Shkencat ndihmese
1. Hermaldika;Shkenca qe Sipas tipit ndahet ne ;
merret me studimin e
stemave dhe shenjave
identifikues te nje shtetit
2. Numizmatika;Shkenca
qe merret me zbulimin e
monedhave,medaljeve,
dhe preradhjen e tyre
3. Gjenealogjia;merret me
fiset dhe preardhjen e
tyre familjare
4. Kronologjia;Shkenca e
cila bene vendosjen e
ngjarjeve historike,
neper kohe dhe data te
sakta
5. Paleografia; merret me
deshifrimin e shkrimve
6. Hartografia; me
studimin e hartave
historike
7. Diplomatika; me
dtudimin e diplomave,
kartemonedhave, dhe e
cila verteton saktesin e
burimeve
Peridozimi I Historise
1. Shtetin dhe te drejten
Skllavopronare
2. Shtetin dhe te drejten
Feudale
3. Shtetin dhe e drejta
liberale dhe
bashkohore
4. Shteti dhe e drejta
socialiste ne mezokohe,
Sipas Kronologjise ndahet ne;
1. Historin e vjeter
2. Historin e mesme
3. Historin e re
4. Historin me te re
Burimet kryesore tek shkenca e
Historise se institucineve …..
jane
1. Monumetete e cultures
materiale
2. Ne dok e shkuara
3. Ne burime gojore
karakteristik kryesore ndaheshin ne Burimet
kryesore
SHTETET
SKALLVOPRONARE
PERENDIMORE;

a) Jane shtetet ato ndaheshin ne SHTETET Burimet KRIJIMI I SHTETEVE

EKSPLOTUESE; 1.SHTETET SKLLAVOPRONAR kryesore per TE PARA; krijohet nga
pra shoqeria ne
SKLLAVOPRONAR E TE LINDJES; shtetet qytet-shtetete quajtura
keto shtete eshte e
ndare ne Sllave E TE LINDJES dhe jane shtet e para ne skllavopronare POLISE, te cilat kishin
dhe 2.SHTETET bote, thuej se jane Kodi I shum ngjashmeri njera
Skllavopronare, SKLLAVOPRONAR shtriheshin ne zonat Hamurabit, me tjetren, dhe
ketu pakica sundon E TE PERENDIMIT; subtropikaele, ketu librat fetare, bashkimi I tyre me
shumicen dhe dallojme shtet Kodi Manu etj shume se 200 prej tyre
Skllavopronaret kryesore si; EGJIPTI, solli formimin e
kane te gjitha te
derjtat mbi sllavin.
BABILONIA, KINA, shteteve te skllavopret
b) Kane ekonomi INDIA, PERSIA, te perrendimit, k under
natyrale;pra to kryesoret jane ;
bujqesia eshte ATHINA, SPARTA,
dega kryesore, me TEBA,……, bota antika
pak ne zejtari e greke kaloi ne shume
tregti,
rregullime shtetrore te
c) Jane shtete
luftarake dhe ndryshme nga monarkia
pushtuese; ketu e deri tek republika
lufta ishte gje demokratike
normale, sidomos
per zgjidhjen e
konfliketeve apo
zgjerimin e
terrioreve
d) Kane ideologji
fetare; sidmos tek
shtete me monari
apsolute, ku
sunduesit I jepen
epitete hynore, apo
gjysmehynore
e) Jane shtete te
pabarazise
formale juridike;
ketu sllaviet nuk
kishin asnje te
drejt,edhe keto te
drejta njiheshin
dhe nga vete
shteti,etj
EGJIPTI

HISTORI PUSHTETI
Shtrihet gjate Nga forma e
lumit Nil, dhe u pushtetit eshte
krijua nga qytet nje MONARKI
shtetet e quajtuar DESPOTIKE , e
Nome, ku pas tipit Oriental, me
nevojese per nje ne krye te se cilit
numer me te eshte FARAONI,
madhe te I cili kishte
skllaverve, iu pushtet te
desht bashkimi I pakufizuar, eshte
tyre ne nje shtet te komandat suprem
vetem, ata kishin I ushtrise, dhe
mjaft te zhvilluar ftyra e te cilit
ndertimtarin me eshte paraqitur
te cilen dhe koha dhe e zgjedhur
e tashme habite nga Hynise.
