CHƯƠNG 2: CƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ

TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Câu 1 : Phân tích cơ sở khách quan hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí
Minh.
Trả lời: Cơ sở khách quan hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh:
 Bối cảnh lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX:
Năm 1858, trước sự xâm lược của thực dân Pháp, triều đình nhà Nguyễn
lần lượt ký kết các hiệp ước đầu hàng, Việt Nam trở thành thuộc địa của thực
dân Pháp.Cho đến cuối thế kỷ XIX, dưới ách thống trị của thực dân Pháp, các
phong trào đấutranh của nhân dân nổ ra và lan rộng khắp cả nước. Các cuộc
khởi nghĩa vũ trang dưới khẩu hiệu “Cần Vương” do các sĩ phu, văn thân lãnh
đạo cuối cùng cũng thất bại. Hệ tư tưởng phong kiến đã tỏ ra lỗi thời trước các
nhiệm vụ lịch sử.Sang đầu thế kỷ XX, dưới chính sách khai thác thuộc địa của
thực dân Pháp, xã hộinước ta có sự chuyển biến và phân hóa mạnh mẽ. Do ảnh
hưởng của “Tân thư” ở Trung Quốc và trào lưu cải cách ở Nhật Bản, phong
trào yêu nước của nhân dân ta chuyển dần sang xu hướng dân chủ tư sản. Đại
biểu là Phan Bội Châu và Phan ChuTrinh, với phong trào Đông Du, Đông Kinh
nghĩa thục, Duy tân… nhưng tất cả đều bị dập tắt do chưa có hướng đi đúng.
Hệ tư tưởng tư sản cũng không lãnh đạo được phong trào chống Pháp.Trước sự
khủng hoảng sâu sắc về đường lối, sứ mệnh lịch sử đặt ra cho cả dân tộc Việt
Nam là phải tìm con đường cứu nước đúng đắn. Phong trào yêu nước của nhân
dân ta muốn giành thắng lợi phải đi theo một con đường mới.
 Bối cảnh thời đại:
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chủ nghĩa tư bản từ giai đoạn tự do
cạnh tranh chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc. Chúng đã xác lập quyền
thống trị trên phạm vi toàn thế giới. Chủ nghĩa đế quốc đã trở thành kẻ thù
chung của các dân tộcthuộc địa.Thắng lợi cách mạng Tháng Mười Nga năm
1917 đã làm “thức tỉnh các dân tộc Châu Á”. Cách mạng Tháng Mười Nga đã
lật đổ nhà nước tư sản, thiết lập chính quyền Xô Viết, mở ra một thời kỳ mới
trong lịch sử loài người, mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc thuộc
địa.Tháng 3 năm 1919 Quốc tế cộng sản (Quốc tế thứ 3) ra đời, chủ trương
 đoàn kết phong trào công nhân trong các nước tư bản chủ nghĩa Phương Tây và
phong trào giải phóng thuộc địa phương Đông trong cuộc đấu tranh chống kẻ
thù chung là chủ nghĩa đế quốc.

Câu 2 : Làm rõ tiền đề lý luận giữ vai trò quyết định trong việc hình thành,
phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh.

Trả lời:

 Giá trị truyền thống dân tộc:

