ಓ೧೮೯೭೧೧/ ಓಐ ₹೬೭ 1£[ಜ7ಓಓ)/ ಲಿಓ.

ಟಿಟಿ5
ಭಾಗ್‌ ]
ಬೀಜಗಣಿತ ಮೆತು. ಸುಲಭ ಕಲನಶಾಸ್ತ್ರ
ಈ ಎ
ಕ್ಸ

ಕ
ಒಂ ತ್ವ ಔ ಸ ಕ ಕ ಸ
 ಗ್ಗ
(ತ್ರ)
ರ್‌

91111108111 ॥111₹॥1110$8

ಸ್ರೀಯುನಿವರ್ಶಿಸಿ ಗಠಿತಕಾಸ್ತ್ರ
111] |
1೧೯8೫೬ ಸಿ1೦ £(೯11817ಸ6/ ೦೩೬೦೮೬೮6
ಭಾಗ 1 |
ಬೀಜ? ತ ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಕಲನಶಾಸ

್ಗ

೬. 86116೮೬೦೧೯ ಟ11/€85111 70810611೦0

 (೧) 1968, ೫.೪೩641/081 1೫111085111

8.486081/0120 0೫117808511)
1/.4118147108 78೫7 8008 00೩1177871

180೫. ೫. 1. ೫೦೫೦1111 (01021711014)

1೫ 0. ೫. 8811145188088
581 ೮.7. ೫48 8174%/ ೫40
881 1. ೫. ೫.೩1೭ 4೫೫/೬
5೫1 ೩. ೫, ೧81% 4871411
57 2. 8, ೮1148128 45111481411

ಶರೀ: ಔ$4
 807578೫1%೫10೧0

& 0೦೫೫8119166 20% ಗಟ/೧೧6ೆ೩ 7621100088 ೧0೩9 001

56% 00 07 ಸ 7711927811]?1೦ 17608176 5692160008
₹೦೫ 00078686 ೦% 81%ಟರ6)/ 5 ಡಾಸಿ8, 5016006 806
0೦೫೫೮1೧೮, 5706 %76%76 158 & 00781851601 1966
೨೫768697066 7 0೭%%6 & 86೫% 81066718 10 81064)
076 ೫೩೫%೦ಬ6 60%81]
800 10 ೮ 768107೧8೩% 28೩೧೯೮8೩೧೨.
7788 1೦೦% ೦೧ ಡಿ೩ 861178 ೩೧೮. 8368671%87]/ 08200108
8 (2೧೮ 82718751 5೧ 15೧೮ 562165 10೦ 106 ನಟ೩ 186066
0೫ 606 0೧.1%೫67588%1%). 8 16 62060%66 181% ೫೩೧
೫೦೫೮ %೫13 17083೦೫. 786 07117617511) 18 €೫7೩%೦%ು೩
೦ 87೫೦82. ೫, ಟೆ, ೫೦1೦೫೧1೩ ೩೧೮6 018 ೧೦೦೩೫೩೦೩೧೦ತ
೧೦೫ 13೩೪೧6 22776068766 1೧15 0೦೦೬, 11% 18 ೩57 10೦
೧೩೪೫೮ & %6%1%120೦% 7. 1!೩1416೫88೩1%1%086 00%% 1. ೫8783182
೩76 %ಗ 1132೮ 7ಅ್ರ107813 187೧6೩96. 77.86 ೫7 ೧01%
೧6056858111] 16 %ಓ126 ೩%%6%2೧ 130% 100೦೫೩
%ರ ೦%ಓ6%
0090668. 7/18 1%31/80೩% ೧7೦೮:೦%೦೧ ಕ,
೧0%61%61% 9%7050%596 %೦ 8017176 ೩ 0567. 7070056,

887881%0%76 07೧4196%8131%2,
7. ಓ, 60%8%,
3೩7೧೯£೩೩೦1೮,
106-0181706320%
08೩1566. 8286 29062067 2967
 ೧01 10 ॥

115 00 1188 6೮1 9711160 (0 1766 [ಟೀ 7011701100 01

೩೮೪೫" 51118108 10 718/1301781105 80 11 ೮717೧71: 0007೫೮ 8೩
₹೮೮೦೫73€76೮೮ 7 ಟೋ 71800071810 1201017735 (0077111116೮ 08 ಟೋ
1811೮751, ೮೩೫ (€000771155101 1906, 7815 871805, 110 81881
2060100೩!1015, 85 ೧೫ ೩007೦೪೮6 1) (ಆ 80೩:೮5 01! 5೭415 10
3100617೩05 01 ಗೀ 8175076, 8087708188 8116 88781೧೧೯ 1711೧751165.

115 (೮೫1 00 16 7101190060 10 1970 7೩/15. ೫8/1 1 ೧೦೫೩1೩ಓ 01

41೮1೩ ೩೫6 81611618777 08101015 771116 78:10 81 ೧೦11 ೧೨೮1 0೧೦71೦!1)
೩716 7710700361೫. 8770೦೯1೩711 70%: 107108 10011666 ೩7೮ : ೫16-
೫081873 5ಂ॥ 0೦೯7, 7107೧ರೋ 51806035, 1261೮171787, 81017000
08 1186/6181 01೧0108 ೩೫6 ಗ೧81111081 0೮60ಗೀ([₹£೫. 700% ೯1)
೧೯೦೪16೮ ೩ 5170780೯ 738! ೯118!1081 ೩೧87೦0೧೮ 107 ೨₹!16617108 ಐ೦೧೦೮೧-
178 10 20೯76 (0೧೯55 10 181017811೧8, 01]79105 ೩೫೧ 8151೧೮೯7118

&. 5[೮೮1೩! 1681117೮ 01 (15 00% 15 (0 5171011(87೮005 07೮86೧1೩1೧೫

0 `ಓಂ 5110]60( 1181೮೯ 10 81811508 ೩76 ೫೧೧೩068೩. ೬! ೮೩೦% 7೩8೮ ಟೀ
311668 185 7೮೩೧] ೩೦೧೮೩5 1ಂ 018 8781190 8೧6 3081170868 ೪೮7೦1೦೫3
0₹ (೮ 5873೮ 1೦010೮. 7118, 7೮ ಶೀ|1076, ೫711 | ೦? 87೮೩! ಔ೮1[ 10 ಟೀ
೩5 178]೧೯11] 0 ಗೇ 500೧ 08 118೮ 71190೫೮ 5೩1೮ ೫1೧೩೯ 7301?
0070೮ 8 808778068೩. 1 0 10070 17 ಲೀ7ೇ706 8! 7 7೧61೫38
(€ 500]660( 1 010 1878118865 7 771 87೩50 730೮ 6೩೩1೪ [ಗೀ 7೮೪೫
0181 (778110೩! ೧೦೫೧೮085.

7೫6 0೮೫೭ 385 1687 776[೩೫೮೧ 3 ೩ (001111111೮೧ 8೩00011060 1: ಟೀ

8811881೧೧೮ 1771768511). 77%೮ ೫೮೦೫ಂಣ 01 ಟಿ (000111110೮ ೧೭೮
57೩೬೮೪! (೧ (0 710 870610೧೯, 70175048171 2: 7. 8, 05೦೬೧೬ ೩೧0
(೮ 1701689117 &: 10೦1165 107 (೮17 ೩೦07೦೫೩1 8176 50001! 10 1
೪೮೧017೮. 7716 ೩೩೦ (087೬ 0೯ ೫. 5. 11/€811, (78171187 0 ಟೀ
ಗಟ77೩೧ಣ೩ 7!ಸ೧೦೬ (620770771೧6, 108 1711181117. 457೦7೨೧71&
07070581,

] 1016 (0314 00೦01111) 10 (3808 5/1 ಗ1. &. 517೩178೩, 1217010೯,

೨/1] ೫. 71. 7/77/7707, 56710೯ 126111] 1217606108, ೩0೮ 811 ೧೦೧೧೧೯೧೦64
17 10೯ (%೧೫೧77773001 7765 107 1೧ ಗೀಗಿ 870 ೮088೧10707. ೫110 ೪0108
(007 0818೮ 7170010000 (18 00೦&, 6೮ 018/81781725 170೮ 0೩೪೧0
5/1 ೫೭, 7೫, 0೦೫೩೬ 3280 01 176 1260೩710೮0! 0 ೮1೪1 7/8171೧೧೯11£.
11711731 0110 01 8118110೮717.

1 8೩15೦ ೫1191 10 ೮0೫೮55 707 5111067೮ 87೩!11006೮ 10 7135 ೧೦೧೩8೫೯೨

01: 16 (0107711(1€0€ 107 11617 ೮711115189110 ೮೧೧೮7೩೬1೦7 17 36 ೩7411೧1೬
೯77018 08 07೮0೩178 13೮ 10% 18 %ಂಟಿ 1878080069. 8 7೩೯೧೬೩೯!
(11878 17 (0, 71. 51719851678, ೫2061766 ೫170168507 0? ೫318116778 !105,
೯700 76೩೮ ೮೪೫೮13 17೦೫6 ೦1 ಟಿ ೫೫೩0501101 ೩76 08೧೧೧6 1೩೭೬೬!
31886911008. 511 ೧, 7, ೩7೩7೩07೩ .18220, 11 ೩೮611108 1೧ 771078
087% ೦8 116 10ಓ 0187೮6 ೩ ೫0೩]೦೯ 7015 10 7೧೩6178 11೮ ೧೦೦ಡ ೩೫೧
1551458178 (3೮ 07635. 9511] 7), 7. ೫8೩1738708, 1. ೫. 571೬7೩»
೩76 1), 5, €ೆ1೩11078561871810 71೩0೧ ೫೩101೩16 ೧೧1೭710೬೦೧೨ 17 ಓಂಟಿ
ಟಿ ೩೧6 887780.

! 0೦7೮116೮ ೫71(1 |€5॥ ೫13005 10 811 11೮ 7೦/08 5000115 0೦1 ರ್ಬಿ
0711719೮791 (000175೮ ೫10 ೫111 ೧ 091118 101: ₹೮೭ 00%. 8 110೯
(18! (16೮17 17110768 ೃ 17: ಗೀ 7೪೫7: 388071811೧5 ೫11 | ೯7೧೩ಟ%
೩111770181606 117: (ಆ 0111718081 77೧5೮7811೧1: 0 ಟೊ 4500]೧೧೯ 1೧ (1೬
17881076 12111೪0751 ೫11೧೩07,

೫. 1. 7೦೫೦7111,
(8111845 0೭1,7೦೫,
01177೩೦7,
; 3 471041. ೦೫೫,
1011671011೧ 870% 800% (೦೧77 ಜೆಓಂ.
1*! ಗಿ/೧7೧% 1908
7706೧76 11110೪೯1

(೪1)
 00೫11] '78-- ವಿಷಯಸೂಚಿ
ಬ ತ್ಫಉಂ 240೫
ಅಧ್ಯಾಯ ಪುಟ

೩೭೧೮೫೫8೫... ಬೀಜಗಣಿತ

1. 0161/10೮11817 6017 ೧? ದಂಟು ತ 9

ಸುಲಭ ಗಣ ಸಿದ್ಧಾಂತ

2. 0111068 57800೧೬ ರ 2
ಸಂಖ್ಯಾ ವ್ಯೂಹಗಳು
3 8/61068, ಔ1£08 ೩116 1,0೩71(1೧೬ ಡ್ಯ 46
ಘಾತಾಂಕಗಳು, ಕರಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರತಿಘಾತಗಳು

1 ಕು0೩6 2೩110 1202೩11008 | 2 97

ವರ್ಗಸಮಾಕರಣಗಳು

5. ೫7೦1೮881018 5-339
ಶ್ರೇಢಿಗಳು

6. 007770111005 ೩110 0ಿ0171017811008 ಸ ಕೆತ್ತಿ

ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಕಲ್ಬ ಗಳು

7 ೩01073೩1108] 1701010100 110 ಇತ್ತೆಕೆ?

ಗೂಣಿತಾನುಮಾನ

8 '[16 01701718೩1 1111607011 ಜ.18]

ದ್ವಿಪದ ಪ್ರಮೇಯ

೪ 0870181 818೩001078 4೪ .. 186

ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳು
10 1)0107171781108 810 1111081 12012811008... 860
ನಿರ್ಧಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಸರಳ ಸಮಿಾಕರಣಗಳು
ಲೆ 111171 [04೬618
ಅಧ್ಯಾಯ ಪುಟ

71,7115 178% 0041001115. ಸುಲಭ ಕೆಲನಶಾಸ್ತ್ರ

11. ೫/7011078 ೩116 1117118 17ರಿ

ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಮತ್ತು ಪರಮಾವಧಿಗಳು
14 11116161/11೩0107 1090
ಕಲನ ಕ್ರಿಯೆ

6115770758 211

111062 ಣೆ 228 '

ಶಬ ಸೂಚಿ
ಹಾ |

177೩1೩ 231 1
ಶಪ್ಪೊಲೆ

(7111)
ಓ೬॥೬(0ಔ8ಔ೫ಔ8/%ಗ
ಬೀಜಗಣಿತ
 0111480110 1

7161190181] 7760117 01 5615

1.1 76071100 0 ೩ 560-116 100೩ 0೦1 & 86006 18 '

0೩106. 817716 ೩70 00110707.. .ಓ 800 15 ೩ 00160108 01
00]9008 01 ೩೫]7 104. ೫70100 ಖ೭ 87೦0296. 10॥611168 60೩086 :
08 80೫26 ॥7೧॥971॥7 ೫1161 000977 387೮ 11 ೦೦೫೧77೦೫.

11676 ೩7೮ 80770 1817111817 ೮೫೩೫71೨8 ೦1 8618 :---

: 16 860 ೦8 86009118 17 7007 01೩88
: 16 860 01? 09೩೦0078 10 7007 0011686
: [1160 86% ೦1 10018 171 7007 0ಿಂ11986 1102೩77
: 6 10181108718: ೦1 7007 5017
: 16 508068 10 1701೩
: 716 86% ೦? ೫302071625 (0, 1, 2, 3, ಓ 5, 6, 7, 8, 9)
: 116 865 ೦8 ೦೦೫71176 11070 )6018 11, 2, ತ,....]
ಇಡುಣ್ರಹರಲಿುಓಒ
: 6 8600 08170009281 .. ..-ತಿ, -2ಿ, -ಸ, 0, 1, ೨9, 3,..])

16 1860 0770 8608 ೩೫೮ 177677. 1130070೩715 17 7738%136170810108

೩1/0 7711! 0 76867760 00 ೦8102, 11 1116 7670 0108೩/1007. 011685 '
01867197156. 808106, ಗಿ'. 77111. 161100೮ 186 86% ೦8 ೦೦೫/1
11111112678, ೦೫ 71೩01781 71117078, ೩೫ 1 17711! 601066 006 860 08 |
1716878.

1.2 816836015---. 8600 18 060687011194 0717, 77868 776

1₹10%7 00011100177 77100. 010]9008 16 0೦೫0೩7೩. 7676 ೫೫೫86 :
06 ೫೦ ೩೫೩01010] ೦: 60008 17 016 66071000, 80೫ 6೫877016
116 8080077070 : "16 868 ೦8 1811 )078 1% 0839 1೩88'' 6068 '
110% 061116 ೩ 80% 10 086 178111017811081 86756, 807 57676 ೫111 1
೩1೪7878 1೮ 80176 64010018 ೩5 10 3701108 078 ೩7೮ 00 1೮ 002೫-
8106706 1081 |
 ಅಧ್ಯಾಯ |

ಸುಲಭ ಗಣ ಸಿದ್ಧಾಂತ

1.-] ಗಣ [ಎಂದರೇನು 1?
ಗಣ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಅತಿ ಸುಲಭವೂ ಸಾಮಾನ [ವೂ ಆಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಗುಣ
ವಿರುವ ವಸ್ತುಗಳ ಒಂದು ಸಮುದಾಯವೇ ಸಿಣ, ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ 'ಖಲವು
ಗಣಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿದೆ.
ನಿಮ. ತರಗತಿಯ ಎದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗಣ
ಅ
ನಿಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ಉಪಾಧ್ಯಾಯರುಗಳ ಗಣ
ನಿಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ಪುಸ್ತಕ ಭಂಡಾರದ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಗಣ
ನಿಮ್ಮ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರ ಗಣ
ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು
ಕ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣ |0, 1, 2, 8. 4. 5. 6, 7. 8, 9;
ಎಣಿಕೆಯ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣ !1, 2. ತಲಯ,
ಬು
ಎಂಭ
ಹಬಾ
ನನ
ಕಾ
2 ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣ |...,. 8,9,1. 0, 1ಉ]
ಈ ಗಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಎರಡು ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಹು ಮುಖ ಬವಾದುವುಗಳು,
ಶಿ
ಜಿ
ಮುಂದಿನ ಅಧ್ಯಾ'ಯದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ” ಉಲ್ಲೆ ಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬೇರೆ
ನ
ಸ್ತ
ರ
ಏನೂ ಹೇಳದಿದ್ದ ರೆಟಿಎಂಬುದು ಎಣಿಕೆಯ ಅಥವಾ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ 'ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣವನ್ನೂ,
7 ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲಾ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣವನ್ನೂ ಸೂಚಿಶುವುವು.

1.2 ಗಣಾಂಶಗಳು

ಒಂದು ಗಣಕ್ಕೆ ಹಂದ ವಸ್ತುಗಳು ಯಾವುವು ಎಂಬುದು ನಮಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ

ತಿಳಿದಾಗ ಮಾತ್ರ 5 ಗಣವು ನಿಶ್ಚ್ಟಿತವಾಗುವುದು. ಗಣದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಶಯ
ವಾಗಲೀ ಅಥವಾ “ದ್ವ೦ದಾ_ರ್ಥವಾಗಲೇ ಇರಕೂಡದು.
ಒಂತೆ :: " ಒಂದು ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗಣ''
ಎನ್ನುವ ವಾಕ್ಕವು ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರದ ದೃಷ್ಟಿ ಯಿಂದ ಒಂದು ಗಣವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಕಾರಣ, ಯಾದ ಎದ್ಕಾರ್ಥಿಗಳು ಎತ್ತರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಸಂಶಯವು ಯಾವಾಗಲೂ
ಬರುವುದು!

ಯ್‌
ಟ್‌
ಫ್‌
ಲಫಲ
ಪ
ಲ
ರ

ಚ್‌
 [6 00]9008. ೫70100. ೫810 ಐ & 800 ೩10 0೩1106 168
(10110719. 17 100 0೩1/7]108 ೦! 7೩7೩ 1.1, 109 916100008 08
೪16 80 . ೩70 109 80000108 08 7007 ೮1೩85, 1116 0161736108 01
60 861 0 ೩7೦ 109 000105 11% 77007 0011689 11078777, ೩೫೮ 80 0೫.
1701 ೫11] 700106 1081 100 71077107 01 9101730718 17 ೩೦%.
0? 006 8008 1,7,0, 7,7 ೩76 7 18 01106. 110800 7 0೩5 10
01617161118 ೩06 110 70171061 11 ೦೩೦% 01 1116 7790601138 8615
೧೩೫ 16 ೦೦0೫1006. . ೫001 8008 ೩7೦ ೧೩11೦೮. /111110 5018.

(01 106 ೦0008 1೩161 ೪೫7೮ ೧೩11೦ 0೦೪೫,%॥ ೪1೮ 777167 0೦7
016076718 10 1506 8008 ಗಿ 8706 71. 75100 8608 ೩7೮ ೦೩116
(121122 80ಓ.

1.3 719 95181 01 "“ 8601018118 10 ''---

€ -- 1೮. 0808117
0091/006 8018 17. ೦೩]110೩1 1000078 ೩1.೮ 9161026105 7. 810೩1
1610078. 1.00 0% ೮ ೩೫ 0೦)]6೦॥ ೩೫0೦ 1 ೩ 800. 1" % 38 ೩೫
01917671 ೦1 1. 77೮ 060010. 1018 ॥77 7711108 02೯ ೫. '1%06
573101 €: 18 79೩0 ೩8 ""18 ೩೫ ೮1೮17071 01'' 0೫ "“610%8 10''.

1 0 18 70% ೩೫. ೦1017001 ೦1 1), 7೫7೮ 0611009 8118 1 7716116

0. ಛೆ. ೫. 3176 7080 1118 ೩8 : "0 18 720 ೩೫ 61072025 01 7''
0೫ "6% 6068 ೫301 6101 150 1'',

711118 107 1116 80% ೦1 7೩00781 70771018 ಗಿ. ೫೮ ೦೩೫ 7೫7169 :

2೮ಆಗಿ. 5೮7, -2€1೫, ಸ_ ೮?

176. 3077 8085೮ ೩2 1170078876 76181102801 0 17660೫

0॥]6008 ೩110 8008. .1 ೫ 18 ೩ ಅ1761 860 ೩೫6 ಐ ೩೫7 0%]6%,
11161೩ ೦೫6 ೩70 ೦11)” ೦೫೮ ೦? 106 10110717 808166170205 18
1706 ;---
1110067 ೫೮7೫7 ೦0% ಅಲಿ೫
1.4 71001065 08 6680108 ೩74 760165610118 $5615---
1076 ೩೫೦ 1170 77011008 0೦೫71707177 2866 50 60876 ೩ 80 -೨_
(1) 1616 '೩11/1811011 7100806 (0೫ ““8 08005” 3160806) ೩೫4
(11) 86 12016 1161806.
 ಒಂದು ಗಣವನ್ನು ರಚಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಗಣಾಂಶಗಳೆಂದು ಹೆಸರು. |. 1ರಲ್ಲಿ
ಹೇಳಿರುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ನಿಮ್ಮ ತರಗತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೆಲ್ಲರೂ / ಗಣದ
ಗಣಾಂಶಗಳು, ನಿಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ ಭಂಡಾರ ಪುಸ್ತಕಗಳೆಲ್ಲವೂ ಗ ಗಣದ ಗಣಾಂಶಗಳು,
ಇತ್ಯಾದಿ,

4. 01. ೮, 7. 7 ಮತ್ತು 7 ಈ ಪಸತಿಯೊಂದು ಗಣದಲ್ಲಿಯೂ ಇರುವ

ಗಣಾಂಶಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಪರ್ಯೂಪ.ಸ್ರವೆಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪವೃ ಗಮನಿಸುವಿರಿ. 7 ಗಣದಲ್ಲಿ
10 ಗಣಾಂಶಗಳಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿನ ಎಲ್ಲ ಗಣಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇರುವ ಗಣಾಂಶಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ
ಯನ್ನು ಎಣಿಸಿ ಬಿಡಬಹುದು. ಇಂತಹ "ಗಣಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಪ್ತ್ಮ ಗಣಗಳು ಎಂದು
ಸರು.

ಆದರೆ, ಗಿ] ಮತ್ತು 7 ಗಣಗಳಲ್ಲಿರುವ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುವುದು

ಸಾಧ್ಯ ವಾಗದು. ಇವುಗಳನ್ನು ಅಪರ್ಯೂಪ್ತ ಗಣಗಳು ಎಂದು. ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ,

ಸ್ವಲ್ಲ - ಚಿಹ್ನೆಯ ವಿವರಣೆ

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗಣಗಳನ್ನು 4, 7, 0 ಮುಂತಾದ ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ಷರಗಳಿಂದಲೂ

ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಇ ಶಿ, 0 ಮುಂತಾದ 'ಚಿಕ್ಕ ಅಕ್ಷರಗಳಿಂದಲೂ' ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಆ ಎಂಬುದು 7 ಗಣದ ಬೆಂದು ಗಣಾಂಶವಾದರೆ ಶಿದನ್ನು ಆಆ 7 ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೆ ೇವೆ.
ಆ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು «", , , ಎಂಬುದರ ಗಣಾಂಶ '' ಅಥವಾ ೨ 1 . ಇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ 3
ಎಂದು `ಓದಬೇಕು. 4ಯು 7 ಗಣದ ಗಣಾಂಶವಲ್ಲದಿದ್ದ ಲಿ ಆ(62 " ಎಂದು
ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದನ್ನು «%€ ಯು 71 ಎಂಬುದರ. ಗಣೌಂಶವಲ್ಲ »» ಅಥವಾ
"ಇಯು 7 ಗೆ ಸೇರಿಲ್ಲ ೫ ಎಂದು ಓದಬೇಕು.

ಹೀಗೆಯೇ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣ ಗಿ? "ಎಂಬುದನ್ನುಕ್ಳ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ

2೮ 17, 8೮ 77, -.2 € ೫.೪ ?7
ಈಗ ನಾವು ವಸ್ತುಗಳಿಗೂ ಮತ್ತು ಗಣಗಳಿಗೂ ಇರುವ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ
ಸಂಬಂಧವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸೋಣ. 7) ಎಂಬುದು ಒಂದು ಗಣವೂ, ೪ ಎಂಬುದು
ಒಂದು ವಸ್ತು.ವೂ ಆಗಿದ್ದರೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಉಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾತ್ರ ಸರಿಯಾಗಿರುವುದು:
೫೮ 7 ಅಥವಾ 2 € 0%

1:4 ಗಣಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವ ಮತ್ತು ನಿರೂಪಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳು

ಗಣಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವ ಎರಡು ವಿಧಾನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ.

(1) ಪಟ್ಟೆ ವಿಧಾನ ಮತು ಜ್‌ (17) ಗುಣ ವಿಧಾನ,

ತ್ರ
 8 ೩7೦ 77710090
17 119 17800180100. 17911106, ೩॥ 1116 01677901
1097. 97/0010 00717 11೩01908 |...ಎಎಎೂಇಂಐ೨5 ನ"ಪ 1! 61079
0098. 00118 10
೩7೮ 600 7817 9191130105, 110 11750 8091 ೩7೦ 1771 ೩7೦.
51101 ೩ 178] ೩8 00 17610810 010೩71] ೫081 1019 0000618

1100171)108 :
ಛಎ.11,78, 5, 7 9].6 ೬ 6. 801 00೦0518017 ೦8. 006
ಠ.೫೦771078 ೩॥)9೦೩71178 ೫16011 106 17೩೦!೦॥5.
ಲಾಗ ೪೪೫೦೪ ಟ್ಟೂಸ, |, 006 86% (0) ೦೦081505 01 40 ೦66
[20811170 100688... 10 0018 1110108%0 1೪1೩1 111670 18
10 1881 10172001 100 116 80%.

17 600 116 7761006, 77೮ 8/60)” 106 806 7 80೩116

೩ 0087೩010715610 70011] ೫71100 ೩1 116 61670718 ೦1 006 860
2೦88685 ೩74 ೫70101 70 0೦1007 0॥0]6೦॥ ೦8568808.

011...
(1) "4 183616 8608 0೦1 86006108 01 ೦೭೫ 01888''.
[1115 78080077076 0೩1. 0೮. ೫771000 8773101 ೧೩1117
೩8 10100178 :
4 ಎ10 | ಉಖ 18 ೩ 8000010 ೦1 ೦೪೫ ೮1೩88)

176 70೩೮ 006 ೩೦17೮ ೩೩ : . "4 18 006 800 ೦8 ೮1೮773೮೫70 ಖ

508 108% ೫ 18 ೩ 8000011 01 ೦೭೫ 01೩88' .. 16. 761810೩1 1110
17711111) 106 ೩೦% 8081108 107 "5101 81೩%''. 6 8600621
771155 0೦೦೫7೮ 1೩17711187 ೫7100 1018 70881101.

(31) ಗಎ.101 0% ೩ 2೦816176 ೦66 1000867 1688 108೩7 10]

"(6 18 16 806 ೦8 6162006108 ಖ 800% 1080 ಖ 18 ೩ ॥೦8/-
1176 ೦೮. 1710067 1088 1180. 10.'' . '''6 0೩81] ೦೦೫೩೫0೮ 886
6167707108 01 (ಗ ೩8 016 ೫0771078 1, 8. 5, 7, 9... 116106 7೫7
7718] ೩180 76[768006 (0 17. 10806 18001816102. 7360004 ೩8
100018 : : (ಎ. 11, 3.8, 7, 9)

4
 .. ಪಟ್ಟಿ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನೂ ಪುಷ್ಪಾವರಣದಲ್ಲಿ | |
| ಬರೆಯಲಾಗುವುದು. ಗಣಾಂಶಗಳು ಬಹಳವಾಗಿದ್ದರೆ ಅವುಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಊಹಿಸಲು
ಶಕ್ಕವಾಗುವಂತೆ ಮೊದಲಿನ ಕೆಲವು ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ 1. 11, 3, ಕ, 7, 9. (ಯು ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ

5 ಸಂಖೆ ಗಳ ಗಣ.

೧ಎ.1, 3,8,7, ...|]. 0 ಗಣವು ಎಲ್ಲಾ ಧನ ವಿಷಮ ಸಂಖೆ

ಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವುದು. ಅಲ್ಲಿರುವ ಚುಕೆ ಗಳು ಗಣದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಗಣಾಂಶ
_. ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುವುವು.

ಗುಣ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ, ಇತರ ಯಾವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಹೊಂದಿರದ, ಗಣದ ಪ್ರತಿ

ಯೊಂದು ಗಣಾಂಶ ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣದಿಂದ ಗಣವನ್ನು
ನಿಷ್ಕರ್ಷಿಸಲಾಗುವುದು.

ಉದಾಹರಣೆ : (1) "".4 ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗಣ '',

ಈ ವಾಕ ವನೇ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ

ಈಟೆಸಾ|24 2 ನಮ್ಮ ತರಗತಿಯ ಒಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ;
ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಓದುವ ಕ್ರಮ ೫1೯ 6೪" ಶ್ವ. ಎಂಕುಟಿ
ನಮ್ಮ ತರಗತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿರುವಂಥ ॥ ಎಂಬ ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ ''. ಆವರಣ
ದಲ್ಲಿರುವ ಊರ್ಧ್ವ ರೇಖೆಯು «"ಅಂಥ'' ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. "ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು
ಈ ಸಾಂಕೇತಿಕ ನಿರೂಪಣಾ ಕ್ರಮವನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳ ಬೇಕು.

(11) 0 (ಐ | ಐ ಎಂಬುದು 10ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವ ಧನ ವಿಷಮ ಸಂಖ್ಯೆ]

«೮ ಎಂಬುದು, 10ಕಿ ಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವ ಧನ ವಿಷಮ ಸಂಖೆ ಯಾಗಿರುವಂಥ ೫

ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ''. ((ೃಯ್ಮಗಣಾಂಶಗಳು 1, 3, 5, 7,9 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೆಂಬು
ದನ್ನು ನಾವ್ರುಸುಲಭವಾಗಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾವು 4 ಯನ್ನು
ಪಟ್ಟಿ ವಿಧಾನದಿಂದಲೂ ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು.
6211, 8,5, 7,9)
 (11) 1-12 | ೫೮ಗಿ! ೩೫೮ ಬ 01111068 1ರ]
«1/1 16 000 80% 01 6100061108 ಖ 811011 11೩1 0 061018
10 010 806 0? 78160781 71111721078 ೩1೮ ೫ 0171098 15.

10. 10671107. 6110. 10110108 01 11, ೫16 11೩೪ 00 1100 01086

11೩00781 1111111078 770101: 0117109 15. 11080 ೩7೮ ೦0771008177
1, 3, ರ, 15... 186709 770 ೦೩೫ ೩150 777166 1ಎ |1, 3, 5, 16.

1.5 70081 5005 --'[170 8008 1 ೩0೫೮ 1 ೩7೮ 8೩10 00 ॥6

900೩1 1/ 0೩೦1 ೮101120110 0೦1 .4 18 ೩180 ೩1. 6161/0110 0೦! ೫, ೩/೫0
6೩೦% 01917671 01 1 18 ೩180 ೩೫. 61917611
0೦1 4. 6 6610106
90೩11117 07 ೫711017209 .4 ಎ 0.

31041716 :
41,60 .4 ಎ 11, 0,-2, 8, 7, -8; ೩0೫4 ೫ಎ [-8, -2, 0,1, 5, 7.
11 18 6೩57 10 76೫17 ೪08% 4 ಎ. 7.

16 10110916. ೩೫೮ 111706. 1020078806 ]70೦)6768 08

90[0೩110]7 0೦1 8008 :-ದ
(3) 8087 67677 868 .4, ೫೮ 18೩7೮ .4ೆಎ.4ೆ.
118 18 0೩1೮0 186 10100196 27೦೮೫7.
(11) 1 4 ಎ. 0, 580% 7೫.4.
3... .. ..7171₹೪೯ಊಊಊ₹ಊಉಊ
(111) 18 4 ಎ71 ೩8/04 720, 1008 ಎ0.
18 18 0೩160 116 1707181100 27016110].

17001 0? 016 07೩7516116 ೫70)6117 :---

(1೪6% 4 ೫ ೩/14 70. 70 707೮ 150೩6 .4ಎ01,
1.00 ೫ )ಂ 11! 91611671 01 .4.
51706 4 ಎ7, .. 2೮7೫.
ಟಿ೩0 81006 8-0, .. ೫೮0.
 (81) 7ಎ (212 ೮ ಗ! ಮತ್ತು ; ಎಂಬುದು 15ನ್ನು ಭಾಗಿಸುವುದು]
(«11 ಎಂಬುದು, 15ನ್ನು ಭಾಗಿಸುವಂಥ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆ ೫% ಎಂಬ ಗಣಾಂಶ
ಗಳ ಗಣ.'' 11ನ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಗೊತ್ತುಮಾಡಲು, 15ನ್ನು ಭಾಗಿಸುವ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಯಾವುವು. ಎಂಬುದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕು. ಇವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ
1, 3, 5, 15 ಎಂಬುವುಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾವು 71-- |1, 3, ರ, 15. ಎಂದೂ
ಬರೆಯಬಹುದು.

]- 5. ಸಮಗಣಗಳು

4 ಮತ್ತು 7 ಎಂಬ ಎರಡು ಗಣಗಳಲ್ಲಿ 4 ಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣಾಂಶವು

7 ಯ ಗಣಾಂಶವಾಗಿಯೂ, 7 ಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣಾಂಶವು 4 ಯ ಗಣಾಂಶ
ವಾಗಿಯೂ ಇದ್ದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಮಗಣಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

ಇವುಗಳ ಸಮತ್ವವನ್ನು ಡೈ 271 ಎಂದು ಬರೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಸೂಚಿಸು

ತ್ತೇವೆ.
ಉದಾಹರಣೆ : 42. 11, 0,--29, 5, 7,.-8,,
೫832. (-8.-2.0, 1.5, 7]
ಟೈ 7 ಎಂದು ತಾಳೆನೋಡುವುದು ಬಹು ಸುಲಭ,

ಗಣಗಳ ಸಮತ್ತ್ವದ ಮೂರು ಮುಖ ಗುಣಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಕೊಟಿ ದೆ ;

(1) ಯಾವುದೇ ಗಣ 4 ಗೆ 4 ಎ. 4 ಆಗಿರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಫಲನ

ಗುಣವೆಂದು ಹೆಸರು.
(0 *್ರಎಗಿ ಆದರೆ, 7ಎ ಆಗಿರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಸಮಾಂಗ
ಗುಣವೆಂದು ಹೆಸರು. ತ

(11) .4 ಎ0 ಮತ್ತು ೫-0 ಆಗಿದ್ದರೆ 4 ಎ0) ಆಗಿರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ

ವಾಹಕ ಗುಣವೆಂದು ಹೆಸರು.

ವಾಹಕಗುಣದ ಸಾಧನೆ :
4-208 ಮತ್ತು 7...0 ಎಂದು ಕೊಟ್ಟಾಗ, 20) ಎಂದು ಸಾಧಿಸುವುದು.
ರ್‌
ರರ
ಗ
ಟಟಸ % ಎಂಬುದು 4ಗೆ ಸೇರಿದ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಗಣಾಂಶವಾಗಿರಲಿ.
2.0 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, 9€ 0.
ಪುನಃ 7 ಎ 0 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, »€ 0.

0
 110160 00೦7 ೮101101 0/ .4 18 6180. 08೬ 61011107. 0/" ಛಿ.....(೩

10% 166 100301 61011911 01 0.

51106 870, . 898.
10೩10. 81100 40, .". (4.
.(ಿ)
714110: 00೦7೪ 6101801 0/ (ಲೆ 18 6'80 01% 0107101 0/ 4....
0073017176 (೩) ೩7೮ (0) ೫6 8, 07 6011011107, ಚಲಿ.

11/0101808 1.1

1 ೫0 6-(-ತಿ, 1, 0 2, -8|. 18010೩69 17171001 0" 1006

[0110971170 868001116705 ೩7೮ 1700 ೩70 ೫111101 ೩7೦ 18186 :---
(1 3೮6 (11) 2೮8 (111) 36856 (17) -8೯6
(ಇ) 8೪68 (1) 3೮6 (11) 0೮6 (10) 8686.

೦ 1036 1000 186 71016. ೫260000 ೩/00 .016. 080101೩101033

1761804. 50. 8000117 56 101/0171, 808 27”
(0) '16 7781807081105 06೩01075 10 1707,00169.
(0) 76 61118078 (0೫ 7೩೦0೦೫8) 01 12.
(() 06 7೩007೩1 7101700178 ೫70100 ೩೫೮ 710111)108 08
5 ೩೧6 1688 80೩7 50.
(1. 716 896 01? ೩1! 111110 70172)078 1688 0೩7 20.

3 1236 1006 7016 11610006. 10. 80601 1೪0: 10110197178

5608 ;---
06 '1!:6 ೮1517608 08 110 ೩.
(ಗಿ) '76 1೩86 80000115 ೦1 7087 001166.
(0) 1811001 1101710678 16077008. 0 ೩೫೮ 1.
(೧1) &! [111736 31077018 87೦೩0೦: 1081: 28.

(೩13 1116 1811811010. 71300000 16 0806 00. 80667 5೫6

೩೦೪೮ 8008 ? 1121817. 806 61100107, 1 ೩೫0೫.

0
 ಆದ್ದರಿಂದ 4 ಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣಾಂಶವೂ 0 ಯ ಒಂದು ಗಣಾಂಶವಾಗಿರು

ಈಗ ೫ ಎಂಬುದು (0ಯ[ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಗಣಾಂಶವಾಗಿರಲಿ.

2. 0 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, 1 ಆ 7.

ಪುನಃ 4 27 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, 1 ಆ.84

ಆದ್ದರಿಂದ () ಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣಾಂಶವೂ | ಯ ಒಂದು ಗಣುಂಶವಾಗಿರು

ವುದು, ಬ
(6) ಮತ್ತು (ಗಿ) ಗಳೆರಡರಿಂದ 4 ಎ.0 ಎಂದು ತಿಳಿಯುವುದು.

ಅಭ್ಯಾಸ 1-1
ಹ ತಾ (ಎತ್ತ, 3,193 6) ಆಗಿರಲಿ... ಈ ಕೆಳಗಿನ][ಉಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ
ಯಾವುದು ಸರಿ ಮತ್ತು ಯಾವುದು ತಪ್ಪು ಎಂದು?ಸೂಚಿಸಿ.
೬. ೬ ಆ 6 (0 ೪ 0 6 (ಬಜ) ೪೪೭2 6 (ಗತಇತಿ ಅ %8
(ಇ) -8€ 6 (71) 1 € 56 (ಟ) 0೮ 6 (011) 8೮ 8.

2 ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಗಣಗಳನ್ನು ನಿಶ್ಚಿತಗೊಳಿಸಲು ಗುಣವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಿ

ವಿಧಾನಗಳೆರಡನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ.
(0) ನಿಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ಗಣಿತ ಅಧ್ಯಾಪಕರುಗಳ ಗಣ,
(ರಿ) 12ರ ಭಾಜಕಗಳು (ಅಪವರ್ತನಗಳು),
(0) 5ರ ಗುಣಕವಾಗಿರುವ ಮತ್ತು ಠ0ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳು.
(1) 20ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು.

8 ಗುಣ ವಿಧಾನದಿಂದ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಗಣಗಳನ್ನು ನಿಶ್ಚಿತಗೊಳಿಸಿ

(೧) ಭಾರತದ ಪ್ರಜೆಗಳು.
ಫಂೃ್ಯಒ್ಷನಸ್‌
ಬಟ್‌
ಹಗ
(ಗ) ನಿಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು
(0) 0 ಮತ್ತು 1 ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು.
(0) 25ಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ಎಲ್ಲಾ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು.
 4. 0. 080 10200181100 11100100 60 8000107 16 101- |
10171110 8618 27
(6) 45 (01551 ೩೧6 ೫31)
(ಗಿ) 477 (0 | ೫18 ೩ [7೩೦೦0 ೫0೦50 10111078008 18 1
೩76 60170101781007 ೩ ೧೦೭71176 077107 1088 11೩7 7]
(೧) 1 ಎ (0 | ೫15 ೩0 ೧೪೦೫೩ 6೦011116 1111111007 1085 111811
ಅತ್ತ್‌ ೆ |
(0) .47(0 | ಖ 18 116 800೩70 ೦7 ೩ ೧೦070111 7017067
೩೧7೮ 2-ಆ ೫-೮40]

5 10 100 10110910 8605 10011017 ೫71101 ೩೫೮ 6೧0೩] ;--

ಡೆದಾ1-ಇಿ 2), 0 ್ಠಾ(0 12ಎ, ೫ ೬.೪% 1.೪,
7 .(೫1 ೫೮11 ೩೫೧6 8%ಆಜ-ಆಶಿ), ೫ಔೌರಕಕ್ಕ ಒಡ 01
ಎ. [4 9, 3].
0.80% 0೩೦0 ೦1 1110. 10110111110 8008 80816 1770101 18
1113100 ೩1೮ ೫711100 18 11111100 :--ದ
(0) 116 86% 0೦7 201708 01೬ ೩ €1707 1170.
(0) '1116 808 01 [011108 ೦೫. ೩ 017011 11126 ೩% ೩ 01508706
01" 010 101115 1701 ೩ ॥17011 ॥011% ೧೫ 106 1170.
(0) 16 800 ೦7 010108 10 ೩ 81700: 18136೮ 7780100 ೩೯೮
೩% ೩ 0158081106 ೦1 0೦೫೦ 11315 0010 ೩ €11761 70171 1% 81೩1 71೩76.
(0) 116 10608978 017602 -8. ೩೧ ೨.

1.6 5005605---% 806 4. 18 8810 10 09 ೩ 800800 08 ೩

56% 0 1 ೦೫೮೫]7 6101707 01 .1 18 ೩180 ೩1: ೮1073671 08 0. 6
(61010 11118 76180107501 87777001081] 07 ೫ 4 ೮ ೫.
1100 817771001೧ 18 7080 ೩8 ""18 ೩ 8010801 0೦8'' ೦7 ""15 ೧೦೫೩1760
3

116. 881120 76180101181) 178)” 06. ೫10802 ೩5 ೫ ಎ 4,

711101: ೫7೮ 70೩೮ ೩೬ ""7 ೧೦೫18105 .ೆ.''

7
 4 ಪಟ್ಟಿ ವಿಧಾನದಿಂದ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಗಣಗಳನ್ನು 'ನಿಶ್ಚಿತಗೊಳಿಸಿ
(0) 4 ಎ1210 ಆ 1 ಮತ್ತು 2821)
(0) 4 ಎ10 1 ೫ ಎಂಬ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಅಂಶವು 1 ಮತ್ತು ಛೇದವು
೬ ಕ್ಕಿತ ಕಡಿಮೆಯಾದ ಸಾ ಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆ
(0) .4ಎ 12 | ೫ ಎಂಬುದು 11ಕ್ಕಿಂತ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಎಣಿಕೆಯ ಸಮ ಸಂಖ್ಯೆ
(0) .4-- 12 | ಐ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಎಣಿಕೆಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವರ್ಗ ಮತ್ತು
2೮೭೫೮40]

5. ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಗಣಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುವು ಸಮಗಣಗಳೆಂದು ಗೊತ್ತುಮಾಡಿ:

ಹೆರ ತಾತ,ಲ ಆ ಚೆ ಆಳ. 7-10. ಥಿ. 0)

(ಸಹ, 2, ತಿ.

6 ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣವೂ ಪರ್ಯಾಪ್ತವೇ ಅಥವಾ ಅಪರ್ಯಾ

ಪ್ರ್ತವೇ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿ
(6) ದತ್ತ ರೇಖೆಯ ಮೇಲಿನ ಬಿಂದುಗಳ ಗಣ.
(0) ದತ್ತ ರೇಖೆಯಮೇಲಿನ ಒಂದು ದತ್ತ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಒಂದು ಮೂಲ
ಮಾನ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬಿಂದುಗಳ ಗಣ.
(0) ದತ್ತ ಸಮತಲದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ದತ್ತ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಒಂದು ಮೂಲಮಾನ
ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬಿಂದುಗಳ ಗಣ.
(6) --3 ಮತ್ತು 8ಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳು.

೬ |, 6 ಉಪಗಣಗಳು

4 ಮತ್ತು 7 ಎಂಬ ಎರಡು ಗಣಗಳಲ್ಲಿ 4ಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣಾಂಶವೂ

7ಯ ಗಣಾಂಶವಾಗಿದ್ದ ರೆ, 4ಯನ್ನು 7ಯ ಉಪಗಣ ಎಂದು ಕರೆಯುವೆವು.
[ದನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ತ್ತ ತಾಂ: ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ೦. ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು
ಯ ಉಪಗಣ '' ಅಥವಾ «೬... ಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ '' ಎಂದು ಓದುತ್ತೆ ಷೆ.

ಇದೇ ಸಂಬಂಧವನ್ನು 7 ಎ 4 ಎಂದೂ ಬರೆಯಬಹುದು. ಇದನ್ನು ««

. ಎಂಬುದು 4ಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ''_ ಎಂದು ಓದುತ್ತೇವೆ.
 ಆ

] 01 8015, ೩೫9 ॥
1101677106 10 186 1601101012. 07 0011೩110 |
0110911116 107813 ---
0೩7 7661810 108% 6090710100 11 0136
17 1 ೩೩470817 1.40 08 ೩೫4 0೮ ಡೈ.

011...
(1) 1.00 .4 09 186 800 ೦8 80006718 ೦8 70೫ 01885 ೩0
7 100 860 01 80006005 07 708೯ 001689. .0017108817 '
ತೆ ಶೈ ॥
(1) 10 4 ಎ 11, 2, 8, ೫ಎ 11, ೨, ತಿ, 4.[!7;, ೩/೧
01238, 4 ರ ಕಳು
ಗಿಂಡಿ ಜೇ 0, ೫0, ಇಕೆ 46ರ

2702881185 0೦೫ 12%1010810%---(1) 807 6176877 861 .4, 76

7೩1 4 ೮... 118 18 506 10000206 )೫೦॥717.
(11) 8₹ 4 ೫ ೩೩4 ೫7೮. 4, 6808 .4 ಎ08. 18 18
0೩1166 8116 01/1-501111101110 )7೦॥6117.
(11) 1₹ 4 € 7874 7೮ 0, 58608 .4 ೮ 0. 781818 586
(1'011811106 700717.

7116. 860086 880010. ೧೦೫7]೩17೮ 18686 10766 ॥)70068-

1168 77100 1006 ೦೦೫7೮8)೦೫೮173€ 27006೯8168 ೦1? 908೩117 01
56108 80೩000 17% 2೩7೩ 1.5... 116 ೫11 1200106 1516 0116176206 |
6077608 116 877717360110 )7೦॥೮೫॥]' ೦ 60೪೩1107 ೩೫೮ 106 '
೩೫01-8711117108110 ॥70)67187 ೦8 1070108100... 10 111೮ ೮೩8೮ 018
11101081012, 1₹ 4 ೮. ಔ, 16 0008 720% 7606888711] 7011017 10೩%
1 € 4, 81706 0 11877 ೦೦೫0೩10 6167736015 771101 ೩7೮ 10% 11 .4.

ರ್ಟ ಜತ 1) ೩1೫೦೮ 1 ೧0೦01೩1175 ೮೦1೮77೦1105 1771100 ೩7೮ ೫208 10 '

1, 1060 .4 18 ೦೭11೦6 ೩ )/0007 8೩ಠೀ! ೦8 0.

800771)16 :--100 4 6 106 868 0೦7 ೩1 86066055 08 700೯ |

(01089. ೩೫6 ೫ 186 800 ೦8 ೩॥ 80066065 08 '
17008 ಟಿ10)... 06% .4 18 ೬ 0700೦೯ 8್ರ[`೬% 08 '
ತ. ಟಗ್‌ ;
 ಎರಡು. ಗಣಗಳ ಸಮತ್ವದ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ
ಪುನಃ ಬರೆಯಬಹುದು.
ಲರ 8 ಮತ್ತು 0 ೮. 4 ಆದಾಗ ಮಾತ್ರ 4-7 ಆಗಿರುವುದು.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು :__-

(1) .4ಯು ನಿಮ್ಮ ತರಗತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗಣವೂ ಮತ್ತು 7 ಎಂಬುದು

ನಿಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ವಿದಾ ರ್ಥಿಗಳ ಗಣವೂ ಆಗಿರಪಿ, 4್ಲ7? ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.
ಸ
(8) 42 |1, 9, 3, 4), ಔಾ|1, 9, 8,4, 7], 0-11, 9,3,
4, 5, 7, 8, 9, ಎಂಬ ಗಣಗಳಾಗಿರಲಿ.
ಜಲ. (71೯ (0ಇಸುತ್ತು,4 (೫.

ಒಳಗೊಳು ಧವಿಕೆಯ ಗುಣಗಳು

(1) ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣ 4ಗೂ 4೧ 4 ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಫಲನ ಗುಣ

ಎಂದು ಹೆಸರು.

1 7
' ಆಗಿರುವುದು.
40 7 ಮತ್ತು 7 ೦.4 ಆದರೆ 4-2 ಇದಕೆ
ಅಸಮಾಂಗ ಗುಣ ಎಂದು ಹೆ ಸರು,

(111) 4೦ 8 ಮತ್ತು ಗ0« ಆದರೆ 4 ೮ 0 ಆಗಿರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ

ವಾಹಕ ಗುಣ ಎಂದು ಹೆಸರು.

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಈ ಮೂರು ಗುಣಗಳನ್ನು 1.5ರಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ಸಮತೆಯ ಗುಣ

ಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬೇಕು. ಸಮತೆಯ ಸಮಾಂಗ ಗುಣಕ್ಕೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ
ಅಸಮಾಂಗ ಗುಣಕ್ಕೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸಸವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಒಳಗೊಳ್ಳು ವಿಕೆಯ
ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 4೦ 08 ಆದರೆ, 7 4 “ಎಂಬುದು ಆಗಲೇಬೇಕೆಂದಿಲ್ಲ, ಳಾರಣ,
7ಯಲ್ಲಿ ಜೆಗೆ ಸೇರದ ಗಣಾಂಶಗಳಿರಬಹುದು.

4( 0 ಆಗಿದ್ದು 7ಯಲ್ಲಿ 4ಗೆ ಸೇರದೆ ಇರುವ ಕೆಲವು ಗಣಾಂಶಗಳಿದ್ದ ರೆ

4 ಯನ್ನು ಗಯ ಸಹಜ ಉಪಗಣ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ,

ಉದಾಹರಣೆ : 4ಯು ನಿಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗಣವೂ ಮತ್ತು

7ಯು ನಿಮ್ಮ ನಗರದ ಎಲ್ಲ ವಿದಾ ರ್ಥಿಸೌಳ ಗಣವೂ ಆಗಿರಲಿ. ಈಗ 4ಯು 7ಯ
ಒಂದು ಸಹಜ ಉಪಗಣವಾಗಿದೆ. ಎಕೆ )
 1.7 706 7೫01 806-00781407. 000. 800 ೫ ಮ
(0. ಥ, 0, 0). 6 ೧೩೫ 10872 ೩11 110 808615 0 1, (0110 1187
1 1186010) ॥7 76773011130 016 ೦7 111076 61010 071105 7017 ೫.

118 07 7೮17307118 010 01077010 ೩6 ೩ 151776, 7೫ ೦010೩17

೪06 81008605 |
(0, ॥, 0, 0, 0],
(6, 6, 6],
10, 164, 6, ರಿ].

ಔ11111187117 8008005 0೦01೩11166 )]7 7೦170117 2 61936108 ೩7೦ :

10, 0], 0, 01, (0, ್ಳ|, (ಶಿ, 0), 18, 6] ೩೫0 10, 6.

ಔ118008 0೦01817100 17 70173017717 3 6:ಅ೫720718 ೩7೮ :-

(1), 10], 10], 10).

76 111086 ೩! 106 8018018 0೦881010)... ೫೦. *''ಆ 0೩೫
0101817. ೦0೮ 773076 800860 117. ೫677077178 ೩!! 006 4 ೮1೦77715
0 1! 6 1008 ೦01810 ೩ 800 1770100 1೩8 720 ೮167126715!
[118 80% 18 70೩1117 ೩ 77977 1730080878 800... 16 18 0೩ಓಂ4
116 077) 80 ೦೯: 72001 80(ಓ ೩೧೮ 138 080811] 6670004 7
1116 8717101 %. 16 18 0169೩: 17013 106 ೫7೩7. 7೮ 00181760
10 11180 116 7101 860% 18 ೩ 801801 ೦1 076೫] 86%, ೦೫ 871/0001/-
0೩17, 108 ೩೫7 8600 ೫, 9೮ ೫.

11016 :--'116 8600678 772080 ಆ. 0೩೫670] 50. 6180178188

06817667. ೩೫. 6161707, 8877 0, ೩7 186 8606] 0೦೫581501೧ 08
1116 581016 6167760... 116 17088 ೩180 16 0೩೫೦೧] 10 ೫೫
1116 81878 ಆ ೩76 ೮... 716 813 ಆ. 00076008 ೩೫ 61620621
771611 ೩ 80% ; 77107085 106 8187. ೮. ೦೦೫೫೦0%8 0170 8615.

"07 68೩77716, 1

೫ಎ (6, ಶಿ, 0, 0), 1%ಂ12 0€7 ೩74 (4] ೮.೫.

ಲ
ಡಾ

೫ಎ 16,ಶಿ,0,0 ಎಂಬಗಣವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, 7 ಯಿಂದ ಒಂದು ಅಥವಾ

ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದರ ಮೂಲದ 7ಯ ಎಲ್ಲ ಉಪಗಣಗಳನ್ನೂ
ಗ್ರಯ ಹೊರತಾಗಿ) “ನಾವು ರಚಿಸಬಹುದು.

ಃ. ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿಸಲವೂ ಒಂದೊಂದು ಗಣಾಂಶವನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಬರುವ

ಉಪಗಣಗಳು.”

10, 0, 61. 10, 0 01, 10, 1, ಇ. 10%, 4, |

ಹೀಗೆಯೇ ಎರಡು ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದರಿಂದ ಬರುವ ಉಪಗಣಗಳು- -

೨... 16,ಥಿ], [6,0], [4], (ಗ,0), (0,8, [0,6]

. ಮೂರು ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದರಿಂದ ಬರುವ ಉಪಗಣಗಳು- -

೨... (
_. ಇಷ್ಟುಮಾತ್ರವೇ? ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ಉಪಗಣಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದೇ?
] ಗಣದಲ್ಲಿಕುವ ನಾಲ್ಕೂ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದರಿಂದ “ಮತ್ತೊಂದು ಉಪ
ವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಗಣಾಂಶಗಳೇ ಇಲ್ಲದ ಒಂದು ಗಣ ನಮಗೆ
ದೊರೆಯುವುದು. ಇದು ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾದ ಗಣ, ಇದರ ಹೆಸರು ಶೂನ್ಶಗಣ.
ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ% ಸಂಕೇತದಿಂದ. ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ಶೂನ್ಯ ಗಣವು ನಮಗೆ
ದೊರೆತ ರೀತಿಯಿಂದಲೇ ಅದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗಣಕ್ಕೂ ಉಪಗಣವೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟ
ವಾಗುವುದು ಅಥವಾ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಗಣ 7'ಗೆ, ; ೮.೫.

1... ಸೂಚನೆ; ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಗಣಾಂಶ 4 ಗೂ, 4 ಮಾತ್ರ ಗಣಾಂಶವಾಗಿರುವ

ಓಂದು ಗಣಕ್ಕೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಜಾಗರೂಕತೆಯಿಂದ ಗಮನಿಸಬೇಕು.
ಆಮತ್ತು ಆ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವಾಗಲೂ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವಹಿಸಬೇಕು. € ಎಂಬ
ಚಿಹ್ನೆ ಯಾ ಗಹಾಂಶಕ್ಕೂ ಗಣಕ್ಕೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇ ಚಿಸುವುದಾದರೆ ಎಂಬ
ಕಹಯು ಎರಡು ಗಣಗಳ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು.

ಉದಾಹರಣೆ- -

7ಎ. 14, ಶಿ, 0, 6) ಆದರೆ,€ ೯ ೫1 ಮತ್ತು 1) ೮%

9
1.8 00೩11085 08 5615, 18165661108, 08108, 00778167:68(--
[10 8000071 18 1817011187 7೫7100 ೦೮೦೯೩01೦೫8 ೦೫% 7070೫1
೩611107, 800107೩0110, ೫010111]11081100 8೩110 01118100. 8%
707701111110 ೩117 ೦0೦ 01 10086 ೦೫೫೩1೦15 ೦೩ 17೦ 7111111678,
17೮ ೦01೩17 ೩ 7117001. $
ಓ'771118717 ೫7೮ 0೩೫೩ ೫001/0111 0೦೫1೩೬೬ 171)070೩76 ೦)೮7೩
11078. ೫1100 8008. '6 8081 000116 ೩70 1110807806 184
0]67೩1:0118 ೦1 1111078061100, (1) ೦೫ ೩೫೮ 0ಿಂ11716719718110೫.
|]
111101:86001101% ;
೫% 6 17107800010 0೦8 1170 8608 .4 ೩/೫೮ ೫ 18 0836 86 0
6161116118 1770101 101018 10 0010 .4 ೩೫೮ ೫.
ಗ
ತಕ

116 1110078001108, 01 .4 ೩0೮ 1 18 ೫7110060 871710110೩7 ೩

4 ( 0 ೫10108 18 70೩0 ೩8 "" .4 17008860108 ೫.'' 6 6600701
0107 77877 06 70೩11]7 ೫7710060 17 106 10717 :
ಡೆ. 03 ಐ ಸ 20/ಆಜಿ ಚಿಕೆ 2111

೫6 7680 116 ೩೦76 ೮೫೩೭1೦೫ ೩8 :. "" .4 17067896010 ೫

18 10116 80% ೦1 6107730718 ಖ 8000 1881 ಐ ಓ|075 00 4 ೫4
610705 50 ೫.'' |

81071165 :
(1) 106 4 ಎಮ 11, 9, 3, 4) ೩೫
ತ್ರ ವಾ ಇತ್ತ ಇತ್ತೆತತ್ತ 9].
18671 4 ೧ 7 ಎ. .18, 4
(31) 160.4 ಎ. (6, ಥ, 0, 6) ೩೫4 ೫ "7.0..8..
11676 .4 ೩೫0 0 18776 110 ೮1:110%/5 17 ೦೦೫೫೦೫.
116706 18017 17167800%107 15 086 71011 860%.
1.6. .ಡ4 (ಗ 0:4

[770 5000 86085 ೩79 8816 150 16 014/09.

10 |
 1-8 ಗಣಗಳ ಮೇಲಿನ ಪರಿಕರ್ಮಗಳು- ಛೇದನ, ಸಂಯೋಗ ಮತ್ತು ಪೂರಕ
ಕ್ರಿಯೆಗಳು
ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕೂಡುವುದು, ಕಳೆಯುವುದು, ಗುಣಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಭಾಗಿಸು
ವುದು-ಈ ಪರಿಕರ್ಮಗಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಪರಿಚಯವಾಗಿವೆ. ..ಈ ಯಾವುದಾದರೂ
ಪರಿಕರ್ಮವನ್ನು ಎರಡು ಸಂಖ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಪುನಃ ಒಂದು ಸಂಖ್ಯೆಯು
ದೊರೆಯುವುದು.

ಹೀಗೆಯೇ ಗಣಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಪರಿಕರ್ಮಗಳನ್ನು ನಾವು

ಮಾಡಬಹುದು. ಛೇದನ, ಸಂಯೋಗ ಮತ್ತು ಪೂರಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳೆಂದರೇನು ಎಂಬುದನ್ನು
ಉದಾಹರಣೆಗಳ ಸಹಿತ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ಛೇದನ

4 ಮತ್ತು 8 ಎರಡು ಗಣಗಳ ಛೇದನವು 4 ಮತ್ತು 7 ಎರಡು ಗಣಗಳಿಗೂ

ಸೇರಿರುವ ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ, 4 ಮತ್ತು 7ಗಳ ಛೇದನವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ
4 (೧ 7 ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದನ್ನು 4 ಛೇದನ 7 ಎಂದು ಓದಬಹುದು.
ಇದನ್ನು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಕಾಪಗ ಬರೆಯಬಹುದು.

4(17-1810೮ 4 ಮತ್ತು2 ೮ 0]

"ಈ ಮೇಲಿನ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು “.4 ಛೇದನ ೫ ಎಂಬುದು, 4ಯ ಗಣಾಂಶವೂ,

ಗಯ ಗಣಾಂಶವೂ ಆಗಿರುವಂಥ ಇ ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ'' ಎಂದು ಓದುತ್ತೇವೆ,

ಉದಾಹರಣೆಗಳು--
(1) 425 (1, 3, &| ಮತ್ತು
7.18, ಓ 7, 9, ಎರಡು ಗಣಗಳಾಗಿರಲಿ
ಆಗ 400-2213, 4)
(11) 4 ಎ14, ಥಿ, 0, 4 ಮತ್ತು ?) ೨ |7, 9, ೫,೬. ಎಂದಿರಲಿ.
ಇಲ್ಲಿ 4 ಮತ್ತು 07 ಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ।.ಣಾಂ`ಗಳಿಲ್ಲ.
ಆದ್ದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಛೇದನವು ಶೂನ್ಯಗಣ.
ಅಥವಾ 4ಗಿಗಿಎ

ಇಂತಹ ಎರಡು ಗಣಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ಗಣಗಳೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ,

10
71111011 ಸ
ಸ 07 6161 107
116 20100. 01 1೫70 8008 4. ೩00 0115 1116 860
1181 1 £0 4 07 10 ೫ (0೫ 10 006% 4 ೩0. ೫). 116
00. 18 70೩6
11107. 15 ೫771000 87170011081]7 ೩5 4 ಟಿ0, 7771
9[708800
ಓ4 *.1 00100 7''. 1116 1011716101 01' 071102 ೫3೩] 09
17. 006 10117 :
ಜಟ ಶವ 518 ೮ ಜಿಕ ಆ 8)

1116 76೩6 186 ೩0೦೪೦ ೩5 : 4 0೫100 ೫ 18 686 800 0? |

6167707185 ಖ 8000 118% ಐ 0610765 00 .4 0೫ ೫ 6108365 10 0 ''.
2೩17016 : 80% 4 ಎ 11, 2, 3, 4) ೩೫೮ 7 ಎ. 13,479.
ಗಗ ಜೆ (2 ಆಸ 21,11,

0 ೪೫77166 60970. 4 ಟಿ 7, 7೮ 73೩7 01786 ೫7166 ೩ 186

01670707155 0೦8 4 ೩06 110670: 10080 6161736118 ೦ 0 7710100 ೩7೦
1201 17 4. 066 108% ೫79 00 3100 0000 50 29)0೩% 1116 00೫3-
7707 6100390185 700174 11 0001 ..1 ೩1೮ 0.

(0011)101%0. 116 1001801 `(.

72 ೩137 6180088101 ೩0೦% 8615, ೫7೮ ೩7೮ ೫8081117 0೦೫೦6೫1೫೦೧
771101 80008008 ೦8 ೩ 0106 805 [₹1.18 805 1, 00೫2818010
08 01 116 6190739018 107008 ೦೦೫8106781108, 18 0೩11ಆ6 1106
2711007801 80ಓ 808 92೩೫1]1೮ 17 776 ೩7೮ ೧೦೦೫5166718 5608
7711086 9161701108 ೩7೮ 11೩00781 1101710178, 1061 116 ೫717675881 |
501% 11) 1118 6180088107) 18 006 86%
ಗ ಮಾಸ ಚಕುಳ್ಳು. ಆ 2 ಕ ್ಚೃೌೌ

]'116. 00112)1071070 ೦೯ ೩ 80% 4. ೫100 7680608 50೦. 1%

1271767881 80% 1) 18 0106 800 ೦1 ೩11 0107767185 01 17 71೫100 ೩76
110% €10106718 ೦1 .1. [16 ೦೦೫3॥)1೦73678 ೦1 4. 188 ೫80೩1177
06001006 17. .4' 870 506 6460710100 0೦8 8016 ೦೦೫೫॥)1617678
0೩೫. 16. ೫7110000, 87771011081 :
ಜೆ ಜುಗ್ಗ ಸ ರ ಟು ಜೆ.

11
ಸಂಯೋಗ
1. ಮತ್ತು 7 ಎರಡು ಗಣಗಳ ಸಂಯೋಗವು 4ಗೆ ಅಥವಾ ಗೆ
[ .(ಅಥವಾ ಇವೆರಡಕ್ಕೂ ಸೇರಿರುವ) ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ. ಸಂಯೋಗವನ್ನು 400
|. ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದನ್ನು «(4 ಸಂಯೋಗ 7'' ಎಂದು ಓದುತ್ತೇವೆ.
|... ಸಂಯೋಗವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿದುತೆ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು.
408218128೮4 ಅಥವಾ ಆ 7]
ಇದನ್ನು «(4 ಸಂಯೋಗ 7 ಎಂಬುದು 4ಗಾಗಲೀ ಅಥವಾ 7ಗಾಗಲೀ
ಸೇರಿರುವಂತಹ ಇ ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ'' ಎಂದೂ ಓದುತ್ತೇವೆ,

ಉದಾಹರಣೆ:
ಜೆ (ತೈ ೨, ವ | ಎ16 ತ್ವ ್ದ 9] ಆದರೆ,

4011, ಬ್ತ್ಮಿ ವ ಕ್ವ ಧ್ಯ 9]

41! 1 ಗಣವನ್ನು ಬರೆಯುವಾಗ ಮೊದಲು 4ಯ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಬರೆದರಿ

ಅನಂತರ .4ಯಲ್ಲಿಲ್ಲದ %ಯ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಬರೆಯಬಹುದು. 4 ಮತ್ತು 7
ಗಳೆರಡರಲ್ಲಿಯೂ' ಇರುವ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಪುನಃ ಬರೆಯ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು
ಗಮನಿಸಿ.

ಪೂರಕ. ವಿಶಗಣ

ಗಣಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ ಯಾವುದಾದರೂ

ಒಂದು ನಿಯತಗಣ ₹7] ಎಂಬುದರ ಉಪಗಣಗಳನ್ನು ಪರಿಶಿಲಿಸುತ್ತೆ ೇವೆ. ಪರಿಶೀಲನೆ
ಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಗಣಾಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ 7) ಗಣವನ್ನು. ವಿಶ್ವ ಗಣವೆಂದು
ಕರೆಯುತ್ತೆ ೇೀವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಗಣಾಂಶವಾಗಿರುವೆ ಗಣಗಳನ್ನು
ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ, ಇವುಗಳ ವಿಶ್ವ ಗಣಿವು
ಸ11 ತ13.4, ಕ... । ಆಗಿರುವುದು.

7) ಎಂಬ ವಿಶ್ವಗಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ 4 ಗಣದ ಪೂರಕವು 4ಯ ಗಣಾಂಶ

ವಲ್ಲದ 7ನ ಗಣುಶಗಳ' ಗಣ, ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ /ಯ ಪೂರಕವನ್ನು 4' ಎಂದು
ಸೂಚಿಸುತ್ತೆ ೇವೆ.. ಪೂರಕದ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಕೆಳಗೆ ಕಂಡಂತೆ ಬರೆಯ
ಬಹುದು.
4'ಎ.021 5 ೮7 ಮತ್ತು
2 € 4)
11
 ೫ 8008 11೩0 ೫
11100 15 70೩6 ೩೩ ".4ೆ' 16 6116 80 ೦1? 61620708
610108 00 0 ೩70 ೫ 6068 1೬0% 61008 10 .4''.
(0,1,2,3,4,ರ,6,7,8,9; 1೮. 006
1720877710 : .1.00 11
4 12717688೩1 800 ೩೫4 .4 ಎ. 11,3,5,7,9;.
760 .4' ಎ. (0,2,4,6,8).

7016 0886 4 ಟ್ರ 4ೆ' ಎಂ ್ಲಉೌ

೩೫೮ .4 () 4! ಮಳಿ

170 60080 7018110715 0700 108 ೩೫] 860 .4 ೩7 108 ೦೦೫೩]1-

17671 .1'?

1120701805 1.2]
1. 7706 60970 ೩॥| ೦88116 810/125608 ೦1 089 1011071111
5018 :
(1) (5,7,9), (0) (6,8), (10) 10), (17)ಈ

2 1 11 (0,1,2,3,45,6,7,8,9, 16 506 00117628೩1 80

೩74 4 ಎ. (8,45,6/, ೫ ಎ 146,7,8,0), 0 ಎ (0,1,2,5,9)
174 ೩0೫0 16810101816 116 1011097117 8618 :---
ಉಟ .4.ಟ ೫, (0. (೫0) ೫8೧20, 07, ಕೈಟೆಟ.,
(೪) 4' ೧0, (11) (410 7೫)', (11) (8 ೧ 0), (೪11) 7'ಟ$,
(ತುಗಗಿ ಜಸ ಟಾಪು ಔರ. ಜು 1333೬೧(|

| 3. 311100 80711010 ೦8 1110108102. 76180176 100 106

01109717 8608:
0) 18 0116 80% 01 ೧೩೦111೩॥೦7೩15 17 ೩ 71೩76
(0 18 016 806 ೦1 800೩78.
7' 18 0806 860% ೦1 57೩7921೩.
11 18 10116 80% ೦? 7೮೦1೩/6168.
1' 18 876 800 ೦1 ॥೩7೩161೧87೩7738.

2
 ದನ್ನು ಓದುವ ಕ್ರಮ : ೬.4" ಎಂಬುದು [ನ ಗಣುಂಶವಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು 4ಯ
ಗಣಾಂಶವಲ್ಲದೆಯೂ ಇರುವಂಥ 2 ಗಣಾಂಶಗಳ ಗಣ''

ಉದಾಹರಣೆ : ₹7. |0,1, 3, 4, ರ,6, 7, 8, 9]

ಎಂಬುದು ವಿಶ್ವ ಗಣವಾಗಿರಲಿ. 42211, 3, ರ, 7, 9 ಆಗಿರಲಿ,
ಆಗ, .4' ಎ. (0, 9, 4, 6, 8) ಆಗಿರುವುದು.
414 21೭) ಮತು
4 ೧ .4' ಥಿ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ.

ಯಾವುದೇ ಗಣ್ಣ.4 ಮತ್ತು ಅದರ ಪೂರಕ 4' ಇವುಗಳಿಗೆ ಮೇಲಿನ ಸಂಬಂಧಗಳು

'ಅನ್ಹಯಿಸುತ್ತವೆಯೇ ?

ಅಭಾಸ 1.2

7 ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗಣಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಉಪಗಣಗಳನ್ನೂ ಬರೆಯಿರಿ. '

(1) (5, 7,9), (01) 10, ಶಿ), (ಟ) 10], ಈ) ೪.
೪ ಈ -[0. 12, 8. 4,5, 6, 7, 8, 9) ಎಂಬುದು ವಿಶ್ವ ಗಣವೂ
ಹುತ್ತು 4ಎ (3, 4, 5, 6], 7 (4,6, 7, 8, 0), 0ಎ. (0, 3, ೩, 5, 9]
ಆದರೆ, ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗಣಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದು ಒಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿ.-

1) 4ಟ0 (ಚ)0', (11) ೫00, (11) 401,

(5) 410, (7) (4ಟಿ0)',, (0) (8೧0), (1) ೫'ಟ/,
..()0/೧/, (ಸ) 4'ಗಿ೫. (ಸ) 8'೧0'.
3 ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗಣಗಳಿಗೆ ಒಳಗೊಳು ಶವಿಕೆಯ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ,
ಲ) ಎಂಬುದು ಒಂದು ಸಮತಲದಲ್ಲಿರುವ ಚತುರ್ಭುಜಗಳ ಗಣ.
0 ಎಂಬುದು ಚಚ್ಚ್‌ಕಗಳ ಗಣ.
7' ಎಂಬುದು ತ್ರಾಪಿಜ ಗಳ ಗಣ.
7) ಎಂಬುದು ಆಯಗಳ ಗಣ.
7 ಎಂಬುದು ಸಮಾನಾಂತರ ಚತುರ್ಭುಜಗಳ ಗಣ.

14
 4 100 7 00 1006 868 01 671೩7105 10 ೩ ॥1೩79, ೫ 16
501 01 60118107೩1 111೩18108, 1 176 800 ೦1 1850806108 171೩116108,
1) 006 86% 01 1110 ೩೫0100 111೩7108 ೩೫. 1 086 801 ೦1" ೦06086
೩101001 6718/16/108. . 1160 1081701೫ ೦1 11101115101, 70181190 10
11680 8018.
೧೩10018069 7ಗಿ 7, ೫ಗಿ ೫, 7ಗಿ ಔಔ, ೫ಟಿ ಊಔ.
05.11.41 ೫೫7 800806 0೦8 106 10111767881 8% (|
೧೦17]1019 110 1೧11077178 80810010018 :---
2 ಸೆಟ ಷಹ ಟಬಚಿಸಹಣಗ್ಗುಿ? (11) 4 ಟ್ರ
117) 4 (೧ % ಮ 7) ಸೆ.ಟಿ೫ ನ್‌ (11) 4 (1
(೪1) 4 ಟಿ 4'ಎ. 10) 4 ಗ 4"
1.9 160717 21881೩175---11018110128 ೩173೦೫. 8008018,
11೩] 1೮. 0೦೫೪೫16711] 76)708611000 177 0188781738 0೩/1946.[.
170110 01೩8781115 ೩11007 116 11181188 10810೩02 ೪007. 600
(1834-1888)... 116 01111078೩1 800 18 08108111 79076860160,
07 836 768108: 1118106 ೩ 7601087010... 168 ೩೫77 8008606
1118] 1೮ 7676801000 077 0016 798100. ೫7100112 ೩ ೮10860 0೪7೫61
678777 1118100 116 7000808610... 810070 1.1 800978 106 0೫1-!
1767881 806 0 70076807100. 7. 1806 7681008. ೫160178 18061
7601087819 ; ೩ 801808.41 7೮೦]॥76807000 77 006 ೩೫೦೩ ೫168171 ೩ |
010860. 007೪0 ; 108 0೦೫71613970 .4' 76776867666 7 106
870೩ 17111111 6116 70೦0816109 100 0008116. 016 10864 0776. (.
1811708 1.2, 1.8 ೩೫೦ 1.4 800% 0770 80085 4. ೩೫೮ 71
173. 6111676701 ೫6181100801/8 1೫1100 0೩7೫ ೧೩8117: )ಆ 8668 11 |
11 00768.
 7" ಎಂಬುದು ಒಂದು ಸಮತಲದಲ್ಲಿರುವ ತ್ರಿಭುಜಗಳ ಗಣವಾಗಿಯೊ,
೫) ಎಂಬುದು ಸಮಬಾಹು ತ್ರಿಭುಜಗಳ ಗಣವಾಗಿಯೂ, 7 ಎಂಬುದು ಸಮದಿ,ಬಾಹು
ತ್ರಿಭುಜಗಳ ಗಣವಾಗಿಯೂ, 7 ಎಂಬುದು ಲಂಬಕೋನ ತ್ರಿಭುಜಗಳ ಗಣವಾಗಿಯೂ
ಮತ್ತು 7 ಎಂಬುದು ವಿಶಾಲಕೋನ ತ್ರಿಭುಜಗಳ ಗಣವಾಗಿಯೂ ಇರಲಿ. ಈ ಗಣ
ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇರುವ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ.
ಇವುಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ 7೧7೫, 7ಗಿ71, 7೧7೫, 7ಟ7
ಕ್ರ 4 ಎಂಬುದು ಎಶ್ಶ ಗಣದ ಒಂದು ಉಪಪಗಣವಾಗಿದ್ದರೆ, ಈ ಕೆಳಗಿನ ಉಕ್ತಿ
ಗಳನ್ನು ಪೂರ್ತಿ ಮಾಡಿ.
1) 4ಟಿ 0 ಎ (1) 4 ೧೫ ಇ (11) 4ಟಿಥ ಇ
17) 4 ಗಢ ಹ ಇ) 40.4 (1) 4ಗಿ 4೩
(11) 40ಟಿ.4'ಎ. (101) 40 4'ಮ
1.9 ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳು
ಉಪಗಣಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿ
ತೋರಿಸಬಹುದು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ತರ್ಕಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ರ್ಜಾ ವೆಸ್‌. (1834-1883)
ಎಂಬುವನ ಹೆಸರನ್ನನುಸರಿಸಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವಗಣವನ್ನು ಒಂದು
ಆಯದ ಒಳಪ್ರದೇಶದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗುವುದು. ಆಗ ಉಪಗಣವನ್ನು ಆಯದ
ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ವಕೃರೇಖೆಯೊಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು. 3.1
ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಗಣವನ್ನು 'ಆಯದೊಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಿಂದಲೂ ಉಪಗಣ «ಯನ್ನು
ಮುಚ್ಚಿದ ವಕ್ರರೇಖೆಯೊಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಿಂದಲೂ ತೋರಿಸಿದೆ. ಯ ಪೂರಕ 41
ಎಂಬುದನ್ನು ಧ್ರ ಮುಚ್ಚಿದ ವಕ್ರರೇಖೆಯ ಹೊರಗಿರುವ ಆಯದ ಪ್ರದೇಶವು ತೋರಿಸು
ವುದು. 1.9ಬುತ್ತಿ “ಸುತ್ತು;ಷ್ಟಹ, ಚಿತ್ರಗಳು 4 ಮತ್ತು 7? ಎರಡು ಉಪಗಣಗಳು
ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುವುವು.
 ;
4೧7 ಛಿ ೨೫ರಎಂ 9೦1೧೦11
1೪7೫ ೨೮೧೬೪5 40೧20
11. 1.2
 4ಗ58 ನಣಥು 5ರ ಂಟ ೦1೦೧!
7೮೦೦7೭೨ ೭೫೬೪05 4/೧8
ಚಿತ್ರ 1.2

ರ್ಮ್‌
ಕಟಕ
1.10 5111016 00110೩11015

(0) .4/110011015 10 10010. ೫ 18176 1017 618-

7೩775, ೫70 0೩0 0086 1೫71611107 ೩ 1061081 ೩1€1770111 15 ೩/10.
1176. 80811 11111307810 000. 1001100 07. 80839 811016
97೭೩77]1985.

[22:8107]108 : . (1) 00081007 1119 ೩7 01113071

« ಗೈ1| 710 80067 17180161781108 ೩೫ 1110611166130.
(« ಔ076 8004061108 01 0೦0೫. 001109 86007 30೩116-
11181105. ;
«« [10701070 80030 800601105 ೧7 ೦೫ (00166 ೩೫೮ 111061-
118611. ''

[10 01780 0970 8071001/008 ೩70 0೩1೧೮ 1170111505 ೩೫೮ 106

1856 18 0೩11೦6 116 00101148101. 7786 ೩7೮07700! 18 00%0 ೩!
116 0೦೦10105107 77081 7000858111] 01077 1701 006 [76171808.
[0 1088 ೫7101107 006 ೩೫£1771011 18 17೩/16, 77೮ 7೦7೦56೫6 186
51081673078 17 8608 10 ೩ 6070 01೩87೩17. 0 8608 ೩೫೦
(7೩೫712 80 118% 116 7707171808 ೩೫7೮ 8810181100... 1 77೮ 0೩೫
17೩೪7೩ 1701/01 61887817 111 1711011 6110 [76771868 ೩7೮ 0೯9 08
116 0೦೫೦105101 18 70% 0106, 11197. 1116 0೦೫೫೮8)೦೫೦178 ೩೫8೪-
773071 18 700 7೩16. 1716 18 ೦011008 11೩% ೫7೮ ೧೩೫7೦% ೮೦ 80,
11101) 106 ೩1೮0173001 15 78110.''

111 510 ೩0೦1೫ 920೩17)19, 1 1 106 006 86% ೦1 1706118621

50100018, 11 106 8606 ೦8 86006718 7710 800077 ೫7೩11:67381105,
೩710೬0 506 806 01 0011986 8600071105. . 6 1786 77673186 :
1171108 108% ಗಿ1(೮ 1. 716 800006 ೫6173186 177)1108 108%
(( 113: /. 1! 7೮ 7೦॥7867% 000 8605 0, ಗಿ! ೩೫೮ 1 10 ೩ 3687
01೩7817 88118171110 111686 ೧೦೫೮101005, ೩58 17% 816176 1.5, 77೮
500೮. 008% 186 [೦71101 .೫70100 .76)868611585 ೦೫ 0ಲಿಂ1686
501061105.171:0. 8600]7 17811161781108 ೫2080 ೫೦೦೮55೩7111 116 |
17. 006 ೩70೩ ೫೦)7೮801/0100್ರ 1. 71710110811]. ೫7೮ 0೩7೮ '

18
ತ
ಕ"

ಸ
1,10 ಸುಲಭ ಪ್ರಯುಕ್ತಿಗಳು
ಕ

(೩) ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಯುಕ್ತಿಗಳು.

ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ, ಒಂದು ತಾರ್ಕಿಕ ವಾದವು ಸಾಧುವಾಗಿದೆಯೇ

ಎಂಬುದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.

ಈ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕೆಲವು ಸುಲಭ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ,

ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (0) ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಾದವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ,

«« ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸುವವರೆಲ್ಲಾ ಬುದ್ಧಿವಂತರು. ನಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ

ಹುಸ
ಮು
ವ
ವ
2ಅ5856
ತ್‌ 2ಬಗಪ
೫ಗ
ಕ್ಯಾ್‌
ಸುಗುಜ
ಬಟಕ.
(ತಿ
ಸ್‌
ಟ್‌
ಕಿ

ಕೆಲವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಗಣಿತ ತ ಸವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿ

ಸಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಮ್ಮ
ಚ್‌
.. ಕಾಲೇಜಿನ ಕೆಲವು ಎದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಬುದ್ದಿವಂತರು.''

ಮೊದಲ ಎರಡು ವಾಕ್ಯಗಳಿಗೆ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ ವೆಂದೂ, ಕೊನೆಯ ವಾಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೀರ್ಮಾನ

__ ಎಂದೂ ಹೆಸರು.

ಪೂರ್ವ ಪಕ್ಷದಿಂದ ತೀರ್ಮಾನವು ಸ್ನಾಭಾವಿಕವಾದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ರೂಪಿತ

ವಾದರೆ, ವಾದವು ಸಾಧುವೆನಿಸುವುದು. .ಒಂದು ವಾದವು ಸಾಧುವಾಗಿದೆಯೇ ಅಥವಾ
ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ನಾವು ಕೊಟ್ಟಿರುವ ನಿರೂಪಣೆಗಳನ್ನು ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ
ಗಣಗಳಾಗಿ ರಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವಂತೆ ಗಣಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗು
ವುದು. ಪೂರ್ವಪಕ್ಷವು ನ ಮತ್ತು ತೀರ್ಮಾನವು ಸರಿ ಇಲ್ಲದಂತೆಯೂ ವೆನ್‌
ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆಯಬಹುದಾದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ತಾಳೆಯಾಗಿರುವ ವಾದವು ಸಾಧುವಲ್ಲ. ಹಾಗೆ
ಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯ ವಿಲ್ಲವೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟೆವಾದಲ್ಲಿ, ವಾದವು ಸಾಧುವಾಗಿರುವುದು.

ಮೇಲಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿ 1 ಎಂಬುದು ಬುದ್ಧಿವಂತರಾದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ

ಗಣವಾಗಿಯೂ 7/1 ಎಂಬುದು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರ ವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿುವ ವಿದ್ಯಾ ರ್ಥಿಗಳ ಗಣ
ವಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು 0) ಎಂಬುದು ಕಾಲೇಜನ ದಾ ರ್ಥಿಗಳ ಗಣವಾಗಿಯೂ ಇರಲಿ,
ಪೂರ್ವ ಪಕ್ಷದ ಮೊದಲ ಭಾಗವ 1/೧ 1 ಎಂಬ ಅರ್ಥಿ ಕೊಡುವುದು. ಪೂರ್ವ ಪಕ್ಷದ
ಎರಡನೆಯ. ಭಾಗವು 00೧ 1/1-- ) ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಕೊಡುವುದು. ನಾವು 0, 1! ಮತ್ತು
ಗಿ7 ಗಣಗಳನ್ನು ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡುವಂತೆ ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಿದರೆ, ಚಿತ್ರ
7-6 ರಲ್ತಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ ನಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಗಡಿತಶಾಸ್ತ್ರ ವನ್ನು ಅಭ್ಯ! ಸಿಸುವ
ಎದಾ ರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವ ಜಾಗವು 7 ಭಾಗದ ಒಳಗಡೆ ಇರಲೇ "ಬೇಕು.

15
 0೧ 1/) ೧ 1, ೫10108 716೩/05 1180 "" 507710 ೧೦11 9 8011067105
276 1110110001''... 110006 180. 00201೬5100 18 17೩11

ಬ ಛೀ

೫1€..3,5

17016 :---.&. 10810೩1 ೩1೮0176705 0೩೫೩ 6 7೩16 7761000 '

1016 86856176018 6178 1106 18 0116 08081 80180. 10 16
೩0೦1 9%೩77]16 ೫7 1787 60001 1770101167 1126 11786 868156176110
18 1706 ! . 1101770767 177೮ ೩೫೮ ೦೫1]. ೧೦೫೦೮೫1೮೦0 1676 ೩8 10
7710110067 6116 0೦೫೦1015101, 7609888711]7. 10110978 870೫8 1% '
76171508.
(11) "|1| 1೫100 8000]7 208%167781105 ೩7೮ 1016116601.
|1| ೦೫ ಟಿ01 8600667018 ೩7೮ 10061116601.
1160761076. 80176 ೦8 ೦೫. 00106 86006008 86047
11181161181108.''

(817, 000 8870೮ 70೦08010೫೩ ೩5 10 (1, 76 866 [|

11186 1006 10786 ॥7672186 10771165 110 7. 716 860024 ||
176೫1186 11101168 ಲದ 1, 86 617/8 6187೩72 116. 1.6 8080918 [|
5005 (1, 11, ೩೫೮ 1 8811807178 10686 ೮೦೫6101005 008 8000 (.
886 0೧711 ಎ ಥ, ೫1100 ೫76875 18088 10 1018 0೩% “70 (|
16
ತ್‌
ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ (0 11)೧7. ಇದರ ಅರ್ಥ “ಕಾಲೇಜಿನ ವಿದಾ ರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು
ಬುದಿಶವಂತರು ಜೆ ಆದ್ದರಿಂದ ತೀರ್ಮಾನವು ಸಾಧುವಾಗಿದೆ.

ಚಿತ್ರ 1.5

ಸೂಚನೆ : ಉಕ್ತಿಗಳು ನಮ್ಮ ಬಳಕೆಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಒಂದು

ತಾರ್ಕಿಕ ವಾದವು ಸಾಧುವಾಗಿರಬಹುದು. ಮೇಲಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯ
ಉಕ್ತಿಯು ಸರಿಯೇ" ಎಂಬ ಶಂಕೆ ನಮಗೆ ಬರಬಹುದು. ಅದರೆ, ಪೂರ್ವ ಪಕ್ಷದಿಂದ
ತೀರ್ಮಾನವು ಸಾ ಭಾವಿಕವಾಗಿ ರೂಪಿತವಾಗಿದೆಯೇ ಎಂಬುದಷ್ಟೆ ಇಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶ.

(1) “ ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸುವವರೆಲ್ಲಾ ಬುದ್ಧಿ ವಂತರು.

ನಮ್ಮ ಲೇಕ್‌ ಎದಾ ರ್ಥಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಬುದ್ಧಿ ವಂತರು,
ಆದ್ದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ಕೆಲವು ವಿದಾ ರ್ಥಿಗಳು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು
ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತಾರೆ. "

ಮೇಲಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿನ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸಿದಲ್ಲಿ, ಮೊದಲಿನ

ಪೂರ್ವಪಕ್ಷವು 1/೮ 7 ಎಂದೂ ಎರಡನೆಯ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷವು ೮೮1 ಎಂದೂ ಅರ್ಥ
ಕೊಡುವುವು. 7-6 ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರವು 0, 14 ಮತ್ತು ಗಿ7 ಗಳ ಈ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೊಳ
ಪಟ್ಟು 0೧3ಎ ಇರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುವುದು.
16
00199 800607 08108 128/11611181108 ''. 111115 0೦೫07೩೮1005
116 ೧೦೫0108107 ೩10 106 ೩780770110 88 ೫೦% ೩/10.

||

110. 1.6
(ಗ) .4110/818 0/ (1071008115 17010. 3600 01೩87೩1138
1161) 08 50 ೩7೩1]786-0071811) 07708 0೦1 6೩1೩.
11೩1717108 :
(1) 11 06 01088 ೦/" 120 8(%001/8, 000% 15 761೩1೦0 ಓ10
101/6 61 10081 ೦೫೦ 0/" 0೮ 1100 8೬೦೦, 0%ಂ071150% 0160 010100೪.
1/ 65 10%ಂ 0%0?11150/ 010 22 (0%ಂ ರಂಟೆ %0711511 /0% 000%
10% ೫1072 10% ಶ10100%9
17. 106 11076 1.7, 006 ೩7೦೩ 7787100 (0 7607686115
80106118 7710 1816 0101018871, ೩೫0೮ 106 ೩7೦೩ 70೩7೬66 ಗ
ಶಟ್‌

17
| ಇದರ ಅರ್ಥ_ «ಕಾಲೇಜಿನ ಯಾವ ವಿದಾ ರ್ಥಿಯೂ ಗಣಿತ ಶಾಸಕ್ರವನ್ನು
: ತೆಗೆದುಕೊಳು )ವುದಿಲ್ಲ.'' ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸು.
ಅಭಾ“ ವುದವು ಸಾಧುವಾಗಿಲ್ಲ.

ಚಿತ್ರ 1.6
(8) ಮಿಶ್ರ ದತ್ತಾಂಶಗಳ ವಿಭಜನೆ: ಕೆಲವು ರೀತಿಯ ದತ್ತಾಂಶಗಳನ್ನು ವಿಭಜನೆ
ಮಾಡಲು ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳು ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತವೆ.
ಸ್ಯಾ (1) 120 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿರುವ ಒಂದು ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ
ದ್ಯಾರ್ಥಿಯೂ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಇವುಗಳೆರಡರಲಿ
ಸ ಪಕ್ಷ ಒಂದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳ ಬೇಕು. 060 `ಓನರು ರಸಾಯನ
ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನೂ 22 ಜನರು ರಸಾಯನ ್‌ ಮತ್ತು ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳೆರಡನ್ನೂ
ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ. ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡವರೆಷ್ಟು ಮಂದಿ?
ಚಿತ್ರ 1.7ರಲ್ಲಿ 0 ಗುರುತು ಮಾಡಿರುವ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಕಹಿಯ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು
ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ವಿದ್ಮಾಬರ್ಥಿಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು 7 ಗುರುತು ಮಾಡಿರುವ ಕ್ಷೇತ್ರವುಜೀವ

95
 1101083. . 886 00177008.
7017086108 ಹ 00 15 70 08186 00108 ೧117181077
90 5 80 06
೩70೩ ೫1 70॥7 08 18 0 11 00708 01702 1. 000, ೦೦೫೫
೦8-
[7 80 71 70
೩೫4 110108). 1೫೦೫ 706108. ೩೫0
0 0876 22 10. 1836 ೦೦೫೩
ಬ್‌
ಲಾ
ೊಟೋ
ಚಾ
ೊಹೇ್‌ಶಜ್ನ್ಜು

701081
0೩ ೩1 11 78 ೩1 ॥ 01 (1. 51109 110 01581 ೩7೦೩
43 10. 000 ೫೦ 77೮ 10705!
70768611 120 5611609118 , 51 70 6 43 3- 22 - ಠಶ 7. 120. |
08 . 70 81 08
0%%5146 506 001077 81 43 1819 0017 ೧೫61018177
, '
70 111
116 6೩8111 899 1:07 1119 1100 22 681೭6 1018 01621150777 ೩೫6
55 18806 0817 101087 ೩೫70 6
13 01 06 18 9 71 11 67 10 ೩% 08106 1101087 ೬ 55-22 |
0101087. .
ಣಾ],

(1) 1% 6. 100104 (2617701100 0/ 150 8!%00188 1

'
ಜ್‌ ಡು... /:೦೩)10, 50 10 10011 17೦೬ದ! 004
74! )070€೫1006 0/ 0 8007 |
:0 704 ಶಂ0: 0೦11710114೬.
ಡಿ
704 ಉ1೮1 0೫೦ ೫೦16 0% %ಂ01! ಬ
೩72619 ೫6)26-1
17: 00076 1.8, 106 768107 711017 006 7900 1108 113086 '
767986
ಇ6715 150 80086715, 186 ೩7೦೩ 7087106 8

116. 1.8

111. ೦76 1700016 ೩೫4 1086 ೫28೭164 11 7608658625 1580501

೪760 00೩7 1700116. . 1116 0786 1086878 106 ೫೦೫0೦೬ 30 3೫
51೩15 301
106 ೩೫೦೩ ೦೦೫07700 10 1 ೩74 7, 81006 ೫76 ೩7೮ 81768
ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುವುವು. ಇವೆರಡರಲ್ಲಿಯೂ
ಸೇಂಯುವಕ್ಷೇತ ತವು ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳೆರಡನ್ನೂ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ
ದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು, ಘೂ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ತಕ್ಕಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ
ಹಾಸ್ಯ 22 ಜನರು ಎರಡಕ್ಕೂ ಸೇರಿದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಮತ್ತು
೩73 ಜನರು ಮಿಕ್ಕಿರುವ 0ಛಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿಯೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟು ವಿದಾ ರ್ಥಿಗಳ
ಸಂಖ್ಯೆ 120 ಇರಬೇಕಾದುದರಿಂದ, ಈಸಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾಗಿದ ಹೊರಗಡೆ 7 ಗೆ ಸೇರಿದ
ಸ್ಯ ಓದಾ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಇರಬೇಕು... ಈ ಚಿತ್ರದಿಂದ 48 ವಿದಾ ರ್ಥಿಗಳು ರಸಾಯನ
ಸ್ವೃವನ್ನು ಮಾತ್ರ, 58 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರ ವನ್ನ ಮಾತ್ರ ಮತ್ತು
ಶಿ"ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ ಜೀವ ಶಾಸ್ತಶ್ರಗಳೆರಡನ್ನೂ. ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರುವ
ರೆಂದು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿಳಿಯುವುದು. ಆದ್ದ ರಿಂದ ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡವರ
ಸಂಖ್ಯೆ ಕಕ .-22--
77.

(11) 180 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಒಂದು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ 90 ಜನಕ್ಕೆ ಕಣ್ಣಿನವೇದ

ನೆಯೂ 50 ಜನಕ್ಕೆ ಹೃದಯದ ವೇದನೆಯೂ ಮತ್ತು 80 ಜನಕ್ಕೆ ಎರಡೂ
ತೊಂದರೆಗಳೂ ಇದ್ದುವು, ಶೇಕಡಾ ಎಷ್ಟು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಕಣ್ಣಿನ ಅಥವಾ
ಹೃದಯದ ವೇದನೆ ಇತ್ತು?

ಚಿತ್ರ 1.8ರಲ್ಲಿ ಆಯದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶವು. 180 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನೂ

1) ಗುರುತಿಸಿರುವ ಭಾಗವು ಕಣ್ಣಿನ ವೇದನೆ ಇರುವವರನ್ನೂ 71 ಗುರುತಿಸಿರುವ ಭಾಗವು

ಚಿತ್ರ 1.8
ಹೃದಯದ ವೇದನೆ ಇರುವವರನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುವುವು. 80 ಜನರಿಗೆ ಎರಡೂ
ತೊಂದರೆಗಳಿವೆಯೆಂದು ಕೊಟಿತರುವುದರಿಂದ ಮೊದಲು 1] ಮತ್ತು 7 ಗಳೆರಡಕ್ಕೂ
ಸೇರಿರುವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ 30 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ... ಈಗ ದಿರುವ

18
 11೩16 1011 0011181008. . 116 7682817011
1711 0೦7 1101 01 %
71180 111611 0೦77೦8)೦7 10 60 ೩0 009 7610817110 1011610೫ 01
11 10 20... 10807101118 111086 01171078 10 116 ೧೦೫7೦87೦೫61
7681075, ೫7೮ 806 11/81 11109 1177007 1೩771716 9101107 676 070016
08 16871 10100110 18 60 -.- 80 -- 20 ಎಇ. 110.
100 «110
,`.. 11600170 2೮7೦೦೧1೩೮ 7- ರ್ಯ |.

1106701865 1.3
1. 8107 )7 ೬8176 70111 061807೩178 1081
(೩) 4೧೫-೫೧4, (0) 4೧೫8೧04೧2೫) ೧೦,
(0) .4ಟ98-7ಟಿ
ಿ 4, (6) 4ಟಿ(೫ಟ0) -(4ಟಿ 8) ಟ0,
(6) (48) ಎ 41೧೫, (? (4೧7೫) ಎ .4' ಟಿ ೫'
(8) 4 ಟಿ (8೧0೦) - (4ಟಿ ೫೧ (4ಟ0),
(8) 4 ೧ (800) - (4೧೫ ಟಿ (410).
ಇ ಎ......1...1೬.11ಊ111ಊ1ಊ೫೫ ೪೫
(೩8) 4 ಟಿ 0 -. 41! ೩/4 0717 1" 7.4,
(0) 4೧ 71-. 1:1 ೩೧4 0೫11: 1" 84, (0)
(4')' ಎ.4.
3 ಓಂ 3600 61487೩7265 00 1696 ೫100107 8%
೩1077300108 1010191೫ |
೩7೮ 17೩114;
(೩) 1 1711181018118 ೩7೮ ೩7618665.
80136 17161878 ೩79 7705101875.
1116701076 80776 17418725 ೩79 ೩7%18608.
(0) 81006018 ೩79 ೮16007 11106111011
೦೫ 64111,
5812007605 ೩7೮ ೮10707 0078 ೦೫ 8171.
16798076 80776 611 86046815
೩7೮ ೯118.
(0) 81! 0017078 ೩7 2761187.
ನೆ0116 61715 ೩76 276187.
` 16768076 80776 81116 ೩7೮ 801
088.
19
_7ಯ ಭಾಗವು 00ನ್ನೂ ಮತ್ತಾ ಉಳಿದಿರುವ 71ನ ಭಾಗವು 20ನ್ನೂ ಸೂಚಿಸಬೇಕು.
ಆಯಾ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದರಿಂದ ಕಣಿನ ಕೆ ಜದಯದ
ಬೇನೆ ಇರುವವರ :ಸಂಖ್ಯೆ ಯು್‌ 003. 30--20--110 ಎಂದ ತಿಳಿಯುವುದ್‌.

.. ಬೇಕಾದ ಶೇಕಡಾ ಸಂಖ್ಯೆ--100 ಸ 2 (1!

ಅಭ್ಯಾಸ 1.3

]. ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಸಾಧಿಸಿ

(೩) 4೧82 ಗಿಗಿ4, . .0) 4೧ (ಗಗಿ೦-(4ಗಿ?) ೧0,
(0) ೫: *೬೫ಔಟಿ4, (0) 4 (01ಟ0)ಎ(4ಟ7?)ಟ0,
(6) (4ಟಿ೫)'ಎ.4'ಗಿ71', (? (4ಗಿ೫)/'ಎ4'ಟ7',
(8) 4ಟಿ 0) (80
ಎ(4ಟಿಗಿಗಿ(4೧0),
೧
(8) 40೧/0100) -(4ಗಿಗಿ ಟಿ (4೧0)

2 ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಸಾಧಿಸಿ:

(೩) ೫8 ಲ..4 ಆಗಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ, 4 ಓ ಗ 4
ಗ) 0 ಸಾ -: ಜ್ರ ಗ 851
(0) (4')'ಎ.4
3 ಈ ಕೆಳಕಂಡ ವಾದಗಳು ಸಾಧುವಾಗಿವೆಯೇ. ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದನ್ನು
ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ.

(೩) ಸಂಗೀತ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರೆಲ್ಲರೂ ಕಲಾವಿದರು,

ಕೆಲವು ಭಾರತಿಶೀಯರು ಸನೀಸ ಶಾಸ್ತ್ರ್ರಜ ರು.

ಆದ್ದರಿಂದ ಕೆಲವುುಭಾರತೀಯರು ಕಲಾವಿದರು.

(1) ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಬುದ್ಧಿ ವಂತರು ಅಥವಾ ದಡ್ಡರು.

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಹುಡುಗರು ಅಥವಾ ಹುಡುಗಿಯರು.
ಆದ್ದರಿಂದ ಕೆಲವು ದಡ್ಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಹುಡುಗಿಯರು.

(€) ಹೂಗಳಿೆಲ್ಲವೂ ಅಂದವಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ಕೆಲವು ಹುಡುಗಿಯರು ಅಂದವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ ಕೆಲವು ಹುಡುಗಿಯರು ಹೂಗಳು.

19
 4 11900 109 10110710. )20181608 80೩%0 11.1...
0080108100 17. ೦೩೦% 0೩86 7”
(1) 0 10611021 )6೦]16 ೩79 1೩6-156111]26760. :
50116 1719110610 26೦019 0೩76 0೩/1: 9768.
11070106

(0) 80126 010 11178 ೩7೦ 7೩10೩)16.

1781081016 1011168 ೩7೮ 00801[/1.
ಗಗ ರಿಕೆಢಿಕರಿ ಎ1 ೬. ಆಹ ಎಂ ಆಂಡಾ ಆ11 ಯ! ಎಐ

5. 06. 31600 6186787738 00. 80176 086 1011011 '

[70116118 :---

(0) ಲಿ೬॥ 018 800 86009018 10 ೩ (001686, 200 5೩8

11178108, 300 0816 ಲೆ107718077 ೩೫೦. 50 15೩%
068. ೫1]8108 ೩1೫6 (€ಲೆ160018077. 8130 186 ,
11211117. 108% 1816 15010007 1178108 3308
(16111817.

(ಗಿ) 1೫ ೩ 87೦೪) ೦18 250 (001986 86160018, 77 1೩ಓ ,

11181180, 109 18% 11000020108, 78 18%
ನಂ01087, 26 08೮ 1811811810 ೩8 776॥1 ೩೬ '
1%007/0773108, 24 1081೮ 12701180 ೩8 7೫6% ೩೩:
ನ0%01087, 30 881 12007070108 ೩8 ೫7611 ೩8 :
ನಂ0101087, ೩೫೮ 11 1816 ೩1! 00766 80]60%85.
110197 718117 ೦8 15016 250 8010688 ೩7೮ ೫0%
1೩1110 ೩೫77 ೦8 80686 80]66189
11-1೩೪. ೩ ೫600 01887೩1773 77100 3 017೮168 76)76- '
8071173 1116 3 80]608. 108611 606 71271008 11 11 586 ೩೫೦೩
೧೦೫21702 10 1116 00706 ₹೦168 ೩74 111 11 0086 ೩6]೦1717 ೩೯೦೩5 '
೩]॥7೦[1೩0೮ 70171078 0೦೫7೦8)೦೫6178 10 886 8176 ಃ
೩1೩.

20
 4. ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಪೂರ್ವಪಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಾಗ ಪ್ರತಿಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ
ಮುಖ್ಯ ತೀರ್ಮಾ ನವೇನೆಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿ,

(೩) ಬುದ್ಧಿ ವಂತರಾರಿಗೂ ಮುಂಗೋಪವಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ಕೆಲವು ಬುದ್ಧಿವಂತರಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಕಣ್ಣುಗಳಿವೆ.

(0) ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ವಸ್ತುಗಳು ಪ್ರಾಶಸ್ತ ಇವಳ ವುಗಳು

ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ್ಯವುಳ ಸ ವಸ್ತುಗಳು ಸುಂದರವಾಗಿರುತ್ತವೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ 1 [2211]

| ಕ್ರ ಈ ಸಮಸೆ [ಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ.

' (೩)ಒಂದು ಡನೇಉವಲ್ಲಿ 800 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ 200 ಜನರು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ

ಮತ್ತು ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರಬತ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳು"ವರು. ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ
ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ) ಎರಡನ್ನೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಇರುವ. ವಿದ್ಯಾ ಬರ್ಥಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಯನ್ನು
ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
(ಿ) 250 ಜನ ಕಾಲೇಜು ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ 77 ಜನ ಇಂಗ್ಲಿಷನ್ನೂ,
109 ಜನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನೂ, 75 ಜನ ಸಮಾಜ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನೂ, 26 ಜನ-
ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಗಳೆರಡನ್ನೂ, 24 ಜನ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ
ಶಾಸ್ತ್ರ ಗಳೆರಡನ್ನೂ 30 ಜನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಶಾಸ್ತ ಗಳೆರಡನ್ನೂ,
ಮತ್ತು 11 ಜನ. ಈ ಮೂರೂ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳು ವರು.“ಒಟ್ಟು 250
ಎದ್ಳಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಜನ ಈ ವಿಷಯಗಳಾವುದನ್ನೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ?

ಸೂಚನೆ : ಮೂರು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಮೂರು ವೃತ್ತಗಳಿರುವ

ವೆನ್‌ ಚಿತಸಮಸ ಹ ಮೂರು ವೃತ್ತಗಳಿಗೆ ಸೇರಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 1] ಸಂಖ್ಯೆ
ಯನ್ನು ಬರೆದು, ಕ್ಕದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ ತಕ್ಕ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳನ್ನ
ಸೇರಿಸಿರಿ.

20
 01140101. 2

1 1711007 57೯10175

2.1 ೫೩1೪೯೩! 10೫ ೀ75---116 0076101791% 01 778106- '

7781108 887 ೫101. ೧೦೭೫0176 ೩70 ೪108 ೩ 007007 87751073
[೦7 60112 1118 00071100... 16 ೫18%11017381108] 710008 0! 116 ಟ್

7271111190 ೫1811 ೫67೮ 170೫)” 19೫. . 116 ೦೫1]7 77೩1000 ೩ ೫7೩] ೦8

೧೦೫೫1176 600 10% ೩7110108 6088 1೮ [೦8808800 116 ೫7೦14 '
11೩10 06788111117 2806 116 117688 ೦7 015 12೩70 ೩7೫.6. 0೩1166 116 '
11111711078 ೦19, 10970, 00706, 010., 017 80110 008108 17% 18 ೦೪೫7೫
1871೩09... ಓ 16 )0॥೩7 10 ೩೮೧017 173070 ೩೯೭೮168, 16 17051 1
18170 071878 0800 17601168 ೦೫ 8001108 ೦೯ 01167 101768 104
511097 70108101078 ೦1 01708 ೦೫ 10008. . 8 ೮17112೩6107 ೮6೫6- |
101266, 61167671 ೦೦೭1117168 11070011000 10617 ೦೫77. 87866175 08 |
೧೦೭71110... 71: 8188017 0800 07 106 11077೩75, 176010೩660
7 1, 11, 111, 131, 080. 18 ೧೫೮ 8001, ॥01 10 77೩5 7200 801004 '
07 ೩1101111901081 ೧೩1೧೭1೩110128. .18 0೮ ೧೦೫78೮, 1೪80೮ 8786678
1119617160 10 111018, ೩11೦ ೧೩11೮೮ 1116 11111010 1107730781 81786677
68೩/7 10 1೮ ೮೫7)1೧7೮೮ 07177088811... 1 ೧೫೩೩೮%86818610
6೩6076 ೦18 1118 8781677 18 116 1286 0 7176 018108, 50861008 1
71101 ೩ 8777101 0೩11೮0 208೦, 10 067006 ೩11 707300೯ 7೪71೩॥-.
6167, ॥]7 1136878 0೦!' ೩ [1೩೧೮-17೩1॥:೮ 8180017 ೦8 77767೩11072.

ಎಂ 18ರ. ೩7೦6೮ 1000 71800781 7070088. 1:60)೩14

1%70790807 66018700, "" (106 ೫7೩66 186 ೫70016 ೫೪73 )075 ;.
77187. 77೩66 1106 7081.''

130000, 11686 ೩೯೮ 816 1768] 70720088 ೫110 70100 006.

01110 068108 118 80067 ೦8 ೩[1॥%776610 ; 1067. 87೦೫೫ 1%
11೩07೩ 18518 107. 270107 66%610]2761105 17 7788167780105.
1686 17:0771078 ೩7೮ 0೩/1೦64 1100701 73೫775 ೦೯ ೧೦೩೫79

21
 ಅಧ್ಯಾಯ )

ಸಂಖ್ಯಾ ವ್ಯೂಹಗಳು

2.] ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಎಣಿಕೆ, ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕಾ ಗಿ ಏರ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ಸಂಖಾ ಕ ಗದುಗಳಳತ್ತ ಗಣಿತ

ಶಾಸ್ತ್ರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಪಾಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಆದಿಮಾನವನಿಗೆ ಗಣಿತ ಸಂಬಂಧವಾದ
ಆವಕ ಕತೆಗಳು ತೀರಾ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದುವು. ಅವನಿಗೆ ತನ್ನ ಲಿದ್ದ ಕೇವಲ ಕೆಲವು
ವಸ್ತು ಗಳನ್ನು ಎಣಿಸುವುದು ಮಾತ್ರ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಇದಕ್ಕಾಗಿ "ತವನು ತನ್ನ ಬೆರಳು
ಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ್ದಿ ರಬೇಕೊ ಮತ್ತು "ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳನ್ನು ಒಂದು, ಎರಡು,
ಮೂರು. . . , ಎಂಬುದಾಗಿ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ": ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುವೆಗೋ ಪದಗಳಿಂದ
ಕರದಿರಬೇಕು. ತನ್ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ವಸಸ್ತುಗಳು ಸೇರುತ್ತಾ ಬರಲಾಗಿ: ಐದು ಅಥವಾ೨ ಹತ್ತರ
ಆವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅವನು ಹರಳುಗಳನ್ನೋ, ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನೋ ಭವ್ಯ
ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೋ ಬಹುಶಃ ಉಪಯೋಗಿಸಿರಬಹುದು. ನಾಗರಿಕತೆಯು ಬೆಳೆದಂತೆಲ
ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಎಣಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಪಾ ಪ್ರಜನನ
ರೋಮನರು ಉಪಯೋಗಿಸ ತ್ತಿದ್ದ ಜೆ 1ರ್ಯಬ115 1 ಇತ್ಮಾದ' ಚಿಹ್ನೆಗಳುಳ್ಳ
ಕ್ರಮವು ಇಂತಹುದೊಂದು ; ಆದರೆ ಅಂಕಗಣಿತದ 1 ್‌್‌ೆ`ಇದು ಅಷ್ಟು ಸಠಿ
ಹೊಂದಲಿಲ್ಲ, ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದ, ಹಿಂದೂ ಸಫಾ ಹವೆಂಬ
ಪದ್ದತಿಯು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪ ಡಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಯಾವ
ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಬೇಕಾದರೂ ಒಂಬತ್ತು ಅಂಕಗಳನ್ನು ಶೂನ್ಯವೆಂಬೊಂದು
ಚಿಹೆಹಂದಿಗೆ ಯೋಜಿಸಿ. ೫.1 ಬೆಲೆಯುಳ್ಳ ಒಂದು ಅಂಕಕರಣ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು
ನಿಗದಿ ಮಾಡಿರುವುದೇ ಈ ಕೃಮದ ವೈಶಿಷ್ಟ ವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಸ್ಹಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಉದ್ಭವಿಸಿದುವು. ಲಿಯೋಪಾಲ್ಡ್‌

ಕೊ ಸಃ ೨0 ೫ನು, 4 ಘೋ ಗಳು ದೈವಕ್ಕತ ; ಬೇರೆಲ್ಲವೂ ಮಾನವ ಕೃತ''
ವೆಂದು ಸಾರಿಹೇ ಳಿದ್ದಾ ನೆ.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿಯೂ, ಮಕ್ಕಳು ಅಂಕಗಣಿತವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಲು ಮೊದಲು

ಮಾಡುವುದಾದರೂ ಈ ಸಂಖೆ ಗಳಿಂದಲೇ : ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆಲ್ಲಾ
ಇವು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾದ ಮೂಲಾಧಾರವಾಗುತ್ತವೆ. ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸಾ_ಭಾವಿಕೆ

21
 6 7
1೫%/71)018. 706 80% 0! ೩॥ 1811781 10771078 18 061010
11, ೩೫6 0೦೫81408 01 1116 1111111078

2೫2 ರಟ ಡಿ

11111101 11 116 50 0 101411 111015 --&0:ಟ0% 18

೩೫. ೦೮೫೩1೦೫ 17 ೫1೦೩೫5 01 171101. ೫7೮ ೧೩1, 0೦೫70176 ೩7೫7
110 1810781 70770075 0 ೩0 ಗ 10 10817 0 118107೩1 7071007
4670104 07 189 87712101 (0-೯0), ೩೫೧ 0೩1196. 0116 8073 01
6 ೩೫೮ 0.

[1128 106 8010 ೦8 ೩೫7. 0770 31810078. 70770075 18 ೩

7೩101781 11071067.
0.1. 73-11 :18 800 4-47-61
11070 18 ೩೫76 51 ೩7೮ 1೩10781 1111171678.

1116 66861106 10018 7707971] ೦8 ೩೮10101 1]7 8871116 18೩1

"« 116 80% ಗಿ” 18 010866 17067 1110 ೦00೫8೩1101: 0 ೩೮೮1110೫..''

2.2 7೫೮79 ೩೫6 ೫೮8೩೪೮ 1868೮881) 1116 ೦0007 0೩7

07171 1110 7700೦88 ೦1 80117೩01103), 77೮ 00 1:08 ೩1೫7೩]8 €€॥ ೩
71೩107೩1 7711177) ೩5 1000 708010 ೦1 81107೩01116 ೦೫೮ ೫710೮೯
7010 ೩11೦೬1೦೫.
0.0.(1) 4---4:;7- (1010 ೦೧೩] 10) ೩ 7೩007೩1 7011).

11 ೫೦ ೫7೩70॥ 10 800107೩0% ೩ 118017೩1 12017767 770೫೫ 16861

1176 1೩176 10 1067006006 ೩ 7917 7077107, 71೩1771917, 2070, 667/0-
60, 077 1116 8772001 0. 1% 080%, 1818 18 ೩ 76೫7. 7೩10೩16
0೦೫:॥7101001012 ೦8 11101೩ 10. 106 ೫7೦೫14 ೦8 7811677೩1105.
116 170077 6186 0 1೩5 016 7700071877
೫-0 ಎ, 8087 ೩1 ೫೮1
0.0. (2) 0, ೦೦781007 2-8, 7118 6186760006 15 ೫೦% ೩
11೩0278 1111777107. . 176 118176 10 1027701806 6116 0೦೫೦೦॥%॥ 08
7168೩11176 1111711078, 17 ೦೯೮67 50 00 ೩016 00 800107೩೧ 8 ೧0೫% 5.
16 887 1086 8-8 ಎ 8 ;

22
 ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳು ಅಥವಾ ಎಣಿಕೆಯ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸಾ ಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆ
ಗಳಗಣವ ಗೆಷವನ್ನು 77 ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸುತೆ ೇೀವೆ; ಇದು
ಆ (1 1 10(0ಊಓ ಫೆ. ಜಟಾ
ಮುಂತಾದ ಸಂಖೆ ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿ ಸಂಕಲನ

1, 0) ಗಳೆಂಬ ಯಾವುದಾದರೂ ಎರಡು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ
ಸಾ ಸಂಖ್ಯೆ
ಸ ಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ,
ಅವುಗಳ ಮೊತ್ತವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ (6 3-0) ಎಂಬ ಒಂದು ಸ್‌ಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆ ಯನ್ನು
ಪಡೆಯುವ ಒಂದು ಪರಿಕರ್ಮವೇ ಸಂಕಲನ.
ಆದಕಾರಣ, ಎರಡು ಸಾ ಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊತ್ತವೂ ಒಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ
ಸಂಖ್ಯೆಯೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. |
ಉದಾ : 7-3..11 218 ಮತ್ತು 4.47 81
ಇಲ್ಲಿ 18 ಮತ್ತು 51 ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು, ಸಂಕಲನದ ಈ ಒಂದು ಗುಣ
ವನ್ನು "" "ಸ ಎಂಬ `ರಣವು ಸಕಲನದ ಪರಿಕೆರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆವೃ ತಗೊಂಡಿದೆ ``” ಎಂದು
ವಿವರಿಸುತ್ತೇವೆ.

9.2 ಶೂನ್ಯ, ಮತ್ತು ಖಣ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳು

ಇದಕ್ಕೆ ಎರುದ್ಧ ವಾಗಿ, ವ್ಕನಷ್ಟು ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಕೆಯಿಂದ
ಮತ್ತೊ ೦ದನ್ನು ಕಳೆಯುವಾಗ, ಪ್ರತಿಸಾರಿಯ ಸಾರ ಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಕೆಯೇ ಫಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಉದಾ. (1) : .4-4 ಒಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ.

ಒಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಆಚರಾವರ( ಕಳೆಯಬೇಕಾದಲ್ಲಿ “ಶೂನ ವೆಂಬ, 0
ಸಂಜ್ಞೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಿ ಡುವ. ಹೊಸ ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದನ್ನು ತಂದುಕೊಳ್ಳ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ವಾಸ್ತಸೌವವಾಗಿ, ಇದು ಗತ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಭಾರತವು ನೇಡಿದ ಅತಿ ಶಿಮೂಲ್ಯ ವಾದ
ಕಾಣಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

೫೮% ಆಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಗಳಿಗೂ, 2-೦೫ ಎಂದಾಗುವ ಗುಣವನ್ನು ಈ

0 ಯು ಹೊಂದಿದೆ.

ಉದಾ. (2) : ಈಗ 5--8 ಎಂಬುದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ, ಇವುಗಳ

ತ್ಯಾಸವು ಒಂದು
ವೃತಾ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲ. 5ರಿಂದ 8ನ್ನು ಳೆಯಬೇಕಾದರೆ,
ಖೆಣನಿಂಖೈಗಳೆಂಬ ಭಾಷೆನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
58. ೨.9 ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.

9292
 ಟಟ ಲ ಲ ೋೋೋೊ್ಟೋೋಊಘ ೮ಯ ಟ ಟ್ಟು ಟಟ
೪0 081 10770 170 768 001196 ೫0881170 ೫0703001. 088 |
ಚಹ ಅಿಲ್ಛಿ ಕಾಡ ತಾತ. ಎಸ ಬೀ ಇ17 ತ್ಯ ೩7೮ 106 7೬98810179 1
70171078 00776300061೧0್ರ. 00... 080. 08007೩1 ೫10678
(1, 2,3, ಕೈ... ಡಾ ೬ ೬ 01880048188 1717110718
ಉತ ಟ್ರ ಆಕ ಜಾತೀ ಬಾ . 008೩1170 17600078 ೩೫
3, ಡಡ, ಕೈ ...... 2... 00600190 17 619,
[6 801 00181811110 ೦ ೩॥ 11081170 111008078, ೫67೦, ೩೫೧
ಹಿ11 70810176 10608678 16 081160 119 860 01 10098978.
ಎ 15! ಡಿ ಇ. 109088೫೫1೪ 31]
113 1೩016, 10 116 80% 0೦1 17168088, ೩1: ೦೪೩1೦೫ 01? 1086
10713 ೫--ಆ 50, ೫0079 ೩ ೮ 1, ೦೩೫ ೩17೩]8 06 801160.
17170107, 16 18 010೩7 11181 1116 8017 ೩೫೮ 0106767106 08
೩117 01770 1110087815 ೩11 11110807. .'. 1 18 ೮10860 1170108 ೩೮610101
೩11೮. 81107೩01101.

2.3. 11010011080 17 179 561 08 10168685 ---1:11117111-

0೩1103, 17೩)” 0೮ 7೮೩7೮೧0 ೩8 70068566 ೩೮61£10೫ ;
6.0. 7647327373 7ಎ28
(--8) «8 ಎ(-8)--(--8)--(--8) 24
10 108]7 ೮ 76೧೩1160 151181 ೫7೮ 186 106 ೧೦೫77೦೫0101) 08
510115
(3-11)« (3-1)ಎ 111)
(--೫)) 26 (3-7)ಎ 2೫೫ (4-೫) ೬, --೫)
(7-1) »« (---1)ವ *-1%೫
೫11070 77 ೩೧೮! ೫ ೩7೮ ೩೫]: 1970 )೦81176 10606088. : 76
7617617107 1081 :
0-3-೫ ವ00--0 (10೫ 8೩1! ಐ ಆ1
18385 (08 8600 118% 186 2700001 0? ೩1] 5೫೦ 11100688
15 ೩1. 1000807 ; 10 ೦10807 1770708, 806 806 1 18 ೮10894 0764೯
7111011110೩0107. ಕ

2ತ್ತಿ
 ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಒಂದೊಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗೂ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಒಂದೊಂದು
ಖುಣಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ,1,. ೨ 3, ಕ್ಟ
ಎಂಬ ಯಣಸಂಖ್ಯೆಗಳು 11, 2, 3. ಓ. ಎಂಬ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ
ಅನುಗುಣವಾಗಿವೆ....1,9, 83, _&.,... ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಯಣ
ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳೆಂದೂ, 1, ೨, 3, 4, . . .. ಗಳನ್ನು ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳೆಂದೂ
ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

ಯಣಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳು, ಶೂನ್ಮ ಮತ್ತು ಧನಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳು ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ

ಒಳಗೊಂಡ ಗಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ.

1 ಪಾಜ್ಮ್ಯಟ ತೋ ರಾಾತೆ ಮಾಡಾ ಆ; ಸ್ಯ 18 ೯14 (107? 5

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಪೂರ್ಣಾಂಕವಾಗಿದ್ದರೆ, 23-640 ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಯಾವ

ಸಮಾಕರಣವನ್ನಾದರೂ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಸಬಹುದು. ಮತ್ತೆ, ಎರಡು
ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಮೊತ್ತವೂ, ಅವುಗಳ ವ್ಯತ್ಕಾಸವೂ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳೇ ಆಗಿರುತ್ತವೆಯೆಂದು
ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ.

2.3 ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿ ಗುಣಾಕಾರ

ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದ ಸಂಕಲನವನ್ನೇ ಗುಣಾಕಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು.

ಉದಾ. : 74ಎ73
73 73 7228
(೨8) ೫3 ಎಾ (ಎ8) -- (ಎ8) ಇ (ಎ8) ಮಡಕ
11- ೫ ಗಳು ಧನಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಾದರೆ,

(4-೫೫9) 2 (7-17) ಮ 1 ೫0%

(--೫೫8) 76 (7-೫) ಮ? 0ಎ (7-೫02) 2 (--1)
(--?೫॥) 2 (--1೫) ಕ]; 17೪%0%

ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತೇವೆಂದು ಇಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾಪಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ.

೫೩೮1 ಆಗುವ ಗಳಿಗೆಲ್ಲಾ, 0ೀಖಐಸಾ0ಇಷಾಖ)೭0 ಎಂದು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ.

ಇದರಿಂದ, ಎರಡು ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗುಣಲಬ್ದವು. ಪೂರ್ಣಾಂಕವಾಗಿಯೇ

ಇರುತ್ತದೆಯೆಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇರೆ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಬೇಕಾದರೆ, ಗುಣಾಕಾರದ
ಬಗ್ಗೆ» 7 ಎಂಬ ಗಣವು: ಆವೃತವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು.

28
 ೩7.
2.4 21115100 10 1119 56 01 10098685 --1)1118102 01
೩೫ ,
1110807 6 7 ೩೫೩ 1010808 ರಿ(ಇ-0), 01008 70೦0 ೩171೩78 £116
1110897.
2ರ
6.1. ೫0110 ಸ 4, 7 25 ೩1 10106007

10೩, 61718100 ೫7111 1201 ೩1೪7೩]8 00 ೦851019 111 1119 861 08

17000688 0017... 18 1೩೦%, 1018 ೦॥)07೩%1013 87078008 ೩೦01018
17. ೩ 7810781 ೪೫೧೩೪. 1160 1807017 101700000100. 1700 1006
70801 11071007 5780022, 61118107. 06001798 10881016 17. ೩11
0೩808, 771976 11.6 01171807 0.

7707೫ ೦೫ 11077107 87816173 ೧೦೫1818508 ೦1" ೩.1! 10098978

೩೫6 ೩11 07೩೦೪1೦೫೫5. 1118 72677 8780007 18 ೦೩1೦0 1606 861 018
72011011 111/078, ೩೫೮ ೪11! 0೮ 6910196 1 906 8717001 0.
1/2 €0,, 10 0೩೫ ೩1೫7೩778 0೮ 6೫7೦8800 11 106 10717 01 ೩
7೩010 ೫. , ೫78076 ) ೩೫6 0 ೩7೦ 12008688, ೩76'/ 7- ೦. 18 18
|
1116 70೩8೦೫. 771177 (3 18 081100 116 860 01 70110101 7070078.
111 [೩೦% 1118 77068187 18 0817 ೩8 016 6680710100 0೦7 ೩ 7೩01೦1೩1
71117107.

011101 : 4 17000101 ೫೪7೫ರ?" 18 0೫೮ ೫10% 00% ಶಂ

6271658506 9% 0 ಹೋ ಕ್ಟ 101010 ) 610 ೪ 076 1700075, 43-0.

ಎ...
9
6.ಗ್ರ್ರ. ಎಕೆ ಯ.ಜ್‌ ತಿ ಧಾ

0 ನಾಸ 777679 03-20, ಇ ೮೫, 960.

11016 --'118 79)170867181100 18 ೫0% 2710006 ;

[೦೫ 7 77387 7೫77109 3 ಎ ತೆ ನಾಡೆ 6%0.

ತ್‌

24
2.4 ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಾಕಾರ

4 ಎಂಬೊಂದು ಪೂರ್ಣಾಂಕವನ್ನು (2-0) ಎಂಬೊಂದು ಪೂರ್ಣಾಂಕದಿಂದ

ಭಾಗಿಸಿದರೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಪೂರ್ಣಾಂಕವೇ ಲಭಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಉದಾ. :. 25 ಎ 4 ಆದರೂ 23 ಪೂರ್ಣಾಂಕವಲ್ಲ೨)

ಗ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಂದಭರ್ನಗಳಲ್ಲೂ ಭಾಗಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಸ್ತವವಾಗಿ, ಈ ಪರಿಕರ್ಮವು. ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳನ್ನು ಸಾ ಭಾವಿಕವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ
ಹ ಸುಮಾಜುತ್ತದ. ಸಸ ಸಂಖ್ಯಾವ್ಯೂಹದೊಳಕ್ಕೆ ಇದ್ರಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದೊಡೆನೆಯೇ,
ಭಾಜಕವು 0 ಅಲ್ಲದ ಎಲ್ಲಾ ಸೌದರ್ಭಗಳಲ್ಲೂ ಭಾಗಾಕಾರವು ಸಾಧ್ಯ ವಾಗುತ್ತದೆ.

ಈಗ ನಮ್ಮ ಸಂಖ್ಯಾ ವ್ಯೂಹವು ಎಲ್ಲಾ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳನ್ನೂ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳನ್ನೂ

ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ವೊ ಹವನ್ನು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ "ಗಣವೆಂದು ಕರೆಯು
ತ್ತೇವೆ, ಮತ್ತು ಇದನ್ನು 0) ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತೆ ವೆ”

೫೮ 0) ಆದರೆ, ಇನ್ನು ), ಗಳು ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಾಗಿಯೂ, (050 ಇರುವಂತೆ

ಖಂ ಿ.ಎಂಬುದಾಗಿ, ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧದರೂಪದಲ್ಲಿ ವಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದು.

ಪ್ರಾ ಕಾರಣಕ್ಕುಗಿಯೇ ಛಲವನ್ನು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖೆ ಗಳ ವ್ಯೂಹವೆನ್ನು ವುದು. ವಾಸ್ತವ
ದಲ್ಲಿ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವ್ಕಾಖ್ಶೆಯೇ ಈ ಗುಣವನ್ನು" ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ.

ವ್ಯಾಖ್ಯೆ: ;, ಗಳು ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಾಗಿಯೂ, 1-0 ಆಗಿದ್ದು, ಕಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ

ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದಾದ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖೆ ಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

0
ಡ್‌ (6.3-0), 4% ಆ1| ) ಇತ್ತ್ನಾದಿ
"ತತ್ರ

ಗಮನಿಸಿ: ಈ ರೀತಿಯ ನಿರೂಪಣೆಯು ಏಕೈಕವಲ್ಲ;

ಏಕೆಂದರೆ, 32 ಹಸ! ಎಂದು ಮುಂತಾಗಿ ಬರೆಯಬಹುದು.
ಬೆ ಬಷ

24
 1100109. 10180 0 18 010860. 011008 16 [111101116110೩!
0107೩110708 : .೩೮010100, 80017೩01100, 7110111111080100 ೩೫೧
61118107... 17 18೦1, ೫79 ೦೩೫ ೩117೩]78 80179 ೩7 ೦೩1011 ೦1 06
0777 0೫ 1-0-20, 110070 ಉಗ ಆ, 4350, 0೮01176 106 80101107
ಜಸ ಜಸ ಭಲ 11

2.5 177೩07೩1 0001)075 --: ೧2೮% 101 08 ೮೦೦೫೩810167 116

80101107 ೦1 0೩೦7೩01೧ ೧೧೩1೦118. . ಗ) 60೩01೦0 8000 ೩8
22.-52--6ಎ0 07 (0-2) (ಐ--3) 70 088 8010010058 ಖಎ2 ೩೧೫0
೫-8 170100 ೩70 78110118! 70771078.

1101760707, 18 77 1೩1 006 ೮೦೩॥1೦೫ ೫೨ 2, 168 80101008

೩7೮ 61768 7 ಖನ 3 ೪/2.
1116 16 0೩೫ )6 0೩81117 77೦೪0 11810 ೪" 18 70 7೩61೦೫೩!.

1?100/' : ೫0೦86 11೩6 ೪/ ಫ್ರ 18 7೩010701. 7107 16 ೧೩೫ 06

00768600 17 06 10771 ೫177070 ೫ ೩೫೦ 7 ೩7೮ 17068678, ೩೫೮
13-0೦. 6 70೩) ಗು: 8000086 108% ೫ ೩೧ 1 2೩೪೮ ೫೦
೧0೫07100. 1೩00078 6%೧೦)% --1.

೫೦೪೫/2೫. _ “
1
500೩7136 ೦೩ 010
81605, 2 ಮ್‌ 2 0೫ ೫೫ ಎ ಈ9(೫.
1
03 18 ೩೫೩ 6767 ೫077008, .. ೫ 18 ೩೫ 976೫ 7077
007
೩.00 ಭಎಾ21% ,. (219)3:- 4113 ಎ ಲಾತ
(2-223
4... «( ಆ$ೌೈ 118 6768.
1108 0001 ) &10! ೪ ೩೭೮ 070%..
ಚ್ಟ 1೩01007, 370100 18 0೦೦೫೪7 . ) ೩೫6 1 ಔ೩76285೩
೩೫] 10 186 ೩೩807700100
11೩1 7 ೩೧0 1 1೩76 70 0೦೫೫770೫
1೩0107 60601 -- 1

28
 ಸಂಕಲನ, ವ್ಯವಕಲನ, ಗುಣಾಕಾರ ಮತ್ತು ಭಾಗಾಕಾರಗಳೆಂಬ ಮೂಲ ಪರಿ
ಕರ್ಮಗಳಲ್ಲಿ 0 ಆವೆಓತವಾಗಿದೆಯೆಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಇ 0
ಮತ್ತು 30 ಆಗಿದ್ದರೆ; ಊ೫--ಥಿಎ0 "ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಸಮಾಕರಣವನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ
ಇರುವಂತಹ ಮೂಲವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಪ್ರತಿಸಾರಿಯೂ ೫೮ ಶಿ

ಬಿಲ
ಇಲಿ 2ಎ ೨-60.

೨.6 ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಇನ್ನು. ವರ್ಗಸಮಾಕರಣಗಳ ಬಿಡಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳೊ ಫಣ,

-- 5೫-6-20 ಅಥವಾ (2--2)(2--3) ಎ0 ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಬಿಂದು
ರ » ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂದ 1 ಖಮ2, ಖವ3 ಎಂಬ "ಮೂಲಗಳೇನೋ
ಇರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಲ್ಲಿ ಎಂಬ ಸಮಿಾಕರಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ ಅದರ
ಮೂಲಗಳು ಓಜ ಇ. ೪/2 ಎಂದಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಎಂಬುದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಡೆ
ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲವೆಂಬುದು 7ಸುಲಭವಾಗಿ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಧನೆ :___./9 ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸೋಣ, ಆಗ, ಅದನ್ನು

೫ ಎಂದು ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು ; ಇಲ್ಲಿ ) ಮತ್ತು ಛಗಳು :
1
ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳು ಮತ್ತು (೬೦. ೫ ಎಂಬ ಭಿನ್ನ ರಾಶಿಯು ಕನಿಷ್ಠ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ
ಯೆಂದೂ ಸಹ ಭಾವಿಸಬಹುದು ; ಎಂದರೆ, ) ಮತ್ತು (ಗಳಿಗೆ 3: 1 ವಿನಾ ಬೇರೆ ಯಾವ
. ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತನಗಳೂ ಇಲ್ಲ.

ಈಗ 2 ಜಾ ಸ/2
ಟ್ರಿ
(1
ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ ವರ್ಗಿಸಿದರೆ,
73

.". 73 ಎಂಬುದು ಒಂದು ಸಮಸಂಖ್ಯೆ. » 2% ಆಗಿರಲಿ.

ಜ್‌ ಇ 22.
ಹಾಳ) _... 02 ಒಂದು ಸಮಸಂಖ್ಯೆ .".. ಓಂದು ಸಮಸಂಖ್ಯೆ.
ಹೀಗೆ, 7 ಹಿ 1ಗಳೆರಡು ಸಮಸಂಖ್ಯೆ ಗಳಾಗುತ್ತೆವೆ, ಎಂದ ಮೇಲೆ », 1ಗಳಿಗೆ

28
 00೫. ೩85077]71012 120 ೪" ಶ್ರ18 28110181 10310850 09.
00180... .... 2 18 7010 7೩01೦0೩1.

1125 ೫7೮ 100 108% 10076 ೩7೦ 71017)018 770100 ೩೫6 1

1101 7೩010081 ; ೫70 ೧೩11 10071 11'1:01101/01 7071)078.

2281777108 01 01107 171181101೩1 71101078 ೩7೦

ಗ ಇ" 8: 23-:/3, 680.

[116 177007 ಸ, 70708671739 686 7೩೦ ೦1 186 1011

01" 000 :01700771/60761109 ೦1 ೩೫7. ೧17೦1ಆ 80 108 018೩786007, 18
೩180 1778110181.

2.0. 86೩! 1೫011 1085--7110 800 ೦8 ೩11 7೩01೦0೩ ೩7೫೮'

177೩1010181 11111711078 10710 106 806 ೦1 11111, 1707711678,
೩೫ 1018.800 18 001/0000 77 1.

1)000%00ೃ 100/1080701100---(0) `ಆ 80811 01/86 0೦೫81667

160117೩] 76]708611081101: ೦1 7೩110781 11017)678. ೮1768 ೩೫7
ಡ್ಡ |
7೩1107೩1 ಸ (13-50), 7 61118100 08 ?) 07 06. 1 ಓ |

10881016 10 001610)೨. 1700 ೩ 6400281

6.0. ಪ್ರಾ ಕಿ

೨0.76ರ
ಸ
ಸ್ವ-3888 ಯ
ಸ್ಯ್‌0 1666
ಪೈದ0 45445 ರವ

26
 ಎಸಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತನವಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಇದು ೫:0ಗಳಿಗೆ _- ॥ ವಿನಾ ಬೇರೆ
|. ಯಾವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತನವೂ ಇಲ್ಲವೆಂಬ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವಾಗಿದೆ.

ಜ್‌ ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ”"ಎಂಬ ನಮ್ಮ ಭಾವನೆ ತಪ್ಪಾಗಿರಬೇಕು.

ಕ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲ.
ಇದರಿಂದ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲದ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೂ ಇವೆ ಎಂದು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳನ್ನು ಅಭಾಗಲಿಬ್ಬ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೆಂದು ಕರೆಯೋಣ.
1. 9/6,2--1/3 ತ್ಯಾ ದಿಗಳು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಇತರ

' ಉದಾಹರಣೆಗಳು.

ಒಂದು ವೃತ್ತದ ಪರಿಧಿಗೂ ಅದರ ವ್ಯಾಸಕ್ಕೂ ಇರುವ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು

ಸೂಚಿಸುವ ? ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯೇ.

2.6 ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನೂ ಅಭಾಗಲಬ್ಬ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡ
ಗಣವನ್ನು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಜವೆಂದು. ಕರೆಯುತ್ತೆ ವೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು 7) ಎಂಬ
ಚಿಹ್ನೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿ ಸುತೆೇವೆ.

ದಶಮಾಂಶ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಣೆ

(4) ಮೊದಲು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ದಶಮಾಂಶ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತ

ಪಡಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ವಿಚಾರ ಮಾಡೋಣ. 2, (ಗ3-0) ಎಂಬ ಭಾಗಲಬ್ಧ
ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಯನ್ನು ( ನಿಂದ ಭಾಗಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ಇದನ್ನು ಒಂದು
ದಶಮಾಂಶದಂತೆ ಬರೆಯಬಹುದು.

ಉದಾ:

|
| *ಸ೨೨ು

೦
ಲ)
ಹಾರಿ
ಬು
ಎ೦೦
-
 ೫ಳತ
078
017 1086 62817198, 170 1170 6೩1 7810781 71817
0೩೫ 16 67068564 11% 106 10773 ೦? 6161167 ೩ 16777178018 ೦೯ ೩
70007117 0661111೩].
1176 11೩] ೫0% 10106 0೦೦% 11.80 ೩07 06817111೩01 ೦೯
[26710610 460102೩1 ೧೩೫ 0 ೧೦೫೮೫0೨4 1100 886 10883 01
ಡಿ 7೩೦ 37೬೮20 ೫.1 ೮1. 930.

112:8171)19---(1) (0181068 72.082

05972.
ಕ 82 _ 72082 ಇಗ
ಗಾ ಗಾ
'
701%7 72.052
ಛ ಟ
72
ಫಾ್ರ, ಹತಾ ೨೧0೧ಸರ್‌ತ
1000

11 006 1೦೫೫೩3.

(2) 00881068 ಐ 82.4267676767......

10000 ಐಎ.824267.676767........
೩00 ಐಎ 8905, 818961 .......1

5007೩06108, 9900 ೫ 816028.000000 . . ......

ಸ 8160028
710% ಟ್ರ 10 006 [0೫.3
9900

[6 7787 7070808 12066 11೩6 ೩೫77 80೯77108617 6466018881

0೩೫. 6 ೮೫೫೮5806 ೩8 ೩ 9110610 66017381.

6.0 ಓಸಿ ಖವ8.4

20೦೫ 17 ಬ ಎ8.89999
10.83.9999 ಆ.ಆ ಅ ಇ ಇ ಈ ೫ಾ1ಜ ಜ.೪ &.'ಕ್ರಿ

ಭನ 8.8999
5೬0678೩0%17€ 76 €61, 9% ಎ75.6
ಸ ಪ್ರಮ8ಿ, ಹಮ

೪7
 ಈ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಂದ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರ್ಯಾಪ್ತ ಅಥವಾ ಆವರ್ತ
ದಶಮಾಂಶಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

ಪರ್ಯಾಪ್ತ ಅಥವಾ ಆವರ್ತ ದಶಮಾಂಶವಾವುದನ್ನೇ ಆಗಲಿ, ೫.118 1-0

ಇರುವಂತೆ, ೫ ಎಂದು ಒಂದು ಪ್ರಮಾಣದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದೆಂದು
ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಉದಾ: (1) 72.052ನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ.

೨.1
3 48.0% ಜ02ಸಾ22 ಧಂ
13: ಸ್ಟ್ಯಾಣ733 ಗತಾ ಸಸ್ಲ್ಲ್ಥ್ಥೌಿ
ಇಷ್ಟಾ
ಇದು ೨'. ಎಂಬ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ.
1
(2) ೫582.4267676767 . . . ನ್ನು ತೆಗದುಕೊಳ್ಳಿ.
10000%
2 824267.676767
ಕಳೆದರೆ 1002, 0೧ 80242,676767
' 9900%-೨816028.000000

816025 ೫
ಎ ಖಜಾ ಸಮ ೨» ಇದು ೨_ಎಂಬ ರೂಪದದ್ಲಿದೆ.
602 ₹7) ಹುಂ
ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳ್ಳುವ ಯಾವುದೊಂದು ದಶಮಾಂಶವನ್ನೇ ಆಗಲಿ ಒಂದಂ
ಆವರ್ತ ದಶಮಾಂಶದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹಂದೆಂಬುದನ್ನು ಈಗ ಗಮನಿಸಿ.

ಉದಾ : ಓಇ-2 8.4 ಎಂದಿರಲಿ

೫78.399999 . . ... ಎನ್ನೋಣ,

. 10%. 88.9999 |
೫1]; 8.3999
ಕಳೆಯಲಾಗಿ, %್ಯಎ7ರಿ.6

ಠಾ ಭ್ರಮಠಿ,4ಮಯ

27
5117118171), ೫:೮ 72877 71116 :
7.5ಎ7.409999..........ಎೂ
6.081 ಎ.. *
8.009999....

[711115 ೩11 1011111181113 1661112818 0೩1 ೮ ೮೩811] 6೫-

768806 ೩8 0110610 6160177815.

117೮1016, 0% 7011071 ೬೬11ರ? ೧0? ಗಿಂ 0271705801 018 ೮ .

76110010 0001710.

(ಗಿ) 16 18 10004 1088 1778010181 71070078 71916 107-

26710610 17017100 06017085, 171101, 111077 ೩7೮ ೮207688600 ೩8
0661113815. '

ತ್ಯ. 1355889186. ೫ ೪1೬...

2. ೫1೨. .ಓ೩. 2.2.
» ಸತ್‌ 1865660.
ಇ ಮಡಿ ತತೊ5926ರಿತಿರಿ(ಿ ಪಪಷುಜ ಜೂ ಆ
11೩೦0 0೦7 01686 18 ೩ 1107-6110010 11111106 606%1781.

8 ೫7೮ 11130 11185 ೩177 70೩1 11117168 ೦೩೫ 0. 6೫68860

]7 176875 ೦1 ೩ 600177೩1; 111086 76೩1 11117730678 771086 6617281
62708810118 ೩೫7೦ 16110010 (೦೫ 06717178118) ೩೫೮6 7೩0100೩1
11111731207, ೩7೮ 11086 118100 ೩೫೭೮ 817608 17 ೫೦೫-06710610
171111165೮ 0೮೧1072818 ೩7೮ 1778110081 7071675. ॥

1120710186 2.1

(1) 12007688 006 10110710 7೩101181 1101770675 18 0

660117೩1 ₹017 : ತ ಕ
ತು ರ್ತ ಟ್‌ ಅಧ
28 ' 40' 16' 80 23. ೬. .197
ಒ ೪.11 18:3ಇ
 ಇದೇ ಪಫ್ರೈಕಾರ, :

ಕೊರಿ
ಹಾಜ 4 1ಈ1,,
. ಇ

ಎಂದೂ ಬರೆಯಬಹುದು.

ಹೀಗೆ, ಪ್ರರ್ಯಾಪ್ತ ದಶಮಾಂಶಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಆವರ್ತದಶಮಾಂಶಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ

ಸುಲಭವಾಗಿ ಬರೆಯಬಹುದು. . ಆದುದರಿಂದ, ಯಾವ ಭಾಗಲಬ್ದ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೇ
ಆಗಲಿ, ಒಂದು ಆವರ್ತ ದಶಮಾಂಶದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು.

(6ಿ) ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ದಶಮಾಂಶ ನಿರೂಪಣೆಯು ಯಾವಾಗಲೂ

ಆವರ್ತಿಸದ ಆಪರ್ಯಾಪ್ತ ದಶಮಾಂಶಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಾಣ
ಬಹುದು. `

ಉದಾ :

2/2 ಎ1.4142136
3 ಎ1.73205080.,
ಇನಾತಿ.141592653ರ8............
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದೂ ಆವರ್ತಿಸದ ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ ದಶಮಾಂತವಾಗಿದೆ. ಹೀಗೆ,
ಎಲ್ಲಾ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖೆ `ಗಳನ್ನೂ, ದಶಮಾಂಶಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದೆಂದು
ತಿಳಿಯುತ್ತೆೇವೆ; ಕೊ ಯಾವ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ತ ದಶಮಾಂಶಗಳಿಂದ
(ಅಥವಾ ಪರ್ಯಾಪ್ತ: .ದಶಮಾಂಶಗಳಿಂದ) ಸಕೂಸಟುಒ 1 ಅವು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ
ಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಯಾವುವನ್ನು ಆವರ್ತಿಸದ, ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ ದಶಮಾಂಶಗಳಿಂಥಲೇ
ನಿರೂಪಿಸಬೇಕಾಗುತ ದೋ, ಅವು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.

1 ಮುಂದಿನ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖೆಕೈಗಳನ್ನು ದಶಮಾಂಶರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿ

ತಂ!) ತ ಇತ ೨81, 3.38

ತಸ್‌ 50 ೪11180711 ' 1813

೬
 0. 02007088 116 1011071110 10011815 111 106 1071

3 0/16 7 (056)

(1) 72.05 (1) 0.0014 (11) 11.5003

(13). 2.966566066ನ ಎಚ ಜಾಡಿ
(ಇ) ತಕಕ 481604 ಎಸ, ದತಗಾಚಕ
(೪1) 11.7082260822603226.. ......
$ 1101776 001೩॥ 1/2 18 177811011೩1.
2.7. 0 ಔಟಣರ್ಗೀ 1|17೮€.--''!1076 18 ೩ ೧೦೫17617191/% 77೩7 08 1
76768611111 1107711078 77 730೩78 ೦1 70೦1765 ೦೫ ೩ 867೩1810 '
11736... ೬ 11130೮ 118 0787977, ೫71101 18 6೫060060 1110911716617
0೫. 018. 81068... (೫1. 2:1)

ತ ಸತ್ಯ ಸತ. ಅಹ್ಯಿಸತತ್ತೆ 1 ೫

.13.3..332...3.222722727.272777ಂ
೨೨ ೨ ೨೨೨
ಮೋಟೆ. ಹೊಸ್‌ 4 ಕ ಗಾ ಇರಾ
೫1 . 2.1

1 [010% 0 18 108100 ೦೫ 1... 118 06111068 106 1176 1100 '

1770 1೩1" 111168 : 0. |]71೧ 00 086 71681 8146 08 0, ೩೫4 0೫'
೪0 108 166 8106. '116 010% 0, 0೦೩1160 616 ೦೫10, 867768 10 '
76768601 106 7077007 0. 176 00% 860) ೦೫ 8681060105
0.4.48: 80ಎ... ಎ1 01008 01 107600 10 186 ೫1606 08 '
0 ೩೫೩6 0.4'ಎ.4'70
೫8'0'
' ಎ... ೫% 0೫1 07 16618
10 108 160.

'1'68 816 ]01105 .4, 7, 0, 7, .... ೫೫೮ 02866 50 ೫0765625

116 ೦೫10/7೮ 10008678 1, ೨, ತ, ...... ೩7 1೪16 2೦೬/0185 .4', ಔ',
ರ ಬಡ ವ ಇದ 10. 7017689708 116 70880176 18568688
ಹಾ ಎ ಎತ . ಏ.21 1018 11136 1 18 ೧೩11೮1 106 11೩770
1116.

29
 2 ಮುಂದಿನ ದಶಮಾಂಶಗಳನ್ನು ೫: 0 ೮ ಸ, (0350) ಆಗಿರುವಂತೆ,
೫ ಎಂಬ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿರಿ.
|
(1) 73.05... (0) 0-0014 .. (1) 11-5008
(17) 5.0667667667...............
(೪) 18.461461461..............
(11) 11.70822608226038236..............
ರ 3 ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯೆಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ.

2.7 ಸಂಖ್ಯಾರೇಖೆ

ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸರಳರೇಖೆಯಮೇಲೆ ಬಿಂದುಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತ

ಪಡಿಸುವ ಒಂದು ಸುಲಭ ಮಾರ್ಗವಿದೆ.
ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿರುವ ] ಎಂಬ ರೇಖೆಯನ್ನು ತೆಗೆದು
.. ಕೊಳ್ಳೋಣ. (ಚಿತ್ರ 2.1)

| ಜಟ ಎತ್ತಿ. ತ ಶಾ 0 ] 9 4
ಗ ಗ 77೧೧೯ ಗಟ "ಅಭ ಲಲ
8' ೩ ಗೆ 2 ೪9%

| (ಚಿತ್ರ ೨.|

0 ಎಂಬ ಬಿಂದುವೊಂದನ್ನು 1 ಮೇಲೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಅದು ಈ ರೇಖೆಯನ್ನು

ಎರಡು ಅರ್ಧ ರೇಖೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಭಾಗಿಸುತ್ತದೆ ; ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ೧೫ ಎಂಬುದು 0ನ
ಬಲಗಡೆಗೂ, 0೫' ಎಂಬುದು ಅದರ ಎಡಗಡೆಗೂ ಇವೆ. 0 ಬಿಂದುವನ್ನು ಮೂಲ
ಬಿಂದುವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದು ಸೊನ್ನೆಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ೧0 ಬಿಂದುವಿ
ನಿಂದ ಹೊರಟು ಅದರ ಬಲಗಡೆಗೆ 40: 472 7(0....... ವ್‌ ಸ]
ಉದ್ದ ಳತೆಯ ಮಾನವಿರುವಂತೆಯೂ, ಹೀಗೆಯೇ ಅದರ ಎಡಗಡೆಗೆ (04'
ಸಿ] 74 ವ ಟ್ಟ ಳತೆಯ ಮಾನವಿರುವಂತೆಯೂ ರೇಖಾಖಂಡಗಳನ್ನು
ಗುರುತಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆಗ 1.7, ಗೆ7)... . ಎಂಬ ಬಿಂದುಗಳು ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ
ಗಳಾದ 71. 2.2.4,.... ಗಳನ್ನೂ, ಹಡಗು, . : ಒಕ
ಬಿಂದುಗಳು ಹಜುಣ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಾದ. ತ್ರೈ
ತ್ತಿ ಕ್ರಿ. . :. ಗಳನ್ನೂ
ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
] ಎಂಬ ಈ ರೇಖೆಯನ್ನು ಸಂಖ್ಯಾರೇಖೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

29
 10 76]768011 ೩. 7೩೮1೦1 ೫ ೦೫. 1115: 110೮ ೫76 7೫೦೦೮66 ೩8
(0110೫8 :
168 ಖಣ. ೪0076 7. 0 ೮೫1 ೦1 ೫0೬% 6 30387 06
1
00118106160 70೦810117೮

೬
೧
ಬೃಂ೦್ತ 1

(-] 2 1
೫1೯. 2.2
116 773೩7೬ 0.17. 76 0106 4 18 80 1% 71110 ೧೯ ೪0
116 100% 01 0. ೩೧೦೦೫೮1೧ ೩5 ೫ 15 7೦815176 ೦೫ 2168೩101176, 1.0., ೩8
೫ 18 ೦೫10176 ೦೫ 7268811176. . 0೪೫ 61716 0.4 1750 ೫ 6೬೩1
೧೩1೩ ೩% 4, ಕೈೈ.....ಡೈ ,. (೫16. 2-2) ಸ
ಈ ಾಸಾಣತು ಗ ಇರಾ. ಎಇಇ ತುಮ -ತ್ತ್ರಾರ್ಮ್‌
11611. 4 7607686118 ?
1
1310)70॥0110% ೦/ ಸ/2 0% ಗೀ ೫೫ 1೫.

2) ೪ ಸೆ 1 ತ

81 ॥..9.8
11760 0 ಕ್ಮ |.011
ಸ್‌ ರಾಸ “3 ಜೆ ೩14 ಓಂ ೮04 211016 070! 16೪.
ತ ಾ 110
೫0 6 1161800 ೦8 007867೫೦೦೫
1001860 11 00% 0೫ ೮1೮1767 88: ೬೮೦೫೮೯೪.18 ೬... .. (೪ ( ಗ ಲಗ 0
ತ್‌ ಡಿ

0
 ಒಂದು ಭಿನ್ನರಾಶಿಯನ್ನು ಈ ರೇಖೆಯಮೇಲೆ ನಿರೂಪಿಸುವ ಕ್ರಮ ಹೀಗಿದೆ:

ದತ್ತಭಿನ್ನರಾಶಿಯು .. ೫, |. / ಆ7 ಆಗಿರಲಿ, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ (ವನ್ನು

ಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. |
ಟ್ನ್ಟಲಬಟಚಚಚಚರ
ಟೆ
6 ಕ ಣೆ
(೮೧) 1169 ಓಿ1()

ಚಿತ್ರ 2.2
0.4 2/0 ಇರುವಂತೆ, 4 ಬಿಂದುವನ್ನು, 7 ಧನ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ 0ನ ಬಲ
ಗಡೆಗೂ ) ಆ ಸಂಖ್ಯೆ ಯಾದರೆ ಅದರ ಎಡಗಡೆಗೂ ಗುರುತಿಸುತ್ತೆ ವೆ... ಎಂದರೆ,
ಐಧನ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ ಗೆಯು 0ನ ಬಲಗಡೆಗೂ ಅದು ಜುಣ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ ಅದರ
ಎಡಗಡೆಗೂ "ಇರುತ್ತದೆ.
ಈಗ .4ಯನ್ನು ಗ] ಸಮಭಾಗಗಳಾಗಿ ಸಿ ಡೆ
ಛೇದಿಸಿರಿ * ಆಗ ಜೆ ಬಿಂದುವು /1ನ್ನು ಸಸು ಇಚಿಸುತ್ತದೆ" (ಚಿತ್ರ ಲ್ಲ,9)
೫ 2ನ್ನು ಸಂಖ್ಯ್ಕಾರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರೂಪಿಸುವಿಕೆ.

(1 ಯನ್ನು 0೫ಗೆ ಲಂಬವಾಗೆಳೆದ

' ಮಾ ನವಾನಿರುವಂತೆ ಮಾಡಿದರೆ,

(02... 04,3...4/02-2
13... |2. 9
ಈ ಛೇದನ ಎಧಾನವನ್ನು ಯೂಕ್ಲಿಡನು ಕೊಟ್ಟಿರುತಇ_ನೆ. ಸುಲಭ ರೇಖಾಗಣಿತದ
ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

0
 |
00 18 01 160010 1/2 07108. 17 ೫7೮ 10೫7 800) ೦8 ೪86 :
80817901 01)-- 00, 60 06 71601 0? 0, 1) 1೩%07೩11]7 7೮॥76- '
567108 ೩/200 1.
1118 ೫7೮ 1170 108 0೦71೩10 7೦10108 ೦1 100 110771 1176
7'0[708071 ೫81101೩1 1111120678, ೩110 ೧೮10೩11 2೦11108 7೮॥7೮5೮18
1778010781 11117100158. . 20೫17 ೫7೮ 77871: ೩೫] ]20118 8 01 | '
0008 16 ೩191೩]78 70॥768071 ೩ 11017001 1೫1100 15 7೩100೩1 0೫ '
17781101181 ? '16 ೩181707 10 11018 ೧೮೦80100 ೫೩8 21760 07
116 ೮6177387. 11810101778110187.. 1110118701. 1)66॥1130 (1872) |
೩10 ೧೦೫೩0101008 ೫71181 18 1120೫77. ೩೩ 12006111108 '11607613
೧8 0೦೫17111101. . 16 808808 108% ೩77. 7೦116 ೮1೦8೦೫ ೩೯॥1- '
17811117 ೦1 1116 11077317 11110 1 81778178 7೧)7೦80110೫೩ 110170೯
" ೫0101 18 ೧10107 7೩107181 ೦೫ 17781107೬1. |
"1118 ೩117700018 100 88171136 10088 811 76೩1 7101770075 ೧೩೫ 06
7€]7708611060೬ 77 1108135 0೦1 [011105 ೧೫ 886 7117100೯ 1176 1
೩110 ೮೦೫1೪೮೫861] ೩೫7” ]೦106 18861 ೩% 7೩110017 0೫ 1'76076-
8೮105 ೩ 70೩1 1111171007.

2.8 ರೀ/॥೫೮]10೩1 07811088 17 1ಗೀ 5€್ಶ 0 ೧೩! ೫07 ೮75

(1) (010410
1" 0 ೩೫೮ 0 ೩೭೮ ೩0% 1970 70೩1 7071)7೩, 1001 000೯ ೨೭೫೫
6-8 ೩0೦ 10617 )17001100 ೧.0 ೩7೮ 8150 76೩1 7711075.
ರೆ ಓಟ ಬಾಮ್‌
8ತ್ವಿ-|-123
ಎ.20ಕ್ಕಿ
(5-1-21%/2) 3. (4-3,/7) ಎ99 ./3.. 3/೯
1711011 ೩7೮ ೩!! 768/1 1101716075.
&ಿ180 470728 ಆ.
ಸ ೫4 ಸಜ ಈ]
2 2012
831 ತ ವಧಾನ ಸ ಫೇಶ ಎಹ ಚ
ಶಿಲಾ ಆಂ08
(35

/2 «೪97ಎ ತ್ತ €ಔ,

(5-92) »€ (4-4-2,/ಶ) -20--10/5341ಳನ 34
ಹ (24--14-/25) ಆ.೫.
31
 _. 0೦ಯ ಉದ್ದ ./2 ಮಾನಗಳಾಗುತ್ತವೆ.
ಈಗ 0 ನಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ 1ನ ಮೇಲೆ 07... 0೧. ಇರುವಂತೆ ರೇಖಾಖಂಡವನ್ನು
ಗುರುತಿಸಿದರೆ, 7 ಬಿಂದುವು ./2 ನ್ನು ಸಹಜವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಹೀಗೆ ಸಂಖ್ಯಾ ರೇಖೆಯ ಮೇಲಿನ ಕೆಲವು ಬಿಂದುಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ
ಗಳನ್ನೂ, ಮತ್ತೆ ಕೆಲವ್ರ ಬಿಂದುಗಳು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತ ವೆಹಿಂದರೆ
ತಿಳಿದು “ಬರುತ್ತದೆ. ಈಗ! ಮೇಲೆ 7 ಎಂಬಿ ಯಾವುದಾದಕೊಂದು ಬಿಂದುವನ್ನು
ಗುರುತಿಸಿದರೆ, "ದು ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದು ಥಾಗಲಬ್ಬ ಸಂಖ್ಯೆ ಯನ್ನೋ, ಅಭಾ7ಗಲಬ್ಧ
ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೋ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆಯೇ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ರಿಚರ್‌" ಡೆಡೆಕುಡ್‌ (18172)
ಎಂಬ' ಜರ್ಮನ್‌ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ
ಸ್ವೃಜ್ಞನು ಉತ್ತರ ಕೊಟ್ಟರುತ್ತಾಕೆ"; ಇದು ««ಡೆಡೆಕಿಂಡನ
ಅವಿಚ್ಛಿನತೆಯ ಪ್ರಮೇಯ' ವೆನಸೌಕೊಂಡಿದೆ.
««)ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯಾರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಬೆಂದುವಾಗಲಿ, ಅದು ಎಲ್ಲಾ
ಸಂದರ್ಭಗಳಲೂ ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಬ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೋ ಅಥವಾ ಒಂದು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ
ಸಂಖ್ಶೆ ಯನ್ನೊ ೇ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ '' "ಎಂದು ಟ್ರಪ್ರಮೇ ಯವು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಎಂದರೆ, ಎಲ್ಲಾ ವಾಸ್ತ ಸಂಖ್ಕೆಗಳನ್ನೂ ಸಂಖ್ಯಾ ರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ, ನಿರೂಪಿಸ
. ಬಹುದು, ಹಾಗೂ ಸೆಕೆ ಜಕ್ಕ ಪ್ರ ರೇಖೆಯ ಶೀಲೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಯಾವ
ಒಂದು ಬಿಂದುವೇ ಆಗಲಿ ಒಂದು ವಾಸ್ತವಸಂಖ್ಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಎಂದು
ಹೇಳಿದಂತಾಯಿತು.

೨. ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿನ ಅಂಕಗಣಿತದ ಪರಿಕರ್ಮಗಳು

1) ಆವೃತಿ: ಮತ್ತು 0ಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾದರೆ, ಅವುಗಳ ಮೊತ್ತವಾದ
1-6 ಮತ್ತು ಗುಣಲಬ್ಧವಾದ ಊಗಳೂ ಸಹ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೇ.
ಉದಾ: 4647211
83 1-12,
ಎ 20ಕ್ಕಿ

(5-2./2.-(4--3./7)ಎ9--28:/2--3/7
ಇವೆಲ್ಲಾ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೇ.
ಮತ್ತು 4267 ಎ28 6೫೩

8 7«12,ಎಸ1 49ರ ೮೫8

೨/22 17ಎ 1/14 6೫8
(51 /2(44-2./2ಎ204-101%/83-41/-4ಎ (24--141/2) ಆ
31
 171116
[0 800 07 5೩7106
11118 170101 0] 18 60708 01186 "116 561 |
1006
7 18 010860 111 (10/ 6001/01, 610 1111/!10
4!101.

(2) 14400101106 18.008

710 7010109 008 1" 4, ರಿ, 0೮೫
1167 (0--ಗ) 1-0ಎ6--(ಗ 0)
೩06 (00) «0ವ%24(0
40)

111086 ೩7೦ 765[0೧॥1%01]7 119 .8೩500181110 1೩975 018 ೩೦0೩10೫ ,

೩116 11:161)110811013. |

(8) 6 (001110೬101106 1.105

1£ ॥, 0 7, ೪೫68
(1) 4--ರಿಎ0ಿ-.-0 8೩೫0 (2) 02೭ರಿಎಗಿ 40
[16056 ೩೫೮ ೫98[6011161]7 516 ೦೦೫/1170 1೩178 ೦1 80010100
೩೫ 01 11111151111081101.

(4) 116 ಇಗ
1 4 11,1101 0006 11177107 0 18 8000 150381 0---0ಿಎ0%ವ0--(,
೩10 516 73077107 3 18 8001 11080 (01261041260)

೫07 81018 70೩802, 0. 18 0೩/1196. 006 ೩೦೮/6176 16688107

೩೫6 1 106 1001010110೩61176 1069110107, 1% 516 80 ೫ ೦08 ೩1 :
76೩1 71771018.

(5) 76 1110೮786

(11177611 ೩ 70೩1 11077107 0, 180676 6931505 1106 76೩1 707000೯

---1 800% 118%
44-(--6)
ವಾಂ (-.)-%

11670 776 0೩1(---ಇ) ೩8 106 ೩೮೮10176 1776886 ೦7 6.

1101106 118% 3-0 18 080 ೩6161176 1776750 ೦ಓ--/,..

32
 «1 ಎಂಬ ಗಣವು ಸಂಕಲನ ಮತ್ತು ಗುಣಾಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಆವೃತವಾಗಿದೆ''
ಎಂದು ಈ ಒಂದು ಗುಣವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತೇವೆ.

(2) ಸಹವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮ:1, ಶಿ. 0 € ೫ ಆದರೆ,

(6 3-) 3-6 %--(6-.-0) .

(00) €0ವ0%24(0 40) ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.

ಇವುಗಳು ಸಂಕಲನ ಮತ್ತು ಗುಣಾಕಾರಗಳ ಸಹವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮಗಳು.

(3) ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮಗಳು

4೮7 ಆದರೆ,

(1) ಇ--ರಿಿ--ಂ ಮತ್ತು (2) ಊ€ಶಿಎರಿ240

ಇವುಗಳೇ ಸಂಕಲನ ಮತ್ತು ಗುಣಾಕಾರಗಳ ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮಗಳು.

(4) ಏಕ: 0 ಆ ೫ ಆದರೆ, 0 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯು 03-0ಎ0ಎ0--% ಎಂಬ

ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನೂ, . 1. ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯು 0241 ಮ06%ದಮ 1006 ಎಂಬ
ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ... :ಆದ ಕಾರಣ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ:
7) ಗಣದಲ್ಲಿ 0ಯನ್ನು ಸಂಕಲನದ ಏಕವೆಂದೂ, ನ್ನು ಗುಣಾಕಾರದ ಏಕ
ವೆಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

(5) ಅನುಲೋಮ (% ಎಂಬುದೊಂದು ವಾಸ್ತ2 ಸಂಖ್ಮೆಯಾದರೆ ಇದಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ

(೨-1) ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದು 7 ಗಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ತ

ಇದು 0--(- 0) ಸಾ0ಎ(--0)

3-0 ಆಗುವಾತಿರುತ್ತದೆ.

ಈ ಕಾರಣದಿಂದ (-_()ಯನ್ನು ಇಯ ಸಂಕಲನದ ಅನುಲೋಮವೆನ್ನುತ್ತೇವೆ.

(೨-_೧)ಯ ಸಂಕಲನದ ಅನುಲೋಮವು -|-€ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ.

392
 8.೩11 100 1೮ 1, 1350. 01 3೩180 ( 11 ೩/0 18 8008
111೩1
|| (|
0). ಮಸಡ
ೌ 1
ಸ 32 | ಶ್ರ
0೫ ೩೦೦೦೫೫1 01 1115 707070), _- 15 881010 | 106 11111111-
0
7110೩6176 1111770786 0೦! 6.

17170001, 81006 ತ 11 [0110978 1181 0 18 800 000161-

01
ತಾ... ]
110೩101176 1110786 01 ನ

(6) 716 11817141100 1008

೫07 ೩1! 6,0, 0೮ 7, ೪16 0110117 71811015 ೩7೮ 8811811906

6(0--0)
ಎ (6 0)-.-(॥€0)
(1-6) ೬0ಎ (02€0)--(ಗಿ 6)

1080 ೩7೮ 0೩11964 100 61867100117 18978 07 7001611-

0೩100 ೫7168 71676206 10 ೩೮10101..

11210148101 ;---

(6-8) « (0--6) ಎ0 (0--4)--ಶ«(04-4)

ವಾ10--06--ರಿಂ--ಶಿಟೆ.

5117118717 (0 1-8 -1-0) «(0--63-/)

ಎ1086 8010 01 ೩1 20-
01008 01 607108 0೦೫9 170೫, 886 08786 07೩೦೫೦, ೩೧4 076 7೦೫%
೪76 800076.

38
 ಮತ್ತೆ ಇ 6 ೫. 020 ಆದರೆ, 3.ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದು 7 ನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
ಇದು

] ಘ
)೮ ೬ ೫ಫಫ್ರಾೀ4 ಆಗುವಂತಿರುತದೆ.

ಈ ಗುಣದಿಂದ *.ಯನ್ನು 4ಯ ಗುಣಾಕಾರದ ಅನುಲೋಮವೆನ್ನು

ತೇವೆ.

ಮುಂದೆ, ಗ್ದ
2.0 ಆದುದರಿಂದ, ಶಯ ಗುಣಾಕಾರದ ಅನುಲೋಮವು €%
ತ 64

ಆಗುತದೆ.

' (6) ವಿಭಾಜಕ ನಿಯಮಗಳು. ಗಗೆ ಸೇರಿರುವ ಎಲ್ಲಾ %, ಶಿ. 6 ಗಳೂ ಮುಂದೆ
ಕಾಣಿಸಿರುವ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ.
12ೀ(03-0) (600) --(6)€0)

(14-ರ) «0ಎ (01260) (00)

ಇವನ್ನು ಸಂಕಲನಕ್ಕನುಗುಣವಾದ ಗುಣಾಕಾರದ ವಿಭಾಜಕ ನಿಯಮಗಳೆಂದು

ಹೇಳುವೆವು.

ವಿಸ್ತರಣೆ

(6-0) «(043-0044 (04-60) --ಈರ ೬ (03-06) ಎ 00 3- 00-00

00 ಹೀಗೆಯೇ, (03-8-0) « (6--63./) ಎಮೊದಲನೆಯ ಆವರಣದಿಂದ
ಒಂದು ಪದವನ್ನೂ ಎರಡನೆಯದರಿಂದ ಒಂದು ಪದವನ್ನೂ ಗುಣಿಸಿ ಬರುವಂಥ
ಲಬ್ಧಗಳೆಲ್ಲವುಗಳ ಮೊತ್ತ.

33
 ಈ

10೩10100
6 02510 1818 8810161100 0] ೩೮616101, ೩110. 111111]1
171800ೃ 8೩ '
17 100 800 7 01 7681 7071)015, 7787 10 8111111118
10110೪೫8 :

1707' 811 4, 0, 0€. 1!

1.10 1111101 11 :/11171104001

1 - ಲಿ108076 - 2 1೫೬ ಓಪ್ಟ': ಇ.8€ೀ0೫%

2 00011710181176 6--0ಿವಗಿ--4 1.0 ಗಿ.॥

1೩1೪7
9 (8060186176 . (6--0ಿ) 3-6 (6.8). 0.(ಶಿ.ಂ)
4. | 1--(0--0)
4. 10001167 0 18 8೦0 ೪08% 107 1 18 8101 108% 108
೩ 4೯ 1, ೩೭1 ಇ೮ 7, '
6--00--61ವ 01 1.6ನಾಜ ರಾಂ

5. 80170786ನ 2.೫೫೬ 1" ೧೫-00, 02€

(--4) 3-4 1 ಡೇ
ಕ
6... 11801100617 6 2€(0---0) ವ(0-.-0) «0% (0.8) .-(6.0)
1೩1೫75

2.9 0:66 ೫618008 18 106 561 01 ೫0೩1 110130085.--

(1176೫ 17707081 1101110018 0 ೩೫೮ ಗ, 006 ೮೧೫೩೦೫ 0--ಐಇಿ 1
೧೩೫ ೩!೫7೩78 6 8017760, 77150 ಐ ಆ 1!. .

11676, 1? (1) ಐ 18 ೩ 7081076 7077007, 76 887 0086 0 8 [|

088 1087 ಗ, ೩0೮ 77710೮ 0-ಆಶಿ, |
1" (2) 2-೬0, ಊತಾಶ್ರಿ,
೩70 1! (3) ಐ 18 ೩ 70880176 7002007, ೫೮ 887. 180880 %ಇ 8 1
8768067 111೩1 ರ, ೩00 77166 ಊಾಿ.

'1'1115 76181107 18 ೧೩166 ೩೫ ೦೭47 7181107.

34
 1 ಎಂಬ ವಾಸವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ, ಗಣದಲ್ಲಿ ಸಂಕಲನ ಮತ್ತು ಗುಣಾಕಾರಗಳು
ಪರಿಸಾಲಿಸುವ ಮೂಲ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು.
7ಗೆ ಸೇರಿರುವ ಎಲಾ 1, 0, 6 ಗಳಿಗೂ,

ನಿಯಮ ಸಂಕಲನ ಗುಣಾಕಾರ

| ಆವೃತಿ ಇ4-.8€ೀ(10 4.ಕಿ೯ಆ7

9 ಪರಿವರ್ತನೀಯ 1-ಶಿಶಿ(/ 0. ರಿಸಿ. ॥
ತ ಸಹ ವರ್ತನೀಯ (6-3-0) 3-೦0... (06.0ಥ).05ಾ0. (0.0)
(6-0)
4 ಏಕ 6-1-0 ಎಾ0--0%970616 1.0ವ6.%ಎ06 ಎಂದಾ
ಎಂದಾಗುವಂತೆ 7 ನಲ್ಲಿ ಗುವಂತೆ 7 ನಲ್ಲಿ 1 ಎಂಬ
0ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಂಖ್ಯೆ ಇರುತ್ತದೆ.
5೮ ಅನುಲೋಮ 6-.- (೨) ನಾ0ಾ | |
! (-೧)--ಆ 01 ಚಕ ಇಳೆ

120
6 ವಿಭಾಜಕ ನಿಯಮಗಳು ೧ (034-0) ಎ (020) 1-6೪0 ಎ ಗಿ--) «0

9.9 ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿನ ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧ.

" % ಶಿಗಳೆಂಬ ಎರಡು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ 1-೫ ಎಗಿ ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣ
ನನ್ನು 2೨ ಆ 0 ಯಾವಾಗಲೂ ಇರುವಂತೆ ಬಿಡಿಸಬಹುದು.
ಇಲ್ಲಿ (1) ಐ ಧನಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ, ಇಯು ಗಿಂತ ಚಿಕ್ಕದು, ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ.
ಮತ್ತು ಆ-ಆಶಿ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.
(2) ೫0 ಆದರೆ, 1ಎ ಆಗುತ್ತದೆ.
(3) 2 ಯಣ ಸಂಖೈಯಾದರೆ, 6 ಯು ಥಿ ಗಿಂತ ದೊಡ್ಮದು ಎಂದು ಹೇಳು
ತ್ತೇವೆ, ಮತ್ತು %ಊ ಥಿ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅನು
| ಶ್ರಮಸಂಬಂಧವೆನ್ನುತ್ತೇವೆ.

34
 "
1116 701106 6081 1! 0೨0, 00161 0-0. |
51706
2001 -- ಓರ, 101076 0808 ೩ 7000೩10176 70/0)08 ಶೆ
ಗ
|
'
೫ 8008 10186 0--ಖವಾಗಿ.
ಗ.10113ಓ---೫ 00 010 81008, ೫೮ 80%

|(0) ೫0೦೫೮ (---0) 18 20810116 ... )7 66010108, |

0ವಾಫಿ
ಗೀ.

(16011011001 1007710561/01100 :---

ನ ಸಾತಾರಾ ್ಮ... |
ಕಾಮಾ
1 0 1

166 0-ಆಗಿ. .'. 10676 6೫1808 ೩ 0810117೮ 7207007 ಖ 8000 11೩॥

0-/-0ವಾ0. 106 4 7008080106 0 ೦೫ 100 11077067 1176 1... 68
0 18 76ಭ7೮861100 0೦೫ 1 7: 00೮ ೦110 0, 0150870 ೫ ₹701 4 00
108 716060; .". 1" 0-ಆಥಿ, 0007 .1 1168 00 006 10 0 0.
51771181711 1 ಊರಿ, 00800 41 1108 60 1806 7180! 018 7. |
1 0ಎ0 1800 .1 ೩00 ೫ ೮೦170116. .81106 006 01117 0 76776೩
61108 116 110171)07 0, 1 ೫ 18 ॥೦810176 ಖಾಾ0, ೩೫೮ 1 218 7168೩1117೮,
ಖ-ಆ0.

17000108 0" ಟೀ 076% 710110೫.

17116 10% 0/ 010%ಂ107% :---

(1) 1! 6,0 ಆ 0, 6001 07 ೩76 0811: ೦೫6 01 6 011071

111766 7618110118 10168: |
1 ಆಈ, ಆವಿ ೦೯ 0ನಾಗಿ

''1118 [70167177 18 6080110600 ೩8 006 18% 0? 1110100011].

ಶಿ
 ಬಾರಿ ಆದರೆ, 04 ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ,

ಸಾಧನೆ ;: %ಊಾಗಿ ಆದುದರಿಂದ, 1-3-2 ಆಗುವಂತೆ, ) ಎಂಬ ಒಂದು

ಯಣ ಸಂಖ್ಯೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಮೇಲಿನ ಸಮಾಕರಣದ ಉಭಯ ಪಾರ್ಶ್ವಗಳಿಗೂ
(--)ನ್ನು ಕೂಡಿದರೆ, 1ಎ) (--2) ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ (೫) ಎಂಬುದು
ಧನಸಂಖ್ಯೆ, .', ವ್ಯುಖೈೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ) ಆ.

ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ನಿರೂಪಣೆ.

ಆ ಅರ ಟಕ ರಗ ಓಗಿ ಇಂ ಎವ ಇಂವ]
ಹು ಯವ ಪಾಸ ತ್‌್‌

| ಖ 7

ಈ «_|ಥಿ ಎಂದಿರಲಿ, ., 0--ಖಮಾಿ ಆಗುವಂತೆ ಐ ಎಂಬ ಧನಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿರುತ್ತದೆ

ಸಂಖಾ ರೇಖೆಯಾದ1 ಮೇಲೆ 4 ಬಿಂಡುವು % ಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲಿ, ಈಗ, 4ಯ
, ಬಲಗಡೆಗೆ, ಅದರಿಂದ » ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ೫ ಎಂಬ ಬಿಂದುವು ಥಿ ಯನ್ನು .1 ಮೇಲೆ
ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ... 00 ಆದರೆ, 4ಯು ಔಯ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
ಹಾಗೆಯೇ ಊ ಗಿ ಆದರೆ, 4ಯು ಗಯ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಇಇಎಾಥಿ ಆದರೆ,
4 ಮತ್ತು 7ಗಳು ಸಂಗಮಿಸುತ್ತವೆ. 09 ಎಂಬ ಮೂಲ ಬಿಂದುವು ಸೊನ್ನೆಯನ್ನು
ನಿರೂಪಿಸುವುದರಿಂದ, ೫ ಧನಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ ೫.0 ಆಗಿಯೂ, / ಮಣ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ
೫-೭0 ಆಗಿಯೂ ಇರುತ್ತವೆ.

ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧದ ಗುಣಗಳು

(1) ತ್ರಿಚ್ಛೇದ್ಯ ನಿಯಮ ; 4.0 ಆ 0 ಆದರೆ,

051%, ಆವಿ. ಊಾಗಿ ಎಂಬ ಮೂರು ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮತ್ತು

ಒಂದು ಮಾತ್ರ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನು ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧದ ತ್ರಿಚೇ ದ್ಯ ನಿಯಮತೆನ್ನುವರು.

ತರಿ
 |
776 71018106 1.00 :-
ಟ್ ‌ ಜ್ ‌ [6 5170೧6 0-ಆ, 61619
(0) 1! %-ಆಶಿ ಚ
0 5101 608% 0--ಗ್ರವಿ
6515 8 081070 11010007
ರಲ , 606 16 610 151 5 & 20 81 11 1 ೫73067 2 800 118%
176511 06
03-೪0
-(೪--2) ೫7116076 | -ಸಿಮ
70೪7 0ವಾಶಿಸಇವ (045) 3-ಇವ6-
ಬ ಪ ್ಪ[ು*ು`,ಟ್ಟ್ನ್ಟ€
.
ಎ 03-ಐಮಂ0 710680 ಐ 15 ೦5111179
"ಇ. 06-€0.

116 1420 0/ 001010೫ :

--6
(3) 8! ಆ-ಆಶಿ ೬೧೮ 04.0, 1061 1--0€ಔ
300 ೫ 800 11.
೫0೫, " 0-೮॥ .. 10076 ೮೫೬505 8೩ [0810117೮ 117
0--ಉಐವಥಿ

ಎ6 ೨ಥಿಮ 0 18 ೩ 706೩6116 11001062.

"0400, .. 00616 681808 0 11173067 ೫0. 8008 10೩%
0-೫5
೨ 0 ಚಾಡೆದಾ ೂಾ- ಹಟ ಇ ಉಿ,
710%: (6--0)--(0--0)ವಾ (6--)) -(0---0) 1೫10೮೫೦
ದ) 0 ೩04 0--06 ಆ0
ಎ (015-0)--'0--0) ಆ0
. (6-3-0) ಆ(ಕಿ--ಗೈ)

(4) 716 10% ೦1 ೫1%!!17!160110% :

1[ 0, 11100 101 1? ಹಿ 1 2೦81617೮ ೩೫0೧೮ ಸಿಂಬಾಸಿಗಿ |
% 18 ೫98೩1೪. ತ |
1707, (1) 7300 ಸಿಐ0, ೩೫೮ 01-ಆ! 1.6. (0--)-ಆ0
", 10--0ಿಿಎಹಿ (0-0) 18 7088176
2. %(6---)ಆ0 .. ಹಿಂ-ಆಸಿಕಿ.

30
 (2) ವಾಹಕ ನಿಯಮ ; €.-ಆ)ಿ, ರಂ. ಆದರೆ %-ಆಂ.: ಆಗಿರುತ್ತದೆ.
' ಏಕೆಂದರೆ ಇ.ಆ`॥್ಧ ಆದುದರಿಂದ, 643-1ನಾಗಿ ಆಗುವಂತೆ % ಎಂಬ ಒಂದು ಧನ ಸಂಖ್ಯೆ
ಇರುತ್ತದೆ; ಹಾಗೆಯೇ

0-೮6 ಆದುದರಿಂದ, ॥..-% 20 ಆಗುವಂತೆ, ಎಂಬ ಒಂದು ಧನಸಂಖ್ಯೆ ಇರುತ್ತದೆ,

ಈಗ 0ಎಾಗ-2ವ (64-93-2೩ 03-(/3-2) 0-0

ಇಲ್ಲ ಉಖವಾಭ/ತ-೪ ಒಂದು ಧನಸಂಖ್ಯೆ.

20 ೦ಂ
(8) ಸಂಕಲನ ನಿಯಮ: €.-ಆಿ ಮತ್ತು 044 ಆದರೆ 04-0-4
ಏಕೆಂದರೆ, %-ಆ|`ಿ ಆದುದರಿಂದ ಇ4- ೫ಎ) ಆಗುವಂತೆ, ಐ ಎಂಬ ಧನಸಂಖೆ
ಇರುತ್ತದೆ. ಎಂದರೆ €--ಥಎ --ಇ. ಒಂದು ಯಣ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

0-0
0೬54 ಆದುದರಿಂದ, 0-40
ಸ (64-0)--(84-06)
ಎ (6--ಶ)--(0-6)-ಆ0--030.
| 5 (64-0)(0-0-ಆ0 ..(6--0)ಆ(--4).

(4) ಗುಣಾಕಾರ ನಿಯಮ.

0 ಆದರೆ, ಸಾ0 ಆದರೆ, ಸಂ-ಆ.ಿರಿ

ಮತ್ತು %.ಆ/0 ಆದರೆ, ಸಾಗಿಸಿ.
ಏಕೆಂದರೆ, ಇ.೭(ಊ॥ಈ .. (6-ಥಿ)ಆ0

ಈಗ 0 --1ಿಎ%ಿ(6--ಕಿ)

(1) ಇಲ್ಲಿ /ಎ0 ಆದರೆ, ಸ(6--8)-ಆ0

ಎಂದರೆ %€--1.ಆ0 ..%ಂ ಆಗಿಸಿ.

