές έρευνες με το πρόσφατα ναυπηγηθέν
στην Τουρκία πλοίο σεισμικών ερευνών που του άλλαξαν το αρχικό του όνομα από

5
TURKUAZ σε Ορούτς για να τιμήσουν τον πειρατή. Το άλλο τους ερευνητικό έχει το
όνομα του έτερου διαβόητου πειρατή Χαιρεδίν Μπαρμπαρός.
Γράφει σχετικά η τουρκική Yeni Akit τα λόγια του ειδικού σε θέματα ασφαλείας
Αμπντουλάχ Αγάρ σχετικά με τα
ενεργειακά ενδιαφέροντα της Τουρκίας
στην Ανατολική Μεσόγειο: «Δεν είναι
μόνο τα 3,5 τρισεκατομμύρια κυβικά
μέτρα φυσικού αερίου και δύο
δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, τα
οποία υποτίθεται ότι βρίσκονται στην
Ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη και αυτά τα
αποθέματα εκτιμάται σε περίπου ένα
τρισεκατομμύριο δολάρια. Το κύριο
πράγμα στην Ανατολική Μεσόγειο είναι τα ένυδρα αέρια. Μια μονάδα ένυδρου αερίου
ισούται με 30 μονάδες φυσικού αερίου. Τώρα φανταστείτε το ισοδύναμο σε χρήματα».
Βεβαίως ο πρόεδρος διαβάζει ιστορία και συγκρατεί ότι τον συμφέρει να συγκρατήσει..
Παραβλέπει ότι τα κράτη της Ευρώπης και η Αμερική ενώθηκαν και πολέμησαν τους
πειρατές και τα ορμητήρια τους. Ξεχνά πως η Γαλλία αποτελείωσε την πειρατεία και
κατέλαβε το Αλγέρι για 123 χρόνια.
Ο φιλόδοξος πρόεδρος που θαυμάζει τους πειρατές και το έργο τους, έχει εισβάλει στη
Βόρεια Κύπρο, στη Συρία και στο βόρειο Ιράκ. Κάνει συμφωνίες με Αλγερία, Τυνησία και
Μαρόκο. Ενεπλάκη στον εμφύλιο της Λιβύης. Φτιάχνει βάσεις στην Αλβανία και στην
Υεμένη και θέλει και στη Σομαλία. Ερωτοτροπεί με τη Μάλτα, Ρωσία και Κατάρ. Πάει να
εμπλακεί ενεργά στη διαμάχη της Αρμενίας με το Αζερμπαιτζάν, εξού και η πρόσφατη
θερμή υποδοχή και καλωσόρισμα του πρέσβη μας στο Μπακού.
Στο εσωτερικό δε της χώρας του, κυνηγά τους Κούρδους, τους σιίτες, τους Χριστιανούς,
τους διανοούμενους τούρκους, τους δημοσιογράφους και τις γυναίκες. Ο Ερντογάν
καλλιεργεί τη δική του σουνιτική θρησκευτικότητα για να πείσει τους άλλους πως είναι
και μεγάλος θρησκευτικός ηγέτης.
Η φιλοδοξία και ο εγωισμός έχουν μπλοκάρει τη σκέψη του και συνεχίζει να ακολουθεί τις
μεθόδους και τις τακτικές που οδηγούν σε πρόσκαιρη δόξα.
Σαν απάντηση τώρα στις κατηγορίες που ο φιλόδοξος πρόεδρος ξεστομίζει για τους
Έλληνες, τους οποίους παρομοιάζει με πειρατές, ελπίζω ο καθένας να κατάλαβε με τα
ιστορικά στοιχεία που παρατέθηκαν πως πειρατές και κουρσάροι, με αποδεδειγμένα
εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ήταν στη λεκάνη αυτή της μεσογείου, οι Οθωμανοί.
Είναι ηλίου φαεινότερο πως ο Ερντογάν, ονειρεύεται τη δόξα δύο περιβόητων
κουρσάρων, τα ονόματα των οποίων έδωσε στα δύο σκάφη σεισμικών ερευνών που
κατέχουν.
Θα κλείσω την αναφορά μου αυτή την ιστορία με μια ανατολίτικη παροιμία που πολύ
καλά γνωρίζει: « Το καραβάνι θα προχωρήσει, οι σκύλοι ας γαυγίζουν»