Perpos faraonit,
si shef I
administrates se
oborrit te tije
kemi XHATI, I
cili emerohej nga
faraoni,dhe kishte
nje lloj pushteti te
administuar apo
mbikqyrur nga
faraoni
Ketu kemi te
zhvillur dhe
sherbimet
Fiskale, si dhe
ushtrine e cila
filloi si ushtrim
popullore per te
vazhduar me
persona te cilet
pagueshin per te
luftuar apo
ndryshe

HISTORI
U krijua nga qytet-shtete te
quajtura PATESIATE, tw
cilat lemi kryesore kishin
bujqesin, te krijuara ne
territorin e Mesopotamise,
keto shtete kulmin e fuqise e
arriten ne kohen e sundimit
te hammurabit dhe djalit te
tij Samsuilit.
MERCENARE
BABILONIA
Rregullimi Shtetrore ne Burimet e se drejtes ne
Babiloni babilioni;
Nga forma e pushtetit ishte Kryesoret kane qene; E
MONARKI DESPOTIKE, e drejta Zakonore, Ligjet,
tipit Unitare dhe
Centralisuar, ne qender te Urdhersat, Praktika
shtetit qendronte Sundimtari gjygjesore….
I quajtur LUGAL, ne duart
te tij ishte I gjithe pushtetit, E DREJTA ZAKONORE;
……, pas tije vinte Drejtuesi
I Pallatit Mbretrore I
ka qene burimi kryesore I
quajtur NUBANDA, ky se drejtes, buronte nga
administronte me financat e zakonet e asaj shoqerie te
shtetit, pra ketu kemi nje cilet e kishin perdure ate
dyshe qe kishte pushtet , per nje kohe te gjate,
Organe tjere me rendesi
ishte dhe ISHSHAKU, I cili LIGJI; ka qene qdo
drejtonte gjykataa ne te gjith urdheres ne forme te
terriotorin shkruar apo gojore e
Pushteti Lokal; I terre sundimtarit,shkruej ne pllka
territory ndahej dhe ne
krahina administrative, ne
ne mes qytetit ne menyre qe
krye te se cilabe ishte te respoektohet dhe te
ISHSHAKU, I cili ishte njohet ng ate gjjiyh
monark eper ate rajon, poor
vendimet e te cilit
kontrolloheshin rrepesisht
nga pushteti Qenderore,
Organizimi I Ushtrise; ne
fillim kishem vetem ushtri
poppullore, ne se cilen qdo
shtepi duhej te jepte nje
burre per lufte, pastaj doli si
forme e re dhenja e ILKUT,
per punim ne kembim qe ai
persone I lire ta punonte ate
toke te shtetit, por ne kemib
ne rast lufte ai detyrohej qe
te dilte ne lufte bashk me
skllavet e tij, ky ILK nuk
mund as te shitej , e ase te
trashigohej pa pelqiin e
shtetit.