96
 (2) 8೩1೧೫ ೫0೦೫ 1-ಆ0, |
%ಂ- -ಸಿರಿಎ ಸಿ(0--ಶ) ೫8೦16 ಔಓಂಟಿ ಸಿ
೩೫6 (6-ಗಿ) ೩7೮ 708116 .. % (0--)20.
"ಓಗರ 0 10 ಓಂ ಗಿಗಿ

(ರ) 71 101)10001 1.40 0/ ಟೀ 001 11010109 :--

11 0.೮ -ಆಶಿ, ಓಂ
ಕ
ಶ್‌
ಎಡ.
2೫01೫1 0620, 020..0ರ0.. ಫ್ಟಾ

1111111717 1011 81008 ಸ

ಕಿ
ಪ

ಬ ಡೆಷು 771101 117[1108 ಧೆತ

9.೯. 02 5 ೫೫೦106 ಟಗ ಕೈಬ್ಲಾಸ್ಷ

1ಸ817)168 :---
(1) 817೩101೩66 6ಎ. (೫೫೮1, ಕು.-11) 31]
403-1131-20--11
೮0173 ---11 10 100% 81008
(4/--11)--112(20--11)--11
404-(11--11) 20-11-11)
4/2 20
1117101118 0] 4 (20), ೫6 6%,
ಖಾರಿ
೫ ಟು ಕಡ೫ಧ:ಳ್ಳಿ ೪?
ನಿಷಸತು 4,3,5, ಒಡ 4]...

37
 (2) ಆದರೆ, %.ಆ0 ಆಗಿದ್ದಾಗ, ॥(€--ಗಿ)ಾ0
ಎಂದರೆ ಇ --1ಓಾ 0... ಹಂ /ಗಿ

(5) ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧದ ಪ್ರತಿಲೋಮ ನಿಯಮ :

0ಆ.% ಆ ಥಿ ಆದರೆ, ತಾ
1% ಥಿ

ಈಗ ಇ. 1 ಶತು ಜಾಗ 120

1

ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ ಜ್ಯ

3. ಯಿಂದ ' ಗುಣಿಸಿದರೆ

'್ಣ
ಕೂ೫0 ಸನ್ನಿ

ಉದಾ: 9 ಆ 2 ಠಿ ಮತ್ತು ಶ ಎ ಫಿ

ಉದಾಹರಣೆಗಳು (1)
ಜ|
ಮ್ಮ 6/೫ ಕ5 2. 42-3-13 ಎ 31 ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

4% 3. 11 ಘ 31 ಎ 20 .. 11
- 11ನ್ನು ಎರಡು ಠಡೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದರೆ,
11 ಘ(20-.11)--11
(4043-11)
42311೨11) 20-11-11)
೨ ಡಿ

4( 50) ನಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ

ಬಬಜಿವಾತಿ
 (2) ೫114 81! 111108685 ೫ 8001 1081
7%3-8.ಆ296 .
€ಆ265
70-- ಎ21.

ಗ.10110--5 10 0010, 81098 |

ಆ21(5-6)
7023-(5--ರ)
7ಜ-€೨1
11110100 07 7 (2-0), ೫ 861
ಖತಿ
ಇವಾಇ9ಿ, ಸಿ ಕೂ ಎತ್ತ, ಸ್‌್ಪಛೈರ್ಮ

1 1401%16 1 1110

1೫ ಆ ೫, 10160 10106 ೩801010ಆ ೫೩11೬೮ 01 ೫, 66070106 07 100

8771720011 ೫| 18 00700 ೩8 11೮ [೦8101176 7೩11೮ ೦1" ೫. 1%
8717101 18 76೩೦ ೩5 ₹16 770011108 01 ೫, ೦7 01160] ೫204 ೫.
9.೮11 121ಎ. 9, | 811839, [74
| ಮಹಿ | |

|
11170701565. --2.2

|, ೫84 (3) (೫14858 8ಾ3-ಕಜ

(2) !8| ೫೮೫, 84-182 --42--9]

8) 12 |,೫೮1, 32--ಕಾರ್ಗ-2]
) 1೫ | 2೮1, 20.83 ಆ--5--%2/)
) (8 | ೫61, 34 ಒಬ 651)
11 517011೧7 100 1011097111 :---

(1) |8| -.117]

(2) 3-- | 8-4 |
38
 (8)
70--5.ಆ26 ಇರುವಂತೆ, ಎಲ್ಲಾ ಪೂಣ್ಹಂಕಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
7೫೨-5೮2೩6913ರ,
ಎರಡು ಕಡೆಗಳಿಗೂ -ರನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರೆ,
72--(5--5).ಆ21..
(5-5)
ಬೇ! ತ 2”
7(250) ರಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ,
೫೮.3 ಎಂಬುದು ಸಿಕ್ಕುತ್ತದೆ.
ಜರಾಡಿ ಯ 6 0ಬಿ ಎಡಿಟ್‌ ಬಜೂೂೂೂ್ಸ-

ಧನಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯ

೩೮7೫ ಆಗಿದ್ದ ರೆ, ಅದರ ಧನಾಂಶದ ಬೆಲೆಯನ್ನು, ನ ಧನಾತ್ರ ಕ ಮೌಲ್ಯವೆಂದು

ಹೇಳುತ್ತೇವೆ; ಹಿದನ್ನು | ೫ | ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿ ಸುತ್ತೆವೆ. ಈ ಚಿಹ್ನೆ
ಯನ್ನು ಐನ ಮಾಡುಲಸ್‌ ಅಥವಾ ಸಂಕ್ಷೇ ಪವಾಗಿ «ಮಾಡ್‌ ``» ಎಂದು ಓದು
ತ್ತೇವೆ."
ಉದಾ: [|2| ಎಳ, |0| ಎ0, : | ಎ4
| ಮಾಹಿ
| |--7] | ಎ7]
ಅಭ್ಯಾಸ 9.9
[ ಇವುಗಳನ್ನು ಸೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(1) (210೮1, 82-5-1817]

(0) 1೫01೫೮1, ಖ--ಓ1೪3ಿಎಐಾ--4%2--2ಿ
(8) : (ಐ 1೫5೮1, 3-7 --ಅ
(4) : (01 ೮1೫, '203-3ಆ 5-೩]
(೫) 1212೮1, 16--112೬18-.ಜ)
|] ಇವುಗಳನ್ನು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ

(೩)... 1;೩/1 :೧/11/

(0) ತಿ. 13-41
 (2:1೫*೯51
೬ 138]
(4) --(| --12--3|)
(5) 118381] 8) ೫43
01 80111011
2.10 0010016% ೫0010075.---1 110 0೦೦078೮
[೩111016
೧2೩7೩110 ೮೩1015, 507701111108 ೫1 ೧೦17೮ ೩೧೫೦88
ಸ ್‌ುಕ್ಕಜಾಿ್ಪ&೭೪
ಪ್‌್‌ೇಂಉಊಉಆಉಅ“ಅಅೇೋ»:
0.0. 1% 106 ೧೩5೮ 01 0116 90೩11011
ಹಖೆ.10
ಸ ಲ್ನಾಹ್‌
1೩11110 8008170 ೫0೦05 77೮ ಟ್ರ0 0ನ ೫ ೫!
5117118111 107 006 [181100 ೫-೫-150
ರತ ಈ”
170 ೮% ಹಖಮ-ರಸುಷಷಷ
2
3: ಉ--1%3
_--1
2
[11105 110 87111001 ೪/---1 11108 108 ೮007]7 107100 ೦೫೯ ೧೩1೧೬1೫
11018.

1101761707 10076 18 120 70೩1 70171001, ೫1008೮ 8008೩7೮ 18--*ೆ

1[711125, 80100107 ೦8 ೧1೩೮7೩1೧ ೧೩01೦05 15 11010 ೩1೪7೩]75 2೦851011
7100111 100 800 1) ೦1 76೩! 70170678. 807 10015 077056, *ಕಿ
11060 10. 6೫10110 111 11017008 8786617 80111 (276007.
1/7. 07001 1181 1115 ೮೧0೩1108. ಖೆ 3-1 ಎ0 73877 0೩1776 8010103
173. 11118 02೮0611000 8786010), 77೮ 3.660 10 08176 100೮ 877704
ಕಮ್ಮ ಇ/-1 ೩5 ಓ 7070007, ೩೫೮ ೫7೮ 72080 ೫8೦ 10 18 ೩11 006 ೩1
7726110೩! ೦]೦7೩11೦0೫, ೩೦0. ೫100 ೦%/1೫ 7207700178, 801]66
0೫1] 50 1806 76181100 ಜಎ---],

1100 12097 1001007 1005 0500181000 18 0೩11೦6 106. 114

81118777 1110, 870 10 ೫7111 ॥6 8೦೦೫ 108% 077 ೮೦೫೩017176 10 ೩1೦೫
77111 ೦061 11111110618, 811] ೧1೩೮7೩1೧ ೦೧೫೩1೦೫ ೧೩1 ೮ 501766

39
 3). 1 ಎ೪]
ಹೀ ಎ13]
(4) --(| --12--3 |)
(5) (| ಇತಿ
| ಇತಿ) ೬ರ

ಇ.10 ಮಿಶ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ವರ್ಗಸಮಿಾಕರಣಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸುವಾಗ,
ಹಂ ಂಂಂ ಸಂರಾರಾ»

ಕೆಲವು ವೇಳೆ./ (ಒಂದುಯುಣಸಸಂಖ್ಯೆ)

ಈ ತರದ ಪರಿಮಾಣಗಳು ತಲೆದೋರುತ್ತವೆವೆ

ಉದಾ: 8..-1 ಎ0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದಲ್ಲಿ 22. -]

। ...ವರ್ಗಮೂಲಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ. ೫ಎ _ ೫] ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಾಗೆಯೇ 23. ೫4 1-0 ಎಂದಲ್ಲಿ,

ಎ ಸ ಕ ಜ್‌ಂ2ಂಅಇೀ ೯ ಸೈ]
ನಾ ರಾಸಾಜತೊ
ಅರ ಇ ಇ ಅಜಾ -ಎಂದಾಗುತ1
ಲ ಭಿ

ಹೀಗೆ, :/--1 ಎಂಬ ಚಿಪ್ನೆಯು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳಲ್ಲಿ

ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ, .]
- ಎಂಬುದನ್ನು ವರ್ಗವಾಗಿ ಇರುವ ಯಾವ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ
_ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ, ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ 7 ಎಂಬ ಗಣದಲ್ಲೇೇ ಇದ್ದುಕೊಂಡು
, ವರ್ಗಸಮಾಕರಣಗಳನ್ನು ಎಲ್ಜಾಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲೂ ಬಿಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಉದ್ದೇ
ಶದಿಂದಲೇ ಸಂಖ್ಯಾವ್ಮೂಹ ವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು "ನಿಸಶರಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಿದೆ. . ಈ ರೀತಿ
ಯಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಕೆ ಹೊಸ ಸಂಖ್ಯಾ ವೂಹದಲ್ಲಿ,

083.1 ಎ0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಿರಬೇಕಾದರೆ, $ಷ 9" --]

ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ ಬೇಕಾಗುವುದು;
ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅಂಕಗಣಿತದ ಎಲ್ಲಾ ಪರಿಕರ್ಮೆಗಳಲ್ಲೂ, ತಿ... “ಎಂಬ ಸಂಬಂಧ
ವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಇತರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಹೊಸ ಸಂಖ್ಯ | ಊಹ್ಯಾ ಏಕ (ಊಹಾ ಜನಕ ಏಕ)

ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೆವೆ. ಇದನ್ನು ಇತರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡರೆ.
ಯಾವ ವರ್ಗ ಸಮಾಕರಣವನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಬಿಡಿಸಬಹುದೆಂದು ಕಾಣಬಹುದು.

39
 ಎ0 038
0.0. ಖೆಡ-1 ಎ0 188 1186 5010010018 ಹವ ಡು 1; ಖ.-ಏ..-1
1116 8011001018 |
ತಳಸ ಎ ಮತತ. 14(3

[116 8010/00 01 116 6707೩1 6೩೦1೩110 90೩0101, ೫7111 06

18100. 1) 10% ೩ 18107 00೩1061. ; ಸ್ಥಿ

ಗೆ. 7077007 01 0006 10713 0-10, ೫067೮ 6 ೩೫೮ ಗ ೩7೮ 768

11117710785, 18 0೩11೦01 ೩ 0೦೫1710 7001007 ; 6 18 08/1906 108 7681
1೩71 ೩೫6 ॥ ಗಿ 108 1774811187] 0೩೫1. 100 806 01 ೩॥ ೧೦೫7)16% :
11111121075 18 0010160 |)” (1. '115 806 (00181718 ೮೫6೫] 798/1
ಬ ಲ್ಲಂಉಊಅಇಉೃೈೃಉಓ್ಪ
ಜಾಾ ಟಟ। ಆ. ೫7716000 ೩8 6--10 '
10501 |
|. 0೦073]10: 7017101 01 1116 10110 0-90, 771100 108 7981 ॥೩7॥
2670, ೫11! 6 0೩/66 ॥07611 1108010೩77. . '08 ೩ 0076171
11738111೩71. 0011001 18 ೦/" 11೮ 107173 190 110076 ಗ" 41. 116,
76೩! 12017007 0 18 17710008 ೩8 ೩ :0೦17710 701700೫ 1% 1%6'
101013 0-10.

೫1೬0!11(/ 610 .111(11101001 ()007011004-

(1) 170. ೦೦೫೫])1೮೦೫ 7071110678 ೧-೨-೪0 ೩೫0೮ 0-10 ೩16,
5೩10 10 ಆ 01೫01 ೩0೮ ೪7110667 ೩8
6-.-9ರ-6--10 1 050 ೩೫6 ರಿಎ0
(೨) 400101 :---೬0೮01000 ೦/0 0೦೫71೮೦೭ ೫0710೮75
6-98, 03-10 18 660060 )7' 806 1027701೩
(6-10) --(0--16)ಎ (6-0) -1(8--4)
7111100 18 ೩೮8೩10 ೩ 0೦173)10 1070007.
೭. (ಛೆ 18 010800 0೫06607 ೩೮61100.
1110716067, 51700
0-1-0ನ0-4-6 ೩0 0-1-0 13.)
11 10110178 0181
(6-1-18) --(0-1-16) ಎ (0--10) --(ಇ--1)
೨..0010100 ೦1 ೮೦0102: 70770075 16 00117111010.

4.0
ಉದಾ (1) %8-.- 1 20 ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು _ ;,
(2) ೫೩-೨-೫--1 ಎ0 ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು
ಎ13 1
ಉಷಾ ಗಿವೆ.
2
ಸಾಮಾನ್ಯ ವರ್ಗ ಸಮಿಾಕರಣವನ್ನು ಬಿಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮುಂದಿನ ಅಧ್ಯಾಯ
ವೊಂದರಲ್ಲಿ ವಿಚುರ ಮಾಡಲಾಗುವುದು. ೆ
॥ ಮತ್ತು॥ ಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿದ್ದಾಗ, 4-0 ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ, ಇಯನ್ನು ಅದರ ವಾಸ್ತವ ಭಾಗ
ವೆಂದೂ, -ಓಯನ್ನೂ ಅದರ ಊಹ್ಯಭಾಗವೆಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಗಣವನ್ನು 0 ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತೇವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು
ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಈ ಗಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, % ಎಂಬ ವಾಸ್ತವ
ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು -.-10 ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದಲ್ಲವೇ ?
1. ೫೦ಛಿ
ತನ್ನ ವಾಸ್ತವ ಭಾಗವು: ಶೂನ್ಯವಾಗಿರುವ, 03. ) ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಮಿಶ್ರ
ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಶುದ್ಧ ಊಹ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಯೆಂದು ಕರೆಯುವೆವು. ಹೀಗೆ, ಶುದ್ಧ ಊಹ್ಮ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳೆಲ್ಲಾ 0, [ಇಲ್ಲಿ (65 0)] ರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. 0 ಎಂಬ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ
' ಯನ್ನು 0--;0 ಎಂದು ಮಿಶ್ರ ರೂಪದಲ್ಲಿಡಬಹುದು.

. ಸಮತ್ವ ಮತ್ತು ಅಂಕಗಣಿತದ ಪರಿಕರ್ಮಗಳು

೬8) 0ಎ0 ಮತ್ತು 8-24 ಆಗಿದ್ದರೆ, 6-.-೪) ಮತ್ತು 03-16 ಎಂಬ ಮಿಶ್ರ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಸಮವಾಗಿವೆಯೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ, ಮತ್ತು 64 ॥ ರಿ
0-14 ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. '

(9) ಸಂಕಲನ : ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಸಂಕಲನವನ್ನು (63-40) -(04-14)-

030) 1೪(6-1) ಎಂಬ ಸೂತ್ರದ ಮೂಲಕ ನಿಷ್ಕರ್ಷಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ
(6-0) .-೪(--6) ಎಂಬುದೂ ಒಂದು ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಯೇ.

, 0 ಎಂಬ ಗಣವು ಸಂಕಲನದ ಬಗ್ಗೆ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.

ಮತ್ತೆ, 0 0೬0--0, 0-156-0 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ,

(0 4-10) 3-(03-14) ಎ (0--14)--(6--%) ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಸಂಕಲನವು ಪರಿವರ್ತನೀಯವಾಗಿದೆ.
40
 101%.
11 18 6857 10 ೫೮110 110 05506161106
-48) 1-
(6-1) -- (0--14)] -- '6--1ಗ ಇ. (67
(0-1) -- (6-11
೩೮16116 1667107 '
776 6001106 140% 0 ೦--೪ 38 106 |
75.
17 006 861 0 0 ೩1! ೧೦110102 11011106

708 (6-18) 3- (03-10) - (5-0) --1(ರಿಇ-ಂ) 3-1.

ಗಿ0೩11 )1/ (116 ೧೦೫1118111೮ 1೩%

(0-10) --(6--10) 4-೪

(2) 714 00011/00 1100150 :--- 16 0೦೫3]10%: 7077107

0-1 ೩8 (--0)-.-1೬(--ಕಿ)
೨01-೨1೪ 107 10 ೩1610176 17170786, 107

(6 3-10) ((--9)-1(-ಶ))- (60)

*4ಗ0ಿ- -ಂ.0)
-- ಗೂನ
(3೪ರ ೩/೧6 (--0)-॥ --ಥ) ೫೫೮ ೩601117೮ 1011767808 018
6೩೮॥ 00007.

(2) ॥011001:01 18 6000606 7

(1 -18)---(6--16)--(6-1) (0) .-೩(--
೩೪ 116 17761786 0 ೩೮610100.

(8) 11:/11)110010% : 0೪0 ೩೫6 0--96್ಞ ೩೯೮ 1::1111)1166/

1:೮ ೦7617೩7] 17017181 6೫76581075 ೩5 10110%5:
(1-10) » (04-10) --ಆ೮--ಊ6--₹ರೀ
1ರ
118106 811೮ ೧೦೫71000811776 ೩1೮ ೩೩80೮181176 18975 01 ೩೮61: 0೫!
೩1/0 7730101[110೩1100 ೫7೮ ೫77100 1115 ೩೩ '

ಎ!
 ಮುಂದೆ ಸೂಚಿಸಿರುವ ಸಹವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸರಿ ನೋಡ
ಬಹುದು :

[ (%--ಬಿ) 3. (07-10) ] 3- (0--ಭ/) ಇ (0--ಸಿ) 3.

[ (03-44) -- (6-೪1) ]
ಸಂಕಲನದ ಏಕ: 0-0-10 ಎಂಬುದು ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ 0 ಎಂಬ
ಗಣದಲ್ಲಿ ಸಂಕಲನದ
ಸ ಏ1 ವ್ಶವಹರಿಸುತ್ತದೆ.

ಏಕೆಂದರೆ,

(6-1-18) -.. (0-4-10) ಇ (043-0) 3 $ (64.0) ಎ 0*-ಥಿ

ಪುನಃ, ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮದಿಂದ,

(0-೩0) - (4-4-1) ಎ. 0-1, ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

' (1) ಸಂಕಲನದ ಅನುಲೋಮ:-.(1--$)) ಎಂಬ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ
(--6)-.- 1% (--ಶಿ) ಎಂಬುದು ಸಂಕಲನದ ಅನುಲೋಮವಾಗಿ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ.
'

(540) - [(--0) ೬ $(-ಶಿ)] ಇ (ಇಂ) .- ೪ (0ಿ-ಕಿ)

ಜಾ 0-10 ಎ 0.
.'... (4-೫) ಮತ್ತು (--0) 3. ॥ (ಗಿ) ಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಕಲನದ
' ಅನುಲೋಮಗಳಾಗಿರುತ್ತ ವೆ.

(0) ವ್ಯವಕಲನ : (4--) --. (03-40) ಮಾ. (040) --

'[ (--0) 3- ೪ (--0) ] ಎಂಬುದಾಗಿ, ಸಂಕಲನದ ಅನುಲೋಮದಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸು
ಕ್ವೇೀವೆ,

| (3) ಗುಣಾಕಾರ : . (6-1) ಮತ್ತು (04 14). ಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ;

' ದ್ವಿಪದಗಳಂತೆಯೇ ಮುಂದೆ ಸೂಚಿಸಿರುವಂತೆ ಗುಣಿಸುತ್ತೇವೆ. '

(04 1೪) »« (0-10) ಇ. 004-096 « 0--0:4 ಈಗ ಸಂಕಲನ

ಮತ್ತು ಗುಣಾಕಾರಗಳ ಸಹ ವರ್ತನೀಯ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನನು
ಸರಿಸಿ,

41
 (6 3-1) »« (03-14) - 40-164-0 --8ರಿ4
301 ಚಾ ಎ1 ,', 1% 77041087 (00-60) .-1(ಆ6--ೀ)

(0-3-10) « (0-16) - (10-60) --1(00--ರೀ)

1101 15 ೩೩17 ೩ ೦೦೫7)1೧2 11077007
`` 0 18 10806 00667 711111111110೩010೫.

(01)%961€ 0072710೫ 711115

1 0 ೩೫೮ 0 ೩೯೮ 7೮೩1, 1-20 ೩೫೮ ೧-0 ೩೭೮ 88161 50 0೮ ೧೦೫] ೫೯೩ 6
00೦೫]162: 1107710೮88. . 'ಸ'ಆ. 130010೮ 106 1011097178 17567680108
7080108 76181110 10 8000 7೩178 ೦1 ೧೦೫73]1೮೫ 1107706೫.

(1) '116 8072 ೦1 1770 ೮೦೫]1 ೩5೮ ೮೦೫೫)1೮೫ 7೪770೮7೪ 1

೩ 76೩! 7017068.

08 (6-೫8) -(6---) -6--(:-*1) 1-ಇ 2೮607

(2) 6 6106176110೮ 00077660 070 ೧೦೫]೫೩£೮ ೧೦೫)1೫

1101173678 15 ೩ 28೮1]: 1138817೩77 7017008. |
0೫. 10--28)--(0--1)-- (10-4-0) --(ಆ---1)
ಎ0 --(6--6) 11
ದಾ2 ೫10% 15 00೯೮17 18386178೩7.

. (3) 86 104200 08 7೦ ೧೦೫] ೫೩೮೮ ೮೦೫771೮0 70೫/೮೯ಣ

15 ೩ 768] 70೫. '
0೯ (೧-1) (6-8) -ಸಿ--(1ಶ) 03 3-॥೬

770100 18 ೩ 768! 70200೮೯.

42
 (0-1) ೭ (0-16) ಎ. 10--100--10--
೫4
ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ 13... _]

ಮ್‌ (00-ಇಗಿ6) 3. ॥ (004-0ಗೀ)

ಎಂದರೆ, (6-1) 2« (04-14) ಎ. (00--04) - ೪ (ಆ0--0)
ಘಾ ಲಬ್ಧ್ಭವೂ ಒಂದು ಮಿಶ್ರಸಂಖ್ಯೆ ಯೇ. ಆದುದರಿಂದ, 0 ಎಂಬ ಗಣವು
ಗುಣಾಕಾರದಲ್ಲಿ “ಅವ್ಳತವಾಗಿದೆ.

ಅನುವರ್ತ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

4, ರ ಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳಾಗಿದ್ದರೆ, 4-1 ಮತ್ತು 6. ಿ ಗಳನ್ನು
ಅನುವರ್ತ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೆಂದು" ಕರೆಯ್‌ತ್ತೆ ವೆ... ಈ ತೆರನಾದ ಮಿಶ್ರಸಂಖ್ಯೆ ಗಳ
'ಜೊತೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ ಮುಂದೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ರಸವತ್ತಾದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು
ಗಮನಿಸೋಣ.

(1) ಎರಡು ಅನುವರ್ತ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊತ್ತವು ಒಂದು ವಾಸ್ತವ

ಸಂಖ್ಯ್ಕೆಯೂಗಿರುತ್ತದೆ.
ಏಕೆಂದರೆ, (6-40) 3. (0-೪0) ಎ 6 . (ಹ)
ಷಾ 9 ಆ 7೫.

(9) ಎರಡು ಅನುವರ್ತ ಎಂಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳ ವ್ಕತಾ ್ಯಸವು ಒಂದು ಶುದ್ಧ ಊಹ್ಮ
ಸಂಖ್ಯೆ ಯಾಗಿರುತ್ತ ದೆ.

ಏಕೆಂದರೆ, (ಇ .-1) (6-1) ಎ. (-.0)--(6--ಿ)

ದ ೪ 4. (ಉ-ಂ)-೫
ಮ್‌ ಈಔಥಿ, (ಇದು ಶುದ್ಧ ಊಹ್ಮ
ಸಂಖ್ಯೆ)”

(3) ಎರಡು ಅನುವರ್ತ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧವು ಒಂದು ವಾಸ್ತವ

ಸಂಖೆ ಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಏಕೆಂದರೆ, (0-4) (6--1೪)) ಎ. 03--(10)3 ಎ 083 -- ಗ

(ಇದು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ)

49
 70810 1.08 01 114/114/1100/0%

170007, (0--10) (4-1) ಎ (00-01) .-1(00 ೧ಡಿ)

- (00-60)1- ॥ (46-80)
ಹಾ(1-1) ೫೬. (0-೯-96)

11010)110೩0101: 0೦ ೦೦೫7]10% 11111121078 18 0ಿಂ11770108- ''

(1)
1116.
ಕ

11 18 8180 6೩8/17: 70711100 151146 606 ೩8800181116 1%

((4 3-10) (03-101 (64-11) (64-10) «[(0--1) |
(6 1-1/)] 80108 80೦6. (2) 1
7116 0೩76 (1--1)(0-10) -- (00-06) -1(60-ಶಂ)
[೩110 03-101-101 776 0೩179
(6-10) (1-3-10) 6-3-0 (1--10)(6--1)
ನ 1331071 18 1006 7201017110೩01176 16610107 ೦೯ ಊಂ.
17107 18 0 (3)

(4) 11:/11)110006 1700150 ; 17105109 11 0 561 0 61!

(107%)10) ಗಿ 0೫೦75

1.00 01-:-90 ಆ 11 81760 ೧೦೫])1೮೫ 7077007. *''ಆ 7೫೩೫0 100:,

11720, ೫760 10 0೮೫185, 106 72017707 ಖ--2೫2 800% 100೩1
(0-1) (೫-೪೫) ಕಾ (3-40)...
... ಕ

0" 1೫ ೦10110೦7 ೫7೦೫೮8, 77೮ 77೩7% 10 876, 770367 16 ೮೫೧೩.

116 71073007 ಖ--2೫9, 8000 1008೩ |
] 3-0
2ನ ್ಭಭ್ಲಬ ಜತಗ ಜ:'
1-1 ;
11111011] 000 81068 08 1 07 (0-1)

4.3
ಗುಣಾಕಾರದ ಮೂಲನಿಯಮಗಳು
ಅಲ್ಲದೆ,
(0-1-೩0)
« (6--1) ಎ. (00-00) -- ॥ (64-ಿ)
(10--6) -. ೪ (00-.-ಗ0)
ವ್‌ (64-20) »« (0-10)
ಆದುದರಿಂದ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗುಣಾಕಾರವು ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮ
ವನ್ನನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ರಾರ :
ಮುಂದೆ ಕಾಣಿಸಿರುವ ಸಹವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮವನ್ನೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಾಳೆ
' ನೋಡಬಹುದು.

[ (64-2೭) 2 (0--90) | ೬« (6-೧9) ಎ. (6-೧) ೬

[ (0-10) »« (6--೪)) (2)
ಈಗ (1-೫) (0-3-16) ಎ. (00-64) 3. ೪ (04-00)
ಇದರಲ್ಲಿ 03-190 ಇ. 1-3-10 ಎ. 1 ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,
(6-೫) (13-10) ಎ 6--ಬಿ ಎ (1-4-10) (4-1)
11-101 ಎಂಬುದು 0 ಯಲ್ಲಿ ಗುಣಾಕಾರದ ಏಕವಾಗಿ ವ್ಯವಹರಿ
ಸುತ್ತದೆ. (ತಿ)

(4) ಗುಣಾಕಾರದ ಅನುಲೋಮ; ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಾಕಾರ

6--% ದತ್ತ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರಲಿ. ಈಗ (6-1) (೩-೪/) -

ಪ್ಪ: (1)
ಆಗುವಂತೆ, / 4-%/ ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು, ಅದು ಇದ್ದದ್ದೇ ಆದರೆ ಹೇಗೆ ಕಂಡು
ಹಿಡಿಯುವುದು ?
ಅಥವಾ, ಅಂಥ ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿದ್ದರೆ,
1-3-10
ಎಪ್‌ 1.1 (11)

ಆಗುವಂತೆ, ೫--೪ಭ ಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬೇಕು ?

ಇದಕ್ಕಾಗಿ, (1) ರ ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ (6-1) ಯಿಂದ ಗುಣಿಸಿರಿ.

4.2
 (6-0) (4-0) (ಐ--1/) - (6-0) (1.13).
(03 -ಥ3) (23-1) ಇ. (6-11)
1 ಊಯ-3-0 2 0, 61110106 010 81108 07 (08-01)
| 0 ` -ಿ
೭-೪ - (ಇ) *1(ಇ೫ಾ)
101010110೩7 1070780 ೧. (6--1), ೩೫0 1(.'
18 18 106 |
610008 10 (0.

17016 :--(1) ೫--1%ಈ ಉ೮೩೪ 1! 03-೩-0. '1018 ]081 700-. '

765 10086 000 ೩% 10೩8 0? % ೩04 ಶಿ 880014 6 20. 130 10060.
6-1-0.
18. ೩11 0000)10% 10020088, 0೫0001 0-90 ೩೪೮ 111...
71110101108(1176 1017608805 18% ಲೆ.
|
(2) 8111107, 11 80098 1081 ೫-202 7
1-10

116006, 116 18171117 2200811012 (೫ 3-1॥) 7 (0--28)-* 18 0866

(0೫ 806 170161/110೩10116 11176186 0೦1" (6-90).
171: 0೮707೩1, 01118100 18 20581016 17 0, ೫160೮೪೮7 1586 6117/07]
50. .100 13-10-0 ೩01೮ ೦೦080೮7
4-10
ಎರ. ಜಾ ಓ%.-1॥.
1-10
1111101117 ೦1 0010 81008 07 (0-9) (6-3)
(44-18) (--0) - (24.1) (ಬಿ...)
(46 3-7) -. (84-40)-(24-1೫) (3.37)
710%7. 0-೧02-0 033-03೬0. 10111617 17 (0-೫)
77೮ ॥0॥

೫ --0ಿ ಬ ತ ಶಾ
1 11 ಜೆ 4.180 ಬ
2-೪೫ ಹ ದ

0' 0 ಆ..೬ 0-1

44
 (0-1) (6--1ಥ) (0--೫/) ಎ (4-1) (1:10)
(03 --12) (2--೫/) ನ ಉಗ
033-030 ಆದರೆ, ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ (03 3-2) ನಿಂದ ಭಾಗಿಸಿ.

0 . /ಒ ಇಕಿ
ಚು (ಸ) ರ್ಕ (ಸಾ)
ಇದೇ, (6--1) ಯ ಗುಣಾಕಾರದ ಅನುಲೋಮವಾಗಿದೆ,
ಮತ್ತು ಅದು ೮ ಯ ಒಂದು ಗಣಾಂಶ.

ಗಮನಿಸಿ : -_(1) 02-0೬0 ಆದರೆ, /-.1 ಇರುತ್ತದೆ,

ಇದಕ್ಕಾಗಿ (1; ಮತ್ತು ) ಗಳೆರಡರಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠಪಕ್ಷ ಒಂದಾದರೂ, 0 ಇರಬೇಕು.

ಆದರೆ, ಆಗ ಇ. 050 .. 0--10ಯನ್ನು ಹೊರತು, ಉಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ

ಸಂಖ್ಯೆಗಳಿಗೂ, 0ಗಣದಲ್ಲಿ ಗುಣಾಕಾರದ ಅನುಲೋಮವಿರುತ್ತದೆ.

(2) ಮೇಲಾಗಿ, (11) ರಿಂದ.1/ ತೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ,

--1
ಆದಕಾರಣ, ೫-೨-1೪ (6--0)-*ಎಂಬ ಪರಿಚಯವಾದ ಚಿಹ್ನೆಯಿಂದ, (6--1)ಯ
ಗುಣಾಕಾರದ ಅನಂಲೋಮವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತೇವೆ.
|

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಭಾಜಕವು 0 ಅಲ್ಲದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ, 0 ಗಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗ

ಹಾರವು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.

1-.-1ಢ
50 ಇರಲಿ. 4.11 ವಾ0ಡ-1/ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ.
1--೫
ಇದರ ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ (4-1) (06--1) ಇಂದ ಗುಣಿಸಿದರೆ,

(4 3-17) (0-0) ಎ (೫4-1೪) (03-12)

(01
3- ಔರಿ) 1-1(00--.10) ಎ (0-4-1) 02--113)

ಈಗ 102೬0. [033 13,೬0. (03-13) ನಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ,

| ಪಡೆ
70 , , 8-4ಓಿ,_ 448
೫% ಹ್ಯಾ 87]
11
 11101
ಕ್ರ. 7000106 10108 0/ 1141111110800% 0.1.8.
[16 61807100116 18918 |
(4-10) ೬[((4--13)-(0--10)]-(4--ಓ) (4-೬0)-- (0-.-ಡ]
(03-17) - [(4--18)-(0--171](61ರ) |
೧೩೫ ಆ. 688117. 7೮೫10896 7 ೩೮00೩! 1110111)11೧೩೭100, ೩೫
8173)11010೩10101.
|
1100101808 2.೨
೬ ಟ್‌ ಲ ಗ ರಬ ಬಮ್ಟ ಟ್ಟು,`, ೬. |
0೦೫]1೩॥ಅ8.
(1) (4-81) « (8-21) --14--12
ಕ--20)
(2) ((6--29)--(8-.-30] ೪ (--
11 ೫170 1016 17010)110೩01176 10176886 0೦1 €೩ಯ 08 ೬%
10110917, ೮೭)7೮8೩118 (60% 18 606 078% .4 1-1೫ 77167೮ 4 ೩೫(
೫ ೩೫೮ ೫6೩1. |

111 17277088 1086 10101710, 18 0086 1088. 4-೩1

1111076 1 ೩೫೮ 0 ೩7೮ 768/1. ನ
1. 001೧೪. ಭ್ರ 1 ಬ. 13 -೪)3
3-1 ಶ್ಯ ಗಡುವು
ರಾಟೆ | 2-51
7
(3227 |
(122
ಮುರ್ಪ ಪ್ರಚ್ಯ್ತ್ರ ತೂ ಸಂಸರ ಫಿ
ಸಸಾಸಸಾಾಕಾಷಾರ್ಯ್ಯಾಣಾ ಗೆ
1,

[1]. 11೩10856 : ಶಹ. ೫,೭. ೫೭2.2 ಹ್ಮ ೫. ಚ್ಮ ಶ೯್ಮಿ ಚಿ

111
೫17೫, !1೦ಗ್ಕ, ಗೈ ಗೈ ಗೃಳ್ಳೆ (1೪೮೫೩1೩೩0೬.
17. 0511 006 70080100 7. 10: 006 ೦೦೫]೫॥೩೮೮ 2-೪ 0
116 11111061 1; --೫. ೮7೩1೦೩ ೫. ಘ್ಶ೭. ೫. ಘಚ,್ಮೃ ಶ್ರೈ್ಕಿ ೫
ತೈ ಹ್ಣ ತ೫್ಳ 4 ಹ
177]. ೮೩10018106:

ಸ' ಶಭ ಚ ಕತ್ಷೃ
 (5) ಸಂಕಲನ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಗುಣಾಕಾರದ ವಿಭಾಜಕ ನಿಯಮಗಳು

(01-೧9) «[(.4--17) --(0--10)] ಎ (4,--0ಿ) (4--10)

--(6--1) (0-1೩0) --[(1-/-10).-(0--11)]«(6--)
ಗುಣಿಸಿ, ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವುದರ ಮೂಲಕ ಇವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸರಿ
ನೋಡಬಹುದು

ಅಭ್ಯಾ ಸ 2.38

7. ಇವುಗಳನ್ನು ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ, ಮತ್ತು. ಅವುಗಳ ಅನುವರ್ತಿಗಳನ್ನು

ಬರೆಯಿರಿ.

1) (4-31) «(8--2) --14-- 19;

2) ((6 2) --(84-3)1 ೬«(-5--2)
[1 ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಗುಣಾಕಾರದ ಅನುಲೋ ಮವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದು,
ಅವನ್ನು 41170. (4, ್‌ ವಾಸ ಶವ) ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿರಿ.

(2-31). (--1--1). (3-21). (1--), (2--1)

11] ಇವುಗಳನ್ನು 4-0. (4. 01 ವಾಸ್ತವ) ರೂಪದಲ್ಲಿಡಿ.
141 ಹ 10009್ಶ್ಛ(ಎಸಷ್ಟ
ಹರವ ತಾ ಸರ್ಯಾಷಾಸ
2-.-1 2--51
ರ್ಣದಾಗ್ಯಸ ಕ (3-13
[1 ಮೇಲಿನ 111ನೇ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗೆ. ಸ್ಮಿ. ಗ್ಕೈ. ಗ್ಮೇ. ಗ್ಯ ಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು
೫,2. ಸಕ್ಕ. ಕಳ್ಳಿ ೩೫. ಕೃಶ ಗಳೆ ಜಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
37 7 ಎಂಬ ಸಂಕೇತವನ್ನು 7-03-122 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಅನುವರ್ತಿಯಾದ
(0--1|)ಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ೫ಚ[ ೫. 1 ಕ್ಮ ಮತ್ತು
ತ ಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.

ಸ] ಇವುಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕ ಮಾಡಿ:

ಜೆ |
ಸೈ, ಸೈ, ಶೈ, ಸೈ ಸೈ
ಟಪ್‌ 1.1೪೫
40
 01147110 3

1761066, 5868 ೩೫6 1088108835

9.1. 2೫8 0 1701665.

104 ಆ 1, ೩೧1% ೮ ಗಿಗೆ ೫೦ 69016 0'' ೩8 1011018:
0% ೦ %60%..... ಥರ, 106 27006000 ೦೫ 106 7160 '
0018171116. ೫ 1೩0೦6078, 0೩೦೫ ೦18 ೫1100. 16 0. 11076 11 18 0506 '
801% 08 811 7681 70171618, ೩೫ ಗಿ! 016 861 ೦1 81 1೩67೩1 1
1101710678.
10. 270೦೧೦88 ೦8 9161010 0. 810೩110176 7100 6 18 ೧೩೦೧6
7೩181110 0 00 106 )೦೫7೦7 ೫, ೩೫೮ 1% 18 ೧೩16 106 1706% 01 0018 '
0೫7೮ 01" 6.
170113 11118 0608110107 0೦1 ೩೫ 1700 77೮ 77076 116 10110%-
1110 1೩1೫15 01 1701065.

1]. (0) 0೫ 2 0%. 001೫೫ 7167064 ಆ 7 ೩04 ೫1, ೫ ಆ ಗಿ.

8 38:0% ೧ 09. ಪಸಕ“...0 ೫೩.6... ಈ%
10 11 1೩00088 101% 1೩01028
13] ೩ ೫6068106 ೩)]110೩0101: ೧8 116 ೩8800186176 18197 0?
0213101/1108110% ೫6 ಕ್ರ೮0 07 2 09 ಎ5 (06.0%... 6260...)
10 (11-1-1) 1೩01078
ಮಾ (11577 |] 606 6687106100 08 ೩೫ 1760.
"006 | 09 ರಿಂಗ. | ೬... (3.1)
0) ಶೆ
(ಗ) ಸಜ್‌್ಮ್‌ 1! ೫-1೫, 2
೫. . ೬ ೬ [3.80%)
(1೬ ಡ್‌ ೧೫-11 ಗು )

40
 ಅಧ್ಯಾಯ 3
ಘಾತಾಂಕಗಳು, ಕರಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಘಾತಗಳು

3.8 ಘಾತಾಂಕಗಳ ನಿಯಮಗಳು

6 ೫ ಮತ್ತು ॥ ೭ ಗಿ' ಆದರೆ 4” ನ್ನು ಮುಂದೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವಂತೆ ನಿಷ್ಕರ್ಷಿಸು
ತ್ತೇವೆ,
1? ಮ0,0.% ,,...0 ಇಲ್ಲಿ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಗುಣಲಬ್ಬವು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ
6 ಆಗಿರುವಂತೆ % ಅಪವತನನಗಳನ್ನೂ ಳಗೊಂಡಿರುತ್ತ ದೆ. ಇಲ್ಲಿ 0 ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲಾ
ಸ್ತ ವ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳ ಗಣವನ್ನೂ 7 ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಟಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳ ಗಣವನ್ನೂ
ಚಿಸುತ್ತ ವೆ
4 ಯಿಂದ ಮೊದಲು ಮಾಡಿ % ನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಈಕ್ರಿಯೆಗೆ ಇ ಯನ್ನು %
ಘಾತಕ್ಕೆ ಏರಿಸುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತ್ಮೇವೆ "ಮತ್ತು. ಎಂಬುದನ್ನು (ಯ ಈ ಘಾತದ
ಘಾತಾರಿಕವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಘಾತಾಂಕದ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯಿಂದ ಮುಂದೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಘಾತಾಂಕಗಳ
' ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತೇವೆ.

4೯.1, 1,1? ಆಗಿ? ಆದರೆ )( 1೫ ಮ

(1೫ (1-೫)
| (೧)
ಏಕೆಂದರೆ 4೫ 7೨೭0೫ (೧. ಜೀರ: (1 ) 4 (0. ಸಷಸತ್ತೆನ 0)
1) ಅಪವರ್ತನಗಳು 1) ಅಪವರ್ತನಗಳು

ಗುಣಾಕಾರದ ಸಹವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಕೆ

ಈಸಾ ಎ (0ರ... 6೪.22! 6)
(1% 3-1) ಅಪವತ ನಗಳು
೨೨ ಛ೫31-೫ ಘಾತಾಂಕದ ವ್ಯಾಖ್ಕೆಯಮೇರೆಗೆ,

೪1 ೫.೬೩0 1೫2೫೪)... 1... (3.1)

(ಗಿ)
11೨ ೫ ಆದರೆ, 4 2. ೧೧ ಲ
(]]1 |
ಜೆ 110೬೬1೪೯. 11, (810)
11 ಆ. ೫ ಆದರೆ, ಸತ ದಾ ತಮಹಾನಾಾ
07 ಡ್‌.)

40
 107 0% .%/ 1೩೦0೦೫5)
(0.6.0..
ಜಾ (6.6.6. ..1%180%19)
1 70% 131, 07 8110011113, 0೩೦1 ೦1 1080 0 ೩'5 17 1116
16000711800: ೩|೩1115% 1 01 ೪10 1% ೩'5 1% 100 7101707೩107, ೫6
೩೫6 160 ೫111 0-೫11 110 11011107800 ೩೫0 1 17 089 0610101-
11೩108.
ಟು ೫ ದುಂ 2 ಜಾ 1. .1.:
(11 |
51113118711, 10 ೧೩೫ 09 ೫೮೫1000 60೩8
ಸ 32. (4೫4.
(1? (11-71೪
1[ (0/1)1- 0,
-. ೬. 1 1೩೮1೦॥8-]
107 (011)1 --[(01) (07?) (೧?) . ...
770% 0೫॥೩1/011) 0" 11: ೦೩೦ ೧೩8೦, 116 91
(011)1 --[(0.0 . . . . 11 1೩01೦88) (0.0. . . - ೫ 1೩೦0೦೫8) - . -
ಲ ಲ 1% 1೩01018)]
060108 980 01 (110 1 70101 078೦1065: 170 1/0 086
ಸ 1116 80೩70 078೦೧18 6 15 110101)1160 )]' 10861" 11 «೫ '
111108.
". 1.11.ರ. ಎಂ, 7 ೮901110100 ೦1 ೩11 17100%-

ಭಜ
.. ಕೆ (ಬ (ಅಗ ಗ ಸ. (3.2)

111 (00)1
ಎ 01ಗಿ* ೩0೮ /೧ಸ್ಲ೫ 61

808 (00) ಎ (00) « (00) « (00) 2.೬... 00 7 1೩0೦1॥028 07 ,

16011101011 08 ೩೫ 17002. '
(0ನ 1 1112 22ಂತ 10 17 1೩01028) '
ಗಾರ. . ₹೫881] ₹0 1 1೩01028)
(151710 1116 ೩5800181176 ೩1/0 0007170081196 18%.] '
,(2. 2 01 |0) 1611116107 01 ೩1) 111062೫-
 ಏಕೆಂದರೆ, 0೫: (1.0.04. .. .. .. .. ೪ ಅಪವರ್ತನಗಳು)
ರಾ,

೪. ೫7 (68210) ಎಸ್ಸಾ $ ಅಪವರ್ತನಗಳು)

ಈಗ 11 2 ೫ ಆದರೆ, ಛೇದದಲ್ಲಿರುವ ॥ , ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದನ್ನೂ ಅಂಶ
ದಲ್ಲಿರುವ 1» , ಆ ಗಳಲ್ಲಿರುವ ॥ , % ಗಳೊಂದಿಗೆ ತೆಗೆದುಹಾಕಿದರೆ ಅಂಶದಲ್ಲಿ 0೫-1೫
ಮತ್ತು ಛೇದದಲ್ಲಿ 1 ಉಳಿಯುತ್ತವೆವೆ.
ರೆ 1 ॥117-1
೫ ಖಾ?) ಆದ ಸಿ ನಾ ದ್‌ ಮಾ (117?

(17% |
ಹೀಗೆಯೇ, 1% ೭ ೫ ಆದರೆ, | ಎಂದು ಸರಿನೋಡಬಹುದು.
(?! ೧17--೫)

1] (0೫೬) ಎಎ 64೫೫೫
ಏಕೆಂದರೆ, (0೫)%ವಾ[(0೫) (0೫) (೧9) .. ..... ೫.. ಅಪವರ್ತನಗಳು]
ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು (0೫) ನ್ನೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರೆ,
(0೫)1
ಎ [(೧.4 .. .. ೫ ಅಪವರ್ತನಗಳು) (6,4.. .. ೫ ಅಪವರ್ತನಗಳು)
ಸೆ (6.6.. .. 1 ಅಪವರ್ತನಗಳು)]
' ಇದರಲ್ಲಿ ದುಂಡು ಆವರಣಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಬಿಡಿಸಿದರೆ ಚೌಕಾವರಣದೊಳಗೆ ಇ ಯು
: ತನ್ನಿಂದಲೇ 1» «೫ ಸಲ ಗುಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿ'ರುಪ್ರದು ಕಾಣುತ್ತದೆ.
.. ಬಲಪಾರ್ಶ-
್ವಊ* ಎಂದು ಘಾತಾಂಕದ ವ್ಮಾಖ್ಕೆಯಿಂದಲೇ ತೋರುತ್ತದೆ.

(0೫೬) ಮಾ 06೫% | ಸರ ಲಬ [ಬ ೪ಬ! (3.8)

7೪ (ಶ್‌ ಇಸಾ ಮತ್ತು. (- ಚ ಬ ನ

ಏಕೆಂದರೆ, (6ಶ)»೬ (೧0) »« (0) « (6ಥ) ಎ೮.» . -?0 ಅಪವರ್ತನಗಳು.
[ಘಾತಾಂಕದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯಿಂದ)

ಹಾ (04)2060)006....1ಗಿ ಅಪವರ್ತನಗಳು) (08 ....11 ಅಪವರ್ತನಗಳು)

[ಸಹವರ್ತನೀಯ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮಗಳಿಂದ]

|())7% ಎ. 677 11] (ಘಾತಾಂಕದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯಿಂದ)

41 71 41 41 11 ಹ
ಮ್ಮ ಕ ಸ ಗ ಲ್‌ 1, 11 ಅಪವರ್ತಗಳತನಕ
(?) ೬ ಜಟ.
 ಜ್ಜ
ಭಷ

2ರ ಕ ಲಯ 1. 10 1% 1೩00088.
ಸಧಟಹಟಠಟಟಳಾಿರ್ಚೀಾ್‌ ರ್ಟ: ೪0 11% 1೩05088. , |

1೬೩77)108
1 6111117 :--. (9")3:(84)3: (492)*
(21) (24)? (12%)3

ಸ(ಲಕ (13132
(373128)
ಗ ಗಜ

2*-3*-25.35.75 2'-3*.25.3"-75
ಸಾಸಘಾರಘ 7 ಘಾಷಾಧಾಾಾಃ
ಆ
08--5. 98--5. 75 33. ೧33. 75

೨138-11 ೨2 9

ಇ. ಜಂ ...
2 0117 :-- (ತಿಯೆಯೈಗುಿ (ಆಲೆ
(202॥್ಯ2)* 128%
8(03)(ಉೌ)(%)' ___ (0%)2(॥2)ಸ(ೆ)3(೨*)2
24(02)%%%(॥2)* ವ್ರ ೫೨ 3 0 ಟ್‌

30 ಎ "1% ಕ್ಯ

ಬಜ ಗೂ 68 ಅ್ಷಾಘ್ತ
3! 2-83-00
`ಪಾರ್ಟ್ಯಾ 7 ನಸಸ್ಯಾನ
ಹಾ ಎ 11! ದ 0 ರ
ಕಾಟ 12ಯ.೬/
್‌ಟ್ಯ್‌ಾ 2 ಹ

ಕ ೫22.೬6

ಇೌರಾಶವ್ಯಾಷವಾ
3 _೫ಿ ಸ 3%
ರ್ಕ್ಯಾ ಗ72
48
 ಔಚ 2 1 1॥ ೧,7. (111 ಅಪವರ್ತನಗಳು)
ಹಾರೋ ಲ... . (೫% ಅಪವರ್ತನಗಳು)
ಹಾಗಾ
ಕಕ 00%

ಕಾ
ರ.ಂಎಂ್ದಷ. ವಿ...“

ಉದಾಹರಣೆಗಳು:

ಘ ಇದನ್ನು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ;

(24). (89. (49)'

(21)7. (24), (127)'
ಲೂ ಎನು ಬ್ಮುರಟಕ ತ ಬಾಲ ರ್ಗ
(3:7). ೪333). [2-3 ಶ್ರ ಗಟ. ಚ
೨8. ಲ್ವ ೨3, ೨ 75 13, |23, ಣೆ

9
ಚ ಜಟ ಜಂ
ಇ3313 ್ರ3
ಹ ಆಖ ರಾತಾ

ಇದನ್ನು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ: (ತಿಂ ೬.೬)

(207%) 122"
3(05)*(ಖೆ)'(೪')* ಜೆ (4')'(0)'(ಆೌೆ) (೪) (ಬೆ)?

ಗರ್ಗ
30ಕ್ಕೆ 1 0"04/1ಕ್ಯ/10
ಸ ಸಾಸ್‌
ಹಾ ಗಾಗ 680 ಭಹೂಖೂ
ತ 3'0ಯ್ಯೌ? ಲ4.320128

24, 33*-ಸ್ವೀಿ)ಿಕ್ಕ--
ಕ್ಯ 2 3508ಕೊ್ಯ?

17೨16

ಲ
ಗ
12
6'ಠ್ಯ?
೨...
ಹ್‌ 0 ಲ್ಯ?

48
 12೫6701808 21

:-- (611 20101008

51171/1117. 000 10110711 ೩76 ॥0811116 '
17108078).
(40)3-(04)' (5-33-23)
ಕಿಸ
(42) 2೯337):

303 ಸಿ 2083 ಕ್ಕ

40 ಡ್ಯ ೩. 020

(63)
2 (01) _ (ಸಿ|
(2೫೫0) '
(ಇ-3.. (4) ಜಾಸ್‌ 3
ತ
ಐ--1 6--) "ಯ 0ಸಾಗಿ
ರ ಠ್ರ (೨7೫ );`ತ (೬. . 2

2೫8 1. ' 30% 32ಖ್ಯಿಸಿ)

3.2 87೩೮110081 ೩೫6 70೩%176 1701005.

716 0೩೪೧. 80 1೩೯ 6601106 0% ೩೩80771118, 7? 00 09೩ |,

2೦510176 10100೮2. 10960707, 1806 ॥97೦7೩11510 801೯16 ೦18
೩1೧7೩ 760170೦8 17೦/೮೫ 77081111105 00 ೮ ೩010೩೦॥೨6 150 186 .
87177101 7 108 ೩೧7 7೩1100೩1 17೩11ಆ 01 ೫).
'''6 700666 )7 ೩೩86017176 0188 116 701168117197181 1706೫|
1೩1೪7

017 2 0೫ ಎ 0ಗರೆೊ

1101068 107. ೩1! 7» 876 ೫ ೮. ಛಿ, 006 8೦% ೦1 7೩5107೩1 70771025. :

`` ೦೩೫ 11161: ೩೩8107 270) 171670761೩11075 10೫ ಇ, ಇ", ೩06]
47೫ 710766 ಆ ೫. ), 0, ೫ ಆ ಗಿ].

|
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 3.1

ಇವುಗಳನ್ನು ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ; ಇಲ್ಲಿ ತಾಂಕಗಳೆಲ್ಲ

ನರ್ಣಾಂಕಗಳು. ಸ ೌ 0, ಧನ

(49):.24)". (5.8'23)*
ಗಾಣ
ವ 3'ಯ್ಯೊ್‌ಸ್ನುತೆ 2ಯೆಶಿೆಿಸ್ಮಿ?
ಗೆ ಸ 3:

(02) 2
ತ್ರ
(63)2 ಗ ಜ್ರ(೪

1 ರ
ಐ--

ಸ ತ
ಜಾಲ. ಉಘಿ
4 _-ಗಿ

2. ತ
ಜ್ಯ

ತ
045. ಶಿ

ಗೆ

2್ಯೊ್‌ 1.೩ 305] ಸ 320 )

3-2 ಭಿನ್ನರಾಶೀಯ ಮತ್ತು ಖುಣಘಾತಾಂಕಗಳು

| ಇದುವರೆಗೆ 1% ಎಂಬುದು ಧನಪೂರ್ಣಾಂಕವೆಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಂಡು ಊನ್ನು

ನಿಷ್ಕರ್ಷಿಸಿದೆವು. ಆದರೆ ಬೀಜಗಣಿತದ ವಿಸ್ತರಣ ಪ್ರಕ ತಿಗೆ ತಕ್ಕಹಾಗೆ,
ಪ ೧೫ ಎಂಬ
ಚಿಹ್ನಗೆ, ಘೌತಾಂಕವಾದ ೫, ಎಂಬುದು `'ಯಾವ ಸ್ಲಸಗಲಬ್ಬ ಖ್ಯ ಯಾಗಿದ್ದ ರೂ
ಸರಿಹೊಂದುವಂತೆ ಅರ್ಥವೊಂದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ,

ಘಾತಾಂಕಗಳ ಮೂಲನಿಯಮವಾದ

07% 24 09 ಮ 071೯? 1೯೬)

ಎಂಬುದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಗಣವಾದ 0) ಗೆ ಸೇರಿರುವ ಎಲ್ಲಾ 1% ಮತ್ತು
1ಗಳಿಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತ ದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಂಡು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತೇವೆ. ಇದರಿಂದ

467, ), 1, 1೯77 ಆಗಿದ್ದರೆ, ಚ 03, ಮತ್ತು 0% ಎಂಬವುಗಳಿಗೆ

ತಕ್ಕ ಅರ್ಥವಿವರಣೆಯನ್ನು ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

40
 68011
೩ 173ತಾ 108 (4? ! 1670 ೫,1 € ೫.
ಗಂ6 ಹಿ
1. ಹಂ 170 010 ಸಂ ರ ರ್ಸರ್‌್‌ 266,

611109 0% ೨ 09 0131 108 ೩1 7೩10೦8 01 1% ೩೫೮ ೫,

2 ೫/6
೫1 ೫/4 _ 01108/6 ಜ್ರ (6.1)2 ಪ
0 ಸ್ರ

613111. (4 )"-( ಚ ಸಿ ಇ. ಡ್‌ ೬

`ಸ ಆ] 00 068108

್ಸ.'
4'!1) ಎ

0%್
7811776 1100 7೦೦05 ೦೫ 1018 81668, ಹ ನ ‌, . . (3.4)
|
ಯ (|

1% 0೩71100188, 807 07೫, 2/4 1. 6

ಹಚ ತರ್‌ 511೫೯೫7
4.005. ಜ್ರ / (1, 05ಎ ಳ್ಳ 4 610.

11 '70 110 ೩ 1726811106 108 0".

1176 1876 070 0೫ 071೫ 107 ೩1 7೩1065 ೦8 ೫೫. ೫. ಆ 0.

1,060 ೫70 0೫ 2ಆ003 ಎ0ಗರ 17, 1,660 0250. .. 0 ೫

11710176 177 0? ೦೫. 0061 81404, |

ಸ |
611

711116 107 ೩11 0-4 ೮ 7, 01 | ಬ (8.8

ಹಾವ

$0
 1), ೪೮71 ಆಗಿದ್ದರೆ, 67'' ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥವಿವರಣೆ
11, 1? ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ 0೫೨
0೫ 2 00%1-೬ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ,

೬48: . 821. ...

ಆಅ 9999, 2 2 556 5555, ಎ ೨999299995 ನ ಸ್‌ಯ

೫71 ಎಂಬ ವಿಶೇಷ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ತ್‌ 1 4.

ತ ತ್‌ ತೆ
ಹೀಗೆ 3 ಮ 1 13 ಮು 1/ 1, ಇತ್ಯಾದಿ,

1 ಇ: ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥ ವಿವರಣೆ

11. ೫ ೮ () ಆದರೆ, (071 ೨ 1೫ ಎ 0-?3 ಆಗುತ್ತದೆ

ಇಲ್ಲಿ 1 ಎಂ ಆಗಲಿ, ಆಗ 07 205 ಎಂಗಾರಿಗಿ ಎಂಗ, 0350

ಇದ್ದರೆ, ಊ"-0 . ಎರಡು ಪಾರ್ಶ್ವಗಳನ್ನೂ (/' ನಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ,
7!
ಗ್‌ ಮಾರ ಹಾ ತ
೧7೫

ಹೀಗೆ 4€ 7, (4-0) ಆಗುವ ಎಲ್ಲಾ6ಗಳಿಗೂ, |6. ಆಸ್ನೆ ಕ ಇದ್ದ ್ಪ

50
 111 70 174 ೩ 730೩01237 0-7ಾ.
70 7107 ಜ್ಯ
ಸ
176 18196 0% «0 ನಂಗ 107 ೩ ಆಆ %, (0450)
೩೫೮1. ೫೮€.
ಕೆಸಿ111.11. | ಛ(್ಧಊ.
ಗಾವಾ |
07 24 ೧ಗ ವಾಛಗಗಗಪಾಗಿ
1676 17-50 11714176 08% 810608 07 67, 770 861,
ಹಾ

1361/06, ೩. 1೩060೦: ೫78] 6 17೩78167706 1708, 6

11017101೩1007 10. 100. 00001717810, ೩00 010೮ ೫೦86, 7
01816176 1110 8181 ೦1 108 1000%. :
8-8 295 08 1741068 80 1೩೦01008 ೩೫6 100೩1176 781068.
`ಆ 8176 ೩8801700 10೩1 1100 186 1೩೪೫ |
(1) 07.07 7-೫77 110108 107 ೩॥ 7೩1100೩1 17೩1೬68 08
1% ೩೫೮ 7. ಛಿ 006 ೩818 ೦1 0018. ೩೫೦ 000 1726871708 08 ಇ! |
0? ೩176 6%-77 ೩೩ 01761, 13 ೦೩1೦05 (3.4), (3.5) ೩೫೦ (3.6) ಇ |
81811 77076 006 ೦0068 6೫70 1೩978 :
(2) (0 ಜ(.

೩1.೮ (3) (00) ಎ07)

107 ೩11 7೩110781 ೪೩111೦8 ೦1 116 17161068 17, ೫.

ಡಿ. 1110 700006 1,897

(1). 0 770176 1516 204 1೩೪7 (2 ದ ಉಗ

10೫ ೫%. ಎ ಸೆ ೩1 1% 7೧ ಡೆ 1೮7೮ ೫,0,7, ಆಗಿ?

81
 111 0-* ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅರ್ಥ ಕೊಡುವಿಕೆ.
07-6608 ಆಗುವ ಎಲ್ಲಾ €% ಗಳಿಗೂ, |, ೫ ೮0 ಆದರೆ
(01%) 1೫8 ಎ. 01% ಎಂದಿದೆಯಷ್ಟೆ.

1 ಎ... ?॥ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,

07೫ )0ಆ %7೫ಮ 0೫೧
ಗ ಮ00ಉವ1

ಇಲ್ಲಿ 01೫ -0 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ 01೫ ನಿಂದ ಭಾಗಿಸುವುದ

ರಿಂದ,

ಜು 2 ಜಮ ಚರ್ಮ. (8.6)
17೬

ಬ ಕ '
ಯಂತ 00 ಜಃ ಬ 033 ೫138 ಸ್ಸ್‌

ಆದುದರಿಂದ, ಒಂದು ಅಪವರ್ತನವನ್ನು ಅಂಶದಿಂದ ಛೇದಕ್ಕೂ ಛೇದದಿಂದ

ಅಂಶಕ್ಕೂ, ಅದರ ಘಾತದ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ, ವರ್ಗಾಯಿಸಬಹುದು.
3.83 ಭಿನ್ನರಾಶೀಯ ಮತ್ತು ಖುಣಾತ್ಮಕ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಫಾತಾಂಕಗಳ ನಿಯಮಗಳು
ಮೊದಲನೆಯ ನಿಯಮದಿಂದ
1) 07.01 01೫3-1೫ ಎಂಬುದು 11, ೫ ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಬೆಲೆ
`'ಗಳಿಗೂ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಈ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಮತ್ತು
914. 0', ಮತ್ತು 0೧೫ ಗಳಿಗೆ (34). 13 6) ಮತ್ತು (8: 6) ಸಮಾಕರಣಗಳು
ಕೊಡುತ್ತಿರುವ ಅರ್ಥವಿವರಣೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, 1 1% `ಳಾತಾಂಕಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗ
ಲಬ್ಧ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ,
(9) (೧7) ಮಾ (0)11?)

ಮತ್ತು(3) (0)? ಮಾ 0)? ಫ್ರ??ಿ

ಎಂಬ ಇನ್ನೆರಡು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತೇವೆ.

ಗ್ನಿ ಎರಡನೆಯ ನಿಯಮ.

(1). ೫ಎ ತ ಗ್ರ ೫:0 1736ಗಿ] ಆಗಿದ್ದಾಗ ಎರಡನೆಯ ನಿಯಮ

ವಾದ (01)?
-271% ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾಧಿಸುವಿಕೆ.

51
 ಆಲ್ಲಿ

10%. ಖ೫ 011% -- ರ್‌ 77 (3.4)

(40೪...
ಬ [ಉಟ (6
-(೪771[(15)]ಅ೮
ವ್‌ [0/1] 07. 6080710100,
ಲಫೂ
ಗ

ಎ 0೫ 7 (3.0)

181170 111 7೦೦೪5 ೦೫% 11. 81005,

ಜಾದವ್‌ ಭಜ [040 |
[೩157 511: 7೦೦05 ೦೫ 0018 81065,

|
8 ೫17 |

ಗಟ...
|
|

[07]
(ತ್ರ (3:4)
ಬ8 ಎ. ಖಳ)
|

ಧನ ಬ | ತ್ವ ತ
ಕ ) ಪ ಅಡ ಗೂ ( |
ಕ
|

(2) '0 07೦೪೮ 18೩1 (17)» --211 ೫1076 11 ೦೭ 1 ೦೩ 101%'

೩7೮ 1100811776 7೩1100೩1 110111 ೮7೫. ತ
|
0೩86 (1) 1.06 1-೬0, ೫0. 06 17 --10', 70076 7001
3.
ಸ 1
ಗಟ್ಟ” ರ್ಗಿ೫' ಮ್‌
11?
ಇ
೫ (36)

52
 ಈಗ 2 ಎ2111.ಎ./ಟ/೫ (8-4)ರಿಂದ,

(೨-12)
: [1೯೫]1-[(/3)]1 -(1/3)1 ಆಜಾನ
- (ಕರೌ -[(1/7)1] ಸಾತ )" ಹ ಸ್ನ
| [|2೫ | ವ್ಯಾಖೈಯಿಂದ,

| ೫೫” (3:2)ರಿಂದ,
] ನೆಯ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಎರಡು ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,
1 . (8.4) ರಿಂದ,
410ಓ್ಧಓ.5 / ರ್ಜ ೫6
ಎರಡು ಕಡೆಯಲ್ಲೂ ನೆಯ ಮೂಲಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕೊಂಡರೆ,

ಟಿ
ಕ ೫೯
ಟೊ ದಾ 2811134) ರಿಂದ

ರೆ ..., (3-2)

(82) 1% ಅಥವಾ % ಅಥವಾ ಇವೆರಡೂ ಯಣ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿ

ದ್ಹಾಗ, (07)73 07೫ ಎಂದು ತೋರಿಸುವಿಕೆ.
]ನೆಯ ಸಂದರ್ಭ : 10. ೫ಎ 0 ಆಗಿರಲಿ. ಎ. --?' ಎಂದಿಟ್ಟರೆ 1೪'ಎ0.

ಅ ಇ?! ಹಾಯ?! ಎ
1
(83.6) ರಿಂದ.
41 11

59
 ಖಾತೆ
(೫?) ಬ (ಎ)
ಸ ಲ್‌
(271)1
ಆ 0.1 7 7೫(
(338 ) |

ತ ತ
117೫11೫
07 0%.
ನ್‌ 0ರ? 7 (36),
ದಾ %(1')» 7 0೦೫೪೫೦೫ಔ10101, 01 81028-
(109) -- 0೫೫%

(0೩86 (2) 716 ೦೩8೮ ೫೦76 110, 1-೭0. 0೦೩೫ ೦೩೩117 ॥ಿ

270766 1/1 ೩ 81101187 772೩727207, ೩7 10 18 1086 ೩5 ೩೫ ೦೫೦೫೦೩1
10 06 8010601. ಸಃ
(0೩86 (3) 100 11-50 ೫-೮೦, 000 10 ಹಾ--1', ಭಾಮಾ 4
6 18176 11' ಎ0, ೫0.
ಆ ದ್‌
ಡ್‌ ತ್ತಿ
ರಾ 1 7 (3.6)

ಸ (1 ನ ಫೂ ಕ್ಕ
(ರಾ ತ
ಡಾ 1 7 (3.30
|
ಕ್ಕ
ಹ ನೆ
|
. .*. * 07 (3.6)

(2೫')»'

೯ (21.1 ಹಾ 0! ೫! . ॥ (ರ್‌ [೧೫ ದಾ 7111 137 ಗೆ!!! ೧೦೫7೮೫ '

1100 08 81678.
18 7701768 086 276 1877 107 ೩1 7೩/1008 1161068. |

3. 716 70174 1೩೪ |

(1) 70 77೦೪೮ 116 34 1೩% (2)? ಎ 2 ಬ? ಇ02 18-೧

7೫1676 ),0 ಆ ಗಿ?

ಠಿಕಿ
 ನ (07)9ವಾ ಕ ಅಲಾನ (3.30) ಯಿಂದ,

(3.2) ರಿಂದ.
ಅ

ಹಾರ್ಥಾ?'ಗ (3.6) ರಿಂದ.

ರ್‌? ಚಿಹ್ನೆಗಳ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದ.

ಬ ಲ್‌) ಮಾ 0?೫೫

2ನೆಯ ಸಂದರ್ಭ: ॥೫0, ೫೭0೦ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ,

ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಅಭ್ಯಾಸದಂತೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ ೈ
ಬೇಕು.
3ನೆಯ ಸಂದರ್ಭ:-_॥॥
೭0. 1-೭0 ಆಗಿದ್ಕರೆ, 1೫) ಎ ೨೫. 1) ಹಾ ಇ)
ಎಂದು ಇಡೋಣ. ಈಗ ?/' ಎ0. ೫' ಎ 0 ಆಗಿರುತ್ತವೆ.

ಆ. ಜಗ್‌ ಇ3,6) ರಿಂದ

ಗ್ಯ ] ಷ್‌ ]
ಹ
) ಯಿಂದ,
.8840)
್‌
ಜ[ | (ಎ ಚತ್ರ
€ ಷ್‌ಗಟ

೨.೪. (3.ಕ್ರರಿವ್‌
ತ
(2*') 7೫'
,
ದಿಂದ)
೨-1೫)
ಎ. %--
ಹಾ (--?॥) ಮಾ 0೫, (ಚಿಹ್ನೆಗಳ ಒಪ | ಂದ
, ಇತ 0 ್ಯ್‌ ೫13!
್‌ಜಾ

ಇಲ್ಲಿಗೆ, ಎರಡನೆಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಘಾತಾಂಕಗಳಿಗೂ ಸಾಧಿಸಿಯಾ

ಯಿತು.

7 ಮೂರನೆಯ ನಿಯಮ

7] ಆಗಿದ್ದರೆ, (0%)'* ಹಾ 1)??? ಬ್ಗ

(1) 11) ಎ೧ ಶಿ ೫): 1

ಎಂಬ ಮೂರನೆಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವಿಕೆ.

ಠಿತಿ
 ಬಕಾ ಬ -(()' ಸ್ಸ
(9. 3))
1 (೩01078 |

ಎ2. 9೫... . 07 (32)

ಚೂ... 7 (3.3)

೩1176 111 70015 07 )011 81065,

2 2 1 7೫
ಬ ಶ್‌ ಳೆ (ಉ೪)? (ಇ) ಕ ದತ್ತ! 0] (8.4,

೫ ಕ್‌ ಕೌ ಧಾಡತ್ರೆ ಎದ ಈ ತ್‌ತಳಿ 12063 (3.8)

ಕ್‌ 12 ದ್‌ | ೫॥) ಬ

186 370 18%: )7"

(ಉ್ಯ7-೫ `ಜ'ೆ 7711011 ೫1೦.
ತ

(9) '70 ॥7೦೪೮

16 1ಎ --10' ;: 1086 7೫೪ ಎ0.

(೫೫)? ಎ11 1111 ಶೆ 1. (3:6)

ದಾ ತರ. ತತ ಕೆ (ತ
ಜ್‌ ಟ್‌ ಟು (3 `0)

ಮ್‌ ೫2”

(೫೪) ೫-5 ತ

[1118 70168 806 376 1817 807 ೩1! 7೩1೦0೩1 1741068.

೨4
 ಈಗ (81 ಕ ೪೯) (ಆ) ಜೆ (೪೪)1. . . । ಅಪವರ್ತನ

ಕೆಗೆ ಕ (8-3) ರಿಂದ

ಎ 4 ್ಬೂಂಅ೮ಉಊ 9 1 ೪. ಜು ಟ್ಟಿ (8 - 2') ರಿಂದ,
ಯ ಟಟ ಚೂ ಈ (3 - 8) ರಿಂದ.
ರಡು ಕಡೆಗಳಲೂ ನೆಯ ಮೂಲಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,

ತೆ |
13 1 9 | ಸ್ಕೈ (2)? (211) ಸಜ (3-4)ರಿಂದ
ಸ ವ ಸ
ಫ ಓಜಾ. ತ ಜಟಾ (8 '8')

| (2) 17%-ಲಂ ಆಗಿದ್ದಾಗ, (2)? ಎ೫೫ ೫ ಎಂಬ ಮೂರನೆಯ ನಿಯಮ

ನ್ನು ಸಾಧಿಸುವಿ8,
' 7 ಎ --1)' ಆಗಿದ್ದರೆ, 1%' 2-0 ಆಗುತ್ತದೆ.

ಜ್‌ ಎ (೫) ಚ್ಟಜಾ

(ಖ)” 13 |
ಆ /ಣ್ಥ (3-6)ರಿಂದ,

ತ್‌ - 4101
ತ ೧1... ೪'೧ಂಉಸ್ಮ (3-3')ರಿಂದ,
17೫ 1/11

ನ ಜರಾ ಜಾ

ದ್‌ ೫.

(] ) ಬಾ 20. |

ಇಲ್ಲಿಗೆ, ಮೂರನೆಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಎಲ್ಲಾಭಾಗಲಬ್ಬ ಫಘಾತಾಂಕಗಳಿಗೂ

ನಾಧಿಸಿಯಾಯಿತು.
 12೩1170165

(1) 81/0111) 3 4 ಕ (೧-3) |

0701

[16 8॥7685107
2
ಇ್ಟಿ2)ಶ2
ಸ್ಟ್‌ ಸ್ವ
ಗ್ಗ

ಅಶಿ ಎಸ ಶೆ ಕ್ಸ

9೦೩ 0-'6ಂ 20 "080 3.

೩
ಲ್‌ೆ ಗ.೧ )1-7*-ಶ್ವಿ--] (೩-ಸ-*

(2) 81130111 .-- 2 (2)3

ನಲ್‌
೨1.383

3,663
(335) ಹ.
3.383
4 3,061
11 9೫07088107
(27)
01.383
3೫

293--1)
6(೧2__
(4-1)
ಜಾ
ಠಶಿ
 ಉದಾಹರಣೆಗಳು

]. ಇದನ್ನು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿರಿ;

ಟೆ (2 ಹ ಶೀಶ ಸಾಡ್ಟಿ
ನ. ಎ 1/4 ೨) ೧ 14ಕ-ಸಂಡ) ರ್‌

2 1
ಶೈಬೀಜವಾಕ್ಕ ಎಕೆ00
3:00 0. ಗೆ
ಜಾ ಬಜ ತ್ತ ದ್ಯಾವ
0708 ಇ
ತ ಎತ್ತ ತು 7೫ ಇ ಜಟ
ಇ.0ರಿಯಿರಿ-10 *ಇ 1030 *₹13ಿೆಂಗ
ಹಾ ತ ಸು. ಆ

ಹ
೩೪2) ೨26೪ 0

2. ಇದನ್ನು ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿರಿ,

(ಎ) ತ್‌
ಅಂ ೫ ೦೬.183

() (1)
ಕ ತ ನ 74 ್ರ್ರ306%

ಕ ತತ 61.383
111 ೮೫]7೮88100 7 ತರ . ಗ್ರಾತಿಷದ್‌
ತೆ ಖಲ 148

8 23 1.283
ಹೌ ಬಾ
ಡ್‌್‌
1 ಸೆಕ
9-383

__2-9 1
ಶ್‌ ``9.383-1,183

ಹಾಂ
6(92-- (ಬ

ಹ” ನಷ ಈ

ಠಠಿ
 ಭೊ.
ಪಾವಾ

12 071865 3.4
ಹಸಐತುತ ಸಹಿ ಚತವ 4”

17. ೫178101816 :

(1) 23 «ರಿ
ಲಂ

2 ಜಾರ್‌ 4!
(3) (100)*: 125)*, (81)

ಎ೫4. 6-9೫4-3

ಲ? “ತಿ ಖೀ 72

11 81/011೧ 56 80110810 :--

(1) 1 6)! 4 / 030-380

(2) ತೆ ಕ ಟ್‌ ಜ್ತ

್ಕ್‌ 08 " ಸೀಸ ಡೆ

6) 5 (ಎಲ (ಶಿ)3
(4) ಹ ತತ ಬ್ರ

ಲ ಕ್ವ ಸ, ಹೆ | ಲ? 3-3 ಬ್ರ?

(371326371 72 (33)7--9.91] --೪/9.

೫ * ಸಾ
(5)
ಗ್ರ (೪71 -1 ??

ಹ ಸೂ ಶೆ ಗ ಪಾರರ್ಸಾಹಧಾ
(0) 1

1/ (4 ಯಾ) ಸಿ/ ಕೋ

86
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 2:0

ತ ಇವುಗಳ ಜಿಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ:-

ಗು 12 0ಜಿ ಲಂ

(7 1/ (ಆಗ್ರ!
ಲ? ಇಗ ಬ ಂಛ(-ಲ್ರ?1--೩

(1) 54:88 73

] ಇವುಗಳನ್ನು ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿರಿ.

ಆ ಶ್ಸ್‌್‌ೈ
(1) ೪|/ ಉರಿ-3್‌ ಟ್‌

(2)
॥ ತ್ರಾ ಕಾ
ಡಸ ಎಂತ್ಟೆ
(ಗೊ ಸ್ಸಾಡ್‌
ತ್ತೆ ಎಂ

ಹ” ತ್ಯ [ 1" 0

ತಿ
ಎಕ್ಕಿ

ಲ7--೬, ಟ್ವ-- 47, ಟ್ರ (೪-3)

ಧಾ ಲ್ದಿ--1--1) ಲ೫1--.೬ ೪-3

(87573 2 81 3-2(33)--0.97] ೨೪/5;

ಗ ಇರಾ.
(
(6 ಚಕಾ. 1 ನ್‌್‌

56
 111 11178೩10೩19:

(1) (2ೂ---2--1)3

(2) (3.- /ಈ)3

0 ಜ ಚ ಜತೆ
(3) ಗ 252--400* --1೩6
ಲ|
|

(4) ಟೆ... ಳಾ | ತ್‌ (1. 1.೩3)

3

ಓ |2--ಇಚಗೆಸ೫-- ಆ. (28-11)

77 (1) 8! ಕ ಂ್ಪ 511017 9186 (6--1-0)* --27000.

ತ್‌
(0) 8! ಜ್ಯ271, 800% (1 ಡ್‌ 1೧24೪7) ಹಣಿ,

೨2೩೫
(8) 8? ಊ 0-೧, ೩0೮ 13 --0, 28೦೪೮ 108% ೫ ವ್ಯಾನ

(ಎ) 18 4-೫), ರಿಂ, 070 07016 108% 00 1-

(5) 880% 81೩1 ಸರನ್‌ ಹ್‌

2
(6) 1 2-೨-_-೨೫.-೨ 3 : 22076 1081 ೫ೌ-623--62--2 0.
(7) 81017 51೩%

08.1-03- 6-೩0-3 _ (1--6-3(--8-3)

೧22 68 3 ೧ --ಇ-*ಿ-!
ಶ್‌ ಇ ಒಂ ೆಯ್ಯ ಎಡೆ ಮಾಸ್ತಿ

(8) 51017 00೩%

ಿ ಓಕ
6 ಇಸಿ 3 ನೀ ಆಗ 4 _ ]
ಚ 6 ಯಿ); ೫2
 ಇವುಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(1) (2-2-5) (ಂ14./)

(ತಿ) ಗ/೨ರ೩--40೫ೆ 163
10 /

(4) 1ಐ--೫--8-- ಕ ದ (0. 1.೫].

ಸ 14
(5). (0 ೆ--ಉ'ತೆ್‌ ೫--೪'|.(ಜ ಲೈ,

11. (1) ಜೇ. ತ್ತಆದರೆ, (1-0 3-0)3-- 27 0006 ಎಂದು

ರಿಸಿ.
(೨2) ಐಟ್ರ ಪಿಕಾ 1 ಆದರೆ. :೫ (13. ಇರ್ತು ೬೨1 ಎಂದು
ರಿಸಿ,

ರ್ಯ ೫0
(8) 0೨ ಎಾಥಿ೫ಎ0, ಮತ್ತು 0 ಎ 010 ಅದರೆ, ಎಂದು
೩--೫
ರಿಸಿ,
(4) %ಾಥೀ್‌, ಥಂ, 00% ಆದರೆ, 0001 ಎಂದು ಶೋರಿಸಿ.

(ರ) ತ ತ
1 30451-೫064೧6
2] ಎದು ಕರೀ

ತ ಗೆ
| (6) ೫723-25 .-2* ಆದರೆ, 23--623-3-6%0--2ಎ0 ಎಂದು

(ಗ) ಫಳ ಘಾಸವಾಗ ಇರರ

ಗ 0 3-88. (|--*.. -ಶ್ರಿ-3 ಚ (6-6-3) (ಗಿ. ಶತಿ) ಜಾಸ್ಗ| ಎಂದು

ಜಟ್‌
3.
ಶರ ಕಿ 0೨6 ಶ್ರವ್ಯ 13. 04

ತಾಸೆ
ತೋರಿಸಿ,

5?
 ವಾಹೌನೆರಗ ತ್‌ಬೀರ್ಜಚಾವಜ ತಾಯ
ಹ ರಾರಾಗ ಫಾ್‌ರಯಾ

(9) 880% 11೩1

3 ]

ನ ಡ್‌ ಗ ೆ ಸ ಹಾಕಿ ಸ ಐತ
ಇತಿ
&-
2 ಸಖ, 800% ೪0816 000 *
(10) 87೪. 9೯೫
3.4 50808
7೩೬1೦೫
1100 ₹೦೦೪, 1 ಕ ಇ. 2
68811100 :--1 9 ಈ

0೩1104 & 8080 ೦೫

‌
ಸಾ ಸ್‌ಷಾ್‌್

71071067 0 ]5 11
181107೩1, 0300 ಸ್ಳ/0
1
1010008 01 0697
ರ್ಶ «೩/2 8 ಕಟ. ೮ ೩! ತೆ
6. 0 1/ 1 ಸಟ ಸ್ಕಿ/ 0 000. ೩೫

86,
11676 1|/2 | ಇ ೧೫೩07೩೦ 50

ಫೆ1ತಿ
೪ 18 ೩ ೦೪10 8076,
ತ್‌
ಸ ಗಾ
ಸಿ 18 ೩ 0೩1110 8070,
ತ್ರ 15 ೩ 5084 0? 186 56% 07662, ೩೫4 50 ೦೫.
1

೦46೫ ೩7೮ 0೩1166 1%ಂ

3೫0 ೫೬೫76 08 1106 8೩02೮ ಕ 08068
5 7೩8100೩1
81111107 8%108 11 11/೮33೫ ಎ.31೧11011
01
೦೫ 61881731188 5070.
1167 ೩೯೦ ೦ ೫೩106 ೫೫11/10 80768
50705,
9.9. (1) 7/3 ೩04 ೪/8 ೩0೭೮ 1186
/8 ೪4202
ತೆಗದ ಇ್ಯಾಕಾತ ಭಾ ಷಾ
2 2
 2
2 ಖ ||
ಸ” ||
(9)ಸ... ಸನ, ಸವಸ ಡು ಎ ಜಾಯೆ
ಲ|

ಆ. ೪... ಖಗೆ ಗ ಎತ್ತಿ ಗ 1!

ಎಂದು ಶೋರಿಸಿ.

3-4 ಕರಣಿಗಳು

ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ;-. ಇ ಎಂಬ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯ /ನೆಯ ಮೂಲವಾದ ಳ್‌ ಗ

ಎಂಬುದು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದಲ್ಲಿ, ಸ ॥ ಯನ್ನು 1ನೆಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿ
ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.
5
ಉದಾ. 1 ತೆ
೧
2, | ಲ,
ಸ್ಶ/
5,
ಟಿ ಸ್ಕಃ4 20,
ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಕರಣಿಗಳೇ,
ಗಲ್ಲ

ಗ 2, ತೃತೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿ

1 5, ಚತುರ್ಥ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿ
4

1 11 ಎಂಬುದು ಪಂಚಮ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿ, ಇತ್ಯಾದಿ,

ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಗಳೆರಡರ ಭಾಗಲಬ್ಧವು ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ

ಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಮಾನ ಕರಣಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ; ಹಾಗಬ್ಬದಿದ್ದರೆ,
ಅವನ್ನು
ಅಜಣಪಲ್ಪಿ ಅಸಮಾನ ಕರಣಿಗಳೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ.

ಉದಾ. (1) :/2 ಮತ್ತು ./ ಗಳು ಸಮಾನ ಕರಣಿಗಳು.

ಏಕುಡತ್ತೆ ಸರ್‌ ಎ ಶತಿ

7 ೫2
 ತ ಸ್ನ ಗ 1 ಗೆ
ಕ ಕ್ಕ!
ತಾಲ್‌ ವಾ 038 1 ೬.6
೫1 ವ್‌(1%)

೬, ೫72 ೨ [| ಗ
11.1. 2 ೫1100. 18 7೩110081.
ಪ್ತ ್‌
೩76 ಇ೫೫1॥೦.]72 5 ಾಮಯ |
ಬಜ ಜ
ಬಹಹಾ್ಸ್
ಶಾರಾ
1/ 00
50 ೩1 ತ.
೨ 11100 80768, 808 ಎದ
(02)) 1/8
1 / ೩ ೩0 6

25 _58 ಇಪ್ಟಾ ೬ 11
ದಾ ೪0100 15 78101008].
ಸತ 112 ೪3 24
1... 77 ಜಬ05, 307 ಸ/7.
ಸ್ಪರ್ಥ್ಯ್ಯ' |
(3) ೫17 ೫೩ 1/12 ೩೫೮ 01111176 807

೫160703 ಹ 7 ೩೭6 00% 7071608,

ಈ ಬು 3 ಹ
7 ೩/7
50೩768.
ಸ 16 1178110081.
7
511 71 187 80 80 8 ( ೩1200 ೩8 7068 .
೩೫೦
1176 7010106. 80೩% 6 80174
10 00 61 7 81 71 08 1 107178, ೧೦೫1೩10 ೪16 8873
64 10 66 ಟಕ | |
1028. ತ್‌
0೫. 80765 ೩5 ೦೦೫/1001 1೩೦

50176 1/ ಶ್ರ೩8 ೩ ೧೦0೫೩17301. ೩೮1೦೫

೩11 50686 ೦೦01೩10. 1610 881070
086 ೩1೮ ೩11 810311೩7-
8801019213
(2) 15) -5./28%8 ೩೧8 ೮1೩0002
30೦ ೩೫6
85. 10086 0೫0
0000೩17. 1/2 ೩0೫೦ 1/ 2 ೩8 0೦೦೫೩೫ |
5117111೩7- 17 72161 0೩೦% 884
11: 81171113718 80705, 76 6810
10110910 ೮೭೩77108
11 108 81771656 10803, ೩5 801713 12 016
8. 6087688108 %0 118
72೭8171716 (1) 136606 116 8011097101465 «
5117721086 80710.%/ 4 5 ರೆ 01/28 --
ಜಾ ಕೊ/ತ್ರ ಸ7೧ 60ಓ&ೋೀಕ 77 ಉಶ298
ಜಾ ಕೊನ ತಾ 602 15 7-.. 4819
ಜಗ ಇಒ. 68880೬5 -- 3೬.
ಜಾ. (ಕ್ರ.-12--3) 1ರ ಜಾ 13 1/5

59
 ಕ್‌ೆ ಸ್ತ ಎತ ೯ ಸ್‌
ಈಗ 1? ಪ (೫೫) ಜಾ %? ಬಗ 1 1) 1 ಎಂಬ

ನಿಯಮವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿದರೆ,
೫ ಗ 41%2 ಸ್ಟ
೬... ೪೫.13೩ 101 ೫ಊ1** ೬೫
ಇದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ.
(2) ಶ್ರ ಮತ್ತು ,/ಶ್ವಧ್ರ ಇವುಗಳು. ಸಮಾನಕರಣಿಗಳು, ಏಕೆಂದರೆ.
ಟ್‌ ಬ ಟ್ಟ (ಟ([ೀ ಇದ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ.
ಇ ೫1
೧0೬೩ ಜ.3
(3) 7 ಮತ್ತು ./]ಫ್ರ ಅಸಮಾನ ಕರಣಿಗಳು, ಏಕೆಂದರೆ,
12 _ 34 ೬1... 4. 11೫.೯]
ಈಡ ಜ್‌ ಕಾಯಾ ಚಟ ಎ... 5 ಶಿ ಭತ್ತು. 1:ಮಾ6
ಇ/7 7
ಕ 7 7 ತ್ತ ಸ ಬ್ಯ
ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ... ೨ನೆ ಅಭಾಗಲಬ್ಬ ಸಂಖ್ಯೆ.
| 7 ಸ
ಸಮಾನ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಕನಿಷ್ಠ ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಾಗ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ
ಒಂದೇ ಕರಣಿ ಅಥವಾ ಕರಣಿಗಳು ಅಪವರ್ತನಗಳಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವುವು.
ಉದಾಹರಣೆ:
3 _2,/೩, ./50 5/3, ./589 .4೩,/5
ಇವುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ./2 ಎಂಬ ಕರಣಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತನವಾಗಿದೆ.
ಇವೆಲ್ಲಾ ಸಮಾನಕರಣಿಗಳು.,
(2). 150 -5./2./3, ಮತ್ತು ./600--10:/2/8 ಇವುಗಳಲ್ಲಿ
ಇ/2 ಮತ್ತು ./3. ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತನಗಳು. ಇವು ಸಮಾನಕರಣಿಗಳು.
ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಸುಲಭ 'ರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲು, ಪ್ರತಿ ಕರಣಿಯನ್ನೂ ಮುಂದಿನ ಉದಾ
ಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೋರ್ಪಡಿಸಿರುವಂತೆ ಲೆದರ ಕನಿಷ _ ರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ.
“ಪಾ
(1) ಮುಂದಿನ ಬೀಜವಾಕ್ಕವನ್ನು ಅದರ ಕನಿಷ್ಕರೂಪದಲ್ಲಿ
ಬರೆಯಿರಿ.
4:/5--6:/20--1/4ರಿ
ಎ4 /5-,-6:/4:5--./6
೭9
ಎ4-/ಗ6:/4,/ರ-./5./9
43/53-62 /5--3./ರ
ಹಾ (ಕ್ವಿ|.120--38)/ಕ್ರ ಇಾ18./ರ5್ರ

59
 ೭॥8988108 10 118.
(01109178
72817010. (೨) 106006 000
91117108 1081.
ರ
11
ರ 8 /ಇಗಡು. 4-3; ೫
ಹ ಲ್ಸ್‌ಶ್ಷ್ ಸ್ಕಿ/ 125%
ಆಟ ಟ ೪
| ಸೆ (
(1252)* 1 3 (8%*)
7 ಜಗ
17116 ೦೫7೮8810
| 9.2.0.0
ಎ ಇಸ್‌ ನಡಾ
ಫಾ
1! 2
ಎ (8753-62) ೫ ಆ(92--5)
07 46 88 173 ೩7. 06 76 10066 60 5705 01
51708 01 61061601
110೫8 :
೪16 8೩176 ೦8೦8, ೩8 10

(11೪00 1006 8087087

ಸ್ಕಿ0, ೫೮ ೫110೮ 10610 ೩5

೫ /೪್‌
೫ 7]೫5೫7೧
ಗ 0 ೩೧೧೮
11 711% "ಷ್ಟ
ತ ಕ
7% / ಸ್ಕಿ/ (1?
ಸ ಜಾ 07711 ಇವಾ
ಸ್ಕಿ ಣ್‌

7೦ 6: ೮1 10 1 36 10 5 ೫8 50 (74 00 807೮ ೦೯6೦8 618

[1118
16117600.

[115 ಸ ಚು
0/4 ಜಡೆ ೪/1

ಹಾ 0» 1.6., ೩೧೦೦1] ೩೩
ಗ್ರಾರ ಹ
೩೦೦೦೯611 ೩8

ಜಿ
ಸತ್ನಾ

00
 ಉದಾಹರಣೆ ;.
(2) ಮುಂದಿನ ಬೀಜವಾಕ್ಕವನ್ನು ಕನಿಷ್ಠರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ:
3 $ ರ್‌ ಹ್‌
ಗ 2785- 1 126% -- 8 1/8"
ಪ
ಬೀಜವಾಕ್ಕ -- (2725) ತ --(125/)'(829 ನ

ಸೆ 1 ಎ
ಹಾಥ --ರಂ್‌ ೪2%.
ತ
ಅ ಾ ಬ. ಎ.ಟಿ
ರ ನರು

1 ಬ್ರ 1 ಖ
ವಿವಿಧ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಗಳಾಗಿ ಕೆಳಗೆ ತೋರಿ
ರುವಂತೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಬಹುದು.
1] ಟೆ

ಗ್ಳಂ% ಮತ್ತು ಗಿ 8 ಎಂಬ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು

3
111 ಗ
| 7] 11 ೫೫
1 |/ ಕೆ ದಸ್‌ ಕ್ಷೆ ೨ (|) ಮ್‌ 41

ಮತ್ತು ಸ್ಕಿ/**೩॥/ ಬಕ್‌ ಬ್‌ 1. ಸಃ ಎಂಬುದಾಗಿ ಬರೆಯ

ತ (

೪ 0% ಮತ್ತು 1 ತ ಗಳಿಗಿರುವ ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯು

ಶ್ರದಕ್ಕೆಈ ಪರಿವರ್ತನೆಯು ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ,

ಜ್‌
ತಾ
ಹಲ್ಲಿ
ನ ಕಾ ಚ 71? /
ಆದರೆ, (11 ಗ್ನೆ1 0?!
ಹೂ3೫3೫೫೫ಾ20531..
ಇ
ಕೀ
ಟ್‌
ಕಿ
ಣ್‌

708 :
6-0. (1) `0072)೬70 186 51
ಖಕ ಚ? 1” 0
88 17 8 1 100 7 ೩8 807 68 01 1136 5೩1716 07667, 76 1೩
12೭016
ಜಾ 10.1... 2/7
ಗ್ರ ವ್‌ ಸ 025
/ ಕ್‌ ಸಷ]

& ಸ 6ನ. 6 ಡ್‌್ಎಸ್‌ ಟಿ/ 216

770%: 625 ಐಎ. 216
ಗಾ ಗ ಹಾ
1 625 2” ಸ್ಕಿ 216
ಹಾ ಕ್ಯ ಗಾ
ಭ್ಯ %್ಕ/ ಜಾ 1 0.

(2) 117೩7೨೮ 106 1011091106 51765 11೩ 106 18076೩53

01667 :
ಸ್ಗ/೨, 1 ಸ/5 ಹಿ ತ್ವ
೬
1656 ೩೫ 7680611961)” ೧೮೩1 00 25, 35, ದ ರಾ

12
5 ಸ್ಕ/2, ್‌
ಸ್ಸತ್‌ ಗ8 3
ಎ 2 ಎತ, ಕ್ರ ಹ

ರಾ 1 ಛೆ
1256 , 36
1
ಎ ಸ್ಳ/64 1/81, 1 18
1 ಫಾ

ಚ ಈ / ಟು
ವ
ಲ ("
ಳ್ಳ/ರ್ಟ| .ಸ್ಕಿ/ ಕ್ರ
[115 5110175 1181 ಸ್ಕಿ/ 0

11220701565 3.3 |

[106/00 006 10110711726 80708 10. 88617 5817701086 108

(1) ೫132. (10) 46 : (10) ೫179
61 `

ಬಸ
 ಉದಾಹರಣೆ: (1) ಈ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸಿರಿ; 1 ಕ ಮತ್ತು ಸ 6
ಇವುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಗಳಾಗಿ ವ _ಪಡಿಸಿದರೆ,

ಕ ಎ ಬ. ತ್ತ

(2) ಈ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಆರೋಹಣ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿರಿ:

6
ಳ್ಳಟೆ ೮75:ತ ಬಜ
ಸ್ಮೈ/ 18
ಗ್ಯ/₹

ಕ ತ್‌ ಶೆ ಿ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

1/3 ತ್‌ ಸ್ಕ(6

ಅಭಾ ಬಸಗಳು ಇ)

1], ಮುಂದಿನ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಕನಿಷ್ಕ ರೂಪದಲಹ್ಲಿಡಿರಿ,

(0) 172 (00) 1729 (10) ೪72

01
 ್ತ್ಯ್ರ್ಥಸ177
್ಕರಕುತಕ್‌5್ಸಕೇ
ಟಾ

(1 ಸ್ಕಿ/162.
ಭ್ಯ

(9) 4/2244
ಈ 4

(11) 41/2302
ಭ ೊ (0 11 09 70 6 ೩8 906170 81708.
11 018೮88
31/1೬. "10 ಹ|

1 2 1 ತ...
1 1
1

|
(1) 4ಸಿ/16
(11) 21/13
8608 01 50708 10. 0006
110%10್ರ
11. ಓ೯೩76 106 10 ೫ 4
46806741 ೦8062. (2) ಕ್ಸ ಖ್‌ |
(1) ಗು |

ಜಟ್‌ ((
9 ಇರೋ ಟು ಸುತೆ ಕ ಸ
ಿ 1
(ರ) 2ಸ/5. ಜ

18 6 80 11 01 71 08 0೭ 7೮ 85 1008 ೪0 ೪0017 107686 1080

17 ೫68009
1 / 2 2 2 1 / 2 7 ಹ 3 4 / 4 1 -ಸೈ/300
1)
ಗ ತ . 1 3/39
(2ಭ) ತಹ ರ
೪ ಸ್‌ 1) 1/3.1/ "518 |

ಸ
35
0
1(2 111 011 080
ಕ
007 0
08
ಟಿ 1
96
80 48
26 8 ೨ 046
--
63
028
001100 138
811 %085
1೩6.
1230್ರ7
811 '
ಹ. ೭121 4.1
(1) 501ವ10ವಾರಾಐಲಂ 685, ೫೮ ಟ್‌ 07
0 7211610177 82768 08 61002681 086 1 ೦767-3818 ಜಾ
107108
766010 1026. 80708 00 106 88736107.. 1118 28೦೦688 1
10110866. 7. 10810381 177111011081
11111567806 17 106 [01109710 618170165-
ಕ. ಬ /13
1%. 0051608 2/೨0ಸಡ/
ಸವ್ಯಂ ಸರ: 1/33
೫ 2:0೮88100 ಹಾ
| ಹ
ದಿ/4 (506 ಸ/3 ಭಾಡೆ
ಟು
ಜೂ
ಹಪ
ಹ
ಈ.

[೨

ಖ1/ ಹ |
413 1/ಕೊತಿೀ, 5
5602 8/13 760 1/33
02
 (1೪) 1 32 (೪7) 1್ಳ34 (೪71) ಸ್ಕ/3%

1]. ಇವುಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕರಣಿಗಳ ರೂಪದಕ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರಿ.

(1) ತೂ/3 (1) 3 ಸೆ (111) 11

(11) 21/3 (17) 4" 15
711 ಈ ಕರಣಿಗಳ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಅವರೋಹಣ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿರಿ.
(1) ಆಟ ಸ್ಫ/34 8/3: 2/5 1್ಕ/5

ಹಬ ್ನೋ ಲಲ ಜೋ ಫಪ್ಪಲಲ್ಳ
(8) ಸ್ಳ/36' ಬಜ. ಕೃತ, ಗಡ. "ತೆ
71] ಮುಂದಿನ ಬೀಜ ಲ. ಅವುಗಳ ಕನಿಷ್ಕ ರೂಪಕ್ಕೆ ಸ
1... %12--21/27--3:%/147--1/300
2... ೫3/--2' *./32-- //108--72
3... ೫0840--21/45--1/810
ಟಗ ಜಸ 8 1
77. 6"
3 ಐಾ45ುರ5 ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿ.
3.5 ಕರಣಿಗಳ ಗುಣಾಕಾರ- ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನಗಳು
(1) ಸಾಧಾರಣ ಕರಣಿಗಳು, ಬೇರೆ
- ಬೇರೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಗುಣಿ
ಪ
ಲು ಒಂದೇ ಪ್ರಮಾಣದ
ದಕ್ಕೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಕರಣಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತ, ಪ
ಮುಂದೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಗುಣಾಕಾರವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತೆ, ೀವೆ,. ಈ ಪರಿಕರ್ಮವು ಮುಂದಿನ
ಸದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
2./20 ೫ ೫ 45% ಸಿ/ 12 ನ್ನು ವಿಚಾರಿಸೋಣ.
ಮಾ ಸಾಸ ತಿ ಕ್ರಾ

ಟಪ್‌ ಜಂ; ತಪ ತಿ ಸಾತ್‌

ಸೀಜವಾಕ್ಯ -- 2/4 ರ 1075 4 ಸ/ 12

(3;೧೬ ಖ/132
ಎ2 ಭೋಗರ 01ಠೋ
3.1೧0 ಫ್‌
002 ಕ/ 12 ಎ 601/19
02
(2) 0011000116 5೫1035 :
'
1517, ೦ 1೫0 0೫ 12086 10೫1718
1. 8086 ೫೭॥೫6881013 ೦೦೫8
70.
15 01164 ೩ 00೦1)0076 51
80708.
6.14 1೫% ಕ (ಬ .. ಇ ೩೭೦ 1171077181
(9341 31. 183 ೩7 17170171೩
[ಎ ./2.1೫೪.

೩0708.

1೧ ೩1 0 01 ೧೦ ೫1 ೦7 6. 807 05 18 ೧೩೫7106 ೦೪% ೩

1111 11
೧೩8 ೦ 08 074 178 77 11 01 18 15 , 17173011815, 0೦10. 3%
3 00 ೫700985.
1011097118 0೭೩711]105 1110560780 10
--2./72)-
(1) [110017 (%/87-- ೫60) 7 («/ 455
03176 016 8004
176 ॥601% 177 ೫೭7೦85100 [0 ಇ117018,
1101008.

1719 )101206 7. [(273--(50)1]([(48)--2(72)]

ಎ (88-3-23-ರ) 4 (88-4--2-98-6)
ಎ (88-3--28-ರ) (38-4--12-91)
ಮಿ _-1220-08- 36-08-1-009
| 36--56:/1-120
ಹ. 1
೫%. (೨) 110017 (1 | .! ಹ್ಯಾ
6 706100 7- (೫. 3)(ಜ- ಚ್ಯಾ)
ತ ಕ ಎಂ ಇರ ಚ ಭಚಜಯ್ಯ ್ಪ
ಫೇ ್ಸಾ
ಮ ಬ ್‌ ್‌್ಚ್ಪ್ರ

ಎಸ್ಕಿ/ಸೌ 19 (| 4: ತ್‌

03
 (8) ಸೂಂಯೇಜಿತ ಕರಣಿಗಳು... ಎರಡು ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಪದಗಳನ್ನೊಳ
ೂಂಡ ಕರಣಿಗಳಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತ ಕರಣಿಗಳೆಂದು ಹೆಸರು.
ದಾ; 13. /ಶ್ರು, ಶ್ರ ೪೫/5 ಇವು ದ್ದಿಪದ ಕರಣಿಗಳು.
1. /ಶ್ವ (ಕ್ರ ೫]3-- 3 --ಸಿ/11 ಇವು ತ್ರಿಪದ ಕರಣಿಗಳು.
ಮಾನ್ಯ ದ್ವಿಪದ, ತಿತ್ರಿಪದಗಳಂತೆಯೇ ಸಂಯೋಜಿತ ಕರಣಿಗಳನ್ನೂ ಗುಣಿಸುತ್ತೇವೆ,
್ಥ್ಧುಂದಿನ 11 2೬ರಣಗಳು ಈಕ್ರಿ ಯೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ,

ಣಾ: (1) (| 37--ಸ/50) ಯನ್ನು (48 ಸೆ 1/13) ರಿಂದ

ಏಣಿಸಿರಿ, ಮೊದಲು ಕರಣಿಗಳನ್ನು ತಕ್ಕ ಘಾತಾಂಕಗಳಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತೇವೆ.

ಓಣಲಬೈ “ು ॥ --6018 | ನ |(483. 9 (1೨೫ |

1೦|-
೨ ಕಾಪಿಗಾರ್‌”
603ರನ್ನಾ

ತ (ಡೆ ತ ತ
ಆ |ತೆ 3... 95 5 |6 |32 40.236 |

ಡೆ | ತ ಸ
| |ಡ್ರ2' 8. 95. 5 |24 |ಚ 4--12.24 |

ತ 312-90266386 :0653 609

ಎ )6--56 1/8 120

ಡಾ ಸಹಾ್ಪ
ಇದಾ; (2) (1/3
ಹ ದ್ಯ / 1)ಯನ್ನು (ಅ- 2 ದ 1/೫)
ಹಂದ ಗುಣಿಸಿರಿ.

ಣಲಬ್ಬ' ಟು ಎ೫ ಿ ಜೆ)
೨
ಬ --ಜ್ಯ--ಉಸ್ಯೊಕಿ ಇಕ್ಕಿಸಿ.

ಬ 1. 1
॥ 0 ಡೈ"

02
 1
335.
2335335

5 . 10 6 ೫ 80601 08 15%
140101 ೩ 78110081191
10/10701181110 0೩ ೮ 1) 18 ೧ ೩ ೦
01೩1 71171),
51768 18 ಓ 1೩11
00೫
130108 01 1136
'
825- /36೯4
|

ಡು ) ೪ 3 0 7 5 2 . /
9.೪. 810 ಬ ಸ 6
8 ೩೫೦ 7೩1೦೫೩11
/ಔ ಅರಳೆ 1/
ದ
0೩೮% 01868.

101008 119106 1೩010

2 06 8 2 . 118611 ೩5 ೩ 7೩
7೫019:-- 08 ೪06 10818, 0
೩! ] 70 17 00 78
0 "೩0
10೫ ೫೨2 ಇ/ 2 ಎಡಿ.
೩1181
೩7 4 ಗ ೩೯ ೮ ೩1 01 00 81, ೫111 )0 7೩1100
6
೩೧4 0 ೪/2, 70086
01167.
1306025 01 9೩೦%

ಗಜ ಟು ಟೂ ಟ್ಟ ರ್‌ ಇ

(2) (064-- ೫ ) ೩06 («43 /ಶ8)

11 185 78010081. 15 (೪ ೫--/0ಥ 0100
6೩ ೦0 ೦॥068- 5.
1೩ 01 08 8 08
21102811517,
೪0 -- ೫/ 0 ೩೧ ೧ 0 4- 0 ೩೭೦ ೧೩1
0೩೩6೩16 30768 ೩5
80 5. 2 5 ೮ 8 1 4 100೩1 ""1% ೩ 2೩1೯ 08 00
೧೦೫] 1೩0೮. 50 ೩01೦೫೩11
೩ 6 ೩ 1 1 0 11 78 00 31 ೩1 80748 ೦೩೦೬ 18 116
8೩19 0೫
'
20008 0 06 ೦6॥0-' ಸ
|
01 8೩೦00೦೫8. 18 51170111
7811 07೩1181734.
16 ೫586 008
51 74 66 70 10 01 70 ೩1 %088 11೩ ೦8 110೩1 17
(೩೦೪1೦05 ೫11!
10110917 ೮೫೩೫7)105.
೩೫4 15 1105678806 17 1120
1
ಎ ೬ ಟಂ ಕಣ್ನ
(1) .00051068 0016 8೯೩೧1100

7177106 7, ೫೫೦86 46010708

78008 ೪% 2 18 ೩೫ 177೩110081
--.
2೩15108 18 /3ಎ1-4142130..
04 |
 ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನಗಳು :-
ಎರಡು ಕರಣಿಗಳ ಗುಣಲಬ್ಬವು ಒಂದು ಭಾಗ
ಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಇನ್ನೊಂದರ ವಿಕರಣೀಯ
ಅಪವರ್ತನವೆಂದು ಹೇಳಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ :.
(1) */ಐ 2 /ಕ್ರಎಾ/ರಫ್ಯಾವ /7ತ್ಯ 4.

.. 9/2 ಮತ್ತು./8ಗಳು ಪರಸ್ಪರ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನಗಳು.

ಗಮನಿಸಿ ;__./೨ಗೆ/ಪ್ರ ಮತ್ತೊಂದು ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನ, ಏಕೆಂದರೆ

ಇ/2 2 2-9.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, 6 ಮತ್ತು )ಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದರೆ, 1/೨, 0/2

ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಯಾವ ಎರಡು ಸಂಖ್ಯೆಗಳೇ ಆಗಲಿ, ಪರಸ್ಪರ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನ
ಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ಉದಾಹರಣೆ:2). (೧-3) 1-1-*/)- (೪2) :- (1/7

ವಾ 0-ಇಥಿ. ಇದು ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ. ಹೀಗಿರುವುದರಿಂದ, (*ಗ್ವೂ--1/))
ಮತ್ತು (1/1 --*/))ಗಳು ಪರಸ್ಪರ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬಗೆಯ
ದ್ವಿಪದ ಕರಣಿಗಳ ಜೊತೆಗಳಿಗೆ ಅನುವರ್ತ ಕರಣಿಗಳೆಂದು ಹೆಸರು, ಹೀಗೆ, ""ಅನುವರ್ತ
| ದ್ವಿಪದ ಕರಣಿಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದರ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನವಾಗಿರು
ತ,ದೆ?' ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇವೆ.
ಕರಣಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಛೇದಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳನ್ನು ಸುಲಭ
ರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವಾಗ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನಗಳ ಉಪಯೋಗವು ಬಹು ಮುಖ್ಯ
ವಾದುದು ; ಇದನ್ನು ಮುಂದಿನ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿದೆ,

| _ ಉದಾ; (1) ಜು ಎಂಬ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ಎಜಾರಿಸೋಣ.

9

ಇಲ್ಲಿ ಛೇದವು :/ಎ್ರ ಎಂಬ ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ; ಇದರ ದಶಮಾಂಶ

ನಿರೂಪಣೆಯು ./2 --1-41842126 ನ ತ ಒಂ ಒಡ ( ಒರ್ಮ ಒಂ ಒೃ್ಥ ಇಂ ಲ
 ತನಾತತ 02೨95
ಮೋ

೩ 71 17 10 08 , 39 6 17೧ 111711 :
00 0 7. 800% ೪/2, 860108 116
70 ೩೫೦॥್ಲ 11೪181 18 11 18 00 7 77
374 60 6010 ;
06 0017308808
₹7೩೮1100
ಜಂ) 2.4495ರ
9/3 ತೆ. ./3 ಇ |
2 ಜಿ
75... *%%.«42
0? 460110೩185)
ಜಳ ್‌ 1.225 (10 3 01೩098
ದ್‌
10 ೦೫೩11೩೦
ಗಸರ್ತತ1ಗಫಭ _ ೪/ಟೆ” ೮5)೬
(2) ತರ ಗ 35 (ರ)₹
--*/7ರ)
(8:
ಗ - 1.
] 3-7
ಜ್ರ
3-6 3-6
3-5 ೦
4 ತ್‌
ಗ5ಡ
8
0081 ೧161001711೩108 :
(3) 1121988 1100 7೩01
೩7೮
ಾ . 71 8 ೫0 16 10 11118 606 1277688108
ಟಬ ಜ
000310807, 7 1506
*ಐ-17-% 7.೨1 686 66
15 17 6 1೩ ೦೪ 0೫ 01 101 9 16 001717810, ೫೮ 1೩7೮:
610281

116 | 21700 ೫೫
೮%
3.035
1012
0
ಹರ್ಷಾ
ಸರ
ಸ್‌ ತಕರಸ ಸ” 1ಊ೬-೫

/7151 4ಇ-3
ವ (೬/೪3 103--(ಇ 7೬೩
(/752೩--(ಇಇ--೬'
9
ಜಾ (01-31) --(೫--1)-- ೌನತ್ತಿ .
ಗ--
(ಐ--1)--(ಐ ್.‌
೨. 2052%ೌ--1
ಹ ಸಾ

ನ್‌ |

65
 ಈ ತೆರನಾದ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ಭಾಗಿಸುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ? ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಭಿನ್ನ
ಯ ಅಂಶವನ್ನೂ ಛೇದವನ್ನೂ // ನಿಂದ ಗುಣಿಸುತ್ತೇವೆ. ;

ಈಗ ದತ್ತ ಭಿನ್ನ ಕಾಶಿ ಬರತ 3 _ ೪69: 4495...

2. 12/2 2 ಟಿ

1.925 (8 ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳವರೆಗೆ.)

ಎ48... 2...

ದಾ: (0) 5೫55ರ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕಾದರೆ.

ರ
(ತ ಲ್‌
3 73೨ ೫7. ೫೫೫7):
ಮಾಹ
8/8
ಪಿಸ ಹಸಯ
35/5
ಸ“ಮುರು ಸಸ ಎ7 ವವರ ಯು
33./5
1/9 ಕ್ರ ಸ/4 ಡ್ನ

ದಾ: (3) ಇದನ್ನು ಛೇದವು ಭಾಗಲಬ್ಬ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರಿ ;

ಇ'2--1- 0-1 ಇದರ ಅಂಶವನ್ನೂ, ಛೇದವನ್ನೂ ಛೇದದ
೪21 1--೪ಊ..]. ವಿಕರಣೀಯೆ ಅಪವರ್ತನದಿಂದ
ಗುಣಿಸಿದರೆ,

ಕ| ಬೀಜವಾಕೃವು ..ಾ
-- ೨೨೨೫ಬ ಾ ್‌ ಥ .]
...1೩.

ಇಂಗ ಕೂ ಬಟ ಗಾ ಟ ್‌ ಟಾ
(೪0-3-1) --(೪ಇ--1)*
19513) 31734೫. 3
(0-1) --(೫--1)
ಜಾ 20-202 ೫8]

೫
ಬ

00
 ಇ. 2೫ ್‌
485551%1 3
ಸ ]
12. (೫೫೫% :7೯5೫ %
08 6೩೦% 0.
೪70 10001310೩10
0 7೩11001180
11115.
(೩೮%1೦18-

7055100 ಮ್‌
1
ಭತ ತೆ ಬಾ
ಯ್‌ ಡದ ರರ
ರ್ರ ಊಶ್ರ ಬಕ್ರ ್‌್‌2
ಸ್‌ ಸ
2-3) 3(೬%/ ಠಾ
ತ್ವ 12 ೋೂರ್ಯರರ್‌ ಗಾವ ದ
೧/5*%(*"
ಎಸಿ

೧757-43)
ಸ

೧/3237(4ಖ)
ಎಸಿ2-- ದಷ್ಮಿ2
ಮ್‌

5--%೨) |
ಚತ 3 ೩೪5 8%. 8(%/ಶೃ
ತ ರ್ಜ ಕ್‌ ಕ್ಮ-8
೪ 3 2 ( 1 ಕ ್ ಷ 3 ೩ 0 1 3 3 3 |
33- ಡಿ2
ಬ
ಜಾ '
ಹ್‌ ಆ ಟ್‌
ಹ '
17701107) 11151101 0
(10 ?'ಹ್‌ ೬ 2
'
7.೫.೪. ೦2೮ 08 6 ೪೩೫1೩01೮8- 32
11780 7೫76 ೩%10081180
01718
[116 15 1006 07 171111
(ಇ/ಐಡ್ಕ ಜಟ 07 (೫ ಖರೆ ೪೨)
೪349) '
710%7 (ಒ/ಐ3 1೪3೪೨) (/ಅತ ಎ(/೫ರ (3೪ಸಿ
ತ ಸ /
ಜ್‌ (ಕರ ದತ)
66
. ಉದಾ. (4). ಇದನ್ನು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ ;-
] ಟಿ ತ್ರ
ಸರಾಾಾಸರ್ಪಾರ್ಸ್‌ಸ್ತಾ
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಿನ್ನರಾಶಿಯ ಛೇದವನ್ನೂ ವಿಕರಣ ಗೊಳಿಸಿದರೆ, ದತ್ತ ಬೀಜವಾಕ್ಕ

1 3-೪) 2 5-3
ಕ್ರ ತ ) | ಸಸ್ಯ ೫55 ಆ)
೫ ದ್‌ ತ ವನ ರರ್ಯಾಕಾರ್ಣವ

ಸಜ
1 ೫ಬ ಜಾ
ಇ%5--5/02 53 ./2

__ 13142 3(/8--/8) 80/53-7೪)

(1/3)3-- ರ್ಗ /8)`--(/3) (/5)`--(೬/2)3
_%33- 3 ,2(%5--13) 33(:/5--./2)

_ %3--/93 2(1/5--:/8)_80%/5--./2)
3.37... ಡಿ ಡಿ
ಜಾ 16. 2/23 ./5--./3-./5--./2
ವಾಛ),

ಜರ್‌ ಗ ಇ] ಎಂಬ ತ್ರಿಪದ ಕರಣಿಯನ್ನು ವಿಕರಣಗೊಳಿಸಂವಿಕೆ,

ಮೊದಲು ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಚಲನಾಂಕದಲ್ಲಿ (೪ ಆಗಲಿ) ವಿಕರಣ

ೊಳಿಸೋಣ.
ಹೇಗೆಂದರೆ, ಈಗ (ಇಸ 7-೪2) ನ್ನ (/೫--ಳ್ಯೈ-- ರಿಂ
ಣಿಸಿ.
ಈಗ (ಇ/2--೪್ಯ/--೪2) (2-೧ ್ಯ-- ೪2)
ಎ೪. (027
೫-1-21 ಬ್ಯ--2ಿ
-(2--5--2)--3%ಉ
66
 ೧೭758108 07 .
11 ೫೭ 0 ೪7 ೫೩ 11 01 81 15 0 (0 18
-2೪ ಅಳ)
7 170೩15 01? |(% 1-೪

ಟ್‌ ಪ ಲಫ್ಥ್ಮಚೆಯಲಯಲಯಯೋಯ್ಸು
(ಇ.ಬ)
ಎ(ಐ--9,/4%4-%-
ಪಾ(/ಐ-- ೪ ॥)3--(4/2)7 |

ವ (/ಬ /ಜ್ರ-ಳಬ) (/ಜ-ಳೆಕರ್ಗಳ2)

ಗ01-*9!!
705 ೪ ॥3- ೪/2) (ಐ! ೪-- 2) (ಐ
(ಇ/ಐ3-
(/ಐ- ಭಳ
4
(24೪-224ನ ((248-ಐ)-2ಆಳ |

(03 --2)3--42% ಎ ಖೌ4- 2 1-೫-- 920/-- 25/2- ಡಂ

171100 18 7811011೩1.
ಭರ ಇ
7718 (ಇ/ಉಖಸ- 9ರ ೪ಬ), (/ಐರೆ ಇ 071೪/೨2), (ಇ/ಖ

“ಚ 2? ರಾ ರ ೪16 ₹೩101181151139 1801

66
08 ೧೫ 0 (0670 15 006 7706006 08 06 06868 117
2೭. (1) 128110081156 (ಇ/2-- ಇ/ಶಿ-- »/ 5)
(1/22 ;/8)-/51 1(./9--./3)% 8]

ಇ(ಇ/9--/3)--(/ರ)3
ವಾಲ ೨0//6--ಕಾಕ2./6--ಕ5ಎಾ--9ಿ./6

10 78110781156 16018, 17೮ 22101017 07. %/ 6, 8೮01೫8

(೨ ೪./6) /6 9266-19.
[1108 116 78॥1011011817 1೩೦1೦೫೧ | ಇ/ 2 /ಡಿರ ಗ 5 ೪೫16. |

67
 ಮುಂದೆ, ಈ ಬೀಜವಾಕ್ಕವನ್ನು ಅದರ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನವಾದ
((ಉ---- ೫-21. ರಿಂದ ಗುಣಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು
ಕರಣಗೊಳಿಸುತ್ತೆ ೇವೆ.

ಈಗ ಐ. ॥----2//ವ್ಯಾ

ನಾ(ಉ--2/ಬ್ಯ/-೪)--(ಇ/2)'
ಪ್‌ (ಜ್ಯ) (ಇಇ) (ಜರ ೪-12) (ಗ%--ಘ್ಯ/--೪)
ಹೀಗೆ (೪/]-- ೫-೪) (/2--%್ಯಾ-- 1) (/ಇ--೪--1)
(ಉಳ್ಳಾಲ) |
ಮಾ ((0--೫--2ಿ)--21/ಬ್ಯ1 1(0--೪--2)--
(ಬ್ಯ
2)
ಪಾ (ಉ0--೨[--2)3--4%0 ನ ಖೆ--೪.-ಜಿ.21-2/೬--2%2.

ಇದು ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ. '

ಹೀಗೆ (ಇ/)-- ೪7-೪2). (23-೪,--2, (೫-೪ [ಳೆ

ರ್ಟ” 1.7 ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಉಳಿದಮೂರರ ಗುಣಲಬ್ಧದ ವಿಕರ
ಯ ಅಪವರ್ತನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

"ಉದಾ (1) ಇದನ್ನು ವಿಕರಣಗೊಳಿಸಿ.

(ಇ/ಪ್ರ--/ತ್ವ--*/ರ)
((*/21/3)_*/ಈ; ((೪2-%3)--%65)7(12-%/3)'(/ರ)'
ಹಾ 0 |-3--2//ಕ್ವಿ--ರಎರ5--2./ಕ್ರಿ--ಠ5
ಎ--2./06
ಇದನ್ನು ವಿಕರಣಗೊಳಿಸಲು, ./ಕ್ಕಿ ರಿಂದ ಗುಣಿಸಲಾಗಿ,

ಶ್ರ---2246-ಾ--12
(_-2./ಶ)
ಹೀಗೆ, ಬೇಕಾದ, ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನ

(ತ್ರ ತೃ /5] 46.

0
 1720801808 34
17. 117೩101೩06 : ಷ್ಣ

(1) (1೪/3 |] (| 4) | 16
ಚ್ಚಿನಸ್ಮ ತ್ಯ
ಹ್‌

(2) (2:/ 15-:/8) 18 - '

|
(3) (3/5 1258) 1/35- |

(4) (3:/2-4%7)(18೯--೪ 4)
(ರ) (2./5--%/7)3,

(6) («%/೫--1 --2) (2/೫--14- 3).

08 01 6೩೦ 1]
11. ೫174 806 81171656 7೩॥1೧1೩1131116 1೩01 ್‌
ಅ
ಸ್
ಸ

176 1000111 80808.

ಸ್ಸ
, 12ರ . ಗಿ/* ೨
392 ು 54

2/2
ಟಪ್‌
(13.
192
್‌್‌್ಕ
:ುಹ
್ಸ
್‌ಕ್

೩06 |,
111 (1) 1007685 910೩ ೫೩1೦0೩! 16001711181028,
5080
೪1061 721107811917 1೩00078 08 6೩೦೩ ೦1 86 10110917
| '
1 ಚ
ಚಾ ಇಸಾ ಗಾ ,
|
(2) 81೫1/07 :

(1) (./') 0. /॥) (2/53. /2 (2./3-/2

1 2) (೫--1--/
(2) (--2--./5) (೫--೩--./3) (ಐ-.-1--
ಜಂ
|
6-- 0
ಜ್‌
(ಪಾ ಚ (
4

08
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 3 - 4

| ಇವುಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

3. "(ತಿ */ಶ್ರ)' - (2 ಕತ್ತಿ. ಸಗ್ಗ

(21%/12--1/8) ೫18
(34'ಕ5--1/28) 1/35

(31/47-41) (ಇ9/--1೪40)
(2*/ಶ--*/1)3
ಧಿ
ಕಳಿ
ಚೀ
ಛಲ
ಆ (೪"0--1--2) (೫೪% ]--3)
1] ಈ ಕರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಅತಂತ ಕನಿಷ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ
ಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ,

೪32, ೪೫5೩, * 185, 9.

೩/86
12 ' ಶಿ] 12

111 (1) ಈ ಕರಣಿಗಳನ್ನು ಛೇದವು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರುವಂತೆ ಬರೆದು,

ಪ್ರತಿಯೊಂದರ ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನವನ್ನೂ ಗೊತ್ತುಮಾಡಿರಿ.
| 9 ]
2*./5 ' 1-./8 ' ./5-./8
(8) ಇವುಗಳನ್ನು ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ:

(1) (0--./3) (24.18) (9./5--./2) (೩./5--./2)

(2) (ಏ3-2--./3) (೫3-೩-- ೩/3) (£--1-- ೬/2) (ಐ--1-- %/2)
(3) | ಜು |
೭.1. ಡಾ ಟಕ.

08
 ೩೫ 7060
11. 0201085 ೫168 7೩10081 16000711181085,
10 1861೯ 81171086 101171 :
9/2 4/3 ಗ
ಖು ನಾರಾ ಕಕ ಜಡ 7334 3
1೨. ಬ ೫೫ 3೫[- (ಕ 1. *.3
(2) ರ ೪3 8 ಉತ್ರ 2-1 ಇ/ಬ್ರರ್ದ

(8) ಗರ ಗರ
ರಾ ಗಾರರ್ಸ್‌'
ಜಿ 2: 1-1-2./ 13
ತ ದ 5ಜ ೯4844
| 1 ್ಯಾ್‌ 1 ತೆ
ತ ರ ಟರಾ ಚ ಬಜ
-1)3
(./3-.ಸಾ («/3--1)3
ಇ 0
ಗ್ರ...
ಬಾಜು
ಈ 7:-.
ಪಾ
ಎ ಜು

11510781186 116 1011017711) 17111017181 50708:

(1) ೫13--./83-/7 (2) /243-./5--%/6

(8) 2 /3--./5 (0): 13. ./8--./8
1] 51171711177 (06 1011097117 :

(1) (73 ಹ 10 3- ಸ ಅ )
ಜ್‌ 0ಜಿ ೫ ೨ 1ಇ್ದ ಕಾ 4
(2) ./24- ಇ... ಬ್‌ಬಭಘ ಟ್‌
/ ೫-೨. --1 /೫-- /5--1.
 11 ಭೇದವು. ಭಾಗಲಬ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರುವಂತೆ ಇವುಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ,
ಅವುಗಳನ್ನು ಕನಿಷ ರೂಷಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ, |
(1) 3%2 4/3 /]
1 ಓ೬೬|17ಊ8ಊ.2. |ಊ೧೪ಊ೧₹7₹ಊಬಬ್ಟ್ಟರ್ಡ್ಗಹ್ಟ''
(2) 1 ] 1 1
8/3 ಸ 18--,/3 ಸ 3. ತ್ಕ2-3-1
3) ./7.../ಕ 112೬1೯81
8 17. ./8
(3) 7071/13 1 4./3] 1-- /3
ಹತ 2 ./3 ತ |
(5) ] 1 | 1
೫ಾಾಹ ಭ್ರ ಡಸ
(6) (./2--1) [ಗ ಗ್‌.
(%2--1) (%/2--1)
77 ಈ ತ್ರಿಪದ ಕರಣಿಕೆಗಳನ್ನು ವಿಕರಣ ಗೊಳಿಸಿರಿ:_-

(1) 75-../3.../1 (2). /8--./5--./6

(8) ೨-../3.,/%5 (4) 1--:%/5--./8
77[ ಇವುಗಳನ್ನು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತನ್ನಿ;--

(1) ಲ (0 ಜರ್‌ ಸಕ್ತೆ ನ.

ಜಯ ೫ 10-%5॥ ೫38-೪೫12
(2) ಬಾ ಬ ಗಾ 72ರ
೫-೪೫೨ಓ೬ ೪ಂರ ೪-1

69
 (3) ./1--0-/1--೫ೆ 1/೫೪ ೪-./ಹ್‌ 1

13೫--./1--೫ೆ /711.../೫--1

100ಓ.
9.6 1/104000140%0€ 0/ "108: 7:1/60110% 01 50010

ನ 0೩810 080% 11121 ೩ 7೩61೦0೩1 710173007 18 110% 6೩! 00

೩೧ 1778610081 7017008 10845 60 186 10110810, 816020105 ೦೫%
111೩67೩110 8708.

11000 1: & ೦೩68೩1೦ 8086 0೩0106 ಆ. ೦೫॥೫68566

೩5 600 81077 0? ೩ 7೩01೦7೩1 7177107 ೩70 ೩0೦68೮೯ ೧೫೩೮7೩10
8070

71/00/ : 1.66 0, ೫, ೫ 0 ೫೩100೩1 ೩0೮ 2, ೪ 177೩107 ೩1.

"60 18 »/2ವ0 1 1/ಉ........೬(ಸ)
7176 0೩770, ೦೫ 800೩8116 10011 81068,

೫703-1೫ 1- 20%

ಸಾ. ಜಾಲ್‌ ಹ

ಸ ೫ನ ೫0 (110 18 7೩61೦೫೩1.
21

1316 1// ೦1 006 ಓ. 11. ನಿ. 18 ೩ 8೫86, ೩70 ೦೩137೦0 06 ಆನ.

(0 ೩ 7೩1107೩! 7111720687. . ... 60೮ ೩8801701100 (1) ॥ 706 0706-

71000 8: 8 0. ಥಿ, ೫%, ೫ 0 7೩100೬1, ೩7೮ /ಖ, ಸ

17781107೩1, ೩೫0 1 0-- :/ಜನಥಿತ 1, 0160 0770 ೩೫1೮ ಖವಾಘ.

70
 8) 1 1_-೫--೪/!1 ೫. ೪೫-1--ಇ/೫ೌ--]
1-3-೫1 ೫೩ 105[1--/2ಇ]

8-6 ಕರಣಿಗಳ ನಿರವಲಂಬನ ; ವರ್ಗಮೂಲಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವಿಕೆ.

ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಶೆಯು ಒಂದು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಸಮನಲ್ಲವೆಂಬ

ಮೂಲತತ್ವದಿಂದ ದ್ವಿತೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಗಳಮೇಲೆ ಮುಂದಿನ ಪ್ರಮೇಯ
ಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಬಹುದು,

ಪ್ರಮೇಯ 1 ; ಒಂದು ದ್ವಿತೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಯನ್ನ್ಸು, ಒಂದು

ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಕೆಯ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದ್ವಿತೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕರಣಿಯ ಮೊತ್ತ
ವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಸಾಧನೆ :--4. ೫, ೫ ಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖೈೆಗಳಾಗಿಯೂ, .ಗ್ಲ್ಬೂ (7 ಗಳು

ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಗಳಾಗಿಯೂ ಇರಲಿ,

ಆಗ್ಕ ./1 ಎ04-.- ಸಗಳ. ಆಹ...

22 ಪ ಪೂ ಟ್ಟ (1)

ಎರಡು ಕಡೆಗಳನ್ನೂ ವರ್ಗಿಸಿದರೆ,

ಖವಾ0ಸ--೫8-1-20 ಗ.

ಆ ಗಾ್‌ಷ್ಣ 553654. (ಇದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ) ಆದರೆ ಎಡ ಪಾರ್ಶ್ವ

ಚ.

ದಲ್ಲಿರುವ ಉಗ. ಎಂಬುದು ಕರಣಿಯಾಗಿದೆ, ಆದುದರಿಂದ ಅದು ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧ

ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಸಮವಲ್ಲ.

ಪ್ರಮೇಯ 2. 6, ಶಿ, ೬, ೫ ಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳಾಗಿಯೂ ./,,,

' 1] ಗಳು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿಯೂ ಇದ್ದು, 0 1- /% ನಾಗಿ ಗ್ಯ
|
' ಆದಾಗ, 1 ಮತ್ತು ಖವಟಚ ಎಂದಿರುತ್ತವೆ.

70
 .
೫/00/.-- : ೫08 1! 4]"ಶ, 106 640%
ಏಸಿ. (4ರ ಭಳ.
2 ೬.ಡಿ
ಖಾ
73 1100701 1, 1015 18 2೦881010 ಈ 1 ಸಎ0 ೩೧0
[11011 6 ಮಿ.

ನ1ಜ0೫೮ 110018 0/ ೫1071101 0010110 "103 ಕ

00051408 (೪/2 7-೪ಕ )ಹ 23-5-2./1707--2:/10

(ರ್ಯ (ತ್ವ) ವಾ7ಸ3-- 2/81 80--21/21

111056 ೦೫೩೫2)108 ೫008956, 1080 1! ೫ ೩0೮ ॥ ೩೫೮ 7೩1100೩1
೩126 %//. ೩ 5016, 10 1126 8011೩70 7೦೦08 ೦8 ೫3: ೪ / ೩೫೮ 018
106 10101 ಸ್ರ 3೪/15 7೦506001701). . 11076 006 ೩॥ 16851 08
25. ಟೆ 7 10086 0 17781107೩1, ೩೩8 0816717186 108 800೩೯9
170010 70 8೩010081... 170 77೦೪೮ 110% 111೩1 0076 800೩7೮ ೫೦೦%
೩177೩775 921565 11 1115 10817-
170 070 106 5011೩76 7೦೦% 01 ಬ
1,006 08 000 %3- ರ ಹಾ ಸ *1!ಕಿ.
5087110, ಐ ಗ್ಯ ನಾ 04ರ-2/(8.

1100811110 78110781, ೩1 117೩11011೩1 )೩715, ೪೮ ೪,

. ಖಾ 6410, ೩೧6 "(? ವಾ21/(0.
॥ಸಮ4ಗಿ,
21017 (ಆ--0)3-- (0--0)3 ಕಂ,
ಹಾ
0--ರ- ಓ 10 ೫
1-3-0೫0

71
 ಸಾಧನೆ :.
ಏಕೆಂದರೆ, ಇ--ಗಿ ಆದರೆ, 6 ವಾಶಿ|-) ಎಂದಿರಲಿ,

01.-%--./% ಮಹಿ. ./೪

1ಿ.../% ಹ ಳಳ
ನೆಯ ಪ್ರಮೇಯದಿಂದ, ಸಿಎಂ, ಮತ್ತು ವಾ ॥ಆದಾಗ ಮಾತ್ರ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗು
ತ್ತದೆ.
ಇ
ಆಗ ಉಮ).

ದ್ವಿತೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ದ್ವಿಪದ ಕರಣಿಗಳ ವರ್ಗಮೂಲಗಳು.

(ಇ/ 2-1-9" 5)*ಎಾ2--8--2./10 77 --2./36

(|/ 7--/ ಶ್ರಿ)"717--3--2,/ಶ್ರ-19-೬9,/2ಾ
ಎಂಬುವನ್ನು ವಿಚಾರಿಸೋಣ.
ಈ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಂದ. / ಮತ್ತು ಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿಯೂ,
ಇ/ ;/ಒಂದು ಕರಣಿಯಾಗಿಯೂ ಇದ್ದರೆ, ೫3: ಇ] ಗಳಿಗೆ ./್ವ ೫ ೫ 7 ರೂಪದಲ್ಲಿ
ರುವ ವರ್ಗಮೂಲಗಳಿರಬಹುದೆಂದು ತೋರಿಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ./7 ಮತ್ತು ./1
ಗಳಲ್ಲ ಒಂದಾದರೂ ಕರಣಿಯಾಗಿರಬೇಕು; ಹಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಅದರ ವರ್ಗವು ಭಾಗಲಬ್ಧ
ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಈ ವರ್ಗಮೂಲವು ಯಾವಾಗಲೂ ಇದೇ ರೂಪದಲ್ಳಿರುತ್ತದೆಯೆಂದು ಈಗ
ತೋರಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಐರ ಭನ ವರ್ಗಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ
ಕಾ
ವವಸವಆ೦೯್ಮತತಸಣಅ೦೯ತ್ಷ೦ಆುಳ೮ಆ.ಡಿ

/ ೫41 ಕ್‌ 1 017% ಎಂದಿಡೋಣ,

ವರ್ಗಿಸಿದರೆ, ೫3 ೫ ನ 040-.92./08.
ಭಾಗಲಬ್ಧ ಮತ್ತು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಮಗೊಳಿಸಿದರೆ,
". ಖಾ0*4-ಥಿ. ಮತ್ತು ಇ 2/೫8
. ೪ ನಾ 4ಿಂ0ಿ.
ಈಗ, (0--)*-- (0--)*--40ಿ
ದ ಖೆ...

ನ 0--ರಿತ ತೆ %ಖೆ--1"

71
 20 7-೫ ೪೫ ೫ೆ--೫್‌.
ಬ್‌ ಲಗ
೫]| ೩೫೮ ಶಾಕ್‌ ಬ ್‌್‌ಗ್ಟಾ (1)
11118 0 ಸ] ೫-೪! /-

೧೯ 0ವಮತ್ತ(ಐ 3], ೩೧0 ಗಿ-ಕಿ ೫-೫ * ಇ: (2):

0.--
1 5 2 3-೪) ೫%10%15 1
೪ೆಳ |
೩1706 ಸೈ/ಸರ್ಗಳ
07 ೪೩1೦8 (1) ೦೫
17 ೧ ೩೧6 ಗ, 70 70877 ೮17107: ೦೫೮ ೦1 616 8615 |
(9) 08 4 ೩೫೮ 0.
70೩೦790 ೩೧೦0 1೩%೮6
1118, /೫ಳೆಥ. ಜಾ ಧ/ತ್ಟ 7-೪

06 7೩111೦8 61760 17 ೦1080 (1) ೦೯ (2)-

7:00111)16 (1) 81/0 6086 563೩7೮ 700% 08 12--2:/381

1.61 1/12 --2/38 ಮ್‌ /06--1/ರಿ

122/35 -ಂ*8--2./0)
17028117 7೩01೦7೩! ೩7 1೯7811011೩1 )೩715,
12-0-0 ೩೧0 2:/35-2//00ಥ
140401.
(6-ಶ)&ಿತ (6 3-0)3-40ರಾ1283-140ಎಾ144--140 24
(6--ಶ)- 52... 376 0೩೫೩ 1886 ೦೫೮ ೦1? 18686 1801
೪೩1005. _
ಥಿ (5೩7)
0--ಥಿಎ.12
2 1ಕ್ಕು ಬೈ್‌ಸ ಚವ್ಯಾ?
115 817605 ಗಿಎರ
[1 7601706 500876 70012 1/7-- 7/5.
1010... 8೯ 77೮ 1819 106 ೦೪1೮೦8 ೫೩1೦೮ 0--ಥಿಎ--2್ಲ, ಕ
[91 1116 502879 700% ೩5 ಇ/
ರ--/ 7. 716 76001764 8010876 7008
15 1105 13:(1/7-- 1/ರಿ). ಗ

742
 2.207 ಖತು ಜಡ 3
ಜು ಗೂ
ಗಾಗಿ, ಇ-ಕ್ವಿ (ಐ. /ರ್ಷ|» ಮತ್ತು ಠ್ರಿಮ 110-- / 31೫ 3) (1)
ಶಿಥವಾ
ಟ್‌ ಇ ಷ್ಟ! ಮತ್ತು ಗಿಎಸ!04- ೫3.೫) (2)
ಶಾಟ್ಛ ಗಂ]. ೫೧ಥ ಎಂಬುದು % ಥಿ ಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರೂಪವಾಗಿರುವು
ರಿಂದ, 1% ಮತ್ತು ) ಗಳಿಗೆ (1) ಅಥವಾ (2) ರಲ್ಲಿರುವ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು
ತೆ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
0 ಭನ ಉಪ /]. ಇಲ್ಲಿಯ 0 ಗಳು (1) ಅಥವಾ (9) ರಲ್ಲಿ
ಗಾಗಿ, .//0--
ಉಕ್ತವಾಗಿರುವ ಬೆಲೆಗಳು.
ಉದಾಹರಣೆ (1) ಇದರ ವರ್ಗಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

12--2./25

12--2./387 /ಜ--./) ಇರಲಿ.

. 12--2 1/38 74--ಗಿ--29./()
ಭಾಗಲಬ್ಧ ಮತ್ತು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸಮವಾಗಿಡುವುದರಿಂದ
". 12--0-ರಿ ಮತ್ತು 2./ಶ್ವಕ್ರ-9./()
"140-401
(1---))2 - (1 3-॥)3--
400 -- 122. 140--144--140-4
", (0--ಈ) ಎ ತು. ಈ ಎರಡು ಬೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಒಂದನ್ನಾದರೂ
ತೆಗೆದುಕೊಳ ಬಹುದು.
". 6--ಿ--ಡಿ
1--8--12
ಹ 1 ತ್ರೆ. ", €್ರಎಟ!
0 5 ಎಂದು ಇದು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಬೇಕಾದ ವರ್ಗಮೂಲ ಸ 1/8

ಗಮನಿಸಿ : ಇ--ಥಿ ಎ0 ಎಂದು ಬೇರೆ ಬೆಲೆಯನ್ನು ತೆಗೆದಂಕೊಂಡರೆ, ವರ್ಗ

ಮೂಲವು ./5--./7 ಎಂದು ಬರುತ್ತದೆ. .. ಬೇಕಾದ ವರ್ಗನಂೂೂಲ

ಹಾ 2೧ (ಸ/7-- ೪ 6)-
' 72
 1-40:/6.
7::011/)10 (9) ೫104 1% 46 700 0! 98-
171781 ೫7೮ 01110 1/98 _ 40178 71 (015 16 1/43-/8

೪7೮ (9% 98 1-40:%/8-04--24/60.

--॥ಿಎ98 ೩/6 40/59/40 .. 9000400. ಸವ-
ರಾರ

(6--))*- (1 *-ಗಿ)3. 4! 5082-9600 ಎ 9604 -- 9000:

ವತ

0--ಗ
22
0--ಢಿ
ಎ. 98

2055100 .. 0ಎ 008006048
೫/23. 138ಎ /8 .. /ಈ ಎ ./28./2.. ./16./3
ನ್‌5/2 1- 4/3
7೫0% 176 1764 116 800870 709 01 (ರ./2 3-4 3)
5೬/2 -- 4/3 ಮ 192 [5--39:1/6]
8/1 ಸೈ/5%/3 3-4 ೬/3 ತ ಸ್ಳ/3 ಗೈ/5 1-316

3-3 8 ಎ. ಸೈ/2.2. 1/1

೫೫॥ ಗೈ/5
ಚ್‌ ಬು ಸ ಪ ಟಟ್ರ
೫ 1೪- ॥ ನ.85 ೩00 21/0 ಮ 21/ಖ್ಯ ೦೯24 ಎ4 ೫॥-
(0-923 (ಉ--೪)3---40/ 5883-2425 241 ೨
2. ಖ-ಜವರಿ |
0--ಟ್ರಮ|
6.ಸವ
ಸಿಳೆ ಐತಿ
2ಟ್ಯವ4,, ೪9ಮಔ
೪ರ
ಉನ 932 ./2

73
ಹಾಹರಣೆ (2) 98-3-40 ./6 ಇದರ 4ನೆಯ ಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ದಲು ./9840./ಸ್ರ
3 ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. ಇದು ./6-_- :/0 ಆದರೆ,
98--40./676--0--9./(0ಿ
(64-898 ಮಕ 40,/ 2/2
9600
ಎ 401
(6--ಗ) 3 (03-0)400-983- 9600
9004-90004
6--ಥಿಎಾ0
6-0-98

207100 .', 04780 ಮತ್ತು ಗಿ..48

ಎ ೪0ರ ೪08 0650ರ 04875 /25%121-/16%3
ಹಾ 5/2 --4:/3.
ಈಗ (5./53.4./3) ರ ವರ್ಗಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯೋಣ.

5./2 4/3 719/2 [5--9./6]

ಆದರೆ 1/5 ಖೈ/3
1/3 ಡ್ಯ
3. 4/3
ಹ್ಯೂ/ತಿ ಎಸ್ಯ/3 1/5 ಟ್‌
4 2/6
೩/6
ರ ಕ್ರ 5-2./65ಳೆಐರ್ಗ%ಭ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ,

ಬ 5--2:/6 *ಖ--॥--2-/ಬ್ಯ/

_ ಖಾರ ಮತ್ತು 21/0 ನಾ21%//್ಯ/ ಅಥವಾ 24 --4 ಬ

(0--2)3 ಎ (0--೫)3--4%0 -- 58.24 --2ರ--24 1
ಹಳ ನರಿ
ಉ--೪೫&
226. ಐಇಎಾತಿ
ಳ್ಳ ಣಾ4., 70
ಆ ಗ ಟೈ ಟೂ ೧
7ತಿ
10
 2: ಸ್ಕ(1ಿ/1 1೫ರ ಕ. | 5-3]

181
72087716 (3) 8%ಂಗ 19
0 ಪಾರ್ಯಕಯಯುಯಯಯ್‌ ಇ(

1/ 351-1210
ದ
ಅಾರಾವಾವಾರ್ಸಾಕ್ಕ
1/301-131/8
ಎಟ್‌
1/5--24
6 80 08 76 70 01 5 77 67 6 050೩1 ಇ೩7, 36 ೩176
21೩10811730 10
ಬು ದಾ ಉತ್ತನ ೫19

ಸೃ 30--123/6 ಮ್‌ 2 %/ತ್ವಿಸತಿ/2

1/35-೯18:/8 ೫ 3/3 2/2

7.೫.8. ಇ ಧಭಢ77೪ೆ 7 ಇ.7೫೬3/313./3.೩
5, 76 ೩೪೮
72610081181110 8136 602018118%08

3.111. 8." 'ಜಾ

ಶ ಾ ನ
(ಇ/8--./2) (./8-- 1/2)
6 (೨./5--3./2) |
(2./3:3:/2) (೩,/3--3/2) 1
2/2 '
79 (3//35.-2./2)
7 ಕ್ಕಿ
ಗ೫೯ೂ2ಾ7315./2
ರಾಕಾ,
೬ಸ ಜು

1/5 2ಬಪ್ರ 100,/3/2/3

12-18 ಹ ದಿಟ್ಟ
ಸಾ

(8./3--9./2)
| (ಇ/33../2) ೨. (./3-- 8.//27--
| 3 (1-2-8) -- 2 (1--3--2) ಎ0 '

74
 ೩೬೪5ರಾಾಾರ್ವಾ-./2 | 3
!
ಬ
ಗ

ಟೋ ಾರಾ್‌ೂ3ೌ | 154

ಉದಾಹರಣೆ (8) ಇದನ್ನು ತೋರಿಸಿರಿ ;__-

|
। 0 10
| 21
1೬ಸಾರಾರಾ
ರರ್ಯಾಶತ ಈಶಾ (ಟ್ಟಿ
| 8 _./( ೨. ೪1378 ಇ 36--12./6
ವರ್ಗ ಮೂಲಗಳನ್ನು ವಾಡಿಕೆಯ ಕ್ರಮದಿಂದ ಪಡೆದರೆ,
52/15 77೮57
/30--12./69,/8--8./9
/35312,/673:/ಕ--2./2 ಎಂದಾಗುತ್ತವೆ.

0 19
,. ಎಡಪಾರ್ಶ್ಟ್ಥ 2.
ಭತಿ ಫಾ ಕಾತರ 38/3 ್ಟ/ಶಿ
'ದಗಳನ್ನು ವಿಕರಣಗೊಳಿಸಿದರೆ,
ಎಡ ಸತ / _ 6(8//--81/3
ರ್ವ ನಸ್ಯ ರರಣಚ್ತಾತಾ4*ಸರ್ತಾರಾ ಸತ್ತಾ

(8./3--2:/92) (ತ,./3- 21/9)

|
ಸ್ವತ /2 6(2:/3--3/9) 19(31/3--2:/9)
7೫೫, ೨ (|
ಇರ ಸ 2172-58
| ತ್ಲ ಸ್ವ ./2).-(0./3--3./2)--(8./3--2./2)
ಡ್‌ಬ/ಶ (1-2-8). /2(1--8--2)0

74
 7111011141 165

111 118176 10110 16001110108

73--2%4 ೭0-೧22
(/ಪ ಥರ ಬಸ ನಾಖರಳರ್‌ 2--2:/
2.//2--2%257-2%2]
(1/ ಸ್ವ] ಭ% %2)8ವ ೫-೨-॥೨-೩-- ತ

1119 ಡೆ
117160 0076 1010 ೦8 11೦೯೮ ೫೮ ೦೩7 ೧110೩10.
61- 05-165-೪6.
70008 ೦8 807648 0೦18 1606 1080
$
0 :/1]-- 5-೪ (4, ೫೦0 1167 ೮181610 1016 1073 |
ಭಳ 3: ೪ನ, ೩೫ 800970 111 116 ೮೫೩1110165 61760 610%.
7೫0% 17 0೨೨ 3 (ಎ170 0೩8 ೩ 800೩876 200% 0" 18

1012 ಬ 0... 1060

ಬ ಬ ಲೋ ಲೊ
ಅ ದ ಗಾ ಬಜಲ್ಲ 2./

1100೩117 7೩0100೩1 ೩76 177೩1107೩1 7೩715, 7೮ 81,

050-- 3-೩ (1) ೩೧೮ 2. ಇನ ಉಗಿ (2)
2./ಫ್ರಚಭಟಿ)
/ಸ್ಯಾ
ಜ್‌ 0)
178178 (2), (3) ೩೫0 (4) ೫೮ ೧೩೫ 18070 ಖ, ೫. ೨2 ೩8 1011091

3
13 7 ಘ್‌
ಔ./ಖ್ರ
. /6.
ನಔ ವಾ ಗೈ/ 51171181117 77೮ 861

ಬಜಸ ಟು
ಸ್ಯಾ ಬ.(ಸ,0
1

78
 ತ್ರಿಪದ ಕರಣಿಗಳು

ಮುಂದಿನ ನಿತ್ಯಸಮಾಕರಣಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳಿ ಹ

(1/ಭಗ ಭ್ಯ /ಪ್ರ3--॥/--೩.-೨೩./7--2./ಎ-೨./ನ್ಯಾ

(/ಸ- ಸ 123 8ಸಳ3-ಇ--2./ 7--2./2--2 /ನ್ಯ.
ಇವುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಮುಂದಿನ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿರುವಂತೆ,
ಗ 53 /ನರಳತ್ರ 64. 0ಥ-- /5--./3] ರೂಪದ ಕರಣೆಗಳಿಗೆ,
ಔರ 1. ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಗಮೂಲಗಳಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯ
ಕುದು.

ಈಗ. 6-.- 5/53 ./ವ../4 ಕೈ ./23 /13-./8 ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ

ರ್ಷಮೂಲವಿದ್ದರೆ,
1/53 ./2,.../35-(/53../ 1. /2)?
ಎಡ ಭ1-232.//2-4-2./ಒು--2/ 2೫
ಗಲಬ್ಬ ಮತ್ತು ಅಭಾಗಲಬ್ಧ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಮಗೊಳಿಸಿದರೆ,
(1) 6-7೫3-೩ ಮತ್ತು
(0) 2 /755 0735 (3) ೨./೫೫-./06 (ಖ 2./ಉನಳೆ
(9), (3) ಮತ್ತು (4) ನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ೫, ॥, ೫೪ ಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಕಂಡು
ಯಬಹುದು.

(2) »« (3) 2./%2 2./2೫ /0./0

ಹಾ ರಿಂದ, ಹತ... ಂಇಶಾ
(4) 2:/೫% ೫.

00

| 04 1 ಲ
ತ 3. 11 1 ಇತ್ತಿ ಗಳನ್ನೂ ಪಡೆಯ

ಯಾ

78
 1 78% 10086 7೩1೬೦5 0? ೫, ೫9, ೩ ೫616
18076
60081100. (1). 1! 101% 110 ಕಃ
7176 8೦6106
11 00 60 60 11 17 7 01 11 9
1007121106 1 (1), 10161 ೩೫೮ 10670 ಲಸ
0 ಸ 5೩11817 189 0೮೩101
781008 01 ಖ, ೫0೦%
-೪4 ೪7111 1೩೪೦ ೩ 800೩76 |
0017 16 5070 07 ೪107
ಟ್‌ಚಾಲ ೈೈರ್ಬ್ರು 2.
1119 (11700 5070 15
17. 019 0೩56, 100 800876 700% 01
ಜಟ 1 0.2
% 01
72:೩77)16 (1) 17176. (00 800೩70 700
153-2:/15--2:/35--2*/21
7 ರ್ಣ ಳಳ ರ್‌ 2.
1.61 119 502870 7೦೦% 01 1110 777008
5೩1113 ೫7೦ 80
15--2:/15--2:/85--2:/91
; ವಾಭಡ 3-2. 9./ಫ್ಯಾ-2/ಫ-91/2ಬ
70081138 7೩110781 ೩70 1721008 [2೩765,
ಐ4-ಭ.-೩ವ1ರ್ಕ ಸ್ಯಾ 116, ೩ ೪3ರ,
ಜನ ಳ021,.

ಸು ಎ.ಸ್ಫ/282ಾ ಎ /25593 ಎ,/ಸ ದಾ ತ್ರಿ

ಚೋ
13 1/3 8. ಸ್ಮ! ಸ”
ನ ಜ್‌

ಸ್‌ ಟಂ ಆ 1 ಆ ಚ್‌
1115 81೪68 ಉಖಡ-ಭ2ತಾತ3ಿ-ರ5--7ಎ15.
ಹಾ ಚ... ಎ.ು
76001766 801870 200%. |
11103710 (2) 716% 0೦೫81007 116 876 21/ (--2/10- 21/15 '
1 018 1185 ೩. 50೩76 7006 0? 106 10702 ಬಗ ರಳ ೪,
0167 21/6--21/10--2//1ಕ್ರ ವ (ಎ2 ಇಗ '

ಮ ಗೊ28 --21/ಜೂ.
ಖಕ 1%4-9./ಭ--
1101೩10176.
| ಬ7೩110181| ೩1೮
೩7 171811
೩1೦0೩1 | ತತ
7೩೯೪೩, ಲ
01.
೮6%
0, ಇ 1/2 ರಾ ಅ
ಉತ-೪]-೩ವ0, ಸ್ಕಿ ಬ್‌

70
 2, ೫, 2 ಗಳ ಈ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು (1) ನೆಯ ಸಮಾಕರಣವನ್ನುಪಯೋಗಿ
ಸದೆಯೇ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿ. ಜ.೪. ೩ ಗಳ ಬೆಲೆಗಳು
(1)ನ್ನು ತೃಪ್ತಿಗೊಳಿಸಿದರೆ.. ಮಾತ್ರ €*. ./8-. ./0- /8 ಎಂಬ ಕರಣಿಗೆ
೩/೫. :/೫- 5/೩ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಗ ಮೂಲವಿರುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು ವಿಲೋಮ
ವಾಗಿ, ಅಂಥ ಒಂದು ವರ್ಗಮೂಲವಿದ್ದಲ್ಲಿ ಆಗ (1) ತೃಪ್ತಿಗೊಳ್ಳಸಬೇಕು. ಪಾ
ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, .,/0-3- ./%3- ೩ ಎಂಬುದು, ದತ್ತ ಕರಣಿಯ ವರ್ಗ ಮೂಲ
ವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಉದಾಹರಣೆ (1) ಇದರ ವರ್ಗಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
15--2:/15--2./852./21
ವರ್ಗಮೂಲ ಹಾ ಾ/ಉಡ /॥93- 2, ಎಂದಿರಲಿ.
ವರ್ಗಿಸುವುದರಿಂದ, 15--2./15--2./38--2:/81--24-/-೩--
ಇ/ ೫೫ 1-2 ./೪೩.-೩./ಜು |
04-೪-೩೧
1ರ, /ಐ೫ ನ 15, :/೫2- /3ಕ್ಕ /ಜು- /21
ಡೆ 1. ಶೀಬಿ [1 2ತ 311.

೫2೭
ಗ 2 103 ಯ
ಜಾ ಹ -ಎಾ. ಕ ಎರ
ತ್ವ 2೫ 21

2 ಕಸ, ಇಡಾ ನಎ ್ಳಿ/49 ಸ ಶರಾ

ತ
ವು -೩ 8-54-716 ತ ಕೊಡುತ್ತವೆ.
03 2/13. /2. /3. ./53../7 ಇದು ಬೇಕಾದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.
ಉದಾಹರಣೆ (೨) ಮುಂದೆ, 2/6 -2./10--9./156 ಎಂಬ
ರನ್ನು. ವಿಚಾರಿಸೋಣ. ಇದಕ್ಕೆ ./0-3- ೩//-- ೨/೫೪, ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ
ರ್ಗಮೂಲವಿದ್ದರೆ, ಆಗ 9,75--9.719--9.785-(.7೩-- .7]-- ./2
04-೪೫3-8೩4-2./ಬ್ಯ--8% ಇ--21ಬಜೂ.
ಡಗಳರಜ0. ಭಖ್ಯಾನ 16. ೪೩೯೪10, ಜಬ ೪16

76
 7] ಐ ಹ 5.
ಹಾ 12 ಇ 10

ಬಜಘಚಟಾ *
ಆ ಘಟ ಚ ಚಜ್ತ್ರಾ
7೪ ೪ ೩ “ಕಟ
ಓಮು ತ್‌್‌ ಷ್‌ 0 ಕ್‌
೪"1॥
16 ಖ--॥/--೩ ಎ 10530.
ನ 2/5 -2./73--9/1] ೩8 70 800೩7 7೦೦% 01 6

1.1... 1...
(08 106 01067 1೩70, (೪ 2ರ ಳ್‌ / 23ರ (೫35-%2-- ೪ 0)'
ಮ್‌ (93-23-5) . 2./8--2./16--2-1/15-
ದ್‌ 104-2./5--2:/18--9:/1ರ-
108 10-3-2,/3--2:/11--2./1% 8೩೯ ೪5 1/5--ೆಕ್ಷ
೩5 108 500೩76 7೦೦%.

111೮7೦18೮೩ : 35

].. ೫114 006 800870 ೫೦೦% 01 6೩1 0? £॥೮ 80110711 :

(3). .28- -10%/ಕ್ವ: (೩) 31--2:/380
(3) 9--9./2ೌ (4) 14--3./20
(50). 451-140 (6) 17:/3--4:/4ರ
11. 81/10 106 401 70೦% 01 6೩೦1 01 1516 10110917 :
(1) 28-_16,/ನ್ರ (2) 68--48./2
(3) ಸೈ--./ಶ್ರಿ (4) 97--86./3
(5) 56--24./॥್ರ (6) 49--20./1
ತೆ
 2 ಅತ್‌ ್ಸಪ?ಟ ತ 1/9-3
1/2 10
% ೭
೫ 2%ಕ್‌ ಕ್ಕ _ ಸ್‌
ಸ 62010 ಗ/4-2
೫/2೭ ಸರಿ

ಳು ಸ್ಸ $/38-5
೫೫ ಪಿ
ಆದರೆ ೫ 3-ಇವ10 2-0

ಚತ ಬಾ ಕಾ ಚತ ರ ಇ ಜ್‌
ರೂಪಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಗಮೂಲವಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ಪ ಟಾ ಾಜ್ಸಫ್ಯೂ ಅಟ ಲಚ್‌ (3
(33-23-5) -2./85---೨./3%--9./7]
ಎ204-9./5--9./%--9./1%
ಹೀಗೆ 10--2:/5 --2./1)--2./1ತ್ಯಕ್ಕೆ /357.../5--./ಕ್ವ
ಎಂಬುದು ವರ್ಗಮೂಲಂವಾಗಿದೆ.

ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 3.5

] ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದಕ್ಕೂ ವರ್ಗಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ :

(1) 9೨8--10,:/3 : (2) 1182/80

(8) 9--2./20 (6 14--3./20
(5) 45. ./80 (6) 17:/3--4./4ರ

][ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದಕೂ 4ನೆಯ ಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ :

(1) 28--16,/8 (2) 683-48./2 (3) $--./3

(4) 97--56.135 (5) 56--24:/5 (6) 49--20./6

7?
 6 101101೫116 :
111. ೫1/4 109 800೩70 7೦೦% 0? 61
|
ಡ್ಯ
|
6-2./5--9./3--2:1/6.
11-6:%/--4:/3--2/6-
9. ./]೪-- ./28-- /60-
12-4./--9./3--4&:/6.

117. 50011 00೩10

(1) ಮಯ ರ ದಂ ಯ ಎ ಪಾತ ಇ
ರ್ಯಾರಾ7ತ 11732 7189 ೪843-4೬ 1/3
೦ 3
ಎ1 ತ 8 ಎಳು ದಾ 0
(2) ./ನಾೌ7ತ್ಗ ಗಾ ೩ ಭ758 .41-೩,./19
೫. ಸ್ರ
ರ್‌ 2277
]
ರರು ವಾಂ0|
11 ೪102-./84
18೨./58
3.7. 1೩08೩117175.

1)0/11%00% :--
1 00, ೩೧6 ;- 1, ೩06 07, 10671 ೫ 15 5೩16 10 06 08
108811101111 01 1/ 10 1760೩56 0, ೩7615 66110104 3 106 5817100
೫ 100.0.

ಕಟ (ಜಾಳಿ 100% 104

82-04 ೨... 100, 64 ಎ2
ಜ್ತ
183 ಸ ಕೆಂಗ್ಳ್ಶತಿವತ್ತೆ
ಗತ ದತ್ತ ತತ
(ನ) ಕ ಆ
10-5ಎ್ಯ3ಕ್ಸ್ಯಿ 10[॥ ಬಾಟಾ

78
ಸ]. ಇವುಗಳ ವರ್ಗಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ : -
6.2./2312./839./6
1136./23 4./33.9./6
9-೧ ೩/12--/20--/00
12-4:/2--9./3--4./6
ಇವುಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರಿ: -_
] 3 ಕ್ತ
ಗ್ರ ದರ್ಟ್‌3 ಸಾರ 1ಾರ್ವಾರರದ್‌ಶ್‌ತ್‌ ರಾಾತಳಿ
( 1|/ 13--21/30 ಗ್ಕ/7-3%10 1 534%ತಿ

] ಜ್ಯ ಶ್ರ ಕ 3 ತ್ರ

(2) ಗ/ 532/6 ಟಗ ಖ್ವು ರ ಸ್ಯ

1 1 101೬3
ಇ). ರಾ
ರಾ ರ ರಪ್ಪಾ ರ
ಕರ್ಷ್ಸ್ರಾ್‌
ಗ 4.1 08460 ಜ.60 1/ 103- /84

3-7 ಪ್ರತಿಘಾತಗಳು
ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ೧0, ' 1 ಮತ್ತು / 0% ಆದರೆ, ನ್ನು % ಆಧಾರದಲ್ಲಿ
ಯ ಪ್ರತಿಘಾತವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ, ಮತ್ತು % --100,% ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಉದಾ. 2"--16 .,100,16-4
82-04 ...100,6%--2
 ॥೩1 111 75 ೫7೮ ೯೦ 17 60 16 0 07 400 7. 2೩]161 (1550-1617
1,0 813/1101 1೩007108
೩ 500001 40 ೬0170707701, ೫100 ೩. ೫10% 0.
8೮ 08006 107 010೩ 7೩5
71177071081 0೩1001೩1005. 100 12೩
2.718 ೩07೦2೮77೩೮7, 8
1111700೯ 0, 110 ೫೩11೮ ೦1 ೫70108 18 16 1101110! 101011111೬
2. 718008 08 0061111815. [11080 ೩೫೮ ೧೩1 608030೫ €17010]76
371668, 708110 0೫ 28/101'8 ..808
08 1088೩11001018 3
10 ಓಂ. (10 0880, ೩೫6 7101141100 ೩ 1೩116 11101) 10101111
೪1015 0೩86 10 1617. ?'08ಆ ೩೫೮ ೦೩11೦. 007
೫73]110೩0107, 118
7. ೩0610100 10. 8172)11117178 ೫017011081 00೦ 1/0೮ 10. 118
೧೦109] ೦8 10887160115 18 01 87೩1 1111[078೩
17೩11101781108.

3.8 ೫೩510 ೫700610165 01 108೩11/71115.

116 7170611168 01 10೩1161775 1111 06 011766% ೧೦೫5೮೧ ೨೫೦

01 16 1895 01 1701008. . 1716 10110918 ೫700071168 ೫1/1
0176 1080 ೫71೩00೫೮೦೫ 1116 ೩8೮ 1028] 06.
116 0೩7೮ 07 ಮ% .. 10040.
11128, "1006 10/8110177801 1 18 0, 10೫ ೩೫] 0೩೩6.''
ಗೈಟ್ರ10, 0ೌರಾಗ 1000651
1115, ““086 1008716173 08 180 0286 10861 18 ೩1೫೩78 ತ
01010 106 1೩178 ೦1 1701065, 01160. 0107, 77೮ 770೪6 ೪1೯
1171[2 0118171 1130010178 ೦೫. 100೩7160718 :
(1) 01 2೮ 01೫ಎ 0೫೯೯೫
(2) (11 5 (೫ ಮಾ (07೫% -

(3) "ಪಜ...

111 ೮೦೫೮೫೩... (1) . 00477178 ಎ10041 1-100 | .....ಒ೬೬ 3.7)!

27008 ;---
1.01 111 ಎ1೫ ನಗ
೫ ಎಾ10041, ೩0೮ ॥ 710047.
11017 1೫,1೫
ಎ 0೫1೯೫?)

79
 ಶ್ರಮಕರವಾದ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಲೆಖ್ಶಾಶಚಾರಗಳನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೆ 3೫ದ
ಕಾನ್‌ ಡ್‌ ಎಂಬ ಸ್ಕಾಟಿಷ್‌ ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರಜನು (1550- 1617) ಪ
ಘಾತಗಳನ್ನು ಡುಹಿಡಿದನು. ಈತನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ ಆಧಾರವು € ಎಂಬ ಡು
೦ಖ್ಯೆ; ಇದರ ಬೆಲೆ 3 ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ 2.718 ಆಗುವುದು.
ಇವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟಾಔ_ಭಾವಿಕ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ. ಬಿ್ರ್ರಿಗ್ಸ್ಸ್‌ ಎಂಬ ಪ್ರಾಧ್ಯಾ
ಸಕರು ನೇಪಿಯರ್‌ ಅವರ ಸಲಹೆಯ ಮೇಲೆ 10ನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟು ಕೊಂಡು,
ಇಣಿಸಿದ್ದ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು 1617ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಇವುಗಳನ್ನು
ಮಾನ್ಕ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಲೆಖ್ಬಾಚಾರಗಳನ್ನು ಸುಲಭ
ಸೊಳಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಪ್ರತಿಘಾತವೆಂಬ ಭಾವನೆಯು ಪ್ರೌಢ ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಬಹು
ಮುಖ್ಯವಾದುದು.

ಾ.8 ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಮೂಲ ಗುಣಗಳು

ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಗುಣಗಳು ಘಾತಾಂಕ ನಿಯಮಗಳ ನೇರವಾದ ಪ್ರತಿಫಲಗಳಾಗಿವೆ.
ತಿಧಾರವು ಯಾವುದೇ ಆಗಲಿ, ಈ ಮುಂದೆ ಕಾಣಿಸಿರುವ ಗುಣಗಳು ಸರಿನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ.

4ನ 31 ಎಂದಿದೆ; 100410.
ಹೀಗೆ, "ಯಾವ ಆಧಾರವೇ ಆಗಲಿ, 1ರ ಪ್ರತಿಘಾತವು 0.''
ಪುನಃ, 0ಎ. .. 100071.
ಹೀಗೆ, «« ಆಧಾರದ ಪ್ರತಿಘಾತವು ಯಾವಾಗಲೂ 3 ಆಗಿದೆ.''
ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಘಾತಾಂಕ ನಿಯಮಗಳಿಂದ, ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಮೂರು
ಖ್ಯವಾದ ಪ್ರಮೇಯಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತೇವೆ.
(1) (171 ೨ 0೫ ಎಎ 6೫|-7

(2) ೨ 160೫ ಮಾ 65೫7-7

(017

(8) (೧7): 50೫೫೪

೫೬೬೩೬೬

ಪ್ರಮೇಯ (1) | 10011 --100713-10020 | - - - *.- (3.7)

ಸಾಧನೆ:_- ॥॥ ಎ ಶೇ. ೫ ಸಜಾ. 0೪ ಎಂದಿರಲಿ.

ಎ 100/11, ಮತ್ತು / ಇ 10021

ಪೂಗೃ (0೫೩.00 ಇ. 0%ಸರೆ॥8 ಎ 11).

10
[0000 ತೆ
ತ
೫-೫ 10041111
0.6. |
80 08 01 60 10 8 10 7 ೫ ೩೫೮ 1 00 6 1.
0೫
|
100411) --1041 51001417171.
ಾಧಾರ್ಸಾಕರ್ಶ್ಯಾ .
01 ೩ [7 06 11 0 (೨ 16 801% 01 600 ಸು
6 107160 11
07 108 1೩೦%॥೦೫8
10041-100411 ಎ ೧0021 - (8.8
'!`1] 00101. (2) 10 ಟಿ ದ್‌್‌
ಬಿತ ಭರ್‌
1% 0
7100/ :--೬61 ೫1703
2೫10011 , ೪ 51004
1 (1
ಹ ವಮಾಣಟ್ರತಿ--ರ್ಕೆ
ಹ ಹ
ಗ ವ ೬

ಗೇ004 ಷ್ಣ 2೫85

ರಾ (ಐ)

1080100000 107 ಖ ೩೫06 ೫. ೫6 868

111 10081 --. 100%.
1004 ಹ್‌
| 1
106 10881/1117 01 106. ೧೫೦% ೦1 070 2೭1006೫5
4106760106 07 186 108೩1100108- ಬದ ರಯ ಹಬ ಜರ್‌ ಇ |

11607613. (3) 100470 ಎಾ % 1001%8 . . (3.9).

2 ..
ಉಲ ಅ.೨2೨2
33572

೫100/ :--
1,600 11045 ` ಖಹಾ100471
11% ಎಾ(013)% 5 0%

1004113 ಎಸಿ
ನ08811010108 108 ಖ, 7೫೮ 86%,

100490 ಎ. % 100411
( ತ್‌
16 10೩1160177 0 110%? (ಜ್‌ ೦! ೩ ೫೫ 7ನಸಿ ಓತ
ಬಟ
116 1008110177 0? 0081

80
 ೫-೪೫ 7 100411.
ಎಡಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿರುವ ;/, ;/ ಗಳಿಗೆ ಆಯಾ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಆದೇಶಿಸಲಾಗಿ
100418 3- 1001 ವ 100/14
ಒಂದು ಗುಣಲಬ್ಧದ ಪ್ರತಿಘಾತವು - ಅದರ ಅಪವರ್ತನಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ
ಮೊತ್ತ.

ಪ್ರಮೇಯ (೨)
ರ್ಮ್ಮಲ್ಮ್ಪಚ |1004. ಎ. 10628 -- 100%,% | .. ,. (3.8)
| 1)

ಸಾಧನೆ: __ 7) ಎ. 04%. 1% ೧% ಎಂದಿರಲಿ,

೫ 100410. ॥ 10041
11 05 ಕ
ಇ ದ (ಹ
1) 0೪
"100 ಆ. ಆತ
ದ್‌ ಛಾ ತ್ಮ 1
11
೫ ಮತ್ತು 1 ಗಳಿಗೆ ಆದೇಶಿಸಲಾಗಿ,

` 100 1! _ 100% 11-100. %

11
-- ಅವುಗಳ ಪ್ರತಿ ಘಾತಗಳ
ಎರಡು ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಭಾಗಲಬ್ಧದ ಪ್ರತಿಘಾತವು ವೃತ್ಕಾಸ,

ಪ್ರಮೇಯ (3)
|10010 3.1 10ಛ್ಹಾ.೫%( 2೫ 1೪೬. (39)

ಸಾಧನೆ : ೨ 1% 0 ಎಂದಿರಲಿ, ... ೫10047

10% ಎ (03)%-0%
", 1004193
--1%
".. 100:1%ಎ % 100
೦ದು ಸಂಖ್ಯೆ ಯ ಸನೆಯ ಘಾತದ ಪ್ರತಿಘಾತವು ದಾ % 4 (ಆ ಸಂಖ್ಕೆಯ

ಪ್ರತಿಫಾತ)
86
 ತ್ರೆ

1720717108 :--- '

1. (1) 19 (7211) ಎ 16777106 ೬೬.
;
1೪08001707 006 0೩8 178] 06.
'
ೂ.1410
ದ್‌ ೧ 10/13.1416--10/ ೬.41. '
(2) 100 '
; 1.4]
ಎಇ. 2 100 12.852 ,
(8) 100 (12.52)
5
ಸ್‌ 100 88.04 '
(4) 100 (83.04) ೪
ವ
(೨

(ರ) 100 *೪ 475 ೬ 100 47% 7 ೩ 100 47.

0.8010 ೩೫೮100 ಶೆ 0.4771 0೫

11. 01700 100, 2
(1) 100% *ಇ/ ೨0
|
ಖಿ

100% 3% 36 ಎ 10ಕ್ರ 395 ಎ * 106% 36 ೧ 1001 2 «3 |

10% 92 3- ಕ 10% 3'

100 ಇ ತ್ಯಾ 1001 ನ
.0.8010 -- 0.4771'
10.7781]

. 2187, 0೦೫7೮೦॥ 00 4 ॥18068 01 66017088.

ಓಂ|ಬ
ಲ|
ರು|೨
ಲಗಿ
ಲಿ

(2) 100% 1./ 120.

ಸ 100% 320 ಫಿ 1100 30 »೬« 2 2 ತಿ]
(100, 80 --2 10%2 1-106 38! |

(1-2 (0.8010) -.- (0.4771)]

(1 -- 0.6020 --0.4771]
॥ '2.0791)
೫೨. 5198,
ಗೌ
ಡಾ|
8೪ಎ
೦. 0೦೫೫೮೦0 150 4. 71೩೦೮೫ ೦ 660110೬1 .

81
 ಉದಾಹರಣೆಗಳು ] ;--(1) ' ಆಧಾರವು ಯಾವುದೇ ಇರಲಿ 108 (72411)
107 --1011.
8.1416
(2) 108 ಇರಾ ಹ್‌ 3.1416--10 1.41

(8) 108 (12-52)3-2 10 12-52

(4) 108 (83.04)೨4 10, 83.04

(5) 108 ಸ್ಫಿ/*ಸ್‌ 96 (ಗೆ 10 47.
ಇ

11 04771 ಆದರೆ
(1) 108,20-8010 ಮತ್ತು 10ನ3
(1) ೦೫, 3ಸ (/ 236 ಇದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ತ3ಿ.1273 |
108 19'್ಕ/ 36 108 365 ಎತ್ಯ್ಕಿ 10,ೌ, 367310ಕ್ಷ್ಯ 23 ೬ 33

ಹಾಸ್ಯ 10ಕ್ರ್ಯ 23 --10॥್ಯ 32

3* 106 2--₹ 10॥್ಠ್ಯ 3
ತಿ
3 (0-3010-0-4771]
ತ್ಹ (0-7781]
3
ಎಾ05187, (ನಾಲ್ಕು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಮಾನಗಳವರೆಗೆ).

(2) 108, ಸ್ಕಿ120

ಎ ಸಿ]0ಕ್ರ್ಯ 120 41100೨೨ 107623 438]
ಎ ಸ್ತ[10ಕ್ಯ 10--2 10, 2--106,, 3]
ಎ ಸ್ಥ[13-2 (0-8010)-(0-4771)]
ಎ ತ್ಯ[1 1 0-6020--0 4771]
ಎ (2-0791]
ಎ. 05198 (ನಾಲ್ಕು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳವರೆಗೆ.)

81
11
 72೭0701608 3.6
10 11
1೪06 10110 71126 9೦೩೦08
|
ಕ್ಮ 171166 ೦೮% 0೩೦% 01 '
10೩1101110 10883 : |
(1). 24-64 |
2) 2568-16
(3) 10% .ಆ ಎ. 46,38
(4) ರ್‌ ಹ 04 | '
ನನಾ |
,
5) 105 1000
(8)
96೫೩/1೦೫5, 17 1]
11... ೫2002088 6೩೦% 01 (0 8011091136
:
10727 0? ೩ 70೫೫ 0 116 ೩50
|

(1) 0 8124.
(2 ಹ 1219
(3) 1008 (ಕ್ಲಿ) ನಶಿ
(4) 10% 35 8.5441
10% 30.477
111. 61೪08 (0೩0 100, 20.3010, .. 586 1088108
874
10% 5 -0.6990,೩86 100107೨0 .84ರ1, ;
01 6೩೦% 01 686 010717 100 0೩56 10.
(0 ಬ/147 [98-153
(7). 1343--492)*-
(1) 1/40
ಕ ಗ್‌ (8)
(9) 13564]

3.ಸ
11083 1064

(೪(6) (004)
ಲ

ಸ
(3) [|
3 168. ||₹
ನ
16255-108730)
ಷಿ 7.2. (10 |
21 «490

10ಕ್ಷೌೊ್ಗ_ 54.23 ಎ. 177342 ಕ್ಯ

77... 6176೩.
0೩586 10,
100% 4.723 ಎ0.6742, 6೫೩1೬೩09 116 10887108705 100 |
6೩೦1 01 186 7000717 :
(1) (54.23) (4.793) .
2) (542.3) «(472.3)3
(3) 1 5.423
1/ಸ್‌
(4) ((54.93) 472.8] -*&3
(5) ಸ (47.33)3
[5.353)3
82
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 8-6

]. .ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನೂ ಪ್ರತಿ ಘಾತದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿರಿ:

(3) 264 (2) 2568-16 (3) 10-48-463

1318೯30685 10) 10ಎ ಇತ

][ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದನ್ನೂ ಆಧಾರದ ಘಾತದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರಿ:

(1) 108,814 (2) 108 2121-28 (8) 108 ;(ಹಿ) ನರ ಎ

(4) 10. 3571-5441 (ರ) 103೨ 67ಾ0:4343

111 100 2703010, 10, 350-4771, 108, 5-0-6990

ಮತ್ತು 108], 7 018451 ಎಂದು ಕೊಟ ರೆ ಮುಂದಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ
ಪ್ರತಿ ಘಾತಗಳನ್ನು 10 ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ತಾ 6.365 (3) 1368," (0/3

(6) 1628-108)7.3 (7) 198-1253.
(ಕ) (ಫೆಪ್ಕಿ)್‌.
(8) 1343-42-32 (9) 185 »೬64]-*3
(10) 21 490 |2,3
343

777 10, 54:28 --1-7342 ಮತ್ತು 10ಕ್ಷ್ಯ 4728 --0-6742 ಆದರೆ

ಮುಂದಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರತಿ ಘಾತಗಳನ್ನು 10 ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಕಂಡು
ಹಿಡಿಯಿರಿ.
(1) (54-23) (4-723)3
(0) (542-3) « (472-3)*
5-423
್‌ ಗ್ಗ
(4) ಆ 28) ೨ (472-8)]-.3
/1733೫7]
(8) ಗ (5:5257
82
 '
3.9 00181800 1,08೩11/715
10 ೩1೮ ೫!
1) 10281101115 ೧೩1೦01೩096 150 1086 1೩8೮
0೩೩೮ 18 ೧
17. 770೩1 1011018 ೪1೮
0 ತೂ ಚ್‌
(0೫ 1086 108೩1161110
1೫010೩664 18. 006 8772)01 '
7176 1೩79: 83 '
೫. 1000 10,1000 ಷಂ
10. “108 100 ಎಂ 2 '
10 ಮ. 100 *೫೪೬)3%
ಮ 10 8 ಇಳ 00 ೫೪
10% ಹ ಕಾ 0
1071 ಹು | . 108
|] ಟಕ ೯% 3
105% ಐ ೫8-..೨
2 ರೃ (104 ಒ.10೯ 1ಬ.
ಪ (ಛೈಸಟ್ಟಿ . 108.001 ಇ. ಶಿ
ಗ
10 ೩೫೮ 17156
10881100178 01 11108781 ೦7೫೮7 ೦!
25 106 1007-92 ೩೫6 108 1000 ಇ. 770೫7 84ರ 18 ೩ ೫0೫20
84ರ 1168 0876
10108 1195 ೫007600 100 ೩೫4 1000. . .". 108
2 ೩೫06 8.
| 108 84ರ 2-3-೩ 17೩೦1೦೫
116 108೩100103 08 ೩ ೫107 ೪116761086 ೮೦೫81508 01
೦
11760781 ೩:6 ೦೩೦6 106 00೩7೩೦0೮ಗ8110, ೩೫6 ೩ 0.೩೦
7೩70, 0೩66 106 17೩71858. 1315 €1೩7೩೦0೮೫1೨61೮ 70೩]
೩!%೫೩
616107 ೦810176, 2೮7೦ ೦೫ 12688117, 11 186 108೩116117 35
77711000: 80 6081 186 77೩711888 ೬ 0೦816176.
(2) 70011110110. ೦ 0. 0%01001071800 0". 1 100%೫%
0] % 117೦7, 6೫77೦880011 116 00017701 107%.
11 18 9೩811] 567 17073 116 58016 ॥1708 ೩೦೪೮, 1881
10೩1111173 ೦ ೩ 70171067 ॥60%7067. '
100 ೩74 1000 (1೩1 15, 181717 8 618108) 7-2-೩ 00೦818
700೮: 7೩೦11೦೫.
10 ೩74 100 (1821 88 08117 2. 61108) 71-1-೩ ೦81
70168 87೩೦॥10೫.
1 ೩೫6 10 (008% 18, 818171 1 61610) 7-0--೩ 2081
70)608 17೩೮110೫.

88
 3.9 ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳು.

(1) .10ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಗಣಿಸಿರುವ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರತಿ ಘಾತಗಳು.