Truyền thống yêu nước, kiên cường bất khuất; tinh thần tương thân
tương ái, lòng nhân nghĩa, ý thức cố kết cộng đồng; ý chí vươn lên vượt qua
mọi khó khăn thử thách; trí thông minh, tài sáng tạo quý trọng hiền tài, khiêm
tốn… là tiền đề tư tưởng, Cơ sở khách quan hình thành tư tưởng hồ chí minh.
Trong những giá trị đó, chủ nghĩa yêu nước là giá trị thiêng liêng cao quý nhất,
trong lịch sử dân tộc Việt Nam.Chủ nghĩa yêu nước có trong mỗi con người
Việt Nam, là cội nguồn của trí tuệ sáng tạo và lòng dũng cảm của người Việt
Nam và là chuẩn mực đạo đức cơ bản của cả dân tộc. Hồ Chí Minh đúc kết:
“Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của
ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng,thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó
kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy
hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước”
 Tinh hoa văn hóa nhân loại:
Văn hóa phương Đông: Hồ Chí Minh tiếp thu những mặt tích cực của
Nho giáo. Đó là các triết lý hành động, tư tưởng nhập thế, hành đạo, giúp đời;
đó là ước vọngvề một xã hội bình trị, hòa mục, hòa đồng; là triết lý nhân sinh,
tu thân dưỡng tính; đề cao văn hóa lễ giáo, tạo ra truyền thống hiếu học.Hồ Chí
Minh còn tiếp thu và chịu ảnh hưởng sâu sắc tư tưởng vị tha, từ bi bác ái, nếp
sống có đạo đức, bình đẳng, dân chủ, đề cao lao động, chống lười biếng… của
Phật giáo. Ngoài ra, Người còn tiếp thu tư tưởng của Lão Tử, Mạc Tử, chủ
nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn.Văn hóa phương Tây: Hồ Chí Minh đã
nghiên cứu tiếp thu những tư tưởng tiến bộ của nền văn hóa dân chủ và cách
 mạng phương Tây; những giá trị của bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền
của Đại cách mạng Pháp và các giá trị về quyền sống, quyền tự do và quyền
mưu cầu hạnh phúc của Tuyên ngôn độc lập Mỹ.
 Chủ nghĩa Mác- Lênin:
Trước sự khủng hoảng về đường lối cứu nước của dân tộc, xuất phát từ
lòng yêu nước, Nguyễn Tất Thành quyết định rời quê hương ra đi tìm đường
cứu nước. Thực tiễn trong gần 10 năm tìm tòi, khảo nghiệm, nhất là sau khi
đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc
địa của V.I. Lênin (7/1920) Nguyễn Ái Quốc đã: “cảm động, phấn khởi, sáng
tỏ, tin tưởng,…vui mừng đến phát khóc…” vì đã tìm thấy con đường giải
phóng dân tộc. Như vậy, chính Luận cương của Lênin đã nâng cao nhận thức
của Hồ Chí Minh về con đường giải phóng.
Chủ nghĩa Mác- Lênin là thế giới quan, phương pháp luận của tư tưởng
Hồ Chí Minh. Thế giới quan và phương pháp luận Mác- Lênin đã giúp Hồ Chí
Minh tổng kết kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn để tìm ra con đường cứu
nước. Đó là con đường cách mạng vô sản.Hồ Chí Minh coi việc tiếp thu lý luận
chủ nghĩa Mác-Lênin trước hết phải nắm vững phương pháp biện chứng; phải
vận dụng lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác- Lênin để
giải quyết những vấn đề thực tiễn của cách mạng Việt Nam
Câu 3 : Nhận thức về ý nghĩa của việc học tập và nghiên cứu tư tưởng Hồ
Chí Minh đối với sinh viên.

Trả lời:
Đối với sinh viên, đội ngũ trí thức tương lai của nước nhà, việc học tập
tư tưởng Hồ Chí Minh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhất là trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hóa. hiện đại hóa đất nước, gắn liên với phát triển kinh tế tri
thức, hội nhập vào đời sống toàn cầu.
Nâng cao năng lực tư duy Lý luận và phương pháp công tác
Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho Đảng và nhân dân Việt Nam trên
con đường thực hiện mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh. Thông qua việc làm rõ và truyền thụ nội dung hệ thống quan
điểm của Hồ Chí Minh về những vấn đề cơ bản của cách mạngViệt Nam, làm
cho sinh viên nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí tư tưởng Hồ Chí Minh đối
với đời sống cánh mạng Việt Nam; làm cho tư tưởng của Người ngày càng giữ
vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của thế hệ trẻ nước ta.
Thông qua học tập nghiên cứu tư tường Hồ Chí Minh để bồi dưỡng,
củng cố cho sinh viên, thanh niên lập trường, quan điểm cách mạng trên nền
tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập
dân tộc gắn liền vối chủ nghĩa xã hội; tích cực, chủ động đấu tranh phê phán
những quan điểm sai trái, bảo vệ chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta; biết vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh vào giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống.
Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, rèn luyện bản lĩnh chính trị. Học tập tư
tưởng Hồ Chí Minh góp phần giáo dục đạo đức, tư cách, phẩm chất cách mạng,
biết sống ở đời và làm người hợp đạo lý, yêu cái tốt, cái thiện, ghét cái ác, cái
xấu; nâng cao lòng tự hào về Người, về Đảng Cộng sản Việt Nam, tự nguyện
“sống, chiến đấu, lao động, học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Trên cơ sở kiến
thức đã được học, sinh viên vận dụng vào cuộc sống, tu dưỡng, rèn luyện bản
thân, hoàn thành tốt chức trách của mình, đóng góp thiết thực và hiệu quả cho
sự nghiệp cách mạng, con đường cách mạng mà Hồ Chí Minh và Đảng ta đã
lựa chọn. Đối với sinh viên, giáo dục tư tưởng, văn hóa, đạo đức Hồ Chí Minh
là giáo dục lý luận sống, đạo làm người, hoàn thiện nhân cách cá nhân, trang bị
cho họ trí tuệ và phương pháp tư duy biện chứng để họ trở thành những chiến
sĩ đi tiên phong trong sự nghiệp bảo vệ, xây dựng một nước Việt Nam đàng
hoàng hơn, to đẹp hơn như mong muốn và khát vọng của Hồ Chí Minh.