 KODI I HAMMURABIT

PJESET E DREJTA E DREJTA E E DREJTA E DREJTA GJYQESIA

SENDORE DETYRIMEVE MARTESORE TRASHIGIMOR DHE
DHE E PROCEDURA
FAMILJARE GJYQESORE
Prologu; Fillimi, ; folte me shumti per nga teprica filloi te zhvillohej dhe eshte nje ng ate Trashigimtare nuk egzison nje
ne te cilin ay fitimin, tjetersimin tregtaria e zejtaria, , sipas keti drejtat kyresore, legjitim ishin ndarje e plote e
dhe demtimin e kodi kontratat ne te cilat kemi te lidhjes ne mese te sistemit
thirret ne fuqi sendeve, kjo e drejt detyrime, duhet te jen te form te burrit dhe prinderve vetem djemet,ku gjyqesore,ketu
hynore dhe tthit se ne babiloni ndahje ne shkruar dhe te cilat jane te te vajzes, dhe ishte e ata ishin te shteti fillon
eshte I derguari I 3(tre) institute lidhura me betim dhe nenshkrim, obligueshme, ajo behj barabarte procedure penale
hynive per ta bere themelore; kemi kryresisht keto kontrata; para se nusja te pavareshisht vetem ndaj
1a;Pronesia- 1b;Kontrata e shitblerjes; ishte shkonte ne shtepi te veprave penale
keete kod dhe ne te egzistonte ne sendete me e perditshmja, zakonisht nga burrit, pra si lloje
moshesh,etj publike,
cilin ai mallkon te e luajshme dhe ato te kembi send me send, pastaj dhe fejese ndersa me aktgjykimi ishte I
gjith ata qe nuk e paluajtshme, ketu me mjete te pagese siq jane arritje e saj ne shtepi domosdoshem,
respektojn kete kemi disa lloje te drithrei, vaji, bagetia,, kjo ajo lidhte martesen, dhe shkruhej ne
kode te cilin ai a ka pronesis siq eshte ajo konsiderohej e lidhur vetem ne ku me qraste asaj I nje pllake argjili,
e shtetit, prones se momentin kur dorzohej sendi dhe jepejj TIRHATEN, nder provat
bere. tempujve, prones eshte kryer pagesa e cmimit, apo nje dhurat si lloj kryesore ishin
Epilogu; Fundi, ne private etj, 2b.Qiraja;ishte e lidhur ne mese kapare por dhe POHIMI, Dok e
te cilin poashtu Qarkullimi I 2 personae, ku qiradhenesi jepte familjes se saj I jepej shkruara,
larteson meritat e pronesis ne fillim nuk me qera nje send te nje dhurat e luajshme Deshmitaret,
ekzistonte fare, keto pahargjueshem per nje kkohe te ne forme dhurate e Zenia ne veper
tij dhe mallkon prona jane shum te pacaktuar, dhe ky I dytu ishte I quajtur BI—BLA*MA. penale,,,, ketu
pasardhesit per mbrojtura nga obliguar ta kthej te njejtin pas Kur nusja vinte tek kemi dhe
mos respektim te shtetit, hajni I cili afatit te parapare, dhe ta paguaj burri ajo me veti perdorimin e
saj vjedh apo demton cmimin e marrur vesh, afati I kishte SHIRITKEN, provave
Dhe pjesa kryesore keto prona denohet qeras me I shkurtet do ishte 1 dhe me te cilen iracionale si
me vdekje, me I gjate 5, administronte burri pershembull
apo Tek babilionasit 3b. Huaja- kontrate kur njeri jep por nuk mund ta betimi me
NORMATIVVE; e egzistonte dhe diqka te hargjueshum , para apo shiste, bashkebetimues
perbere nga 282 Servituti, si mundesi drither etj ndersa tjetri duhet ta tjerre, kapja e
nene, ne te cilin ai e perdorimit te tokes kthej te njejtin ne sasi, cilesi dhe Femija I lire behej I hekurit te skuqur,
prones se huaj e cila gjendje te njejt, nese nuk e bene lindur nga Prinderit e futja e dores ne
flete per te drejta te barazohej me qera,, ather ai mund te ktheht ne uje te vale, dhe jo
lire
shumta siq jane E ata dinin dhe per skallve, ose nese huaja eshte rrale hedh per ta
Femija e merrte
DREJTA Hipoteken dhe per lidhur me peng ather mos pagesa epitetin nga nena pra ndodhte dhe gjyqi
SENDORE, E librat kadastale apo e huase qone tekmarrja e pengun nese nena ishte hynore I cili ishte
DREJTA E librat KUDURU, nga ana e haudhenesit. skllave ateher aj do te me hudhjen e
sistemi I cili perdorej 3c.Huaperdorja; e njejt me haun mbetej skllave dhe personit te
DETYRIMEVE, E sidmos per pronat e por me kushtin qe hauja te jete dyshuar ne lume
nese e kishte babain e
DREJTA cilat ishin peng apo gje qe nuk harxhihet, lire, ndersa ne te per ta pare qe
MARTESORE hipoteke, ne menyre Dhe te tjra siq jane kontrats mbi kunderten do te behej nese lumi e
DHE E qe personi bleres te pune personale, Depozitimi, I lire, pshton ateher ai
mos mashtrohej nga Ortaklleku etc Martesa mes skllaveve eshte I pafajshem,
FAMILJARE, dhe kjo e mete e prone ejt.
