Professional Documents
Culture Documents
Ψυχολογία της Διατροφής
Ψυχολογία της Διατροφής
Πανταζής Α. Ιορδανίδης
Ψυχίατρος
∆ιδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστηµίου Α.Π.Θ.
ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
1
ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΡΟΦΩΝ 43
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 49
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 52
Επιδηµιολογία 52
Γενετικές Θεωρίες 53
2
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 6
Οικονοµικοκοινωνικοπολιτιστικά
αίτια της παχυσαρκίας 59
Επιδηµιολογία 62
ΓΝΩΣΙΑΚΗ/ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ 64
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ 67
∆ιαγνωστικά κριτήρια 67
Επιδηµιολογία 68
3
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 7
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ 72
Επιδηµιολογία 72
Σωµατικά και Εργαστηριακά Ευρήµατα
Ψυχογενούς Βουλιµίας 73
∆ιαφορική ∆ιάγνωση Ψυχογενούς Βουλιµίας 73
Ψυχολογικά Προβλήµατα (Συνοσηρότητα)
και Ψυχογενής Βουλιµία 73
ΓΝΩΣΙΑΚΗ/ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
ΤΗΣ ΨΥΧΟΓΕΝΟΥΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ (ΨΑ) 75
ΓΝΩΣΙΑΚΗ/ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
ΤΗΣ ΨΥΧΟΓΕΝΟΥΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑΣ (ΨΒ) 75
4
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 44
Ατοµικές διαφορές στην προτίµηση τροφής έχουν σχέση µε την εµπειρία που είχαν τα
άτοµα µε τις συγκεκριµένες τροφές. Άτοµα που διαφέρουν σε βάρος διαφέρουν στην
προτίµησή τους για συγκεκριµένες τροφές όπως αυτές που περιέχουν λίπη. Παχύσαρκα
άτοµα έχουν µεγαλύτερη προτίµηση για τροφές που περιέχουν λίπη από τα φυσιολογικά
άτοµα ενώ άτοµα που έχουν ανορεξία έχουν µικρότερη προτίµηση για τροφές που
περιέχουν λίπη (Drewnowski, 1988).
Η έκθεση σε ιδιαίτερη ένταση της γεύσης επηρεάζει την προτίµηση της τροφής. Η
προτίµηση σε αυξηµένες ποσότητες αλατιού είναι αποτέλεσµα µαθηµένης
συµπεριφοράς. Η αλλαγή προτίµησης σε µεγαλύτερη ή µικρότερη ποσότητα αλατιού
χρειάζεται 2-4 µήνες (Capaldi, 1997 ). Παίζει ρόλο η αυξηµένη γεύση του αλατιού και
όχι η ποσότητα του αλατιού που θα µπορούσε να προσληφθεί µε χάπι (Beauchamp,
1987)
Η µάθηση της προτίµησης και της απόρριψης ορισµένων τροφών στα παιδιά οφείλεται
στην α) επαναλαµβανόµενη έκθεσή τους σε συγκεκριµένες τροφές και την β) σύνδεση
αυτής της έκθεσης µε: αισθητικά ερεθίσµατα και συναισθήµατα που είναι αποτέλεσµα
του κοινωνικού περιβάλλοντος και των φυσιολογικών συνεπειών της διατροφής
Η σίτιση του βρέφους «όταν το ζητήσει» δείχνοντας σηµάδια (κλάµα, ανησυχία) βοηθάει
το βρέφος να αποκτήσεις εκούσιο έλεγχο του χρόνου και του µεγέθους του γεύµατος.
Θα πρέπει τα σηµάδια αυτά να αναγνωρίζονται σωστά από τους γονείς και να µην είναι
σηµεία απλής δυσφορίας . Το βρέφος έτσι µαθαίνει να τρώγει µε σύνεση και να
συσχετίζει την έναρξη του γεύµατος µε την πείνα και το τέλος µε φυσιολογικό κορεσµό
(Fommon, 1993).