ಈ ಮುಂದೆ, ಪ್ರತಿಘಾತದ ಚಿಹ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಆಧಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಈಗ, 101. 1000 '. 10 10008
103. 100 . 100 100-2
10ಎ. 710 80.101
ಸ ] 100 ಗ
1072೬! ೩.100 *] ಮಾಡ್ಸಿ
10-8-01 100. 01ರಾಆಾಡಿ
10-3--001 10 .001--3ಕ್ಷಿ
10ರ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಘಾತಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳು ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಾಗಿವೆ.
ೇೀಗಾಗಿ 100 100 ಎ2, ಮತ್ತು 10 10008. ಈಗ 8485 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಆ
00 ಮತ್ತು 1000ದ ಮಧ್ಯೆ ಇದೆ. . 100 845 ಎಂಬುದು ೨ ಮತ್ತು 8ರ
ಡುವೆ ಇರುತ್ತದೆ.
100 845 ಎ2.- (ಭಿನ್ನರಾಶಿ)
ಟತದುದರಿಂದ, ಒಂದು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರತಿಘಾತವು ಒಂದು ಪೂರ್ಣಾಂಕದ ಭಾಗವನ್ನು
'ುತ್ತು ಒಂದು ಭಿನ್ನಾಂಕದ ಭಾಗವನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಪೂರ್ಣಾಂಕದ ಭಾಗ
ನುತ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವೆಂದೂ, ಭಿನ್ನಾಂಕದ ಭಾಗವನ್ನೂ ಶೇಷಾಂಕವೆಂದೂ ಕರೆಯು
ೀವೆ. 'ಈ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು ಧನಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿಯೋ, ಶೂನ್ಯವಾಗಿಯೋ, ಅಥವಾ
ಣಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿಯೋ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಶೇಷಾಂಕವು ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ
ಡಿಮೆಯಾಗಿರುವ ಧನಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.
(2) ದಶಮಾಂಶ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ
ಓರೂಪಾಂಕವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ.
ಓಲೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ,
100 ರಿಂದ 1000ವರೆಗಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ (ಮೂರು ಅಂಕಗಳಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ)
ಶ್ರತಿಘಾತಗಳು -- 2 .-(ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾದ ಧನಸಂಖ್ಯೆ)
/ಧಿಂದತಿ0ಗಬ 0 ಫೋಲ್‌ (ಎರಡು............... ಟ್‌
ಸಲಾ ತ ಹಾಸ್ಟೆತೂ [ಎ -)
ಆ ಚಿದ ಗೀ ಟೋ (ಒಂದು.............ಎ. ಲಚಿದ
 07 10 81 110 8 70 17 79 97 0.1% ೩೫6 1, 506108೩7100
701 ೩ 701 731
1168 06109600 --1 ೩70 0.
810116 7006
.. [6 ಊಊ 06 7೫0002 ೩8 7ಜ್ಪ್ಗ (೩ [0೦ |
7111013).
0 102113 ] 3. (೩ ೧೩೦೦೫
118 15 0808117. ೫716000 171 111
88 7710000 ೦೫ 119 50) 013
೪71076 100 70881196 887 01 (೧1) ,
37 111 8 60 11 00 ೩ 11 11 70 08 1: 0
೩ ೧೦1]೩«
೨] 1-0-7828 0೩೫ 06 17716600 ೩6 1.7823 1%
16.
(073, ೩0 10 1:00)5 1110 77೩7115588, 0810
೩ 721700 77%]
715 ೫೮ 10104 1086 100 10881108072 01
68 0607600. | ಘೆ
ಮ] |. & ೦816116 27098 17೩೦01೦0. [
.1 ೩/6 1 '
.01 ೩೫0 .% ರ ೩ 0081176 07೦0೦ 88೩೦೪೦7.
ಎಾತ್1.
001 ೩೫೮ .01 55. ೩ 208107೮ ೫7೦0೮೯ 01೩೦೦೫.
73618೩
೫7017 ೩೫ 108)000101, ೦8 11686 ೦೩868, ೫೮ 0೩೫ 61111
5.
(06 7011097176 ೫01೮ 107. 66001117118 180 ೧1 ೩7೩೮%೮115010
ಬ 00 ೧887೩16115610 08 600 108೩71607% ೦8 ೩ ೫೬/01೮7
19 ೩ 0೦8111೮, 1000868 ೩76 18 ೦೫೮ 1685 0180 186 7077068
616105 10. 60 106687೩1 0೩7% ೦? 106 ೫020೫.
86 ಯ೩1೩016011500 01 06 10887101171 ೦ ೩ 3281768
18 & 7208೩176 1060867, ೩೫6, 38 ೦2೮ ೫2076 0೩1: 006 3:072068
26708 11776618661] ೩೮೫ 616 66010281 ॥01171.''
3100111010 :
(1೪68 118% 10, 5.273 7220, ೫710೮ 60977: ೭06 7001)
771080 10೩7101028 ೩7೮ 1.7220, 3.7220, 3.7220, ೩೫ 3.72
110% 108 5.278 ಇ. 0.7220. |
(1) 1 016 0881೩0%0715010 15 1, ೪16 12017161 17088 00೫
1770 016108 00 0106 160% 08 0076 6667081 70170.
.',. 16 7017107 771086 1088716071 18 1.7220 18 82.73
(2) 1! 016 0887೩೦0೦71೫
010 185 3, 006 ೫2007007 ೫1೫೩6 ಔ
4. 018118 00 076 1605 0? 086 6067081 ॥0111. |
. 16 7077108 771086 1068111117) 15 3.7220 ೬ 5273 :

84.
 0.1 ರಿಂದ 1ವರೆಗೆ ಇರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಿಗೆ, ಪ್ರತಿಘಾತವು- 1ರಿಂದ 0ವರೆಗೆ ಇರು
ಹುದು ., ಇದನ್ನು --] 3.(ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಮೆಯಾಗಿರುವ ಧನ ಭಿನ್ನರಾಶಿ)
೦ದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 1 _. (ಭಿನ್ನರಾಶಿ) ಎಂಬ ಹಾಗೆ,
ುಣ ಚಿಹ್ನೆಯಾದ (--_)ನ್ನು 1ರ ಮೇಲೆ ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಈ ಯುಕ್ತಿಯಿಂದ
-1 1-0-7823 ಎನ್ನುವಂಥ ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದನ್ನು 1:7828 ಎಂದು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ
ೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು; ಇದರಿಂದ ಶೇಷಾಂಕವು ಧನಸಂಖೆ ಬ[ಯಾಗಿಯೇ ಲಉಳಿಯು

1ರಿಂದ 1ವರೆಗಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳು--] (ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಕಡವೆ

ಯಾಗಿರುವ ಧನ ಭಿನರಾಶಿ)

ಈ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದಲ್ಲಿ, ಸ್ಹರೂಪಾಂಕಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ

ಯಮವನ್ನು ಉಚ್ಚರಿಸಇಬ
««ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು
೦ದು ಧನಸಸಂಖ್ಯ; ಇದು ಆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬತ 28 ್ಪ ಇಂಕ್‌ ಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ
ದು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತ ದೆ.
ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು
ದು ಯಣ ಸಂಖ್ಯೆ, ಇದು ಆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ದಶಮಾಂಶ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು
ದಲನೆಯ ಸೊನ್ನೆಯಲ್ಲದ ಅಂಕದವರೆಗಿರುವ ಸೊನ್ನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ ಒಂದು
ಕವಾಗಿರುತ್ತ ವ್ರ
ಉದಾ--106 5273 ---7220 ಎಂದು ಕೊಟ್ಟಿದೆ; ಇದರಿಂದ 1-7220,
"7220, 85-7220 ಮತ್ತು 5-7220 ಗಳು ಪ್ರತಿಘಾತಗಳಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು
|ೆಯಿರಿ.
(1) ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು 1 ಆಗಿದ್ದರೆ, ಆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಂದುವಿನ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ
ಡಂ ಅಂಕಗಳಿರಬೇಕು.
". 3-7220ಯನ್ನು ಪ್ರತಿಘಾತವಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆ ಎ 82.73
(8) ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು $ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಂದುವಿನ ಎಡಗಡೆಯಲ್ಲಿ
ಅಂಕಗಳಿರಬೇಕು.
.. 8.7220 ಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ಘಾತವಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆ - 5973.

84
 076 113151 1೮ ೦೫ ೫೮೯
3) 1! 6 00೩7೩೮೦0೮15(10 15 ಶ್ರ 60 171100೫. :
61 ೩1 010%, 17 ೪116 ॥1707 711
1177106181017 ೩೮೫ 1110 46 0 10೩71111. 38 5.7220 ೬೬ .0827
176 11077007 7708
12 11 87 17 , 100 6 ೫0 70 07 77056 1088೩711071
4) 61
37220 18 .005273.
65
3.10 09 056 01 108೩111710 ಜ1
೩86 10 08೩19 1
6 1081118775 01 71770688 150 086 ೧೫೩೩೦%0೮೯156108 6
. 81006 1136
೧೩1೦೪1೩664, ೩೫ (೩010181604.
16 18 8018016006 100 8176 0
76 ೪716000. 40170 ॥]7 1050600107,
17೩ 7/1 68೩ 17. 506 181 68. 117೮ ೫8೮ 10816076 18114
186 (07. 8೩1 ೦೫610೩:7 7೫೦೫
170100 5076 8001801005 ೩೦೦೬7೩೮]
5-1೩0 ೦೫ 91767. 7-1
17760 876೩0೦7 ೩೮೧೭೫೩೦] 18 706666
೪80105 17೩] 0 9೫210760. 1176. 80811 ೫೦೪೫. ೮೫01೩1೫ ಔ
1116 10887160105.
೪0 ೫86 1606 100 007೮ 080108 107 1116 ೩೫ ೮೫೭67೩೮% 17000
015 0
116 8810 ೦8 7610761096, 77 «1811 [07
1೩1168, 0670.
0 1 2 9 4 ಕ್ರ
7860 7868 7875 7882 7889 78
01 78583 74
062 7924 7931 7938 7945 7952 7959
8000 8007 8014 8021 8028 8
063 7993 8
64 8062 8069 8075 8082 8089 8096
8129 8136 8142 8149 8156 8162 |
65
7 8 9 716೩1 12106761065 '
ಕೊ ಬ .3 3 ಕ $.4 ಾಹ್ಗ
77750587919 79817 1 18 2 3 46 &46 85 6
62--79173 7980 7967. 1 'ಜ.:2೩-.3 ಜೂ % ೫5: 6
ಕೈಕೆ 8041 8048 8068: 11811119 371 18೫ 18, | 4
64 8109 8116 81192 1 3 2 884 1.)
65 '8176 :8182 8189 ೫37 1:29 3 3 818.81
17. 106 100: 8076 18168 01 10೩1108725, 008೮ ೫2೩7೪
876 ೩77೩7066 17 90 7೦೫೫, ೩೫ 10 00187285, 10.1 8೯ 7711
0167 ೧೦11177135, 0086166 ೩8 17080 6106760065. . 16 ೫೦೫
71177)0706 07013 10 100 99 ೩೫6 186 ೦೦1೬0208 101% 0 14
1006 0೦107718 0! 770೩1: 61007670008 ೩೯೮. ೫077106766 1700೬ 1 '
885
 (3) ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು ಸ್ಟ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಂದುವಿನಿಂದಾಚೆಗೆ
ಮಂದಿನ ಸೊನ್ನೆಯಲ್ಲದ ಮೊದಲ ಅಂಕದವರೆಗೆ ] ಸೊನ್ನೆಯಿರಬೇಕು.

2.7220ನ್ನು ಪ್ರತಿ ಘಾತವಾಗುಳ್ಳ ಸಂಖ್ಯೆ -. .05278.

(4) ಹೀಗೆಯೇ, 8.7220ನ್ನು ಪ್ರತಿಘಾತವಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆ -. .005373

3:10 ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವಿಕೆ

ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು 10ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಗಣಿಸಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವರು.

ಖೈೆಗಳನ್ನು «ಹ 1ರ ಲೇಶ್ಕ ಅವುಗಳ "ಪ್ರತಿಘಾತದಲ್ಲಿರುವ ೧೫೩೫೩೦-
೮715010 ಎಂಬ ಫೂರ್ಣಾಂಕ ಭಾಗವನ್ನು ಬರೆದುಬಿಡಬಹುದಾದುದರಿಂದ, ಈ ಪಟ್ಟಿಸ
1ಛಲ್ಬಿ ಅವುಗಳ 177೩7 198೩ ಎಂಬ ಭಿನ್ನಾಂಕಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಡಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಕಿಚ್ಚಿನ ನಿಖರತೆಯು ಬೇಕಾದಲ್ಲಿ 8 ಅಥವಾ 7 ಸ್ಥಾನಗಳುಳ್ಳ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸ
ಹುದು. ಈಗ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಾನಗಳುಳ್ಳ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು
ಕೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆಭಲೋಕನೆಗೊ "ರವಾಗಿ, ಬ
ತಟ್ಟೆಯಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ.
2082
0 | ಜೆ ತ 4 ಗ್ರ 6 ನ 8 9 11016760068

| ಸ
| 30 466 789

6] |783 | 7860 |7868 | 7878 | 7682 | 7669 |7896 |7903 |7910 |7917 | 112 844 766

62 7924 |7931 |7938 |7945 |79132 |7959 |7966 | 7973 |7980 |7987 |112 884 866

62 7993 |8000 |8007 |8014 |8021 |8028 |802383 |8041 |0040 | 8055 |712 ೫8384 856

64 8062 |8069 |8075 |8082 | 8089 |8096 |8102 |8109 | 8116 |8122 |112 884 05£6

69 8129 |8186 |8141 | 8147 |8116 |8162 |8169 |8176 | 8102 8189 | 112 884 586

ನಾಲ್ಕು ಅಂಕಗಳ ಪ್ರತಿಫಾತಗಳಪಟಿ ಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಷಾಂಕಗಳನ್ನು 90 ಸಾಲುಗಳಲ್ಲೂ

10 ಅಂಕಣ (ನೀಟುಸಾಲು) ಗಳಲ್ಲೂ ಬರುವಂತೆ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ
'ರರಾಸರಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ (110೩1. 61007611008) ಎಂಬ ಅಂಕಿತವುಳ್ಳೆ ಬೇರೆ 9 ಅಂಕಣ
ಳೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಸಾಲುಗಳನ್ನು 10 ರಿಂದ 99 ವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸಿರುತ್ತಾರೆ, ಅಂಕಣ
1ಗಳನ್ನು 0 ಯಿಂದ 9 ರವರೆಗೂ, ಸರಾಸರಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಅಂಕಣಗಳನ್ನು 1 ರಿಂದ 9ರ
ರೆಗೂ ಗುರುತಿಸಿರುವರು.

೬8
 116 10887160170 08
7 0408 10 1001 2) 110 ೫18011868108 0?0780 1007 5107110೩,
1161 11177107, 17೮ 0750 700
0 6092
67 642.302, 1೪% 0೫
(10108; 0.0. 18 (00, 0850 0" 606 ೫170 7716 8786 570 ಔ್ರ೫]
[017 8167110876 61108 ೩7೦ 6, 4, ೨, ಶಿ. 186 08176 61815 2
0 ೩೫6 4 ೩7೮ 0864 10 0% 00 1136 7037 ೩೫
೫2817 2೩71 01 $
11906 00 0% 00 (00 0010120. 1:0೫. ೫1101 100 100 7 1610708 1003
7287/0558 15 181000... 76 ೫066 6017. 16 17737. 3
3೪ 106 176075601107 08 106 640 7೦೫7 ೩76 116 2006 ೧೦1 |
0174 0676 006 1007 110765 80780.
1176 7020 004 100೮ 100೩7. 0610676006 ೧೦೫೦8] ೦೫617, '
9 ೪71100 15 006 100160 6116 01 006 817600 ೫0೫7 ; ನ
1೪106
(01876 ೩6 006 176078001100 01 1506 6408 70೦% 77101
1116070006 ೦೦10770 ೩1೮ 18 8007 100 9 ೨, 770108 18 76೫1 ೩6
10 8075. 7008 776 8% 8075-2280777. (
* 16 0778116188೩ ಎ “8077.
ಔ1706 606 7017007 642.302 8೩8 3 616105 18 105 1706
1೩71, 101/6 ೮1೩7೩೦06715010 0೦8168 10೩7111171 15 2. |
", 100 942.802 -22.8077.

7/20/1710 9.---'70 874 10) 0.06209. 818 00೫068 18 -ಆ1.

70607೮ 18 00೮ ೫೮೫೦. 1701116014161]7 00. 16 7180 01 1
16011181 [0170 161086 1116 7201-2680 0115 6 ೦೦೦೬೫೫. |
. 0087೩೦%6715010 08 106 1088107 ೦1 1815 7117730608
(1160೩11176 1100868, ೦೫೮ 77076 1087 186 72077067 08 ೫6708). |
11೮. 1728116188೩ 18 100860 | 108 10೮ 4 1೫768 6209
61076. '
ಡೆ

118 18 9೦೫೩1 50. 7924 -.- 6 ಇ. 7930. ತ

', 10 0.06209 -5.7930.

8.11 [066 01 116 778116 01 ಗ7110881111125

86
 ದತ್ತಸಂಖ್ಯೈೆಯ ಪ್ರತಿಫಾತದ
ಶೇಷಾಂಕವನ್ನು ಹುಡುಕಲು, ಮೊದಲು ಆ
ಹಯ ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು ಗಣನೀಯವಾದ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಬರೆದುಕೊಳ್ಳು ತ್ತೇವೆ;
ನಹರಣೆಗೆ, 642-302 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು ಗಣನೀಯ ಅಂಕ
326, &, 2, 3. ಮೊದಲನೆಯ ಎರಣಾಜ 6 ಮತ್ತು 4ನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡ್ಳು
ಷಾಂಕದ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗವಿರುವ ಸಾಲನ್ನೂ ಮೂರನೆಯ ಸ್ಥಾಸನದಲ್ಲಿರುವ
ರ್ನಿಪಯೋ ಗೊಂಡು ಅದಿರುವ ಅಂಕಣವನ್ನೂ ಗೊತ್ತುಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಈಗ 04
ಹ ಸಾಲು 2ನೆಯ ಅಂಕಣವನ್ನು ಸೇರುವೆಡೆ ಇರುವ 8075 ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಅಂಕ
ನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳು ವೆವು.

ಮುಂದೆ, ದತ್ತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸ್ಥಾಸನದಲ್ಲಿರುವ ಅಂಕವಾದ 3ಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣ

ದ ಸರಾಸರಿ ವ್ಯತ್ಯಾ ಸವನ್ನು 64ನೆಯ ಸಾಲು 3ನೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಅಂಕಣವನ್ನು
ಸುವೆಡೆ ಹುಡಕುತೆಕ್ರೇವೆ, ಅಲ್ಲಿ 2 ಎಂಬುದು ಸಿಕ್ಕುತ
ತ್ತ ದೆ; ಇದನ್ನು ತರುವಾಯ
7ಠಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಹೀಗೆ 8075 3-2-8077 ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.
_. ಶೇಷಾಂಕ -. -8077.
2-302 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ 8 ಅಂಕಗಳಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ
ತಿಘಾತದ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು ೨.
". 1089 642-302 ಎ. 2-8077.
ಉದಾಹರಣೆ (9) : 10% 906209 ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. ಈ ಸಂಖ್ಯೆ
'] ದಶಮಾಂಶ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಮುಂದಿನ ಸೊನ್ನೆಯಲ್ಪದ 6 ಎಂಬ ಅಂಕದವರೆಗೆ
ದು ಸೊನ್ನೆ ಇದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಇದರ ಪ್ರತಿಘಾತದ ಪೂರ್ಣಾಂಕ 2.
(ಇದು ಖಣಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಸೊನ್ನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ ಒಂದು ಅಧಿಕವಾಗಿರಬೇಕು)
ನರ ಭಿನ್ನಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆಯಲು 6209 ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಅಂಕಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸ
ಕು.
ಭಿನ್ನಾಂಕ -. 7924
.- 6- 7980
"106 006209 --2-7930.
8:11 ವಿಲೋಮಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ಉಪಯೋಗ.

108,211 ಆದರೆ, 10ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ 21ನ್ನು ಪ್ರತಿಘಾತವಾಗುಳ್ಳ ಸಂಖ್ಮೆ

ಎಂಬುದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ) ನ್ನು 10ರ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ 1/ ಎನ್ನುವುದರ ವಿಲೋಮ
1ತಿಘಾತವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದನ್ನು

86
 ಕ
೫ ೩೫01108 11
೫71100
1 6॥116 1003 0೩89 111166780000, ೫7೮
25೩0/1106 11, 110/ ಬ ೯.1.
೮, ೩೫೮ 0೩೫.
7110108 0೦/ ೩೫011108೩211111125 ೩7೮ ೩೪೫೩11೩11
೩116010 38 ₹1೪
1566 10 7084: 0 606 7010 )07 ೪7080. 108 5 15 81760 1:
7 65167800 17017 1006 108016 ೦8 ೩೫11108೩71611173 ಎ 41
ನಾ ಹಾಾಾರ್ಟಾ :
] ಖಿ 9 ತೆ ಥ್ರ '
()
1022 1626. 1629 1633 1637 1641 |
21 1!
22 1660 16683 16697 1671 167ರ 1679
1698 1702 1706 1710. 714 1718 ಶಿ
23
24 1738 1742 1746 1780 1784 1758 ]
25 1778 1782 1786 1791 1795 1799 1!
11 ೧೩17) 17117611೧೮8
ಕೆ ವ ಬ.
1] 2118.46 8 6.114

.21 1048 1682 1686 0.81% 3, ೨.೨೩೬*%3. 4

22 1687 1690 1694 0:1.38%''232 2 ೫1.4
2. 118126 1730 145134 ಹ ಎ. ಉಲ್ಲ ಬೈಲ.
. 24 1766 1770 1774 0.4.8..9, 9 :2:4514
-25 07 161838 518096 0ತ 11... ಘಿ. ೩.೬೩. 4 64

17. 10015 18116 77೮ 070 00708 8೫7೩7೮೦೮. 1೫ 100 ೫

೩76 10 60107275, 10068067 ೫1101. 9 ೦60೮18 ೦೦107275, 36
೩5 11681) 12110707008... :16 70% ೩7೮ 7017706766 001% 0]
-09, ೩೫4 106 ೦೦1/1775 ಗ7073 0 00 9... 716 6116767106. 001%
೩17೮ 1017160166 700% 1 150 9.
1! 10 18 7001706 10 1008: 0). 606 ೩1॥0110೩1,1॥17 1
11131107 8000 ೩೬ 2.2382 1.0. 186 0701073008 1೪70086 108೩೫1
18 2.2352, 16 880016 6 70೦066 11181 07177 11೮. 17800558.
೪7111 18170 00 0೮ 0860 10. 0110 ೦॥ 10 100711 708 0೯.
7001760 1111177107. 07077 106 18116೬8. . 210೫7 10೮ 10886 '
0601781 ]18008 “23 020 00. 006 70೫, 806 1016 6110 10.
810 01806 8 0208 0). 009 0೦1777 07072. ೫೮೫೮ 50 6೫
106 108173 7೩71 ೦1 106 4 ಗೈ1768 ೦1 186 7601766 ೫೫'

87
 ೫ --೩7॥110॥್ಷೊಗಿ/ ಎಂದು ಬರೆದು ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆಧಾರವನ್ನು ಅಧಾ
ವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು,
108 ಖಗೆ! ಆದರೆ, ೫೩011108 71/1 ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ದತ್ತ ಪ್ರತಿಘಾತವನ್ನುಳ್ಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹುಡುಕುವುದಕ್ಕಾಗುವಂತೆ ವಿಲೋಮ
ಘಾತಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಪಟ್ಟಿಯ ಸ್ವಲ್ಪಭಾಗವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ
ಟ್ಲೆದೆ
ದೆ.
| ಸ 116೩1)
0 1 ೆ ತ 4 5 6 ಗ 8 9 81667612065

| 1ಬ 416! 789
|
2 1622 |36 6 |129 |1683 |167 |1641 |3664 |1648 | 1682 | 1656 | 011 | 222 | ತಿ

22 1620 |1683 |1667 |1971 |1678 |[679 |3683 |1687 |1690 |1694 | 011 | 222 | ಶ88
283 1693 |1702 |1706 |1710 |3714 |1718 |1722 |1726 |1780 |1784 | 011| 2 2| 334

24 1738 |1742 |3846 | 1780 |1781 | 1758 |1762 |1766 | 770 |1774 | 011 | 222 | ೫೫4

23 ಚ ಇರು: ... 1795 |1799 |1803 | 1807 | 181 | 1816 | 011 | 292 | 384

ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳನ್ನು 100 ಸಾಲುಗಳಲ್ಲೂ, 10 ಅಂಕಣಗಳಲ್ಲೂ,

ವಂತೆ ಅಳವಡಿಸಿದೆ, ಇವಲ್ಲದೆ, ಸರಾಸರಿ ವ ತ್ಕಾಸಗಳೆಂದು (77೩7 41೫0767068)
ಲಾಗುವ ಬೇರೆ ' ಒಂಬತ್ತು ಅಂಕಣಗಳೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಸಾಲುಗಳನ್ನು .00
ದ .99 ವರೆಗೂ, ಅಂಕಣಗಳನ್ನು 0 ಯಿಂದ 9 ರವರೆಗೂ ಎಣಿಸಿ ಗುರುತಿಸಿರು
ರೆ. ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಅಂಕಣಗಳನ್ನು 1 ರಿಂದ 9ರ ವರೆಗೆ ಎಣಿಸಿರುತ್ತಾರೆ.
2.2382 ಎನ್ನುವಂಥ ಯಾತ 15 ಸಂಖೈೆಯೊಂದರ ವಿಲೋಮ ಪ್ರತಿ
(6. (ಎಂದರೆ 2.2359ನ್ನು ಪ್ರತಿಘಾತವಾಗುಳ್ಳ ಸಂಖೈ) ವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯ
ದರೆ, ಅದರ ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು ಗಣನೀಯ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಯಿಂದ ಪಡೆಯಲು
| €ಕವಾದ .2352ನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತೆ ವೆಂದು ಗಮನಿಸಬೇಕು.
ದಲ ಎರಡು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಾದ .28 ಎಂಬುವು. ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯಿರುವ
್ಛಲನ್ನೂ ಮೂರನೆಯಸ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ 8॥ ಎಂಬುದು, ಅದು ಇರುವ ಅಂಕಣವನ್ನೂ
ಪಡಿಸುತ್ತ ವೆ. .23 ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿರುವ ಸಾಲು 5 ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿರುವ
1ಕಣವನ್ನು ಸಂಧಿಸುವಲ್ಲಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆ 1718. ಶೇಷಾಂಕದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸ್ಥಾನ
ರುವ 2 ಎಂಬ ಅಂಕಕ್ಕೆ ' ಸರಿಯಾದ ಸರಾಸರಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಸವನ್ನು .23 ಎರದು ಗುರುತಿ
ುವ ಇದೇ ಸಾಲು, ಛಿಎಂದು ಗುರುತಿಸಿರುವ ವ್ಯತ್ಕಾ ಸದ ಅಂಕಣವನ್ನು ಸೇರುವೆಡೆ
ಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತೆ ೇೀವೆ, ಅಲ್ಲಿ ದೊರೆಯವ 1 ಎಂಬ ಅಂಕವನ್ನು 17 18ಕ್ಕೆ“ಕೂಡುವುದ
ದ, 3718 |. 3 ಎ 1719 ಎಂಬುದಾಗಿ ಬೇಕಾದ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು
' ನೀಯವಾದ ಅಂಕಗಳು ದೊರೆಯತ್ತದೆ.

87
 100078601100 ೦ ( 006 70%. 7087606 ೩8 .28 ೩೧ 1
ಸ್ಮ 176 .1
6010707. ' 708700 ೩8 ರಿ 1೫06 01176 1006 11117110೮7 1718.
01010 2, 10 11. 10೬1
710೩0 0100616100 ೧೦೫7೮87 ೦೫6118 16
06 ೩% 1116 17167890110೫:
1೩೮6 01 116 707811186೩ 18 100 9 (01 06 ೧೦13
01016700
176 8೩076 70% 10೩166 ೩8 23 ೩೫ 186 1, ೫78108 38 ೫
18
768466 0% 2... 7786 6116 1020 0676 71701108 |”
೩466410 1718. 7808 776 86% 1718-1221719
766, 1:71
೧0೮ 0756 1007 5100160800 616108 08 1086 701 ೫6 17107 ॥
6 ೮0೩7೩೦0೮715(10 01 186 10887110117 6108 2, 108 3006
19 ೫601766 7271068 13081 0876 83 (116108 18
1೩71.
೩೫1106 2. 2352 --171.9. |
12೬. (1) 70 8/6 ೩೫10110 2. 2364
[16 0076೮ ೩% 186 10007800001 ೦1 18೮ 7077 1168464
-28 ೩೧6 ೦೦1731. 130೩6೦6 0] 6 ಷಾ 1722
71681 6118676709 11 186 58೩776 70% 2
೩೫ 106 ೦೦1೪1771 130೩೮೮೮ 17 ಹ, ೧. ಹಾ ನ
116 400 00076 ೦1 106 10೩711158೩ 1724 , ೦೫ ೩೮60೬

7೫0೫: 806 0%೩7೩೦%0೮115೩00 188 2; .. 18076 770೩6 0

(110108 0980876 1116. 660170೩ 0181. _
೩1೫01108 2. 2364 -- ೬72.4

72೫. (2) '70 0816 ೩೫011068 2 .2576

[16 00076 ೩% 186 17067860010% ೦8 100೮ 70% 6೩666
"25 ೩0೦ 116 ೦೦1೬7077. 110೩೮೮೮ 07 7 ಡ್‌ 1807
1168173. 61160761106 ೦೦೯೫೮೫7೦೫17 00 ಮ 9
6, 086 400 1076 10 106 ೫0೩೧- 7 ಜಾ“
11668. | 1809, ೦1 ೩೮61

201೫7 11೮ ೧1೩7೩೦0೮೫1೩॥10 88 2 7716 7೦೫70೮7 ೬3 ಆ1.

[167೮ ೫0088 1೮ ೦೫೮ ೫೮೭೦ 18270661861] ೩ರ '
66017181 0171. (

೩711108 3-2576 ಎ 0.01809.

88
 ಪ್ರತಿಘಾತದ ಸರೂಪಾಂಕವು ೨ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ಬೇಕಾದ ಸಂಖೆಯ
ರ್ಣಾಂಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಅಂಕಗಳಿರಬೇಕೆಂದು ಅನುಮಾನಿಸುತ್ತೇವೆ.
ದರಿಂದ,
೩೫1110 2.2352 ಎ. 171.9

ಉದಾ. (1) . ೩0॥110 2.2364ನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ. |

|
-23ಗೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯನ್ನು 6 ಎಂಬುದರಿಂದ ಮೊದಲಾಗುವ
'
ನೀಟಂಗೆರೆ ಸಂಧಿಸುವ ಕಡೆ ಇರುವ ಅಂಕಗಳು. _ ಳೂ
ಇದೇ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯಲ್ಲಿ, ಭಿನ್ನಾಂಕದ ನಾಲ್ಕನೆಯ
ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ 4. ಎಂಬ ಅಂಕಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ವ್ಯತ್ಕಾಸ ಛಿ

ಕೂಡಿದರೆ, 1724

ಈಗ ಪ್ರತಿಘಾತದ ಪೂರ್ಣಾಂಕ 2, .,. ದಶಮಾಂಶ ಬಿಂದುವಿನ ಪೂರ್ವಕೆ

[ಯಲ್ಲಿ 3 ಅಂಕಗಳಿರಬೇಕು.
1

೩೫11108 2.2364 ಎ. 172.4

ಉದಾ. (9) ೩೫/10 2.2576ನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.

025 ಗೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯನ್ನು 7 ರಿಂದ ಮೊದಲಾಗುವ
ನೀಟುಗೆರೆ ಸಂಧಿಸುವ ಕಡೆ ಇರುವ ಅಂಕಗಳು ಇರ್‌ 1807

ಭಿನ್ನಾಂಕದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸ್ಮಾನದಲ್ಲಿರುವ 6 ಎಂಬ ಅಂಕಕ್ಕೆ

ಸರಿಯಾದ ಸರಾಸರಿ ವೃತ್ಕಾಸ ದ ೦

ಕೂಡಲಾಗಿ, 1809
ಹಾ ಕೂ

ಈಗ ಪ್ರತಿಘಾತದ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಪ್ರ. ಸಂಖ್ಯೆ ೮೩.. ದಶಮಾಂಶ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ

ದಲನೆಯ ಸೊನ್ನೆಯಲ್ಲದೆ ಅಂಕದವರೆಗೆ ಒಂದು ಸೊನ್ನೆ ಇರಬೇಕು.
"೩711108 2 2576 001809.

88
 ೫056 0100 771700 10
8೩7103135 17 70770710೩1
3.12
0೩1೮01೩೦05.
16 ೮0 2೩ 11 00 85 (3. 7), (8.8) ೩/76 (3.9) ೫
17]101176 88 0(' ೫:0೫7)೮೫8 ೧೩೫ 0೮, ೩8
11 81 08 . ೩೫ ೩೮ 02 ೦೫ 1೮
11081102, 11 ೩೮ 0೩ 11 ]. ೦೦೫೫671 111101/110೩8
೫166 00% ... 10 8೩ 10 8೫ 05
11 41 02 17 00 ೩೮ 61 00 0 ೩೫ 80067೩000೫. . 186 280068
೩110 61 07 , 112. 1080 ೦1 7೩1517 ೩ ೫07 '
1!
೧1 17 70 10 /1 01 ೩೫6 . 67 01 01 01
೫ ೦1 ೩೫7 200% 08 ೩ 707300
50 ೩೫7 20೫6, ೩0. 607೩೦೦01 ೩೫೧ 61118107. 16 100%
0011767066 1700 170161110811 ೦೩1೮1೩01೦೫8 ೩೫೮ ೧೩೫1196 4
6177 16 8 11 10 50 7೩ 50 0% 151 086
.
೪60 006 061) 01 108೩118108

೫. (1) 817೩0೩00 473.725 «9.028

11.257
ಗ 473.725 «0.೦257
ಜ1ಥ 7 |
-106 188 287. 1
100 ೫5100 473 725-100 0 `0257- |
0 174 106 473 728.
7೩೫%. '
15 71177008 088 3 616108 18 168 1806888]
2. '
೬.006 087೩0007150 01 108 1088710802 35
೫3೩೦ 23
ಗಿಂ 0764 100 7287/098೩ 7077 106 980165, 77೮7 ೫೦೫ ೬ ೪6
(06 01880 1008 81671010821 618105 4, 7, 8 ೩76
61016176.
125 100 473.725 72.678
೩117118117 7೮ 000
100 9 .0257ಎ ಇ .4099. |
[51706 111076 18 006 ೫೮೫೦ 17777661806] ೩೮೯ 0 66 '
[20176 ೩76 1516 120021008 35 1088 (1೩7 1, 8126 ೦0೩7೩೦0೮೫18
116 0781 51111110೩01 616108 01 1118 707710೯ ೩7೮ 2೨,ಶರಿ
106 700/710198% 15 100166 0) 708 11086 11766 6181]. :
(೩10, 7೮ 0814 108 112587 ಎಾ10ಕ 11726 1608೬56 1%
ತ 7 1 870800 10೩7 5... 7% 07671085 61615 5 18 0೦೫೯
10 0.
89
 3.12 ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರತಿ ಘಾತಗಳ ಉಪಯೋಗ.

(3:7), (8-8) ಮತ್ತು (8.9) ಸವೂಕರಣಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು

ಹಾಕಾರ, ಭಾಗಹಾರ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಘಾತಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಲೆಕ್ಕಿಸಬಹುದು.
ತಿಘಾತಗಳು ಗುಣಾಕಾರ, ಭಾಗಹಾರಗಳನ್ನು ಸಂಕಲನ ಮತ್ತು ವ್ಯವಕಲನಗಳಿಗೆ
ವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಬೇಕಾದ ಘಾತಕ್ಕೇರಿಸುವ, ಅಥವಾ
ರ ಬೇಕಾದ ಮೂಲವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಪರಿಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಗುಣಾಕಾರ, ಭಾಗಹಾರ
ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತವೆ. ಮುಂದಿನ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಂದ, ಇಂಥ ಲೆಖ್ಬಾಚಾರಗಳು
ತಿಘಾತಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೇಗೆ ಸಾಗುತ್ತವೆಂಬುದು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು.

728
00257
(1) ಇದರ ಜಿಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ ;- *73
11:357
ಆ 3 1 ಎಂದಟ
71-557
10. ಖವಾ100. 473725 -10, 0:0257--10, 11-257.
108 473-725 ನ್ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು:

ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ $ ಅಂಕಗಳಿವೆ. ಅದರ ಪ್ರತಿಘಾತದ

ಪಾಂಕವು 2... ಅದರ ಶೇಷಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅದರ ಎಡತುದಿಯಿಂದ
ದು ನಾಲ್ಕು ಗಣನೀಯ ಅಂಕಗಳಾದ 4,7,3, 7ನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಹೀಗೆ. 10091473725 -2-6756
ರೀತಿಯಾಗಿ, 10, 0-0257 -2-4099.
ಸಂಖ್ಯೆ ]ಕ್ಕೆಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ. ಅದರ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಮುಂದಿನ
ೆಯಲ್ಲದ ಸಂಖ್ಯೆಯವರೆಗೆ ಒಂದು ಸೊನ್ನೆಯಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಅದರ ಪ್ರತಿ
8 ಆಗಿದೆ.
'ನಿತದ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯವಾದ ಅಂಕಗಳು
[5 ಮತ್ತು 7. ಇವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ಶೇಷಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.]
|ನಃ, 106 11” “2057-10 11-26 ಎಂದು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ; ಏಕೆಂದರೆ. ಐದನೆಯ

ನೀಯ ಅಂಕವಾದ7 ಎಂಬುದು ಠಕ್ಕಿ೦ತ ಹೆಚು_ದುದರಿಂದ ನಾಲ್ಕ ನೆಯ ಅಂಕವಾದ

89
0
 `. 100 11.287 100 11.26 ಎ1.00ರ102)
0616)]
. 100 ೫5 ((0.6758--3.4099--1.

1.0518) 107 ಶ್ರಪಾ---2

ವಾ 12.67ರ _-(--2) --(0.4099)--
0515)
ಪಾ(0.0755--0ಿ. 4099)---(2--1.
ಎಳಿ, 0864--3ಿ.05158.
ಹಾಛಿ, 0339 ಕ್ಯ

15, ೩7 110
770% ೫7೮ 100 ೫) 1016 180108 018 ೩೫110೩710
17086 1088೩710073 18 0-02329 |
ಜ್‌
[16 007೮ ೫೮ 8 108 106 1087/1554 08 106 '
0 -0339 ೧೯0೫7 006 0೩0108 ೦1 ೩೫॥110೩7101138 1081.

6 008೩0607506 01 116 108೩716817 ಎ0... 108026 ೫

|
6 07೮ 61610 10 006 176087೩1 0೩% 01 ೫.
(
"ವಾಚಿಸಿ,

1 (2) 71%ಜ02808 -
15.343 ಇಾರರೂರ್‌್ಷ '
ಜ್‌ ್‌್‌ಾ
ವವ.

ಸ್ವ ಗೆಇ ಅ ಭ್ರ ತಿ..183418 72.081 3)

(53.2)1 (0.023)
8
_3.1416 272.022 (4.1)
755 :28::(0.023)3
81117 € 10೩1101175 ೦೫. 00108 81065,
5100 ಐಎ108 3.1416--10 72.02--3 108 (4.1)
ದತ್ತಿ 106 53.2--2 108 (0.093)
ವಾ0,4972--1.8574 -3(0. 6128)
--ಷ್ಟಿ (1. 7259)--2 (2.8617)
90
 .. 108 11-287-10, 11-20 -1-0515
..10॥ ೫7-12-6755 .-2-4099--1-0515
ಕ್‌[2:6758-- (--3)--(0-4099)--1-051ರ]
ಜತ 5.
-.(2-6755-0-4099)- (8-1-0515)
-3-0854--3-0515ರ
--0-0339
ಈಗ ವಿಲೋಮ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ, 0-0889 ಎಂಬ
ಕಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದ 1081 ನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತೇವೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಸ್ವರೂಪಾಂಕವು 0 ಯಾಗಿದೆ. . .. ಇ ನ ಪೂರ್ಣಾಂಕಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು

ವಿರಬೇಕು.
ಎಕ ಆಟ 11

ಗತಿ 1416:72-02 ೭ (4:1)

(53-2)8 « (0-023)3 ರ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ

ಖ್ರವ್‌
318-1416 72-024 (4-1)3 ಕ್ಕ
ಸ) ಗರತ್ಗಾರ್ಗಾಟತ್‌ 2
ಚ ತೆ24862572:022 (4-1)3
(53-2)8 ೬ (0-023)3
ಡು ಕಡೆಯೂ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,

5100 ೫7-108 3:1416--10 72-02-3 10 (4:1)

ದತ್ತ 1, 53 2--2 10॥ (0023)
ಎ 0:4972 18674, 3 (0-6198)
--ತ್ವಿ (1-7259)--2(2-3617)

90
 8384
30.4972--1.8574--1.
_(0.8629)--(--4--0.7934)
೨8.1930--1.8803
ಠಾ0.0007
106 ೫ಖವ14.3213
_ ಉಖಮಾ20.98
'
| '
1೫0 16011781 71೩೧೦5, 116 10101
2. (3) 50176, 10
608೩1101 :-ದ
ಕ್ರಷಿ ಕಾಬಾಹಾ” ಛ್ರಾ್‌ಾತಿ

[111115 10887110105 0೦0 011 51068,

(1-2) 100 ರಾ(೫--ತಿ) 100 6.
10053-810060 100 6-/-ಜ 1008
1008-83 1006 ಎಖ (100 610033) |
2೨1068 1-3 1006
1005-1006
1015 -0.6990
1006 0.7782
_8.0836 30836.
ನಾ ಇಸಾ
11676 ೫7೮ 1187 6176081] 6117146 ೩೫20 ೦೩1೦1೩೪೮ ೫ ೪
718008 01: 1001177೩15, ೦೯ 77೦೦೮66. 10 ೫8೮ 108೩1082075, 190.
113 0೩10೦೭೩10೫. `್ಗ 1176. 80811 ೩6೦॥)% 1506 1೩0607 ॥)7006
.:೮೦೫61130!17, 18101116 1081100108, 77೮ 6% '

100 ಖಷ 10 30336--10, ೬4772

ಮ4.46818--4.1094
ಮ್ಮಿಶಘಿ24.
_. ಉಷಾ2701106 0.3124
ವಂ. ಯ ಜಟ ತಿ

91
 ನ್‌ 0 4972-1.8574 1-1.8384
-- (08629)
-(-4 , 0.7234)
ಇ 8-1980- 1-580
5 0 0067
1೩. ..1ಊ2೯51-38918
2. ೫ಎ 20-9ರ
ಉದಾಹರಣೆ (8) ಎರಡು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳವರೆಗೆ ಮುಂದಿನ ಸಮಾಕರಣ

ಶ್ರಔಿದೂ ಮಂ ಛ್ರಡತಿ
ಹಾ

ಎರಡು ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,

(1-೫0) 10 5 -(೫--ತಿ) 106
100 5--3 10, 670108 6-1-2109 5
108 5-4-3 10, 67ಖ (106 6-1-10, ರ)
ಸ್ವ_108 5--3 108 6
10, ಶಾ 1066
5 ಎಾ0-0990
6-0-7782
_ 3.0886.__ 30336
1.4772 14772

ಇಲ್ಲಿ, ನೇರವಾಗಿ ಭಾಗಿಸಿ, % ನ್ನು ಎರಡು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ

ಹಿಡಿಯಬಹುದು ;, ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಫಾತಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸಬಹುದು, ಈ
ನೇ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೈಕೊಳ್ಳೋಣ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು

ಲಿ
ಶಾಸ
02 ಜ್ರ
ಜ್‌ 106 30336 -- 106 84772
| 4.48168 _- ಓ.1694
ಜಾ ೪,2124
",. ೫ ಸ. ೩೫010110, 0.3124.
. ೫ ಕಾ ಔ2.0ರಿಕಿ

ಡಿ]
 113. (4) 80176 7

11'::1೧13॥ 108811001135 ೫7೮ ೪01,

1 10/22 1003
(3) |
.. ೫ 10/2--% 1003 0.

8174 (1--1) 10/2 (೫-1) 100 3

3 (4) ,
೫ 10/3--/ 1002 -1002--10
'
(8) «(100 2) £1708 ೫ (10/2)*--॥೫ (1002) (1003) |
(4)»«(1003) 81೫68 ೫. (1003)*-- (10/ 2) (10/ 3) ಎ10 3 ಸ 3-10 0
'
೩1017೩6110. ೫೮ 6% ;
೫[(10/3)*--(10/32)3] 1003 (003 --102).
|
೫1003 4-10021(10/3---10021--10/3 (0003 -.-1062).
1003 0.4771
ಜ್ನ 0.4771--0.3010

ತ ಟಗ ಇಚತ್ಮ್‌ (ಕ)
0.1761 1 1761 ಕ

". 100ಖ 100 4771--100 1761

ಷಾರಿ.0786---8. 2457

ವಾ0,48329

.. ಖಾ೩710110 0.4329 22.710

99
ಉದಾಹರಣೆ
ಎ (4) ಬಿಡಿಸಿ
ಸಪ | ಜಾ
ಬೂ - 1)
ಜಬ ೨0)
ಪಶ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,

೫108 2 ಜಾ 10 3
. ೫082 -- ೫21083 0
ಮತ್ತು (॥ 3-1) 10.2 - (ಇ--1) 108
೫1083
-- ೫1082 7-102 -- 1063 ... (4)
(3) 2೮. (1082) : ೫ (10 2)*-- ೫ (108 2) (1088) - 0

(4) ೭ (1063) : ಐ (106 3)3-- ೫ (1082) (10/8) 2

106 3 (10.2 -- 10 3)
ಲಾಗಿ

೫% [ (108 3) -- (10 2)'| ನ್‌ 103 (1038 -- 102)

.. ೫10 3-106 2] [10 3-10, 2]--10, 3 (106 3--10 2)

ಕೆ 10823 ಕ 04771
108 3--10 2... 0-4771--0-3010
೫ 0-4771 1 1ತಕ್ಷೆ
017601 1761

100 ೫*106 4771-10, 1761

ಏ100 3:6786--3-24ರ7
--0-4329
೫ --೩76110॥ 0:4329 --9-710
೨೦
 ತಾತ

7೯0 10(3.
72710608, 17010(3), ೫10೦/2

ಭವಾಖ 1. ಟಟ] 9,0.8 010 (0೫1 (ರ)

5.4771
7.8 110.10

.. 10015100 3010--10 1761

ವಾಡ .4786--3.24ರ7
ವಾ0.92829
_. /ಮ೩0010 0.232921.71
7:28 ೪06 801010೫ 1:

ಇಣುಕ ಿ; ತ್ನ ೩ 702ರ17೩661]7

ಭ/ನ1.711

3.18 008786 0 8೩56

0೩೩೦, 176 |
1? 7೮ 8876 ೩ 5786072 01 10೩81111735 10 ೩೫7
0೦18೫ 1೩8
76೩17. 0೦01761 ನ0600 00 ೩ 5180608 80 ೩೫7
1011098 :---

(1120೫ 1004 71, 10/೫6 ( % ಪಿ.

7:60) 1001 77 -- ಐ 2೫ ೫8.
1೩170 1087160175 10 0೩5೮ 0 ೦% ಓಂ) 51065.
100% ಗಿ' ಎ0 1004

100% ೫1
ಉ ಾ (100
| (1 % ಇ10% ಸ 1848 ಬಲ್‌ ಜ್‌ ಚ (೩

17. 8111೧018೩1, 1581106 ಗಿ ಎ. 10, ೩೧6೮ ೧% ಎ 0, ೫೮ 0876

100 07 ಇ 100 ಯ. - 10610.

೨3
ದೆ, (3) ರಿಂದ,
೫10, 271088

ದ್ನ
08
ತೆ
2 ಹ
4771,
ತತ್‌
0.8010
8 106 3 1761 0-4771
3010
1761
-.106 ೫ 3010--10 1761
ಎಾತಿ.4786- 383-2467
ಎಾಲ)ಿ-2329

.. ೫27-೩೫010110 02329 - 8-710

ಹೀಗೆ, 2-2-73
೫1-71 ) (ಸುಮಾರಾಗಿ)

18 ಆಧಾರದ ಪರಿವರ್ತನೆ.

ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಆಧಾರವನ್ನುನುಸರಿಸಿ ಗಣಿಸಿದ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು

ೀರೊಂದು ಆಧಾರಕ್ಕೆ, ಮುಂದೆಕಾಣಿಸಿರುವಂತೆ, ಸುಲಭವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಬಹುದು.

10041 ಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟಾಗ, 10% 77 ಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ.

1001 -.%ಇ ಎಂದಿರಲಿ, .,. ಗಿ ಎ.

ಎರಡುಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಸ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ,

100 : 01-೫್ಕಂ( «ಥಿ.

ಥಿಎಾ10, 169 ಆಗಿರುವ, ವಿಶೇಷ ಪರಿಸ್ಸಿ ತಿಯಲ್ಲಿ,

100.2 --10/:2-100:3 ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

93
 (117 38 ೩೫೮ ॥೮0 07೩ /17 ೧೩1೧11೩60
ಗ 4 00 )೩86 0, ೩೫೧ 10|
1,0811 ೫, ॥7 1086
ಗ
೧೦೫017೮11೮ (00 0೩86 10, 07 10011117106 109,
(0

0೩1104 17060105 ೫ ಎ0, 4843 (೩)[70%1108161)7).

೮0471.
72411716 :--(1) 81016 1೩1 1080. 10೦
18%,
00016711116 9೩೦% 1088116183 ೦೫ 1..11.5. 60 0೩8೮ 10. 7೮
'
ಗಗ 6.ವ 10%
100,“
100% ಎ. )
1008 ;
70471010 :--(2) 81/6 1001* ॥1168 60೩1 10065 0.4343.

| ಮು
10016
30
1.2041 ಡಾ
12041 ವ ಬದ...
|
ಬ. 10010 0.42423 4342

. 100,ಖವ100 12041---10/ 4343

ವಾ4.0800--3. 6378
,
ವಾ0.4498
೨ ಐಸಾ 8101110, 0.4428ಎ 9.772
100586, ಎಂ 9.779

1120701568 ೨3.7

| 1118104100 110. 10110771136 ೭)7೮881015, 115170

108೩1111735, 10 1007 [180೮ ೦1 616011781೬.

(1) 172.86.813
(2) 0.027
«(9.207)
94
 ಪ್ರತಿಘಾತಗಳನ್ನು ಮೊದಲು € ಎಂಬ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಗಣಿಸಿ, ತರುವಾಯ //| « ಗಿ
|
ನ್ನು, ಪರಿವರ್ತಕಾಂಕವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ --0.43423 (ಸುಮಾರು) ರಿಂದ
1001
ೆಸುವುದರ ಮೂಲಕ 10 ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾಹರಣೆ (1) 1000. 10086೬ ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿ. ಎಡಪಾರ್ಶ್ವ

ಇರುವ ಪ್ರತಿಘಾತಗಳೆರಡನ್ನೂ, (38.10) ನ್ನು ಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು 10ರ ಆಧಾರಕ್ಕೆ
ವರ್ತಿಸಿದರೆ,

ಉದಾಹರಣೆ ; (2) 10%್ಠ6 7.0.4343 ಎಂದು ಕೊಟ್ಟಿರಲಾಗಿ,

/* ಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ಈಗ, 10033೧ 100:_ 1.9041 _ 12041

ಬ ಚಾ ೨೯೪ ಆಜ
ವ್ಯಾಆಃವ ವ ಎ| 100 12041--10) 4343
ನಾ 4ಓ.0806- -3.0378

ವ್‌ 0.4408

ಉ ಎ 0111100 0.4428
-- 2.772
10065 2.772

ಅಭಾ ಸಗಳು 39.7

( ಪೃತಿಘಾತಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಮುಂದಿನ ಬೀಜವಾಕ್ಕಗಳ ಬೆಲೆಗಳನು

೪೬ಎಲ್ಕು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಮಾನಗಳವರೆಗೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(1) 172-3 6-813

(2) 0-0275 »« (9-907)3
94
 (8) 3.456 2€4..8321
ಸ 80.64

ಸ ॥
ಕ
(4) 2.1):--(83.11)5 (83.8)
51785517213
/(.08372)
|
(ರ) ಗ ಕ್ಕ |.6 /1008 /್‌

(6) (27.86)* -- (18. 18)" (11111. '7೩1:೮ 10888103138

/ 5877 ೧೩೮% ೫೫೫70೮೯ ೩೫6 5110718:

(7) (20.25)* --(2.012)*

ನ್ಮ
(1೨
ಕ
1/ '277-- ಸ
'
11. 501176 806 1011097108 ೮೮೩೮1೦೫8 ೦೦೫೫೮೦೮% 50 07೫0೦ ಗೀ
18068 :--

1) 39.7 (ಐ--38)-1.298 _
'
2) 51.38 (3-2) -(4.217)3
3) (1.043)*ಎ1.2
(4) ) 35 ಐ 234ಿಕೆಷಾ 7243
8) ಗಹ ಎ ಗಿ
ರೌ(4-3)

0) ರಾರ ಕ ನ ದಷಿ-ಇತ್ಕಿ. 7,

೨8
 3-456 * 4-8321
(3) 1 35:64
3

(83:11) ೨ (83:8)3
(4) - (3:1)` ಕ್ರ(-08372)
1) ಸತ್‌ [7353((118/ಷಾ )

(6) (97:36)"--(18:18)* [ಸೂಚನೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಖ್ಯೆ ಯ ಪ್ರತಿ

55717 ಫಾತವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ
ತರಬೇಕು. ಮ
೨ತ 22
(7) (20.25). (9. 012)*
1277 -- ೫1 1088

]] ಮುಂದಿನ ಸಮಾಕರಣಗಳನ್ನು ಎರಡು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ

ಡಂಹಿಡಿಯಿರಿ.

(1) 39-7 (ಆ--3) ಇ 1.293

(0) 51.38 (32-3-2) -- (4.917)3
(3) (1.043) * 2. 1.25
(4) 32ೂತತೆ ಮಾಂ 7 ಎರ?
(ರ) 7 ರ%(೨43) ಎ ಥ್ರಕಿ।

(6) ಶಿಕಕ ಎಶ; ಶಿಶಿರ ವಾಗ

120118 ಚ್ಟ
(8) 8 0-1, 891 ಎ 23
(9) 2: 8% ಎ1 ರಾರಿ2/ ಎ2

೨೨
 ಮತಿ,
(10) 102 1100ಬ' --100ಖೆ

111. 980% 00೩0:

(1) 1005. 10/2 0004 «00
(2) 100". 100. 100441

(4) 1! 100 (11/1)

7170೪6 00೩ 0ನಾಗಿ.

1086 7010007 ೦₹ 010115 12. (1) 2. (2)

717. 8176
(3) 348ರ₹

77. 11086 15 0006 10851 17008781 7೦77೮7 ೦8 2 ೫100 ೮ಸ06

೩ 17111101 ? '

ಜಸ. (೧೩1001806 0086 ೪೦10೫7೮ 08 ೩ 8016 00೫79, 38086 0

15 & ೯೦16 ೦8 61870007 8.68 ೦೫೫, ೩೫6 16865 18 7.49 €
(1 ಎಕ್ಕಿ) '

1711 081001816 1806 ೫7೮1€0॥ ೦1 ೩ 0011097 180% [| 1೫ 1

10813 08 ೩. 800676 ೦1 7೩೮1೪5 6.9 0705, 08 0101707685 0.83 0
£11767. 1881 106 7೮181176 66885107 ೦8 17೦೫ 15 7.6.

11111 ೮17607 1080 10,09 0.4343, 0೩1೦೭1೩0೭೮ 106 17೩106

(0) 109.33, 10957, ॥ೂ.77-2, 1092801, 1061138

(ರಿ) ೫186 (1) 10483 (2) 1012.33) 084:738
೨6
(10) 100, ಐ *- 10ಕೊ ೫3--10॥ೃ ಚೌಡಿ

7 ಇವುಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿ;
(1) 1082 »« 10ಕ್ಠತಿ 7 10,5೬ 10ಕೊಳಿ

(2) 10॥%4 . 108. 10ಕ್ಷಇ೦ 7 1

(3) ಎಟಿ 4
(4) 10 ಲ್‌ ತ್ವ(100--10 0) ಆದರೆ ॥ ಥಿ.

_ 1177 ಮುಂದಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಪೆಷ್ಟು ಅಂಕಗಳಿವೆ. ?

ಕಾ

(1) 2%, (0) ]23, . (8) (3485)

77 ಹತ್ತು ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿರುವ 2 ರ ಕನಿಷ್ಠ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಘಾತವನ್ನು

77] 7.49 ಸೆಂ, ಮೂ. ಎತ್ತರವಾಗಿಯೂ, ತಳಭಾಗದ ವೃತ್ತದ ವ್ಯಾಸವು

ಸೆಂ. ಮೂ. ಆಗಿಯೂ ಇರುವ ಘನ ಶಂಖಾಕೃತಿಯ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಕಂಡು
ಯಿರಿ. (ಗಾತ್ರ ಎ ಕ್ಕ೨ ಇ 13%).
1117 0.3 ಸೆಂ. ಮಾ. ದಪ್ಪವಾಗಿ, 6.9 ಸೆಂ. ಮಾ. ತ್ರಿಜ್ಯವುಳ್ಳ ಗೋಳಾಕಾರ
ರುವ, ಟೊಳ್ಳಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಔಂಡಿನ ತೂಕವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. (ಕಬ್ಬಿಣದ
ಕ್ಷಸಾಂದ್ರತೆ 7.6).

111 100೪ 7.0.4348 ಎಂದು ಕೊಟ್ಟಿದೆ; ಇದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಬೆಲೆ

ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
(1) 10,23. 108,ರ5:7. 10,772. 106,28-01. 108,11:217
(0) ಇವುಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(1) 10,43. (2) 108,123. (3) 106,473.

96
 011480110೧ 4

೧೩61೩೦ 70೩005

700811015.--- ೬. 1170೩7 00೩102 111,

(&,1) 1೩100೩7 '
1016 10711
318016 ಐ ೦೩೬ 06 00% 18 ೧೫.೨೪೫. ೪೫... ಇ... (1) |
|
777076 4 35 0.
0೩81 ೩ 77೩119 ೦1 000 ೩೫೩%
31: ೩ 7೦೦॥ 0! ೩೫ 00೩11೦೫. 15 1111೦೫. . 808 ೩೫೩7 )೩1 03
1100 8808008 006 817680 ೧೩
700 75 ೫ ೩76 ಶ, 686 ೦೫ ೩1 ೦೫ (1) 1185 ೦0೮ ೩೫6 ೦೫1] ೦2೮
೧11
ಬ ಟ್‌ ] '

75 0011008117 ೩ ೫೦೦॥ 01 1815 ೦೧೩107.

%, 16% ೫8 ೩851729
0 27076 8880 (1) 1೩5 ೧೫17" 0೫ ೫೦೦ '
4 ೩06 6 ೩೭೮ 0೫0 ೫೦೦%8 01 (1).
04 3-॥0 ೩೫6 6 (6]-ರಿಎ0,
0 ರರ 0 / “8,
11.
11076 0-0, . .. 1011710188 077 6,
*5ಥ
೦೫17 ೦೫೮ '
[1115 5001978 61೩1 00೮ 6೦೫೩೦೫ (1) 1೩5 ೦1೬೮ ೩೫4
೩೫೮ 108 178106 18--
1
4.2. 5018008 0! (6 00೩68೩1 ೮00೩108 168
ರ ೦೧೫೩೪108. 1೩ ೦೫೦ 727೫೩016 ೧೩೫೩ 06 ೫710660 3
071%. :
ಸ ಇಖೌ--ಶಿ04-0ನ0..೬ಎ.3 1) ೫0೦ 0).
ಟಂ ್ಸ]
11110116 07 0,
ಸಿ ಖಡ ಗಉತಾರ
ಯಖೆ-20ೀ 20
 ಅಥಾ ಯೆ ಚ
ವರ್ಗಸವಿಾಸಾ*ರಣ ಗಳು

ಕ.1 ಸರಳ ಸಮಾಕರಣಗಳು : ಇ ಎಂಬ ಒಂದು ಚರಾಕ್ಷರವಿರುವ ಸರಳ ಸಮಾ

ಣವನು ್ಮ
00--ರಿ0, 4350 ಮ
ಬ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು.
ಸಮಾಕರಣವನ್ನು ತೃಪ್ತಿಗೊಳಿಸುವ ಇ ಚರದ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಸಮಾಕರಣದ
ಲವೆನ್ನುತ್ತೇವೆ.
6 ಮತ್ತು ಗಿಗಳು ಯಾವ ಎರಡು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಸಮಾಕರಣ
ಕ್ಕೆಒಂದು, “ಮತ್ತು ಒಂದೇ ಒಂದು ಮೂಲವಿರುತ್ತದೆ.
ತು ಶ್ರ 1.1.8) ಸಭ ಜಿ ಮೂಲವಾಜು ಸುಲಭವಾಗಿ
0
ಉತ್ತೇವೆ.
ಸಮಾಕರಣ (1) ಕ್ಕೆಒಂದೇ ಒಂದು ಮೂಲವಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುವುದಕ್ಕೆ,
68 ಗಳು (1)ರ ಮೂಲಗಳೆ ದು ಭಾವಿಸೋಣ.
6 ಆ *-ರ॥ 0. ಮತ್ತು % 6--ಗಿಎ0
0 %]-ಥಿವಂ 6 ಶಿ
ಆ ಎ.
ಇಲ್ಲಿ 12 1.1.16 ಯಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ,
«ಮಧೆ

ಇದರಿಂದ, ಸಮಾಕರಣ (1)ಕ್ಕೆಒಂದು, ಮತ್ತು ಒಂದೇ ಒಂದು ಮೂಲವಿರುತ್ತದೆ

ದೂ, ಅದರ ಬೆಲೆಯು (1 ಸಂ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.
1
4.೪೫9 ವರ್ಗಸಮಿಾಕರಣವನ್ನು ಬಿಡಿ ಸುವಿಕೆ
ಏಕಚರಾಕ್ಷರ ಸಾಮಾನ್ಯ ವರ್ಗ ಸಮಾಕರಣವನ್ನು
| 608 .. ಕಿ೫ಜ--ಂ ಎ0 ಸ (1
ಬ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು ; ಇಲ್ಲಿ ಇ250. € ಯಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ,
ಗ
ಸಜಿತಕೆ ನ ಮೂ ಷಾ ಛಿ
21 [|]

೨7
 1.5.,
(00077161111, 106 86೩70 013 1006 8.1
೫. 11೫ಗೆ |
| 2೫2,
ಜಡ ಟಗ್ಗ ಇಷ್ಟ?

[11113 8500876 7೦೦॥8 ೦೫ 010 81008,

%
)
ಜಾರ್‌
1 ೩೪/08. -400
ಕ 2% 20
'
ಗ001/0 -- ತ 10 0011 81008,
|
ಗ _ ;/ 02. 40/0
|
ಬ 4ಟಿ 2% '
ಪಿಂ ರಾ ತ:ತ:
ಕ್‌ ಅ ರಾರ್ಕಾಾಾಶ್‌
ನಶಿ
ೆಆ _ ಗ /॥8.. 460 ವ್‌ ಊ% (6887) | |
ಾಜಾ

ಆಟಿ (4.1
ಚಟ ಫೋ
ವುರಾಎಸ್‌
1 ರ ಫೋ ರಾ ಮ
ದ್‌ ಧೆ, (5೩7) |
ತ್‌ 2%
6

[716 800178 0086 006 6೦೫೩01೦೫ (1) 1೩8 0೫070018 ಇ ೩೫

10 58097 608% (1) ೦೩7೩ 1೩77೮ ೦೫1]7 5770 ೫0೦5, 160 05 ೩55
100865 1 18 ೩೫೦00೮೫ 70೦% 0! (1).
511709 ಆ ೩೫4 / ೩೫7೦ 7೦೦%8 018 (1), 17 106 ೫677817068 1
7617, (0-0) ೩06 (ಖ--6) ೩8176 18015085 ೦1 ಆ --ರಜ--೦.
7)76 1087 777106 ಖೆ 3-8%0--0 ಎ 0(ಜ--ಂ) (೫-6)
1700೩10101 (1) 171೩77 0೮ 7716668 ೩8 '
0(ಜ--0) (೫-೨೫) ೪ ....(ಓ(
ಔ11106 7 18 88501706 85 ೩೫೦% ೫008 ೦1 (1), ೪0೩676

116076 0-0 ೬... ಓ/110167 7(ತ

ಟ್‌” ಮ ದಾ 11.] '|
0 1%00160010 61%00೦೫ 108 ಗ] ಟಿ ಸ...

98
ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿ ವರ್ಗಪೂರಣಮಾಡುವುದರಿಂದ,

೫2
212%
ಮಾ ಬ
3
08 ಸ 7ಔೌಸಷು 0
ವಾ ಪಾ ಹೋ (ಯಶ
8" 20 “ಸಾ 4.3 [
ರಿಸಿ 0.400
೪೫1
ಡು ಪಾರ್ಶ್ಚಗಳಲ್ಲೂ ವರ್ಗಮೂಲಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದರಿಂದ,
ರ್‌ ಡು ೪0400
2% ಟೌ

ಡು ಕಡೆಗಳಗೂ ಡೆಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ,
(1

ಸ. ಶಿ _ 02400
24 24

ಶಲ ಟಾ ಪ್ಪ ಚ
ಶ್ರ (4.1)
ಅಥವಾ 5. 55೮%
8 400ಎ೬6, ಎಂದಿರಲಿ
2%

ಸಮಾಕರಣ (1)ಕ್ಕೆ , ಮತ್ತು 6 ಎಂಬುವು ಮೂಲಗಳೆಂದು ಇದರಿಂದ ಕಾಣ

ತ್ತದೆ, ಸಮಾಕರಣ (1)ಕ್ಕೆ ಎರಡು ಮೂಲಗಳು ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತವೆಯೆಂದು
ರಿಸಲು, )/ ಎಂಬುದೂ (1)ರ ಇನ್ನೊಂದು ಮೂಲವೆಂದು ಭಾವಿಸೋಣ, ಈಗ
ತ್ತುಕ9ಗಳು_(1)ರ,ಮೂಲಗಳಾದುದರಿಂದ, ,ಶೇಷ ಪ್ರಮೇಯಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ
-«) ಮತ್ತು|(0-76) ಎಂಬುವು :6083-.-020-.-0 ಎಂಬುದರ ಅಪವರ್ಶನ
'ಗಿರುತ್ತವೆ.
0/2--0%0 4-0 ಗ್ಟೆ (0--) (% --) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು.
ಇ. ಸಮಾಕರಣ (1)ನ್ನು
4 (೫--) (೫-6) ಇ 0 ೫. 1೩1೬(2)
ಬರೆಯಬಹುದು. ಈಗ :. ಎಂಬುದು (1)ರ ಇನ್ನೊಂದು ಮೂಲವಾದು
ದ, 0 ()--೬) (7-6) 0
[| ಇರ್‌0.. .. 2 ಎ ಇ ಅಥವಾ )/ ಎ 6 ಎಂದಿರಬೇಕು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ,
| ವರ್ಗ ಸಮಾಕರಣಕ್ಕೆ ಎರಡು ಮತ್ತು ಎರಡೇ ಎರಡು ಮೂಲಗಳಿರುತ್ತವೆ,
ತೋರಿ ಬರುತ್ತದೆ.

98
 ೩67೩10 600೩1100
ಕತಿ 106 7810179 01 (19 70೦ 08 60
616 ೮1೩೮17೩01೧ 91೩/1 ೧೫
116 18776 8000 01181 6116 10015 01 ;
1/23 3-00 3-೦:೨0, ೩೫6 81708 7
_ ದಶಿದ / 13-400
04 1ೇಷ 21
೩೫ 10081 038
1176 ೩550170 0081 6, ಥಿ, 0 ೩೯೮ 7೦೩1 1111730015,
0೪ 006 ೦೫॥7೦8510 03- 440 178] 0 ೦8101776, ೦೯ 70೩1110 9
18 70೩1೪116
50776017705 10 1738] 0೮ 60೩1 ॥0 2670. . 11 2.4೮೧
700 798
105 800876 7೦೦% ೬5 1711೩81187], 2೩110 10709 «, |. ೩7೮
1176 61800180 000660. 080 (0110೫71116 ೧೩898:
(1456 (1) 8೫-400-0... 807 108 80876 70೦% 0೫1515 ೩೩ ೩ 7%
11017107. 716 ೩0೦೪೮ 1081001೩ 81765 1%
11501106 7೩10೮೦8 107 «ಆ ೩1 6.
(0086 (1) 18-400 ಎ0. 18 1118 ೧೩89, « ೩76 /6 ೩೫೮ 00/0 60
0 --ಥ/20. 767 ೩1೮ ೫6೩, ೩೫6 ೦೦1೩6681
(1050 (11) 02.400-50. 4 ೩೫0೮0 6 ೩೬೮ 00% 1173೩17887.

1116 ಉರ೦758107, 88---400 ೩3 ೧೩1106 15106 0118011111171071

176 01೩೮೫೩1010 0% -.-ಗ2--0, 108, 16 ೮೫೩1658 ೫8 00 1150717711೩
116 1181076 ೦1 116 70೦05 01 11 ೧೩೮7೩೮ 6೧೫೩1೦೫.

310. 80177781180 15110೮ 7680185.

(1) 11801171170 ಐ. 0... 716 700ಓ 076 760 070 01801.

(11) 1718011%17171070 ಎ. 0. 7'%6 70015 076 00%01 (೧170 7601).
(111) 1118011111171071 -ಆ 0. 716 70೦೬ ೧7೮ ೫71೮017೫0?॥.

111 0116 1880 0೩56, 1116 ೫0771078 % ೩೧6 ಈ ೩7೦ 6114608

೮೦೫] ೩0೮ 0೦೫1)162: 11771078. .808, 1? 02.400 ಎ. --)
70018 ೩7೮ !
ರ್ಜ 2
೨.ರಿತ)
20

೪9
ಕ
4.8 ವರ್ಗಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಸಭಾವ
4ಯೆ--00-3-0ಎ0 ಎಂಬ ವರ್ಗ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು

1) ಕ ಆ 3 ಎಂದು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ %,॥.0 ಗಳು ವಾಸ್ತವ

ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳೆಂದೂ, ಇ ಎಂದೂ ಭಾವಿಸಿದರೆ
018 4.106 ಎಂಬ ಅಕ್ಷರೋಕ್ತಿಯು
ಧನವಾಗಿಯಾದರೂ, `ಣವಾಗಿಯಾದರೂ, ಅಥವಾ ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಸೊನ್ನೆಯಾಗಿ
ಯಾದರೂ ಇರಬಹುದು. ಥ₹__4%0 ಎಂಬುದು ಬುಣವಾದರೆ, ಅದರ ವರ್ಗಮೂಲವು
ಊಹ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಟ ಸಂದರ್ಭ (1 8400೨0... ಆಗ ಅದರ ವರ್ಗಮೂಲವು ವಾಸ್ತವ
1 ಸಾಪ ಮೇಲಿನ ಸೂತ್ರವು ,, ಮತ್ತು / ಗಳಿಗೆ ಎರಡು ಪ್ರತ್ಯೇಕ
ಜಿಲೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಸಂದರ್ಭ (11) 0-400-50. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ. ಮತ್ತು 6 ಗಳೆರಡೂ

ತ್ತೆಕ ಗೆ. ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಅವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಗ

(
ಮಿಸಿರುತ್ತವೆ.

ಸಂದರ್ಭ (111) 83.

4010-೭0. ( ಮತ್ತು ಗಳು ಈಗ ಊಹ ವಾಗಿರುತ್ತವೆ,
0241೦ ಎಂಬ ಅಕ್ಷರೋಕ್ತಿಯನ್ನು ಊಗೆ--020 3-60 ಎಂಬ ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನದ
ಶೋಧಕವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ, ಏಕಂದರೆ, ವರ್ಗಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳ ಸ್ವಭಾವ
ಫನ್ನು ೫
ಶೋಧಿಸಲು ಇದು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇವೆ.
(1) ಶೋಧಕ 0. ಮೂಲಗಳು ವಾಸ್ತವವಾಗಿಯೂ, ಪಶತ್ಯೇಕವಾಗಿಯೂ
ಇರುತ್ತವೆ.
, ಮೂಲಗಳು ಸಮಾನವಾಗಿಯೂ, (ವಾಸ್ತವವಾಗಿಯೂ)
ಇರುತ್ತವೆ.

೯ 4 ಎಂಬ 1! ಅನುವರ್ತಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆ

. ಏಕೆಂದರೆ, 12... 4/0 ೨-- ಎಂದಿಟ್ಟು ಕೊಂಡರೆ
ಆ | ಇನ .((
ಮೂಲಗಳು, ((. ಈ ಮಾಂ ದರಾಣಡ ಆಗಿರುತ್ತವೆ.
21

2೪
 ೩1 7೩೦೫೩1, ಹ
1176 ೩180 ೦080719 11080 1! 0, 0, 0 ೩೮ ೩06
76, 887 12, 00
)2೩___400 18 2೦81170 ೩74 ೩ 701100% 50೩ ತೆ
6 ೩೫6 7೩೦ 7೩! [0 0181 70

|
110100 ೩7೦ 7೩10781 7101770078.

71%0111)10 :---
1 02೨-ರ0--6ಎ0. 12180111010806 ಎ. 25-24 18)0
1116 7೦೦5 87 ೫0೩1 ೩೫ 8180 7೩1೦7೩1. 167 ೩೯೮ 2 ೩೫
೦ /0_ಶರ0--5 ಎ0... 11801113178116 ಎ. 25-200
76 7೦೦೪5 ೩೫೮ 7081, ೩೧೫ 61801000.

3 ಓಜ16 160... 11801110108 ಎ. 103-4416.

1126 7೦೦08 ೩7೮ 60081... 706 0೬೩೦/೩1೧ 6೫07685107 18

೯7601 800810, ೪॥೩., 4(0--2)3
ಡಿ 2% -.-03-8220. . [180111010೩0॥ಎ. 1-24 ಆ0

1116 700188 ೩೫೦ 1118817೩77.

&,4 5117173681: 1076110875 01 1 7೦೦
ಜೀ [11101107 /(4, (6) 18 8810 00 06 8111170710 3% ಆ ೩೫
1277 16670180810 % ೩0 | 616 78106 0/(1, |6) 18 08106764
.6., 1! /((, 0) ರ 1(6, (1).

6.0., 4|-( ಮು 06--( ಆಟ 2. “ಗಿ, 4, 02 _.-(68 ೩7೮ 8

06 ಡ್ಯ (60 ( 5171717208710 . 870810೫
(2 3-68 63 4-2 ) 4 ೩೫೮ 0.

1210177 0116 6೩01೦೫ 003 -.-ರ6ಿ04-06ವಎ0...... ೩೬ (1)

17817 0೮ 77716000 ೩8
`ಚೀಚಚಷ್ರ ಕೆ.ಎ 222 ೬, 24. (9)
(1 (1
 ಜಾಂ ಗಳೆಲ್ಲಾ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿದ್ದು , 02 (ಆ ಯು ಧನಸಂಖ್ಯೆ
ಯಾಗಿ, ಒಂದು ಪೂರ್ಣವರ್ಗವಾದರೆ, ಆಗ. 6 ಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.

0೩.40 2 ಆಗಿರಲಿ.

ಈಗ . ರೆ ಮ ಗೆ . ಇವೆರಡೂ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೇ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು

1]. ಯೈೆಕ03-6 ಎ0. ಶೋಧಕ... 25-24 210, ಮೂಲಗಳು

ವಾಸ್ತವಸಂಖ್ಯೆಗಳು, ಹಾಗೂ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು. ಅವುಗಳಬೆಲೆಗಳು € ಮತ್ತು.

2 ಖೌ-ಕ50245 ಎ20. ಶೋಧಕ 25-202-0.

೭, ಮೂಲಗಳು ವಾಸ್ತವಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವು ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ.
ತಿ. 405-16%3-16:20. ಶೋಧಕ 22 1623. 4.4-10 0. ಮೂಲಗಳು
ಪರ ಸ್ಟ ರ ಸಮಾನ. ವರ್ಗ ಉ ತ್ಚನ್ನ ವು ಒಂದು ಪೂರ್ಣವರ್ಗ, ಅದು
1೪) 3 ಎಂದಿರುತ್ತದೆ.

4. 0203-03-80. ಶೋಧಕ... 1-24 ಆ.00. ಮೂಲಗಳು ಊಹ್ಯ

ಗಿವೆ.

..ಕ್ಟು ಮೂಲಗಳ ಸಮಾಂಗ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು

| 4 ಮತ್ತು 6ಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಬದಲಾಯಿಸಿದಾಗ /((.. 6) ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನದ

೫ಲೆ. ಬದಲಾಯಿಸದೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಎಂದರೆ / (4, 6) ಎ8 (6, ಜ) ಆದರೆ,
| (ಇ. 0)ನ್ನು . ಮತ್ತು 6 ಗಳ ಒಂದು ಸಮಾಂಗ ಉತ್ಪನ್ನವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಉದಾ. 36 ಎ63 02 7. ೧. 016 006. ಉಡ ಇವೆಲ್ಲವು
021-632 68.3 | ಉತ್ಪನ್ನಗಳು.
ಈಗ ಯಊ೫ಿ3-00406ನಾ0......., (1) ಎಂಬ ಸಮಿಾಕರಣವನ್ನು

8.2 ಖ ೫ ರಿ... 1. (2) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು.

1 0
 ೩೫06 (ಐ--6) ೩೫೫ 1೩೦16೦೫5 ೧1
14 ೩04 6 8೫70 105 70015, (0---/) ೮ ೫110068
1 2೬18:15.ನ.:4112), 1೯3880೬ (101101, (2) 11೩7 ೩180 |
೩8 (೫-1) (೫-6) ಎ 0.
ತಲಾ ಜ ** (3)
೫೩. ((( 3) ೫ಡಿ ವ0ಿ ತ

೫೮ 810 0೩ ೮60೩
(107)೩710( 110 66811015 (2) ೩0 (8),
1111. 0೦77೦8)0110100 ೧೧೮11೧1೮015,
ಎದ್ದು '
ಏಜ 12: ೮&|-. (4.2)

086 ೫೦೦08 ಆ.೩1

[6 0೦೫೩0112802 « 3-|6 ೩೫6 ೬/8 ೦೯.
376 081104 ೮1600071877... 57730700110. 2100005. 01 |
೩1 |
೦೦18. 16 1111 )6 1070 1181 ೩07 5771737768710 01770731
4 ೩74 6 0೩೫ 00 0೭07658800, 11 0671138 01 111 ಆ೮1610307235೩77 87೫
7106710 [1117001018 ಆ ೧/೩೫ (|.

4.5 0 10110 176 66081100: ೫70056 7001 ೩೯6 ೯1160.

1". 18 ೩ 7೦೦ 0 ೩೫ 608೩/0೫. /(॥) ಎ0, 7 886 1೬60718176

11607617, (ಖ---€) 18 ೩ 1೩೦601 01/0). 5117118117, 160 38೩ 706
(0-6) 18: ೩ 0೩೦1೦2. 11 (1) 18 ೩ ೦೩೮೫೩11೧, 11076 ೦೩೫. 00 ೫
01807 7೦೦%. 116009 /(2) 15 600೩1 00. (೫-4) (2-6) ೦೫ ೩ ೦೦೫
108731 17711101)16 01 01018. 16 7601766 ೮181101 0877178 4 ೩1
6 ೩5 700108 18

772772ರ. ಗ ೫೬ ಅಚ ಗುರೂ 020 ತ್ತಿ

|_೫ೆ--(138) 1೬60 |) ಫ
11076 6೮10781117, 17], ಲ) - - ೬.೬8 ೩7೮ 700%5, 106 6೦1೩೦೩ '

| 6(೫-ಓ) (ಐವಿ ಹ (ಖ---ಊ) ಣಾ ()

 ಮತ್ತು 6 ಗಳು ಅದರ ಮೂಲಗಳಾದರೆ, (ಉ--) ಮತ್ತು (೫-6)
ಎಂಬುವು (೨ರ. ಎಡಭಾಗದ ಅಪಪವರ್ತನಗಳಾಗಿರುತ್ತ ವೆ... ಸಮಾಕರಣ (0)ನ್ನು
(ಖ--() (ಖ--6)0 ಅಥವಾ
ಅ ೫| (ಗ ಲ ಲಚ (8) ಎಂದು ಬರೆಯ
ದು, (2), ಮತ್ತು (3) ಸಮಿಾಕರಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸಿ ಅನುರೂಪ ಗುಣಕ
ಗಳನ್ನು ಸಮಾನಗೊಳಿಸಿದರೆ'
'| ಚೆಕ್‌1 ಸಿ ದ . ೬ ೬೬ ೬ ೬೬. (4.2) ಎಂಬವು
ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.
4 ಮತ್ತು 8 ಎಂಬ ಮೂಲಗಳ ೨. 6 ಮತ್ತು 46 ಎಂಬ ಸಂಯೋಜನೆ
ಗಳನ್ನು, ಮೂಲಗಳ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಮಾಂಗ ಉತ್ಪನ್ನಗಳೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ.
ಇ ಮತ್ತು 6 ಗಳ ಯಾವ ಸಮಾಂಗ ಬಹುಪದಿಯನ್ನಾಗಲೀ, 6 ಮತ್ತು
«| ಎಂಬ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅನುರೂಪ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದೆಂದು
ಕಾಣಬರುತ್ತದೆ.

4. ಕ್ರ ದತ್ತಮೂಲಗಳಿರುವ ಸವಿಸಕರಣದ ರಚನೆ

1(2)--9 ಎಂಬ ಸಮೀಾೀಕರಣಕ್ಕೆ « ಎಂಬುದು ಮೂಲವಾದಲ್ಲಿ, ಶೇಷ ಪ್ರಮೇ
ಯಕ್ಕನಂಸಾರವಾಗಿ, (0-೬) ಎಂಬುದು /" (0) ನ ಅಪವರ್ತನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಹೀಗೆಯೇ, 6 ಎಂಬುದು ಮೂಲವಾದರೆ, (%-- 8) ಎಂಬುದೂ ಒಂದು ಅಪವರ್ತನ
ವಾಗುತ್ತದೆ. (2) ಒಂದು ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನ ವಾದರೆ, 1 (2) ಎಂಬುದು
1--) ಸಃ
--/)ಗೆಅಥವಾ ಅದರ ಒಂದು ಸ್ಥಿರಅಪವರ್ತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ
4 ಮತ್ತು ಗಳನ್ನು ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಇರುವ ಸಮಾಕರಣವು

0 (0--() (ಖ---6)-ಎ
ಎ ಬಹ ಚೀರೆಗೆಗ್‌ ಅರಸ ಜು ಲ್‌ (4.3)
(476) 36ರ (0)
ದಾಗುತ್ತದೆ.
ಇನ್ನೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಓ, ಊ್ವ . - *-- -. ( ಗಳನ್ನು ಮೂಲಗಳಾಗಿ
ವ ಸಮಿಾಕರಣವನ್ನು
|_ಇ((2-0) ಓರ್ಯ..... ಇ-ಎಟಿ ಜರಯಾ ಹ ಹ
ದು ಬರೆಯಬಹುದು.

101
7120/71)108---
೩7೮ 2-3../ಕ ೩
(1) 8೫011೫ 08೮ 003೩1101. ೪70೦8೮ 70088
ತ ;
ಈ 18
1176 6080100. ೫70086 70೦೬ ೩7೮ 4 ೩16
(2-0) (ಐ--6) ಎ. 0
1 ಖೆ.--(0 --|) ಖರೆ ಮ 0)

1686 ಆ 3-6 ಎ (03/3) 3- (24/3) ಎ4

06 ನ. (2--1/3) (2--./8) ವಹಿತಿಐತ ಗ
₹116 760164 ೮೫೩೭1೦೫ 18

(2) 10871 6086 608010೫ ೫711086 70085 ೩7೮ |

2--॥./ಸ್ರ. ೩೧೫6 2--%//]
ಗ್ರ ಕ
ರಿ
[116 7601760 6೦೬೩101 18
(ಜ-- 3-೬3) (ಜ- 2-1-1:/ )-ಃ
ಠಿ ಠ

25 ರ್ಯಾ
28 ಜೌೆ--20 ೫-70
ಸ (3) 8110 ಇ 1% ೦೫6೦೫ 11೩6 5026 7೦೦೬ 0೦ 6 601800
425--200--1--0 7387 6188: 07 7. |
11 (, 6 ೩7೮ 006 700%, 0060

47೧6 ಮ ತ್‌ 86; ಇಗೆ ಸ

೩೫0 ಇ-೧6 ಎ7
2ಎ. 56--7

ಲವ (ಸ ಜಾ]

102
 ಉದಾಹರಣೆಗಳು
(1) 2-../8 ಮತ್ತು 2. ../8 ಮೂಲಗಳಾಗಿರುವ ಸಮಾಕರಣರಚಿಸಿರಿ,
4 ಮತ್ತು (6ಗಳ್ನು ಮೂಲಗಳಾಗಿರುವ ಸಮಾಕರಣವು
(ಐ (೫--/6) ಎ. 0 ಎಂದಿರುತ್ತದೆ.
5 0%--(0--/6) 2-೭ 630
ಇಲ್ಲಿ 27-6 ಎ (0/3) .- (2-4) ಎ4
ಆ 6 ಮಾ (2-- 1/8) (2--./8) ಮ 4-381
ಬೇಕಾದ ಸಮಿಾಕರಣವು
ಉಬಿ 1 ಎ0

(2) ಹಾ
ಕ್ಲ ಮತ್ತು
ಸ
ಎ 3 ಮೂಲಗಳಾಗಿರುವ ಸಮಾಕರಣ
ರಚಿಸಿರಿ
ಕಾದ ಸಮಿಾಕರಣವು ( __2--9
ಇ ( 23 ೨೪.

(ಶಿ. ]|( ಸಭಾ

೨ 8

* 26 2೫೨. 202
.. 7 ಎ0
(3) 4 08 ೨ 20 0೫ 3. 1 ಮ. 0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗ”
೬,ತ್ಕಾಸವು 7 ಆಗುವಂತೆ, % ಯ ಬೆಲೆಯನ್ನು ನಿಷ್ಕರ್ಷಿಸಿರಿ.

ಮೂಲಗಳು ( ಮತ್ತು 6 ಎಂದಾದರೆ, (, 1-6 ಧು ೫ 8 1

ಗ
2ಇವ 56 --?

26 ಎ.864--7

102
 ಪ ಹೈ ಪ2ರೀಯ--49
1010 446 ೯
....2808--49-1
2508: 70

0122212
'
ಕ ಕ್ರ 2
(4) 8116. 100 701೩0107 097000 ೫, 0 ೩೫ 1 1% ೦೫೮%
16
1180 006 ೦1೩0107 7053 -(0 1-1 ಎ0 ೫2೩) 11೩17೮ ೦0೦ 7೦೦% 60
116 01167.
1! ೫೮ 6 06 108 7೦೦॥5,
ಕಿರ 6 ಸ ಸ ಸಿಕೆ ಕತ ತೆ
ತ

1.01 ಆವ್‌ 6 ಸಕ ೆೆ --6 86

ದಾ ್ರೆ ಹ ಸ 6 ಶ್‌ ತ

114 2672/68 ಎ"

)
ಶ್ರ ಟೀ ತ
( ಕ )
920 ಎ. 973
11076 ೫ 2- 0, 10% 1006 81760 ೮೩೩101 188 ೩67೩1
08: 61110176 07 ).
22. 9700. 118 18 100 7601706 ೦೦೫10108...
(8) 18೯ ( ೩೫06 8 ೩೫೮ 006 70೦೦08 ೦1 036 ೮೧೫೩೦೫
೫೫೩. 0--10,
11110 016 7೩1108 0/
«1
1
ಚಟ
ಇಟ.
(೯4
2
"ಪ11:
5

(1) ೨-63
(11) (ೆ--668
ಸ (ತೆ (3
ತೆ ಹ
ರ ನ (
ಕ ||
1೫] ಪಾಟು ತು|
(17) 3-28 1 ಗ್‌
210೫7 05-6೯ ಎ0, ಆ0 ಹ?
(1) 3-6 ಎ (4 1-6)3-2//6 ಎ 0ಿ-2/
ಈ.
ತೆ.
ಜಂ
ೌಆಡ
ಈ111
ಗ
0/0
್ಸ
ಐ

1023
 & (| ಎಾ2ರಂ3--49 ಆದರೆ
4 6 ಎ1
] -- 2508
-- 49
ಇರಾ ಸ್‌ ಡಿ
02 ಎಮ

ಸ ತಾ ಇನ ((ೆ

(4) 7೫೫ 3. ಆಖ 1-1 ಹ 0 ಎಂಬ ಸಮಿಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು

-ನ್ನೊಂದರ ಎರಡರಷ್ಟಿರಬೇಕಾದರೆ, », 9 ಮತ್ತು / ಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಡುವ
. ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ,

« ಮತ್ತು 6 ಗಳು ಮೂಲಗಳಾದರೆ, . 3. 6 ಸಾ. 8. ಮತು

6

44 ಧೆ ಆ «ಆ ಮ 0 6 ಎಂದಿರಲಿ, ಸಿ ಚ ಬಂಜಚ್ತ ಶೆ ಜಾ ಘಿ ತ

ಥಿ )
ಡ್ರಿಎ... ಡ್‌ ತ್ತು 8 29621
೨)
1.1೫೬. ಡ್‌
3)
ಮ ವ ಸೆ ((ಇ|
ಇಲ್ಲಿ 1350, ಏಕೆಂದರೆ ದತ್ತ ಸಮಾಕರಣವು ವರ್ಗ ಸಮಾಕರಣ. 7)ಯಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದರೆ,
20 9 ೫/ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಬೇಕಾದ ಸಂಬಂಧ.

(ರ) ಆ. 06ಗಳು 223. -0೫--1 0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಾಂದರೆ,

ಇವುಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ ;

ಯೆ ಜಾತ ರು ಖೆ ೆ
ಬಸ್‌್‌ 8 ಟ್ಟ... 3 ೫
ಚ ಸ ಇ ಟೆ ಊ 7 0377 ಗ
ಈಗ ( 3.20, ಮತ್ತು ( 6೩1

(1) 02... (6% (೧ --|(6)3-9 0 ಮಾ2..- ಬ]

102)
 '

(40) 2369 ಎ (43-/6)3--ತಿ6 (5-6) 5 (1)'--ತಿ (1)

ತ್‌ ನಾಶ
3 3 ತೆ (4 ಸ
(111) ಜ್ಯ ಮ ವ್ಯ | |
10 870 1000 77೩116 01 (4-.-/6* 77೮ ಇ 71106
3/63 |
0. 1-6" ದ (3 -/(62)2 -

18176 106 778116 01 3 -/-/63 60008011000 17 (1), 76 868

--(ಗೆ--೨/))-2(173
2(436)3.-2/ಡ
(3-64ಎ(18--6ಮಾಬ) .-(್‌--4(/
08 68 ಸ 1-6 ಕ್ಸ ( 1"--4 ೪1 .-2/೩)

ಬ ಹಾರ್‌ ಜಾ 1
೯ || | __ (6-24 -- ಇಡಿ
ಸಡಾ 6-2. (೬7-96) (6-24)
116 7117730718007 ಎ. 3(0--6) ಎ ತಿ
7116 691/017178101 ಎ. 0/6 7-2/03 -.-2.2 46
ಠ0/6 1-2 (೬3 1-63) ಎ. ಕ46--2 (ಆ --6)3--246)
57 --2 103-921]
(57 --2(2--4/])
22.1
ಕ್ಕ ]] ತ್ತೆ 3/
(4 ಡಾಗ್‌ ಇ 21-1೫

(6) 1" ೩00 (5 ೩೫೮ 006 7೦೦65 ೦8 006 ೮೦1೩010೫ 2-12-1794

10 16116 600೩%102, 771086 7೦೦05 ೩೫ ;
ಇ. 6 3.
ನು.್‌

೫:6 ಆ'ವಂಡಡೆ ೩04 6ಎ, ತ

4' 3-|6' ಮತ 6ತ0 ಸ

ಗಿಕ್‌ 1
(6--() _ (೬ 1-6] 1 ಇಕೆ

104
 (11) ಸ 63 (ಇ3-|)
(23-
'- 6) ಎ(0)
-8 --3(
/6 1) (0)
ಮಯಗೆ--ಕ
ಕ ಇ... 0. --64
(111)
೫11 ಎರತರ
41158500 ಸ
(«* 7-6" ಎಂಬುದರ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು,
84,65
ಎ ((3.ಇ-62)3. 22/2 ಎಂದು ಬರೆಯೋಣ. ಇದರಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೆ (1)ರಲ್ಲಿ
ಕಂಡುಹಿಡಿದ (2. 2)ನ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಪಯೋಗಿಸಿದರೆ,

0-64 ಮಂ (60 -- 2/)3--2 (1) ಎ. 04.--ಕರಿ

.- ಊ2
ದ ಕಾ ಹಬ ಸೆ 84 1| 65% 2೫
ಜೆ (॥ 4(/ೆ 1" |

೫) 25. ಶಸ! 33 83831739 1333726

0.1 ೫61. 6--241 14 --26)681-94)
ಅಂಶ -- 8 (41 8) ಇ 30
ದ ಎ. ಎ6 2- 2/8 3. ೨೩ .- 46 - 546--2 (1.8)
ದಾ 8506-29 | (ಇ-- 6)8--246]
57--29 (0-9;
ದ್‌ 57 -- ಇತಿ4/
ಹಾ 92 1-17

ತ ತ 1 ಇಡಲಿ
9257-26 6-1-3೯2 8೫3;
(6) «ಮತ್ತು 6 ಎಂಬುವು' 28 1% 3 ೫೪ ಇ. 0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ
ಲಗಳಾದರೆ, _._.- ೩. ಮತ್ತು 85 ಮೂಲಗಳಾಗಿರುವ ಸಮಾಕರಣ
4
ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ತ ಸಾಂತ ಘಕ್ತು 6'ಎ 6 ಗ ಎಂದಿರಲಿ,

64

೬...
1 .*೬೩*' |
ಎ16) 1 6--(
ಕೆ (೬1-6[1- ಸ್ಕಿ]
104
 12100 ಇರೆ ಹಾರ | ಆಛ51/ |

ಆ
ಗ! [ಕಂಚ ಭಜ13 ಬಟ 1
ಗ. ಚನನ

0೩17, «(4ನ ೫... ಸ (40 ಸ, ತ್ರ|

ಗಿಡಿ
(6
ತ " ಔ (61

0೫" 3 ಬ 2% - ಔ--2೫
3.6) 62 (--/)೩
ಬ ವಕ ಓಟ 4
ಪತೆ111 (17-1)3 2-7]
70೫7 006 6೦1೩1101, ೫70080 ೫0018 ೩7೮ 4! ೩೫26 6', ೫8 ೮196
07
೫.401 --6')ಖ ದಾ ಸ ಡೆ ವಟ

ತ್ತ ಖ _1 [(11--1)3-8]ಎ0
11 11
7102 3-1(1೫ 3-1) --[(11--1)3 .-13]0

(7) ಔ1017 088% 006 70018 01 006 ೮೧॥೩%10೫

1-2(0--7) ೫-4-0
(1-281)
೩7೮ ೩1೫೩78 70೩1 101 7081 17೩1068 ೦1 7, 1 ೩೫ 7.

[116 618011771118136 ೦7 1516 6176೫ ೮೦೩01೦೫ 35

4 (0-1) ೬-೪).
ಜಾತೆ (0113) 4 01) ವ4 (23-೧5. 2034
4!(0--1)8--4(3
11101 18 100-11008111 01 ೩|| 1೩10068 ೦1 ), 1 ೩೫6೫.
10 70018 ೦7 1106 81961 ೮(೫೩೦೫ ೩೫೮ ೩1೪7೩]75 768

105
 ಆದರೆ, 6ಎ
--1 ಮತ್ತು 6ಎ
ಸರ ಪ(ಇಕಿ [1 [-.ಊಾ-“-1)
ಕ
]
((["6 “( ್ಯೆ 3) (63 ಸ)5464
1 1
ತೈ) (6 ಚ

6 46 ರ 1
ಹಾ 63 4ರಕೈಗೆ 45ವಆ
| 2 ಕ
ಶ
ಈಗ [3 .1-63 ಎ (23.6) 29 (-138 ಎ12
೬.೪ ಗೈ ಪ್ಯಾ ನ
ಡಾ ಹ [102 .-1 13.9]

೨.1...
ಈಗ, /' ಮತ್ತು 6' ಗಳನ್ನು ಮೂಲಗಳಾಗಿರುವ ಸಮಾಕರಣವು
ಯೆ(('3-6) ಜರ!
61 ಎ0 ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.
೫. ತೀ | ತ]
೫-- 1೫81. ] |]ಐಸ್‌ ನ್‌್‌
೫) 85/25
--ಡ]ಎಂ
1302 4-1 (01--.3)೫--[(1%--31)3-(-1][--0

(7) ೫- 9. ೯ ಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾದರೆ,

(0-7?) 03..-8(0--/7)೫0--4
0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು
ಯಾವಾಗಲೂ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆಂದು ತೋರಿಸಿರಿ,

(75೯೫) -ಓ(-4 (1-11)

ಜಾಈ | (103-1)3 3 4 (03-017) |೯4 ( (03-13--90/--46)
ಜಾ4 | (0--1)3--4 12) ಇದು), ೧ 1 ಗಳ ಯಾವುದೇ ವಾಸ್ತವ
ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ ಯಣ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ದತ್ತ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ವಾಸ್ತವವಾಗಿರುತ್ತವೆ.

1085
14
4.6 7670 ೩೧4 10010116 730015

]. 1! 006 08 6 7೦೦05 01 19 901೩೦೫

ಕಾ
ಖೆ --02--ಂಎ0
7.
15 26೫೦, 1060 ೫:0 8805168 186 901೩10
0ಎ.0
488 -ರಿಜಎ0 [1
..._ 16 ೨೦೩01೦೫ 00೧೦೫7೮8
೫ (ಊ*-ಶಿ) ಎ0 ಕ ಶೈ

9.6, ಐಮು ಇಣ್ಸ |

',. ಖವಾ0 ೦೫ 00--ರಿಎ0.
ರಿಎ
176 ೦00168 ೫00% --- |೪7111 8150 0೮ 2೮೯೦ 1 ೩೫4 0೦8171
186 ಗು 186 0010 086 7೦೦೬ 01? (1) 06 260.
೩೫೮ 00. ೩೫06 0ಎ0

2. 70/14 ಟೀ 00144108 0:6! 11೮ 1700೬ 01 ಓಂ ಉಉಟಯಟ

ಖೆ 3-00೨-೦0 ಥಂ. 9೫/1710.

1,600 ೫8 200 ಜವ್‌ 172: 8018 9೧೩೬೦೫. ''ಆ 86

ಈ 4] ೧ )350
೫
೦೫... 0%2--ರ%--ಂಎ0 ಆ.

710%, 18 ಭಎ0, ಐ ೬ 1001/0106. |

[1:6 0೦೫61010 508% (2) 17೩7 8೩7೮ ೦೫೮ 2620 ೫೦೦% ೬ 1881
ಈ:.0,

",. 6೦೩೦೫ (1) ೫111 1೩7೮ ೦೫೮ ೫೦೦% 11010106 1 0 ಎ0.

೮210. 6೦೩1೦೫ (2) ೫11 8876 1080 108 ೫೦೦೭5 ೮೦೩1 8
೫2670 08 020, ೩೫೮ 60.

"1300810100. (1) 97111 1೩7೮ 1081: 108 ೫೦೦೮೬ 18080106 |

ರಿಎ0. ೩06 60. ತ

100
 4-6 ಶೂನ್ಶ ಮತ್ತು ಅನಂತ. ಮೂಲಗಳು
(1) ಖೌ--ಶಿ2--ಂರ್ಥ.. ' (1)
ಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶೂನ್ಯವಾದರೆ, 20 ಎಂಬುದು ಸಮಾ
ಣವನ್ನು ತೃಪ್ತಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
| 0೯0. ಈಗ ಸಮಾಕರಣವು 0ಊ23-.-ರಿ2
ಎ0 ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.
", ಖ(0%--0)
ಎ0
ಖವಾ0 ಅಥವಾ 02-.-ಗ ಎ0. ಎಂದರೆ, 27ಎ. ನ ಇನ್ನೊಂದು ಮೂಲವಾದ
ಶೆಯು ಸೊನ್ನೆಯಾಗಬೇಕಾದರೆ ) 0 ಆಗಬೇಕು, ಮತ್ತು 7-20 ಆದರೆ,
ಡನೆಯ ಮೂಲವೂ ಸೊನ್ನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.
.. ಸಮಾಕರಣ (1)ರ ಎರಡು ಮೂಲಗಳೂ ಸೊನ್ನೆಯಾಗಬೇಕಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ
೦ದರೆ 8. 0 ಮತ್ತು 0 ಎ0.

(2) ಊಖ್‌.-ರಿ24-0ವ0......ಎಪ (1) ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು

ತವಾಗಲು ಇರುವ ನಿರ್ಬಂಧ.

ಸಮಾಕರಣದಲ್ಲಿ 2ಎ. ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದರೆ,

1

ಅಥವಾ
(1.೪1೪
೪
ಕ ..ಂರಾಳಿ
ಉ್ಯ3-..
॥
೧೧ ಯಉಊಿೂ (0) ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.
ಒಳವ0 ಆದರೆ, ೫ ಎಂಬುದು ಅನಂತವಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಮಾಕರಣ (9)ರಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಮೂಲವು 0 ಯಾಗಬೇಕಾದರೆ, 0 ಆಗ
2... ಸಮಾಕರಣ (1) ರಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಮೂಲವು ಅನಂತವಾಗಬೇಕಾದರೆ,
0 ಎಂದಾಗಬೇಕು.
ಮತ್ತೆ ಸಮಾಕರಣ (9) ರಲ್ಲಿ, ಎರಡು ಮೂಲಗಳೂ ಸೊನ್ನೆಯಾಗಬೇಕಾದರೆ,
10, ಮತ್ತು ಆ ಎ 0 ಆಗಬೇಕು.
ಆಗ (1)ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮೂಲಗಳೂ ಅನಂತವಾಗಿರುತ್ತವೆ.
", ಸಮಾಕರಣ (1)ರಲ್ಲಿ ಎರಡು. ಮೂಲಗಳೂ ಅನಂತವಾಗಿರಬೇಕಾದಲ್ಲಿ,
0 ಮತ್ತು %--0 ಎಂಬ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿರಬೇಕು.

100
 ಕ.) 0084111005 |0೩! 190 00೩61೩! ೮೫811075 ೫72) 0೩16
೦೫೩೫1೦೫ 7೦೦18 ಕಃ

(0) 70 016 606 0906110101 0081 ಟೀ 6011811015 ಸ

622 --ಗ೫-.-6 ಎ0 ೫.
೩೫೮ 0೫0 --ರ'%--ಂ' ಎ0
17787 0೩176 1018 1116 70018 11 0೦೫11110.

1! ೩೧6 6 ೩/7೮ 116 7೦೦05, 10867: 81706 0867 ೩೫೮ 7೦೦೪5

9008110118 (1) ೩೫೮ (2),
ಹಿ
ಇಡೆ ॥'
ಡ್‌
776 1876 ಆ] ವ

೩೫೮ 6 0 ಜಾ ೨.20ರ
ಸ ಟ್‌

ಡಾ. ಸಷ ೩7೮. 00೮ 2601

0 0 €'
0೦೫೮161005.
(ಗ) 70 874 106 ೧೦೫6100೫ 1181 116 60೩01೦೫5 (1) ೩೫6(
17187 1೩76 ೦೫೮ 7೦೦% 10 0೦೫77೦೫. ಕ
1,005 0 06 806 ೧೦೦೫01030೫ 7001.
0 01 ಥಿ ಆ]-0ಎ0
0' 02ರ --ಂ' ಎ0

501176 807 ೨ ೩೫00 ಆ.

16 08776 002 3-ಥಿ8' (೧ -ಇಂಥಿ'ಮ
0'ಿ 2ಡ-.-ರಿಓಿ' ಬ ೨-ಶಿಂ'ಎ0
(0)'---0') ೩ ..(6'0--80') ಎ0
ಚ 00'--'0
1-0

2161, 663 --ಶ0' 6-1-06 ಎ0

10 (2 00 --00' ದು0

107
 4-7 ಎರಡು ವರ್ಗ ಸಮಾಕರಣಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಶ ಮೂಲಗಳಿರಲು ನಿರ್ಬಂಧಗಳು

(0) ಊ2--ಶರಿ2-ಂ ಎಲ್ಲಿ (1) ಮತ್ತು

ಇ'2--ರಿ'2.-೦'ಎಂ್ಲ್ಲಿ (2) ಗಳಿಗೆ ಎರಡು ಮೂಲಗಳೂ
ಮಾನ್ಯವಾಗಲು ಇರುವ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ.
ಈ ಮೂಲಗಳು ( ಮತ್ತು 6 ಆದರೆ, ಇವೆರಡು ದತ್ತ ಸಮಾಕರಣಗಳೆರಡಕ್ಕೂ
ಆಲಗಳಾದುದರಿಂದ,
0 ಗಿ
ಆ]-(ಮಾರಾಎ ಮುಡಾ ಡ್ಡ
( %
ಚ 6್ರಷಾಲಿ [್ರ್ತೆ ॥ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು
%

ಕ 8 0 ಇವೇ ಬೇಕಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು

0 ಥಿ' 0'

(1) ಸಮಿಾಕರಣ (1) ಮತ್ತು (೨)ಕ್ಕೆ ಒಂದು ಮೂಲವು ಸಾಮಾನ್ಕ

ಗಲು ಇರುವ ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ.
ಈ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೂಲವು (| ಎಂದಿರಲಿ.
... ಉಂತಿ--ರೀ-00
೧'ಿ.ಓ'( 3-01 ಮಾಟಿ

ಇಲ್ಲಿಂದ, (2 ಮತ್ತು ( ಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸ್ಟ್ಹೋೊ.

ಈಗ ಯಸಿ'2--ರಿಿ'[ .ಯ' ಎ0
0'ರ23-॥ಿಗಿ' -ರಂ' ಎ0
(0 0'--0' ಶಿ) :3--(ರ'0--801)0
2. 100'--8'0 ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.
(6
10-61
0 0'(2೨-ಶಿ 04*ೆೊಂ 0"0
0 6'03-3-6 '4೩--60'ಎ0

107
 (4')ಿ---0)')4 3-(೦0'-0'6) ಎ90
__ 00'---ಂ'6
ಆನ್‌ (“0ರ
ಸ ಡಕ! -ಪಿ'0 (06'--06 3 1
1. ಪ್ಯಾ ಇತ್‌ ಆಗ) |
ಕ '
ಕ ಲ ಎ ಇ ಜತ
ಚಾ, 2 ಗ
(80'--0') (0)'--6'ಶ) ಎ (06'--ಂ'6)3
ಒರ ತತಾ ಸಂಜ
|
16001764. 00161107.
1
[16 80062 ೫700 18 (೩7711187 7118 0116 07೦585-7016 1061
08 7710136 40978 606 ೫೦೦05 08 1೫0 511771110೩76008 ೮೪೩೬೪
0೩೫ 777116 60977 086 7೩1168 01 03 ೩೫೮ « 617607.)
೫2೫1801585 4.1
1. 71700 40770 1076 61801102108705 ೦ 186 8011011
60281025, ೩೫6 06 116 180076 ೦1 6061 7೦೦%. ;
(1) ೫೫--ಜ--1-0 (4) ರ--3/04-4-0
(2) ಜಿ--2--1ಎ0 (5) ಊಖೆ.-20%4-1ಎ0
(3) ಖ--62--8 20 (6) (6--ಶ)2-(6--ಶಿ)ಖ--1
2 ೫0೫01 186 ೨90೫೩01೦೫8 7711086 70085 ೩೫೮ :
(1) 7 ೩೫6--4
(2) ೨ಕ್ತಿ ೩೫64 2ಶ್ತಿ
(3) 40 ೩೫೮6 7/8
ಹ ಟಾ ಕ್‌ ಪೋ
2
(5) 1-1 ಸ)
ಹ ಕತ್ತಿ
(6) 3--೩:%/2 3---11/2
ಸ ೩೫
3
8 1116 116 0೦೦೫610102 5080 :. ಸ್ನ
(1) 116 6೦೫೩೦೫೩ 2-500-4ಎ0 ೫2೩7೫ ೩7೦ 6
70018.

108
 (6'0--( ಶಿ')3-(0 0'--ಂ'0 0
ಲ್‌
06'--0'%
ಇಥಿ'--೧'ಗಿ
2. 00'--ರಿ'. _ (06/'--ಂ'0)ಫ್ಯ*
ಇ. ೫೬ರ * ಇಕ್‌
ಲ 0 ಸ)

ಅಥವಾ, (0 0'--ರಿ'0 (ಇ '--೧ಇ'ರ) ಎ (0 6'--ಂ'0)3*

ಇದೇ ಬೇಕಾದ ನಿರ್ಬಂಧ. `ಸ

[ಎರಡು ಏಕಕಾಲಿಕ ಸಮಾಕರಣಗಳ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವ ಓರೆ-ಗೆರೆಯ

ನಿಯಮವನ್ನು ತಿಳಿದಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು 8 ಮತ್ತು, ಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ
ಬರೆದು ಬಿಡಬಹುದು.]

ಅಭಾಸ 4.1
] ಈ ಸಮಾಕರಣಗಳ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಅವುಗಳ ಮೂಲಗಳ
ಸ್ವಭಾವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
(1) ಐೌ-೫--1೬ಎ0 (2) ಜ೫--ಇ--1೬
0
(3) 23--6%2--8
ಎ0 (4) ಠ3--32--4
ಎ0
(ರ) 003--2024-1-0 (6) (6--8)23--(6--ರಿ)2--1--0

೨ ಇವುಗಳು ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಇರುವ ಸಮಾಕರಣಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿರಿ.

(1) 7 ಮತ್ತು -_4 (2) ೨ ಮತ್ತು 9]

ಹತ ಗ್ಗ ಗೃ ೩/0 7-3. ೩/2
ಮತ್ತು.
ಗ ಕು ಇಗ ಹ್ಮ
(ರ) ಕೆ ಮತ್ತುಟೆ
ತ. (6) 3--%/3 ಪ್ರ 3-148
3 ಣಿ 6

ಜ್ರ ಮುಂದಿನ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂಥ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ,

(1) 208--ರಗ%3-4--0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು ಸಮನಾಗಿರ
ಬೇಕು.

108
 (2) 106 8003 01 106 70008 01" 010 ೧೮೩01೦೫
0 -2(1--0)2--(1--0)*ಎ8 )6 6.
ಗಗಃ|
(8) 086 ೫೦೦% 01 106. 60080108. 23-104-300 10೩7
06 600016 016 00061.
(4) 0016 801% 08 1010 700108 01 1116 ೦೩1೦೫ ೯
323-)0--ರ5 ಎ0 73837 680960 001೦7 ೫700001
07 8.
(5) 106 1೩010 01" 1116 7೦೦॥8 ೦1 1016 ೨೩01೦೫
೫(ಐ೨-7ಎ0 17087 )ಂ ೩ 3:ರಿ.
ಣಿ 1 (6 ೩7೮ 006 70068 ೦1 006 90081100 0-082-00 1
1170 116 77810108 01
(1) «6 --೬/68 (2) «4-63
(3) ೬-೧6" ಓಟ ಕಟ್ಟ್‌
(5) ."--6' (0 ೪2.4
8 1೯ ಓ, 68/6 0% 70೦೦05 0? 616 600೩1107 2. -0೫--ಇ ಎ01
80173 11/6 ೮೧೩11008 ೫71086 70005 ೩7೦

ಯ ಜು 7; (3) ೬.೬೬, 64
ಇ. 68 |

(4) ಸಿ ಿ6 (ರ) 34 3- 6,೨ 36--4೬

ತ್ರ 6 (6) ಇಸಾ
0 ಶಾ... ಘನ್ನ
ಜ್‌ 8

2-06 26---_[ (|
(7) 478 ಚ್‌ (8) ಇಷಾ) ಈಸಾ

ರ್ಕ್ಯಾ ೧6
(9) ತಗ (10) 1 ||
ರೊ ಹ ಘ
ವಾ.

6. ನ10%7 0180 (1) 08೮ 7000 08 (6 60೩11012

23--2(1-0)20--(1-0)3ಎ8
೩7೮ 7೩%1೦0೩11! ೧ ೩೫6 ಗ ೩೯೮ ₹೩೦೫೩].
(2) 106 60೪೩೦೫ ೨೫-೨2 ಲ ಟ್‌:
1೩176 70೩1 70೦08 001685 ೫50. (೫ 1-9)ಖ- -/* .-(3 ಎ0. 0೩೫0೦॥

109
 (2) ೫೫.-೪ (1--0) ಗ್‌, ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲ
ಮೊತ ಶವು 6 ಆಗಿರಬೇಕು.
(3) ಇ. 1ಎಂ0ಉ ಎಂಬ ಯದ ಒಂದು ಮೂಲವು
ಟ್ನೂಂದರ ಎರಡರಷ್ಟಿರಬೇಕು.
. (4) 3208--)220--5ಎ0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳ ಮೊತ್ತವು ಅವುಗಳ
ಇಲಬ್ಬ ಕ್ಕಿಂತ 3 ಅಧಿಕವಾಗಿರಬೇಕು.
ತೆ(5) ಖೌೆಂ೫ಜ೫ಎ0 ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳ ನಿಷ್ಟತ್ತಿಯು 3:5 ಆಗಿರ

“4... ( ಮತ್ತು 6ಗಳು 003--ರಿ24-ಂಎ0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲ

ಇಗಿದ್ದರೆ, ಇವುಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(1) 84-468 (2) 3-68 (8) 2.63

(6) ಕೃರ
ಸ 2 2

(4) ಎ3 (5) ಖೆ
5 ಮತ್ತು 6ಗಳು 23-124-1 ಎ0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು
|, ಇವುಗಳನ್ನು ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವ ಸಮಾಕರಣಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿರಿ ;

(1) ಜಿ, ಈ (9) ಆ ಇ (8) ೩೨-ಸಿ, 65-%

ಕ |
) 4. ಸ6 (8) 34--6. 836--ಂ (6) ಸ ಗ್‌

2--ರ್ಮೈ 2 6--4 8) 2 ದ್ಯಾ 2.|

ರ 7೫ತ್‌ ಟೆ 1 ಳಳ 2
6 1 ಜಾ: 1
ಸ್‌ ಇ ಇಪ್ಪ“ ಸಾದ
ಇವುಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ: -_-
(1) € ಮತ್ತು ಥ॥ಿಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳಾದರೆ,
ಆಗಲ ದ
ಜಾ)2 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ
ಖ್ನೆಗ
ಖಿ
923_-2(0--6)20-(9% ಳ್ಳ 0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲ
2
ದಿಲ್ಲ.
0 7 6 ಟಗ ಹೊರತು, ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳಾಗಿರಲಾಗುವು

1009
 (8) 1 % ೩06 0 ೩೫೮ 7೩010081, ೪10 70018 08 016 9608
(18-13) 28 --2 (08-೫3) ೫--(8--83) 0
76
೩೫೮ 7೩/0781. 170 10867 ೩17೩78 7೩1102೩ 1 6 ೩೫೮ 0 ೩೫6
(4) 686 70018 08 1% ೨60೩1೦೫ ಸ
((2--11)2 .-2(10--1) ೫-40 ೩೫೦ ೩1೪7೩78 7೦೩1 10: 76೩1 1೫
08 ॥, 1 ೩೫6೫.
ಮ್ಮ (ಔ
7
ಎ ್‌ಲ್‌್‌ಪಿಯ್ಟ
(೫--1) (ಐ--3)--ಸಿ(0--2),(೫--3) ಎ0 ೫ 70೩1 07 ೩ ೪೩0೦8 9

7. 510% 6786 17 006 7೦೦08 07 086 900೩1101

(03 3-13) 1೫ 2 (00--0) ೫--0-.-630
೩೫೮ ೫68], 8067 7111 76 600೩1, ೩೫ 876 18689 66೫೩! 7೦೦೬

8 ೫೦೪೮ 1181 0086 7೦೦೦ 01 180 [01109711 ೨೧೩೫

೩೫೮ 7081 :
೫೩0 ತ್ತ
(1) 2--20%0--08--83
|
(9) (6---0)೫ೌ --4(0--ರ)2 (6-೬-0) ಎ9
9 ನ5ಿಗ107. 100806 1806 ೮೦0೩01೦೫08 ಖ-.-ಆಖ--ರಿಎ0
08 .-02--00 ೫11 8876 ೩ 00238100. 7000 18 610067 60
1-.-0--1 20.

10 17 1006೮ ೮೦೦೫೩01೦೫8 . ಖೆ-[-12--1ಎ0, ೩೫6 |

02 .-1'0--0'
ಎ0 8೩76 ೩ ೦೦೫71707. 700%, 88077 80೩॥ 16 7708
೦೧೩1 00 ೮16101
ಆಟ (! ಹಾ|
(--4' ೫-1
11 1/ 11/6 0008೩01೦೫28 ೫ --02--10 ಎ0, ೩೫4 ಖೌ--ರಿ2--1(
18176 ೩ ೦೦೫277೦1 7೦೦%, ॥70%6 15081 02-03.40. .
12 81/10 186 0026410100 118% ೦26 ೦8 006 70೦೬ 08.
೮೮18110105 03---00-1-ರ
ಎ0 1087 6 60001 076 ೦£ 1806 24
0!" 616 60081100 ೫-023-00. |
110
 (3) 6 ಮತ್ತು ಶಿಗಳು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾದರೆ,
(03. -13)3 3. 2(08 ೨ 03)2 3. (03-83) ಎ 0. ಸಮಾಕರಣದ
ಮೂಲಗಳೂ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು. (0. ಥಿಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖೈಗಳಾದಾಗಲೆಲ್ಲಾ
ಮೂಲಗಳಂ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆಯೇ ?)

(4) (02--/1)283 -.- 2(0--17)2--4ಇ 0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ

ಮೂಲಗಳು ॥, (, ?ಗಳು ವಾಸ್ತವಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರುವಾಗಲೆಲ್ಲಾ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೇ
ಆಗಿರುತ್ತವೆ.
(5) ಸಿ ಎಂಬುದರ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ,
(೫-1) (೫--3)--%(0--2)(%0--8)ಎ0 ಎಂಬ ಸಮಿಾಕರಣದ
ಮೂಲಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.

7. (03--03)23-,-2(00--ಶಿ)2--08- 48.20 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ

ಮೂಲಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವು ಸಮಾನವಾಗಿಯೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಅವನ್ನು
ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
8 ಈ ಸಮಾಕರಣಗಳ ಮೂಲಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಎಂದು ಶೋರಿಸಿ
(1) 22--20%2--023-- 3-80
(0) (6----0) ಐ೩-.-4 (6--ರಿ) ಜ--(0--ಶಿ--ಂ)
ಎ0
9 ಆಜಾರಿ ಅಥವಾ 0-೯8-310 ಆದಾಗ, 28-0-80 ಮತ್ತು
23-803-0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೂಲವಿರುತ್ತದೆ
ಎಂದು ತೋರಿಸಿರಿ.

10 ೫8--/೫--(ಎಾ0ಮತ್ತು 23-.,-/'2--1'0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣಗಳಿಗೆ

ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೂಲವಿದ್ದ ರೈ, ಅದು ಟಾ
ಕಾ:ಗ ಅಥವಾ ಗೃಣ-('
(6 ಗೆ ಸಮ
ವೆಂದು ತೋರಿಸಿರಿ. 0-0". 2 ಹೀ

11 ೫3-003-100 ಮತ್ತು 23-10-100 ಸಮಾಕರಣಗಳಿಗೆ

ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಕ ಮೂಲವಿದ್ದರೆ, . ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ.
012೨.18..40

12 ಉೌಿಉಸ-ರಿಇ0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಲೊ ಂದು

೫3--10--(/ ೬0 ಎಂಬ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳಲ್ಲೊಂದರ ಎರಡರೆಷ್ಟಿರಬೇಕಾದರೆ
ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. .

110
 4.8 76 00೩617೩0 ೫1101100

1. 7176 18170 80 10೩7: 0198008800 1106 ೮೫೩೦7೩1೧ (1401100

003 -ರಿ0.-ಎ0.
ಂ ಖ 1016 ೧೦೫1೮8[೦7೫08 10 010 100 ೪೩!(೦ಕ್ಕ,'
21೩., 106 7೦೦08 ೦8 1816 900೩/0100... ''ಆ.. 0097. 86107 16
0೩61೩110 1417101101, ೪% ಊಯೆ--ರಿ೫*-ಂ.

13]. (16 1100100 ೦/ ೩ 10100100, ಖ 11676 0೩೫ 8೩೦ 011

17೩1110, ೩೫6 176 80007 [70011168 ೦1 106 ೧೦೫7೮5] ೦೫617€ ೫೩1೬6
01 %.. 018 ೫೮ 00 07 111೮ 001) ೦" 006 10018 01 5116 ೮10000
008 .-ರ%0--0 ಎ0. 166 10016 7೦೦॥8. 06. 06001061 17 4.೩೩6 ಈ
೩8 101010... '10701076 ಖ-- ೩೫6 ೫-6 ೩7೮ 1೩೦0೭೦೫ 01 006
71410001 023 --0/0--0. 6006

೫ 003-ರ0--0ಎ 0 (0-0) (ಐ--6)

116 11017 0180088 7೩11005 )088101110168.

(10150 1. ೬ ೩70 6 ೩7೮ 7081, ೩೫0 011600೩1. .176 ೧೩೫ 5)1086
೪18% 46.

(1) 110% 00. . 808: ೩೫]7 7೩1೩೮ ೦1 ಖ-ಆ4, 00% 106

1೩08088 ೫--- ೩76 2-6 ೩1೮ 70880116. .116706 ೪ 18 )08101776.

5171118171) ₹08 ೩೫]. 7೩100 ೦1 ಖಾ6, 0ಂ0ಿ 000 0೩010085 |

೫---4 ೩೫0 ಖ--6 ೩7೮ ಐಾ0, ೩0೧4 10706 ೫120. |
1110 ೫1108 00097007 « ೩೫6 6 (೫76 ೫77116 15018 ೩8 ಆ-ಆಖ-ಆ()
, |
೫-4 38 ೦816/19, )26 ೫-6 18 72608೪0.

. ॥೫€ಆ0

॥ 18 ೫೦೭೦ ೫7060 ಖವಾ/ ೩70 ೫%ಂಗ ಖಮಾ6. ೪ ಟ್ರ

೦೦8 0೫ 18-
0768817, ೫7161 ೫ 2೦68 0೫ 11076881138, ೩೫6 ಖಾ.*6. .8100118117
೫7671 ॥ 8೦೦5 01 11107685178, ೩೫0 ೫-ಆ(.

111
 4.೪8. ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನ

ಇದುವರೆಗೆ ವರ್ಗಸಮಾಕರಣವಾದ ಯ. 0203-00 ಎಂಬುದನ್ನು

ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಇಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬೆಲೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಅನ _ಯಿಸುತ್ತವೆ,
ಸಮೀಕರಣದ ಮೂಲಗಳು. ಈಗ ಉತ್ಪ ನ್ನ ವಾದ ಚನಾಊಯಿ--ರ0--ಂ ಎಂಬುದನ್ನು
ಅಭ್ಯಾ ಸ ಮಾಡೋಣ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಭಾವನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಇಲ್ಲಿ ಇಗೆ ಯಾವ
ಬೆಲೆಯನ್ನಾ ದರೂ ಕೊಡಬಹುದು. ಅದಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುವ ಬೆಲೆಯ ಗುಣಗಳನ್ನು
,ಎಚಾರಮಾಡುತ್ತೆ ವೆ. ಇದನ್ನು ೫ ಇತ್ತ --0ಎಾ0 ಎಂಬ ಸಮೀಕರಣದ
ಮೂಲಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದಲೇ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಮೂಲಗಳನ್ನು (, 8
ಎಂದು ಬರೆಯೋಣ. ಆದ್ದರಿಂದ. ಮತ್ತು 2- 6 ಎಂಬವು. 0%08-- ಗ0--0
ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನದ ಅಪವರ್ತನ ಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ

೫|0%03--08--0
ವ 6(2ಜ--()(೫--/(6)

ಈಗ ನಾನಾ ಎಧದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸುವೆವು.

ಸಂದರ್ಭ 8: (ಓ. 6ಗಳು ವಾಸ್ತವ ಹಾಗೂ ಅಸಮಾನ. (-ಆ6 ಎಂದು

ಭಾವಿಸಿಕೊಳ ಬಹುದು ಈ

(1) %ಊ0 ಆಗಿದ್ದಾಗ. ೫-ಆಂ/ ಆಗಿರುವ ಇನ ಯಾವ ಬೆಲೆಗಾಗಲಿ ಇ

ಮತ್ತು ॥-- 6 ಎಂಬ ಎರಡೂ ಅಪವರ್ತನಗಳು ಯಣ. ಆದ್ದರಿಂದ ;/ ಧನ.

ಇದರಂತೆಯೇ ೫ 6 ಆಗಿರುವ 2ನ ಯಾವ ಬೆಲೆಗೇ ಆಗಲಿ ಇ -ಮತ್ತು

೫--.6 ಎಂಬ ಎರಡೂ ಅಪವರ್ತನಗಳು 2-0. ಆದ್ದರಿಂದ /ಎಾ0.

4 ಮತ್ತು 6ಗಳ ನಡುವೆ ॥ ಇರುವಾಗ (ಇದನ್ನು ಆಆ ಎಂದು ಬರೆಯು

ತ್ತೇವೆ), ಐ--4 ಧನ, ಆದರೆ 2--6 ಯಣ ,., /-ಆ0.

೫.4 ಮತ್ತು ಐಎ 6 ಆದಾಗ, ; ಶೂನ್ಯ ವಾಗುತ್ತದೆ. ೫ 6 ಆಗಿದ್ದು,

1 ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋದಹಾಗೆಲಾ , ಯೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇದರಂತೆಯೇ,
'2-ಐ. ಆದಾಗ, ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ.
111
 |
ಕ 101 118
007೪0 (4.6,, ೦01೩
1080 186೩ 008116 08 10 1೩1೫1 006 80078
/ 5 603--02--0. 1110 0೦೭7೪೮ 18
50816 ೩೫6 ೫೦810100)
1% 81 . (4.1)

112
 ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ -ಾಊ3--2--0 ಎಂಬ ರೇಖೆಯನ್ನು
ಎಲು. (ಎಂದರೆ ಅದರ ಆಕಾರ, ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು) ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಯನ್ನು ಚಿತ್ರ (4-1) ರಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿಜಿ.
ಈ

1. 4.3 [620]

1.4.4 [4-೬0]
112
 ಜ್‌

೫1೮. 4.6

11. 13000 108% 1106 0%0070110 1೬10೦೦೫೬ ಊರಿ

(02 0) 18 1106011060 0%? ೫ 1165 ರಠೀ000% 1 700% ಆ ೩೫6, 8
18 0051100 /01 01 01101 001308 0/ ಜ.

(11) 1101 ಆ-ಆ0, ೩1 106 ೩0೦೫೮ ೫080105 ೩೫೮ ೫೦೫೦೫

೩116, 1116 818॥1 01 186 1200108 15 ೩5 10 0. 4.4.

118
 ವ

ಕಾರಾ.

೫.
ಷಾ

ತಹೋಂ
ಬಾಜಾ
ಬಾ
ನ
ರ್ನ

83. (4.10) [9-೬0]

ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನ 28 -- 80 3- 6 0೨೨೦ ಮೂಲಗಳಾದ,, 6ಗಳ ನಡುವೆ
ಇರುವಾಗ ಹುಣವೆಂಬುದನ ್ನೂ ನ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಜೆಲೆಗಳಿಗೂ ಧನವೆಂಬುದನ್ನೂ
ಕಸಎಐ ್ಥ್ವಷಂಜಿಎ
ರರರಕುದಿೆ ಷಿ .್ಲ್ಲಷು
ಷ

(11) 100 ಆದಾಗ, ಮೇಲಿನ ಫಲಿತಾಂಶಗಳೆಲ್ಲವೂ ವೃತ್ಯಸ್ತವಾಗುತ್ತವೆ,

ಉತ್ಪ ನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯು ಚಿತ್ರ (4-4) ರಂತೆ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.

1123
108
 000% ಓೇ 1೯೦೦ಓ
776 /೩1೦೦೫ 15 0081/06 010% ಖ 108 000
೪೮/6 0/ ಇ.
4 610 8, 010 15 1000100 /01 01 01101
... ೫೦೪೫
(೧456 18. « ೩06 6 ೩೯೦ 900೩! (೩೫. 76೩1)
ಕನ0 (ಐ--ಂ)3
'ಭಮಾ0 ೫780೫ ಖವ. ೪ 18 081176 10: ೩1 ೦6೦೫ 7೩1೩೦8 0₹ 2,
11 0ಐಾ0, ೩06 79881116 1" 0-ಆ0.
10. 4.2 880718 806 ಕಜ! 0? 60 73001005 77001 020,
೩76 ೫]. 4-5 ೫8601 0-೬0.

(೧56 117. 7860 186 70005 ಆ ೩ಿಇ0 6 ೩೯೮ 1008817೩87. |

1176 250 ೩ 61807601 17611106, 10 1018 ೧೩8೦. . 6 ೩79

ಭನಂ( ೫. ನ )
1 0
ಆ [( ಇಜಾ)ಎದ ! 17 00171611138 6136 800೩79 '

“ತ ೪ 2೩
ಹ 4[( ಜಗ ಹಾ)
(0-400

ನ5!00೮ 106. 270018 ೩೫೦ 1008610೩77, 1026 61801123178 '

॥೩ 4೧100. 16/0೮ -- (08-400) 18 ೦810176. 6 6%/0268-
8101: 178166 116 800876 01೩0166 18 5807601086 2೦81176 108 ೩॥॥|'
77೩108 ೦? ೫. 3880006 % 185 ೩1೫೩78 7೦810176, 1 ಯಾ0, ೩೫0
೩1೪7೩78 70881176 1 1-೮0. 706 ೯7೩010 6068 ೫206 005 1861
೫-015, 81106 106 7೦೦08 ೩೫೮ ೫೦% 70೩1. 6 8೫೩0೫ ೦? 161
10701101: 18 ೩8 10 1. 4,8 770600 ಊಾ0, ೩೫0 ೩೩ 10 ಗ್ರ. 4.6
177167 0-0. |

110% ಟೆ(€ 700ಓ 07೮ 171001707೫. 0 ೧7೬004701೪ 1100

0/0 3-ಶ0--೮ % 0080/00 10 01 0೦1೬೦5 0 ಐ 0 ಊ೨0, 674 100006
107 00 0೦೦1೬ 0/ ಜ ೪/ 60. `

114
 ಮೂಲಗಳಾದ 6ಗಳ ನಡುವೆ ॥ ಇರುವಾಗ ಉತ್ಪನ್ನವು ಧನ, ಐನ ಇತರ
೨ ಅಕಾ ಪಂ ಹಬಲ್‌ ಲ್ಸ ಲ ್ಮ *್ಲ್ಮ್ಲಚಥ್‌್‌ೆ
ಬೆಲೆಗಳಿಗೆಲ್ಲಾ ಯಣ.

ಸಂದರ್ಭ 11 .. 8 ಸಮಾನ (ಹಾಗೂ ವಾಸ್ತವ), ಈಗ

/ಎ0(8-(6)3
ಉವಷ್ಟ ಆದಾಗ ಚ ವ0. ಯಾ0 ಆದಾಗ, ಐನ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ
೪೫ ಧನ, ಆ.೭0 ಆದಾಗ ಖುಣ,

%20 ಆದಾಗ, ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರ (4-2) ತೋರಿಸುತ್ತದೆ,

6 ೭ 0 ಆದಾಗ ಚಿತ್ರ (4-5) ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಂದರ್ಭ 111 (, ಗಳು ಊಹ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾದಾಗ, ಈ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಬೇರೊಂದು

ವಿಧಾನವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವೆವು. ಈಗ್ಕ

ಭಂ ತಗೆ )
ಜಡ ಆ
( _ ಶಿ ) ್‌ ತ್ವ ವರ್ಗ ಪೂರಣ ಮಾಡು
24) 45

ವ [( ಡ್ಯ ತ ಟ್ಟ

ಮೂಲಗಳು ಊಹ್ಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಶೋಧಕವಾದ 2--4%0 ಆ 0.

ಆದ್ದರಿಂದ -- (12. 410) ಧನ. ಆದ್ದರಿಂದ ಚೌಕುಳಿ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಉಕ್ತಿಯು
ಐನ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ ಧನ. ಆದ್ದರಿಂದ, 40 ಆದರೆ, ॥ ಯಾವಾಗಲೂ ಧನ,
ಹಾಗೆಯೇ 4.೭0 ಆದಾಗ ಯಾವಾಗಲೂ ಯಣ, ಮೂಲಗಳು ವಾಸ್ತವವಲ್ಲದುದ
ರಿಂದ, ನಕ್ಷೆಯು -ಅಕ್ಷವನ್ನು ಛೇದಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ. 0 ಆದಾಗ; ನಕ್ಷೆಯಂ
ಚಿತ್ರ 4-3 ರಂತೆಯೂ, €-ಆ0 ಆದಾಗ ಚಿತ್ರ 4-6 ರಂತೆಯೂ ಇರುತ್ತದೆ.

ಮೂಲಗಳು ಉಊಹ್ಯಗಳಾದಾಗ, ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನ 0083-,-80--6 ಎಂಬುದು

0೫90 ಆದಾಗ ನ -ಎಲ್ಲಾ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ ಧನವಾಗಿಯೂ 60 ಆದಾಗ
'ಯಣವಾಗಿಯೂ ಇರುವುದು.

114
 1... ಧ್ವ
7006 186 ॥186081 . 07010/300 111 ಖ---040೩8 10 (1೫
8 1006
(4.1) --(4.3)... 6 0೫೫೪೦ 7770100 0010
80 (1೩! 1056 0017118
6180170೯ |011108 10 (4.1) 110168 0,
೯1107 0] 10 (4.3), ೩೫6
00170166 17 (4.2). 16 ೦0೫೪೮ ೫20108 [07
00191660 (4.4)--(4. )
176 )01718 1೩76 6168[]62796- 51111187117
ಓ.9 712:1ಉ೪೫ 280 1110002. 81208 0 (8086108
|
002 --ರ2--0.
15 ೩ 109080 ॥0101 8111018 006 ೫310170೫ ೫೩10೩6
076
4.1, 4.2 ೩೧6 4.8. "076 18 ೩ 1161164
10೫ ೪. 18 ಶ್ರ.
0176, 1717 000 ೫7೩2103070 ೫೩1೩೮ 107 ॥, 3% 165. 4.4, 4.8
204 4.6... .ಓ|| ೦೩808 ೦೩೫ 10 6188008800 )]7 6೫೫೫6881738 5 ೩5 ೫
0೩86 111 ೩10೪.
(1

ಮ0 ( ಉರ ಬರ್ಸ 00171161178 00 € 502೩೫6

2% 4.12 %
; ೫2 0೩ -ಓ00)
(೫)
[1:6 ಉ[708510% 18 0116 860024 7೩೦1೭61 068೮ 18 ೩ ೦೦೫೫0೩18
7716 01781 07೩೦%೦1 ( - ಸ್‌ 16೩81 710767 10 18 ೫೮೫೦, ₹.6., 761
2) |
೫ರ ಹ ೮೧೩೭೪೯ ₹08 ೩1 ೦10067 178೩1108 ೦1 ಖ, 188 778೩! ಐಾ0ಿ
%
116706, ೫76 8೩7೦
0೩80 1... ಊಾ 0. ೪ 15 ೫1111271117 010?) ಜವಾನ - 1% 1
1
ಲ್ನ ಕ ಸ್ವರಾ
71171171101 177೩10 ೦1 ೫ 38 -: 0 ಎಜು
4.೩

ಛಿ೩96 11... 0-೮0೦. ೫ 188 0೩೫17107೫೩ 7160 ಜವಾನಕ್‌3 ಕ॥|..;

ಕ್ರ
17೩1771107 7`೩10) ೦? / ೬ -- ಆತೆ
1

115
 ಚಿತ್ರ 4-1 ರಿಂದ 4-8 ರವರೆಗೆ ಕಾಣಬರುವ ಅವರೋಹಣೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ,
ಚಿತ್ರ ಕ] ರಲ್ಲಿ ರೇಖೆಯು % ಅಕ್ಷವನ್ನು ಎರಡುಪ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಛೇದಿ
ಸುತ್ತಾ 4-82 ರಲ್ಲಿ ಈ ಬಿಂದುಗಳು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳು ತ್ತವೆ, 4-8 ರಲ್ಲಿ ರೇಖೆಯು
ಇನ್ನೂ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ, ಬಿಂದುಗಳು ಮಾಯವಾಗಿವೆ. ಇದರಂತೆ 4-4 ರಿಂದ
ಕ್ವಿ-0 ಚಿತ್ರಗಳವರಗೆ,

4:9 083--820--60 ಉತ್ಪನ್ನದ ಗರಿಷ್ಠ, ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಲೆಗಳು

ಚಿತ್ರ 41. 4:2, 43 1೪0 ಅತ್ಯಂತ ಕೆಳಗಿರುವ ಬಿಂದುವೊಂದಿದೆ.

ಇದು ;/ ಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರ 4:4. 4:5... 4:6'.ರಲ್ಲಿ
ಅತ್ಯಂತ ಮೇಲಣ ಬಿಂದುವೊಂದಿದೆ. ಇದು ; ಗೆ ಗರಿಷ್ಠ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ, '
ಮೇಲೆ ಸಂದರ್ಭ 777 ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುವಂತೆ ,/ ಯನ್ನು ಬರೆದು ಎಲ್ಲ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನೂ
ಚರ್ಚಿಸಬಹುದು.

7 ಶಿನಟೆ ಹಕಾ:ಂ ಜ್‌

ತ್‌ (೫ಎ ಎರ ಟ್‌ ರ್‌ , ವರ್ಗಪೂರ್ಣಮಾಡುವುದರಿಂದ

ಶಿ 0೭4೬೧0
೨4 4 (3

ಇಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಉಕ್ತಿಯು ಸ್ಥರಸಂಖ್ಯೆ. ಮೊದಲನೆಯ

ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಚ ) ಎಂಬುದು ಇನ ಎಲ್ಲ ಚಿತ. ಬೆಲೆ -0 ಆಗಿರು

ವುದುರಿಂದ ಇದರ ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಲೆ ಶೂನ್ಯ. ಆಗ ಉಬೆ

ಸಂದರ್ಭ 7. ಎ-0 ಆದಾಗ.

| ಟಡಾಗ, ಈ ಕ್‌ ಸಿ೩2 4೧10
ಎ೬... ಎ... / ಕನಿಷ ; ೫ ಸನಿಷ್ಯ ಬೆಲೆ ಎ
ಫಿ

ಸಂದರ್ಭ 1. €ಆ-ಆ€0 ಆದಾಗ.

2
ಗರಿಷ್ಠ ಬೆಲೆ ರಿ 4.00, 40 ಹ ಟ್ರ ಆದಾಗ, 1 ಗರಿಷ್ಠ. ಚಯ
4.1 (1

115
 0% 11111117177 :
716 128108 8008080 1086 180 ೫೩20೬07೫೩1೦ 1131017೩]
೩೭0೩1೧04 .7000 ಖ (8108 110
778106 01 ನ ಟಿ ೫
೫ 120 ೬ ೩06. ಕೆ, 1.0, ೫00% 13 1೧...
7011104, 70
೫ ಎ ಶ್ರ
ಟ್‌
24 2%

__ 2 ಡಿ ಎಂ. ಜರ್‌ ಕೊಂ

೫. . 24

"ತ್ರಿ (0776) ವಾರಾ 1 ೫70108 15 006 7೩1೩೮ ೦ ೫ ೫0೮1 02 8

0
೩ ೫3101171010, 0-0 ೦೫ ೩ 773೩217773, 0-೬0.
5
116 ೫024621 1711 06 ೩10 150 ೫೦೫ ೦ ೩॥ 61086 0೩863
18167 17 589 7361006 01 186 61867621181 0೩1೮೪!!೪.
70017)108 :
1. 17808 18 1016 ೧270110೫ 92ಖೆ---82-- 2 ೦೯01769
124. : 77%ಔಂಔ ಖ 64008 708 186 1007766 1086 700% |
--ತ್ವಿ 886 9.
2. ೫7076 10788 1086 00080008 ಖೌ--ಉಸ-ತ1. ॥ ೩178761
08176.
77176 7೦೦%5 ೩೫೮ 117೩610877.
8 0080567008 106 7070008 ೫70100 77೩೫218808 768
ಉವಾ--02 ೩06 ೪70600 ಖ3, ೩/೮ ೫71108 15 6೧0೩110 12 ೫1068 ಖವ0.|
16 2701108 800016 ॥6 08 006 10217 0 (ಐ--2) (ಐ--).'
77716711 ೫೨0, 168 7೩19 18 --60 .. 0ಮ--2.
"4 ಔ10%7/ 0086 708 811 7೦೩1 7೩1೬೮೦8 0೦1? ಖ, 106 [27010108
ಯ--೬-೨.-1
1108 ॥08%008 ಕ್ವಿ ೩೫6 8.
ಹಖೆ--ಜ--1
16 (170% 7270002 18 ೫೦% ೩ 0೩೮೫೩01೮ 1020102 ೩॥ ೩/|...
]॥ 18 1606 7೩010 ೦8 10%0 ೧೫೩೮67೩11೦8. ೫06 1 7೮ 7೫108
ಗ್‌ೆ ಹೆ._ಇ--1 |
776 ಕ್ರ ೩7007 80301111178,
ಖೆ.-ಐ-.-1'

1160
 ೫ ಎಂಬುದು , 5ಗಳ ನಡುಮದ್ಯದ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಪಡೆದಾಗ, ಎಂದರೆ
ಖ:ಕ್ವಿ((--/6) ಆದಾಗ ಬಗೆ ಗರಿಷ್ಠ ಅಥವಾ ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಲೆಯು ಒದಗಿ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂಬ
ವಿಷಯವು ನಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ಸೂಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ
ರ ೭. 18-100
20 20
ಹು ಠಿ ೪೫೮.0
ರಾ ಜ್‌ 3.
ಇ ಆಇ ರ

( 26
ಗ
ಸ (4ರ6)ವಾ ದ್ಯ್ಯಸ್ಸ. ಐನ ಈ ಬೆಲೆಗೆ 2-0 ಆದಾಗ, // ಕನಿಷ್ಟವೂ,
ಇ «70 ಆದಾಗ 1 ಗರಿಷವೂ ಆಗಿದೆಯಪೆ ತ

ಣ್‌ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮುಂದೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಚಲನಕಲನ ಶಾಸ್ತ್ರದ

ವಿಧಾನದಿಂದ ಪಡೆಯಲು ಶಕ್ತನಾಗುವನು.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು

3]... 823--3/2--2 ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವು ಯಾವಾಗ ಧನವಾಗಿರುವುದು ?

ಉ. ಮೂಲಗಳಾದ -_| ಮತ್ತು 2 ಇವುಗಳ ನಡುವೆ 2 ಇಲ್ಲದಿರುವಾಗ.
2. ೫8-೫-1 ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವು ಯಾವಾಗಲೂ ಧನವೆಂದು ತೋರಿಸ್ಮಿ
ಮೂಲಗಳು ಊಹ್ಕ.
3. ಐನ -.9€ ಹಾಗೂ 2ಎತ್ಡಿಆದಾಗ ನಶಿಸಿ ಹೋಗುತ್ತಾ ಎ0 ಆದಾಗ
12 ಆಗುವಂತಹ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ರಚಿಸಿ. ಸ

| ಉತ್ಪನ್ನವು %(2--2)(ಜ--3) ಎಂಬ ರೂಪದಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಐಎ0 ಆದಾಗ,

ಅದರ ಬೆಲೆ 664 . 0-2.

ಓ. ನ ಜನ ಎಲಾ ೧ ವಾಸ್ತವ
ಎವಿ
8773
ಬೆಲೆಗಳಗೂಶ23--ಜ--. ಎಂಬ ಉತನ್ನವು
ಷ್ಠ
]

ಮತ್ತು 3 ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವುದೆಂದು ತೋರಿಸಿ.

ಉತ್ಪನ್ನವು ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನವೇ ಅಲ್ಲ.
22--೫--1
ಅದು ಎರಡು ವರ್ಗ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಿಷ್ಟತ್ತಿ. ಆದರೆ ಚ್ಛು ರಾ
ಹಾ್‌್ಟ

ಎಂದು ಬರೆಯುವುದರಿಂದ, ಸುಲಭ ರೂಪಕ್ಕೆ ತಂದಮೇಲೆ

110
 ಹೆ1--1) --ಇ (1-9) - (3-0) ೬0
0 18 7981 1.6. 1%೮ 70018 ೦8 1115 0೫೩017೩010 6 0೩॥101% ೩೫೦
70೩!
(13503401 ೫20
82-10 ॥--8 ೮೦... ॥ 15 01೫067 (16 70018
೩06 3.
5. 8100000 186 878೩0% 01 186 72100108 3--38--6. '
58 (ಜ--1) (ಐ--2) ಸ
6106 816 87೩] 00108 016 ಖ-0ಖ% ೩% --2ಇ ೩೫0 1, 16
610% 006 ಖ-00%5 00077607 --2 ೩೫6 1, ೩೫7೮ 71808 ೦೫ 910008
5146 01 11086 )01718 1716081110017. 7716 ಗ್ರ07೮ 18 ೦೦೫)16666, '
೩೫:6೫ 8. 4.1.
ಕಿ.10 776 7100706 08 ಡ1811081 ೮601769013

॥ ನ 8 (ಜೆ--ಇ--2)
ಜತಿ [ (ಐಡ-ತ)ಸ. ಕ] ಎತಿ(ಐ-
ತ)ಹತ:
--೩/ -ತ(ಐ4ತ)'
[೩15107 116 ೦೫1617 10 006 ॥01/% (--ಸ್ವಿ--ತ್ತಿಸ),
116 6೧೩॥1೦೫ ೦೦೫75 3 ಎ 8.3,

. 186006, 10% 116 20171 (--ತ್ವಿ, --ತ್ಮಿನಿ), 67೩%. 11008 10700೫.

11 10೩7೩1೮] 10 180 ೦7101781 ೩೫೦8 0, 0. 12೩೪ 606 ೦೬೭7೮
1 ಎ82, 76767760 00 016 22077 ೩೫೦೩.

1167015665 4.2

1. ''100 ೩7 006 70110717 270085 7081769

೫೫-220-9, ೫8-40-3, 82--ಜ್ಕಿ 4-8-೫.
2. 08 ೩7೮ 086 8011011136 07001025 2668811769
228--52--9, 80-802-8, &--ಸ್ಕಿ, ಉಇ--ಕ.

|
 (1-2-6 (1051೨ )-ಂ.
| ಹಿ ಸ್ವಾ ೫ ವಾಸ್ತವ, ಎಂದರೆ ಈ ವರ್ಗಸಮೀಕರಣದ ಮೂಲಗಳು
ುಸ್ತವ,
(1--1)3--4 (1. 30
ಎಂದರೆ, ಕ್ಯಿ೩.10/--3-ಆ0
೫ ಎಂಬುದು ಮೂಲಗಳಾದ 3, ಮತ್ತು 8 ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರಬೇಕು.
ಠ. 3 88-3-32.-6 ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಗುರ್ತಿಸಿ,
೫3 (ಐ--1) (0--2). ಆದ್ದರಿಂದ ನಕ್ಷೆಯು -ಅಕ್ಷವನ್ನು-2 ಮತ್ತು
ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಛೇದಿಸುತ್ತದೆ, ೪ ಮತ್ತು 1 ಇವುಗಳ ನಡುವೆ - ಅಕ್ಷದ ಕೆಳಗಿರು
ದೆ, ಈ ಬಿಂದುಗಳ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮೇಲಕ್ಕೇಳುತ್ತದೆ, ಚಿತ್ರ
.1 ನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಮಾಡಬಹುದು.
4.10 ಬೀಜರೇಖಾಗಣಿತದ ವಿಧಾನ

ಚಾ8 (೫ೌ.-ಇ--2)
ನಾತಿ (8-3-3 | ನ8 (7-3ತಿ [ದ

27
೫. ೪೯.೪
ಲಬಿಂದುವನ್ನು (--ಕ್ವ,--೨೩) ಎಂಬ ಬಿಂದುವಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿ, ಸಮೀಕರಣ
'ಮಿ ಸೆ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಆದ್ದರಿಂದ
ಎ
(- 3,
2
--೩೭)
ು 3
ಬಿಂದುವನ್ನು ಷೆ ಗುರ್ತಿಸಿ ಇದರ ಮೂಲಕ ಮೊದಲಿನ
ಕ್ಷಗಳಾದ 0%. ಛ್ಯ/ ಗಳಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರಗಳಾದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಎಳೆಯಿರಿ, ಈಗ
ಸ ಅಕ್ಷಗಳನ್ನು ಕುರಿತು 7783 ಎಂಬ ರೇಖೆಯನ್ನು ಎಳೆಯಿರಿ.

ಅಭ್ಯಾಸ 4.2

7. ಕೆಳಗಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಯಾವಾಗ ಧನವಾಗಿರುತ್ತವೆ?

03-22-9, 233-40--3. 80-28೩. 4--32--ಆ8

| 9 ಕೆಳಗಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಯಾವಾಗ ಯಣವಾಗಿರುತ್ತವೆ?

223 - ರ0-9. 303--8%--3, 4-೫, ೫--ಇ--ಶಿ
17
 3. ೫7076 10080 1009 18011077176 7071001028 ೩7೮ ೩!ಇ
[0810170 :
೫೪೩0--(, 3-403-5, (ಐ--1) (ಐ--2) -- 2.

4. ಔ10000 106 ॥7೩)08 ೦8 1016 11008001025 2: .-2--6

__೫3382--ಓ 22--ೆ, (ಐ--2)8 ಖೆ-ಇ-4, 4-0-20. ಬ

6. 0೧00867000 ೩ ೧2700100 770100 7೩718008 3767 ಹತ್ನೆ

೩7 77067 ಖವತ್ವಿ ೩76 770108 18 ೦೦೩! 00 6 7೫7790 ಖವ1.
6 (00080000 106 70700100. . ೫108೮ ೫70018 ೩೫೮ 23
2-81 ೩೫೮ 770101 18 60081 50 --26 770602 ಖವ0.

7 ಓ ಗಿಃ0000 7೩715108 7೫86೧ ಖಉವಾ2 ತತ, ೩೫64

60081 50 1 ೫77300 ಖಎ0. . 711185 18 168 7೩1೬೮ 780% ಐವ29

2೫-38-2
8 51077 00೩% 006 10700100 1168 06617668 :
೫ೆ.-೫--1
೩10 7 ₹07 ೩1 7081 7೩11೦8 ೦? ೫.

: 9 ೫100 ೫18 7681, 800177 108೩0 006 170008

೧೩೫1/೦೪ 116 16077002 1 ೩೫6 1.

ತೆ
10. 070176 1086 0೮ 700100 ೈಗಾಸಾಮೂಾ ಜ್ಯಾ ೧೩೫ ೩88077
೫೫80-10ರ
೩17 ೫6೩1 7೩10೦.

2
11 ೫0170176 10081 006 [270008 -ಶ್ಲಿಷ6% ತಿ ೧೩೫. 1೩1೧
403 .-2%-1
೩ 7681 17781168.

2
120. ೫10176 1181 0016 ೧7೦೮1೦೫ ಅಜೆ
ಸಾರಾ1-2 0 ೩೫೫.೦0 116
116:
01177600 1 ೩7೮ ಸಿ

118
 3 ಕೆಳಗಿನ ಉತ್ಪನ ಗಳು... ಯಾವಾಗಲೂ ಧನವೆಂದು ತೋರಿಸಿ,
೫೩-2-4, 303-405, (ಐ--1) (ಇ--2)-2
4 2203-20-06, -ಖ3--30--4, 23%--0ಸಿ, (ಖ--2)3,
23 1-2-3-4, 4-40-228 ಈ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿ
5. ಖಠ2 ಮತ್ತು ಖತ್ವಿ ಆದಾಗ ನಶಿಸಿ ಹೋಗುವ, ಹಾಗೂ 21
ಆದಾಗ 6 ಆಗುವ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ರಚಿಸಿ.

6 2-373, 2-8; ಮೂಲಗಳನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿ ಐಎ0 ಆದಾಗ --26

ಆಗುವ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ರಚಿಸಿ.

7. ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವು ಇಎ23 ./8 ಆದಾ ಶಿಸಿಹೋಗುತ್ತಾ, ಐಎ 0

ಆದಾಗ 1 ಆಗುತ್ತದೆ. 2.2 ಆದಾಗ ಅದರ ಸ!

8 223--8%-.-2
೫೫.೫೨1
ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವು 2 ನ ಎಲ್ಲಾ ವಾಸ್ತವಬೆಲೆಗಳಿಗೂ
ತ್ವಿ ಮತ್ತು 7 ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವುದೆಂದು ತೋರಿಸಿ.

9 ಐವಾಸ್ತವವಾದಾಗ, ೫3-22-78 ಎಬ ಉತ್ಪನ್ನವು, ಮತ್ತು1

೫೩-2೬-8
ಈ ಬೆಲೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರಲಾ ವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೋರಿಸಿ.

ಸರಕರ10 ಉತ್ಪನ್ನವು ಯಾವ ವಾಸ್ತವ ಬೆಲೆಯನ್ನಾದರೂ

--ಇರಿಇ 16ರ
ಯಬ ತೋರಿಸಿ.

೫7.1-62-1-8 ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವು ಎಲ್ಲಾ ವಾಸ್ತವ ಬೆಲೆಗಳನ್ನೂ ಪಡೆಯ

428----
ಬಲ್ಲ್ಗುದೆಂದು ಸಾಧಿಸಿ.

12 ದ
2
ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವು ] ಮತ್ತು -- ತ ಎಂಬ ಬೆಲೆಗಳ ನಡುವೆ
ಗ
ಇರುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಸಾಧಿಸಿ,

118
 0114101110 ೨

10876551005

ಠ್ರ.1 50067095--.ಗ 80)%01/00 18 ೩ 8೬00088107, 0

11771078 70172040 ೩೦೧೦೭610 70 ೩ 6681106 1೩17 ೦ 710. |

70770168 :--(1) 1, & 9, 16..........?1%086 ೫0770078 ೩6 '

81100985117917. 186 8008708 ೦1" 106 1೩೩607೩1 '
1111771078 ೩೫0 107173 ೩ 80000700. . 116 1೫% '
10111 ೦18 1118 80010706 18 12, 7703070 ೫ 18 ೩
118117೩1 11017107. |
(1). 6: 1177230686 - 1, ಕ್ರೈ -7೫, 10, 13831 2, 7.888 ೩.
5002617206 18 771108 ೦೩೦% 10777 ೩೦೫ 116 1786 18 0೦01081790
7 ೩೮01 83 50 006 7760961186 10872. |

8.8 &11013910 ೫170879551005---.11) 07017/1011 ೫7೦- ' ಟಟ]

ಗಾನ

17658101 18 ೩ 80000709 10 777101 9೩0% 10717, ೩೦೫ 006 0781,

18 0118117100 )]7 ೩೮017 ೩ 0೦1:56೩7% 7077 )07 50 086 27600617
10770, . 1136 00೫81810 71077008 ೩೮0606 17 61016 77877 15 ೦೩164.
1116 00117707 01101701100. 6 80811 1100177 66070106 ೩೫ ೩೯%-
1716110 78087088107 7 .4.7., ಚ
1120171016 (1) ೦8 ಕ.1 185 ೩೫೩ 4.7. 78086 ೩79 80209 ೫2೦೫9
6೫81711068 : |
(1) 5, 10, 15, 20, 25. . 818 18 ೩೫ ಜ.72. ಇಗ1%
5 ೩8 010 0188 19272 ೩7 ರ ೩5 006 0೦೫77707 6118076006. ;
(11) -9, -6, -3,0, 8, 6,9. '158 85 ೩2.4.7. 110%.
-9 ೩8 (19 0186 60827 ೩೫00 8 ೩8 1006 0017170೫ 61860876709. |
| (111) 7, 5, 3, 1, -1, -3, -5, 118 18 ೩೫ ಜ.7.
೪71111 7 8೩8 116 07810 00771 ೩೫೮ -2 ೩8 6% 0೦777708. 6107817
0109. '

110
 ಅಧ್ಯಾಯ ೨
ಕ|ಘಢಿಗಳು
5.1 ಶ್ರೇಢಿಗಳು:

ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿಯಮಾನುಸಾರ ರಚಿತವಾದ , ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪರಂಪರೆಗೆ ಶ್ರೇಢಿ

ಯೆಂದು ಹೆಸರು.
ಉದಾಹರಣೆಗಳು :
1 .ಓ, ಕೆ, 9, 381%.
ಇವು ಸ್ನಾಭಾವಿಕ ಸಂಖ್ಕೆಗಳ ವಠ್ಸಗಳ ಪರಂಪರೆ. ಇವು ಒಂದು ಶ್ರೇಢಿಯನ್ನು
ರಚಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಶ್ರೇಢಿಯ ನೇ ಪದೆವು 122... ಇಲ್ಲಿ ॥ ಒಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸಂತಿ
(11) 1. ಓ 7, 10, 13.....ಇವು ಇನ್ನೊಂದು ಶ್ರೇಢಿಯನ್ನು ರಚಿಸು
ತ್ತವೆ. ಇದರಲ್ಲಿರುವ (ಒಂದನೆಯ ಪದದ ವಿನಾ) ಪ್ರತಿ ಪದವನ್ನು ಹಿಂದಿನ ಪದಕ್ಕೆ
8ನ್ನು ಕೂಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಪಡೆಯಬಹುದು.
5.2 ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಗಳು:
ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಸಮಾಂತರ ಶೈೇಢಿಯು ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಶ್ರೇಢಿ
ಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ (ಒಂದನೆಯ ಪದದ ವಿನಾ) ಪ್ರತಿ ಪದವನ್ನೂ ಹಿಂದಿನ ಪದಕ್ಕೆ
ಒಂದು ಸ್ಥರಾಂಕವನ್ನು ಕೂಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಪಡೆಯುತ್ತೆ ವೆ ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ
ಕೂಡಿಸಿದರಿತಹ 7ಸ್ಥರಾಂಕದ ಹೆಸರು (ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ.) ಒಂದು ಸಮಾಂತರ ಶೆಫೇಢಿ
ಯನ್ನು ನಾವು ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ೆ.72 ಎಂದು ಹಾತ್‌ ವೆ.

ಕ5.1ರ ಎರಡನೆಯ ಉದಾಹರಣೆ ಒಂದು 4.7. ಇಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಉದಾ

ಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.
(0) ಠ, 10, 1ರ, 20, 25. ಇದೊಂದು 4.ಔ. ಇದರ ಮೊದಲಿನ
ಪದ 5 ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ 5.
(1) ೨9, ೨6, ೨3, 0, 8,6, 9. ಇದೊಂದು 4. ೫. ಇದರ
ಮೊದಲಿನ ಪದ --9 ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ 8.
(50) 7, 5,3, 1, 1, -8, .ಠ5,.. ಇದೊಂದು 4.0. ಇದರ
ಮೊದಲಿನ ಪದ 7 ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ೨.

119
 17, 11 0 1881 676 078
(16161817, 1 10217 ೩೫೦ 0 ೪16 00817830
೪710002 6077 ೩8 1011018 :
6410076109, 1010 1981108 0೩೫
ಡೈ 04ರ 64-28 64-34, 61-44........
ಸ
702 265-206,
1176 ೫೦%106 188 : .386 ೪0 ;
50೫ 10788 ಮ. 04-46,
1060 150213 ಮ. 01-90 ೩೫೩0 80 ೦೫. '
| ೫ 8೩70 1086 1788.
90709 60100110 800 1/0 10717 7 1
11111080೩01 8071001೩ :
) ಎ06 1೧(೪-1)4. ಸ (ಕ.1)'
1% 4.7. 3, 7,
7209)10 :--(17) 8186 1% ೧01% 16883 08 ,
ಗಟ...
0್ಠ4 ೩೫0 ೫200. ಸ
71076 0ಎ,
186206 208% 8022 ನಂ. 01-(20-1)4 |
ಮ್‌ 3-3-1924 |
ಗ್ಯ.
(೪) ೫116 506 1688 10273 08 116 4.7. -7, -2, ಸೆ

0 ಇ), 06ಎ8 ೩06 ಇವ186.

160% ॥022- ಐ. -7 ಸ ಜರಿ ಎ 68

' 72607016 8.%

177 0708701808 1-10, 6000877179 771100 ೦8 1:6 86092068

೩70 8716117000 )20870881075. . 7106 00% 186 ೫91 8೫೦ 1
67738 0? 9೩೦% 4.0.
೩ 11 ಶಕೈ3 . 'ಸ೪ೃ ಕ)6,8
ಹ 1 ಸಹ ಕುತ್ತಿ &. 9,3, ಕ್ವ, ರಕ್ತಿ
ಕ್ರ 61 21 18 6 2 ೫3ಕ್ಕ ೨3, 0
7 ಕಕ 61 51283 8 2%, ೨, 2ಬ
9 --9 0ಲ,ಖ,೪೫ 10 2-3, 2%, 30-38

140
 ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ, ಇಯು ಮೊದಲಿನ ಪದ ಮತ್ತು 4 ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿ
_ರೆ ಅಂತಹ 4. 2.ಯ ಪದಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಬರೆಯಬಹುದು- -
೯", 0-3-6, 64-206, 6--36, ಆ40,.......
. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಗಮನಿಸುವ ವಿಚಾರ--
3ನೆಯ ಪದ 0-24
ಕನೆಯ ಪದ... 0 4(
10ನೆಯ ಪದ... 0-90 ಇತ್ಯಾದಿ.
ಆದುದರಿಂದ 1ನೇ ಪದವನ್ನು ] ಎಂಬ ಅಕ್ಷರದಿಂದ ಸೂಚಿಸಿದರೆ, ನಮಗೆ
15.6--(1--1)4 (5.1)
ಎನ್ನುವ ಮೊದಲಿನ ಮುಖ್ಯಸೂತ್ರ ದೊರೆಯುವುದು.
ಇದಾಹರಣೆಗಳು :
(17) 3, 7, 11,.......
ಬ 4.7.ಯ 20ನೇ ಪದವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
ಇಲ್ಲಿ ಇಎ3. 0ಎ4ಿ, ಇನಾ20
20ನೇ ಪದ 2 -.-(20--1)4
ಹಾಠಿತ-19)042279
1೫ ಇ, ಇ... 3೫ ॥8,........ ಎಂಬ 4. 0.ಯ 16ನೇ ಪದವನ್ನು
ಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
೬.೧ ಅಣಕ ಜು ೫೪ುಾೂ6
6ನೇ ಪದ.2.7-3.15 5 ಎ68

ಅಭ್ಯಾಸ 1.1]

1 ರಿಂದ 10ರವರೆಗಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಶ್ರೇಢಿಗಳು ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿ

ಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿರಿ,, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಯ (4.7)
`ಯಂದಿನ ಎರಡು ಪದಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ.
1.3, 3/8. ೬18೬.೫೭ ॥[ಒ...
3 --7,.1. ರ, 11 4 ೨, ಶ್ವ, 4ಶ, ಶಕ್ತಿ
5 49,71, 3ಓ: 14 6 ತಿ, 0
-ಇ9,..6,
೫. 6.6, 6.3 81,17.8 ಜೆ 2-ಇ, ಶ,21-
9 ಎ, ೪೫ 10 2-3. 2%, ಶಿ.ಶಿ

120
 17 0೦೫೦1698 11-20, 1110 0806 1780108060 16710 111 6೩
1 ಡಿ ಕ '
11. ಓಕೃ8....3. 241 ಸಲ: 1] ಕ್ರಿತ 1 19.2 17
18 10,15, 20....11ಟು 8187 6:14:11. 2411
ಸತ್ರ 112 11, 1,,,387% 16 ೨14 -ತಿ,-29....12

ಕಗ್ಗ ೪11೬ *೯57..29382. 10 ೦-10, 2೬, 32--1. 191

19 ಖ- 3, 20--1, 82--ರಿ.. . 20 ೨-2, ಶಿ, 8--2..1508
೫.೬00 |

5.3 6 5001 01 1; 167715 01 ೩೧ ಗಿ103716010 2೫?

81655101) ---1,00 % ಅ 1100 11780 1507177 ೩೫೮ 0 106 000೫4
01116761109.
1 11076 ೩೫ 1% 007175, 1167 116 1880 007) 1 18 ₹1767 1
116 1071311೩ 1265- (1-1) 6
106 5 600006 106 807% ೦17 1 002178. 7167 779 0
1೫77160 00971 106 8073 111 0770 77೩78 ೩8 7011018 ೨. ''
620 3-64 4%--(6--21)...... --(1-೨40) (1-4). 1 '
ಆ ಪ 22 ಲ ಚಲ ಜಆಅ ಚಾ
116 800026 00೩೩॥108. 18 01108117106 0೯0೫7 110 0786
2617078110 1116 07607 01 186 8627138 ೦೫ 18 10€%1॥ 0೩೫4 514
&೦6118 106 00270800701 81668 01 116 1770 60081075,
61,
2 5ಎ. (0-5) ಒಸಿ. -
(6--1)--(6--1)--ಇ-(-1),
ವಾ1/(061-1), 81706 18676 ೩7೮ ೫ 007705.
`

ನ:08010001 0 1 ಎಂ 03-(0-1)4 776 0೦06810

ನಚ ಚ (3 ಚ (1-1) ಇ ಫಗ್ವಿ

321
 11 ರಿಂದ 20ರ ವರೆಗಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು 4.7ಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದ
ಪದವನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ: - -
31 ಕೈ.6818॥...924ನೆಯದು
'ಡಢು ಓಳ. 1೬..417ನೆಯ
1೪3 10/88 30,..211ನೆಯ್ಹ
14 8,6, ಹ&,....24ನೆಯದು
18 ಚಳ ಶ್ಬಪನಿ.17ನೆಯಔ
ಸತ್ರ ಜ್‌ 56229, ಹು
3. ಸರಾ 18, 17,../38ನಳುದು
18 ಖ--೪. 30. 32 0೫-...19ನೆಯದು
19 ಖ--3. 22-3-1, 32-.5.....10ನೆಯದು
20 2-2. 8, 8--2.....15ನೆಯದು

5.8 ಒಂದು ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ॥ ಪದಗಳ ಮೊತ್ತ

.. ಇಯು ಮೊದಲಿನ ಪದವೂ 0ಯು ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೂ ಆಗಿರಲಿ, ಇಲ್ಲಿ
1) ಪದಗಳಿದ್ದ ರೆ, ಕೊನೆಯ ಪದ ಎನ್ನುವುದು 1ಎ 1 1-14 ಎನ್ನುವ ಸೂತ್ರ
ದಿಂದ ತಿಳಿಯುವುದು.
5 ಎನ್ನುವುದು ॥% ಪದಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಿ... ಈ ಮೊತ್ತವನ್ನು
ಛಗೆ ಕಾಣಿಸಿದಂತೆ ಎರಡು ವಿಧದಲ್ಲಿ ನಾವು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. |
5--0--(4--0)--(6--320)*.....(1--20-- 01-0-1
5-1--(1--0--(1--26)......-(6--34) --(4--1--1
ಒಂದನೆಯ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿರುವ ಪದಗಳನ್ನು ಪಕ್ರತಿಲೋಮವಾಗಿ ಬರೆಯುವುದರ
ಮೂಲಕ ಎರಡನೆಯ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇವೆರಡು ಸಮೀಕರಣ
ಗಳ ಅನುರೂಪ ಪದಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಲಾಗಿ--
26 (4--1-(61--(ಇ--1)-.....-(4--1)--(6-(-1)
-. (6-1)
ಎ ೪(೩--1). (ಇಲ್ಲಿ 1 ಪದಗಳಿರುವುದರಿಂದ)

ಸಿ ಪಾ (05-1) 11.1 (063

1ಎ 1--(॥--1)4 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದರೆ
ಈಸ್ಟ, 20-1-14 | ಎಂದಾಗುವುದು. ೩.೬(6ಿ-8)

121
10
08 1116 ೮1000118 ೩7೦ 81702, 1
1286 0? 6506 ೩0೦೪6 707101೩9.
0. ಓಂ .4&.
72011014 :--(1) ೫410 0ೌಂ 5೬9% ಕ: 80 1071೫8
2, ಓ 6.

79 0ವ0,, 0ಹ2 ೩೫64 1ವ30. 1017188 108

77101೩ (5.3), ೫೮ 86%
5 ಎ. (80/2) (2.2. (80--1)2)
ಪಾ18 (43-58)
ಷ್‌. 930

(11) 000% ಇಎ12, 171, 023, /%04 6 000 8.

51208010007 18 7080101೩ (5.1),
71 ಎ 0. (11) 8
ತಯಾ
710% ೫8178 8083001೩ (5.2),
5 .ಎ196' 1131)
ಮ್‌ 054

(111) 0%00% ಇಎ11, 5ಎ110, ಇ104 0 ಎತ, 1೫0 ೮ 004.

52086100010 18 8087710180 (5.1) ೩೩6 (5.2), 776 886
1 ಮ. 6 ಸ. ೩0.3
110: (11/2) (1-1), 770108 2787 ಅ 7771600೫ ೩5
1-1 ಮ
೧-1 ಎ. -80
16. 80100107 188 ೩ಎ ಎಶ್ಕ 1682 7% 70670880
2287 ೫೩೦% 06 7೭100080 ೩8 -೧ಕ -ರ್ರಿತು ಹೈ....ಎಷ್ಮದಿಎ
ಸಜ ಸ 28

1292
 ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು (5.1), (5.2) ಮತ್ತು (5.8) ಸೂತ್ರಗಳು
ತುಂಬ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ 0, 0. | 1 ಮತ್ತು 6 ಎನ್ನುವ
ಐದು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಸಮಾಂತರ ಶೈಢಿಯ ಐದು ಮೂಲಾಂಶಗಳೆಂದು ಕರೆಯವು
ದುಂಟು,. ಮೂರು ಮೂಲಾಂಶಗಳು ದತ್ತವಾದಾಗ ಉಳಿದೆರಡನ್ನು ಮೇಲಿನ ಸೂತ್ರ
ಗಳ ಉಪಯೋಗದಿಂದ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬಹುದು.
. ಉದಾಹರಣೆಗಳು (1) 3, 4, 6.......4ಔಯ 30 ಪದಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು
ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
ಇ ಇಇಾ2, 0೧2 ಮತ್ತು 1 ಎ800ಉ
(5-3) ನೆಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿದರೆ,
ನ 30
ಮ 33--(80--1)2] ಎ16 (4-68)
ಏಾ930
(11) ೫12, 171, ಯಗೈ॥ತಿ ಎಂದಿರುವಾಗ ಇ ಮತ್ತು 6ನ್ನು
ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(ಶ.1) ನೆಯ ಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ ಆದೇಶಿಸಲಾಗಿ,

71--0-3.-೬೩.3
.. 6ನಾತಿಶಿ
ಈಗ (ಶಠ.2) ನೆಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿದರೆ
5638-13)
ಪಾ060ರ4
(11) 111, 5-110 ಮತ್ತು 0-3 ಎಂದಿರುವಾಗ 6 ಮತ್ತು |ನ್ನು
ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
(ರ.1) ಮತ್ತು (ಠ.2) ನೆಯ ಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಆದೇಶಿಸಲಾಗಿ,
1ಇಾ1--10.83
110-೨೬4“)
0-.-1-20
06-13-130

ಕಾ ಎರಿ, .. 1ಎಾ2ರಿ
ಶ್ರೇಢಿಯನ್ನು ಈಗ. 5, 2, 1, ಓ,.......- , 25 ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದಂ.

122
700701508 5.ಏ
106 8070 6 01 6೩0%
71760 106 188% 10710. ೩೫6
೩೫1001710010 77087985101 (1-10).
1 8, 6,9....1... 0180 0928036
ಜೇ ಡಹಿಲ ಶ್ರ 1 |. 50 21 150118
ಬಂ ಗಸ ಟೆ ಖ್ಯ ತ್ಯ 50 11 56718
ಜ್ರ ಸ ತತ್ತ 10ಎ ಸತ್ತ 50 10 001178
181: ಆ ಟ್‌ 150 9 007೫08
ಜ್ರ 1 ಕಚ 0. ಎ227ಜಂ 2 1 50 17 168೫08
ಸ್ಮ 1 ಎಜೆ ಚಚ, ಬ 2 1 50 13 567038
ಶ್ರ -9, ಇ 5. ೬..:..೯..* 150 23 0671838
ಜ್ರ ಠಿ ಯ 13... ,. 2.411 50 21 167178
0. 9.3, 0 ರ್ಯ... ೬. ₹0 31 167108
717167 506 080೩1 7200801002 0, 0, ೫, 1 ೩೫04 6 808 06
6016270818 08 ೩೫ ೩7101170010 ೫7087685102, 816 1886 1೫0
1731851130 6161767108 11 6೩೦% 01 1೪06 4.7.೩ (11-16).
ಸತ್ತೆ 6 ಐಾಗ್ಟ ೫೪186, ೫390
12 ೧-42, 1210, 4-2
ಕತಿ 188% 1 5ಳ್ಳ '*ಣಾ
ಇ 024, 0 ಇತ್ತಿ ಇ-90ರ
ಸಿರಿ 0ಎ 1568, ಈಿ..816
16 0ಎ, 180, 5.440
17 1170 816 80711 ೦? 516 1160675 7:೦1 1 00 80.
೫6 71114 816 801% 08 66 ೦64 17606088 1608662 20 ೩೫4

19 ೫1/4 ೪06 820% 08 0036. 1060685 0001662 3 ೩7೩4 108

7108. ೩7೦ 6011181016 ॥7 ಶಿ.
20 01076 0080 106 80೫೩ ೦? 106 0786 1 2೦೫0176 676
1110608618 18 ೫(1--1). |
218 01/0176 188% 110 8000 ೦8 086 01786 7೫ 0081176 06 ್ತ
11110078 18 ೫3. |

1903
 ಅಭ್ಯಾಸ 5.2
ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು (1-10) ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ಕೊನೆಯ ಪದ ನ್ನೂ,
ಮೊತ್ತ 6 ನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ _

10೬೪.1೧... ಇ 10 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ

ಎ ಬ ಬ ಭಟ 21 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಜ್ರ ಗ ಭೂ... 11 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಜಿ ೪... (ಔಚ 10 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಪಂ ಹ ಭಗ ್ಮಯ 9 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
6 51, 46, 41,.....17 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಡ್‌ 18 ೩3, ೨16,418 ಪದಗಳ ವಶ
ರಿ. 9, ಎರ, ಎಗ್ಟ್ನ್ಟ್ಟ್ಟ್ಟ 28 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಬ್ರ. ಕಡಿ 1 ಗ ಡ್ಟ್ಲ 21 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಕತಿ

10 2.3, 5.4, 8.ರ. 81 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ

ಒಂದು ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಯ 6, 64, 1, | ಮತ್ತು 6 ಎಂಬ ಮೂಲಾಂಶ
ಗಳಿಗೆ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅರ್ಥದ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು 47 ಯ ಎರಡು
ಅವ್ಯಕ್ತ ಮೂಲಾಂಶಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ (11. 16)
ಕಕ್ಕ (2111 [3,1516
ಹ್ಛಲ್ಚಿ ಪ್ರಕ80%, 110, ಕ್ರೆಡ ಎ.
ತಡಿ 15.1 11, ೫೬511
ಸ್ಕಿ ೧ ಎ24, 2ಎ ಎತ್ತ % ಣಾ 28
19. .ಈಈ 166, 5 ಎ8578

16 041ಮತಿ, 18580, 6 ಎ440

17 1ರಿಂದ 80ರ ವರೆಗಿನ ಪೂರ್ಲಾಂಕಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ,
18 20ರಿಂದ 100ರ ವರೆಗಿನ ವಿಷಮ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ
19 3 ಮತ್ತು 10ರ ನಡುವೆಯಿರುವ ಮತ್ತು 85 ರಿಂದ ಭಾಗವಾಗುವ
ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
20 ಮೊದಲಿನ ॥; ಧನ ಸಮ ಪೂರ್ಹಾಂಕಗಳ ಮೊತ್ತ % (1-1) ಎಂದು
ಸಾಧಿಸಿರಿ.
21 ಮೊದಲಿನ ;; ಧನ ವಿಷಮ ಪೂರ್ಣಾ ೦ಕಗಳ ಮೊತ್ತ ॥3 ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ.

123
 10)
22 80013 ೩7೦ ೫೫೫೩794 1% ೩ )116 80. 186 119 20%1 ಶ,
18767 ೩8 1 80101, 119 70% 1೩767 1೩8 2 86101, 119 1100
'14 80 07 60 806 0011070 18707 ೫71101 1೩8 42 801018.
110 70177007 ೦8 801018 1% 1806 7116.
೧3 ಓ 7787 18 0860704 ೩ )08 ೩% ೩ 580೩7010 881೩77 ೧8
728 3,600 7೦೯ ೩772013. . 110 18 ೩150 086260 ೩೫ 1707970971 08
8 100 70೯ 708೯ ೩॥ 106 070. 08 0೩ಯ. 79೩7 ೦೯ ೩16೦೫೫೩-
117617 ೩೫ 1707071006 0? 8 25 108 9೩೦% 81% 77107105 ೩% 1116
076 0 0೩00 1೩17 76೩೫... 8116 616 501೩1 8೩1೩೫] 06 26061708
27407 6೩0% 020)0811107 807 ೩ 8770-76೩7 97106.
24 110% 70877 111298 ೫111 & 010% 8070೭6 17 12 110273, .
1 16 801008 1076 10078 ೩೧ 0381? 10078 ? (

25 ಓ 067 1811೧ ೧೦೫೬ 7086 07೩7೦1 10 "60% 472,

(10 0786 500020, 48 100% 607178 100 890026. 800026, 0..
106 60176 116 10174 800076, ೩೫0 80 ೦೫. 8180 0017 1೩೯
606 1067 7೩118 (೩) 17 886 8786 8 80002605 ; (0. 001 006ಸೆ1
808 800070.
26 ಓ 77೩7 0078 ೩ ೫೩೦೮೦ 808 8 1,000. .116 ೩87೦5 00
೩7 ೫8 .50 0೩೦% 7702, 0817710 ೩% 1836 970 01 ಜ್‌
180 770711 1508911107 7೫7108 17007086 ೦7 1. 7೦೯: ೦೦7॥ ೦೫ 1%
೩77೦೭701 1070816 60108 8086 730008. 1184 1% 106೩1 '
7೩71739701.

8.4 [೩೫೦010 ?70886851085---ಗ.. 3೩೯7೫೦೧71೦ ೫70” '

87688108 (11.0.) 18 ೩ 8600709 800% 118% 186 26010700815
೦8 108 162775 ₹088. ೩೫ ೩೫101720010 270೯965810 7.

8207180168 :--(1) 1, 1/2, 3/3, 1/4, 1/ರ........೩೫6 18 ೫.7, '

51706 11617 79010700೩1 1, 2, 3, ಹಓಶ........ '
೩7೮ 1೫ .4ೆ.ಗಿ.

(11) 0 086 186 1160 10೫೩ 0? 10786 7.7. 1/5, 1/9, '
1/18, 1/31...
1೫. 1116 00276870761 4.7.
3ರ ಕ್ರತಿ ಟು ಯಜ ಟು 770086 1100 56773
18 5--10.4 ಎ46.

124
|
 22 ಕೆಲವು ಕಡ್ಡಿಗಳನ್ನು ಒಂದು ರಾಶಿಯಾಗಿ ಒಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನ ಪದರ
ದಲ್ಲಿ ಘ ಕಡ್ಡಿಯಿದೆ. ಮುಂದಿನದರಲ್ಲಿ ಬ್ರ ಅದನ ಮುಂದಿನದರಲ್ಲಿ 3 ಇತ್ಯಾದಿ
ಯಾಗಿ ಕಡ್ಡಿ"“ಿಳಿವೆ. .ಬುಡದ ಪದರದಲ್ಲಿ 42 ಕಡ್ಡಿಗಳಿರುವುದಾದರೆ, ಒಟ್ಟು
ತಾಶಿಯಲ್ಲಿರ್‌ವ ಕಡ್ಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. *
23 ಪಾ ರಂಭದ ರ್ಟ ವೇತನ ರೂ. 86000 ಇರುವಂತೆ ಒಬ್ಬ
ಮನುಷ್ಯ ನಿಗೆ ಒಂದು ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಬಡತಿಯ
ದರಗಳನ್ನೊ ಸೂಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದನೆಯ ದರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವರ್ಷದ ಅಂತ್ಯ ದ
ಲ್ಲಿಯೂ ರೂ 100ರ ಬಡತಿ ನೀಡಲಾಗುವುದು. "ಎರಡನೆಯ ದರದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಅರ್ಶಿ
ವರ್ಷದ ಸೇವೆಯ ಅಂತ್ಯ ದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ವರ್ಷದ ಬಡತಿಯೆಂದು ರೂ. 25ನ್ನು ಕೊಡ
ಲಾಗುವುದು. ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಸೇವಾವಧಿಯ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆತನಿಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು
ಪ ದರ
ದಲ್ಲಿಯೂ ದೊರೆಯುವ ಸಂಬಳ ಬಡತಿಗಳ ಸಮಗ್ರ ಹತ್ತ ವೆಷ್ಟು ?
24. ಗಂಟೆಗಳನ್ನೂ, ಅರ್ಧಗಂಟೆಗಳನ್ನೂ ಹೊಡೆಯುವ ಒಂದು ಗಡಿಯಾರವು
12 ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಸಲ ಹೊಡೆದಿರುವುದು ?
25 ನಿಶ್ಚಲ.ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುತ್ತಿರುವ ಒಂದು ವಸ್ತು ಮೊದಲಿನ
ಕೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 16 ತೆಡಗಳನ್ನೂ, ಎರಡನೆಯ ಸೆಕೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 48 ಅಡಿಗಳನ್ನೂ, "ಮೂರನೆಯ
ಸೆಕೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 80 ಅಡಿಗಳನ್ನೂ (ಇದೇ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಂದಕ್ಕೂ ಸಹ) "ಪ್ರಯಾಣಿಸಿರು
ವುದು. (೩) ಮೊದಲಿನ | ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ; (0) 8ನೆಯ ಸೆಕೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಆ ವಸ್ತು
ಎಷ್ಟು ದೂರ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿರುವುದೆಂದು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
26 ಒಬ ಮನುಷ್ಯನು ರೂ 1000 ಕ್ಕೆ ಒಂದು ರೇಡಿಯೋವನ್ನು
ೂಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ೦ದನೆಯ ತಿಂಗಳಿನ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವಂತೆ, ಪ್ರತಿ
ರೂ 580 ನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅದಡುಪರೆಗೆ ಬಾಕಿಯಾಗಿದ್ದ
ಮೊಬಲಗಿನ ಮೇಲೆ ಶೇಕಡಾ ಸಾಲಿಯಾನ 1 ಬಡ್ಡಿಯ ಹಣವನ್ನೂ ಮರುಪಾವತ3
ವುದಾಗಿ ಅವನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಒಟ್ಟು ಪಾವಿತಿ ಮಾಡಿದ ಹಣವೆಷ್ಟು ?

ಠ.4 ಹರಾತ್ಮ ಕ್ರ ಶ್ರೇಢಿಗಳು

ಒಂದು ಶ್ರೇಢಿಯ ಪದಗಳ ವಿಲೋಮಗಳು ಸಮಾಂತರ ಶ್ರೇಢಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಆ

ಶ್ರೇಢಿಯನ್ನು ಹರಾತ್ಮಕ ಶ್ರೇಢಿಯೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ಇದನ್ನು
11.7. ಎಂದು ಜೂ ೀವೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (1) 1. ್ರ, ಕ್ಕಿ, ಶ್ರಿ,ಶಿ..ಎ.ಎೂೂ.. ತಿರ ಗತ ಏಕೆಂದರೆ
ಅವುಗಳ ವಿಲೋಮಗಳು. ಸ ಉಡಿ ತೊಡಿ;
ಇವು 4.7.ಯಳ್ಳಿವೆ.
(0) 1/5, 1/9, 1/38, 3/7, ...... ಈ 1.೫7ಯ 11ನೆಯ
ಪ್ರದಿವನ್ನು' ಕಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಕ್ರಮ. ಈ 71.7.ಯ ಅನು
ರ ಟಬ ಉಟ (ಸ |ಯ ಜ್‌ ಆಗಿದೆ.
ಇದರ 11ನೆಯ ಪದವು 5. 10.445.
1404
 .
16706 1106 1100 60113 01 106 1760 7.0. 18 1/4ರಿ

77017 1115 ೮೫೭೩70)19 16 18 010೩: 1046 ೩07 77001618

171 71.7. 0೩೫ 09 8011706 07 8798117 016 ೦೦೫೯68- '
[0261116 07001613 01 16 ೩880018100 4.0.