behej me plq e
e DREJTA
pronareve,
TRASHIGIMORE Martesa ishte
, dhe ate PENALE Monograme, perveqe
kur gruaja nuk linde
femije, ather lejohej
qe ai ta merrte tjr me
plq e gruas se pare,

ATHINA
HISTORI
U formua nga bashkimi I 4 (kater) fiseve
greke, udheheqej nga BAZILUESI, I cili
zgjedhje nga shorti ne mes te 4 fiseve ne
fjale, kto fise kishin organete tyre , siq
jane kuvendet e pergjitshme, ku pas kesaj
mbeldhje behej kuvendi I keyre fiseve I
quajtur AREOPAG, ne te cilin merrnin
pjese vetem aristokratet, por ky lloje I
zgjedhjeve ndryshon permes reformave te
SOLONIT, I I cili I vurii themelet e
reublikes demokraitike, me ate te secilit
bente tubin e te gjith popullit,
perkatesitsht kuvdentin popullore I
quajtur EKLEZI, I cili u be organi me I
larte shtetore,ai morri kompetenca te
ndryshme per te miratuar, ndryshuar,
debuare, vendose per gjithcka, ketu
merrnin pjese te gjith meshkujt athinas,
mbi 20 vjt, me nje numer rreth 20-40k, ne
te cilin kourumi nuk ishte I domostshem
vetem per qeshtrje specifike,
Viti politik ne athine kishte 10 sesione,
per mbajtjen e keti kuvendi vendoste
BULEJA, e cila eshte nje kuvend
paraprak, ne te cilin fliten, mblidhen te
dhena, ide e te tjera deri sa ajo teme
shkon ne kuventin popullore vetem per
voting nga poppullesia, , pra ne kuvend
vendoset vullneti I poppullit, kete vullnet
e kontrollonte HELIJEJA, apo ndryshe e
njohur si gjykata e cila vendos per
ankesat qe dergohen aty me ane te padive
grafe apo dike.
Keto Padi mund te ndodhin si pasoj e nje
mashtrimi nga nje person, apo grup te
cilet arrin ta manipulojn shumicen , dhe
ata vendosin kunder te mires se
pergjithshme, keta persona nese gjenden
edhe paditen ather mund te debohen nga
vendi me ane te debimit te nderit I
quajtur OSTRAKIZEM, ata mund te
deboheshin per nje periudh 10vjeqare, ne
seanca te Eklezive apo tubimve popullore
ku prezen duhet te jeni 6k vete edhe pro
duhet votur 3k e 1njw
HELIJEJA- apo thene ndryshe gjykata,
perbehej nga gjyqatre porute, dhe e cila
mund te quhet edhe sin je lloj gjykate
kushtetutese pasi e njeta vendoste edhe
per ligjet e nxjerra nga kuvdenti
poppullore nese ato jane ne harmoni me
pelqimin e populiit,
SHTRESAT SHOQERORE
DHE POZITA E TYRE
JURIDIKE
E tere popullsia e athines
ndahet ne A)Njerze te lire, B)
Popullesi jo te lire
Te lirin ishin te gjithe
qytetatere athinase dhe te huajt
qe quheshin METIK,;
qytetearet e lire kishin te gjitha
te drejat politike, marrjen pjese
ne tubime, dhe statusin e tij e
merrnin vetem nga babai,
pavaresisht vendit ku keni
indur,
Popullsia jo e lire quheshin
skllavet,te cilat mund te jene
private apo te shtetit, keta te
shetit edhe pse ne roberi
gezonin me shum te drejta se
ata private, ata mund te
kryhenin pune te ndryshme, te
martohen me nje person te lire,
ndersa tek privare ata ishin
nen meshiren e pronarit, edhe
pse tashme ky nuk e kishte
mundesin per vrasjen e
skllaveve,, burimet kryesore te
skllaverise jane Shitblerja,,
shenderiimi ne skllave nga
lufta, lindja, appo borxhi,
KARAKTERISTIKAT DHE GJYQWSIA
VIJAT THEMELORE TE SE D DHE
PROCEDUR
A
GJYQESORE