Στα βρέφη που θηλάζονται και τρέφονται «όταν το ζητήσουν», υπάρχει θετική
συσχέτιση µεταξύ µεγέθους γεύµατος και χρονικού διαστήµατος µεταξύ γευµάτων
(Matheny et al, 1990). Στα βρέφη που τρέφονται µε εξανθρωποποιηµένο γάλα σκόνη
(formula) το µέγεθος το γεύµατος δεν επηρεάζει το χρονικό διάστηµα µεταξύ γευµάτων
γιατί τα βρέφη αυτά δεν τρέφονται «όταν το ζητήσουν» αλλά όταν θέλουν οι γονείς
(συγκεκριµένες φορές την ηµέρα) (Wright et al, 1980)
6
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 46
Αν και οι γονείς έχουν την ευθύνη να παρέχουν στα παιδιά υγιεινές τροφές, τα παιδιά θα
πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη της ποσότητας του φαγητού που θα φάνε (ή το αν θα
φάνε καθόλου) (Satter, 1986, 1987, 1990). Αν τα παιδιά αφεθούν µόνα τους, µπορούν να
ρυθµίσουν πόσο θα φάνε για να διατηρήσουν θετικό ενεργειακό ισοζύγιο για ανάπτυξη
και υγεία (Davis, 1939)
Τα παιδιά µπορούν να φάνε ένα συγκεκριµένο φαγητό ή µερικά φαγητά για
πολλές ηµέρες και να το αφήσουν για να το αντικαταστήσουν µε κάποιο άλλο. Οι
ενήλικες όµως επηρεάζονται περισσότερο από την ποικιλία των διαθέσιµων φαγητών. Η
µεγαλύτερη ποικιλία προκαλεί µεγαλύτερη λήψη τροφής (Rolls, 1986). Στους ενήλικες η
προτίµηση για φαγητό που τρώγουν µειώνεται κατά την διάρκεια της σίτισης, αλλά η
προτίµηση για φαγητό που δεν έχουν φάγει ακόµη παραµένει αρκετά υψηλή. Όταν
υπάρξει κορεσµός για ένα φαγητό µπορεί να συνεχίσει να τρώγει ένα άλλο φαγητό. Έτσι
αυξάνει το µέγεθος του γεύµατος.
Τα παιδιά µαθαίνουν να συσχετίζουν τα γευστικά ερεθίσµατα των τροφών µε τις
συνέπειες που έχουν οι τροφές µετά τη λήψη τους. Μαθαίνουν να προσαρµόζουν
7
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 47
ανάλογα την πρόσληψη τροφής όταν αυτή είναι υψηλής ενεργειακής πυκνότητας
(Johnson et al 1991, Kern at al 1993).
Ο κορεσµός επηρεάζεται από τη µάθηση (Booth 1985). Μαθαίνουµε την αξία
κορεσµού (satiety value) γνωστών τροφών και αυτό εξηγεί πως σταµατάµε να τρωµε
γνωστές τροφές πριν δηµιουργηθούν µηνύµατα κορεσµού από την εισαγωγή τροφών στο
στοµάχι. Μαθαίνουµε την «ικανότητα κορεσµού και πάχυνσης» των τροφών και
ανάλογα προσαρµόζουµε την ποσότητα της τροφής (Stunkard, 1975)
Το µέγεθος του γεύµατος επηρεάζεται έντονα από την ενεργειακή πυκνότητα του
γεύµατος. Τα βρέφη και τα παιδιά απαντούν σε ερεθίσµατα που προέρχονται από την
ενεργειακή πυκνότητα του γεύµατος στον προσδιορισµό του µεγέθους του γεύµατος
(Birch et al, 1991).