55 ಗೈೇಟ॥!2೦1೮ ೩84 02130816 !ಗೇ೩85.--11 ೩೫ 4.7.,

1706 1507108 10077000. 1076 0786 ೩೫೮. 1886 561838 ೩7೦ ೧೩196
0111711000 71/0074. 811111೩817 1% ೩೫೩ ೫.0. 1606 1668108 '
61%608 160709 0756 60777 ೩1೮ 1880 00717 ೩೫೮ 0೩196 1011110710
೨ 1100115.

7:011101 :--(1) 118011 5 0110/1೬0110 11100715 ಶ0॥0001 3 1706 11. .

1:6 0೦೫೫೮8)೦೫6176 .1.7. 1೩8 7 667708, 08
770100 23 15 100 1786 5082೩ ೩೫4 11 18 186 '
5076711. 100710. . 110706 1" 0 18 106 ೦೦೫/೫೫70೫% '
1110761109, ೫79 1೩1776 )7 1028701೩ 5.1,

11:23--64
ಇತ 014/3

116 76೧1760 170೩705 ೩೫೦ 4, ತ್ತಿ, ಸ 8, 9,

(11) 118011 ಓ 10171101120 ೫710೦078 ರ00000% 2 ೫6 12

1716116 ೦೦೫೫೮8)೦7೫61] 4.7, 1/2 18 086 8888
16717 ೩೫6 1/12 18 106 680 10710. 1? 0 ೬ 886
0೦೫7770೫. 61676109, |

ಸ ಜಿ
;
16 4.7. 18 1/2, 5/19, 4/12, 8/19, 2/19, 1/12
ಮ ್‌್‌ಬಲಲಲ್ಪಅಯಯಜಾ್‌್ಮಾಹತಾ
12/4, 12/3, 12/2 0೫ 12/5, 3, ೬, 6
125
 ಆದುದರಿಂದ 71.7, ಯ 11ನೆಯ ಪದವು 1/45
ಆದುದರಿಂದ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು 7.7.ಯ ಪಫಶ್ನೆಯನ್ನೂ ಅದರ ಅನುರೂಪ
4.70.ಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಬಹುದು ಎಂದು
ಮೇಲಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಿಂದ ಸ್ತ ಸಷ್ಟಶವಾಗುವುದು.

5.5 ಸಮಾಂತರ ಮತ್ತು ಹರಾತ್ಮಕ ಮಧ್ಯಕಗಳು

ಒಂದು 4.70.ಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿನ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಪದಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ
ಪದಗಳನ್ನು ಸಮಾಂತರ ಮಧ್ಯಕಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತ. ೀವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು 4.11. ಎಂದು
ಬರೆಯುವುದಿದೆ. ಅದೇ ರೀ ತಿಯಲ್ಲಿ, ಒಂದು 71. 07. ಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿನ “ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ
: ಪದಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಪದಗಳನ್ನು ಹರಾತ ಕ ಮಧ್ಯಕಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೆ ೇವೆ.
ಇವುಗಳನ್ನು 7.1. ಎಂದು ಬರೆಯುವುದಿದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (1) 83 ಮತ್ತು 11ರ ನಡುವೆ 5 ಸಮಾಂತರ ಮಧ್ಯಕಗಳನ್ನು

ಬರೆಯಿರಿ.
ಈ &.ಯಲ್ಲಿ 7 ಪದಗಳಿವೆಯೆಂದೂ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 3 ಮೊದಲನೆಯ ಪದವೆಂದೂ
11 ಕೊನೆಯ (7ನೆಯ) ಪದವೆಂದೂ ತಿಳಿಯುವುದು ಸುಲಭ. ಆದುದರಿಂದ 4 ಯು
ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾದರೆ, 5.1 ಸೂತ್ರದಿಂದ,
11-28-360
"ಇ. 054/3 |
.. ಬೇಕಾದ ಮಧ್ಯಕಗಳು 4, ರ;, 7, 8, 9,

(11) 2 ಮತ್ತು 12 ರ ನಡುವೆ 4 ಹರಾತ್ಮಕ ಮಧ್ಯಕಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ

ಇದರ ಅನುರೂಪ 4.7. ಯಲ್ಲಿ, ಮೊದಲಿನ ಶ್‌ ಮತ್ತು 1/12 ಆರನೆಯ
ಪದ. 6 ಯು ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಕಾ ಸವಾಗಿದ್ದ ರೆ,
ಘ
ನ ಕ ಸ್‌ ಶತ 654
|) ತ
ಚ 1 ಮು ಷಾ
||
ಹ್‌

192
ಕು ' ಣೆ ಡೆ ಎ |
೫ ೫ 1. ಆಯಿ ಎ, ಟು ಬ ಬೂಗ ಸ (ಜಯ್‌ ಅಗಿದೆ.
-
ತ ಗಚ್ಛ. ೬ 41801. |.

_, ಬೇಕಾದ ಹರಾತ್ಮಕ ಮಧ್ಯ ಕಗಳು ಸ ತ [1 ೬0

ಹ
ಅಥವಾ 12/5. 3. 4 6

125
 ಏ
7೫010165 ರಿ:
77308188
178070 106 1716108106 71171008 ೦8 ೩1011736110
70110618 :
6197662 110 81762 2೩1೯ ೦? ೫೩1008 1% 0೩೦1 ೦ ₹ 16
110 6.
1. 5 ೩೧೮ 283 ; 2 739೩೧8
೮5 ೩೧6 44 ; 6 70208೩78
4 ೩೧೮ -21 ; 4 706೩708
4 ೩006 44 ; 9 700೩08
ಬ್ಲ
ಬ
ಎ
ಆ 11 ೩06 11 ; 10 7೧0೩08
6 28 ೩೧6 -ರ8 ; 8 706೩7೫8
17. ೫7೦010738 7-10, 188070 116 18610866 1023008 08 '
೩೯72೦010 7708138. |
7. 2 ೩೧0 34; ರ 2398708
8 ] ೩/06 1/11 ; 6 7308808
9 -1/8 ೩೫6 1/9; 8 ೫3೦೩೭೩
10 -1/7 ೩76 1/28 ; 9 77೦೩78
11 174 176 ೩೯01776010 ೩೫ 87030010 720875 ೦1? 1% '
81೯6 : 3, 7; -ತಿ, 8; ೩೩6 2,--10. 1
5-6 ಓಂ 16 77086851983 --.ಗೆ. ೮೦೦೫2೦0710 70- '
87688107 (೮.2) 18 ೩ 8000206 1% ೫77100 6೩೦% 150772, ೩0೦೫ 189 1
11780, 18 ೦0681764 7 77110170171 586 77609617 86773 17 1586
88776 0೦೫81೩71 1೩0108. 19 ೦೦೫80೩71 1೩೦8 18 0೩196. ೪9 ಕ
00177707 706110. `
1 ೧15 106 1780 50871 ೩೫7೮ 7 15036 ೦೦೫173೦೫ 7೩110, 006 1.೫. ತ
1೫8 ಡು 0೫; 014, 01%, ಅ... ಇತಿ ಅಶಿ ನ ಈಿ ಶಾಸ ಆ ಕಾಜ
ಳೆ
ಸಾಗಿ ಅ ಕಾ ಫಾ ಶಾ ಕ ಈಜ್‌

"16 ೫% 10702 18 0೩8117 809% 1800೮... ...... (5.&)'

೫0047%)108 : 1, 8, 9, 27....188 ೩ ೮.80. 7716 ೧೦೫173೦೫ 78110
8 8೩೧6 ೫1% 108802 3173
-2, 4 -8, 16 .... 8 ೩ 6.0. 710% ೦೦೫37081
781010 -2 ೩೫೦ ೫॥[॥ 00878 ಎ. --- ಲ, (--)ಇ-3
3, 2, 4/8, 8/9......18 ೩ ೮.0. 716% 00೫2700೩,'
7೩1010 2/3 ೩೫ ೫1% 8070 ಎ83(2/8)*-3

126 “1
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಕ. 3
1. ರಿಂದ 6ನೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳವರೆಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ನಡುವೆ ಅಲ್ಲಿ
ಸೂಚಿಸಿರುವಷ್ಟುಸಮಾಂತರ ಮಧ್ಯಕಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿಸಿ. ಕ
1 ಕ ಮತ್ತು. 98 ; ೨ ಮಧ್ಯಕಗಳು
2... ಶಿ ಮತ್ತು 44; 6 ಮಧ್ಯಕಗಳು
ತ್ತ 4 ಮತ್ತು -.21 ; 8 ಮಧ್ಯಕಗಳು
ಡ್ಕಿ 4 ಮತ್ತು. 44 ; 9 ಮಧ್ಯಕಗಳು
ಕ್ರ --1]1 ಮತ್ತು 11 ; 10 ಮಧ್ಯಕಗಳು
6. 28ಮತ್ತು 58; 8 ಮಧ್ಯಕಗಳು
7 ರಿಂದ 10ನೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳವರೆಗೆ ಸೂಚಿಸಿರುವಷ್ಟು ಸ ಹರಾತ್ಮಕ ಮಧ್ಯಕಗಳನ್ನು
ಬರೆಯಿರಿ. 1
7 2 ಮತ್ತು 14; ಕಠ ಮಧ್ಯಕಗಳು;
8; ಟಾ ಫ್‌ 0 ಮಧ್ಯಕಗಳು ;
9 ಸ,ಮತ್ತು 1 ; 5 ಮಧ್ಯಕಗಳು;
10 ಮತ್ತು ಷಿ: 9 ಮಧ್ಯಕಗಳು;
11 ಕೆಳಗನ ಸಂಖ್ಯಾ ಯುಗ್ಮ ಗಳ ಸಿಜೆ ಮತ್ತು ಹರಾತ್ಮ ಕ ಮಧ್ಯಕಗಳನ್ನು
ಡಂಹಿಡಿಯಿರಿ. 3, 7; ಚೆ ಅ; ಮತ್ತು 9, 10

-6 ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಗಳು
ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯಲ್ಲಿ (ಒಂದನೇ ಪದದ ವಿನಾ) ಪ್ರತಿ ಪದವೂ ಅದರ
ದಿನ ಪದವನ್ನು ಒಂದು ಸ್ಥರ ಅಪವರ್ಕ,್ತನದಿಂದ ಗುಣಿಸುವರ ಮೂಲಕ ದೊರೆಯು
ದಂ. ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ಪ್ರ ಶೇಢಿಯನ್ನು 6 7. ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಸ್ಥಿರ
ಪವರ_ನದ ಹೆಸರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪಪ್ರಮಾಣ.
ಇಯು ಮೊದಲಿನ ಕ್‌ ?" ಸಾಮಾನ್ಕ ಪ್ರಮಾಣವೂ ಆಗಿದ್ದರೆ ಆ ೧.7. ಯು
0. 00. 073. ಊರ್ಕ.......ಆಗಿರುವುದು. 1ನೇ ಪದವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ
ಬ ೫. 7) ೬4010950 ಸಗ: ಣ್ಣ ಗ ಪ ್ಪೀಯ (ರಿ-4)
ಉಡಾಹರ (1, 8, 6 ಏ2ಗ್ಗ್ಚ್ಟ..... ಇದೊಂದು 0.0. ಇದರ
ಮಾನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣ
8 ಮತ್ತು 1ನೇ ಪದೂಾ87-3 ;
ಎಟಿ ಶ್ರೋ [ಕ್ತ ಇದೊಂದು 6.70. ಇದರ ಸಾಮಾನ್ಯ' ಪ್ರಮಾಣ
೫.2 ಮತ್ತು 1ನೇ ಪದ... ೨.2 (2-3
8. 2. ಓ ಸಇದೊಂದು 0.0. ಇದರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣ | ಮತ್ತು

100
 0! ೩ 06973611€ 9988638108--
57 6081 01 0 (೮೫5
೫ 0-೫,
100 5 ಎ03-015-ಊ2ಿಸಎ.....೬ 7- 1, 1
11111111116 101% 51005 7
ಇಇ ಟಿ
ಬ ಫಸ ಆ ಇಷ 1.1.21:೬: ಹ ಗಾ

ಆ ಟ್‌ ೨ ಯ (7೦೫೬ 1806 ೪0098, '

6717 07 168103, 776 86% .

5 (1೨೪) ವಂ -ಂ1”
ತ
(1-1) 11ರ 5)
ಗ

111 ಎ1, 7760 8808117 777106 6ಎ 3೬ )

ಡ್‌ ..(ರ.6)

116 17877 0೩1 ೧, ?, 1, 1, 8 116 6160192105 0116 6೦13615710

7081688102.

(111768 ೩೫7 01706 ೮197079715, 776 ೦೩೫೩ 0870 116 ೦86೫ ೫0:
[0೫23 07100186 (5.4) ೩/6 (5.8) ೦೯ (5.6) ಕ

7:20771)10 :--(1) ೫114 116 ೫0% 166773 ೩೫೮. 606 808 10 6

167175 0? 1616 ೦೫7೦0710 7708768810% 3, 6, 12 '
ಆಕ ನರಾ “್‌ ಸ

11676 028, 72 ೩06 ಇಮ6,

[1111116 1071001೩ (5.4%),

011 56873 8. 25396

.೬॥0]117106 1081001೩ (5.6),

ಹು ಶ್ರೈ68 ಮು 112)
5-7 ಒಂದು ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ॥ ಪದಗಳ ಮೊತ್ತ
ಎ 6-01 3-೦73-3... 3 ೮718-23. 1೫೨3 ಎಂದಿರಲಿ,
? ರಿಂದ ಎರಡು ಬದಿಗಳನ್ನು ಗುಣಿಸಲಾಗಿ

76ಎ ಂ073-03-ಎ...--ಊ0
ಊಗ-3
1-3.
೧)?
ಎರಡನೆಯ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಮೊದಲಿನ ಸಮೀಕರಣದಿಂದ ಕಳೆಯಲಾಗಿ

5 (1-17) ಇ. 6-01೫ ಎಂದಾಗುವುದು

4(1--11)
ಜು ಬ್ಕ್ಸ್‌ ೪1. (0/5)
7 ಎ. 7 ಆಗಿದ್ದರೆ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ

5 ಎ 6 (1೫೨.17) ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ .... (ರ.6)

7--1

4, 7, ೫, |, 8 ಇವುಗಳನ್ನು ನಾವು ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ಮೂಲಾಂಶ

ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಮೂರು ಮೂಲಾಂಶಗಳು
ದತ್ತವಾದಾಗ ಉಳಿದವುಗಳನ್ನು (5.4), (5.5), ಅಥವಾ (ಠ.6) ಸೂತ್ರಗಳಿಂದ ಕಂಡು
ಹಿಡಿಯಬಹುದು.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು :
(1) ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ 6ನೆಯ ಪದವನ್ನೂ, 6 ಪದಗಳ
ಮೊತ್ತವನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ: .-
ಡಿ ಕ್ಕಡೆಷ್ಟಿ, 23 ಓಲ
ಇಲ್ಲಿ 0:8, ?7ಹಾ9, 9ೃಮಾಲಿ

(ರ.4) ನೆಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗಿ

6ನೆಯ ಪದ-..38.25..96
(5.6) ನೆಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗಿ
6210 ತ
6೩1.681
ಾ]
127
 (11) 86 8600೫4 671% 08 & 0. 15 4 ೩೫6 1086 080
091773 18 256.
71164 1606: 07806 ೩೫೮ 100701 097208.
100 0786 100782 ಎ0, ೩೫6. 0೦೫77002 780101

11102 01% 2256

1 ಐತೆ
ಗೆ
ಈ. 265 ಲ ಸಚ್ಚಾ
116 ಣ್ಕೆ

*. ?೫ಮ4 ೩೧0 ಇಎವ1%

101711 5077125 1.432 04

5,8 66012617106 786875--7176 107728 01760608 1%

11760 ೩7೮ 1೩86 007708 ೦8 ೩ ೮.0. ೩7೮ ೦೩6 1001710010 7100೫೩.

2೩777108 :---(1) 718011 0706 9601701110 7100715 ಶಿಂ1006

4 ೧76 1/4.
1116 0೦೭೮80೦೫೦10 ಆ. 2. 185 197708. 1.00 ೫
1116 007737707 7೩110.
'1108 1/4 ಎ. 4/4
ಎ ೫ಕೆ ದಂ 1/16 008 ಹಾ. 1/2
116106 1116 770878 ೩೯೦ ೨, 1, 3/2

(11) ೫1106 0 (0007201710 ೫1607 ಶಂ11000% 3 0764 12.

1.08 1116 0೦೫೫6೪10 770೩7 10 ೫, ೪.6. 3, ೬, 1

೩7೮ 1೫% ೮.0,

62 ಖೆ ಮ-423
ಬ

೨ ಖೆ ಮ 8602ಖ ಮ

128
 (11) ಒಂದು 6.೫.ಯ 2ನೇ ಪದ 4 ಮತ್ತು 5ನೇ ಪದ 256. ಅದರ
ಓಂದನೆಯ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪದಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.

ಮೊದಲಿನ ಪದ, ಸಾಮಾನ್ಕ ಪ್ರಮಾಣ" ಆಗಿರಲಿ,

ಆಗ ಊ%*ಇಾ256
0೫ ಇದಸ್ತೆ

ಎ ೫ನೆ, ೧ಜದಾ3
4ನೆಯ ಪದ... 1.432 04

5.8 ಗಂಣೋತ್ತರ ವಂಧ್ಯಕಗಳು

ಒಂದಂ €.7.ಯ ಮೊದಲಿನ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಪದಗಳ ನಡಂವಣ ಪದ
ಗಳನ್ನು ಗುಣೋತ್ತರ ಮಧ್ಯಕಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (1) 4 ಮತ್ತು ಸ್ಥಿ ಇವುಗಳ ಮಧ್ಯೆ 3 ಗುಣೋತ್ತರ

ಮಧ್ಯಕಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ.
ಈ 6.0. ಯಂ್ರಿ ಕ ಪದಗಳಿವೆ. 7 ಎನ್ನುವುದು ಇದರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣ
ವಾಗಿರಲಿ,

ಆಗ ಸ್ವಿನಾ&ಿ,14

14 ಅಥವಾ ಭಜಸ್ವ
, ಮಧ್ಯಕಗಳು ೨, 1, ಸ್ಕಿ

(11) 3 ಮತ್ತು 12ರ ನಡುವಿನ ಗುಣೋತ್ತರ ಮಧ್ಯಕವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ಇ ಎಂಬುದು ಗುಣೋತ್ತರ ಮಧ್ಯಕವಾಗಿರಲಿ,

3, ಖ. 32 ಇವು 0 ಯಲ್ಲಿವೆ.
1106108965 5.4
1116 600 1886 00710 ೩06 1116 8017 ೦17 0೩೦% 8901761710
70817688101 (1-0).
ತ ತಿ 6,182... %0ರಿಸ6813
ಡೀ 7, 21, ಕಿತ್ತಿ. 7, /. 10 618613
ಶ್ರ 917, 1ಕ್ಕ38 ,*, 5078 ೪೮೦೫೫
ಕ್ತಿ 1, -ಇಢಿ, 9, , , 000 001808
5. 81 --279. , . 108 002008
06 3,--2, &/3......50 6 008035
118070 006 17101081560 11177167 ೦1 86077610710 20೩85
1266776098 9800 [೩17 ೦8 77೩1108 (7-12).
7 8 ೩06 48 ; 3 730೩/08
8 1/7 ೩/೫0 843 ; 3 7೫30೩08
9 3. 1/8 ೩೫೩೦ 128 ; 4 770೩78
10 8/2 ೩/೫೮ 16/81 ; 4 770೩08
11 256 ೩೧೮ 1 ; 8 7708೩8 ಕ
12 27 ೩೫೩೦ 1/27 ; 5 770೩೫
18 ೫0/7076 .. 186 108 170 1076081 7081019
11277712078 6 ೩70 ॥, 186 ೩೭101016610 70082 15 07೦೩6೫ 107.
016 8901701110 770೩7. ೬
14 8116 186 7೩12೮ ೦7 ೫ 80 1086 2೨)--3, 4)--1, '
೩೫0 13//--23 ೩7೦ 1% 0.7.
111 96701808 15--20, 08700 ೦8 1006 6167867158 0, ?, | ೫ '
೩೫, ,5 08 ೩ 8902100710 77087688107 ೩೫೮ 81708. 8114 1%6'
1770 771881116 61673028. |
18 1 ಎ98?
ಮಳಗ ಇವ 6
16 6 ಮ 83/ಕೈ1 ಎ28 8 ಡಿ
17 0 1087,ಎ 0/68, ಎ 76/8
18 ಮ| ಎ ೨/ ೫ಎ
8,4, 6 ಇ 18/18
19 0 ಮತ್ತಿ ೯॥ಇಇ“ ರೆ 2 188
20 | ಮತ್ರ ಅಡಾ ಎತ್ತ ನೆ ಹ 123
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 5.4 3 ಕೆಳಗಿನ 0. 7. ಗಳಲ್ಲಿ (1-6) ಪ್ರತಿಯೊಂದರ
ಇನೆಯ ಪದವನ್ನೂ ಮೊತ್ತವನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
ಟೆ ಠಾ: 1ಳ್ಳ. ೬ 5 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
೨ ೫೧.11.೪1, 6ತ ಇ 6 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
31 1... [6 ಸರಿ ೭? 5 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಡಿ 1, 3, 9,.......6 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಪಚಕ ೬-927, ಇಷಾ. 5 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ
ಹ... 3 ಧಿ ತ (0 6 ಪದಗಳ ವರೆಗೆ

ಈ ಕೆಳಗಿನ (7-123) ಸಂಖ್ಯಾಯುಗ್ಮಗಳ ನಡುವೆ ಆಯಾ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ

ೂಚಿಸಿರುವಷ್ಟು ಗುಣೋತ್ತರ ಮಧ್ಯ ಕಗಳನ್ನು ಬೆರೆಯಿರಿ.
7 3 ಮತ್ತು 48, 8 ಮಧ್ಯಕಗಳು
8 ; ಮತ್ತು 343; 3 ಮಧ್ಯಕಗಳು
9 -ಕ್ವಿ ಮತ್ತು 1298 ; 4 ಮಧ್ಯಕಗಳು
10 $ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿ €$; 4 ಮಧ್ಯಕಗಳು
11 256 ಮತ್ತು 1; 83 .ಮಧ್ಯಕಗಳು
12 27 ಮತ್ತು 1/07 ; ಠ ಮಧ್ಯಕಗಳು
13 ಎರಡು ಅಸಮ ಧನ ಸಂಖ್ಯೆ % ಮತ್ತು ಥಿ ಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾಂತರ ಮಧ್ಯ
ಗುಣೋತ್ತರ ಮಧ್ಯ ಕಕ್ಕಿ೦ಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದು ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ.
14 2/--3. 41-೩೬ ಕು 13/--23 (1.7. ಯಂ್ಸಿದ್ದರೆ ಯ
ಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

15 ರಿಂದ 20ರ ವರೆಗಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಇ. 1, ಓ ೫. ಇವು 6 ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ

ರೂರು ಮೂಲಾಂಶಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಉಳಿದೆರಡು ಅವ್ಯಕ್ತ ಮೂಲಾಂಶಗಳನ್ನು
ುಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

15 1ಎ98, 7ಎ, ಹಾರಿ

16 0ವಾಸ್ತೆ, ]ಡಾ2&, 7ನಾ

17 ಆಇ83, 1ತಾತ್ಕೆ. 576/3

18 ನಾತಿ, ೫೧4, 618/18
1"

17
 18 10,0
21. 716 )0010181010% 08 ೩ 0621818. 10778 16102
16136 000118
1? 1 10708808 07 5% 9೩0%. 76೩, 014
೪130 924 01 176 79೩18.
15% 986
೧9 79 ೪೫೫0೦ 01 & 0ಬ. 6002608005 07
0870 108 ೪೩
7688. 88 16 ೫1೩8 )೫70%೩890 (07 ೫86. 18,000,
೩% 116 906 01 1007 770೩೫8.
23 ಓ 70೩೫ ೩೦೦೦)॥8 ೩ 7086 ೫108 ೩ 8687117 58187
10080
0 ೫. 3,600 00: 798೯ ೫118 106 17606780876116 76೩8
111 7606170 ೩. 100 10070889 97077 79೩೯ 808 1176
11/80 15 118 881877 17 119 8/18 7087 ೩706 77೩% 18 118 50%
ಕ
11100776 107 006 1786 0176 79೩7 262106 1. '

5.9 7% ಗಿ. ೫, 0. 1, ೩೫6 ಔ. 1. 0 (೪9 7981(11

0988111168 ---1.0% 0 ೩0೮. 0 19 1೫0 [0051179 117000೩1 ೮೫೩೫॥
1165. 160 8001೯ 4.1/., 0.11. ೩/4 7.11. 16 76806017617 4,
೩೫೮ 71. 1068 ೫76 1೩76 |
(1) 6, 4, ರಿ ೩೯ 1% 4.7.
24 4-.-ಿ
್‌ 0-0 '
ಖೆ '

(11) ಇ, 0, `ಶಿ ೩೭೮ 1೩ ಆ.7. '

ತ |
| (1 '
(0 _-./೫9 81706 6 ೩೧6 ಶ॥ ೩೫೮ 000% ॥೦8
1೪1೪6. |
(111) ಇ, ೫, ರ ೫9 %೬ ಔಚ |
ಜಸತ ತಳ ತ್ ೆ '
|
ಎತ ಸತಾಕ್‌ 840,

ಡೀ
ತಾ
ಎ ಚಹ
1 ಗೌ
ಜೇ
0ರ.
|
|
07. 11 ಪಾ 200 |
ಇ--ಿ
 21 ಒಂದು ಪಟ್ಟಣದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 10.000. ಅದು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ 5%
ದಲ್ಲಿ ಏರುತ್ತಿದ್ದರೆ 5ವರ್ಷಗಳ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆ ಪಟ್ಟಣದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ್ಟು ?
22 ಒಂದು ಕಾರಿನ ಬೆಲೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ 15% ನಷ್ಟು ಇಳುವರಿಯಾಗುವುದು.
ನನ್ನು ರೂ. 18,000 ಕ್ಕೆ ಕೊಂಡುದಾಗಿದ್ದರೆ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ
ನರ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
23 ವರ್ಷವೊಂದರ ರೂ 38.600 ಸಂಬಳದಲ್ಲಿ . ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ
ತ್ತು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ 10% ನಷ್ಟು ಬಡತಿ ದೊರೆಯುವಂತಹ ಒಂದು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬ
ನುಷ್ಕನು ಸೇರುತ್ತಾನೆ, ಐದನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವನ ಸಂಬಳವೆಷ್ಟು ಮತ್ತು ಮೊದಲಿನ
ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಒಟ್ಟು ಆದಾಯವೆಷ್ಟು?

5.9 ಎರಡು ಧನಸಂಕೇತಗಳ ಸಮಾಂತರ, ಗುಣೋತ್ತರ ಮತ್ತು ಹರಾತ್ಮಕ

ಧ್ಯಕಗಳು ಕ

4 ಮತು ॥ ಎರಡು ಧನ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿರಲಿ. ಅವುಗಳ ಸಮಾಂತರ ಮಧ್ಯಕ,

ಹೋತ್ತರ ಮಧ್ಯಕ ಮತ್ತು ಹರಾತ್ಮಕ ಮಧ್ಯಕಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 1, 0 ಮತ್ತು 7
ರಲಿ.
ಆಗ ಹ
' (1) 0, 4. ಶಿ. 4. .ಯಲ್ಲಿವೆ.
24--6*.-
4--॥
ಆ ಊ
(11) ಇ 0.8 6. 2.ಯಲ್ಲಿವೆ.
61
0060
(ಎಡ /0ಯ 4 ಮತ್ತು ॥ ಗಳೆರಡೂ ಧನ ಸಂಕೇತ
ಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ.

(1) ಇ. ೫, ಶಿ.೫.. ಆಲ್ಲಿವೆ.

1 1 8 4.7. ಯಲ್ಲಿವೆ.
ಆ. ೫, ಶಿ
9 | ] 01--ಗಿ
ಟು ಚಟ 2೬
೬... ಓಕರಿ
"
 ಗಿ ಪ ೪-೪
ಬ ಗಟ ಬು ಇಟು..: ಸ

[118 18 ೩1೫೩78 20810176. 686806 4 ಐ (0

ಹ 20)
(1 ಟಟ (1 ಣ್‌ ೫31)

_೪0) [0-)--2:/08]) _ ಥಿ (1'4-- ೪ಶ)3

ಚ %--ಗಿ ಇ--॥ಿ

]'118 18 ೩1೪7೩78 2೦811176. 78608767076 ಆ ಎ 11

ಕಾಟ ಜಾ 1
17. 1130 8000181 0೩8೮ 7098 0ಎಥಿ
ಪೇಜ್‌, ೮6ಎ ಇ. ೫ಚತಾಂಡ
ಬ ಡೆ ಯ (1 ಮ 01 7076071076 1% 892681 ೧0೯
೦8161776 0೩11510168
ಡೆವಭಾಗನಭಾಣಔೆ

12708 ರಿ.5
1. ₹10:07769 008% 1506 411, ೮711 ೩/74 7711 18766೫.
170 7೦810176 0೫೩7116108 10277 ೩ 6902688173 07.
2 16ರ, 0, ೫೦1೩ 07 8764 ಇ*ವಶಿಕಎಂ. ಔ5॥0ಜ
ಖ, ೫, 2 ೫ 1% 17, |
8 16, ಗಿ, 0, ೫೦1೩ 787, ॥, 0 4, ಖಾ 1% 0.೫.
0, 04, ೮, ಬ 1% 47 27076 18೩1

4... 1,0, 1601847; ಶ, 6, 4%ಂ1107 ;: &೫೦ 0,

171 117 ಇ107%7 1181 1, 0, 6೩76101 ಆ7.

181
 ಏ ಗಿ ಜೊ 110 1
ಬ ದ
೨ (ಬ|) (1/1- - 1/ಗ)3
2
ಇದು ಸದಾ ಧನವಾಗಿದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಓಎ 6
ಗೆ ೫ಎ (ಷ್ಟ
200 _ಜ/00 [0--8-9./0%
ಥಿ 1--ಗಿ
*/00(೬/6-- */))2
%--ಗಿ
ಇದು ಸದಾ ಧನವಾಗಿದೆ. ಆದುದರಿಂದ (ಎ. 1

ಇ 4ಂಾಗಗಡಿ
%`ಾಥಿ ಎನ್ನುವ ವಿಶೇಷ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ
ಡೆ ಎಂಗ (0ಎ06, 1150
ಡೈವಾಗ 11
ಆದುದರಿಂದ, ಸಾಮೂನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಧನಸಂಕೇತಗಳಿಗೆ 4028

ಸಗಳು 5.5

] ಎರಡು ಧನ ಸಂಕೇತಗಳ ನಡುವಣ ಸಮೂಂತರ, ಗುಣೋತ್ತರ ಮತ್ತು

ಮಕ ಮಧ್ಯಕಗಳು ಕಡಿಮೆಯೂಗುತ್ತಿರುವ ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯಲ್ಲಿ ವೆಯೆಂದು

2 6% ರಿ, 6 ಗಳು? ಯಲ್ಲಿವೆ. ಮತ್ತು ಂ%ಜಾ 0೫ಎ 08. ಹಾಗಾದರೆ

7೫170 ಯಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ..

ದರೆ
೨೦ಎ

02 ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ.
ಯು
(29--ಶಿ)3

ಓ 9,೦40 ಯಲ್ಲಿ, ), 0, 4 60 ಯಲ್ಲಿ, 0. 4, 6 8೫ಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ

6111 'ಯಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು "`ಸಾಧಿಸಿರಿ.

121
5.10 507% 01 ೩ 6901061110 ೫7088655108 111 1717106
1೩1] 107175.

1176 ಔ೩೪೮ [೦೫೮6 11೩1.16 80207 5 08 ೫ 10806 08 1ಜಿ

8907391710 7082688107 |
ಬೋ ೈ ೈ್‌ 017೫-
%, 61, 0/3 ಹಟ್‌

_0€ (3--1%)
18ತೆ€1760 7 " ರಾ ೫ ಟ್‌ (ರ.5)
ಹ ‌
` 07 ೩5 6 ಕ್ ಜಃ
283೫ ಇಗ
118' 1787 19 ೫7೯100

5101086 106 70173008 ೦ 108108 ೫ ॥೦೮8 ೦೫ :17070881

771611006 97617... 7860 1016. ೨೦೫3೦೪716೮ 77087685100 11
12೩16 19)/111110 70729 1೦೯728. 18 1018 ೧೩೩8೮ 776 ೧೩೫7೦% 01
1006 8017 0200ಗೈ. 18086168 10೩707 108738 7೮ ೩೦0 16
116 08177176, 180076 ೫111 ೩1೫೩]8 09 1508738. 1616 ೦೪೮೫ '
116 00. 086 1107೮ ೩7೮ 70877 ೧೦೩8೦8 70676 036 81
೩7೦೩೧1೮8 010507 ೩7೮ ೧10೦867 10 ೩ 18700 7೩11 ೩5 70 8೦
೩೦17 17076 ೩೫6 73076 108108. . 6 80811 6೮೫೩773176 7%
1೪115 18/0005.
17 86 60೩0/07 ಮರೆ ಸತು ಮೆ
ಡಸ ಹರಕ) |
0717 6136 860070 0087 0೫ 106 21815 01೩68 ೩5 ೫ 12070886
ನ[[0086 ವತ್ತಿ. ಔಂಡ 17”ವ(3)” 00000265 8108
೩70 57781107 ೩೫ 1 16೧೦೫7೨5 1878೧೯ ೩7೮: 1೩೯೮೫. 107 6೫೩೫]
20! ೫ಎ10, ' 106. 10900 ೫ಬ [1 ಊಟ
(ಫೋ ವಾಗಿ (ಗ ನ ಗಿ
6 0080166 1881 7೫867 7ಎ 1/2, 106 0670 ನ್ಯ

೩)])೦೩೦168 010868 ೩76 610808 19 06 7೩126 0... 186806 ೩8

6002268 1797 ೩7೮ 1870268, 106 80೫ 5 ೩17೦೩೮18 0108
೩110 010807 00 186 7೩100 ತ್ಯ 1010060 77೮ 0೩೪೮
ಹಾ ಬಃ

182
 8.10 ಪದಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿರುವಂತಹ ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ

ಇ. ೯0 ಡ್ನ 09೫77! ಎಂಬ ॥% ಪದಗಳಿರುವ ಒಂದು ಗುಣೋ

_ರ. ಶ್ರೇಢಿಯ ಮೊತ್ತವನ್ನು 5- 4೬. ಸೂತ್ರವು ಕೊಡುವುದು ಎಂದು

ಎವು ಸಾಧಿಸಿದ್ದೇವೆ. .... (5.8)

ಇದನ್ನು ನಾವು 8 2 0?" ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಪದಗಳ

೨-1 1"

ಖ್ಶೆ 1, ಎನ್ನುವುದು ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದಂತೆ ಏರುತ್ತಲಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸೋಣ, ಆಗ

ನಿಣೋತ್ತರ ಶೆಫ್ರೀಢಿಯಲ್ಲಿ ಅಪರಿಮಿತ ಪದಗಳಿರುವುವು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನಾವೆಷ್ಟೆ ವ
ದಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿಂದ "ತೊಡಗಿ ಕೂಡಿಸುತ್ತಾ ಹೋದರೂ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ. ಮತ್ತಷಷ್ಟು
ಪರಿಮಿತ. ಪದಗಳು ಉಳಿದಿರುವುದರಿಂದ, ಶ್ರೇಢಿಯ ನಿಖರವಾದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಡು
ಡಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯ ವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಪದಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸ ತ್ತ ಹೋದಂತೆ
ಓತ್ತವು ಒಂದು ಸರವಾದ ಬೆಲೆಗೆ5 ಹತ್ತಿ“ರಹತ್ತಿ ರವಾಗುವಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳು
ಲವಾರಿವೆ. ಇದು ಯೂವಾಗ ಸಂಭವಿಸ ಎವುದೆನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ.

6 ಎಂದರ ಎಂ? ಎನ್ನುವ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿ / ಏರಿದಂತೆ

ನ್‌ ೨-1 ]--1% ಸ

ಲಬದಿಯ ಎರಡನೆಯ ಪದ ಮಾತ್ರ ವ್ಯತ್ಕಾಸಗೊಳ್ಳುವುದು. ;:ಎತ್ವಿ ಎಂದಿರಲಿ. ಆಗ

೫ ಮ. (ಕ್ವಿ) 1, ಇದರ ಬೆಲೆ ॥ ಏರುತ್ತ ಏರುತ್ತ ಹೋದಂತೆ ಕಡಿಮೆ ಕಡಿಮೆಯೂಗುತ್ತ
ಹೋಗುವುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ
. . ಎ. ಆದಾಗ, (ಕ್ವಿ)? (ತ್ರಿ), (ಕ್ವಿ)309, (ತ್ವಿ)3000
೫೬10. 100, 1000,

1 ವಾತ್ವಿ ಆಗುವಾಗ, ಆಡ
ಸರವು ಶೂನ್ಮಬೆಲೆಗೆ ಹತ್ತಿರ ಹತ್ತಿರವಾಗುವುದೆಂದು
ಎ
ವು ತೀರ್ಮಾನಿಸಸತ್ರೇವೆ. ಆಹುದರಿಂದ 1 ನ ಬೆಲೆಯು ಏರುತ್ತ ಏರುತ್ತ ಹೋದಂತೆ
ಗೆ ಹತ್ತಿರ ಹತ್ತಿರವಾಗುವುದು. ನಾವು ಎಮ £೨
ಎಂಬ

1382
6787717196 109 0೩89 1:ಮಸ್ತ 10 18 6೩8] 100 866 118% 1” 900%
5781107. ೩70 81081107 ೩8 1% 10007268 187897 ೩೫. 18೩8
1771619167 1" 18 ೩ 1107107 1058 1107 3 1% 37೩7161106. 2

186706 ೫70070. . 006 0೦೫೩17೦೫. ೫೩01೦. ೪. 01? ೩ ೮೦72018

7087685102 1168 06177098 ---1 ೩೫0. -/- 1, 009 8117 01 ೫ ತ
8170೩00068 0111170111 01080 0೦ 186 ೫೩1೬9 ೩8 ೫
26007368 1100/1:1101/ 101/6. 1% 18018 0೩86 ೫6 887 1184
116 80103 50 1711111077 ೦? 1119 8 9೨೦೫3೦%110೦ 7೦87685101 18 ಸ
%
ನ ತ

31%0072)168 :--(1) 8116 516 807% 00 10017107 01 ॥76 108

71106 89೦೫1791110 70876881032 ತ್ವ
110, 14. ೫ ಸ ಸ್ಥಿ |

511106 1800 0೦೫0773017. 78॥10 1/2 18 1088 00೩7 2, 9% 8070

17311111077 0೮808 ೩71೮ 18 9೧೫೩1 0೦ ಮ ಹ
ಬ
ದಾ
ಶ್ರ

(11) 8೫170 186 8017 ೦1 076 17011106 09077368710 7208768

ಜಯಾ, 3/2, ಒ್ವಾ. ಓ೮೪ಟ್ರಿಸಡಿ, ಊ ೬... ..
...
11676 01/2 ೩೫6 1 ಎ---1/8. 511106 | 7 |-ಆ1, 806 8070 00 18
1112107 6೫1808 ೩76 18 60081 00 0/(1-) (1 2)/(1--1/3) ಷಾ
(1/2)/(4/3) ಎ3/8. |
(111) (00177670 886 7606861716 46017281 3.38333 . . ...
17100 ೩೫ 917೩1611 ೮೦೫7770೫ 77೩೮110೫.
116. ೫1773007 3.8333.... ೧೩೫ 06 70076867166 ೩5 1%
1111111007 3 7108 606 8017 ೦? ೩ 06೦೫761710 2708768810೫ ;

8.8833. . .... ಎ. 338/10) -(8/100) 3.

ಆ ಚರ್ಗಾ ಫ್‌ ಲಲಚಜಾ
ಮಾ8/(1---1/10), (808೫ 10 178710]
71676 ೧ ಎ3, ಎ1/10)
ಮಿ

188
ತ

ಬದಾಹರಣೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೂ, % ಎನು ವುದು. ಪರಿಮಾಣದಲ್ಲಿ

ಕ್ಕ೦ತ ಕಡಿಮೆಯಾದ ಸಂಖ್ಯೆ ಯಾದಾಗ, ॥ ನ ಬೆಲೆ ಏರುತ್ತ ಏರುತ್ತ ಹೋದಂತೆ 1%» ನ
ಲೆ ಕಡಿಮೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದೆಂದು ಗ್ರ
ಹಿಸುವುದು ಸುಲಭ.
ಆದುದರಿಂದ ಒಂದು ಗುಣೋತ್ತ ಕ್ಕಶ್ರೇಢಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯತ್ಕಾಸ ; ಎನ್ನುವುದು
__] ಮತ್ತು __ ] ಇವುಗಳ ನಡುವೆಯಿದ್ದು ಗ ॥ ಪದಗಳ ಮೊತ್ತವು, 1 ನ ಬೆಲೆಯು
ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿ ಏರಿದಂತೆ 9 ಎಂಬ ಬೆಲೆಗೆ ನಾವೆಣಿಸಿದಷ ನ್ಟ ಸಮೀಪವಾಗಿರುವುದು,
ಅಾಾವಾಗ್ಯಿಗೆ
ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ಅಪರಿಮಿತ (ಅಥವಾ ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ) ಸಂಖ್ಯೆ
ಸಳ: ಮೊತ್ತ _1. ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ.
7-1
ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (1 ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅಪರಿಮಿತ ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೈಢಿಯ ಮೊತ್ತವನ್ನು
ಇ ಾ- ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ: ], ತ್ವ ತಿ ಕ
ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ಯಾಸ ತಕಿವು 1 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮಾನ ಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ
ಪರಿಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊತ್ತ ಇದೆ. ಅದು ಎ.ಎ
ತ
ಸ ಯಹ ಇಂ ಜ್‌ ಎಂಬ ಅಪರಿಮಿತ ಗುಣೋತ್ತರ
ಶ್ರೇಢಿಯ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.
ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತಿ, 7ಮಾಣತ್ಯೆ. 171]
ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಪರಿಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊತ್ತವು ಇದೆ.

93333, 1.(.81 ಎಂಬ ದಶಮಾಂಶವನ್ನು ಸಮಾನ ಬೆಲೆಯ

ಭಿನ್ನರಾಶಿಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಿರಿ.
2.3333 ೨. .......
ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆ ಯನ್ನು 3 ಎಂಬ ಸಂಖೆ ಮತ್ತು ಒಂದು
ುಹೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ಮೊತ್ತವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು,
೨೪ರ ಬ... ಹ್‌ ತಿ0000 .....೦3000,,..........
ಡೆ 010೪ ಬ... ಇ-.00030 ............ ರ 12...
9 3 ಇ
೫. 77 ೬ 7೧2೭೪ ಜ.೫
(ಅಪರಿಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊತ್ತ, ಇಎ3, 1ಎ. ಇ.)
ಮು 10

133
70019868 5.6
7174 106 8022 10 1780107 ೦ 6೩೦% 08 1%6 1010772೫॥
ಕ್ರ6೦೫190710 77087688108 1-10.

ಟೂ ತ ಹಸಿ 6... 0.9, 0:09, 0.909,......

ಜ್ರ ಟಾ
ಆಾಪುಗ್ನ ಸತಿ ಸತ್ರ. ನರಾ ಯಿ 7 0.1, 0.04, 0.016, . . .
ಇ ಜಹಿ ಬಚಾ? ಸಾ ಡಿ. ಕರಿ ಸತಿ ರಾ ಜಾ

ಡು ಟಿಯಹ;
ಇಸ ಜಾ ಚಾ. 5

11 11
8 ಜೊ ಸ
ತ್ತ ಸರಾಸ ಸಃ
ರಾಜ ಟಿ 10 0.36
1,ರ್‌ --0.6,ಟ್ರ್ಯಟ, ಕ್‌ ಫ್ಯೂ

(002167% 6೩೮% 08116 70110171176 7೦7೨೩113 66672೩1 17100

60811೩1975 ೦೦೫017೦೫ 17೩೦110088 (11--16).

ಗ ತಸ ಬಜ್‌ ಕಕ್ಷ '0.1928193393 . . . ...

ಸ ಈ2.99689 . .... ಶ್ರಿ ಶೈ.101530ಿ.. ...
ಚಿ ಕೊತ 313,೧11. 16 0.363686 ......

17 780 8077 ೦1 ೩೫ 1107166 86೦೫736110 708೯688102 38

11 ೩೧0 1516 1186 00817 18 8... 8100 816 0೦೦೫13೫7೦೫ 7೩110.

18 ೬ 1೩|| 70000705 3/5 ೦1? 116 0615015 770೫7 710100

10 0೩8 181101... 1 10 18 670760 77070 ೩ 616116 0೦1? 100 166%,
1110 1116 0181087206 15 078೩7618 07076 ೧೦೫೫17೯ 10 768%.

19 16 107610 01 0076 8106 ೦1 ೩ 8008೩76 15 8 170068.

ಗ. 8500೧೦೫೮ 80876 18 1118071060 ॥]7 ೦೦೫11೦೦117 006 7710017185
08 6 81008 ೦7 016 11780 800870, ೩ 10170 17 ೧೦೫11೨೦011೯ 06
77110]2017108 ೦8 116 81008 ೦1 1516 860076, ೩೫೩೮ 80 ೦೫೩... 8184
116: 8077 ೦1 116. ೩7೦೩5 ೦8 106 11011106177 77877 800೩7೦5 ೪1.೬8
10211166, 17010610 66 8180.

184.
ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 5.6

ಕೆಳಗಿನ (]- 10)ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗುಣೋತ್ತರ ಶೆ ೀಢಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಅಪರಿಮಿತ

ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಮೊೂತ್ತವನ್ನು ಕೌಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ, ಗ

೬ ಹ. ಗ್ರ
.
ಗ್ರ ಎ2...

3. 91. 18೪೪ ಐ ಫ್ಸ್ಹ್ಪೌ್ದ

ಜೊ ಕೆಡಿ ಇಟ ಟ್ಟಿ
ತ್ಣ ತ್ರಿ
ಜಾ ಸ ಸ್ಥಿರ

ಸ ಡು ಇ
್ತ? 16
6.0: 9099/19/002, 1 ೫೬೨.
ಕೆ 0 ಗು 1113, 0:616 2
ಬ ಟೆ! ಬ್ಲ ಬ ಕಾಜ
ಬಾ. ಸಾಗ ೫ ೫೯ಕಿ,......
ಡೆ ಗಳ... ಬ ಮ್‌
ಕೆಳಗಿನ (11-16) ಪ್ರತಿಯೊಂದು. ದಶಮಾಂಶವನ್ನೂ ಸಮಬೆಲೆಯ ಭಿನ್ನ
ರಾಶಿಗೆ ಪರಿವರ್ಮಿಸಿರಿ.
ಯಂ ಟ್‌ ಡಸ ರಿಆ ಬಜ ೂ್ಪ
ಬತ ಸ ಎ ಜ್‌ ಲ್‌ 14. 0108148123...
ಕೊ ಜೆಓ ಟ್ಟ... 16... 0:8086386
17. ಒಂದು ಅಪರಿಮಿತ ಗುಣೋತ್ತರ ಶ್ರೇಢಿಯ ಮೊತ್ತ 11. ಅದರ
ಮೊದಲಿನ ಪದ 3. ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
18 ಒಂದು ಚಂಡು ಅದು ಬಿದ್ದ ಎತ್ತರದ 8/್ಯ ರಷ್ಟು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಪುಟನೆಗೆ
ಯುತ್ತ ದೆ. ಅದನ್ನು 100 ಅಡಿ ಎತ್ತ ರದಿಂದ ಕೈಬಿಟ್ಟಶ್ರ ಲ ಚಂಡು ಸಂಪೂರ್ಣ
ನಿಶ ಲವಾಗುವ ಮೊದಲು ಚಲಿಸಿದ ಒಟ್ಟು ದೂರವೆಷ್ಟು ೆ
19 ಒಂದು ಚೌಕದ ಭುಜದ ' ಉದ್ದ 8 ಇಚ ಇದರ ಭುಜಗಳ
ಮಧ್ಯ ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಎರಡನೆಯ :.ಚೌಕವನ್ನೂ, ಅದರ ಭುಜಗಳ ಮಧ್ಯ
ಬಿಂದಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಮೂರನೆಯ ಚೌಕವನ್ನು ಇತ್ಯಾದಿ ಇತ್ಯಾದಿ 11೫೧ದ. ಹೀಗೆ
ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಎಲ್ಲ ಚೌಕಗಳ "[ಒಂದನೆಯದರ ಸಮೇತ) ಕ್ಷೇತ್ರಫಲಗಳ
ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

134
 0114011110 0

26117111811015 ೩೫6 00111780015

6.1 6 ೫೭೧6817367181 ೫1701)16.---'176 10618 6118 01೩/06
07. 00081067176 ೩. 8177716 6೫೩೫271. `50)086 ೩ 01106
70006 188 3 626787000 |೩0೦8 ೩010 2 6716 8೩೮೦5. 18 ಔಿಂ೫
172817 6111087626 778778 0೩೫ 70% 97007 ೩76 10876 1800 87000
18 0076 6.1, 076 ""1/7' ೩6೦8 ೩7೦ 77381160 1, ೨, 8 ೩76 1
""(0'' 08005 ೩7೦ 77871806 4, 0. 1" 70೬ 98068 07 8೩೦ &
700 0೩1 2೦ 00% 10 2 ೫೩78 18701011 016 8೩೦5 .4 ೦೯ ೫. ೫% ಣೆ
18717, 50676 ೩7೦ 2 ೫7೩78 ೦1681108 1006 87೦೪೫00 0೦೫೯೮8॥)೦೫೬0
1

ನಿರ್ಗಮ
ಪ್ರವೆ] «ತ
11
4
2
8
' 11 . 6.1
0 600% ೦1 086 ""1/7'' 0೩6೦8 2 ೩೫ 3. 76 111168 ]017176 88106
], 2, 3 60 8೩065 .4, 7 10010816 116 6010767008 ೫7೩75 01 6015671
೩೫0 10817100 186 87೦೬೧೮. .116006 116 00181 720710೮೯ ೦1 77೩78
೦ 0711011710 070 100017 88 2-2-2 ಎ8.2 ಎ6. 1018 0೩87 00
6೫10686 0818 7680/16 10 116 ೧೩8೮ 771676 006 87೦0064 1೩5 71 “107
8೩068 ೩೫೦ ೫ ""ಟಿ00'' ೩0೦೩. 71067 1116 00081 71072007 0? 4188-
7೮111 177878 ೦1 6100717 ೩೫6 1081711 ೫7೦೬11 6 7% ೫.
೮. 0೮16781180 1115 100೩ 10 ೫7081 15 ೦0062 081166 ೩ /೬704:
1101110! 711501)16 : ""1/ ೦೫ 801118 ೧೩೫ 10 6006 18 7 4180768 1
77೩175, ೩೫7೧ ೩00167 111130 0೩7೫: 0೮ 6086 18646)67046717 11 ೫
01107610 778]75, 11/60 11/6 010 101135 006067 0೩೫ 16 1020 18
11 »« ೫ 01007616 ೫7೩77'',

185
 ಅಥ್ಯಾಯ 0
ಪ್ರ
*ಮಂಯೋಜನೆಗಳು ಮತು ವಿಕಲ್ಪಗಳು
1.1 ಓಂದು ಮೂಲ ಸೂತ್ರ
ಈ ಅಧ್ಯಾಯದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ನಾವು ಒಂದು ಸುಲಭ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು
'ರಿಶೀಲಿಸೋಣ. ಒಂದು ಸ್ರೆಕಿಟ್‌
ಕಿ 'ಆಟದ ಬಯಲಿಗೆ ಮೂರು ಪ್ರವೇಶ
ಪ ದ್ಧಾ ರಗಳೂ
ರಡು ನಿರ್ಗಮದ್ವಾರಗಳೂ ಇವೆಯೆಂದು ಊಹಿಸೋಣ, ಬಯಲೊಳಗೆಪೌವೇಶಿಸಿ
ರ್ಗಮಿಸಲು ನಿಮಗೆಷ್ಟು ವಿಧದಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯ? 6.1 ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ «ಪ್ರವೇಶ? ದ್ವಾರೆಗಳನ್ನು

11 ೦07

3 2

11. 6.1
ಇಟಿ 3 ಎಂದೂ «ನಿದ್ಗ ಮ'' ದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಓ, ೫ ಎಂದೂ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ,
ವು ಒಂದನೆಯ ದ್ವಾ ರದಿಂದ ಪಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ & ಅಥವಾ 0 ದ್ವಾರದಿಂದ, ಹೀಗೆ
ರಡು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಗ“ಸಬಹುದು. ಇದೇ ರೀತಿ 2 ಮತ್ತು 3 ಎನ್ನುಎ ಪ್ರತಿಯೊಂದು
ವರದಿಂದ ಪ*ವೇಶಿಸಿದಾಗಲೂ ಎರಡು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ ್ಲಮಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ.
1.೨ ರನ್ನ ಗ್ರ ತೆ ದ್ಹಾ_ರಗಳಿಗೆ ಜೋಡಿಸುವ ಗೆರೆಗಳು ಬಯಲನ್ನು
ವೇಶಿಸಿ ನಿರ್ಸಮಿಸುವ ವಿವಿಧ ವಿಧಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುವು. ಆದುದರಿಂದ (ಪಪ್ರವೇಶ
ತ್ತು ನಿರ್ರಸಮನದ) ಒಒಟ್ಟು ವಿಧಗಳು ೨.-.-2.-2 3.226, ಇದೇ ಫಲಿತಾಂಶ
ಮ ಬಯಲಿಗೆ 1% ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಗಳೂ 1 ನಿ್ಲಮದ್ವಾರಗಳೂ ಇರುವಾಗಲೂ
ರಿಸಬಹುದು.. ಆಗ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ನಿದ್ಗಮನದ ಓಟ್ಟು ವಿಧಗಳು
1 )
ಸ
ಈ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಮೂಲಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ ನಾವು ಸಾಮಾನ್ಕಿ ೇಕರಿಸುತ್ತೇವೆ.
'ಓಂದು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು 1% ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ, ಅದಾದನಂತರ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ
ಪ ಇದನ್ನು
'ವಲಂಬಿಸದಂತೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಿ್ರಯೆಯನ್ನು 1) ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನಿರ್ವಹಿಸಸುವುದು
ಇಧ್ಯವಾದರೆ ಅವೆರಡು ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನೂ
ಕಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ 1% «1 ವಿವಿಧ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸು
ದು ಸಾಧ್ಯ ಎದೆ.

188
 ಕ್ಕ
1176 08೫ [0710007 670676 1018 77101016 10 (0709 ೦೯ ೫8026
17162606671 9೫6೫18 : .""17 076 11116 ೦೩೫ 6 6076 106]60-
66017 1 7% 61167071 37878, & 860024 11108 28 ೫ 11167681
೪7೩75. ೩ 10170 1017 18 7 61867005 ೫7೩75, ೩70. 50 ೦೫, 1008
106 10181 71077067 07 6117601 77875 01 00178 186 1786 0106
56೦೦೫೮ 010 10170 000, 38 ೫220೫0 (0... ಎಎಂ2ಎ೯ೂ
1104111)168 :
1. 4 101/14 0 ೦೦೫೨1515 0/ 8 ರಂ%5 0006 ರ 0೫%. 811% ಗಿಂ೪.
110111 ೦/5 0೮7 ೮ ೫1೪೫000 00೬168 10011 (076 ರಿಂ 0116 ೦೫೦ 9೫೬
06 0%ಂ80% 1 | '
ಗಿ 107 ೦೩೫ 06 ೧00860 17 8 77೩78 ೩೫0 ೩ 8111 1146067667617
17 5 ೫೩78... 386709 ೩ 00೩22 ೦8 ೩ 0077 0110 ೩ 111 ೦೩೫ 06 01೦868,
1 8 ೭40 7೩78. 1 | [

0. 71 07% 610000% 0.076 016 4 007/0100105 107 ೫16810%1ಓ, 3

107 7100-7768408, ರ 101 500700೪ 0೫0 2 1/01 31043707. 1300
111011 01006018 708! ೦7೦ ೫೦55016 101 ಟೀ €10000% ?'
716 7708161601 0೩೫ ೮ 6160660 1% 4 77೩78, 3106-776810688
113 3 77೩78, 50760877 1% 5 7೩78 ೩೫0. 70೩80708 18 2 ೩]8.
[116 61600102: ೦ 6೩೦% ೦॥106-168708 18 1006)676671 01 18
01867. `
716106 116 10181 71017108 ೦ 77೩78 ೦8 ೮160117 2765816681 0
77100-708169 0700 56076877 070 76೩807೮7 ಎ4, 3. 8. 2120.

6.2 ೫6717010೩01005---. 7೮೫17100೩101008 138 ೩೫ ೩೯7೩೧೮೦776೫

17 80776 ೦76೦೫ ೦1 ೩ 861 ೦8 ೦0]60108. 816 1116 61105 1, ೨, 3, 4,
5... 110% 70817 10766-061010 7070678 0೩೫ 776 10873 081%
0೩೦% ೦8 180686 61105 ೦೫17. ೦೫೦ ₹ : ''7107 60778 80706 0
ಗ್‌ ಗಗ ೯3257281. 03೫೩೫ ಕ. ಇ.. 11೩೮॥ 7017)6
713817 0೮ 768೩70೮6 ೩8 ೩೫. ೩೫7೩1೮67767 ೦೫ 67130181100 01 00
11700. 111776 (1108 108167 151170೮ ೩% ೩ 11776. 7116 77೦0167, 18 8
111106 00% 10೮ 1177001" ೦ 800% ೫1001811075. : 76 8004681
111೩] 07] 00 ೫71106 60778 ೩1! ೦881016 )671700811005 ೦8 006 8176
11176 616108 08107 00709 ೩% ೩ 11706; 00% 16 ೫111 8002-0876 101
1೩81: ೩ 101 ೩16 1810171008 0೫9. ಬ ಅದ

186
 ಇದೇ ಸೂತ ಶ್ರವನ್ನು ನಾವು ಮೂರು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತ್ಯೇಕ
'ಕ್ರಿಯೆಗಳಿದ್ದಾಗಲೂ ವಿಸರಿಸಬಹುದು: «ಓಂದು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು 1) ವಿಧೆಗಳಲ್ಳಿಯೂ
ಅದಾದನಂತರ ಪ್ರತ್ಕೆ
ಪ ಕವಾಗಿ ಇನ್ನೊಂದು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು | ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ, 'ಅದಾದ
ನಂತರ ಪ್ರತ್ಯೆಕವಾಗಿ ಇನ್ನೊಂದು ಕಿಸಯೆಯನ್ನು ) ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ. ಇತ್ಯಾದಿಯಾಗಿ
ನಿರ_ಹಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯ ವಾದಶೆ, ಅವೆಲ್ಲ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ 1೭ ೫) ಕೆ ಹ್‌.
ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು, ಸಾಧ್ಯ ವಿದೆ.3)
ಡಕ್ಕೆ
ಸ]. ಒಂದು ಟಿನ್ನಿ ಕ್ಲಬ್ಬಿನಲ್ಲಿ 8 ಹುಡುಗರೂ 8 ಹುಡುಗಿ
ಯರೂ ಇದ್ದಾರೆ... ಒಂದು ಸಮ್ಮ
1 ) (ಬಬ್ಬ ಹುಡುಗ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬಳು ಹುಡುಗಿ)
ಡಬಲ್ಸ್‌ ಟೀಮನ್ನು ಎಷ್ಟು ಎಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸದಿಹುದು ?
ಒಬ್ಬ ಹುಡುಗನನ್ನು 8 ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು, ಅದಾದನಂತರ ಒಬ್ಬ ಳು
ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಠ್ರ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಒಬ್ಬ ಹುಡುಗ
'ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಛು ಹುಡುಗಿ ಇರುವಂತಹ ಒಂದು ಟೀಮನ್ನು 85:40 ಜಿಧಗಳಲ್ಲಿ
ಆರಿಸಬಹುದು.
2. ಒಂದು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕೈ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನಕೆ ಆ
ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ 5 ಮತ್ತು ಕೋಶಾಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ "ಔ ಉಮೇದುವಾರರು' ಸ್ಪರ್ಧಿ
ಸಿದ್ದಾರೆ. ಆ ದಿನಾವಣೆಯಲ್ಲೆ ಎಷ್ಟು ವಿಧದ ಫಲೆತಾ0ಶಗಳು ಸಾಧ್ಯ ಇವೆ?
ಅಧ್ಯಕ್ಷನನ್ನು 4 ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು. ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷನನ್ನು 3, ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ
' ಯನ್ನು ಠ ಮತ್ತು ಕೋಶಾಧ್ಯಕ್ಷನನ್ನು ೨ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ
ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ದಾಹಕನ `ುನಾವಣೆಯೂ ಪರಸ್ಪರ ಸ್ನತಂತ
ತ್ರವಾಗಿದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಅಧ್ಯ
ಮತ್ತು ಉಪಾಧ [ಕ್ಷ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಕೋಶಾಧ್ಯಕ್ಷ ಇವರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸ
ಲಿರುವ ಒಟ್ಟು ವಿಚಗಳುವಿ 4.3-5.9 120,

'6,%8 ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳು
ಕೆಲವು ವಸ್ತುಗಳ ಒಂದು ಗಣವನ್ನು ಯೂವುದೋ ಒಂದು ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಯೋಜಿಸು
ವುದೇ ಕ್ರಮಯೋಜನೆ. 2ಡಿ 3; &, "6 ಎನ್ನುವ ಅಂಕೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ. ಇವು
ಗಳಿಂದ ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಅಂಕೆಯನ್ನು ಆರಿಸಿ “ಮೂರು ಅಂಕೆಗಳಿರುವ ಎಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ
ಗಳನ್ನು ಬರೆಯಬಹಾದು ? ಅವುಗಳಲ್ಲಿ. ಕೆಲವನ್ನು ಬರೆದರೆ ನಮಗೆ ದೊಶೆಯುವಿ
ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ; 08, 943/4 133,84ರ "ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೂ
ದತ್ತ | ಅಂಕೆಗಳಿಂದ ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ ಮೂರರಂತೆ ಆರಿಸಿದ ಅಂಕೆಗಳ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಅಥವಾ ಕ್ರಮಯೋಜನೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು. ಇಂತಹ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳಿ
. ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ್ಟು ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದೊಂದು ಹ ದತ್ತ 8 ಅಂಕೆಗಳಿಂದ
ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ” $ ಅಂಕೆಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವ ಎಲ್ಲ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು
ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಪ್ರಯತ್ನಿ ಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಈ ಕೆಲಸ ಬಹಳ ಪಪ್ರಯೂಸಕರವಾದದ್ದು
. ಎಂದು ಅವನು ಕೂಡಲೇ ಮನಗಾಣುತ್ತಾನೆ.

180
 |
|
೫ |
(ಡ್‌

ತ್ತ
7116 700666 50 50176 10018 7001671 10 ೩ 51516178110 17೩71107, ಹ
1781170 086 01 106 (17687767181 1711101716 01 ೩1೩ 6.1.
5॥0/॥080 ೫7 1೩7೦ 3 1068 2180೮6 8106 077 8109 11 ೩ 70% ೩5 1% |
101076 6.9... 8060 10 10818 ೩ 68110181102 01 8 016108 1708. :
16 5 06161058, ೫೮ 1876 00
71806 079 61011 11 9೩೦% 01 ಕತ ಜ್ನ ತಹುಕ್ನಿ 60
'1'6 0೩೩ 00 ;
76 3 0068.
1118 173 ೩೫ ೦7೮11] 11811701,
51871176 ೫100 6116 00% ೦೫ 189
161 ೩೫6 70066610 866) 07
800) 10 006 71800. 30೫7 $6 ಟ್‌
01786 00% 0೩೫ 06 181106 ೫) ಟ್ರಾ ಆ.
17 110 ೫7೩75, 817106 ೫76 ೧೩೫ 20% ೩77 ೦೫೮ ೦1 186 5 019105 1% 118
102. [067 71800 ೩ 01610 17 0815 00%, ೫೮ 0೩೪ 4 016105 101%
(07 506 860006 0೫. 116806 107 040% ೦1 006 5 ೫೩75 0೦111178 (6 1
(780 10%, 87676 ೩7೦ 4 ೫7878 08 11117 676 860026 00%. 10761086
7 006 107087767081 2717017196, 506 10181 71070008 ೦? 77೩]75 08'
11117 106 01780 070 106 860076 0೫68 18 52420. ಕ೫ |
[01 6೩೦% 01 11686 20 ೫7೩78 ೦7? 0111118 006 1786 ೩೫0 860೦700 )0೫65, |
111076 ೫711] 6 3 ೫7೩78 ೦1 011118 009 10170 0೫, ೦೦೫೫೮8)೦೫೮178 00 '
16 3 61108 0886 7111 6 1615 ೩0೮೫ 011176 006 8786 2 00೫65 1 '
6೩೦% 0೩56. . 71118 1006 1001081 707700೯ ೦1 ೫೩75 ೦ 1011೧ 6061
(81 0110 116 860074 0೫10 116 01170 10೫೮8195 5244243260. |
16706 37೧ 806 1081 11076 ೩೫7೮ 60 61867676 18766-618181
1117771075 11181 ೧೩೫ 1೮ 10871760 17070 106 5 ೮161 1, ೨, 3, 4, 5,
125176 ೦೩೦% 601610 ೦೫1]: ೦೫೦೮. . 11076 867೮೫೩1] ೫7೮ ೦೩೫ 8೩7 /
(೩% 00176 076 60 ಗೈ[(7೮೫! ॥೦77೫೬!011075 0/ 5 ಗ0(ಊೇ॥ ೦00
10%07 ೨ 01 0 011೦. *'ಆ 6610106 11018 70170೯ 7 106 871/01]
5 |.. 1% 770708 : [1 ಎ70778 ೦1 )೯170108101078 0? 5 6186-
76115 1101118 1081೮7 3 ೩% ೩ 11706. 16 18177೮ 707764 00೩1 ಬ್ಯ |
5. ಓ 83:00, |

11 0೮707೩! 1.7, 01070168 686 ೫1077008 ೦ 0೮೫೫10೩೦75 ೦8೫.

61167601 111175 08101 ?' ೩0 ೩ 111736 ೩೫೮ 77೮ 1೩776 01617070878
071718 : ॥
84 ಮ ೫(ಗನಿಸಿ ಗಾಡ ಜಾ 0! (1-7 -.-1). (6.3)
 6.1 ರಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದ ಮೂಲಸೂತ್ರವನ್ನು ಅನಿಸಿ ಈ ಸಮಸೆ ಯನ್ನು:
ಕ್ರಮಬದ್ಧ ವಾಗಿ ಬಿಡಿಸಲು ನಾವು ಮುಂದುವರಿಯೋಣ. ದ್ಯ 06.2 ರಲ್ಲೆರುವಂತೆ
ಒಂದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೊಂದರಂತೆ ಮೂರು ಪೆಟ್ಟಿಶೈಗೆಗಳನ್ನು ಸಾಲಾಗಿ ಇಡೋಣ. ..ಆಗ, ರ
ಅಂಕೆಗಳಿಂದ 3 ಅಂಕೆಗಳ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಲು ಒಂದೊಂದು ಅಂಕೆಯನ್ನು
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿಯೂ
ಇಡಬೇಕು. ಎಡಗಡೆಯ” ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ೫ ಟ್‌ 4 3 ೬%ೌ0
ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿಬಲಗಡಗೆ ಹೆಜೆ` ಹೆಜ್ಜೆ
'ಯೂಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತ ವೃವಸ್ಥಿತ್ರತ
ವಾಗಿ ನಾವು ಈ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ದನಿ
ಬಹುದು. ಠಿ ಅಂಕೆಗಳಲ್ಲಿ" ಗ
ದನ್ನೇ ಬೇಕಾದರೂ ಒಂ ದನೆಯ ಚಿತ್ರ6.2
ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿಡಬಹುದಾದುದರಿಂದ ಆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಠ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಬಹುದು.
ಘ್‌ “ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಂಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟನಂತರ “ಎರಡನೆಯ "ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗೆ ಆರಿಸಲು
ಅಂಕೆಗಳು ಉಳಿದಿವೆ. ಆದುದರಿಂದ. ಬರಿದನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ತುಂಬಬಹುದಾದ
5 ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎಧಕ್ಕೂ ಎರಡನೆಯ ಪಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ತುಂಬಲು 4
ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಿಧಗಳಿವೆ. ಈಗ, ಮೂಲ ಸೂತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಒಂದನೆಯ ಮತ್ತು ಎರಡ
ನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ತುಂಬಬಹುದಾದ ಒಟ್ಟು ವಿಧಗಳು 5. 4220. ಪುನಃ,
ಓ೦ಂದನೆಯ ಬತ್ತು ಏರಡನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು -ತುಂಬಬಹುದಾದ : 20 :ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ
ಕಪ ಕ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಧಕ್ಕೂ ಮೂರನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು, ಮೊದಲಿನರಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು
ತುಂಬಿ ಈಗ ಉಳಿದಿರುವ 3 ಅಂಕೆಗಳಿಂದ. ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಬಹುದು.” ಹೀಗೆ
(ಓಂದನೆಯ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು :ತುಂಬಬಹುದಾದ

' ಆದುದರಿಂದ 1, ೨, 3, 4, ಠ ಎನ್ನುವ. 5. ಅಂಕೆಗಳಿಂದ ಒಂದೊಂದು,

ನ್ನು ಒಂದೇ ಸಲ, ಆರಿಸಿ 3 ಅಂಕೆಗಳ60 ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು.
|ನಿವಿಧ ಕಯ. ಪನ್ನ | ಜಾಣ ಡಾಗಷಾ ಜಾತಂ
ಸಾಸ್ಯಷಸ್ನಾ
ಸಾವು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ,ಗ್ಯಿ .ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. : ಮಾತಿನಲ್ಲಿ, ಗ್ಯ --ಕ ಏಡಿಧ
ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ ಶಿನ್ನು 'ಆರಿಸಿದ ಕ್ರಮಯೋಜನಗಳ ಸ
"ಗ್ಯ ರೂ44243 2600 ಎಂದು ನಾವೀಗ ಸಾಧಿಸಿದ್ದೆೇವೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ. ,7, ಎನ್ನುವುದು / ವಿವಿಧೆ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಒಂದು ಸವ ಸ್ನ
[3ರಿಸಿದ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸ ವುದು. ಇದರಿಂದ ಈ "ಕೆಳಗಿನ
ಸೂತ್ರ ಲಭಿಸುವುದು.
ಖ್ಶ್ಕಸ ಸ 1111 ಕ ದ್ಯ

(7-3 (1 --1) ಸ
(1--2).. ..ತ (1. 7-1) ನ,1೩.(611)

1837:
18
೫100/ : '
111113167 0)
1176 60081607 1109 77001011 01 1170188 186 01170 ೩5 110 8೩1
೩
1711811008 01 1 61107001 101708 08100 1 ೩%
)0%98, 11೩0೦6 8141
೩8 0116170 1110 11017107 ೦1 77೩]78 0? 611118 7 )
(809 16. 6.3
7 8119, ೦೩೦% ೫1161: ೦7೦ 0॥]90% ೩% ೩ 11026.

4 2 (11 -7-.1!
11 ಜ್‌ (1-1) (1 ತ

37'

10. 6.3

ನ॥೩೫07 ೫108 006 0೫ ೦೫ 116 100 ೩೫6 7೦೦೮೮17 8

16778110817 800) 17 806) 10 116 ೫101, ೫7೮ 870 18೩1 16116
0೫ 0೦೩೫ 17 11100 11 ೫1 7೫೩78. 8'೦೯ 6೩೦% ೦1 01686 7 7೫೩78
111178 606 01886 ಸ, 10076 ೩7೮ 7-1 17೩]78 ೦1 01117 016 8600
೦%... 186006, ೩711108 0086 108681767/081 771701)16, 18
೩7೮ 1/(1:-1) 77೩78 ೦1 0117 1126 01786 670 860020 00೦೫68.
1111176 86 0781 ೩10 80007060 068 111076 ೩7೮ 1:-2 0]608 1
108 1816 18176 0೫. .110006 106 72077067 ೦1 77೩75 ೦1 1111೧
01751, 860೦16 ೩೫೮ 10170 1008 15 ೫ (1-1) (1-2). ೫1006668
17. 0818 77877 77೮ 866 108% 1106 110170೮ ೦1 77೩]775 ೦ 111 0%
10268 18 ೫ (1-3) (7-2) (ಗತೆ)....ಎಎಎಎೂಷಎಪಷಎಸಯಯ (1-7 -.-1).

711100 7ಎ ೫, 1006 1081701೩ 808 116 701007 ೦1 ೮೯೫71೩1 ;

08 ೫ 00118 081೮7 11 ೩% ೩ 11770 18

*1% ಎ ೫(1/-1) (11-2) *೨ಆ೨ಆಊಆಂ9ಊ ತ [1

16 ೫80817 7೯10೮ 1.2.3.ಓಒ............ ೫೦೫! ೦೯ (/%.

7)! 18 7೮೩೮ ೩£ ""? 1೩೧5೦1೫1''.

138
 ಸಾಧನೆ :

| 1) ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ » ವಸಸ್ತುಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವ ಕ್ರಮ

' ಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷೆಸಂದು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯುವ ಲೆಕ್ಕನನ್ನು, “ಒಂದರ ಬದಿಯಲ್ಲಿ
. ಇನ್ನೊಂದರಂತೆ ಸಾಲಾಗಿ 2 ತರುವ ;- ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ, ಒಂದೊಂದು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗೆ ಒಂದೊಂದು
ವಸ್ತುನನಂತೆ ತುಂಬಿಸುವ “ಎಧಗಳೆಷ್ಟೆ ದು ತಿಳಿಯುವ ಲೆಕ್ಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸು
ತ್ತೇವೆ. (ಚಿತ್ರ 6.8ನ್ನು ನೋಡಿ).
ಎಡಗಡೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ ಬಲಗಡೆಗೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿ ಮುಂದು
ವರಿಯುತ್ತ ವ್ಯವಸ್ಥಿ ತವಾಗಿ ನಾವು ಈ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸ"ಬಹುದು, ಒಂದನೆಯ
7 ೫. (7 -ಗಿ%(%-|೬ « (1೬-1-1)

ಚಿತ್ರಇ 6.3
( ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ನಾವು % ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಬಹುದು. ಒಂದನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು
ತುಂಬಬಹುದಾದ 1 ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಪಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎಿಧಕ್ಕೂ ಎರಡನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿ
ಗೆಯನ್ನು,
| ೫-1 ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಬಹುದು, ಆದುದರಿಂದ ಮೂಲಸೂತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದನೆಯ
ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ;; (1 --1) ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಬಹುದು.
(. ಒಂದನೆಯ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು. ತಂಬಿದನಂತರ ಮೂರನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ
ಯನ್ನು ತುಂಬಲು %--2 ವಸ ಗಳು ಉಳಿಯುವುವು. ಆದುದರಿಂದ ಒಂದನೆಯ,
ಎರಡನೆಯ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ತುಂಬುವ ವಿಧಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ
೫(7೫--1) (1 --2) ಇದೇ ರೀತಿ ಮುಂದೂವರಿದರೆ. 7 ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ತುಂಬುವ ವಿಜಿ
1(1--1) (೫9 --2) (1-3)... .. (1-1-1) ಎಂದು ತಿಳಿಯುತೆಕೇವೆ,

75.1% ಆದಾಗ, % ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಒಂದೇ ಸಲ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತು ಗಳನ್ನೂ

ರಿಸುವ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸೂತ ಶ್ರ) ದೊರೆಯವುದು.

ಇ7)%5 ೫(1--1) (1-2)... 3.9.1

ಸಾಮೂನ್ಯವಾಗಿ 1.2.8. ..... ೫5 ೫! ಎಂದು ಅಥವಾ (%
ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ,

1! ಇದನ್ನು .«1 ಶ್ರೇಣಿಲಬ್ಬ'' ಎಂದು ಓದುತ್ತೇವೆ,

138
 |

| ೫! ಸ ಎಸಿ .
0.1 ೧೩0 ೩180 0೦ ೫1101 001 ೩8 ಇಸವ ಗಾ ್‌್ಸ' |
1707171118
1 |
311007 1೫, 0018 00001108 1! ಎ,
,
110100 ೫7೮ ೩860176 8080 0-5 ||

20.11.11...
1 0. 16100/0006 0181 088 ೩ 11016 108 6೩೦% ೦1 ಊಂ 3
416168... 11097 77೩7] 0010)1:07 1101110675 ೩70 1)0881016 (1) ೮೩೦॥
೪7110 1027 616168 000 ೫1101 00 01616 7600೩190 ; (ಗಿ) 6೩೮% ೪1ಟ]
007. 016108. |
(0) 017107 7001700 ಮ110.9.8.7 5040 |
(0) 12800 6010 01 0086 1007-0111 '೧೩೫
71771075
56160100 10. 10 17೩]78.
1161706 791760 1101710608 01" 107-0101 1101710078
ಮ10. 10. 10. 10 10,000.

2... 8010600 088 12 118068. 0೦೫ 1118 88617 17೫. ೫0100

17೩1105 00 ಓ00) 5.1%01178೩0, 4. 11061150 -೩7 3 111701 008೯
1! 16. ೫7೩1/08 00: ೮೮ 00015 01 116 881776 1811811೩ 50೯6686
11೩ 12097 728117 ೫7೩1೩8 ೧೩೫ 11101' 0೮ 71೩066 ೦೫: 118 811019. .''

16 6.1%877180೬ 10088 0೩೫0. 0 ೩77೩116660 10: 5! ೫7೩]5, 1

4 11761180 )0೦ಓ8 10. 4 | :77೩7೩, 606, 3. 111001 10085 188
77878, ೩136 006 3 £7೦0)5 111 3 ! ೫7೩7೩. |

``110706 016 101081 7017007 07 011(676015 ೫7೩75: ಜೇ

ಹಾಕ |418181! 103,680.

ಕ 77೫01೩11085 ೫೮ 5076 0116೭ ೩೭೮ ೩1%

71೮ 58811 11780 0೦151007 1116 81173016 ॥70%16 08 1761
7) ಡಿ.
010೩1 10173101 ೦ 6101017071 01170-016115 1101706785 1886 0೩೫
10111160 17017 116.011 1, 1, 1, 2,8. 1೯ 07661880 77070 ೩!

139
 6.1 ನೆಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿಯೂ ಬರೆಯಬಹುದು :

ಓಬ್ಬ 11...
(1-7) !
೫1 ಎ. ॥ ಆದಇದರ
ಾಗ ಬೆಲೆ, ॥! ಹ

ಆದುದರಿಂದ 0 ! ಇದರ ಬೆಲೆ 1 ಎಂದು ನಾವುಸಸ್ಹೇಕರಿಸುತ್ತೇವೆ.. 0! ಎ. 1

ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಕ
_].. ಒಂದು ಟೆಲಿಫೋನ್‌ ಫಲಕದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಕೆಗೂ
ಒಂದೊಂದರಂತೆ 10 ಕಂಡಿಗಳಿವೆ. (೩) ನಾಲ್ಕು ಅಂಕೆಗಳಿರುವ ಆದರೆ ಯಾವ
ಅಂಕೆಯೂ ಪುನರಾವರಿಸದಂತೆ; (01) ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಖ್ಯೆಯಕ್ಲಿಯೂ
ನಾಲ್ಕು ಅಂಕೆ. ತೆ -- ಎಷ್ಟು ಟೆಲಿಫೋನ್‌ ಸಖ್ಯಗಳು ಸಾಧ್ಯವಿವೆ `

(0) ನಾಲ್ಕು ಚ ಸಂಖ್ಯೆತ್‌್‌ರ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಕೆಯನ್ನೂ 10 ವಿಧ

ಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು.
ಆದುದರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಅಂಕೆಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳು 22 10.10.10.10 -- 10.000

2 ಒಬ್ಬ ವಿದಾ ಬರ್ಥಿಯ ಬೀರುವಿನಲ್ಲಿ 12 ಸ್ಥಳಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅವನು ಠ

ಕನ್ನಡ, 4 ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಮೆತ್ತು 8 ಹಿಂದೀ ಪ್ರಸ_ಕಗಳನ್ನ್ನ ಇಡಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುತ್ತಾ ನೆ
ಒಂದೊಂದು ಭಾಷೆಯ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಇಡಬೇಕೆಂದು ಅವನು ಬಯಸಿದರೆ,
ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತ ಕಗಳನ್ನು ಬೀರುವಿನಲ್ಲಿಡಬಹುದು ?
5 ಕನ್ನಡ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು 5 |! ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡ 1183845, & ಇಂಗ್ಲೀಷ್‌
ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು 4 |! ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ, 8 ಹಿಂದೀ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು 8 | ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ
ಅಳವಡಿಸಬಹುದು. ಈ ಮೂರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಜ್‌ಫುಗಳನ್ನು ತ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಅಳ
ವಡಿಸಬಹುದು.
ಆದುದರಿಂದ ವಿವಿಧ ವಿಧಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ವ 5! 41818!
ವ್‌ 103,080

6,8 ಕೆಲವು ವಸ್ತುಗಳು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವಾಗ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳು

ಸ 0 3 ಈ ಅಂಕೆಗಳಿಂದ ರಚಿಸಬಹುದಾದ 6 ಅಂಕೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ
ಸುಲಭ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ನಾವು ಪೊದಲು ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ." ತ"
ಭ್ರ
ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೆ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ಕ! ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ

1209
 ತ್ಲ

4111107671, 006 00181 11011007 01 ಟ್ ್ಸ‌ಬು,

80081 18.
51100 00706 010108 ೩7೮ 100 88110, 770 81100106 62೭॥)€1॥ 1770016 |.
1711171007 ೦1 61107676 |67171010211005 10. 1115 ೧೩50 ೮711010೩
1
1686... 100 7 ॥ಂ 106 761706 7೬71107 01 (1167671
11008 01 006 616108 1, 1, 1, ೨, ಶಿ. [೩1೭೮ ೩೫17 ೦0೮ ೦1 61086 ಆ
1:
7110801005. . ಓ000176 100 610105 9, 8 01860, 1! 7೮ 7೦01೩೦೮ 0
01766 178 07: 61107601 016108, ೫7೮ ೧೩೫ 10711 3! 11007671. 7111
1078. . 11 77೮ ॥6೫10711 1118 ೦7೩1೦೫ 011 ೩11 06 1? 7೮11701೩
(1015, ೫೮ 0೩೫ 10772 3 |! 7 61107601 1111711015, 11 ೫70108 ೩1! 0.
61108 ೩7೮ 01007601. .06 11115 111050 6 006 88170 ೩5 ಸಗ್ಯೌವ 61
'
1161068! ಗಿರ! |
: |
11 7೮7೩ ೫7೮ 11೩17೮ 106 1011011178 860868 :
|
; '
ಪ ಹಹ ್‌೨ಊೊ್‌್‌ೀೈ
ಹ
ೀ,]ು,೬ರ್ಮ್ಮ .
|
1/ 0? 1 0€ ೫೬1ರ? ಬ
(11 01 111110, 10%? 0 010 01 0೫0 71110, 1 010 0/ 6%೦೫೮ 1/೫6, 0
0170 1110, 0710 8೦ 0೫, 0?
(
ತೆ 1!
. (0.
೫೪01 41ಊ1 ೫೬20]
ಬತಾ ನ ಕಸಾ ಸವಸ ಎನ್‌

11007)108:
1 1100 7101 70071110110 676 11076 0/ 0 100
11111147
71107೮ ೩7೮ 7 1680678 01 ೫71100 2 .4'5 ೩7೮ ೩111೮.
ಗ. 1.೪೫. 3.9,3
7 ವಾ ಕತಕ ಇರಾ ಸ ತರಿ ಆಇ ಅಟಾಸ ಕೆಕ್‌ ಸ್ನಾತಾ
2! ಡಿ] ಣ್‌
2. 0107101 070 5011 0 0770701710 12 1008 1೫ ೮ 107120೫
111%0, 0014818110 01 3 10110 ಗೆ005, 4 700 100 0೫06 8 ಗಿ 1
11010 71೩07 000767! 820701 00% 06 8071 9
11070 ೫7೮ 181776 00 ೩)])11 1೧೯7101೩ (6.2) ೫100 ೫212, ಎ!
ಗನ4 870 1ಮಠಿ. ; '
ಎ 121 ತೆಲಿ ತ 1,10,960 5:38:23
ಸರ್ಗ ನಸ್ಪ್ಸ್ಪಾರಾರಾರ್ಸಾರ್ಫ್ಪ್ರಾ 4
140
ಮೂರು ಅಂಕೆಗಳು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವುದರಿಂವ ದೊರೆಯುದ ಜೇರೆ ಬೇರೆ ಕ್ರಮ
ಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖೆ, ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ನಾವು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತೇವೆ... 1, 1, 1,
ಇ, 3 ಅಂಕೆಗಳ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖೆ 7. ಎಂದಿರಲಿ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ
ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಕ್ರಮಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ. 2 ಮತ್ತು 3 ಅಂಕೆಗಳನ್ನು
ಸ್ಥಿರವಾಗಿಟ್ಟು ಉಳಿದಿರುವ ಮೂರು ] ಗಳ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅಂಕೆಗಳನ್ನು
ಜಿಕದರೆ ಈ ಓಂದು ಕ್ರಮ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ನಾವೆ | ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳನ್ನು
ಡೆಯಬಹುದು. ಪೈದುದರಿಂದ, ಣಾ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, 7 ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳಿಂದ 317
ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇವೆಲ್ಲ ಸಂಖ್ಕೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಯಾವ
ಅಂಕೆಯೂ ಪುನರಾವರ್ವಿ ಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯು. 5 ಗ್ಮ ೨ರ! ಎಂಬುದೇ
ಆಗಿರಬೇಕು.
ಆದಂದರಿಂದ 3!70--8!
|
ಹ ೫0ಸಿ ಮ0201
_!

ಸರ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಮೇಯವಿದೆ: % ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ » ವಸ್ತು ಗಳು

ಓಂದು ರಿಶಿಯವು. 1 ವಸ್ತುಗಳು ಇನ್ನೊಂದು ರೀತಿಯವು, 1; ದರ ್ರಗಳು ಮೂರನೆಯ
ರೀತಿಯವು, ಇತ್ಯಾ ಜಯಾಗಕಾ 7 'ಎನ್ನುವುದು ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ `ಓಂದೇ ಸಲ ಆರಿಸಿ
ದಾಗ ದೊರೆಯುವ ಕ)ಮಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಂದಿಟ್ಟು ಕೊಂಡರೆ,

ಸ ೫.!
ಜನನ ಗ)
ರ್ಯಾ
ಅಜಭ್ಯಾ ಸಗಳು:

| ಸೆ706777/ ಪದದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳೆಷ್ಟು ?

ಇಲ್ಲಿ? ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಗೈಯು 2 ಸಲ ಪುನರಾವರಿ,ಸುತ್ತದೆ.

(20
2೨.1! .7:6:5:4-3-21'

21
' ಬಣ್ಣದ 12 ಬಾವುಟಗಳನ್ನು ಒಂದು
, 4 ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಠ ನೀಲಿ
ಬೇರೆ ಬೇರೆ
೬ಕಿತಿಜರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾಲಾಗಿಟ್ಟು ಸಂಜೆ ಗಳನ್ನು ಇಕಿಸಲಾಗುವುದು.
[ವಿಧದ ಎಷ್ಟು ಸಂಜ್ಞೆಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಬಹುದು ?
ಬ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಬೇಕು. ಇ 382,
|| ಇಲ್ರಿ (6.8)ರಲ್ಲಿಬರೆದಿರುವ
1 ಟ್ಟ ಟ್ಚಮಕೆ ಮತ್ತು ೫0.

| 1 11.32 19-11-10-9-8-7-6:5-4-8-2-1 7,720

- *ನ್ಯಗಾರ್ಗ ಇಾ೪ಸ-ಇ.5.೩,1.8.4.3.2-1
140
ಫೇ ||
6.4 01700187 )9177101811005.--50]12089 4 80006005 ೩76
6: 808100 870010 ೬ 18010... 110% 17೩777 01117606 ೩77೩೫
11101118 ೩7೮ ॥0881010 ? 6 118) 11780 100 ೧೫೮ ೦! 116 800001
1816 8727 01817. 16 7೨71817117 3 ೦೩೫ 1061 0 808000 18:
(11167601 ೫7೩]8. . 170 ೧೩೫ 0೩811] 800 1181 110 011167 0111076
೩7೩1106111011 18 70881110... 17. 8606781, 11 17೮ 11೩176 100 ೩71೩೫
1% 0111157606 ೦)]6೦68 111 ೩ ೮17೮16, 006 10181 71773107 01" 0110
16111101015 18 (1-1) !

312011)16 :
|

8 0111070115 ೧೦1೦07೮೮ 00೩೮8 ೧೩1 106 77೩06 1000 ೩ 01೩೦

1೫ 7! 17೩78. `
|
₹%೮(₹೮ಃ6 6.1
1. 1%17೩10809 0 -- ಟ್ಛ -.ಓ್ಮಿ ಗಿ,
2 81017 1081 1_. 3: ಮು (1) 1) ಇಲ್‌

3 110% 1787277 7070678 ೦1" 1007 0107601 610108 0೩೫ ॥

1071760 707% 016 0101 1, 2, 3, 4, 5, 6, 79 110೫7 7೫೩೫7
111086 11171078 ೩7೮ ೧೮೮ ? 110%7 1080] ೩7೮ 1688 0187 50009

4... 110% 7181177 01107016 081111. ೦೫೦೧೫5 ೩7೮ )೦851)16 10%

0710101 106೩1 ೦8 ೮101760 )1817615 ?

ಠ5.. 110% 1781177 77೩78 ೦೩೫0 ೩ 01888 ೧16೦0 ೩ 76816071, 37

170810001, `ೆ0076087]' ೩7 7776880707 17010 ೩ ೮1೩೩5 01 '
511061105 ?

6. 11 101೫ 7787177 7878 0೩೫ 11766 0078 ೩೫6 170 611೯.

868100 10 8೩ 70೪7 ೮೦೫1೩11118 0176 808೩05 (6) 1 0067 17೩7 |
೩11]7೫711676 (0) 10 100 078 ೩760 81115 17088 ೩160778106 ?

7. 18 00% 173೩7)” ೫78] 0೩೫ 11706 0078 ೩೫೮ 101766

06 808100 18 & 70% ೮೦೫1081111 812: 50೩65 (0) 18 100077 2087.
೩77117೮ (0) 17006 078 ೩೫೮ 8111 77081 ೩81೯671866 1

141
ತೆ

| 6,4 :ವರ್ತುಳೀಯ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳು ... ಒಂದು ಮೇಜಿನ ಸುತ್ತಲೂ

1 4 ವಿದ್ಯಾ ಬರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಕೂರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಊಹಿಸೋಣ, ಎಷ್ಟು ಬೇರೆ ಬೇರೆ
ತ ಏರ್ಬಾಡುಗಳು ಸಾಧ್ಯ! ನಾವು ಮೊದಲು ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯನ್ನು ಯಾವುದಾದರೂ
ಒಂದು ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸೋಣ, ಇನ್ನು ಳೆದ ಮೂವರನ್ನು 3! ಬೇರೆ ಬೇರೆ
_ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಬಹುದು. ಬೇರೆ ಯಾವ ವಿಧದ ಏರ್ಟಾ ಡೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು
ನಾವು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ;, ಬೇ ಜೇರೆ ವಸಸ್ತುಗಳನ್ನು
ಸ ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಬೇಕಾದರೆ,«ಅಂತಹ ವರ್ತುಳೀಯ ಕಮಯೋಜನೆಗಳ
ಸೂಖ್ಯೆ'(1-1)! ಆಗಿರುವುದು.

ಡೆ ಕ
ತ 8 ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಬಣ್ಣದ ಮಣಿಗಳನ್ನು ಪೋಣಿಸಿ ಒಂದು ಕಡಗವನ್ನು 7!
ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದು
ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 6.1
] ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ 7, ಗ .7, ೫,
2 1. 70, (1-1) :7: / ಎಂದು ತೋರಿಸಿರಿ.
3 1,2,3,6,5, 6,7, ಅಂಕೆಗಳಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಅಂಕೆಗಳಿರುವ ಎಷ್ಟು ಬೇರೆ
ಬೇರೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು? ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ಗಳು ವಿಷಮ ? ಎಷ್ಟು
ಸಂಖ್ಯೆಗಳು 000 ಕ್ಕಿತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿವೆ?
| ತಾ! ಬಿಟಗಾಜ ಒಂದು ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ ಟೀಮಿನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ವಿಧದ ಬೇಟಿಂಗ್‌
' (ಆಟವಾಡುವ)ಕ್ರಮಗಳು ಸಾಧ್ಯ?
ಕ್ರ 40 ವಿದಾ ಬರ್ಥಿಗಳಿರುವ ಒಂದು ತರಗತಿಯಿಂದ ಒಬ್ಬ ಅಧ್ಯಕ್ಷ, ಒಬ್ಬ
ಪಾಧ್ಯಕ್ಷ, ಒಬ್ಬ ಕಾರೈದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಕೋಶಾಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ
ರಾಬ್‌

6 ಕ ಆಸನಗಳಿರುವ ಒಂದು ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 3 ಹುಡುಗರು ಮತ್ತು 2೨ ಹುಡುಗಿ

ಯರನ್ನು--
"೩) ಅವರಲ್ಲಿ ಃಬೇಕಾದರೂ ಕೂರಬಹುದು ;
1) ಹುಡುಗ, ಹುಡುಗಿಯರು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಕೂರಬೇಕು
ಎಂದಿದ್ದರೆ, ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಬಹುದು?
7. 6 ಆಸನಗಳಿರುವ ಒಂದು ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ :8 ಹುಡುಗರು ಮತ್ತು $ ಹುಡುಗಿ
ಯರನ್ನು.
ಹ
(೩) ಅವರೆಲ್ಲಿಬೇಕಾದರೂ ಕೂರಬಹುದು ;
ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಕೂರಬೇಕು ಎಂದಿದ್ದರೆ,
(0) ಹುಡುಗ, ಹುಡುಗಿಯರು
ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಬಹುದು?

141
 "ೆ
8. 11097 77೩717" 1106706 ]18008 ೧೩೫% 10. 71806 15176 ೩77.
೪10706 101014 107 100 0196 00706 71೩0೧೧8 ೩೫೮ ೩7] 108೯ 08108 ಶ
(೧ 006 1880 1007 ? |

0. 10 010% 17387]7 ೫7೩78 ೧೩೫ 81: 76೦]1೮ )ಆ 808060 10 ೩ 70%.

0! 81೫ 8685 1 09೫0 )6೦)1ಅ 178180 ೦೫. 810017 ೫9೫% 10 ೧೩೦%
0॥1101 ? |

10. 1/1 10೫7 17೩177 77೩78 ೧೩೫ 81% ॥6೦]1೮ 06 80೩000 ೩೭೦070 |
೩ 181161
11. 1/1 1097 7380177 ೫7೩78 ೧೩೫ 81% ॥೦)1ಆ 0೮ 868160 ೩7೦04
೩ 18116 11 ೫70 ೦)! 178186 ೦೫ 81611110 110200 00 0೩೦% 01068 ?
12 11008 7001917 8 ೪೫7160 1116 ೮೦೫10101: 111೩1 110 166068
0೫ 71117061 800010 6 7೦೦೩6೧0. ಹ
18 11097 71877 [೯7700801075 ೩7೮ 111076 ೦1 8506 1000688 01
116 ೫7೧೫೮ (0) (010%!!! (ಗ) ಗ10!1ೀ1161105 ?
14 1/7 110೫7 70೩77 7೫7878 ೧೩೫ ೩ 07೩೧೮1೦ 1೮ 73೩6೮ ೫168
7117 0೦10760 0೩8 ?
1ರ .ಔ100815 ೩7೮ 8601 7 1೩701118 ೮1೪06 0೩5 1% ೩ 0ಂ1-
೫೦೫10೩1 1176, ೦1 ೫71100 2 ೩7೮ 87೦೦೫, 3 71166 ೩೫೮ 3 1೬6. 110% .
11181117 61167616 81611815 ೧೩೫ 06 8600 ?
16..ಓ 8000006 7೫71511058 00 ೩77೩7೮ 118 00018 ೦೫ ೩ 81617.
ನೆ12೭ ೩7೮ 10. 718101/07780105, 1007 11 )0]8108 ೩೫ 101766 17 006- '
111501]7... 11೧೫ 17877 ೩೫7೩7 €೮176715 ೩7೮ 7೧೩೩171೧ 1 100185 08
1116 881116 810]606 ೩7೮ 00 0 15068068 ?
17 10 10೫1 77೩7]” ೫7೩775 ೧೩೫ 8 1078 816 ೩7೦೫೮ ೩ 1೩016, 18
1೫70 )೩೫01೮10187 00778 (6) ೩೫೮ 710%% 00 0೩೮% ೦00608, (0) ೩7೯೮ 80 06 '
ಆ

5018೩7೩666 17017 €೩೦॥ 01167?

6.8 007/0111811005. 17 ೩ | ೧77710/081101% ೫೮ 876 ೧೦7೮೮7764, '

101 ೦111]7. ೫100 ೩ 8600 ೦8 ೮1೮1೫೮1೩, 00೯ 810 ೫1. 1೯.
೧೫೮11116 ೦7 ೩7೩7೮17671. . 01111:6 ೩ ೮೫17010೬100, ೩ 00770೪-
1111011 18 ೩ 17676 8601606101, ೦8 0]6008 ೪7160 110 7೩71 60 ೩07

142
 1) ಕಿ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಯಾವುದೇ ಮೂರು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿನ
ಮೂರು ಸ್ದಾನಗಳಿಗೆ ಆರಿಸಿ ಕೊನೆಯ ನಾಲ್ಕುಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನಾಲ್ಕು ಅಂಕೆ
' ಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ ಎಷ್ಟು ಲೈಸೆನ್ಸ್‌ ಪ್ಲೇಟುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಬಹುದು ?
9 ಒಟ್ಟು 6 ಜನರಿರುವಲ್ಲಿ, ಇಬ್ಬರು ಪರಸ್ಪರ ಸಮೀಪವೇ ಕೂರಬೇಕೆಂದು
ಪಟ್ಟು ಹಿಡಿದರೆ, “ಆ ಆರು ಮಂದಿಯನ್ನು ಸಾಲಾದ ಅರು ಆಸನಗಳ ಮೇಲೆ ಎಷ್ಟು ವಿಧ
ಗಳಲ್ಲೆ'ಕೂರಿಸಬಹುದು ?
10 ಒಂದು ಮೇಜಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಆರು ಜನರನ್ನು ಎಷ್ಟುವಿಧದಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸ
ಬಹುದು ? ್ಯ
11 ಒಟ್ಟು 6 ಜನರಿರುವಲ್ಲಿ, ಇಬ್ಬರು ಪರಸ್ಪರ ಸಮೀಪವೇ ಕೂರಬೇಕೆಂದು
ಟ್ಟು ಹಿಡಿದರೆ. ಅವರನ್ನು ಒಂದು ಮೇಶಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಎಷಕ್ಯ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸ
ಹು ?

18 ಅಭ್ಯಾಸ 8ರಲ್ಲಿ ಯಾವ ಅಕ್ಷರವೂ, ಅಂಕೆಯೂ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಕೂಡ

1 ದೆಂದಾದರೆ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ್ಟು?
18 ಕೆಳಗಿನ ಪದಗಳ ಅಕ್ಷರಗಳ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳೆಷ್ಟು
(೩) ಲಿ81,0111111 ;: (0) 1141111111117105 ?
14 9 ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಬಣ್ಣದ ಮಣಿಗಳನ್ನು ಪೋಣಿಸಿ ಒಂದು ಕಡಗವನ್ನು
ಷುಶು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿಸಬಹುದು ?

1ರ 2೨ ಹಸುರು, 8 ಬಿಳಿಮತ್ತು 83 ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಬಾವುಟಗಳನ್ನು ಒಂದು

ಕ್ಷಿತಿಜರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾಲಾಗಿಟು ಸಂಜ್ಞೆಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಗುವುದು. ಬೇರೆ ಬೇರೆ
ಔಧದ ಎಷ್ಟು ಸಂಜ್ಞೆಗಳನ್ನು ಕಳಿ ಸಬಹುದೌ॥
16 ಒಬ "ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಲ ಬೀರುವಿನಲ್ಲಿ ಓರಣವಾಗಿ ಇಡ
ಬಯಸುತ್ತಾನೆ. “ಅವುಗಳಿಲ್ಲಿ 6 ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದ್ದು » "| ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ್ದು
ಭ್‌ ಮತ್ತು ತಿ
ಪ
ರಸಾರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ದ್ದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ
ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪುಸ್ತಕಗಳೂ ಒ ಗಿ“ಇರಬೇಕಾದರೆ
ಒಟ್ಟಾ
ಒಟ್ಟು ಎಷ್ಟು ಏರ್ದಾಡುಗಳು ಸಾಧ್ಯ ಗ
17 8 ಹುಡುಗರಲ್ಲಿ 2 ಹುಡುಗರು (೩) ಪ ಲೆ ಸಮೀಪ ಕೂರಬೇಕೆಂದು;
(0) ಪರಸ್ಪರ ಸಮೀಪ ಕೂರಬಾರದೆಂದು ಅಪೆ ಕ್ಷೆ ಪಟ್ಟರೆ ಆ ಹುಡುಗರು ಒಂದು
ಮೇಜಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಬಹುದು ?

6-5 ವಿಕಲ್ಪಗಳು. -ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಕೆಲವು ವಸ್ತುಗಳ ಒಂದು

ಾತ್ರವಲ್ಲ, ಆ ವಸ್ತುಗಳ ಜ್ಯ” ನವ್ಯವಸೆ ಯನ್ನೂ
ಗಣವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು ಮಾತ್ರವ
ಗಮನಿಸುತ್ತೇೀವೆ. ಸ್ಮಾನಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಗೆ ಪರಿಶೀಲಿಸದೆ ೇವಲ ವಸ್ತು ಗಳ
ರಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಗಡುನವೀಯೆವ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿಕಲ್ಪಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

140
7೩71100187. 0007 ೦೫ ೩77೩1617011. . 101 6೫೩17)1೮ 50]]080 ೪:
11೩176 10 801606 ೩ 00711710006 ೦1". 0170೮ 110101 ೩73೦೧8
81166115, ೫71071 ೫7೮ 80811 1610106 17 0086 16006918 ..4, ೫1, ಲ,
೩1೮ 1. .07೮ 861001100 1087 0೦೫೩151 ೦1 (4,7,0) '118 ೧೦೫71೫1
1006 ೫11] 0 116 88176 7೫11611167 776 ೧೩1110 (1, 1,0.) ೦೯ (0,04.
07 (೮,4,0). |
710೫ 817080 10016 ೩೫೯ 1% 6111076716 00]6068 ೩70 ೫76 0೩1
10 861001 ೫" ೦0]ಅ೧105 ೩% ೩ 111110. 111 10181 711117) 08 8001
೧೦೫7 ॥118110115 18 00101000 17 106 87711001 :(0/. . 16 80811 70
701 15116 10110176 11710718111 1011101೩ : ;

3'/00/ :
೩1೮. ೩117 ೦1೮ .೧ 1116 1(1: ೧೦೫7॥17೩101008 ೦1 ೫ 618076
೧॥]ಅ೦%೩. . '11086 / 00]6೮1॥5 0೩೫ 0 ೩77೩7866 1160 7! 61806
0871111811008. . 110100 10811110 9೩೧% ೧೦೫/7)17೩(100 10 1008
೪7೮ 0೩7. 10717 1" ! 01007076 ]೮7171008%1078. . 18 77೮ ೮೫8೦೫17 1
0]261೩1101,. 7711 ೩1 106 ೬1 ೧೦೫17೩11075, 7೮ 80811 001%
7. ೩(1 0107600 )7173008110708. . 00% 11086 ೩7೮ ೩1830 ೩1 1%
10581016 ]6717100811015 ೦1 1 1101076016 00]6065 08101 7 ೩%.
11776. 1101106 176 0೩7೮ '
1! ಜಾ ಹಾಸಾಘ ೬.1

ಡ್‌ ೫!
(1-1) !

ಸ್ವ ೫); ಹಾ ಪ
7 (1-1) !
6.6 30೫6 1೫0೯1೩8! 0660611085
1. 0100017 7-7 10 ? 17 7071701೩ (0.3), ೫7೮ ೦01810
ಡುದರಿಂದ ಸ್ಥಾನವ [ವಸ್ತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸದ. ಕ್ರಮಯೋಜನೆ ವಿಕಲ್ಪವೆನ್ನಬಹುದು.
ಳೆ..804ೂಾಗಿ, ಐದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಂದ ಮೂರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ದು ಸಮಿತಿ
' ಯನ್ನು ಆರಿಸುವ ಸಮಸ್ಯೆ ಯನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು 4, 7. ೧. )
ಮತ್ತು. ಬ್‌ "ಒಂದು ಆರಿಸಿದ ಸಮಿತಿ (4. 7. (0) ಆಗಿರುವುದು. ಈ
ಸಮಿತಿಯನ್ನು (4. 0. 0) ಅಥಮು (7. 0. 4) ಅಥವಾ (0, 4. ೫) ಹೇಗೆಯೇ
ಕರೆದರೂ ಅದು ಒಂದೇ ಆಗಿರುವುದು.

| 1 ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳಿವೆಯೆಂದೂ ಆವುಗಳಿಂದ ;- ವಸ್ತು ಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ

ಆರಿಸಬೇಕೆಂದೂ ಭಾವಿಸೋಣ. ಇದು ವಿಕಲ್ಪದ ಒಂದು ಸಮಸೆ ಯಾಗುವುದು. ಇಲ್ಲಿ
ದೊರೆಯುವ ಎಲ್ಲ ವಿಕಲ್ಪಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನ ಎನುವ ಸಂಕೇತದಿಂದ ನಿರೂಪಿ
ಸುತ್ತೇವೆ. ಈ ಕೆಳಗಿನ "ಮುಖ್ಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ನಾವೀಗ ಸಾಧಿಸೋಣ.

ಭತ,
|
ಕ
'
ಪೋರ ಜೆ ಹೇಳ ಅಜಾ:
(6-3)
1! (1%--?)1

ಸಾಧನೆ:
(.. ೯ ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳಿರುವ 0೦: ವಿಕಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೊಂದನ್ನು.
ಪರಿಶೀಲಿಸಿ. ಈ ; ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕ್ರಮಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಕಾರ % |! ವಿವಿಧ ರೀತಿ
ಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಬಹುದು. ಆದುದರಂದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು
ಪ ವಿಕಲ್ಪವನ್ನು ಕ್ರಮಾನುಗತ
| ವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ॥ ವಸ್ತು ಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತೆಸಿಳಛ್ಪಿ ಅರವಡಿಸಿ ".!
೬, ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಈ ರೀಶಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ “.. ಎಕಲ್ಪಗಳಿಂದ
೫! 0. ವಿವಿಧ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳು ಹೊರೆಯುವುವು. ಆದರೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯು
.. ೫ ವಿವಿಧ ವಸ್ತು ಗಳಿಂದ ಒಂದು ಸಲಕ್ಕೆ. , ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿದ ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳ
[| ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಹೌದು.
101 ಎ ಇರ್ಗಿ ತ 3
(1.--1?)!
1...
ಕ ಇ) ನರ ,
₹! (1--1).!

6.6 ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಅನುಮಿತಗಳು '

] ಸೂತ್ರ (6.3)ರಲ್ಲಿ. ,.
1? ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ 1-1 ಆದೇಶಿಸಿದರೆ | | 1
"ೆ 1

ಆಡಿ ಂ1ಿೆ)!.ೆ..೪! ಈಡಾಗುವುದು.

ಟ್ಲಐ(0-1 ತ್ಯ
ನ

143
 ಗ ಪಾರ ಕಾಚ ಪಪಕಾಚಚಕುು ಪಚಕ 10₹ 511

(0೫308೩1178 ೫110. 10771018 (6.3), 176 ೦01818 116 111]0181

76811
೫.೫ ದಾ ಜ.1 " ೬ ೫೨ ೨ (0.

[115 0೩7 ೩180೦ 0೮ 1000000 ೧7017 00 ೩01 18081 0೩೦% 0೫:

7೮ 861000 1 ೦0]6೦॥೬ 11076 ೫111 ಆ ೩ ೧೦೫717೩1101 ೦8 ೫
0೦॥]6615 16/1, 80 1೩% 1116 11773107 ೦1 ೫7೩)78 ೦8 86150610 7 ೦॥]60'
006 ೦1 1 18 000 8೩70 ೩8 ೦1 8019011118 1-1" 00]6018. _

11 1077701೩ (0.38) ೮೩1 ೩1೪೬೦ 0ಆ 77710000 10 030 10೯03.

ಜಬ
| 11(1:---1)(1:-2)..
ಗಗ ಅ
..(1---7--1)
ಹಾಸ ಷಸ ಇ ಇಪ 1
1!"'
118 1077 18 08081117 0೩81೦7 00 080 107 ೧೩1೦೬1೩1೦೫. ಚ
11017678107 ೩0 06001711181507 ೦೫ 1116 71001 1೩70 81066 0೦೫%
1 1೩0೦1078 6೩೦%. |
111 '116 10110197176 7೮80108 ೧೩೫ ೧೩8117 06 7೦೪೮೧ 251೫3
081701೩ (6.3)
(1) ೫()1; ವ ಇಲ್ಲೈ ವ |

(11) ೬: (೭ ವಾ ಔಡ] (],

3?700/ 0/ (೩) :
ರಿಸ ತುತ ಮುಚ ಸತು ಮಂ. 1
ಡೆ | 1! (1-1)! | (1-1) ! (1-7-1) !

“ಅರಾ
ಗಟ
.! (7-1) ! (1-1)! 1-17 --1

(7-1)! (1-7)! 7 (1--೫--1)

ತ (1-1) !
7!(1--1--1)!
ರ್‌ ಬಾಡ್ಬಾತೆ

144
| ಇದನ್ನು (6.3) ಸೂ ತ್ರದೂಡನೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ನಮಗೊಂದು ಮುಖ್ಯ ಸೂತ್ರ
ದೊರೆಯುವುದು

ಇಲ್ಲಿ ಹಾಸ ಬಿ.

(6-4)
ಇದನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ತರ್ಕದಿಂದಲೂ ಸಾಧಿಸಬಹುದು ; ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಲ
1 ವಸ್ತು ಗಳದ್ದು ಆರಿಸುವಾಗ ಗ್ಯ ವಸ್ತುಗಳ ಒಂದು ವಿಕಲ್ಪ ಉಳಿದಿರುವುದು.
ಆದ್ದರಿಂದ 1)"ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ೫ ವಸ್ತು ಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಯೂ
ಸೆ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ". ಒಂದೇ,

]1 (6.8) ಸೂತ್ರವನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪದಲ್ಲಿಯೂ ಬರೆಯಬಹುದು.

ತ 1335...27 ತ
ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ, ಲ್ನ ಇಗೆ ಈ ರೂಪವು ಸುಲಭ. ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಂಶ
ಮತ್ತು ಛೇದಗಳಿರಡರಲ್ಲಿಯೂ 7 ಅಪವರ್ರನಗಳಿವೆ,

[1] 6.3 ನೆಯ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿ ಕೆಳಗಿನ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸುಲಭ

ವಾಗಿ ಸಾಧಿಸಬಹುದು
(1) ೬೮1 110 ಎ1
(1) ,ಲ, ೨. ಟಮ್ಯ ಎ ಜ್ಯ ಲ್ಯ
ಇವುಗಳನ್ನುವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಸಾಧಿಸಬೇಕು.

(112) ರ ಸಾಧನೆ :

೫! ೫1!
೬೮7೬೮ಲೆ-3 ಸ್ಯ 1! (%--?) ! (1 ಎಸ] | (ಇ 1-1)

೫! |

|. (1-1-1) 1 (1 --1)!
ಕರ ೯೯೪5717%-1-13%). ೯! ಇ.-1-1)!
ತ ೬1-1೦೫

144
11201108 :
2. 117೩[0೩ಂ (ಲೈ
115176 1071730186 (0.4) ೩೧ (0.0), ೫೮ 08೩176, ೫100 1:16,
*ಮಾ1ಢ್ಯ ಗದ1-ತ್ತಿ

1403 ತ್‌್‌ ಗೆ

10.15.14
ಎ ಕಾ ಜಾ ೫ಡಿ |
ದಾ 866 '
2 11% 6 01458 0/" 20 80೫5 0೫0 12 (1115, 1? %020 072% 2003
೧0) 0 0071117191100 11000 ॥) 0/3 00/8 0% 2 017% ಶೀ 86160100 ?
3 1078 ೦೩೫ ೮ 86100060 10 (7, ೫7೩775.
2 81118 0೧೩1: ೮ 86160060 10 ;( ೫7೩78.
1161106 0] 616 11081110110 ]71001)1ಆ 07 7೩7೩ (6.1), £16
01೩1 11011007 ೦! ೫7೩]75 ೦1 80100110 3 00778 010 2 ೮1115 15
20.19.18 12.11
ಜೈ 2 ಕ್‌ ಇ ಭಾ
ಕು ಬ ಕಾ ಜಸ ಕ್ಯಗತ್ತು.
ಪಾ

ಹಾ 75,240

ಕ್ಕೆ (|', ೧೮1!111 0070110೫, ೧ 8(ಟ0ೇ%ಗೆ 105 10 0೫೯೪೦೮ 4 :

೦%! 07" 6 10501075 1% 7011 4, 070 3 0%! 0/ 5 7೬೮೩೦೫ 7% 701
8. 1% 10% 7107 00೫5 ೧0% 10 561001 118 11651101 ?
10. 2೩1% .1, 16 ೧೩೫ 86100 115 ೧೫680075 17 6೮, ೫೩78.
1 ೫೩710 8 06 0೩0 861600 115 ೧265005 17.0 77೩78.
180006 106 10181 1173007 ೦1 ೫7೩775 01 8616011118 ೧೬65005
.:
11% 1೩10 4 ೧70 0816 0 50061007 15 ಸ
ಬುಕ್‌ ಕಕ 06.5 ರಿ.4
ಹುಟಟ 0 ಭಜ ಚ ಭ[
ಮ ಚರಿ0

180
 ಬಸಗಳು ಕ
] 1651 ಇದರ ಬೆಲೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.

(6.4) ಮತ್ತು (6.6) ಸೂತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರ

ಇವಾ16, : ೫5383, ಇ..೯ತಾ೫ಿ,.

16013 ಕಾ 163
ತಿ ೬46
1, .
ಜ್‌ 8

2 20 ಹುಡುಗರೂ 19 ಹುಡುಗಿಯರೂ ಇರುವ ಒಂದು ತರಗತಿಯಿಂದ 8

ಹುಡುಗರೂ 2 ಹುಡುಗಿಯರೂ ಇರುವಂತಹ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ
ಆರಿಸಬಹುದು ?
3 ಹುಡುಗರನ್ನು [ಲ್ಕ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು,
2 ಹುಡುಗಿಯರನ್ನು 135] ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು.
॥ ಆದುದರಿಂದ, (6.1) ರ ಮೂಲ ಸೂತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ. 3 ಹುಡುಗರೂ, 9 ಹುಡುಗಿ
ಯರೂ ಇರುವಂತಹ ಸಮಿತಿಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ
೩0.19.18 1೬3481
ಎ ಜು . (112...
೬.240

ತಿ ಒಂಡು ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಕಾ ರ್ಥಿಯು 4 ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ 6 ಪ್ರಶ್ನೆ

ಗಳಿಂದ 4 ಪಶ್ನೆ ಗಳನ್ನೂ, ೫ `ಎಿಭಾಗಿದಲ್ಲಿರುವ ಕಪಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಂದ ತ ಪ್ರಶ್ನೆ ಗಳನ್ನೂ
ಆರಿಸಿ ಉತ್ತ ಕ್‌ಬೀಕು. “ಅವನು ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಆರಿಸಬಹುದು?
4 ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅವನು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು (ಲ್ಮ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು.
7 ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅವನು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು (ಲ್ಕ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು.
” ಆದುದರಿಂದ 4 ಮತ್ತು ಗ ವಿಭಾಗಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವ
8 ವಿಧಗಳು.
0 21 008. .6.4.3
ಈಶ ಶತ ಪ 1ಡ ಇತ್ತ, 2,3
ಮ್‌ ಓಿ0

14ರ
19
 1276070186 06.2

1 ೫174 176 7೩119 0 (0) ,ಲೈ (ಶಿ) ಲ, (೧ ಎಲ್ಯ

2 ೫104 600 7೩1೦ 0,0 --೮,-_.೮,--,ಲೈ,_..ಲ
9... 10 00% ೫0೩77 ೫7878 ೦೩೫ ೩ 10೩11 01 4 80006005 ॥
000801: 77017. ೩ 01೩88 01 807
4... 10 ೩ 0110161 108006 108076 ೩7೮ 10 60೩೫28 ೦೦೫706೫
30% 71೩77 0೩1705 17081 0೮ )18]796 11 6೩೦% 10೩71 1೩5 10 18.
61767] 0೦0898 66೩13 11106?
ರ... 10 & 01೩88 800181 11076 7767೮ 40 80000005 ೩೫ |
16೩00675 ॥765611. .12೩08 8600001 1:೩0 00. 80೩1೭6 11೩7305 11:
61673 06007 800060 ೩110. ೩180. ೫710 6೩೦ ೦1 06 680%
110% 178777 1870888108 ೫77೮ 08676 1
06...ಓ ೦110106 00೩77 18 00 ೮. 80100006 17003 ೩17೦0 1
71877078 ೦1 ೫71೦೫೩ 5 ೩7೮ 0011078 ೩00 2 ೩೯೮ ೫710%61-1:06068
[7 1077 10೩117 ೫7೩78 ೧೩೫ 106 610760. ಆ 86190060 80 ೩8
1701046 ೩% 16886 ೦0೮ ೫710101-1:09/67 ೩೫0 ೩॥ 10885 4 071688 ?
7... 880% 71೩77 5718078108 ೩7೮ 06068031760 )]7 568 7018
710 01766 ೦8 770101 ೩7೮ 11 136 8೩176 111267
8... 11017 773೩71] 01067610 80778 ೦1? 1702677 ೧೩೫: 0೮ 10883
17017 ೩ 70] 0೦17, 50 ॥೩13೮ ೧೦1೫, 25 ॥೩18೮ ೦೦1೧೫, 10 ೩6 00
೩೫6 5 ೩15೮ ೦೦1೫, 17 ೩% 10೩86 2 ೧೦178 ೩7೦ ೫8067
9... 11017 73೩77 ॥೩7೩11೮1೦॥7೩175 ೩೫೮ 1071760 17 ೩ 86
4 0೩7೩'161 111108 11678061178 ೩೫೦11೮7 86% ೦7 6 7೩7೩!!೮111168? .
10... 11017 7738೩707 ೮17೦198 ೩೫೮ 66808101760 17 9 )ಂ18
110 1007 ೦8 770100 116 ೦೫ 006 887736 ೮17016 ?
11... 11 ]017178 ೩ ೦೦11೦೮ ೦೦೫೫86, ೩ 8010626 ೫0೩77 ೧೫೦೦೫
೩೫] ೦೫೮ ೦1 107೮೦೮ 1೩708೩೦5 10 ೫8೩76 1, ೩೧೮ ೩೫7 10766 4
501೫೮೫. ೦॥॥101೩1 800]6008 1% 0876 11... 18% 130%. ೫3೩೫
01007671 77೩]78 ೧೩1 )6 010086 118 0೦೪೫೫86 ?
12, .10 0೫ ೫2೩77 ೫7೩78 ೦೩೩ 12 61007606 ॥11768
0171060 01077060 3 80000715 80 181081 6೩೦%॥ 7606117605 4 ?
18... 270176 1೪16 26180102 1, ಲೈ. ಎ...

140
 ಅಭ್ಯಾಸ 6.2
1. ಬೆಲೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ ; (6) 808 : (ರಿ) 0; (ಲ್ವಿಲ್ಡೆ
2. (ಲೈ-್ವಲೈ-ಗ,ಲೈ,0(-ಓ[ಲ್ಯ ಇದರ ಬೆಲೆಯೆಷ್ಟು ?
ಡಿ 30 ವಿದಾಬರ್ಥಿಗಳಿರುವ ಒಂದು ತರಗತಿಯಿಂದ 4 ವಿದಾ ್ಯರ್ಥಿಗಳಿರುವ
ಒಂದು ತಂಡವನ್ನು ಎಷ್ಟು ವಿಧದಲ್ಲಿ ಅರಿಸಬಹುದು?
ಕ್ವಿ ಒಂದು ಕಿ ಕೆಟ್‌ ಪಂದ್ಯಾ ಟದ ಕೂಟದಲ್ಲಿ 10 ಟೀಮುಗಳುಸ)ರ್ಥಿಸುತ್ತವೆ.
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಟೀಮು ಇನ್ನೊ ೦ದು. ಟೀಮಿನೊಡನೆ ಎರಡು ಸಲ ನಡಬೇಕಾದರೆ
ಒಟ್ಟು ಎಷ್ಟು ಆಟಗಳನ್ನು ಆಡಬೇಕಾಗುವುದು ?
ಕ್ರ ತ ತರಗತಿಯ ಸಂತೋಷಕೂಟದಲ್ಲಿ 40 ವಿದಾ ಬರ್ಥಿಗಳೂ 5 ಉಪಾ
ಧ್ಯ್ಕಾಯರೂ ಭಾಗಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್
ಪ ಬ ವಿದಾರ್ಥಿಯೂ' ಇತರ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ
1 ಸೃರ್ಥಿಗೂ, ಎಲ್ಲ ಉಪಾಧ್ಯಾಯರಿಗೂ 1 ಠಾಘವ ನೀಡಬೇಕೆಂದಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲೆ
ಎಷ್ಟು ಲಾಘವಗಳು' ನಡೆದುವು?
6 16 ಆಟಗಾರರಿಂದ ಒಂದು ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ ಟೀಮ್‌ ಆರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಈ 16
ಮಂದಿಯಲ್ಲಿ 5 ಮಂದಿ ಬೌಲರರೂ, 9 ಮಂದಿ ವಿಕೆಟ್‌ಕೀಪರರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಕನಿಷ್ಠ
ಪಕ್ಷ ಒಬ್ಬ"ವಿಕೆಟ್‌ಕೀಪರನೂ, ್ಲಓ ಬೌಲರರೂ ಇರುವಂತಹ 11 ಜನರ ಕಿಟ್‌ ಟೀಮ
ನ್ನು ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸಬಹುದು?
7. 80 ಬಿಂದುಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಮೂರು ಬಿಂದುಗಳೂ ಏಕರೇಖ
ಸ್ಹವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. .ಈ ಬಿಂದುಗಳಿಂದ ಎಷ್ಟು ತ್ರಿಕೋನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು1
ಜ್ಯ ಒಂದು ರಾಪಾಯಿಯ ನಾಣ್ಯ, 50 ಪೈಸೆ, 26ಪೈಸೆ, 10 ಪೈಸೆ ಮತ್ತು
ಕಪೈೆಸೆ ನಾಣ್ಯ ಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ ಎರಡು ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನಾ ದರೂ ಉಪ
ಯೋಗಿಸಿ ಹಣಿದ ಎಷ್ಟು ವಿಧದ ಮೊತ್ತ ಗಳನ್ನು“ರಚಿಸಬಹುದು [`
ಸೀ (| ಸವಾತರ ಸರಳರೇಖೆಗಳ ಒಂದು ಗಣ 6 ಸಮಾನಾಂತರ ಸರಳ
ರೇಖೆಗಳ ಇನ್ನೊಂದು ಗಣವನ್ನು ಛೇದಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಸಮಾನಾಂತರ ಚತು
ರ್ಭುಜಗಳು ರಚಿತವಾಗುತ್ತವೆ?
10 9 ಬಿಂದುಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ 4 ಬಿಂದುಗಳೂ ವೃತೃದ ಮೇಲಿರು
ವುದಿಲ್ಲ. ಈ 9 ಬಿಂದುಗಳಿಂದ ಎಷ್ಟು ವೃತ್ಮಗಳು ರಚಿತವಾಗುತ್ತವೆ `ೆ
11 ಕಾಲೇಜು ವ್ಕಾಸಂಗವನ್ನು ಮಾಿಡರಿರುವ ಒಬ್ಬ ವಿದಾ.ರ್ಥಿಯು ಒಂದನೆಯ
ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೂರುಭಾಷೆಗಳಲ್ಲೆ ಯಾವುದಾದರೊಂದನ್ನೂ, ನಿರಡನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಏಳು
ಐಚಿ ಕ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಮೂರನ್ನೂ ಆರಿಸಬಹುದು. ಅವನು' ಎಷ್ಟು
ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ ತನ್ನ ವ್ಯಾಸಂಗವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸ
ಬಹುದು?)
12 ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ನಾಲ್ಕು ಬಹುಮಾನಗಳು ಬರುವಂತೆ 19 ವಿವಿಧ
ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು 38 ಎರಾ ರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಬಹುದು ?
ತಿ ಸ
ಟ್‌ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ; ೫. ,ಲೈ,.ಎ ೫. 3೧೦೨

146
 0111480180 7

71೩1116178110೩1 1760000

7.1 18100860108--076 ೦1 106 11007020 ೫761065 08

770೦೦? 17 7781107780108 18 108% ೦1 7081116104/10೩1 1000/02. :
[1 18 08081177 077[10766 107 270717 ೩ 1081701೩ 17101171 ೩ |
೦810176 101687೩1 7೩1೬೦8 01 ೫. '

7.2 ೫«!%ಂಕೆ 0 ?7091--ಗ. 770೦೦! 7 10೩100613೩110೩1 17- |

61010102 ೮೦೫81818 ೦1 1076೮ ॥೩1॥85.
(6) 16 1071701೩ 18 7671100 108 81/೩1 77೩108 ೦1 1) 2.
(ಇ 1 ಜ-.. |
|
(ರಿ) 776 ೩೩80776 116 1077701೩ 60 6 0706 707 ೩೫7 ೫೩106 1
12511 ೩00 111071 811017 0181 10 77085 ೩18೦ 0 8706 '
"07 006 76೫% 7೩11೮ 71) --1.

(0) (ಲೆ0110್ಶ%48100.--'1ಆ 1107 106 1077701೩ 18 0706 808

೫%ವ1,. 2, 8... ರ170೮ 16 3ೂ: 0೫೫06 808 ಸಾತ, 18]
0110178 07017 (ಗಿ) 518016 18 70೮ 107 1 ಎ3--1 4
51706 36 18 0706 108 7ವ4, 16 18 ೩180 8706 708'
1585; ೩೫೮ 80 ೦೫ 108 ೩1! 176687೩1 7೩1೬೦8 ೦॥ ೫. '

112071)10 : .
|
(1) 81016 177 006 77360004 01 77818677811081 18400008 :
೩1 .
12302 [೨2.೨ ಡಿ ಮ 11(7)-.-1)(21%--1)
0

147
 ಅಧ್ಯಾಯ 7

ಗೆಣಿತಾನುಮಾನ

7.1 ಪೀಠಿಕೆ ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ನೀಡುವ ಹಲವಾರು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ

ಗಣಿತಾನುಮೂನವು ಒಂದಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಿರುವ ಒಂದು ಸೂತ್ರವನ್ನು
ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಮೂನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು 'ಬಳಸ ತ್ತೇವೆ,

7.೩ ಸಾಧನೆಯಕ್ರಮ._ಗಣಿತಾನುಮೂನದಿಂದ ಕೊಡುವ ಸಾಧನೆಯು ಮೂರು

ಭಾಗಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.

(%) ಸೂತ್ರವನ್ನು 1ನ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ, ಅಂದರೆ ॥ ಎ1, 9, 8

ಇವುಗಳಿಗೆ, ತಾಳೆನೋಡಲಾಗುವುದು.

(8) ಸೂತ್ರವು 1ನ ಯೂವುದೇ ಬೆಲೆ ಮ ಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು

ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಮುಂದಿನ ಬೆಲೆಯೂದ % ಎ. 173] ಗೂ ಇದು ಸತ್ಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು
ತೋರಿಸುತ್ತೇವೆ.

(0) ನಿರ್ಧಾರ : ಸೂತ್ರವು 121, 9, 3 ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು

ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿದೆ... ಇದು 8ಕ್ಕೆ ಸತ್ಯವಾದುದರಿಂದ, (ಠಿ) ಯಿಂದ ಸೂತ್ರವು
13-1-4 ಬೆಲೆಗೂ ಸತ್ಯವೆಂದು ವೇದ್ಯವಾಗುವುದು; ಇಎ4 ಬೆಲೆಗೆ ಇದು
ಸತ್ಯವಾದುದರಿಂದ, 1ಎ ಬೆಲೆಗೂ ಇದು ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ; ಮತ್ತು ಇದೇ ರೀತಿ /%ನ
ಎಲ್ಲ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಿಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು (1) ಗಣಿತಾನುಮಾನದಿಂದ ಸಾಧಿಸಿ,

ನೂ ಡೌ
_1(1--1) ಸ (2-1)

147
 (6) 76 ೫೮೫1೧7 586 8011701೩ 107 058, 3.

೫51. ..3]3 ಕ ಸಟೆ ಕ ಂಂಊ

0

೫ಜಕ್‌ಔಿ 13/0 ಎಡಿ ೨ನೆ 07 ರಿಮಠಿ

೫೨3 , 13-233-83 ಜಾತ

0
ೆ? 0% 14ಎ14
7161/06 106 7077701೩ 18 0706 107 11, 2, 8.
(0) 76 ೩88071 1116 1087001೩ 10. 6 1786 108 ೫111
1.6. 6 ೩8801706 10೩% |

72.22... 3-೪) ತು 11(11--1)(211--1)

0
07 ೩೮6 (11--1)₹ 50 000 81008. 'ಸೆ'6 86

1-21... 3-೫೫7--(11-/-1) ಎ೫1 3-1(201--.) .(1--1)3

ಸ್ವ ಆ [2)/3-(-1/ _0೫1--6]
__ (1%--1)(7೬--2)(21--3)
0
11100 16 1676 78106 00681766 7 ॥000ಗ ೫ಎ114-1 10
1(7-.-1)(21--1)
0
1161/06 1 116 1077701೩ 18 0706 707 7೫29, 16 72086 8180
1706 107 ೫10 --1

(0) (ೆ0101:5107,--316 0876 270766 116 8071701೩ 00 06 '

1706 107 ಇಎ1, 2, 8... 110006 7 (0) 10 ೫೫086 16 0೫00 70೫.
ಚು
18-14;ತ್ಗಾ ೫4-1-16, ಸ ೩/76 80 ೦೫, 108 ೩1 ಜಾರ ` ನ

14ರ
 (ಇ) ೫1, 2, $ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ನಾವು ಈ ಸೂತ್ರವನ್ನು ತಾಳೆ ನೋಡುತ್ತೇವೆ.
೫1, ೫ ("`` ಆಥವಾ?5]
9)

ಇವಾ0, ಎ ರಾ ಅಥವಾ 55

1ಎಾಢಿ, 13323, 83 ಚ ಅಥವಾ 14-14

ಸೂತ್ರವು ೫ಎ, ಎ. ತ್ರ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ.

(ರಿ) 1೫1% ಬೆಲೆಗೆ ಸೂತ್ರವು ಸತ್ಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳೋಣ.

ಅಂದರೆ,

3 231.133
ಎ7(ಗರ | (7-1)
ಈಗ (153-1)2 ಇದನ್ನು ಎರಡು ಬದಿಗಳಿಗೂ ಕೂಡಿಸಿ,

3-23-4೫೫. (ಗಾ-೪-1)3 ಎ7೯ (2ಾ-3) (1 .2)3

ತ್ತ ಖ್‌ [21/3 2.11.-611--6 |

4
0

೫(1-- 1)(21-1) ಸಿದರಲ್ಲಿ 1 ಎ ಇತ. 1 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದಾಗ ಮೇಲೆ

ಗ್ರ
ಕಾಣಿಸಿದ ಬೆಲೆ ದೊರೆಯುವುದು.

ಆದ್ದರಿಂದ ೫ 2೬ 1 ಬೆಲೆಗೆ ಸೂತ್ರವು ಸತ್ತವಾದರೆ ಅದು. ೫ ಎ. 11 3-3

ಬೆಲೆಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿರಬೇಕು.

| (0) ಸೂತ್ರವು 1% 1, ೨, ೨ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆಯಂದು ನಾವು ತೋರಿಸಿ

([ದ್ವೇವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ (ಗಿ) ಯಿಂದ ಸೂತ್ರವು ಇ ಎ83 3.1 ಎ4; 1ಮಾ441 6;
, ಇತ್ಕಾದಿ 1ನ ಎಲ್ಲ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿರಬೇಕು.

148
 2 ೦೫೮ 07 1781000172110೩1 11000010 118
23.22, ೫... 4ಡಿ ಇಾ2ತ2ಿ
(0) 807 ೫ಡಾ1, ೨22 ೯2 09 2/4
ಇವಾ92, 2322341 ೪೮ 0 66
18, 2-22-3! 0 1414

710006 1106 7087001೩ 18 0709 108 0ಎ1, 2, 8

(0) .ಓ380176 1006 70811018 1706 808 ೫10, 7087361
5071086 2--2'--ಆೆ್ಟ್ಟೂ 1-2೫
ಎ. 271-302,
60176 2737, 10 0108 81008, 77೮ 861
2322. 2 |. 327 | 2332) ಘಾಡ 0
ಎ ಗ್ಗ 2 ಗ್ರೆ
13106 277-22೮ 18 1116 77810 ೦1 213-380 107 1ಷಾ10--1.
1106110೮ 1 01೮ 10811118 18 0706 107 ಎ... 10 77086 ೩1೬8೦
೪716 107 1ಎ10--1.
(0) ಆ 10197 016 808777101೩ 18 0706 107 ೫1, ೨, 3.
16106 07 (ಶಿ) 16 13080 06 0706 108 1 ಎ3-3-1 4; ॥ಮ4371ಎಾಗ್ತ
೩೫6. 80 ೦೫, 808 ೩|| 170087೩ 7781068 01 1.

1126708508 7.1
70176 7 086 1761006 01 771860/617811081 17610010102 0086 0
ತ 10717186 ೩7೮ 1706 108 ೩॥ ] 0810196 108687೩1 7೩1೬
01 1?) ಲ

3 --೩.-ಕತ ಬಾ $
2 2-4-೧6೨. , 3-ಎ28
೫(1--1)
ತ್ರ 1-4-42 |. 1 ಡೈಟಿ -3 ಸ ಉದ

ಕೆ] ಈಜು , 3 (20--1)3ವ 7(21---1)(21--1)

ತಿ

149
 2 ಗಣಿತಾನುಮೂನದಿಂದ ಸಾಧಿಸಿ_
(6) 2-[-23 23... -[-21 ಎ 21442
೭ ಧಗೆ 9 ಎ. 28.9 ಅಥವಾ 9 ಎ. 29
೫ ಡಾಟ ೨ ]. 22 ೨. 22-1೩ 9 ಅಥವಾ 626
೫ ಮಶಿ, 2-.23.938 2 23110 ಅಥವಾ 14 2 14
ಆದ್ದರಿಂದ ಸೂತ್ರವು ೫ ಎ1, 9, 3 ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಸತ್ತವಾಗಿದೆ.
ಗ) ೫ಎ210 ಬೆಲೆಗೆ ಸೂತ್ರವು ಸತ್ಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳೋಣ.
ಅಂದರೆ - 3 ತ
2) _. 28 _. 93 .. ... .. 27 ಎ. 9೫30 ಎಂದಿರಲಿ
ಎರಡು ಬದಿಗಳಿಗೂ 21-3 ಕೂಡಿಸಿದಾಗ
2 _.. 22 _. 93 .... 1. 27೫ |. 2753 2. 9.27 ೯3.೨
ಹ್‌ ೨ ೫ತಿತಿಇ
“ಎಂದಾಗುವುದು.
ಆದರೆ 21೫12೩೨೨ ಎನ್ನುವುದು ॥ 22 ೫ 3. 1 ಆದಾಗ 29-3-9 ಇದರ
'ಬೆಲೆಯಾಗಿದೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ ಸೂತ್ರವು 1 2 ೫ ಬೆಲೆಗೆ ಸತ್ಯಮುದರೆ ಅದು ೫% ಎ ೫ 3 ॥
ಬೆಲೆಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿರಬೇಕು.
(0) ಸೂತ್ರವು ॥ ಎ. 1, ೨, ತಿ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆಯೆಂದು ನಮಗೆ
ಗೊತ್ತಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ (8) ಯಿಂದ ಸೂತ್ರವು ಇ ಎ 8.1 ಎ. 4;
7% ಕ್ರಿ (1 ಎ. 5; ಇತ್ಯಾದಿ ॥ನ ಎಲ್ಲ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ ಸತ್ತ
ವಾಗಿರಬೇಕು.

ಗಣಿತಾನುಮಾನದಿಂದ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸೂತ್ರಗಳು % ನ ಎಲ್ಲ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಬೆಲೆ

ಳಿಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿವೆಯೆಂದು ಸಾಧಿಸಿ.
ಸ] 1838-28
4.13. (21%--1) ಹ 93
2 293.4 3.6 .. .,.,. 1... 821 ಎ೫0 (1%... 1)

ಸ ಲ ಲ್ಹ್ಯ ನ
(೧28 _. 3೩ .. 58... .- (2 1--1)3
_%
ವಗಸತ್‌(21--1)
ಗಿ (2 1-1)

149
 2

ಆಇ 1 ಟರುರರರ್ಕ್ವ

ಕ
ವರ ಜ ರ ಜಟ್ಟ 3 ಹ
ಕ ರಸ್ತ
ಸ್ಯಾ ಜಾ ೬ತಿೆಕಜಿದ್ಯ

ಆಆ ಸ ಇ. ೨೨546964 ಸ 52೫...
7್ರ್ಷಾ ಇಷ |

೫2೫2 2.81೯11*1%..... *-೫(7-1-3) ಎ೫(ಉಸ- (41/2)

7.0 3. 38.4 5.6 .... , _-(21--1)21% |
__ 1(1--1)(41--1)
5
| ] | ]

ಕರಚಟ 20 ಲ ಸಾ7ಗರ್ಗ:'
ಹ 1)
: ಸಘಾಶ್ತಿತ
ಠ್ರ ಸ ೨೧ 1 ಜಟಾ
ಣೆ

3 ಪರಾ|ಸ ಷ್ಟ ಮಾತೂ

] ಟೆ
ಶಾ ತ್ಕ ೬
|
ಡ್ಡ ಇತ್‌
ತ್ತ
|
|1ಎ. ಎಡ
ಶಾ

|| || 1)
ಕೆ ರ ಪವ್ವ್ಯಾತ್‌ ತ್ಲ ಸಂ್ಪ, ಇ ರೆ
1.0 ಸ 2.3 ತ $.4 ಡೆ ಣೆ ೫ (1-3-1) %--1
8. 1.2 2- 2.3 3. 3.4... 13. ೫ (೫% _.- 1)
ಕ __1 (1 -- 1) (೫ -- 2)
ಗೆ 3
9 1.2 2.8.43. 5.6... .- (02%--1) 21%
_೫ (1 -- 1) (& ಇ--1)
ತ ರರ್ಯಾಗಾ್‌

| | |
ಸಾ ಗಾಡ... 3 0
ೆ ಜತೆ ಡೆ ಸ್ಥ್ಯಾ್ಥ” 5.7
ಗಟ!
ದಾ
(21-18) (2 8೩... 2).28೩% 1

100
 0111121110 68

116 8171017121 71607617

8.1 7% 81೧0811೩! 7860767

31 ೩೦00೩1 170101)110೩8107, 776 0೩೫" 6೩5117. 768187 ೪8

0110177178 ೮೫॥೩೫81075 :
(1--ಶಿ)'
ಎ %--ಸಿ |
(1-8) 0-200-88, '
(1--ಥ)* ಎ 8-300-30) 1, |
(1-.-ಥ)* ೨ 0 --4ಏಿಿ 1-600-40 -84. |
116. ೫೦॥೮ 106 1011077178 2700680168 ೦8 106 ೩೦176 0ಂಗಳ
0%)0115107. '
1. 16 70773) ೦7 162728 10 ೩77 ೮೫೩781೦೫ 38 ೦೫೮ ೫೫
10187 1006 ೮೫೭0೦071 (07 17068) 08? ಥಿ. 7008 (0--)* 00:
1081138 3 1068775, (0-0) ೮೦೫೩1735 4 067775, (0 --0)* ೧೦೫01681
167778, ೩76 80 ೦೫.
|

2. '116 1786 060810 10 1116 6೫)೩೫08107 ೦8 (6 3-8)” 18 0% (

ಜತ, ಖಿ, ಶ್ರಿ 4.
3. 86 6೫॥)೦೫೩6ಔ॥ ೦7 % 66076೩5868 7 ೦೫೮ ೩೫4 186 ಬಾಜ.
೦1 ಗ 1007685868 07 ೦7೫ 07077 ೩೫] 56೫೫೫ 00 106 76೫% 06772.
4. 11೩08 01 0016 ೦೦೦01೦16718 0೩೫ 0೮ 7೮8564 ೩5 ೩ 7೩1
1(1ೇ 107 80108016 781068 ೦8 ೫ ೩04 7. 808 ೮7೫೩೫7 )16
(6--0)' ಮಲೈ ಯೆ] 038.0, 0838-0೫, ೩೫೮
(6--ಶ)*್ಮಲೈಂ"-.-(೮,[038 (೮,೦383 (೧೦೫ 0,೬".
117010 11686 00867181075 77೮ 1787 6೫0೮೦6 ೩ 8117118
788108 10% 106 ೮೫೩1೩1೦೫ ೦7 (6 --॥)”, ೫70676 ೫ 15 ೩೫17 ೫)
11176 1000008. . 1108 77೮ 1876 186 ೫111071101 700707 :
೩11] 20810176 100661 7,
(0--0)» ಎ0 --/ಲೈಂಗ-*ಿ-._,(ಲೈಊ*08 3...
ದ ಇ 07೫ 0 0. .

181
 ಅಧ್ಯಾಯ 0

ದ್ವಿಪದ ಪೆಮೇಯ

8.1 ದ್ವಿಪದ ಪ್ರಮೇಯ

ಗುಣಾಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ (ಬೀಜಗಣಿತದ) ವಿಸಶರಣೆಗಳನ್ನು ತಾಳೆ

ೇಡಬಹುದು- -
(6 --0)3 ಮ್‌ 0೫.ಶಿ
(6 ._॥)2 18. ಇ 2
(0 _-)3 13 303) 3003 ._ 8
(೧ 3-ಶ)* 2 14 _- 4/31 2. 60303 _. 408 14
ಮೇಲಣ ದ್ವಿಪದ ವಿಸ್ತರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗುಣಗಳನ್ನು ನಾವು ನೋಡುತ್ತೇವೆ.
| ] ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಇರುವ ಪದಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ (4.8) ಯ
ಪ್ಪ
ಚಹಾತದ ಬೆಲೆಗಿಂತ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚು. (6 .,.))2 ಯಲ್ಲಿ 8 ಪದಗಳಿವೆ, (ಆ_.-॥)8 ಯಲ್ಲಿ
4 ಪದಗಳಿವೆ, ಯಲ್ಲಿ"ಕ5 ಪದಗಳಿವೆ,
(0 .1.))4ಯ ಇತ್ಯಾದಿ.
2 (63-10) ಇದರ ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರಥಮ ಪದ (%ಎ1, ೨, 3,4
ಅದಾಗ) 07.
3 ಒಂದು ಪದದಿಂದ ಮುಂದಿನ ಪದಕ್ಕೆ ಸಾಗುವಾಗ € ಯ ಘಾತವು ಒಂದು
*ಕಡಿಮೆ ಆಗುವುದು, ) ಯ ಘಾತವು ಒಂದು ಹೆಚ್ಚು ಆಗುವುದು.
ಹಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗುಣಕವನ್ನೂ % ಮತ್ತು " ಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಬೆಲೆ ಕೊಡುವುದರ
ಪ್ರ
ಲಕ ,0, ನ ಒಂದು ಬೆಲೆಯಾಗಿ ಬರೆಯಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
(6 3-ಶ)*ವ್ಯಲೈ[ 03-0೮, 93 ಓಛಲೈಂ ಶಿ. ಲೈಕ ಮತ್ತು
(6 --)*ಮ್ಮಲೈಂೆ [ಲ| ಶಲ 03 ಲೈ 0ಲೈಕ!
ಈ ಹೇಳಿಕೆಗಳಿಂದ 1% ಯಾವುದೇ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕವಾದಾಗ (4-8) ಇದರ
_ರಣೆಗೂ ಇಂತಹದೇ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ನಾವು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಇದರಿಂದ
ನಮಗೆ ದ್ವಿಪದ ಪಫ್ರೈಮೇಯ ದೊರೆಯುವುದು. 1: ಒಂದು ಧನ ಪೂರ್ಹಾಂಕವಾದಾಗ
(0 _.8)? 473 4,0 0774 ಶಿ..,ಲೈಂ7-323 .......
ಡೆ. ಇಓ ೈ 177: ಷ್ಠ... ಡೊ? .«೬೬(8-])

101
 5166
0 001817 ೩0] 00783 10. 100 6೫7೩181017, 776 1೩176 00
8
616008 0 ೦೫ ಥಿ 07013 0೩೦1 1೩೦10೦೫ ೩೫0 ೫101011117 1136 1% 1000078
010861.
1
1! ೫ 861006 6 07013 6೩೦% 180008 ೩10 170101)117 679 ೫ 6
00866807, ೫7೮ 860 686 10೫೫೬ 07. . ೫1706 10118 ೦೩೫ 1 0006 1
0೫17 ೦೫6 7೩7, ₹76 ೧೦೦೫೮೦01 ೦1 0018 050111 18 1. 1

0 001810 0070738 010, 77೮ 18೩76 00 5801006 0. 0701 0

[೩0008 ೩೫ 1701017 10 7 (೫-1) 08 070೫3 186 76108101
1೩00028. 0306 ಗ ೦೩೫ ೮ 86100090 [0೫೩ ೩೫7. ೦೫೮ 01 186
[೩01078 10 ಲೈ ೫೩78. 1860106 ೫೮ 860 186 1070 »ಲ್ಮೆ 03
707 106 90870 07-೫2, 1776 0೩177೮ 10 801600 ಗ 1700 ೩೫7
೩01088, ೩೫೮ 0 ಗಿ010. 1606 ೫61081111116 (1-2) 1೩೦6078.
6118 0೩೫ 106 4000 10 ಇಲೈ ೫7೩]75, 776 89% 16116 00702 »ಲ್ಕೆ 0-3 08,

00066176 18 6018 07೩1007, ೫76 9೩8117 869 111೩0 108 ೩೫

772106 ೦8 ೫ ಗ7೦0೫% 0 100 1 170108177೦, ೫7೮ ೦010810 106 15೮೫೫
0: ಊರಗ, 706 80702 ೦7 ೩11 8101 101728 81708 1006 0೩೫51
76001706. |

5000164 71/00 .. ೫% 11001101200 110೩000೫. (0)

೩೦0೩1 110101)110810100, 1116 107008 ೦8 1006 11607673 1೩5 66
17071064 107 5116 ೦೩8೦8 0 ಎ1, 2, 3, 4. |

(ಗ) 16 8081 70176 0081, 17 77೮ ೩೩80176 116 116086

10706 107 ೩17 10108781 1778106 72 7), 10 77080 ೩180 06 0706 1
1016 76೫1 10068781 77೩10೮ ೫10 --1. '

1.6.೫೮ ೩880176 (॥--0ಿ)» 20೫-1೬೮ ಊರಿ. ,

ಗ 020ಂಅಚಾಂಖ 2)
| ಮೊದಲನೆಯ ಸಾಧನೆ
(4 -(-ಶ)” ಎನ್ನುವ ಉತ್ಪನ್ನವು 1; ಸಮಾನ ಅಪವರ್ತನಗಳ ಗುಣಲಬ್ರ. ಅಂದರೆ,
ಜ್ರ ಸತ್ತ (6 4-8) (6-೧) ....(6 ಶಿ)
ಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿನ ಯಾವುದೇ ಪದವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾದರೂ ನಾವುಪ
ತ್‌ ನ್‌ ನದಿಂದ ೪ ಅಥವಾ ॥ ಯನ್ನು ಆರಿಸಿ, ಹೀಗೆ ಆರಿಸಿದ 1 ಆ
ಗಳನ್ನೂ ಗುಣಿಸಬೇಕು.

ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಪವರ್ತನದಿಂದಲೂ ಇ ಯನ್ನು ಆರಿಸಿ ಈ % ಗಳನ್ನು ಗುಣಿಸಿ

ದರೆ ನಮಗೆ 0%» ದೊರೆಯುವುದು. ಇದನ್ನು ಒಂದೇ ಒಂದು ವಿಧದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹು
ದಾದುದರಿಂದ ಈ ಪದದ ಗುಣಕವು 1 ಆಗಿದೆ.

47-3೬) ಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಾವು ಶಿ ಯನ್ನು ಒಂದು ಅಪವರ್ತನದಿಂದ ಆರಿಸಿ

ಅದನ್ನು ಉಳಿದ ಅಪವರ್ತ ನಗಳಿಂದ ಆರಿಸಿದ 1-1 ಇ ಗಳಿಂದ ಗುಣಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ
ಶಿ ಯನ್ನು 1 ಅಪವರ್ತನಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೊಂದರಿಂದ ಛೈ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆರಿಸ
ಬಹುದು. ಆದುದರಿಂದ ನಮಗೆ 10 0೫-38 ರಿ ಪದವು ದೊರೆಯುವುದು.

67-8೩ ॥ಪದವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಾವು ಶಿಯನ್ನು ಯಾವುದಾದರೆರಡು ಅಪವರ್ತನ

ಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಇ ಯನ್ನು ಉಳಿದ (1-2) ಅಪವರ್ರನಗಳಿಂದ ಆರಿಸಬೇಕು. ಇದನ್ನು
ಲ್ಯ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದಾದುದೆರಿಂದ ಇಲ 61-28 8೩ ಎಂಬ ಪದವು
ದೊರೆಯುವುದು.
ಇದೇ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದರೆ 0 ಯಿಂದ ನವರೆಗೆ (ಎರಡೂ ಸೇರಿದಂತೆ)
ನ ಯಾವುದೇ ಬೆಲೆಗೆ ನಮಗೆ ,.0, 0೫ರ: ಫಿ: ಎಂಬ ಪದವು ದೊರೆಯುವುದೆಂದು
| ನಾವು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿಳಿಯುತ್ತೇವೆ.
ಇಂಥ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳ ಮೊತ್ತವೇ ನಮಗೆ ಬೇಕಾದ ವಿಸ್ತರಣೆ.

ಎರಡನೆಯ ಸಾಧನೆ. ಗಣಿತಾನುಮಾನದಿಂದ

(೧) ಇ ಮ 1, 9, ತಿ, & ಆಗಿದ್ದಾ ಗ ದ್ವಿಪದ ಪ್ರಮೇಯದ ಸತ್ಯತೆಯನ್ನು

ಗುಣಾಕಾರದಿಂದ ಸರಿಯೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದೆ ೀವೆ.
(ರಿ) ಇ ಮ ೫ ಎನ್ನುವ ಇ ನ ಧನ ಹೋರ ಬೆಲೆಗೆ ಈ ಪ್ರಮೇಯವು
ಸತ್ಯವೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ ಪ್ರಮೇಯವು ಬೆಲೆ॥ ಎ. ೫ 3. 1 ಗೂ ಸತ್ಯವೆಂದು
ಸಾಧಿಸ ಬಹುದು.
ಅಂದರೆ
ದ್‌ೆ 4.1 ಸು. ದ ಸ ದ್‌ ಇಲ 71 -?)? ತು
(0 ಲ ೪) ಜ್‌ ಡೆ
3 07. ಎಂದು ನಾವು ಒಪ್ಪಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ,

102
 0% 71110171] 10111 8108 077 (6 --ರ), ೩೩೮ ೦೫ 186 7181 816
0017176 1110 607778 ೫70100 1೩76 186 887730 7೦೫೮೫ ೦! ೮ ೦೯
'1'6 81 |
( _1)»33 0*-3-3-(ಇ ಲೈ --ಇ(ಲೆ,)ಊಿ ತತಾ ಇ ಗಾ 22 ದಾರ

(೫(1 -.-1/( 1) 011-3-'॥ 3, ಇತ್‌ ೫ ಗದ. ದಾರ ಗ್ರ? ಟಃ

1201 10% -/1()1_ ವ 7.೮. (೧66 1೩7೩ 6.6). |

ಾ33
ಎ ಊರ3-.-1.
5. (6--ಶೂ ,ಲೈಂಊಗಿಡ.... , . .1 ತ
ಟೂ 01೯37೧ ೨ ಇ ೪ ಕಟ್‌ ಡಥ್ರಾಇರಾತ್ಮ

3110 15018 768010 18 016 88176 ೩8 11767 177 0016 10607612 ೪11

116706 17 00೮ 10060೦7೮17 18 070೮ 107 71571, 16 77080 ೩180 06

71೮ 108 ೫ಎ211--1.
(0) 801 ೫7೮ 0೩76 800977, 1116 11008617 00 ಆ ೪೬೮ 108
1ಎ.1, 2, 3, 4. 60701076 16 70080 ಆ 10106 0707 4-3-125,
ಕಡಿ1 ಎ06, ,. . . . . ೩00 80 ೦೫ 108 ೩1 [0810176 170088೩
71೩11108 01 ೫.
111೮ 8000616 800010 12016 1586 1011077178 7700೮೯1168 08 6
[3111071181 ೮೫೩೫8101 8.1 ;---
1. 6 0077107 ೦1 007738 18 ೫ --1.
2 86 768% 068103 18 ಇಲಿ, 0ಉರ್ಯಾರ3 ರ್ರೀ
3. ೫17306 »ಲವಾಲೆ 006 ೦೦೮% 016765 0೦8 0671708 60%-
(0180871 17017 ೮100607 ೮೫6 ೦8 006 ೮೫)೩೫51೦೫ ೩7೮ 106 5೩1706.
1161106 16 18 8008101601 10 ೧೩1೦॥1೩6೮ 076 ೧೦೮% (61 07072 806
11780 100 1086 7210016 156717 (೦೭ 867708). 7086 ೧೦೮೫೧67865 0062
70[26೩% 111617861708 10 016 7076786 ೦೯660೫.

11100171)108 :
1. 1೫001೫0 (ಐ--2)" ಶರ ಟೀ ಶಿ7೬೦71101 100707.
(ಐ-:-2%/"ವಖ್‌-ಲೈ,ಖ್‌(2])--,ಲ,2(29)3-.೮0,
೫೪)" -(2)*
ದಾಖ. ಖೆ.2-- 4.3 ಜೌ. ಕಡಿ 42. 8? 1-16
ಓ.ಡಿ
ಪಾಖ್‌--8ಗೆ--24ಸ್ಯ?
.-32 ಗೆ --16,

153
| ಎರಡು ಬದಿಗಳನ್ನೂ ( 3. ಗ) ಯಿಂದ ಗುಣಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಬಲ ಬದಿಯಲ್ಲಿ
ಒಂದೇ ಘಾತವಿರುವ % ಅಥವಾ ಗ ಪದಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಬೇಕು.

(6 | ರಿ) ಇತ ೨. ೦೭1೯3 ಶ್ಲ ( ಗ್ರೆ ಡೈ ಲಿ1) ೧? ) ಡಿ

11( ೦ 111

ತ ೫ ಬಲ. 0 0... . ಆ. ್‌್‌

ಆದರೆ ಹ ತ ನ್ಯ ಕ್ಯ ಹಾದಾ-ದಾ ಇಾರ॥ (ಲ (0-6)

(4 3,- ಶ)43 ಮ 004೩೬ [೬ | ೧೫ ಶಿಷ... ತ,

1. (ೆ|ತ್ಷಕಾಡ ಎಸಿ ಯ ಡೆ ಚೀ ಇ 011೫೫3

111 -1 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದಾಗ ದ್ವಿಪದ ತಿ ನೀಡುವ ಬೆಲೆಸ್ಯ ಆಗಿದೆ.

ಆದುದರಿಂದ % ಎ. ೫ ಆದಾಗ ಪಗಮೇಯವು ಸತ್ಯವೆಂದಾದರೆ, ॥ ಎ ೫ _. 1
ಆದಾಗಲೂ ೫ ಸತ ವಾಗಬೇಕು. (0) ಆದರೆ 1% ಎ 1, 9, 3. 4 ಆದಾಗ
ಪ್ರಮೇಯವು ಸತ್ಯವೆಂದು ನಾವು ತೋರಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಆದುದರಿಂದ ಇದು 4 ತ ಗ. 51
ಕ”೨ ೌಂಇ 0೧ಂ ಆಜ್ಯ | ಇದೇ ಪಪ್ರಕಾರ ೫ ನ ಎಲ್ಲ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ

1. ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಗಣಿತಾನುಮಾನಕೃಮದ ಸಾಧನೆ ಎಂದು ಹೆಸರು.

ದಿ ಪದಪ್ರಮೇಯದ ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿ (8.1) ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗುಣಗಳನ್ನು

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು “ಗಮನಿಸಬೇಕು.
] ಪದಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 1.1
2 *ನೆಯ ಪದ ,ಛ್ಲ್ಯ 61784 ಶ್ರದ?
೩ «ಲಿ; ಎ. ಲಿ. ಆದುದರಿಂದ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಎರಡೂ ಕೊನೆಗಳಿಂದ
ಸಮದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪದಗಳ ಗುಣಕಗಳು ಸಮಾನವಾಗಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಒಂದನೆಯ ಪದ
ದಿಂದ ನಡುವಿನ ಪದದ (ಪದಗಳ) ವರೆಗಿನ ಗುಣಕಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕಂಡುಹಿಡಿದರೆ
[| ಸಾಕು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಗುಣಕಗಳು ಹಿಮ್ಮೊಗವಾಗಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುವುವು.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು--
1. (ಇ 3. ॥್ಯ)*ನ್ನು ದ್ವಿಪದಪ್ರಮೇಯದಿಂದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೊಳಿಸಿ.
(ಐ 3.- ೫) ಎ. ಜ್‌ .. (ಛೈ ಜೆ (ಹ) .. (ಛೈ ಜಿ (3 2-
«(ಲೈ ೫(%/)* -.- (/)*
ದಾ ಖ್‌ ಡ 40% -- ಹ ಐತಿ. ತಡಿ ಬ... 4.8 ಬತ್ತಿ"
3- 16/4
ಮಾ 04 ..- ಠಿಜ್ಕ 3. 84ಶ್ಯ2 ... 32 ಲೆ .. 1೬64
ಡೆ 153
20
 1-1
2. 7/1 116 //!1 10111 11 116 0500115101 ೧!"
ಲ ೧ಸ32

[16 111 1007717111 016 ೮10701 ೮೫೭[೩115100 5

1), ಫಾ ಗ

11070 7ಎ, 012, 000 11780 ೯0111 15

ಬ (
, ೩೫00 0 ಷಾ ದ
%
ಸ ೆ ವಿಸಿ ಸ್‌
1161100 8116. 7901700 06773 15 (| (೨) (1)
(1
ಎ. ೆ2ಸ30:9 -ಎಚ್ಟ್ವಾಕಾನ ವಾಗ ಟಾ.
ಚಿತೆ... 1. 4 ." ನ 9

8. ' 880%. 1880 ಜಲ್ದಿ 2.೦ ಗೈ... ಜಗಾಹಾರೀಂ ಗಾಡ

1111077181 6೫[೩181೧0 8.1. 705 0ವಥಿಎ 1, ಆ 0010817
(1--1)” ಎಲ (| --(ೈೈಡ- ೬ ಫ್‌ ತ ಸ್ಯ ೫೮

0] "(1 --ಇಲೆ --1(ೈನ್ಗ ಜಾ ಸಹತ ದ ೫(0% ಎ27,

4 0104 006 7೩10೮ ೦8 (.99)* 0೦೫7೮೦॥ 10 3 ॥1೩೦೫% 9

(60170818. (.99) ಎ (1---0.01)*

ವ1-.,(0, (0.01) ಲ, (--0.01)3

ಜಗು 1 ಚಟ!
5.4 8.4.8
ಮಗ್ನೆ,0ಕಿತ್ತ
ಡು. ಐ .0003- 1ಮಆಸ್‌ 2. 000001--ದ್ಯ .,

ಮ1--,08-,-.001-- 000013... , ,
ವ್‌ .95099 ೦: .951 ೧೦೫7೮೦೪ 00 4 66011781 )18068.

124
 2 (_ ಗಡ ) ಇದರ ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಐದನೆಯ ಪದ
ಸೌ ಲ್ಯ ವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿ /ನೆಯ ಪದವು ೫0. 0೫೫4 ೬ ಆಗಿದೆ,
11
ಇಲ್ಲಿ ೯ ಎ. 8... ೫ ಎ12, ಒಂದನೆಯ ಪದ ಜಿ ಮತ್ತುಠಿ ಹ. &

ಬೇಕಾದ ಪದ ಎ. 0 (೨)' (ತ “); ((

1..1311.30-9 ..,-8.3 ೩ . 1105054

1-2-3.8 ಕ
ಕ್ತ ಇಲೆ ರ್ಯ ಇ( ದ್ಯ (ಲ ಇಇ 1 ಇಇ ೫ ವ್‌ 2? ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿ.

8-1] ರಲ್ಲಿರುವ ದ್ವಿಪದ ಪ್ರಮೇಯದಲ್ಲಿ 9 ಎ ಥಿ ಎ ಓವಎಂದು ಬರೆದರೆ.

(3 .. ಸ್ರ ತ್ಮ ಛ್ಪ. 0, ೪೬.೦ 3... . ಕಲ್ಲಿ ಎಂದು

ಆಗುವುದು.

ದ್ಯ ೧3 “ ಇ(್ರೈೆ ಡಾ ಡ್ಯ ಕ... ಮ ಐ1

ಅಥವಾ, ೬.

& (.99), ಇದರ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಮೂರು ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ

೦ಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
(99) ಎ. (3. -0.0%)38

5೫೫13. ಲ (5%) 3- 50% (--0.01)3

43. [ಲೈ (--0.00್ಕ .......

ತ್‌ 1--0.05..- ತಾ -0001

ರ.42 00005
|
12...
೫ 7೪೫೪5" | ಇ...
ವ್‌ 15-0-05 3. 0-008 --- 0-0000% -......

5 0.95099 ಅಥವಾ ದಶಮಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ 0.951.

1564
1100101565 8.1
[221೩14 017 1086 0111017೩ 1160701) :--
3 '(1'.-ಇ)”: 2... ಐ-28; 3 (ಇತ್ತ್‌
ಹ
ಣೆ (3): 8. (4--ಶಿ-ಸ)*; 0 ೧ ೩

7 (0-7); 8 (08--ಗಿ-ಕಿ)*; 9 (1
10 (0%8---)71)".
1177100 ೩110 81111/1111 1116 1110108160 067175 171 0016 ೮೫7೩
81078 08 1116 1011011111 2
11 5101 00111 ೦! (1-2ಗಿ)19,
33
12 710011 0070) ೦ 4 ಡೆ ) ಶ್ರ

13 11161760101 66717 ೦!' (2-3).

14 11 (016 107111 ೦! (ಖ--್ವಿ)9,
15 '16117 11317017116 ೫ ೦!" (3-2)
11
16 101171 17170111116 ೫” 0! (೩:4) ಕ
೫
ಕ ಎ30
17 1110016 150717 011 ಚ )
2
?
18 160711 1777017176 ಖೆ 01 (-ಸ) ಕ
೫
19 0710: 11106[61006110 ೦! ೫ 1% (೫02--2)",
20 1/11 18 ೮7೦೫ ॥70176 1081
(| --ಇ(ಲ್ಫೈ-1- ಎಮಿ --೫(0% ಎಲೈ ಲೈ ್ಲ್ಮ್ಮ್ಮ ಹ ಛಿ

21 130800 (1--.01)" 7 076 1112070:೩] 1060760) ೩].

1161106 11110 1116 17೩116 08 (1.01)“ ೦೦೫೫೮೦ 10 4 66011081 )1೩೦೮
02 ೩ 10 1116 [7611008 6೫೩೫))16, 074 006 ೫೩1೦೦ '
(0.98) ೦೦೫7೮೦॥ 10 3 6661178! 18068. |
28 (ಿ೦01])0106 (1.03) [00೫ 8102111080೯ 800768.

188
 ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 8.1
ದ್ಲಿಪದ ಪ್ರಮೇಯದಿಂದ ವಿಸ್ತರಣೆಮಾಡಿ,

೩. (೬೩ ೫1೪113೩2 0 ಜಾ: 3 (80 . )"

ಸಕ 62 3. |
ಕ್ತ (೩ದ ಇ) 8:1 (418 .. )-2)6; 6 (ಐ. 23)5;

7 (ಇ--್ಯಿ)4; 8 (೫-1); 9 ತಕೋ

ಟೆ
ತ್ವ್ಪಣ್ಣ
10) (0203--ಶ್ಯಿ*)6

ಈ ಕೆಳಗೆ ಸೂಚಿಸಿರುವ ಪದಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸುಲಭ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿರಿ.

11. (4 -- 28)3 ಇದರಲ್ಲಿ 6 ನೆಯ ಪದ; 13 (4ಯ

ಸ
ಇದರಲ್ಲಿ 9 ನೆಯ ಪದ; 38 (2೩ -- 3)8 ಇದರಲ್ಲಿ 11 ನೆಯ
ಪದ ; 14 (೩೩ -- ತ್ಮಿ)19 ಇದರಲ್ಲಿ ನಡುವಿನ ಪದ; 15 (8--2)35
ಇದರಲ್ಲಿ 2 ಇರುವ ಪದ; 16 (. ಚಃ ಹ ಇದರಲ್ಲಿ 87
ಖ

ತ ೨10
ಇರುವ ಪದ; 17 3 _) ಇದರಲ್ಲಿ ನಡುವಿನ ಪದ;
ಕ ಈ

18 (೩೬...) ಇದರಲ್ಲಿ 25 ಇರುವ ಪದ; 19 (2೫... .

ಉ ಡು
ಇದರಲ್ಲಿ 2 ಇಲ್ಲದಿರುವ ಪದ:

20 ೫% ಎಂಬುದು ಸಮಸಂಖ್ಯ್ಕೆಯಾದಾಗ

“ಲ್ಯ ಡೊ. ಇಲ್ವ 1. ... ಇಲ್ದ ಎ ಇಲ 4. ಇಲ್ವ ತ.....ಎಷಸ

3. ಇಲ್ಲೆ೨, ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿರಿ;
೨] ದ್ವಿಪದ ಪ್ರಮೇಯದಿಂದ (8 _- -01)* ಇದನ್ನು ವಿಸ್ತರಣೆಮಾಡಿ;
ಮತ್ತು ತನ್ಮೂಲಕ (1-01)* ಇದರ ಬೆಲೆಯನ್ನು & ದಶಮಾಂಶ ಸಾ ನಗಳಿಗೆ
ಸರಿಯಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
22 ಹಿಂದಿನ ಅಭ್ಯಾಸದಂತೆ (0:98), ಇದರ ಬೆಲೆಯನ್ನು 8 ದಶಮಾಂಶ
ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ ;
23 (1.08)* ಇದರ ಬೆಲೆಯನ್ನು 4 ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

175
 (1141111110 9
7೫771೧1, ೯೧ಗ೦11015
9.1 10101061001
ಗಗ. 07058100 ೦8 1606 10810 0ೃ--0ೃ0-೫ಸಿ 1... 170%
೪7೧7೦ 116 05 ೩7೮ ೧೦18181105 ೩೫೮ 0/50, 18 ೧೩೮6 ೩ 701/1101
11: ೫ 0/ 000100 ೫. 18 1115 0%ಔ8)1007 779 ೩೯೮ ೧೮೦೫೧೫1106 77]
116 00011076 ೦1 100. ]01]770171೩18. |
22-.-8
707. ೦೭೩೫7])16 0೦181008. 1616. 9೫07685107 ಸಾರಾ 13
೫೫--೫-2
11111170120101 18 ೩ |0171101718 01" 16766 1 ೩೫0 116 667071111810%
70171101718 ೦1 606706 2. 6 ೧೩೫ 1801071586 186 01970711111
2೫--ರ |
೩೫6 ೫71106 1116 67[7೧86100. ೩5 ಮ ಬು ಎರಾ 2 ಇಜ್‌ 21
' ಬ ರಗಣ
18 00 0೫೭7೦85 1116 ೦೬೦01೮೫/॥ ೩8 1000 807% ೦1 17011101 110010
226
111676 ೦೩೦1 ॥೩710181 17೩01108 ೧೦೦೫10೩175 ೩ 81781೮ 1೩0008 11 1
667/0111118107 ೩110 ೩ ೧೧೫81081111) 1116 11117776781007. 180 08018 0
170 18177೮ 050 1110 ೧೦1೩1೩7015 1, 0 8(೧॥ 80೩: '
22--5 ನಷ್ಟ್‌ 0 '
(೫--1) (ಜಇ--2) ಜ್‌ ೫-2

9.2 106 110006

'1'0. 76801176 & 811761 6೫]7೦85101: 11100 ॥೩701೩1 (1೩೦(1[೦೫5 ೪
3 ಈ ಹ

270೧೮66 7 506 10110197170 800[8. |

1. 1 1006 01771017181 10. 1116 70770781007 18 08 6608೫
7681007 1087 ೦೫ ೮೦0೩1 10 10086 ೦8 1616 66701717850, 10.
0117106. 1026 11017078107 11: 016 (67077178607. . 1176 00881
10177107718 ೩10 ೩ 11800102 7711086 7117710781507 15 ೦1 660
1088 111813 11181 0೦1 1116 600017178007. . 1707 ೮೫೩17)16
೫೬--320--8 ವ |ತ 22-68
ಕ ಹಾ ಣ್ಯ ಖೌ-.-೫--2 |
[1118 810[ 18 700 76008887] 17 116 660766 01? 7077078507 :
1088 1181) 1181 ೦! 116 01077178108. :

106
 ಅಥ್ಯಾಯ 9

ವಿಭಜತ ಭಿನ್ನ ರಾಶಿಗಳು

9-1 ಪೀಠಿ ಇ20 ಮತ್ತು 0ಗಳು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವ
| 01-3-0, 2--ಊ8 3... .- ಇ"
ಟ ಎನ್ನುವ ಅಕ್ಷರೋಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಥವಾ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ನಲ್ಲಿ ;-ಘಾತದ ಒಂದು ಬಹುಪದಿ
ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಈ ಅಧ್ಯಾ ಯದೆಲ್ಲಿ' ಎರಡು ಬಹುಪದಿಗಳ ಭಾಗಲಬ್ಧ ವನ್ನು
ನಾವು ಪರಿಶೀಲಿಸ ತ್ತೇವೆ.
ತ ಕ್‌ 2೫-58 ದ
ಉದಾಹರಣೆಗೆ 8. ಎನ್ನುವ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು

ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಇಲ್ಲಿ ಅಂಶವು 1ನೇ ಘಾತದ ಬಹುಪದಿಯೂ ಛೇದವು

ನೇ ಘಾತದ ಬಹುಪದಿಯೂ ಆಗಿವೆ. ನಾವು ಛೇದವನ್ನು ಅಪವರ್ತಿಸಿ ಉತ್ಪನ್ನ
ವನ್ನು. 3371-58 ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಈ ಭಾಗಲಬ್ಧವನ್ನು,
3... (ಓ--1) (2-2)
ಛೇದದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಪವರ್ತನವೂ ಅಂಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಥಿರಾಂಕವೂ ಇರುವಂತಹ ಎರಡು
[| ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳ ಮೊತ್ತಮಾಗಿ ಬರೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ, ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ಹೇಗೆನ್ನು
| ವುದು ಮುಂದಿನ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲ ಪ್ರಾತ
ಇಡೆ ತೆ
(0-1) (ಬ--2) ೫೫ ೫--೪
ಆಗಿರುವಂತೆ 4, ೫ ಸ್ಥಿರಾಂಕಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕು.
9.2 ಕ್ರಮ ಒಂದು ದತ್ತ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳಾಗಿ ಪರಿ
3 ರಸಲು ನಾವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತೇವೆ.
। ] ಅಂಶದಲ್ಲಿರುವ ಬಹುಪ ದಿಯ ಘಾತವು ಛೇದದ ಘಾತತಕ್ಕೆ ಸಮಾನ ಅಥವಾ
' ಅಧಿಕವಾಗಿದ್ದ ರೆ ಅಂಶವನ್ನು ಛೇದದಿಂದ ಭಾಗಿಸಬೇಕು. ನಮಗೆ ಅಗ ಒಂದು ಬಹು
| ಪದಿಯೂ, “೨ಂಶದ ಘಾತವು ಛೇದದ ಘಾತಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ಒಂದು ಭಿನ್ನ
[|ರಾಶಿಯೂ ದೊರೆಯುವುವು.
257ಲಿ
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ೫13573 ಎ)... ೫೫-೬
234೫--2 '.: -2
ಅಂಶದ ಘಾತವು ಛೇದದ ಘಾತಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದರೆ ಈ ಹಂತವು ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ,

120
 11 80101186 1016 16701710೩107. 11 (%---0) 15 ೩ 5111316
180107 ೦೮೮೪771110 01117 ೦0೦೦, 11100. 1116 ೧೮೦೫೯೦8[೦1(11€ 12೩71181
1೩೧11೦71 18 ೦? ೪16 10717 ಕ್ಟ
---ಉ|

107: ೦೫೩11716 ರ್‌

227758ತ್ರ ೧೩೫ ಆ 09 6೫708800
೭] |
೩5 1006 51173.
41 1 '
ಶಾ '

111 1/ (೫-0) 18 ೩ 1720101116 180108 ೦೧೧07178 7 017365,

|
1161) ೦೦೫7೦8]೦1೫1110 10 (೫--0)” ೫೮ 17080 ೩8501776 1 7೩೯0೩
1೩೮1೦08
4 ತೆ ಸ! 4;
2-6 (೫--ಆಂ)* (೫-0)

ಜಾ
22
107 ೮೭೩111]10 -ದ್ಯಾ08೫. 00 ೮೫7೮850೮ ೩8 106 8070
(ಐ--1)*(2-3)
ಡೊ ಗ್ರ ಡ್ಯ ಟೊ
ರಚ ೬. ಸಾ
11... 1 000 00007/1780. 028 ೩ ೧0೩67೩೧ 6೫[॥7೮85100
0022 .-%0 1-0 ೫11. 0೩77೦೪ ॥ಂ 1೩61071500, 106 ೧೦೫768॥)೦1617
[811181 (1೩೮1100 18 ೧ (16. 70717 ಸೆ.೫8 77107೮ 4, ೫0
1-0
ಇ0*--ಿ೫
೩7೮ ೧೦೫81೩1105 00 0೮ 161508771700.

1೪. [010/0106 ೮0೦0808715 17 106 7೩710181 ೧1೩೮೦೫೬ 1111101)1]7

1116 ೩851117300 1001/1677 77 ೩11 106 (೩೧6೦75 01 006 0611077108008
08 6106 81760. ೧೦107॥. . 1160 ಜು. 1811100187 7೩1೮೪ 100 ಖಃ
೩10 80176 116 ೫3 ಟ್‌ 171 006 ೧೮೦೫868715.
1'07 6೫೭೩73॥10|! ಧು ತ್‌ ಡಾ
ಅಚಾಾಣಾಗ)ಗಾಕಾಗ್ವಾಸಾಹಾರಾರ್ಥಾನ ಬದ್ದು ವತ
ಭಾ
ಜ್‌ ಚ ನಾ
ಆ.೫೫

11:3111]111139 00/1 81008 |) (೫-1) (೫-3-2) ೫೮ ಜೀ

20-1-5 ಹ. 4(2--2) 1-8 (೬-1)

187
 ]॥ ಛೇದವನ್ನು ಅಪವರ್ತಿಸಬೇಕು (2-6) ಎನ್ನುವ ಸರಳ ಅಪವರ್ತನ
ಒಂದೇ ಸಲ ಬರುವುದಾದರೆ ಆಗ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಂದುವ ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯು

ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದು. ಜತ
ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
ರಾದ 220 ತೆ 5
ಇರರು ಆ| 1)
(೫--1) (ಐ--9) 6 ಜಾ ಕ ವ್ಯ
ಮೊತ್ತವಾಗಿ ಬರೆಯಬಹುದು

111(೫-6) ಎನ್ನುವುದು /ಸಲ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಅಪವರ್ತನವಾದರೆ ಆಗ

(೫-6) ಇದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ; ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕು.
ನಿರೀಕ್ಷಿ

4 6 ಭಖ
ಖ (೫--0)* (೫-4)

ಉದಾ ರ್ರ7ರ;7ಶ್ರ ಇದನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮೊತ್ತವಾಗಿ

'ಓಿವರ್ತಿಸಚ8 ಕೆೊ . - “ಇಡಿ
2 -- 1 (0-15 ೫-೪

117 ಛೇದದಲ್ಲಿ ಅಪವರ್ತಿಸಲಾಗದ ಒಂದು ಎರಡನೆಯ ಘಾತದ ಉತ್ಪನ್ನ

ವಿದರೆಅದಕ್ಕೆ ಹೊಂದುವ ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯು __ಆಅ 7-೫3
ಇ0ಖ. 3.030
ಈ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದು ; ಇಲ್ಲಿ 4, ಗ ಗಳು ಗೊತ್ತುಮಾಡಬೇಕಾದ
ಸ್ಸಿಬರಾಂಕಗಳು,

77 ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿರುವ ಸ್ಥಿರಾಂಕಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು

ನಾವು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿರುವ ನಿತ್ಕ ಚು ೫) ದತ್ತ ಭಾಗಲಬ್ಧದ ಛೇದದ ಎಲ್ಲ ಅಪವ
ರ್ತನಗಳಿಂದಲೂ | 4ಗಬೇಕ ಅನಂತರ 2 ಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬೆಲೆಗಳನ್ನುಸ್ನ ಆದೇಶಿಸಿ
ದೊರೆಯುವ, ಸಿ ರಾಂಕಗಳಿಂದ
೦ದ ಕೂಡಿರುವ ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಬೇಕು

ಉದಾಹರಣೆ

20-4-5 ಗ 1
(೫--1)(0--2) "81೫% ೫0--2
ಎರಡು ಬದಿಗಳನ್ನು (2-1) (೫ .-9)ರಿಂದ ಗುಣಿಸಲಾಗಿ

20-55.1(0%--2)-0(ಜ--1 )ಎಂದು ದೊರೆಯುವುದು

10
 7೫15 ೫ಎ1 2--5:.4 (1-2)
ಜಡ
ಹಿ
030 ಐಷಾ--ಚೀಿ, ೨-5. 08 (--2.--1)
ಗ ಔನ
22--ರಿ್ಲ ಸ್ನ 7 |
1-1)(5--2) 7" 8(ಇ--1) ಷ್‌
16 128] 180 ೦6007 ೫81008 107 0 ೩11೮ 001811 806 8೩106 768011

7241117108 : 1. 11080100 110 0011101 11011075

೫-1
ಗಾಗಾ)
[1116 060106 01 1006 1101110781007 18. 1688 11871 111816 ೧ 106
01610111118107 .
1101106 800) 1 18 70% 1100೦888717.
110೮ 8881170---
೫೬-೫-1 41 1 ತ್ಮೆ
(2--1೩)(2--2)3 2-21 "2-2 ' (ಇ. -2)3
11111111113 01170080001 07 (೫--1)(2---2)3,
೫೬.--0--1 ಹ.1(%--2)*-.- 1,(೫--1)(ಐ-2) --೫[(ಐ-.-1)
0 174 4, ಗೃ ಗೈ ೫೮ ೮176 ೩01 3 0೦೫೪೮೫1676 1781005 00 ೫.
700 ಐರಾರಡ, 8394 (&ಿ ಮತ್ತಿ
೧೭02584 ಕಮ ರ ಇತ್ತ.
3

21 ಖಐಎ0, 1244-98, 4-1, 20]

ಬಿಗಟ್ಮ ತ್‌ 01 ಹತ್ತಿ
2೫--೫0--1 ತಿ ತ ]
1106100
ಇರಾ ಸಾಕಾತ3ಗಾ ಇವಾ
2 11080176 1100 ೩10181 ಗ೩೧೦೫೫--
ಕ್ಕ 32-92
ಬಭಾಸಗಾತ
188
 ಖನನ 1 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ, 243-ಕಎ.4(13-2)

ಹಾ--2 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. 4 3-5 7(-9-1)

ಬಟಟದ
ಬಾಬ 6್ಲ ಸ” |
``(--10%33) ೯3೫51 *ಇೂತ್ರ
ಐಗೆ ಇತರ ಬೆಲೆಗಳನ್ನೂ ಕೊಡಬಹುದು, ಅದೇ ಉತ್ತರ ಬರುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು

] ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ-

ಅ
7177೬
ರ (ಇ1.([
ಅಂಶದ
೦
ಘಾತವು ಛೇದದ
೪
ಘಾತಕ್ತಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿದೆ.
(೫--1)(2--2)3 ಷೆ
ಒಂದನೆಯ ಹಂತವು ಅವಶ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಖೌ-ಇ..1 ಡೇ ೫1, 71,
ಶಶ ಟಾ ಚಜಕ್ಷಾಾಾ
ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. (%-.1) (5-2), ಇದರಿಂದ ಎರಡು ಬದಿಗಳನ್ನೂ
ಗುಣಿಸಲಾಗಿ
೫೩-೫4-1
5 .4(%--2)3-.- 0/(0--1)(0--2)4- ಗೈ(ಐ--1)
4, ೫, ಮತ್ತು ಗಿ, ಇವುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಗೆ ಯಾವುದಾದರೂ
ಅನ.ಕು ಇಲವಾದ 'ಮೂರು ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಆದೇಶಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಐವಾ--] ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. ಜ್ರಿಮಳ94 ವಜ
೫522 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. ತಿರಾತಿಗ್ಗೆ “1 4
೫55.0 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. ] 54/00 - ಗೃ 20, 1
27 ಹಕ ೫.3
ಗ ] ತ 2 |
ಆದುದರಿಂ
ತದುದರಿಂದ ತಗ ಎಪ್‌
ಇ2ತ |ಕ
ಘಾ -ಖರ್ಗತೆ ನಮಿತ ಚುಮು
ಸ]

2 ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿ

32-92
(203 .-3)(22 4. 1)

108
 [16 6010171718007 186 ೩ 01೩18110 180008 203--3 ೫1%
೧೩೫07೦॥ 16 1808011800... 110110೮ ೫7೮ ೩680170
82--2 _ 405--ಗ ಕೆ
ತಾಾಸರ್ತಾಸಸಾರ್ಣ
ರಡ
". 32--25(.4%--8)(2%--1) -ಲ(223--3)
10 ಐಮಾಾತ್ತ, |
ಶಾ ಎ ಸ್ವ: (ಎ1
020 ಖಮ [ಸ ಓವ 0-80 ೬ 08-38 ನೀ ಟ್ಟಿ
2೫0 ವ, ] (.41--08)8--50 84-38-68
ಜೆಕ್‌
ಕ 3-ಇಿ ವಾಟೆ 4 ಲ(48ೈ0
`` (227-/-3)(22--1) 203--8 ೨--1
11೫0100865 9.1
11680116 11110 7೩71181 ೩೧01008 2

೬ ಗ್‌ ೬ ೧೫2:
) ನರ್ವಸ್‌ ೨ ಧರಾ
(ರ) ಸರಾ () ವಮ
(7) ರಾಉ (8) “ಷಹ
9) 10 ಧರಿ
ಊ ಎರಾ 188 ಜಾಜತಾ
(13) ಹ. 1 ಎ ಸರಾ
(0) ಅರ (ಸ ಜು
189
 ಛೇದದಲ್ಲಿ ಅಪವರ್ತಿಸಲಾಗದ ಎರಡನೇ ಘಾತದ ಅಪವರ್ತನ ೨21
3 8 ಇದೆ.
ಆದುದರಿಂದ ನಾವೀಗ
32--2 ಆ ಕೊ. 08. ಉಿ » ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.
[223 .-3)(22
3-1) ೩೫. 3 ' 31
3 2--2ಿಹ (4 2--808) (2 2--1) .-0 (228--3)
ಖ--ತ್ವಿ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. 20 ಗ್ವಿ3)
ಎತ್ತ ಷಾ 4... 1! ಜಾ?
೫0 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. 2271380278 .. ೫1
೫ನ 1 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ. ]ಎ.(44-07) 3-560 ಎ8.4-.8-6
ಜಗ.
ಔಜ--9ಿ :_ ತಟ... 1
(2 23-3-3) (೨೫-3-18) ೨9.3--3 2%--1
ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 9.1 ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ.-

ಉ ಇರಾ ನರರ
೫ ನಾತ್‌ ಅತ
೫ ಸ್‌|! ಆ
೧ ಇಗ 9 ಸಿ
) ಲಾ ೬ 25
1-೨-4 2
ಆ ಭಾರ ಟೆ।)ಳಿ ಜಾರರ ರತಾ
(13) 3 ( ಹ್‌
30 ಅನ್‌ ಬ ಜೆ
109
 (1111011111 10

8೫7587111114175 818702 11೫೫764೧ ೫5004711015

10.1 616817178715 0 036 560016 07667---.8 06101- '

1731118171 ೦1 1116 800010 0700೫ 18. ೫7110000. 8771700110೩11]7. ೩5
4 ಗಿ
ಸ |
616 ೧, ಗ, ಲ, 0 ೩೫7೮ 100% 7070078. . 7007 ೩೬೮ 0೩.1೦6. 116
01011074 ೦8 006 (10060877111೩110 ೩70 1067 ೩೫೮ ೩71೩7೦6 10 106
[0210 0೦1 & 800೩70 00011608. 0970. 176700೩1 1108. . 10: 7೩106
0" 076 601071717೩1 18 116 11017108 00-00, 00೩618, 106 )70-
11106 0೦8 1116 6161701/05 10 106 0॥)[೮೫ 100% ೩೧೧ 107167 71818
00711078 771708 1110 700106 01 06 6೮1೮1730718 111 10086 107162
100 ೩೧ 17॥)01 11806 ೧೦೯೫7೮೫8.