Buriimet kryesore te se drejtes kane qene ka te beje me nje
Zakonet, Ligjet, Praktika Gjygjesore, etj teresi system te
gjykatave, ketu
palet mund te
Zakonet; u pa qe ne Athine e drejta zakonore
nuk ishte e bollshme qe ta mbulonte te gjith ankohen kunder nje
vendimi ten je
mardhenie shoqerore, keshutu qe atu I
miratua LIGJI I DRAKONIT, tashme gjykate, deri ne
shkallen me te larte
Hakmarrja denohej rende nga shteti, por atu
gjykohrj edhe rastet e vrasjes nga pakujdesia tek Helijet, jane
si dhe vrasjet e rendna me helmim, zjarre .., system I pavarur
nga ai administrav,
dhe kemi disa lloje
Praktika gjyqwsore; vetem per rastet qe te gjyqit
kishte mme pare tradite Gjyqi I efeteve
Ne athine kemi pasure dhe disa I te njembedhjetave
lloje te degeve te se drejtes ato jane ; I te dyzetave
E DREJTA SENDORE; u fute si Eksistoj 2 lloje te
rrjdhoj e nevojes per ruajten e tokes, me role padive
kryesore ne Pronesi,deri ne shek VI p.e.r te
DIKE
gjitha tookat ishin te perbashketa, dhe GRAFE
quheshin KLEROS, pra nuk kishe mundesi qe Dike-ngritet nga
token ta shisje apo ta pervetesoje,, por vete pala e cila ka
athinasit pasuroheshin kryesisht permes nje inters nga
tregtise, nga kjo caktohej dhe detyrimet qe ai ceshtja,me kete
kishte ndaj shtetit, pra sa me shum toke sa me padi kerkohet
shum te ardhura sa me shum detyrime ndaj demshpeblim,
shtetit,ata kishin per detyre qe ta pasinin padia e tille nuk
ushtrin me armatim adekuate si dhe te
mund te terhiqet
organizonin manifestime te ndryshme dhe pagesen per
kulturore e sportive , ng ate ardhurat e tyre, procedurat e saj I
pasi qe toka qe ata po e perdorni ishte toke e barte paditesi deri
te gjithve e shtetit, ne rastin kur I
E drejta Athinaese njeh dhe drejten e pengut paditur shpallet
dhe ate te hipotekes, serviutit … fajtore me crast ai
merr dhe keto
E DREJTA E DETYRIMEVE:ishte mjaft e shpenzime, me kete
zhvilluar si pasoj e zhvillim te tregtise padi gjykohet ne
detare,ketu kemi te bejne me disa kontrata ku 201 antare
detyrimet merreshenin nga 2 (palet) apo
mund te ishin te njeanshme, keto kontrata jo
Grafe-eshte padi
patjerer duhet te ishin te shkruara,por ne to
duhet te ishin vullnei I lire I paleve,, sigurimi publike, ka mundesi
te ngritrt nga qdo
I kesaj kontrate mund te behej me
qytetatre athinas, ,
kapare,pengut,, pastaj ketu kemi dhe kontrate
pram und te
mbi Shitblerjen.,…….. same as the others
perdoret nga
Kontrat mbi qirane; obj I kesaj ishin toka,
persona qe nuk
ndertesat, banimi, etc,por dhe bagetit dhe
skllavet, por tek keto afati ishte me I inters fare ne
qeshtje, ketu
shkurter,]
kerkohet denim per
Kontrata mbi pune personale; psh kontrata
te paditurin por jo
per kryerjen e nje pune specifike,
dhe demshperblim,
Kontarate mbi huan; ka qene mjfat e
nese kjo padi
perhapur, dhe mos kthifi I huase qonet dhe ne
humbjen e lirise, lidhje me sende qe terheket ateher
organet shteterore
harxhoheshin psh para,
do te vazhdojn
Kontare mbi huaperdorjen; I njejt si huaja,
ndejkejn e te njejtit,
vetem me sendet qe nuk harchihen,
per denimin e tij
duhet votuar 1/5
E DREJTA MARTESORE DHE FAMILJARE; pasi qe ai mund te