Σε µελέτη της Davis (1928, 1939) τα παιδιά που διάλεγαν την διατροφή τους
µόνα τους αναπτύσσονταν καλά, ήταν υγειά, και είχαν φυσιολογική ενεργειακή
πρόσληψη αλλά η λήψη των γευµάτων δεν ήταν τακτική και µπορεί να ήταν ακανόνιστη
και απρόβλεπτη. Αν και υπήρχε ποικιλία στα διάφορα γεύµατα όσον αφορά το µέγεθος
και τη συχνότητα των γευµάτων η τελική ενεργειακή πρόσληψη ήταν σταθερή για κάθε
παιδί. Η προσαρµογή της ενεργειακής πρόσληψης γίνονταν µε εναλλαγές λήψης τροφών
υψηλής ενεργειακής πρόσληψης µε τροφές χαµηλής ενεργειακής πρόσληψης µε
αποτέλεσµα η συνολική 24ωρη ενεργειακή πρόσληψη να είναι σταθερή.
Συµπερασµατικά, ένας µηχανισµός ελέγχου πρόσληψης τροφής στα παιδιά είναι ο
έλεγχος του µεγέθους του γεύµατος ανάλογα µε την ενεργειακή πρόσληψη.
Οι πρώτες εµπειρίες του παιδιού µέσα από τις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας
µπορεί να επηρεάσουν το βαθµό στο οποίο το παιδί επηρεάζεται από το ενεργειακό
περιεχόµενο του φαγητού. Οι πρώτες διατροφικές συνήθειες της οικογένειας µπορούν να
επηρεάσουν την απαντητικότητα του παιδιού στην ενεργειακή πυκνότητα και µέγεθος
του γεύµατος. Τα παιδιά που εστιάζονται σε εσωτερικά ερεθίσµατα πείνας και κορεσµού
παρουσιάζουν προσαρµογή της ενεργειακής πρόσληψης σε ανταπόκριση της ενεργειακής
8
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 48
Συµπερασµατικά...
Τα παιδιά πρέπει να µαθαίνουν να ελέγχουν την λήψη τροφής και ιδιαίτερα το µέγεθος
του γεύµατος.
Οι γονείς
α. πρέπει να ρυθµίζουν σιγά-σιγά την ώρα λήψης τροφής σύµφωνα µε τις ώρες
που τρώγουν οι ενήλικες («η οικογένεια τρώγει µαζί στο τραπέζι»
β. πρέπει να παρέχουν µια ποικιλία από τροφές στο παιδί
γ. ∆εν πρέπει να βάζουν περιορισµούς στο φαγητό µε αυταρχικό τρόπο και να
επιβραβεύουν συµπεριφορές µε τροφές που δεν είναι υγιείς (γλυκά)
δ. Πρέπει να περιορίσουν τον έλεγχο στην διατροφή των παιδιών στον τύπο
τροφών που παρέχουν στα παιδιά
10
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 50
11
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 53
∆ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ:
ΒΙΟΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Επιδηµιολογία
Η παχυσαρκία γίνεται ολοένα και πιο συχνότερη σε όλο τον κόσµο. Θεωρώντας
παχύσαρκα τα άτοµα που έχουν ∆ΜΣ >30, στο Ηνωµένο Βασίλειο 6% των ανδρών και
8% των γυναικών ήταν παχύσαρκοι το 1980, ενώ το ποσοστό ανήλθε σε 13% για τους
άνδρες και 16% για τις γυναίκες το 1993 και σε 16% για τους άνδρες και 18% για τις
γυναίκες το 1996 (Department of Health1995, Prescott-Clarke and Primastera 1998.
Προβλέπεται ότι, µέχρι το 2005, 18% των ανδρών και 24% των γυναικών στο Ηνωµένο
Βασίλειο θα είναι παχύσαρκοι (Ogden 2003).