118 ನ | ಎ 006--॥ಂ ...೬(10.1

[116 100071717೩7 01 1006 800004 07607 1೩5 2 7008 ೩74 2.
0014111718. 10೩೦17. 3071201108117. 77೮ 10೩77೮ 106 8786 70೦೫
0೦೫81811116 01 116 ೮1೮7170108 0% ಥಿ ೩೫00 1036 860006 ೫೦೪೫7 ೦೦೫-
5180170 ೦1 00೮ ೮1೮12072105 0, 0. . 116೩0118 7680108117, 776 087176
16 0780 0೦107730. ೮೦೫8158110 ೦1 1006 6167767005 0%, 0 ೩06 1006:
860076 0೦101171” ೧೦೫5818117 ೦1 106 ೮1073605 ಗಿ. 0. |

127೩170108 :---
2 8
ಕ್ಕ ಸ್ಮ ಮಾಘ 4-508
8--16ರ 2-7

2 --ಕ್ತೆ ೯!
11 || | ಎ2(--ತಿ)--(--1) (ಎ-ಐಎ-- 6-410
160
 8

ಅಧ್ಯಾಯ 10)

ನಿರ್ಧಾರಕ ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆರಳ ಸಮೀಕರಣಗಳು

10.1 ಎರಡನೆಯ ದರ್ಜೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳು. ಎರಡನೆಯ ದರ್ಜೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕ

ವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ | ತ
ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇ ಗ. 0 6 ಗಳು ನಾಲ್ಕು ಸಂಖ್ಯೆಗಳು.
ಅವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧಾರಕದ ಮೂಲಾಂಶಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಎರಡು
ನೀಟ ರೇಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಚೌಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸುತ್ತೇವೆ. . ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ
60 _)0 ಎನ್ನುವ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿದೆ ; ಅಂದರೆ ಮೇಲಿನ ಎಡ ಮೂಲೆಯ ಮತ್ತು ಕೆಳಗಿನ
ಬಲ ಮೂಲೆಯ ಮೂಲಾಂಶಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧದಿಂದ ಕೆಳಗಿನ ಎಡ ಮೂಲೆಯ ಮತ್ತು
ಮೇಲಿನ ಬಲ ಮೂಲೆಯ ಮೂಲಾಂಶಗಳ ಗಂಣಲಬ್ಬವನ್ನು ಕಳೆದಷ್ಟು. ಹೀಗೆ,

8: ಮ್‌ 006--0ಂ .... (10.1)

ಎರಡನೆಯ ದರ್ಜೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಡ್ಡ ಸಾಲುಗಳೂ ಎರಡು

ನೀಟಸಾಲುಗಳೂ ಇವೆ. ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಓದುವಾಗ ಒಂದನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇ, ಶಿ
ಮೂಲಾಂಶಗಳೂ, ಎರಡನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ೦, 4 ಮೂಲಾಂಶಗಳೂ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.
ನೀಟವಾಗಿ ಓದುವಾಗ ಒಂದನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇ, 6 ಮೂಲಾಂಶಗಳೂ, ಎರಡನೆಯ
ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 8, 4 ಮೂಲಾಂಶಗಳೂ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳನ್ನು ಅಡ
ಗಳೆಂದೂ, ನೀಟಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೀಟಗಳೆಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಜಿ

ಉದಾಹರಣೆಗಳು :
2 ದ ಲಾ ಕೀ8 ಎ. ಗಜ.
8-18-1
[| | ಗ್ರ ಗ್ನ ಟೀ

2 | 2 ಇತ ಐಾ 9 (8) 73(-3) (ಎಟ

7110701408 10.1

17178118100 110 10008771181108 11 9೦೫೦7೦1868 1--8.

1 ಹ ಇಟ್ಟ 2 ಬ ಸಜಾ
|4 ೧ ತ್ಯ ದಾತ
3 ಡಿ ಕ ಣ್ಜೆ ಟ್ಛ 0 !
ಟ್ರಾ | 2 |
ಕ್ರ ಇಕೆ --6 6 ಕಿ 4 |
|0 ಣೆ 0 0
7 ಚೆ 8 | (1 !ಿ |
| ೧ 1 | ಗ್ರ %

9 1110 0 80 00೩(--
3 5
ಕ್ರ ಈ

10 50176 10೫ ೫. ಹ ಜ್‌ ಮಾ4

11 710176 816 16610107 ಜಿ ಕ|ಎ2(2--4)

10.2 7261011111081115 01 116 7701746 0೦166871. 10608”

117111೩111 0೦1 10116 110170 ೦೯೮೮೫ ೧೦೫61565 ೦1 9 00೫೬ &7೭೩0೧_!
112. 1110 10703 ೦! ೩ 80081೮ ೫100 3 70೫೫ ೩೫% 3 00107708
16077001. 0170 1776181081 11768, ೩5 10110978 :---

%ೃ ಗ ಲ್ಕ
|) ಛ್ಮ ಗ್ರ ಲಿ ಜೂ (10.
೪ ಶ್ಯ.
11111078. 1 7೮ 7೮17076 007% 7 086 20% ೩೫4 ಊ6
00117711 . 0೦೦೫0817110. ೩ ॥೩1(100187 ೮1010601, ೫೮ ೩7೦ 108
77111 ೩ 101007171118116 ೦7 1816 8600764 0೫4168 ೫70100 18 ೧೩1164 16
1717101 ೦1 10೩% 61017011. ''16 8081 660086 1106 71170 01

101
 ಅಭ್ಕಾಸಗಳು 10.1]
] ರಿಂದ 8ರ ವರೆಗಿನ' ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ,
"| |6 ಠಿ | 2 ಕ
೪-3 ಬ್ಬ
ತಿ | ಔರ್‌ 11. ! ಡಿ ಆ 1
-6. 1| | ತ. |
ಗ ಜರ್‌ಕೆ 6 ಥಿ --4 |
೧. ಕ | |0 ಗ |
7 |0 1 | 8 | ಸಿ 0) |
0 4 ಥಿ ಇ]
9 | ತೆ ಕೆ | 0 ಆಗಿದ್ದರೆ
2ನ ಬೆಲೆಯೆಷ್ಟು?
]

10 ಏನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ : ಟಿ ಸ |ಮಾ 4)

11 ನಿತ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರಿ..

೫-4 7
ಐ--4 9 |ಇ
10.2 ಮೂರನೆಯ ದರ್ಜೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳು. ಮೂರನೆಯ ದರ್ಜೆಯ
೯ರಕದಲ್ಲಿ 9 ಮೂಲಾಂಶಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಎರಡು ನೀಟಗೆರೆಗಳ ನಡುವೆ
| ಅಡ್ಡ _, ನೀಟಗಳಿರುವಂತೆ ಆಳವಡಿಸಲಾಗುವುದು.

ಡ್ಯ. ರಿಕಿ 0,

ತೆ ಯೃ ಚ ಬ್ಬತ್ತಿ ..(10.9)

ಛಡ್ಕ ರ್ಕಿ 0?್ಕ |

ಲಘುನಿರ್ಧಾರಕಗಳು. 7ಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಮೂಲಾಂಶವಿರುವ

ಒಂದು ಅಡ್ಡವನ್ನೂ ನೀಟವನ್ನೂ ವಿಸರ್ಜಿಸಿದರೆ ಉಳಿಯುವ ಎರಡನೆಯ ದರ್ಜೆಯ
1 ನಿರ್ಧಾರಕವನ್ನು ಆ ಮೂಲಾಂಶದ ಲಘುನಿರ್ಧಾರಕ ಅಥವಾ ಸರಳವಾಗಿ ಲಘುವೆಂದು

101
0]
೩17 ೮1601610 177 016 0೦೫೮೫)೦೫011॥ ೦೩॥10೩] 101107. 1[']
000 701707 ೦1 106 1186 61೦1832070 ಉೃ 18 ಟೈಮ ಲ ಗಿ
3 ಗ ಎ

511711೩7117 000 1111018 01 1110 0161110108 ರ್ರ, ೩೫0 0, 01 006 0೫8

7097 ೩7೮ 768[6೦॥1101] |
ಶ್‌

0. ೩೧76ಛಲ] ಡಾ
ಎಮ |0
ಗಿ2
1)3 ಮ
ಅ (| [0 ಗಿ3

1 ೮ 001/6 ೦1 006 001007111118126 1) 18 0060 01760 07 !ಿ

01101710 ೭)7೮85107 |
10೫3 51 .1.1₹೯'., | 10.
| ಕ್ಕಿ
ಇಣ್ಟು ಲೇಬ. ಗ 1 37 (ಕಾಟ . (10,
ಃ | ಲ್ಕ ಲ್ಕ ತ್ಕ ಗ್ಕ
ಈ0|(ಕ್ಯಂ3--ಕ್ಶಿಂ)--ಕ್ಕಿ(ಉ್ದರ್ಯ--ಗ್ಮಲ್ಪಿ) -0,(ಉೃಕ್ಕಿ--ಉ್ಯರ
ಿ)
ತ್‌ ಛಕ್ಚಿಲ್ಮಿ ಣ್‌ ಗ|ಕ್ಕ್ಣ ಪ ಗ್ಕಣ್ಮಗ್ಗಿ ॥ ಗ್ಕಿಳ್ಕಲಿ ಸ್‌ ೧ೃಲ್ನಗ್ಕಿ ಸ್‌ ಲೃಗೃಿ

110411)108:
ತ 1.೪6] ಬ ಹೆಚ್ಟು ಇತು (ಂ.ೃ
ಜಾ ಆ ಆ ಹ ಎಂ ಜಿ ಸಟ
ಎಾ2(1--4)--3(2--6) --4(4--3)
ಇಂಟ
ಗರ ತ 10

೫. || |[7]|.೨| ₹1 |1|]
-(--9) ಜಾ
ಠಾ(--ತಿ)(18)--2(--22)--9(--3)
ದಾರರ 44,64
162
ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಒಂದು ಮೂಲಾಂಶದ ಲಘುವನ್ನು ಸಹಗಾಮಿ ದೊಡ ಅಕ್ಷರದಿಂದ
ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ. :ಇ ಎನ್ನುವ ಮೊದಲಿನ ಮೂಲಾಂಶದ ಲಘುವು. *
ಜಓ೧
ಡೈ ಪಾ |1 ಕ | ಆಗುವುದು

ಇದೇ ರೀತಿ ಒಂದನೆಯ ಅಡ್ಡದ ಶಿ, ಮತ್ತು 0 ಮೂಲಾಂಶಗಳ ಲಘುಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ

ಈ ನ| ಬ 1 | ಮತ್ತು,- ನ
ವಿ
ಊ್ರ ಥಗ್ಶಿ |
ಗ್ಕ ಶ್ಶಿ

ಆಗ 7 ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ಹೀಗಿರುವುದು :

ಸಪ ಇ 4)51॥ ಈ 2. ೮" ಛ 1. ... (10.3)

ಜತ 1 ಆ್ಣ ಳಿ ಣ್ಣ ಗಿ
ಸ 1,|ಕ್ವಿ ಕ್ಯ1ಗೆ ಚ ಡ್ಕ. ಲ್ಯ 111 1, ರ್ಕಿ 0-4)

6,(ಶ್ವಿಂ(--ಕ್ಕಿಂ್‌) -- ಗ್ಕಿ(ಗ್ಹರ್ಯಿ--ಣ್ಕಲು) 3- ೧[(ಉ್ವಶ್ಕಿ--ಇ್ಚಿ)

ಮಾಯ್ಕಶ್ಕಿಂ--ಆ್ಮಶ್ಯಿಲ್ದ--ಶ್ಮಿಣ್ಣು್ದಾ *-ಶಯ್ಚಂ, -- ಉಯ್ವಗ್ಧಿ--ಂ[ಉ್ವಾಧ್ಟಿ

ಉದಾಹರಣೆಗಳು

ಆ. ಎ.
ಟ್‌ ಜೇ!

1.381 8/0--8 )-ತ)

ತ 6(4-
2 2 2 1]

ಸ. ಗ ಫ್‌ 2 *&

| ತ್ತೆ ಕ

ಮ ೧ (-- 3) (18) - 9 (-- 22) -- 2 (-- ತಿ)

ತಾ ಗ ಬ ಎವ ಜಾ

102
 1) 10 0017135 0! 0
111 ೦೧೩1೦1. (10.3) ೫೦ 1181 0೭]768800 6
118 11111078.
01071605 08 1006 1786 7017 ೩೫ ೧೦78]೦161 761105 0೦1೩೫]
0811 00೩೩11] ೫11 ೦೬॥)೩76 1) 10 107025 01 116 61೮1[೩71710 18
0670೯ 70%" 0% ೩೫7”. ೮೦1೬1711... 802 07೭8111]16,
507718 01 (06 1780 ೦೦1000. ೫7೮ 11816
1) ಸಂ ಗೈ--ಂ್ಣಗ್ಕೆ ಲೊ | | ..(10.6)
೩760 17 101178 ೦1 811 80001601 7೦೫7 |
ಸ (10. 7]
[) ಎ--ಇಣ್ಯಯೈ-ಶ್ಕಹೃ--ಂ.ಟ

[16 81006006 0೩೫. 68811]: ೫೫1/37 10086 1071701೩ 7 0೪೩1॥-

೩/1110 116 17310078 ೩110 70101710 ೧೩೮11 ೧೫೭[7೮88101) 00 016 1017
(10.5)... 116 ೫111 ೩150 10106 1186 10 0೩೮ 0[॥7685107 80110
1071735 ೩7೮ 7760006 17 ಊಂ -- 81011 ೩00 5017೮ 007735 7 ೩
೨. 61870... 180 701 107 66107117113 110 8100 15 81171]10. 1೩೬
(06 61610071 0" 7) ೫0100 ೩)॥)0೩೫5 11 ೩೫]” 0೫1೫ ೩೫. ೩೦ ೪॥
"(70% 11010007'' ೩೫70 ""0010177 7017 007'' 0 018% 106111.
(06 8071 80 ೦101811100 18 ೩0 6761: 7017107, 10070 10೮ ೦೦೫೦8
0761110 10770 111050 16 276000 017 ೩ -- 8160 ; 11 06 80023
17. ೦16 1017008, 1006 10717 77086 0೮ 17೮02060 77100 ೩ -- 81
07. ೫೭೩17]16 1810 6010. ೮1670010 0 ೫70100 ೩0೮೩೫5 10 70.
1117107 2 ೩71 0೦10777 1017107 3... 11206 23-38, ೩೫ 064
1171001, ೪16 0017---6(, (| ೫711 ೩])]೮೩7 17 112೮ ಉ೫)೩1೩51೦೫ 0೦? 4
88 18 (10.7).

11207010 10.2.
1... ೫7೩16 186 66667171780.) 01 06. 11176 ೦೫6
(10.2) 10 1567038 01 (0) 116 (0170 70೫ (ಗ) (01೮ 86007/6 001078
8116 (0) 006 00176 60101771.
12178108150 1116 0್ಠ೦0೦೫171781105 112 ೮೫೮7೮18೮ 2-8.
ಕ ಜಪ ಇಯಂ 3 104
5 ತ? ತ
61. ಸೋತ ಮ ಗ
ಟಾ ಚ * ರ 2 2 4]
ಕಿಟ ತಿಸ 2 ಎಕ ತ”
ಜಾ ಜೆ | ಸ್ರಿ ಕ ಣಿ

102
 (10.8) ನೆಯ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿ ನಾವು? ಯನ್ನು ಒಂದನೆಯ ಅಡ್ಡದಮೂಲಾಂ'
ಶಗಳು
ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಹಗಾಮಿ ಲಘಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದೆವೆ. ಇದೀ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ
| ನಾವು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಅಡ್ಡದ ಅಥವಾ ನೀಟದ ಮೂಲ್‌ಂಶಗಳ ಮೂಲಕವೂ 1
ಯನ್ನು ಸ ಲಭವಾಗಿ ವಿಸರೆಸಬಹುದು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಒಂದನೆಯ ನೀಟದ
ಮೂರಕ ವಿಸ್ತರಿಸಿದಾಗ.
ಶಿ ೫ ಎ.011 ಜೈ --ಡಸಗ್ಮೆ .. ಉ್ಯಹ್ಮೆ ಬ (ಶಿಖಿ 8)
ಎರಡನೆಯ ಅಡ್ಕದ ಮೂಲಕ,
೫ ಎ --ಂ್ಶ್‌್ಯಸ್ಟೈ 1. --ಂ.0್ಕೆ ಯತ)
ಮೇಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸೂತ್ರದಲ್ಲಿಯ ಲಘನಗಳನ್ನೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿ )ಯ ಬೆಲೆ
ಯನ್ನು ನರ್ವಂದರಸಿ ಅದು (10.5)ನೆಯ ಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಂದಿರುವ ಫಲಿತಾಂಶಕ್ಕೆ ಸಮ
ವಾಗಿದೆ. ಎಂದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು
ಫಲಿತಾಂಶದಲ್ಲಿಯೂ ಕೆಲವು ಪದಗಳ ಹಿಂದೆ. _. ಚಿಹ್ನೆಯೂ ಇನ್ನು ಕೆಲವು
ಪದಗಳ ಹಿಂದೆ - ಚಿಹ್ನೆಯೂ ಇರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು
ತಿಳಿಯುವ ಸೂತ್ರ ಸುಲಭವಾಗಿದೆ... ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಪದದಲ್ಲಿರುವ 7)ಯ
ಮೂಲಾಂಶವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ. ಆ ಮೂಲಾಂಶದ «ಅಡ್ಡದ ಸಂಖ್ಯೆ''ಯನ್ನೂ
«ನೀಟದ ಸಂಖೆ '' ಯನ್ನೂ ಕೂಡಿಸಿ. ಹೀಗೆ ದೊರೆತ ಮೊತ್ತವು ಸಮಸಂಖ್ಯೆ
ಯಾದರೆ, ಆಗ ಆ ಪದದ ಹಿಂದೆ _. ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಬರೆಯಬೇಕು ; ವಿಷಮ
ಸಂಖ್ಯೆಯಾದರೆ... ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಬರೆಯಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ೨ನೆಯ
ಅಡ್ಡದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 3ನೆಯ ನೀಟದಲ್ಲಿ ಬರುವ 6, ವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ. 28ಎ.
ವಿಷಮಸಂಖ್ಯೆ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ 0 ಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿ - - 6 ಲೈ ಎಂಬ ಪದವು
ಬರುವುದು. (10.7 ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನೇ-ಕಾಣಬಹುದು).
ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 10.9.
ಮೂರನೆಯ ಫರ್ಚ್ಜೆ ಭ್ಯ ನಿರ್ಧಾರಕ.) ಯನ್ನು (10.2
ರಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದೆ) (9) ಮೂರನೆಯ ನೀಟ ಮೂಲಕ ; (8) ಎರಡನೆಯ ನೀಟದ
ಮೂಲಕ ; ಮತ್ತು (0) ಮೂರನೆಯ 2 ನೀಟದ ಮೂಲಕ ವಿಸ್ತರಿಸಿರಿ.
2 ರಿಂದ 5ರ ವರೆಗಿನಪ್ರಶೆಗಳ ೯೧
0 ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ-
01 ಆ 1 3 ೫ (1. ೬,
|ರ ನ] ಚ ಜಾತ! |
। 0 (1), 6. ಈ
ತ್ಮೆ | ಟೋ ಜ.1. ೨ 1 ಟಿ ಇಇ.
| ಗ ವ... ಗ್ರ 8 |
| ದ6 13 ಜಾ | |
102
 01 10೪17 1081
( % 0 | ಇ00ಿ0--2ಿ//1--0/*--ಶ-1.
1ಗಿ/ |
೪೫೫.1
7 81017 10೩%

|ಐ, ೫ | ,
| ೫ ೫ ಖ್ಶ ೪. |
ಹ್ಕ 1; ಖ್ಶ 1 |
ಗಿ1೧16 :--'1 6 7೩100 ೧! 606 ೩0೦೪೮ (666787174116 18 0771೧6
1110 ೩708೩ 0೦1" 106 17181816 ೫7100 1776701068 ೩೬ 1116
4

10105 (ಉೈ. 1:): ಖ್ಜಿ. 1.) ೩1೮ (ಹೃ, ೪).

8. 08111 02೮೦೮15೮ 7 80079, 11110 1016 ೩76೩ ೦1 0116 01180816

11086 176711೧058 ೩7೮ 1116 7011105
(0) (1,2), (--2,--8) ೩00 (--1,1);
;
(8) (3,---2), (--1,2) ೩೫6 (--2೨,--4)
9 8170 16016 17೩116 01 ೫ 1
| ಟ್ಟಿ ಫಸ?
2೫8 ಕು
346]

10.8 08೫681೩೭] 7%೯೦7೮೮೮$ 0" 00ರ೫218೩8(5.---'1'6

511811 818100 ೩ 1097 177/0708 )70)6೫8198 ೦ 10017178705 17.
116 10110 ೦1 116070778. . 12800 0೩೫% ॥ಂ 6೩81117 77೦೫೮6 7 '
0೫೩1/1110 1116 6600717111105 8181 ೩॥)]6೩7 17 10. ೩/04 176 8041
108376 006 77001 100 016 8606671. |
1100101) 1. 776 ೪೦14೮ 0/" % 60101111107 7೦೫೫೦೫೫ 1೫- .
0%(11100 1/' ೦೦೫೫೦5)೦೫/011೩) 70೫8 070 0೦1೬7೫:೫* 0೫6 2707010೫04. '
1"07. ೮೭೩17]16,
 (6) ಸಾಧಿಸಿರಿ-
ಇ 09
ಸಿ ಕ್ರಿ ಗ | ಎಂಕಿ042/(1--೩/3--॥3--011
8.1.8
(7) ಸಾಧಿಸಿರಿ--
2
ತ ಮ |೫| ೪: ಖೃ ಷ್ಟ
ಜ ೪೫, 1 ತ್ನ ಖ್ಕ ೪ ಖ್ಕ ೫

[ಸೂಚನೆ :. ಮೇಲಿನ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ (2; , ೪). (ಐ, . ೪). (ಅ, . ೪)

[ಶ ೦ಗಗಳಾಗಿರುವ ಒಂದು ತ್ರಿಕೋನದ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲದ ಎರಡರಷ್ಠ ಕ್ಕೆ ಸಮವಾಗಿದೆ.]
8 7ನೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಕೆಳಗಿನ ತ್ರಿಕೋನ
ಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.-

[೫)118.. 11 [೬-೪ ಎ 1(5-3, 1);

(ಶಿ) (3,--8), (--1. 9). (--2. --4)
ಎ0 ಆದರೆ ಇನ ಬೆಲೆಯೆಷ್ಟು ?

| 10-83 ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಮೂಲ ಗುಣಗಳು. ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ

(ಗುಣಗಳನ್ನು ನಾವಿಲ್ಲಿ ಪ್ರಮೇಯಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಬರೆದಿರುವ ನಿರ್ಧಾರಕ
(ಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಮೇಯವನ್ನೂ ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ಈ ಸಾಧನೆ
| ಯನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯೇ ಮಾಡಬಹುದು.

| ಪ್ರಮೇಯ 3 ಸಹಗಾಮಿ ಅಡ್ಡಗಳನ್ನೂ ನೀಟಗಳನ್ನೂ ಅದಲು ಬದಲು

! ಮಾಡಿದರೆ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳು ವುದಿಲ್ಲ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ
ತ. ಜ...೪ಓ ಡೈ
5. ?1₹0' ಕ್ವಿ ಕ ೫.೪ |,
1 ಗಿ ಛ್ಕ ಗ ಬ [ಟಟ !
 ಹ 1 |

1140101 11. 1/ 1106 6101015 ೦/1 011% 70% 0% 000111) 0

01 2610, (1: 06 ೦61/೦ 0/ 116 10101111110 18 2610. ,

17. 0010
[118 18 ೦071008 1 776 9೫೩76 1116 060601111111೩71
08 £॥6 7೦೫ ೧೦10111) ೦! ೫೦7೦8
16010 111. 1/ 1೫ 100 7008 (01 000/1115) 0" 6 040
1111110111! 0110 11110101011000, 16 411% 0/16 06101111110 15 0101106

೫0೫. 07೩೫7010 : , " 1

ಕ್ಕ
ಬ ಸ್ಸ ಡ್ಯ-ಲ್ನ ಲಾ ಯ ಇ?
ಆ ಬಲಗ 2 ಟಿ ಟೆ. ಕಾ ಬ ಇ ೮ಂ೧ಐ| ಐ
ಛ್ಶ ಗ್ಕಿ ಲೈ ಗ್ಕೆ ಗ್ಕಿ ಲ್ಕ ಗ್ಕಿ ಡ್ಕ ಲ್ಕ

1160701 11. 1/ 11೫) 100 70108 (೧: ೧೦1೩11111೪) 0/ % 09 '

11111101 116 1410111001 116 ೪16 0/16 10107111110 15 2010. ಕ್ಕ

107. ೮೫೩17)16

| ಛ್‌ ಗ್ಕಿ ( | ಗ ಗ್ಕೆ ಲ್ಕ

ಚ. ಸ್ನ: ಟ್ಟ | ಡ್ಮ (ಓಲ | ಇವಳಿ.
| ಹ ಗ್ಕಿ ತಿ ಸಟ "ಸಟೆ

"118 111೦೫೦17 112೩]77 ೩180 ೮ 770೫66 ೩5 1011098 :.. 1 7188

7೩1110 0[ ೪16 06108171718110 ೫110 0೫೦ 7078 14671081, 0060
171167013೩701716 811680 70178 106 17೩106 06೧೦೫7೮5 --7) 17 0%
767111, ೩1111011611 1116 00107771118110 1008 70% 008766. .೫68

ಎ. 41)2-1),

2 1..0, 07 0.0

11001011 |... 1/ 660% ೮01830೫! 0/ % 7೦೫ (೦ 60177)) :

11//1!1)0100 ಗ 1106 56110 ೫೬೫71 1, 11 ೧1೬ ೧/ 11ೀ 00077110
25 ೫1!1)1100 ರ ಹಿ.

108
 ಪ್ರಮೇಯ ]] ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಅಡ್ಡದ ಅಥವಾ ನೀಟದ ಮೂಲಾಂಶ
ಗಳೆಲ್ಲವೂ ಶೂನ್ಯವಾದರೆ ಆ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ಶೂನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಶೂನ್ಯವು ಮೂಲಾಂಶಗಳಾಗಿರುವ ಅಡ್ಡ ಅಥವಾ ನೀಟದ ಮೂಲಕ ವಿಸ್ತರಿಸು
ವುದರಿಂದ ಈ ಪಫ್ರೈಮೇಯವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸನಧಿಸಬಹುದು.

ಪ್ರಮೇಯ 7111. ಒಂದು ನಿರ್ಧಾರಕದ ಯಾವುದಾದರೆರಡು ಅಡ್ಡಗಳನ್ನು

(ಅಥವಾ ನೀಟಗಳನ್ನು) ಅದಲುಬದಲು. ಮಾಡಿದರೆ ಆ. ನಿರ್ಧಾರಕದ ಚಿಹ್ನೆಯು
ಬದಲಾಗುವುದು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
ಆ *ಿ೮॥್ರ ಜಡ ಶಿ 6 "೪ 16

1 ಕ್ಕಿ ಲ್ಕ ್ಕ ಶ್ಶಿ ಗ್ಶಿ ಗ್ಕಿ ಆ4ಟಿ

ಪ್ರಮೇಯ 117] ಒಂದು ನಿರ್ಧಾರಕದ ಯಾವುದಾದರೆರಡು ಅಡ್ಡಗಳು

(ಅಥವಾ ನೀಟಗಳು) ಸರ್ವಸಮವಾಗಿದ್ದರೆ ಆ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ಶೂನ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
೫ ಟಬಕ್ಕಾಡಿ ಥೈ | ಜ.01 [|]
| 0% ಶ್ಶಿ 0 | ತೈ ಜು ಗಡ ಒಟ ್‌ಾ್‌ 0

ಈ ಪ್ರಮೇಯವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸಾಧಿಸಬಹುದು.

ಎರಡು ಸಾಲುಗಳು ಸರ ಸಮವಾಗಿರುವ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ) ಎಂದಿದ್ದರೆ

ಆ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಅದಲು ಬದಲು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ -
./)
(ಪ್ರಮೇಯ 111) ಆಗುವುದು. ಆದರೆ ಇದರಿಂದ ನಿರ್ಧಾರಕವು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
1) ಎ.)
27) -- 0 ಅಥವಾ 0 -. 0

ಪ್ರಮೇಯ 7೫ ಒಂದು ಅಡ್ಡದ (ಅಥವಾ ನೀಟದ) ಪಎತಿಯೋದು

ಸಿ ಒಂದೇ ಸಖೆ ಯಿಂದ ಗುಣಿಸಿದರೆ ಆ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ
ಯನ್ನು % ಯಿಂದ ಗುಣಿಸಿದಂತಾಗುವುದು.

1650
 107. 6೫೩17710

111 ಗಿ ಓಂ. | | ಗ್ಕ ಗ್ಶಿ ಗ್ಶ | ಸಿ| ಗ್ಶ ಲ್ಶ

ಛ್ಕ ಗ್ಕಿ ಗ್ಶಿ | ಮ%, ಣ್ಣ ಗ್ಶಿ ಲ್ಚಿ | ದ | 1ೀ್ಮ ಗ್ಮಿ ಛ್ಶಿ |

"ಗಿ ಕ್ಮ | | ಛೃ ಗ್ಕಿ 0ೈ | | ಓ0್ಮ ಗ್ಕಿ ಲ್ಕ |

7016 :---.ಗ.1]7 ೦೦೫77300 1೩೦0೦ ೦1' 006 ೮1೦1020018 ೦1! ೩ 7017 '
(01: ೮೦177) 7೩1 06 18101 ೦೬6810೮ 106 001081711೩1. . 185
1158117” 101/8 113 81173)11/1106 006 0೩೦೭1೩11೦೫5. . 180 1" ೪೫೦ '
701978 (0೫ ೧೦177378) 1೩17೮ 10617 ೧೦೫೮5[೦೫617೮ ೮1176705 ॥70- '
107107೩1, 016 77೩1116 0೦1 0036 161507771118120 18 2೮7೦. . 118 1011015
17071 11607071 137 81107 7611011116 1116 ೧೦೫71701: 1೩೧೪೦7.

11601601 71. 1/ 640% 01011011 ೦/" % ೮೦೬111 (೧೫ 70ಬ) 18

0೫/768800 05 116 811% 0" 100 0101101, 116011 116 10011117109 ೧01%
0ೀ 0071708800 08 1106 81) 0/ 1100 06101111170; 05 1011008 :--

| ಔ--ಐಖ್ಮ ಶಕ ಜೈ ಫಗ ಜೃ ಶ್ಮಿಶ್ತ |
ಛ್ಹ--ಖ್ಮ ಗ್ಕಿ 0 | ಹಾ [ಛಿ ಗ್ಕಿ ಛ್ಚ ತ ಚ್ಧಿ ಗ್ಮಿ ಲ್ವ
| ಛೃ --ಖ್ಶ ಗ್ಕಿ ಲ್ಕ ಗೃ ಗ್ಕಿ ಲ್ಕ | ಖ್ಶ್ಕ ಗ್ಕಿ ಗ್ಳಿ '

1'/00/ :---12200811011 1116 0786 6610777111878 17% 561775 01 :

116 6161/6105 ೦1 00 1186 ೧೦1/1771: 7೮ 187೮

1.11
(೧5.
--ಜ್ಬ) ೈ--(ಡೃ ಬ್ಬ) ಡೈಸಿ (ಗೃತ-ಜ್ಬ) ಕೈ
ದಾ(ಗೃಡೈ--ಣ್ಯಣೈೆ ಇಡ) -(ಜೃ4ೈ--ಜೃಷ್ಟೆ-ಒುಷ್ಟೈ) :

೫11.೪.

81601071 111. 1/ 00% 0೮1೬0೫! ೦0/. 0೫% ೧೦07೫1೫ (07.

1010) 0" ೮ 60011111091 5 ?1೬!!171:00 ಶ್ಯ 00 ೩0೫೮ 7೬೫? %.
07 60000 10 116 001168)01/0171 ೮1೫೬೦೫! 0/ 071೦? ೧01/1೬
(.....1111..1811..1...11 ?.
???೪ 1711017 000.

100
 ಉದಾಹರಣೆಗೆ,

೫1. ೪೫80... ೫000೪ %|. 6 ಶ್ಶಿ. 60

(॥ ಗ್ರ ಛಿ 1 ಗ ಗ್ದ

0 ಗಿ ಗ್ಯ 1, ಥ್ಕಿ 0್ಯ

ಓ. - ಶೃ
ಹು ಸಿದ ಶ್ರಿ: ಕ್ರ
ಓಿಷ್ಕ ಶ್ಶಿ: (್ಕ
ಸೂಚನೆ ;: ಒಂದು ಅಡ್ಡದ (ಅಥವಾ ನೀಟದ) ಮೂಲಾಂಶಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ
ಅಪವರ್ತನವನ್ನು ನಿರ್ಧಾರಕದ ಹೂರಗೆ ಬರೆಯಬಹುದು. ಗಣನೆಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ
ಸ ವ್ವ ಕ್ರಮ ಸಹಾಯಕವಾಗುವುದು... ಅಲ್ಲದೇ ಎರಡು ಅಡ್ಡಗಳ (ಅಥವಾ
ೇೀಟಗಳ) ಸಹಗಾಮಿ ಮೂಲಾಂಶಗಳು ರ ಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಆ ನಿರ್ಧೌರಕದ ಬೆಲೆ
ತ (ವಾಗುವುದು... ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತನವನ್ನು ಹೆಸಿರೆಗೆ ತೆಗೆದರೆ ಈ ಹೇಳಿಕೆಯು
ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವುದು (ಪ್ರಮೇಯ 11).

ಪ್ರಮೇಯ 71 ಒಂದು ನೀಟದ (ಅಥವಾ ಅಡ್ಡದ) ಪ್ರತಿಯೊಂದು

ಮೂಲಾಂಶವನ್ನೂ ಎರಡು ಮೂಲಾಂಶಗಳ ಮೊತ್ತವಾಗಿ ಬರೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ
ಆ ನಿರ್ಧಾರಕವನ್ನು ಈ ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿದಂತೆ ಎರಡು ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಮೊತ್ತವಾಗಿ
ಬರೆಯಬಹುದು.

01, --೫ಖ್ಮ ಗ್ರ 0 0 ಆ ಟ್ಟ ಖ್ಶ ತ

ಓಡ ಖಿ, ಗ್ರ: ಚ... 0 ರ್ಯಾ ೭೯0.101

ಹಾಧನೆ :

ಒಂದನೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕವನ್ನು ಒಂದನೆಯ ನೀಟದ ಮೂಲಾಂಶಗಳ ಮೂಲಕ

₹) 81 [ ತ
(613-೫[) 4 --(೧)4-ಖ,) 4, -(0ಗೃ--ಖ)) 4,
॥ (0, ೈ--ಗ್ಯ 2) (೫, 4,--ಇ, ಗೈ ಖ್ಯ 4)
ಜಾ ಬಲಬದಿ

ಪ್ರಮೇಯ 1೫11. ಒಂದು ನೀಟದ (ಅಥವಾ ಅಡ ದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು

'/ಮೂಲಾಂಶವನ್ನು % ಎಂಬ ಒಂದೇ ಸಂಖ್ಯೆ ಯಿಂದ ಗುಣಿಸಿ “ಇನ್ನೊ ೦ಂದು ನೀಟದ
[ಅಥವಾ ಅಡ್ಡದ) ಸಹಗಾಮಿ ಮೂಲಾಂಶಗೆಳಿಗೆ ಕೂಡಿಸಿದರೆ ಆನಿರ್ದಾರಕದ ಬೆಲೆ
॥| ದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
 07 0೭೩೫7)1೮ :

| ಉ--ಸಿಂ. ಗಿ 0, | (1 ರ್ಕಿ 0 ಸಿಂ ೧!

೧೨. ಸಿರಿ ೧ |ನ |ಉಗ್ತಿ ಇ | 1. |ಸಿಂಕ್ಕ ಇ]
ಇಸಗ್ಮಗ್ಮಿಛ |ಇಗ್ಕಿಣ ಸಿಂ, ಕ್ಕಿ
6 1786 1000717118110 18 ೦0881160 0] ೩೮610೫8% 37768
11181 6010720 00 006 0876 0೦111178 ೦18 50೮ 686೯0210801 1
08 10.2. '0 800% 11:೩0 1618 ೮0೩1 00 1), ೫೮ ಔ&೪೮

| ಸಿಂ, ರ, ೧ | | ೧ ರ್ಮ, ೧ |
|ಹಿ ಶ್ಶಿ ೧| ವಸಿ|೧ ಶ್ಮಿ ಲ್ವ | ಸಾ, 17 8%. 1%
[ಸಿ ್ಕರ್ಕಿ ಇ | |ಇಸಗ್ಕಿಣ|

110760ಆ 11೮ 768011,

76 ೩೦೫೮ 1806086105 ೫1111 ೮ 7೮೫೫ 08601 18 ೮೫೩/0೩!
1656777178705. 36 80811 1111287880 7306801008 ೦8 800% 61
೩೬೧೫ ೫1! ೩ 16% ೮೫೩1701058

31೭11)108:
| 20 30 10 | [23 3|
1. | 918 9| 10.0.7 | 12 1| ಎ0810060
ಗ ೪3 ೫0 ಜತ]
(16(10671717817/%5 185 11೮ 117265 ೩೫೮ 110176 7075 1ಗೇ718081.
1080 77೮ 1886 7617077೮ 111೮ 1೩080೫ 10, 9 ೩೫4 7 7೮೫೮೦೫೪೫
7073 6೩೮% 707. ;

ಠ ಆ ್ಲ್ರ
1] 6. 18 :.24/ ಖ5.68 33. 6]
8 16 ---24| 1 2 --]
ಇ

ರಾಚ
| 3 ತ್ತೆ ೨ ತ |

ಜಟಾ ರಾ ನ್‌
ಜಾ ಜೂ] ರಾತಿ |
ಮ240 [8-2] 2 1440

167
 ಉದಾಹರಣೆ :
೧/೨-%ಂ ಶ್ಕ.ಗ್ಯ.!
ಗೃ. %ಂ, ಥ್ಕಿ ಉ?್ಕ
ಗೃ--%ಂ, ಥ್ಕಿ.0(್ಯ
೮ ಶ್ಶಿ ರ್ಕಿ ಗ ೫?
ಡ್‌ ಹ. ರಿ..'ಲೈ ಸ ಸಿದ ಕ್ಕಿ ಲ್ವ (6ನೆಯ ಪ್ರಮೇಯ
೧, ಗಿ, ಉ್ಯಿ ಸಂ ಠ್ಕಿ |್ಕ | ದಿಂದ್ರ
ಇಲ್ಲಿ ಎಡಬದಿಯ ನಿರ್ಧಾರಕವು (10. 2) ಸೂತ್ರದಲ್ಲಿರುವ 0 ಎಂಬ ನಿರ್ಧಾರಕದ
ಮೂರನೆಯ ನೀಟದ ಸ. ಯಷ್ಟನ್ನು ಒಂದನೆಯ ನೀಟಕ್ಕೆ ಕೂಡಿಸುವುದರಿಂದ
ಸೊರೆಯುವುದು. ಇದು ಘ ಗೆ ಸಮವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಾಧಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಹ ಗ್ಕಿ ಲ್ಕ ೧ ಗ್ಶಿ ಲ

ಸಿಂ ಗ್ಠಿ ಲ್ದಿ ಳ್ಳಿ ಗ್ಕಿ ಲ್ಡಿ |

ಪ್ರಮೆನೀಯ 77 ರಿಂದ.

ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಈ ಪ್ರಮೇಯ ಅತ್ಯುಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. -

ಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಾವು. ತೋರಿ
ಸುತ್ಮೇವೆ.

ದಾಹರಣೆಗಳು.

20 30 10 | ೪.೪1೧]
[ ೫೫15. 191136.9.7 1 8.3 ಹ
ರ 2೫.3.1
ಏಕೆಂದರೆ ಕೊನೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕದಲ್ಲಿ ಒಂದನೆಯ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯ ಅಡ್ಡಗಳು ಸರ್ವ
ಸಮವಾಗಿವೆ. ಮೊದಲು 10. 9. 7 ಎಂಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪವರ್ತ ನಗಳಿನ್ನು ಕ್ರಮ್‌
ವಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನಿಂದ ನಾವು ಹೊರಗೆ ತೆಗೆದಿದ್ದೆವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸ

ಬೇಕು.
ಕ್ಷ 20 26 | | ಹ ತೆ ಠಿ
ಆಜ |,ರಟ್‌ಟ್‌ ತ್‌ ್ತ 5.8.53. 1108 1
8 16. 2% : ತ
೫813. | ಸ ತಳಿ ..
ಶ್‌ ತ ಡೆ0 -ಶ -3 |ದ್‌ 240 | ಎ 1.ಟ್ಟೆ |
ಗರ ಎ6
ಜಾ 240 [8 -- 0) ಇ. 1440

107
 17 016 11151 800) ೫೮ 70720೪0 106 1೩೦1078 5, 0 ೩೫೮ 8 1708
100 7೦೫8. 17 1116 8000160 800) ೫ 8111111017 806 (61081111881
17 80017೩0076 100 0180 7೦೫ 0073 1110 860080 ೩೫6, 01114
70೪8. .037 00007017 13711, 51೮. 7೩1೩೦ 01 000 60077717810 8
11712110100... 116 11141177 ೭೩10 106 7681010111 11001111811
11 007118 0! 0016 01781 0010170. |

111 ಸ.ಚಿ ೦
7 |12 85 109 ತ್ತ
11 79 103
511100 77611810 ೦೫117 ೩8 116 11/81 ೮106170115 11% 10 11786 7೦1೫ |
776 ೧೩1 7601100 10 ೫೦೫೦ 110 0180 6161761108 01 00 8600೫0 ಆ
11170 7೦೫೫8 ೫7101001 ೩106711 10 778116 01 116 (66671171818
10 60 11118, ೫7೦ 7611೩೧೮ 1116 800000 7೦೪7 )]7 (8೮೧೦೫ 7೦%೫)--12 [|
(11786 7೦೫); ೩೫೮ 70॥)1೩೧೮ 11.6 00170 7೦೫7 07 (180170 70೫7-11 ೬
(11781 7೦೪೫7). ೫17 00607071 111, 1116 177೩11೮ ೦1 076 ಸ...
18 117೩100760 ೩೫೮ ೪೫7೮ ೦0೬0 |

11067010 10.3

1. 82)1810 970] 110 1%0 61600873178705 10 6೩೦% 0೩8

೩17೮ ೮೦೩1 ೩0೦ 761107 006 1೩೦%

ಬಖಾ
ಬ್‌
ಬಟ
ಹಾಚಾ
ಹಾ
 ಮೊದಲಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡಗಳಿಂದ 5. 6, 8 ಎಂಬ ಅಪವರ್ತನಗಳನ್ನು ನಾವು
ಹೊರಗೆ ತೆಗೆಯುತ್ತೇವೆ. ಎರಡನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಒಂದನೆಯ ಅಡ್ಡವನ್ನು ಎರಡನೆಯ
ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯ ಅಡ್ಡಗಳಿಂದ ಕಳೆದು ನಿರ್ಧಾರಕವನ್ನು ಸರಳೀಕರಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಪ್ರಮೇಯ 1೫17 ರ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ,
ಹೀಗೆ ದೊರೆತ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಒಂದನೆಯ ನೀಟದ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಶೆ , ತ 0
ಬ ರರು ಟಬ
001%: .190 3163
ಒಂದನೆಯ ಅಡ್ಡದ ಒಂದನೆಯ ಮೂಲಾಂಶ 1 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ಎರಡನೆಯ
ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯ ಅಡ್ಡಗಳ ಒಂದನೆಯ ಮೂಲಾಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ
ಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸದೇ ಶೂನ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಮಾಡಲು ನಾವು,
ಎರಡನೆಯ ಸಾಲನ್ನು
(2 ನೆಯ ಸಾಲು) -. 12 « (1 ನೆಯ ಸಾಲು)
ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತೇವೆ ; ಮೂರನೆಯ ಸಾಲನ್ನು
(8 ನೆಯ ಸಾಲು) -. 11 »« (1 ನೆಯ ಸಾಲು)
ಎಂಬುದಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತೇವೆ. ಪ್ರಮೇಯ 7೫11 ರಪ ಶ್ರಕಾರ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ
ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ
19 ಗಗ 2 1೫:
ಹ ಗತೆ
| 2 & 4 2-22
2 4

ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 10-3

] ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದರಲ್ಲಿಯೂ ಇರುವ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳು

ಸಮವಾಗಿರುವುದರ ಕಾರಣವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ; ಇದನ್ನು ಗಣನೆಯಿಂದ ಸಮರ್ಥಿಸಿ.
(6) ತ್ರ ಠ್ರ --ಊ 3... 4 ಎರಿ
| ತ] ( ಡಸ 2
ಕ 5. 2 ಗ ಜಟ ಟಿ
ಗ ಹೆ. ಬಡಿ. ಡಿ ಡಲ? ಡ್ನ.
(0) “೩೫ ೪. | 11 | ರ್ನ
೫.೫.1೩”: :2೩./ 1] 918(8[?.ಕಿ
 0೩೧% 01 16 0110 1
2 11110006 67810811716, 50800 1೫11]7 ೩76 6೩೦!
೮೫೩1
1118 460071111೩715 15 ೫೮1೦. 1'07017 07
ಟ್‌ %ಂ.ಸ! (೬. 2..1'2 ೫4. ತ
2
ಎ
ಜಚ ಟೂ ಚ ಟ್‌ ಭ್ ಯ ..
`ಸ [ಡಾ ಜಟ್‌
ತ್ರೆ
| ಸ್ಮರ್ಜ ಆಇ
(0) :.| 2.8 0
ಬ
1೧
ಇ 1219810೩06 006 1011019170 190081017೩705 )7 0751 10೩
ಊ-
015 00737200 7೩00078 07010 ೩177 7೦೪7 ೦೩ 001011 ೩೫ ೪160
೩೫017೯--
(0) | 9 18 --9| (8) |"... 34:::1149 :271.
| 16 --24 . 8 | ಇತ 8 6 | ತ
92.388], 7 ೩4 9| |
(ು | 20 95 30
12 38 --18 |
16 20. 12| '
4. 1026 10007603 371 00 ೭೫7೩85 1011೮ 80773 ೦1 106 10100%-
1116 090 4006870178108 ೩5 ೩ 8171616 060೮7111118. 1611177 (೩
765011 017 07೩10೩17 ೩! 111766 060071711181115. ತ
|--2 8.3] ಹೆ 0 ಬ್ಪಂ'
ಕಫ ಡೂ ಗ್ರಾಜಿ ಅಜ |
ಬ ತ ತಾಡಿ,
ಇಸು ಡಿ. ಜಜಜಜ
5.10 6೩೦% ೦1? 1616 7010019118 6080117171೩7108, 766೭೦೮ (04
1786 6101767018 ೦1 1006 89೧೦೫೮ ೩೫೮ 10170 701೫78 80 2670 ]
೩661116 8010816 0101011165 ೦1 006 0780 7097 10 00686 70೫೯
116106 6781018100 116 6686117111೩1115. |
(

ಟಾ ಹಚ ಬ ಟಟ ಉ್ಥ ಟ್ಟ
[೬ 7 ೯-82 --ಟ|, ಎತ್ತಿಕ್ಷ ಶಾ ಶಿಕ
ಕಿ 23-88. 4 ಸದಸಗ್ರಿ ಆ
ರ
೧ [ಡ್‌ /
10:28 49
109
.. ೪ ವಿಸ್ತರಿಸದೇ ಈ ಕೆಳಗಿನ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದರ ಬೆಲೆಯೂ
ೂನ್ಶ್ಯವೇಕೆಂದು' ವಿವರಿಸಿ. ಪ್ರತಿಯೊಂದರ ಬೆಲೆಯನ್ನೂ ಗುಣಿಸಿ ತಿಳಿದು ವಾದವನ್ನು
ಮರ್ಥಿಸಿ.
ತ (6) | ತ್ರಿ ಎಇಕ್ತಿ ಘಿ (ಗಿ) | ಟಾ ಟು ಜಿ
ಡೆ ಜತ್ತೆ ತೆ ಠ
ಕ್ಯ ಸು ಹ್ಹೆ ಗ್ರಿ | ೫ ಬಜ ಚ $ ಶೆ
(0)
|51:71 1೬.೪. ಎಡ್ಡಿ

ನ.11 1.8ಛ.,
... % ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಅಡ್ಡದಿಂದ ಅಥವಾ ನೀಟದಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪ
ನರ್ತನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ಅನಂತರ ನೆರ್ಧಾರಕವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಈ ಕೆಳಗಿನ ನಿರ್ಧಾರಕ

(0) :| ಈ 18 --9 (ಗಿ) 1

೫೪. 08. : 8 ೨೪... 8.18],
2೬೬. 13. 3, 7 --24 9

ಕ್ರಿ ಪ್ರಮೇಯ 7717ನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಎರಡು ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ

ತ್ರ್ತವನ್ನು ಒಂದೇ ತತ್ತ ರಕವಾಗಿ ಬರೆಯಿರಿ, . ಹೀಗೆ ದೊರೆಯುವ ಮೂರು

1 ಚ | 1 ಭ್ರ 1]
3812 ಜಾತೆ 5 ತ್ಲ (ಎಂಸಿ ಎ& ವ
ಶ್ರ | ಡಿ | | ಡಿ
ಕಠ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ನಿರ್ಧಾರಕದಲ್ಲಿಯೂ, ಎರಡನೆಯ ಮತ್ತು
ಸೂರನೆಯ ಅಡ್ಡಗಳ ಬದನೆಯ ಮೂಲಾಂಶಗಳಿಗೆ' ಒಂದನೆಯ ಅಡ್ಡದ ಯುಕ.
೨ ವರ್ತ'ಗಳನ್ನು 'ೂಡಿಸಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಶೂನ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿ. ತನ್ಮೂ ಲಕ ನೆರ್ಧಾರಕ' ಗಳ

(0) | ರ 6 (ಗ) 1 -- 8 --7

| ಸ್ಥ. 82 --40, ತ (|
ಶಿ. 38 4 --30 --99
(0) 2 0 9
0 1 . 28
10 28 49

22
 6. ೫710008 ೮೭೩76017, 180 1016 700% 01 ಟಿ16 60೩1

ಗ ಫೂ ತ್ನು
ಆ ಇರಿ. ೫
ಜೆ ಟ್‌ ಟ್ಟೆ |
|
10.4 50101100 01 1.111687 80೩11015 ಚ್ಟ
(00081007 10.. 8786010. ೦8 110087. 6೦೩೭1೦05 1
1711107778 ೫ ೩0೮ ೫, 7೩1061], |
ಛೃಖ--ಕ್ಕಿಭ 0, ತ
ಆ.11.

10 801176 100617 ೫7೦ 11781 ೮111717೩106 %ಈ 07 70010171718 0

11781 ೮೦೩01೦೫ ॥]7 ರ್ಕಿ, 802೮ 86೦೦೫೮ 17 ಗ್ಶಿ, ೩೫೮ 80017೩00176 ೦೫
7010 16 0೦0067. . `ಆ ೯61%
(0ೃ್ಕಿ--ಉರ, )ಖ ಇಷ್ಟ (೧, ್ಕಿ-ಶಠ)

0; ಗ್ಯ
__ ಡಿ್ಶಿ--ಂಗಿ; | ರೈ. ಶ್ರಿ
`` ಗಕ್ಕಿ--ಠೌಿ, 1 ಥಿ

1 ಕ್ಳಿ
ಛೃ ಲೈ

ಕಿ ಡ್‌ ಮುಡ
ನ11011871]7 776 08೩1 880197 1081 ೫ ಮದರ
1 ಥೈ
1 ಥಿ

170
೬. 0 ವಿಸ್ತರಿಸದೆ ಈ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ,
| ರ 7
ಟಿ 1 4. ಡಾಲಿ
ತ್ರ || ೨
7. ಈ ಸಮಾಕರಣದ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ--
| | ||
೫ 1 ಗ್ರ ಷಾಉ)
ಯೆ ಗ.

10.4 ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಮೂಲಕ ಸರಳ ಸಮಿಾಕರಣಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ.

೫ ಮತ್ತು ;/ ಎನ್ನುವ ಎರಡು ಅಜ್ಞಾತಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿರುವ ಎರಡು ಸರಳ ಸಮೀಕರಣ
ಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ,

ಆ.೪೭.
ಉಊ್ಹಖ ರಿ 7೦
ಇವುಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಒಂದನೆಯ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಗ್ವಿ ರಿಂದ ಮತ್ತು ಎರಡನೆ
ಯದನ್ನು ಥ್ರ ರಿಂದ ಗುಣಿಸಿ ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ಕಳೆದು ಯನ್ನು ವಿಸರ್ದಿಸುತ್ತೇವೆ-
ಈಗ, (ಗ ಗಿ -ಇ್ಣು 1.೫ ಎ'ಗ್ಮಿ ಗ್ವಿ--ಂ ಗ್ಮ ಎಂದು ಆಗುವುದು.

0 ಶ್ಶಿ
ಉ್ವಿ--ಂೈಗ್ಕಿ ಕ್ಟ ಡ್ಡ
ಬಂ ಕ್‌ ್ಪ
ಾಾ
ಶ್ರ ನು

ಉೃರ್ಚಿ--ಲ್ಣೂಗ್ಮಿ 4, ಥೈ _
್ದ ಗ್ಳೌ
ಜಾ
; 1 1
2 ಇದೀ ಪ್ರಕಾರ, ॥ ನಾ
ತ ಇಂದೇ ಪ್ರಕಾರ 1 ರ ತಕೋ
ಕಡಕಾ ಎಂದು ತೋರಿಸಬಹುದಂ,

|0% ಶ್ಯ

ಟ್ಟಿ

170
 11118 (026 8010108 108 6808 7718116 18 ೦೫॥785600 ೩5 11
70110 01 1೫0 660071711181108. . 'ಗ 66101118107 111 6೩೦0 0೩8
ಗ ಚಃ
16 11061 6916117118110 1): ಎಕ 1711101 18 081100 106
2 ಟೌ ತ

10107111117! 0/ 06 ೮೦೦01011. '10 001817 110 110713078100

17 000 1೩11೮ ೦1 ೩೫] 7೩11೩010, 776 76)1೩೧೮ 18 1? 016 ೧೦10117) 08
0೦016005 01 1081 17೩1181010 07 106 ೦೦೫8108015 0 ೩7೫0 0,
07 ೮೭೩17716 ₹07 106 107307೩107 01! 116 80101107 107 ಐ, 76
7611806 1116 0010171 0೦10೩111170 0 ೩೫೮ ಉ್ವ 7 0, ೩೧0 6.
7೫060 1081 ೩ 80101100 ೧೩೫ 06 100130 01117 1!" 0;-0.
1116011018 ಊಟ! (16೮ 1111007718. (0081067 1116 ೧೫೩-.
11015 '
0೫-೨-0, ॥1--ಂ.೫-ೈ
ಬಟ ಯಜ (
ಬ್‌ ಟಿ

0% ಗ್ಶ್ಕಿ 0
ಸ ಗಟ್ಟ 0. ಗ್ಕಿ ಲ್ವ | 0೮ ಓಓಆ 00101181101 ೦/ ॥್ಲ
ಬ ಟಾ 1? (1.1...

[111178 1810076108 3 ೩0೫೮ 11 01 ೩7೩ 10.8 ೫7೮ ೦೩೫

77106
೧೫ ಥ್ಶಿ 0 0,೫--ಶ,೪ 1-02 ಶ್ಶಿ 0 ಶ್ರ
೫% ಎ | ಡಔೃಖ ಶ್ವಿ ರ್ವಾ|ಮ್ಯ| ಡೃಖ-ಇಕ್ಮಿ 1-02 ಥಢ್ಮಿ ಲೃ
ಊಖ ರ್ಕಿ ಲ್ಕ 0೧ೃ೫--ರ್ಕಿಭ--02 ಶ್ಶಿ ಲೃ
ನೀ) 1 5 11
01, ರ್ಕಿ 0 |
ಗಗ ಇತ್ತೂ
ಗೈ ಠ್ಕಿ ಉ್ಕ
500) 111

11 800) 1, 77೮ 100111]117 006 0786 ೧೦1011೫ 7 ಐ 77110೬ |

11181೭08 180 7೩1೮ 01 116,60007710೩10 1) ಐ ; 18 8060 11 779 ೩44.
10 (06 0180 ೦೦1721: ೫ 1117368 106 860024 0010177 ೩೫4 » ೫68

171
 ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚರದ ಬೆಲೆಯನ್ನೂ ಎರಡು ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ನಿಷ್ಟತ್ತಿಯಾಗಿ
೩ ಥಿ
ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ಛೇದವು 7 ಇ |. . '.'
1) ಗಿ

|
ಎಂಬ ನಿರ್ಧಾರಕವಾಗಿದೆ. . ಇದನ್ನು ಗುಣಕ ನಿರ್ಧಾರಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಒಂದು
ಚರದ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿನ ಅಂಶವನ್ನು ಗೊತ್ತುಮಾಡಲು ಆ ಚರದ ಗುಣಕಗಳಿರುವ ಗಿಯ
ನೀಟವನ್ನು 0% ಮತ್ತು 6% ಎಂಬ ಸ್ಹಿರಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ಕೇವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
ಜನ ಬೆಲೆಯ ಅಂಶವನ್ನು ಗೊತ್ತುಮಾಡಲು (ಇ. ಇ ಗಳಿರುವ ನೀಟವನ್ನು 0 ಮತ್ತು
ಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತೇವೆ... 7-0 ಆಗಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ಬೆಲೆ ತಿಳಿಯುವುದು
ಸಾಧ್ಯವೆಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು.
ಮೂರು ಅಜ್ಜಾ ತಗಳಿರುವ ಸಮೀಕರಣಗಳು
ಊಟ ಪ
ಗ್ರ೫--ಶ್ಲ/.-0,೩-್ಕೆ
ಬಜ ಟ್‌ ್‌ ಿ
ಎಂಬ ಮೂರು ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.
11.0. 0್ಮ
1514, ಶ್ವ. ಎಂಬುದು ಗುಣಕ ನಿರ್ಧಾರಕವಾಗಿರಲಿ.
0, ಥ್ಶ್ಕಿ 0, ಸ |
ಇ ಥ್ಶಿ | ಉಖ--ಶ್ರ/3-ಂ೩ ಶ್ಶಿ 0(
72 ಇ| ಡಹ ಠ್ಕಿ 0, (ಇ|.ಓಖ--ಶ್ರ.-08 ಶಿ, 0
೫081 ಶ್ರಿ ಹ್ಮ ಜಟ ಟಿ (8
' ಒಂದನೆಯ ಹೆಜ್ಜೆ ಎರಡನೆಯ ಹೆಜ್ಜೆ

ಗೆ ಗ 0;

ಜಾ [0 ಡಡ. 0)
ಗ್ಯ ಶ್ಶಿ 0
ಮೂರನೆಯ ಹೆಜೆ

ಗುಣಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಒಂದನೆಯ ಹೆಜೆ ಯಲ್ಲಿ, ಒಂದನೆಯ ನೀಟವನ್ನು ನಾವು ಇನಿಂದ
ಆಗ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ 7% ಆಗುವುದು. ಎರಡನೆಯ ಹೆಜೆ ಯಲ್ಲಿ ಒಂದನೆಯ
ಎರಡನೆಯ ನೀಟದ ;/ ಯಷ್ಟನ್ನೂ ಮೂರನೆಯದರ ॥$ ಷ್ಟನ್ನೂ
ನೀಟಕ್ಕೆ ನಾವು
171
116 (00170 00111730, ೫71012. 10೦8 1300 0%೩16೮ 1006 7೩1೬66
116 10007711118115 )7 1160167) 11 ; 17 800) 111 77೮ 086 1
(11760 ೦೧೩1೧115 00 7071806 1116 6161701188 01 0016 1786 0010011
7 0, ಗೈ ಗ್ಕೆ.
11011೧೮ ೫7೮ 60 ಘ್‌
ಗೆ 4 0 ಕ
ಚೈ ಸತುರಕೆ 3
ಗ್ದ ಗ್ಶಿ ಗ ಗತಿ
ಕ 1 |
೩1173118711: ೫7೮ ೧೩೫ 80017 00೩1 ಕಃ
ತ್ತ
ರ ಸ ತ
ಡ್ಕ ಉಛ?್ಶೆ ಛೃ ತ್
ಣಿ ಛ?ೌ್ಯೆ ಠ್ಕ |
ಬ್ಯಮ 7 , ೩

೧,ಓಬ್ಬ. ಗ, ಛೆಟ್ಟೆ
|
|
ಛಿಗ್ಕಿ ಉ್ಳೆ |

1116 6666817170 81/0 11 106 70736881007 0೦8 016 801008 ಗ

೩117. 778೩118116 18 ೦1181760 070802. ೪.೮ 00068101187 ೫
76]1೩010 003 ೧೦10171: ೦1 ೧೦೮0೧1೮110೩ ೦8 8086 7೩೧೩)1ಆ ॥
ಗೈ, ಗೈ ೩೫ ಗೈ. ಕ್ಯ

111೮ ೩0೦17೮ 17011100 01 8010111070 77 ೫368115 ೦8 6686878

11೩1108 18 11120170 ೩8 (1೩17078 11010. 6 701೮ ೧೩೫ 0 ೩॥0॥11
08117 1 1-0.

11:1(1171)108 :

| 2೫--ರಿಟವ 12
8ಿ2--ಜ್ಬ ಎ1

172
ಕೂಡಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇದರಿಂದ ನಿರ್ಧಾರಕದ ಬೆಲೆ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ (ಪ್ರಮೇಯ
ಸೆ7[]). ಮೂರನೆಯ ಹೆಜೆ ಎಯಿಲ್ಲಿ ನಾವು ದತ್ತ ಸಮೀಕರಣಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ
ಒಂದನೆಯ ನೀಟದ ಮೂಲಾಂಶಗಳನ್ನು ತೈ. ಲ ಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ,

6 ಶ್ಶೀ ೫
ಡೈ ಶ್ವ?
ಗ, ಗ್ಕಿ 0್ಕ
ಉರ 7 ಎಂದು ದೊರೆಯುವುದು

1 0 ಲೈ
ಣ ಛೈ ಲ್ಪ '
ಸ ಗ ಗೆ ಗ್ಶಿ
ಇದೇ ಪ್ರಕಾರ ಚ 7

ಔಡ: ರ 1೪
2 ಟಿ.
0% ಕ್ಕಿ ಗ?
ಔಣ 1)

ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಚರದ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿನ ಅಂಶವನ್ನು 7) ನಿರ್ಧಾರಕದಲ್ಲಿ ಆ ಚರದ

ಗುಣಕಗಳಿರುವ ನೀಟವನ್ನು ಛೈ, ಕೈ. 4 ಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ಪಡೆಯು
ತ್ತೇವೆ.

ಹೀಗೆ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಮೂಲಕ ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು

ಕ್ರೇಮರನ ನಿಯಮ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. 7-0 ಆದಾಗ ಮಾತ್ರ ಈ ನಿಯಮ
ವನು ಸ ಪರ್ರಯೋಗಿಸಬಹುದು.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು

| 2%0--5/ 12
ತಐ2ಸ-ಚ್ಛಮ ||

172
 50110107 : ಉನ

_ 2-86_
ತ್ವಾ 23-15
ಚಿಷ

1 6.80000010 8110010 00608 11180 10036 80101100 ಖಾ.

ಕ್ರಮ-2ೌ 8810180608 116 ೮1700 ೨೩11078. ;
11 51176
ಖ--೪--೩ೂ92
22--ತಿ೫ಜ--ಊ೩ವ8ೈ
80-2-2ಎ1
ಟ್‌
ತೊ ಡಿ 3. ದಾನನ ಇ-8--ಶ್ರಮ--4,'116 0876 ೮೫೩7666 18
3 2೨2 --] 567738 ೦೯. 806 18786 70%
50101101 :
|
ಎಟ ಡಿ 2 ಆ2 1 ಬಮತಾಶತ್ತಾ
ಬಂತ

ಜಾ--ಡ (11) .-9(--ಕ)ವಾ--8 |

ಗಳಯ |
1 6801/0100 0೩1. 6೩511)” 6 ೮0601866 137 81105101006 4
೫೩!೩೦6 ೫೨1, /ರ--1, ಸಎ2 10 06 61768 6೫8005.

173
ಜ್‌

ಫಿ
 ಸಾಧನೆ :
12 --ರ
ಉತ 1235
ಕ ನಾ |
ತ
2 --ರಿ ಸ್ಯಾ
2-15
ನ ||
137. 41
ಖಾ ೫. .] 2-36
ತ ್‌। ಈ
ಢಿ ಕ]
೫51, ಬ್ಯಎ 32 ಬೆಲೆಗಳು ದತ್ತ ಸಮೀಕರಣಗಳಿಗೆ ಒಪ್ಪವ ಬೆಲೆಗಳು
ಎಂಬುದನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ತಾಳೆನೋಡಬೇಕು.
11 ಬಿಡಿಸಿ : ತ ಇಂ ಎಂಬ
22-38-288
32--2%--೩1
ತಾಗ | |
ಹ್‌10॥ ೪ 3 ಲ್ರ| ನಡಗ ಡರ ಅಡ್ಡದ ಮೂಲಕ
ಎ --ಹ, (ಮೊದಲನೆಯ
3 ಇಡ. ---] ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದೇವೆ)

ಸಾಧನೆ
೩11... 3
--ಐಎಾ| ಈಕೆ ಈ 2 2.7 (1) ..9-ಎ--4
| 920 ||
ತಡ

| ಟಟ
ಕ್ತ 12 3. 2) ಇ(--1)--2(--8) 3-(--11) ೯4
ಜೈ) ನಂ "್ಸಔ (.!
೬. 4.
1 2
2 !್ಪಂ 1 [ಸಾಲಿ .(--11) 1-2(--ರ) ಎ8
2 2-1
ಷಾ”
41 ದಾ |» 1 ಮು ಸಾ 1» ಬ್ರಿಮ್‌ ಟಿ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸುವುದರ
ದತ್ತಸಮೀಕರಣಗಳಲ್ಲಿ

ಮೂಲಕ ಈ ಬೆಲೆಗಳು ಸರಿಯೆಂದು ತಿಳಿಯಬಹುದು.

113
 1110170180 10.4

ನ01176. 1016 10110917 87800118 ೦ ೧೧೫೩೦೫5 7 161088

1181115.

1 6-2 ೨ ೪9. ಗಂಡ1ಕಘ್ಯವ4

40-83,ಎ 14 90--8್ಯಎ--1

3 ಶಿಐ--6 ವತಿ 4. 20--3ಬ--೩ಎ0

3%--4ಕ್ಯ 2-21 ೫--೫-.-2೩ ತಿ
ಈ ತಿ .-2%--೩ಎ

5 ಖ--ಚ-೩2 06 ಖ--ಟ-228 ಎ4
20-3-೩ ಎ9 --ಐ೪ಡ-2 2೯-181.
`--2--ಶ್ಯ--38 ತಿ 22-3-1

174
 ಅಭ್ಯಾಸ 10-4
ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸಮೀಕರಣಗಳ ಕೂಟಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಮೂಲಕ ಬಿಡಿಸಿರಿ,
ಟೆ 0೫--ರಿಢ ಭೆ 70--11/4
4೫0--2೫ಢ 7-4 90--8್ಯಎಾ--3
ತ್ತಿ 5೫-0೫ 7೨8 ಣೆ 20-4-3/--೩-0
32--4/ 7. --21 ೫-೪-2ತಿ
--೪8304-2/--೪ಔ&
8 ಖ--93-೪೧೫ಡ 0 ೫--೫--2%4
20-3-೩ --2 --೫-4-೫2/--೩೯&
--೫3-2/--ತಿಜ೩ಎಾ--ತಿ 20-3೯ &

174
 £₹1.£11೯11 4೧/1 04100105
(11101710 ||
೫0110110115 ೩016 1.17711(5
11.1 1/110000007---(8100108 18 0೦0೮ 01 116 ೫0080 10-
72೦1೩01 1178110008 01 11೩11101121108. 10 88 117]070೩71% ೩771
0೩1೦೫8 10. 1211010706110॥್ರ ೩110 ೩1! 15016 ಗೇಂ160068. 10. 011
೧1೩7167 ೩70 016 16೫% 770 811೩1 6೫]1೩111 80106 0೦1 086 10108
11611881 100೩8 01 106 800]60%--/11101107, 111111, 0೦೫11121 0೫
1...
11.2 86೩1 ೩118016111 11121101718110೧5 ೫7೮ 11808111 1೩೪೯
1೫70. 101008 ೦18 0[0811111108---00118181105 ೩76 7೩/೩168. 38
0೦೫818116 18 ೩ 112060 11017001. 1೧೫ 6೫೩17116 18116 8077 0?
11176೮ 8110168 01 ೩ 17187010 18 ೩197೩]15 0770 ೫106 ೩೫61೦8--೩
0೦೫/81೩1 ೧1೩1110].
೬17೩718016 15 ೩ [11871107 11181 ೧೩೫ ೩880179 ೩೫7 ೦೫೮ 08 8
560 ೦1 77೩1108... 11 111080 18೩11108 ೩7೮ ೩|| 70೩1 70770075, 10
([1812110]7 15 0೩160! ೩ 1001 101/1010. `ಆ ೦0060. 086 1%6 877200
೫ 00 0611006 ೩ 7081 778171೩110. . 10 861 ೦8 76೩1 7207778 7717108
2 778೩] ೩೩೫11110 18 ೧೩1100 1116 1"011/0 ೦1 006 7೩71೩)10.
111107001--1( ॥ಓ, ರ ೩೫೫೮ 0%0 1700 7681 70770078 77068
151, 161 1116 861 01 81| 7081 1101110075 1717 0607662 0 ೩೫041
18 ೧೩16 616 1107001 /707 1 1೧ ಗಿ. 7018 501 18 1151181177 ೫77160೫
೩5 (0, 0). 1 ೩ 7೩11೩16 0 081008 ೩11 7681 7೩1065 17 016 10607181
(0, 0), 1 18 ೧೩೦0 ೩ 00711111018 7001 ೪೦716 1 00೩ 105679೩..
11.8 807010100--1,06 : ೩74 ೫ 16 0೫೦ 755೩114೬013]
5॥॥086 11010 18 ೩ 71010 0017710007 101007 50 608% 10೦ 6೩0%]
778106 ೧1 ೫ 10 108 7೩10೮ 01 7೩71811071 ೫76 0೩೫ 174 7 6 7೫
೦7೮ ೩1 ೦11] ೦0೮ ೧೦7೦5॥೦06113€. ೫8116 01 ೫. 18 88686 ಯ೫-
0175187008 770 88] 1180 ೪ 15 0 0101100 0/ ೫. 17 46001
5001. ೩, 1000110181 7614078110 07. ೫170 ೪ ವೃ(2). 3೫
7080 01118 ೩8 ""॥ 6008)" 07 2''. ೫ 18 0೩104 (06 176])67668
|
4... ಟ್ಟ ಟ್‌

178
 ಸುಲಭಕಲನ ಶಾಸ್ತ್ರ
ಅಥ್ಯಾಯ ||
ಉತ್ಪನ್ನ ಗಳು ಮತು ಪರಮಾವಧಿಗಳು
11.1 ಪೀಠಿಕೆ--ಕಲನಶಾಸ್ತ್ರವು ಗಣಿತದ ಅತಂತ ಪ್ರಮುಖ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ
ಒಂದು: ಸತಸಹಾಕಗ್‌ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿವಿಧ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹುವಾಗಿ
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿಲಿಯೂ “ಮುಂದಿನದರಲ್ಲಿಯೂ ಕಲನಶಾಸ್ತ್ರ ದ ಕೆಲವು
ಮೂಲಭಾವನೆಗಳಾದ ಉತ್ಪನ್ನ, ಪರಮಾವಧಿ, ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನತೆ ಮತ್ತು ಕಲನ ಕ್ರಿಯೆ
ಇವುಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಹ
11.2 ವಾಸ್ತವ ಚರಸಂಖ್ಯೆ- -ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥಿರಗಳು
ಮತ್ತು. ಚರಗಳು ಎಂಬ ಎರಡು ಪರಿಮಾಣಗಳಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ
ಒಂದು ತ್ರಿಕೋನದ ಮೂರು ಕೋನಗಳ ಮೊತ್ತ ಸದಾ ಎರಡು ಸಮ
ಕೋನಗಳು. ಇದು ಒಂದು ಸ್ಥಿರ ಸಂಖ್ಯೆ. ಒಂದು ನಿಯತ ಬೆಲೆಗಳ ಗಣದ
ಯಾವುದೇ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಪರಿಮಾಣವನ್ನು ಚರವೆಂದು ಕರೆಯು
ತ್ತೇವೆ. ಈ ಬೆಲೆಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾದರೆ ಅಂತಹ ಪರಿಮಾಣವನ್ನು ವಾಸ್ತವ
ಚರಸಂಖ್ಯೆ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವ ಚರವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದೆನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ %
ಎನ್ನುವ ದಿಕೇತದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತೆ ೇೀವೆ. % ವಡೆಯಬಹುದಾದ 'ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ
ಗಣವನ್ನು ಚರದ ಶ್ರೇಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಅವಕಾಶ 6. ಥಿ ಗಳು (6-ಆಥಿ) ಎರಡು ದತ್ತ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿದ್ದಾಗ
0, 0 ಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ಎಲ್ಲ ಸ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ` ಗಣವನ್ನು 0 ಯಿಂದ ) ವೆರೆ
ಅವಕಾಶ *ಎಂದು ಕರೆಯುತೆ ಇಂಥ "ಗಣವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ (೧. ಥಿ
ಗಿರುವ
ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ೫ ಹ ವು (0, 0) ಅವಕಾಶದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ
ವಾಸ್ತವ ಬೆಲೆಗಳನ್ನೂ ಪಡೆಯುವುದಾದರೆ, ೫ ಆ ಅವಕಾಶದಲ್ಲಿ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನ ವಾಸ್ತವ
ಚರವಾಗಿರುವುದು.
ಎರಡು ವಾಸ್ತವ ಚರಗಳಾಗಿರಲಿ. ಇವು
1೪ ಉತ್ಪನನ್ನ್ನ--೫ ಮತ್ತು 1 ಗಳು
ಗಳನ್ನು ಸ್‌ ಒಂದು ನಿಯಮವಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸೋಣ. ಈ ನಿಯಮದ
ಬ ್ನು ಪಡೆದಾಗಲ್ಯೂ್ಯ/ಗೆ ಒಂದೇ ಒಂದು
ಪಪ್ರಕಾರ ೫ ತನ್ನ ಅವಕಾಶದ ಪ್ರತಿಯೊಂದುಬೆಲೆಯನ
ತಿಳಿಯೋಣ, ಇಂತಹ
ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವೆಂದೂ
ೆ .. ಇಂತಹ ಉತ್ಪನ್ನ
ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಭಯು ಐನ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನ ವಾಗಿದೆಯಿನ್ನುತ್ತತ್ತೇವೆ.
(ಐ ಎಂದು ಸೂಚಸುತ್ತೆ ವೆ,
ಓ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು 15ಡ್ಮಾಗೆ(೫) ಇದನ್ನು ಗಜಾ ಜನ 7''
|, ಎಂದು ಓದುತ್ತೇವೆ. ನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಚರವೊದೂ ಯನ್ನು ಅಧೀನೇೀನ ಚರವೆಂದೂ
| ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

175
 16 71010 0೦೫110೮1170 1% ೩8 ೩ 10100101 ೦1 ೫ 18 0808/11
70708611000 |)” ೩0. ೮೮೩1100. 0019000. 006 1970 ೫೩118105.
701: ೮೩]1]16 116 ೦0೩01೧1 ॥/20-1-3 001105 ॥ ೩೫ ೩ 101000.
08 ೫... 80% ೩17. ೫೩11೮ 0೦? ೫ ೮ ೧೩೫ 170 076 ೩೫೮ 081]
ರ್‌ ಟು ಮಳ್ಟ್ಮ]ು,। |
ಉಮುಾಇತ್ಲಿ. ಸರತ, ಲ. ಚ, ಡಿ ೫೬ ೩೩೫೦
ಜರ್‌ ಸಿಕ್ಕಿ ಭತ್ಯ: ಅತ್ತ ಅರ್ಯ” ಷ್ಠ
176 1087 8100೦ ೫7709/" (ಐ) ಮ 20-38; . /" (--2) ಎ1
1(--1) ಎಸ, 0 ಇತ್ತ 14 ಆಚ! [ಗೆ |

11.4 601೩001 01 ೩ 80120000 : 81೮ 870 ೩೫೦8 ೧%

(37 ೩6 718100 ೩00108. 1/ ಜ/ಮು/(ಐ), ೫೮ 0೦೩೫ 76)7686110 6೩೦%
೩17 01 ೧೦೫7೦೫) ೦1611) ೫೩11೦8 (ಖ, 0) 07 ೩ 0101 1% 116 ॥1೩76.
1176 01181 17088170 ೩ 0158081106 ಟಿ! ೩1೦0 ಟಿ 0೩1 60 ಖ. ಬಾ
7೫ ೫7೮ 618% 211 |01]61/0100187' 00 02% ೩130 ೮೧1೩1 00 ೫. 1%
0110 1 1100 70॥17650715 106 1817 ೦! 0೦೫೫೮8೦೫೦17 7೩/೪
(೫, ೪). 11 0 18 16881170, 77೮ 03871 0? 10 612೮ ೦॥॥೦816
0117600101, 10 ಟಿಓ ; 1( / 18 11088೩11176 ೫7೮ ೮7೩೫” 210 11 016 ೦॥)೦-
8106 6176011011 10 ಟಿ... 8000 701718 1 7೮[768671178 )೩೫18.
01" 0೦೫768[)೦೫೮1/00 78೩11೧58 (ಖ, ೫), ೫0೮7೮ ೫ 1(2), 10783೩ 1
01771 ೦1! 106 [0701100

11. 13.1

1760
 ಜಬ್ವಯನ್ನು ಇನ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿ ಬರೆಯುವ ನಿಯಮವನ್ನು ಅವೆರಡನ್ನು ಸಂಬಂಧಿ
ಸುವ ಒಂದು ಸಮೀಕರಣದಿಂದ ತೋರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಇಂತಹ ಸಮೀಕರಣ ಅಗತ್ಯ
ವೆಂದೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ //--22--8 ಎನ್ನುವ ಸಮೀಕರಣ ,/ಯನ್ನು ನ
! ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವುದು. ನ ಯಾವುದೇ ಬೆಲೆಗೆ ಜಯ ಒಂದೇ ಒಂದು ಸಹ
ಗಾಮಿ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು. ವಿಶಿಷ್ಠಸ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ,
ಖಠಾ--2, --1, 0, 13. 9 ಆಗಿದ್ದಾಗ
ಜ್ಯಕಾರಾಡ, 1, ೩, ೫. 7 ಆಗಿದೆ.
ಇದನ್ನು ತೆ(2) ::22--3 ಎಂದೂ ಬರೆಯಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ತ್ಕ(--92) ಎ],
/ (--1) 7-1. / (0) 3, /(1)5./
(೨) 7 ಆಗಿದೆ.
11.4 ಉತ ೦೨ ನ್ನದ ನಕ್ಷ. ಪರಸ್ಪರ ಲಂಬವಾಗಿರುವ 0೫, 0॥ ಎನ್ನುವ ಎರಡ
ಅಕ್ಷಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ. ಎ" (2) ಉತ್ಪನ್ನದ (೫, ॥/) ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಜೊತೆ ಸಹ
ಗಾಮಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಈ ತಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಿಂದುವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಂ೫ನಮೇಲೆ
0717 (ಎನ್ನು ಮೊದಲು ಅಳತೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಗಿ7?ಯನ್ನು ಗೆ ?/ನಲ್ಲಿ ಲಂಬ
ವಾಗಿ ಎಳೆದು ಗ ಎ/ ಎಂದು ಅಳೆಯುತ್ತೇವೆ. 7 ಬಿಂದುವು (6. ೫) ಎನ್ನುವ
ಒಂದು ಜೊತೆ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು. % ಯಣಾತ್ಮಕವಾದರೆ
ಗನ್ನು ಊನ ಮೇಲೆ ವಿರೋಧದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಅಳತೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. 1 ಯಣಾತ್ಮಕ
ವಾದರೆ 777ಯನ್ನು ಉಊಯ ವಿರೋಧ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಎಳೆಯುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ೫510.)
ಆಗಿರುವಾಗ, (೫. ೫) ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಜೊತೆ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು , ಸೂಚಿಸುವ '
7 ನಂತಹ ಬಿಂದುಗಳು ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಚಿತ್ರ 11.1
--1),
11.1 ನೇ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ;20-3-3 ಎನ್ನುವ ಉತ್ಪನ್ನದ (--೨,
(--1, 1), (0, ೨ ಮತು (1. ರ) ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಗೆರುತಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಇಂತಹ
ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಅಸಂಖ್ಯಾತವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದರೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯು ಒಂದು ಸರಳರೇಖೆ
ಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವುದು.

176
11/0101 : 1100 16 01601 ೦/ 116 141೦1೦೫ ಬವ
1176 8008010106 7೩1208 0/ ೫ 10 016 60080100 ೩11೮. ೦೩1೦೪,
1100 116 0೦೫7೦5]೦0/6117 7೩1008 01 %. .80816 0೩18 01 ೮೦7768- '
70701110 ೫811108 87 1060108060 10 1010 10009710 181016 : 3
ಖವಾ೨8 ೨-೪, --], --್ವಿ, 0, ತ್ರಿ 1,2, ತ
೪. ಣ್ವೆ ಸ , 0), ಸ್ಪ ಡ್ತೈ ತೆ
ಚ್ಚಿಹ

[11056 12011108 ೩೫೮ 1081100 1% ಗ್ರ 11.0... 11 ೫೮ 7087 ಲ

27. 11100010017 187 ೫072007 ೦8 8000 1011115, ೫1೮ ೦01818.

1 11.2
1 8101970 11 006 0007 ಜ್‌
110 878] ೩8 & ೮07 6 11೯076. 1818 00717೮ 15
8125 ೬. ಶಫೋಂಟಶಾ
11707056 181.1
11೩0 01 106 10110110, 600861005 660008 ೫ ೩ &
!111301101: ೦7 ಐ. ೩೪೫: 116 87೩)0 ೦18 0೩೦% ಗಿ:7000%. 1
ಸ ಬ್ರಮ9--8% ಕ್ರ ಜಮೆ

ಜಾ೫52 ತ್ತ್ತುರ 7. ೪ಮು--ಆ2ಜೆಎ1

6
ಣ್ವೆ

177
 ಉದಾಹರಣೆ ಟಾ ಉತ್ಪ ನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿರಿ,
ಈ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಖಗೆ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿ // ಯ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಗಳನ ನ್ನ್ನ
ಾ ಕ್ಮೇವೆ, ಕೆಲವು ಸಹಗಾಮಿ ಬಲೆಗಳ ಜೊಶಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡ
ಶಾ

ಖ ಇ ಇತ್ತಿ, ಗೆ ಎತ್ತ, ದಾಕ್ಷಿ 0, ತ್ವ ಭಿ.

| ೫ ಮಾ ಲ್ರ ಡ್ವೆ, |, ಸು 0, ತ ಸ ಣ್ವೆ, 9

ಈ ಬಿಂದುಗಳನ್ನು 119ನೇ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಅಸಂಖ್ಕಾತ

ಶಿ
೫ 9

| ಚಿತ್ರ 11.9
ಬಿಂದುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರೆ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿದಂತೆ ರೇಖೆಯ ನಕ್ಷೆ ದೊರೆಯುವುದು.
[ಈ ರೇಖೆಯ ಹೆಸರು ಪೆರಾಬೊಲ “(ಪರವಲಯ)

ಅಭ್ಕಾಸ 11-1
"| ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ ತ್ಸಟೆ ನ್ನು ಐನ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನ
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಉತ್ಪನ್ನದ ಹ ಬಿಡಿಸಿರಿ.
[ವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವುದು.
ಸ್ನ. | ಹಾ ತ್ಮಾ ಕೆ) 1
ಶಿ ( ಚ್‌ ಡೆ 22
೫ ಬ 2 ಗಾ
7ಖೆಡ;
ತೆ

6 ೪ತ 51 6.1%
ಕ 1 (| ಇಷಾ ಊ

177
2ಡಿ
 11.5 1/71! 0 ೩ 8080001---50. 1೩7. ೫೮ 1೩16
011610 781008 01 ೩ 10000100: ॥ನ./(2) ೫ 50080001010 ೪ಕೆಚ
0! ೫ ೩16 ೧೩1೦1೩11110 086 0೦೫7೦5)೦೫0108 7೩1೦5 ೦" ೫. &
111877 08॥100 1180 ೫70071. ೫೮ 8008110006 ೩ 8೩711001೩7 ೪೩!॥6
0!" ೫ 106 060೩101 0008 110% 66067111720. ೩೫]7. 7೩1೬೮ ೦1 ॥.
(00151608 107. 0೫೩117]1ಆ 116 10111೧0100. 81760 77 186 ೨೬೩೦೫
ಹೆ] 1 ೫79 7010 ೫11716 100 ಭನ್‌ : 3701001 0೩ ೫0
ಚತ ಬ್‌
1110871118. 17 ೦110 ೫7೦೫೮೬ 106 1000101010. . ೩8 10೦ ೫0!೩6
೧೦೫798]೦೫0176 10 ಖವಾ 1... 1/06 108 ೮೫೩೫110೮ 106 7೩1168 01:
107. 7೩1008 ೦! ೫ 001 ೫1001' 5೦ 1... '|'ಆ 800 00೫711 8000 ಆ
0೦701116 7೩111058 10 106 1011017176 18116 ; ೯

ಖಂ0.9 90.9ಟ್ಮ್ಬ. ೪.999 |ಈ *3.॥ಈ013 3೩.3

ಜನಾ1.9 8.991 1:999 64.08 2/01. ಶತ್ತೆ
16 1101106 11೩% 08 ೫ 0271000105 010801 10 010501 10 116 ೪೦1%
1, 9 0)717000108 (10808 01710 (10801 10 110 ೪೦% 2. 176 66010
11118 1610871007 ೦!' 111೮ 111೧0101 07 887106 1086 "“% 597085 1
116 11110! 2 08 ೫ 10108 (0 1. '' |

"110. 11001072 01 111110 18. ೦1. 7687. 87೦೩೮ 10307108710 1|

1118111 61181108.
1116. 8000610 10080 010೩111 00678081106 008% ೩ 1110107
17೩10೮ 18 1106 16೦೦85೩711] ೩೫ 1011401 178106 ೦8 1006 020೧೦೫
10 18 ೩ 7೩!1೮ 770100 006 [1012೧00 ೩7೦೩೮೫೮8 61080 ೩
(10868 ೩8 110 1700]6110616 177೩71೩)16 ಖ ೩)]70೩೦॥೦5 006 ೦೦೫೫೮-
72೦00111 ೫೩11೬೦. . 16 17877. 808806. 8086 8676781 1600100೫ 0
೩ 111716 ೩8 1000115 : '

116 ೫77166 87710011081]: 1111 (2)ಎ1

ರ್ನ

178
 11.5 ಉತ್ಪನ್ನದ ಪರಮಾವಧಿ- ಇದುವರೆಗೆ ೫7." (ಐ) ಎನ್ನುವ ಉತ್ಪನ್ನದ
ಬೆಲೆಯನ್ನು ಗೆ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿ ಜಯ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಗುಣಿಸು
ವುದರೆ ಮೂಲಕ ಪಡೆದಿದ್ದೇವೆ, ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಲ ಗೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಬೆಲೆ
ಆದೇಶಿಸಿದಾಗ, ಸಮಾಕರಣವು ಜಗೆ ಯಾವ ಬೆಲೆಯನ್ನೂ ನೀಡದಿರಬಹುದು.
ಶು ಜೌ. ಎನ್ನುವ ಸಮೀಕರಣವು `ನಿರೂಪಿಸುವ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.
ರ್ಸ್‌ ಕ

೫ ನಾ | ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದಾಗ, ಭಸಿ ಎಂದಾಗುವುದೆಂದು. ನೋಡುತ್ತೇವೆ.

ಆದರೆ ಈ ಬೆಲೆಗೆ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ, ॥ ಎ 1 ಆದಾಗ ಉತ್ಪನ್ನಕ್ಕೆ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆ
ಇಲ್ಲ ಎಂದರ್ಥ. ಹಾಗಾದರೆ, » ನ ಬೆಲೆಗಳು ] ಕ್ಕೆ ಅತಿಸಮೀಪವಾದಾಗ //ಯೆ ಬೆಲೆ
ಗಳೆಷ್ಟೆಂದು ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ. ಇಂತಹ ಪರಸ್ಪರ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಪಟ್ಟಿಕ
ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
೫ ಎ. 0.9. 0.99. 0.999, 1.001, 1.01, 1.1]
ಚ ಎವಾ 1.9; 1.099. 1.990, 2.001: 6.01, 2.1
೫ನ ಬೆಲೆಯು ]ನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆಲ್ಲಾ 1 ಯ ಬೆಲೆಯು ೨ನ್ನು ಸಮೀಪಿ
ಸುವುದು ಎಂದು ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತೇವೆ. ಒಂದನ್ನು ಸಮಿಪಿಸಿದಂತೆ ,/ ಪರಮಾ
ವಧಿ ಬೆಲೆ
9 ನ್ನುಸಮಾಪಿಸುವುದು ಎಂದು ಉತ್ಪನ್ನದ ಈ. ವರ್ತನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸು
ತ್ಕೇವೆ.
ಪರಮಾವಧಿ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯು ಗಣಿತ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಲು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನದ ಪರಮಾವಧಿ ಬೆಲೆಯು ಅದರ ನಿಜವಾದ ಬೆಲೆಯೇ ಆಗಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ
ಎನ್ನುವುದನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿಳಿದಿರಬೇಕು. % ಒಂದು ಬೆಲೆಯನ್ನು
ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆಲ್ಲಾ ಉತ್ಪನ್ನವು ಸಮಾಪಿಸುವ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆ_ಅದರ ಪರಮಾವಧಿ.

ಪರಮಾವಧಿಯ ಸಾಮಾನ್ಶ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಾವು ಹೀಗೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು;

ವ್ಯಾಖ್ಯೆ; | ಐ--4| ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಸಾಕಷ್ಟು ಅಲ್ಬವಾಗುವಂತೆ » ನ್ನು ಆರಿಸು
ವುದರ ಮೂಲಕ ; (0) ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನದಲ್ಲಿ | /--1| ಬೆಲೆಯನ್ನು ನಮಗಿಷ
ಬಂದಷು, ಲ ಅಲ ಕ್ಷವನ್ನಾಗಿ
ಘ್‌
ಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ %, ಇ ಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ
೪ |((0), ! ಎನ್ನುವ ಪರಮಾವಧಿಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವುದೆನ್ನುತ್ತೇವೆ,
ಇದನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ
1119 (೫) 7! ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ರ್ಷ4

175
 ೦/ ಊಂ
71607074 0% 1/17815--1 716 114 0/1 16 8011
11111011015 15 (0! (0 116 811 0/ 11011: 1113.

ಗೈ (0)ಎ |, ೩೫6
1117 /. (0),ಗೆ(ಐ) ೩೯೮ 00011008 ೧ ೫ 806 111
೫0 3
1110 1. (೫) ನಾಸ್ಮಿ, 0000 10 18 0011005 181 1110 8011 1. (2) 1-1 (2)
ಸಾ
೩]]70೩೧1೦8 010801 ೩೫೮ ೮10807 00 01 8017 ಗೈ 7ಓಗ್ಗೆ ೩5 ೫ 8]0]70-
೩016058 610801 87101 610861 00 106 7೩100 0.

1601106 1171 [ಗೈ (2) -ಇಗ್ಗೆ (0)] (| ಣಿ

ರ್ಸ್‌ ಟ್ರ

11೧ 1060767 0೩೫. ೮85117: 0೮ 02007/0160 150 186 80173 0 ೩ 11010

1111767 0! !00611008. . '1'6 0876 : . 716 1110 0/ ಟೇ 8೬? 0
111110 11೬/11)01: 0/11/1101 18 01%! 10 1106 57 0/1 11017 0113.

11೩173]16 :

11773. [207 3-80 4-5]-1171 (2/7) 3-111 (32) --1173 (8) |

ಮ0,2ೆ
1 8.2-3-ಕಎ16--6-,-5
27

11... 716 11131 0/ 110 71700801 01 1100 14710110715 95 ೦೪೧,

10 110 7700101 0/ 11011 111110.

1116 0110086113 888108 11810 11 1110 (2)ಎ ೩೫0 1171 /.(ಖ)ಎಕ್ನಿ ತ

೫೯ ೫ ಹ
11011 1117. [/(ಖ) ಲಗ್ಗೆ) | ಗ್ಕೆ ಹ್ಮ... 6 8000606 ೫111 18176 ೫20
ಪಾನ ್ಸ '
11110101137 17 ೩೧೮೦117 1015 708011 85 ೦011005 ೩0 6೫161/0611] :
10 00 106 700101 01 ೩. 1111100 1111771017 ೦8 107610೫5.

179
 ಪರಮಾವಧಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪಫೈಮೇಯಗಳು

ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೊತ್ತದ ಪರಮಾವಧಿಯು ಅವುಗಳ ಪರಮಾವಧಿಗಳ

ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮ,

(2) ಮತ್ತು ಗೃ(0)) ಗಳು ಐನ ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿರಲಿ ಮತ್ತು

11 (ಇ) -ಸ್ಮಿ, 187 (2) ಕ್ಕಿ ಎಂದಿರಲಿ,
ಖಾ ಜಂ
' ಆಗ ೫, € ಬೆಲೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ ((0) -- /(ಐ) ಮೊತ್ತವು ಗ.
. ಮೊತ್ತವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವುದು ಎಂಬುದು ಸ ಷ್ಟವಾಗಿದೆ
11 [!.(ಖ) --/.(2)] ಡಿಗ್ಗಿ
ಜ್‌
ಪರಾಪ ಸಂಖೆ ಯಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಈ ಪ್ರಮೇಯವನ್ನು ಸುಲಭ
ವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದು. ಆದುದರಿಂದ «« ಪರ್ಯಾಪ್ತ ಸಂಖೆ ಯಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ
ಮೊತ್ತದ ಪರಮಾವಧಿಯು ಅವುಗಳ ಪರಮಾವಧಿಗಳ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮವಾಗಿದೆ''.

ಉದಾಹರಣೆ :
1111 (207 3-30-5) -- 0೫% (ಗೆ) -- 0೫೬ (80) -- 12% (ರ)

ಎಾ02-2 9-24-5 16--6--62ಎ27

1] ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧದ ಪರಮಾವಧಿಯು ಅವುಗಳ ಪರಮಾವಧಿ

ಈ ಪ್ರಮೇಯದ ಪ್ರಕಾರ 1೫ (ಐ)|| ಮತ್ತು 1೫ /((2) ಕಕ್ಕಿ

ಜಾ ಖ್‌
ಎಂದಾದರೆ, 10% (1/0) «1,(2)1]-ಕ್ಕಿ'ಕ್ಕಿ ಎಂದಾಗುವುದು.
ಜಾಂ
ಇದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳು ವುದರಲ್ಲಿಯೂ
ಖೈೈಯಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಗುಣಲಬ್ಬಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದ
ಷ್ಠ
 [12೩111]16 :-

1( (ಐ) 720 --32--ರ ೩೫0 ಗೈ(2) ಎ೫, 111601 ೩8 111 116 ೩೦೪6
02:೩111]10, 1110 (2) 7.27 ೩೫0 1111 (2) 10
ಜ್‌ಔ | ಜಸ್‌

1161106 1117 |/(೫) 1ೈ(ಖ)|ಎ 27410 482

ಆ“

111. 116 11111! 0/' 116 (011011 0/' 1110 11411011015 25 00೬4
10 116 11401107 0/ 1101? 11111115, 7170010600 116 1111101 0/ 11 016101
110101 18 110! 201೦.

11೮ 1116017611 808108 1181 1 11111 ((೫2) ಎ||, 110, ಗೈ(ಖ) ಇಗ್ನಿ
ಜಾ ಗಾತಾ / 0ಕ್ ೆ

137 (ಗ |
11611 ಹೇಕುತೆ 1ನ ಶ್ರ : 2701716000 ಹ್ಲತ-0

1118177160 :---

1/1. (ಐ) ಎ2 2-32--ರ ೩00ೈಗ್ಗೆ (2) ಎ0, ೫೮ 11೩17೮ ೩5 800೫೫ '

೩1೦16 1102 ಗ. (0) ೬.27, 117% ಗೈ (ಐ) ಎ16
೫ನಾ2 ೫ಗ್‌

110610೧6 1111) ಹ] ೫]
೫೩ ಸಾಾ ತೂತ್‌
11.6 00800011]---17೧7 728111. 1070005 (06 1117100೧ .
7೩110 ೦1 116 1011010101 ೩8 ಖ 00008 00 0 15 81850 (10: ೩೦00೩! 7೩1೩6 ' |
0[" ॥16 [01000 8॥ 108% [0170. 17 00008 7೫೦೯೮ 1೫76 0೧೫% 1
081 11111 /"(2) ಎಾಗ(). 11 11118 0೩೫೮ ೫೮ 881” 0081 (06 27೦೧00 '
2೩ ್‌ೀಿ ಇ

180

ವ
ವ
ತ್ತ.
ಳ್ಳಿ
ಓವ
ತ!
ಈ
 ಉದಾಹರಣೆ ; (2) --2೫ 3-320-5 ಮತ್ತು (ಐ) ೫" ಎಂದಿದ್ದರೆ ಈ
ಹಿಂದಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಂತೆ. `
111% (ಐ) --27, ಮತ್ತು 1% 12) ೬16
ಇಾ9 ೫?

ತೆಟ್ಟು[/((2) -€/,(ಐ)] 27416 ೬482

411 ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಭಾಗಲಬ್ಧದ ಪರಮಾವಧಿಯು ಅವುಗಳ ಪರಮಾ

ವಧಿಗಳ ಭಾಗಲಬ್ಧ್ದಕ್ಕೆ (ಛೇದದ ಪರಮಾವಧಿ 0 ಆಗಿರದಿದ್ದು ಗ ಮಾತ್ರ) ಸಮ.

ಪ ಪ್ರಮೇಯದ ಪ್ರಕಾರ, 111 (೫) | 1111) 1!) ಈ ಆಗಿದ್ದರೆ,

ರ್ಜ ಕಗ .!!

ಆ ನ ಟೇಷ್ಟಾ
1173 ?( | ಗ್ಗಿ | 0 ರೆ ಮೂತ

ಎಂದಾಗುವುದು.

ಹಿಂದಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಂತೆ, 1/0 ಗೈ (2) 727. 1183 /. (ಐ) ೯16

ಇಟ ರಾ92
ಎಂದಾಗುವುದು. ಟಿ
1171 2 0--3 ೫-4-8 27
ಜರಾ 2್‌ ತ್ಯಾ

11.06 ಅವಿಚಿಿನ್ನತೆ-ಅನೇಕ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ೩, 6 ಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ

ದೊರೆಯುವ ಪರಮಾವಧಿಯೂ 2, 4 ಆದಾಗ ದೊರೆಯುವ ನಿಜವಾದ ಬೆಲೆಯೂ
ಸಮವಾಗಿವೆ, ಅಂದರೆ,
1118 /' (ಐ) ಸ" (0)
ಜರ್‌0

100
(2) 18 0011111008 0 116 70111 ೫೦%. 186 67೩08 01 ೫
1116100. ೫111 6 ೩ ೧೦011111005 ೮೫೫೮ ೩॥ 6080 120171 ೩೫ ೫
17111 16 ೩016 10 07೩0೮ 16 17101006 111 ೦೫೯ )91೦1| (701% 1%
2೩0೮7. 0೫ 116 00108 18110 11 ೩ [17010100 18 0180071110
೩1 ೩ 10171 1100. ೫7 81811 7100 ) ೩16 10 17೩೦೮ 186 81೩]
0೧೫11110151] ೩% 18081 10111.

1:0011)10 : ೬ 1170000 /(0) 18 608700 ೩ 1011017 :

(2) - 1 (0೫ ೩|| 1008011೮ 7781008 ೦8 ಖ, 11೩1179117 107 ೫-೮0, ೩೫.

1(ಜ) ಸಕ್ತಿ 108 ೫070 ೩10 0೦8101176೮ 7೩11೦8 ೦1 ಖ, ೩.6, 108 ೫24
10. ॥78])/0 ೦1 1/16 1111100100. 18 8001770 10 118176 11.8

116. 11.8

(ೆ07768]01017ಓ. 001108೩0196 1781108 01 ೫, 116 ೮7೩0 ೮೦೫5151

೦" ೩ 50781011 1170 ೩7೩1101 60. 606 ಜರ 01 ೫ ೩೫06 ೩% ೩ 6120001
1 1/91 100% 11186 ಜರ... 00176500761 80 7670 ೩೫4 08101!
1೩೦5 01 0 100 67೩)ಔ 15 ೩1೩0 ೩ 80781006 1106 )೩7೩!16] 10 ೪0.
0-೩25 01 ೩ ೩ (12087100 ೧1 ಕ್ವಿ. ೫೫0 ಗ೯01೫ 1081 ಖರ. 1.
೧೩51117 566 17011 100 67೩) 0180 106 ಗಿ110೮0108 15 01/5001/1111101
೩% 1116 ॥0111 ೫೨೦. 10 1೩0% 1 ೪7೮ 07809 006 ೮7೩॥1॥ 707% 1680
718110 37೮ 1817 00 80006111]: 71/91) 1817 ೩ 10716 6097778764
೩5 ೫76 [0೩58 11170068: 10 |0106 2೫070 |. 76 ೭11/೫. 1ಓ'
11500111111] 11281119111810೩11 07 8801910 6081 006 7270001
11೩8 110 11171617 701/16 81 106 0106 ೫5೨0೦. ಹೂ ೩॥[70೩೧॥೮
0 11100810 76881176 17811268 1006 ಗಿ/೧7607 ೩170೩೧೦1೦5 1

18]
ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ )'' (ಐ) ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವು 0-0
ವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ. `.ಆ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ಪನ್ನದ. ನಕ್ಷೆಯು.ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನ
ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಮಾದ
"ತುಂಡಾಗದ) ರೇಖೆಯಾಗಿದೆ ;ಕಾಗದದಿಂದ ಪೆನ್ಸಿಲ್ಲನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತದೆ ಅದನ್
ನು ಚಿತ್ರಿಸಲ
ನಮಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದು, ಹೀಗಲ್ಲದೆ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವು ಒಂದು ಬಿಂದುವಿನಲ್
ವಿಚ್ಛಿನ್ನವಾದರೆ ಅದರ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಆಬಿಂದುವಿನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ತುಂಡಾಗದಂತೆ ಬಿ!ಲಿ
ಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಉದಾಹರಣೆ : ) (ಐ) ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಈ ರೀತಿ ನಿರೂಪಿಸ

ಲಾಗಿದೆ :

೫ನ ಎಲ್ಲ ಯಣಬೆಲೆಗಳಿಗೆ / (ಐ) ಎ1, (ಅಂದರೆ ಖ-€0) ಮತ್ತು ॥ ನ ಶೂನ್ಯ

ಮತ್ತು ಧನ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ) (ಐ) *ತ್ಯಿ, (ಅಂದರೆ 0) ಆಗಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು
11.8 ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನ ಖುಣ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ನಕ್ಷೆಯು ॥-- ಅಕ್ಷಕ್ಕೆ

ಚಿತ್ರ 11.8
ಒಂದು ಮಾನ ದೂರದಲ್ರಿರುವ ಸಮಾನಾಂತರ ಸರಳರೇಖೆಯಾಗಿದೆ. ನ ಶೂನ್ಯ ಮತ್ತು
ಧನ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ನಕ್ಷೆಯು ಪುನಃ 2--ಅಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾಂತರ ಸರಳರೇಖೆ ಆದರೆ ಈಗ
ಅದರ ದೂರ , ಮಾನ, ೫-0 ಆದಾಗ ನಕ್ಷೆಯು ವಿಚ್ಚಿನ್ನವಾಗಿದೆ (ತುಂಡಾಗಿದೆ)
ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ನುಲಭವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಾವು ಎಡರದ್ರ ಬೃಲಕ್ಕೆ
ಚಿತಿಸಿದರೆ 0 ಯನ್ನು ದಾಟುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನಾವು ಕ ಮಾನವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಧುಮುಕ
ಬೇಕಾಗುವುದು! ಈ ವಿಚಿನ್ನತೆಯನ್ನು ನಾವು ೫-0 ಆದಾಗ ಉತ್ಪನ್ನಕ್ಕೆ ಪರಮಾವಧಿ
ಜೆಲೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇವೆ. ॥ ಶೂನ್ಯ0

181
101110 1 ; ೫111೦7೦೩೫8 1 ೫ ೩॥[70೩೮1೦8 0 17011 006 71611 111700
7208101176 ೫೩11೦೫, 116 [11200100 ೩)]7೦೩೧॥೧8 100 17೩1೬0 ಶ್ರಿ.

11080 01 101/0 [1111001008 ೫7೦೮ ೩7೮ 1811111817. ೫10 ೩7೮ ೧೦೫-

11711008 107. ೩11 1೩1108 ೦7 ೫. 1 8176 0107 17100710೩78
02೭8111]108 01" ೦೦೫11111005 1111001008 : (1) /(0) ಎ೫. (11) /(2) ಎಜೆ
(111) /' (2) ಎಂ -- ರ24-0, 7೫007೮ 06, ರ, ೧. ೩7 ೧೦೫81೩1115,
(11) /(2) 21 770676 7118 ೩ ]೦810117ಆ 1100೧7, (೪) /(2) ನ೧ಉ್ಮ3- 05
ದ್ಯ ಖೆ, ... 3.-ಊ ಖ, 710070 7) 18 ೩ 0೦810116 1060807 ೩೫ 16
05 876 0೦೫೩8108718, (11) (2) ಎ8101 ೫, (111) / (2) ಎ ೧೦8 ೫. ಕ

107: ೦೦011111008 1030110118 11100 006 ೩೦1೮, 8106 111118

೩॥ ೩01 70171 18 106 ೩೦00೩1 ೪೩11೮ ೦1" 1006 (17600 ೩% ₹188
1011110... 807 9೫೩1716 106 117116 ೦1 /(೫) ಎಜೆ 3232.4 ೩ ಖ
0601108 60 85 18 7"(ರ)72.53-,8.834269. ಎ

11.7--71170 11770071೩01 1.1771(5.

[| 170 0೬-11
ವಾಗ. ೫10076 ೫ 15 ೩ 0081016 170067. .
ಟಾ
17100/ : 18 ೫೮ 8089010000 ೫0 1% 106 ೧೩೦೪೦೫ 1೫ 68
| ಕ ಸು.. ಟ್ರ
1116 1710000711110806 9೫]7688100 ` [18 11101೧81065 8088 (೫-0)
8 ೩ 180108 ೦1 1806 7೫017078607. 17. "೩೮£ ೫೮ 181೮

ಉೌಸಾಟ್‌ಜು (0-0) (773-/-ಐೌ-ೌಂ ಖಾರ್‌ ತ್ಲ -[-60-]!)

ಖಾ (೫---0)
21097 ೪7೮ 0೩೫ 0೩7೦೮1 006 ೧೦117207 1೩000 ೧:01 11111
1೧7೩6507 ೩೫6
61:081108107 0?॥|/ 1 1! 18 1101 2070, 1088 1, 01117
1!" ೫ 18 ೫೦%
೧೩! 010 % . 000 1% 070106 806 11011 ೪ 2೫
೮೦11೦೮116೮
182
 ನ್ನು ಯಣ ದಿಶೆಯಿಂದ ಸಮೀಪಿಸುವಾಗ ಉತ್ಪನ್ನವು 1] ನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವುದು;
ದರೆ ೫% ಶೂನ್ಯ ವನ್ನು ಬಲಗಡೆಯಿಂದ (ಧನದಿಶೆಯಿಂದ) ಸಮೀಪಿಸುವಾಗ ಉತ್ಪನ್ನವು
ವನ್ನು ಸಮೂಪಿಸುವುದು.

ನಮಗೆ ಪರಿಚಯವಿರುವ ಬಹುಪಾಲು ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ) ನ ಎಲ್ಲ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ

ಹಸ] ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಕೊಡುತ್ತೇವೆ,
1) / (೫ : (11) / (2) 7 2ೆ (111) /" (ಐ) ಊಯೆಡ- ಗಿ2ಡಿಂ;
ಇಲ್ಲಿ 1, 0ಗಳು ಸ್ಥಿರಗಳು (1೪) /" (ಐ) - 2೫. ೫ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ;
೫) ' (ಐ) ನ್ಳ3-ಡಖ--ಗೃಖೆ ..... |. ಓಲ. 21.. ೫ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕ
ಸುತ್ತು % ಗಳು ಸ್ಥಿರಗಳು; (೪1)"" (2) -- 6% ೫: (೪1) ತೆ (2) 5000
ಮೇಲೆ ಬರೆದಂತಹ ಅವಿಚ್ಚಿ ನ್ನ್ನಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿನ ಪರಮಾ
ತಧಿಯು, ಆ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿನ ನಿಜವಾದ ಬೆಲೆಗೆ ಸಮ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ೫. 6ನ್ನು

7 (ಐ) 7221 823 4 ಇದರ ಪರಮಾವಧಿಯು,

1 (5) 2.83-3.56 4-69
11.7 ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಪರಮಾವಧಿಗಳು
[1 117೧ 0೫೫--(?
ವಾ101೫-!, ೫ ಧನಪೂರ್ಣಾಂಕ.
27೫0 ॥೫--(1

0
ಸಾಧನೆ : ೫.4 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದಾಗ ಉತ್ಪನ್ನವು | ಎಂಬ ಅನಿಶ್ಚಿತ

ಪ ತಳೆಯುವುದು. ಇದರಿಂದ (1-0) ಯು ಅಂಶದ ಅಪವರ್ತನವಾಗಿದೆ ಎಂದು

ಳಿಯುವುದು.
ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ,
ಇಂ 3....08) (ಜಸ ಪ್‌ ಇಜಂ್ನ್‌ೈೈ ಹಡು ತಜ್ನಟೆ
ಘರ್‌ ಚಚ್ಳ
ಬ (2-4)

ಈಗ ಅಂಶಕ್ಕೂ ಛೇದಕ್ಕೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವ (2--6) ಎಂಬ ಅಪವರ್ತನ

ನ್ನು, 2--ಇಯ ಬೆಲೆ 0 ಆಗಿರದಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ, ಹೊರತೆಗೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ

1082
11111 ೫011108 ೦1 ೫ ೫7101) ೩7೮ 11001' 10 ೮% 010 10 6001 ಓ
11017೧0 10% 811೧1) 17811108 1೫7೮ ೧೩1೫. 777100

ತಾತ ಹಾ 08೧3 --2೫ 30 ದ್‌ ಹತ ರ್‌

ರ್ಕ

1116 ೫8116 1-3... ನ11೧6 (167೮ ೩1೮ 7 810% 1861778, 77೮ 1೩70
11712 ೭೫೫---(11
ಹ
೫71 ಓಇ--(

11016 1. 711080 12೧ 776೩811760 112 7೩01೩758. 101 070 ೫7೮ ೩

1816 513 ಎ0, '110 1876 00 77017೮ 1086 ೩1000080 09
ಕ
ತಿ

71. 11.4
11111710781017 ೩1 0670111718107 581೮ 1006 178106 ೫೮7೦, 10% ಛಾ
768 106 ಗಿ:೩೦01೦0 ೩70೦೩೮68 0೦೫ 00008 60 (06 117116 1 ೩5
161108 150 2670. '
೪1 161170. 11.4, 100 4.೬೦0 ಎಳಿ, ಹ ೩೫6 ೫ 1110 |
ಜಿ 17101 0೮7110 ೧. 021 1೩ 70706061018 50 0 ಯ 2

183
ರಮಾವಧಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಾಗ ಇಗೆ ಸಮೀಪವಾಗಿರುವ (ಸಮವಾಗಿರುವ
'ಬ) ಐನ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಾವು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತೇವೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅಂತಹ ಬೆಲೆ
ಗ್ಗೆ
ಜಾ! ಗಟ್ಟ
ತ ೫! ೫೫ ಇಕಿ 01 ಡ್ಯ ವ ಲಕ್‌!
ಖ--0
ದು ಬರೆಯಬಹುದು.
೫, 6 ಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ ಬಲಬದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪದವೂ
೫-! ಬೆಲೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವುದು. ಇಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ॥ ಪದಗಳಿರುವುದರಿಂದ,
ಅ 71%]:

ಇಲ್ಲಿ ವನ್ನು ರೇಡಿಯನ್‌ಮಾನದಲ್ಲಿ [ಅಳತೆಮಾಡಬೇಕು. % ೬0 ಆದಾಗ

11] % 0. ಹೀಗೆ % 0 ಆದಾಗ ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳೆರಡರ ಬೆಲೆಯೂ 0.

ಹ್ದ

!
ಚಿತ್ರ 11.4
ಒಂದನ್ನು
ಆದರೂ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯು (0, 0ಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ) ಪರಮಾವಧಿಯು
ಸಮೀಪಿಸುವುದು.
4 ಮತ್ತು ಔಗಳು 0 ಕೇಂದ್ರ
ಚಿತ್ರ 11-4 ರಲ್ಲಿ (100 .- % ಎಂದಿರ ಲಿ. ಹ
7ಗ7, 04ಗೆ ಲಂಬ. 4 7ಯು ವೃತ್ತಕ್ಕೆ
ವಾಗಿರುವ “ದು ವೃತ್ತದ ಮೇಲಿವೆ.

183
1116 1878006 ೩॥ .& 176076 00 ॥700066 ೩% 1. 7 "70011
118170 10 18 01೧೩7 11181
ಪ್‌ 0[.೧೦.40-೮8&/0೩ 0 8660008 0.40 ೮೩೫೩ 08 ಗಿ ತ |
ಶಿ.04. ೫೫. ೦43 ಆಕಿ 0&. ೬%
0140 11700811016 17 ಕ್ವಿ 0.೩. ೩00 ೫81070 006 1೩0% 1%
0 1-- 00 177೮ ೮61. |
ಬತ
1.೮. 5100 -ಆ0-ಆ181 0.
12111010 10701/1000 17 518 0, ೪೫81೦೩ 18 ೦811176 00
5111811 0816110 77೩11108 ೦? 0, 116 17001811017 06೦೦೫೫65
ಳು ]
ಕಾಾ್‌ಾ
೦೯. 08/1170. 1116. 76೦1]7೦೧೩॥೬ ೩7 70೪೮೫5178 66 4
776 6%

ಸ್ವಾ ಗೂ ಳೆ
2೭10೫7 ೩5 ೪-0, ಲಂ 0-1, 110706 ನಳ 00197667. 1 ೩7 ಕ್ಕೆ

& 0೫೩710] ೫711101 007/05 100 1086 1778116 1.% 16 70110%75 2!

'
ಆ

ಸು ಆಸ್‌ ಸ.
ತ

..1138
೫...
8124711)108 :--(1) 17170111806 1117 ತೆ 1ಅಸ್ಲ
೫ರಲ್ಲಿ ಹ್‌ -ಜ೬--)

10810. 70767800: ೩706 16110171118508 1೩1೮ 100 7೩10/

ಹ 807 ಐಎ 2. 1886706 ಖ--2 18 ೩ ೧108 ೦!" 1080, ೩೫6 1೫
೩೪೮೦
ಈ ಸ-6 _ ಗಾತಿತ್ರು (ಐ--2)
ಖೌೌ-ಐ--ಔ 1 (ಐ7-1) (ಇ-.2)
1 ಸಾ
ಮ್‌ (೫-13) » 27071064 ಜ2

184
ಕಡ್‌

ತ ಫೆ ಇ ಸ
| ಚ್ಯಾ ಸ್ಪರ್ಶಕ, ಅದು ವೃದ್ಧಿ ಸಿದ ()0ಯನ್ನು 7ಯಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸುವುದು.

ಓಿ0.4ಗಯ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ 0.10 ವೃತ್ತಖಂಡದ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ

ವೃತ್ತಖಂಡದ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲದ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾ, ಆ ಗಿ೧17ಯ
ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ ... ತ, ೧4 -177 ಆತ್ಮಿ.-೧4: ೪ ಆಕಿ 04 -47
ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇವೆ. 0.4ಎ ೧7 ಆಗಿರುವುದರಿಂದ
ಗಿ
ಹ್‌ |
ಬುದ
ತವ್‌.
" -ನ11% ಆ ?0ಿ ಆ 0೩1%
ಳದ ಸ ನ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಕ[ [ೆ ಧನಾತ್ಮ ಕವಾಗಿದೆ ;: 61 0 ಯ್ಕಿ೦ಂದ ಮೇಲಿನ ಅಸ
ಮತೆಯನ್ನಿ ಭಾಗಿಸಲಾಗಿ

ಎ
ನಔ
ಬ್‌ಟಿಂ8%0
ಭ%.
ಎಂದಾಗುವುದು.

ಇದರ ವಿಪರ್ಯವು (ಆಗ ಅಸಮತೆಯ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ವಿರೋಧವಾಗಿ ಬರೆಯಬೇಕು)

11 1
12 ಎ 006 ) ಎಂದಾಗುವುದು.
ಳು
ಈಗ ೪-೨0, 0೦೦ ೪-1 (ಎಡಗಡೆಯಿಂದ).
ಬ ಳುಯು 1ಕ್ಕೂ ನ್ನು ಎಡಗಡೆಯಿಂದ ಸಮೀಪಿಸುವ ಇನ್ನೊಂದು
ಳು
ಸಂಕೇತಕ್ಕೂ ನಡುವೆ ಇದೆ.

ಟಾ ನಜ ತತ ೫೫.1.
ಥ%730 ೪

04೫--6
ಉದಾಹರಣೆಗಳು ; (1) 11೧೧3 - ತತಾ
೫-2
ಇರ್ತಾಟ

ಇದರ ಬೆಲೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಿರಿ.

ಎ2 ಆದಾಗ ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳೆರಡರ ಬೆಲೆಯೂ 0 ಆಗುವುದು.
ಆ ದ್ದರಿಂದ (2-92) ಎಂಬುದು ಎರಡರ ಅಪವರ್ತನವೂ ಆಗಿದೆ.
23-2-0 (0-3) (ಐ--ಇ9ಿ) 2-3
-ಇತಕರಾಷಾತ್ರ 1) (2--2) ೯ ।
1 4೧್‌ಔ 6 ಸಸ್ಯಟ ಆದರೆ ಮಾತ್ರ

184
 118706 ೩8 ಖ ೩॥0॥10೩೧0೦೩8 116 ೫೩11೮ 2, 116 1760 ೩೮11೦೫
೩)]7೦೩೧1೦8 11/6 17810 ೆ ದ್‌ ತ 1118 15 ತ 260 ಊ89್ಕೆ
ಹ

111111.

(2) 01178101೩0೦ ೫ ಕಾ್‌ ಪ |

ರ್ರಿ

1101) 070, 1---008 07 1---008 0 1---1--0

10 1110 0080 110310 88 0770, ೮ 01181 ಚತಬ[ೇ 10116 ೮೫7೫೮8-

5101: ೩8 10110೫18 7--- '

ರ ತ (811) |
ಅ ಕಚ ಲ 1
3--0086 ಗ್‌ | 8 1
63 ತ (1 ಆ]
ಸ 0 8103 0/2 ಎ ಚು 8 '
1 2710106 8 ಎಬ್ವರಖ,
ಷಾಖ್ಕ ೫ 1೩16
0876 11 1120 ತ್‌ ಬಾ ಸಜಾಬ ಇ (11.
ಇ ಜರ್ಜೆ)
ಕಟ ೫0

0-30 ತ್‌
6-೨0

ಹತ್ರ) ಕ
81207046 11.2
|
2.18 /(2) 3-2 5-4 000 606 1೩1008 01 /(--2)"'
1(--1), /(0) ೩76./(3). `
0: 2೫)
12 ತಿ
ಎ ಪ್‌ 1116/(0), /(1) ೩೫6 /(--2). |]

188
 ಈಗ ಐ , 2ನ್ನು ಸಮಾಪಿಸಿದಂತೆ ದತ್ತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯು ತಿ ಎಕ
]
ಬೆಲೆಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವುದು, ಇದು ಬೇಕಾದ ಪರಮಾವಧಿ,
1113 1 -- 008 0
(2) ಟರಾರಾರ್‌ ಇದರ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

6 0 ಆಥಾಗ,್ಯ 1:...0
6 5:1 2ಿ08
006.0: 3 ಕ ಎಜೆ)
6 -- 0 ಆದಾಗ ಪರಮಾವಧಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಮೊದಲು ನಾವು ಉತ್ಪನ
ಸ ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ಇಳಿಸುತ್ತೇವೆ.

ಜ್‌
ರಾ ಕತೆ ಅಸ
ಸು ಎ್ಟತ್ಸ್‌್‌
53434 ` ಅತ ಾಳ
ಶ್ಯ ಲ
ಗದ
ಜ್ರ
ಜಾ ॥ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದರೆ,

0
1 ವ
112 ಹ ತ ತಡ (ಇಇ)
601 ೫.ಟ್ಮ ಐ
ಶ್ರ
ವಾ ಕಾಗ
೩17)೨
ಹ ತ ಸರ ಪ ಟ್‌ ಲ ಜ]
0-0 02೩ ಪ್ತ 0 ಸ್‌ ಲ್ರ ಜ್ಞ 0

2 ಹ
ಡ್‌ ತ್ವ ಡೆ ವಾತಿ

ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 11.2

1 (02) ಇ ತಲೆ 7 2ಖೆ - 5%0--4 ಆದರೆ, / (--2) .

/(--1).
/ (0) ಮತ್ತು / (8) ಇವುಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

2 /(ಐ) ಅಶ ಆದರೆ, / (0). (--2) ಇವ

/(1). ಮತ್1ತು
ಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

185
24
 3 11/(2) ಎ23. 500177 8181 /(2) ಎ/((1//)

4 .."ಿ.1[00100100 /(2) 18 100/0006 ೩5 100091 :

(2) ಎ-- ಇ, 808 ಐ-ಆ0,
7
1(2) 108 ೫೨0. |

೩೪7 000 ॥78॥1: ೦1 606 11100101 ೩೫ 0೫೩17110 ಇಸಿಂಟಿಕೆ

11 18 ೧೦೧11110೦5 ೩% ಖ0. |

5. 101081 ೦೫೮೯೮15೦ 4 107 116 1011091178 1111010100 2-೧

1(2)ಐ 108 ೫೮೭೪,
(2)1೬ 108 ೫20

12178108106 1116 10110171116 1117108 :---

1117
6 ಬ (ಪೆ 1-823-4)

7 1173 ಖೆೌ--9
ಜಾತಿ 2.8
8 11173. ೫ -.-3%--10
ರಾಜಿ ಐಎ...9

೧ 1172. ಖೌೆ--82--2
ರ್ಯಾ ಗಾಗ್ರಾ್‌್ಟ
10 1111 23-೫0
೫-0 3.1

1] 1170 ಖೌೆ--32
ಜಾಾ0 ೫-1

186
 3 114) ಎಗು ತ 3.ಆದರೆ/ (೫) ಕಾ. (೨) ಎಂದು ತೋರಿಸಿ,

4? (0) ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿದಂತೆ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

೫ (2) ನ 5 ಖಆ0 ಇರುವಾಗ
| (೫) ಸ್‌ ಜಈೂಳಭಧಾಂಿ ಇರುವಾಗ

ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನೆಳೆದು ಅದು ॥ -. 0 ಎಂಬಲ್ಲಿ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನವಾಗಿದೆಯೇ

ಎಂದು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.

5.4 ನೇ ಅಭ್ಯಾಸದಂತೆ ಕೆಳಗಿನ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.

1 (ಐ) ನಖ. ಖ ಆ 0 ಇರುವಾಗ

1 (ಜ) | 1. ಖಾ 0 ಇರುವಾಗ
ಪರಮಾವಧಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

1111) ಹ
ರಾ ಮ (223 -3%--4)

1೫% ೫-4-9
ಏತಿ 233
117% ೫-30-10
ಫತೆ ಜಾಡಿ
17% ಖೌ--32--ಇ
ಜರಾ ೫.-40--ತಿ

117% ೫-೫
1೬0 0 32--1
11% 3%
11 ರ0 ೫-2

186
 1113 ಖೆ--ಂಗೆ 16 1೫೬ 180 6
ೆ ಟಕ್ಸ್‌ 6-0 0

331: 'ಹ್‌--16 17 11172 817 11 0

ಜಾಂ, ಐ--2 6-30 211 ೫ 0

11113 81120 11171. 810 0 0

18 ತಪಸ್‌ ಹಸತ
1೯ (ಎ1 (1 9-0 ೧1010

18 1111. 817
(ದ್ಯ 11 0 |

|
11.7 7೪0 11107131 1.11111(5

1.110 ೫-೧?
೨ರ ಕಾ ಊ00ಗ-, 770070೮ ೫ 98 ೧೫೪ 70809
೫0% ಓಇ--(
|
1111101.

೬ ಎ೬೬ು........2?!ಊ”ಊ._೭.--.:..*₹*
೫--ಆಉ. _ _(ಐ--ಂ)(ಉಾ--.-ಅಾಿಂ1 ಗೇಟ ಟ್ಮ್ಪ -ಇ-ಂಗ-ತ)
೫-4 (ಉಂ 7” ಗೆ

1/76 0೩೫ 0೩೫೦6! 116 ೧೦೫2170೫ 1೩0007 (೫-0) [017 711೫

78107 ೩110: 060071718107 ೦7117 1710 18 ೫00 2೮೫೦, ೫86 17 07418
1116 117210 ೩5 ೫-0 ೫7೮ ೩7೮ ೧೦0೫067704 ೪11 77811168
೦1 ೫ ೫1007
೩೫0 100 116 178116 ಖವಾ0. ೫16006 ಗ 8೬01 77೩1105 77೮ 0೩
777106
2-7 ಮ್‌ ಥ್‌ --ರ್ಜ್‌ ದ್‌ ದ
೫)

187
 12 11% ೫.08
ಸಜ 11% ್ಕ್ಶ€% 0
ಜರಾಂ ಇ (ಇ ೬0 6-07
ಸಂ 1 ಜ್‌--]6 17 1೫% 81 10
೫-9 ಇತ 00 5018
14 11% ನ, 20 11. 901 106
ಹ
ಬ ್‌್‌್‌್‌ಾ್‌ಾ್‌ ಚ (56! 016
1ರ 1. 5€01% ೫0
0-0 0

11-7 ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಪರಮಾವಧಿಗಳು

.]. ॥ ಯೂವುದೇ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರುವಾಗ

177% ಜಖ೫--0೫೬
ಪ ತ್‌ ಗೈಗ್ಟಿ ೧೫--1
೫-4 ೫-4

೫. ಒಂದು ಧನಪೂರ್ಹಾಂಕವಾಗಿರುವ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು... ಮೊದಲು

ಅಸೋಣ
ತ (೫-0) ರಾತಿ ಡ್ಯ ೫೬೧೪ (| ಡ್ಯ ಬ
ರಾ (4 ಡೆ 1 ಡೆ ಜಾಂ,

೫-4

೫--% ಯು ಶೂನ್ಯ ಆಗಿರದಿದ್ದ ರೆ ಅದನ್ನು ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳಿಂದ ಹೊರ

ಕೆಗೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ ಪರಮೂವಧಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಾಗ ಇಯ
ೇಪದಲ್ಲಿರುವ ಐನ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತೇವೆಯೇ ವಿನಾ ).% ಎಂಬು
' ಒದುದರಿಂದ ಅಂತಹ 22% ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ನಾವು

ಗಾ ಡೈ ಗಾ ]] ಡ್ಯ 2೫ಬ-ತಿ (2 ಡ್ಯ ಸ್‌ ಡ್ಯ 0-೬

187
 71097 88 ಖ ೩0]70೩0105 0, 6801 1671% 0೫. 106 71011 ೩]
೧168 816 ೫0116 01, . ಔ|1106 1011076 ೩7೮ 1 8000 107115,
1೩170

1173 ೫-೧? ಕೊ
ತ್‌ ಚ
೫೯6 ಬಐ--ಂ
07. ೩೫1 ೦೫10176 1700801 1೫.

2. 106 1 0 ೩ 7088111776 1000007. . ಆ ೧೩೫ ೫710೮ ೫

71076 11) 18 ೩ ]0810116 116067.
1 2.61 ಕ ರ೯೫--- 1೯7೫೬ ಹ ಸ 21೫---([71

ಖ-0 ೫-4 ಖಾ 0೫ .೫-6

1177 2-೧? _ 111. 1 1113 07---0?
ಗಾ (11.೬.1 ಕ ಹ೫ರ0% ಭಾ 0೫ ಹ%ರಿ6 ಒಓ--

| ಳೆ ಸ ತ್‌್‌
ಹಾ ೬. . 1107- 8110೮ ೫ 18 ೩ 0೦81011776 10180867,
(11! (('1

ಮ್ಮ ೨-1 1-??! | 161 -*

1161106 116 1007010 18 0116 107 ೩1177 71688176 170007 ೫

3 810811 166

(5 ೫711076 ), 0 ೩೫೮ 1006678.

0110 ೫9ವಾ0 ೩0೮ ೫: 11100 ೫7-೫9, 0ಆಎಾ0?, ಗೆ130 ೩50

೫70 ೩೫೮ ೫7೮ 1೩7೦
2 ೫
ಎ ಥಯ. 0-0 ಶ್ಚ
೫-4 ಗಾ 1-9?

ಚಪಾಸಂತ್ದ 1 ಇ... ಕಾಣ

೫% 1. ಭಕಿ

188
 ೫, ಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ ಬಲಗಡೆಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪದದ
ಬೆಲೆಯೂ %»- ಯನ್ನೇ ಸಮೀಪಿಸುವುದು. ಇಂತಹ % ಪದಗಳು ಇಲ್ಲರುವುದರಿಂದ
10% ೫-1
ತ ಬ್‌
ಇಲ್ಲಿ ;; ಯೂವುದೇ ಧನ ಪೂರ್ಣಾಕವಾಗಿದೆ.

2 ೫ ಯಾವುದೇ ಬುಣ ಪೂರ್ಹಾ ಕವಾಗಿರಲಿ, ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ॥ ಎ--.1॥ ಎಂದು

ಬರೆಯಬಹುದು, 1% ಧನ ಪೂರ್ಣಾಂಕವಾಗಿದೆ.
ಆಗ ಚತ ಬ ್ರಚತ ರ್ಜ ಬ್‌ ೧-೫? `ಸ 21೧?!
೨ ಷಾಸಾಸಾವ್ತ ರಾಸ
ಫಾ ಫ್‌ ಭಜ
ಜ್‌ ತ ಮ ತ್ರಫಾರಾ ನ 1 (6 ಹ
ಇಂ.
೫

೫-4 ೫-4 ಟ್‌? ೫-4

117% 2೫-೧೫ ಇತ್ತೆ 1111) ] 111% ೫೫-0೫

%- 6 1೫1 0? ಖ--6 2-4

೨ 1? 1?!
ಗ (1% ಧನಪೂರ್ಲಾಂಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ)
ಣ

ಅಭ ಪಾಜಕ ಇಂಬ ಜಹಾ

ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಪಕ್ರಮೇಯವು 1ನ ಯೂವುದೇ ಖುಣ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಬೆಲೆಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ

& ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ॥ 1, ಎಂದಿರಲಿ, ॥ ಮತ್ತು ( ಗಳು ಪೂರ್ಣಾಂ

ಮತ್ತು ಆವಕ ಎಂದು ಬರೆಯಿರಿ. ಆಗ 2ನೆ. 6ಜಿ?

ನ್ಯಾ
ಎಂದಾಗುವುವು. ಅಲ್ಲದೇ ೫೨6 ಆಗುವಾಗ, ಗಾ
7 ತೆ

0೫-೧೫ _ ೫--01 ॥1?--0ೀ

೫೫. (ರೂಡ... - ಜ್‌
ಹ
೬12% ವೇ
ಜೈ
 1113 ೫1-01... 1110 %'--ರಿ9 . .|110 ೪9-89.
ಐನ ಐ-6. ಜಾರಿ ವತಿ ರ್ಶ ಜಿ
ಮಗಾ (ಗೀಸ, (8110೦ 0, 9 ೩೫೮ 10008678)
ದ ಎ
ಜಾಯಾ ಡ್‌್‌ ಕ3 ಇ ತ್ತ ವಾಖಿತಗ್‌ತೆ

110109 116 111007603 18 17110 107 ೩07 ೫೩0101೩! 7017107 1

011...
1೫2: ಹೆ--ಯೆ
ಟು ನರ್ವ್‌
2
ಪ ಡಗಾ, ಖ್ಲಕ್ಕೊಡ್ತಿಕ್ಕೆ
ಅಸ ಯಂ ಎ (ಪ್ರಿ ಕ ಎಎ
|
ಜಾ ನ 8
(3) 1112 2-10 ಹುತ್ತಿರ ಕೆಯ |
೫ (6 ಜ--ಂ 21/(%

189
 1೫% _ ಖಗ--ಂಗ” 10% ೪ -ಶರ) 1೫ ೫-0
ಎತ ೫--%೩ ೪7ರಿ ಬ೨8" ' ೪೧ರಿ ಬ]

ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಪ್ರಮೇಯವು ॥ನ ಯಾವುದೇ ಪರಿಮೇಯ ಬೆಲೆಗೂ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (1) 18% ಜೌಂ' ಎ. ಗ್ಟೂಃ

೫764 ಓ--4

102% ೧-9 ಗಗ ಜಡಿತ

ಫು ಭಷ ಪಜಸ
(3) 111% ಚ 0 ಸ ೧ ಜತ್ತ ್‌ ತ
ಲ ರ್ಷಾಾ್‌್ಸ್ಮ» ೩ ./

189
 (1140110 1)

111676111೩0

12.1 1/00 ಟೂ ೧೦081007 ೩ 10700101 ೫ (0) 107 8010

5[661000. 178111೮ 08 ೫... 'ಸೆ'ಆ 007 ೮710711 ೩೫. ೦೮೫೩೭1೦೫ ೦%
116 10101101: ೩0 016 0೦171 ೫ 80 ೩8 80 ೦11810 ೩ 7207 111110010೫
1116 0]67೩॥100 18 ೩8 10110178 2

5))086 1116 178111೮ ೦1 ೫ 18 ೩1007೮೮ 81180117 00 ಖ--62.

12 (76೩6 10890067 ೩8 "0010 ೫'') 18 ೩ 877811 ೧೩711017 ೩೮004 10.
೫ ೩0೮ 18 ೧೩11೮೦೮ 1106 1110701107 10 ೫. 1.0% 106 ೧೦77೮೫ )೦೫61
1781116 01 / 0೮ 0೩/1ಆ6 1-10, 80 0081 0 18 10೮ 1802೮11606 1%
॥ 0೦೦7768]೦೫176 00 180೮ 17070111610 11 112 ೫. 1" 0016 107೧1108.
(0) 18 ೮೦೫0111005, 11611 1% ೫111 ೩180 1 87181 ೫11೮೦0೧ 82 15
8177811... 1116 11107673671 1% 10817 ಆ 10೩0೮ 80. ೫೩೫17. 808
6817]16 77೮ 7087 0೩%೮ 012107 07 12-” ೦೯ 155 060. 102 :
6೩೦1 17೩1016 ೦8 0% 1167೮ 3111 6 ೩ ೧೧೯7೫೦೫617 7೩106 01 18.
11 18 1136161076 ೩ [01106100 01 6%.

16 11097 ೦೦151060 1116 1117101 7೩1116 ೦7 016 7೩೦ 0/82 ೩5

1% ೩070೩೦೦8 ೫೮೫೦. 115 111710, 1 16 020888, 18೩ ೧೩1೮4 806 '
001100110೮ ೦೯ 0101101101 00-010! ೦೯ (0೮ 6817೮೫ 700660೫
(ಐ) ೩೩೮ 18 86001811” 0000806 7 /'(2) ೦: 7)/(2) ೦೯ 1%/02.
10 100 1880 10711 0% ೩16 010 810010 6 7೦೩೮ 0೬೯8೮7. 6
111115 8770

ನ )--/(1)
1113..__/(7--12ವ್‌
' (೫) ೦೯ 1)/ ಜ್‌
1) (ಜ) ೦೫ ನಾ ಪೂ ಜಾಯ ಚ
ಜಟ್‌ 2203 ೬. (1911 1

190
 ಅಧ್ಯಾಯ |)

ಕನ *[ಯೆ

12.1 ೪ ಎ/(0ಐ) ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಗೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಬೆಲೆಯನ್ನು

ಕೊಟು ತ ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ, ಅಂದರೆ, ಉಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪರಿಕರ್ಮವನ್ನು ಮ
ಉತ್ಪನ್ನದ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿ ಹೊಸತೊಂದು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಪಡೆಯೋಣ. ಅದರ
ಕ್ರಮ ಹೀಗಿದೆ ;
೫ನ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಅತ್ಯಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಸ್ತಗೊಳಿಸಿ ೫-.-8% ಎಂದು ಮಾಡಬೇಕು.
ಇಲ್ಲಿ 8% (ಡೆಲ್ವಾ ೫ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಓದಬೇಕು) ಎಂಬುದು ಗೆ ಕೂಡಿಸಿರುವ
ಒಂದು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪರಿಮಾಣ, ಇದನ್ನು ನಲ್ಲಿ ಆಗಿರುವ ವೃದ್ಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಈಗ ಖಯ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಯು ॥-.-1/ ಎಂದಿರಲಿ. ಇಲ್ಲಿ ನಲ್ಲಿ ಆಗಿರುವ
ವೃದ್ಧಿ 82ಗೆ %ಯಳ್ಸಿ ಆಗಿರುವ ಸಹಗಾಮೀ ವೃದ್ಧಿಯು 81 ಆಗಿದೆ. 1(೫) ಉತ್ಪನ್ನವು
ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೆ 1% ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪರಿಮಾಣವಾಗಿರುವಾಗ ಕ್ಯ; ಸಹ ಅತ್ಯಲ್ಪವೇ ಆಗಿರು
ವುದು, 1% ಎಂಬ ವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ನಾವು ಬೇರೆಬೇರೆಯಾಗಿ ಆರಿಸಬಹುದು...
ಉದಾಹರಣೆಗೆ 1% 10-* ಅಥವಾ 1 2-7” ಅಥವಾ 15-* ಎಂದು ಮುಂತಾಗಿ,
೩೫ನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬೆಲೆಗೂ ಕಿಜಯ ಸಹಗಾಮಿ ಬೆಲೆಯಿರುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ
ಕಿಜಚಿಯು 82ನ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿದೆ.

ನಾವೀಗ 8% ಶೂನ್ಯವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿದಂತೆ ೦

೨೫. ಎಂಬ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಯ ಪರಮಾ
80
ವಧಿ ಬೆಲೆ ಎಷ್ಟಾಗುವುದೆಂದು ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ, ಇಂತಹ ಪರಮಾವಧಿಯೊಂದಿದ್ದರೆ
ಅದನ್ನು ದತ್ತ ಉತ್ಪನ್ನ /(7)ನ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಅಥವಾ ಕಲನಾಂಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ,
| ತ ೯ 1)/(೫) ಅಥವಾ 0ಛ್ಯ ತ
ಗ್ರ ಎಂದು ಬರೆಯು
ಅದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ /' (0) ಆಥವಾ

ತ್ತೇವೆ, ಕೊನೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಗೈ ಮಶ್ತು. 1% ಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಓದಬೇಕು. ಆದ್ದ

1 ೧೨೫7೯: ಅ ಡ್ಡ ತ್ಡತಾ

0ಆಮ
1111 ಲ
/(೫-- 12)---*(%)
೨೦೫ |] ಅಥವಾ, 011. .% 02 . ಕಿಜ್‌ಟಿ 8೫
ಎಂದಾಗುವುದು. . ೬ ಇ ೫15.1)

100
 10. 700088 0/ 0)1811176
186 (6111೩0117೮ 15 0೩/1೦
(1110161101101. 116 80॥]001 01 110:01/161 (11081845 0೦೩
೫71111 01117211170, 011017 7700171168 ೩76 ೩))108(1015.
18 100 1771611100 0/ 1106076710181100 18 07 1111೩111071]
1111])01081100, ೫7೮ 81101781180 100 [10066076 07 11010 16 1
0611181110 01 116 11100000 ॥ವು/(2) ೩5 1011098 ;---
1. (1170 ೬೩ 8718/11 11107617071 1೫ 060 ೪0006 1766)616671 '
1೩118116 0 ೩00 ೧೩1೦೭1೩10೮ 806 ೮೦೫768])01,0118 11307617006 6% '
173 1116 1111101101... '76 08170 1000 ೧0೫೩0೫5 :---
೫ 1-19 ಾ/(ಆ--62)
॥ ನ್ಯ!(ಇ)
8 ನೃ((ಐ--12)--/(ಏ)
2. 82081119 106 2೩00 ಸಶಿ 1118. 9111| .೧೦೫0೫೫
-
002025 .|
(
1010117170 82. 1% 1% 17017367800 ೩0 01067010178602. 376 '
1೩176 50 11130 (110 117110 01 6115 78610 ೩5 8-0. 1001811 1087
111111167೩101' ೩10. 06110171118101 000೫1೮ ೫670 7700೫ 12250 761
116 7೩010 108] 00111 10 ೩ 17166 111711.
3. 5ಃ೫)117 ಕ 16 778). ಆ 70851016 50 087061
12 ೩ ೩ ೧೦೫11101 1೩0107 11017 1011 ೫073678607 ೩೫೧6 16110-
1111118008. . ಟಿ? 10 108)” ೮ 0851016 10 ೧೦೫71126 816 16873
5 80
1181 116 111716 ೧೩1: 0 0018/1700

ಣಿ 1117010860 111711 ಆ 11೩. 81708 116 6611876

6೫0 12
0! 006. 11111610107.

110111)108
(1). 11106 06 ಗೇ110011)೮ 0/ 110 11101೦೫ ಭಖ.
ಆ 109 1001077671 11 ॥ 0೦೦೫7೮8] 00 ೩ 877811 170೧1,0 1೫
7672671
0೫ 113 ೫. 16 1876
3-85 (ಐ4-82)7
ಕದಾ
191
 ನಿಷ್ಟನ್ನವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕಲನಕ್ರಿಯೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.
ಕಲನಚಲನ ಶಾಸ್ತ್ರವು ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳು, ಅವುಗಳ ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು
ಕುರಿತಾಗಿ ಇದೆ. ' ಕಲನಕ್ರಿಯಾಕ್ರಮ ಅತಿಮುಖ್ಯ ಮೂಲಪರಿಕರ್ಮವಾದುದರಿಂದ
೫ * (0) ಎನ್ನುವ ಉತ್ಪನ್ನದ ನಿಷ್ಟನ್ನವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯರುವ ವಿಧಾನದ ಸಾರಾಂಶ
ವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡುತ್ತೇವೆ.

| ಸ್ವತಂತ್ರ ಚರ 2ಗೆ8% ಎನ್ನುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಉತ್ಪನ್ನದ

ಸಹಗಾಮೀವೃದ್ಧಿ 8ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕು. ನಮಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸಮೀಕರಣಗಳು
ದೊರೆಯುವುವು: ೫--8/ --/(೫--12)

ಕ್ಷ 9/(6)
8 -:/(ಐ --82)-- *(0)
1] ತೆನಿಷ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಇದರ ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳಲ್ಲಿ
ಖ
8೫ ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಪದಗಳಿರುವುವು. 8%--0 ಆದಂತೆ ಪರಮಾವಧಿಯನ್ನು ನಾವು
ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬೇಕು. 8೫020 ಆದಾಗ ಅಂಶ, ಛೇದಗಳೆರಡೂ ಶೂನ್ಯವಾದರೂ
ನಿಷ್ಟತ್ತಿಯು ಒಂದ ಪರ್ಕಾಪ್ತ ಪರಮಾವಧಿಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಬಹುದು,

111 "ಗನ್ನು
೫%)
ಸುಲಭರೂಪಕ್ಕೆ ತರಬೇಕು. ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳಲ್ಲಿ 8 ಸಾಮಾನ್ಯ
ಅ ಪವರ್ತನವಾಗಿ ದೊರೆಯಬಹುದು. ಆಗ 'ಅದನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಬಹುದು. ಅಥವಾ
ಜ್‌
ಲು ದಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಪರಮಾವಧಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬಹುದು.

1೪. 100 ಶ ಇದರ ಜಿಲೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬೇಕು. ಇದು ಉತ್ಪನ್ನದ

6277016
ನಿಷ್ಟನ್ನವನ್ನು ನೀಡುವುದು. ;

- %ಎ
ಉದಾಹರಣೆಗಳು(1) ಇದರ ನಿಷ್ಟನ್ನವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

೫ನ ಸೂಕ್ಷ್ಮವೃದ್ಧಿ ೩ೂಗೆ 1ನ ಸಹಗಾಮಿ ವೃದ್ಧಿ ನ ಆಗಿರಲಿ. ಆಗ

1--8%7(೫ಖ--80)5 ಆಗುವುದು.

ನೆ
191
 ಕಿಭನ (0-4-82),
ಕಿಭ೫3-1-20 82--(62)*--2 ತೆ
ಮಾ20 6% --(82)*ಾ [20-62]
ಕೆಳ _ 12(22 1-12)
ೆ )
ವ್‌ 203-0%, 0೩10೮10 0% 17003 00% 707107೩607 ೩೫೮
161/01711181501 81100 00 3 0. |

ಕ ತ್‌ (23-82)ಎ 20 4-0 ಎ21

1101106 1 ಭಯ ವ2

2 7]/ /(ಐ)2ಯೆ--82, 114 1'(--1), /'(0) ೩೫6 /"'(2.

716 80811 0781 1170 1116 60711810116) '(2)... 1೮0 82 ೩ 5/81]
11107617071 11) ಐ... 7160 1000 17076770111 11 116 11000108 /(ಐ) 38 '
(2 --82)--/(2) ಎ[2(॥-1-82)*--3(ಐ-1-82)]--(2೫* 82)
ಮಾ[90ೆ 14% 1% -1-2(82)*--3%--382-(2ಜ-3)
ಮಾ (4%-3) 82-1-2623
(ಕ್ರ
ಲು-ಸ) ಇ (ೂ--ಖತ್ರಿ
62
1 ಕಿ2.., 8083್ಕ2ತ0

೫) ಜ್‌ ಗ್‌ ತ 32೫ ಠಾ 42-3-2240

0% '(ಐ2)- 4-3
(1) ಎ42 (--1)--ತ3ಮ
(0) 4200-85-33
(2) 4262--3-8
199
 ಕ॥ ಎ (೫--82)*-೫1
68 ಖೆ--20.8%--(82)*--2೫
ವಾ00.0%0--(6%2)3
ವಾೆಖ[2%--6/]
61 ಹ 12[2%0-- 41]
ಮ್‌ 20-85, 60320 ಆದುದರಿಂದ
ಜು. ದ ತ್
ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳಲ್ಲಿ 8ನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪ ಹ ಜ್‌ | (2% 3- 80) ಎ 2%0--0 ಎ20

೫ ಮೆ ಎಂದಿರುವಾಗ, 0 ಹ
ಉ
(2) 1) 20880 ಎಂದಿರುವಾಗ ಇ '(--1), 1 1 (0) ಮತ್ತು

] '(2) ಇವುಗಳ ಬೆಲೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

ನಾವು ಮೊದಲು 1'%) ನಿಷ್ಪನ್ನವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯೋಣ. 8 ಎಂಬುದು
೫ನ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವೃದ್ಧಿಯಾಗಿರಲಿ, ಆಗ ಉತ್ಪನ್ನ / (2)ನ ವೃದ್ಧಿಯು

) (ಅ--82) --/ (ಐ)--[2 (24-82) --8 (24-88) ]-- (9೫-30)

ಷ್‌ [9%ೆ-42.80--92 (6%0)*--382--34/%] --- (208-832)
ಪ್‌(4%--3) &0--2 (8%)*, ಆಗಿದೆ.
1 (0-88)--/ (ಖ) _ (42-38) 88-/-2 (82)*
60 92
ಮ್‌ 4%-3--2.8%, 82೨0 ಅಗಿರುವುದರಿಂದ.

2 1೫)ಎ ಸ್ಯ 1ಅ-13ಿ071(ಉ ಸೃ 1,2740

ಅಥವಾ /"'(0) 4-3
/'(--1) ಎ426(--1)--8---?
(0) 4760--3-ಇತಿ
1'(20)-4/2--3-ರ8
192
 12.2 60116171081 11087118 01 1076 26118016 -!.0
1? 6 006 0101 0೫. 116 87೩] ೦! 116 [11001011 ॥ (0) ೧೦೫೯೫೮8
[20೦1101116 10 11 7೩1016 ೫ (110. 12.1). '[16 ೮೦೦೫೮118068

110. ಕೆ

08 ೫ ೩೫೮ (ಐ, ೪) ೫8೦೭೮ 01 ಎಐ, 10ಎ. 106 0 ॥0ಂ 000 0108

೦0. 186 7೩] ೫1161 0೦೦೫611೩008 (೫-3-82, ೪7-69). ೫1306 62
೩110! 1 ೩7೮ 011 577811, 0 ೫1111 6 ೩ 0105 0೫ 816 0೫777೮ 108010 ೫
೩716 17017 806 11276 776 866 108% 1.11. 0777-1208864 ಗಿ. ಸ
೩

ಡ್ಯ ರ್ಸ್ಯಾ್‌ 1೩11 0 , ೫0೮7೮ ೪ 18 000 ೩11೬1೮ ೫70161

0 |
0086. 70) 778166 7100 116 ೫-೮೫೩ ಕೂ 8% 0, 0೭0೮ ॥ಂ105 0.
೩]17೦೩೧1೦8 ೫ ೩1೦೫ 006 ೦011. . :10 006 11010 606 08084 70 '
6007798 116 18118600 717 ೩6 07. 130 £06 ೩೫€1೮ ಛ 6001265
:
116 ೩716 1: 0017668 1815 18767 876 (10 ೫-೫೩. ಗೀ.
17೮ 118176 1116 11111070871 70816 :--
01 10. 0%
ವಾ ಸೂರು ಇ. ಲ್ಸ ತ್ಶಿ
0% ಕ್ಕಿ೫್ಹ06ಖ ಜ್ಹ್‌ೆ (3 ಖು

1928
12.2 ನಿಷ್ಟನ್ನದ ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ಅರ್ಥ
೫ ನ) (0) ಎಂಬ ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಗ ಯು 2 ಬೆಲೆಯ ಸಹಗಾಮಿ
ಬಿಂದುವಾಗಿರಲಿ, (ಚಿತ್ರ 12.1) ಗ ಯ ನಿರ್ದೇಶಕಗಳು (%. ೪). ಇಲ್ಲಿ 012,

ಚಿತ್ರ 12.1
82: ೫-6)
1,0 ಎ. ನಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಛ ಎಂಬುದು (%-- ನಿರ್ದೇಶಕಗಳಿರುವ
ಬಿಂದುವಾಗಿರಲಿ. 8% ಮತ್ತು 1 ಎರಡೂ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪರಿಮಾಣಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ
ಬಿಂದುವು. ೫ ಬಿಂದುವಿಗೆ ವಕ್ರರೇಖೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಚಿತ್ರದಿಂದ
71/ -- ೫777 ಎ 80 ಮತ್ತು 770 - ಕ್ರಿ/ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇವೆ.

ಹ ್ಪಟ್ಮಿ ಮಾ 1ಬ. ಛ೪. ಇಲಿ00 ಜ್ಯಾವು 2-ಅಕ್ಷ

8 ಗಿ
ದೊಡನೆ ಉಂಟುವಾಡುವ ಕೋನವು (| ಆಗಿದೆ.

ಈಗ 80-೨0 ಆದಂತೆ ಲ) ಬಿಂದುವು ಗಯನ್ನು ವಕ್ರರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ

ಕ್ರಮೇಣ ಸಮೀಪಿಸುವುದು. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರಮಾವವಧಿಸ್ಥಿ ತಿಯಲ್ಲಿ 7(0)
ಜ್ಯಾವು ೫ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ 717' ಸ್ಪರ್ಶಕವಾಗುವುದು. ಯಕೋನವು ಈ ಸ್ಪರ್ಶಕಕ್ಕೂ
ಇ-ಅಕ್ಷಕ್ಕೂ ನಡುವೆಯಿರುವ ಕ್ರಕೋನವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವುದು. ಹೀಗಾಗಿ ನಮಗೆ
ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮುಖ್ಯ ಫಲಿತಾಂಶ ದೊರೆಯುವುದು...
0/_ 117 (4. ಬ್‌ ು
ಕೊ. 62೧0 60 ಜಂ ನಸ
192
ರಿ
 17. ೫೦೯06. .776 ೨೦1೬೮ ೦/ 16 0014000406 01 00 001
0/' 116 0
7 0% 110 17671, 0/ 6. /11101401 18 61%! 10 116 81006 ತಿ
6681 ಯೈಘಕ್ಗ[...
'
1120171) :
7116 116 51006 01 110 10110018 10 116 ೦೬೫೦6 ಚರ 1 ॥ಓ

1011 (2, )
7176 0786 ೫೮11/೧7 0181 116 70111 (೨, 3) 1168 ೦೫ 016 8176
| '
00716.
ದ್ರ॥08600010ಟ್ರ ಖವಾ2, ಭವಕ್ರಿ 7೮ 6೩8/17 806 1186 1
ಜಸ್ಟ
90೩1೦1 ೪್ಯಾೂ 5೩115104.
10 116. 116 8100 01 116 0806010 ೩% 10185 10175 6 ಔಷ |
00 0806 1516 1೩10೮ 01
[|
ಇ (07 ಕ] ರ್ಶ

0. 11010 0
[|
7.06 1% ಆ 106 10086173601 8೩0% ॥ 007765]01017 00 ೩
11307611601 120 108 ೫ 1007
ಡೆ

ೆ ಗಾಇ 71 ಭಯ, 1
ಬ ೫2--8% ಖ.. ಖ(೫--ಕಿ) ': ಅ(2.ಕಿ
1 ಡ್‌ ಆ
ಟ್‌ ಭ್ರಾಜು] ಕತ
ಕ ಗ ಕಾ ಜತ. [9
"0268730 ಐ (ಏಕಿ... ೫(ಐ--0) ಖೆ
1116 18176 70766 50೩5 107

ಐ: 0%ೂ ೫%
1161106 116 81006 01 116 181/0601 ೩॥ (2೨, ಸ್ವಿ
ಬರ್‌ 8
ಹಾ
194
 1

ಇದನ್ನು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆಂದು ಬರೆಯಬಹುದು : «ಒಂದು

ಉತ್ಪ ನ್ನದ ನಕ್ಷೆಯ
ಮೇಲಿನ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಬಿಂದು ಗಯಲ್ಲಿ ಅದರ ನಿಷ್ಪನ್ನದ
ಬೆಲೆಯು ಯಲ್ಲಿ
ಎಳೆದ ಸ್ಪರ್
ಸ ಶಕದ ಓಟಕ್ಕೆ ಸಮವಾಗಿದೆ. ''

ಉದಾಹರಣೆ : (2, 3) ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಬ. ರೇಖೆಯ ಸ್ಪರ್ಶಕದ ಓಟ

ವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ,
(೨.) ಬಿಂದುವು ರೇಖೆಯ ಮೇಲಿದೆಯೆಂದು ಸ್ಥಿರಪಡಿಸೋಣ, ೫9,

ಕದಾ ಎಎಂದು ಆದೇಶಿಸಲಾಗಿ ಎಂಬ ಸಮೀಕರಣ ತಾಳೆ ಹೊಂದುವುದು.

ಈ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಎಳೆದ ಸ್ಪರ್ಶಕದ ಓಟವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ನ ನ. ಬೆಲೆಯನು

ಖನಡ, ೪೯5 ಆದಾಗ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕು.
6% ಪಡೆಯುವ ಕ್ರಮ.
1%
ಇನ ವೃದ್ಧಿ 12ಗೆ ಜಯ್ಯ ಸಹಗಾಮೀವೃದ್ಧಿ 61 ಆಗಿರಲಿ,

||

ಜು ಕ 12 (ಕೆಂ) (11 3-ರ%

ತ ಪಾತ್‌ 0%. ೫0-89) ೫(%--62)
(1 |
೫2... ೫0೯8)
ಸಾಮಾನ್ಕ ಅಪವರ್ತನ ಕಿ2ನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಿದ್ದೇವೆ, 6200.
0 10% | ಕ
ಗಾ 8ಾ9 7 ಜಾ 77ಸಜ|ಾ ಈ
/ 7೬ ಆದರೆ 9 _ 3, ಎಂದು ನಾವು ಈಗ ಸಾಧಿಸಿದೇವೆ, _
೫

ವೆ (8. ಸ)ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶಕದ ಓಟ

1094
 1? 1 ೩೩
12.3 0018016 0! 0 10000108 1-0" ೪0೮1೮
೮8, 7೦511೪೮ ೦೯ 7€8೩!1೪€. |
17[6॥೮೯ ೦ ೩ 1೩[1082! 70110
೩೫
1.0 1% 16 186 1007611001 10 ॥ ೧೦೫7೦8[೨೦11113 0 00
17616116111 02 10 ೫
'1'೮ 1೩170 ಶಿ
11-80 (5-೯82)”
ಚನೆ
11 ಹಾ (೪ --62)7--೫?

ಶೆ ಕ _(0--82)1--ಆ”ೆ
6% 1%

_(ಉ--62)”--ಂಗ
_ (ಉ0ಕಿ2)--ಐ
1170. 11೩10 7701760 10. 1೩1೩ 11.7
1181 1173 ೫'---0 _ ಜ್‌
ಖರ್‌ 06 ಖ--ಂ
71670 11.15 877 10510176 0೫ 116880117೮ 1110007 ೦೫ ೧೩೮೫೦೫...
710% 1 376 7001೩06 ೫ ೩00 6 |) ೫-೧-62 ೩೫0 ೫ 76517601176,
್‌್‌ ಟ್ಟ“ ಲಲ್‌ಟಹ*ುಟು್ಟಷ್ಷಟ

ಪ "ಂಛದ),ೌಇ ಯಾ ಎ ಚತ
ಾ ಜ2 ಜು
0 ತ_ 1110 (೫0--82)7---0೪. ೫1-31

0% 6%750 (2--6ಬ0)--ಖ ಕ್‌

ಟಬ ವಾತ 0?) ಸಾ
(3 ವ
123:-3
9
ಇ. ತ1೫3.

2071070 7 15 071% 7088106 07' 110001106 11110007 0೦7 7?%€[1೧೫.

' 113817]108 :---
ತ): ವತ್ತಿ ಗ ವಾಜ್‌ 00
4 (()
(2) ೫
ಈ ನಖ,
ಹ ಹ ಶಭ!
11
 123 ೫ ಯಾವುದೇ ಧನ ಅಥವಾ ಖುಣ ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಅಥವಾ ಭಾಗಲಬ್ಧ
' ಸಂಖ್ಯೆಯಾದಾಗ 2 ಎನ್ನುವ ಉತ್ಪನ್ನದ ನಿಷ್ಠ...
ಜನ ವೃದ್ಧಿ 1/ಗೆ ಭಯ್ಯ ಸಹಗಾಮೀ ವೃದ್ದಿ ||/ ಆಗಿರಲಿ, ಆಗ ಶ)

್‌
ಜ್‌ ್‌ $
01 7 (ಖ--62)-0ಇ
68 _ (ಖ-- 82)”--2?
| 12 62
_(2-- 80)1--27
` (0-4-8%)--ಖ
ನಾವು. 11.7ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಲ್ಲಿ 1 ಯಾವುದೇ ಧನ ಅಥವಾ ಯಣ
ಪೂರ್ಣಾಂಕ ಅಥವಾ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯಾದಾಗ

1111) ತ್ತ ಟ್ಟ ಎಂದು ಸಾಧಿಸಿದೇವೆ.

೫--6 ಡ್‌
ರಾಂ
ಖ ಮತ್ತು €% ಗಳ ಬದಲಾಗಿ ೫ 1-182 ಮತ್ತು ॥ ಎಂದು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬರೆದರೆ ಈ
ಪರಮಾವಧಿಯನ್ನು
ಸ್ಸ್‌ ಕ್ಷ ದ 02)*--೫0೫%
ಸಾತಾರ್ಥರ್ಥಾರ್ಗಾರ್ಪರ್ಮ್ಪತಸ್ಮಹಾಹಾ 1. ೫
(೫-.-82)*೫ ತ...
(1 19% (--62)?--ಐ7
ಅರಾ ದರ್ಪ ್‌್‌್ಮಮಾ0///ಟಓಟ
ತ
ರಾಗಾ ಉಶಾ
1.) 68770 (0--62)--

ಚ್ಚ್‌ ಎಂದಿದ್ದರೆ, ಚ 100೫-* ೬ (123)

ಪ 00111...
೫ ಯಾವುದೇ ಧನ ಅಥವಾ ಯಣ ಪೂರ್ಹಾಂಕ ಅಥವಾ ಭಿನ್ನರಾಶಿಯಾಗಿದೆ,

ಉದಾಹರಣೆಗಳು :._-

(1) ೫-10, ಭಖ, !

(1.1

(2) 1ಎ, ೪1ಖಿ.

12.4 17261108೩11765 01 116 10110110115 511 2: ೩೫6 0೦5 ೫
1... 160 ಭ೩ವ81ಖ
|

11 1 15 006 10076161 111 ॥ ೧೦೯7೮೫]೨೦೫11 080 ೩೫ 1008

711071 02 10 ಖ, 77೮ 1೩7೮
೫1-695 817೫ (೫--ಕಿಖಐ)
೫580೫
೭ 0%95810 (ಖ--62)--4112 ಖ

[11111116 116 071001೩ 817 4-478 -2006 ನೆಟಕಿ

77108 .4 2 0--8%, ಔ-ಎ2೫ ೫೮ 0೩17೮

6952 ( ೨-5ೆಪ) 51 50

116 0817೮ 770766 (6೮೦ 8೩7೩ 11.0) (181 172026 ಮೌ

( 9-0

116106 ॥॥॥॥11 ಆ ೪7೮ 018176 1117 817

ಬ್ರ
0ಖ
0
ಭಿ 103
196
 (3)
ಚಕ1 21೫] 1 ಒ್ರಷಾಖ್‌, ಸ

ಜಟ) ೫ ಸಿಎಂ ತಾಃ

(1:

(ರ) ತಾ ಪ ಹಟ ಸ್ಯ ವಾಸಿ

12.4 81% ಐ ಮತ್ತು 608 ೫ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳು

7 ಭನ ಐ ಎಂದಿರಲಿ. ನ ವೃದ್ಧಿ 12ಗೆ,ಯ್ಶ್ಯ ಸಹಗಾಮೀವೃದ್ಧಿ
ಆಗಿರಲಿ,
॥--8%
0 (5-4-12)
೫ ಎ91 %

1% 51% (೫04-82)--ನಿ1 ೫
88% .4--- 819 01-೨2 008 ಜ.8 ಸ್ಯ ಕೆ. ಎಬ
ತ್ತ
ಶ್ರೈದಲ್ಲಿ 4-೫-೨, 72೨20 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದರೆ

6:52 ೧೫ ಖಣ ೫ "ಎಂದಾಗುವುದು,

ಕ $ 8111 ಕ
8 ೧೧೩ (1. ಸತ್ತ ) ಲ
; 7
`ಸ) ವಿ

ಲಿ

ಪರಿಚೇದ 11.6ರಲ್ರಿ ನಾವು 1೫% ಠಿ

6-೨0
ಸಾಧಿಸಿದ್ದೇವೆ: 0-- ಆ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದರೆ,

51 ಎಂದಾಗುವುದಂ.

190
 2008(0--0) «1ಎ 008 ಖ

ಸಳ 0 0080 ಜ್‌ 1.
(12 ; '

71. 100 ಭಲಿ

1 1/ 18 106 100707108 10. ॥ ೧೦೫7೦5)೦7011॥ 10 ೩0 1116
17670 802 10 ೫ 7೫೮ 0೩17
೫ -1%7008 (ಏ--6)
170080
", 1%7008 (೫--8ಜ)--0082
[21217108 116 10117018
ಜೆ ಲ ೫-4
008.1- 00810: 2 811% ಲ

1776 13೩17೮ 108 4 -ಖ--ಕಿಖ, 0ಎ,

ಕಚ 2 [1 2 ತ್ತ 5% ರ ತೆ

ಮಾಡಲ್ಲಿ ೪೫ 2 ಸ್‌) 811) ಚ

6
0 11% ಜಲ ಸ್ನಷ್ಟಗು
"ಕೊ. 62೨90 ಬ ( ತ ಟ್ರ |ಸ್ಯ 111% 1೫

ಹ್‌
ಮಾನಡ81) (2 3-0) ಸ
ಮಾ-6101 ಖ |
ಸ 1 ಕತ ಕ್ಷೆ

ಜ್‌ ಖ) ಎನೀ ಖ ಹೀ 1

197
 1 ಖಿ

12-*0 ಇ
10. ಕಳ

ಡಾ 008 (04-0೦)212008ಬ
1 | (124)
| ೫೫ 2508 ಉ

71 ಜವ ಲಿಂ8ಖ ಎಂದಿರಲಿ.
೫ನ ವೃದ್ಧಿ ಗೆ ಜಯ್ಯ ಸಹಗಾವೀ ವೃದ್ಧಿ 1%5ಗಿರಲಿ.

ಭ--8% 008 (೫-62)

ಚನ0080
8% 008 (೫-- 80)--008 ೫
ೆ ಎಂಬ ಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ
008 ಜಿ-08 ೫2 8೫% 4 ತ 31

ಟೈ ಎಇಡಿ 80, ಔ ಐ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದರೆ,

ಕ ಎ2 8% (54) 811% ದಡಿ

ವುದು.
ಡಿ 50) (213) ೫]. ಇ ಎಂದಾಗು

2೫೫
ಮ.2% 1111) 9 [- 817 (ಬ60 ] 1೫ ನ
ಪಾ ಾ90
_್ರ ಕ

೨-80 (೫-೦) «೩
ಹ].
....(12.5)
ತಿ (೧08 ೫) 82) ಖ
01
೬091
12.5. 7190161735 00 16119೩11೪65 :-- |
ಓ0 187 ೫7೮ 18176 0001, 11701126 011 01011181116 ೧! ೩ 17100108,
1101 114! 711101)108, 6170011. 701% 116 06111111011
01/_. 08% ಕೆ೪
10 82-೨-0 1%
[115 7700100 18. 0700088811 10 1100. 000 00717811708 01
5181168760 1107001008 111೯0 2, 801 ಖ ೩೫0೮ 008%. ಔಟ 10: ೫1076
00171108100 1111001008 1110 1710110015 1810011005 ೩10 (1110010
7170. 80811 120೫7 [7076 ೩ 1:11 08 1106076735 ೫71101. ೫1
6೧118116 18 00 170 106 0011178111708 01 171೩1377 [11730110115 77160008
111101). 0101010111.
1711601701 1. 116 11611001106 ೦" 0 0೦೫81671 15 2010.
1,015 / 0, ೫10೮7೮ 0 18 ೦೦೫86811 107 ೩1 1781008 ೦1 ೫. 160 10೫
೩7. 17076173610 0% ೧೦೯೦8]೧7೫0113 10 ೩0 1070761761 02 776 1೩1:
೫-೧60 ಕ
80570 108 ೩॥ 7೩11೬೦5 01 1%.
1.0 10೫ ೩ ಕಿಐವಎ0
00

ಕಾ
1%.ದ್‌ 1೫ ಎಕ ರಿ ಲ
ಸ
1100707 11. 18 ಖ/೧ಬ, 7೫86೫೮ 0 18 ೩ ೦೦೫80876 ೩76 0158೩.
11101101 01 ೫, 20738 ವ್‌0 1 ್ತ
| 0% (() ೩
1.0% 10 06 ೩0 1007617071 17 ೫ ೩110 0, 8 506 ೧೧೫7೮೫)೦7617
11107610110 10 116 1110011078 ॥ 8೩76 ೫ 768)6601617. |
60 ೫--0 50 (1-60)
೫50
2. 08 06%
ಜೆ ಕಕ ತಾ ಗ್ರ 1%
2 6ಖ'

1101100 ಜಾಗ ್‌ 0 ಗ ವ

(11 (11 ಸಃ
0]' ಆತ್‌ ವಾದ್ರಾ ಕತ
1.1) ಸ (39.1
12

198
 1ಜಟಟ್‌ 12.5 ನಿಷ್ಟನಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಪ್ರಮೇಯಗಳು--ಇದುವರೆಗ ಒಂದು ಉತ್ಪ
ಗಾತ ನ್ನದ
ನಿಷ್ಟನ್ನವನ್ನು ಮೂಲತತ್ತ್ವಗಳಿಂದ, ಅಂದರೆ 61. ಕ ೪. ಎನ್ನುವ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ
ಸ
ಷ್ಣ 01%. 620(
ಯಿಂದ ಪಡೆದಿದ್ದೇವೆ. 2೫, 800 ಖ, 006 ಖ ಗಳಂತಹ ಸುಲಭ ಉತ್ಪ ನ್ನ್ನಗಳ
ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಗ ಕ್ರಮ ಅಗತ್ಯ... ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಜಟಿರಿವಾದ
ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ" ಈ ಕ್ರಮವುಪ ಸಾಸಕರವೂ ಕಷ್ಟಸವಾದದ್ದೂ ಆಗಿದೆ. ನಾವೀಗ
ಕೆ ವ್ರ ಪ್ರಮೇಯಗಳನ್ನು ಸ ಲ್‌ ಇವುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹಲವಾರು
ಉತನ್ನ್ನಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನ್ನಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಪ್ರಮೇಯ 1, ಸ್ಥಿರದ ನಿಷ್ಟನ್ನವು ಸೊನ್ನೆಯಾಗಿದೆ.
ಗ ಬಿಬುಕ್ಸ್‌ 0832 ೨ ಯ ಅಾತಸುಳು ಬೂ 2'

॥೫0, ಎಂದಿರಲಿ, ಯು ಏನ ಎಲ್ಲ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂಸಿಬರವಾಗಿದೆ. ಆಗ 2ನ

ವೃದ್ಧಿ 1%ಗೆ ಜಯ್ಕ ಸಹಗಾಮೀ ವೃದ್ಧಿ 8% ಆಗಿರುವುದು.
ತ್ರ 6170
". 6%ನ ಎಲ್ಲ ಜೆಲೆಗಳಿಗೂ ಕ್ಯ 0,

88350 ಆದ ಎಲ್ಲ ಬೆಲೆಗಳಿಗೂ ಸ

1 1111 1 ಬ ಗ್ರ
ದ್ಯ ಆಸ್‌ )
ಖಿ (
01 02-೨0

ಪ್ರಮೇಯ 11. 0 ಯು ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ವು /ನ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿದ್ದು

ಭ್‌
ರಾ ಜಾ ತಾ

08 6%
01% 0%
| ೫ನ ವೃದ್ಬಿ 80 ಆಗಿರಲಿ. ಮತ್ತು 1 ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಸಹಗಾಮೀ ವೃದ್ಧಿಗಳು
ಕ ಮತ್ತು ಕ್ಟ'ಶಿಗಿರಲಿ, ಆಗ
| 1-8 *. 0 (4-1-6)
1 ಆ ಛಿ ಕ

5...

12 ಷಃ )

171 ಜೋ 11111 1%
62-೨0 80 ಊ-೨ಲಿ 6%

ಅಥಿವಾ
1/1.
೨22ಎ
64
ರ್ಯಾ ... (9.7)
ಥ 1 ಡೆ"!.

108
 7:011)108 :--(1) 1.00 / ರ
1100 *-ಡೆ 65. (೫) ಕೋಕ್‌ ಮ್‌
0% ಟಾ ಕ
(2) 1.61ಚ 0೦8 ೫
ಸ ಜಂ”
3. 6) ತ (೧೧೫ ಖ)

ಎ(--6) (41೫ /)
ಜಾಗ ಗ ಭ್ಸ್‌
1160101 111. 116 0011001100 0/ 116 811% 0/' 10 1812೦1
1 116 411% 0/. 11011" 10110011005.
1.00 / 5 ॥ 1-0, ೫1೮1೮ ॥ ೩160 0 ೩7೮ 10111000105 01 ೫.
1%. 0%, 10, )6 116 1701011101108 11 0, ೫, 0 708]6೧(116117 ೧೦೫76
707617 10 1116 1107617011 1% 10 ೫.
11012 / 7-0915 (೬--6%) --(0--10)
ಜನಜ--೪
", 08 56%--60
_ 68 6% 60
"ಕಿ ನಾ
1110: ಕಚ 10 ` ಕಿಚ್ಚ 1202 “ಕಿ
62-೨೨0 0% 762-೨೨0 3% ' 82-೨01)
1/
ಸೆ 0 11)
ಹ್ಯೇ ಆ)?
ಜ್‌ (1 (/.) ಸ
'1'1118 1006076170 0811 0೩51117 06 ೮10೮7464 00 1 (0
01116761106) 01 ೩ 117166 77300. 01 111೧1075.
110011) :--
(1) ಸ 2೫-30 -40-8
(11!
"ಡೂ ತತ ... ಜಿ. . 144.
[|

1ಸ್ಸ್‌) ತ ಹ
ತ್ಸಾಾ್‌ 7೨)
ಚ್‌ ತ್
ಮ ಬಿ ಇಓ(ಛ್‌ೆ- ಎತ್ತಿ (06 ಜಾ
ಇ ಜ್‌
ತ ಸಷ
3) [
ಮ28ಯೆ 3220-45 1--0
ಜಾ 0ಜೆ---0%0--4

199
 ಉದಾಹರಣೆಗಳು. (1) ॥/ರ%8 ಎಂದಿರಲಿ
ಆಗ, 0% _ ಕ ಗ ಣೆ
(112 (17: ಸ ಸ ಬತ್ತಿತಾತಾಕ ಇಂ
(2) ಚಭ್ಯವಾ0008% ಎಂದಿರಲಿ,

0 1]
ಆ... (---0) (|
(128ಷೆ (010 ಬ)
ಸ್ಟ
ಎಾ(--0) (8201 ಖ)
ವಾಛ್ರಿ 5112
ಪ್ರಮೇಯ 111, ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೊತ್ತದ ನಿಷ್ಠನ್ನವು ಅವುಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನ
ಳ ಮಾತ್ತತ್ಮಸತರಾರ್ಹ” ಹಗ್ಗ ಜ್‌
೫-0 ಎಂದಿರಲಿ. ಇಲ್ಲಿ ಓ ೪ಗಳು ೫ನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು.
೫ನ ವೃದ್ಪಿ 8%ಗೆ 1 .] ೪ಗಳ ಸಹಗಾಮೀ ವದಿ ಗಳು ಕೃಮವಾಗಿ 18,
2ಾಗಳಾಗಿರಲ್ಲ ” ಬ್‌ ಹ
ಆಗ 4-8 (॥3-6%)--(೪--60)
ಜ್ಫಮಚ-೪
ಬೈಲಿನ 8ಜ--60

1೫% 6 _ ಔರು. 6% 1171 60

ಬರ್ತಿ ಕ್ಟ ರಾಂ ಕ್ಟ ರರ್ಜ್‌ 01%

ಅಥವಾ
1/
6
64% , 00 . (12.8
16 ( )
ಗೊ ಊ
ಉತ್ಪ ನ್ನಗಳ ಮೊತ್ತ. ಅಥವಾ ವೃತ್ಕಾಸಕಶಿ್ಕೆ ಈ
ಮಿತ ಸಂಖೆ೨ ಯಲ್ಲಿರುವ
ಮೇಯವನ್ನು ಸಿಲಭವಾಗಿ ವಿಸ_ರಿಸಬಹುದು.
ಪ್ರವ
ಉದಾಹರಣೆಗಳು : (1) %-2--೫ಜೆ--4%--ರ

42 ತ `ನ ರ ಟು ಸ ಟೆ

ಟ್ಟ
ಜಿತ್ತತ್ತ ತೆ ಎ

ನ
(| 3 0 2 0

ಜಾಲಿ 80 29 ೭224-4600 %೩--0

190
 (2) ೫%ಖೆ--2 8130-1-8 0೦8ಖ
1 ಆ ಲ ಚ
ಆತೆಇ (01)
ೀ್‌. 8170
(9
ಕ ([ಬೆ ಬಕ ಜು
010 62 ಟ್ಟ ಸ್‌! )
ಜಾ 601-223 008%2--3(--8111/0)
5೫4.2 008%---8 82082.

11/6070 117. 10/1006 0/ 116 1100೬01 0/' (0೦ /14100೫

1/ 1/೬೪, 0%ಂ1೮ ಊ 0160 ೪ 010 /14110110115 0/ ೫, (161

0% 17 1%
1.01 1%, 8%, 10 0೮ 186 1010761161165 111 ೫. ಟಓ, 0 7೮8॥601117
೫ 00 ೩೫ 11107610110 10 18 ೫.
111
೮೦೫76೫]೨೦
100. 1-1-6017 (॥--0%) (೪-69)
ಚ]
", 605(0-1-6%) (೪--80)--ಜ೪
ವಾ10--.60--0.6%-1-6%.
60-೬೪
ವಾ ॥60-.-06%--6%.60
10
ಬ ಯ ತಿ “15% ಬಚ್ಚಾ 3
ಬ) 'ಖ 60 2)
ಷಿ 1117 ೫0 ಟಿ 1111 60 ಹ 11123 1% ಡ್ಡ 117 0%] 11113 '

51106 6%-*0 ೩8 00-70, 16106 1೩80 06717 56008 150 ೫670.

1
1]೮೫೧ ಬು 10 1%
ತ
ಜಾ ಗ್‌ಲ್ಲಾ | ಸ 0 ್ಪ.

1100173) :--(1) ೫೫೫0೫

1,6 ಚ ಯೈ ಐನಾ8ಗಖ
3 10
101 ಸ್‌ 2%, ತ್ಯಾ 5-೧೦8 ೫... 81106 ನಖ,

0. ೫ಟ್ರ ೨ ೮
ಗಾ "ಊಕಾ
ಮಯೆ. 0೦58 ೫-810 ಖು 20
ಹಾ 0೦8 ಖ-20 510 ಖ.