jeta martesore konsiderohej e obligueshe, te denohem dhe me
pamarirte konisderoeshin sit e vdekje,
pamoraleshum,ketu martesa ka qene Ne athine, personat
monogame dhe patriarkale,, ne periidhen jo shtetas duhet te
Nenpunesit ne athine, betoheshin se do te homerike babai kishte te drejta apsolute mbi perfaqesohen ne
mbronin interest e athines, dhe nuk femijet e tij deri ne vdekjen e tyre, e deri ne procedura
shitjen e tyre, por dhe femijet mund te gjyqesore nga nje
paguheshin, denoheshin nese silleshin keq ndaj prinderve athinas,, pa
te tyre, pagese , por te
Cdo qytetare qe kishe njohur per Martesa lidhej ne form te kontrates, ne mes cileve nuk iu
keqperdorim te detyres nga nje zyrtare dhenderit dhe kujdestarit te vajzesm, ne ndalohet pranimi I
mund te bente padi GAFE ne helije, ku periudhen HOMERIKE, pjese perberese e dhuratave , pram
nese kjo do te qellonte e sakt ather ai nuk kontrates ishte dhe dhurata martesore und te themi se ketu
(HEDNA), GRUAJA ishte e obliguar per ka fillet e avokatise.
do te merrte demshpermblim por do ti
besnikeri ndersa burri mund te kishte gra
ndihmonte vendit te tij, jashtemartesore, burri kishte mundesi ta Zotesi procedural
prishte martesen dhe ta kthej gruan tek kane te gjith
familja e saj pa asnje arysetim, ndersa gruaja athinasit me mosht
duhej aryse per ta beret e njejten, psh nese 18+,, vlene te ceket
burri ka rene ne skllaveri,, ne athine kemi se ktu merren
rrithje te larte te PROSTITUCINIT, ku shume parasysh vetem
gr ate pa martuara jetonin nje jete te lire, te mjetit racionale te
quajtura HETERE, proves , siq jane
Edhe Skllaverit kishin te drejt martese, biles Pohimi, kapja ne
dhe pa e pytur pronarin, ku pronari kete e veper, deshmia,,
merrte si fakt te kryre. pas perfundit te
padise palet nuk
E DREJTA TRASHIGIMORE; te drejte te mund te tregojn
trashigimise kane vetem femijet legjitim, prov ate reja pasi
perveq djemve te drejt per trashigimi kishin ajo padi do te
dhe vajzar e pamarturara, te cilava iu takonte shqyrtohet nga
PAJA,, ndersa me reformata e SOLOMONIT, gjyqetaret, , te cilet
kishte dhe trashigimi TESTAMENTARE. vendosen per rastin
ne short, dhe kur
fillon seanca, se
E DREJTA PENALE; I ndane qarte
pari paraqitet
procedure civile me ate penale,
padia, degjohen
deshmitarit,,
Procedura Civile fillonte me pad inga vete shikohen doks,
pala e demtuar apo familjarete tij, ndersa votohet ,ne dy
penale bene ndjekjen shteti psh per tradheti rounde te votimit.
ne ushtri, fe, etc,
Vrasja koniderohej ceestje private

Ndersa sa I perkete denimve dalloj nga lindja

sepse ketu kemi Denimi me vdekje, Roberim,
Konfisikimin e pasurise, debimin , tek I
denuari me vdekje ai kishte 3 (tri) mundesi
per ta bere nga helmimi, thika, apo litari,
ndersa konfiskimi ndodhte I pjseshem apo I
tersishem, nderesa debimi ndodht si mase pas
mases se konfisikimit te pasures,
ATIMIJA- ka per qellim humbjen e nderit,
mund te jete e plote apo e pjeshme, e pjeshme
mund te jete psh te humb dhe te mos kete
mundesin e zbatitm te asaj te drejte te cilen e
ka keqperodreru psh, foltoren e kuvdentit
popullore apo ne teresi te behet skllave,