12
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 54
Όσον αφορά τα παιδιά της Αγγλίας, το 1994, 9% των αγοριών και 13.5% των
κοριτσιών ήσαν υπέρβαρα και 1.7% των αγοριών και 2.7% των κοριτσιών ήταν
παχύσαρκα, συχνότητες που ήταν 50% µικρότερες πριν δέκα χρόνια (Chinn and Rona,
2001)
Έρευνα που έκαναν οι Bertsias, Mammas, Linardakis and Kafatos (2003) σε
τριτοετείς φοιτητές της Ιατρικής του Πανεπιστηµίου της Κρήτης ηλικίας 22±2 ετών
έδειξε ότι 40% των ανδρών και 23% των γυναικών είχαν ∆ΜΣ >25.
Πρόσφατες µελέτες στην Ελλάδα έδειξαν µια αυξανόµενη τάση της παχυσαρκίας
σε παιδιά και εφήβους (Mamalakis and Kafatos 1996, Krassas, Tzotzas, Tsametis and
Kostantinidis 2001). Σε ένα πληθυσµό 2,500 παιδιών ηλικίας 7-17 ετών που
εξετάστηκαν στο Νοσοκοµείο Παναγία της Θεσσαλονίκης 25,9% των αγοριών ήταν
υπέρβαρα και 5,1% παχύσαρκα και 19.1% των κοριτσιών ήταν υπέρβαρα και 3.2%
παχύσαρκα.
Η παχυσαρκία των ενηλίκων στην Ελλάδα είναι η δεύτερη συχνότερη σε ποσοστό
στην Ευρώπη και υπερβαίνει το 25% για στους άνδρες και 35% στις γυναίκες (James
2001)
Γενετικές Θεωρίες
Η ύπαρξη ενός παχύσαρκου ατόµου στην οικογένεια έχει σαν αποτέλεσµα 40%
πιθανότητα να γίνει ένα παιδί παχύσαρκο ενώ η πιθανότητα αυξάνει σε 80% όταν και οι
δύο γονείς είναι παχύσαρκοι. Η πιθανότητα αδύνατοι γονείς να παράγουν ένα υπέρβαρο
παιδί είναι πολύ µικρή, περίπου 7% (Garn et al 1981)
Μελέτες διδύµων έδειξαν ότι γενετικοί παράγοντες είναι σηµαντικά υπεύθυνοι
για την εκδήλωση της παχυσαρκίας (Stunkard et al 1990, Allison et al 1996). Όσον
αφορούσε το βάρος τους, υιοθετηµένα παιδιά έµοιαζαν µε τους βιολογικούς τους γονείς
13
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 55
και κυρίως µε τη βιολογική τους µητέρα, παρά µε τους γονείς που τα υιοθέτησαν
(Stunkard , Sorensen and Schulsinger 1983).
Η κύρια κατανοµή του βάρους στο άνω ή κάτω µέρος του σώµατος
κληρονοµείται (Bouchard et al 1990).
Σε µερικά άτοµα η παχυσαρκία φαίνεται να επηρεάζεται από ένα γονίδιο ενώ σε
άλλα µπορεί να οφείλεται σε ένα πολύπλοκο συνδυασµό πολλών γονιδίων (Kopelman
1999)
14
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 56
Μερικά παχύσαρκα άτοµα πιστεύουν ότι το σώµα τους είναι άσχηµο και
σιχαµερό και ότι οι άλλοι το βλέπουν µε εχθρικότητα και περιφρόνηση. Τα άτοµα αυτά
πάσχουν από ∆ιαταραχή Υποτίµησης της Εικόνας του Σώµατος (Body Image
Disparagement) (Stunkard and Mendelson, 1961). Παρατηρείται κυρίως σε νεαρά
λευκά κορίτσια ανωτέρας κοινωνικοοικονοµικής τάξης και είναι πιο σοβαρή σε άτοµα
που ήταν παχύσαρκα από την παιδική τους ηλικία και των οποίων το σώµα υποτιµούσαν
οι γονείς όταν ήταν παιδιά. Χρήσιµες ερωτήσεις κατά τη λήψη του ιστορικού του/της
ασθενούς για να διευκρινισθεί αν υπάρχει ∆ιαταραχή Εικόνας Σώµατος είναι: α) πως
16
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 58
βλέπει το άτοµο τον εαυτό του στον καθρέπτη, β) πως νοµίζει ότι το βλέπουν οι άλλοι, γ)
πως αισθάνεται ότι είναι, δ) πως θα ήθελε ιδανικά να είναι.