200
 (2) ಜನಖಯ್‌ೆ--ಡಿ ಬಃ ೫--3 ಲಿಂ8ಜ
1%
ಎ 0 (೫) ಎತತನಖ) 0
ಗ ಸ್ಪ (8 0082)
ಪಾಠಕ ಉ್‌--2 ಟಿ08 ಐ 3-32 (-- 51 ಖ)
ತ ಹು50--2 008 ಐ--ಿ ನಿ ಐ
ಪ್ರಮೇಯ ೪. ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನ ಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧ ದ ನಿಷ್ಟನ್ನ ಹ 1 ಮತ್ತು

ಹ ಡು ಉತ್ಪ ನ್ನ್ನಗಳಾಗಿದು ಸ ಭನಾಊ ಕಾಕ ರೆ,

ಚ 4
ಗ
೫ನ ವ ದ್ಧಿ 82ಗೆ 1. ಚ ಗ್ಯ ಸಹಗಾಮೀ ವೃದ್ದಗಳುಕಕ್ರಮವಾಗಿ 81: 6%
ಕ) ಗಳಾಗಿರಲಿ” ಆಗ
೫ --8/ (--8ಜ) (೪4-80)
ಗ ![ಉ
1/5 (ಜ--80) (೦3-80)೫0
ಎ10) ॥80 3-60-- 8ಜ80--೩

108% 89. 1೫% 80 17% 60 , 12% 6% 102% 60

ಕ

80-೨0 88 16೫770 ಕರ್ಠ09 ಉಊ

ಕ ಹ ಲಾ.

8%
ಚಜ-ತಾಯಥ್ಯಾನಾ 1

8೫0
೩. ಢ

82-30 8%
ಡೆ ಆದಂತೆ 1೬--0 ಆಗುವುದರಿಂದ ಕೊನೆಯ ಪದವು. 0 :ಯನ್ನು
ಸಮೀಪಿಸುತ್ತ
1% [೮0 0 ೫109
ಪಸ ವ ಭಟ್ಯಡ 0 ಸೈ ( )
0% ಜಃ ಸೆ 01%
ಉದಾಹರಣೆಗಳು :---(1) ಜೆ 50 ಖ

೫-08೩. ೪೬817 ಖ ಎಂದಿರಲಿ

ಆಗ 0% ಎ, ತ ೧೦8೫
೫
17%) ಆಗಿರುವುದರಿಂದ,
(|/ ದಾ $॥(- 00 1%
(11 0% ಸತ 0%
ವಾ 03 006 ೫-50 ಐ 20
510 008 ಖಡೆ-20 50 ಖ

200
 (2) % 111 0 ೦೦8 ಖ
1:00 ॥ಮ 8100, ೪ಎ 0082
[1101 ತ ಹಾ ೧೧8 ಈ ಮಾ ದ ಗಯ

೧11106 150,
1.೬11... (1
ತರ್‌ಕ್ಯಾಫ್ಸ್‌ ಫ್‌
ಮ್‌ 68101 ೫02% (---810 ಖ) 1-008 ೫ (೧೦8 ಖ)
ಜಾ ---51723/-1-0080
1607011 1 :-- 716 0011001106 0/ 0 101071 01 100 /1410-.
1101.
1/ ವಾರ 101/00 ॥ 01/60 0 070 /11:11014 ೧/ ೫, 01

೫
1,061 0, 0%, 8% 0 106 17076170018 111 1, ೪, ೫ 76806001613
0೦8768] 010111€ 10 ೩೫. 111076111601 1೫ 10 2.
67 ॥--ಕಿವ ಜ 1-6
೪-.-10
ತಗ
ಟ್‌
ಊರೆ %_ಅಕ- ೫6%
೪-॥ ೪: ೪3-80)
೧1( 90

| 1 1% 1117) 69
1170. 6% ಕ2--9 ಕ್ರಾ 6-0 ವ್ರ
ಕಿ20 80 *್ಪ್ಯ್ಷ್ರಾ (೪-1-0)
62---0

0 ಚ್‌ ಕಃ

೨01
 (2) ಭವ 801) 008 ಬ
81% ಖ. ೪008 ಖ ಎಂದಿರಲಿ
1% 010
00
೫ನ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ
(1)
ಗಾ
00 ಬ
0%
ಸತಬ
ಜಾಕ್ಸ್‌ ತ್ಯಾ 00
ಪಾ601% ಖ (--800 ಖ) 3- 008 0 (008 ಖ)
ಮೀಟಿ ೫-008
ಪ್ರ
ಕ್ರಮೇಯ 7. ಎರಡು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಭಾಗಲಬ್ಧದ ನಿಷ್ಟನ್ನ,

ಬ:9% ಮತ್ತು ಓ ಐ ಗಳು ಇನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿದ್ದರೆ,

೫ ಕ್‌
0
027 23
ಐನ ವೃದ್ದಿ 8ಗೆ %, ೪. ೪ಗಳ ಸಹಗಾಮೀ ವೃದ್ಧಿ ಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 8%, 80;
8೫ ಎಂದಿರಲ್ಲಿಸ * |

೪--60
1]
ನ್‌
ಕ್ರಾ ಜ--ಕಜ ೫ _ 08-೪80
| ೪೨-80೭ ೪ ೪(೪--60)

, 69 1೪6
ಚ
0 80
"88... ೪%--80)
17% ಕಿಜ_ಬ, ೫ ಕ
1೫% 89 1820 ೫. ಇಂ
ಕಿರ್ತಾ0 2.) ಟಿಜರ ॥ (0-8೨)

0% ಊ೫ಾ "6 (410

ಸಜ ಗಗ್‌ 1

201
26
 115 10717018 17050 9 ೩೫001104 08760117. 776 ೫೩
580810 16 11 ೫7೦7೮8 ೩8 1000118:
ಜ್‌ ್ಶ [10110111110101 2 0074008106 ೦1. 1೬101001
71001100 0/ 6 | ---[110/111011010% »« 1011001106
0" 00110111701]
1೫೦1೪0೫! (ಇ (10110111001)...
ಪ್ರ

300111)168 :

1) 8
2.

7.00 ಜಾಯ, ಅಸಾಯ್‌ -1

0% ದಾ00 0 ಕ 3 517300 0ಈನ
|] 0 ು'
ಜೃ ೧9
1%__6%__ಆ೧ೆ0ಐ._(ಉೆ--1)22--ಜೆ(ತಿಯೆ)
02 ೪2 ಣ್‌ (2 --1)3

ಲ್ಲ8೫ ೫

[್ಡ102. 01% 10
1
ದ್‌ೆ 008 2, ತ
ವಯಾ 22

51700 ಭಷ ೨)

೨1೬ ೨60
0_ 00 012
ಸಾ ರ
೫008 ಖ--818 ೫ 22
(ೆ)3
_ಉ 0೦8 ಖ--2 810 ೫. (0೩೫0೦61117 ೫ 77೦೫3 7077678508 ೩೫6
ಜೆ 661:0771781508)
ಅಗಾ ಘ)7?ಘಾ ರಾಘೂ ಘಾ ಕಘರಘಾ)ಓಾಣಣೂಾೂ)ಣೂಾಗ76%? ಕಾ ಜಾಾರಾಣಾಾಾಾಾ ೨ ಅ

(3) ೫
"ಟಿ
100 ಜವ ೫ ಐಷಾಖಕ್ಕೆ ಐಾಖ-1

202
 ಈ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಬಳಸಬೇಕು, ಇದನ್ನು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ
, ಬರೆಯಬಹುದು. -
ಒಂದು ಭಾಗಲಬ್ಧದ |__[ಛೇದ ಅಂಶದ ನಿಷ್ಟನ್ನ- ಅಂಶ ಛೇದದ ನಿಷ್ಟನ್ನ]
ನಿಷ್ಪನ್ನ
ಆ. ಶತ (೪ ಲ್‌

ಉದಾಹರಣೆಗಳು :-
(1) %ಎ . ತ
ಶಾ ೧ ಇಕಾ 4. .!!
ನಾಯ್ಕ ೪3. 1 ಎಂದಿರಲಿ,
01%
33.1.೯ ಓ೧ಲ್ಳು
10
2... 110,
೫
ಟ್ರಮ- ಆಗಿರುವುದರಿಂದ
012. 0% ೪ ು

ಗ
113
ರ್ಗಾ್‌ ಹ (0-1) 2-೫ (ತಿ)
ಟರ ತೆ | (2್‌.-1)3
8220
(2) ॥ ನ ದು
೫8%) ೫, "೪ ಎಂದಿರಲಿ

ಆಗ್ಕ ಸ್‌ಪಾ 008 0, 2

| ಎ.ಜಿ. ಆಗಿರುವುದರಿಂದ,
ಗ್ರ

10 2.
ಗ್ಯ 012 10
2೬. ಡ್ಪ
_. ಖೆ 008 ೫-810 ೫2೭20
ಸ ಜಾ 1]
008 ೫--20 88% ೫ _ ಖ 008 ೫-2 42 2
0"
್‌ ರ್ಗ ೫೪೯:
1]

ಚಮಕ, ಐಷಾಖ--೩ ಎಂದಿರಲಿ.

202
 ವ 1]
51100 ೪್ಟ

1% _ (ಅ--1) ಕಿಇಕಿ--ಆಗೆ
00. (ಐ--1೩)3
_ ಕ(24-1)--2 (173010)1710 2೬77078002 ೩7೫6 66707717180
ಇಗ ಗಗ್ಗಕಾಡತ ಎ..!]
1-0
ಸ ರೂ?
! ೫716701565 12.1

11110 ನ 07 816 0110117 ೧೩70088 (೩-7)

2 4

1) ೪೧7೫3 ಬಜೆ ಸ./ವ (2). /-6/ಬೆ--65

(3) % 5/೫--ರಂೆ (&) ಎ (42--ಆ)/ಐ
(5) %೫|(1--೫ೆ) (1-2) (6) ೪ಎ(1--ಜ್‌) (1--೩)
ತರ್‌
(7) 4

71164 15126 66717861768 ೦8 106 80101178 7೫೫0

11008 (8---12)

ಯೆ ಲಿಂೀಖ
(ಠಿ) 4.1) ಟಿ 1-5೫ ಖ
5೫೬ ಖ
(10) "008 ಐ (11) ರ
2೫-4-32 --4
ಟು 3.೨.
203
 ಭ್ಯನಾಲೆ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ
೪

0/ (2-4-1) ಕಿಜ-*ಿ--2೫ಚ1
(() (೫--೩)3
_ ತ್ವೀ(ಐ4-1)--ಂ [ಅಂಶ ಮತ್ತು ಛೇದಗಳನ್ನು 2! ನಿಂದ
೫ೆ(0--1)3 ಗುಣಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ]
1 --ಉ
2/2 (ಐ--1)3

ಅಭ್ಯಾಸಗಳು 12-1

ಈ ಕೆಳಗಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ 1೪ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ (1-7)

ತ ಹ 0
(1) %ನ7ಯೆ--
4% -- ./ಐ, (2) ನ 22 ಪತ

ತ್ರ ರ 4.0--2*

(ಠ) ೪ಎ (ಟ-ಇಖೆ) (೬-2). (6). ೫ನ(1--ಖ) (1--2)

(7) ೫೩--೫್‌
ಇ | ಚ)

ಈ ಕೆಳಗಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ (8.19)

(8) ೫8 ಬ (9) 0080
008% 1 -.-51%00

ಯ್ದ 81 ೫
(10) ೫% 0082, (11) ರ್ತ
222--3%--4
ಟೂ) ೫-404-ರ

20383
12.6 260811೩0195 01? 18% ೫, 008 ೫, 560 ಐ ೩೫6 00500 ೫

7. 1€0$0 ೪5೫% ಖ ಷ್‌

ಗ.[]11118 186 0೦೭10೦06 1078201೩ 12.9 ೫10%

ಕ ಸ್ಥ 01 10 ತ
೫ನಾ80% ಖ, 0ಷಾ008 ಖ, ಸ ಹಾ008 ಖ, ಪ). ಮ-65% ಐ
01% 02
ಲ 0% 0೦8 ಖ)€ 0೦8 ೫-810 0 (-810 ಖ)
ವ”. ೧೦8` ೫
೧೦8 ೫-810 ₹೫0
008" ೫

ಮಾ |ವ್ನ್‌ೀಂಯೆಂ2
೧೦೫" ೫

(1೩7 ಖ) ಎ8600* ಖ ಇ. (19,1

11 706 ಭಎ006 ಐನ ರಿಕಲ

51718 0

ಓ|]1710 16116 0೬೦01೮21 10717018 77101 ಜವ 0೦8 ಐ, ೪810

0%
ಇಲ ಮುದ-61ಗಶ್ರ ಐ, 10
-_. ಹಾ 0082
00 0%

098
0% ಎ 81 ೫1024 --817817 ೫)ಖ)-- ೧೦೫8 ೫20೦8 ಖ
೧2 517 ೫

517? ೫--೦೦೫` ಐ ತ
517` ೫0

0
3 (0೦% ಖ) ಎ. --ಂ0860' 2 ೫ ..1(12,39

204
 12.6 10% ಖ. 00್ಕ್ಶ ಖ ಮತ್ತು 900 2 ಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳು

] ೪೫ ಹಕ ಎ5 % , ಎಂದಿರಲಿ
008
01 ಡೆ
೫ ವಾ 810 ಖ, ೪ ಮ006 ಖ, ಸ) ಮಾ006 ಖ, 55 ಮ. 8% ಐ ಎಂದು
0% 0%
ಬರೆದು (12.9) ನೆಯ ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಪಕ್ರೆಯೋಗಿಸಿದರೆ

0 0080 ೫ 008 ಐ -- 82 ಖ 2 (--810 ಖ)

0% 008%
00450 4. ೫ಬ
008

ಹಾ ತ ಡ್‌ 600%
004%

6 (101% ಐ) --86% ೭: (19.೬

010

|] ಭಟ ನಾ000ಉ _೮೦೬11 ಎಂಡಿರಲಿ

ಕ 511%

೫75008 ಹಖ|,. 0% ಎ61

೪೦82) ಬ. ಐ. ವ ತೆ 008
1% 00
ಎಂದು ಬರೆದು ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಪಪ್ರಯೋಗಿಸಿದರೆ,

0% 51% 2 (--81% ಐ)-008 02೪೦೦5 ಬ

02 8110
1 2
_. 5%) ೫1908 ಆ
1.)

0 ಎ
ಸ (000 ಖ) ಎ--ಂ08002 ಬ ....(12.12)
ದ
0%

204
111 1,000 /ವ800ಖ2ಷ ಹ
008 ಖ
ಓ]|]1917 0076 000೦101000 1088301೩ 77100 ಜನಾ, ೪ಮ0080
0% 00,
ತ್ರ ದಾ 0 ತ್ಟಾಕ೫೩ 2೫6 86%
0/ ೧೦8 ಖ2€0--1
2 (--ಇಂ101 ಖ) 87೫ ಖ
0% 0೦8` ೫ *೦ಪಾಕ್‌ಟ್ಸ್‌ೌ ಪ್ರಾ

ಡೆ
ತ ತ್ಲ
ಬ
ಹಾ
ಖ) 800 ೫ 10% ಕ ....(12.
(12. 13)

77 7೫61 % 500860 ರ್ಸ್‌ ಹ

1 1
`] ಮ 2. ತ
ಇ. (1)
(]) --] ತಾ
_. (89 0)

0% 1] ೩22 ೨

827) ೫ 0-008 ಖ_ 008

ನ ` 80ಟೊ 8೫೫2
ಮು---005600 ಐ 00್ಭೃ ಐ

ಬ ಷ್ಟ(00800 ಖ) ಎ--00800 ೫ 00್ಕ್ಶ ಖ (12.14)

12.7 ೫2611೪೩016 01 70700008 0? ೩ 7080000

1[ ॥ 18 ೩ 706100 08 ಜ ೩೫೮ ॥ 185 ೩ ಗಿ/701108 08 ಐ.
1
0% _ಉಗ್ಯ 0ನ್‌
ಇರದ ಸಲೆ
ತ ತಾತ

1.00 8%, 0% ಆ 086 1707622008 10 ಬೃ ೫ ೫680607617:

0೦೫೫8] ೦೫:011೮ 00 ೩೫ 1707673608 82 10 ಇ.
ಸ ಅ ೦೩೫೩ 771106 (1 ಎ೨ 1ಮಾ ಆ
1 1
)( ಎ

3077 6ಜ--0 06 ಕರ್ಣ0

205
1] ಬ್ರಮ8000 ವಾಓೊ ಜೆೌಿರಲಿಿ
0082
1
ಚ್ರಎಾ&ಓ, ಉುಎಾ008 ಖಿ. ದಾ ಹಾಛ), 00 ಹ 41
0% 0%
ಭಾಗಲಬ್ಧ ಸೂತ್ರವನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿದರೆ
0% _0€08 ೫ »«0--12 (--80% ಐ) 80 0
02 ಕ್ತ 008 ೫
ಮ8000 10% ಖ

ಜ್‌ ಉಖ) ಎ 8600 10% ಖ ಇರೆಂ8)

117 ಬ್ರಎ00800 ಖ ಜಾ 3. ಎಂದಿರಲಿ.

8 ೫೦
ಕ “ಸ್‌
81) ಜೀ (1) --1 2, 81% ಖ)
ಗ್ಯ 0% 00
17) 5೫0
__81% ೫ 7€0--008 ಖ_ 008 ಖ_ 005 ೫
81 0 8೫" ೫ 8೫೪ 0
ಮು---00800 ೫ 00್ಕೈ ಉ

ಚ (00860 ಖ) ಎ --00800೫ 00್ಕ್ಶ ಖ ....( 12.14)

ಯ

ತ್ರ . *ಈ.]
೪, ಇವಿನ ಉತ್ಪನ್ನವಾದರೆ ೫, ನ ಉತ್ಪನ್ನವಾದರೆ
02 .60%'`00
೫ನ ವೃದ್ಧಿ ಕಿ[ಗೆ ೬ ಮತ್ತು %ಗಳ ವೃದ್ಧಿಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 8% ಮತ್ತು
ಕ್ರ/ಗಳಾಗಿರಲಿ.

ಕ 68 ದ ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು.
62 ಜ್‌
8೫೨0 ಆದಂತೆ 1% -»0 ಆಗುವುದು.

4/02
 . 1೫ ಕ%_ 10% 6%, ಊಈ 6%
"`ಕಿ೫ಾ0 12 6%--0 8೬ 6%--0 8%

11೩77108 :(1) ೫7818 (0-1)

1,060 ಜಾಯೆ]
1101 %813 % 770076 ಜಾಯೆ]
ಎ 4% % 1೫
1? (11 00.
ಹನ ಛ068 ಜಔಜ ಜಾ 92 06088 181111)

(2) %೫೯(ಖೆ 3 3-4)?

1106 ಖೆ --3ಜಿ 34ಎ ॥
1161 % 1?

ಗ್ಗ ದ 3ಜಿ .-6%

1 (38-62)

ದ್‌ ?(ತಿಯೆ 1-62) (ಖೆ.

.-4)"
(83) ೫೯8600
೪10% 666 ಹಜಜ
01 ॥7ಾ10 7೫716076 800 ಖ
0% 01%
ಹ ಇ ಮ660 ೫ 119%ಖ
0% 2%, 02

ಊಂ ೫1೦೪ ಖು
1%
ಹಾಳ 800 ೫6800 ೫ 10% ಖ
ಷಾಳಿ ೩00%% [100% ಖ

206
 ಸ 1೫1 1.1೫% ಚ 11%. 0%
ಕಿಜಾ0 ಶ್ರ 6%708% ''ಕ6೫್ಹ0 6
0/0
ಸರ. 6%ಸಟ ಜೂ 68್ಕ್ಯ್ಯನ: (12.16)

ಉದಾಹರಣೆಗಳು : (1) ೫80% (0`--1)

ಖಡ 1 ಎಂದಿರಲಿ
ಆಗ (81% ಊ ಗಿಲ್ಲಿ ಜಎಖತ್ಲ%
| ಗ0/ _6ಗ/ 0%
``1% 10% 605
೨-೧೦8 ॥2€20 ಎ20 008 (ಖೆ -&)

(2) ೫ (ಯೆ-ತಿಖೆ .-4)'

ಖೆ ಶಿಖಿ1-4 ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ.
ಆಗ ಗ |

0೪ _. [ 0% _ 2
ತ್ವಕ್‌ ದೆ 3254-60

ಸ ನ ಜಾ? (327 --62)

ವಾ7(322--60)(೫'-- 32-45"

(3) % 8600
56% ೬ ೪ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿ.
ಆಗ ; 7೫ ಇಲ್ಲಿ ಜಎ860
|]
0% _2/, |. 88605 1...)
1% ಉ

ಹ 0% 0೬ 800% 1671೫
01%
2೪ 8000 4 8000 106% ೫
5-5೪ 800% 10% ಉ

200
 12.8 8 51301: ೩))!108[108 18 11608105
ನ10)086 ೩ 1೩7೦1೮ 270168 ೩1೦08 ೩. 56081801 1116 0%
8 )081100 7 ೩॥ ೩೫] 1026 1 18 81768 77 1018181106 8ಎ 0,
[70೫% 006 0360 )0101 0. 0018 08087106 8 18 ೩ 1010000 6
1016 11176 77೩7181016 ಓ
1;66 8836 086 872೩11 018)18061061 10 ೩ 817811 171077
68
08 ೪1036 0ಓ. [₹ಓಔೀ0 ಸ 7716೩80768 106 6೦7೮0€ 8)600 13% !0&
11068781. |
116 201001 ಐ ೩% 11770 ! 15 61760 07
113. 6:60
ಆ. ನ ವಕ್‌
ಚಾಂ.೫* 1ಜಾ .
`(12,16 |
]'6 1776100107 ೪ ೫087 ೩15೧ 008೩೫೯ 170073 11736 00 ೫06
11 ೦01067 77೦೫೦5 ೨ 18 ೩1೪೦ ೩ ₹7010100 ೦? ಓ. 6 668178೩0176 0
೪1೫100 768/60 10 1006 1726 1 18 0816 006 1೧0010'ಇ107: ೦8 0
೩8016. . 1011011738 016 ೩೦೧೮167೩೭೦೫ 17. ೫ 0೩೪6

ಚೊ ೬ ಟತ3
3೫೫೬)! :--.4 2071015 71೦೦೦8 07 ೧ 800101! 11120 ೧೫0 8
01810100 5 1707 6 1200 ೫೦೭೫! 0 0% 116 10% ೧/10 8 80007645 ॥
6100% ರ 5ಎಾ9 ಓ--ಓೆ/00ಓ( ೫10 (1) 1 1000 111೫ ॥ 80೦೦೫4
(2) 1೮ 11೬1001 ೪೮1೦೦೫ (3) 06 10001್ಧ070!10% % 06 94 0/1 2
80007108.
$5ಾ9[--ಗೆ
ಟ್‌
1610007ಟ್‌ 14
೨ 7 9-8

೩೮೧೮167೩1೦೫ /'-- ಭಃಹಾ-ಗ|

(1) 6. 761000]: ೩೧೦೫ ! 58600068 ॥ 9-33 780 268
560086.
(2) 186 101081 1776100103 88 5086 7೮10067 ೩5 ೫೫26 [0
1161106 3010181 7706100187 9-860-9 760 ೫
860086. |

207
 128 ಚಲನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಲಭ ಅನ್ವಯ
ಒಂದು ಕಣವು 0% ಸರಳ ರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಊಹಿಸೋಣ,
ಯಾವುದೇ ಕಾಲ | ಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಸ್ಥಾನ ೫ ಯನ್ನು (0707-- ಎನ್ನುವ () ಸ್ಥಿರ
ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಗೆ ಇರುವ ದೂರದಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತೆೀವೆ,.,. ಈ ಎನ್ನುವ ದೂರ
್ಕ ಎನ್ನುವ ಕಾಲ ಚರದ ಒಂದು ಉತ್ಪನವಾಗಿದೆ.
ಒಂದು ಅಲ್ಟಾವಕಾಶದ ಕಾಲ /॥ ಯಲ್ಲಿ ಔಯ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ 1% ಎಂದಾಗಿರಲಿ.
ಆಗ "ಕಎಂಬುದು ಆ ಅವಕಾಶದಲ್ಲಿನ ಸರಾಸರಿ ವೇಗವನ್ನು ಅಳತೆ ಮಾಡುವುದು.
( ಎಂಬ ಯಾವುದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದರ ವೇಗವು ) ಎಂದಿದ್ದರೆ.
117% 68 08
1 ಶಂಸ 8-0 8] ಹಾ 1 ಅತ99 9999 (12-16)

ವೇಗ % ಸಹ ಕಾಲದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯತ್ಕಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಅಂದರೆ

೫% ಸಹ । ಯ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿದೆ. | ಯನ್ನು ಕುರಿತಾಗಿ % ಜು” ನಿಷ್ಟನ್ನವನ್ನು
ಕ್ಷಣದ ವೇಗೋತ್ಕರ್ಷವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ವೇಗೋತ್ಕರ್ಷವನ್ನು / ಎಂಬ ಸಂಕೇತ

ದಿಂದ ಸೂಚಿಸಿದರೆ, / - ಜುಎ ತಡ... . (19.17)

ಉದಾಹರಣೆ. ಒಂದು ಕಣವು ಸರಳರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುತ್ತಿದೆ. । ಸೆಕೆಂಡು
ಗಳನಂತರ ರೇಖೆಯ ಮೇಲಿನ ಒಂದು ಸ್ಥಿರ ಬಿಂದುವಿನಿಂದ ಕಣದ ದೂರವಾದ$
ಅಡಿಗಳನ್ನು 8 ಎ.91--/೫3 ಎಂಬ ಸಮೀಕರಣ ನೀಡುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ (1)
ಸೆಕೆಂಡುಗಳನಂತರ ಅ ದ ರ ವೇಗವೆಷ್ಟು? (2) ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ವೇಗವೆಷ್ಟು?
ಅದರ ವೇಗೋತ್ಕ ರ್ಷವೆಷ್ಟು ?
(3) 2 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ« ೨

8 ನಾ9([--ಣಿ
08 ಸ
ವೇಗ, ೪ ಇ ವ ಎಾ9--8!
1!

ವೇ
ಗಿ
ಲ್ರ
್‌
ತ್ಕರ್ಷ, ಮ್‌
0)
1 ಮಾ .ಾ್‌ 0(

(1) 1 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ನಂತರ ವೇಗ 2. ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ (9-31) ಅಡಿಗಳು.

(2) ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ವೇಗವೆಂನರೆ |. 0 ಆದಾಗಿನ ವೇಗ.
ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ವೇಗ ಎ.9-8 « 0. ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 9 ಅ

207
 085
(8) 80061078107 ೩% 006 086 08 2 800027- 78126 01/"
(08 ॥2; 106.--6242ಾ--12 160 |) 860006
2೮ 800000.
ಆ ಎ

6701565 12.2
18. 0೩೦81100. 1--6, 1006/01 11/8! ೫110501018 1%
6671178/11768 01 1806 8117607 10110010085.
(1) 2೫-60 (ಓ) 89% 20
(2) ೬" (ರ) ೫೦೦8
| ಡ್ಡ
(3) ಜ್‌ (0) ಜ್‌

1110 006 66717811768 ೦1 186 1011077108 7000010258

(06811008 7-160) ೩॥]17108 116 1006076808 ೦1 2೩7೩ 12.6.
೪ ಷರ: (8) ಖೌೆ--2ಿ೫್‌--ತಜಿ-4
(9) 2:/0--3 10% ಖ 0.೫.0002
(11) ಐ 2 (12) (೫-821 ಖ).10% ೫

೬) 10
2ರ 14. ೫-3
ಕ ೫-1 ಘಡ
ಸೈಗೆ) ಎಂ.
1.) ೫೫೫ ೫
(30) 1-.-005 ಟಿ (0೫% ಖ
1/1 0೩68010086 17-22, 014 606 66717811768 0? 1506 61768
[1117001008 108111. 006 10007610 707 1006 4601786176 ೦8 &
1111100100 0೦18 ೩ 10000108 (0೩7೩ 12.7)
(17) (೫--1)* (18) 18/0320
(19) 008 ೫ (20) . 00860 (ತಿಬೆ)
21) (೨೫-82-873 (92) ೫೫೩ (ಐಖ2ಡ1)
(23) 11/(
ಇಐ)
20(328 --4), 804/' (0,/' (1) ೩೫4 ?' (--2),

| 208
 (3) 8 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ವೇಗೋತ್ಕರ್
ಷ
ಠ್‌ (ಎ2 ಆದಾಗ/ನ ಬೆಲೆ)
-- 6 2 ಸೆಕೆಂಡು ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 19 ಅಡಿ,

ಅಭ್ಯ್ಕಾಸಗಳು 12.2
1--6 ಪ್ರಶ್ನೆ ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನ್ನಗಳನ್ನು ಮೂಲ ತತ್ತ ಗಳಿಂದ
ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. __

(1)
1) 2--
22-06,
೨
8, (2) ಕ (3) ಬ)
ದಾ
|

(4) 81020, ' (ರ) ಐ 008ಖ

ಈ

(6) ಗಾ

12.6 ನೆಯ ಪರಿಚೆಕ್ರೀದದಲ್ಲಿರುವ ಪಪ್ರಮೇಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ 7--16

ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನ ಗಳ”ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.
(ಗ. ಖಿ, (8) ಖೆ.204-3೫34
(9) ೨2.//--8 10 ೫ (10) 2? 001%
(11) ಇಗೆ 60. ಖ (12) (ಜೆ 417 ಬ)10% ಖ
"0. ೫)
(13) ೫ (1 ಡಿ
(15) 1... (16) ೫-೪೫೫ ೫
100
--00
8580 10% ೫

17--29 ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಿಷ್ಟನ್ನಗಳನ್ನು ಉತ್ಪನ್ನದ ನಿಷ್ಟ್ಪನ್ನದ

ಪ್ರಮೇಯವನ್ನು (12.7ನೆಯ ಪರಿಚಿಕೇದ) ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದುರಿ-.
(17) (ಯೆ..1)7 (18) (0೫0
(19) 008 ಖೆ (00) 00800 3%
(01) (223--8/--ರ)19 (22) 8%(0ೆ --೫- ೫.1)
(03) (2) --22(323-,-4) ಎಂದಾದರೆ,
(0), /''(1) ಮತ್ತು '(--2) ಇವುಗಳ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

208
 (24) ೫104 186 81009 ೦1 119 1878601 00 106 00770 ೪ ಸ
೩0 116 ॥೦101 (--2, ಸ್ವ),

(25) ೫1/4 886 81006 ೦1 886 ೦೫೫೪೮ %೪0ಯೆ 3-82--0 ೩% ೩೫೫

0101. . ಗ 771೩ [0106 18 186 18/0906 )೩೫೩!6
0 8086 ಖ--೩189

(26) .& [010 710768 18 ೩ 8107819110 11126 ೩೦೦೦೫೦10 50 886

1೩177 85151 -2ಓ.. ೫1064 (0) 108 761೦1॥$7 ೩೮ 15086 676 01 ॥
500೦068 (ಥಿ) 168 1710181 77610007 (0) 108 ೩೦೦6167೩10೫ ೩6 186
6764 01 5 8600008.

(27) .ಓ೬ 1೩1! 18 1087017703 76೫1010೩117 ೫07೩7೮58 77100 ೩೫೩

1710181 82696 0? 96 160% )೮೫ 800006. . 16 0181087106 ॥ 10 770768
173 1 80000608 18 ೯1768. 037 8ಎ96/-16/ಿ. 81706 (1) 506 01706
10 18168 10 76೩೦% 186 81811086 70171 7776026 1% 80666 14
2680, (2) 116 68808706 66197002 186 1071088 ೩೫೦ 10168681
[0೦101 ೦1 168 7೩0%.

(28) .& |೩|! 18 6700066 ₹0೫. 1006 500 0೦ ೩ 16118

144 100% 310... 0 05೯0೩7೦೮ 85 15 18118 10 11770 1 15 817೫68
7 $516ಓ. 81/16 (1) 1036 101776 18197 00 76೩೦% 15%6 ₹7076
(2) "6 76100107 ೫10% 778100 106 108 806 87೦೫4 (3) £6
೩೦೦1೦7೩1೦೫ ೦8 116 ೩11.

209
 (4) ಎ 2 ವಕ್ರ ರೇಖೆಗೆ (9 ) ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಎಳೆದ ಸ್ಪರ್ಶಕದ ಓಟ
ಇಂ

ವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ.

(28) ೫ 0ಯೆ-82 - 0 ವಕ್ರರೇಖೆಯ ಮೇಲಿನ ಯಾವುದೇ ಬಿಂದುವಿನಲ್

ಲಿ
ಅದರ ಓಟವೆಷ್ಟೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿರಿ. ಯಾವ ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶಕವು 0- ಅಕ್ಷಕ್ಕೆ
ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿರುವುದು ?

(26) ಸರಳರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಬಿಂದುವು 822 15-1-2 ಎಂಬ

ಸೂತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಚಲಿಸುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ (0) 1 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅದರ
ವೇಗವೆಷ್ಟು ? (ಗಿ) ಅದರ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ವೇಗವೆಷ್ಟು ? (0) 5 ಸೆಕೆಂಡುಗಳ ಕೊನೆ
ಯಲ್ಲಿ ಅದರ ವೇಗೋತ್ಕರ್ಷವೆಷ್ಟು?

(27) ಒಂದು ಚಂಡನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಮೇಲಕ್ಕೆಸೆಯಲಾಯಿತು ಅದರ

ಪ್ರಾರಂಭಿಕ
ವೇಗ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 96 ಅಡಿಗಳು,1 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಚಲಿಸಿದ ದೂರ
5 5906-1601 ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುವುದು. ಹಾಗಾ
ದರೆ (1) ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನು
ತಲುಪಲು (ಅಲ್ಲಿ ವೇಗವು ಶೂನ್ಯ) ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ ಸಮಯವ
ೆಷ್ಟು ? (2) ಅದರ
ಪಥದ ಅತಿಕೆಳಗಿನ ಮತ್ತು ಅತ್ಯುನ್ನತ ಬಿಂದುಗಳ ನಡುವ
ೆ ಇರುವ ದೂರವೆಷ್ಟು ?

(28) 144 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿರುವ ಒಂದು ಕಟಪಡದ ಮೇಲಿನಿಂದ ಒಂದು

ಚಂಡನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. 1 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಚಲಿಸಿದ ದರ ; ನ್ನು 8-163
ಈ ನಿಯಮ ತಿಳಿಸುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ (1) ನೆಲ ಸೇರಲು ಬೇಕಾದ ಕಾಲವೆಷ್ಟು ?
(2) ನೆಲವನು ಅದು ಬಡಿಯುವಾಗ ಅದರ ವೇಗವೆಷ್ಟು? (8) ಚಂಡಿನ ವೇಗೋ
ತ್ಯರ್ಷವೆಷ್ಟು?

209
 1151/86
೮111071777 ]
೫6701565 1:1 2886 6
4. 116, 7ಎಗ11(, (7. 1? (111) 7, (11) ೫,
(ಇ) 7, (7) 7, (11) 7, (1111) 7.
(0) 12/2 188 ೩ 028100108110
5 6೩0807 11) ೦7 0011666)
(ರ) 2/0 18 ೩ 6171808 08 1
1.2, 3,.4, 6, 18)
(0) 10/2೮1, 218೩ 17101019
08 5 ೩74 ಖ-೮ರ0)
(5, 10, 15, 20, 25. 30, 35, 40, 46]
(0) !ಜ/ಐ 18 ೩ 71716 11077007
೩೫೮ ೫-೮೨0]
1, 2) ತ 8, ಟೆ 13, 18, 17]
ತಿ. (0) [2/2 18 ೩ ೦101202 08 1701೩)
(ರಿ) [೫/ಐ 18 ೩ 7೩86 80066005 08 08೫ 001
1086)
(0) ಗ್‌ 10, ೪ಆ'ಗಿ' ೩/04 0ಆಇಆ1)
(0) 12/0 18 ೩ 01176 71077007 ೩೫4 ಖಾ2
6ಕ]
1'16 1810180100. 77260804 08070 ॥ಂ
೩॥]1106 ೩5 106
117767 08 6106779715 17 9801 0856 15 500
1೩769.
& (0) 4-1-1, 1]
1 413, ತ್ವ, 1 ತ್ತಿ. 3
(0) 4-18, 4 6, 8,
(0) 14, 9, 16, 25, 36|
ಕಿ ಚಲ 1.71, 7.0 ಸ
06. (0) 100/7106 (ಶಿ) ೫11109 (0) 8007106 (4) 71010
211
 70101565 1:2 ೫8೩86 12

[7]... 191, ತ್ತ |

5, ೨

(11 116, ಗ], 16], 1ರ], ಈ. (11) 10],94, (8)

2 (1) 18 ಕ್ಕ ನ್ಯ, 8, 0]
(11) 18, &, 6, 7, 8, (10) 10]
(17) |3,5,5, 6, 7, |, 17. 10,13,
(ಇ) (1,2, 9), (111) !1, ೨,3,4, ರ, 6, 7, 8:9
(ಇ21) (1, 2, 8, 5, 9), (1%) 1,
(ಸ) 10, 1,9, 8,5,7, 8, 9), (ಸ 13]
8 6೮೦1೫೮೨9: 8೮೪ ೫೮9. ೮೮ *8*೪೮ 7, 8೫೮8
&4 7ಗಿಗಿಎಗಿ, ಗಗಿ1ಎ/, ?ಗಿ ೫-0, 1೫ಎ
5 (0 47201, (ಟಿ) 4೧೮04. (0 40 $ಎ4ೆ
(11) 4೧4/4, (೧) 4ಟ್ರ4 ಎ4, (1) 4ಗಿ4-ಎ4ೆ
(71) .4ಟ್ರ.4' ಎ01, (1110 4 ್ರ4' ಎ)

81೮೮1565 1.8 ೫೩ 189

3 (0) ೫೩16, (ಗ) 20 7೩16 (0) ೫೦% 7೩6
ಕ (0) 8016116601 2೦॥1 ೫7161 0೩71 9768 ೩೫೮ 230% ೩
16176760.
(ಗ) 50836 ೦16 0101788 ೩೫೮ 00೩11೧1
5. (0) 380. (0) 58

0111401780೧ 2

51೭07015965 2:1 ೫2೩86 28

] 0:16, 077ರ, 0-0628, 00125, .0-571428, 027.
0280769, 0-2941176470588235
212
 (1) 1441 (೨) 7 (3) 115003 (4) 50617
20 5000 10000 9990
1) 834
1244
418 (6) 1173109
999 999990
8716701565 2-2 7880 38
3 11) (ರ 0. 1, 0, 3)
(೨) [--2ಪ 0 1,9,3...
(3)... ಹ ಹಿರ॥ೆ. ಟ್ಟ
ಜಲ ಲ ಟಟ ೬ 74, ಇತ್ತ, ತಿ]
1....'ಇ೨, ತ ೫೩... ಇ
2 (1) 10 (2) 8 (8) 65 (4) --9 (ಕ5) 0
8316701565 28 7೩86 45
1 (1) 52-28; (2) 823;
1] ) (--), ತ್ಮಿ, ಇ]! ತ » ಕಿಡಸತ್ವೆ, ತ್ಕ ಕ್ಸಿ
111 1, $.-4(--ಫ), 1-1, ತ್ವ, (46-328)
49 168--), (7192, ' (13-80, 7೫151--321),
೫ (--14--23/]
೪ 3(8--), (6-90, (1-80, 1613-39)
ಹಿ (--14--93/) |
71 | (8--ನಿ, ಸಿ.ಎ, ಖೆ, ೫ (613-722),
ಚೈ: (14-23).
0111011೧ 7)
೫6701595 8.14 ೫೩೬6 49
(1) 1 (00. 3.. ೫) (2) »'ಬೆ/4800%*
೧2 -ಫಿಖ2
(3) (೫2-92-1೩ -- 2/೪ (4) ಹ. (4೨೫)
ಕ 3.0ಸ2
(ರ) (ಸ) ದ್ಯಾ

213
 ೫6701565 3.2 ೫7886 56
ತ
3) 10/15 ೨ (2) ಖೆ/೪" (8) 100000, 25, 8
(0. 1/5... (0) ಉ್ಕಚೆಗೆ (6 ಫ್ಲೈ
ಓ[.. (1) ಯ(ಗೀಘ್ರಿ- 13 04/ಆ. ಓ1 119/2? 1.. ಟಿ. $8
(4) 2-3೫3-3 (5) 31*. (6) 1:/6/%4
11] (1) ಬಿಡಿ ೧.೨. ೧-3 (2) 01. 12 |. 21 143 12 |_॥)*

(8) 5./೩--4 ೫ ಗ್ಯಾಸ!

(4) ಖೆ18 12/3
(ರ) ' 91 13೩134೬ ಗಜ 13

೫6701565 3.8 7೩8೭6 61

1 (0) 2/8. (0 2/೩0 (0) 6/8 (1) 24/

8

7) ೩1/3 (ಸು 303

1]
ಹ
(1) ಸ್ಕಿ
ೀ್ಪಂ್ಥ ಚ. [1 ಜ್‌
(11) 1 (111) / ತ್ಯ

(1?) 1/ 48 (ಇ) ಚ! 960 .

ಗಾ) ಸ/122- 1/24 (೨) 112-106
(3) ಗೈ/320- 150 (4) 34/3 - 2 4/3 ಎ-ಸ/8

(5) 2./523:/22-1/10 (6) 14 ೨೫. ಎ ಗ್ಗ/2

1 (1) 71/3 (೨) ೨(1)' 43. 1/9)
(8) 6:/8--1/10

214
 86701565 34 2೩೭6 68

2. (1) 2164/40 1/81)

(3) 36./7--14/5 (6) 17/1236
(5) 927-4/ಸ್ವಾ
(6) (೫ೌ-2--6).-/551 ಊ.3)

೫. 135 ಕ 5 ಸ. 16
111 (1) ೨-_./3, (1. ./3), 1-೪
8101101011317/0 1001075 010:
51%, 1-03. :/6--,/
(9) (1) 18 (೨) (೫ೆ.-40--1)(೫--3--9,/2್ರ
21/1

0. (2) ೪91%) ತ (3) 12 (4) 9

(5) 30/3 (6) 10/2
171 (1) 1873-12./55--19//--20/7]
(೨) 4/55; 46) (1--/171-..ಇಎಾವ್ಯಾ
8716701565 3.5 7೫88೬6 77

1 (1) ಕ--./] (2) 16-45ರ (3) *೫18 2

(೪) 3--./5 (ಕ 15 (1.2)
(6) 1/3 (8:/5--./॥)
210
 ಡ್‌ ಡಿ ಗ್ರಾ ತ್ರ
ಬ ಇ 1002 ಆಎಟ ಸಬಲ
(ಖಿ .2--./8.. 1೬. 9% (6) »/3--./2
771: (ಟಿ) (1.೯ ಜಿ 0 ಗ ಲ[ೊ_ಅೋಟ್ಸ್‌
೫ 33 (1 ಹೂ ಚ್ಟ

86701565 3.6 ೫8886 82

171 (1) 0.584 (92) 0.8188 (3) 1.9471 (4) 0.2888
(5) 54.4768 (6) 5.4914 (7) 2.8256 (8) 0.2295
(9) 0.5500 (10) 3.1020
117. (1) 3.8055 (2) 8.0826 (3) 1.588300 (4) 1.128
(5) 0.2292

8710701505 3.7 ೫೩8೬6 94 .

ತ [3 1103 (2) 92.38% (8) 3.782 (4) 706000
(ರ) 0.206 . (6) 8966 (7) 2.114
1] (1) 3.0826. (8) --0.5618 (8) ಶ.323 (4) 0.8642
(5) --8.7846 (6) 3.149, 0.1053 (7) 0.4238,
--0.8228 (8) 0.002, 1.898 (9) --0.6990,
0.8010 .. (10) :/]್ಕ
177 (1) 26 (2) 18 (3) 9
7 21
೫71 147.8 0.0.
711 1420 ೯1728 ;
1/11] (0 8.18ರ, 1.740, 4.848, 3.882, 2.417
(0) (1) 8.481 (2) 2.284 (8) 0.9656
10
 ೮1140107 4
86701565 4.1 7೩0 108
2 (1 ಹೆ-8- 2820 (2) 4/[ 203-250
(3) ಆ ಜಿ ಖ--280 0
(4) 4/0. 28 , 47-2-0 (8)
90-0-20
(6) 90-18), 11-20
ತ. (1) 834/15 ಸವ (3) 8.27
(4) 34 (8) 15/2 64%

4 (1) --ಶ0/0 (11) ಶಿ ಚೊ

1 1/40 (111) 300-813
41 ೧5
ತ | ಗಾ ಫ್ಲಾಷ್‌
(1%) (8-40) ಸ್ಕಿ1೬400 ಗಗ್ನ
(80)
0
೩
. 070ವಟಿ
(1) (3010--11')/0ಸ |
8 (1) ಖಿ .()3 21)2--(೫* ಎ0 (2) 4೫-004-10
(ತಿ) 2*--(0--21)2 (1:
. /) 1) 0
(4) ೫. -ಸಿ1೩-
[ಹಕ-ಎ0 (8) ೫ೌೆ--402--(3/0
41)
3-ಎ0
-
(6) (೨/*--1)2'--8/10 21
(7) (8/*-/-1)2'--6/2--(9/--2/3)0
(8) 4--()*-2() (1-1)2-- (1-1) (0೭23) 20
(9) 1323--(18--3/()2-1ಎ0
(10) ತ ಸಾ ಟಾಟ ಯ
12 (40-21) (20-40) ಎರಿ (3
86701565 4,2 ೫2೩66 117
4. 83 1೬--../ನ ಜಾ 1.೬,ೈ್ರಾ (2) ಅಜಆ--ತಿ, ಬಾ?
(3) 0-ಆಇ-ಆ8॥` (4) --4 ಆಜ!

217
 (1) ಸಃ ಆ2ಐ ಗ

(2) -್ಯಿಇಂ ಆಕಿ (8) ಅಆ--ಊೀಿ, ಬಾ2

(4) 11/31 ಟ್‌ ಕ್‌ ಕ 31
ಶೆ 2
__10208--80%--12 6 --20ೆ.-8%--96
ಗು

01140111 5

76701565 5.1. 07೩86 120

90,11 2 710% ೩೩ ಓ.೫. 8 17,23 4 ತ್ವ, 8]
0 81 ೬.32. 9 3,8 (ಇಕ್ಕ್ನೇ ಜಂ್ಪ
2-4-22, 2-3-30 9 2೫0% ೩೫೩ ೬.೫. 10 42-3-6, 52-4-9 '
50 3 88 18 00 16. --28 15 --09
5೫2... 17 ೨-180 18 194-170. 19 1004-33
1520--44

76701565 8.2 ೫೩86 128

30, 168 2 42, 4602 3 571, 3898 ಡಿ 5%, 318
77 --9 6 ೨-29, 387 7 20, 26 8 79, 808
80.6, 369.6 10:98, 1612.61 881 ಗೆು38, ನಿವ2ಟ
117 6ಎ442 18 ಎ. --19, 6121 14 12-48,
52. --800 ಠಿ ಕಾವ್‌81/ ಗಜ ಹ ೫916/8511
8240 188 2400 19 1050 22 903 28 ಓಟ್ಟ 19,000
90 25 1024 ॥., 240 ೫. 26 1105

12೫6701505 5.8 ೫0೩86 126

1 ಹಕ್ಕ. ಜಿ ಇ. ಉಟ ೪೫ 238, 30,, 3 ತ್ತಿ 60,
ಅಡ, ೨॥ಕ್ತ ತ ಇ ಸ 0 [36,43 ನಾ 7.
-೨.. 5,7,9 6 14ರಿ,--&,--13...-40, 5-49 7 ಗಿ
218
 ೬4/6, 7/2, 1/87
ಆ ಹು & 1/5, 3/6, 3/7, 1/
8, 9, 1/10
ಬ ್ಫ್ಪ್ಫಊ 1/7 10 ವ ೨1, 1/1 1/1/ 6, 1/8,....
1/20 11 5, ೨1/5; 1.
--1ರ; 4,6
86101566 5.4 ೫೩86 129
ಜೆ 48, 98 2 1701, 2848
ಸ ಡಿಕೆಶಿ, ಷ್ಟ. 8 16/3, 211/8
ಕ 1,6 0 ಜಾ
8:6 12,94 ೧ 133/81
8:1, 7:48 ಔ /ತ್ವ ಕಟಿ 6-92
ಗೆ 2/3, 4/9, 8/27
11 64 16, 4 ೩2೩ ೧.8, ತು
ಕತ್ರಿ 1/ 9 14 2, 17/2 15 02/49, ೫13444
16 10, ನಿ413 17 ಎತ್ತ, 1 16/3
124/9 18 0:8/ಇ0,
19 16, 1296
20 0ಎ 32 ಭೃಷ್ಟ
21 12763 22 %೫| 9396
128 21,978-86 23 ೫ 8270-76,

೫6701565 5.6 2286 184

1 3 2 8] 3 108/6 ೩1 106/8
5್ರ 44/3 6 2/9 (( 1/6 8 35/6
೩0 ಆ. 0ಕ್ತ,3
೫8/8, 11 1 88 8 : ಜ|! 409/99 144 123/999
18 186/33 ಸಟ 4/11... 17 8/11 18 801 1/2 8,
19 128 ೩ಂ. 18.

೮11140718೫ 6
81೫6761565 6.1 1೩4£6 141
1 64 ಈ 840; 480; 480 ಗ್ದ 111-89916800
ಶಿ (ಗೈ 72193860 6 (0 120 0) 10
8 26. 10175760000
7 (0) 790 (ಗ) 72
9 240 10 120 11 48
/8

219
 /11 1/8
(8) ಇರ್ರೋ 4989600 ಕ್ಕೆ. ಎ .: 20160
18 /೩ /3 3
/8
15 ತಾಜ್‌ 16/6 /4 /3 /3:622080
17 (0)1440 (0). 3600
೫1670565 6:2 ೫೩86 146
1 (1) 56 (ಶಿ) 210 (0) 300 2 38 3 [ಲೈ ಎ27405
1 90 5 980 6 1848 800 8 26

9 90 10 84 11 105 12 ಸಛರ್ದೈಲ,ಎ84650

01140181. 8
7::0701565 8.1 ೫೩86 155
1 1-1-70--2122 3-858--2125--7%--ಜ'
2 ೫--10%-.- 4003-8028 -- 80%--32
3 64% 3- 192/3 ೨- 240: 3-- 160 --60ಸ್ಯ --12 ಗೆ--॥"
ಡ್ಹಿ %4-40-4-6 -42-ಸ-ಇ
ಠ5್ರ 0ರ್‌ಸ್‌6075್‌8ಾ3- 150%-%-*--206-88-*--15%--*
ಡಿ.6೫ ಸ್ರಿ |. ಶ್ರಿತಿ

6 .-ಇ-*/3
೫/13. ಕ08., 1028-4-10%-38--ಕ೫-3ಿ!3
7. 0-4-603 ಯ್ಯ. 4೦)ಉಡ 1-*%"
8 013 _ಕಂ08-& 10001/3-3. 1000-5313. ರಂಚಿಗಿ-3. -ಗ್ರ-ಕಿ/2
0 ಹ ಸಜೆ ಬಜ ಸ್ಟೆ

10 0 ತ ಊಟ್‌ ಗ್ಯ ಳು: %! -- 2002 ಶ್ಯ 14 - 1ರಂ%8%/

--6(*ಕ್ಕಿ” 14] ಗಾಡಿ 12
11 --8004011* 12 851488. 13 (೮೨೫೯33
14 ಎ 15 0210 16 _೦28%
ಕೌ ಹೂ 14 18 --44802.1*%೩9 240. 2% 1.0406
22 -904 23 1.267

220
 0೮11111110 0
೫6701566 9.1 2೩86 159
1 ಹ ಚೀ
ಉ-ಕ್ವ
ಬ್ದ
ಖ--ತಿ ಖರ ೫-2
ರ ಕ 1] ಗೆ
೫-2 ೫-3 ೫-8 ತ ಇ]
೬ 3 0 ಆ,
2-2 22. ಉ--1 32--2
]
ಲ
ಹ ಗಾ 123.37
2 ತ್ರಿ ಈ ಷಿ 5
ಐ--2 | (2-2) ಸ ೫-8 (ಏ.3೬ .: (2-.-3)8
13 |. 2 11 1. |7೬.1೬0 14
ಐ--2ೂ ೫೪1% 18 | ೫೯7೯]
ಘ]
2%--3
2 ಘ
ತಾರಾ | ಸಿ ಖೆ
೫-೩ ೫--೨ ಡೆ ೫-3 ತಿ ೫-8 8 ಉಡಿ
ರಿ 2 ಟ್ರಿ |
೫ ಜ--ರಿ ಸ ಜ--ಟ ಆ. ೫-೨2 ತ ಹಿ

2(--1) ಸ್ವ 2-1)

011187170॥[॥ 10
1316701565 10.1 ೫7೩£6 161
ಎಂಗ 2 16 3 8 ಡ್ಡ ಔ] 8 --20
0೩...3 7 0 8 012.2 ಆ. 8 10.3
೫6701566 10.2 ೫2೩6೭6 16
8
(0) ಉ4ೈ--ಶ7,.-೧ಗ
(ಗಿ) ಗ --ಕಿಿಗ ಕಗ್ಗ
(0) 0ಲೈ-.೧, --0ಲೈ
1-1೫ 1.೫. ೫-1 ತೈ ಟೂ. 5. .228/0:.:೬
(6) 4 (0)
9 ಸ
221
 7710101565 108 8886 168

1 (0) 11018 01 0೦06 ೩೫೦ 116 0೦100208 ೦1 016 ೦11008.

(0) 5860000 69607111118110 18 0೦01811160 101% 01780 07
೩660110 180 ೩1/6 270 ೧೦1117778 10 370 001೬1770.
2 (6) 180 0010180 ಎ. 870 00120101. (ಗ) 00170 70೫7 15
7700111011೩ 10. 180 7೦೫. (0) 386 001೬1710. 18 7000711011೩
10 18% ೧೦1೬077 -
3 (0) 20592 (0) 24192 (0) 0 & 24
ಶ. (0) 69 8 (ಗ ಹ ಚ 180 11೬ 1

7116701565 104 8೩86 174

1 ಉಮ, ಭಮ-ಔ 2 ಫಜಾ--ಸ, ಬ್ರಮಔ
83 ಮತ್ತ, ಜವತ ಣ್ವಿ ಹಮ--] ಚಮಳ0, ತಿಮಔ
ಕ್ರ: ಹರಡಿ, ಟಡಟ್ಕ ಶಿದ--3% ಖಮಎತಹ್ಕ ಚ್ರಮ--1, ಜಮ--9ಂ

01471701 11
1೫76701565 112 8೩66 185 ;
1 --460, --14, --4, 7,4 2 064 2 4 (0000100005
5. 1)18000101700088 6 4 ಕ. 3 ಆ 1% ಈ
80 0 3 ಎ8 128 805 1881.92 15 ೫ 35 ;
16 1 17 1/1 18 ಯಊ/)

(111171787೫ 12
16701565 121 ೫7೩೭6 208
8
1 3ರ ರ್ಯ ರಾ ರ್ಚಸ
8353 ಟೈ 2/2

೩ 306% 8 --39
, 25%
40 4

4. 308 5. 40-323-1 6 40.13೫]

7 2-3 8 [22 0೦5 ೫-- ೫ 51೫ ೫]/೦೦8೫

299
 |
ಜ್‌ 1111
10 4:05 0೦8 ಐ -- ೫%1೧0
11 [23 0045 -- 2 812 -1-0082]/(23
.. 1)3
(31-122 - ಯೆ)
12
(ಜ'--420- 5) '

೫716701565 122 ೫2೩86 208

4೫-06 2 4

0377
2 ೧೦೫8 20 ಠ 0082-0800
ಡ್ದೆ
(ಆ--4)3
22-- ಕ್‌ 8 605-8233ಊ
ತೆ --83 86% 10 7001
0 ೩-2? ೧೦86
ಖೆ 860 ಐ 0೩7% ಖ--80-, 560 ೫
|
-- 50023/0--1೩0 ಖ (6800 ೫-೦೦8 ಹ!
ಗೌ 0) 1೩೩0
ಉ
3-82
2./ ಐ(ೌ.-1)2
4.1)
ರಾ 60... ಜಾ 1ಎ.್ಲ್ವಂ
(23. -])3 1--008 ೫
[೩0 ಖ (1-660 ಐ) 3- 810 ೫-೫ 8608 ೫1/0೩/02
)
2728 (ಊೌ--1)*
2 0೩7೫ ಖ 860% 19 --_32 8/1 ಜೆ
---62 00860 (323) 001 (300)
10 (42-/-3) (223. 32-86)

223.
22 (823 3-2 --1) 008 (03--23--2--1)
23 8, 26, 80 24 ತ
ಶಿ ರ
25 (20%0--8),
ರ್ಥಪ್ಞಾ ತಕ್ಷ 1%
26 (೩) (15-40) 1666/860 (0) 15 1661/860 :
(0) 4 1661/8603
೩೫ (1) 3 8608 (0) 844 £ೀ॥
28 (1) 8 8608 (2) 96 8661/860 (8) 32 8860/8605.

4.
 (ಓಔರಿ೯--ಶಬ್ದಸೂಚಿ

7775

&ಿ801016 7೩1೩9, ಧನಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯ

&€೦೮16೩1೦೫, ವೇಗೋತ್ಮರ್ಷ
41161013, ಸಂಕಲನ
& ೯೩, ಬೀಜಗಣಿತ
&1111088೯11073, ವಿಲೋಮಪ್ರತಿಘಾತ
&101871717706810, ಅಸಮಾಂಗ
8486, ಆಧಾರ
_- 0೩09 08, -- ಪರಿವರ್ತನೆ
17022181 1860868, ದ್ವಿಪದ ಪ್ರಮೇಯ
೧7077181 00985016718, ದ್ವಿಪದ ಗುಣಕಗಳು
(08102108, 91922621827, ಸುಲಭ ಕಲನ ಶಾಸ್ತ್ರ
0108879, ಆವೃತಿ
0090861981, ಗುಣಕ
00181577, ನೀಟಸಾಲು ಟಿ 100
00೫17816107, ವಿಕಲ್ಪ 130, 142
0082೫200 7೩010, ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣ 126
119
(0771702 6418676209, ಸಾಮಾನ್ಶ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ
(0087020181190 1೩%, ಪರಿವರ್ತನೀಯ ನಿಯಮ ತ 33
00801983671, ಪೂರಕ ೫೫ 19, 18
0082016% 7017008, ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆ 39
1201110859 ೦೦೫1019% 7೭72098, ಅನುವರ್ತ ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆ. 492
(088187/1, ಸ್ಥಿರ
(00871180117, ಅಿವಿಚ್ಛೆನ್ನತೆ 175, 180
017೨, ವಕ್ರರೇಖೆ 1938

298
 1681181196 ೧೫ 61167611181 0000161601, ನಿಷ್ಟನ್ನ ಅಥವಾ
ಕಶನಾಂಕ 11 190
--- 0070178 ೦70, ಪ್ರಮೇಯಗಳು ಸ 198
-- ೫1110010 0? ೩ 1106101, ಉತ್ಪನ್ನದ ಉತ್ಪನ್ನ 205
---. (100116671081 11080176 01, ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ಅರ್ಥ 193
--. ೩0011081011 00 77608811108, ಚೆಲನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯ 207
1)68611017871, ನಿರ್ಧಾರಕ ಆ 160
--- 616030110877 0೯೦06೫1168 ೦೧[ಓ೦ ಮೂಲಗುಣಗಳು 164
--- 08 (6 0೦೦08016108, ಗುಣಕನಿರ್ಧಾರಕ ನೆ 171
1)11576110181101,, ಕಲನಕ್ರಿಯೆ ... 190, 191
11800117005, ವಿಚ್ಛಿನ್ನ ಭೂ 181
1)18]010॥ 86008, ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ಗಣಗಳು ಬ 10
1)1801117111718111, ಶೋಧಕ ಜ್‌ 100
)18071011101179 1877, ವಿಭಾಜಕ ನಿಯಮ ತ 32
1110176006, ಮೂಲಾಂಶ, ಗಣಾಂಶ ಕ 160
1100೩110)7, ಸಮತ್ವ ಜ್‌ 40
800೩1 8008, ಸಮಗಣಗಳು 2 8
11011811018, ಸಮೀಕರಣಗಳು 1 97
1170೩೯, ಸರಳ ಸಾ 97
- (೩6178110, ವರ್ಗ ಟಃ 97
---. ೫161 83 0111೧707775, ಮೂರು ಅಜ್ಞಾತಗಳು ಹ 171
1೩016078, ಅಪವರ್ತನಗಳು ತೆ
18010181, ಶ್ರೇಣಿಲಬ್ಧ ಗ 138
8000107, ಉತ್ಪನ್ನ | ಆ 0 111
--- ೦೮೪೩618110, ವರ್ಗ ಹ 101
--- 8711116111೧, ಸಮಾಂಗ ಎಕ್ಸ 100
777 10820171111 17೩1008 01, ಗರಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಲೆಗಳು 116
(17೩71 0/' ೩ 11100100, ಉತ್ಪನ್ನದ ನಕ್ಷೆ ಚ 176

226
16671107, ಏಕ (ಸರ್ವಸಮ)
11101/8100, ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ
1107683071, ವೃದ್ಧಿ
11106%6877117೩100, ಅನಿಶ್ಚಿತ
1161068, ಘಾತಾಂಕಗಳು
--- 1818 ೦8, ನಿಯಮಗಳು
7 88780010081 ೩706 1686176, ಭಿನ್ನರಾಶಿಯ
ಯಣಾತ್ಮಕ
1111689878, ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳು
1678601100, ಛೇದನ
15671781, ಅವಕಾಶ
77190786, ಅನುಲೋಮ
17೩೭1೦07೩1 70171078, ಅಭಾಗಲಬ ಸಂಖೆ ಗಳು 1 25
1117168, ಪರಮಾವಧಿಗಳು 137ರ, 178
--11 6070035 0೫, ಪ್ರಮೇಯಗಳು 179
1,1768: ೨೧೩1೦13೩, ಸರಳಸಮೀಕರಣಗಳು 160
---60101100 01, ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ 170
1,08881611733, ಪ್ರತಿಘಾತಗಳು 40, 78
1೩810 )7೦)೮76108, ಮೂಲಗುಣಗಳು 79
---08೩7೩೦%6೫19010, ಸ್ವರೂಪಾಂಕ ದ 83
'_-00100707), ಸಾಮಾನ್ಯ _.. 79.83,89
1118110185೩, ಶೇಷಾಂಕ 83
110೩7. 6117970709, ಸರಾಸರಿ ವ್ಯತಾಸ 85
--11810781, ಸಾ _ಭಾವಿಕ 79
೨1180 ೦8 1081109, ಪಟ್ಟಿಗಳ ಉಪಯೋಗ 85
121 17೩11081 1161061100, ಗಣಿತಾನುಮಾನ "147
16878, ಮಧ್ಯಕಗಳು | 128
---17110017901೧, ಸಮಾಂತರ 125

217
 ._[601091110, ಗುಣೋತ್ತರ
೩7170010, ಹರಾತ್ಮಕ
1111088, ಲಘುನಿರ್ಧಾರಕಗಳು
8040108, ಮಾಡುಲಸ್‌
॥111111110೬1102, ಗುಣಾಕಾರ
೩07೮ 018 7೦೦18, ಮೂಲಗಳ ಸ್ವಭಾವ
೫:11 8008, ಶೂನ್ಯ ಗಣಗಳು
೫೫೦8, ಸಂಖ್ಯೆ
---008016%, ಮಿಶ್ರ
-_೦೫]॥೩॥೮ 0೦17165, ಅನುವರ್ತಮಿಶ್ರ
11811೩77, ಊಹ್ಯ
7೩110081, ಅಭಾಗಲಬ್ಧ
116, ರೇಖೆ
೨1೩೦0೩1, ಭಾಗಲಬ್ಧ
07498, ದರ್ಜೆ, ಪ್ರಮಾಣ
0740 ೫೮1೩1100, ಅನುಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧ
7೩7೩ಂ1೩ ಪೆರಾಬೊಲಾ
೩71181 07೩೦110108, ವಿಭಜಿತ ಭಿನ್ನರಾಶಿಗಳು
'7777018161078, ಕ್ರಮಯೋಜನೆಗಳು
__ ಯ೯೮01೩:, ವರ್ತುಳೀಯ
--- 0)]90%5 ೩11೩6, ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ
01713011181, ಬಹುಪದಿ
77070881008, ಶ್ರೇಢಿಗಳು
ಎ. ೩1101176110. ಸಮಾಂತರ
--- ॥9೦೫29%110, ಗುಣೋತ್ತರ
--- ೩170010, ಹರಾತ್ಮಕ
10767 88801, ಸಹಜ ಉಪಗಣ
೧೩678110 60೩೭1೦08, ವರ್ಗಸಮೀಕರಣಗಳ:
--- 80101108 01, ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ

998
01871117, ಪರಿಮಾಣ
16೩1 10771, ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ
61700೩1 1೩9೫7, ಪ್ರತಿಲೋಮ ನಿಯಮ
1160671176 1೩77, ಪ್ರತಿಫಲನ ನಿಯಮ
ಔಂಂ18, ಮೂಲಗಳು
--- 3೩0076 01, ಸ್ವಭಾವ
--- 67177700810 7270110058 0. ಸಮಾಂಗ ಉತ್ಪನ್ನ ಗಳು...
-- ೫೮8೦ ೩೧೧ 1881167, ಶೂನ್ಯ ಮತ್ತು ಅನಂತ
0%, ಅಡ್ಡಸಾಲು
3:16 13018706, ಗುಣವಿಧಾನ
5809709, ಶ್ರೇಢಿ
ನ್ರ॥8, ಗಣಗಳು
--- €10779708, ನಣಾಂಶಗಳು
--- ೪೧1೩1, ಸಮ
೨ 1116 ೩76 11011166, ಪರ್ಯಾಪ್ತ ಮತ್ತು ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ
೨-- 11078901100, ಛೇದನ
--- ಓಊ0181107 7301804, ಪಟ್ಟಿ ಎಧಾನ
೨. $7೩1316101976, ವಾಹಕ ಆ
--17100, ಸಂಯೋಗ
--1]171767881, ವಿಶ್ವ
81೫, ಜಿಹ್ನೆ
81076, ಓಟ
617೩016107, ವ್ಯವಕಲನ
6:80, ಉಪಗಣ
8748, ಕರಣಿಗಳು
110171೩1, ದ್ವಿಪದ
---00೫20೧೭06, ಸಂಯೋಜಿತ
---007]0೩19, ಅನುವರ್ತ
-1710/00697/00 08 ನಿರವಲಂಬನ
2:20
 01107811417 1೩0108, ವಿಕರಣೀಯ ಅಪವರ್ತನ ಹ

---6117719, ಸಾಧಾರಣ
17111077181, ತ್ರಿಪದ
5711101 ಸಂಕೇತ
57271201710 12700075, ಸಮಾಂಗ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು
1೩1971, ಸ್ಪರ್ಶಕ
7೩118111170 1೩17, ವಾಹಕ ನಿಯಮ
--[7006117, ವಾಹಕಗುಣ
[7160150777 ಶ್ರಿಚ್ಛೇದ್ಯ
7100, ಸಂಯೋಗ
171109, ಏಕೈಕ
17111908881 801, ವಿಶ್ವಗಣ
11೩7181169, ಚರ
6100107, ವೇಗ
10% 6187೩178, ವೆನ್‌ ಚಿತ್ರಗಳು
೫11೦. ಶೂನ್ಯ

280
 88841/4- ತಪ್ಪೋಳೆ
1೩೮6 1.176 807 10೩6
ಪುಟ ಗೆರೆ ತಪ್ಪು ಒಪ್ಪು
23 006 93 0-3-2, 2-0 07%, 20:

33 1೧ ನೆ ಕ] ತ
ದ 0
0
38 7೩೫ 14 |0|ಎ0 |91ಎ9
45 0೧ 18 2 ಗ್ಗ
0
ತ ಗ್‌ ಷಾ ತಾ
೫

50 ೫ 6 ( ಟ್ಟ : (ಲ
1

50 ೩0
1
& 5/9
2 ೫ ೆ ೫0
ಇ ದಗ
ದ 4 ೨

55 ೫1 8 (5) (೩3)
ಸತ್‌
73 ೫॥ 13 3 3
83 ೫೧ 10; 13, 229, 1%, 93 ಆಜ ಟಮ
93 ಓ೩/ ಭ್ರ 8010 106 3010
94 ೫೧ 8 100: 10 100೮
0 ಗಿ

99 ಉಣ - ಥಿ1/) 1 ಗಿತಾಟಾ
1೩8% ರಾತಾ ೫ ರ್ಯ

102 118೫. 10 1) 2-.14./೩್ವ

ತ್‌
8
ತಿ
0
118 0೧8 20 (೩717101 171081
231
 1೩4 |
1.176 7೧೯
[7೩06 ತಪ್ಪು ಒಪ್ಪು
ಪುಟ ಗೆರೆ
ಇರಬೇಕೆಂದತಿ |
20 ಇರುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು
118 ೫೩೫
ಡಿ)
8% [24--(೫--1)
178 ೩81
121

26 (೩೮6) ಊ7*-*
126 ೫18
ಈ ಪದ ಈ ಸೇರಿಸಿ
126 ೩ 925
೫0: 0ರ
18 (7ನೆಯ ಪದ)
153 1.೩7
|
(ಜ್‌-2)
೧೬
165 ೫808೧ 17 (22--2)*
'

(ಲೆ ಹ. !|
159 ಓಔ೩/ 0

28 ಪರರು 1 ೪--1|
178 018
29 2-0 [ಪಐ--ಇ |
178 818
179 0/8 8 1೫ ಕ
ಚಿತ್ರ 11.4 (ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುವಂತೆ) |
183 ೩0
ಶ್‌ ಅ
ಳ್ಳ ಳ
೫೬೩77019 (1) 0೫೬ ಖಂಯ್‌
189 ೫78 2-76 2--6

190 ೫ನ 80110 0%_ 18% / (ಐ-೯ಕಿ)--/ (ಐ)

02 ಕೆ2 70 ಕಿ
1% ಕಜ]. 18% 89 '
6% ಕಿ2--0 ೫8 85-03:
11೫%
0
ಜು ಕ2--0 8
ಹ
ರ್ಯಾ 8
ಡು 620 (೮--ಕಿ೪)

೪70 ೫4019---488--.10,000--12-3-68
 ಬ ತ ಅ ತ್ತ
11177780 ೫7 778೫ 217707೦೫ ೧೫ ೫೫177171೫6, 57%
ೆ ೫18110,47102%5 41 7880 ೮೦೪೫೫೫345೫7
GEOMETRY AND TRIGONOMETRY: &
SOS AS, S,SACMIAIS f
 ©
oyAxis,

ae

PREUNIVERSITY MATHEMATIGS
MH COMAADWFWY Nex STs og

PART 31
GEOMETRY AND TRIGONOMETRY

aon 2
WHS HS, &Torssads

A BANGALORE UNIVERSITY PUBLICATION

1968
 ae
1r .

BANGALORE UNIVERSITY PUBLICATION DIVISION

Chief Editor — Dr R. 8. Mueati

Publication No. 13

(c) BANGALORE UNIVERSITY, 1968

MATHEMATICS TEXT BOOK COMMITTEE

Pror. F. J. NORONHA (Chairman)

Dr C, N. SRINIVASIENGAR
Sai G. T. NARAYANA RAO
Sr1 D. V. RAMANNA
Sri K. R. SRIKANTIAH
Sri D. 8. CHANDRASEKHARIAH

PRINTED AT THE GOVERNMENT PRESS, BANGALORE

Price : Rs. 4-50

 PREFACE
Part II of Preuniversity Mathematics covers the subjects of
Geometry and Trigonometry. It is written primarily to meet the
requirements of the new syllabus adopted by the Mysore, Karnatak and
Bangalore Universities.
Chapter I introduces a new modern approach to the basic concepts
of Geometry. A clear distinction is made between undefined terms and
definitions. A minimum number of postulates are introduced to serve
as a base for the logical development of the subject, The important
notion of betweenness is explained in a simple manner.
Chapters IV, V and VI provide an elementary introduction to
Analytic Geometry including the straight line and circle.
The last four chapters deal with Trigonometry in a simple and
compact manner.

Like Part I this book also presents the subject matter simul-
taneously in English and Kannada. This special feature facilitates a
more ready grasp of new mathematical concepts by students with a
knowledge of both languages.
I take this opportunity to thank my colleagues on the Committee
for their good work and generous cooperation in the preparation of the
manuscript.
We are grateful to the Director of the Government Press and his
staff for the high standard of printing and the neat appearance of the
book. The diagrams were skillfully prepared by Sri K, N. Gopala Rao
of the Department of Civil Engineering, University College of
Engineering.

F. J. Noronha,
Central College, Chairman,
Bangalore, Mathematics Text Book Committee,
Ist August 1968 Bangalore University
 VBONMed DE ONM,OCOWG HTS DNBorh
3BPHane
BV, OA NY —o

DLMIQDLM Ss NeFSsos, Hor JT wewriessS BS,

WOH SON Fos, ae : 4:00
BP,, od, F. Sodas, DBI, LFdO0g
|

BOBOBO (S oh» 4) mF 2-00

BO. So. 34f. DUNGY DSI, QSTH0D BoWVOS

WAITS 3B,Beds (] 0,0.) 3:50

BQ). AD". B. Tow.wGoB,ova*

WewseDonreses DoS) 8,5.NCHNIS (J 2, 00°. 4.) 3°20

B 3. HVWOVINooe*®

DDFS BBQ (I v0.2.) 3°80

SU’, YO’, DOVES BB), Yo. Y, AorwWy,v*

BoACS Bos_, BD,SOs (I #.9.)... 3°20

3, SO®. DoOMos,

BONESBOS , BNEHA ( oso 2) 2°50

&, 35,22,
SGF5IS ( Bx &) 3°20
wis’. 6°, Sond

WS Dow, , (2 Dd 2)
WD, dD, DoooMro00*

10 DVRS, WS Bod, (I 0.05.4.)

, BeayoO, SD, o7voo*

11 Doesa, FOS, (& odo 4) 3.00

3 Ht3*, DOOD MOWW*
12 worm ey Dox, ,(2 M22 &)
ed, BADRWODD sd 9

13 D CHI IBLF ’3 MEFS Bos, , won J] i

wos BIS, S,FLCMHIS
BP. dp’, & SHCHSo, DSI, NSH

14 COFs S030 (I 2.2.)

GO, B. DS. DUHID, HIS), FA Dons!

15 LOTS, (I #2.) .
dO, Dorvorwso0*

16 MPS SBF BW (II w).dD*.0.)

Br, I ap, @, SnCaNo, DSI, LScOod

17 Bo Bos, DO, GBACAS PSD, ([ W.vS*_ 2.)

F. SLO, CO) ,orvoo*

18 WSs Garr SS, s7ON, , (I ®..)

do, AS Dos oaor

19 OS VAIS Hos, , (I ® dO* 2.)

Go ! Sa,, Gol 5Q, Sesooovs*, oF =,wova*

20 DSCreo NeFSBos_, (I ®, 2s*.8.)

YO, MODDBODw

B RIES QA F
HAS S.odsd7H Yok ~. 3°00
(S925 BS,) BB. Tooovanora’

Trade enquiries :
The Bangalore University Consumers’ Cooperative
Society Ltd., Palace Road, Bangalore - 9
 CONTENTS
QROA
—023

GEOMETRY— desnnss3

Basic concepts in Geometry cut 2

SESONEISH Bw0O yoaaneo

Ratio and Proportion _.... eines

WBN DoS, LHD 3

Similar triangles se ee a
BoB 8ederieo
Preliminary Concepts of Analytic Geometry 46
We woe MonedSB Do Dows yonango

The Straight line ia sfie OO

ROS Sess

The Circle ee ete ae!

a3,
—08
8, #2¢202
TRIGONOMETRY
Trigonometry see wee os
S Se fdN03

Rightangled triangle __.... Prem i

Consens 3 Bees
 9 Compound angles 185
Hoots, Beeanivo

10 Simple Equations 197

RoO%® AQoesoronyo

Answers 214

Index 228
BDwow
 CHAPTER 1

Basic Concepts in Geometry

1.1 Point, line, plane and space —-
All branches of Mathematics including geometry have
been built up on certain basic concepts some of which are
definable in terms of other concepts, but some of which
cannot be defined at all. For example, there have been
attempts to define a point as that which has no dimen-
sion and a line as that which has only one dimension. It
is easily seen that the above statements are not precise.
Similar is the case for the plane. The word “dimension”
requires definition. So we take pownt, line and plane as
undefined terms. Every line is a set of points and every
plane is a set of points.
Space may be explained as the set of ali points or
elements.
However a line may be denoted as follows :
A B
<—$—$$—
o_o >

Fig. 1.1 (a)

It extends bothways infinitely. It has no end points.
Notation A B.
—>
A Ray has only one end point. AB
A segment has both the end points. AB

Fig. 1.1(b)
 OG2,0) 1
BeDINEIB BwH ezros8nYo

1.1. Wodo, es, ASO Ws, GIS

NeIS _TA,B QO yornvae, 0%) Broo yossns Aoed aA
OAS. desdariedsy VINO wow. BH Hoo yoddnsd geO83,
WMLBANVOD Ho, 3,Odom, saBuarmd. sad BOD) DOO woasnen
We, , osomd, ants "ORG.. MMB Noma7i DBWOsIed
SiseNTS. Bate Seso7ri WOTe 2.0089 DODDS BoB De, 33, CBO
B03, ODN. Bs BeVsneo 5 sNQsowses Boon sooxtaon
soeswad. AWSOD wD,3, oe goertode. sono WOWI
NOW BBHe Wo, 35,0809, easeamraao, SB, DoD Dow Wom, sess
Bos, AWSO “apnea, 20, 35, Desennd ads earner Shad
SPO 0 3,ed. @3 Sodc0c Sesdotne womons neo wS2, DBSnore
BamDsoap wWoDone Ned.
Slop Woon? CBFdo NB.0sNes Noosa, SII Now NHOF
Wood.
A B 4
<—______o—_______»_______»

3) 1.1 (8)
Se Bosono, AQ BMCOADIDOS AvowAWBHOD. IOS, Gos, 220039
NO, AUB ar “Besdosos9, eRoSaoh 3,2, edeoe. aad 285,

GB. 8000 (Ray) cowesé, noch Uo, word ang, wes, Us tha
AB. sesrododespons, ada vod, worries. aad wai, AB.

ws) ihan| (2%)

1.2 Axioms and postulates— :
These are accepted or self-evident truths. No attempt |
is made to give a proof to these axioms or postulates. The
difference between them is not clearly marked. Axioms |
are those accepted truths which have an appeal to our
intuition looking as obvious. Postulates are accepted —
truths which are not so evident to our intuition. ,
The number of postulates to be accepted is kept at a_
minimum necessary for the development of the subject. |
The subject is developed logically basing the logic on these ,
postulates. We arrive at conclusions by making use of
these postulates and the conclusions that have been derived —
already.
Postulate 1: Given any two different points, there is,
exactly one line which contains both of them.
If A and B are different points, the line contained by,
themis AB. A setof points is said to be collinear if there
exists a line which contains all the points of the set. If the |
points A, B,C are collinear we say that AB passes
through C orC lies on AB. 4
1.3 Measurement of Distance— |
Measurement of distance requires a unit. The length |
of any line segment is measured in terms of this unit. Let
AB bea line. Choose a point O on it and represent it |
by the number 0. Represent another suitable point P on |
ae P B
<--: | — |---| 1 o>
3 —2 =a 0 1 2 3
the line by the number 1. Then we say that the §
segment OP has unit length and OP=1. We mark the
numbers 2, 3,..............to the right of OP and to the |
left of 0 we mark the numbers —1, —2,—3,............
doing 0, we are indeed assuming one of the basic post- _
ulates. i

3
 hea A,SA, TL OSNG) BBW, & ess yowsnvo
rics Da) &VLBOAT CBA A1 SS,DoD ASN. AOQNENA AoWa
Osoad, swoo 35) 3003, AASO- ASA DLOSNeNno A eB,g
IMadiene Sass wedded aw. sa” wosesaredstxeeaon
we, sproxose By» 8, 3 ASN ASA, TO,osrgon ax OD. od
deredin OQ, A,BfSox S3OOD a,8 3 x3,nen, %)
»88,3S wonanvons
' BADD,

DRA Bssedsri7n VS BI NNMBAY, BVT, 2%,CBS MDvANAD,

| GOAT LOW NAodAAo, Ss opaene woes ‘Serwdd,sn “ouiseoroaich.
= aces3 mains, BODE BBA Sear SNERQ, emsosvoeny
- BOM Box sexinraneay, DBSOIMMADd.

ALB, S Donal : wed Wed ADA womonisag, Satz

AWNGBID, BDQNTI WSS wWocse wots sess adQado.
A Bo3d, B nowy wesainds aow noone GANA,
aeohoos deseo «AB eNddc>. vordoris reamed aoe,
NomMNss2, DODTI= SeSHWDOOND SG, 8 wWomonwo DEOL DA Do/es
ohots sede. A,B, Cro aveeda nds AB oo (oo
So.0O8 Bod Bacrosao e@ao (od.AB od BeOd azd Sess.
1.3 Gen ess
DOBD GPS wom BDWOHRSY), wes. rade dSemMoDoBa
WB, Bw, BW BoNoDRsHo ee8os003, ed. AB mod wom ced
SRA. VBS YC Row NotoBPoDsy,s GOAT LW) CHAI, 0 now
FOSS, C2000 esd, desdodo sed Sodn,ocy FOB, wo WoT Poor,
1 20W F033 C00 =AvOwsyr Si SewMoDos OP do wom Dw
BRA WBNB HOM He <H WS, OP=] DoW ALwAS,cH.
A Q P B
a | 1——_ |_———_1—_—__ o—>
et —2 atek 0 1 2 3
OP wowans, 2,3, ... . Bvos.ws 7058, NE3Q, BS, O NomMAS
awyong, ee, | me. te 3. . WHT £038,nds, 73098798, eo,
boC7) snaoenn eseTNOsO.e Wom) WOT one a e,S Wosvsoony,
wer, BoD.
 Postulate 2: There exists a one-to-one correspon-
dence between points of a line and the set of all real numbers.
In other words, with every point on a given line we
associate a real number and conversely, every real number
corresponds to a point on the line. We call this number
as the coordinate of the point. If A and B are any—
two points on the line with coordinates a and b such that —
a<b then the length of the segment AB is given by —
AB=(b—a). For example, in the above figure, the |
length of segment PQY=1—(—3)=4 units.
We note that the distance between two points on the
line (or the length of the segment) is a positive number. —
PQ is the same as QP. The unit that we choose may be *
centimeters, meters, feet, inches, or any other that we may ;
like to choose. |
1.4 Betweenness—
A B e
<< oO iy

Fig. 1.3
Definition :— ;
If A, B, C are three points on a line, then B is bet-
ween A and Cif AB+ BC=AC. .
Postulate3: If three distinct points lie on a line, i
one of them lies between the other two.
Theorem :
If A, B,C are points on a line with a, b, c as co-ordinates ©
such that a<b<c then B lies between A and C
Proof :— Since a<b, AB=b-a
Since b<e, BC=c--b
Since a<c AC'=c-a
A B+ BC =(b-a) +(c-b) = c-a= AC
“. by definition B lies between A and (
4
 bei a 2: BOB Sessa Nomneno Dd, QOD
Won 3 A035, ne Neos, WOTD-0M) ADonos. 6973.
BH MS Homo, S¥boW0S DSOAWRM. BB, desdod DT,I03.00m
WOTMATWO AB WOT Ds,Ns A035, Oday, Toa) B.nodxeweocss WSd,
DOMDdIA FB
B 2080009 Daa, 28 7038,MO AaoMdAWIa/\ de 33039
NomMAVoAMDAA. A D3, Bre a 030, b now A033, NOT
ROWATD asmwoadoneoAdo. a<b eG Q BeDoDow NeBoo
WAQ, AB=(b—a) SAAR. eVMDBIBA BeOS 833
BOQ Seo
DoW PYAS WHY) PY= 1—( —3)=—4 MnNosnsne.
Sesdods soeOS QIw NomneA ans Gedy (eH SeHo
OBS WB) wom Gd 7035, COTANTaYBo HOWWBA, Waa AW
NOAS ,eS. Dow) GORD S.HOnnsy) SO&SDIEIO®, DI2IO®,
C8, ROW, GH wed SRrAMndo vAdWRD,

1.4 so3sd3

A B oy
<<

3S, 1.3
A. B, CO down SeHOn0d HeOd BWwdd nwnomnvoAd.
AB+BC=AC GAGS Bos A 30, CNY SBS 2 ow
BPS ca,
A CES Wone 3: wWAxodd WNomnNY Hs CeDA ONG, 3, VLANs
WOT WWEHSSS BBWS ADO.
Beoeod:sesonond aed 4, B,C noweaynev a, b,c,
ddersenvda womonvens). a<b<c vas, BS» A WB,
Cne SBS IDV.

MGS: a<b GhwoAa00mD AB=(b—a)

b<c eNhAXa003 BC=(c—b)
a<c GWBYB00BH AC=(c—a)

AB+BC=(b—a) + (c—b) = (c—a) = AC.

6G_000 Boson A BB, CNY 3B3 ABW,

4
 i

Definition :
A point B is said to be the mid-point of a segment AC
if Bis between A and C and AB= BC.
Theorem :
Every segment has exactly one mid-point.
Suppose that Bis the mid-point of AC,
4 B Cc

Fig. 1.4
then 4AB+BC=AC
also AB= BC
Hence we have 24B=AC or AB=1/2 AC
By postulate 2 we see that there is exactly one such
point. JB is said to bisect the segment AC.

1.5 Planes—
A plane is specified by the following postulates : i
i
e

Postulate 4: Given any three non-collinear points,

there is exactly one plane containing them.
Postulate 5: Given two distinct points P and Q ona _
a

plane, then the line PQ containing these points lies in the |

same plane.
Postulate 6: If two different planes intersect, they
intersect in a line.

Theorem :
If two lines intersect, they intersect in only one point.
Proof :—If two lines | and m intersect in two points ©
P and Q, then each of P and Q belong to both J and m. —
But by postulate 1, there is only one line containing the ©
two points. This contradicts our assumption. Hence the —
theorem.

or
 cre
ks Rad

oat
-

9,5 : Bwxmoy A ms, ON? saa Rony AB=BC

: snd 3 Bove,
BO ACod 28, eorostods BdOST e355.
Boes: BD Svroao CesroDowse, woe wows aslesy
NoDs.a.
AoE: B oo Aloo DG, NoD.DoNdo.

A B ¢

283) 1.4
sin =AB+BC=AC
we, AB=BC
S008 2AB= AC SGar AB=4 AC. 2 80d A,083 Seow
003 ose Words rose words adoeao, esr dow” A(03922
Bos SOF mBBons Bevogs, es.

1.5 Awsone

AWISOBM, BH GAS wonaAnvoa QB SHWLATAVAB.

ALES OBS 4: NBTLDA BYG Dodo ocr Ge,momen
VAIN Ga, BLOAT .oSS e.0c5e wom Haoso aoe,
A,cS S Mowe AWISO WOWSHLNS P, () NOW HUW DT,cs

WOM) GS, DoAoN BH NoMonNva2, B.QHds ses “PQ wie Azo

ZOBOQBIBHd.
CBS WOHS 6: ATM Amosonvs Heads, ears Senda
wD SGeBSnNdwAa.
AGE
Dywoeos: DOB ASYdesiriso GeQOads, wANe Geday
WOE WOT WoDMowoNdoayeo.
ADQe : BWC ODS, DBD, aon 1] B32, m xow sexsnvs P
3, ,Q aoDOW DOB womoniv’g) sexo. Bn P BB, YQ Ad,
1 020, m NP AcOds5. "BB 18039 8,3 Woas302003 S3 ado
NoMNASY, BHT 20t8e WOT Sess AIA. AWD DS, 0ODHA2,
DEncOABA00n zS BoeKHay) AQSaoMmQoo.

5
 '
Theorem :
If a line and a plane not containing it, intersect, their
intersection is a single point.
For, if the intersection consists of two points of the
line then by postulates, the line must entirely le in the plane.
Theorem :
A line and a point not on the line, determine one and
only one plane.
aR
l
<1
P @
Fig. 1°5
Take two points P and @ on the given line l. These
two points determine the line 1. Now the three non-
collinear points P, Y, R determine a plane.
Theorem :
Given two intersecting lines, there is exactly one plane
containing them. Let the two lines have A as their
intersection. Let B and C be points lying on / and m.
Now the three non-collinear points determine a plane.

Fig. 1.6
i.6 The Measurement of an angle
Definition :
An angle is defined as the union of two rays :
’ having ~
; as —>
the same end point. The union of AB |
and AC having the ©
6
 BW soews: wom Sess sod, eA, Bows ads rondo
AWSO, WOBA GeOHABS GANS Sensy wore wom wNomomoaAdo
Wad.
IDE, TT, GeHIAO Ses avw womens, SN 5 Soo
%v5 3 omesonne Bessosoo WPLIF DIN AsosongQosr¢ “cadesemnogao.
3 BCC : WOH) Sesion Dos, desdoso WROQT adr3
WOT Wom Aco wore wom AmoTOHaY, 29Sioeaogs,w.
aR
l
re
P Q :
se, 1.5
33 ,5e | SxS P WB, QY DOW ATA NomoNsay, Biads0?.
= aoe Womonso | Sessoirao, a2, SHOPS 5. BN Desens 1 BQO
P,Q, R, Bd.Odd Nowe 2otse 20089 Aaron, AP) SRS, ‘3.
Bysoeoso: AIS d GeHaos adw@ cesrvs Bs,momon ey
NYS2, BOTS wowe wo0Bo AMBONDADB.

83, 1.6
A dows B Sessne sesdaoNc©. B D3, C AVM | 33,
Mm NY BeOS NoDoNVoAsO, Bsn SBTC DA, BOD SB BODOO wor
NPI WOT ABISOHSI, a2, SRAVAIS2.

1-6 BIWCHD 3933

WOE VWOS, WoTmMaNTn0sH DOB BOLons FoSmewan swoed

-_> a |
somo @A02. AB wd, AC sdfonen A DowoHo MBS, Cos,

6
 Sar
»

same end point A is the angle denoted by Z BAC or

ZCAB. Sometimes it is also written as Z A
Oo
B

Fig. 1:7
Postulate 7: To every angle there corresponds a number
between 0 and 180. It1is called the measure of the angle.
The measure of an angle is represented in degrees.
Since the measure of an angle is a positive real number,
angles may be added and subtracted in the same way as
real numbers.

Fig. 1.8
For example, if 2 BAC= 40°
and £CAD=60°
then #/ BAC+ 7 CAD=100°

The ray AC is said to be between AB and AD if C

lies to the same side of AB as D i aea
A
eePT
O
.

AP Ge as B. as D and C lies to the same side

ath
=+
Wows. QIN AoSwewsnooma seeds 7 BAC wvBoo
/ CAB 83a -/ A NOD WHOS, ¢33.

C
233) 1.7
ALeS,3 yons 7: D,S80m BCdTO, ABMAODA 0 Bs,
180 ane DBAS WOT “xo38, 2. x38, S sredaa, vgs
BHBAA. CB, od Io & Baessd woss,

Sess esos, GA NGO AdehAds,c3. soeda. wssoro

Qs DoF, BOs, oscioes0oe sedngay, DOA, NS AODB NY Oe30O
Baewao> 39, BIOOIWAIDD. $ =

3, 1.8
ZL BAC = 4()° WIS, ZCAD —— 60° Crate)
MMB

/ BAG =e 7 CAD: =-100"

CO a30, D N# ABW DOS, FRO.

wotmseD Ws, C Bo3d,
-->
Wd xUowBe WS, FBQHIBESOH.H 05, AC &x» AB
B ne AD
>
AD T¢ BAS 2 AS,S,c0s.
 te
ee

We have :
(i) Z BAD+ ZCAD= Z BAC
(ii) 2 BAC= 2 BAD— ZCAD
(iii) 2CAD=Z BAD— 7 BAC
> —>
Two rays AB and AC are said to form an opposite
pair if 2 BAC=180°.
Definition : Two angles are said to be supplementary
if the sum of their measures is 180° and complementary
if the sum of their measure is 90°.
Example: The supplement of an angle of measure 50°
is an angle of measure 130°. The complement is an angle
of measure 40°.

Cc A B

Fig. 1.9

—> > >

Definition: If AB and AC are opposite pairs and AD
another ray, then the angles 2 BAD and / DAC are said
to: form a linear pair.
The sum of the measures of a linear pair of angles is
180°. The angles of a linear pair are supplementary.
Definition: If the two angles of a linear pair havethe —
same measure, then each is said to be right angle.
Note :—We have proved that there is only one mid- ©
point for a line segment. Similarly, there is only one ray
bisecting a given angle. The measure of a right angle
is 90°. Two lines are said to be perpendicular if they

8
 Boks Dd 233BE)

(i) £BAD+ 2£CAD= 7 BAC

(i) 2 BAC= 2 BAD— 7 CAD
(ii) ZCAD= 7 BAD— 7 BAC
Z BAC=180° 808, 4B 2a, AC nv AG DAS CBr
DBO Woo avd,S,e33.

r,38,: ABBoesng essrs Bos) 190° Ad @ ada

SOCAN wOBBO, To AOSSOAKPNOFSoB, 9O° GBS Ba) wODEO, O79
AMBOSAAGHoDe sodoog,e33,
WHS: 50° SYS as seeds Adséoed Dedsy) 130°
SIS IWos wom seed. wd sxotoeds eaddq 49° wssood=
*wOT Boed-

Cc A B
3) 1.9

> > >

AB M3, AC RP DOIG soAD, AD 2 D30,00 s8de0
Mad, / BAD DH, / DAC NER wo WS Bos cos Foedsnisors
BAC. wot WS Hos,cod Toednvg, HOW soedniy SYsnv Aad
MABS, DIinowte, Amswedson SAdd.

ANOS: Tesosows, worse wor soG,womaddohows Ady

ADQAT C23. werioioe BZ soedArowm, CHF Ad wodse wos seo
DODD. AadsoesD SFSosoo 90° adoWH. DOM dedNv 20nd
Amrswcaaay, BLD S, Cay) DIAS OoweNss now Keys, cc).

8
contain a right angle. We also say that ABi isSer pencee
to AC or the segment A B is perpendicular bo segment AC

Fig 1.10

1.7. Definition of a triangle—

If A, B,C are any three non-collinear points, then the
union of the segments AB, BC and AC is calledd aa triangle.
It is denoted by A ABC. The segments AB, BO, and AC
are called its sides ; and A, B, C are called its vertices.
The triangle determines three angles :
ZL BAC, £Z BCA and Z ABC.
—> Fe —>
Z BAC is the angle formed by the rays AB and AC.
The sides of an angle are rays and the sides of a triangle
are segments. So the triangle determines three angles
while it does not actually contain them.
4

Fig. 1.1]

Ba ——-
> —->
AB &> AC AF ComssaABohon.e Bao sesmd0s ABH od0 ses
DoW ACMOWAN Boone Besds.ea3.

283, 1.10
_ ~J SYR Wo,
A, B, Cito area, Bys RAmBde Boo womdsneaas,
AB. BC 22, AC SeMo.NoVns Hocsncxwdr wow 3 yowasows
BAC. ada, A ABC down Aewsnds,<3,. AB, BO eX,
i SeHIDOBNER 2ows womnrsoBo A, B, C Ren 3 yowo 30r
NGOS BAD. Syoxy Med sonia, agrom*Aad:
ZL BCA, 2 BAC &®8, 7 ABC.
-_> a
LZBAC & AB Xd, AC sdHoNPoms seed. seeds
WomoNG SOLINGo, 3Bowe exons desasdoarivo. BB 00D wow
SYW) DOT BMCANGA, QQrOAS,S. GBS eaneny, DOA,
Dal BMOATIWAY.

PART II
1.8 Polygon—

% Ean =, R

Fig. 1.12

ABCDEF is a polygon while the other two figures are |

not polygons.
A polygon is the union of a number of line segments -
in a plane such that the beginning and the end points |
coincide, and no two segments intersect except at their —
end points. The segments are called sides. A triangle is —
a special case of a polygon. A polygon with m sides has ny
vertices, and determines 7 angles.

10
1-8 Weo gowns
—-

3, 1.12

BS OQ ABCDEF Lowe WExow, GBS wedow@ ws nwo

We BVNVY,

BABOSW BoB, Bodsod Norton woe GAMDHosS wses

SeWaDoBVnes Hocsewsosoo wom wares. aso onade aawo
SeMIDOVNYS CYNY CoS MNomnvg Ano WedGo PBeQAoWOow.
Bs GESoODOBNENR woBoNFo BAD. Byway AW Dw wow
NID WOT WeIw. mn WoT wowsows, n BONNE 3
aos, Gao n Baeanvao, AGrOAS,B.

10
 :
:
1.9 Parallel lines—
A B
Pa aa oe copra et eet

‘by D
<———[LE_—————_———————— any

Fig. 1.13
Definition: Two different lines lying in the same plane are
said to be parallel if they have no point in common. |

‘AB and CD are parallel if ‘ABN CD =

We also say that the segment AB is parallel to segment —

CD. We denote them by writing ABI CD and AB!!! CD {

is assured by the following postulate.

Postulate 8: Given a line and a point not on the line, ;
there is one and only one line through the given point
parallel to the given line.
This postulate is often referred to as ‘Euclid’s fifth:
postulate’ or the parallel postulate. .

Lh
 -

1-9 ABNA.W078 sesso

Se ne «2 t tl
) he
woe AHZOBQoS asad desire MARS, No
Coss Tessner ASwasd sesrdons szd mA0vOad o_
o_
A B
————

ss, bee
Cc D
i a ie ts

ABW OD 2 6 ees <“ARivemn: Obie

ABRMMSsAS. AB sesmodoes CD Sesdasows, AdIATL0gT
DONS aovvemnaine Bed3s.e8, ah, 4B) OD exe
AB || CD 20@d Anr87d8,033.
AB SeBoHxr, sow NN SHS, ABWAooTdD
Gm, 3 SENS 2,08,3 ~VaSoo GBgear aad.ANTS desosohdo

ALES Wows 8: wom sesiodrae,, desdor BLOOD rwW0D0

WON, BOI N, evi AdwmosdaoN wowmas ag eoplen)
BACMBSS worse roms desd cadoyor, MDA, Wows Bd Sado
AES YONA Noma Besonjyroo83,

3) 1.14

1]
 Let 1 and m be two parallel lines. The line ¢ in the
figure is called a transversal. The angles 2, 6 and 3, 7
are called alternate angles, and the angles 1,3 ; 2,4 ; 5, 7 ;
6,8 are called corresponding angles.
Theorem :
Given two lines and a transversal, the two lines are
parallel if the alternate angles are equal.
Suppose, the lines are not parallel, let them intersect —
inC. Then ABC is a triangle and the exterior angle (1) is |
greater than the interior opposite angle (2). But this ©
contradicts the hypothesis. Hence the theorem.

Fig, 1.15 j

We merely, state the converse of this theorem viz., ‘If —

the alternate angles are equal then the two lines are parallel’. |
John Playfair a British Mathematician in 1858 stated —
the parallel postulate in a different form :—‘‘Two inter- |
secting lines cannot both be parallel to the same straight
line’. We easily see that this is equivalent to Postulate 8.

Exercises 1.1
1 IfJand m are two intersecting lines, what is 10m? |
2 Let A be the set of numbers (2, 3, 4, 6, 7, 8! and B |
be {1, 2, 4, 6, 6, 9}. (a) State whether the following state-
ments are true or false :
(i) 8GA (ii) 4€A (iii) 9EB (iv) 5 €q
AUB, (v) 4 belongs to both A and B

12
1 DB, m NY Ava AavM0ss sesinwondO. ws BY sess
t Dowotdae, seas sess amy, 3c. 2, 6 so, 3, 7 socdnent
WOSTOF OS Bacdndone 3: 9, 4; 5,7; 6,8; soeanon Awad
BOEANSODA BAC.
— Bedeod: adew@ CeBnvare, BoB, worm Sens desooae,
B.0832,N, WOE
DOs OIF SN SobaONG 6, 9 Ses6nvo AWIDI03T
SNA.

SS, 1-15
AD@e: dsesneo danemoddengod 8 egress C md
Beaso. snr 3x%oe ABC Od, sodenes (1), eosin, tpak00s)
BALD (2) §,0% Hodosdandoaao. W BS,0SHA, DBWEeHA
WOT 3 sdoeots MOSMMBG, dBeHnv AdRASTaAG S
WORF OD SOLAN Anodow cheosa Djesoeohs NGoermowar, 3
DOS BOBS cd, wove BPO NOW W¥A,0 NedSIoA, 28.3
185859 ZaiwaDosd dessins ALES spades, sed Oe3000
AdwHABAd, “ BOA DS SeQa smose ‘203 Se sSrteus DISD ,ODW 339
Gesr Aswaosdaonder FDQ,AQ. 7? ATI BHO ACES Wovsa;r
ABRWVAUND ALA B,.
SAMANGI |
1 | DB, m XowWY DIM GeOAH ceSnwonds 1]Mm=?:
2 A={2, 8, 4,6, 7,8} we, B={1, 2, 4,5, 6, 9}
DOW FHOIENY Neoiv7ows,
(a) 33 Ws, NY AOE SH e SA,
(i) 8€A (ii) 4 €A (iii) 9©B (iv) SC AUB (v) 4
HOW A Ds, B ivoRtn, Ae OT.

12
 el
18
eS

(b) What is:the union of A and B?

(c) What is the intersection of A and B ? —

set and a line be another set

8 Tf a circle be one
g
find the intersection of the two in each of the followin
cases :

i 11

(iii) I

Fig. 1°16

4 A co-ordinate system is set up on a line. What is

the distance between the following pairs of points :
(i) 0,5 (ui) 6,8 (ii) —5,8 (iv) —3,—T7
(v) 4,—38.

5 A co-ordinate system is set up on a line. A new

coordinate system is set up on the line by the following |
13
 (b) A WAH, BAY FoWwews aad ?
(c) A MB, BIS Bens oxo?
3 1.16 BSB H3,—) wom NeosoAod., Sessoso Do3.0,0039
NBN AWS DSS wom AonywraQoswe si Neon’ Gessvar,
— BOR,
(1) (11)

(iii)

SS) 1.16

4 desdoScotid oes woo Aderss gpwamh, owas

CIN. BW DBS noms BS Noone SW Add DBwodsendo?

(i) 0.5 (ii) 6, 3 (iii) —5; 8 (ii) —3, —7

(v) 4,—3.

5 SessOS od aoeS wor AMFeTE BY DBAQ, NAF AAO.

Bs BSA B.223 DIS DOIN TesdOd HeS HS.0,000 DOA Aer TE

13
 . 3
|
rule ‘The new coordinate of a point is its old co-ordinate
plus 2”. The distance between any two points in the new
system is the same as in the old system—Is this statement
true 2? Why ?.

6 3 towns A,B,C are in a line. The distance from,A to

B is 20 miles, from B to C is 30 miles and from A to C is |
10 miles. Which of them is between the other two ?
j
7 <A, B,C are 38 collinear points. AB=12" and
BC=16". Is there only one way of arranging these points ? *

8 a, b, c, are the co-ordinates of 3 points with b<a@

and c>a. Which point les between the other two ? ;

9 There are 10 pointsinaline. How many of them i

are such that “‘the point lies between the other two points’? ©

10 If four points on a plane are given, no three of

them being collinear, how many lines can be drwan passing
through them taken two at a time ?

_ 11 How many planes contain a given point? two |

given points ? three given points ?
12 The points A,B,C,D liein a plane. The points |
A coe also lieina plane. Are A,B,D and Hin the same
plane :
13 Prove that two parallel lines determine a plane. |

14
WN, BAAD, DHF AAI—"“ wos. WomAS Boy ABerssa) wos
acer B88, QX, SLMBHOoR wooo.’ anwide ad@ worsnerk
GON aderse |QW, BGO AHS Goda) Bodo dverss WP, BOQHAA¢
QOD, 33 es,0359 AOoddoe 3335¢ 2 NS 2

6 A,B,C, 208 Mew We} LINO OBOEDA, wohe. A 20%

BA 2d Bad 20 332,©; B O00 CO 7 30 a3© MB, A M20B
Cn10 32,©. Wyo 3383
3
£9) WEAdBS Sade a3 2

7 A,B,C 1H Wed DEL DA, WoWoINYo. AB=12",

BC= 16" eas NGS, OFBAAD aos WOT sos ede asodoe2

8 wom SeSBO BeOTD AwawmnNs aderssreo

a, b, c, SAB. b<a WH, c>a GAS Bnd Nora wvddasd
WMD ADBVAo 2

9 OD Seo wed 10 Lomned. VCANYO aM Now

NO Wed HOB WoMonNes SB a5 2

10 AmsEoMomd AeS 4 Womens, EHV. dns

DWT WONG HMA DAY. BAGS, asdda> Sodone PARI)
WHBMCMHBS NAW, Te snes, asodwayeao RB, 2

11 BS, NoToWpoWA, BH vA, ADISONGOIS,,D2

DIB NoTNAYaL, BOTW AHZoONVA, 2 Bxwd Nowa,
BLOONS AMSONSAY, 2

12 A,B,C,D omnes 20e AMZOBYS, A,BGE

Nomonve Aw worse AWSODOS. A,B,D Ws, H NomMNso Ax
WOME ADISO DOQsosoe 2

43 D0 AdRa0sd SeBNY. WOW. Awosowm, ads

RAPAIS WOT AD.
 CHAPTER 2
Ratio and Proportion
2.1 Comparison of two quantities of the same kind
is done by means of ratios. The ratio of two quantities of
the same kind is defined as the quotient of their measures
in the same unit. For example, the ratio of Rs. 2.30 p.
and Rs. 8-05 p. 1s i or 2. It is also written as 2: 7.
805 |
Similarly the ratio of 1 hr. 3m. 36 secs.; 2 hrs. 7m. 12 secs.
and 2 hrs. 49m. 36 secs. 1s 3816: 7632 : 10176 or 3:6: 8.
When two ratios are equal we say that the terms
of the ratios are in Proportion. For example, if
a c (or a:b=c:d)
eo) |
Fe
then a, b,c, d are said to be in proportion and dis called the
fourth proportional. Similarly if a@: b: c=d: e: f then
the six terms are said to be in proportion. In geometry
we compare lengths of line segments, areas of figures,
measures of angles, etc.
2.2 Division of a line segme
In the previous chapter we have stated a postulate
that there exists a one-to-one correspondence between
points of a line and the set of all real numbers. Also
given three points on a line, we stated that one of them
lies between the other two. Suppose the point C’ lies
between the other two points 4 and B. Let the length of
the line segment AC=m units and CB=n units. Then the
ratio of the two lengths is m : n (m and n are positive rea]
numbers). We say that the line segment ABis divided
internal y in the ratio m : » at the point C.

A o——__9__—____——..6
C Fig.
8 2.1
For Example: If AC=2.6 cms and CB=3.9 cms
AC :CB=2.6:3.9=2: 3 Or we write AC = =
CB 3
15
 OBO Wd 2
xSyssooee S89 eonodos
2-1 AWIseHowws NOW AA,NY DOdLMsaA, BeeOxo
‘Wysoro’ sao, SoM veNaseds. Awoseods NIwW xo, Ne Hoss
ne B Bro, woBe DNOBHSAg WOT) AAOWS DAY, Wooo a3
NOwBA SwedAs Aosd Sea maoeosn dn 2-303
ao3o, do. 8-053 jo CBee . ADA, 2: rs

HOT ene: sertodoe 1 0. 3:9. 36 4., 20,79. 12 A.

sodo, 2 Mo. 49D. 36.4. ans BAwy 3816-7632 :10176
CGx 3:6:8.
NOB DBHM) Woe SHON WHRVOGQHS BAN vsowos
BOQ aw,3,c33. Come & = 5(SRI a:b=c:d) BAZ,
a, b, c, ANY) CMMBBQS, qd Wd a, b, cNY BWAHPormHods
aa,Ses. &erohe a:b:c=die: f SBa2n, AHS eRBBan¢>
emDSGOs,38. SeMonessBQ wy) Sesmodoan¢ WA, vs sng
ges3 BO, spear? eae ssnvo Srommaynear, BocOzs, e323,
2-2 TeDo Dowd? NQyoARIyAo
WOT Geos. Women Bod, DUD D2A,NS Ad, N¢Y Nese,
WOTII-WwOTD ABN, S 2 DoW A,ed,3 yowsosso, %OND “eer2,0009
TPA CH. Ir O08, BS, Se s8sdostoee woOT2 ocorigas, SoesD
wane WOT mesdae BBD AdIDDo nowsemnes.s see
Bes. C noms, A 2, Bre BBD I DOM WDonAvoelo.
AG Ge ID DOBS GOD.
>)DQ m BOO BWANGONGO. BF, CB =n Dow
WINTON. a DOW WH, Ne BAR’ m:n GABDBB.
(m MB, nN Gax0d,neve). AB SesmNDoBnar, CoQ m:n
3B
4)yadvOEOC) osdeosasa/\ Dwonzeone DOD) BEVIS €35.

eit mpTaam «2
se) 2.1
enmencmn: AC=2.6 Cms, o, CB=3.9 Cms Hd
AC meg
; a
: —2.6:
AC:CB=2.6: 3.9 —2:3 3 S8@d CB
Hl = _ NowowDoionro

WOOSIIS
2s.
15
 Now let D be a point on the extended line segment
AB.
Ao————_»—__*
B
Fig. 2-2
We make a convention here that the length of the line
segment measured in the direction AB is positive and
measured in the opposite direction is negative.
Hence we write 4D: DB=m: —n
ts an m
OF ange ae
We say that D divides AB externally in the ratio
m:
Note that either the negative sign, or the word exter-
nally is used.
For example if dD=12 cms and BD=8 cms then
AD _ Af a ee
DB 2g Te 2°
Theorem 2.1:
_ _ Givena line segment there is exactly one point which
divides it in a given ratio.
We have assumed that there exists a one-one corres-
pondence between the points of a line and the set of all
real numbers.
Let AB be the given segment. Let the co-ordinates —
of A and B be a and 6 respectively.
Let C be a point which divides it in the ratio m: n. Let |
the co-ordinate of C be x.

A aoe B

Fig. 2.3

16
 Bn D adowoes AB semoD0Bwn BQ AB Won wWoeOs woo

A o—__»_____ ep
B
us, 2.2
RWomsmwAsO. 2 AB 03,89 ods Snws MG Ba, Baad.
Wd, CHE, DoT, O83,20 “essanwe WG, aay, “orseaNesoe
3a dads)€£9,

e003 AD: DB=mi—n eg he M Sots woosd,es3,

—n
D &. AB Sox, min DWNLVGBQO MHD Awa\As,G Hows
BCVIS,c25. Wow, HYMorWag, AwsAOO Wed WH, od, NOe C@Paso
MWS, Nyon Now WHda,NOe McoweNAnS,c25 nowowa, Ndr,

Mande: AD—12 4x0.a0. 3, DB=8 X0.a-2.

Staley AD = bate = atk 3 esndosad.

> DB —8 B-

Bsoe0d. 2.1: Bs, SeHoDoWAmy, BS, DwWeIO DON AS

WOWE WOT Wow ad«wad.

BS Sessoss Nomoneno Bs, How DS AOD, NY Neds, Mel awe

WOT xara, BS AT Dow Bs motsosve Siicot.2083 es.

AB &» B3, SemoNo@sendO. A WH, BAYS adder servo

3 BoaDN q wow, bh WO. C wore AB 22, m:n BBVloBQ
Sess. C 08 VEC Sse) gy AO,
 L—a _ ™ :
|
:
“m+n
Obviously only one such real number exists and the |
point corresponding to this real number divides ABin the
ratlo m: Nn.

Definition : |
Three numbers a, b, c, are said to be in continued
proportion if a/b — be. Then 62=ac and b is said to be the
mean proportional of a and c. C is called the third pro-'
portional of a and 0b.
Since the length of a line segments is a real number, |
similar statement holds good for line segments also. |
I CD ~
oe GH
ge
(i) AB.GH=CD.EF

(1V) see 1 aa + 1 or

AB+CD _ EF+GH
CD. aaa
(vy) 4B—CD _ EF—GH
CD... > aya
EF+GH
AB_OD ~. pon
17
 03H WOT? wom ACB, cwoAWowos AOA, BS Ad
ADMD WRB) oes
A 28939, M:in®ZBsree) a.

2,55, : a,b,c Bod AOS NEY a8 S38, a,b, cn

ADINIEWSBOS Dow aevs.es. sn b2=ac vAdsmd. HA
a Md, CNY BHo,sm8 aod BAD. cA g ws, AY
BSMADDs Docs 8dos03,e33.

SesIHOBS WA) DANE AON mmWOos, ss H20d

DeSod wd neo Besa Downers 0d,ox 3,2.

CD GH
(i) AB. GH = CD. EF
.- OB GH
) ap EF
Gay er SP
EF GH
aerey EF
we .. was
;iy ee 9te CMSDwdeo

EF+GH | AB+CD
"aff a 2S ae
~~) AB-CD _ EF—GH
“GD GH
AB+CD EF+GH
WO) APCD |. BRaOE
PART II LT 3
 Theorem 2.2:

The areas of two triangles having equal altitudes are

proportional to their bases.

We know that the area of a triangle=} basex altitude

A
Fig. 2°4
Area of AABC _ 3} BCA BC.
Area of ADEF 34EFA EF*

Similarly the areas of two triangles hav

bases are proportional to their altitudes ing equal
and the areas of |
triangles having equal bases and equal alti
tudes are equal.
18
 WAS 2.2: xzove AZONHS 8g2 OWN gess PONG
CANE MAT SAMDSGOo3w.

SWBws FesPO= 1 x MB x 2B,3 dowd BOO 5.

B Cc

(1)

E F

(22)
33) 2.4
_ A ABCo& g3,30 4 BC-h _ BC
DEFS R330 EFA EF
ae OeS2Q, AMG MANS Seyownie ses Bondo,
VBIN AZ ONG CAMBWOw.D DB, 0B,0 WB, Mand
ABIAONTGID JHOUwNE FesPorivo AsdodoNosoe AWo3,25.

18
 Thorem 2.3 : |
A straight line drawn parallel to one side of a triangle
divides the other two sides proportionally.

Given : ABC isatriangle. Let XY be drawn parallel to

BC, to meet AB and AC (produced if necessary) in X and Y.
A

Fig 2.5
Rae’. ?. Bethe tk.
To Prove: XB” Ye

Construction : Join C, X and B, Y

19
 Tesoro. 9.3: Beyows wom womant AdnmosdaoN
QLD AY Sesoho MIGsR wmode, somos Noyonnsg,w.
BS,: ABC Sd nom Seow. XY aowm BOR xs
DOOSTDON RDVOWS des. NY Ses AB Mor, X sOonxe
AC Or, Y SOSx. AoHAAnd (CHS, WBO AB, AC A¥ar,
BO ADS)

: meuAX Ax
ADDO. ¢ YR - YC

ous: CO, X 3, B, Y NYS2, AeO*

—

19
 a

Proof : By theorem 2.2,

AAYX _ AX a hae = ye cea
Sy
AALBi? XB ACYX YC
But AXYB=ACYX
(Since they stand on the same base between the
same parallels) |

co
Ks
a ae he5
Cor :—By the properties of ratios we have
AAD EY. ae |S Gime 6: 6
AB AC AaB. - AG

Theorem 2.4 (Converse of theorem 2.3):

A line which divides two sides of a triangle propor-
tionally is parallel to the third side.
Let alinel meet A Band AC at X and Y and let
AX ee
6 Lae 6]

Fig. 2.6
 MOBS: Wdoeod 2.2 Oov,

AOR = AR AXY OMY

A XYB X Bee AL OY Xt 0.
ead, AXYB=ACYX
(HOO GY HsMGS Ax notle ws adnmoosd Added
Sos 253.)

eso AX _ AY
= XB YC
CMW: DWwncons MoOQdoDo/A,

ee A age nf ON,
AB AC APB AC

Bel 2-4: (3 ,S0e059 2-35 DGD).

SYPORWD AGW WoBoNGa, GHoWMIHQ Noss FO Sesdoho

DWOBAHO WWBIAT AdWAoZIAIAIHDo.

1 Sebo AB x32, ACS, X BoB, Y NomNYQ AoHAo

DISD,
—
e=
XB

83) 2.6
20
To Prove :
XY || BC
Proof: If XY is not parallel to BC, draw the line =
parallel to BC through X. Let it meet AC in Z .
Now, by the above theorem,
AX AZ
XB eae
¥ AZ
*. We have —_ = 7

But by theorem 2.1, there is only one point which

divides a line segment in a given ratio.
Hence this is absurd.
XY |i BC
Theorem 2.5:
The internal (external) bisector of the vertical angle of a
triangle divides the base internally (externally) in the
ratio of the sides containing the angle.
E

Fig. 2.7

Given : In the A ABC, AP is the internal (external)

bisector of 7 A 4
BP
Too P Prove ita
Ai =aAB
SNe

Construction : Draw CE || AP to meet AB (produced

if necessary) at E.

21
 ADDACOd : XY |l Bc.

ADD : XY sexsoos BOR ABNAWISGMONGQAG ©, A®

MeOt BOR sBNao.03BdIoB Se shod, Gov. azo AC8289, ZSQ)
ROOAO.

SN, BeOS BD)wy)

—2
scohaon 4X _ AZ
Zc
pas — ae SADDBd.
2%
= C ZC
GOS DSoeod 2.1503, sesmDodaa, GE, Danrad Aganzs
WOE WOT) NOTMATDDAd.
SD Oo WH SANs.

ee XY ll BC
WWI SRYHOWH
2-5: SAF Bods Losec (29%,)
SOMGFIY WAAAY, WEY BANMGQ eosdeodd (wow,
DMNA DWO.

i
(2) BS) 2.7

Bz,: ABC &ywusg AP Sd. 7 A BASH LosOe03 (*9R,)

Ano pons

PC AC
OA : APA FaRD2.ZIDN CH KYO, wd. A Boos,
(223,05
J 3D AB BO 20 wenwAr,) NNQ AoHAS

21
 Proof :Let D be a point in the segment BA in fig. f
and in the segment BA produced in fig. (11).
We have Z DAP = £ PAC :
Since AP|| CE, ZDAP=z AEC (Corresp. angles)
:
and £ PAC= Z ACE (alt. angles)
But / DAP= Zz PAC gives
LAEC= 4 ACE
AE=AC
Now since A P || CEL,
BA.- Bea
Tk PC in either figure

eea Aes aieBY /

The converse of the above theorem is also true.
BP AB
C6 ae
it == a then AP bisects 7 A

Proof: Taking the same figures and using the sameé

construction as before,
ZL DAP=ZAEC (Corresp. angles)
and £PAC= 2 ACE (alt. angles)

Also since AP || CE, we have

BP
PG:
_ AB
AE
But BP AB
7G a by hypothesis
AB
_ AB

22
 AGxs:— Pos» ss) (i) 0Q BA SeModoBnQos. BoB,
WS, (ii)
(ii) 39, 3,Q20 BA DowaOQone ABD WO YWoDoaoAde,
ZLDAP= 2PAC SABB2d.
AP || CE 8i&Xa008, ~DAP= AEC (Axim,
BOLING)

22, PAC = 4 ACE (SBnrob saearivs)

SOS 7 DAP= 2 PAC SAHHSBOoB,
LAEC= 2 ACE SAHYAd.

Qi AP |i CH SADHHOOG, How ws yNnva,

BA _ BP sno,
AE PC
VBdo BA = BP i
,AC PC
BH DWed DSoemoHyp AD AS, WoNDAod.

woud, ae Z = me
APS / AM, LOFAWR.
ADGA :— Bcd ws Nad», swsooa, MOBS CAAT,
23 7 DAP= Z AEC (RBM, Sede)
a3, LPAC= ACE (B8xF0d Sear)
AP|| CE sAdsBB00n,
Bp, % AB
PC AE
wee, tee AP (@S2,05)
PC AC

Apis AL AB= AC
AC Ak
22
 Sea KAhe =e ACE
PALr = PAC
Hence we have Z
Or AP bsiects Z A

Theorem 2.6 :
. th e ra ti o of th e si des of a triangle, the
(iven base .
locus of the vertex is a circle
; AB = 7
aan d aAGFS
G iven: ‘ e BO
4 b bas

Locus of the vertex A is a circle.

To Prove:
A

Fig. 2.8
and externall |
Proof: Let P and Q divide BC internally
in the ratio m: ”
ed locus
Now let A be a point on the requir
AB m BP BQ
Then 47 eB Ce
y and externally,
Then AP and AQ bisect Z A internall
/ PAQ=90°
er.
‘A’ lies on the circle with PQ as diamet
Conversely 5
er satis
Any point A on the circle with PQ as diamet .
fies the given condition. Let O be the centre of the circle

23
 LAEC = ACE
S000 LDAP = PAC
SAdo APS. 7 A dd, CHFADDd.
3Sasoeoso 2-6: Byxows Dos Ds, wrdds wonone
DWWNHdda, Gots DT SeNE NowW.aS BPA) WOW BS, soNdowWoo.

BS: mo po—osn,4?. . ™
AC nr
Ao@aeos: A SeN& Notas BBA) won 2,3, WoNDwWBo.

3S) 2.8
MBS: P B32, QNX® BC osdao, MIN BWNLIDY e903 D089
DOA WoBW, WS, DI NyowAO. 4
BemNnws BFA Aco won Wow,
AR ee BE BO
AC i Pix +.CO.
—_—_—— a

6G dom AP BH, AQ NM ZA BredAaL, Vode

Dodd, WH, DN SOFAS.
: * AE Ag—90°.
6G dom Ax PQ Bo, AON RC T DoecOTo.yVa»,

DG ncso.N, PQ ay, AON BSB SorOs Care Wom)

BS, VOHWdAQ, mOmAa. (O DOWD 22,0 e003 waNdO, )

23
 BP BQ
Since pi > Cor
BQ CQ
we have BP = Re
BQ+BP. CQ+PC
and BO— BP ~ CQ— PC

Now BQ+BP=BP+PQ+BP=2BP+2P0=2B0
and BQ— BP=PQ=2P0 re
PC= PQ=2P0 an
og toc" (60-400) (PO_00}=2 CO (since PO=OQ) ©
Hence we have;
20 B 20P
SOP T5200
Or 0C0.OB=OP?=OA’
-. OA is a tangent to the circle passing through j
ie 3, L. {

Z OAC= Z OBA .
Or ,OAP— 4 PAC= 4 OPA- 4 BAPS}
LOAP— / BAR
Z BAP= ¢ PAC. i.e., AP bisects Z A internally

i —

Therefore the locus of A is a circle with PQ as diameter.

This circle is called the “‘Apollonius’ Circle.”’

Exercises 2.1 ;
1 A segment AB is 3.5 inches long. A point a
divides A Bin the ratio 3: 2. Find the lengths of segments.
AX and XB. Verify the calculation by construction. t

24
 BP | BR esnmacoon, BO _ Ce
Pa OO mee PO:
930, BQ + BP _ CQ + PC
BQ — BP — PC
CQ
an BQ + BP = BP. + PQ + BP =.2BP +2P0
= 2 BO
BOsRP SF 5 po.
a3, CQ + PC = PQ = 2 PO
CQ — PC = (CO + 0Q) — (PO—CO) = 2.CO

tiger 2 OH OR
2 OP. 92:00
6G OC.OB = OP? = OA?
$5000 A,B, DB, CNY Moot Bos. Bees 33,8 OA
BD DE SeBAWAAAd.
8,003 /OAC = ZOBA
CGx0 SOAP — 4 PAC = / OPA — 7/BAP =
ZOAP= / BAP
- LZBAP = Z PAC 8G APS / AbNEdSB LYosdeodo.
SMOCHOGDES.
AB BP m
EA. 33 Ae Pe n>
GG_00 A MMAS BGQ, PY BD, ADONIS SS, WONTID)Dd.
= 5, oo ‘OMG Menoozr 23,” QOD) BAD.

Seo, ANY 2.1

E 1 AB Ss DoB® 3.5 GorhO WBNS, X xnomy

| AB ohs2, 3:2 Benacd ammnnae. “AX a, XB
BLD DOWNY WG DAY, GoM&BvVIO, SCH, woHay, Two) Toe
wee,

24
 4
ing altitudes
9 ABC and DBC are two traingles hav
AX and DY in the ratio 5: 3. Find the ratio of their,
areas.
~*~

ABCD is a parallelogram and P is a point on the:

3
BD such that BP: PD=1:3. Prove thap
diagonal
A APD=3 parallelogram ABCD.

4 ABCD isa trapezium in which AB||CD. Prove tha ,

the line joining the middle points of BC and 4D 1s paralle}’{
to AB.

5 ABCD is a trapezium in which AB|ICD. The

diagonals AC and BD meet in #.
Prove that AE: EC=BE: ED.

6 The side AB ofa A ABC iscut at D inthe ratio 5 : 34

If DF drawn parallel to AC, cuts BC at F, find the ratio
of the segments of BC.

7 If AP bisects Z A of triangle ABC show that

OP = b+ce
@ and
BP x b+e &..
If the bisector of 7 B meets AP in I, calculate Al: JP.

is drawn parrallel to BC to cut AC at HE and DF is draw ns

parallel to AC to cut AB at F. Show that |
BF :CE=AB: AC’.
9 Ifthe bisectors of angles A and C of a quadrilateral
ABCD meet on the diagonal AB, Show that the bisectors
of angles B and D meet on AC.
10 ABCD is a quadrilateral having AB=AD. The
angles 4 BAC and 4 CAD are bisected by lines which meet
BC and CD in E and F respectively. Prove that EF is
parallel to BD.

25
 2 ABC 3, DBC RX BOC MBS AeOoo.s vada &
row
ns. AX WH, DY NM BOR avaws woonns 5:3 IVC
BOS. Y Bears gedwore wvwmroaah, somwoko!@ov0.
3 ABCD&d2 wom AdRWA03d wS2oru, BP: PD—1:3
Smxos BD sorG Bx P Nomowas, MIrad.
A APD =2 ABRNA03d wWSoyoFe ABCD 20d Ar,

4 ABCD BIHB GY AB\|CD. BC 233, ADH? Wh,

Moons, AeOxos Advdessosoo A BR ABRND3oOADABOSd0B9
MOOR,
5 ABCD SYLB OQ AB\\CD. AC X38, BD saris
E 89 s00=03,85. AE: EC=BE: ED 2009 AHA.
6 ABC 3xyV2BQ AB womwosA., DO 5:3 DW WILD
QwALD. ABR AdsnsoosdA aH DF sesso. HCodx,
F 89 A0QAa. BCH GeHaHosne BWyHweIWsA2, sors
0098.

7 ABC S%o2esQ APSO LAM SOFARBSD.

ee ws, CP= _ab ADOT BoedrA. BOSD OBES
b+e b+e aoe
Sessosoo A Poosr, [8Q AoHaws, AT: IP BOBIWA WO.
8ABC 3x oes JA BOS LGFs eB Boor,
D839 OAS. AB R RAIWDdOSoDAN DVD DE HOsvdesSov
AC cian, ESQ A0QA™Hd. ACR AHNADSBAOA DVD DF
Rosdessosoo A Boban, F SQ AoHALYO.
BF: CE=AB?: AC? Home Sacdxs

9 ABCD Bsryrus 7A DB, LC soemogrenvs BD

gr sors TOQAAS, /B WH, 2D soenopreny AC sora
BoeGosoe TOMA, Aosoo AoA.

10 ABCD weorxd2 AB=AD. ZBAC %,

LCAD 8 treme@renss BC HH, CD Nes, Baoan HF 23d,
F nv AoGa0S8. EHF || BD dod AHA.

PART II 25 , 4
 11 AD isthe median of a AABC meeting BCin D.
The angles ADB and Z ADC are bisected by lines which
meet AB and AC in EF and F respectively. Prove that
EF is parallel to BC.

12 P is a point on the side BC of AABC. The

angle APB is bisected by the line DPE meeting the other
sides AB, AC, (produced if necessary) in D and £
respectively.
Prove that BP. CE. AD = PC. EA. DB.

26
 11 ABC 3%2wS AD BWZ,Sessoo BC oom, D og
HONS. 7 ADB DR, /» ADCNE tacmG@renvs AB 3&9,
AC nvso, gaan B oso.WF vO #200703, 3. EF \| BC nots
AOA.

12 ABC 3x%xB BO mBBO P RNomoxpoway, sds

$2083. DPH dexsoko / APB &, SOFAS, DWTd, AB, AC
Nao, (SRI,AGB_S 33,0805) 8 woman D 2%, HAGQ AoHAS,<).
BP. CE. AD=PC.EA.DB 20m AHA,
 CHAPTER 3

Similar Triangles
ilar if (i) corresponding
Two polygons are said to be( sim responding angles are
cor
sides are propor tional and (ii) .
equal.
A

;
*
a
; <2
5 R

D C

Fig. 3°1

If the two figures here are similar then,

) A= PS BESS nea etc.

A 3 P

D C

Fig. 3.2
A square and a rhombus have their sides proportional
but they are not similar.

27
 SBOWd 3
RBs 8 eBownyo
DOB NHooUnisvo
(1) Acre, MoMoIdo VxomBBO. dd,
(ii) ABM, Seeds Addon
D5, GOSS NEoUNeN Aaddows wRogownrvoms BAD.
A
P

E a T ]‘
B

D c

233. 3.1
AQ BOY TOD WHRMBWNG Adodod DAG OQ
pie.) pen Mags ter
©) eee eePRa)

WoSd, ay = oD _32s. 30.0

On ORS .

8s, 3.2
%wOTI0 2825? 80 WIT, WOM BW F S0N9 wmonevs Cows
BIG de CAN AsdaMZosy, Beohy, LKeriodoe wom wood

27
 A rectangle and a square have their corresponding
angles equal, but they are not similar.
eee a |

|
i
|

Fig. 3.3
ver,in the case of triangles, we prove _beloy low
iihesvorns 3.1 and 3.2) that one of the conditions (1) or (11)
implies the other: So, two triangles .will be similar
either (i) if they are equiangular or (ii) if the sides are
proportional.
}
Theorem 3.1 :
If two triangles are equiangular then the corresponding
sides are proportional.
D
&

3) Pod

E F

Fig. 3.4
Given: In triangles ABO and!DEF
LA=2D, 2 B=ZE and 20=ZF
To prove :
ve 6 ae BO. ae
DE EF “DF
Construction: Along DE, take DX=AB and along DJ
take DY=AC. Join XY.

28
SB, wom wee 8S ABM, seeds AMWDNG Go, Avo
Haoo0w Soon, BBO”,

ws, 3.
SBS, SwoxeNvO zoes Bie HIB dOHwMoNY GHI,6S
ADWAQ. odvacte wor, SAMBooBdO AB Ds0,00a0, mOz
wEerdods 3 vdeo 3,x syeodnee (>. 3.1, 3.2) AMOXA. eralfeletar)
DOD SFownive 208d doeaneo WSO, od BOCANEN AOS. foNr)
CBd Sais, woeorgs CMMIGQG, Bee &D PWN ZDOHBS
odo, Saodd ae.
3 esoe O39 aoe:

ABNS FMCANVHIS AIS 8AOUBNY Rodos momo Yaonos

— BQTS,z.

8S, 3.4
Z.: ABC 2X, DEF &22Knvg
LZA= 2D, LB= LEON, LO= LP
Ad@NEOS : ae = BC — AC

dud: DE bY DX — AB ermsos X womsda, m3,

DF 32] DY=AC eros Y xorhada, sricrteom XY
HeOX,

28
Proof : ;
In triangles ABC and DXY, AB= DX, AC= DY and
Z BAC=Z XDY (given).
AABC=A DXY.
Z DXY=ZABC=Z DEF
beer @ Ae oe OF
UX = By
DEO. DE
1.€. AB = AC
ir, . De
AB BC

_ ’ 48
DE
2Ef ae
2.
Theorem : 3°2
If two triangles have the three sides of one’
proportional to the three sides of the other, the triangles are |
equiangular. |
Given : In triangles A BC and DEF (Fig. 3°4)
a oes
PE” LF. ae
To prove: ZA=Z2D, 2 B=Z Eand 2C=ZF
Construction : Along DE take DX=AB and aonlg DF.
take DY —AC. Jom. XY:
Proof: By data 4 = as
DIX oT a vi
Dr De ( AB= DX and AC= DY)
“. XY is parallel to EF.
’. triangles DXY and DEF are equiangular.
AY DX DY B
: ae ae a ee
 mes: ABC %, DXY 3xourivg
AB=DX, AC=DY *%, /BAC= ZXDY
. AABC= ADXY
ZLDXY= 4 ABC= 2 DEF
85 008, XY || HF
ot ee
— ae
econ AB AC
DE DF

seTosoe AB.= es NOD AOHAWAB

3Bedoeodo 3-2: |
VMMSHQTHS WBNS HOW 8Bownv Adnws soednivao
WV0NTIS 35
a.

33: ABC so, DEF 2gourivg, a ee

(3S, 3.4)
Akon. / A-— /D. £ B= 7E OS. 7 C= ZF:
3vS: DEAS DX=AB SMHS X WMBdE, DoF, DF
aoe DY —AC Srowos Y womas.., Simosoom XY Heda,

ey aC” ae
->.
iain
MPAs:
(72s)
fe a (.-AB=DX *%, AC=DY)
XY dest <a BDODOSOWONT.
DXY >i, DEF 33 OWN ABR socanvag,
DON.
0) amass». Toeaim DY ei: ABC (33,)
— a |

Pt Dee DF EF

29
 |
2
Now in triangles ABC and DXY, AB= DX, AC= D>
and BC=XY. | |
-. the triangles are congruent. But triangles oT
and DEF are equiangular. :
‘. triangles ABC and DEF are equiangular. f
1.¢. LA=1D, 2 Ber wad LOL. :
a

Theorem 3.3 :
If two triangles have one angle of one equalto one angl
of the other and the sides about them proportional, th
triangles are similar.
Given : In triangles ABC and DEF,
AB AC
iY bee DF and ZA=/ D
To prove : triangles ABC and DEF are similar. )
Construction: Along DE take DX=AB and along DF
take DY=AC. Join XY.
A
“

Fig. 35
Proof: Again traingles ABC and DXY are
congruent. |
- LB= (ORY and (C= 7 vx
: AB AC
Also by data DE = DF
o.© JON, DY
° DH DF
. XY is parallel to EF
4DXY = g4Eand ¢ DYX — LF
4B= yf and 70 = LF :

30
 Bn ABC 2, DXY 2young
AB=DxX. AC=DY 23, BC=XY
J. SWPowNG HOD NGPAQorxe ADowoNss.
885 DXY 832, DEF LYHwNvY ABVS Bocdsnva, Bens.
. ABC SS DEF 2oKNY SBR saedNVd2, Bods.
SE, /A = 4D. B= LEX, C= 2H
wS eOeOdD 3:3:

He DOT SFYHUNVO 200d Lomo oes BoSo,008d wow Sens,

PWN, BW Beane woHoniv VHS BOGS, & Byow*ie.
i pleNobstpralesic tne
Be: ABC sd, DEF &xpwngsg

ae OU es fA‘ 2D
DEX DF
MBacod.: ABC 3, DEF Sownv Add oWeoNdI3,35.
oud: DE Sed DX = AB SMBs X wnomddn, Hos,
I? Sx DY = AC erodes Y woman, shartnow XY
—

co Q & A

uy, 3.
AOGS: aAoeOs Dy adoeotorivosoioe ABC mo, DXY SR

/ B= £DXY we, 70.=— 7,DYX: WS2, BIo,0O3H

AB 3. AC
DE. DE
DR DY
hay: DE
XY Ser. HFA ABNASOAD NTH.

30
 %
Therefore the two triangles are equiangular and he
similar.
Theorem 3.4:
3.4 If two triangles have two sides of one proportic
to two sides of the other, and the angles opposite to one}
of corresponding sides are equal, then the angles oppo
to the other pair are either equal or supplimentary.
the former case the triangles are similar. :
(This is called the ambiguous case for the similarlity
of two triangles.)
4% oO. {
f

E FY) ams G
1222
Given: In triangles ABC and DEF
AB AC
Cyye oe DF and LB SNL BR:
Lo prove: either ZC=ZF or + Z F=180° J
Proof: The angles Z BAC and Z EDF are
or unequal. either e
Case (i) Suppose 2 BAC=Z EDF asin
figures (i) and
Also since 4B=24EH,wehave 2C =
triangles are similar, 7 F and thet
31
 HOS VSYHwNGS Adwd soedniva,, BrohkHyGood ey
[o WANTS, oD.

wD woeoss 3:4:
4)
NOB SMWHWNVYO wows Adw womons. Dos0,008d oows
PRNGLAS CmMEHQR., CANYQ wom. Bos enoriny,
DONE DBDOoNdd ‘Bacanss ABITONG, 3, MBV0,000 kos
ROMs, BOCANY) AMADA, VOve ZOSRneaRAENGoNDAD.
otek BIBQ & Seoanvo Zo deBsMd2s,
(adae, Sepoerie Savdessods xo wy ase,add)
. A D

E | er Cc
222
AB AC
32,: ABC 2, DFE {Bownvg DE DF

we, ZB= LE
FOGACOD | /C= LF eG 7C+ ZF =180°
mos :— / BAC 8, / EDF tx Ad AQ CABS
BE) MS, (i) Bd, (il) od) SncdAdowods
| ae BAC= LEDF ence
on /B= ZE CSNDIwRB008, C= / F GASoQoad. CB, Oc
IDA 22HOBNKD HDG MBAIONS, zs.

31
 i i
'

CG If 2 BAC#Z EDF as in figures (i) and .

oe EDG=Z BAC and let DG meet HF prodi
at G.
|
Now Ales BAC and EDG are equiangular.
AB AC |
Z ACB = LZ DGF and pF = DE 4

AB AC |
But pF = DF (by data)

DG = DF
/ DFG = 24 DGF =ZACB
But Z DFE + Z DF =G180°
p PPE ne 180°
or ZC + ZF 180°.

Theorem 3.5: i

Areas of two similar triangles are proportional to.

squares on the corresponding sides. .
Given : ABC and DEF are two similar triangles.
r _ —- Area A ABC A B?
0 Prov. ‘Area QR DEF. DF
Construction: Draw AX and and DY perpendicu:
to'BC and EF respectively.

~
 DH (ii): WS) (i) BoB, (iii) 8 Scdadowos
ZBAC+ Z EDF Shoo
an / EDG= / oA SAds0s DG Se sSosoy, $20 Sten)
30.20 EF a, G &Q O80
s =n BAC 3, EDG 3es ADND Bolanvar . DIDOOT

AB AC
A0B—/ DER si]! «(COS
a + Di. De
Salon AB a AC
DE DF
ACS AC
DG ODF
*. DG=DF
003 _¢ DFG= / DEF = 1 ACB
ead, / DFE+ 2 DFG=180°
Z DFE+ 2 ACB=180° &@x 7 C+ / F=180°
3 doeoso 3:5:
AAGMBAONDS NIG 3ehane ses Pons Awnad, wore
eh NENG YAWIZOTS,3.
33,: A BC wo), DEF DUB AMDIOB 3,2owNSd
m@necd: ABC &yoxud ges) FO AB?
sae DEF 37H%3 §3), FO =D
E
32s :—AX aa, DY Avax, BrxomoN BC 3, HF nen
‘Pbowngan agovd.

83, 3.7
 ABX and DEY, ZB=ZE and, |
Proof : In triangles
LAXB = L DYE = 90°. al
two
Hence the remaining angles are also equal and the
triangles are similar.
AX AB
py ae
_ Area AABC _ 4 BC.AX
Now trea A DEF 4 2F.DY
_ BO ae. a a ee
EF” DRY ae as
Also Since ree ea AC y |
DE EF DF
Area AAB C _ ABP _ BC AC*
Aves ADEF =. DE. 2 ODF
Theorem 3.6:
proportiona!
(
Areas of two similar polygons are
to the squares on the corresponding sides.
D

Fig. 3.8
Data: ABCDE and PQRST are two similar polygons
To Prove: Area ABCDE | AB
Area PQRST ~~ P@
Construction :
Take any point X inside th l A BCDE) and joi
ool
it’ to its vertices. e polygon

33
 MOS: ABX ws, DEY Sypunvg ~ B= 7 EF dH,
LAXB= 4 DYE=90°. 8B 008 B Qv@W Sxowriv Added
— HoNds,s.
AX: 75 ehB
DY 3 DE
x ABC Swws FS FO 4 BCAX
DEF 383 RS ZoO =.
Se eae Ae A
EF DE DE DE DE

wrod 3-6:
DOB AHoCVD waohany Fes Honvd Awd, wowony
DNENY CMDSHOTHS, 3.
58)

B zt

83, 3.8
32: ABCDE %, PQRST adds xswdax warrowrvo
MoG@acoss: se3xO ABCDE AB
$320 PQRS = PQ?T
1 383: ABODE weyrnnd X womrdspons, sicrtoe,. vcay,
| BD, Zor nocorierin eds.

_ PART II 33 5
 Let PY
Con truct Z YPQ=Z XAB and Z YOP=XBA.
at Y. Join YR; VS: ands YZ. ;
and QY meet
Proof : :
Triangles XA Band Y PQ are equiangular and hence similar, y
Area AXAB _ AP
Area AYPQ Fi =
Now £ ABC=Z PQR (Since the polygons are similar) |
and Z ABX=Z PQY (by construction) 2
Z &BO= LYE. oe
ho ee ee
YQ: "> FO
(since As ABX and PQY are similar)
Bat. AB... 80
PQ ~ QR
AB
vO = Be
OR (ii)
Hence by (i) and (11) using theorem 3.3, we have
triangles X BC and YQR are similar.
* Aten WA BC. aa) - ae
Area AYQR CF a =& |
Similarly we can prove that triangles XCD and YRS ©
are similar and so on.
AXAB - AXE <a
SURO KYOR AS ae
*. By the theorem on equal ratios,
AXAB+AXBC+ .. — AB
AY PO-AYOR A]. ae
Area ABCDE _ ABP
Area PQRST OR
Theorem 3.7: {
If from the vertex of a right angled triangle a per-_
pendicular is drawn to the hypotenuse, it divides the |
triangle into two similar triangles, similar to the original |
triangle. F
 LYPQ= LXAB %%, /YQP = /XBA virwvs
PY X32, QYNSS, YN, aD Y Womasg, AHO. YR, YS,
YT NVR2, AcdA,
ABS : Owso0003, XAB 3, YPQ SyMHowns ABodewaods.
XAB SyYHRG Fes Bo AB
SD D0
YPQ Spud FesZoO ~ PH?
an / ABC=/ PQR (+7 WHOBWLWNG ABW Dados)
m2, LABX= 7 PQY (8%)
LARCH /¢ YOR -—1()
ABX 2B, PQY 8D
PDOWNY ADT MAAoOATBAOo,
XB AB
YQ PQ
wag 4B _ BC
PQ OR
2.
ee
BC eee
‘
(11)
YQ OR
an (i), .(i) WS, B3ye30@ 099 3-3 ADQNG0B,
XBC DBD, YOR SHwNG AsdonwsAs,
XBC 82GB RBPeO BC? APB
YOR &epusges go QR? PQ
wenove XOD aS, YRS Byowreeo sos, VWs ABNad,
2HUNG ADIWARBAINSos20H9 AQAWBTAD.
er e morte AAD ey RAY cit
A YPQ A YOR PO?
*, ADD BRIN NoeoQovs.
AXAB+ AXBC +... AB
AYPQ+ AYOR+... OF
_ BSS ABCDE _ APB
' ge30 PQORST QR?
ese O59 A PY ey

DOWHWED FBAowS Bon NoW2A0B sors, worm owas, gad,

Ct &yownay, A, 2DYNRE, AGODA DOB) 8
wowneoA
DANA.
34
Given: AABC is right angled at A. AX is drawn
.
perpendicular to BC.

To prove: The triangles ABX and ACX are similar to

|
each other and each is similar to AABC.

x
Fig. 3.9
Proof: in triangles ABX and CBA taken with3the,
vertices inthis order, Z AX B= Z BAC and Z B iscommon. |

*. the triangles are equiangular and hence similar.

Similarly the triangles CAX and CBA are equiangular |

and similar. |
Hence the triangles ABX and CAX are also equi-
angular and similar. |

oe 1: Since triangles ABX and CBA are similar we.

ave .
AB BX on BC. BX.
RO = ape A B=
or AB is the mean proportional between BC and BX.
milarly, AC?=CB.CX. ‘
 O2,: ABC 8 xHusQ 7 A wo vowdeed. AX a BOR
OcWaoh FOB,
MOA: ABX oh, ACKX S8ypurivo Adwdeaaoned
DWH, VYNVO B3SLn A ABC R eeeik eens.

x. S
83) 3.9
ES: ABX WB, CBA ZxyownsO (Sorina, BS 3x0
BQ SADs2083)

LZAXB = 4 BAC
Z Be NY FISHRN,.

SB OoD SHwNG) AHS FoednGar, BHT Bos, ABW

Ow BaEDNoog, 2.
weriosoe CAX BB, CBA S2HBNG ABT OWAIoATS, <5,
6G 003 ABX WB, CAX SrwwNGe AB ADWA soesnvao,
BnO0OdS, BD WIS, Aaod.aalaAdss, 2.

Smog 1: ABX WH, CBA Byun

ANB ADBDWNTIWABO,

AB _ BX easy 4B’ = BC. . BX

BC AB
ema ABxo BO 3, BX NP DIP, HID S03 ODD,
eenoooe AC? — CB.CX.

35
 have
Cor 2: Since triangles ABX and CAX are similar, we =|
ps 7
ax oF AX? = BX.CX.
BX AX
TX
Cor 3: Using results of Cor 1,
AB? +AC?= BC (BX +CX)= BC’.
This is Bhaskara’s proof of Pythagoras’ theorem.
Construction 3.1
To divide a given line segment in a given ratio internally —
and externally.
Let AB be the given line segment and m:n be the
given ratio.

Fig. 3.10

Through A and B draw AL and BM parallel to each

other. Cut off AL=m units and BM=BN=n units.
Join L N. Let it meet AB at P. Join LM and produce it to
meet AB produced at Y. P and @ divide AB internally
and externally in the ratio m : n.
Note.—lIf n>m, we get Q on the other side of AB.
Construction 3.2
To find the fourth proportional to three given lengths a
band c.
 | CRMs 2: ABX DB, CAX Bwyownvo
AMON BaONDYAOoT
AX ~ GY e)Gao AX? = BX.CXox.vv
BX i. 2 af

SBS 3: ANBOSO YAndosHod

AB* + AC? = BC (BX + CX)= BC’.
Qo } GOTGAS wo
BBC CIs, eos 1,08 ADQs.
Ors 3.*].:
SesMo.DoBRad,
BS, BAU DS DUMB Losdeossanorw
Wow, snows dwNswoo,
* 4 B&> GBS, SesoaDoB DB, m:n $08 DH H5e3IDE9

83, 3.10

A Dd, BN Dos AL WB, BM AWnA03d sewn?

} 3,FOO. AL = m™ BWKLOHNANY. DB, BM = BN =n
D0 nwAnvdosos [.M.N vn, SABI... ~LN Aecdrx. 2D AB
Ooaa, P ob m0H80. IM 2eO% Tae) 35, A AB Bod. YQ dQ
s0OzO. oan P wd, Q NY AB Go, “Daven wosdeosoaan
DIS, WB, DIN m:n D, WII Dwan3,3a.
n>m BBN | nora ABS? 8s, 9B DS FBYBAd.
ws 3-2:
083 DH WD Wa ny WPF DAIS ONT, SOTWSoBOS NYO.

283) 3.11
 Draw a line J and on it take AB=a units and BU=
Now draw another line »
units, on a convenient scale. an
through A and cut off AD=c Units. Jom BD
Noy
through C draw CE parallel to BD to meet m in E.
the length of the segment DZ is the fourth proportior
to a, b and c.

Construction 3.3
To find the mean proportional between two lengths.

Given : a and b are two lengths.

ae

Fig. 3.12
Construction : Draw a line / and onit take points B ane
X such that BX=aand on BX produced take C_ suceli
that XC=b. Construct a semicircle on BC as diameter
Draw XA1 BC to meet the semicircle at A. Then AX1,
the required mean proportional, for AX*=BX.XC by
theorem 3.7, Cor 2. ;

(Note that AB is the mean proportional betweer

BC and BX).

Construction 3.4
Lo find the third proportional between two lengths.
Given : a and b are two lengths.
Construction —Draw a line | and take a segment BC on i!
such that BC=b. Draw a semicircle with BC as diamete:

37
 WRABMBrond ded ] asad ogo A B= DLOBRAINId.2,
2, BC=b nvsndnvse, anamdde vstoomd
| DAHNMB) SAmosoe > BN Awd Doves WISO,0D Se Boos,
¥D2
S509 AD=c DIWOBRVINGAY, SAMBOY » BOB, DAVay, Acdz,
CS Dees Cove, ABR xBwmosdaon D¥ood. acd
BD, EdQ O80. Sn DE sesosdows ws a, b. o,h¢
wAGoFHmDsSGwAdyad. :
Os 3-3:
BAY Dd Qdzd wa ny Ao, SoD Soay, BOT WHOA),
SS,: @ WBA, HN Bos33 DID AB Wa NvNTS.
A

B x C
283) 3.12
: OS: nWDoDWd
0m | Se Bors, Yo CASO BX =a SAD
wo8 BS, Xnvay mara. JO ad BX ses XC =H vwndswos
C0389 M3SF2, BC ®2,ADNTS wD) CBF B,S,HR2, Oey),
b DS Aa, ASQ AoMA.H03, XA SeBOsr2, BOT cows 2<oo9d.
Sn AX wesAda WA,WHs. Tddld wsoeOs Boe 3, 70005
AX*=BX.CX SADDBd.

ABS» BC mH, BXNY WIG, HID SOSI0°wWBA, NOW.

O25 3.4: .
B.A Tod AVS WG Ten Jscaimaomo.soAy, soMoroBoswaJad,
BZ: a BBW, HNP $083 TH AOS WBN.
Os: Oraymnde |] Sesoos, avd. 8H0Q BC=)
SNGom0s B aos, Cnva., SAMBoe,. BC DIAwNOIW wo
CAFS S,Bao oe wn BA—a SNwmnos 2B 2,09 A WDA,

37
 AX, BC. Now BX is they
and..cub.of BA=a, Draw |
for AX? = BX. BC.
required third proportional,
A

B x e
Fig. 3.13
Construction 3.5
To cut off a given fraction of a triangle by a line drawn *
parallel to a side.

Fig. 3.14
it is required to draw a line XY || BC such that
A AXY=" A ABC
Construction: Find a point P on AB such that
AP=™a AB
Now let AX be the mean proportional between AP}
and AB. Through X draw XY parallel to BC then|
AAKY =yn™A
n
PC. |i
38
 a AX®2, BOR Cowal avd. srk BX Besos
s Seosaban’d, sade) AX?2=BYX.BC.

Owx 3-5:
DE, SKA wom woman sanmosdaon avd desiodood
&wo Ko SCSFOG Ros,B WAL IDSHAL AYoNAADd.
A

3 Cc
we, 2 Fe &

tF3.: AAXY="A ABC Sows BOR XdNBv03dDoN

eas n
XY BeBossr, AYowAyOo.

oes: AP =” AB eNdrsos AB oh SxS P Nordwsay,

Nn
BO %0008.
on AP 2), AB n¢ DA wads AX CASO. Nd Dos
AY m2, BC FH ABDme agenrd.
Bn AAXY = —
—"A-ABC CBADID)TDO.

38
 Proof : Triangles AXY and 4 BC are similar.
." Bee AP.AB. AP
RASS eee

Construction 3.6
To cut offa given fraction of a triangle bya line draw
perpendicu ar to a side.

It is required to draw a line XY1 BC such that the

area cut off is equa to “AABC.
n

t ii
Fig. .15
Construction —Draw AL, BC. On BC find P suck
that BP = : BC.BC. Find
Fi BX 4 the mean proportional between
BL and BP. Through X draw YX, BC. Then anal
A BX Y = — AABC.
 AoG@e: AXY <a ABC BORN HOO OwAN,

a eeay, ARB we AP-ABCeAP. |

eee
on)
| ee
oe
=
AT Ce re
pe a = 8
Des 3:6
DS, SYOwWD Uwom woman Cows O98 SessoNoos 3 youn
Jo=,B MA OSHA, NMwAVad.

ssro: ABC aa Qwo.CSRHRD Fee Pods, BC A

Hoesen QO XY Sesoros RES oy

f 6 oes: BC Oh Ses BP = ™ BC iwncdosos P xomwr,

— nN
0%) &@0209. AL 22, BC A OowaA AYO. BL w%, BP
IS aoqo,coamsotomy, somee&cdd. wh BX endo, XY wm,
BCR oowernh aged. si ABXY = ” ~pABC vncrwe.
11)

39
 Nole.—While taking BP = BC, if P lies on the other |
" }

side of L, then take OP =< BC. In this case,

areaACXY = = A ABC

Proof : ei a oa (since the triangles are

similar)
_ Bee BE
BI? BL
NABI ,. |
a Ane eee (since they have the same |
altitude AJL)
A BXY (BP BL “Brey m
AABC amt” BC “Bel ® .
Construction 3.8
To construct a triangle similar to a given triangle and |
equal in area to another gwen traingle. :
It¥is requiredto construct a triangle similar to triangle |
A BC and equal in area to A DEF. :
 AWS: BP = ™ BC sicdéevo mon, P oko L vomdasd
n

B3n,0m) ms FBO wad,en CP = ™: BC sidioe.

: s
RoBYeBQ ACXY = ™ paABC vAwser.
n

ors: ABA. BX’ "s Sows Asoc vwssoic5)

ABD = BI?
SRE BL BP
“ane BE

B8t Tag
=~ AABL
= BG (20m Sebuny ag.dap
—— BL ee °

} AD en.)
Agee BP BL’ BP
Rae BL SS SBC: Soa

OS 3.8:
BS, BBowasPoWs, AmdoWMHoioo ws0,008, Fes POHO
AadvapNnedoe owes 35Rowdy, OrsADWOd.

tera,: ABC S2 OWS, AWBLNBADNOL BS, DHF Hows

SesBE,
OE, Ravencsnn PAID BSWoBwWAAY, SwAoWO.
 Pr

‘
i
At E construct an angle equal to 4 B and at F .
construct an angle equal to ZC. Let the two lines meet in
G. Draw DH Earaltol to EF, to meet EG at P. :

Find #X the mean proportional between HH and EG.

Draw XY || GF to meet HF (or LF produced) at Y. Then
X EY is the required traingle.
AEXY _ EX’ EH.EG EH
Roof ae We. Gua ea
Also, a since the two traingles have’
the same altitude from F.
A EXY _ AHEF
AGEF AGEF
AEXY = AEHF.
But A DEF = A EFHF
A DEF = A EXY
Also A EXY is similar to AGEF. i.e., to A ABC.
.EXY is the required traingle.

Exercises 3.1

1. Prove that two isosceles traingles having their

vertical angles equal are similar.

2. ABC and PQR are similar traingles having AB=4'

BC=5, 2 B= 70° and CA=3. If QR = 7.5, write down
the value of 7 P, PQ and PR.

+S. In any triangle ABC show that the median A D

bisects all lines parallel to the base BC.

4]
 ous: #F WomasQ
/ BR Amn soess7r 3, MB, FH 3Q
ZC xeR Baraat, Dwr. Bs Sesadinsd G motoawd AOR
EF amaosdaadozos DH AdByY Seo0os, od. “eats EG
Q00R0, P WQ AsO

Sn EH 3, HG nen DID, DMISIWAG BS HX dB,

BOI%WAOO. sin EF 2 Y3Q FoQz808 XY 22, GF z
HONDOSGDO DBBOdoO. XBY Rowse WeToD 3Beow.

mys: ABAY _ EX’ _ HH-EG _ EH

AGEF E@ ECG EG
PRRICE) AEGF = EH
~ AGEF EG (Red Ada Srywivgo.e FF
NOD BWVMD WoawDonenA ass
Cows) woe GNA)

$2.8 Be A EHF
AGEF AGEF
AEXY = AEHF
S356 ADEF=AEHF
ADEF= AEXY.
ade eed AEXY D2, AHGF Axsd2F Srpowis

eG@r AEXY mex, A ABC ADIOOD &3 BIW,

67005 EXY Sed 3,Aoxw.

SI, ANF 3.)

1 dd2 seednd Faas ade ABA WBS Wooo

BOI 3 yoUNvos » AON.

9 ABC x2, POR Hoos 3owNsvo AB=—4, BC=5,

/ B=70° 222, Cpa ena. QOR=7.5 308 LP, PQ, 9,
PR 7? BSNS, WOO.
G BY
3 Mnade 3%2% ABC oO, BON ABNAOZOMW
AOQA.
esnvar, AD BH, Besos COFA sadons

41 6
PART Il
 ieWie a
| (J
:

oy 4

4. Prove that the chords of two circles which subter:

equal angles either at the centre or at the circumferend |
are in the ratio of the diameters of the circles.
‘o triangles have the sides of one respectivet
padi fo ihe idee of the other, prove that the triangl |
are similar.
6 If.two triangles have the sides of one respective!
perpendicular to the sides of the other, prove that th
triangles are similar. |
7 If two triangles are similar prove that (i) corre;
ponding medians (ii) corresponding altitudes (iii) bisectoy
of corresponding angles (vi) the circumradu (v) the 1y
radii are in the same ratio as the corresponding sides.
8 If AB and CD are two chords of a circle intersectin
at X prove that AX.XB = CX.XD. (work out both casey
X an internal point and X outside the circle.)
9 If a secant drawn through O cuts a circle in P and (
and if OT is a tangent prove that triangles OTQ, an
OPT are similar and deduce that OT? = OP.OQ.
10 If two lines AB and CD intesect in X and it —
AX.XB = CX.XD, prove that A, B, C, D are concyli
(Converse of ex. 8)
11 ABC isa triangle. O is a point on BA produce
such that OA.OB = OC. Prove that OC touches th
eircle A BC. (Converse of ex. 9)
12 ABC is a triangle. The tangent to the circum
circle of the triangle drawn at A meets BC produced at C
Show that
OB _ AB
es. ACY s
13 The bisector of ZA of triangle ABC meets Bb
at O and the circumcircle at E, prove that
AB:AC
|
= AD* + AD-AE and hence
AB AC = AD* +» BD: DC.

42
 4 Seo BOaNnOe eAao DOHoHOonniee Asomod soe
NRL ODHRWA QOS B,e,N¢ eo,ried, © BSN DAN
S3 BHO, Wom. Syoeor.
5 DOM Sxyounvg woud womong. Baw xd2,000
WoNEN AWNAM0SIWAG 5 Seow Adodaasiog,dosows
AOA.
G HOM SMoRNGO wows wWoMoNs Smo Doso,0080
WBN OOWSIIAG_G, E BWound AMG OBHoNGos, iosoows AVA.
T Aao@o SSyownve AWONBANG S, (1) ABN, Doo A,
SCeHneo (ii) ASBMB, seed? earente (iii) arn, ows
KYO (iv) BOHS, ne HwBNACD (v) COSHH SNY 3%, nen, bates
Nes, oDoNY B3Sspeasqosoe DIS OD RON.
8
elas 2,3.3 AB D3, CD 2v@ we, nv X 8Q AoHAo
3 3. AX. XR Ok SD nome ADA. [X. 25,0 “e0ZOe O39
Now; CHA MH, NoMo— HOB HOWHYFNag, 52020 3]
9 OC RNODANS D008 RRNA ASD Ces desSosoo
3S, Bay, P B32, Y nowoneg 290m BB. OT oo 23, & Aor
desdanne s, OTQ 2, OPT 3owns CHB INBOIOGA,
OT2= OP. OQ Be BDO.

10 AB 2%, CD dsemod0en% X 8 SeQrrg, ss.

AX.XB = CX.XD 8ABS, A,B,C, Divo Bs eosraoAsoso0as
FOOA. (GW,A 8 3 AGLeD),

11 ABC wm2yw. BO.4d BA Ses OA.OB = OC?

erracs OQ votraar, Sicdéeo@d, OCod» A BO 83,38,
A dF ABNoD TOA (200,72 9 3 AGED).
12 ABC roto 2ypw, Bebed wodss, A oO ada
OB AB
5|BrOF bebo BC
BO 082, O0 89 AoQmAa,
2) L7
0 = ah DOD
AOopA).
13 ABC Syexs A seess egress BO com,
D SOc Bs, DOH S,Ha, H SQ. Aohmys AB.AC
ae AD? a AD.AE Dots mOX ws, B50 AB.AC
= AD? + BD.DC 20% AHA

42
 144 Prove that the rectangle contained by any
two sides of a triangle is equal to the rectangle containec
by the altitude to the third side and the diameter of thy|
circle circumscribed to the triangle.
(Hint : In AABC, to prove AB. AC= altitude A
circum diameter, draw the circum diameter AX ane
join X B).
15 Two circle intersect at P. The tangents at [}
to the two circles form chords PQ, PR. Show that PY
and PR are proportional to the diameters of the circles. |
16 ABC is an isosceles triangle with AB = ACE
The perpendicular bisector of AB meets BC in D. Shov§
that BC:BD= BA?. ne
(Hint : Show that A ACB is similar to A BAD).
17 Show that the area of a regular hexagon inscribe
in a circle is 3 the area of a regular hexagon circumscribec}
to the circle.
18 ABCD isa parallelogram. CD is bisected at Ef
AC and BE intersect at P. Show that AC is trisected at PE
19 AB is a diameter of a circle and AM, BN ari
drawn perpendicular to the tangent at any point C. Shovg
that the area of triangle ABC is equal to the sum of thi
areas of triangles ACM and CBN.
(Hint : Show that AAMC is similar to A BNC).
20 ‘Triangle ABC isright angled at A. If AD i
drawn perpendicular to BC, prove that
AB’ : AC*=Bw vai.
21 P,Q, R are points on the sides BC, CA, A
A ABC such that BP=2 PC, CQ=1 QA and AR=3
Show that the area of A PQR= = area of A ABC.

22 D and E are points in the base BC of A ABE

such that 2 ADB=Z BCA and 2 CAE=ZCBA. |
Prove that— (i) BD.CE=AD.AE and
(11) AB?=BC.BD.

43
 14 WOM Sows aow womonvomos esosy, &Bowes
Oows Wosd, HOD, TO DO,A AQNVOD SO, ADDON TID)
aod TOW.

(AL8S > ABC 8%owsQ, AB.AC=23,3 AD. BOD S,0 Sw,

OD AOA &, BOSS, 9,8 A XR, aS, XB #eO%.)
15 adm BSN P WQ AOmMBy. P NoHw00n 2)3,
NEN 2D FA1 OF Se sarvo PQ ee PR &, nvaiies. PQ soz>,
PR T8333 Re =, ANY GAMHOsN0Bo moO.
16 ABC nor ADD WwH Sys. 93d AB=AC.
ABS CommArsy BCWSd2, DWQ A0Hm™YB BCO.BD=BA?
WOM) AOA.
(ARIS: BOA WH, BAD Sows AddowdoBs S.oedH.)
17 B,S2,08MF SMOG WOH Ado AS WO FesFOR SATO
B00 Ad RAD WO 3 DA DoW AHA.
18 ABCD &2» wom AdMmosd wayore. CY Wom,
E389 &6Fa3. AC 30, BE Ne P og AohayAyA. AC oo»
P og 2 Dona, 8S Bosoozo AOA.

19 ABS wm HBS0 ma MH, AM, BN NPS,

OO DORN pre Cccag8a 3x1 OF Sesh OownvoA o8ad.

Bony nz, f, ee aan

(ALWS :- AMC 3232, CNB 3RNS ADD HBDoABW0D AoA).

20 ABC) 2%2wBQ 7 A Boioow seed. A DX» BOR

DID COWWMDAS, A B2:-AC2=BD: DC:"DOM AOA.
91 ABC 3x mang SrS P,Q, R WODoNSS
SnoDaN* BP =i2 PC, CQ=34QA wIZd, AR 3 RB STIDOS
SAdé20BB. POR 3 ou Be3, POD’ “ABC ZW -Fes BOB
ms O4, TOMO AOHH.

99 ABC 2xyVxRXe Bj BCP D Bose, LH noBonivao

Z DAB= OARK / CBA smsos* BSRBdGDOAD,
4 BCA “Bozo, yA
(i) BD.CE=AD.AE 2%, (ii) AB?=BC. BD NOD AIA.

43
 93 J'wo circles touch at O externally. AOB and
COD are txo straight lines cutting the circles again in ©
AS ib ane C.D. |
Prove that—
Oa £0;
G8 == OD
94 D is a point on the side AB of a: A ABC such}
that AD=3 BD. If DQ and DP are drawn parallel to §
BC and CA respectively, show that the area of the
parallelogram DQCB is 2 that of triangle ABC. (

Practical Exercises :—
1. Draw a line 2°7" long and divide it in the;
atio 3 : 2 internally and externally.
A

2. Draw a line 4:8” long and divide it in the |

ratio 5:3 internally and externally.
3. Find the third proportional of lengths 4 and 6,
units geometrically. |

5. Find the sq. roots of 2 and 15 geometrically by |

the method of mean proportional. Hence again find the!
square root of 2v2.

6. Construct A ABC having. 7

(a) BO=45 cms AB‘:fAC=5:4 and median}
AD=5 cms.
_ (Hint : Draw the Appolonius’ circle. From D the |
mid point of BC, cut off DA=5 cms).
(6) BC=3.5" AB: AC=4:3 Median 4D=4".
(c) BC=6.7 cms AB? AC=7:3 24A=506°.
(Construct a segment of circle on BC containing an,
angle 50° to meet the Appolonius’ circle at A).

44
 23 20H 3 3,n% WS, DA OC wRaa2xg a SFAS, D.
{0B 322, COD ave 20% 8e33r¥ 3,3, 322, gas A, B xd,
-D goon FQ BGeOaoBoS NIH.

GA
Se
=..0C
a, WOT AON.
OB OD
24 ABC S2H8d AB WMaS SxS AD=3BD Broxnos
D WMA, SAMDO08S. DY Ww, DP NY, Bw BC
WZ, COA NN Anddaoosdao/ Deas, DOCB HHS
WSF RS ses POW ABO IxHwad ses Fon 8 O&y DowWBSor
ADA,

D2, uaeAs Ow, ane: —

j ee iyby WB DBD Be sod DBAS, Scio VBA2, 3:2 By BWLD

A SoSOecOHDA Bo3d, “wae, Da QBoAr.

2. 4-8" MB 5 DBS Se Do Dowd, Soyeae) VBA, 533 'wwt0dO

Sosde cds Bs, “wB, Do NQAoAX.
3. SsmoDWd 4 DF, 6 DMOHWANY wag3 Ve, SeDoyonny
1S 32039aoa 80059, SesaD28z3 Q0D3 Bo %&&BOod.
| 4. 2,15 B 7033, NY ANF DWONYag, Ge HWS NGO
| Go, SmI 3,09 208340880000, 83000 24/9 N0S3,000
Brrr aw08sr, BOT %HSIOOO.

6. BSNS BSV,05NV0D ABC ByPowAN Twa.

(a) BCO=4.5 %. AW. AB: AC == 5:4 WR, VG,

Se AD = 5 AO. AN.
(AWW: SRBGNMLAWAP DS, Bi, 9G0, BC wo 07,2000 D
008 DA =5 Ao. AN. 5S,O4)

(6) BO = 3°5" AB : AC = 4:3 Sdaced

m= 4".

(c) BO=6°7 *. AW. AB: AC = 7:3 ZA=5O°.

Boe 50° ADS B,BS DOBAA, rwA, CAT) MBG WENA

44
 (d) AB: AC=4:3, £B= 50° and perimeter 15 cms
(e) BC=2.9", AB :AC=3 : 5 and internal bisecto
|
of angle A=2.3".
(f) BO=5.3 cms, AB: AC=5:2 and externa)
bisector of Z A=3.5 cms.

7. Construct AABC having AB=4.2 cms, AC=5.5

cms and Z ABC=60°. Construct a triangle similar té
this and perimeter 12 cms.

8. Construct AABC given, BC=7 cms 2 B=65

and AB=5 cms. Cut off 2 of its area (i) by a line draw#
parallel to BC (11) by a line drawn perpendicular to BC. %

9. Construct a triangle whose sides are in the rati¢

5: 7:9 and whose area is 10 square cms. |

10. Construct an equilateral triangle of area 16 ne

cms.
11. Construct A ABC given, BC=6.4 cms
AB : AC=5: 3 and median BE=6.6 cms.

12. Construct a regular hexagon of area 60 sq. cms

(Hint: Construct an equilateral A of area 10 se
cms).

13. Construct a parallelogram ABCD in whic;

AB=2.5", AD=2", BD=3.4". Divide the paralleld
— into three equal parts by two lines parallel to diagong
 (qd) AB: AC=4:3 /sB=50° ws, x3,98

(ec) BC=2:9" AB: AC=3:5 Wd, A boeae

Bosdeod Aworwows
— 2-3".
(f) BC=5-3 %. OW. AB: AO=5:2 Bz, A
EdD — 3-5 AO. A.
Woe, ANoMows
7. AB=4.2 X0.o0.. AC —5.3 20.O. ws, / ABC=
= ones ABC Syowsxr, oes. ADS, AMBOnBneN) ]2
AO. AD. AS,GS Wd wom 3)sporsadty, S282.

8. BC=7 %0.aS. 7sB=65° 3, AB=5 H0.aM.

ectones ABC SYOowWAA, TWA. Ado ges) POD 2 BWoriedao,
i) BC fh ABNH03T Sesdods§ Sosoaj0003, (i) BOA owas
De 80398, FOINWBOOG, Dew.
9, mBny §:7:9 BxNMBOoHxd., SCS POW 10
BW. AO.DD. Ae wowos roms 8yowasa, 32H,
10. 16 %. A.D. eS FoOHoS wow AwxwwwS Yow
WA, O23).

LI BC= 6.4 A0.OD., AB: AC=5: 3 Hd, WD, Ges

BE=6.6 X0.AW. ITDH0S ABC 32 POBWHA, OSes.
12. 60 %. Ao.dn. Ses Pontos wow Ado TAD aA,
Ow. (ADM: 10 B, 20. D3. SCSFOND AWNDB 3WIBAA,

13. AB=2.5", AD=2", 28, BD=3.4" ‘aAdwdos

ABCD ABRWA0SS WyorwAs2, 32x. AC seors, ADIDOOSO
DNA GeSsnvos CHa2, Bovodo Seowennvan moots,

45
 CHAPTER 4

PRELIMINARY CONCEPTS OF ANALYTIC GEOMETRY

Analytic geometry is the study of geometry using th
methods of algebra. In this subject we study ho
the positions of points may be determined by means o
numbers and how equations can be used to study the
properties of curves. The French Msthematician Rene:
Decartes (1596—1650) was the first who started thif
method of studying geometry and experience has showg
that this method, in many cases, is more powerful anc
shorter than other methods
4.1. Rectangular Co-ordinates— :
Let X’ X and Y’ Y be two perpendicular straight line
in a plane intersecting each other at O and letP be:
point in this plane. Let PM and PN be draw
perpendicular to X’ X and Y’ Y respectively. The positiot
of P, then, is known relatively to the given lines X’ X an
Y’ Y when the magnitudes and directions of OM and ON
are given. (See Fig. 4.1). |

46
 HQC
Dew dewonessd ao dope gndaryo
| WEVNESH DPOAINGD Senoneisnar, wy Ama wewsesds?
NESSHOAS,O, Bi Ness AYN soy x<os5.Ne Hoos wnomoni¢
marca | DCN VRWFOAWMOD Dorvo AaRwsseonys ADocMoHhoD
Cesare | ORLONGAL, Ber SPowEom aowDar, sOond cd.
ADMWna, HosHeosodonmn sed Bese (1596-1650) vow
Bows resets WO WojSopanads. BS ADAModay) GNes AonYBrnvg
QSOS agmanehNOS BQ DWwowa, Aosw Ho Gono eeseoosdann
AOODQDA ¢eaownaon - SYDOWONT,
4.1 Sow dBFessnvo
X’'X Ww, Y/Y nd wo AMTOHPOD Gore BOA S
Gow O How GeAsm.s Ad ADYseBNvoAsO 232, P aowoz@o
BSS HOSOBOTBAWw0D wormosoaicdo, PM xs, PN Ava,
Byes X’X B23, VY’Y Aen Cows avossoahco. en, OM
Yeoso, ONAS BOHRA WS Ow Na, sesn X'X D3,
TYV’'YNER AowoHADos Pos Ad dey Mos MF,0. (SZ, 4.) aoe)
Y

| reich
 %
~ ‘= 4
(|
?
% £

As a convention let us take the distances measured by

the directions of OX and OY as positive and those measurecg
in the directions of OX’ and OY’ as negative. We shalj
call the distances with the proper signs attached to them
using the above convention as ‘ directed distances ;
distinguish between ‘ distance ° and ‘ directed distance|
we write P, P,, todenote the distance between P, and P,
ae
and P,P,, to denote the directed distance from P, to P,!
—> —> —> —> 7
Accordingly P,P,=— P,P, and P,P,= | PP, | = | Pe
It can be easily deduced from this that if P,, P,, P, arg
a SE a ,
three points ona straight line, then P, P,+P,P,= P,P, and,
See ae ree |
Pyare pharaoh pte

Now let OM=NP bez

and ON=MP be y.
Then z and y define (or determine) the position of th
point P in the plane so that if we are given x and y, wi
can find the point P (why ?). .
For example, suppose we are required to mark th
point P indicated by z=4 and y=— 3, measure along OX!
OM=4 units and measure a length MP (=ON) in thi
direction of OY’, i.e parallel to OY' equal to 3 units. W
arrive at the point P required. |
— rato i
Here We call OM=zx and ON=y as the rectangula;
cartesian coordinates of the point Pw.r.t. X’X and Y'Y
We write this as P=(x, y). X’'X and Y’Y together are called
the co-ordinate axes and O is called the origin. Ii
particular « is called the abscissa or the x-co-ordinate, y
called the ordinate or the y-co-ordinate. X’X is called the1:
w-axis and Y’Y is called the y-axis.
:
47
 ADsestaaN OX Wd, OY ne Qn C93 DeINYA2,
HSNO mS, OX’ 23d, OY’n¢s QB, NYQ VIB DLTNIA,
fds BOMesavoelo. 3;AOBeSs, Soros 28, a, Reo
NOBD BLING, <AGFedS Boo’7 Reon. sdoeets. Bed” DIS,
QBEehSSs Bywv’ TEAS DW AWA, Asso. Ds) P, 9, P,
NVADD DOGHA, AwesAoo P, P, »Bq., P, 208 P, sit Dress
>
DOODHA, AorsAoo PP.
P,, HHL WOWeld, Bs DWsod PP
P=. — PP;
> >
20, P, P,=P, P, = P, P, enw3,2.Py BoP, rvs words
> >
ACY Te Boga - NoDonwoDeon PP.
iPi+P,P, =P,P, 2%,
—> —>
P,P;—P,P, =_ Pp. NOT ABOoD AOWAI KABoowHABo.

> >
=n, OM = NP Siz
> ->
ws, ON = MP &» y Cove SATO,

CN, x DB, y NYS, BoKIN P Wor, BoW RBocdooonos, zx

S222, y nyo “Pox AD,data, Scr0x3,2a.

WIMBOSN, = 4 WW, y = — 3 Aorv’sAs Now P oda,

4 THODSAUCTAS, OX 3Q OM = 4 BNanvse, D3, OY’ 3 H8 he)
} aocid was, xanmosdaN MP (=ON)=%
= Sana, eedobod,
J er aa modoszedeeaNG, Poss AD SHAY Neds, e03.

ea dee) OM =z D3, ON = y N¥Q, X'X WB, Y'Y eA

HowoOAcos Pos. sossrercsoa® oowddresenivdo aowo SOIT ,¢35.
Haas, P = (a, y) 208 wdoheerbsd. XX ws, YY ngao,
wie QF CBBOGNGODD, OBA, DWNT sosHoamws.B.
BE, Snes Sad y-ASreDeHoe yar, How GBD y—Ao RAGE esE
sons,XX a2, g-Vgnone, Y'Y OSL y-V¥NoO Bs esa
Boones. aes
 eo |

7 j
;4
S* ,
7

nates of a point, we assign to each point Fr;

(cz, y). Conversely,
pair of numbers there corresponds one and only one pois|
in the plane.
It is customory to take a horizontal line as z-axis alt
a vertical line as y-axis such that X lies to the right of ay
Y lies above the origin (see Fig. 4.2). Hence hereafter
shall consider x to be positive or negative according as M lis
to the right or to the left of the origin on the L-axt
Simlarly y is considered to be positive or negative accort
ing as N lies above or below the origin on the y-axis. |

Quadrant I i Quadrant Il

ge tie ERS
y — (5,4)

(- 6-7)

Quadrant
nt HI y Quadrant IV
 WOT Womoas NSF eSENGR, BOMBS 33 WOOF APIBO
Don) 3 SOS.WOD wom Pre oor wos A033, NPR, [(a, y) ReS2,]
aNcice “Snes, ess Qowad Naddarded.. Akocadoao 2z ¥b08.n0th
end A033, nore WOT AWSODH wode wom womoy BwoHhsosyro
35 Rowse NDWODE
X NOTDY MooOnom Os wWOYENse, Y Nowy Dowowowo
Dd Woe NBQW.w Slee pvielc} SickSessodooay, g- CB Doo
aU ayon}FBe 83. c003R), y-SRDoN. SAMBO eo SDBEORNAG.
(SS) 4-2 Seed) eon. aa, B08, M 200003) p-Y8S Does
DO. NoTDAS wowndgs d ‘Baan, aBPNBOG, 6 Med
DNA, go, Bonesanets. wortode N woods y-28B BeOS
owas DIO NBQAS GAwoiw., SLWONGQA GS woe
DONO y Sox, DOnesseroayao,

= J , mo II
g

6 Poe3 45)
F ET
& 43) 4 , |
;I F. : ;
4 :
x “6 -5-4-3-2-19]
> Ol
1 @ if
34 56
24
3| (3-4)
4
| 5
5
(- 6-7) ie ee
3 4

moe III | woe LV

v 233) 4,2
 e

We observe that the two axes X’X and Y’Y divide i |

whole plane in to four parts called quadrants as I
Fig. 4.2 and they are numbered in the counterclock w cif
order, the first quadrant being the one above the z-a if
and to the right of the y-axis. In accordance to ouaf
convention a table can be formed for ready reference off
the signs of the coordinates of the points In various qua |
rants, as given below,

uadrant uadrant | quadrant | quadrant

" I . Il Ill IV

Sign of x aa | — — | a5

Sign of y <i | a | = | ante

It is also to be noted that the order of mentioning the

co-ord nates is important. The definitions of z and
show that the point (x, y) is different from the point (y, vf.
unless z=y. For example, we see that the point (3,—49
is different from the point (—4, 3). In fact, the firs}
one is in the IV quadrant and the second one is in the I
quadrant. [For other _ illustrations see Fig. 4.2]
A,

Hence in the pair (x, y), the order of writing also plays ¢
very important role. We call such pairs as ordered pairs }.
: : ; .
Thus, in conclusion, we may state that a point in
}
@
plane is represented by an ordered pair of numbers
The signs of these numbers determine the quadrant inf}
which a point lies. This forms the fundamental ideas
behind analytic geometry. '

49 :a
-

4
'
 8S, (4-2)5Q Smedacr.sos XX Hos, VY’V B Ada wEnvo
2, RdsOne 2, MBINGom (Quadrants) “‘edoenros MOY, “omar
=A DQONBAT 3. DOBONHO WoT) -O8S DROP | ner, neg
D Yonbe, noood MONA CD Gsrwonn ebesrnenmeo
WBEGRND. LBdos arse obese Soma DQA MANOS woo
2 ABFesENs 3H, rigsio,” 3nd He Soma, “Eedonos
FL DAAWBIO.

Wore Doc Wace Doc

I II III IV

DOF eSB |
.. + ate — +
} a

'

DOF eBsD
- + + a —

Ho ad doa AMFeTsrivar, SmMWOAS Fwd DwoDDoWoWow

*, NBOVNAWETONG. t= SQOD SG (x; Y) WOT) (y: L) Woe
S WedanwAwsG Down x, yN H3z4,nvo Seecdmg,v.
Comore, (3, —4) Nowra ae. 3) wordoaNos Sedosranes
POWWAA, Doe) NAVAS ,cd. RH wooh DOBONOD Word)
Ihe soi) aeaddoie adedoao “Doses manganese 333.
eso Gm osnen as, 4-2 ‘A0e8). emoB00d (x, y) —
: Sos)” 2doso0e3 Bmp DWwoNAS) DEORE, C8. TTohcFo3
Enda, May) 3scimsonig Wasngono sdosoog,es3.

en, MARoBIaN, AHIONOS wom Noto) a SWS)

Ts Bes Ad, NeoW ALAZMMZ, 3 ots Beguarxo. AOSS.NG
‘Bae Tes 2Notnes ws aA)dw,S aos Serog,z. es ees
Resmoncs3a tod,CoO SPO GRECIAN.

ART II 49 7
 Exercises 4.1 |

nts A B, oA
4. Read off the co-ordinates of the poi
E shown in the figure be'ow :

8 f
u
6
7 mci i.
6 ae ds I ee !

E 4
: 3 }
1 2 ;

:
eC ses oA? 1 2 ae S167
' e i J

| me f egeaa ye cae: j :
! - 3 t i

'
' 4
' 5 ;
’ i
B ------ 6 }
1

<teS he We avin LP ed 1

_&
- 9 i
i

; .
Fig 4.3 ;

2 If pis a negative number and g a positive numb

inwhich quadrant wil' each of the following points lie ?
(1) (p, q) Gy) a (vu) (@, =
(ii) (p,—q) (v) (gq. Pp) (vl) (—g-
ay” (ag) (vi) (—q, p)

50
 Cw, ANP 4.1

1 & S¥s0 ws, IQ Seedaxds 4, B, O, wonons

Adresse, LO ego. ae ee

‘ ’ !
!
>

~-*-
-_
eS
hc
ee
-

a - 1-6 ia 2-1-9

‘
5

-_-
=
oe
eee

283) 4.3

2
px wom Wold Aow, ode, god wom. Gs xo0w, osx
San S 8e808 Momondo Anas MABHHs,s ?
(i) (p> 9) (iv) (—Pp,—4) (vii) (¢—p)
(11) (p,—4) (v) (% p) (vill) (—q» —?p)
(111) (—p 4) (vi) (—4 P)-
50
 3 Where do the points lie for which
(i) the e—co-ordinate is zero ;
(ii) the y—co-ordinate 1s zero ;
(iii) both the co-ordinates are zero.

which does not lie in any qua-

4 Is there any point |
drant ? Give examples if any. i

5 Using a sheet of graph paper, establish a co-ordi-

nate system on the plane and plot the following points :

(i) A (—3, 2) (iii) C (6,2) (v). E (—4, Of

(ii) B(—1,—-2) (iv) D(0, 7) (vi). O (0, 0)
Measure the distances, AC, DE and OB.

4.2. Distance between Two Points— .

If we know the co-ordinates of two points, we know how!
to plot them, and so the distance between them can be
measured. Let us now find out how the distance can be
calculated. |
Let P and Q be two points (a,, y,) and (a,, y,). PL:
and QM be drawn perpendicular to the x—aazis and PN and’
QR be drawn perpendicular to the y—azis. [See Fig. 4.4(a),
and Fig 4.4 (6)|
Then from the definitions of z and y, we have
> => > —>
%=O0L=NAL ; won = LP
—> > sie a
t,=OM=RQ and y,=OR=MQ
a
so that (%,—2)=LM ie. LM= | 2,—2, |
>
and (y,—y,)=NR i.e. NR=| y.—y,|
51
 3
(i) c—ADFessy Bos, Danoowoss ;
(11) y—AGFedeD) BodsDoNcosows ;
DW, (iii) ABB adresses sod, neaids voporivs 2Y03,s 2

4 WWD MBAQa. AdHoss Nomomoymodd asodo?

DNB S MMB, 808.

5 WBIRONDRPodad, WOSvoeAAsro@ AMSOBYQ WwOTO

NSF esas, DA, Osos2, XD, Ba Bi 8908 NoDonvay, rododB.

(i) A(—3, 2); (111) C(5; 2) (v) E(—4: 0)

(1) B(—1, —2): (iv) D(0. 7) (vi) O(0- 0).
AC, DE Sane OBNYd2, SFO.

4.2. DBB NoMNPADS Bos

NWoMNVTISs ADressnvo 32002 N, SANSQ, Beri Md38A

WRI Hero CQHNY IBIAS Godda, ” ser eeeSanewcody DOWD
mh Woe) 8205, Qs. Bodadng, S80,2DOHOTD Ber BYOowwoD
oud, an BOdeOA ECD.

P. Q A (a, y,) B32, (x, y,) MoBMwAdO. PL WR,

QM ner, «—V3t0,, PN "398, ORR, in ow)
Reon avessoande. (3S) 4.5 (a) s03>, 4.5 (b) Sore).

x, yn? 2, BNO

—OL=NP y,-ON=LP

2,-OM= RQ wosd, y,=OR=MQ NODS

L,—2,= LM eons LM= | x,—2, |

y.—y,=N R ead NR=|y,—y, |

DODD 397) WOd8,8.

51
 y
(a)
Fig. 4.4 (a) Fig. 4°4 (b)
From the theorem of Pythogoras it follows that
P?=MP4ANE
If PQ=d, we have
i= Ly— Ly | 24 Yr hh | ?
a (t-—2,)° (Ya Ya)”
= (2,— 2)? +(Y,—-92)
Since d>0, we have

———_——_

d = V/(2,—2,)? + (y;—y2)*

Here we note that in deriving this formula we have

not confined ourselves to points in a particular quadan
or quadrants. Hence this formula holds good for any tw
points (%,, y,) and (x,, y,) in the plane. We call thi
formula as the distance formula.

Corrolary : Distance of any point (x, y) from the

Origin is Vx? +-y?.
|
52
 y'
y (b)
(qa)

3. 4.4 (2) Ss 4.4 (2)

BZPNAGAS Bsoeos.DoD
PQ?=ML?+ NR? 2oBaro3 B.
“ PQ=d 808, P= | 2—a, 17+ | y—y |?
= (x,—a,)” 45 (Y.—Y;)°
= (7,—2,)? +(y,—-¥,)’
>° BNTIBJBOOD

d = v(x, — 2)’ + (y,—y)’

| BANE Da, DBO My WRAxpom. Md Hao MAYS

BNC AeHosrwo@QsowAar, Asoodxwes. CABO
ABD AMSOHYHH ONWAdS Nowe? (z,, yy), (L»Y.) Nene
DBD0TE,.G. SH ALF Wa, Toy Boss As Hoss s6wng,e5.
CW ICO : (x, y) WOTSDOOD DAMOWODIOATD Bd
———
VO l= Ys
52
 Examples

1 Find the distance between the two points (4, 3)

The distance is, by substitution in the distance form)

= COP FB = VI
2 Show that the points (—3, 4), (5, 2) and (6, 1) |
on the circumference of a circle whose centre is (—1, —5). }

Distance between (—3, 4) and (—1, —5) is

v[—3—(—1)P-+14—(—8)P_ = V85
Similarly it can be verified that the distance betwj
(5, 2) and Geez —5) and that between (6, 1) and (—1, +4
are each 1/85.

/ 85 is the radius of circle on which the giy

points lie.

8 If A (4, 5), B(—4, 5), G (—4, —1) and D (4,

Show that ABCD is a rectungle.

It can be proved, by using the distance formula

AB=CD=8 and BC-~AD=6.

.. ABCD is a parallegogram.

Further, since 40?=.A

B?+ BC?, ABCD isa rectang

4 Find x, and y, such that A (a, y,), B (0, 0)

C'(0, 2) are the vertices of an equitatenal triangl:.
We have AB*=22+-,2, BO?=4
and AC*= 2 +(y,—2)?=2+y,?—4y, +4.

53
 MMIOBOBNGD

1 (4, 3) S23, (—2,2) & nomonends Brdaaz, sows

& 0008.

GOOG AOA, Sots Hos Adressrivan, ydedrmon, Body

/[4—(—2)]}? + [83—2}= v'37 aos 80d wadayar.

2 (—3.4), (5,2) Soe, (6,1) womens (—1, —5) Wom

DR, 50D S DOTS 3S, BOHOH DoeOcoyay aos Boedr.

(—3. 4) 30, (—1, —5) NVAHS Goo

ffBea Ge | ad oe | aa
sortosee (5, 2) Bo3, (—1, —5) rendos aodo, (6, 1) 330,
(—1, —5) Geons DBeieomo 1/85 FAB, doco BosSwew
Wooo.

ee Bots DoD Womorie> V¥85 Sx aor? B88 BdHovd

DROGS2.

3 A (4,5); B(—4,5), C (—4,.—1) 3, D (4, —1)

Ban A BO Dr wD sordao> Sed.

AOQAWBDID. \

ABCD 2.0% FBWAMSS wWSdBor Rows ,5.

ead, AC? = AB’ + BC? GARB ABCD wos Bodo
DIS.

4 A(z,-y,) B (0, 0) BB, C (0,2) BoDdons Aad

wow. SyYowseond sorinverbaos x, BH, y, NVA R23, BRB.

ABP=2’+y,> BC’=4
80, AC? e724 (ye ey aap +9" 4, +4
DOT BLBOONG.

53
 Since AB?= BC? and AC?= AB? we have
tr? +y,=4
and ity r=ri+y7—4y,+4 sida y,=1 (17
(1) and (2) givez, = + V3 and y,=1. (2A

5 If (2, 1) and (1, 2) be a pair of opposite vertices of |

|
square, find the other pair.
If ABCD be the given square, let A=(2, 1) and |
C=(—1,2). Let B=(z,, 4)
If we use AC? = A B?+ BC? and AB= BC,

we obtain two solutions for (a,, y,), viz-, (0, 0) and

(1, 3). One of these is B and the other is D.

Exercises 4°2
1 Derive a formula for the distance between
(i) (v,, k) and («,, k)
(1) (k, y,) and (hk, y,)
2 Use the distance formula to compute the distance
e ee the pairs of points whose co-ordinates are listed
elow.
(i) (0, 2) and (—2. 0)
(11) (8, 7) and (8, —€6). <
(iii) (a+b, a—b) and (b—a, b+a).
mM (at,”, 2at,) and (at,?, 2at,).

3 The co-ordinates of the end points of a diameter:

of a circle are (3, 1) and (—2, 5). What is the length of
the radius of this circle?
|
4 Prove that B(—2, 5) is between A (—5, —1) and
C (1, 11). [Hint: Prove that AB+BC=AC]. Then
prove that B's half way between A and CQ. (Remember:+
a drawing does not constitute a proof !)
af
54
 AB*=BC? 23), AC?=AB? UNSWeTNMcIyRO0
O° + ys = ee,» (1)
WS, ¢°+y2= x? +y,—4y,+4 SB y,—1... (2)
BIZ, (2) COB gy, = 44/3 Bdz3d, Y, = 1 Ao WOs,G.

D (2,1) S32, (—1, 2) Nv wWsspond vedo 3,Oz O39

IIS LED Worms osa2, ROB, DDB,
Batis Hos Psy) ABCD sad 4=(2, 1) 2, C=( 1, 2)
poe. B — (Z,, Y;) BAdO,

| i
fF
|
AC? = AB? + BC? HB, AB = BC wren,
CANA, (x. y,) APM (0.0) B32, (1, 3) 2ow ado Be
HP) WHS. WIND rom Bow aos0,0d Dodo vnog,c.

Ve ANY 4.2

1 (i) (@,, k) 22, (w,, k)

(11) (ks y,) MB, (hk. y,) NPN BLCW ALsjWA2,
o.

Q Bsn toi md w OTD CNY ABAD DLSHAY, sow

BOs Bed sod Say, BoSweny.
| (i) (0, 2) 3232, (—2, 0)
(ii) (8, 7) S922, (8. —6)
(iii) (a+b, a—b) 2%, (b—a, b+a).
(iv) (at,’, 2at,) 3232, (at,’, 2at,)-
(v) (a cosé. a sin @) 2, (a cos %, a sing)
3 (3-1) 3, (—2, 5)nvo BS Apoad DIAG SANOS2
Pooneans. 233,05 24,0 wo da nda? w

4 B(—2, 5) A(—5. —1) 2%, C(1, 11)NF sas

oS MOA. [ROMSd: AB+BC=AC 200d Seda].
BoSS. BoD AC Wo Boy, NoDowdowo. Swr0ArA. (WS Apow

54
 (2, —3) ar
5 If P-(z, y) 3s equidistant from A |
B (—5, —7), show that 6z-+8y +37 =0.
triang
6 Show that (4, 3) is the circumcentre of the |
6).
whose vertices are (1, 7), (7, —1) and (8,

7 Show that the points.

(i) (1, 1), (—1, —1) and (— V3, V3)
(ii) (1, 0), (2, V3) and (3, 0)
(iii) (0, 0), (4, 0) and (2, 24/3)
form the vertices of an equilateral triangle.

8 Show that the points

(i) (0, 1), (—2, —2) and (—2, 4)
(ii) (2, 8), (10, 11) and (5, 0)
(iii) (6, —5), (2, —4), and (5, —1)
are the vertices of an isosceles triangle.

9 Show that the points

(i) (0, 0), (a, a), (3a, —3a)
(11) cos, 1), ss —6), (—5, a
(111). (;. 2), (1, 0), {3.23
form the vertices of a right angled triangle.
Which of these are isosceles ?

10 Show that the points (3, —2), (—2, 3), (5,5) aif
(—4, —4) form a rhombus whereas the points (2, }
(4, 3), (2, 5) and (0, 3) form a square.

11 Show that the’: points © (—2; —2),~ (—1ly

(8, 6) and (7, 2) form a parallelogram whereas the poing®
(0, 2), (1, 1), (4, 4) and (3, 5) form a rectangle. ¥

55
 5 P(x, y)8 A(2, —3) =o, B(—5. —7) nen xan
BOD 5, 62+ 8y+37=0 NOD SaeoAa.

6 (1, 7),. (7, —1) B%, (8, 6) odors sorinvancos

epowse BOYS, sod 358) (4, 3) DoD BaedAa.

7 (iy (1. 3). Cd, aR V3 8)

(ii) (1, 0), (2, 3) 339, (3, 0)
(iii) (0, 0), (4, 0) 239, (2, 2 v3)
MO AMWow 8yowgxprord DONNTITQay) Now Seed*,

8 (i) (0, 1). (—2, —2) 8%, (—2, 4)

(ii) (2, 8), (10, 11) 3939, (5, 0)
(ili) (6, —5), (2,—4) S08, (5,—1)
IPD AMOQ WOH) SHON Torinwac.ywows Soeor,

9 (i) (0, 0); (aa), (3a, —3a)

(ii) (So, ease)

(iii) (0. 2), (1, 0), (3. 1)
GP) WOT) Gows.oeld Syn FT onnvot Secor. aJNIE snap
JBOD WD) JAHoBWNPONGoyey ?

10 (3, —2), (—2. 3), (5, 5) WS, (—4, —4)N% wots

$PIBYE B02 ZorinwaNdowssom (2,1), (4,3), (2.5) 8,
3)NYo WsApwoWd DBONNPoNTIBAoBD BmOeOn.

41 (—2. —2). (—1. 2), (8, 6) 32, (7, 2)N® Ao

Bo wSoyorwarond ZBONNGNTIAAHoB (O. 2), (1, 1), (4. 4)
DoS2, (3. 5) Noworivo KOI BDOODO B cNNMNDAWoOB Soeos.

55
 7]
et

12 Ifa point P is on the line parallel to the c-am

and 4 units above, and if the distance between P a
(4.7) is 5, find the coordinates of P.

138 A point P known to be equidistant from tf

points (1, —2) and (—2, 3). If the distance of P from t]
srigin is 4, find its coordinates.

14 Find the condition to be satisfied by the coordinaty

of the points P (x, y,) and Q (x,, y,) in order that t
line segment PQ shall subtend a right angle at the origin

15 Three vertices of a rectangle are (0, 0), (0, 2) at

(3, 0). Find the fourth vertex.

4.3 Division of a Line Segment—

Let P and Q determine a line and let R be a point on th

line such that =o =r. Then we say that R divides t!

RQ |
line segment PQ in the ratio r: 1

_ We note that r is positive if PR and RQ have sar

signs, In which case, we say that R is a point of
intern
division and r is negative if PR and RQ have
signs, in which case, we say that R is a
opposi
point of exterr
division .

Let the points P,Q and R be (z,, Y:), (%e, Y,) and
W.r.t. a co-ordinate system. (2’,
Let PA, QB, RC be drav
perpendicular to the x-axis and PD, QE
perpendicular to the y-azis. (See and RF be dray
Fig. 4.5) |
56
 12 P Wom x—ORS, ABNDd.sdIDN 4 Avaniv Deo Nh
BOS worms AdPde s8oso BSticd 0, Sore P 83d, (4, 7) ronda
Base 5 833, P od adresendao, BORO.

18 P wom (1.—2) MB, (—2, 3) Romoner Zand

BAGRBOTIDAON SPAMwoAT, DowO NomoaAG PA wrws aos
4 BBO, CHS AFesENGR2, Bo@&@0O.

14 PQ desaynria) RDoonomasQ Aadrsoedads, eararo

P(x,> Y;) i (x, y,)NF ABFessnvo BOIX wise ec eell
BOT ‘

15 (0.0), (0. 2) 032, (3.0) Noms Yoh Brodsd Sodo

Borinwons. so, od Borie, Toso, are.

4.3 SeMowonsnoHs News

P WB, Q NoDNW SeWoswoway, APFOAO Dodo, 3s desdodo

Sed R ascoFh — » ermrsoswe nocd wocsmendd. en

RQ
won) R NoHo PQ SemMoyonas., ry: 15 DANG ANYwxAos,3
QOTD Bess esd.

ain, PR az, RQ rdddo wai rvs wotde voor ¢ GamoNdo

WROD, PR add, RQ NY BNP DIA D AYWS,aoDon ¢ 209
DWONTIDQASOD Da) “RadsAOS ,€25. BeBososs ronyrae R wow
Bay, VCosdeodso Deevaaedows BOD DdBwWASOdO Roar ag CBS,
WB, NBwAo WoTosdorve sdosog, ces,

P,Q, R, Boconss wom adress B OAT AHOWOHATOS Bao

NM (71> Yy)> (Ly Yo) BB, (x's y’) nvonge. PA, QB, RC
NVa2, g- CF82,, PD, QE, RF Sea, y- OZ82, LowrnwoN
APOIO, (23) 4.5 Hwee.)

56
 Fig. 4°5 (a) r>0 Fig. 4°5 (b) r<0
Then, we have _,
7 = OAS y= OD
(Meee OF ® y,=OEK
z,=OC, y,=OF
“¢ x’ —2,= AC ; x’ —2, = BC
y—y=DF ,; y—y,=—EF
Now (making necessary constructions), we have from)
geometry

RQ CB FE
ae a (-. BC =a’ —z,)

and i= J e. E> EF=y'—y,)

2

Solvi
Olving, we get s y= al
tes
ide

and yy’ee= Ee
Yi tr Ys

57
 283) 4.5(b) r<0
33) 4.5 (a) r>0
y,=O0D
on, 2,=OA,

x,—OB, Y,—OE

gz — 2: oF aC); x — 2, BC.
y — yy = EF; y —— Ye EF.

PR _ AC _ PF core dat0m3,0
ie. Cn. FF
r= = i
x’ 4
D, (BC sles
=2 eM
1, )%,
3039

57
 7"
-*
FZ

yy

copes froy
Thus the Soin which reap the duented line
(2, Y:) tO (2, Ys) in the ratio r: 1 is
i
i
Ly Ty Yi a) Yo
"Gs
x
1-+-7 1 ore
Bee :

fe ee ,
EEE EE TC ae Le
> 0, Ni»
If we take the ratio of division as m:n,(m
EF
Note:
t)
then r= if the division is internal and r= — rs if
division is external. In such a case the point of inte
division and the point of external division are Se a
: NL,+ML,, NY, +My, and es NL,—MZ, NY, —Mi
given by Gs gore mH

Corrolary: If R is taken as the middle point we hay,

PR = RQ of PQ so that eee
nes middle point of the Tees joining (X, Y,) a
(a Yo)*
aS ed
Te 2

Examples
1 Find the co-ordinates of the points of trisection off
line joining the points (1,—2) and (—83, 4)
There are two points of trisection of the line segme
from (1 aw to Ge 3, 4). For one point r=4 and for t
other r=2 (why ?) .
*. The point for which r=+ is
[using the formula],
1-3 (— 942 4
ieee ’ | 1.€. [—3, 0]

Similarly the other point is E ; =|

58
 1) R083 (a. yy) SONGS ABFYS Gesoaeporsay, y : 1 0
| Ly + TD, Y, + ry,

l ob we? l + \7r ] BADD. :

ALWS : AYR DHA, m: n ae N>0) HOB Fria

SMOBO, HWA YosSesvoaoMon r — ” Som, NABwAosd eB,
n
oN >, — <. 08S omer) wosded mre wz
Qywveo socbaeeeDoD
ae + mo, ny, + =) (Taam
—M2L, NY,— whe)
mtn mtn —m+n —m+n

C at et 2039: RK NomWay, PYS HG worms SABs008d,

|i
g Nr = —_—1 Shae.
n

- (x,y,) 2982, (a,y,) NES, AOR SesooeTONG

soe, Words]
+2, nee] seNdoeed
2 ; 2
SMOMODOPNGO

1 (1. —2) SoS, (—3, 4) WomoNGa, AcOZD Sesdosong,

3 Awa omnes ADF eSEnvaD, HS, DA,
(1, —2) WoWodA0B (—3, 4) WowowsAa2, AeOA CeMoyon
Barz, DUA NoHo BwwAaos,H. woo moo r=} 80,
ah, 008, r= 2 SNCIS,B. (0s 2)
" pa} GNHHOTSK Note) (AB ,Q00)
loses oe Miran aa 4“| ond [—, 0].
ee arBr
SoeTosoe Bos2,0W2 Worse) uei é | SATS.G.

58
 :

2 If (2,1), (—1, —3), (4, 5) are the middle points of the

.
sides of a triangle, find the vertices of the triangle.

Let ABC be the given triangle and L, M, N be the

middle points of BC,CA and AB respectively. .

Let L=(2, 1), M=(—1, —3) and N =(4, 5)

Let A=(z,, y,), B=(z y2) and C=(z;5, y3).

By hypothesis, we have

L=(@,1) =( 2, Wet)
— = Lys YetYs

M = ee_- — (Lett, YstYy

ie 3) = (5 2 )

N = (4, 5) = (oS Lees |

so that v,+7,=4; y,+y,=2

03t2%,=—2; Ysty,=— —6

L+%,=8; y,+y,=10

Solving, we get z,=1; 2,=7, v,= —3

Y%=1; ¥2.=9, Y= ant

Hence the required points ee

(1,1), (7, 9) and (—3, —7).

39
 2 (2.1), (—1, —3) Bodo, (4, 5) oDorie B,xoeahpowd
May shy,vomorieeng3,& 3yoescd g
oririday, 7032,BRO-

B83 3DoS Sry ABC shox. BC, CA, A Br? woe, oto
nv DL, M, Nxt shoo.

an L=(2,1), M=(—1. —3) ©, N=(4, 5) Shoo.

Az=(z,,y,) B=(a» y,) BB, CH(z,, y) 2B sArdérowd
BSS Bm

L=(3 ns (= =)
2 2

M= (—ii —3) = (S54. )

N=(4, 5)= (45% itt) SAB.

on, 2,+%3=4:; Y2+Yy3=2

3+%=—25 ¥y,+y,=—6
‘2,+27,=8:; y, +y,=10

WAAGS g,=—1, 4,=7; 2,=—3

=F; 205 y= 7: DOT WHA.

WBN NomMonvo

(1, 1) (7,9) 232, (—3, —7) SNodeyey.

59
 a 2 7
aa

triangle,
3 Find the co-ordinates of the centroid of the
(25, Ys).
whose vertices are (X,, Y;)> (Los y) and
Let A = (2, Y)> B= (2, Y2) and C = (23, Ys)

Let D be the middle point of BC. Then

D= Le; YrtY3
bi, a 2

If G@ is the centroid, it lies on AD such that

>
AG
>
2
1
GD

2 Gz pea Yrt2. 3 (YotYs)

1+2 14-2
= E +2,+2; Y:tY¥ot4Ys
oe 3

4 In a triangle ABC, of CM is a median then prove

analytically (i.e., using the methods of analytic geometry) thas

AC?2+ BC? = 434B2+2MC?.

Let us choose the co-ordinate axes as given below!
so that the algebraic computations become easy.
t—aais is taken along the side AB of the trian \
ABC with the origin at M, the midpoint of AB. N sina |
y—azxis will be a line perpendicular to AB through M.
With respect to these axes let A =(z,,‘0)

Then naturally B = (—z,, 0) and M = (0, 0)

60
 se Y;nv DONNPING.S 8 eBowes

B =» y,) 2, C= (#4) Yd.

odo BC 08 aq, woctsmndd. wr
>

TOS, Boma) G SBS, Vm ADoH des

ao = = BNd2DoS AddDAd.
GD

<@s a (%,
ee + %3) 9%, + 2-3 (% + Ys)
Eso . Loe 2
of DL, + te L; Y, — Y, ae -

ae 3 i Th ae ee

4 ABC 3222BQ CM wr WG HBoGRBSd wees Ces

SST Oe SOO

AC? + BC? = 4 AB’ + 2 MC? 20% AHA.

Wews NSIS DBSenay Aowdorssos AreswMsNvaQ, 3 SON

eS 3 DoB0S BORTAVD C9.

ABC 23223 AB MMAS ae ABO. mG nom MY

ONomBesvwoS +7,—VFBAD, SABO |Oona. Nowe
W—C8y ABA Oowsan M NoMaS DBDs ons Daoenow Tes
BRWTWABDd.

BH VENT AowoHAamos A=(z,,0) SACO. YN Awww

B=(—=2z,, 0) 2%, M=(0, 0) SMA.
60
 y

Fig. 4.6

Also let C = (2,, y,).

Then A B?=42,?, BC?=(a,++2,)?+-y,"
CA? =(x,—2x,)?+-y, and CM?=z2,?+y,?

The required result follows from this immediately. ©

5 Prove analytically that the line segment joine
the middle points of the diagonals of atrapezoid is a4"
in length to half the difference of their lengths. |
Choose the x—azxis along one of the parallel
say AB with the origin at one end point 4.
y-axis will be perpendicular to this side through Ay

61
 C= (xq, Y,) SATO,
on AB*=4z,?, BC*=(x,+2,)?+y,?
CA?=(z,—2,)?+y,2 02, CM? =2?+y? ShABd.
MODACO) “ADO SHE Wood.

| 5 20% Zo))2B,T BlOFNY Wow, Womonvay, AcdmD Tess

h Mery CQny wand 0, 50,AO VGFAR,Dyoo AoW wWewde so
NASB BOOT AOA.

g—CBBA, BWR,BQA AdmNo03d SeHNVQs wows Hoes,

(Wrens AB amAWGd Axes) wom BO A Wn Hxwownom
Doiwnos COREY, SN y—VEW A DNL Doe Wowdesd
CONTHADd.

61
 Fig. 4.7
Let ac 0); C=(z, y¥) D=(%, Yy,) (why 2
Naturally A =(0, 0). i
Let H and F be the mid-points of BD and Aq
respectively.
Now, it is easy to prove that-
EF =}3[(AC—BD|
which is the required result.
Exercises 4.3
1 Determine the co-ordinates of the mid-points of the
lines joining the following sets of points.
(i) (3, 4) and (5, 2) (ui) (2, 6) and (—1, 0)
(m1) (8, —6) and (4, —8) (iv) (0, 0) and (—2, —3)
(v) (4, —1) and (—2, 3 (vi) (—1, —2) and (— 3, —4)}
2 Find the co-ordinates of the point which divides the |
segment from P to Q in the ratio x : 1 .
if (i) P=(0, 0), Q=(i, —1) j-r=2
(u) P=(1, 1), Q=(2, —4), r=-4
(in) P=(—1, —2), @=(—2, —1), r=}

62
 Fig. 4.8

Siri B=(a,,0);0)
AD_WoOeSN A=(o.
C=(ag+ Yo)s
SADWBd.
D=(ag+y2)
:
809.

E WH, F NM BD B82, AC NY WA, NomorvandO.

an EF B24 [AC— BD] HDOWDA, AoO*MaoN Swoedaw VID.

CMAN 4-3

1 Reso Now odorivse, Adz sesso yoring aoq,

owen? Adresenvao, sowroAvrd,

(i) (3, 4) 32, (5.2) (iv) (0, 0) Soe, (—2,—3)

(ii) (2. 6) S32, (—1,0) (v) (4,—1) 2%, (—2, 3)
(iii) (8.6) 032, (4,8) (vi) (—1.—2) 23, (—3,—4)
Sy EHO, Vo Oa -1), #22
(ii) P=(1, 1), Q=(2.—4), r=—}
(iii) P=(—1.—2), Q=(—2.—1). r=}
 P=(—1, 2), Q=(—8, 9), T= —}
P=(a, b), Q=(b, a), 7=4
joining th
“3 Find the points of trisection of the line
following pairs of points :

(i) (1, —2) and (—3, 4)

(ii) (—2, —2) and (4, 3)
(iii) (0,1) and (1, 0)

4 The line joining the points (6, 8) and (8, —6)

divided into four equal parts. Find the points of divisio#

5 Find the centroid of the triangle where vertices a

(1) (0, 0), (9, 2) and (—6, 4)

( 11) (2, A, (3, 4) and (2; 3)
(iii) (2a, 6), (a+c, 2b-+c) and (—c, —c)

6 If A=(1, —2) and B=(5, —3), in what ratio will t]

z and y axes divide AB? Find the co-ordinates of t!
points at which the axes meet AB?

7 Find the distance between the points which divicf,

-nternally and externally the line segment from (2, 2) (f
(4, 6) in the ratio 1 : 3. |

8 Find the lengths of the medians of the triangih

whose vertices are (5, —1), (1, 5) and (—3, 1). iy
9 One _) endom of a line se gment is
i (4,0) and ti
middle point is (4, 1). Find the other end. |

10 The centre of a given ciircle is at C (—2,6). 4|

diameter of the circle has an end point at Hees beta
mine th -ordi 4
wdhee Piae ordinates of B, the other end point of dis

63
 (iv) P=(—1 ; 2), V=(—8, 6), f= — }

(v) P=(a.b), Q=(6, a), r=}

Tan P ao Q ADS ese SDOWOINSA, ri 1B DHNNGQ Nyewxo
lOO DS QUFeSENGA, RAT, AWB.

3 & BSA WD oFOSoMNYAL, AeOAD Oessosoda, &B weno

DNA, RAZ, SVB.

(i) (1,—2) S32, (—3, 4)

(11) (—2.—2) Soo, (4. 3)
(iii) (0.1)5%, (1.0).
| 4 (6.8) WB, (8,—6) WoWoNvA2, AcdAS desSosoar
JDO, ABoworingsag A anaene. DAwWADS vocorivay, Ros, Bra.

3 (i) (0, 0), (9,2) S032, (—6, 4)

(ii) (2.1), (3.4) B, (—2,—2)
(i11) (2a, 6), (a+e, 2b+4+c) 32, (—c,—c)
hotonvay, Sorinverds, Seow Moos, Seo, HA2, Aos., Ha.
6 A=(1.2) ®%, B=(5,—3) GOS, x DNB, y VEN
MB osm, GSns DAnesg aYpRmss? AB sy, VEN
JOQAIS NoDNY YF esenva2, Ros, ANB.

T (2,2) WoTmanoD (4,6) WomwWSAS Sedowporinsg,

pose BN oH, 1:3 Daowswnsg aywaw wodone
SOSODRY, BOTH IWANO.
8 (5.,—1), (1,5) m3, (—3,1) womndva, Bor
WIV, SWS HH, Cessns wd Bay, Ros, HVe.
Q Sesdaryonawond wom BOHwr (4, 0) DB, DW, Wong
4,1) SNGS Weom DAs, Aes, HB.

10 3,3, 22008 Geo) 6Cs (—2, 6) BAS. De,AQVond

wOT0 300359 A (3; 8) rey AB a0, AS eqabua, O30 30 Bo
Nr eSsNao, NOB, HDB.

63
 |
11 A line PQ is trisected at A=(6, 6) and B=(10, 16
Find P andQ
at (3, 4) in thi
12 A line AB is divided internally
|
ratios 2 : 3 and at (6, 2) in the ratio 3: 2. Find A and B.
13 If A=(2, 3) and B=(4, 5), find C on AB wher;
AC=4 AB.

14 Ina triangle ABC, B, C and G (the centroid) ar}

(2, 3), (—8, 4) and (—5,—1). Find A. |

15 Use analytic geometry to prove each of the follow

ing theorems: (Select the axes so as to make the algebraigl
computation as simple as possible).

(a) The line joining the mid points of two sides of;
triangle is half the third side. i
(6) The mid point of the hypotenuse of a righ
triangle is equidistant from its three vertices. .
(c) If two medians of a triangle are equal in length
then the triangle is isosceles. J
(d) The mid points of the sides of a rhombus aw
the vertices of a rectangle.
(ec) The segments joining the midpoints of opposit
sides of any quadrilateral bisect each other. |
(f) IfG be the centroid of a triangle ABC and |
be any other point, then |

BCt4.C4?-+AB*=3(G.4?+6B*-4G602)
and OA’?+OB?4+ 0C?=GA2+G6B?+G6C? +340?
(g) ABCD is a parallelogram and P is a point i
its plane. If the diagonals of the parallelogram intersec
at G, then ;
PA? PB24 P24 PD=4 PG? +A Bet BO
64
 11 PQ dessovx., 4 =(6, 6) 2, B=(10, 16) aowg
S WBA. P 2d, Q nea, Wado, Sra.
12 AB SeBooa2, 2:35 BDANOGQ (3.4) womadgow,
3:28 Dredg (6, 2) WOMDASQ CosdeohaoN ABwAooNds,
A DB, BAYH, Ros, Bsa.
13 A= 2.3) BH, B=(4,5) SBS ABAD Zaoed
AC =4 AB SMHS C ha, Nos, An’, ;
14 ABC 32o8aQ B.C 32, G (mods, seod,) Av
(2. 3), (—3, 4) 3, (—5, —1) SAB. 4 adda, Ros, Sa.
15 S& S8AS Dxoewondag, AQAGO We woe doNiesS
Hay,
eMBoOSoeA. (wewness 3 OS a eTiay ADB , AOYHoA Dos Enea,
BOATS).
(a) S,owO Adw wows DoW, wNotorva., AcOdAD Ady
SESS WOTAOD WIHIAS CHF GA Dyn,
(b) Cow BCD SAWS seora wo, Wowoey) ;CBS 3) ONNYTr
ABNS BWOTHQTIWSd.

(c) S,MowaPoWS NOW DH, SeVNva VHHNAGS SG Swowesy

An, Woao S3eomaTONDoARd.
(d) S20,5, nondiag WING BA, Wodonis wooypow
3 orineoncdoaa.
(e) & DYHOrwS CYAN womond wQ wotdonidao, AcOssd
Seso wonnvs DOA, 3 COFANSB.
(f) Go ABC Sxoxo “rhods, BoD, aN, OW) Dna
GOD Domes TOT

BC? + CA? + AB? = 3 (GA? + GB? + GC’) 2,

OA?.+ OB? + OC? = GA? + GB? + GC? + 3 GO aor
mat). 31!

(g) ABCD %0@2 Hesddn0oso waotorwa Poo Y8Bd AD

ZOBOTIS RNotoaxP GAS. AHNAos wor wo
earns G OD PeHATO
PA2 + PB + PO + PD? =:4 P+: AB, + BC
DO Smedr.

64
4.4 Locus and its Equation—
and
Let L be a set of points in a plane such that each
every point of the set L satisfies a geometrical condition. "
Then we say that L is the locus of a point of that set. From }.
this, it follows that each and every point of the locus’
satisfies that condition and no point which does not belong |
.
to the locus satisfies it.

For example, if we consider a circle, it can be recognised §

as the set of points in a plane which are at a constant
distance from a fixed point. This condition is such that
each and every point of the _ circle satis-
fies: “iis, ..and no point which does not.
lie on the circle satisfies it. Hence we say that a circle,
is the locus of a point which lies at a constant distance from,
a fixed point.

We have seen that a point in a plane can be represented. j

by means of two numbers called the co-ordinates. Hence, }’ tee

if we consider a point of the locus, the co-ordinates of }*

that point should naturally satisfy an algebraic condition }'
since the point satisfies a geometrical condition.
This condition will be usually in the form of an
equation and this equation will be such that the co-ordinates
of each and every point of the locus and no point which.
does not belong to the locus satisfies it. We call it as anjf
equation of the locus. |

For example, in the case of a circle, if we denote the’

centre
by (h,k) and a point of the circle by (2, y), then the!
condition satisfied by that point can be written algebraically
as (by using the distance formula) |

(x—-h)-+-(y—k)*?=9°, where r is the radius of the circle. }*

65
4. Nod BP Doarvoe GAS ANoesseo

L AWB ABSOHOS Nomns nom NosoAco. L[ no

ba]
3 B080c9 | WoDoAe 2003) oe, W803. DWOHSN wSmMAcO. esr
® L Neosao., 8 Ted wows soma Woo WHResay, Ses. cadoozs
Noms BAS ZB So800n women & RNwoAarni wend’, S Dearne
Wom BGS, Aco GHA WomoHyp Hs, w¢mAdoadad aon SER
OSG.

MMOs, DS, BNoBAr, SABSD0BS, VBS, wow NOTH,

ODINNED Add BRoaOos NomMNsogn¢ a QOD Nodo8z
MH. 33,0 SoeOdos B SOS 0B) “woman RB NnoVaring
WES TOT.G Sone RRA) S325O8 Crd Noon GH awowdsro¢?
&3 oaongsoc ad) 39a woos, C3.

CBTODOOD 3,SWAY, WoT NOFA, WOMIDNOD AHI BOOBO

Coss WoTMALoBS Se now Besweoe,

WO ADSOBOYS notoday, YdressNv Now Now AOS, NPD

DODHAWGID nowoaay, =a) 8900 CH. BAMBOO, ome
BMOBGOS NoTowWpoBao, SAcoe.20nd, G3 MoM) wD 230, D9Be089
Dwomsr e.gmNdAao- TOL GBS adeesenss ADwaon dewars,
esooda, 3 Q ROPAWeDMI,B. Bi Newaos A) AOSD 2.0039
|FORECMG CHBAYdS,3, orbaigdaOs BSromdoas Adredeee
(ss Adosdeonag, FOBaNSS, 3, Dare “‘Dowos BAQGS O89 wom
Ing adresende AdvesdID, ZODoNDAOYQ. Si AOeedroaao,
Wa) WMAPS ADosdosa2,3,c33.

MMB, BSH AAA, SRALOBS, CBS seo Bay,

(h, k) 2c, 33, w Boeoero 20789 WomMIBa, (x, y) HOD FoOrwsy
Don & Noto ZOneNtos DWOPNOIN, (a003 ALF WAY WOSweAw
S072)

(c—h)? +(y—k)*=9? (r DT, WB BSG BW,Dosey)

DOD) WOMIWRD.

PART II 65 9
 e r

» &‘

It is clear that this equation holds good for each ar

of the loe
every point of the circle and so it 1s an equation
viz., the circle whose centre 1s at (h, &) and radius is 1.

The above considerations of the locus reveal that |

a point is common to two loci, then it should satisfy t
geometrical conditions of both the loci. Hence if
co-ordinates should satisfy the equations of both the lo,
simultaneously. Conversely, ‘if the co-ordinates of —
point satisfy two different equations, then the point belon |
to both the loci and hence is a point where the two lo 2s
2.
i
2
Bi
Ba

Cross.

Thus, in conclusion, we may state that by a locus

mean a set of points satisfying a condition and it can
represented algebraically in the form of an equatio
This equation determines its nature and its properties ca 24
D@
££
be studied by means of algebraic calculations wi
the help of itsequation. This, in fact, is the scope ¢
analytic geometry.
i
Exercises 4.4 |

1 Find the equation of the locus of a point which |

at a distance 4 units from (i) the y-axis and (ii) the z-a

2 Find the equation of the locus of a point which is at

distance 3 units from (5, 4).

3 Find the equation of the locus of a point which

equidistant from (—a, 0) and (a, 0).

4 Find the equation of the locus of a point

distance from (—2, 1) is twice its distance from (2,
who
3).
9 Show that the equation of the locus of a point
distance from (a, 0) isequal to its distance from whos
the y-a
is y’=a (2x—a).

66
 Bs QwoWS BSG Dwomann Boodvksioviy )SIOWT
) | SING. SB ero}a) “cats NomBPa—(h, k) ox, * $088SaN
“2, 3%, SVN. eve BS, B__xdoxeBdNTds, 0.

WoDd BARD ss ahoeOs BOdeosod003 WB, 0M AAA 4B,

DOTS. wom Notmoa) now BAnen MB, aN, 8 wr avws
sare | WI, NSeasH ANOWANTAY, ROR aNasesonds, 3. “6a, So Ld
dresendo ABBA BAN xooeedronday, NIVOB OBeNRR03d
CHT SB. NGwemowdoh, NomwWoHs Adresenso NBRWOBO ABW
3S 88 Aaveddronday, AOBONAH8G S & Noto vdeo Banna
Bains,WoT ODS son SeQaAow Domed’, le

MBA DOA, WoT. BPAH0WS wows awogari wFHES Con

Womons Awe. CHa, New ANoesoraypowoow aoawAD
Ses. Bs HOQoesoMOD BPS A DoBdao, aNAMOVS,S Bos, 33
HQlsSHOD ADooQos eas Sgcorida, G59, 2593 soe Py aren
>,DIYS. S DIA, WHA ADs wees Sesooriesses 22,2, OTN.

CA,ANG 4.4

1 (i) y—88008 ; (ii) x—VZQoD 4 ANdNY GedBQda

TNs BPS Aardocsdodm, Nos, HB.

2 (5, 4) worbaved 3 aware Gadde worddrodd aga

[Raveddrondz, dowo%Bovo.
3 (—a, 0) %, (4,0) RNomNeon AHR BoB Qodss
WoTAS BPS AHocssLIWaI, SOA.

4 wom. xnotmascd (—2, 1) WoMAANT. Doda we

WoMoDAB (2, 3) womoands BAGD ADAM,DS G Noms
BRB ANoesseoseso ?

5 (a, 0) Qomoanos afivo y—VRHOD AHVS GLoagQns

Wowoaspond BHD ANowessldey y2—a (x—2) DOT Boeor.

66
 4-5 Change of the Origin sak ne ae
t there are two coordinate sys )
a be a: one—we shall call it z y system—let h
coordinates of a point be (x, y)- In the second one ve s
call it XY system—let the coordinates of a point be ‘ :
Moreover let the X-axis be parallel to the z-axis. In “e
a case we say that the XY system is obtained from t
vy system by shifting the origin without rotating the axe
i.e., by means of a translation.

L-axir

w&
-s
==
=
=«=

Fig. 4°8
Now, each point of the plane has two pairs
co-ordinates (x, y) and (X, Y) with reference to
the t¢
systems. The origin of the XY—system has the
(h, k) inthe xy system.
coordinate :
The relationship between the two pairs of
‘of a point is as given below. coordinat
a Aen ee eo
t=MP=MM'+M'P=h+X
pie
> —_ —

or X=a—h, Y=y—k.
67
5 Mwoowomoas Dos

AMTSOWMBIQ AGB) ABFess BAAN now BOG, ero,

Bosoiid) Way, ay BGA, acco edohocra_wocdssiorsd
TE eSnVso (a,y) endo. adasossa3g — aaa, XY B34, DOB?
Bosoecd— NoTIAS Ader send (X, Y) BsAdO, ae,e O83 X LRH
3s, ADBNAoTIATO, NSH AoBYBrdO corn) “YY DBA,
w2,, ry BA, oot VEL, Sood DLOwmaS>, Bes
So Bo.wO8 GoBd wow A Ya0sOH DOO Bedoo3,033

-— & —+----BY And

L TL -aAxri®

%wS) 4.8
HN, ADIOHODA BD Snommp (x, y) soso, (X, Y) 2ow NOB
3 Ader zeneny, B.w0d3,5. yy. w, OA, of) Boowowo.2wy wy
A 0399 (h k) adersensay, B.20O003'03, DOB BS DRBDer Ss
nedss 203, DO RoWOBA) 33 SensosdoBoo.
a a
g = MP = MM! + Men S + x
Ee)
o— eae UP 2 k+ Y
em X=2e—h, Y=y—k

67
 a

Thus, if the origin is shifted without rotating the axe

the coordinates (x, y) of a point change over to (X=2—A
Y=y—k). Here (h, k) are the coordinates of the ne?
origin with reference to the old axes.
Ifa curve in the plane is taken such that f(z, y) =0 is 1 |
equation with reference to ay —system, its equation wit
reference to XY—system may be written as f (x-+h, y+
by changing x to +h and y to y+k.
For example, suppose the equation
(x—+h)? (y—k)* =a? is given. |
Let the origin of the XY—system with reference 1
ay— system be (h, k). Then «?-+-y?=a? is the new equatiox
Both of the above two equations represent the sanj
curve namely the circle. But itis to be noted that th
former is simpler than the latter. |

XY system can be so chosen that a given equation in z, |

becomes simple to deal with. :
This method of changing the origin is often used i
analytie geometry to stndy some of the properties of curves

68
 SoeTl, ORrIGa BdoNAcosxe R.wodomsay, 4 PVoTOADS row
MorHaT (x, y) ads Adreserivd (X=e2—h, Y=y—k) acd
DOSS SIIvS,S. IQ (hk) BewOs BBA MR xowoHacdo’s
Sanewomsad Bormsd adreveried. if
Ff(@,Y)=0 2R VB gy— BBAA AowoHados ABoDgQos
BS Dessosnonsd Adoesdeoands KY — 3,047 AOWOHMABOS LAS
ANMSSHOBAD, eT WBS eth, ws, y A wWaeoN yt+k
WHIM AB? Boog S(ath, yAk)=0 aoBds wow.
Wao, (x—h)?+(y—a2)2=a? AWB Aadesdeovay
Bets3adae9. ii: try ‘ ,
XY BBA ch Sowoworsy gy— BBS A AowoHacos (hk)
SACO. en
2+ y®= a? ABW Boer AHoesTe9.
SOS Anoessensvodes woe agooan, vond 3 SW,
ADOLASWS. GUS QUSVHOd AHoesTL2y AoGosoows,os Aad
WOO NOWIBA NBoodAWBwm.
BH BeOS wWHssdwsoo, sow Aodyrnvg yx sos, y NEQ
WOT ADoesoedsay, Sots NM, AHoesdeday ASHaorhHos KY— BHA
Woda, SOAK? WHI HowBAY, AVowAS ae

| MWONODIWA, BY ANB BH AGodsa ws CeHNY soa

OELONPR, GY, AAOD WewSeMoNeIsGQ wwosoeny Gams G.

68
 CHAPTER 5

The Straight Line

Next to a point, the simplest geometrical figure |

the straight line. In this Chapter we shall study it fro
an analytical point of view by giving an algebraic represeg
tation to it. Before we do so, we shall discuss some |
the basic concepts concerned with the straight lines }
the following three sections. |

5.1. The Slope of a Line—

Let 1 be aline in a plane where a co-ordinate syste

has been set up. Let the measure of the angle from
positive direction of the z-axis to 1 be a where 0 < a < f.
ax 7/2. Then we call a the inclination and tan
the slope or gradient of l. It follows from the definiti
that the slope is positive if 0 < a < 7/2 and the slopa
negative if r/2<a<-7. Also, the slope of a line paral
to OX is zero (since a=0) and the slope of a line paralf§
to OY is not defined (since a=7/2 and tan a is
defined for a=7/2). Usually we denote the slope of
line by m.
|
_ Now, let A (z,, y,,) and B (x,, y,) be any two
points onl. Let the horizontal through A and arbitra
through B
the verti
meet at C. [See Fig. 5.1 (a) and (6)]. TE
it 1s easily seen that C=(z,, Hip:

69
 BW ,O09 5

Bo¥sesd

WomMad wsaosdsd oO, NSeoso Ss SNS2 Y,03 BOVvaoDo

ODS Ads ses. Bs Sq, "08389 am) eas, eworso ee NOOWE
WW, semAHad S.w0¥ oeudesmonsen B&B CHAd,
Se, amos, opr} DNBVAS, BoBoo Rogen. FowoOAe £05)
DH WIsasnsa, ao00Od sod BW
x BSLONGOY BOSeOAeCd.

5.1 AOS Sessod %83

] ANY WB awe ss 3 DA, sono, AD, DAAD WD) AMBOBQYS

*wOD Ads SesSoswAdO. L- S803 Bae, QOD 1 Adds sens 0

BRD «g SACO. (OSu<z7; wt >): GN Doe q Bay, | Sessoso

—APQ) Doe, tang BH, CBS WE DODD Fd, ¢ dd.

0<a<3 GAB S WA) Daos BHIND., 5 su<n GAGS wks

WOES BA SATAAomd tan gB D338 Nod BVM wWHs,0. wo,
LOX A BamaDosdaands desdos> ae) BHI, DONO (a=0 esficd
WRBO00B), OY HF AdNAoosdDoNTD Se shor 38353) BNOFA WIN

$ I — oe A tan yg Y CdOFA DoAdyA00a) ADBBOBDD

220) w0og,5. ADdwdme my sesso wkAa2, m Hom

A(a,, y;) 2, B (a, ys) RX ] BeOS GHAMBCL IH

W DomonvoAco. A Bow08 Snares CB Besos B Wes
BALMS WG, FOCBO (! dQ AoHAO (283, 5.1 (a) 8239, (b)
Hoe]. SN qe (as Y;) 20. no@xsemn BCBwaITDd.

69
 (1) Let m=tan a>0

Fig. 5.1 (a)

In this case tan g=tan A BAC= hs (why 2)
2 Oe
(ui) Let m=tan a<o

Fig. 5.1 (6)

In this case tan a= |
tan (x— Z BAC)
= —tan ZB
ae Sh 9 = 27H
L3—a2 v,—2, (why 2)
70
) m=tan a>0 SACO.

x
v3 5.1(a)

3: HowPwO tan a=tan 7 BAC =2Z2—4 (08 2)

v—
2 Ly

Gi) m= tana < 0 SACS.

%S) 5.1 (b)

y
Z BAC) = —tan Z BAC
en tan a—tan(r—

sree Bro ie Yet" (08 2)

L,— 2, L,—,

70
 Thus, in both the cases

the slope of the line / passing through the points (a, y/

and (2%, Y,) is given by

m = BO
——$_—<—<$<——

Nore :—That the order of taking the difference in }

numerator and denominator is same. i
the pod
Cor: If 1 passes through the origin and
A
slope 18 Pree f
(x,, Y;) its
Ly

Nore :—If z,=2,, i.e., if 1 is perpendicular to

t—axis, the slope is not defined and the express
m= Bnet ea
ZS) pecomes meaningless.

Examples

1 Find the slope of the line through the poi

(1, 7) and (—4, 2). i
From the expression for the slope it follows that
2—7
m I

. Slope of the line is 1. It is positive and so |

. . > « T
inclination is ea

2 Show that
the line through the poi
and (4 3,—6) makes an angle of measurents (3/3, -
positive direction of the z-axis. 150° wit h ©
|
71
 Seri, HOM AoRwenvo. :

(x, y,) 3d, (x, y,) NY BwOF DoD. Bers cessor wt339)
m=
4
bE lt NCTM, T.

[vos Dow Sennisvdsoor B.S, AWA, SADoso¥o ) Byway)

OTe DOD NAA].

WB Beas. : | Sessosoo Doo Noto Hon (z,, Y,) Wome

NOs Hod Boesd edd a) m — f1 shox,

Ly

AWS : 7, =, BMoN, LORS | Sesoo g~— ORs, OownoeHon .

Lissa, dOFa Moeae. vos xodgrag m=L—H awe bua

L,— Hy
DA) VAFAQHI Myo.

MVMIDORNG

1 (1, 7) 030, (—4, 2) Bomoriy Howos Boo Sesdavo

Bam, ALD, HNB.
2—T7
258305 AWS QOD m= = 1 HODWS.B.
—4—1
- Besdod> Wa 1. GA BawoNdAYBOoS Hd 2H) —

Q (373, —3) Bo, (4/3, —6) womrs move

Berens desdotoo —YEB Gd O8,An0O7 150° DOHROG sees
BeBFANZ,D Domo Swedsa.
71
 the posit
If u is the angle made by the line with |
direction of the a-ax is, we have
Oye eo eae — V3
tana =
4./3—3/3 V3 (4—3) |
value is)
Since tan a is negative , a is obtuse and its
T T en am:
=a +e (.-tan F = V3 )
2

6 6
3 Find the inclination of the line through (4, |
and the mid point between (1, 3) and (—3, 1).
The mid point between (1, 3) and (—3, 1) is
1—3 3-+1] .
bem | v.e.[—1, 2].

Hence the slope of the given line is

tan = 2—7 = Se
ea ee a
The inclination is an accute angle such thi.
tan a=1l. Its measure is *: ;

Exercises 5.1
1 Find the slopes of the line segments join’}
the following pairs of points.
(i) (0, 0) and (3, 4).
(ii) (5, 6) and (8, 3).
(iii) (—3, —3) and (2, 2).
(iv) (2, 7) and the mid point of the line segme}
joining (1, 5) and (—38, 1).
(v) (—3, 4) and the point which divides the lt
segment from (6, 6) to (—8, —1) inthe raj
—— Sd

72
 L— BBB WIHS, SOR deoso QA Axos seeds) , soon,

tants Te eee. /5
4/3—3,/8 V3 (4—3)
SMANo.
tan g@<0 SAMBYBOoD yg ADO snes Bd DBOnNloa)

a= > «it : & tan = v3)

— oe = ]50°.
6
3 (4,7) 2%, 1,3), (—3,1) motores, Acdzod
SOD BB, NomAS D.woOs Bema desdod IPsaD, sae DDB.
(1, 3) Sod, (—3, 1) Wotmorag,AeOzs Sesoyonis wdzZ,
roms) = | word [1,2] ends.
- 83, Gessod to — tan g = oa. Ae
- 993) tan g=]1 GAMBSD wOM OMPdsoed. Ad
src 7.
4

Cye, anv 5.1

4 1 SB BeOS «=WoT co7ivaQ, AcdAw Seaowenny W883

PR2, TLS, BR.
(i) (0, 0) Soda, (3, 4)
(ii) (5, 6) Bodo, (8, 3)
(iii) (—3, —3) 032, (2, 2)
(iv) (2, 7) woo, (1,5), (—3, 1) N¥xQ, AcdADD
SeMVYPWNG WoW wows
(v) (—3, 4) =030, (6, 6) WomaAAD (—8, —1)d
BONS Senoyponss, —4}:1 5 Boning
DBwWA word.

72
 a
|

9 Find a such that the line segments joining |

agai
following pairs of points have the slopes shown
them. |
; |
(i) (1, 2) and (a, 0) 5 m=.
(ii) (a, 5) and (5, —1) ; =— q.
(iii) (a, 0) and (—1, —5) 3. m=O.
3 Replace ‘“‘?’’ so that the lines through the foll
ing pairs of points are parallel to the y-axis. ;
(i) (5, 2) and (?, 8). |
(ii) (4, —5) and (?, 1). .
(iii) (a,, y,) and (?, y). |
4 Find the slopes of the sides and the mediansif
the triangle formed by the points (1, —2), (3, 6) af
(2, 4). h
5 If a road elevates 25 cms. for each Km. Fi
its slope. |
5.2 Relation between the Slopes of Parallel and Perpenf
cular Lines. .
Let 1 and I’ be two distinct lines in a plane. TIE
from pure geometry we know that if they are para
both of them form equal corresponding angles witht
transversal and if they are perpendicular, the positf'
difference of the measures of the angles made by tk
with a third line is equal to a right angle and convers r
Now, let m=tan a and m’=tan 4
% 4

8 be the slopes of two lines I and ¥ A

'. Then the above result shows i os
thatif/ and 7’ are parallel a=8 and .
conversely. ;
Also, if] and / are perpendicular,

hasan e Eas
‘Al fee 4
|

1.€. aid ppke when a>8 a

uf Smuts when’ 8>a y <n

73. Fig. 5°2
 2 & 898A sosiaws33
SSD wes WoMoNVar, AeA
DNMWNAN. wanes xone Bots,OS WIR, Brodoowos a

) (1, 2) S080, (a, 0); m=1 (ii) (a, 5) M3, (5,-1); m= — 1

2
li) (a. 0) S032, (—1, —5). m=0
3 wm sen Sats Dos woToe, CHONG DwOF Boers dsesxdnvo
Oss, AanmossaNowos «~ 2’? OMA, ABFOA,
(i) (5, 2) BoB, (?, 8) (1) (4, —5&) SoBe, (?, 1)
(ili) Zi, Y;) ms, (?, Y>)
4 (1, —2), (3.6) =e, (—9, 4) sotorigons DEES,
WoW Womons Dearwo BB, Sesdne WENA, GOT) 2000.
5 BwO DAO DS &. doe. A QH Ao. Doe. SoS 2B,SooMd
B. & A,So wader?
Q AHDNLDOST Dawe Gow SeDns WWYNGDS Zowoyw
1 WB, 1’ Avo wows AMOS HOB BB.c5 Sesnvando.
NY xaineoosdand 3B wWODd dere Sesdo3000R CSdBO wWOTe
8SOD Crd scans, CHFAAS,S ; Dove CAYNY. BOA 3 Low
NGS, BxwdAOs Sess moan eOBe QBFARDS soean¢ lay
BCD) 233 WOM AenBwensows y DAB. VO AYN AGnemoap
eaondoaao DOT Hoey) 335. 22,23000083» 89O8 ess.
JBN, m = tana 032, m’ = Sun Bre
039, l’ 2ow adm Ade desing
PaNPONGO. Sh AeOd Hevsonnod |
$30,|]’ Nv ABnTooTIIVAG 8 g=B
"OBS AGaesdsp xB, Bord Bead
wad.
] DB, |’ NVo BOATS CowMAGS T'
—~ B= 3 SAoowDo.

(a>, Path)

(8>a <jeria))
wl
pyar

lero 73 10
 y? br
Pets
Fig. 5.2 (6) and (c)

This gives tan a=tan (8+) =-—cot 8

or tan B=tan (a+ 5) = —cot a.

i.e. tan a tan B= —1 in both the cases.

mm = —1.
/
The converse of this is also true.
i . .

“Thus, the two lines with slopes m and m’' are par
af and only if m=m’ and are perpendicular if and o
of mm'= —1. | ;

74
 SS, 5-2 (b) wd, (c)

0005 tan a = tan (6+¢ | = — cot 8

SRX2 tan 6 = tan € + 5 )= — Cot gq HMMAB,

QOBM AODBFAQ tan a tan B — — ] &Pxdo

mm = — |] 20d WOAad.

3S DODD AZ, DONT IVA.,

Se, m BD, m’ HYd2, WINPa,A BOOTS How desirivo

m=m' Sn Bs, AdwmosdNdAy m3, mm’ = —1
BBN Bws, CowesoAddayZey. soa

74
 Examples

14 Show that the line segments joining A (—l, }

llel.
B (2, —1) and C (1, 1), D (—2, 3) are para
Slope of AB ese
Eee
wis — 3

Slope,08 CD. =.
es eS 5

and they are equal. «“. AB|| CD.

2 Show that the points A (0, 2), B (1, 0) a
C (3, 1) form a right angled triangle.
0—2
Slope of AB io gE
Se ee

Slope of BC = 77 = 3
Since the product of slopes of AB and BC= — 2.4= —
AB 1 BC. .. ABC isa right angled triangle. |
3 The base of a triangle is the segment joinix
the points (—1, 0) and (9, 0). Find the third vert¢
if the slopes of other sides are 1/2 and —2. ;
Let ABC be the given triangle with B=(—1, 0) am}
C=(9, 0). Let the slopes of AB and BC be 2 and—lf
respectively. i
If A=(z,, y,) we have
slope of AB = 2 = ¥i—9
v,+1
and slope of AC = — } it?
v,—9
_ So that y,=2%,+2 and 2y,=—2,+9 whie
give M%=1; y,=4.
. ABS(l, 4).

75
 MMBDOMBSNd

1 A (—1,1), B(2,—1) ®%, C(1,1), D (—2, 3)

2MNFA, Beds Oe Dowonnso ZanaosdaNdya NOTH BaedA.
—l—1]
241 Ws
3 — |]
sy 2/3
dB AAAS +, AB CD.

Wed SFoecons
eH Axa now Seon.

AasRT 2g
Fours
BC ee
eee 1

AB 2%, BCRY wanes Meow —1, SAddQBOood

LBC. 2. ABCSx wrod Gowsed 3Soe80,

3 (— 1,0) S%, (9,0) womorivag, AeOAS Sesoorigy

WAN0BS moans, 4, — 2n% meaead Woon WweInooA
fS aowdded Fcrisar, New, HRB.

B= (= 1, 0) zs, C = (9, 0) WHS ABC BZ,

goxsnd®. AB 03d, “BCRS weING Fw 2 HB, — §
NSO. A = (x, Y;)ead
Ape tas 2 eeA 9
+1

soto, AMod &3 = — } = y, — 9

i oo ”
an y = 227,4+2 BH, 2y¥,=—2,+9
YNGoOD gy, = 1. y, = 4 aotaroaeo.
*. A = (1,4).

75
 Exercises 5.2

1 Show that the line segments AB and CD

parallel if

(i) A=(1, 2), B=(5, 4), C=(1, 3), D=(7, 6). |

(ii) A=(0, 0), B=(4, —1), C=(—4, 0), D=(—8, 9
(iii) A=(—1,—1), B=(5,—5), C=(—5,—5),
D=(—2, —7)

2 Show that the line segments PQ and RS z

perpendicular if

(i) P=(0, 0), Q=(5, 6), R=(0, 0), S=(—6, 5). f

(ii) P=(1, 2), Q=(3, 4), R=(1, —2), S=(0, —3)#
(iii) P=(—1, —2), Q=(—2, 4), R=(7,
6),S=(8, Uf
3 If A=(k, 0) and B=(l1, 2), find & so that @
line segment 4B may be (a) parallel to ; (b) perpendicuF®
to the line segments whose end points are P and Q whif{
are given below. |

(i) P=(1, 1), Q=(5, 6).

(u) P=(1, 2), Q=(—1, —1)
(i) P=(5, —6), Q=(—6, —7)

4 Which of the line segments joining the follow

four points are parallel?
A= (3, 6), B=(6)>9);, CG=(e-e)4 a6, ag

5 The slopes of the lines Ly, ib; dx, Ly axe @

pectively §, —4, —1} and }. Point out which two li
are perpendicular ?
:
76
 SW, ANo 5.2

jae) (1,2) B=(5,4), C=(1,3), D=(7,6)

(ii) (0,0), B=(4,—1), C=(—4,0), D=(—8,1)
(111) (—1.—1), B=(5.—5), C=(—5.—5),
She (—2. 7)
SON AB WB, CD) SedaMNNv AWRAa2esdmNdoAsom Seon.

2 (ij) P=(0.0), Q=(5,6), R=(0,0), S=(—6.5)

(u) P=(1,2), Q=(3.4), R=(—1,.—2), S=(0,—3)
(1) P=(—1,.-2), Q=(—2.4), R=(7,6), S=(8.19)

TN PY Do82, RS Sesownns BIA FSOowDsNdS, 50D. SweOr,

3 A=(k.0), 2%, B=(1,2) Gaon, AB Sesoyorneay 3

ESN Soedacd.s PQ Nowonigay, Coss Nomonivamo? : Se SDB,
H(a) AHNMosaWADHS, (hb) CowaAcowos fos. Tos.,WRa.

— © II| — | = ~—

4 mm éYNa DDO, Womnvay, AcOxos Ord ADB SeHo

TONING) ADBIANOSOAIAS 2

A= (3,6), B=(5,9), C=(8,2), D=(6,—1).

. 5 2, —4, 13 WIS, } NYS 5 mon L, L, Lg aso, L,

Sesiny weno. ossees DOB dessrie’ BOA DSCowsoes ?

76
 ) and if P is on the li j
6 If Q is the point (—1, —2 the right, find t!
the y-a xis and 3 uni ts to
parallel to ning P and Q is
coordinates of P if the line joi
(a) parallel to
(b) perpendicular to 1)
the line joining (—2, 3) and (1,
are are (4, 2) an
7 Two opposite vertices of a squ
(3, —1). What are the coordinates of the other tw
vertices ?
in terms of the
5.3 Angle between two intersecting lines
slopes—
Let m—tan u and m’=tan £ be the slopes of ty
intersecting lines J andl’. Let ¢ be one of the angle betwee
¢ =+ (@—a). The numeri@
them. Then we have
ca

value of ¢ (.e., one of the angles between the lines regardle

of direction) 1s B—a.

a :
(a) x<Ff vy
“>

Fig. 5.3 (a) Fig. 5.3 (b)

_ tan B—tan a
“. tan¢ =* tan (@—a)
1+tan 6 tan a

m’—m
v.e. tan a
1-+-mm’

*See Sec, 9.2

77
 6 Q=(—1, —2) Show P Noms y— vgs, AoNrMosdI0N
08, 3 HWANG BwssQd.s dexsor SLOG S PQ Sexoyensy
—2, 3), (1, 1) A¥aQ, AeOxoD AdedeBA (i) AdRMo0TdHON,
(i) Cows aWodos. P od AciredsNdar, As, BVA.

T wWsxipond ween Bonns (4, 2) WH, (3, —1)

WODdNGAD. WPIBSRM wWomone Oderessnseadd 2

5.3 w&NGRQ, BOD DIA Heaadsessny SOS s.oed

m=tan y 032, m’=tan B Nowa) | 3939, I’ sexsns 2&8

NPANTO. CABNY SHAS wow oeday y SAGO. SA y= + B—a
HDOTING,B. COWS GD AOS, WSWW (CoHS BR, oor, WOrieean,
BEsSONe SBAS GHA oes) B—a,

(b)« >p

3) 5.3 (a) 3) 5.3 (b)

tan B— tan q
gee ee ts tan 8 tale
Cond § m'—m
1-+-mm’

* See Sec, 9.2

77
 This is the expression for one of the angles , ¢ between}
the lines whose slopes are m and m’.

The other angle is (r—¢) and it is given by

m’ —m

Here we may note that the angle is acute if its tangent

is positive and it is obtuse if its tangent is negative.

We may observe here thatif the lines are parallel, }

the angle between them is either zero, or + and so tan p=0-'
This gives tang = 0 if the lines are perpendicular,
the angle between them 2 and so tan ¢ is not defined. This,
gives 1+mm’=0.

Examples
1 Find the acute ; !
angle between the line segments)
joining A (0, 4), B(-2, —2) and C (1,—2), D (—2, 4)°

Slo
of pe
AB = m = £1?2 3
0 + 2

Slope
of CD = m’ — “£2 2ye £45

. If ¢ isthe angle from AB to CD.

tan =
2-3) ee
b=5 a
It is positive and ¢ is acute and equ
al to 45°.
2 Show that the points 4 (—2, —6), B(—5, —2) ]
and CG Caen 1) are the vertices
of an isosceles rightangled
triangle [Vide Exer. 4.2. Ex. 9]
.
78
 AD m DWF, m'NP WUNGONDS Dd@ Sessne S@0a3 wow
Bors g Sos, 8eW@d,5. woos seeds ar—g BBB

Cx, tan (r—g)= —tang= — | aos

mm
NDF OAWBDID,

BALdH) OPIDOG 8 SUT 5 Br eso, (tangent) GAaNdyAodn;

O> DDOMAB, BeOS F OF, WoLdsoNBoDBoDBH NAOAwesd.

GeAivs ADRADIMONG 6 Ans Swasieoeda Bod, eGo

x STHYGOS tan g=0 EAS 2D m’=m. sesrv DIAS
OoWMNG S CANY ABAD soedsy 5 SAAB tan ¢ CXOFS,.

DOOD 1+ mm’ =0 aco Awewdsomoe GB.

Tadyaprectesacrats)

1 A(0,4), B(—2, —2) 2, C(1, —2), D(—2, 4)

womonsaz, Acdzd SeSDMONNY SBOQS OPotwedna sow
30005,

O+2
Bitter eee
Cap
AB2HG CDNAS B28B BOHR v Sreaje:
oye b
Le ee eee |,
ta
a. teateeeas
cao DADWMAHA0oB, » CP Boesaoh BRO WOW 45°
eG To.

2, —6), B(—5, —2) 8%, C(—1, +1) woms

Ro AadoQ_ wWBIows weds Yow BONNaNsossows SyoeoA.
[Swn,5 4.20 gae Stay, HcQ].
78
 +
Slope of AB=m,= —
—2 6
=
1 2 a3
Slope of BO=m,= 5
1 6 = |
Slope of CA =m,= 5

Clearly mm,= — 1

If ¢ is the angle from BC to CA ;

903g 7— 7 S26 wy
A aa
tan: ¢ mn, Se
- LO=9o=45°.
Then clearly £A= 45°.
7
-LA= £C=45° and 2 B =5
.. ABC is an isoseles right triangle.

Exercises 5.3

1 Find the angle between the lines whose slopes |

are m and m’ where
(i): m=—2, mn =/3
(iil) m=—}, West
(n1) m=1, m’ not defined.

2 Find the angle between the line segment joining |!

(1,2), (3, 6) and the lines given in Phm 1 of Exercises 5.1. {

(i) (1,—1), (—7, 7) and (5, 9)

(1) (0,0), (—4, 0) and (2, 2)
(in) FE aype f3, a) and (2, —2)

79
 ABS wes — meee
hao 3

BCS &&8 =m, = ae.

—1+4+5 4

CAS WES = m,= ae

wary |
— — lL ae
Mt, AB) Bee B= 7
BC ©2008 CA Add BAdD DOSNdOA o sad
its piLee
tan @— — 33 ae ao a
1+mM Mz 1+7.4 25
sgh LC=e=55))

Z A=45° DNWDIA ST,

° ZA= £0=45° SS, B= —.

2
*. ABC RoBd ABW Wows Oowsoed 3208,

Vw, AN 5.3

1 (i) m=—2, m'=/3

(111) m=1, m’ CAFR,

CoN, m BBW, m’ NYA, WwWeésriveThY, CessNY AMA soedsay,
(R2Z, DN.
2 CMA 5.1 OOS de Se, HQos sessrivod (1.2), (3.6)
PRoTNYsz, AcOAV Ses Moits,Ts Boesnvay, Nod, WV.

(iii) (1, a), (3, a) 032, (2, —2)

NoTHONgs Sorinvacoss 3rows sredrivedo7

79
 that the
4 Use the formula of this section to prove
points
v3)
(i) (1, 1), (—1,—1) and (— v3,
(ii) (1, 0), (2, v3) and (3, 0)
(iii) (0, 0), (4, 9) and (2, 2 v3)
form an equilateral triangle.

5 Use the formula of this section to prove that the

points
(1) (0, 1); (—2, —2) and las, 4)

(ii) (2, 8), (10, 11) and (5, 0)

(iii) (6, —5), (2, —4) and (5, —1)
form an isosceles triangle.

ot

5.4. How to represent a line by an equation—

One way of specifying a line in a plane is to givejé

two points of it. Another way is to give a point and the ‘
inclination or slope of it w.r.t. a co-ordinate system
the plane. As we have already seen, two points of ¢
line determine its slope. Therefore the first way is con}
tained in the second way. Let us consider this fact te
give an algebraic representation to a line. 3s
2st
es
(26S

Let J be a line through the point (z,, y,). Let (z, y)

42 any point of the line. Then
 4 BB FdNWOS Ras wa Wodeena
(i) (1, 1), Sg WB, (— V3, V3)
(11) (1, 0), (2, / 3) ad, (3, 0)
(iii) (0,0), (4, 0) 3, (2, 2/73)
WOTMNGS AAowWow Bowns gorinsoms Seedy,

D BHD sNHOS Ros Wao, Wosoeha

(i) (0, 1), (—2,—2) a8, (—2, 4)

(ii) (2, 8), (10, 11) 39, (5; 0)
(ii) (6,—5) (2,—4) 8%, (5, —1)
Womongo ABO ws SPwWAWBS FS
orinivows Seda,

N5.4 desdodoao, AdoesdeId0d AdoamS wit.

AMTSOBYS wom SeMohm, ad sMOVAD wD ADos
b: Sond 803 SxO8 asad vores, SABBAD. A,0G) ADod
B03d, ead aoeOs woadr onda, Bowe AdOBOS wows
adress 3B,BA4 A AowoHados vad caGad) BED bob Bay, Bo~Bad.
BoD) sire “Beacons Se80H9S aiABD womnrigo ene Wad,
BA@r OAS. SABO Basosor DDonay WOBAOS awI8
A AcODCTHS,G. Aso, Day DOdOA G Dood cesn 20080
| ews Adearsohao, sodero,
] AD, WR (2 Y;) WOTDNS WOOT AdMWs WO SeSowAdo.
l(a, y) ARB 1A Mocs WGHAMBdwom womens). wv
 Fig. 5.4

This expression holds for each and every point (x,

of the line 1 and does not hold good for any point (2, y
not on the line. Therefore the above equation represent
the locus of the point (a, y), viz. the line /. We call suchar
equation as the equation of the line /.| As the equation
contains the slope and a point of the line, hereaftewe r
call this equation as the ‘ point-slope’ equation’ of the line.’
Cor.1: Ifl passes through (2, y;) fand (a, y)s
(See fig. 5.4) the point-slope equation gives "
oe ene ee ty neers
Yy Y Ly—ay (x L,)

Op. Altec. = eee

L—x, L,—L,
We call the equation of / in this form as the * two-
point equation. |
Cor. 2: Let the distance of the variable point (z, y):
of the line J from the fixed point (z,, y,) be rv. Then from’
the fig. above we have r cosu=2—Z,, rf SiNa=Yy—Y;.
where a is the inclination of the line.
‘
Or f c=rcosataz,; y=r sinaty,
‘These are called the ‘ parametric equations’ of the!
straight line J.
ris called the ‘ parameter ’.

81
 WS) 5.4

AD | BeOS AOD, Nomis (gz, y) Nene AOBL0Ws,G

Sd, |] HLOQH WR Nom (g, y) No AOBwVoMABOYQ. BBo2Bood
MOS ANTS) (x, y)® WoT BHPHaY, Cows ] Sessoms, ADOLAI
3. COBB AAMBGL|IHA, Toy) | Sessod. Adoesordsay,Ses. cs
ADK ESL) TesHOs Wk DSL, WoMoMMDW, BOA WAOD ADAd,
My, Bove SesSodss ‘ Wotds-%&3 FAoess! ’ Od2,5.e33,
WW.) : 1. | Sessoso NOS 3s (x;, Y;) 3d, (z., Y>)
WoDoNY HOS AMBALA, (WS) 5-4 SoeW) CHd ‘Nowo-d.83

YN = ae (~—2,)
=

eg |IO = Ro Nomomg,3.
o—%, %,—2, |
| | BeBodss BH GwWW ADoesSLIBA, DoH) « DOW Now ADoesTe9 ’
A, Sco. asitl feel thee KL
G0. Dy. 2: aS worm (2, ¥;) QOD 2d Wow (x y) AdIS
IBnday GAO.
7
SN BeOS WS Hod, Seswoso Wey g SON, r cosa = T—Z,,
a — Foe j
Ae aT over:

CGO) | c=rcosu+a,; y=r sina+y,

eqayneny, aa AOPTe Bod « woos AHoessrones ” QN,d,e5.
r Br, ¢ BOB’ ARF co,

PART II 81 11
 j
. . . B thr d

-__The equations of the line in the above |

Pee Told good ae for those which are not parallel t
the y-axis, as we have defined the slope for such line
ly. ;
a "We drive the equation of a line parallel to OY.
-axis a at the poin!
Let a line parallel to 0 Y cross the Z-axis n
(a, 0). Since aie line is perpendicular to the z-axis
every point of the line has the «—coordinate equal to a. .
Also, any point not on the line will not have it}.
x-coordinate aa! to a. Hence the condition whic
characterises this vertical line is c=a. This is therefo
the equation of the line through (a, 0) parallel to OY. |
4 l

s 0 @,0)

Fig 5.5
Examples
1. Find the equation of a line whose
inclination ii
3 and which passes through the point
(1, 2).
Slope of the line is tan
: ey a
‘Slope-point equation’ of the line
is
y—2= 73 («—1),
“or V73t—y+(2—
3) = 0.
2 Find the equation of the line through (1, —1
|
perpendicular to the line
through (0, 0) and (1, 2).
Slope of the given line is .
2.
Slope of the required line is
—4t.
82
 AWS: Doda) wsAay, y- 238, ABLMISGADNAGA sessneri
3) AOA ROCMSHOoS sesso AHwWesTdNG BeOS B.wd. dow
OSH SSNCN BRI, JOB OBITS. y-VEs, ABWA08dTIN
} Bessodo xdoesdrIsiay, sooe8 aewddaios Heosng,ec3.
) y- S38, ABNDOSoOWoATGs Se osm g-CRBR, (a, Q) womod
[eRONO. Bs SeBosn y¢-VFS, Cowaonodyaoos gH sesso BS
DAS z-AHFeSE® gq GADD. COG, WB SesorhOond ans
DAS z-Ares¥A q Yoo MGNQ. GAO siGesdoda
TR Reems awed gq Yd. We (4,0) awv8
8S, AWWACTON INOW Sessos AQoesdes.

MOD OBNGS

4 2083) & wNdSose, (1, 2) womaS a.wos Hor

Toss Sesdodo HNIeTTroTAy, For Wd.

BZ, desdod %'3 — tan 5 = AZ
+ Besdodo ‘ ows-bo83 Daw ’S BA2.esd e035)
y—2= V3 (e—1)
eG 4/3a—y + (2— V3) = 0 aomarmrayr.
2 (0, 0) 23, (1, 2) Romney BWWO8 AoTos dSess7i Cow
(1,—1) Vomas Boos Boeros dsesdos. ANoesoMoHsn,
3308
GB, dessoso &3 = 2.
- Ras, BnBesewmB dessos 83 = —F.

82
 Its point-sil: equation is
yt+1 = —} (#—-1) or 2+2y+1= 0.

3 What is the equation of the line through thf

point (2, 2) maine an angle 45° with the line through
(—1, 0) and (0, 2)? a
2—0
The slope of the given line =97y =2.

Let m be the slope of the required line.

ae — m— 2
es
hypothesis,
Then, byby hypoth tan 45° = 1 =——
1.e. 1—2m=m-—2,
or 3m=3 OF m=l1. |
ee point- slope equation’ of the line is y—2=]
(a—2),
or y=2.

Exercises 5.4

1 Write down the equations of the lines passing

through the points. |
(i) A (5, 4) and B (2, 7),
(—1, 3) and B (I, 8),
(5, 8) and B (7, 8),
(a, 0) and B (0, b),
(3,3;; 7).7) and B ((3,'.12).
2 Write down the equation of the line with slope
m and passing through the point P in the following cases.
(i) m=4, P (10, —2), |

83
 *, OBS Noe-bb3 dows sd esce9
y+tl=—} (x—1) Bs a+2y+1=0.
3. (—1, 0) BB, (0, 2) wowdsns Boos Aoros desd
Cw0hR 45° BMLIAS, cB AxoBos (2, 2) NomMaS Hows Aaros
- BeBWod AAQoesseasendo2 :

BS, Ad? desdod bg — 2-9 _ 9

0+1
Res, BRadesandes sesdovo 3 m UNO.
On 33,3 Good tan45°= 1 — MO?
1—2m
203d 1-2 m = m — 2
CRD 3m = 3
. m2
Reso, BRSeweTNGS Sesdov « wors.b83 ADoesdeo’ a

(v) A, 7) ®3, B (3, 12).

NOTING WOOT AMID SeDny FNoesdson¥a2, Wood.

2 wy m SADBOSH WF, P NoW.AS Dwos HD

BMeMosS Sesos ANoesoeosaz, SH SVAS HoWYArNAsO wooo.
(i) m=4, P(10,—2)
(ii) m =— 2, P (6,2)

83
 (iii) m=4%, P (—5, 2)
(iv) m=0, P (2, 8)
(v) m not defined ; P (3, 7).
tiv
(1, 7 -2) respectiv elyely
3 Two lines are drawn through xis. Find their
x—a
parallel and perpendicular to the
equations.
120° with»
4 A line makes an angle of measure
es through.
the negative direction of x— axis. If it pass
the point (1, 2), what is its equation ?
2).
5 L, isa line through the points (1, 1) and (2,
the
L, is another line through the point (1, 2). Find
equation of L, if |
(i) L, is parallel to Ly
(ii) Z, is perpendicular to L,
(iii) L, makes an angle 45° with Ly.

The vertices of a triangle are

6 (9, 3), (3, 6) and
(—1, —2). Find !
(i) the equations of the sides.
(ii) the equations of the medians.
(iii) the equations of the altitudes.

5.5. Equation of a line in Standard forms!—

We give below a few standard forms of the equations
which can be conveniently used to represent a line in @
plane. These follow directly from any one of the threé
forms which we have derived in the previous section.
Ci
e
F
oh
oe
tae

‘The standard form of an equation of a line is ont |

two.
eer
:
84 , Ry

:
|

i
4
a ,
 Gi} te as P (82)
(iv) m=—.0.P (2, 6)

(v) m S8OFH8,; P (3, 7).

3 (1,—2) Nomads Sows x O88, ANRAoSoaa Boz,

— Cowan QI Sessa, avohooid. wanes xAAoesdeonesd
Raw, Sra. F
4 OD Sessodoo y— VED sod O80 120° od sees
WAL, CHOBRHAH. CB (1, 2) Nomad Hoos mom. Soead eas
AQWMBSLdSead 2

5 LL, 28D (1, 1) BBW, (2, 2) Nomis Bos Aros

ae Sess. L, ABY,BRd (1, 2) NoMAS B.wos ATs wW.,00

(i) L,» Lh ABRmMRososNG ;

(11) L,» LW Cowmona,s;
(iii) L,, L, 2007 45° seedsay,ot3) BAAD,
L,, 3 ALQKBNDBA, Ros, BB,

6 (9, 3), (3, 6) S3, (—1,—2) wot rows 3 yHoua

ZBoninvanss.
(i) CBO wwe ; (11) WG, Se sane ; (iii) Oowde sng
AAOKsoronear, Tos. BA.

5-5 BOe desdod AavesdeIS zo’ cesined!

WORD AMZOdO dessoiwodsr, YOLAACD wvMsFOosdao/
MBSweNAwwrmoNosse AQoessrony sow) Woy downs, D2 3
BUN Bens 0. i AOY DeDNiva, KOS D¥ddQ Asoo
DIO GLAND ONAMIG wooo BBooweDoD.

“198,08 BOs) Bos,c8o & Oxosd Neay, Lord adc AT x03’,

NYA, BIH AY esos. ADs Gowan,
MOBO MAS? S e305.

84
 (a) Slope intercept form :—
If a line is not parallel to either axis, it must meet
the co-ordinate axes in two points which can be taken as
(a, 0) and (0. 6) a is called the «-intercept and 6 is called
the y-intercept.

Fig. 5.6.
If we are given the point (0, 5) of a line / and its slope
m, then the slope-point equation of lis y—b=m (x%—0).
or | y=me+b.
This equation is called the ‘ Slope-intercept form of the
equation’ of the line.
Cor.: (i) If passes through 0, its equation is y= mz.
(ui) If J is parallel to the v—axis, its equation
18°. <P:
(iii) Equation of the w—axis is y=0.
(0) Intercepts form :—
_ If we are given the points (a, 0) and (0, 6) of the line /
in the above case, the ‘ two-point equation ’ of the line J is

or bx+ay i= ab a i isnt.
aa :
as es

This equation is called the ‘intercept form of the

equation’ of the line. |

85
 (a) dbS-292S.5, Os : |

words desioio cimaide eRs, Acinmosdmngadd ead

NGFeswgNFa, Gedzos woDNYa (a; 0.) (0. b) AoT. sdosere,
| @ CHAR, G-DB ASD, b Sa, y-Dws8,Sotie sods ex.

y eS) 5:6

_ BN SadA (0, 6) Norhad, Vdd Hovslmomadnema ces

8 RBDd2 S283 5, eg Ses8osy eWoro-483 HOoevTLda9)
y—b=m (x—09)
Saran [~y=mar+o | NOD IMS, GS.
Si AQMSSLOBAD, Dds) | Sesdodo t83— DY FBDoOTS HNICSOCO
H Axo, S,c25. .
H SD.%).—(i) 1] desdod2 BVO YNomdNs! anos Seeds wad
| ANWBOlE9 Y=Me.
(ii) | Sessoso0 %— GE, HHMAIOSTAMONG GS SKS AQwsoed
y=6. |
(ili) 2 —CBG Added y—o.
(b) NG, 5 SD BOs,
BROS AODBFBOD Son | Ses8od BeOS (a, 0) 032, (0. b)
womens, Sec, CHS DWM xotodwnd AagcssIANy,
b—o _ y-—o
Ofer ae
r= a Wes
CRD batay=ab VFR

BH ADWTOMAAY, AY | GessOvd HYG. Z COWS ADs! Qs,T, ee.

 xis, there exist
neither parallel to the «—axis nor the y—a
pe k=tan a fro
a normal of length p (#0) with slo .
the origin to the line (0<a<z, ax71/2).

Y
P

¥
01) x

n
Vw o<a<
~ ys (b) Tem

Fig 5.7 (a) Fig 5.7 (6)

Let the foot of such a normal be P.

Then we easily see (from Fig. 5.7) that
can
P=[p cos a, p sin yu].

Also, the slope of the line is —; = —cot ua.

If we are given p and u, the point-slope equatior

gives |
yY—p sina = (—cot a) (7—p COs a) |

or [2 cos wty sina = P|

_ We call this as the ‘ Normal form ° of the equation o

a line. .
Note :—Look at the fig. 5.8. There are two lines
1 and 1’ having the common normal P’OP through O

86
 (c) Sow dex:
WWO WOMAS B.ww008 Boerne non Sessa x —Y
Ba, no,
y— LRte, Noe ABRNADOSIAONLQAG G, WOO NoMDdND
ev dessr
p(#0) WS B¥, HH, k—=tan
Dowsspord Goes‘Dx, ana (O<a<zx, afn/2) Weim,

3) 5.7 (b)

Bose Oowsspond mod P sno. an P=(p CoS a p sin a)

DOT MOB Soewwwmos. (2S) 5-7 OCB)

ets desdods 183— := —cot 4 UNdAad.

J. Pp PB, g NR, BotWM, Sessod. Nom. ADoe sora

y—p sin «=(—cot a) (c—p 008 «)

CB x COS uty SIN u=p |CITDBDICO0.

RDaD, Doe Sesdods Aes «Gow Gow’ NAYS,eH.

Avowss: ws, 5-850, Neadvar. IQ P’ O P wor, O Hos Dwe7o5

PBR, Cowesrmoy | Bos2, |’ Dow DOB Se sons,

86
Let OP = OP’ = p and the slope of P'OP be tan af
Then the equation of / is % cosa+y sin a=p.- (1)
The equation of I’ is also # cosa+y sin u=p. mac) |

Fig. 5.8

At first sight these two equations of / and /’ lead us?

to conclude that the same equation may represent two!
lines, which contradicts the basic concept of analytic;
geometry. But if we consider them carefully as detailed-
below, it becomes clear that the two equations are distinct)
and the fict that they repres' _two different lines becomes —
confirmed. ‘

In the line J, since the foot of the normal, namely P, |

lies in the first quadrant, both of its co-ordinates are posi- |
tive, 2.€., Pp cosa, psinau >0. Since a < z/2, sin a,’
cosa>0. .. p>O here. ;

In the line J’ since the foot of the normal, namely, P’ ,

lies in the third quadrant, both of its co-ordinates are-
negative, v.e., p cos a, p sin a<0. Since a <~/, here’
also, sin a, cosa SO. p <0 in this case. |
Thus p>0 in equation (1) and p<0 in equation (2).|
(1) and (2) represent two distinct line.

87
 OP=OP'='p WS, P’OP’ & %8% tan a SNe,
an 1 Ses8ods AQoewseo yy cos atysma=p (1)
l’ Bessods FQessdNwy yw cos at+y sm a=p (2)

%S) 5.8

"AQ | Bodo, |’ NY AQoesdeorivo SHeOe, WOE DoW Fomoworo,

WOE Baveestoas ade pany DOAHAWHID) DOW wewdeswa
Nessa WWOTS _B,¢ DOG, Pape) “BOs, TOO WVBsOB,G.
SHH ZdeESCINSAD, DeeDodoo Ss sensos BODCOADIN sone
NBONA Wes fed now z} BWDN, Vay) Wes wed Sesnvad,
DODVAIG,B DOWD 24, OBBIS,05.

1 SeBooO ows MoH, Goud P on, Hodes. DosaOdd

Won, ed ada ArdresEre> Boos, BaINT3 ss. 038,
p ©O8 a> p én yg > 0. "9a <7/2 esAddgvoo Sin “as
COS gq > 0. BH O00 a p>o:

I’ SessooO Cows AoBey, Cons P’ 2, B.wosw MBHOT

DOT, ed ate Adresendo OFS, FIONTS, 3. woad
p cosa, psin a <9. OQOHND gQ <7/2 GNTWBOOTs, sin g,
cosg > 0. GB, Dow “3Q p<0.

GG Oot (1) Sod AavewdGQH p > 0 SNe, (2) Sov

HEoesscosd p<0 Sod. IOS, o. 6B O00 (1) 3, (2) N%
DU wed wed desineay, DOORS, a.

87
 Similarly we can show that a line which has the foot of
normal in the second quadrant has p>0 and a line which §
has the foot of the normal in the fourth quadrant has p<0. }
The above considerations reveal that, in the equation —
z cosa+y sin a = p, pis not only a ‘ distance ’, but also a ©
‘directed distance’. It is positive if it is measured |
from the origin to a point in the first or second quadrant '
and it is negative if it is measured from the origin to a %
point in the third or fourth quadrant.
Thus if we write z cos a+y sin a = p as the equation —
of a line, we always mean that-p is attached with a sign #
(v.e., p is a directed distance) and a (+ 7/2) is measured ;
from 0 to ~ only.
Examples
1 Write down the equation of the line, given that —
the foot of the normal from the origin to the line is [4, 3]. |
Let the equation of the line be
x COS a+y sin a=pPp.
The foot of the normal, then, is[p cos a, p sin a].
p cos a=43; p sin a=3.
Also, p?=4?+3?=25 and so p=+5.
The foot of the normal is in the first quadrant.
p>. |
p=5, cosa = 4; sina = ?
Equation of the line is -¢t+y.%=5
or 4¢%-+3y—25=0.
Aliter: Slope of the normal is 3
Slope of the line is — 4
Its equation has the form y = — 4a@ +e.
This passes through (4, 3).
g3=— 5_. 4 “a C or c= =5

The equation of the line isy = — : a + 25

3
or 47-+3y—25=0.
88
: werloe HOSA mMBBO wows MAH, Sesh p > O
BNoxd.e, Toy,do3 MBBS wow TONY, S desir p<0 Shoe
ado3,33.
Bi Bed HOSeosnvos, x cos q + y Sin g = p ANMWBOLd
IBD p actntd ‘Bad’ Sndjake vy, echaocd ‘sat, ual codes
ROA Bad’ Lond ABEeSS Bev’ aoxd 29cwoos,c. VBA,
§ 003 BoBorsod Ad. NTdBWAo DIBBODS momar esosan
BM Daeg3 SHON, VBA, 0 Xow Sowdsoss SRW TdO,800
WBAGS sombar esnaN, 3 DOTS, BOON 93 ,G.
Sem, geosa + YSN g = P NOWBAd Geos. ANdo.esdeo
Ba WOMEN, poo As, BH, odsodeannad (038, LtS20739
NBFeSS Bes) How « (+ 7/2) Ba, QOD ~ HSN Bg,
SPoIng,<33 HoH CHFARNAsY Wess.

MDMIBOPNYS

1 WO NoMDNDD wom dessA HIB Oows Mwy (4, 3)

BAS, & Seodo AQoesdroda2, W500.
Besos. ANoesSlLD wx cos uty sin a=p ADO.
GN, Oows Bz [p cos a, p sin u] STB.
p CoS a=4 DA, p sin u=3-
Gos, pt 421 32=25 vem p= +5.
JOows maa BeBosdtoss MBAOQGYHOOG, p>0.
| p=5, COS a=%, SMu=s
Sesdodo Hoes, g.4 + y. 2 = 5
CGx 47+3y—25—0-.
DOCS NBs :
BS, OoWG WI=— §. BSB, dessoss Ws = — 4.
p 0 HAMIL Bow = 4¢+ec

B Sesso02 (4, 3) BoWOB BD BeMwyAOow ,

$= —4.41c 9B c= *f.
+, BB, Sesdoso ADesTed =
y= — te + AP OOH Ar + By 25 =0-
88
 that the
9 Write down the equation of a line, given
coordinate axes
part of the line intercepted between the
is divided at (5, —1) in the ratio 1 : 3.
line s !
Let =+4 —1 be the equation of ythe given
a
has
that the part of the line intercepted between the axes
the end points (a, 0) and (o, 6).
The point which divides this line segment in the ratic
“1 38.218
ES | E oy
Ba. ar Bas a4
>

But this point is given to be (5,—1)

3a " 20
ae = 18 OF @. Sie
3

and 2& —lorb= — 4.

Equation of the line is ad f Se

(=)
20 (—4)

or 32 — 5y — 20 = 0.

3 A line through (2, 1) cuts off in the first quadran

a triangle of area 4.sq- units. Find its equation.
Let the line meet the axes at (a, 0) and (0, 0).

Its equation can be taken as — a + <<

The area cut off in the first quadrant is } a b.

4ab=4 or ab=8 .... (1)

89
neces
2) ie BBB Des3,8,
B,DoS wom
olay) de DOWINway,
> 3.8 w BROGO AegoAseons.
op) es wa O aod
Aadoesded
Ba, ay _

BS, esos, AQoesdraT 1 Y — | wpso

a

SN SENY ASBWAD Sesoso 23,8, WoNnd Bonds Womono

(a, 0) 8239, (0, b) STHE,z.
BH CeDorwonaasy, 1: 3 5 DWHMNMHD NBWAIW Nowa)
10+ 3.a@ 1.b-+ 3.0 3a b
a Sa |eam |¥ i|
4 4

SHO, SH NoDosao, (5, —1) now soBooNa.

84g ede g — 29
+

ae, 2 = — 1 em h — — 4

- BS, Sesdods ANoesTed a). oe

20 (—4)
s
CB 37 — sy — 20 = 0-

a. (2,1) WODIMS BDrw0OF AT SeBodoo HBOS MDABBO

4 BOD DWANYG OA) LEOF VE 3epowedes, CHF ANS. CAS BOWED
DAR, RAZ, ADA.

Bg, desdotoo Vgrivar, (a, 0) 232, (0, b) RTs GeasO

ecid Aaneedtoae, — + a{e
— ] 20D SAadIo9 }WRB:

BABOSO DOBAQ OH'3, 2 Yow DA ecor1

Lab.
6

89 12
PART II
 Since the line passes through (2, 1):
Sc thc or 2b +a=ab... (2)
a b
(1) and (2) givea = 4 and b = 2.
Equation of the line = + 2 = lor
z+
2y = 4.

Exercises 5.5

1 Write down the equation of the line given its slope |

m and its y- intercept, 0.
(i) m=5, b=—2 (iv)\m=—8, b=0.
(ii) m=—4, b=10 (v) m=10, b=—5.
(iii) m=0, b=—6 (v1) m=0, b=0.

2 Write down the equation of the line whose intercepts

on the axes are as given below :
(i) 2,3 (iv) a,a a4

(ii) —1, —1 (Vv) p sec a, p cosec u.

(1) —2, 8 (vi) 1 as |
m

3 Write down the equation of the line given its per-

pendicular distance p from the origin and the inclination of —
the normal.
(1) p=l, a= 45° (iv) p=-—B6, a =60°
(il) “== 3$as3h" (v) p=—5, a=150°
(111) p=+/ 8, a=135° (vi) p=—5, a=30°

4 A staright line cuts the y- axis at a distance of |

3 units below the origin and is parallel to the bisector of
the angle XOY. Find its equation.

90
 Bessosoo (2, 1) NomMadS nos Hod. SoerAwoon
2 1
ae Z =! CBM 2Z+a=ab . . (2)
(1) BoB, (2) RH, NBABS a=4, b—2.

, é Beaded Adved
Awe dso ZY
a _
CH T+
2y =

CLD, ANP 5-5

1 wom ATSSesods &83 WZ, y-D3 8, b Odom, 8.983 73.

BBS FAocsdeaxa. wdodod. e
(i) m=5§, b6=—2 (iv) m= —8, b=0.
(ii) m=—4, b6=10 (v) m=10, b= 5;
(ili) m=0. b=—6 (vi) m=0, b=0.-

2 S8NY SxS 20. sesdodo DUS, PONNGAY BOs3, Ad

. ADMNTOMIDAY, W509,

(i) 2, J (iv) a, a

(ii) —1, —1 (Vv) p sec q, p Cosec q

= a
(Gn) —2, 8 (v1) one —1

3 MOO NoMAVTD ~.0Dd GeHAGS Cows DOs p B3d,

BOBS “Iay ., DA, Fob3 33. BG ASYSessOId AACFOLIGS2, WOO.
(i) == 8; a =45° (iv) p=—6, a= 60°
(11) p=—3, u=30° (Vv) p=—5, u=150°
(ili) p=V8, g=135° (vi) p=—5, a=30°

y 4 XOY B280 YHFss, AHMRAd0SSAMING. WO) Sesdosr>

‘By— CFAxN2, DWOWODING ger 3 BWANY BHOBD GeOAos.d.
BBO Aadocssldeseno 2

90
 5 Show that the equation of lines. the reciprocals
of whose intercepts on the axes arel, mislz + my = 1.

6 The z- intercept of a line is half its y- intercept.

it passes through (—1,2), what is its equation ?

7 The portion of a line intercepted between the co-

ordinate axes has its mid point at (—1, 2). Write down —
its equation.

8 Find an equation of the line which passes through |

(1, 1) and forms, together with the axes, a triangle of area 10.

9 Write down the equation of the line given that foot |

of the normal to it from the origin is

(1) (5, —4) > (11) (1, 4) ; (111) Ge —4).

5.6 The General Equation of the First Degree—

In the last two sections we obtained the equation of
a line in different forms. In each case we. got a linear,
equation in w, y. Hence we may say that the equation of
a line is a linear equation. Let us see that the converse:
is also true. viz.: any linear equation in z and y is an_
equation of a line in a plane.
az-+by+c=0 is the most general equation of first,
degree in @ and y.

If a=0 (60) ; the equation may be written as

y= -2 which represents a line through (0,x a )
:
parallel to z-axis.

9;
 D ORNS BeOs OY AMY BSéeeaonvon 1, m Rvs, Sor
Dos Sessoad FAdoesdeo la is my = | NOD) Seedz.

G wom Sess g_ABAD y QUAD SHAG.

EHO (—], 2) Wotmas SHOT NGS wd xdoesdconted 2

7 S8re Sas Dy AerNds roms sesowors ao Vora

(—1, 2) SNS. ead RAvesorostesd2
8 (1, 1) Xomas DOE AoTos words desSodo LENYo0O7
Bes) FO 10 Mot Snws &YHOWAS, CAF AAS Zs. ens AN.
SOLONeNd?

9 (i) (5,—4); (ii) (—1, 4), (iii) (—4, —4) ®ono

DR, DWO NoMAVBIS Cows masa, THe, Sessos. ADoe#deo
sia, RAT, DNV.

5-6 DF DHNMO WAFS F HORST

S&0OS NOW DsOOoNnVO oe ASY Tessoso ANNsDA, NOD

BHANGO BAY. DS sodyrayeo my gz, y 8Q HsW Wy10
D2, AGIs AAsoMBAY, Boda). GAO0H AaoBOB)doss Ge s803>
HORE OE B2 nem, NdIABow Beswer. wd ABrexd
GODS gz. YAO HS = anti, TD COND ZDORBSHoHe GND WA ADIsoO
BQA Gesoanons BOWEOMSaTO Dad ABW ABwWAINT.ySowr
Dao, HN Soeweerd.
ax + by +c = 0 ANWD gg, y HY OF WH AQNBO
£00 ADF SF OOD.

0, (BK) SAS FdoesdAAay, y — — DB. wosswes

Tmowoos vas0, is
— c Boos g VRE AnnDMosdDaNdw
b ; |
GEBWOID ANIMBSLIDIWSTS

91
 If b=0, (a0); the equation may be written as
x = — which represents a line through ( = — , 0
a
parallel to the y- axix.

If a#0, b#0; the equation may be written as

y= — 5m as which represents a line through (0,~ 5)

with slope —-%

b

Thus in all cases az+by-+c=o represents some line’

in the plane. Hence we can take ax+by-+c=o as the;
general form of the equation of a line. We shall here
after take the equation of a line in that form itself. |

_ We shall now find the distance from the origin to the |

line represented by the general equation.
The general form of the equation of a line is
ax +by+c=0. vw = (Uy
Normal form of the equation of the line is
x cos a-+y sin a=p. nets nc hell
(1) and (2) represent the same line. Therefore, we
have,
COSa _ SiNa _ Pp
a | b c
a b
C c
costa-++sinta = 1 = (=) 2p

P= tha.
92
 b=0, azo SA3 AavesoNd, g = —2 aod. wdesowedo
a

mabsdes eds (Soe )Norns m.wo8 OY A xawavosd

a
DONTD Sesoss AHoesorosorog,.

azo, bo SBS; Adoxesdesay, y = a g — 2 gow

WOCHWHIDWMNBOoD LADD —< ona, & $3 De Mo 3, Dore

mre G =) So.0O8 ABMS cesdodd Adoeedr9a73,3.

Soe7t MG,NS QO, AOOBNVYS gxtbytc=O Aa.esd
fa) AMSOBYH woBY wom Sesodom2, ADVVNG,G. GB O08
ax +bytc=0 AWWA, ASPSeBW ANowessG DMA s00w
Doh SADLY WHID. ray, s2000) Doda Sessodo AHoesdMosay, 3
GBBQosoe SAMBO By.
BN Way DWONoMAVNG AHI F TVG ANQWBTSlHa) NO
AOD TSeDAdsd Bassa, BOMB OSdeCD,

GeBos ANoeSO00H AdHe 38 Dowey) ax+by+c=0 (1)

Re SesOdd HNoesOHD CoWB0BA) wx cos u +y sin u —p=90 (2)

BH DOSS Fnoesseonso woe ATIWAOoG,

(1)ado. 2050, (2),

(2)ao, Boedads
& y O_« _ Me7 _ _ P;

es a _ bp
C Cc

2 2
cost gf sing = 1 = (LO) pF

+
pO VOLE
 Now sina = ~ 6(2
C
)=~—6( + —'
aoe)
Since 0<a<7, sin u>0-
If b>0, the expression in the bracket should bd
1 :
negative 7.e., it should be — eae
l :
In this case p = — Taree

. If, in the equation az + by +c = 0, b> 0; the :

length of the perpendicular measured from the origin to
C
the lines =
VE +6
Similarly if 6<0, p= + f
Suse
Je +b

Examples

1 Find the points where the line 2x + 3y—5—0)

meets the co-ordinate axes. Find the distance between
them. :
The given equation may be written as
2 3 %Sale ey Wy.ieee
—@ += = . OF
5 5 (3) (3)
which is of the form a/a+y/b=1.
a= 3 b=4.

. The points where the line meets the axes are

(a, 0), (0, b) z.e. (3, 0) and (0, 8).
Distance between them is

(25, 25
25 = §
VS +> ee
93
 re ee | Tee: |
c} TT R/S D+
0 <u <r BATIQVBOS sin u ee
b> 0 BSN SdtNBsAd Wewsayos, oy) MIFST

Sesancds,3. eosdend — __| — aoddrdearo3.c.

Va + B
S HoBgraQ p = —__©_. aonards.a.
Va? + B
ax + by +c=0 ANKBOHBOY 6 > 0 CHa Bow

omARD desiAddoa Cow Bedyy — —__©es Sores

a/ a2 + b? =

eatse OeSH2Q b <0 SORN p = —_& ___ wNo3,5 dowd Serdz

nf az am b2

WeITD.
WMWDIBORNVS

1 27 + 38y — 5 = 0 Seon Eva, AOA wWond

NGS2, SGYNLATIA Bessas.2, 0B, HN@.
BY_
. te
=e J = 1 aot wEangyaoon ess
 Find the length and slope of the normal dra wn |
2
from the origin to the line 2x —3y-+-5=0. Find the foot
of the normal also.
Let us reduce the given equation to the N ormal form.
Let the normal form be zcosat+y sina=p ~~ (1)
The given equation is 2¢—3y5=0.... (2)
Comparing (1) and (2),

COBa _.. SUN a eee eg a , sina = nd

2 —35 3 5
‘ 2
cos’u +sin?u=1= a Aeid RP
5" 25
25 -
p = See Lda + 5 aac
13 13
Here since b = — 3, p=t Soe
V1

Also tan a = i An Re,

— 2p 2

is [p cos u, p sin uj= Ere a

Exercises 5.6
; 1 For each equation given below, (i) write an equi-
va ep equation in slope-intercept form ; (ii) determine
its slope ; (i) find the intercepts on the axes ; (iv) write
down the equatio
jue n to tl1e perpendicular line through
point where it meets the aes ee
(i) 5%+3y—6 = 0 (iv) 8—2y = 62
(il) 18%-+-6y—12 = 0 (v) (n—4)24 = 2)?
(11) 37—5y = 0 (vi) yay yay ts ic
J
2 2e—3yt+5=0 Adesso adadeazs deBR moo
WOMAN AIS ows WA, Bz, Lunda Aes Bra,
BOY Dos Tessody ANSON BAy, Dodoo Cond ows, Soeco
COWRA x cosa + y sin « =p (1) vnde.
Boks Dos AXoesoeo 2%—3y+5=0 (2)
(1). (2) RQ, Boeads
COS a sin a — Pi —2 ; 3
2 = = = cosa si, sing =

4p? 9p 13p?
cos"a-+ sin’u = 1 = Bot Br = oes

. 2 25 e sf a

ee° = —
Wee
= he is ae gs

a9 b= —3 enanood p —
Vv 13
3p —3
tana = =2p Eee &

COwWa DG [p cosa, psinal = I 3

CY, ANGI 5-6

1 Be Gri Ws Bs AdoesoMs, (q) CHE, ADRAMG

ut3-Des 3, CoUAA AdoessPdday, wWOoNd, (h) CHT wsway, RGFOA,
(c) SENG BoeOd DY A Meva2, VFOA, (d) VO 7-YROR Acs
NoMASY CHE, Vows SeWoss AdessraWay, wo,
(i) 52-++3y—6=0 (iv) 8—2y=6¢
(il) 187-+6y—12= 0 (Vv (e—4)?+-y= 2+4+2)?+6
(ii) 34—5y=0 (vi) (y+3)?=(y+4P+a
94
 are
q
2 Which pairs of lines in the above example
parallel and which are perpendicular?

Find the distance of each of the lines in Pom I

from the origin. Find the coordinates of the foot of the
perpendicular in each case.

4 Show that the normal from the origin to the line

segment joining the points (a cosa, @ sin ua) and
(a cos 8, a sin 8) bisects it.

5 The line s—y /3+6=0 meets the axes in A and

B. Find (i) ZXAB, (ii) A AOB (ii) p.
6 If p is the length of the perpendicular from the
1 1
origin to the line * + ZF =1, show tiet = e ts
a b ee ee

7 Using an arbitary parameter find the general

equation of
(i) the line parallel to ax-+-by+c=0.
(ii) the line perpendicular to ax+by+c=0.
(111) the line which is at a constant distance from O
(iv) the line which makes a constant intercept on
the w-axis.
(v) the line which makes a given angle a with the ©
Y— ADs.
(vi) the line for which the sum of the intercepts is @-

_ 8 What is the equation of a line which is parallel to

(1) a+2y=1, (i) 4v=3y and passes through (1, 4) _

9
Write down the equations of the lines through
Ye — : and respectively parallel and perpendicular to
x— ly=l1.

95
 9 aorOs C8,BOs seidge Ce soe, Convo AHIonoosdaons
hs, Snag sox 8 Sowans

3 18¢ GB, HOS DpBWessorn BwowoMoa0d amd Bwosge

NHOWWBA, GIONS. BB AodYyragors cows mad adress
NPSL, W520.
4 WMOWOTIAAT (~ cos u, a sin g) BB, (a cos GB, asin 3B)
Nomonvay, AeOxod Ce says, AID COW & SeDaeponasay,
BOF ADS, 3 DOT Boedr.

5 2—yV3+6=0 Sesdosn vaniday, A 82, BAY AoHAD

3.3. (i) 2 XAB;; (ii) AAOB, (iii) p Aeao, Rav Sne2.
6 p arr, Bwovomarod F + ; =] seit ase
a

cond momad,
~
1 —
p”
1
a
af h2
L doa SCOR.

7 (i) ac+by+c=0 Se FONASTAINBDS ;

(11) az --by +c=0 BE SN Gowns ;

(iii) DWIOWOTIIADVOD &1D BOBO ;
(iv) p— EEO Boe & nNDSA, a Cdom2, C6 HBA ;
;
(v) z— SELON BZ EOD y WA, O&O
(vi) een? BorOn QUIN Bos, g YNZ

Gesos. AAS HARBOLON GA, AW 00 & BROS, Oa, Woe

20% WSO.

8 (i) ct+2y=1 (ii) 44 =3y

essr BaWa0SIDON (1,4) WMAS WoOOs ADTHA

Sessods Maoesdrosend ?
9 (4,—6) womad BwWOK Bem 4¢7—Ty=1 sessn
ranmogdann whe, Cows Mrbo sesin¥ AEesoronya,
~woord,
95
 :
10 Show that the distance from the origin to the
line joining (a, y,) and (%,, Y,) 18
|X, Yo—Le 41.
v (a, an 1)? a (4, —4¥2)°]

5.7 Distance of a Point from a Line—

Let az--by+c=0 be the equation of a line J. Let
Q=(z,, y,) be a point in the plane. Then the equation ~
of a line through Q parallel to / will be of the form
ax-+-by +c’ =0
Let P and P’ be the feet of the perpendiculars
drawn from O tol andl’.
Then, if b>0 (if not multiply
it by —1 and make b>0),

Fig. 5.9

OP eee and OP’ = wel se =

V a? +b? Vv a?+b?
Since O, P, P’ are in the same line, we have
PP'=0P'—0P (Vide Sec. 4.1)
ag C c—cC
rs — SS ey SS

Vet Vat Vat

96
 {

10 (a, y,) 2, (w,, y,) WoBoN¥ar, AOA Sesowort

DOD MLWONOMDAATID Bods)

HOD SaeOor.
aye — 293 |/ V [(e, a9
5-7 SesdOwoDO0 nom NoM.AADS Dod :
ax+byte=0 AWB | ams ceBod Ants.
Q (L» Y,) ARYWR AMFZOHES wom NomrswNsd. et Q Hw
A ABRA.GIDOATIS Sess |'S HOoesTloey
ax+by +c’ =0 DTARBHQHYDd.
P Dod9, P'RYd O 20B_] Bodo, |’ NYA BVH Gowns MBNVoAd.

83, 5.9
en b>o SND 3,
(manyaar7 xoscedremay, —1 000 rode b>o EToaos BRAD)
> ,
; ——- 7
—
| OP =
C
wo32, OP’=
V a2 +b?
Ja?-+-b?
LO, P, P! Teo worse BOY desdodoQooajaoo0
as —> >

PP’ = OP’ — OP. (4:18 &8de000r3)

 Since Q (a, y;) is on the line I’, ax, +by, -¢'=
and so ¢’ =—(ax,-++by,)
Mi ashy (amecpbgiete
oe Pee Van

Similarly, if we take ax+by-++c=0 with b < 0,

BES re |
IZ Ve ax, + by, +e

If wejare interested in the distance of P’ from], then |

a Te |ax +by +c
PP’ = |PP'| = begrces
Aliter: Shift the origin to Q (xz,, y;) and call the
new co-ordinates X, Y. Then z=X-+g,, y=Y-+7’,.
Then, the equation az+-by+c=0 becomes
a(X+2,)+6 (Y+y,)+c=0
or aX +bY +(az,+by,+c) =
Let QL 1.
*, Distance’ of the line from the new origin viz., Q is
\7T ax, +by, +e
Oh= Ea
As already stated, if 6>0; the directed distance|
from Q to 1 is
ax, +by +e
ap. V a+b?
—
Q=— QL—§ - azx,+by,+e
Se
: . . ax,+by,+¢,
and if b < 0, BSE 21 3

ae ax, +by +e
6 ae
 Q(x,» Y,) Womy |’ SOWYSO, az, +by,+c'=0 Yond
¢'’=—(ax,+by,) SNodAmo.
=
PP’= ax, by, +¢
V a? +b?

eqMOoSooe ax-+-by+c=0 ALSO HOAAY, b<o0 Awos

— }

SNados.omen, PP’—— ax, +by, +e DOWD SrcdsAwaB,

Vva+b?
Saori ] AoW P’ ADH DHT (WR Od) Avs, wsesviG 3
=e ‘
ec Pp! —| Pp’| = |At PA*e| engsaien,
Vv a? +6?
DUGSod AGS: Doo woraar, Q (z,, y,) VoMaAR BOBane
| Bos Daresenem, X, Y rvomd edad,
a=X+2,, y=Y+y,:
, | OCSTN ax +by+c=9 ANIWBOLOD) @ (X+2,)+6 (Y+y,)+c=0

ea aX+bY+(ax,+by,+c)=0 aomerngo.
fF ech00d ed sane cocbsnd Q cdvots desir cichs oon Bad,
4 az, +by,+¢
— VELP
&otosve Begdosd AcsesHos H>O GHan | 2D | Adw

Hadrens cow Gods)

}
__ aa, thy, +e
V a? +b?

— ae b +c

e005 J a ce ax, +04, +

Q Y V a+b?

Ieoso.< bo Uaon & ads) 4 bP

V a? +b?
Te |
— +e |
by Tre
eons LO= — GEroy
o V a? +b?

PART II 97 13
 Examples

1 Show that the points A(2, —5) and B(—1, —8) are
equi-distant from the line 34+y+5=0. Find whether these
points lie on the same side or on opposite sides of the line#
Let AP and BQ be the normals drawn from the giver
points to the given line. Since 6>0 in the given eqn, _

PA = See Pe
/9+1 / 10

np.B a
ADEM Bar 6—
@ V9+1 Vv 10

Signs of PA and QB are opposite.

.. A and B lie on opposite sides of the line.

And|PA| =|QB| = —*_.

Vv 10
[In such cases we say that one point is the image of the
other point in the line.] |

2 If p, and p, are the distances of the point (z, y,!

from the straight lines z+y=0 and x—y=0 and if
P; p2»= —1, show that 7,2—y,?= +1.
Here p,= +(x%,+y,) and p,=+ (x,—y)
. PiP.= { +(z,+y,)} {+(%,—y,} =—l
ue ay? = +1.

3 Obtain a formula for the perpendicular distance

between the parallel lines!: ax+by+c=0 and
ck (aw+by) +d=0.
Hence find the distance between
5x—1=y and 2y=10x+3.,
98
 MMDOsnvo

1 A (2,—5) 3%, B (—1,—8) womans 3¢+y+5=0

CrssOooG ABRs BGosagds aod. Body. addade “omnes
Ses worse BBABosoe SBaro wed wed sNedode 8x,

A Sd, B NMG BS, Bes8F AVO™ooS owns AP me, BO

CATO, ANLBSNBO b=] >O GABDAAOod

Pd = B2+1-(—5)t5 _ 6
V¥9+1 V/ 1

geS(-NTEeO
+s. ee
V9+1 / 10
BORO UB, NG BOAT DG Dos.
—> ee
J. PA 232, QBNY OQ8,N¥ BOAT AG Dodyooos
A, B Ad Sessos Wed Wes Bsa.
VOB, RYNGOD SessNTS Gods (WH,OOT) Asoo.
[20SBW AOMAIFPBO wows Nomoway, Seog W.2, 0% Noms
BSW AAS,c2.]

2 Pi P2= —_1 SACBOS Py potveo B wool (21> Y;) 20>

av00 ¢+y=O0 mes, «s—y=O0 SESNGADS BNTBNVIDS,
7,72—y,"? = +1 DOT Seow.

ti Sm +(2,+41) 03d, Pz + (2, —¥Y:)

s {+(@,44)} {£@.—- ¥,)} =P, P.= —1

CRA 2?—y= aa

3 1: aztbytc=O0 22, I’: k (ax+by) +d =O

i Aewanesd desing amas vow Goda, AGFOS Godan,
wad.

aay, wvmoseens 5a—1l=y 22, 2y=102+-3 Seanedds

Badaay, APFOA.
98
 Let (a,, y,) be a point on J.
*, ax, +by,+c=0-
The distance from this point to the line / is
kax, +kby,+d |
kV a+ b?

a+b?
genie
dt Seaaetee
Vae+e

In the given lines 5s—y—1=0 and 10r—2y+3=0 we /

have k=2.
+1
Distance between them is

Exercises 5.7
1 Find the distance of the given point from the
given line in each of the following :-—
~ {i) (0,1), 5e+4y=1

(iii) (— 8), 6x-+3y=112

(iv) (5, BY t=—y+4
(v) (4,0), 5e—-y—8=0.
2 Find the perpendicular distance between the
following parallel lines.
(1) c+y=8, 27-+2y+5=0
(u) 4ea+-y—5=0, 8r7+2y+1=0
(i) «+12y=0; 3e2+36y+5=0.

99
 (x,+ y,) Moms} | Sesdod BOs Hnwmadwom womsono.
6085 aa, +by,+e=o. :

Bz WWD |’ SessAdS Goo = k(aw, +by,) +4 |

V kat + Rb?
ik spas
— lk Ve ee Lie c= — (au, +by,)]

: a
VEL] |
acy SessnS 5a — y—l=o wo3d, 107 — 2y+3 =0. |

9D k= 2 SNHWBBOH,

tt 5
GeSNVDS OOWBNHS = |F
af 57. 12 O86
Ve, ANG. 5-7

: 1 08 Don omaRos BZSeBATD CoWBLTAA, sow

— &BOD0.
(i) (0, 1); 5¢4+4y=1
(il) (2, —1); w=y.-
(ii) (—4, 8); 6r7+3y=112.
(iv) (5.3); x= —y+4.
(v) (4, 0) ; 52 —-¥ —8 =0.

Q sen B97 bel Don Rai0wd SeBNPN. VosdHa2,

SOT & (30000.
(i) opy=8; 2a +2y-+5=0.
(ii) 4a+y—5=90; 8%+42y+1=0.
(iii) a-+12y=0; 324+36y+4+5=0. ~
99
 8 Show that the product of the lengths of the |
:
normals drawn from the points (+4, 0) to the line
32 cos 0-+5y sin @=75 is 9.
4 Verify whether the points (3, 4) and (+2,—6) |
|
lie on the same side of 37—4y=8.
5 Show that the point (3, —5) is in between the
lines 2a-++-3y=7 and 24-+-3y+12=0. .
6 Show that the triangle formed by the points |
(3, 7), (—3, —1) and (—1, —1) hes entirely on one side —
of the line 37—8y=7. ,
7 What is the image of the point (2, 1) in the line ,
2x—3y+1—0.
8 2x—3y—4=0 is the perpendicular bisector of the —
line segment AB. If A=(5, 6), find B.

5.8 Intersection of Two Lines—

Let az+by+c=0 a
a’'x-+by-+c'=0. wy. (aD
be two lines in a plane. Their slopes are respectively —

ees
If + a ae (1) and (2) determine two inter- |
secting lines. Let us find out the point of intersection
and the angle between them in such a case.
_ Let (z,, y,) be the point of intersection. Then,
since this point lies on both the lines, z,, y, satisfy both the —
equations.
1.€. ax,t+by,+c=0
and = a’‘xz,+b’y,-+c’ =0

or Se 7 7 Ki 7 ay ? : 7
bc’ —b’c ca’—c'a ab’—a’b
Aoi geil
: oe
be’—b'c
—_—_—_——_————
_
——
eca'—c'a
eo

ab’'—a’b’. ~’ ab’—a’b

100
 Ss (+ 0) womsnvos 37 cos 0+5y sin 9=15 Sedr
QD Gowns wa ns THLIOW. F Q Doro BoeoA,
4 (3, 4) S32, (2, —6) Noms 3a—4y
= 8 Deo wove
WOT FS, ode wae ?

9 (3, —5) Mohs 2743y—7 w%, 27+3y4+12—0

Bessie Sewosd ad aowds 2
pas
6 (3.7), (—3, —1) S%, (—1, —1) Womonvorsewres,
SYow Bororaon3z7— 8y = 7 Sesso3s wots TOs 3 £8,083 DOT BroedH,

T 2e—3y+1=0 SeBoHg (2, 1) Nomads By2 wowssend?

8 27—3y—4=0 Sessoro 4B semowons ©ow earsaonade
A= (5; 6) SSS B xdao, Rod, Svs.
5-8 ade sesdne eeais
az-+-by+c=0, (1)
S02, a’x+by+-c' =0 (2)
Teo AebyonQs adds dessrieonde.
vane Liss §sheen 4 she, — =
“+ (3)
,# cor (1) 9%, (2) Bd8.5 Sees ade
Senay, YGFOMS,H. CosH AoNYArBO wayne Aoriado Wonowsay,
CANS NGOS Boedwae, SiN sow WSBoieed.
(x,, y,) Rowe Baws Xora worsondo. en zs como
DOBD Cen BoeOSWAo0ow, 7,, y, N% now Anocsdcorieao,
Al) AIZ,35.
6008, ax,+by,+c=0
mA, a’z,+b'y,+c’=0
ee ae ek ier ee

be’ —b'c ca’ —e'a

este an 2S

100
 -. The point of intersection of two intersectin
lines aw+by+c=0 and a’'t+b'y +e =0 1s :
i[bc’—b’c ca’—c'a
ab’—a'b’” ab’—a'b
(Note}: that here also it follows that if ab’=a°6, ie.
if the slopes are equal, the point of intersection is undefinec
and so the lines become parallel). |

Now, from (3), we have that if (=*). (=-) =i

is not true, the angle between (1) and (2) is different from
= In such a case, if 6 be the angle between them, we
have (from Sec. 5.3),
Mi May Sea:
; b’ b ab’—a'b
an: Osen7 "mt Pagan = Sere
1+ (direc
Thus, the angle between the two intersecting lines
ax-+by-+-c=0 and a’x--b’y-++c’=0 1s given by

tan 0 =
ab’—a'b
aa’ +bb’ |
_ [Note: that here also it follows that, if aa’-+bb’=0
v.e., if the product of the slopes is —1, the tangent of th a?

angle between the lines is undefined and so the lines be-~

come perpendicular.] .

Examples
_ 1. Show that the equation of the line through the |

origin making an angle ¢ with the line y=ma+bis. ©

y _ m+ tan?
o *S-}m tan.¢
Find the point of intersection.

101
 BOA D SeQAos ax+by+c=0 830, a’x+b’ c=
Besse Torts Word . mer

be'—b’'c 1) osca—c'a
sei ileal BADIQBd.
E —a'b A | i
[ab’=a'b SHON GOBS WWNY AsomoDon, AoMwo womdey
BNO RJ DOTMHBBOOD HOW SeAnvo AdRAosdaomhAA) now

* (-$). GF)--
QOD a NBA. |

inlak 3 (1) 2030, (2) Besns SBvna Boeday Oow Sens, oS wed
osandsayao aon (3) 00% SOR WHS,G3. VosB xonyrae WANs
DBOS WOT Tess DOH A GAG, 3S, (5.38¢wi
a 8deaoo)

oe... 5 “af i)
by, 1.* ab’ a
i eAaonSS bb’aa’
b b’ |
en, DOA, 3 SeHAD axtby-+e=o wso, a'x+b’ yte' =o oes
ny Sas SMe Dey)

aes? LEER [arr rip? ewan

(aa’ +bb'=o BDO, 80DS WING MoLdOw x) — ] &as, Ses3

NY BMAD ) OF So),oy) (tangent)
FoedaFA eROFA swoMoeIsO00e3 Sess
NY BAS eowiessromaons =the Raewdaoroe3o.),

CMOBDORBNYS

4 DwOwoMnd DIOS AOMWD Des y= ma-+b Se sB

CS0OTi dh Boesway, 0839 BNW Sessoso ANesded.
cy _ + m+ tan ?
\z 1—m tan? ES I
DOD SaeoH, Bi DGS SessN: Ros. Noosa, DPF OA.

101
 J
Let the line through the origin making an angle |
with y=ma-+b has its equation y=m’z.
m'—m
Then, tang=
1-+m'm
4.e. m (1—m tan ¢)=m-+tan ¢
,_ m-+tan ¢
m
J—m tan ¢
Pe. m--tan
“2 1—m tan ¢
is the required equation.
The two lines are y=mz-+b.
= {m + tan ¢ ; ‘6
1—m tan
Solving we get
a y ‘S
—b -o| oe =n
oe (ae? |
1 —m tan¢ 1—mtang¢
The point of intersection is
oR ny |m-+-tan @
m--tan¢ rot) See
0 ONG pe
i

2™ Find the distance of the line 5x+-8y—1=0 from

the point (2, 1) measured along a line whose slope is 1.
Any line through (2, 1) with slope 1 has the equation |
y—1l=1(@—-2) te. x-y-1=0. ck

The point of intersection of this with the given line i,

(by solving x—y—1=0 and 52+-8y—1=0)
9 —4
13's
Distance of this point from (2, 1) is or

Ga = 20 + (3 yh
This is the required distance.

102
 Y=m2-L_h Sesxaonr p BABS, OLIDNBB BF, Dw
NoMHNS Boos AMS Sesdor Fdoesse9 y=m'x SNCS,

on tan ¢= m'—m
1+mm’
8008 m' (1—m tan ¢) = (m + tan ¢)
Saran) i
, m-+ tan ¢
1—m tan ¢
FS n=
x 1—m tan ¢
aan, yo) ne
1—m tan¢
wo3d, y=m2r-+b AQMKSSONA, DAAWDS,

a=i 1 ag a es ee
m+ tang Be ( m-+ tang
1—m tan¢d 1—m tang
ANMDMS73.
7, Bens Aono Noe
( ety m-+tan@g )
| age 1—m tang |
: m+tanp ,, m+tanp _
L 1—m tans 1—m tan@¢
2 (2, 1) MomMDDD 54-4 8y—1=0 Sess W831] SATS
Gessoss BoeG VPoowa.MDd Dvodeseno?
2, 1) Momasds sows Aros Horo 1B 1 SNdosd wrajese
Sesoso ANTS y—] = 1 (4#—2) eAw c—y—1=0.
Bs Besos BoB, BY, Sesdodo Horeio Now, (w—y— 1 =0 23d,
— 1=0 Reso, BABS) |—9 , —4
ee | F3 |
(2, 1) Bow, Bs Noma ABIOIS DoT

(is?) + Ga 1)
1

102
 Exercises 5.8 |
1 Find the point of intersection and the anglet
between each of the following line pairs :-—
(i) y=2a and +y=7
(ii) a+y=5 and 54+8y=0
(iii) c—y=1 and z-yvV3 +2=0
(iv) 2+2y+3=0 and 27—2y=0
(v) 30-+4y+5=0 and 5¢-+4y+5=0. ©

2 Show that the straight limes 3x%-+y +4=0,

38a+4y—15=0, and 24%—7y—3=0 form an_ isosceles
triangle.

3 Show that the lines x+3y—10=0, x+3y—20=0,

3a-4y+5=0 and 372—y—5=0 form ‘a rectangle. Find’
the lentes of its sides. 4%

4 A line through the point (4, 1) is such that its

point of intersection with the line 3z—y=0 is at a distance
= |
llv2 from this point. Find the slope of the line.

5 Findthe Re of the line which passes through .

the point (4, 3) and makes an angle 45°. with the line!
32-+4y+6=-0. Find their point of intersection. .

6 Find the equation of the line through (—2, =)

which has a length 3 intercepted on.it by the parallel lines ,
wee ee and 40 -+3y = 13. How many such lines are-
there? | “

7 Find the distance of the line 3x—y=0 from the

point (4, 1) measured along a line making) an angle 135°!
with the positive direction of a—axis. |

103
 SwWo, ANG 5-8

1 & SAS 33 Beso, Ong Aonawoms Bs, wand

RBS Boesaa2, RZ Be.
(1) y=24 03d, r+y=T.

(il) e+y=5 D2, 544+8y=0.

(111) c—y=0 MB, x—yV 342 —0,
(iv) ©+2y+3=0 0%, 2Q7—2y=0.
(v) 37+4y+5=0 2, 54+4y+5=0.

2 32£+y+4=0, net ty ae=(0 B32, 24q7— 7y—3=0

» BesNeso ADO, Wow) 8WowspoWay, ANAFBAs ss Low Zoeda.

3 «c+3y—10=0, «v+3y—20=0, 3a—4y+5=0

eoSd, 3x—y—5=0 Bexingo Sossseoray, NANFA,23 Dow
BSoeds. WBS Womones WB, NPR, Toso, 3n8.

4 (4, 1) WOTDIAD WUDOT AOMOD WOOD GeV Ss WMD

WOT 11v2 BOGHQTS NoMASY 34 — y=0 SeSSosrsy, AOQAS,7S

BH SeDBod Wesesedo2

5 32 + 4y + 6 = 0 SeBSw0dA 45° soedda,ctaan

Boos dso, (4,3) SRS BWIIOS AoW Tes AOREdEOaIA,
ROD, sno. SeBN HMDA. wWoWosA2, 502020000.

6 474 + 3y = 12 MR, 4a + 38y = 13 — B ABH

Wo0Sd Sewn? soho DL FB, WON WA Ax, 3 aoAnven We,
2, —7) nomads “Bows Aros desdod AOvwdrosSex7
Goss aay, Sesdritd WA AMS, ?
T 2 — 880 Gd d850007 135° soedday, ctosnws
Sessos. soeG (4,1) nowednon 3a — y = 0 beh weds
Bodssens ?

103
5.9 Lines through the point of Intersection of Two Lines—
Let I and I’ be two lines intersecting at P.
Let ax--by +c=0....(1)
and a’z+b'y-+c'=0.... (2) be their equations.
Let P=, 7):
Consider the equation
(ax +by +c) +k(a'a--b’'y +c’) =9.,....(3)
which is also of first degree in z and y. So it represents
a line in the plane. It can be easily seen that this equatioxz
is satisfied for z=a, and y=y,, irrespective of the value of
k. Hence the equation (3) represents a line through th;
intersection of (1) and (2). For different values of k w
obtain different lines through the intersection of the givey
lines. k will be determined if we are given an additiona
condition such as another point on the line or its slope
Note that here we can write down the equation of a lin¢
through the intersection of two lines without finding th!
point of intersection. |

Examples |
1 Find the equation of the line through the inter
section of the lines 32—5y—1=0 and 2x%—3y—1=0 ané
perpendicular to the latter. ;
Any line through the intersection of the given line!
has the equation in the form |
(3a—5y—1) +h(2xz—3y—1)=0
v.€., (83+2k)a—(5+3k)y—(k+1)=0.
Since the required line is perpendicular to 2x—3y—1= i
We have Sees Ld Reber
5+3k 2 13
The required line has the equation |
(3a—5y—1) — = (22—3y—1) = Oi.e. 32+2y—8=€

104
 DOB Sessns RoNDd WoTMaS Hows AoMos desdneo

| 2232, |’ NY POH BOAT GedHs acm csesinvode.

SANS AQNsdeonyo sooo
ax + by + c= 0 .... (1) ,
eo, a2 + by +c’ = 0... (2) Neonde.
P = (2’, y') SO.
(ax + by + c) + k (a'x+b'y+c’) =0.---(3)
(3) RANMA, SAms00B8d, Ao AB 7, y 3Q SnBo
BW BWMIOD AQNWSSNADNG. GB Oo Ado Assos wow desd
somo, ALAM. k BSosr.2 WWYBe GHD BS AAoesoLoa)
e = 7 WB, y = ‘neon AQ, ADDS. SB, Dod Anoesdeo (3), (1)
ws, (2) Sessreo SeQxr.D Dow aS B28 mrs Se Boor,
DOOLzs,S. hos. DD wSsneR soy sewnes ono ode
WHOS ATS ANG SesNTa., BDMoos.05. dsessos. Deda
2, CT NoTAA, FBQVao econ Ses8080 Wasa, Fo@oyao—
oS DIS,0T Awowedosra, Bows N Loox, DAFOxweoETD
S83. Aonw wnowon¢ adresendar, ZomosoAosoese 8 Nomowa
008 Aarbss desdos RdoewsroRe:, BW DGWBHoD wooTowwoDo.
Nowa, Naor.
MUDIDOBNG
1 3c2— 5y—I1=0 03d, 24 — 3y —1=0 Sessny
Hone. WAS ADwos DBA dseA Cowdad.s sessodo
AQMBOLIBA, WHO ,
BS Cen Aorasowom.Aan Baers Onyde sesso
ADCs (Ba — 5y —1) +k (2x — 3y —1) =0-
won (3-+-2k)x — (5+3k) y — (k+1) =0-
eemonidos sesdotoo 2a — 38y —1=0 Se Comsohd.HGs.
1 0}30)
5 + 3k 2 13
+ Bewodosd Sessoso FNoesde9

(32 — By —1) — (2% —3y—1)=0

ema 37 + 2y —8=0.
104
 29 Find the co-ordinates of the orthocentre of the ©
triangle formed by the lines given by the following equa- ¢
tions.
z+2y=0; 4x%+3y=5; 32-+y=—0.

Let A, B, C be thevertices and AD, BE, CF are the

altitudes. Let the eqns. of AB, BC, CA be x+2y=0;
4x+3y=5 and 3z+y=0 respectively.
Then :
Eqn. of the line AD has
the form (%-+2y)+h(3x%-+y)=0.

4% 439:5 D
OQ

Fig. 5.10
Its Slope is +3. since AD 1 BC
: a
Tee ee = +-3k
+ gor —4—12k=6-
k=—2
Equation of AD is (e+2y)—= (3~-+-y)=0.
v.€. or 3x—4y=0 aye Ei
Similarly eqn. of BE is 2—3y—5=0. 13)
The orthocentre is obtained by solving (1) and (2).
1.€.¢=—4, y= —3.
(—4, —3) is the orthocentre.

105
 2 e2+2y=0. 424+3y=5, 3a+y=0 Aavcesdeorivs
QOMAAW SGesnisosewr es Syond CowseoD,G adressivar,
BOT 009.

A,B,C Re 88, Ses Borie AD. BE, CF Ne wad

Concesnss Ad. AB, BO, CARY AaoesoLonvs sso
e+2y=0, 4a+38y=5 0H, 38a+y=0 SNS.
Sn AD BW AAs Bessy. (x+2y) + K (3z+y)=0.

A S34: 5

3, 5.10

AD 1 BC ehdo@i0008, Ud %83 = 4

ieee? tee pee

2+k 4 3

AD 039 Bave8009 : (w-++2y) — =(30-+y) 6.

eGao 3xn—4y = 0- marke)

goenosoe BH odd ADesOLO: e—3y—5=0. (Dy

(1) Bos, (2) WRABS GOW Seow ay wooo
= ay Y = eee) B

(—4, —3) Wome COW Seow.

PART II 105 14
 ; |
‘ |

» 4 #
x
y

Excercises 5.9

1 Using the formula of this section obtain the’

tion of '
equations of the lines through the point of intersec s ©
each of the pairs of lines given in Pbm. 1, Exercise
the line f)
5.8 and (i) Perpendicular to; (tu) Parallel to
|
at+y+8=0.
9 Find the equation of the line through the inter-,
section of 42—3y—1=0 and 2e—5y+3=0 and
(i) making equal angles with the axes.
(ii) having intercepts on the axes whose sum is k.
(iii) lying at a distance 5 units from the origin.
3 The equations z+1 = 0, 4y+5 = 32 and
5a-+12y=27 represent the sides of a triangle.
Find the equations of (i) the medians, (ii) the alti- }.
tudes. !
4. Show that the line through the intersection of
ax-+-by+c=0 and dz+ey+f=0 and the point (z,, y,) has
the equation :
az+by+c _ dz+-ey+f
ax, --by, +¢ dx, +ey, +f

eg ae the lines ax+bytc=0 and a’x+b'y+e’ =0 fy

intersect at p, show that |
(i) the equation of the line through the origin and P
is c’ (ax+by) = ¢ (a’x+0'y).
(ii) the line through P, parallel to y=mz has the
equation .
axt+byte _— aa+b'yte’ |
a--mb ao a’ +-mb’
(111) the line through p, perpendicular to
px+qy-+r=0 has the equation
att+byte _ aa b’y Rc
ap --by —ap+bq
106
 SWMIANG 5-9

1 S%,A 5-8 5 1AM Se, BO Saks |Dos CeO, one

ACM noon WOOT, o+y+8= 0 Sess (i) Dower -
(ii) ABwWRosdION Bom Berd.s cdsesridAadvesdrordad, a
BWSONOD BOT ,Hod Aes, Awe.

2 (i) SINFO AHWS soedsnsa,ov3 BV ;

(ii) Ogre Doeds ABA Me Sas.Q f GNd3E ;
(iii) {ee 5 HRLANY BLBHQoos
woSd, 4r—3y—1=0 a3), 2e—5y+3=0 ne Rona words
sos od Boca Sesdos0 ascraceas 2

3 «c+1=0, 4y+5=3r 0%, 5744 12y=27 AAnvesGe0

Ng) SyowspoWd woman, ADOVAS,5, GF BjWowT (i) 2B,
HSeSSNY, (11) Cow dene HAQo.esSLaNVeso 2

4 (x, y,) ®% axtby+c=0, dxr+ey+f=0 ne

PROTO oaone eee nore e300 AQIS£9
ax+by+c _ dxteytf
az,+by,-+e dx,tey,+f
BOT SoecOX,

| 5 aztbyt+c=—0 2, a’a+b'ytec'=0 Sexnv P

BLOW] GeOADS,

(i) B.A) WODDHB P Ados Seswodo Adoes0eo

ce’ (ax+by) = c(a’a+5'y);
| i) yma h Bewm0sdaN P Los Ams desscd
jQ0e80ed (ax—+-by-+-c)/(a-+-mb) = (a’x+b’y+c’)/(a’+-mb’)
' (iii) potqy+r=0n Cows P Bw8 Ao d ses
azt+tbyte _ a’x+b'y+c DOT Boeor.
cect? “ap bq = ap+h"q

106
5.10 Biscetors of the Angle between Two Lines—

Let l=ax-+by+c=0
and l'=a'xz-+-b'y+c’=0 be two lines in a plane.
Any line through their intersection is given by
-+-K (a’a-+-b'y+c’)=0.
+c) y
(ax--b

This represents an angular bisector of / and l’ if ani

point (x, y) on this line is equidistant from / and /’.

Fig. 5.11

| ax Vby +e 3 a’'x+-b'y +c’ :

-v.€. | e+e <¢- Va2+6”

aa by +e = a'x-+-b’y +e’
Vv a/2+b” :
V a2 +5?

gt Se ah oe |
: — @a+b'yte' q+"
# A/S

Equation of a py :

(ax-+by +c) + Af ae
are (a’x+b’y+c’) = 0.

ytc) £ Va?40%axtby+o=
[or Ve TO (eth
107
 i
5.10 =DOB Sessns Im0s soeadsd warsred
ae ‘ Le
lL = axr+byte=0
| WS, | = a'x+b'y+c'=0
ND AHSOBOS alow) SeBNy Tdoesdeonganco.
QAGBS FOND. WoDAS Dwos Toros SOsde vod ANMUSOLIey)
(az-+-
+c)by
+K (a’x+b'y+c')=0
Bs Sessod SoeOs spade oro (x, y) @9 1 BB, ]' REA
ADBRWSGLOBQYS B, Bs dessado 1] BoB, |’ APoderres g0end wo
| eAremrbaa.

{ 3) 5.1]

STerate) | ax +by+e |a a'e+b'y +c’ |

V oe |. Va? +b”
eee axz+by+e ey a’z+by+te’
V a? +6? Vva+b?
ee ed eee a*+-b?
Sipe. axz+by+ec z3 V org

- BLLAD VAFED ANoesol[osy)

(ax -+-by-+-c) eA /.ane” (vx+by+c')=

Hem VqELR (aa thy +e) + Va PBF (aw thy +c) =0.
107
 This shows that there are two angular bisector corres
ponding to the two signs. It can be easily verified tha’
these two are perpendicular to each other.

Example
Find the equations of the two bisectors of th
angles made by the lines
5a+12y—52=0 and 4%—3y-+34=0.
From the above result, the bisectors are
V 42-32 (5a-+12y—52) + V5? 122(4a — 3y +34)=0
or 77£+21y+182=0 and 277—99y+702=0.

Exercises 5.10

1 Determine the angular bisectors of each of thf

pairs of lines given in Pbm. 1, Ex. 5.8. ;
2 Show that the line through the origin and th:
point of intersection of the lines w#—y—4=0 an
7xz+y-+20=0 is a bisector of the angle between them.
3 What are the equations of the lines which pas
through the foot of the normal from the point (3, 2) to th’
line 3a—4y+3=0 and bisecting the angle between th
normal and the line.
4 What are the lines which bisect the angle betwee}
@+yV3=642/3 and z—yV 3=6—2/3? Find the radj
of the circles which have their centres on the axes ané
touch the given lines.

5.11 Concurrence and Collinearity—

Let 1,, 1,, 1; be three lines in a plane. These line
are said to be concurrent if all of them have a point it
common. ?.e. if one line passes through the point of inter
section of the other two. The common point of inter
section is called the point of concurrence.

108
“wp Ade! Bo nen AOWOPBE |03, ABW soedoprenYd.yonds
SCOAT. GB. Seats earenss WOR 1B VowwMIDs, Sows Aoo2w
woh) sd DOCRBWBDID.

Tianyestotas)

Sa+ 12y—-52—0 BB, 44 —-3y+34=0

SeBNVoD QB FB, Soca eBrEnday, Notch RORTIC
LOS POs.0sH0G, vGrens sAoedorand>
V 42432 (5x-+ 12y—52) + 4/524 192 (42— 3y+34)=0
+ 702 =0.
CHM 77x-+-2Qly +182 =0 WB, 277 —99y
OB, ANG. 5.10
1. CMA 5.8 5 1 Se SEBO Fes HS Ds Ce se CHT
Amoas soeany VBrsnisar, Ras, Bro,

2. ey 4 0 S22, 77 -+y+20= 0 Sen Aorsdo wows

Dorwe DIDOWOTINNS Sey DIDIde TWD Se Bos,
Snowe DEES BOLI CHF sHoD Seo’,

3. (3,2) RWomARD B3xr—4y+3=0 SBA 2IG Cows

MBO M0OS, BI,Se Darra Oowd swMaAd SOCNBAY, COF ABO
BHOCTWed Sessodd HaocssCaned 2

4. rtyV3= ee r—yV3 =6—2V3 Ses

NPG ABE, BACANYAY, COFAIW SeDBNS Wwe 2 ss de SNA,
B dF ABS eerie We “Feots yea, 9 DING 3% Ned ?

5.1] DB 2D FomoS DB, HF SeMons

I,, ly, Ighits words Aedsongs desirieanso, wiridar, rocks

mans someaay, BOOT, 3G; 2008 DOR. Be28RB Zora. von.a2z
Bk ie Miiadteds Geskesoo. norioctoS GS vainvsy, 8 vordosd
HOMOS BOs ATS e205. VainReoane MOIS, AOTMAaWowvAo,
HODOS WOT DAT,e05.

108
 Let the equations of J,, J,, 1; b-
a,e+byte=0 ... (1),
a,x--b,y +6, =9 eae 4|
a,co+by+ce,=0. ... (3).

The point of intersection of l, and l, is

(= bic, et

The lines are concurrent if 1, passes through this

point, i.e. if the co-ordinates of this point satisfy the
eqn. (3). /
The condition for this is
b,c;2 a b.¢, b C14, ER
tet — CoQ, G==0.
a Eee: ne, a,b, — a,b, 38
or a, (b,c,—b,c,) + 0; (¢,4,—¢,4,) + ¢; (a,b,—a,b,) =0 .
This condition can be conviniently written in the form

Ge At — =f
a, 0, ¢;
The converse can be proved by reversing the argument.

Thus the — lines a,c-+b,y +e, — | ee age bby oo

and a,7-+6,y-+c,=0 are concurrent if and only if
a, b, C;
lg: |,OME Ce |
as bs Cs

» The converse of this can also be proved easily.

Let P,Q, R be three points in a plane. These points

are said to be collinear if all of them lie on the same straight
line, 7.e. the line through two of the points passes through
the third point also. The line on which these three points
lie is called the line of collinearity. ;
}
109
 Ls Ly LAY AQ.esseNg 8 SoA
ae2+by+te,=o (1)
a,a+by+e,=o (2)
a,c+by+ce,=o (3) Ade.
1, S32, LAS Honw wow
(os C,A,—C,A,
a,b,—a,b, a,b,—a.b,
J, Sessosa> B38 NomMAS D.woF Beewd, eond gs wadas
deesEne> (3) se ANMESHOBA, AQ, ADS dessns NENW, &
NPTHS, 35,

Bs, WemD NWwWODS

b,c,
— bec, C,a,—C,4, is
‘:
(8 oh es fa eae
ebsp a; (b,c,—b,c,) + 6; (c,a,—c,a,) + ©, (a,b,—a,b,)=0 .
BH NwWoHSoAL ( a, b, ©,
me; CG): eee
a 6, ¢;
DOD) BRBOOSODOA WSO WD.

933 AGaedsay, B.2d8,maa MOOS AOgaA Aas

We.

eer, a,4+by+e=0: an +byy +0,=03 ast +b,y +0, =9

a Ob G|
Sessnvo a, 6, ¢, | =0

BDoNwIS 3 wevoTI, 2 NYID)2D).

93D DG
ACaBA, AOWWaAN AQAWHD,

P,Q, R 1% wD AVITOGYS NoMonewoas©, Bi Wome

AVA e,oce BOYesdoso BLOBS; COHS NIA WoWNY B08
mrvoss desdotx BowdSo3o odds DWBA Do Borns, &
WODNG DESeAoNSDNHBAR DW, Se. BW Dw ozoreso.
BWWODNTIA Te DOI, Oe Done Oe pe a)S Cd,

109
 Let the co-ordinates of P, Q, R be (2, y,), (Ler Yo)s
(a3, Y3) respectively.
The line through P and Q has the equation
OO Ye ok ee ae
L—, Ly — XL; |
The lines are collinear if R also lies on this line ; |
1.€. (Ls, Y3) Satisfy this equation.
The condition for this is
Is 9s = Yo—
La—D, L,—2,
or y(Y,—Ys) +2 (Ys—Y1) +43 (Y1 —Y2) = 9.
This condition can be conviniently written as
GD, hk
e. 9. 4 =9
De ye 1 |
The converse of this is also true. This can be proved]:
easily by reversing the argument.
Thus the points (x, y,), (%, Y), (3, Ys) are collinear 1
and only if
|

Time |
'

Note :—if three lines are concurrent, one line passes -

through the intersection of the other two and so the!
equations of the lines should be of the form
£,=0, L,=0, L,+K £L,=0
where K is a constant. This is equivalent to the condition |
derived above.
Exercises 5.11 |

1 Show that the following sets of lines are concurrent _

(i) s—y+3=0, 2a—7y+1=0, x—6y—2=0
(u) y=2x+3, 37+2y+22=0, 5a—y+15=0
(i) 22=3y+9, 32+y=8, §5¢=2y+17.

110
 Fr: Q, R AY MBF essen (x 3 Y,)> ae Y»)s (x;, Y;) NNO,
P, Q 0F WHOB BoB Bers sessodo SDoe#gseo
Y—Y, ee Fes
Ly—Q,
c— x,

Wom) 33 Beaded WROD S ; VODS R NoMDAS dtr ess

a at cmeeg AQ ATS orongo ‘Sesmnganrbs, D. < 08,0
WesdD Nwows
¥3—Y, Pd Y2—Y
t,—a, ergs,
CRA Ly (Y2—Y:)
+ 2(Y; Yd Tesly sac!) SEA

| oe
“ Y ]
1 —)
| a 1
DOD QDBI2OTGDON WOW Woo.
Tate: DODEDBA, 2,308, WOH AMOWAA AOAWBAD,

| coer (Ly, Yi)» (Ly Yr)» Lz» Yo) neo

wy it
Gime. 1 =a)
Es, Y3 1

SMN Dds) Hse DoNiSwoMmy2Q.

Arse : DDB) BEBWNG? NBN AODoSAOTDON WOT Geswsoso

PMPBBRd Se2Ns HoND 2WWINS Boos ANWETMWBOB, eAn¢?
AMDIMsOLoONs Downe pO L,=0; L,+KL,=0 Sides
NGIS,G. ao Be BBD AWOBAN ANRVAdONTIS,S.

Sw2,ANYd Bit
4 om s8ND Sesnes Neonvo DBNoDo, HYD Seon,
(i)e¢-—yt3=0, %&—y¥+1=0,
(ii) y= 22 4+ 3,
3e + 2y + 22 = 0,
5a — y + 15 = 0.
(ili) 2a = 3y + 9, 3& +y = 8,
= 2y + 17.

110
 2 Show that the following sets of points are collinear :
(1) (1, —2), (2, 0), (0, ie |
(ii) (—1, 1), (8, —2), (—5, 4)
(iii) (0, 0), (1,49; (2, 2).
3 Verify that the perpendiculars drawn from the :
vertices A(a, 0), B(—a, 0), C(0,c) of a triangle to the oppo-
site sides are concurrent. Find the point of concurrence.
4 Show that the feet of the normals from the origin
to the lines z+y=4, x+5y=26, 15”7—27y=424 are
collinear.
5 Show that the lines le+my+n=0; max +ny=l ;
na+ly+m=0 are concurrent if 1-+m+n=0.
6 If the lines pa2+q, y=1, pz+qy=1,
P:X--q;3y=1 are concurrent, show that the points
(D,, Gi), (Per 9), (ps q;) are collinear.

512 Area of a Triangle—

_ Let P(x, y,) ; Q(z, y,) and R(xs, y3) be any three
points in a plane. If PN is the perpendicular to QR
from P, we have the expression for the areaof the
triangle PQR as } PN, QR.

P (xi)

Ne
(%2%3a N ales ds)

Fig. 5.12
QR has the equation

L3—2, L—2x,

lli
 2 BH SAD Nom Neon OF SewMornsssowo Sweor.

(1) (1,—2), (2,0), (0,—4)

Giese =3. 1); (89). (534)

3 ABC 8x5 A (a,0),B(—a, 0),C (0,c) Sornvon

SWANN WBN NEG GOWN YNsBNoTW,AMFoH SoedA.
QANE AoDoS NoTDowoyA0?

4. MMNONTDIANVG ety=4, r+5y=26, 15x—27y=

424 SeBRER 2IB Gowns DoBNso OF SeDonsngotso Socdr.

5 l+m+n=0 S6on lx+my +n=0; me+ny+1l=0;

nz tly +m =0 Sesne NswoDs DD, ANT SoeOA.

6 patgy = 1, pttgay=1 Sean. NFWowWo

el iat (D1, q9;)> (Po Jo) (D3, 3) WON OS SeMonsnvowo
ed).

5-12 BSryowmpodd gesjHe

, B (wy, Yq) NY woe HadsoagS
P (a> Ya)» Q (225 Y2) BSQR
>.n8d QDOTNPINGO. P 20GB A avo Cowy PN end, POR
Seypun Adodo $ PN.QR DOD BPO c=.

p (er

(é 4 3) N aa

283, 5.12
QRS
tos BOas = oe
fest
—Y,
L;—T, L—aL,

111
 or (Y;—Y2)&+(X,—a3)y +(£:Y,.—2nY3) = 9.
Distance of P from this line is |
DM ics (oe +(L,—23) yi Se)
Vv (y;—y2)* +(2,—2,)?
a |= Ly (Yo—= Ys) FH (Ys — Ys) +2; (Y, td
v (Ys — Yo)* +(%; — 2p)?
gH
Also QR = Viy.
NPOR=¢ Pha
3 [%(Y—Yys) +2(Y¥gs—H) +2,(y¥;,—y)]
This can be conveniently written as
| |Ly Y, e
A PQR=}3 |a Y> i
dL; _Y; 1

_ Cor :—Three points are collinear if the area of the

triangle formed by them is zero. .-. (a, y,), (2, y;) and
(x;, y;) are collinear if
> 4. 2
L, Yy, | =0.
a / Pama

Exercises 5.12
1 Find the area of the triangl
following sets of points. See ee
()) (4, 0), (0, 1) and (2, 5)
(1) (5, 6), (—1, 0) and (6, 3)
(111) (0, 1), (5, 6) and (8, 5).
2 Find
following the area
sets of lines
of the tri
) e triangle formed by the

(1) t+y+1=0, x—2y1+29=0, 2x+3y—4=0

(ul) c=y, e+y1 =0, x—2y—3=0.
112
 SPM (y,—y,) © —7x Re: be
3 Nae eS ae eee
PN = ne rt (%)—2s) Yt (3 Yo—%, Ys)
VY; mr + (x;—2,)’.
ots 2,
| (Yo — Ys) + @, (Y;— Yi)+z; (y —Y2)

V(ys—Yo)?-+ (@3— 22)" =a

COU, Ah re V (Y3—Y2) "+ (%3—Da)?-
A PQR = 4PN.QR =
$[x, (Y2— Ys) +22 (Ys—Y1) +23 ((Y,—Y)]
Da, CmBOosoOW/
L bay
A PQR= 3 x, 3 l | :
val |
DoD edosoweoas.
gaa soeoso: ad. =NoTNGoHeHrs, Syowds Fes Hos
DAT, DaGoN Bay) Dwd WoBe Sessorso SoeOUd3, 8. 80S (x, y,)>
(ays Yp)> (gs ys) BOBdTIVD worse Sesdod> SoeOdoo ems Awoas
ty 1
% Y i ee
t; fy 4

eeANY 5. 12

ocbricengon CBVLEWG Bxyowa ses Podar

4 msn
SOBIWAOIO.
(i) (4, 0), (0, 1) 22 (2, 5)
(ii) (5, 6), (—1, 0) *%, (6, 3)
(iii) (0, 1), (5, 6) 2, (8, 5)-
SeDoriesriGoD Sesis Sows ses Pondad,
9s Bes
GOHAN. 0
(i) c+y+1=09; g—2y+2=0, 24-+3y—4=
Gi) c=y, w+y—1=9, g—2y—3=0.
112
 (111) y= me +o Y = Mob ee y = mye

3 Show that the area of the manele formed by

the lines whose equations are y=M™%+C,, Y=M,z+O,
and z=0 1s |

4 Prove analytically that the area of a triangle is;

4 times the area of the triangle formed by its middle points.

5. If (1, 1), (7, —3), (12, 2) and (7, 21) are th

co-ordinates of the vertices of a quadrilateral, prove that i
area is 132 sq. units.
 (111) y= M,x opr ey. y =m + Se
m : m

a
y = MLst a,
—-

: 3 y=mec+e,, y=mr+e,, ws, ¢ = 0 Nv

AGoAAdS Gesivos Gwsaos3zoe ges, Fos|(4
—%)"
2m,—mM,
DOD Soedy.

A WOT SMB FeB POs SG Swyonw DH, WOTMNVOD

SUSMWG 3Yous $3, BOD 4 SA y DIB now dexdesmaressa
Se S005 DON.

5 (1,1), (7,—8), (12, 2) 3030,, (7,21) worded

} WSF WAPOWS Sonnvons. CAS FIBO 13Q BAHNRANom
| Sedy.

PART II 113 15
 CHAPTER 6
The Circle
In Sec. 4.4 while we were discussing the concept of t!
locus, we obtained the equation of a circle by consideri
it as the locus of a point which always lies at a consta
distance from a given point. In this chapter we shall u
it to study a few of the important concepts associate
with the circle.
6.1 Equation of a Circle—
(a) Standard form— |
Let us consider a circle whose radius is 7 and wha
centre is C. If we choose the axes such that the orig
coincides with C, we have C=(0, 0). With reference to the
axes, let any point P of the circle have coordinates (z, y).
Then the condition satisfied by P is CP?=7? |
i.e. 2P+Y7=r7’. i

Fig. 6.1 .
This condition holds good for all points of the cir¢
and does not? hold good ;for any point not on the cirq
Hence —
zr
pty? —P is the equation of a circle whose centre isth
origin and Whose, Tacdius is r.
ne <r e

114
 OBO; 6
3,3.
WSO 4.4 TH NomAPRa Pers, QDHOAION, BS, wow
WLODOOT WOW DOF S,BeIsGonds womaS WEPeg) word 33,3,Dodo
WBowWBAd, mmoioens ead3
AMNLBSHIBAY, DSSey. o 270,039
BO 33.8, HOWOOAD SOA) Dao wasdnvad, CBAGOO CHR,
| erates oe hs.2e09,
6.1 03,0 AAesoeo

(a) WOBDLB.
C Roma, seo DoNohw re, FR we, a3,
roa, SRBdsO0 088. rows &33,0 Seo, COog 28,
sores CENA, SORBOWD, efd, ado8 “C=(0, 0) STOBH.
Bs LFNON AowoHatiogy 33 Reid CNABMAd wo. wWowo
P=(az, y) Shoe. C7) “P 0800 AQ, ABWemD NwoRd OP2= 72.
STajeletc’ Pap = 7? STOAYO.

0@ QS BxeOD DO WDODIMNEMD DI0MHOS 30,

Ww ODA BODOODHOS AGW. CO D073
33GB BROOD
BeoD WOO «=7D d, De,
 Dae gy ae
a a h ) ,oG)2

(b) General form— 6

°
a circle Loe
bs &
radius
e
is 7 and
2
whose
Let us condsier
C be (hy je)psand the
centre is-C.,.duet the co-ordinates: of> lt gro- ve
co-erd tal€tes.of
aed ina 5 Sele : poi‘nt:
any Poo
ee
he rvir
f>t. sae yy
eles; beo
Ag OK al:
. n . my on * > Lamy /SAS
(KM /
‘
Pyaoe Gee Se oe = pn) = od Smo! Af i/o woe "2
[GOS. 8Gnw CIEIUS jo
YW9 sU0 WI =
COO2 ae = Aas # - Re ee — fo >—e
ha eas 5 Sage te baton~ Y-
Ls) > (05098 Jot
4 ‘ c »
; .
a Faroe
{*5
: _ Ne eet

= 5
G
we Us ,2)

{x

Ge ee oe
: {}
fens --
SS.
WoL! =

Se Y
= es —~
tit ee ad
ee

= J

Ce5 ee Sor
. : _
~ wn

Fig. 6.2
The condition: satisfied by Bis BOP

ie (oh Hye,
This ¢ondition holds good for all points of the circle and |
does not hold good for.any point which does not belong |
to the circle. -

Hence,

(a—h)?--(y—k)P =r? is thé equation of a circle whose

tadius is and.whose centre lies at
(he).
—~-WVotet—The-circle-is-real -when-r>0-and—is-imaginary
when r<0[JIf 7-0, the cirtle reduces to @ point and we
call it the point circle. : |

115
 (b) MHF dow “x= *(A—y)+(\—+) noitsupH wot
— 8» Ss ows:gots Somalis" 7 3S 28 aoAesos! ee N33 3 3h, 5

sto‘ones0,anAer Od SS, doungat io’ ‘dads:Beberd a o8ab,

:
7 ee idl28, oameaec9 0 aS Seraenes
SR33,3
(a. JBast ehué
Bes: Ge Nod es
* W\S- ; »& vr 1 Je
&
ry
et Bs)

(8). . “LoVe ay = “(-W)+ {(e-+2) 10

9 odd Jo-msxot odt to at doidw
P (d y)
MW) asoisups endT
f r10%; mit ot besybet
: “hy:ait to toddtis
2 be && (L)(I) entedna
2 peo] gs

abe : soneHt
% PO ae TT
id ST

Goo aw heft.é ee
ae “14 v1T M195 "i
OR Pee aS I Co EERE + En

ai 39W gy fortesupse isteqnoo “4 sdt al—.stoV

dor ; x Si f ITSP TQ ; Dio
oO
98 B Al TI edt

eR. Pos AQ, AID a PC2= pr". ionmts-o9 odd (i)

yt (rr)
MOOS (x—hyY+(y— Ker CTDeVIEIO,

'S: Dwotdeoe SSR edd oH Boconene’ Beetle {fOig

BZD Be0QG naecmare TOBBOBBOS 40> Wd.
Clakece
Q

(xh)?
+ (y— hk) 227? Dorwvoass (hk) VomwBay, 8003,
DANI, 100, gan aia Wes, BS,0 HOBO! HAS

Us: r>0 GAG did!zsalpaiinsninodite Me qosndd|

elice3J
4 MNB,DDONO ade ao, r=0 eae B Sa) WO
‘ woman
DBRDor Barajas, IID, roms S3 030 sb0s03, es.

115
 ? .- . (1) 4
Now, Equation (a —h)?+(y—h)=a?
can be written as a?+y?—2ha—2hy+h?+k’—r*=0
which is of the form 22-++-y?-++2gx-+2fy+c=0 ... (2)
If we start with equation 2 we can write it as
v4 2gx+g?+y?+2fyt Pao tf—e
or (2-9) Hy th =LVF +P —OP - - - (3)
which is of the form of the equation (1).

Thus equations (1) and (2) are such that one can be —
reduced to the form of the other. Hence we can take
either of them as the general equation of a circle. |
Comparing (1) and (3),
we get h=> —g, k= —f, r= V9? +f ?-c.
Hence
| 2+y?++429a
2fy+c=0 is the equation of a circle whose |
centre is (—g, —f) and whose radius is / g*—f?—c ee
Note.—In the general equation of a circle, we notice —
that it is a second degree equation in z and y in which
"
(1) the co-efficients of z? and y” are equal, and
(1) the term containing zy is absent: |
Conversely any equation of the second degree satisfying
conditions (i) and (ii) always represents a circle.

Examples
1 Find the centre and radius of the circle given by |
the equation—
3x? + 3y°+47—6y13=0
The given equation is equivalent to
tyet 4 oy t1—9,
116
 Sit, (@—h
+(y—k
)? )P=r? .. . (1)
ADNONAA, 22+ y? Aho —Qhy ++ e—P=0
NOW w+-y? + 29x 4+2fytc=0 wipes: (2)
HOW TAOBAO woodward.
AGaeDWN ADoessed (2) v2,
nS sage lg
Cm (c+ gP+Y+f/=[VtfP
PF —cP . - . (3)
HOLMAN ANeBSLd (1) B DaRBO wodosoweomd.
SOT ADoeSSLd (1) BoB, (2) Neo woWdoa woso,odaz, Hewat
DoS 333, SG O03 aoa asdado Ovtriniclelalany esd.0 33,0
bade SF HOCBSNEDN SRads_oe waded.
| (1) S03o, (3)Se Adoesdronvay, BoeOrass, h—= - k=—f,
r= V git f2—e somes, 3.
ISHODOOD

A) 2?+ y? +-292-+2fy
+c=0 acwem (—g, —f) doroam, sod,
es, V @+f2—c R, SUaNodo Ws, 33,0 sdo.esdea
AWWA :_BS,B AIWF SF ANessHdY, VA
ae (i) 22 BoB, y2 NE Moose AdaoNdHSV 23d,
(ii) zy BBA Gaewmnds
QD DWI ANoesSeoeio. NBaAwWes, Noes, (i) Bo3o,
aR AOSD ANOGANGA, SiseOAs OD HW ANoesoy BS, Wav,
TADBAWB DoD nsddz wWeso.

WaoEdrenv

1 32+ 3y*+ 47 —6y-+3=0 ANTS ABWLAS 33,0

§E00T,Doo 3% Day, Nos, He.
Og, sseedro=ino,
ety? + wo 2y +l —() AO WOH

116
Comparing this with 2*-+y’+2g2- 2fy+c=0,
we see that g= = f=—1; ¢=1.
.
“, Centre is (— * 1) and radius is V 4411 =; ;

units.

2 Find the equation of a circle which passes throug:

the origin and makes intercepts of lengths a and b on t
axes of x and y respectively.
It is given that (0, 0), (a, 0) and (0, 6) are points o
the given circle.
Let its equation be a?+y’+2gx2+2fy+c=0.

AY

Fig. 6.3
Since the circle passes through (0, 0),
0-+0+29-0+2f.0-+c=0.
Similarly a’ +0+29.a+2f. 0+c=0.
0--6?+-29.0+2f.b+c¢=0.
These give c=0; g=— 35, f=—

117
r a? + y? + 2gx--2fy+c=0 AAoesdVdwoan BoeOQas,
g=3, f=—-1i c=).
2 BeoB, — (—2,1) 203d,

2
eeei Se a
3"

2 DOO. WoTAD Bw APTOS Horo x xd, y were

BoeS Bes q HB, b wane DSS, Weringa, evokso Bras
BSB ANesoed3ead 2
(0, Bes (a, 0) Sz, (0, b) NomNM HFG eOd now
BOBOONG
BS HANTS «=? ty? 2qr+2fytco=0 SATO,

283) 6.3
33,0 (0, 0) DIWOT BMOLeTIABOoH,
040-429. 0+4+2f. 0+ce=0
&erosoe q?-+0-+ 29. a+2f. 0--c=0

0+6?+ 29. 0+2f. b+c=9.

b
4AQINVOD ;c=—0, J= —> f= Ap

117
 “. The given circle has the equation
a? +-y? —br—ay=0.
el way
The centre is (3F 5)
—_———————_—___——

Radius is f= fe os = 4 Aa
3 Find the equation of the circle passing through the |
origins having the radius 5 and the centre lying on
3x—4y + 15—0.

Let the equation of the circle be (a—h)?+(y—k)?=1r?

so that we have r=5, 3h—4k+15=0 and /?+k?=7?=25

Solving: h=—5 or :

k=0 or 24
5
‘. There are two circles with centres at (—5, 0) and
1 24 ;
(5) Their equations are (x+5)?+y2=25 and
7\2 =i (y— 3)2
(- 2) = 25s

4 Find the equation of the circle given that (2x, y,)

and (%», y,) are the end points of a diameter. : oF
Since A (a,, y,) and B (%, Y.) are the end points
the diameter, they subtend a right angl of
e at any point
P x, y) on the circle. .. The slope of AP is the negative
reciprocal of that of BP.

1.6. See ae

v.€. (Y¥.—y) (y,—y) ire (x—a) (a,—z) =0.

or (t—a,) (x—ax,) + (y—y) (y—y,)=0.
118
q
{

2
*, BZ, 3,8 Ado.sde0
vy? _ba—ay=0,
CAS #033, as . ad, vcd3,oo Varttbhe
&,
2
3 WOO WB.aAS Dwosi mS son 32 —4y+15—0
Seo. Hr seo Be or 6 Onany 3)w, a 33,SD HNes
SLssedd> 2
| BESO ANWCSE (w—h
+(y—h
)® )? =r? BNO, oT, ps5,
| 8h—4k+15=0 Bodo, 2+ f2=72—
95.
NRAAWS W— —5, CBao 7 é
5

- (—5, 0) 2%, ss =) REQ seo Nwonds add 38

res, wand Radoedccoriee
= 25
(2+5)?+-y?
so2,(2—!‘) + (y- BY == 25

Y>) Nd, wo, Ae O33 Boao Wow

LatOl 244 sarsass BOB
Aq
a 20030090.

A (2X4) Y;) ate B (aq Ys) NY DW,AD Ses. wnomongan

DIDNBO0B a ‘BgZB BoxOSs not word p (x y) BQ wows wow
Sessa, ezbi ka + APS W832 BPOOd WRB 93909 2%,3,y2d
(negative reciprocal) BNBAD,
mond. Ys 2a a
L,—2X Y.—Y
2)=0-
CBM (y,—Y1) (Y—Y)—(@ ~ %) (%—
CPO (w—2,) (w-- 2) +(y—H1) (Y—Y2)
=9.
118
This holds good for each and every point—P: on the cird
and does not hold good for any point.not: on the circle
Hence it is the equation of the Me circle. :
var wre

We can also work the probletn. by:writing down th

co-ordinates of the centre viz. the mid point of the join 0
the given points, and the radius which as,half.the distane
between the given points. But-the above-ds) an elegan
and useful form.
5 If ABis a chord of a dircle ton thathe perpendit
cular bisector of AB passes through the-centre of the circle.
Let us choose the axes such that the origin liés*at th
centre of the circle. Then theere: of the circle may b
written as 2?+4?=7",
Let 4=(0, 4); ‘B=(a 9). It G=aen ap ae
respectively the centre of the. ‘circle and “the midpoint 0}

AB, they are given by (0, 0)-and (a fc tends )

Slope of AB is B—% 9 that “the ‘slope of the

“t+ (L—x).aea
perpendicular biseetor of ABis — 2TH
de)& : \) = B.

foe Acemt
: ish!

i oy EDS:ObGr
e CD is
Slope'of DE
)
vytay.:

The biseaeki patos stotigh- ifCD andeet 5 siase

have the samé slopes“ This: is“ee neh RES 3S 2bistood
4 Ske hewe viteesn
\i
Wt. . By w , ‘
Ol 2 OR gypens! 1
i.e, ifge ye oa |
v.é5 If g2ty? on TY which is ‘true since
A and B lie’on(the-diréle— ) +-( Kh) (p>e— RK) SeeGe

119
:
: AB) BIS BoxOs wspom wos Price AOBromxos Tare
LDS DB:seOUn WCRNANomAND AOBMoBRoS ado. wa doz
CQ WHS =,
D 3B AQoesTEo. i
3 B20 #6008, VHS DS, Wows, AeOAD Sessosoo 7G,
Nomads NF SEN, wo3d, a3, ow) 30,03 CONS BS, eomods
DBAS, CBF BA, Badaar, got ney 2B BiGe,BAY, DARwARD.
2B88° eos Sess 083,Bod wore wos, ae Does.

AB aARRe 33,5 word wo, wad

5 A Bo vormdres)
3,3,5 800,03 Sowo8 moroAdo doco Seed.
, MOO Noto) B3,B beow HODHos VEdnivag, BOABOND, cfd.
“er 3,33 saoeedeoctay, oy? ay? DOT) WSCWRD.

A=(a,; Y;) wWsd, B=(z,: Ys) BAdO. C ws, Drv Ba

BN BSH BoB, HB, ABO WGwoms smen
C=(0, 0) 39,

ABO 2% TD: wengoa0d B2Ued AS Gowsgres wwe

L_—2,
_&,—h,
Y2— V1

CD &»So ot Yr Ye
x, bay

| ABS? Oorm@rés Cos. Bw0% DoD BOeNnwesoGs (CPO Hdd,

b ecréa wtando AAomoNWes.
©9739 YY PP au L,—Xy

U,V, Y2—91
PPetesto y2—y 2=a,2—2,? eo g,?+y,?2=—2,2+y,? TION
A woo, B NY) B20 BROTIDVTOO Ao A..
Nal — od ~ oie
~ —

BRS AG,
ae

119
 Exercises 6.1
1 Find the equations of the circles whose centres
and radii are respectively ;
(i) (1, 2), 3 (ili) (—1, —8), 5
Gi) (15 0)4 (iv) (5, —2 $), 1.
2 Find the centre and radius of each of the following
circles :—
(i) 3a°+3y’+8r-+4y+1=0,
(ii) z?-+-y*—25=0,
(iti) a? -+-y?-+2-+y—2=0. |
38 <A circle passes through the three points (5, —8)
(—2, 9), (2, 1). Find the co-ordinates of its centre an
the radius.
4 Find the equation of the circle circumscribing
the triangle formed by the lines x+y=6, 24-+y=4 and
x-+2y=5.
5 Find the equation of the diameter of the circle
x -+-y?-+ 6x2—2y=6, which when produced passes througk
(1, 2). |
6 Find the circle which passes through (—2, 0.
and (4, 0) and whose radius is 5.
7 Find the circle which passes through (3, 0.
and (5, 0) and has its centre on 2¢+y=1.
8 Show that the points (—3, 11), (5, 9), (8, 0) and
(6, 8) lie on a circle. Find the radius and centre of the circle)
6.2 Equation of the Tangent to a Cirele—
Let a?+y?+29x-+2fy Sep be the equation of
circle. Then its centre C is (—g, —f) and radius if
a/ g? ae ay: :
Let P (2,, y,) be a point on the circle. Then thé
slope of OP is voy. |
ey +9

120

3
a
Si,
 Swan 6.1

tre). ee al) (ee. ob

(ti) (15-0)<" I, Gv) (3, 2d), 1
NG BemmN sod, Bow 3,4 rvonds BD S,0 ANwesdrIdIA0,
Ro, ANB.
2 BSN Bots Ds D2 Adoesdrxp AdHHzIs BF,0 Seow,
WS, Bw, Rd, sets.
(i) 3x?4-3y?+
8x4 4y+1=0
(11) v2+-y?— 25—0.
(ul) w+y?+a+y---2=0.
3 wom BS,0) (5, —8), (—2. 9), (2, 1) Romo? Awovs
BoB. Beem. CHd so, aderssris Boro Bw, Bay
AOS, DIB,
4 a+y=6, 2ct+ty=4 82, gt2y=—5 dsesnvod
QBS’35 ae 2033BD Aadesseaseno 2
: Sowacen (1, 2) wowdas awd ma Beers
g2+-y2+6x—2y=6 BSG D2,AD ADsSHOBEDd 2
6 (—2, 0) TFB, (4,0) WoMNY Bows Dow Boers
BB, 3%, 5 BND aden. NOS, BIW,
7 (3, 0) Sod, (5, 0) Bomon? Bows Bodo Serva Bows,
Sa +y=1 Sesbo0o woes Seo BAY, BF, Wa, Mos, BV.

= ( 3,11), (5) 9), (8 0) S232, (6, 8) Nomonivo wows

3c 32023 DoD
aoe ZoedA, FG ASO Jw, Dow seod War,
Dee58.
6.2 33,0 7 OF Ses5009 AQMBOLO
e+ y? Beet ee 03,2Wd A WIBOMISD DNT®, erat
3039, 3%, V/ 9? Life C
©2030 BCoW) Cios09 (— -J, —f)

3.3 sede 2003 aNdO.

SoeOS wom Wommw tS
GN OPO39 483wW83 ae
P (a, 9) 33,0

120
 Fig 6.4

We know that the tangent PT at P to the circle is

perpendicular to the radius CP.
+. Slope of PT is — “179
yi tf
.. Its equation is (since it passes through P),
2g 2 ees 2—2,)
Y Y y, +f ( 1

te. 2a,+yy,tge+fy=arty
tou thy:
Adding gz,+fy,t+c to both sides and noting that »
x +y+29r,+2fy,te=0 (~ (x, y,) 18S a point on the
circle), we see that
the equation of the tangent at P (2,, y,) totheci cle
v+y*+ 29¢-+-2fy +c=0 is
ee, +yy, +g (x7+a,)
+f (yt+y,) +e=0.
Note :—The reader who is familiar with calculus |
will notice that the slope of the tangent at (a,, y,) to the —
circle a?-+y?297+2fytc=0 is
ag.
dy ote
= TSE U+9 which agrees with th elt |
t (@, Y yi tf )
expression given above.
12)
 283) 6.4
PoeQ jRES Axcess PToo CP 2n8, commands
_
DOD) SIOD.

+, PTos ws — Yee
119
* 8B AAess!d (WHo Pod Booz ATHAYBOW),

Y Y y +f ( 1)

Beso get yy;tgetfy=nr +y', +92, +Fy;-

DUBS 8B gx, fy, +e SA AOA, [(x,,y) WHA BSG
Soe OdBBOoD] ety, +29x,+2fy,+¢=0 WOW NBOINAWON,

| Pp(z,, yO v+y?+292+2fy -c=0 B80 AF oon

.|
madrevorey az, t-yy, +9(Z+H,)+f (y+y:)Fe=0 SomeThAad
BDU: BAMA, WOW WRN (2, y,) 82

gp +y?+29x+2fyte=9 3 S,0 ADE SeBON W83ay)

dy _ 2 10I sorwomen Bee Boadssos

dx }(Ly» Y:) WAS
ADIDVAR, NDOAWDID.

121 16
PART IJ
 Examples 4
:
1 Find the equations of the tangents to the circle given
by the equation x +y*?-+-3a—2y—4=0 at the points where the
circle cuts the x-axis. |
The points where the circle cuts the axis of x hay
their y- co-ordinates zero. Hence those points can be
obtained by putting y=0 in the given equation. ‘
i.e. 2 +3a—4=0 or (x—3) (x—1)=0. f
+. The circle meets the z-axis at (3, 0) and (1, 0).
The tangent at (3, 0) has the equation
7.3 -+y.0-+ = (2-+3)—= -0)—4= 0:
v.e. 9x—2y+1=0.
Similarly the tangent at (1, 0) is 5a—2y—5=0.

2 If the line lat+_my=1 touches x?+ y*=a?, then sho

that the point (l,m) les on a circle.
Given that lx-++-my=1 touches 2*+y? =a’.
”. Perpendicular distance of lc-+-my=1 from the centr
(0,0) is equal to the radius a of the circle. |

.. (Ll, m) satisfies the’equation 2?+y?= ba which clearl

a
represents a circle.

3 Obtain the condition. that the line y=mz-+c ma)

touch the circle 2*+y?=a*. Find the point of contact if thi
condition is satisfied.

122
 Tiapresiesacyatse)

1 2+y’?+3a—2y—4=0 Adesso AdHAMd 33,0

A BES SNGR, GB g-VRSeHoson., PeQaos womonivg Aedovwo.

BS. g-Vgna., SeGAos wows y—arerssnivs so,

DONTQAOGS, & NomNsa, J3,8 AdoesdeBQ y—0 vow srino
SMO FoMwBHwaIDd.
6088 27+37—4=—0 CGO (x—3) (a—1) =0.
2 3838) «—egnm, (3. 0) woo, (1, 0) womaag
BeQxAs ..
(3, 0) RomMASQ B,S,8, 005 ABroesow Adoesseo

v3 + y-0 + =(v-+8) — ]. (y+0)—4=0

VAdo I~g—2y + 1=0.

Boerodre (1, 0) WoMATYS ASrSeWos AAesOo 5x—Qy—5=0

2 latmy = 1 Sesdoo g2F+y%—g? HS,Ha, A SFADS

(1, m) nome RODD BS,0 BeOTS,D Dow SoeoA.
la+my = 1 Sebo 2? +y’=a" BS, Bay, A dFAS,3 ows
BAUD.
33,8 seo (0, 0) odes Iy+my = 1 SessNdows oow
1.
Bode 33,0 2% an AwwaNds,os.
- 1
3
= , —— + Qa BRde I? +m? al a
008 Tar

m
1
ANKBOLBAY, AO) A0B,G,
(1, m) mote) a? + y° = a?
BS 4B).
ath 33,0 AaAesrIaar,
3 y=mr-+e 3e 830900 g+y’= az 3,3, BA, A dF ACD Wewmows
aeroridossay, Bod, 3 Awowdcdo AO RDO ABFAD,
RD, De.
122
 |
The given line touches the given circle if the distance
to its
of the line from the centre (0, 0) of the circle is equal
radius a.
Cc
—=aore =+a/1-+m’.
oe nl
1+m? what- |
“.y=ma-+c touches a+y?=a? ife= +47
ever m may-be. |
In other words, the line y=mz + AV [+m touches |
the circle 2?+y?=a? irrespective of the value of m. |
Let the point of contact in this case be (a’, y’).
The radius of the circle through (z’, y ) has the equation
y =— Eee.” (*.:m is the slope of the tangent).
mm

Since (z’, y’) is common to the} radius and the tangent,

1 ao
we have Z y’=——a 2 and y y'=mz'+a
1a/1+-m 2

Solving, we get v=
4 ’ (4am) ,_ _(£a)
V1tm /1-+-m?
-.The line y=ma+aV/1+m2 touches the circle at
(—am a )
Vitm Vi+tm
and the line y=ma—a,/1-+m? touches the circle at
( am —a )
Vitm. V1+m

Aliter :
The co-ordinates of points of intersection of the line 4
and the circle satisfy the equations y=m@r-+e and
a*—+-y2—=a? simultaneously.

123
;
“a4

BS, YS.3 son, (0, 0) Qo Bs,Sesd y=me-pel Adds Low

CROW HIB 26,8, AmaoDN
4 BE3 Be 280390 BSW, A OFAS,O.
, Wem Swede
c
=a BS c= +aV1tm
~ V1 4m
=m te BS8Dc = +anV/]1
1m? SHAN md WS QSe
SRO! a Se2 — gq? a3, DAY, A,dF HIST.

STarn) y=merta af 1+?

Vola Sessodo ms wWesasoo orowee
SN9, a? ty =aq? B8,nm, Sano 4 d°A8,5.
0S HOBBS DO A,SE Noo) (x's y’) BSADO, en (x's y’) WNIT

BWI BMMS
H,5,0 5x5 Raovesood y — — 2. (eno? a.DE
. m _
| Sesoso Wks m).
(a’, y’) Wom 3%, BT, A TFSLBNEN AHNV, WONTIYVBOoS

ya gg RD, y= mae +QaV/1+m?.

WAADS ; g’
=— tba)- ye [+
+)a)
V 1m? V1+m
Yy=MEL-+-a / 1-|-m? Se s80309 BS, A,

= 3 :
=| NoMnNsQw,
Vitm V1 1-+m?
y=mr —an 14m Se sSosoo 33,022,

i een |Qotasens xorg.

Vi+m2 V1-+m?
DOBACSS DGD :

BSSes Downie BS, 3,3.n¢ gectieo WoDnes VNBFedsnvo

y=mz-+c PARICR Aha 1 y= ae ADKBOLONGAY, NIWOBY x0
GAONAIS,T.

123
 i.e., the -co-ordinates of the points of intersection |
ee (Be
satisfy the equation a2 -+-(ma-+c)?=a?.
or a? (1+m?) + 2 cma-+(c?—a*)=0. —
If the line touches the circle, the two points of inter-_
section coincide and so the equation (1) should have
The condition for this is, | !
equal roots.
c2m?—(1-+m?) (c2—a*)=0 .
or, c2=a? (1-+m?) or c=+ aV/1+m?. |
If the condition is satisfied, the sum of the roots of
;
(1) is 2x2=—2 cm/(1+m?),
4 ae re ge ee ed
ee Tal + a VIF a | + (75)
The corresponding value of y is .
(—am) | Rin | —am a
=
Ta + + || +ce=+ +)| ———_,
im? +0 Vv 1+ m™m: |

pale 8
VV 1+m?
These give the co-ordinates of the point of contact.
Note :—The above discussion shows that for a circle
there are two tangents parallel to a given direction. .
Similarly one can obtain the condition that the line;
le-+my+tn=0 may touch 2?+y?+2gr7+2fy+c=0. (The
student may take up this as an exercise).
4 Find the circle which passes through the poi |
(2, —l) and is tangent to the line x+y+1=0 at the
point (0, —1).
Since the circle must pass through the points (2, —1)}-
and (0, —1l), its centre will lie on the perpendicular’
bisector of the segment connecting these points.
v.e., on the line z=1 .... (i
The centre must also lie on the line perpendicular te
a+y+1=0
at the point (0, —1). 7.e., on the line z—y—1=0.... (2)
124
 “. Si NoDons ypdBeessned
a (me-to)?= a8 ek). (1)
CRM yz (l1+m’*) +2 cmz+c?—a2=0 Zd0c8dPoRsro
AQ)ASS.
BS, Sessoo Bs, BS, Na,4
A SFABS, ADT Aorido Nomoriv
BOA D OE, mDMrIBVBO? ° 33 BER ie NOB BDwons ADowon
ese sors, 3.
Os, Wes DWoWS ¢2972— (L+-m?’) (c?—a’) =0
CAH c? — q? (1+-m?) S@S2c= +a Vim.
Bs QwWoOBAado9 AQ) SoD, ADwsd!D (1)d Bowons Bog,
2o——2 ae
—am
CBado ©7 — — tes | 4 a V1 +m? |2 + (a)
ADE, Bods y 3 8S
ee | as —am
y =m _,Spee
|7 rad"
ae a aie as eed
; aR aV/1+m 2
+ a
— + ee
ay) ASDF NomaADS ADressnvay, sowos,c-
ADS : Bs AdoeOd BOSCONHWIG," wo HS,3, HOS 08,71
AWWIOSODONGT, DOB ASF SesHNPVS,8 Dow F3 DIMNG,B.
eaMcoSosre le 1a Sy Q SesSosoo a? + y? + 29% +
Qfyte=0 BS,8m, ASFA. BWesVw AwoMAdsA2, eal
LAR eS (do, a= 0529 IDA, Ceo, ABA, A DRWBWBIMd. )

4 (2, —1) WomaS BHwos MM x+y +1=0

} Sesdodsa> (0, —1) NomaS) 5 drads BS,amy, Aos,nno.
38) (2. —1) wos, (0, —1) wonony DWNOOS DOCH
H ciesoncoajO0os, Sad teoG,a) Si Moana, ZeOxs deanenric
COLWAFED Boe GoUS x=—1 ....(1)
Sessos BoeG AdoyQOo.
COG sco) atytl=0 SBA (0, —1) NomoadNgQd.s
Oowes Heo Gods z—y— 1=0....(2)
BesBOID DOWD “AdWVOo,
124
 Solving (1) and (2), we get ¢—-1, y=0.
-, The centre is (1, 0) . ag
and the radius is “(2—1)?-+(—-1)? = / 9.
The required equation is (“—l)’+y°=2
or 2° +7°—27-—1=9.
5 Find the equations of the tangents from the origin |
to the circle «z*-+y’—6x—2y+8=0. |
The centre of the given circle is (3, 1).
The radius is / 3? 32-8 = VQ.
The equation of any line through the origin is y=mz. ;
This line will be a tangent to the circle if the length of the,
perpendicular drawn from the centre ,(3, 1) to the line is,
equal to the radius v2.
4,
4.€.. 1f
1 + _3m—1
Wie seg) v2ee
v.€. if 2(1-++-m?) = (38m—1)*
or 2+2m?=9m?—6m-+1
d.e-, if 7m?—6m—1=0.
1
or m=1 or— aa
7
The equations of the tangents are y=z and)
I
Y= — 7
— &.

Exercises 6.2
1 Write down the equation of the tangent to
each of the following circles at the given point.
(i) 2?-+y°>—4=0 at (2, 2).
(ii) a+y?+8e—y=0 at (0, 0).
(i) 2?+-y?+-52+3y—4=0 at (1, —1).

125
.

(1) S89, (2) a, Wadd v1, yo acmmmaed.

", 33.8 d208) (1, 0).
25, V(F-ie + (lf = vo
", WesPATS BSG HAoesded (w@ — 1)? + y2 =e
SH g?+y2—Qr—-1=—0.
5 v+y—br—Qy18=0 38,8, Dow nomads move
BMMS ASTSLSHNY AQWSCCONGAY, Fo7w¥ofsonod.
BS, 3,6 teoB) (3, 1).

WOO NOMAD BOOT HoMdsBems desannond AHoesoer

y = Me.
BSB seomQHo BH GeHAWH Gowns H3,0 5%,5,
FITS ,
CoBS + 3m—l, — V2 8BH2 7m?—b6m—1=0
V1+-m?
STHS.T.
6008 m=1, SGI m= — : CHM y= mx Sess BE
3 3,an0, 3dF=3,0.
yar HH, y= — 3 a Teo Boorwordard az, oz,
Bde HBr Cesiny Aoesoeaies,
SH,ANG 6.2

1 di ber Bats os D2 F380, As, NomaRg aS A5F

TeBodo ANRECoWAY, WOOO.
(i) 22+y?—4=0, (2, 2) NomAdQ.
(ii) «?+y?+8z2—y=9, (0, 0) womaxrg,
(iii) 2? +y?+52+3y—4=0, (1>— 1) WoTIAQBQ.

125
 2 Write down the equations of the tangents
each of the following circles at the points where they
cross the co-ordinate axes.
(i) a?+y?—_16=0.
(ii) 2+y°+30-+5y+4=0.
(iii) 2?-+4°+a—2=0.

3 Fir’ the tangents to

(i) z2+y?=1 parallel to 3r=4y.
(ii) 2-+y?=2 perpendicular to x-+-5y=0.
(iii) 2?-+y*—2a—2y+1=0 parallel to the x —axis.{
(iv) 2+y?—62—2y+9=0 through the origin.

4 (i) Show that y=2z+5/2 touches the circle

vty’ =265.
(ii) For what values of k will the straight line
6x+y=k touch the circle z2*+y?= 16? :
(11) Show that 5%+12y—4=0 touches the circle |
xv +y’—6r-+4y+12=0. 3
find the point of contact in each case.

5 A circle passes through the points (—1, 1), |

(0, 6) and (5,5). Find the equations of the tangents which °
are parallel to the line joining the origin and the |
centre.

6 Find the equation of the circle which

(i) has its centre at (1, 2) and touches z—y+2=0. |
(ii) touches the axes and also 3%+4y—1=0.
(111) touches the axes of co-ordinates and also the
line ;+; = 1, the centre being in the first quadrant. |

126
 2 HEN BS, NeN ws wErvar, Ops omdrivO ads
| Agedeains Zaoeddtoriea, — \

(11) x+y’ + 32+5y+4=0

(11) 2 +y?+a—2=0.

(i) a +y=1 8 37 =4yM AdnMosda0N

(111) 2? -++-y?—2¢—Qy +1=08 x O88, ABRAD0sdaoN

(iv) 2?+y?—6r—2y+9=0R sowowmad sDwos
eos 4 Broesnvar, Kod, Sno.
* So tov? Besos 72 +y%=25 32,802, A OFA
2 A.

(ii) kS2 Sns BSA Er +y=k Ses3009 ety=16

BS, WA, AaeSFAIS,G 2¢
(iii) 5a-++12y—4=0 Ser x? + y?~_6x +4y+12=0
BS, HAY, A SFATG Dow SedA.
BROS DjISHMoHIQS FSF WomnNYa2, Tos, BV’.

5 wm 83,3) (—1. 1), (0, 6) Sd, (5, 5) wowong

DOT AMG. B.wWO WoMDND GS,0 seo
F,90 sessri
ABWRWAMOSODONTDA ASFOCBNIAL, NOT, HVA.

Nong SCOT NTIS, r—y +2=-0 Bead

6 (i) (1, 2)
OdoNQ, FLSKAIS ;
(ii) CGFNS, Boz, 37-+4y —1=0 SeBosxy, 5 dF AW ;
(iii) BoD, BA, Bowes. MBGH Boh, wvarivasn,

feet ; — 1 Seon, 3,3F°7083,

a
BB,F ANeFoMHA2, ALB, HRB,

126
 cle— |
6.3 Length of a tangent from a point to the cir
be a circle. Then its}
Let a2-+-y?+2gx+2fyt+e=0 ——-_—s ———————_-

Let P (a, y,) be a point not on the circle. Let 2 |

tangent from P touch the circle at Mig

Fig 6.5

Since CT + PT, 1 have

CP=01?+
1P*or CP*=P
+1 P*
But CP*=(2,+9! +(% +f)”
PRP =(y +99 +Y th
=(¢+92+9? +f? +292, +2fy,) —(9° +f'—e)
= ay +) +292, +2fy, +e s
PP =[ay+yy
+29, +2fy, +e]*
Thus,
The length of the tangent from (x,Y,) to the circle
a +y,’+29x,+2fy, +¢=0 is V 2,° +y,? +292, +2fy, +¢ . |

Cor. :—Length of the tangent from (z,, y,) to the

: 1
circle g?+y?=7° is a2 -+-y,2 12]

Note :—TP* is positive if P is outside the circle

TP is negative if P is inside the circle and 7'P? is zero
if P is on the circle.

127
6.3 WOH WomNNB BBs “cyss 4,BESessos ez
ee
ee e
o's ae
i a as y® 29x +2y-+c=0 DZ AVUS FaoesdrvoNco,
BRO? B80) C=(—g,—f) Hd, 2%, T=V ga Foe.
P (@, Y,) SWB HIG sees csnamadeocm worm
a P Noos 2,3,5, aes WODD A,
F "ZeSessok 3,S,Ha2 T' ood

Fig." 6°5
CT 1 PT SAwRAHG
CP =CP4TP=rtTP?
380 CP*=(2,+9) +(y th?
TP =(4,4-9° +h?
== Ge Py 2gr,+2fy, ZBGf +f)—-(¢+f-
ris 2+ y,?-292, +2fy,+¢ j

aay +yP+29r,+2fy, +c]?

GG_005,
Lz, y,) Dormaaos a2-+y?+2e+2fy+c=0 3B, 3c
VeetTyy?2 +297,-+-2fy, He :
FEF Ces) WO,
ee
=) 3 eons
1) ARTO
oe L 2
+Yy —=7
ee a2
3,58, 0029 ) oF
BW). —(%,>
eC.

ess03) WG, |(aety, 2 92]?‘|

3,3 ZPONG:
— P nome 2,3, WBS TP? GIsNww,
PDE:
‘TP? soma, P eocdaey)
Mowe T
2, 3,0 WYN aa.6
ayao.
3,0 B2OD. ‘S [ P? BAB, safes “ado
iS,

12 ~]
 Exercises 6.3

1 Without drawing a figure determine whether the

points (0, 0), (1, 0), (—1, —1) lie outside, on the cir-
cumference, or inside the circle #+y?+4z7-+8y—5=0. ©
29 Prove that the tangents from (1, 8) to the circles
2+y?+6r—5 =0 and 2?-+y?=6 are equal in lengths.
3 Find the length of the tangent from a point of the
circle z?+y?+2x-+2y—8=0 to 2?+y?+2r+2y—1=0. §
4 Find the points on the line z—y +1 =0, the tangents
from which to the circle z?-+y*—3xz=0 are of length 2. |
5 Find the locus of points, the lengths of tangents
from which to the circle 4 7?+4y’=9 and 92’+9y°=16 are
in the ratio 1: 2. |
6 Two circles are such that the length of the tangen
from a point on one of them to the other is always é
constant. Show that the circles are concentric. Find the
difference of their radii.
6.4 Orthogonal Circles—
Let S and S’ be two intersecting circles. Let P be a
point of intersection. Then we define the angle betweer
the two circles at P as the angle between the tangents td
the two circles at that point. If this angle is = , we say
that the circles are mutually orthogonal. From the defi
nition of orthogonal circles, it follows that the two circle
are orthogonal if the radii of the two circles through the
point of intersection are perpendicular.

Fig. 6.6

128
 SWAN 6.3
1 wu dad, wdosodose (0, 0), (1.0), (1, —1) womens
Be 445-1 8y 5 = 0 33,0 DOONG, wNS Wado adored
ee NQrON.
2 (1, 8) WoWIWNNG 2°+-y’+ 6x—5=0 WS, 7’?+y’?—6
| S,APADS A,BF Sens ws, ne AMBOD Boedy.
(8 ny
3 «w+y?+2x +248 =0 a ee WoWoaIpowoOows
a + y? + 2% +-2y—1=
BSS,
vos
AYOA,SF Ge ssos ae weno ?
4 +y*—32=0 23,8, = yp Sessoso BoeOs
CInadee woWo»nivowd ats ‘Bar dessny [WA 2 CABS S
NoDonwowey 2
5 = 918080,"90?-+0y2= 16 BSNen asd
4a? +4y? Ae
Bene WGN 35 Ede 1:2 piaees wonong WPACH 2
6 ada 2,3 nvQ WOT 2,SB Wwe wWo7I2dd07 ra, Ons,
Dea 3 Brdess0s “ee a) Sranow WOT 0 A035, enc. 3
33, Re DB SoD, BS, RBom. Saeod, WANG 3>, ng 3,Bd,Aaa,
BOBWBN0O.
B3,N%
Cow T
6.4 R
E Oe) a
S 232, S’ NG BAS GeO NOW BS,NvoAsO. Poso
wot. OTe aombanndo. UN Dow P og “Sadao 3,3,NENTS
3B
a3 SFOS BRE SBaAd soedam, B3,Nn¢ SBa8 SALdAad2,‘3Tor
gneaay) 99° eaen 33, reo wos,BS OCowMAS ard, 353, ©0w
Bone ae, 3,onooc, 3, 3N¢ Zonas woods Bo.H08 Hewes
3De, no BH, 3 eowsesaies,33 3NGI CoWsNdyay Now. 89m
adds, 3.

283, 6.6
128
 Let the equations of S and S’ be
gy? +2gx+2fy—-c=0
and a?+y?+29’x+2f’y+c =0
Their centres, say U' and C’, are respectively (—g,
and (—g’,—f’)
and PCO*=9* +f?—e, PC"? =9' +f'—e¢' |

The condition that S and S’ may be orthogonal is that

PC is perpendicular to PC’ 7
re Ge PyBees |
ten 9g hf GFAe eae He]
Simplifying xanwe find that
the condition that the circles z? Ly? +297 +2fy+c=0 |
and =a -+-y?+29'7+2f’y+c'=0 may cut orthogonally
1s 299’ +-2ff' =c+c'.
Examples
1 Show that, whatever may be the value of k, the circles
gy? 2¢ +-2yk--3=0 and
a +y?+-32-+y+tk=0 cut each other orthogonally.
Here g=13 g =<, jah; fl=s, c=3, C=k

The two aga cut et other if

1.€. a 3+k=3-+k
which is true whatever value k may have.
2 Find the equation of the circle which has tts centre
at (—2, 2) and cutting the circle a?+y?+2e¢+ 2y+2=0
orthogonally.
Let the equation of the eo circle be
x+y" + 29x +2fy +c=0
Then by hypothesis ee je af 2.
 S DB, §’ NF AXIW«sdeony
x +-y°+-292+-2fy +c=0 (1)
aoe, attyt2gq'e+2f'yte’=0 (2) ede.
CAns BonBnss C Ws, CO’ sad (—g —f) »%,
+S — POP=g*4 fc
Y= (—g'. —f’). Bb, PARP
BSN BOA DSCowmohdwewmad awows PC 1 PC’.
6035. CC’2= PC?+ PC’.
8005 (—g+9’) +(—ft+f')?=9+f?—ce+g?+fr—e'
AOFCHATIS,
-
ety +29x2+2fy+e=0-
me, ao +y?+29x'+2f’y+c'
=0
OoWN IO) WesoNdos AwoHs Qg9’+-Of f’=e+c’

MMOD ONG

1 kod de cinaicie ends,

ae +y?+2e+2ky+3=0 33030,
rtytsatytk=0 32,n% BIAS Cowan
GeAmoDWay) Dow S.wcda.

W 9=1,¢=—) fob, f'- Ee c=3;, c’ =k.

B3,N¢ Bos S Cowen CIEAAOD Wes NwoHSdS

Q-1° 5 +2 a 34+k S@d 34k=3-+k.

Edo 3S Grande AH AZ..

9
¢ty?+20+2y4+2=0 BZ, BAX, Gowan GeQRosos
. > Q) womowa, SeoDjwA2,N WE, DS, AKsorosay ROB,
a.
eesoNdos BZ_G Adoedde9
+y’ +2q¢+2fy+c=0 ADO.
33,8 68 —g=—2; —f=2.
PART II 129 17
 Since this circle cuts the given circle orthogonally —
29.1+2f.1=c+2
i.e. 2—-4=c+2 or c=-—4.
“.The required circle is 2*+-y?+-40—4y—4=0.

Exercises 6.4

1 Show that the following pairs of circles are mutual ;

orthogonal. |
(i) a+y*—4r-++2y—2=0 and
a +y?-+6x2—2y—12=0.
(ii) 2? -+y?+42—4y+2=0 and
x? -+y?+2¢-+2y—2=0.
(iii) 2?+y?+29r7-+c=0 and
gy? +-2fy—ce =0.
2 Find the equations to two equal circles wit
centres at (2, 3) and (5, 6) which cut each other orthogonall
3 Find the circle which passes through (1, 0) am
(—1, 0) and cuts z?7+y?+2x+2y—1=0 orthoganally.
4 Find the equation of the circle which passes thro ol
the origin, has its centre on z+y=4 and cuts orthogonally
the circle 27+ y?— 42+2y+4=0. |

6.5 Radical Axis of two Circles—

Let S and S’ be two circles and P be a point. Let P by
such that the lenghts of tangents from P to the two circle
are equal. Then the locus of P is called the radical axis €
the circles. Thus by a radical axis of two circles, we mea}
the locus of a point such that the lengths of tangents from #
to the two circles are equal. It will be seen shortly that th}
locus is a line perpendicular to the line joining the centre
of the circles. Also, the radical axis passes through th

130
 3 33,0) G3, 53wae, owmon SedrAaoon
29-142 f.l=c+2
wodd 24=¢4+2 UBD ¢=—4.
J, BeMADS 33,
x+y +4¢—4y—4=0.

CW,ANG 6.4

1 RBHOBH SB»OSOTIO BOAT Gowaondoyasoms Sweda.

(i) 2° -+-y’—42+ 2y—2=0; 2+ y?+62—2y—12=0.
(il) 2° +y?+4a—4y+2=0; 2?+y?+2r+2y—2=0.
(iii) a? +-y? +290 +e=0 ; 2°-+y?-42fy—c=0.
by) BAD OoweoA SeQAo2, (2, 3) BoB, (5, 6) woworieg
$0 rida,¢,ada Adds ne AaresdrIrvay, Mow, Sve.
3 (1,0) ®32, (—1,0) Wom Bwot ADMD Horio
ety+2r+2y—1=0 BS,Nex, COWDNA GedzAd G,3,Wa,
RLF, BW,
4 DOO NOMAD BwOs AMOS, yty=—4 Sesoo axes
Geo Bay, Boohd.s ms, x’+y’—4e-+2y+4=0 AF Rad,
Oowsa Wess ANHsSHdAaL, Hos, HVA.

6.5 add: B3,n¢ aoneng dead

S mod, S’ Howey aww BS Neo P norwm wom womoyA
SNd®. P Mod ads HS Net ave Asroesns wa nv
Zaomonoonos P20. Sh PO Nom AFH, 3,3,NF Dooog
Bess DoT sosond,e3, Keri adm BSN sxwooag sesodoows,
(ABB F,ZNON ABHS WG DY, AAFSeAnes SorowmG Wooo
Roun? ned now CPFANQbov S.cS. ood sews
(Roto DPQ) 3,S,N¢ BeoT NAY, AcOAD Sess7i CowHoNdos sess

130
 ‘
|
t and

y intersect,
: °
the
.
s if
.
;
f
°
inters
°
ect ion of the cir cle
touc
eee toth of them at the point of contact if they
, (c) and (d).
each other. (See Fig., 6-7 (a), (b)

Fig. 6.7 (a)

va

Fig. 6.7 (c) Fig. 6.7 (d)

Let S=a*+y?+2gx-+ 2fy+c=0 mee EL
and S’=2?+-y?+-29’4+2f’y+c’=0_ ....(2)
be two circles.
Let (2,, y,) be any point on the radical axis. Then the
lengths of tangents from this point to (1) and (2) are equal.
v.€. v?+y,2+ 29a, +2fy, +c=2,?+ y,?+29'2,+2f’y,+¢ |
or 2(9—g') m,+2 (f—f") yte—c'=0 |
131
 » D,3,n¢o Eslerse) SeHass, Aonwo
BZN BoAo A SFABT, A BF Wooo
OBae, 5 Seas oi. (3S) 6.7 (a), (b), (c) 2%, (d)
Soc@),

Bs) 6.7 (c)

SH2?+y42 2+2fyte=0. ....

Boz, 8 =7?+y74+29'¢+2f'y+e' =0....(2) QOS BS, NVONTO,

BWR DOCosoe BOs HeOd SHAMBAO won

Bocosehod! Nae Doma (1) ao, (2) BBnek ada
ADF OeNY WG NP Hod. | ? ,

ea Ys 1 Oe a + ots P29 te ae
be) 2(g—g')x,
+2(f—f')y, +e—C=0.

131
 But this is the condition that the point (z,, y,) should§
lie on the locus
S—S’ =2(g—g')x+2(f—f’) yte-—C=0. _....(3) |
This is therefore the equation of the radical axis, and
it is clearly a straight line. :
Also, its slope is
:
— g-8'3
ff ;
.---(£)

But, the slope of the line joining the centres is

ik (5)
sa
From (4) and (5) it follows that the radical axis is
perpendicular to the line joining the centres of the circles.
Moreover from the equation (3), it follows that the coy
ordinates of a point which satisfy S=0 and S’=0
simultaneously will satisfy S—S’=0 also. That means
the radical axis passes through the points of intersection
of the two circles.
We notice that if we have a set of circles all of whick
have the same two common points, the radical axis of eack
pair taken from this set is the same. (¢.e. the line passing
through the common points). We call such a set of circles.
which every pair taken out of them have the ,same
radical axis, as a system of Co azal circles.

Fig. 6.8

132
\ CBS AD (x,, y,) Womdy)
\ ee acted
S—S 2(9— 9 +-2(f—.
(F—f)y+(e—c')=0 ..., (3) 0
et Aa
.. S—S'’=0 rowseo Dod Fe 33039 NAesOlo. cawdso0>
AOVSeSS NOwWwBx ,.

anid is IF
_—
(4)
$eoG,Nvay, Aedzs desdod 3 JI" (5)
93-9;
(4) S030, (5)O0B, Boog Sesodoo Seow Nvdo, AedzS dead7
SowanAdicicn 2073A)
| SO ANcsd!d 3 O00, S=O WB, S’= ANNBOLIN FA,
420, x3 aoe QwFeSsnNso S—S’—0 eee AD, 233,33
DOWD A BIBS Bovwoogsessosoo 2S, ra Zoro somone
WDOT ares. GS NoBGe.
DOB WONG Bov0O8 Faro 33, NY Nedgpona., SAM#s008d
TSS NeseHoD OAD BNwddwo 3,3,ne sonegdessoxo> WOT
ESNTIS,G (Cows, DBS, Romo? wo.0E8 Bem Sessosoe ao
13S, ie oy oe sovomagde 55) HOWBA, IQ NHvdswHond.
| WOH BS NedHoD COAT onyeie NOB BSN wove
\WOOF Ses30d0=9, BHD DTNess, Dd omg aS,
&ne
PMP,B aa2,S e235.
 i"
4 Hi
q
a

We also notice that, if S=0, S’=0, S”=0 be three

circles, the radical axes of these circles taken In pairs are
S—sS’—0; S’—S’=0; S’—S=0 which are clearly
three concurrent lines, as the sum of the left sides of these
equations vanish. We call such a point at which the
radical axes of three circles taken in pairs meet, as the
radical centre of the three circles.

Fig. 6.9
Examples
1 Find the radical centre of the sets of circles
gty?toert2yt3=0,
e*ty*®+2r+4y+5=0, and
x +-y?—7¢4—8y—9=0.
Denoting the equations of the circles respectively by
S=0; S’'=0; 8”=0; we have the radical axis of first tw!
as S—S’=0 or 2+2y+2=0 (1) |
and the radical axis of the last two as S’—S”=0
or 9x2-+12y+14=0. (2).
The radical centre is the intersection of (1) and (2), @
the radical axis of the first and the last circle should als!
pass through this point. :
Solving (1) and (2) we get
2 2
4 3 —
—_—
— 3
Fs

“.(—3, —#) is the radical centre.

133

Bie
>: -,
 S=0, S’=0. S”=0 2ow:s) Add DSN, Bs Dood
BSN SBOATD B90 Con? DWOOOENYD S—S’=0; S’—S”=0
S’—S=0 SAWS. B&B Anoesdans awyonn¢? WO.) Bow
DorvyBOos, Si AQoesdeorvo ACwaTds desing Horo somos
NFO AW AMs,5. Dod ASB AvQ adsgdds2, sAdosrows
ABFOAD DwOos Seny Aoris Nothsa2, my Y Dod os ny
BxwWIE Seo, zy, 3,33. |

3S) 6.9

MMDBOBNGS

1 etytat2y+3 =0. 2+y?+2¢%+4 y+5 = 0,

ws, g?+y’—Tx—8y—9
=0 302,
a BS, NED BOOT 1Seo 3
TO) &30000.

Bg, ANQo.esdendaz, Zaoson S—0, 8’ =0. 8S” =O AoW. WIG,

BNDSTAd BSNS B.wTogsess S—S’ —0 CRs g+2y+2—0 (1)
oso, soso Ad BS,NY Boose 8’. S"— 0 SHH
97+12y+14=0 (2).

Sadesos aos, aedoh ABte maemogay ase

SoWEODERGDOON KoMosaoriveTaNDAaoon Boxosogx 80,3 (1)
ozo, (2) d HOM Qo DomaNwewMoMAad.

(1) 2032, (2) 2, WALBS y= —2, y= —F..

1 (3p — 2) Noose BOF B00,

133
 2 Prove that the two circles
g?--y?-+2ax-+ce=0 and nit y?12by-+e= 0 touch uf
1 age 3
7 ale > Saige
We use the fact that if the radical axis of two circles
touches one of them, it touches the other also, and the
circles touch.
The radical axis of the two circles is
2ax—2by=0 or ax—by=0.
This will be a tangent to one of the circles, say the
first one if (distance of the centre (—a, 0) from the line is
equal to the radius Vg?—¢).
Vae+b? == Va rs

v.e., 1f at=(a*—c)(a’+0’)
v.e., if a*b’=c (a®+6?)
Bie1 Ee 1 ee =i
C a?

Exercises 6.5
1 Find the radical axis of each of the following pairs
of circles
(i) 2*-+-y’—4a—2y—11=0, 2?+y2—2¢—6y+1=0
(il) 4a" +4y?—16y+5=0, a +y*+y—1=0
(i) #+y?+ar+bytc=0, 22+-y2-+ ba +ay+c=0.
2 Find the radical centre of each of the following
sets of circles.
(i) +y=9, « +y’—20—2y =5,
Meoy? +4¢+6y=19.
() a +y°+4a+7=0, 2a°42y?+3a+5y+9=0,
x+y’ +y=0.
(11) x?TY. +2-+2y+3=0, «+7? eo oe
x +-y’—Ta—8y—9= 0.

134
 2 w+y?+ 2ar+ce=0 82, 22+ y?42by + c=0
l 1
UE + mp 1 BH ASFA) Now SoeOA,2

NOB BSN DwodgHay wos) BS Wad, A dF ABS, Bo3.0,0052,

ASEAN. BoM H3,NG BOAD A SF As,s3.

33, BSne sooog ded ar—by=—0. 8 eso 33,8,

A SF oe BONNWeTIVS BoD) (—a, 0) 200, & SeHMHATD COOWDOS
B20 SB, Vqr—c 8, AcaorvesoroAao.
30038

eas at=(a°—o) (a°-+0%)

Caray) a°b? =c (a? +6’)

eee Se
3 es eorvsenartonieo.
C

CMO, ANG 6.5

1 msn 33,0 Cone Bowedogs Sessoson2, sow & C0000.

(i) 2? +y’—4x—2y—11=0, x +y’—2r—6y+1=0.
(ii) 40%+4y’?—16y4+5=0, 2 +y+y—l1=0.
(iii) 2 +y? +ar+by+c=0, ix +y’+be +ay+e=0.

Q mss 32, neori¢ BIW BoD WAI, Bows %f30000.

(i) #+y=9,- a? +y°’—24—2y = 5,
ety’ +4x-+6y=19
+
30+5y+9
(ii) ot y? +40+7=0» 20° +2y' =0,
a’ +y° +y=0
(iii) ety +xr+2y+3=0, a’ +y’+2r+4y+5=0,
a? +y’—Tx2—8y—9=0

134
 3 Show that the circles
e+ty=l1, 2’+y’+20=0, 2a’ +2y?+6r+1=0
are such that the radical axes of them taken in pairs are
identical, (7.e. the circles are co-axal).

4 Show thatthe circles belonging to each of following

pairs touch each other.
(i) ety=2, v+y—6br—6y+10=0
(ul) 2 +y’=25, 2a°+2y’—42—3y = 25
(iii) 2’+y’—47-+6y+8=0,
x +y’—10z—6y+14=0 '
Find the point of contact in each case. :

5 Show that each of the circles i

a’ +y’+4y—1=0, v’+y’?+6r +y+8=9,
xv +y’—4a—4y—37 =0
touches the other two.

6 If the two circles

a’ +y’+29¢-+2fy=0 and
x’ +y’ +29'4+2f'y=0
touch each other show that f’g=f9’.

135
 $ w+y=l1, aty?+22=0, 224-2? +6¢+1=0
BSNCO GHASa Sridrsoom a.woog Sesdcsoaiy BOW BBD
CB woBe GAT AaB (GODS BSNS ows DS NVANBA™) Does
SOON,

4 BIW 8s, DOMNGH wow. BS.) sw,odA, ASFA

BB Nom BoedA.
(i) a+y?=2, 2 +y°*—6xr—6y+10=0
(ll) 2+y?=25, 22°4 2y?—4a—3y=25
(ill) 2°-+y°’—4¢+6y+8=0, 2’?+y’—l0x—6y+14=0.
BH,BSDoWdErD ABrvorsaay, soTko’ov,
5 w+y+4y—1=0, 2’+y’+6r-+y+8=0,
ve +y—4e—4y—37 =0 BENQ BIH SW WAS)
BSN, JdFAGG Now SOA.

6 xty?+2gx+2fy=0 22,
ia? ty+2q'a+2f'y=0 &®SND KOA A SAWS
f’9 = fq’ DOM SyeOoR.
; oe &

ae
a
 mg : es a ftv

. 4
ovy
ist #;

TRIGONOMETRY |
=s

a3 Bara Ds-
 CHAPTER 7
71 Trigonometry—
| The word ‘trigonometry means measure-
ment of a triangle. In ancient days man had felt intui-
tively or otherwise that a certain relationship existed
between the sides and angles of atriangle. In some of the
special cases he was even able to calculate an unknown
side or angle of a triangle. This process inevitably led
him to the definition of certain functions of angles which
are called the ‘trigonometric functions’. To day the word
‘trigonometry means the study of the properties of these
trigonometric functions.
7.2 Rotation and Revolution—
If an object spins round itself like a top it is
said to rotate. This motion is called rotation. If an
object moves round another object, e.g., a mile runner in a
round track race, it is said to revolve. This motion is
called revolution. We say the earth is rotating about
itself and revolving round the Sun.
7.38 Direction of Revolution—
Consider a point P moving on the circum-
ference of a circle of centre O. P can move in the direc-
tion either PORP or PRQP. Though the total effect
we ty when it revolves once
round O is the same, the
directions of revolution
are different. In the first
case P is revolving in
the anti-clockwise direction
and in the second case in
the clockwise direction. It
is customary to denote
the former motion as
positive and the latter as
negative.
Fig. 7.1
138
 GGHeq,05) 7
33 FW Kesoos

“)
‘Ssarrns’ B83 war SSL CVS, DsUedwoongd
ds, WOM) SStes wounvnie BACCONGTLA DS wom Howog
eT3030073> ost pai 03 Yd wes TodMOQHoD 8030. toy
DEA WOWBdBNVO Vda wom CH,5, wounds, Bataan, ¢
TILODOVDOT ZoRIwAORDOL 5B, wOAT.. = F WB nomsocos
SRANY WS3, PNA, aaeizogao eed apnosorI0Nz), aay
nVa2, “SneEne raDoseods OS 3, space NOT FOI ,e05. 3 BOLed
DELO) WES, Fone 70,5Aae ‘2 saednos’,
} =~ v

7.2 GHSSd DN, WOW wore

wom «DA, “Seog SH, AT, ATW YOTCH
VHBLFMHEG AW,S,c0. wodods SPIO GNSS. DWF VT dD
BRO won 32,09 83 eatidod WOT WAI, AIV2,ODS ASO AB,
SOS CH DO NomMS,G Ameo. FF eesosy BATS Oe 5 woes,
2029 SA, AB,OD CHIE 93,0 DIS, AROS FS,OD
HOW DoAS,G AA S,cH
7.3 Oz morse OS
0 tod mans FS, xWoHo woe wOss.co P
AA,DBNomar, BOSeOX. Pos
PQORP %3% PROP 28029
WORWEID. 8D BOD FO
O WB,O2 DBOBjaoarDon sha
Aeon, WORD WwOde BBD
WO wowsos) «HSN «BN,
Bed SeCedNs, D.
2 wrwnon
* 0a S009 P 8d HA, BEd
HBO BOYMomyY@; ade
Sots BBE ASoH© WO
B, WA Seo BOBOD 2H
oda, GAS CooL ADBBSOd
380, SOFTS, BoB dB}
naarms, ea.

PART II
138 18
 :
7.4 Angle generated by a revolving Straight Line—
In the previous example let the straight line
OP revolve from the position OP to the position OY.
In this process it is said to generate the angle POY. Itis
measured by the amount of revolution of OP from OP to
OQ. Thus a straight line revolving about a fixed point
on it generates an angle at that point.
7.5 Let X’OX be a fixed straight line in which ,
O is a fixed point. Let a revolving straight line
start from OX revolve about O in the positive direction |
and assume the positions OP, OQ, etc. The angles,
generated by it are XOP, XOQ, XOR, XOS (all measured
in the positive sense). When the revolving line coin-
cides with OX’ the angle generated is 180° or a straight
angle.
Z XOX’ = 180°
y

LXOY'=270°
139
7.4 WD ADFSessav WOes Borers waxes seed
S008 WMBsodd OP Adsdessooho OP AD, SQ0G
PQ me, Oe, WOW. Bs Fodhoog ea POR Sresany,
OWwNS.S. Ws, OP xX OP AQWQ0O OM AD, 0, Dey,
BOL 5DRT dows WOOT €esodearoaao. Sen Ss, aoee “20953
mods AD NoMDS ALS,O Woe NozowB road HOgbEss Y YoDD
RQ WOMD Boedsag, deszog,
7.5 X'OX wom 408 UeBBRWAGY BF, O SHS BeOS woB
A,DNomMIAGO. wows Woes Qoxos Adedess OX QO D,SowMe O
23, OD OD Hse Aso WOW DS AO B23, OP. OW AZo,0)
AD_SNSA, BOBO, en) 32x soeanss XOP, XOQ. XOR
XOS (ayaa, GDM,BSsOHSOHQ SLodowes). WOews Now ATP
Sess OX’ 8Q He AoGaN Sco CwaoH Feed 180° “ea WON
EP Roe sen.
Z XOX'’=180

y
3S, 7.2
A7,88, esoman
egACY CesSoden “ABS woes BOyw,ao% OY
mo, SAT Dot Devs, ea. worse Hed oeway)
eo wo Davéweda 3 span C2730 Sesadoes
90° na¢te 230359 OY’ x2 08,
A AeoI0N.
#005 270° SGHe wo202 rgneando..
Z XOY'=270°
139
 ‘j -

the line returns to OX after one revolution |

When
the total angle generated by it about O is 360° or 4 right |
angles. |

If the straight line revolves further it will be gene-

rating angles of the form n. 360° -+-?" where n is a positive |
integer. indicates the number of revolutions and ¢°
is the angle measured to the present position of the |
revolving line from Oz in the positive direction. If n |
is negative we shall still reach the same position (OP)
but after completing » complete revolutions in the
negative direction. [Fig. 7.3 (2)]

nr positive urvteger

Fig. 7.3 (1)

140
’
ABS Sessa wom Woes Yeomosoay, Soha OX A Boden
| &% Aan =A 360° eon MO, Anwecdnear, OQ worasg
OwATS,S,

GS ADVSesoko Boo, DOy Hadd em n.360°+¢° 3

BOBO Feoed#ivao, cram; 3D n.360°4+H° Gd Rermorok
N BOB WNT Fos, cose, p° oho Hoe Noms Adsdesioss DFS
ADS, OX NG GB Wged QSodogQ wotsNdos soedsae, HowAs,S.
N WLWBON Ts) Bi Sows (OP) AD Waa, ¢ SOWs ced ; SBS
BAO n BPMOIr Tow eons, DBBsco ABQ ABVRdS,c0.
SE) 7.3(2)]

nr posifive urteger
P 11+360

i40
 y
Fig. 7-3 (2)

7.6 Measurement of an Angle— e

—

The height of a person can be measured in

meters or feet or in any other convenient unit. Each.
system has its own purpose to achieve and may have |
its own special advantages. The angle generated by
a revolving line about a fixed point on it in one complete |
revolution is divided into 360 equal parts and each part |
is called one degree. One degree is divided into 60°
equal parts and each part is called one minute (of arc);
and finally, one minute is divided into 60 equal parts | ‘

and each part is called a second (of arc). |

'

x degrees are written x |

y minutes are written 7’
. . ‘

2 seconds are written 2”

141
 oem oe! mn
pee.
.
; ‘we bnPegen,\

7.6 tardane
WO H,3,059 DT,SHaQ, AKwONYQ VAs wvanso
CHD WWD CHsONOHI DLA e¥oowa.m, As
CS20735 BG Ine BBO BD WOH YD F MOAIDS 303 = GMDBOOD
BH DOs sow Osex APBO ND a5. SN, woeOTS wD Ad
WOTHASD AST,O.D BOM Dowd wo ASY Sess woD TT, WOU pI
CoD evots BBs sBornns2, 360 Anoyoennvar AyoNA
WTO IOP Borsa, wos CM soot Sdosoos es. wom BA)
OSom2, GO AmowoMNvaN AMMA DWjSw0D. NP yMonida, woe
(8.20803) DODDOD BOOGS,¢25 ; BS, SAHOO 20D) DAWA,
G60 ADoPNNVN ANH BDVw. IOP DONS, WOM (Bens)
ASO
2
DOW)
are A
BOOINS,CH,
Te RR Pe.

g, AN NPSL, © DOT WHS, e35,

y HRVWNVGA, 4’ DOT WBNS ,¢35.
zg ABOBINAD, 2” DOT) WSO a.)
ez.

141
 70° 15’ 44” means 70 degrees, 15 minutes, aa
seconds. | , :

77 The above system of measuring angles is

termed the sexagesinal system. Another more con-
venient system for measuring angles is the radian —
system. It will be explained in paragraph 10. |

7.8 Two important properties of a Circle—

Consider two concentric sircles C, and C, of
radiir, and rf, respectively. Mark mn equal arcs
A, A,, A, ee pee ae , A, A, on C;,. Produce the
radu OA,, OA,,. . . . OA, to intersect the circle C, in
the points B,..-B, .. .. Bos eenen Boe ne
Bn B, are equal arcs on the circle C,. From the similar
triangles OA,dA, and OB,B, we have
ra

— ——_ = dachbiaaiaty
 70° 15’ 44” a0dd 70 GA sive, 15 Qonknvo, 44 Atomongo
NODRE .

7.7 Beene evans sdeOs 8ssoaad, mys

DOT BOOS,¢ ADS,OSOD seeeene RHO) FAS BAT
UrBoda® HHS. CHa, TOsed 7.10 BQ QHZ me

7-8 DEO AIS Bnd, Mocorivo

Tp Ty S6i neas O, DoS, Cl, AWW DOW NBseoO edo
BSAA, DOSOA. C5 speed A, As» A, Ay..... A, A, PZB n
ADRS SOANVAL, MdSA. OA,, rie: OM. ]2 NGO Ci PARC
On, B,, Ba..... By, womonvg sone BOX on BB,
eB. B,,:, B, B, 9 C, 28,0 BDLOTD n ee OAM POM ea).
OA, WoRUNVoD
Ae Sd, OB, B, DH, D HDGODW SF

Ba

Q? o

&

ea ey
és ,

we, 7.4

A, A, OA, _ "1 , aot 3903003 ,,€2

B, B, OB, oP
 oe
Similarly,
Ads *,
BB,
Age
= BB, Sees
ae
egies

A,A,+A4,A,+ Wass +AnA,

if Ts B,B,+-B,B, + oe + BiB,

perimeter of the polygon A,A,... Ax

perimeter of the polygon B,B,... Bn

Let us now choose the successive pointsA,, 4,,... An

as close to one another as possible. in the limit when |
the number of points tends to infinity the polygon;
A, A, .... An becomes the circle C, and the polygon
B, B,.... Bn the circle C,.

t, circumference of C,
r, —
circumference of C,

., circumference of C, o r,
circumference of C, 7,

Hence the ratio of the circumference of a circle to its

diameter is a constant, the same for all circles. This |
constant is denoted by the Greek letter x. ;
The circumference of a circle of radius r is
equal to zd or 2x7 where d is the diameter. |

7 1S an wrational number. Its value cannot be |

expressed as a fraction, but approximate values can be_
given. The Greek mathematician Archimedes gave the|
approximate 22 cc

value se ca A more accurate value

aS: 1416 was given by the Indian mathematician _
Arya Bhata (499 A.D). To eight decimal places
w7=3.14159265

143 ,
BeROSoe Booms BoOand__

SiN, WOMNASS IWe,om) woos Ay, Ag... > An RODDNA2,

HOS DSHR, TDxTAo Ios vOsncea. wordy adanaH* xsd,
SNozs, NdmeN A, A, .... A, Werbowy C, 3S WOMB wosd,
B, B, .... B, “Rynwey C, 3S OTRADD.

_7, ©, 33,8. 800

““t, C,33,00
“. C, 38,8 B00 «x,
—s
C, B30 se
WOD ,
cc 15

VD 00H WOM) HSH

S HOH BBW,= BANG
3 THN woo
AD
rea)
AD. 5? - WAS oO DSANINS®
e) —
wode GAD. BWAGD
Q
As 4
oor a
op ABB ALS HOBeSOHOG AwsAOoNT.

Toxo oka y 3% DOIG WOT RR) WOO ad BAS Zar (d 0820

3
BBG WF) DoD SSoNIQOd

q WOT VAONOW, HOss, OoRNG. "DO WUODoA, WOM wa

TISOH) TAB woowhv MFAQ; SHS AHxwo werva, sow
Warts. few MEISE CSF DOBEADO 7 O59 AA OBS 22 EMAdons
Gao. wedseOd Nees 80,383, (499 3. 5.) RAW WS
er = 3.1416 “ID AH,HQ, 2 ANKDADONG; ’ BIH a
z @
aw 2S 3614159265 BACB.
7.9 Inthe erg circle C
.1An, A, are n equal chords#
aA £°2)9 a 3”
of 4429
=ty

It is clear that
triangles |
0 A, A,, O A, A;,.. O An A, aren equal
tude of a
in the circle. If A be the length of the alti
one of them, we have

795
WO. A Ane, ook
ry O A,A,=% A, A. r

A O ArA,=3 AnA, Pa

Adding—
2 AO AAS she Aye
. Area of the polygon A,he aget as ae
=—* Rinatae ter of the polygon A4,d,.... An] |
Now increase the number of chords indefinitely. ;
In the limit the polygon 4A,A,... «4, coincides with the |
circle C and becomes ‘he eras r of the same circle.

of the circle, C Ns [circumference of the)

r ~ » a ‘
Area
circle, O]
i Oe = s
ae _ Ti — 7
Z

144

oa
 —=.9 ABdR0HAGS C DD, oy 3,BQ A, A 9) AS A,,
‘ i , A, ay n HOLD a, NS. ecomoce OA Ae OA.Ao; whe
3 04,4, WY BTBe ayNGos n R2XRD 3 edoeerisayed AW. d
wadSeto 08K wots 8YOR Cowes, 263M. 3,

%,
eee Tb

A, As. x
ra 0A,A,=3-

Ag A;- i ‘
A OA,A,=3
A 0A,A\=4-4, Ay
A, Agsiice A,, BBYNRG FeSO
bed [A, Ae Ay WRYHRA Ws, FS]

Sar wa,Ne Fos5, 030902, DIZHIQUHS NOA DODIIDH A,30909

th Ae... Ax Swaeus C 33, BmoO7nr 28 saris sf 8030, y wcie
53083%, T eToWoO.
)
a? 33,6 geste = — [0 33,0 BOO]
7.10 Radian— |
In the adjoining circle an arc AC is taken equal |
to the radius r of the circle. Then the value of the angle }
AOC is called one radian. A radian is the angle subtended ©
at the centre of a circle by an are whose length 1s equal to the |
radius of the circle. This definition implies that the radian |
is independent of the size of the circle. |

711 We know that in a circle the ares are pro ‘

portional to the angle they subtend at the centre and wice ;
versa. Hence in the figure no. 7.6 we have

Fig. 7.6
Z AOC arc AC r .
ZLAOB ~ arc AB ~ 3} {circumference of the circle]! —
4r 2
Dak ie
2
1 radian = 4 AOC = =. £2 AOB
2
of a right angle
= constant
Lhe radian is therefore a constant angle.

145
. Se Boro
RBSL0HAads BIBQ wad SuyrR xAdndmoNdd
wos AC s0ADaD, HooS3 SOONG. AOC Baedssar, wots Se@ooa®
ee BOOS, eS. wom BIB I, De ¢ Os, AWD WHO
OAD) SBS5 Seo BQ owsA0s ne) Som ce@cba®, <3
2, 55,089 Sao
BS Senodars WS BIW MBH, CHOoWAY vow
secsoaa.
| if
i. WOT BSOUS soars Ly seoWHQ swans seeded
BB cdsOsoioons ADS AGocmA Seon 3890s. wABOon
%
rae se,39
( oe

% b

ws; 7.6

ZAOC RAC _ r
7AOB XAAB }[8,3,3 ZOO]

oer. 4 ae
9
- 1 deBodon®= f AOC 2.8 7 AOB
T

_ otis Badass |Ade Hos

Tt

— WOW A ro) 70 35,

esioO0T Seon” 20030 4 S SDCdwoN.

145
712 A radian is usually written as Ir. Its value is
given by

<x 90° = 57° 17’ 45” (approximately )

*@e = 180°
x radians are equal to 180°
This gives a relation between the sexagesimal and the
radian (or circular, as it is called) system of measuring:ay
angle. |
7.13 Length of an are of a Circle—
Let an arc AP of a circle subtend an angle ¢®
at the centre. If the length of the arc be /,
are AP | 7 4r
arc AG. LACE
ie
oe ¢
ieee I
Note that ¢ should be measured in radians.

Fig.7.7

146
 T-12 wows Se@odoaxo, DONT, DN le now. woosod esd,
330 8S
2
1¢= =— x 90°=57°17'45” (Ae@ Oda/)

D)
aoces,. -Loaa ee x 90°
Tv

ee = 180°
q CCBNS. 180° AsDdAz.
BH BeVS, RA 05 Bos, SeBooa (VPxo Bd, Veonons
BesoWaB) arene S snenaar, 233 Drews amanen BOA S
Row07 aS
7-13 BS, S080 WH,
AP AWD WOT BB,805 80D, BO He saedsar, ovsTO. BoA
TOD | DODDS,

146 19
7:14 Area of a Sector of a Circle—

Let the area of the sector AOP (angle 6°) bé

Then, since in a circle the areas of the sectors ar
proportional to the angles subtended by them at the
centre, we have

sector AOP _
quadrant AOB
bo]
|=
3

2 l :
Area of sector AOP, S= 20 ioe — r20

Note that @ should be measured in radians.

Exercises 7.1

1 Express the following angles as fractions of 7~

(a) 15°, (b) 22° 30’ (c) 45°," (d) 75°; (e) 97° 30%
(f) 150°, (g) 210°, (h) 300°, (7) 390°, (7) 420
(k) 442° 30’, (1) 637° 30’.
2 Convert the following angles into radiar
4=3. 1416)—
(a) 25° 50’, (b) 37° 30’, (c) 82° 30’, (d) 68° 4
(e) 157° 30’, (f) 247° 30’.
3 Convert the following radians into sexagesimg
measure— |

(a) Se (0) Se A ven (ea i

32 Qn l7z
(f) 7? (9) io” (h) 72
7-14 QgHad, CeBodasQosre VISHNBWebs QowsAay, NawoxArses
wo RCFE Doles gesb BO
B,S,DeS AOP (Roes 9’) Bes) xO G aods®. x0md
33,5 D ) S,D0BNs ses sors ve 3,S3, DOwNY seo is BOOR
Bwrdd Foeans VWBS,OIQHQBo0os,

AOP 33,08
AOP MDB >

33.00 AOP odsesso, S= 29 =H

aa. ee
=| ee
=) Dao, SeBodoasgQgoine SYSANBBWes Norway, MBOAsedo,
‘2
Sya,anvo 7-1
1 & SAS Boeanvgag, ~ So Hd, dvdNgaN wood —
(a) 15°, (b) 22° 30’, (e): 45°51 May B75"5
(e) 97° 30’, (f) 150°, (g) 210°. (h) 300°.
(i) 390°, (j) 420°, (k) 442° 30’, (1) 637° 30’,

2 3s 89nd soednvan, SeBdosoaA BOHIrs —(7 = 3-1416)

(a) 25° 50’, = (b) 37° 30’, (c) 82° 30
(d) 68° 45’, (e) 157° 30’, (f). 247° 80’
3 si eens ceAnoa nda, Ra 08 Bd oA DOsIFA—

(a) Dy
3 Vx
(b) gee (c) +s
Dar

5. 7 3a
(d) 48 (e) &% (f) =,
2 a 1 Tv
(8) oe (bh) +5
 4 A pendulum 20 feet long swings through J
angle 15. Find the length of the arc traced out by its
extremity. Find also the area of the sector described
by the pendulum.
5 The perimeter of a se tor of a circle is equal to”
one-half the circumference of the circle. Find the angle |
of the sector in radians and in degrees.
; |
6 Findthe radius of a globe such that the distance
measured along its surface between two points on the
same meridian whose latitudes differ by 1° 10’ may be |
1 inch.
7 <A wheel of radius 3 feet rotates 10 times per
1 second. What is the length of the are described by
a point on its circumference in 5 seconds ?
8 The three angles of a triangle are 2°, y° and. 2"
Prore that
7+y=180 [ a =| T

9 A train moving on a circular track of radius one

mile turns through 7° in 11 seconds. What is its speed
in miles per hour ?
10 What is the area of a sector radius r and length
of the arc 1?

7.15 Trigonometrie Ratios—

Consider a _ rectangular co-ordinate system
Ox, Oy. Take any point P(z, y) in its plane. Let
OP=r. Let £vOP measured in the positive sense be 0.
Draw PM perpendicular to the w-axis. PWM is called
the opposite and OM the adjacent side for the angle @é.
OP is the hypotenuse of the right angled triangle OM P.
The usual signs to the sigments OM (=z) and MP (=y)
and MP (=y) are assigned. OP the hypotenuse is
always considered to be positive. The trigonometric
ratios of 6 are defined as follows: |

148
 4 20 S&B WAG wom. Geeosy 15° oxy, Beds, ev00,
OMAR. CA $2803 OwsAD BosD WB, war, sowocSta0d00.
CweOswy Sexo ORSb,DOWD FesLyFODSL, $0200.

5 wom DoBS HIS. & BT,B DOH vHrs,

and. 33,oa Snedaian, SeModa'sQaine aN r¥doine
BoMosoBo0od ,
GB WoD) TASS SxOH woWe Ay, Seo (Ses2050)
QHD HOB. NoDon¢? se gona BOO ] WOM GAD, S ozo,
Bteics Nomons SFoo0sny 5,32, rt eal 8 SID, 88 Racsa 2%, 250)
SOT) &&00.5.

7 3 668 37%, HOS WD) ws ay Ado 10 AO SHS ASH.

CBO DOH SOBs 20 Weds 5 ABomNGO GwAD sors
WB BA, 2
8 wot BSFedd drxo0d soesned x, y? HS, 2°,

£-Ly = 180 1 =| WOR ADA,

9 WOT 2,09 HBAS B ZB BoeS wWWS,co8 5,Od Wow

3 ©> wood sen Totsriaiy,
oS

11 |BSODINGO C~
Toss. BOATS SG.—

10 2%, 7 Soe, sonics evr, | tbat aoc agnou ges,

OY ARB LOW se la i WOT BAO, wOdSeCOR

SAd Awsgong P (x, y) rcaaie WRBDIDWOLOD) + NoWHA,
Sichéne,, OP =r a0dod. CHAR (Gare, 8) agod?)
XOP %2Sea 8 g noQde. Pic, D-2088, Sows ager,
Q@ now soon A»-P M2, DNBOd Bore eats OM, BS,O woweso@veo
Eonee O Poo ‘OM P ambos 38208880. OM(=2),
MP(= y)i% (90%) DG Cos Heandoessoor? =Qbo3 SH, NA,
eanyg pe WOOD Sedo. OPS (89, B)) AD BAe, saanooa)
Bom fib 3 B.2eL9DI2E009 ZB Bmconsae, gent S20a0
Se Sood BHOAS ces,

148
 }|
:

v3, 7°8

_ Opposite side
hypotenuse.
=sine ® or simply ©
sin ®.

14!Aad)
 M
x

POLY)

— sine Qc) SHsd AIOWDAA gin (Pp

149
 ~

OM 2 _ adjacent side
OP r hypotenuse
=cosine ® or simply cos?

Opp. side
L adj. side
=tangent or simply tan @®,

OM _ « —<pdj. side
MP y opp. side
=cotangent @ or simply cot ®

OP _ r _ hypotenuse
OM & adj. side
=secant @ or simply sec

OP _ r _ hypotenuse
Fe opp. side
=cosecant ® or simply cosec @

7.16 From the definition the following properties

of the trigonometric ratios follow—
(1) For a given angle @ its trigonomitric ratio
are constant.

For, take any other point P’ on OP (see fig J

and draw L’ M’ perpendicular to the x-axis. The
from the properties of the similar triangles it is clear tha
MP =) Mae ies
OF rae

OM’ OM -
“OP “op COS @, etc.

150
e.

ae
OM
OP
x _ 38,0
=.= a
ye = cosine CWA AoW. cos
r

2!
te
OM a3 ee =f angent
3B. wwe re t PD
hbS@do DMOWvoh
ROWAN > ‘
tan PH

eS
= t t PYBweo RHOWD
Saon
MP ya. wecommenen ° “coth

oP
ee =t 8G, secant
¢ C p GBH
PWD RowaA
AIOWAO
O G Benes sa e Spee

OP r si0)
a
“uP %
Sree —cosecant :p© SHH AMOYwWadIA cosec®

7.16- SSet@aQoSecd DAWONY so,55,000008 Si ses

Meany, 290305,¢39-—

(i) WoT MAT,G Bees h NowWwAT SBermMoIecs DywIe9

NY A,SaoAD. H8od, OPO Ae P! AWW Wedwom noma,
Sfichen8 . (3S, 1 s2e@) P’ M’ 32, x- Sas, Cows HPoHd.
57 cae &) aeeony MLNLTon,

MP ie MP = sin®
OP’ OF

OM’ _ 2
OM = cos AW 8
850. oN.
—*
OP “haere 7 aati
 gt
2 Eo: eae
(8) ten = ee © aeog
r
. ee ig ee _ cosh
is pea Se sin
1
3 Se ee
ae ¢ ” “5 Seam
1
aU 1
cosec aeAP Oa
<r peer Bppeta
A ts

(iii) OM?+-M P?=0 P?

ey s(t)
a? ty? = 7

r r
(cos ©)? + (sin @)? =1

It is customary to write (cos)? as cos? @, (sin ®)?

as sin? and so on.
cos?) + sin? @=1 (7.1)
Dividing throughout by cos?@ and sin*@ in turn, we get
1 + tan? d= sec? @ | (7.2)
cot? @ + 1 = cosec? @ (7.3)

These three relations are true for all values of® ;

They are therefore called the three fundamental identi- —
ties of trigonometry. If one of them is remembered the —
remaining two can be easily deduced.

15]
 (11) tan @ = je \| |
= Ss i

= a = : = EE SY
coU. sin ~—
7] tane

r 1
me 1
ict
Lo cos
r

cosec cd = vel =— Me == :
Y 7] sin =
Pe

(iii) OM? + MP? = OP?

2 + y? —

2 2
(=) Ts (7) - J
3 r

(cos -—)? + (sin)? = 1

(sin )? a2, sin?©
(cos @)? &2, cos? @ Dom
s.
DOTA BowoFah WSWWw.Ay\Ad wWoa
1 1G
- cos?@ + sin? d =
sin? @® ANP BWIA BoeOd
cos? p =,
sec” @ 7 2
DIOS 1 -!- tan” se
BarEOOAAd, oNAayAo

cot? @ + 1 = cosec*®..., 7.3

B2cna Be) VENOND Bi Dodd AowWoHMnvys
Gp Sok.
Bega HOON WQ.
YA2 , 2 BVLlINITIA,G WO) WOO
FS, Don s. 20: 000 R VAN
VANYQ woHAr,
~
WEIYESO
Qe, naocsoconvo amots ECOHEANG.
6 a” ° —
—
onl ~ 2
~

$.n0Gd wwead@an, & 932Wa0T.

‘4
 Exercises 7.2

1 Prove the following identities—

(1) cos 8 sec Otan@d =1 ‘
(ii) (sec2A—1) cot? A =1
(ili) cosA VeoPA+1 = Vvcosec2A—l1
secA a tandA
(lv cosA cota
(v) tan?@—cot?6=sec?0—cosec?4

2 Show that—
: ‘ 2 ° 2 E
(i) Pale Bsc) 2
1+tan? 7 cota

(11) cot29, S°c9—l 2 aitt, sin?—1 _ F

1 +secd 1 +sin@
(i) (sec?a-+tan?u) (cosec?a +cot?a)
=1+2 sec?a cosec?a
(iv) (sinacos8 +cosa sing)?
+-(cosa cos8—sina sin3)?=1
v) sec? « tan? 8—tan*® a sec? 8=tan? 8—tan? «

Sead L=COSu COoS8 cosy

Y¥=CoSa coss siny
z2=coSa sing
os sin a

Show that 2?+y?+2?+-2=1

e
a

152
 CWO, ANG : oe

1 BH SPAD OS, AQoesseonvay, AOA,

(i) cos@ secé tang = 1
(ii) (sec? A — 1) cot? A= 1
(ili) cos A Veot? 4+1= vcosec? A —1
secd tanA _j
iv)
cos A cot A
(v) tan? @ — cot? 9 = sec?6 — cosec? ¢

2 aA, AOcIoM. FOHA —

tan* a & 1 —- cot? a

(1) + A tan«als cot? a
= sin? a sec?u

apo <a
1 + sin @
t BO ott
secté sin 1
i

(iii) (sec2a + tan®u) — (cosec* a + cot* au}

— ] + 2 sec? a cosee*a
(iv) (sina cos 8+ cosu sin B)>
+ (cosa cosp — SMa sin@)? = |

(v) seca tan?g — tan*u sec?3=tan®8—tan?y

3 g7—COS a COSH COSY

= COs a COSG siny
z—cos u sing
t—sin a ROTTS
> 9.
d dXO
g? + yre+etP= 1 Doms Bac

152
 4 Show that
3 (sin «—cos x)*-+-6 (sin £+€0Ss zy"+-4 (sin’z
+cos’ c)=13
5 Show that
l i; pee I a
cosec A—cot A sinA sin 4A_ cosec A-+cot dA q
6 Prove that — :
sint A—cos* A=(sin® A—cos* 4) (1—2sin’ A cos? Ap
7 Show that a
: 1—sin 6 = sec 0—tan @
(1) / 1-sin 0
as 1-tcos @ tan 0
(it) AY po tee
1—cos 0 sec 0—]
8 Eliminate « from the following equations—
(i) r=acosat+bsina, y=acosa—bsma
(i) z=acosat+bsina, y=asinu—Ob COs «a
(in) s=ctanu, y=cseCa
7.17 Signs of the trigonometric ratios—
By definition of the trigonometric ratios
Yu

Fig. 7.9 (1
 4 RQr0—
3 (sin x-+-cos x)* + 6 (sin «+cos x)?
+4 (sin® x + cos®2)
x =13
5 AAO

l ies 1 l
cosec dA—cot 4 sinA sin A cogec A +cot A
6 O25 —
sin’A — cos 4= (si
A —cos?A)
n? (1—2sin?A cos?A)
£) Se ApD_—

i =
(}) insin 0 = sec 9 — tan @
1+ sin @
(11) 8 0g tan @
l1—cosg sec 9—1
8 Bi SPAS AQLsSIINGoG 4 Bay, DAVAO —
(1) w=acosu+Osina, y=acosa —bsina
(ii) c=acosa +Osina, y=asinu—b cosa
(lil) c=ctanu, y=Cseca
T.17 JSaclIMseN DBAVINY BH, No
32 SALCINBEW TD
FBWIWOONE Dod DB Wood

y'
(2) eS 7°9 (2)
 L
sn®@ = r , Pcos = —y

tan @ = Jt cot @ = ;
re y
\ ;
sec@ = _,» cosech = —

In the first figure @ is inthe first quadrant. Here both

xand y are positive. Therefore allthe trigonometric ratios
are positive.

In the second figure @ is in the second quadrant. Here

xis negative. Therefore cos @ tau @, cot@and sec @ are
negative.

In the third figure ® is in the third quadrant. Here

both « and y are negative. Therefore sin ®, cos 0, sec @
and cosec ¢ are negative.

In the fourth figure @ is in the fourth quadrant.

Here y is negative. Therefore sin@, tan@, cot@ and cosec
@are negative.

154
Date
SOS
IB

es r
sec d¢=-, cosec ¢=-
2 Y
WOBAOI SBS o WON MDHQS. AD x W3d, y NOB
BAS, FIONA. Scsciood aL &,Bnetgdoseods xJwaseortie aos, 3
aos.

ABBAS GS ,AQ g ABBSe DAA. Ay DIS, SION,

BMDBOG cos ¢, tae $, cot ¢ 3 sec ¢ norsog, Samo Ns5.
Dowdso US BD yg Bwdse WAGQS, AW g WH, y
NVOSM WoMS ,,STN, C8739TIOOT sing, COSH, secg, _ od

cosec sored, sDOND.

RIO, HOD WS BO O WY, de MBGQYS. IQ y Wows,oon.

ecioidos sin +, tan ps cot > B32, cosec P M27S, SION.

154 20
PART II
 The adjoining figure gives the summary of the above
discussion.

y'

Fig. 7.10

The student will easily write down for himself the

signs o the remaining trigonometric fuctions, viz cot 4,
secg, cosecd? in_ the several quadrants, from their
definitions.

Exercises 7.3

4° Tf sin
Gino = 2 snd
ge OS een ea <—-— ae
calculate the value of the expression
7 cos 06 — 6 tan 0
4 cot 0 -+ 3 sec 0

155
 AWWOMCONDS 23,3) soeOs aresoosd ATL
IHA2, AcoQard.,

3S, 7.10

“AAY,LB JSOecdNe0 MF AAW cot g, sec %, cosec ?,

RNY Wane wes Wed MANY DHOWBAY, wane wo, 3,
NGoD Oya 3° Q39
JWI.

Sy, ANG) 7.3

2. a, < 0 <7 SC

7cos9— 6 tand agg Sodoaa, sowosoBord

4 cot @ + 3 sec 8

155
 gatve directicn |
[Here OM « 12. Since it is in the ne
refore
of the z-axis m‘nus sign should qua'ify it. The
¥

find the values of the remaining trigonometric ratios of @.

—3
3 If tan? = and 5 < 0 < x ca'culate the value

5 sin 6 + 6 cos @ -
7 cot 6 — 8 sec 8

ages
4 Ifsind = re Show that

156
 [SQOM « 12. et g vas ohms s Asody
128 &075 oeoe8s ay wdese2ezo. ae « ahaa:

ae =
5. Gos ee
|7
eeOe Pefpe
Std

AES YBoeceIdoScOds DWWCONYag, Fowotolovod.

3 tan @ = —3a2, Z<¢ < _ ead4“

+ 6 cos ceteste wodox9,

5 sin @SE SOT %f30000.
Qi
7 cot @— 8 sec é@

2 2
e re Ais corer
ne o= ee 8 GHO
 (p? + eee
@*)?
a Bigl o8 6 = eS
2nq (Pp? 7°)

m2 +- 2mn
5 Ifsndé = —~———_—,
m + 2mn + 2n?
prove that
+' ie)
2mnF
2

fan 0 se
2mnn + Qn?
7:18 Trigonometric Ratios of some well-known angies—
We now proceed to calculate the trigonometric
values of 0°, 30°, 45°, 60°, 90°, 135° and 180°. In all the 4
cases P(x, y) is a point in the Ox, Oy plane such that Z OP
in the positive sense is the given angle. OP=r, is always |
positive. PM is drawn perpendicular to the z-axis.
(a) To find sin 0°, cos 0°, ete.
When Z cOP = 0°, P. concides with JW and so,
z= OM = OP =r, y=MP=-PP=0
:<pin:.O* —4—9, cis 0° 2 2 4
‘8 T Yr

ough oa ae > °
iad) J <a 0
cos 0 1
3

}
| POY?
; {

x Le

y Fig. 7.12
1
 tan @ + cot 6= eee 1) HOWIA, AAO.
2pq (p- — q*)
5 sin 9 = m? 2 mn 808
m®—-2 nn +2 n?
tang — Maem DowoDay, AHA.
2mn +2 n?
"7-18 S05) DwOws Bocas Sdaecadoseor ataivecortys
: aowen 0°, 30°, 45°, 60°, 90°, 135° 3033, 180°
a S BACH
SCO BD BICINGAL, BoWrtioSBosoOo sooowowoos
weed
©Q ABYBENIFOOd.O P (ax, y) DX YR Ox, Oy AWSOBY WOH
os WoSd, 7 xO P&>:> 833 380 aso?) as.Sedans.
OP=r BRmno® Bay, Sade, 3. PM a, 1-238,
Oowaah AFosor3esd.
(a) sin 0°. cos 0° Rw05aWosA, BOM ABOWNE,
ZxOP=0° Saar Pox MaQ ne mVAdAB.. SMGooD
z=OM=OP=r, y= MPF)

sin 0°= Y — Q. cos 0° =t=t= 1

;

sO... <0 0
(OC ane —-=
cos Of il

| Ptr, ¥Y)
|
Soc ;
0 M I

Sy 7 18
yy’
 cot 0° = tan1 0° _ infinitely great
;

l l
0° = —- —=-—1!1
eo cos 0° 1

l
cosec 0° = — , infinitely great
o|

(b) To find sin 30°, cos 30°, ete.

In this case we have

MP =y=~andOM=2= Vf 7-0
 tan 30° = — cot 30°= 7/3,

sec peated , cosec 30°=2

V/3
(c ‘To find sin 45°, cos 45°, ete.
In this case, x=y and so
¥

159
 45

tan 30°: =,
rey? cot 30°= V3
o

sec 30°= ay cosee 30°=2

?

(c) sin 45°, cos. 45° BoooTowHsay, sowoAoove,

Bi xontraO, »—y. wcdoon
E

83) 7.15

159
 f= V 92 +2? == V2. L

ens ie means SS
r /i J 2

cos Bee ©. *ees

/ V2
tan 45° = 1, cot 45° = 1, sec 45° = V2
cosec 45° = V2.

(d) To find sin{60°, cos 60°, ee

Fig. 7.16

In this case, x= =

V2
Y — V fp? — x? = oe r

sin 60° = J_V3 cos 60° = oa

r 2 ey
 ee BET
bitoe —
T= 4 gt 4? — V2.4

sin 45° = VRS

7 V2

cos 45°=2ee
=_*
tan 45°=1, cot 45°=1, sec 45°= 1/9
cosec 45° = /2

(d) sin 60°, cos 60°, *0Sotedso, ow wBosnn#,

ER,
Oe
eae
ae
a
een
ee
Y
| P (2,4)
aie,
 tan 60° = 4/3, cot 60° = cade nec 60° =a
V3
2
cosec 607) => e==
Vv 3
(ec) To find sin 90°, cos 90°,e
In this case, OP coincides ae +e y-axis. There “ore
M coincides with 0. ‘
OW = 2=). MP = on.
sin 90° = 4 =1.
estys af
6090" ‘
= Ses ae
YT le
0
i
tan 90°= -, infinitely great cot 90° = 0
Q

sec 90° = * infinitely great,cosec 90° = 1

(f{) To find sin 135°, cos 135°, etc. In this case
numerically
OM = MP -. S&S Y.
But OM is negative.

161
 Frit,
<Sn,

tan 60°= /3, cot 60°= eee. 60°

= 2:
Vv wo]
2
Sosec 60°
—
V3 7
(e) sin 90°, cos 90° WN TIDIBAY, BOMIWABWIAT.
a reckirsg OP®s>2 OY- GIBO NE mrAq. wAoDddoa
"ML. OQ a8 moroaao,
SOM 26 MP=y=OP=r
sin 90° —7 = 1, Gas. 00°26
ae

tan 90° = » GRRS,, cot 90°=0,

sec 90° = CAORES,. cosec 90°=1

) sin 135°, cos 135° B»woBoDosro, someoBosnas. Ss

RCnAraD OM, MP NP ABU AdORADAS. «| g = y
h=[aje) OM oes, BOND.

y'

#3, 7.17

161
 Wa 1. gf pels y2 4+-y° =F

og? = 2 re

1je 7
——.~, Y = ——
t=
V2 V2
A ee
sin 135° = Meet ti , cos 135° / 2
a
r

— 1, cot 190° eee] 1

tan 135° =
— V2» cosec 135° = V2
sec 135° =
180°, etc.
(g) To find sin 180°, con
Ox’ the negative direc |
In this case OP coincides wi th
tion of the z-axis.
Therefore PM = 0
Re oe ae — r (OM is negative)

Fig. 7.18

162
 . OM? + MP2— op?
e+ 2% = y+ y2 — 2

r f
“oy — —, y= + rs
V2 V9

‘ é 1
em 135° — # = ee, cos 135 a © ee
ie V2? i V/2

tan 135° = —}], eot 135° .— —ih

Boe ia V2, cosec 135° = V/2

(g) sin 180°, cos 180° BnomamHar, somwAcsnoé.
Bi AOWWEABQ OPos OX'dsd (x~-S30 WOES, & Q3) 28,
mY. CHGS PM =0 -.c¢= —r (OM d0zFS, f)
yaa

33, 7.18

PART Ii 162, 21
 x a|
sin 180° = = 0, cos 180° = al
i r

tan 180° = 0, cot 180° = = , Infinitely great

sec 180° = — 1, cosec 180° = F, infinitely great

7.19 A summary of the previous results is given here-

below.

Trig.
avy 00 30 0 45 0 60 0 | 90 0 135 0 180 0

; l /3 | 1 |

1 v3 |i 1 0 wll
Cc
ce 5a ae la RA Se,
] =
tan 0 we ] V3 oe —Il 0
i

Exercises 7.4

1 Calculate the values of the trigonometric ratios of the

following angles :— :
((i) 120°, (u1) 150°, (iii) 210°, (iv) 225°, (v) 240°,
(vi) 270°, (vil) 300°, (viii) 315°, (ix) 330°, (x) 360°,
(xi) 930°, (xii) 1380°,
one 5a . Tar ll . 9x
(xii) aa (xiv) "3 $ (xv) a (xvi) = 5

(xvii)
Vil)
ee A
[*, (xviii)
——,
.--.
(Xvill) —=
L3er
 = sin 180° —= Y — 0,

r
cos 180° = 4 1
r
tan 180° — 0, cot 180° = — exonrs
sec 180° = 1 SAO D,
— 1, cosec 180°= a
¢

7.19 deOd POSoosNG ADODSAAdY, AQ Ss Bewmoond.

Oy,ANG 7.4 |

: 1 o 88NS saedre BoeeodoSeod

BS WywWCoONGa, sow
220200
(i) 120°, (ii) 150°, (iii) 210°, (iv) 225°,
(v) 240°, (vi) 270°, (vii) 300°, (villi) 315°,
(ix) 330°, (x) 360°, (xi) 930°, . (x11) 1380°,
i) 55 7,a
(xiii) (xv)
(xiv)? 7 S,* (xv)
(xiv) (xvi) 9 2.5
112,7 (xv1)
a vss T
(xvii) 21 as (xviii) ,13-

163
 2 Evaluate
(i) 2 sin 30° cos 30° cot 60°
=) 5
(11)
7
J cosec 7me + sec 2 rm 2 cot 20%
7 |

(iii) cos 60°—tan? 45° +? tan? 30°

+cos? 30° —sin 30°
BYig
(iv) sin =z + cos + tan
6
(v) sin 120°-+cos 225°—tan 330°
yg Tr
am
1 —- 4. cos —- — sec —m
. . “a

(v1)

8 Find z from the equation

2 ° ° ~o

cosec? 45° cosec 30

4 Verify the formula
sin 2A = 2tan Ao
1+tan? A

tan 2A = 2tan A when

L—tan A
(a) A=60°, (b) A=120°, (c) A=300°
7.20 Use of Tables—
While solving problems in trigonometry we often’
come across trigonometric ratios such as sin 35°14’,
cos 47°11’, tan 80°13’, etc. In all standard books called
‘““ Mathematical Tables ’’ pages with the following headings
can easily be located—Natural Sines, Natural Cosines, ete.|
and Logarithmic Sines, logarithmic Cosines, etc.
From the natural sines page we get,
sin 35° 14’=0.5764
0.0005 add

0.5769

164
j

2 BS Som&KBKooo__
(i) 2 sin 30° cos 30° cot 60°
(11) } cosec? = + sec? 7 —. 2 cot? 7
3 4 5)
(111) cos 60° — tan? 45° + 3? tan? 30°
+ cos? 30° — sin 30°
, Qe 4 5
Gam:
Iv) —3 + eo 5 ae tan
2" —7
(v) sin 120° ++ cos 225° — tan 330°
= <
Shame
T
-1- Coa5x «— sec
“8ee
Tr

es 6
3 Be SSNS AdoesdH9QHG geo, sowtoCsod0o0—_
cot? 30° sec 60° tan 45°
x sin 30° cos? 45° =
cosec? 45° cosee 30°

4 (a) A=60° (b) A=120°, (c) A=300° Sma

SSAA ADT Nd AOORA D now AHA—-
: 2tan A
a eee
ape 1 + tan? A
tan ye ie
ica
2 tan A
Sy,

7:20 ewer s wwooen

cos 47° 11”
2 BDCINISOHQ TB, NVR, Qaxoden gin35° 14’,
sBwosn BswerIdoBeowd Downes, Ven
tan 80° 13’
Mathematical Tables 200 @x0dIN ag
aoa). WRUNGaL, OWA
GSS BWA, SNGOW. Sona ded SNeHdS
Sines, Natural oth aZd,O.
Todo 35WeG2—Natural
es, “2,0
Logarithmic Sines, Logarithmic CosmDAO,
Ratiiral Sines BWEIQOD Son Bodo

sin 35° 14’=0-5764

0.0005 s2@A0.
—

0.5769

164
 sin 35°12’ is first observed and then from the nel
difference column for 2’ the corresponding value 0.0005 1
added.
From the Natural Cosines page we get,
cos 47° 11'=0.6807
0.0011 subtract

0.6796

cos 47°6' is first observed and then from the mean

difference column for 5’ the corresponding value 0.0011 is
subtracted.
Similarly from the Natural Tangents page we get,
tan 80° 13’=5.7894
From the Logarithmic Sines. Logarthmic Cosines and
Logarithmic Tangents pages we get,
log sin 35° 14’= 7.7611 means
—1+0-7611
log cos 47° 11’= 7. 8323 means
—1-+0.8323
log tan 80° 13’=0.7634

7.21 We meet yet another type of problems. Given —

the value of a trigonometric ratio, to find the angle.
Ex : sin 0=0.7345, find @
From the Natural Sines page it is easy to see that the ©
value of the angle satisfying the above relation is 47° 16’
Ex: cos 6=0.3639, find @.
From the Natural Cosines page (mean difference to be |
subtracted) we get 02=68° 40’ :
_ Similarly when log sin 6= T .7085, from the Logarithmic —
Sine page we can easily get, 02=30° 45’. If log cos 02=1-3061 |
from the Logarithmic Cosines page (mean difference to be —
subtracted) @==78° 19’.

165
 BRB sin 35°12! ae wes wdado
MOSH 2'S v3 09-0005 SoxQ, AHS, Bo@xAr > mean differences
ewo.
Natural Cosines B8008 saxon Bodosos de,
cos 47° 11’—0-6807
0-0011 S¥ov%Dd

0-6796

BLBOD cos 47° 6’ IBS BS wD mean difference®

MOO 5’S BS 0.001 10a, wOosd sdosozsexd.
ae OeS03© Natural Tangents Q803,
tan 80° 13’=5-7894 aoa 39ono3 _es3.
Logarithmic Sines, Logarithmic Cosines 32, Loga-
rithmic Tangents Denison
log sin 35° 14’= 7.7611 ¥033
—1+0.7611
log cos 47° 11’= 7 :8323 Youd
—1-+0-8323
log tan 80° 13’=0-7634 20% 890%03,¢23.
7-21 VBL, wT AGS DS, dar wOoomAa : S,8oeco
DSO DWI wWSoHa, sotwsw,1 S toedsay, somdo@AcdsoQao
TRB,se 2
WSS: sin O6=0°7345. 9 WAY, 50W&H3009.
Natural Sines DW8HoGBs ANQo.esoovAa2, Booms soedd
(9B) 38 47° 16’ Dom Mowe BPoowHD.
Mess: cos 9@=—0°3639, PRAY, BO@I%R0.
Natural Cosines 28°00 (mean difference®:, &¥03°
eet) Si ANoesdrwWay, Bows Besa (yO) 38 68° 40’ aoa
8900093 ,055.
eye Oc30HY log sin O= T°7085 20002,0 Logarithmic
Sines Qo g=30° 45’ ae
SPOONS, C25. cos @= 7.3061 SBWe ogarithmic
lpeetebee fori differences2, B¥o0oses) g—78°19’
HOT 39035293, ¢35.
165
 Example

Simplify : sin 33° 15’ x cos 42° 19’

tan 27° 39’
Let the given expression be equal to z.
log x=log sin 33° 15’ +log cos 42° 19°
—log tan 27° 39’

1.7390 _ 1.7192
1.8689

1.6079
1.7192

1.8887
& I 0.7739
Exercises 7.5
1 Calculate the values of
(i) sin 63° 37’
(11) cos 43° 54’
(1H) “HE oo So,
(iv) sin 438° 13’
2 Simplify
cos 36°.13’ cos 43° 43’
‘sin 49° 15’ sin 54° 56’
3 Determine given (i) sin 06=0.7237
(ii) cos 02=0.6941,
(iii) tan @2=1.7107
(iv) cot 0=0.8146,
(v) tan 6=0.6666
(vi) cos 06=0.4444

166
 WHdBs

AOBens, gy ; SIN_33°15
xcos
’ 42°19’
tan Zo aoe. 3.
OS, WI 3.3) x AoA.
log =log sin 33°15'+log cos 42°19’
— log tan 27° 39’
== fae 2300
T . 8689 — T. F192

T. 6079
3 Ry aRY

T. 8887
“+ Rael oo

Cyd, ANY 1-5

1 WENA, TOMI WBODO_

(1) sin 63°37’, (11) cos 43°54’

(111) tan 33°33’, (iv) sin 43°13’

bes 36°13" cos 43°43’

sin 49°15’ sin 54°56

3 89NX AODUrNenmMoMAAN, g Woo. Wewovod

(i) sin 9=0°7237 (11) cos 6=0°6941

(iii) tan @=1°7107 (iv) cot 6=0°8146
(v) tan ¢=—0°6666 (v1) cos 0=0°4444

166
 CHAPTER 8

Rightangled Triangle
8.1. Solution of the Rightangled Triangle—

The three sides and the three angles of a triangls

are together called its six elements. Given three element
of a triangle, which are not all angles, the remaining ele
ments can be calculated (without measuring them) by th
help of these elements and the use of trigonometric ratios
This process is called ‘‘the solution of the triangle’.

In the case of a right angled triangle one element if

known (=90°) and a simple relation exists between th
sides and the hypotenuse. Further the ratios of pairs o
its sides can be expressed as trigonometric ratios of th
angles of the triangle

A B* + BC?= AC?
AB 1
a0 sin C= cos A

Oa Ai
at sin A = cosC

B Cc

Fig. 8:1
 OW g
VoWsen g)JRvoces

8-1 Oowsoed SSFeeDa, wasoas—

WOH) SFeces Mrocdd wut Broo soedniveo wad wd

WMOOSNG. WINGO D.wd. A weoosNivo ABs momon (wsoxp
SRLANVOATWOD) wevsaAniva, es Anwd ag, Bwoosni¢
WS, S FaecIaN Sed DAWRWOONY ABIIHNOT SomMIwAcowHI. F
B dA, ‘* SFccwWBN@Ans”’? ow sdosnsg, ee.
WOT GOowsoesd BBoeresg wom Hod 03.5 ( = 90°).
soso, Bd wundrin td Be, wor HowoWas, wode vad ada
Wows AX Som, S Seed secany Sy BMCEONISEOID Dw IED
NYO AWwsAWBDd.
| AB? LBC? <8" AC
AB — ginC = cosA
AC

BC — ‘ginA’ =‘ cos€
A
 As a simple illustration let us solve the triangle
ABC in which Z B=90°, BC=2, £A=60°. }
It is clear that Z2C=30°.
AC ; 2 4
BC ane V3 /3
AB 1 2
=. tan OR a ees een
oe) Mee
BC sis V3 V3

Exercises 8.)

Solve the following triangles :—

(1) -4=3 b=4,7 A=90°
(2) 2A=90° £4B=37°3’, a=4.7
(3) 2 A=36°, 2 B=907, c=3
(4) (C=90,, ¢=8, c=7
[o) .2 B=00), 612, ¢20
8.2 Heights and Distances
In many simple cases the calculation of the height and |
distance of an object leads to the solution of a right angled’
triangle.
_ Consider an object P at a height h above the horizontal |
line through the observer ‘O’. The angle MOP is called’
the angle of elevation of P as seen from ‘O’. If a horizontal:
P

168
 WOW CMW Z B=90°, BO=2, 4A = 60° Wo
WSS WOTD SD
BCKBAY, WAAoecs
ef)=a) a ),BB Ax DN.

A 4
. = sec 30° = 2 oo AC fe tasse
BC / 9d vo
AB 1 2
aa tan 30h es’. oA
BC “ /3 V/ 3

CWo,ANT 8-1
BH isns STROMA, WEA —

CL). a, = sh b— 4, AA =

2)' PAIS 90% iy Duss: w@tioay

Odes 5 RODWFNGY WOM BAAD ATS BoB, HLOBAY, sow

HSRIWSNS BB Oowswed 2 S
Fee sae, veaxad aoe eBOowadd,
| O Dow AcssesS S8wdess (OM) Mos h vZ,BOQGHH P aow
§ Da0,Da, DBodseOs. MOP beeddsay, Odo wMraHos Poss
Os Sénedalows sdotod,cs3, Poros PN am, sIndesods,
ead

0 M

168
 #

line PN is drawn through P, angle NPO is called the

angle of depression of ‘O’ as seen from P. Therefore the
angle made by the line joining the observer to the object -
with the horizontal is called the angle of elevation or —
depression according as the object is above or below the |
horizontal line.
8.3 A simple illustration.
A vertical flagstaff stands on a horizontal plane. From
a point distant 100 feet from its foot the angle of elevation |
of its top is found to be 60°. Find the height of the flagstaff.
Let AB be the flagstaff, height 4. Let C be the observer
on the horizontal plane through B. Then in the right
angled triangle ABC, ACB=60°.
a = tan60x=V3 +. h = BC V3= 100 V3 feet.
A

‘ a Fig. 8.3
too

Exercises 8.2
1 A person standing on the bank of a river observes
that the angle subtended by a tree on the opposite bank
is 60°. When he retires 40 feet directly from the bank
he finds the angle to be 30°. Find the height of the tree
and the breadth of the river.
2 The angles of elevation of the summit of a hill from
the top and bottom of a tower are 30° and 60°. If the
height of the tower is 100 feet: find the height of the hill.

169,

aA
BLS NPO sAdBa, Poros wennos ONS eBdssnedsond
BSOSNS,c5. GHBOS DAcssdao, wows Bx,OA AcOzw desdosn
GOwoe
DOS 0OF dwAs soedwao,, Bao,B gswdessNos ag0ae
BO WS, Stoeisode, 3) IQAS vAsssoedson. sdosog,es3.

8.3 WOT ADOY wmmonos—

) wo ASesdovd @ %A,0% AMDB, BG SOD aoeS 20803.

CAS wWBHoS SoD aes 100 GS DLTdAQHs wom NomAa0d
BRA, 090 SDD ws, Béoeda) 60°. @ WA,0WD DST FoMdeo&ovoO,
AB &3 3 WA, OMaTONTO. DS Sh 20OdO, Con @5e3A,0WD
WS BW AWsoOD weOds AcssdoAdo. en ABC Low
BOLD SSB 7» ABC=60°.

ten BOOcs «/SFRE BCV3Z—100V3

v3 3 wands
BC
SyD,ANSO 8.2

1 wom Besos Bowoo aoe Nos 22) wore, QTd

Mocdods ees wots add eAsQ G0° sotasa,) cussAaoN
Bd 40 V@ WD ABH Swoon & Bld 30° DOM
NspfdoSa B.
bos mernGd Bd a3,0 she, Badod eno aay,”
92 words AremdD wBHoD Dos, SdH, %0%o 283,03
Did s,s soedreo Lawn, 30°, 60°., S RarWIG 98,0
(00 Sancoad 2563.3 aF,dam2, Borm%o.Borv0d,
169
 é
4 From the foot of a post the elevation of the top of
a clock tower is 45°, and from the top of the post, which
is 30 feet high the elevation is 30°. Find the height anc!
distance of the clock tower.
5 A tower casts a shadow 200 feet long when the
sun’s altitude is 30°. Find the height of the tower. i
6 From the top of a light house 200 feet high th a,

angles of depression of the top of the mast of a ship anc

its reflection in water are found to be 45° and 60°
respectively. What is the height of the mast ?
7 At the foot of a mountain the elevation of ité#
summit is found to be 45°. After ascending one mile¢
towards the mountain up a slope of 30° incl nation the
elevation is found to be 60°. Find the height of the
mountain.
8 From the top of a hill the angles of depression of
two consecutive mile-stones on a level straight road
running through the foot of the hill are found to be 30°
and 60° respectively. Find the height of the hill.
9 The horizontal distance between two towers is 100
feet. If the angle of depression of the top of one towey
from the top of the other whose height is 150 feet is 30°.
what is the height of the former tower?
10 There are two posts of equal heights on either
sides of a road such that the line joining their feet is
perpendicular to the road. An observer stands on this
line and observes the angles of elevation of the top points
of the posts to be 30° and 60°. Find the height of the
posts and the position of the observer.
8.4 Related angles
For a given angle ¢, angles “tre +9, r+¢ and 27+ F
are called related or allied angles. We shall now see how
the trigonometric ratios of these related angles can be
expressed in terms of those of ¢.

170
 } £ 30 ©8 3,0N003 wods sows wBOon ads, wad 300
Hod Nasnd Roegospond SNID WHS soeanido 8ewwan 45°
dd, 30° SA Boerw3.5. NBosnd Roewoed QS, WB, Goda,
Jomo’ Add.
5 AWTS Ws,80d 30° SHoN nom Reeda) 200 08
0G, a) Sova, esneoaao. B Reoegds o3 dvay, sord%oBovd,
. 6 200 S&S AZ,0H wom AeHs 0B dsNdHod Sncacon
WOM BBAS Bos 03 SD3B Wo3d, 880 NOIOYSDBIHOS eowWo
DS CHAS Boesnvo FaowoA 45° =03o, 60° ens. S BOD Wd
QS, OAR, z
T WOW WHD wWBHD CBS S5Hdd wsI,Ssoed 45° SA
BLOND. dNdBar 30° %8&3 (QTd) Adds madod®) ®OTd 259,09
BES BeS WH, S008 G0° SA Tey. wy 23,0889,8008"
& 30099.
8 BwOTM WYDB SNTHOD Noe CHS wBwHod AaTha
20m) «=DDOC*D Ho COds ada TARWANS wo, BQons VAs
BoMCANS. 30° 222, 60° SA ~ SOLD. “83.0. QS,dAR2,

Q DOB Aoewons sas Goss (§38W~H09) 100 VAN.

BEANO 150 ©@ avg Reewss SNsHoD We odd 30d
Gnas B0ens) 30° GUS DIBA Aoegss 2B,ovx, ?
| 10 wots 3H,0o ad WANGOD WOE HF,dH DOW sow
BNea, Bane wanda, ACOAS 3e33 OW ,059 wOnenr OOWADoA.
Bi Cesdodo soeG 200 wd DoS soehaon gowns doors WA,S Foe
Ming. 30° Bod, 60° SN sod sown 28D ws, Acgzos mp Sada,
B S00 20030000.

+ p> "oF +¢ WIS, ae +o eQQyNso

~ DoW BS GOS, —

aneann. B3 HOW OMS Soenn?y 83 BACEDEANISEOVD @e3IOE9

BO WS
Reo, p Boe
8288 382DEEDDISLOD TD ~WREIMPA WSO Beriowo

# PART II 170 22
 nds the angle
In all the following discussions OP bou
measured in the positive sense. 2 is the point (z, y) a
QP=r which is always positive. OP bou nds the relate
al to OP (=7). P’ is the poi
angle. OP’ is taken ’equare drawn perpendiculars to
(a',y’). PM and P'M
y z-axis. Care shot
: be taken to assig
| proper signs to tf
segments. [For ft
sake of completene;
a full discussion”
all possible valu
of ¢. The stude
may, however co
fine himself to #

(a) To connect t
gonometric ratios
— with those of «¢ :

are congruent
construction.
dae
i
(in magnitude only

@)
Fig. 8.4
> ae
‘YG

my, ToS ATTA! OP desdods fh BACHHAY , 8B3TISE9

QSOHO SwAWRo. Poso (x, y) WOM WB, OP = r SNdAD.
y ADS PAS, BOAT ADd. OP’ SeBxx.» AowoHs BOCISA,
OwADo. OP’,
OPR (=r) ABRsooN
SABO ON. re
wom (x, y’) SAB.
PM 3, P'M'x,
v-S3s, OoWNPYaA agysés
CODODA. QB, edEneni
ANS, We NGA, won
DOTSONIOD ADeWwwes,
[Rotors Ba, Bows
WB CSHB 1S) dpO00,
QO BONIS A,C00A0
BOSS WBA, WBA
CoN. Stale: QO,
AF oso> p>, G93 AOOW
BSWND GIO Foes
DAY, HVS) DOSCOADS
ADB).
(2) — po, Ssaeed
WSS. BD Ilona,
p ©, 3BCedIDNoBeoso
WjWIOONIPIA WBS
Woo.

As OMP 32,
OM'P’ dwSdSodo073 AG,
AENDonNIWA00D M
Ws, M'N> OB, samo
JQ.
. MP’=MP (89
BILBO BRS))
As me eS a = 2

171
 my ae ee > veel” NY. ~ ee See) Wy he f OA! SS eee a

pgs
a vaeilae
PARE sige ‘
Apogee
et 4
rat ahr
AG ee

m _ 6B
a I| \ss ll —“== —sin ¢

S 7 Te| =
~

i isn = COS
218

“f
~
ie a
© j=) I 8tf I| ch tan ¢
> ~~”
8
ct

*, cot (—¢)= —cot¢

“. sec(—?)= sec¢
*, cosec (—~¢)= —Cosec o
(b) To connect trigonometric ratios of a —g¢ with
those of ¢.

[In the 2nd figure let ¢=90°+ x.

172
 rerw ,

i 3 7] :
(— 9) ss aot p

cos (—¢) = < =< = COS¢

ee
tan (—4¢) a eee
3 tan¢
*,cot (—?)= — cot ¢ ”. sec (—¢) = sec ¢
cosec (—¢) = — cosec ¢
b) 7—¢g Bacco
od, SBoerdseoh BDawconsay,”> oo, §3
DISHI B, pone WOOSDA)D.

P (*,%)
es, 8°5

[ad@sios 2,59= L2OP =90°+ x 20809.

172
 fe r
eae
el
ae
hae ee

OP’ is drawn such that Z M’OP’ (—ve sense) is Xx.

Then / 2OP’ (--ve sense)
= 90°—¢.

Because Z cOP’ (+ve)= 360°— x

=360°—-(¢—90°)
= 360° +(90°—¢) .
360° being equivalent to one complete revolution is
omitted. The same argument can be extended to the
remaining figures also.| ‘

all the figures,

1 OMP=7 OMI =9s-
Y POMS TOP LY
ZOP=OP'=r
.. The triangles OM P and OM’ P’ are congruent,
: reer pa bin magnitude and direction
ae Z=y', mead

- “gi (0t o) A y’
: edf ee ~

cos ((90°—,) o) = x’
2 a : sin o

tan (90°—¢) =f = x
== SIGOG
x y ?
cot (90°—¢)=tan ¢
sec (90°—¢)=cosec ¢
cosec (90°—¢g)=sec ¢

(c) Lo connect trigonometric ratios of : +4 with those

of %-
it3
 £M'0'P = x (sts3, 8 Ooi) wrdsod
OP’ a0, AFOOOOA,
Sn 7 20P’ (-+-ve Q3)=90°—¢
QOS, / rOP’ (+ve 3) —360°~ x
= 360°—(¢—90°)
= 360° +(90°—g)
60° wom Red WOY moanrmyA
ckoon WAR, wb3wea rd,
THe DODBSA, WLS WS Ne 23 2 DAWA].
HO WS NFOR.,
ZOMP= /0M'P’=90
ZPOM= /OP’M'
OP— OP’ —f

*. OMP XB, OM'P’ 2gnccons AO, Rao.

_ e ay ;BORNE Dow, ASNIdA
Doine
ay",
x y= 2

sin (90°—¢) er os,

= cS tpae eee

cos (90°—¢)= ely 2 sIn

Pee
OS
tan (90°—¢) =Be y — ~%
oar = COU ¢ot ¢
cot (90°—¢) = tan ¢
sec (90°—¢) = cosec

cosec (90°—¢) = sec ¢

 iad Ccly).
(3)
 For example in the 3rd figure
let ¢= ZxOP=180+ xX, say
OP’ is drawn such that ||
Z xOP’ (+ve)=270°+ x =90°+(180°
+ x)=90°+¢ _ |:
Therefore OP’ bounds the angle 90°+¢. It is true inhe

every figure]. —

In all the figures,

LOM P= 2 OM’ P’=90°
ZL POM= Z0P'M'
OP=0Pi=7 e
e

.. The triangles OMP and OM’ P’ are congruent.

“. OM= M’ P’ in magnitude and direction.
M P=OM' in magnitude only

ae
e
ee
eT
ee
e
e

sin (90° +9) =2 = <= COS¢

a’

cos (90° 9) = hee = 2

tan (90°+¢) =e = = =

cot (90° +9)=—tan ¢

sec (90° +-¢)= —cosec ¢
cosec (90° +¢)= SC db

175
4gipa

g= ZtOP=180°+ x , 20O0.
cOP’ (+ve 8) = 270°4+x emxos OP’ X,
AVGOIODAT.

Z2OP’= 270° 4- x =90°-|- (180°+ x)=90°+¢

a OP’, (90° +4) B&Q, BBASGS. DB swows wI,GQ Aa

DQ WS NFQH!,
LORE 7 OM Pe 9e
ZPOM= ZOP'M'
OOF =r
-OMP, OM'P’ 3,saccoriss ad, Add.
- OM=M'P’ OBxnld DB, OSV.
MP=OM' O0BNHBO DNS),

eae1)4
Yat
° y £ COS¢
sin (90°+ ¢)= aS

cos (90°Z +¢)=— 2 eee

= oe

‘ x —cot
tan (90°-+¢) = 2 papery

cot (90°-+¢)= —tan

sec (90° +¢) = —Ccosee
cosec (90° +4) =see ?

175
 ratios of t+ wih
(d) To connect trigonometric
those of ¢.
¥y
(d) w+ Sd, SSrcrrdmo.seod BSneoniiao, p%, BBoeed
NSE) BDWW Woon.
y

P(v'y')

Pay’
y

pm ~

(C4)J

3S, 8.7

176
 4-x, say
In figure 4, for instance, ¢= £20 P=270°
oF ‘ drawn ‘such that’ Z2z2OP°=90 +x - The
— 360 bein
Z2OP’ =90° +¢— 270° = — 360° +(180°-+¢).
The is
one revolution (in the negative sense) can be omitted. |
fore OP’ bounds 180° +4].
In all the figures, POP’ is a straight line.
1 OM P’= ZOMP=90°
{/MOP=2 OF
OP’=OP=r.
:, The triangles OM’ P’ and OMP are congruent
ze piece sa ;in magnitude only.
_e=—2
oe , 4
”. sin (180° +¢)= Me a. Ee d
r r
cos (180°+4)= ~ = — ~ = —cos¢
r r
tan (180° +¢) 7 = an @

cot (180°+¢) cot¢

sec (180° -+¢)= —sec¢
cosec (180°+-¢)=— cosecg.
(ec) The trigonometric ratios of the angles 27'+'¢"@
more generally the angles 2n7 + ¢ where n is any integey
positive or negative are the same as those of the angles +¢
This is because 2n7 is equivalent to mn full revolutionz
oLOP.
Thus sin (2n 7+ 4)=sin ¢
cos (2n 7+ 4)=Ccos ¢g, etc
sin (2n7— g)=sin (—¢)=—sIin ¢
cos (22 7—¢)=cos (—¢)=—os ¢, etc.

177 ,o

ee
eate=
e
ia =~

S
 [WMRBsBMN, 480 wWs,BO, = /x0OP=270°+ x,
a0d3O. / OP’ =—90°+ x SNddxos OP’ odar, avodhoaAd. en
2 cOP’ =— 360° 4 (180°+ 9). —360° WOT
= 90° + g—270°
BOw Bors (BHgeQsog) GAMBA CHA2, WES] WBWHIAD,
esmo008 OP’ (180°-+4) Bao, dwsAdd,].
aY Ws NeQod~,
ZOOM?’ — ZOMP =90°
fs M'OP' =MOP
OP’ =OP=r

-. OM'P’ 332, OM P2sectond> ADABD.

- OM'=O0OM Be30
DBNLBY BS).
=
ni
M'P’=MP be

g’ = —2z

yy
= fof —— sin
sin (180°-+-¢)

(180° 4 9) == =—— =—00s gp

cos

: SS ii
a eels
soe re
AS 9an ¢
tan (180°+¢) re

cot (180° +9) = cot

sec (180°+¢) = — see ¢
(180°-+ ¢) — — cosec p
cosec

W2, MBDA, nae koh

(ec) 2r+¢ Beane SB
GS poo08) Boece 2Bde faDoSeos>
btactinaeech acne Boee.
(n aryWa wore ean
Be 6 omeaiy os
Onn Bards OP Hn WE ZOy worsen AdndaToNd
¢O

SOS DEVE AwWDTHAD.

= — sin
in —o) = in —¢) = Cos g, “2,0.
cos (2nn — >) — OOF (—¢)
177
8.5 The above results are summarised as below.

: |
trigono. T T

‘metric: 9 |e oe die ae a—0 ar t+6 | Qn !

ratio

' gin |—sin @ cos @ cos @ |sin @ —sin9 4

| Equal
cos | cos@ | sin@ —sin @ | —cos 8 |—cos@ __|trigone
metric
tan | —tan6@| cot @ —cotg@ | —tan@| tané@ ratios”
of ang
cot | —cot @j; tané —tan @| —cotg¢g coté + 6 :

sec sec 0 cosec @ | —cosceé| —sec 8 |—secé :

cosec|—cosec 6] sec 6 sec @ cosec 6 |—cosec@

8-3 Exercises

1. Express in the simplest form :—

(a) cosec 225°, (b) sec 225° ;
tan 240°, (d) cot 240°
(f) tan (—450°) ;
(h) cosec (—2) ;
6)
() seo(“52); (3) cot (—¥) :
(k) tan(180°) sin (90° 1.4) sec (90°—A).
2. ‘Show that :—
sin (180°—A) cot (90°—A) cos (360°—A) _.
tan (180°F-4) fan (00F4) ~sin (=a) =
178

oe
ee
ae
eeePer)
i WeOs POsosnis MODI TAAY, SIR sowoona.

sin | —sin @ cos 6 cos 6 sin@ —sin 0

cos cos 6 sin 6 —sin 0 | —cos @ | —cos @

. + 6 SaCed
tan | —tan@ cot @ —cot 9| —tan@| tand@ |N¢3sect
: DBE
cot |—cot@| tan@e | —tané@ | —cot@| cot 6 | By.
NEN Doo
sec sec @ cosec 8 | —cosec 6| —sec@ | —sec 0

vosec |—cosec 6|_ sec @ sec @ cosec 90 |—cosec 6

Syo,Anv 8.3

j
(2) cosec 225°; (b) sec 225°; (c¢) tan 240°:
(d) cot 240°

on —8-), 1 (22)
(e) sin (—300°); (f) tan (—450°);

(7) sec (=). (j) cot (=).

(k) tan (180°-+-A) sin (90°-+A) sec (90°—A)

sin (180°—A) cot(90 °—A) cos (360°—A) =sin A

——__.. -++-A) —— o sin (A).
tan (180° tan(90° +A)
DOD) AOA.

178 23
‘PART Ii
 3 When a= oe find the numerical value of

sin24—cos’4 +2 tan a—sec?a

4 Prove that—
cot A-+ tan (180°+A) + tan (90°-+ <A)
+tan (360°—A)=0.
5 In a triangle ABC prove that—
: sin A=sin (B-+-C)
cos A=—cos (B-+C)
sin A cos B+
2 2

tan a= cot BC
2 2
6 If 7 A=18° prove that cos 2A=sin 34
7 Simplify :—
sin (—120°) cos 240° tan 450° sec 300°.
8:6 Periodicity of Trigonometric Functions.—
In the last chapter we have seen that
sin (2m7 +9)=sin( +9),
cos (2n7+0)=cos(+6), etc.
The values of the trigonometric functions are thus see |
to repeat whenthe angle (+6) isincreased by 2nz or an‘
multiple of 2x. For this reason we say the trigonomet “is
functions are periodic. In the case of siné@, cos@, sec!
and cosec 6 the period is 27; but for tané@ avid cot»
the period is 7 as tan(z+6)=tané and cot (++6) =coté
The changes in the values of the trigonometric func
tions can be conveniently represented by a graph. Her
the #—axis measures the angles—so it is called tk
@—axis. The y—axis measures the values of the tri
nometric function. on
By a reference to the Tables (Natural Sines, Nat
Cosines, , etc.) the values of all trigonometri ce functior
onl
can be determined. These are tabulated as shown below! 7
179
 eo Ole scans
4 Q

sin?~a—cos"a+-2 tan a—sectg Bd Wor, sowd%o&000,

4 cotA-+tan(180°-+ A) +tan(90° +A)
+ tan(360°—A) =0 acts mDHao,
5 ABC 2ow Sse AHAO—
sind =sin (B+()
cos A =—cos (B-++C)
sin A = cos PEG
2 yi.

tan A = cot Bae

ve Zz,
6 sA=18° SBS cos 2A=sin 3A HOD AAO,
7 MOBWOOAS, 32, —
sin(—120°) cos 240° tan 450° sec 300°
: 8-G SBIecIdoSeo MWS 8,N¢F CaQaccow
ODD VA, OOOQ
sin (2n ++0)=sin (+6)
cos (2n + +0)=cos (+8)
nom Boos AwcAw ew,
goer BaenB (+4) Bob, Bir CBHo Qt WVaywon
Bw AToN ByF.e2ddN93e009 WS 8,N¢ WNP Wado
Bmods RSZQS
we aot COB es.
BSraraw, St TOdeHoD Beeetododeod
MWS B,Ne BRAIDING) (VHQWHS) Dom Bess,ec3. gin
cos Q, sec 6 32, cosec 9 WANY CHO 2x; 8238 tan 9 add,
DHEoBS tan (+-+6)=tan @, Wd,
cot 6 ng? COQ -z-
cot (x +6)=cot @-
HOB
3BMCeIDSeOo9 MF .S,Ne BONY SHS BBWANGa,
DN Typ” Ww Barugwne. © c—CRX soedndsy, oF
CF
edowao—moBoos Ax, — By DOD BSNS LS. y—
Oso WF, 3,0 Gososr, VIA.
&BmecaDdoSe
EewO® 72, SOC@ (Natural Sines, Natural Cosines
BPoHWwWAID.
aZ,Q) D2, S) BALLADS Od MANE BONTA?,
eAneay, Gon BoesARoS Wes, DIOBOONE.

179
 (i) y = siné 4

45° 60° 90° 120° | 135° 150°. |18¢

= Orit. 30°

y =0°|0. 2558]0.5000 lo. 7071 0.8660) 1 |0.8660/0.7071 |0.5000

It may be noted that—

sin 330°=—sin30°, etc. §
(a) sin 120°=sin60°,
(b) The maximum value of sing is +1 and the
minimum value is—l.
of sin@.
(c) There is no break in the values

The graph of y = siné is as shown below.

J!
‘
Seg he
omeke=

8;
Fig. 8.8
It may be noted from the graph that (a) the sine
function is positive when @ is between 0 and 180° ; and it
is negative when @ is between 180° and 360° ; and
(b) the curve repeats itself after every 360° and so
the period of sin@ is 360° or 27.
(ul) y = cos 0 |
I= |0 15° 30° 45° 60° 90° -{ 12071 isa 150° §

Hy= 1 40.9659 \0.8660 |0.7071 |0.5000 0 ee —0.8660

It may be noted that— |

(a) the maximum value of cos@ is +1 and the
minimum. value is —1:
(>) there is no break in the values of cosé ;
180
(i) y=sin 0
i es oe We ee ty Se
210° 240° | 270° 300° 330°} 360°
— 0.5000 | — 0.8660 —1 — 0.8660 |—0.5000 0
Bi DWN, ABodxeJe¢o_
(2) sin 120°= sin 60°, sin 330° = —sin 30°, 933,0
(6b) sin @ B nOw 5 WS 41 DB, Baw, WS —].
(c) sn 05 ssrivs NWIS (Ssotsari008) AQ.
Y=Sin 0 IO NWA, 2a© Socdzooned. (S20 &. eporics
8S) 8.8)
MYWD BLOhWRMB vosngo—
(a) 6% 0° Boe2, 180° BQ, woe gine W358) Bao
)SSM ; BoSd, 6x 180° S032, 360° DG, adam sored, 8
MADRID.
(b) sine 3 a8 Sesono DS 360° Sddosd DBaoodd,s
Rov, SB. GBBOG sin 0 BD LB 360° EBD 2c.
/

(ii) y= cos @
180° | 210° 225° 270° 300° 330° 360°

—I |__0.8660 —0.7071 0 j; 0.5000 | 0.8660 1

Cosine-Graph.

R, Ft Bie x

“ R, x

BH DRONA, NaHoarwets—
oz SAH,
3 4] 089,
(a) cos 6B NOB, BS
33
xz WO—];
(b) cos 0B BEND AWS, AY;

180
 and 90°,
(c) the function is positive between—90°
and 270°.
and 270° and 450° ; and negative between 90° and
(d) the curve repeats itself after every 360°a]
so its period is 360° or 27°. [See fig. 8°9 Kannad
(ili) y = tand.
erent
Before we tabulate the values of tano for diff
t the
values of @ we shall note the following. facts abou
function— . .aahoRweyad
bit

(a) It has no finite maximum or minimum value.

(b) In the vicinity of 90° and 270° tan@ suddenly
shoots to infinitely large values. ee
e
ee
(c) As @ approaches 90° from below tané takes
positively large values ; at 6 = 90° tané is infinite. terrine
wal
n>

(d) when 6 is slightly greater than 90°, tan@ is

negative and its magnitude is large. As @ increases the
value of tan@ increases from negatively large values to 0
and so on.
(c) thus at 6=90° and 270° there is a break in the
graph of y = tan@
(f) the period of tané is 7°.
bea iL -|

Fig. 8.10

0 15° |30° | 45°} 60° |89° 0°

| 91° 120° 1351

= |0 |0°2679 |0°5774) 1 p-r9a1 51°29 | 6 |—sr2s 17s ——

181
 __ (©) cos 8% —90° B08, 90° wR, Bos, | 270° 220, 450.
WE, PAS, BION, 90° Bo, 270° soG, WoFS, Bsa alae
(d) cos 0 B Bs Besos BB 360° wRxosd WRIA S
Tres 3,8. SMdBOo cos 9 B GAO 360° SBaxD 2.,°.

(id) y=tan 0

O Bars Wed ed Sot tan OS eked wed sends, sey,

DRBAYSS Hosoo tan 6 Har, HOS ss xorkoridao, radzesed.
(a) S08, soBoo,S,
= NOX,
earSRao WO.
Do,B, Ba
ede, 2vdeo.©)
(6) 90° 3, 270° DAK, OO
TD, WENN AHDADd.

(c) S@ed Breed g B 90° oda, AdQe2awoy tan 9B

Qo SDO..D WSNFa2, BOomAa: g=—90° Yoon tan. aad

(d) @ ® 90° Nos HO Bez WS Ben tan oY DIETS, B

a
WTB: Ds2, OHS WS GS Bw Noyes. 9 ¥ He os
tan 9 Q 95289 SHOW.B, WONG YQ WoW HO Dose, worW2HO0I0
ww.

(ce) &e7? 9 = 90° BB, 270° YorMy = tang Wo

3

("207AP MIND 2S) 8.10)

(f) tan 9 @ GSO =<¢

= 150° = J10° | 225° | 269° | 270° 271° | 360°

y= |-o.srr4 0 hase 1.0000] 57.29] o —57.29 |0

181
 Exercises 8.4

1 Draw the graphs of

(a) cot@; (b) sec@ ; (c) cosec @ when @ changes 4
from 0° to 360°. .

2 Calcuate the periods of

(a) sin 20; (b) sin3g; (c) sinn@; (d) tan 20;
(e) tan 30; (f) tan né@.

3 From the graph of y = cos@, find the values of @ —

satisfying y = 0.7000.

8.7 Orthogonal Projection :

Let AB and CD be two straight lines inclined
at an angle u to one another. Draw AL, BM perpendi-
culars to CD. Then LM is called the orthogonal
projection (or simply the projection) of ABonCD. We
observe that

Fig. 8.11

LM = ABcosa.
Therefore the projection of a given segment of a line
on another given line is the product of the length of the
segment and the cosine of the angle between the lines

182
 we, AN 8-4

1 6% 0°08 369° adsvar WHOaMaN Ss ssAs Wz, a,

ne MH
AMNs2, YAO
(4) coto; (6) sec@; (ce cosecg
2 WINS SHOrda, com*sAd0o_
(2) sin 26; (6) sin
3 6; (c) sin
n@;
(qd) tan 2e;3 (e) tan3@; (f) tanne

3 y = cos d 2d TPO, HBX AD nd werner

y = 0:7000 SmABGoas soTseets00s0,

8-7 Cowases
AB WS, CD xXagdesnso BoA IO BOTA, 0830
DWBA DOB Fo¢dessreondo, AL, BM>2, CDA Sows ae
O20. Nn LMx, CD& SxS ABoxo oownged (CHWs AoOwaa
DFCD NODd) gdos023, eo. LM = ABcosa HOWWBAY, NOAA
See.

#3, 8.11

BBO wom BE Sesdoso wor Aveo Do BS, SeMoDoaa

DEY YG SeDoDoBa 0G, D230, pire BOVEBNY Sa.ds
22026 Cosine ABNF N20, 6, AaoweN

182
 Fig. 8.13

8.8 Consider the broken line ABCDE. The

projections of its segments AB, BC, CD, DE ona given —
line 1 are LM, MN, NP and PQ respectively.
183
 L M oN P
Pe
ws, 8.13

Sesdosoan, BOROA, CHT Ec

. 8-8) ABODE acw srt
os. HKG,
neoe AB, BC, CD, DE WAN? AZeTNY (| Dow WS, Sess
gxomnn LM, MN, NP 22, PQ ess.
183
 Now LM+MN+NP+PQ = IQ (fig 8.12)
IM+MN+NP+PQ=(LM+MN-+NP)—QP
—- LP—QP =1Q, (fig 8.13). :
But the projection of the line A# on / is also equal to

Therefore the projection of any straight line on an ,

given straight line is equal to the algebraic (paying due
attention to the signs of the projections) sum of the
projections of the segments of the same broken line. i

184
 =n [TM + MN + NP + PQ = LQ (23) 8.12)
LM + MN + NP + PQ
= (LM+MN +NP)—QP=LP—QP=LQ
(3) 8.13)
SMO Jones 4 Hoo axemAx LQ SAa.

BTHBOD ONWABMBoOom DY, Added. Does we2,00o

BS ,AGTSe Soa H¥eWA CHe Addesdos> Somos desos. Howie
DFCGNY (QFWNY QSNEN Nawarcoowedd) WUws Hos,s, amos.

184
 CHAPTER 9

9.1 Compound Angles— F1

If A and B are two given angles A+B and
A — B are called compound angles. There are certain
relationships connecting the trigonometric ratios of these
compound angles with those of A and B. :

9.2 We shall now prove—

sin (A-+-B) = sin A cos B-+cosA sinB
cos (A+B) = cosA cosB — sind sinB

Lins i ep Aaas =SE

_ Let a revolving straight line start from OX, revolve |

about O in the positive direction through an angle A
and assume the position OL. Let it further revolve -
through an angle B and assume the position OM.
yee tein Pom

a) z

Fig. 9.1

L LOL—s.
Z LOM=B so that
4 XOM=A+B

185
 OMe sO) 9
%00320F. SOCARS
9.] wocddos, deoednso
AMR, B aww oo As, soednvsnd 44+B ws,
A—B AVNVSQ, Aon], BoedsNom. sod, Ss Aookws,
BOHN iP »Bnetsdoseck z d eoocarida, AWd, B “eaagng B3 ssneonen
DWMCAAID HOWODNVA,

9.2 dan SYAS AowoWNnsay, AoHAvoeea.—

sin (4+B) = sin A cos B+ cos A sin B
cos (A+B) = cos A cos B— sin A sin B
tan A+ tan B
t Ado eee
see 1 — tan A tan B
WOT BOW, NDoAD Adsdessoo. OX 2B Dd,Ooyar, O vd
AS,O OB 3 ges Be _4 BCdnay, WOW, WA OIL DOW AOS,
200, an O03 Bo2000s, B Sedan, Bow ar OM Boe
ADE, WoO.

ae ae Fo
 Take any point P on OM. Draw PQ perpendicular
to OL. Draw ON parallel to QP. ‘
f
Now, projection of OP on OY = Algebraic sum of the
projections of the segments of the broken line OOP.

-- OP cos (90°— A— B)=OQ cos (90°— A) +QP cos A. |

-- OP sin (A+B)=OP cos Bsin A+OP sin B cosA

-, sin(4+8B)=sin A cos B+ cos A sin B aag
nes

1
Again, projection of OP on OX= Algebraic sum of the +
projections of the segments of the broken line OQP. ;
- OP cos (A+B)=O0Q cos A—QP cos (90°—A) -
=OP cos Bcos A—OP sin B sinA ¢
*- cos (A+8B)=cos A cos B—sin A sin B

sin A cos B-+-cosAsinB

er
A toRY ee ee
cca adaas cos A cos B—sinAsinB

sin A cos B-+cosAsinB

cos A cos B
cos A cos B—sin A sin B
cos A cos B

tan A+tan B
I1— tan A tan B

9.3. The following deductions may be noted. First

we rewrite the three formulae :—

sin (A+B) = sind cos B + cos Asin B (1)

cos (A+B) = cos A cos B— sin A sin B (2) 7%

186

eepenn
ee
e
 OMS B38 P aw WONAMAG ov nomosAg, SAAB
- PQ 2X, OLR onsen AOD. ON 2 OP A RaseOBIeoN
QV.

Bn, OY S283 OP od Neo — OOP B0B

aB desxos Dow
ng NFCBNg eS,Bs Bog,

". OP cos (90°—-A —B) =0Q cos (90°—A)+QP cos

A
*, OP sin (A+B)=OP cos B sin A+OP sin B cos A
sin (A + B) = si An
cos B + cos A sin B
Was. OX Boe OP od aeea— OVP 0D Sessod> Dow
RE Deans 8,288 aos,
OP cos (A+B) = OQ cos A—QP cos (90°—A)
= OP cos B cos A — OP sin B sin A
cos (A+B) = cos A cos B — sin A sin B
t ALB _ sin A cos B + cos A sin B
) cos A cos B — sin A sin B

sin A cos B+cos A sin B

cos A cos B
cos A cos B—sin A sin B
cos A cos B

— tan A+tan B
. | tan A tan B

9.3 B& 8A Sedacmon wa woeoonvay, WodeOArses,

BABO Doda) Brod. Bos NER, DBds woosoess,

sin (A+B) =sin A cos B+cos A sin B (1)

cos (A+B)=cos A cos B—sin A sin B (2)

PART IT 186 24
 _ tan A-+tan B
heated): = 1—tanAtanB (3)
Change “B*. to. "sate

sin (4—B) = sin A cos (—B£) + cos A sin(—B)

= sin A cos B— cos A sin B (4)

cos (A—B) = cos A cos (—8)-— sin A sin (—B) ©

= cos A cos B + sin A sin B As)

__p, — tan A-+tan.(—B)

tap Ae A) 1—tanAtan (—B)
_ tan A—tan B
1+tan A tan B (6)
In (1), (2)-and- (3) put B= A

sin24 = sin Acos A + cos Asin A

= 2sin
4 cos A (7) q

cos 2A = cos A cos A — sin A sin A

= cos? A — sin? A
= 1— 2sin? 4 (8)
= 2cos? A — 1 (8)

tan A + tan A
ban 2) A.
a 1—tan A tan A
2 tan A
=" a (9)
In (1), (2) and (3) put B = 2A
sin 3A = sin A cos24 + cos A Sin 2A
| sin A (l1—2 sin® A) + 2 sin A cos? A
sin A—2 sin? A + 2 sin A (1—sin? A)
= 3 sin A—4sin® 4 7 (10)
187
tan tee = A-+tanB
de —tan A tan B / (3)
< OA, <a . WH.
sin (A—B)=sin A cos (—B)-++cos A sin (—B)
=sin A cos B—cos A sin B (4)
cos (A—B)=cos A cos (—B)—sin A sin (—B)
=cos A cos B+sin A sin B (5),
tan A+tan (—B)
tan (A—B) =
1—tan
A tan (—B)
— tan A—tan B
- 1 -Ltan Attan B (6)
(1), (2) 22, (3) 0 B=A DOD) WHOS.

sin 2A=sin A cos A-+cos A sin A

==-2 sin A cosA (7)
cos 2A =cos A cos A—sin A sin A
—cos? A—sin®? A (8)

=|, — 2 sin? A (8)

— 2 cos” A—1 (8)

— tan A-+tan A
a ee 1—tan A tan A
ea 2 tan A : (9)

“1—tan?A
082 WOO9 ,
(1), (2), (3) og B=2A
2A
sin 34 —sin A cos 2A-+cosA sin
A cos A
—gin A (1—2 sin’? A)-+ cos A 2 sin
(1—sin*A)
—gin A—2 sin?A+2 sin A
(10)
—3 sin A—4 sin?A
187
 cos 3 A = cos2 A cos A—sin 2A sin A
A cos A
~ (2cos* A—1) cos A—2sin?
—cos* A)
— 20s? A—cos A—2 cos A (1
A—3 cos A. (11)
— 4 cos?

(1) 4--(4) and.(1):—= (4) give

cos B+ cosA sin B
sin (A+B) + sin (A— B) = sin A
cos B (1
4 sin A cos B—cos A sin B = 2 sin A
B (13)
sin (A + B)—sin (A—B) = 2 cosA sin

(2) + (5) and (2)—(5) give 7

A sin B ©
cos (A+B) + cos (A— B)=cos A cos B—sin
B = 2cos A cos B (14
+ cos A cosB + sin A sin
cos (A+ B)—cos (A— B)=—2 sin A sin B (1
- cos (A— B)—cos (A+B) = 2 sin A sin B (15)

A—B= |
In formulae (12) to (15) we put A+B=C,
so that
dee: Cae Pee,
2 2
sin+Csin D = 2 sin ae em (16)

sin C — sin D = 2 cos gl sin — (17

cosC + cos D = 2 cos — cos on (18

188
 cos 3A=cos 2A cos A —sin 24 sin A
=(2 cos°A—-1) cos A—2 sin?A cos A
=2 cos’ A —2 cos d —2(1—cos? .4) cos A
=4 cos’ d—3 cos A (11)
(1) + (4) 8032, (1) — (4) 2@Nv0B
sin (A+B)-+sin (A—B)=sin A cos B+cosA sin B
+sin A cos B—cos A sinB
=2 sin A cos B (12)
sin (A+-B)—sin (A—B) =2 cos A sin B (13)
(2) + (5) S022, (2) — (5) anivon
cos (A+B) +cos (A—B) =cos A cos B—sin A sin.B
+cos A cos B+sin A sin B
=2cos A.cos B (14)

cos (A+B) — cos(A—B) =—2sinAsinB (15)

- cos(4— B) — cos(A+B) =2smAsinB (15)

(12) 00% (15)5 SdAS AoOZNeQ A+B=C, A—B=D

DOT WOBS

he Se. tte ee DOTIONIBB,

2
Bes8
sin C + sin D = 2 sin cos br (16)

—D (17)
sin C — sin D = 2 cos +P sin =

D cos C—D
—> (18)
cos C -+ cos D = 2 cos ot
 C+D —
cos C — cos D=—2 sin sin
2 2
04D apie :
= 2sin
Ci os (19)
Formulae (16) to (19) are called the sum and product—
formulae as they express the sum (or difference) of two :
trigonometric functions as products of trigonometric
functions. {
|
Exercises 9.1 ;:

1 Prove independently (from the figure) :

sin (A—B) = sinA cosB — cosA sinB
cos (A—B) = cosA cosB + sind sinB :
tan (A—B) = tan A—tan B
1+tan A tan B

2 Prove the following identities : —

(i) sin 24 = 2 tan A
1+tan? A

a eee, oo
(ii) cos 24 = 1—ton?’ 4
1+tan? A

(iii) tan 24 = 2 tan A

1—tan* A
(iv) tan 3 4 = 3 tan A—3 tan? A

1—3 tan? dA
sin 24
0) EE
(v) 1+cos2A —

Vv sin2 4 = %
1—cos 2A ai
 ae siya ae
(16) 003 (19)SSdNS = SAT Nvd = QU). DFoerdDHo2eod
WE SNE Bos, CHa D,5o,AdAaY, BFoceadoSeod Ws SNe Meso
Bae, woorkweom AoW Awawdood eaies., Hwy, os,
MHIOW, AOS NGS DoH Bs02S,cH.

SB, ANVG 9.1

1 A,SoeWA AWOAO (ws3) AMIOINQD)—

sin (4—B)=sin A cos B—cos A sin B
cos (A—B)=cos A cos B+sin A sin B
_ tan A—tan B
eg eadaiea fe 1+tan A tan B
Q snd d8,AdvesdeoNay, WOAO—
Se 2tan A
2A = ——___—
exe 1+tan? 4
- 1—tan? A
2A = ——__—
yy cos 1-tan® A
a 2 tan A
4
greet 24— Aan® A
(iv) tan 3A= e
p74 n
A]tant A e
stel
2A e
sin eeee — UL A
i Pr
(v) 1-++cos 2A

(vi) 1—cos 2A

189
iviy tors A Pe
7 ibe

2 cot A

(vill) (sin A + cos =) = 1+sin A

22
A 2 ;
(ix) (sin 5 008 =) = 1—snA

(x): cot3:A = cot? A — 3 cot A

3 ——-

3 cot? A—1

-. cos’ A — cos 3 A sin’ A + sin3A

oy cos A * sin A
% sin 3 A cos 3 A
ul =
cH sin A cos A
-., sin3 A + sin’ A
RAN) tee ee ee ah
ps cos’ A —cos3 A

3 Prove that

(a)¢ ain 157s ==: Cos Ta ther.

2/9

e es Vv 3 dw
H).8mn. 75. =
(11) conus = as
(iit). tanl5° = 2 =~ 77%
(iv) tan 75° = 2+ V3

4 Prove that :—
IS LS
(i) 2 cos = SATE

(i) 2 cos 11°15’ = Vo Vga

(ili) cosec 10° — “ 3 gee 10° = 4

190
 fon) cot 24 =.
2 cot A
he's 2
(vill) (sin = + cos 7 =1-+sin A
2
é a 1 A \D
(1x) (sin 5 — 008 S| = 1l1—snaA

is\ cot 3A = cot°A — 3 cot A

3 cot?7A—]
-.
Bicos'd—cos
enki on3Aauc i sin’A
Dem2 in+sin3Aig
ang cos A ; sin A 3

(xii) sn3A _ cos 3 A a,

sin A cos A
; ee
sin 3 A + sin® A ee Pee
7) cos*® A—cos3A

aoe neopvnO
idee es 7
(i) sin 15°=cos 75 = wre

sl 75°=cos 15° = 2/5=

ii) sin
(11)

(iii) tan 15°=2—V/3

(iv) tan 75°=2+V3

4. AOHAC—

(i) 2 cos = = V¥24+/72

(ii) 2 cos 11°15’ = V24+V7 24/70

(iii) cosec 10°—V3 sec 10° = 4

190
 (iv) sin 18° = v5—1

(v) cos 36° = a

(vi) sin 18° + sin 30° = sin 54°
(vii) cos (30°+A) cos (30°—A) —
sin (30°-+-.A) sin (30°—A) = 3
(viii) sin (60°— A) cos (30°+-A)
+ cos (60°—A) sin (30°-+A)=1

Hint for problem number 4 (v):

Let 36°=z2z
5 = 180°
3 = 180°—2z
cos 3x%=cos (180°—2xr) = — cos 2z
4 cos? x—cos z = — 2cos*x +1
”, 4y3+2y?—3y—1=0 where y=Ccos x
(y+1) (4y2—2y—1) = 0
y¥ = — Lereoss = — Pore = 180°
which is not the case.
.. 4y7 — 2y—1 = 0
g= 2 ees Bae v5
8 4
36° is an acute angle.
*, cos 36° is positive.

‘. y =cose = v5+1 But « = 36°

. cos 36° = V5+1

4

191
 (iv) sin 19° =< 9!

(v) cos 369 = Me

(vi) sin 18° + sin 30° = sin 54°

(vii) cos (30° +A) cos (30°—A) — sin (30°-+A)
sin (30°—A) ==}
(vill) sin (60°—A) cos (30°+ A)
+ cos (60°—A) sin(30°+-A) = 1
VAD,A 4 (v) Ws, ALws—
369 = x nondo®
52—180°
32= 180°—2x

cos 3a =cos (180°—2x) = — cos 2%

4 cos*z—3 cos x = — 2 cos*z+1
4y3+2y2—3y—1=0 “Qy=cosz
(y4 1) (4y*—2y—1) =0
y=—1 YB cos c=—1, VHHP t= 1809, ao AQ

4y°—2y—1=0
PtJ/4+ie
=__-lCUlchl
1tv5
rN

360 of29 OP. WeBHING.

cos 36° 22 Gas, sone.
bo fous V/5+1
es oe 4

°4T30 a = 36° pesig

5 +1
cos 36° =
 Une
(x) cot (F—8 | Bij cot g—l
(x) 4 (cos? 10° + sin? 20°) = 3 (cos 10° + sin 20°)

5 Prove that

(i) sin (A+B) sin (A—B) = sin’?A — sin?B

= cos? B — cos? A
(ii) cos (A+B) cos (A—B) = cos?A — sin?B
= cos?B — sin’A
(iii) cos6A — sin®A= cos 2A (1—sin?24)
(iv) tan 3A — tan 24 —tanJA= tan 3A tan 2A tan A
1 1 os i
cot 4A 1
‘ tan 3A4-+1 cot 3A+cot A
(vi) (2cos A + 1) (2cos
A — 1) = 2cos 2A + 1 i

6 Prove the following identities by using the sum andl

rroduct formu!ae—
(i) sin (a +8+y) + sin (a—S—y) + sin (u+6—y)
+ sin (a—B+y) = 4 sina cos@ cosy
LHS = 2 sina cos (8B+y) + 2s8in « cos (F—y)
= 2sin u [cos (B+y) + cos (B—y) ] ——
e—
e

=: 2sin a 2 cos B cosy

= 4sin a cos 8 cosy = RHS

(11) cos (a+8) sin (u—8) + cos (8 +y) sin (8B—y) e

+ cos (y +8) sin (y—d)-+cos (+a) sin ($—a)=O |

LHS= } (sin 2 w—sin 28) + 3 (sin 28—sin 2y)
—- i (sin 2y—sin 25) +. L (sin 2,J—sin 2a)= O=
i
= RHS 4
1
192 |
4
x[;
 O+1
(ix) cot (F-6) ae cot
. cot 6—]
(v) 4 (cos? 10°-+-sin® 20°) =" 8 oe 10°-++sin 20°)

5 AAO |
(i) sin (A+B) sin (A— B)=sin? A—sin2 B
=cos*? B—cos? A
(ii) cos (A+B) cos (A—B) =cos? A—-sin? B
=cos? B—sin? A
(i11) cos* 4—sin® A=cos 2A (1—sin? 24)
(iv) tan 34—tan 2A —tan A=tan3A tan 2A tan A
i: 1
a eh ee ee ae ee = cot 44
(v) tan 3A+tan A cot 34 +cot A
(vi) (2 cos A+1) (2 cos A—1)=(2 cos 24 --1)

6 Bos, mB, Mrow AosAva, wwsoeha BAS aS

5
ADIMSOLONGAL, AQAO—

(i) sin («+ 8-+7) + sin (a—8—7) +8in (a8 -Y)

+sin (ec—S+y) = 458in a cos 6 cos ¥
aay = 2 sin « cos (8+y)+2 sin a cos (B—Y)
= 2sina[ cos (8+Y) + cos (8—Y)]
— 2sina2cBos
cosy —
= 4 sin acos § cos y = WON
(ii) cos (a+) sin (a—8)-+¢0s (8+y) sin (6--Y)
4+ cos (y+6) sin (y—s) + cos (6+u)
sin (d—a) =0

awn = 1 (sin 2u—sin 2§) +4 (sin 28— sin 2y)

+ 3 (sin 2y —sin 26) +4 (sin 2d6—sin 2u)
=()— wowen

192
 (11) cos? (B—y) + cos’ (y—ua) + cos? (a—)
= 1 + 2cos «—f) cos (8—y)
cos (y—a)
LHS= 1 — sin (8—y)+cos* (y—«a) +08? (a—B) ©
= 1 + [cos? (y—a) — sin? (8—y)] + cos* (a—B)
— 1 + cos (B—ua) cos (2y—B—«a) + cos? a—f)
— 1 + cos (a—8) [cos (2y—8—a) + cos (a—8)]
= |] + cos (a—8) 2 cos (y—B) cos (y—xu)
— 1 + 2cos (u—f) cos (8B—y) cos y—a)
= RHS

(iv) If d+B+C= 180° prove that

cot A cot B+-cot B cot C +cot C cot A=1
A= Bs C= Tee.
A AR 2 18

|
tan (A+B) = tan (180° — C) = —tanC
tan A + tan B
pee ee een
aan

tan
1 tan

A + tan
A tan &

B + tan C = tan A tan BtanC

.‘
Dividibg throughout by tan A tan B tan C
cot A cot B + cot Bcot C + cot C cot d=1

(v) {4+ 86+4C= -x’* prove that

cos Z + cos tee

B— Cos

LHS = a
A+B cos
Sea ay RS
4 2
 (iii) cos® (8—y} + cos® (y—a) + 008? (a—8)
=1-+-2 cos (a—§) cos (8—y) cos (y—a)
aeien = ] — sin® (8B—y) + cos? (y—a) + cos? (a—f)
=1 + { cos? (y—a) — sin? (8B—y) ! + cos’ (a—f)
=1-cos* (a— B)-+cos (8—a) cos (2y—8—a)
=1-—+cos (a—) {cos (u—f) +cos(2y— B—z) }
=1-+ cos (a—) 2cos (y—8) cos (y—a)
=]-+ 2cos (a—8) cos (6—y) cos (y—a)
— WON,

(iv) A + B+ C=180° BAGS mQAO—

cot A cot B + cot B cot C +cot C cot A=1.
A+~B--C= 180°
A+B= 180°—C
C)
tan (A+B) =tan (180°—=— tan C
tan A -+tan B =——tan C
1—tan A tan B
tan A-+tan B+ tan C=tan A tan B tan C
tan A tan B tan C M08 weansoan
.cot-4=1
cot A cot B-+-cot B cot C+cot CO
—
(v) A+ B4C=7"° NGS AHAO
Hef dag St Tae
a—A cos =
cos &+ cos B+ cos 5= 4 cos
Sa
Aww —2 cos A+B cos —]— £603
ae 3
A+B tem1 + sin —~——
= 2 cos r

193
 (vi) tan 20° tan 40° tan 60° tan 80°=3
sin 20° sin 40° sin 80° ye
LHS = cos 20° cos 40° cos 80° ©

fe (2 sin 20° sin 80°) sin 40°

: * (2 cos 20° cos80°) cos 40°

(cos 60°—cos 100°) sin 40°

ee (cos 100°-L-cos 60°) cos 40°

—fsin 40° ao,

V3 | +_cos 80° sin 40° |
2
°

—cos 40° cos 80° -008 = .

—

V 3 [sin 40°-++sin 120°—sin 40°]

~ cos 40°— (cos 120°+ cos 40°)

| x o|
 == 2 cos

= 2cos TY |cos 4B + sin ad

22 cop |cos a + oo +S)

4

= 2 cos ~a¥ : Zcoatt = 7™—B

4

— 4cos ©

(vi) tan 20° tan 40° tan 60° tan 80°=3

sale 20° sini 40° sin 80°. |.8
OE won = ans
cos 20° cos os
40° cos 80 eS

V3. (2 sin 20° sin 80°) sin 40°

oA (2 cos 20° cos 80°) cos 40°
/3, (cos 60°—cos 100°) sin 40°
(cos 100°-+-cos 60°) cos 40°
/3 ($-+cos 80°) sin 40°
(—cos 80°+4) cos 40°
_ /3 [sin 40°+2 sin 40° cos 80°]
cos 40°—2 cos 40° cos 80°
/ 3 [sin 40°-++sin 120°—sin 40°]
cos 40°—(cos 120°-+cos 40°)

= 3 = WOOM
v4 Noe!
—

PART Ii 194 25
 7. Prove the following identities by using the sum ane
product fornulae.—
(i) cos « + cos 8 + cos y + Cos (a+ +y)

= 4c0S at cos at cos Y4

(ii) sin (a—f) + sin (8—y) + sin (y—a)

ae oe
tp “Spd toe eae
4 Ss]
sin a—P 7
5) sin 5 sin
5

(ili) cos* (a—@) + cos’ (8B—y) + cos’ (y—a)

=1 + 2cos (a—£) cos (8—y) cos (y—a)
sin (a+ 8) — sin 48 a—3B
OY) (a8)
cos + cosas — "2B
(v) cos (; + )- cos (Z —.)= = 72; sin a

(vi) cos 12° + cos 60° + cos 84°=cos 24° + cos 48%

(vii) cos 20° cos 40° cos 60° cos 80°= 7]

(vill) cos* (45°—a) + cos? (15°+-a)— cos? (15°—u)

=}
(ix) tan 6° tan 42° tan 66° tan 78°=1 |

8. In the triangle ABC prove that—

(i) sin 24+sin 2B — sin 2C=4 cosA cos B sin 0 |
(ii) cos2.A +-cos2 B—cos2C =1—4 sind sinB cos |
(ii) sind +sinB-++sinC=4 cos >A cos 2 C
— cos =

(iv) sin? 4-++sin? B—sin? C=2 sin. A sin B cos C0

195
 7 Bos, Dodd, MEOW, AnD nvso, evrodiocha & és
QS, ANoesoeorisay, ADQAO— |
(1) cos a+cos 8+cos y+cos (a+8-+4y)

—4cos 218—EE cos BY

2
-

(11) sin (a—8) + sin (B—y) +sin (y—a)

‘ —68 . a Y-4
=—4 sin 25" sin B—Y sin
2

(111) cos? (a—(8) + cos? (8—y) + cos? (y—a)

= 1+ 2 cos (a—8) cos (8—y) cos (y—a)
. sin (2+8) — smn 46 _ 2 ~ 38
OY). cos (a +6) + cos 46 we ( 2 )

(v) cos (Gta ) — cos G fa) Ne sin a

(vi) cos 12°-++cos 60° -+cos 84°=cos 24° +-cos 48°

(vii) cos 20° cos 40° cos 60° cos 80° = bes
16

(viii) cos? (45°—a) + cos? (15° +-a)—cos* (15°—a)=4

(ix) tan 6° tan 42° tan 66° tan fe = 1

o7 ABO 3 BWCIBY AOQRO .—

(i) sin 2A-+sin 2B—sin 2C =4 cos A cos B sin C

(ii) cos 2A -+cos 2B—cos 2C =1—4 sin A sin B cos C
; A B
(iii) sin A+sin 6+s1n C=4 cos 5 008 5 cos

C
(iv) sin® A+sin? B—sin? C=2 sin A sin B cos
195
 A B 3 C
(v) s in? a —sints ey eee 2
+sintS COR — COS — 518 —
2 2 PA

(vi) sin (B+2C) + sin (C-+2A) + sin (A+2B)

. BC . C—A . A—B
=4 sin ae sin a

7
1 + cos A—cos B + cos C
A SS ee t
B
— —
C
ey 1 + cos A + cos B—cos C a ee 2

(vill) > a = > tan A—2> cot A

196
 pee: | eee 3 : 0 A F: eae &
=) Sin’? —5 +sin = ao — sin sin? — al
(v) = sin
2cos-= cos sd 5a

(vi) sin (B+2C)-+sin (C-+2A)-+-sin (A +2B)

C4. Cau sj A—B
—4 aie sin in
2 2

‘.. 1 +cos A —cosB+

cosC _ B C
we) Y= eosed | cos B—con0 a yn 2
et. tan A = Stan
A —2> cot A
aa = tan B tan C

196
 CHAPTER 10

Simple Equations

10.1 To solve equations involving trigonometric

functions certain working rules are now suggested.
Solve the equation—

(a) sin 6+sin 7 6=sin 4 0

.“.2 sin 46 cos 3 6—sin 4 ¢6=0
*,sin 4 6 [2 cos 3 gB—1]=0
“sin 4 0=0 | 2 cos 3 @=1
é=0 cos 3 0=4=cos 60°
* 3 0=60°
=n x 9—90°
O7

(b) /3 cos 6+sin 9= /2

Divide throughout by .
V (o/3)?-+-(1P?=2
: .Y3 cose 4s sin 9= 1_
2 af 2
Now sin 60°= _ cos 60° =1
2 2

sin 60° cos 8 + cos 60° sin @ = a

sin (60° + 9) = = — sin 45°

as. GO + 6 — 45°
6 St is”
 OGO,00d 10
Roz RMesdeoredo
10.1 AOy AXoesdeonss

SPAIN WANS Advoesdervss, NAS soy

DONS, IQ. Avorszod, 053.
88NS FAxoMa, NAL
(a) sin 6+-sin 76=sin 46
2 sin 40 cos 3A—sin 44¢=0
sin 46 [ 2 cos 30@—1] =0.
| 2 coseap—t
= sim 40 =0 | cos 30=4=cos 60°
. aay | -- 30=60°
CAM O=nxr | 6 = 20°

(b) 3 4+
a,(v3
coUy
s @+— sin 6 = V2
2 ABd0D wWvAA.

“= cos 0 a se = =

mn, sin 60° = - , COS

60° =

- sin 60° cos 8 + cos 60° sin@ 1 = sin 45°

= wa

- sin (60° hE: ee sin 45°

60° + 6 = 45°
a 15°

197
 (c) 2 cos’ x + 3 V3 sin z—5=0
2 (1—sin? z) + 3 V3 sin z—5=0
2 sin? s—3/3 sin « + 3=0
2 sin? z—2V/3 sin x — /3sinz + 3=0
2 sin x [sin 2/3] —v 3 [sin z—V/3] =0
(2 sin 2 — V73) (sin z—v3) =0
3 sin = / 3 > ]
ae Pee Therefore this solution is
r= 60" inadmissible as sin z } 1

(d) tan @ + sec 2 6=1

tan 0 + i ra
cos20 —
tan 6 + 1> tan? @
sat |
tan 6 (1—tan’ 6) + (1+tan? 9) — (1—tan? 9) =
tan 6— tan? @ + 1 + tan? 6—1 + tan? 9 =6
tan? 6 — 2 tan? 6 — tan 0 =0
tan @[tan’ @—2 tan 6—1] = 0
| tan’ g—2 tan g—1=0
tan @=0 . ‘As ee
2+ 7414
@6@=0 or nz tan 6 = 2 RA

=l+ v3
Exercise 10-1
Solve the following equations—
1 cos 0 -+ cos 26 + cos 30 = 0
2 sin
26 — cos 26 — sin @ + cos 6 = 0
3 cos (3d +a) cos (30—a) + cos (58+<a) cos (50—«)
=Ccos 2u

198
(c) 2 cos? x + 3V3 sin z—5=0
2 (1—sin’z) + 3V3 sin a—5=0
2 sin? z—3V
3sin 2+3=0
2 sin? e—2V3sin a—V3 sin 2+3=0
2 sin x (sin z—V3)— V3 (sinz—V3) = 0
(2 sinz—V 3) (sinza—V 3)=0

sing= v3 sin z= V 3>1

2 sin ap 1 SAGood F Ws,0
z— 60° MSY.

(d) tan @ + Poe = I

1 |
tan 0 eo
ay cos 20
1-tan- 0
tan 6 oi Biababes ee a |
© 1— tan? @
0
tan 6 (1—tan? @)-+1 4 tan? 6—(1—tan*@)=
-. tan? 6—2 tan’ 6—tan d=0
”. tan 6 (tan? 6—2 tan @—l1) =0
tan? g—2 tan 9Q—1=0eae
tan @=9
G=0 tan @ =7 = ae
.
CDW —

eye,A 10.1

SNS DAoesseaNnag, 29630

1 cos 0-++cos 20-+¢os 30=0

cosd = 9
2 sin 26—cos20—sind +
+ cos (50+) cos (50—a)
3 cos (30-+a) cos (39—a) = COS 2a

198
 4 sing+cos?
= VQ
5 %3sin6
— cos 6= V2_
6 ‘cos 20'=— cos’ 9
7 2sin @tan 6 +1 = tang + 2 sin 0
8 5tané+ 6cot @ = 11
9 sec? 6 + tan? 6 = 3 tan 6
10 3sin @ = 4 cos?6
11 6sin?.6— llsiné? +4=0
12 3sin? 6 + 5 sin 6 = 2
13 cos 3 8 — cos 4 6 = cos 5 6 — cos 6 @
14 V3sec?a = (V3 +1) taw6 + (V3— 1)
10.2 Some Properties of Triangles

There is a definite relationship between the sides and

angles of a triangle. Indeed, this is the basic concept
behind Trigonometry.

Before we go to enunciate and prove some of the

formulae let us acquaint ourselves with some of the ~
standard symbols used in the succeed ng arguments. |

10.38 The six elements of the triangle 4 BC will be —

denoted as follows :—
i BAC=A.. AUBAS> BS ACB
Side BC (Opp. to A)=a, CA=b, AB=c
Circumcentre of the A ABC—S
Circumradius of the AABC=R
* SASS BeSC=F
Semiperimeter of the A ABC,
atb6bt+e
pri
2

Area of the AABC=A

199
 4 sinOd+cos0= /2
5 3 sin 6—cosd= V2.
6 cos 2@=cos?é
7 2sin 6 tan 6+1=ten 642 gin 4
8 5 tan 6+6 cot 6-11
9 sec*@+tan2é=—83 tan @
10 3 sin 6=4 cos26
11 6 sin?0—11 sin 04+4=0
12 3 sin?é+5 sin 0=2
13 cos 3 @—cos 4 6=cos 5 @—cos 6 6
14 V3 sec?9@=(V3-+1) tan 064 V3—1
10.2 &soccony sos Noeenso

WOW Sse oUnene, secsnene HDD Aowo®

BRON. MA, ADA, ase SBoeewo8os &ss, SosOcoe DOO
toa.

BH ANS NGA, WD) AQAA BLDG) Say 90, Acsesnvay,

Mey) WOWOIAF WOT) BIwoDMIDOO IRA HWS a9. Woo533 wos ascs
OO AYNYS, WLAIS,c23.

10.3 wots SSnctn So HwdosINsar, Bi Yi GATOS

AAS C33.
LBAC=A, LCBA=B, ie ACB=C
aoe BC (A oe DDT) =
CA=b, AB=c
5 Ban BOscow,—_ §
3, Se C£OT) DOS i
% R
7 dag
SA=-SB=SC= R
8 t.ncced eprzs,¢s —ore
_) 2 a -b C
2%
10.4 Sine Rule
In any AABC show that

In fig. (1) Z A 1s acute,

in fig. (2) Z A is 90° and
in fig. (3) Z A is Obtuse.
Join BS and produce it to meet the circumferenceat
JonCD
in

Z CDB=A in fig. (1)

Z CDB=180°—A in fig. (3)
Further BD=2R, 24 BCD=90°
*. In figures (1) and (3) from the A BCD,
B
a sin Z BDC=sin A .. [sin (180°— A) =sin
BD

200
0.4 Ane QOISeE5D

l
~woBsod USA » A CHPoboew
DISA US,GBQD 7 A Amo.s2e8
DWTSOS) USB 7 A CHE bees
BSay, BXBA BOGS Ba, D now Norwasg Gedmaos ©
QO. CD oar, Heer.
Cea)

LCDB=A_ (%% 1)
ZCDB=180°—A (*= 3)
Gene BD=2Hh, £ BCD =90°
W003,
2» womeeds cows, Bovwdvo0 ge NEO Bsneed ACD

.= sin Z BDC=sin A [*s sin (180°—A) = sin A]

200
 sin A
1S) (AS SS
BC QR
ee
a fig (2) sin
a sin 90°
- In all the cases —~— = 2R
sin A
ae 2 ae 2 © te
ny ee ot ee
= 0 — ;
—— ae
ae

To prove that =~
a=b cos C+e cos B
b=c cos A-+a cos C -
c=a cos B+) cos A
Draw AD perpendicular to BC +
Fig (1) a=BC=BD-+
DC
A

201
 1
DOGaCz BSG ms. a ica A ————4 2h

sinA sin 90 l
ay mayrivdobe * oP
sinA
® },
BeOS “ _ —2R, a:
mm, °° OR
sin sin
oo = C
— = — = — = 2R
sinA sinb sinU
a=b cos C+e cos B
b=b cos A+a cos C
c=a cos B+-h cos A, 2002 OAD Dd.
ADR, BCR coma 296220.
3S, (1) a= BC= BD+DC
~ A

= C
2 acute

"ha -
B Cc ;: tietcte *
B eS
eee 2
ee" on 7 ae
ZL B=90° ZLB eOBERCD
Oe
201
 = BD ade DC CA
BA Sef CA
= ccos B+b cos C
Fig (2) a= BCO= “F CA = b cos C-+¢ cos 90°
=c cos B+b cos C (208 90°
= 0)
Rigsig)e= BC=DOe DRLAC ae AB
a
= bcos C—c cosZ ABD
= b cos C—c cos(180°—B)
= bcosC+c cos B
Thus in all the cases
a=b cos C+c cos B
Similarly the other two formulae can also be proved.
10.5 Cosine Rule
a=b cos C-+c cos B (1)
b=c cos A-+a cos C (2)
c=a cos B+b cos A (3)
Multiply (2) by 6, (3) by e¢ and (1) by @; add the
iirst two and subtract the last.
b?-+-c?-a?=b [ce cos A+a cos C] +c [a cos B
+ b cos A] —a[b cos C+ cos B]
= be cos A+ba cos C-+ca cos B+cb cos A—ab
cos C—accosC
= 9 bc:cos A
. 2=? + c + 2bc cos A .. cos A= OP-re—a*
OTs 2 be
Similarly,
b?=c*?+-a?—2ca cos B cos B= Tee
2 ca
o? =a?-Lb?—2ab cos C oon O— SS o
2 ab |
These results together are called the cosine rule.

202
 RD DEC
eu to
=c cos B+b cos C

83,4. (2).
(2) a=== BC
BC =— BC
a CD = bcos
+C¢ cos 90 0
=¢cosB+bcosC (*: cos 90° =0)
ws)4 (3)
(3 a =BO— De DB
DO—DB= aa . AC eeraR
-™. ie AB
=b cos C—c cos ABD
=b cos C—e cos (180°—B)
=6 cos C+-c cos B
Ser 2O AHODYWE NFO.
a=b6 cos C-++c cos B
Ae Oe3 wo9Hd@ x03 2 NPHA, AQAWHID,

10.5 sea 1? VOSA

a=bcosC + ccosB (1)

b=ccos A + acosC (2)
: c=acos B+ beosA (3)
(2) %, b Noa, (3) BQ, ¢ W90 WF, (1)A, q@ Woo MoaedAXO;
BOSIBR, SOA Fosododay, s¥osd.
b?-++-c?—
a? =b [ce cos Aa cos C] +c[acos B+b cos A}
—a [b cos c+ccos B]
=be cos A--ba cos C+ca cos B+cb cos A
—ab cos C—ac cos B=2 be cos A
a? =b? + c?—2bc cos A
rae Oc 80309,
6? =c?+ a2—2 ca cos B
c2?—a?+b%—2 ab cos C
BH M0d. POS SNA wt A SOA 0 DOWN) BA.

© II 202 26
 An independent geometrical proof is given
below.

(1)
B ay
8 acute

Fig. (1) A?=AB?+ BC?—2BC. BD

2 FP=¢ +e°—2.a. ——

—c’?+a?—2ca.cos B

(2)

(3)
9 ao
1-7] 0£
Fig. 10.4

Fig. 3) AC?=AB’+ BC?+2BC.DB

203
WOT DWjS.c8 Wo, NScd. MWABS cdosa ser Fowoond,
A

(1)
3
ae:
atute
D 3

ZB OPrsb0e5
AC?2= AB?+BC?—2 BC. BD
BD
b=c?+a?—2a. a7 BA

—¢24a%—2 ac cos B

(2)
2 c
D [B«90°

AC? = A B?+-BC?
Pe
+ at—2.ca cos B
(-" cos B=cos 90° =0)
a4

(3)

D ’ LB ob base

Be, 10.4
Z B SOS NOME)

AC?= AB?+ BC? +2 BC - DB

203
 P=?+a?+2a. ae

—?-+a?+2ac cos Z DBA

—@+¢?+2ac cos (180°—:B)
=—¢?--q2+2ca cos B.
Thus in all the cases.
b2--c? +a?2—2ac cos B
Similarly the remaining two formulae can be established.
Exercise 19.2
1 Prove that A= +4 bcsin A=icasin B=jab sind
Hence by making use of the sine rule or otherwise
show thatabe = 42 A
A
2 From the cosine rule by writing cos A = 2 cos? re
5

and 1 — 2 sin” 4 separately obtain the following formulae Fs

a) cos
A
— eS ty
s (s — @)
NS
2 V be
A _ ,/a
(s—b)(s—C
(5) sin gore)

c) tan A
- = A ay ee) A «ee)
treeeeres et
te) 2 V s (s — a)

3 Prove the following results in a triangle 4BC—

B—C b—c A
(a) sin = cos —
2 2
B—C _ b—e A
(6) tan a Roe cot =

(c) b? sin 2C 42 sin 2B = 2bc sinA

(d) (6 +c) cos A + (¢c + a) cos B +
(a+ b)cosC=a+tb+e

204
 b?— ¢? 2 ¢ DB
+a@+2a TB AB
=c?+a?+2 ac cos 7 DBA
=c?+a?+2 ac cos (180°—B)
=C+a?—2 accos B
&eN DQ AOBYBrneOodre
6b?= c?+ a2—2 ca cos B
eae OS WLR Avs NIso, MOSwWRBdD.

SHA 10.2

1 A= be sind=} ca sinB=} ab sin C 20

AQQAD.
00d, AN Dobaoasy, wextect evga Bean,
abc—4RA. 20%) HHA.

2 BAAN NINO cos A =2 cos? —], 832, 1—2 sin? =

DOT DS.cSIoN WIG Bi SVAS As Na, AHAO—

(y) oe = | See 7
C
(6) sim = \/ oa. (Se)
G
A jf (sO). (s—c)
:
(c) t tan So \/ aBeh aa,

3 wots 3soceo ABC od & SYNOD POBDOSNVA, TOQARO—

aw. O-cr A
t (a) sin
a 2
peu (Oe cot. A.
(5) tan oaee Pe

(c) 6? sin 2C+c? sin 2B=2be sin A

(d) (6+c) cos A+(c+a) cos B+(a+6) Saou,

204
 @ sin (B —C) b? sin (C — A)
¢) sin B + sin C sin C + sin A
csin(d— B) _
sin A+ sin Bo

(f) ?+B+e=2 (be cos A+ca cos B-+-ab cos C)

—+c? cos(A— B)=3 a be
(g) @& cos (B—C) +08 cos (CA)
(h) (b—a) cos C-+e (cos B—cos A)
= csin AB cosec A+B
2 2

tan Ae
(2) ns Sige
a—b ae A—B
2

4 Prove that in each of the following cases 2 C=9f

-» B — c—a :
(1) -sin 2 ae

-. @—b A—B
(11) ais as tan 3

(iii) (oo ecatg

2
ORE Ss)
2
2 “OaC
(iv) tan A any alli
2 b+e

5 Given (a+b-+c) (b+c—a) = 3be, find A

6 IfC=60° show that

Bg oa 3
ac bt+e a+tb+te
 a’ rsinet (B—
(e) pee ee !
C)
aS 6* sin ((C—A ) es
,@eosin (4 Bye
w p e
sinC+sin A sin A+sin B |
(f) a+b?+c?=2 (be cos A--ca cos B+ab cos C)
(g) a cos (B—C)+8' cos (C—A)+¢ cos (A—B)=
3abe
(h) (b>—a) cos C-+e (cos B—cos A)
- A—B
=csin 5) cosec =~

. a+b 3 tan
A+B
:

a—b tan oe

4 SYND BD,PHB AoBwr BQ. / C= 90° How AXHYAO—

(i) sin? >= a

(ii) a en ae

s i n 5 + co s 4 \ - ate
(iii) (
(iv) tan 2 oa —
won
ie eo oy Otc — a)i— 3 be acORienn Ab
Bo &Bdrd.

6 C = 60° San
1 1 3 Dom AoA.
Se
atc b+¢c¢ at+b+e

205
 A
7 Ifa, b,c are ir A.P. prove that cot 5» cot
cot 2are also in A.P.

[a, 6, c are in A.P.

*. (a+b+c—a), (a+b+c—), (a+b+c—c)
are in A.P.
* b-+c, ct+a, a+b are in A.P. |
sin B+ sin C, sin C + sin A, sin A + sin B ;
are in A.P.
sin 2 een ae CTA cos C—A
2 2 2 2

sin 2Ba cos a are in A.P.

A
cos al cos =
BG.
cos > +
ea
sin = sin
ae Gal awsceei
are in A.P.
Dividing throughout by si
wih
omitting A
cot ei B C
cot a cat "5 from each
A B CG :
cot —,cot—,
= : cot
co :— are
are in A.P.

8 If a. b, c are in A.P. prove that cosA cot

cos
B
B cot = cos C cot ; are also in A.P.

9 If a,b,c are in H.P. prove that sin? = sin? —9

‘ & :
sin? 5 are alsoin H.P
 7 a» b. c RBIOSO 3 KQcwOaoaon cot
A , cot B Prt cle
3’ g
ADOT 5 LBOs DOD) AOHADO.
[a. b. c AiR0Ss BGs,
a+b6+e—a a+b+c—b,a+b+ec-—e
Aamosd 3cQodoas,
-. b+0.c+a, a+b ABR0Sd 3cGogs3,
“. sin B+ sinC, sinC + sin A, sin A +sinB
ZAR0SS ZB5 KGW.

eee iy Oe i eae ROY, kereA sin A+B

y 4 2 y/

sin A sin B sin 2 R00 4woh*r> Woz, B20 >

BDOLINOBO.}D cot cot 2 cot 2 O2, SSCIOON

a

cot A cot Be cot

2 2
; é A
8 a, b- c Rawcsd BGoHwgsat cos A cot ae

a cos C cot z:
}
AS
7—_
AOWOZ
227s
GLEWGwN
=,eQonOs DOO>
wow
cos B cot B

i ODA.
'? ae) C BOS, % 3B QOOGGS

sin : eae, 9) sin® B

F 2 “sy sin? a
2

Ze Boos & BKQOHWDeS Hows AOHAO.

 10 Prove that
se
(a) cot A + cot B + cot C = easel
4A
(6b) > asin (B-—-C) = 0
(c) (a2—b?-+1c?) tan B = (a?-+b?—c?) tan C

(d) A= 2 (cot B + cot C)

10.6 Solution of Triangles

We have already seen how a right-angled triangle
can be solved under certain given conditions. We shall
now proceed to explain how any triangle can be solved
when any three of its elements (not all of which are angles)
are given. In the succeeding discussion we confine our-
selves to simple cases.

(a) Given three sides, to solve the triangle.

In simple numercial cases invloving small integers the
cosine rule can be conveniently applied.
a=4
Consider the case when a =4, b = 5,c = 6.
a® =b*+-c?—2be cos A
16=25+36—2.30.cos A

A=41° 25’ (natural cosines page)

6b? =c? +a?—2ca cos B
25=36-+16—2.24.cos B

. BGs 26"
ce C=180°—(A +B) =82° 49’

207
 Tt)“ AOQAC— .

(a) cot A+cot B+eot C = Xa?

4A
(6) > a sin (B—C) = 0
(c) (#&—?+cc?) tan B = (a° +62?) tan C
oe ae
OR 2 (cot B+cot C)

10.6 SSaLcsons WAAIAS

BOW BS, AoMBiPd.or wom. onsoed Isoeeosay,
BEN WAAWBG HowHar, doy) HMMGe COsded. wom Sse
£9 WAGE DWT. (CNOA Toennigaiszwdao) Bowoo.osnvo Az,
TON FS SFacts, WAxAr.\G Heri aowdar, sit HVOmds eH.
WD Woods AASB Avo wvqoswowNvas, Ans, BOdeOAoord
Woo.
(a) Dowd WouNys GS,momN SBoctdMay, WRAY.
SOC. AOD NPD TOW w SDOBNGO BOA, NIDA,
AOBAOA BD,WeAAWBID,
a=4, b=5, c=6 BATS WHIBTBWIN, DODOA,
a2 —bh* +c? —2be cos A
16=25+36-—-2°30 cos A
45 3 = 0-7500
cos A = nar

A=41° 25’ (natural cosines &)

b2 — c?+a? —2ca cos B
95 = 36-+16—2°24. cos B
PAG g eAOE
cos B= ean
48 a a a oe eS 5625

B=55° 46
C=180°—(d +B) =82° 49°
207
 (b) Given two sides and the included angle, to solve
| |
the triangle.
a=6, c=7. Z B=60°
BRa=a?+e—2ac cos B
—36-+49—84 cos 60°
—36149—42=43
b=V/43
ol See anes ©
sin A sin B sinC
e i ee
"sin A sin 60°
a ee 6.sin 60°
Vv 43
-, log sin A=log 6— $ log 43 +log sin 60°
=0.7782— 994 79375
= 7.8989
*, A=52° 24’
.. C=180°—(B+4A)
— 67° 36’

. (c) Given one side and two angles. to solve the |

triangle |
a=7, B=40°, C=60°.
A=180°—(B+C)=80°
0 inca eae ee |
sin A. Bie Ss) eS |
7 eRe OP ee c i
sin 80° sin40 sin 60°
< dipes 7sin 40°
sin 80°

208

iid
EL
MT
ag
TS
 (b) ABB. wurde wx weheoads seedy Gy nomen
33.acdWAr, WBA? TO, r

a6. C7. f= 60—

{ 2—g*-+¢?—2ac cos B
= 36 +49—84 cos 60°
= 3614942 =43
b= V43
a b 4. C
sin A sin B sin C

Ga W483
sin A sin 60°
j 6 sin 60°
ain. As
J/ 43
sin 60°
log sin A = log 6—2 log 43 ++ log
07782 —- Bars 4 7. 9375
— 7. 8989
A = 52° 24°
¥80° — (B+-A) = 67° 8U-
(=

00 8d YR wA P AI S Sa eR NGe BZ, women JBocewsay,

(c)
DWBARWDD.
Qa 1s B40 5 C=60°
80°
A=180° — (B+C) =
a Came ant 6
Stay 6A iss. a WD sin C
7 S58 ee OC
gin 60°
sin 80° —- sin 40" ~
_7 sin 40
Sein 80°
Hint for problem number 13
= 26, b= 23, A=40°
Bas RO eae
snd snB sin
1 pe 8s
Si AO + eb
Dy aed Ye
re sin B= —gin
36 8 40

‘og. sinB = log 23 + log sin 40°—log 26—1.4156

-—] .3617
47.8081

T -7548
- B=34° 39’ or 180°—34° 39’=145° 21’
since sinB=sin (180°—B)
*y BueeSae 30k B,= 145° 21!
A= 40°, A= 40°
- C=105° 21’ C=no admissible value.
4

20 gee Me c =u c t

sin 40° sin 105° 21’ sin 74° 39’ |

.. log c=log 26 +log sia 74° 39’—log sin 40°

= 1.4150 —T .8081
+T -9842 e
e

1.3992
T -8081

c= 39

210

Fah
pic
Sie
NER
AR
O
&AI
1380 CHAS, Does

a=26, b=23, A=40°

fae2 b C
sin A sin ie sin C

; 26 23
san 40° sinB
gee 5
“sin 28.
brig 40 ee

log sin B=log 23 +log sin 40°—log 26—1.4150

= 1.3617
++ .8081
1.1698
1.4150
T .7548
*, B=34° 39’ O@S2 180°—34° 39’
=148° 21’
sin B=sin (180°— B) SAT2BBO00
A sa B,=145° 21’
A=40°, A-—40°

* C==105" 2)’ C= BMS 8S ay

yA: eee c a c
sin 40° sin 105° 21’ sin 74° 39’
*, log c=log 26-++log sin 74° 39’—log sin 40°
=1.4150 egos
+ T .9842
1.3992
T .8081
1.5911
c=39

PART II 210 27
 Hint for problem number 14

a=—47, c=13, C=15°

a ee oe Ms
sn 4 sin B sin OC ——
e
a

fet dS.
Li ies Fee o ain 15°
sin A sin 15° 13

log sin A=log 47+log sin 15°—log 13

= }1°6721 — 1.1139
T .4130
Es 1.0851
L239
aueetia

A= 69° 22’ or 180°—69° 22’=110° 38’

A,
= 69° 22’ A= 119" 38’
C=15° 00’ C=15° 00’
Bye 95° 38’ =e B= 54° ee

47 2 b, a: is
sin 69° 227’ — sin 95° 38’ sin 15°

. 5 Aye Se Se ee = rabies sin 84° 22’

sin 15 esa Bi: 1S

log b,=log 13-+-log sin 84°22’—loz sin 15°

= 1.1139 —T .4130
+7 .9978
i oe SE iy
T «ateG
1.6987
*, b= 49.97

211
 1480) Geo AB, Hows
a=47, C45, C==165°
a ae b te Cc

sin A sn BB ginG@
49
Ae
sae ie
13 ie 47) ea
sin A = om 15

log sin A = log 47 + log sin 15° —log 13

= 1G72 1
+ 7.4130 —1-1139
1.0851
1.1139
Ee tl?

A=69° 22’ SBD 180°—69° 22’—110° 38’

A, =69° 22’ A,=110° 38’
C=15° 00’ C=15° 00’
B,=95° 38’ *. B,=54° 22’
oe eS
sin 69° 22’ sin 95° 38’ sin 15°
p, —18 sin 95°38" _ 13 gin 4° 99!
sin 15 sin 15

log b,= log 13-+-log sin 84° 22’—log sin 15°

1 1939
4 7 .9978 ma fe
1.1117
T .4130

1.6987
b, =49.97

211
 b, meee
sin 54° 22’ ~ sin 15°
log b,=log 13+ log sin 54° 22’—log sin 15°
=i 1439
— T.4130
+T .9100
1.0239
T .4130
1.6109
b, = 61.09
The second worked out example is the “ambiguous case”’

212
 b, mes, 18
sin 54° 22’ sin 15°
log b,=log 13+log sin 54° 22’—log sin 15°
ae. 1 130
—T .4130
+ T .9100
——

1.0239
T .4130

1.6109 °
b, =61.09
ABBSOD Crp, 5a) “AON, BOA 3’? WOM PVMIDO.

212
Py
 ANSWERS

Exercises 4°1 Pages 50-51

A=(2,5) B=(—4, —6) C= 4, —7) D=(-—6, 4)

E=(5, —2).

(c) TL (a2) IIL (ee) IT (ww) IV. (ce) IV. (vt) I

(vit) I (veer) IT.

(i) y—axis (i) c—axis (wz) Origin.

Origin and points on the axes do not belong to an

quadrant.

Exercises 4°2 Pages 54-56

(7) |a,—a,| (%) |Yi—Yat

(i) Vg (m) 18 (102) 2 Va? +b?
eee i 6
(ww) a (t—-t,)¥ (,+6)7?+4 (%) 2a sin —?.

V 41
nS

P=(0, 4) or P=(8, 4).

— 46 —14
(2, 2) or ( 17’ m7):

9.
Ly Le+Y; ¥2.—
(3, 2).
 Exercises 4:3. Pages 62-64

=—
(i) (4, 3) (ii) (4,3) Git) (6, —7) (1) (—1,
(v) (1.1) (ve) (—2, —8).
bo (i) (3 =) (ii) (0.6) (iii) (= =
(2a+b a+20 )
<
CO he
eS
-_
_—-_~ ~—
ool C2)
te
Tern
ae

ad (5 x) (04)
(> 9 fr i tox 15 —5
ae ao:
(i): (1,2) (i) G4, 12)” Ga) {a, 5):
Ratios are: ¢ we See
3 5
Points are (F> ° ) si 0 )
5 4
BV5
a ag
5, V37, V52
(4,2)
B = (—7, 4)
P=(2, —4), Q@ = (14, 26)
A = (3,8), B = (12, —2)
C = (10, 11)
A = (—14, —10)

215
 Exercises 4.4. Page 66

(i)e@= +4 (ii) y= +4
x+y" —10z —8y +32 = 0
a |»
wD3x”
rm
= + 3y? —20x— 22y + 47 =0.

Exercises 5.1 Pages 72—73

(1) Oot
Ger (i) ka ; (v) =
(i) a=—1, (ii) a=—7, (in) a=—5
(Errata: Change (0, a) to (a, 0) in the pbm)
“()-5 G4 (ili) 2,

Slopes of the sides: —2, L. 2

2 5

Slopes of the medians : -5 —14, =

25
10°

Exercises 5.2 Pages 76—77

ee Rae .-. 1 oF 13
eee
(1) rae (11) aaa
re 4 (111) Fe a

AB\CD, BC\ AD
B14 Bosak hb,

@ (3. 2) 0 64)
216
 Exercises 5.3 Page 79-80

1 If 6 is the angle, then

(i) tan é = M3 +2.

1—2/3
(ii) tan @=3
cee @—7
(111) P

2 If 6 is the angle, then

(1)i) tan d= 3—,

(11) tan 0=3
se 9 uy
(111) tan 0= 3

(iv) tan 6= ZS

(v) tan 6= a6

3 The tangents of the angles are

"3. > a
iy ies
:. 1
COR 5?

(iii) a+2, — (a-+2), 2(¢42)

217
 Exercises 5.4 Pages 83-84.

1 (i)aty+i=0 (i ) y=3 (i i) y=
ob (v) aoe Cane 6
r) eng
I 2 (i) 4a—y—42=0 (il) 37-+4y—26=0
() Qr—3y+16=0 (iv) y=6 (Vv) v=.
: 3 ai, C=).
) 4 V3e—-y+2—V3=0.
} 5 (i) e—y+1=0 (ii) c+y—3=0, (ili) y=2
i) 66 (i) e+2y=15; y=2x; 5a—2y+1=0.
0.
1) e—8y+15=0; lla+2y—43=0, 13a—1l4y—15=
(iii) «+2y+3=0, 2a—y—12=0, 24 —y =0.

Exercises 5°5 Pages 90—91

(ii) y=—4a +10 (iil) y=—6

1 (i) y=5r2—2
(v) y=10a—5 (vi) y=0.
(iv) y=—8z
(ii) e+y+1=0 (iii) 4e—y +8=0
2 (i) 3a-+2y=6
(iv) s+y=a (v) x cos a+y sin a=Pp
(vi) y=me+l.
(ii) V3a+y=—6 (ill) a—yt4=0
3 (i) c+y=Vv2
(iv) a+v3y+12=0 (v) V3e—y—10=0
(vi) V32+y+10=0.
ay —7—s
6 a+2y=3. (See Errata)
7 2e—y+4=0. ie
8 ax+5y=10 (See Errata)
(i) 5a—4y=41 (il) n—4y=17 (iii) o+ry=s.
9
218
 Exercises 5.6 Pages 94— 96

1 (i) y=-Sat2; “5; 2,°%; 2y—15z—18

(ii) y= —38a +2; —3; 2,2; 9y=3a—2.
(ili) y=$a; $; 0,0; 3y+5r=0.
(iv) y= —327+4; —3;4,4; 9y=3r—4.
(v) y=127—6; 12; —6, 4; 24+24y=1.
: ] 7 1 —7 ee
(vi) y= — ee tee he ys —7; y=2r+14.

2 The line (i) is parallel to the line (iii) and the lin
(11) is parallel to the line (iv) ’
=. 6 1S DAS os 2 V3 1
() 734° (a7? 7 () V; 5 3)
3 <a es — ll ~ 5 —,;,->

(iii) 0, (0, 0) (iv) Vs : ({ =)

(v) sess keg ah
V145” \145’ 145
Roet my ee ||
(V1) 7
v ies
5
SS
=) .

5 (i) 5 (ii) 6V3 (iii) 3.

7 (i) ax+by+k=0 k is the parameter.
(11) ba -ay+k=0 k is the parameter.
(ill) @ cosu+ysinau=p ais the parameter.
(iv) y=m(xz—2) mis the parameter.
“(v) y=atana+b bis the parameter.
(v1) : “+ — =1 kis the parameter.

8 (1) e4+2y=9 (11) 4a—3y+8=0.

9 4%—Ty=58; Iz+4y=4.

219
 Exercises 5.7 Pages 99-100

(i) = (11) aa (il) ie

7 iv) 2v2 (v)
ae 4 7
as Daa ia va
> The points lie on different sides of the line.
18 25
13 13;
113 6
ie)
g CUE Ys

Exercises 5°8 Pages 103

@e (555)
—,=)3 tan 6=s

(ii) (F ; =) ; tan ==
= /3+2 V73-+1
il) [22a > tan 6= —=
fm, N 3-—1 /3—1
(iv) (—1 ins tan 0=3
. VF =
8
aay oes

1
m= — orm =—l
7
—22 9
Or

216 m+143=0.
y=mar—5 where m satisfies 80 m?+
(Two lines exist)
——

/ 194
4
220
 Exercises 5.9 Page 106

1 (i) 13a—5y—7=0 ; 13a—lly+21=0

(ii) 32—3y—65=0 ; z+ y—5=0 ql
3) 9+5 TV 3=
(iii) a—y—1=0 ; (I— V3) e+ (I—V
(iv) c—y=0; 2+y+2=0. of
(v) 4x—6y—5=0; 40 +4y+5=0.

2 (i) w=y
(11) +y=2 (See Errata) 4
3 (i) 54+6y—9=0; 470% +24y— L790; 7x — 6y —2:
(ii) y= —1; 2444+3y+16=0; 240— 22y—9=04

Exercises 5.10 Page 108

1 (i) (VBE2V9)0+ (VEF V2Y—TV5=0. |
(ii) (5 V2+ V 89) 2+ (8SV2+ V89) YF 5V 89=08
(ili) (V 242) e+ (—V6+2) y+ 2V2F1=0 |
(iv) VB+ V8) c+ (+2V8—V5) YE3V3=0
(v) (26543747) c+ 41) y+25+5V 41=
(204407
3 Ta—Ty—3=0; w+y—9=0. :
4 2=6; y=2. Radii are (l1—¥/8) and (3).

Exercises 5.12 Pages 112-113

1 (i) 9 sq. units (ii) 12 sq. units (iii) 10 sq. unit
2 (i) ae sq. units

(11) = sq. units.

(m,—mMs) (m=)
m2(m—m,)
mM)
---) 44 @Sm
(iii) (m,—m,)
me Me
(m;—mM,)

221
 Exercises 6:1 Page 120
1 (i) @4 y—2ea—4y—4=0; (ul) v?+y°—2rc=0
(ill) 2 +9?+ 27+ 16y+40=0 ;
(iv) 207+ 2y?—6x-+ 10y—15=0.
2 (i) (—4, —2), v19 (1) (0, 0), 5
(iii) (—3, -3), VEE
2x?+ 2y2—62x—52y +117 =0.
g—4y+7=0.
q2+-y?—2¢—8y—8 =0 or 2 +y?—24 + 8y—8 = 0.
a2 +y?—
orn) 82+ 1l4y+15=0.

Exercises 6.2 Pages 125-126

(i) et-y—2=0. () 8e—y=0. (iii) 7e7-+y—6=0.

(i) c= 44,y= +4.
(ii) c—y—4=0; aty+1=0.
¢—2v2y—2= 05
(iii) c+2V72y—2=0 ;
g—1=0, x+2=0.

w () 3a—4y—5=0 ; 3a—4y +5=0.

(ii) 5a—y+2V13=9; 5a—y—2 V13=9.

(iii) y=0; y=2.
(iv, y=0; 4y=32.

4 (ii) K= +4V37- Points of contact are

5 5 a¢ 24 4.
P
) (-5° A) a) (va 7H)
(=e =)

137° V 37
5 3a—2y+26=0; 32—2y—26=0.

222
 6 (i) 24+2y%—47-8y +9=0
(ii) 4a2-+-4y?—202—20y +25=0.
(iii)
iat
(w2—k)?+(y
_ 2 ENS
—k)?
2 bya
=k?ie where ka Var (a+b—1)Pe

Exercises 6.3 Page 128

1 Points are respectively inside, on and outside the
given circle.
3 V7
4 (3, 4) and (—2,—-1)
5 ety’?+2=0.

Exercises 6.4 Page 130

x +y?—4x—6y
+26 =0 ; 22-+y2— 102 —12y +26=0. |
bO
Ge a +-y? —2y—1=0
4 32°+3y?4+ 4x4—28y=0

Exercises 6.5 Pages 134-135

1 (i) e—2y+6-=0 (ii) 20y—9=0 7
(111) (a—b) +(b—a)y
=0. 7
2 (i) (1,1), (ii) (—2,-1), (iii) (-2, -32) 4
Exercises 7.1 (Pages ie |
Ome OF OF OF. OF. Ze
(9)
Tx ox OU se 3 oy a a
6” (h) 3 (2) “6° (7) a (‘) oa”: (/) oa™

2 0.4506. (b) 0.6542. —(c (d) 1.199.”|

(e) ice: (f) 3.430. es (c) 1.44.
3 (a) 135°. (b) 28°. 33°20". d) 37° ow
(f) 77°8'34" — (9) 18°67’36", a) 986 ee
223

3
 4 5.236 ft., 52.36 sq.ft. 5 1.1416 radians, 65°24'10"

6 49.12inches. 7 94.248 ft., 9 39.984 m.p.h. ee

Exercises 7.2 (Pages 152—153)

8 (i)
.
ee 2
a8 a— 2
ee (ii)
ee
a2+y? = a+b.

ili) 2— y+?=0.
Exercises 7.3 (Pages 155—157)
618 : 32.8 32.8
2 , (2) sin O6=— —— , tan = ——,;
() T0083 @) 35 12
-35 —35 12
Beet = aps)
15 Se Cc
ill
= —, cot 6 =
8
—-———— 3 —1.4

Exercises 7.4 (Pages 163—164)

(@) Gi). Gil) Gy), () (vi) (vi)

g=120 150 210 225 240 270 300 315
V3 t i ane es | aN 3 ue
tags 2 FAM a . 5o ge
aoe =A 0 er
a _1—v3 —V3
2 2 v2 2 2 V2
Ei Fe
—] 1 a =

2 ee ee
ee BMD FO Ts -
—f = a _

cage oe (7 v3
 (x) (xi) (xii) (xiii) (xiv) (xv) (xvi) xvii
on Tr llr on 217
6=360 930 1380 4 3 go 5} re

20 es |] go +l” Vas pee

cos @=
NS a 3
polJ2 | Sea
0 2
eee/2
1 = ~ —l
tan @=
= 0 fs
es 5 V3 l V3 V3
—— co —]

12 — he
cosec @= wo -—-2 —=
3 —W2
‘/ -—=
WE -2 rove

sec 9 = | iat
Ja Fall
—V/ = V5 o — /2

tanan 6 = © V3 ——— vsee Va:

[a a vi. a _ 1

@)2 (i)
1) 4,
4, (i)
id
2,Gil)
(11) 2,
~~
0,(iv)
(11) O,
—
(1V)
lage
————, SIS (vi)
STS, (we)(Vv) ———_,
5—V/6§
(VI
.

(3) 7=6.
Exercieses 75 (Page 166)
1 (i) 0°8958, (ii) 0°7206, (iii) 0°6632, (iv) 0-6847
2 0°9406.
3 (i) 46° 21’, (ii) 46° 3’, (iii) 59° 41’, (iv) 50° 50’,
(v) 33° 41’, (vi) 63° 35’.
Exercises 8.1 (Page 168)
(1) Triangle does not exist.
(2) C=52° 57’. b=2.832. c=3.752.
(3) C=55°. a=2.1. b=3.662.
(4) A=45° 35’. B=44° 25’. b=2v6.
(5) A=24° 37’. C=65° 23’. c= ilo.
Part Il 225 28
 Exercises 8.2 (Pages 169—170)
(1) 20V3 ft., 20 ft. (2) 150 ft. (88 B yonad wos, 3200,
BANA, SHO. WHO) BHA wes.) (4) 70.9 ft., 70.9 ft.
(5) oe ft. (6) 53.58 f¢- (7) 1.36 mile or 6969.6 ft.
—

(8) 0.8665 mile. (9) 92.26 ft. (10) i a where a is the

distance between the feet of the posts). The position of

the observer divides the line joining the feet of the posts
in the ratio 1 : 3.

Exercises 8.3 (Pages 178—179)

1 (a) —cosee 45°. (b) —sec 45°. (c) tan 60°
(d) cot 60°. (e) sin 60°, (f)—tan 90°, (9) —cot

(h) cosec me (2) sec = (j) cot a? (k) 1.

(3) —4. (7)—4.

Exercises 8.4 (Page 182) -
Qr Qa T T a E

(a) a, (b) cane (ce) (d) 5» fe ss (2) n

2

3 45° 34’, 314° 26’.

Exercises 10.1 (Pages 198—199)

(1) See (2) nx, (3) ~~. (4) 4 T

(6) > ie: (7) Bees (8) 2 50°12" ~(0) — > 26 3#

(10) 43°52° (11) 77 . (12) 19°28’ (13) 3° nn. (14)

226
 Exercises 10.2 (Pages 204—207)
(5) A=60°.

Exercises 10.3 (Pages 209) |

(1) c=7.4, A=51°6’ B=81°54’.
(2) c=2.12. A=41°50’ B=93°10’.
(3) b=9.23. _B=87°14’ C=32°46’
(4) c=7.8 A=26°22’, B=33°38’
(5) A=48°12’ B=68°24’. C=73°24’ a
e
-

(6) 4=28°57' B=46°34’ C=104°29

(7) A=57°54’ B=75°32’. C=46°34’
(8) A=109°28’ B=38°48’ C=31°44’
(9) C=75°. b=35.46. c=53.28
(10) A=40°. a=30, b=45.96
(11) C=73° 6=49.95 e=54.11
(12) A=70. a=31.23 b=31.78 e
ee

(18) B=34°39' C=105°21 c=39 .

(14) Ale does nct exist.
(I5) (i) B=15°36’ C=151°24’ c=76.61
(ii) B=164°24' C=2°36’ c=7.26
(16) B=144°27' C=16°33’ b6=71.45.

227
Mi
&.

ia
at
 INDE X— 820203

Abscissa Sects
Algebraic sum 8,88 S22,
Allied angles HowoHs Baeanrvo
Ambiguous case 2007), 2O%,5
Analytic geometry wwewde sooreds
Angle 828
—alternate BoseF O52
—complementary *=:82csZe0e
-—corresponding 7#m20
—supplementary ABSEDeHAE
—between lines dessin SBA8
—generated by WAAD
—right Sow
measurement of 828528
Angular bisectors BOCMOGr ened
3,3,
Appolonius’ circle esAgacnoww
FS PO
Area of a triangle BRD
Axioms 4,3%,59,08N%2
Betweenness 0303
Broken line 220m Sess
0" Ber send
Cartesian Coordinates satser A02
s Wes
Change of origin 2° Word . 114,
Circle %%,
—circumference of 20
—area of 8&3) FO
228
 —arc of 80”
—section of 20%
3,3,n%
Coaxal circles 280% (Awx0Tg)
Sesoons
Collinearity QECCDA, D8
HsvVoDonoDos
Concurrence NENODDA,,
Compound angles 7008228, Breanvo
Cosine rule 804 a* Actos
Degree &)
Directed distance 20red2 aNcie)
Distance formula 20d AS)
Distance measurement 3200 es
Distanee of a point from a line, Se Bos onood
WomaNds Bos
essed
Equation, of a locus, Rom BRA ANo
of a line, Sesdoso AAoesTL9
—of point-slope form, Wo %t eX
—of two-point form, ®0@ tec: oN
parametric form, ®0208 (Dajywo) Cow
—standard form, 0% 52s
—slope-intercept form, B83-DU.S, GOD
—intercept form, 23,5,52 Bes (Ses0Sd OH) ...
—normal form, Cow 32s
114
Equation of the circle, BSB Aaoeseo
114
_-standard form, ®OMd0x
—general form, (72325,) MOE) F GLH
115

Equation of the tangent, 8BFS (ASF Cesb0d)

ANeBOLO 120
Expression, 28, 155
Function, 3,8,

229
 General equation of the first degree, 28 BBneed
MTS 8 ANMSSED tT 9]
Graphs, Ny_?Nvs 4180p 982
Heights and distances, ©3,5 S232, Bod - 168
Identity, O93,ANd oY 151
Inclination, ‘8 (sem) AS 69
Intersection, Seana bed 100
Length of the tangent, 43° Sexo eG, as 127
Line, “s ]
—segment, Sesooso, Se Mowyon oa 1

Locus, ~0Go2@ ae 65
Mean proportional, 22,5902 ees 3ok eee
Meridian, 32,8, Ses 148
Negative direction, 3320903 see,
Ordered pair SBRxonNe Basne> 49
Ss) ay 47
Ordinate 2% (y—AGer
Orthogonal projection Cowags ae 128
Orthogonal circles 908,83," Fs 128
Parallel lines S8wWsd08S Seasrivo an 11
wees 148
Pendulum S208
Periodicity eAQNOSoWI ae 179
Planes 2=:3on?> ae 5

Point a> 1
10
Polygon moyow
i 199
Properties of triangles 2fec%o noconiv9
Postulates 2°63 Pesan 3
_ Proportion 8222
—Continued 0289728 od
48
Quadrant 20a
230
Radical axis 0Oos
Radical centre Sowcog sed)
Ratio DW WILEY

Radian deacon s. Jag,

Ray 10%)
Rectangular coordinates Cowacdresénvo
Right angled triangle Cows.es 3 Boees
Related angles %owoHs secdnvs
Section formula 2BwAALS)
Straight line Advsex
Slope &&
Sexagesimal system SH,,05 HH. 8
Sum and product fiat B3, SQ, MMO, 10 nes
Simple equations 20% AnrcsoeI>
Sine rule A,a*awwo
Solution of triangles S,oKNe NAAM
Space Std
Triangles S,Aownvs, Ssoeeon?>
—similar 250028
Trigonometry %,t.ectao8
Trigonometric ratios 2swesavieno DBDRIINeo
—Signs of 8a,n¢>
—of some well-known angles $02 sows sacargo
Tables Kewernivs (Scent BN¢2)
Vertex 3,0n

231
 ERRATA
Page Tine Lor Read
57 Eng. ’ / 77
and Kan. Co Nate Ye DE
y' —Y,=EF y' —Y2=EF
57 Eng. 12 pee aot. 2y
La—X Log
— Ly

57 Eng. 13 pany a ae’

Yo—Y Yo—-Y1

57 Eng. 14 ga Tat +e gi Fite,

1-+-r I-+r

73 Eng. Pbm. 2 (iii) (a, 0) (0, a)

and Kan.

91 Eng. Pbm. 6 is half its is twice its

and Kan.

91 Eng. Pbm. 8 (i, 1) (5, 1)

and Kan.

106 Eng. Pbm. 2 (ii) k 4

and Kan.

PART II 28
WD P4512—GPB—10,000—16-9-196
ms
* For all publications of
THE BANGALORE UNIVERSITY

Contact
BANGALORE UNIVERSITY : a i
CONSUMERS' COOPERATIVE SOCIETY LTD, ahaa?
PALACE ROAD, BANGALORE 9