Αύξηση του αριθµού των ανθρώπων που τρώγουν για συναισθηµατικούς λόγους
λόγω:
18
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 60
20
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 62
(1) ο ρυθµός πρόσληψης τροφής είναι πολύ πιο ταχύς από το φυσιολογικό,
(2) η πρόσληψη τροφής συνεχίζεται µέχρι του σηµείου δυσάρεστης αίσθησης
κορεσµού
(3) η πρόσληψη µεγάλων ποσοτήτων τροφής γίνεται ενώ απουσιάζει η σωµατική
αίσθηση της πείνας
(4) το άτοµο τρώει µόνο του επειδή ντρέπεται για το πόσο πολύ τρώει
(5) το άτοµο αισθάνεται απέχθεια για τον εαυτό του, κατάθλιψη ή έντονη ενοχή
µετά το επεισόδιο υπερφαγίας.
Γ. Υπάρχει µεγάλη δυσφορία και ενόχληση για τα επεισόδια υπερφαγίας
∆. Το επεισόδιο υπερφαγίας συµβαίνει, κατά µέσο όρο, σε τουλάχιστον δύο
µέρες την εβδοµάδα για 6 µήνες.
Ε. Η επεισοδιακή υπερφαγία δεν συνδέεται µε τακτική χρήση ακατάλληλων
αντιρροπηστικών συµπεριφορών (π.χ. χρήση υπακτικών, νηστεία, υπερβολική
21
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 63
άσκηση) και δεν συµβαίνει κατά την διαδροµή της ψυχογενούς ανορεξίας ή
της ψυχογενούς βουλιµίας.
Επιδηµιολογία
Οι Dansky και συν (1996) παρατήρησαν ότι ο επιπολασµός κατά την διάρκεια της
ζωής (lifetime prevalence) της µείζονος κατάθλιψης σε άτοµα µε ∆ΕΥ ήταν 31% και σε
άτοµα µε ψυχογενή βουλιµία ήταν 36%, συχνότητες πολύ υψηλότερες από την
συχνότητα του 15% κατάθλιψης που παρατηρήθηκε σε άτοµα που δεν έπασχαν από
∆ΕΥ.
Το ποσοστό Συνδρόµου Μετατραυµατικού Στρες είναι 21% στην ∆ΕΥ σε
σύγκριση µε 9% στην παχυσαρκία (Dansky και συν 1996).
Άτοµα µε ∆ΕΥ έχουν συχνά ιστορικό σηµαντικής οικογενειακής δυσλειτουργίας
υπό την µορφή των συγκρούσεων µέσα στην οικογένεια (Hodges, Cohrane, Brewerton
1998)
Σύµφωνα µε τους Wadden and Stunkard (1993) άτοµα µε ∆ΕΥ αποτελούν 25-
45% των ατόµων που συµµετέχουν σε προγράµµατα αντιµετώπισης της παχυσαρκίας,
έχουν σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό ψυχολογικών προβληµάτων, µεγαλύτερη
συχνότητα άρσης διαιτητικών αναστολών, χαµηλότερου βαθµού αίσθησης της
αυτοπραγµάτωσης σχετικά µε την ικανότητά τους να κάνουν δίαιτα, σηµαντικά
µεγαλύτερη συχνότητα διακοπής των προγραµµάτων αντιµετώπισης της παχυσαρκίας
και χάνουν σηµαντικά λιγότερο βάρος.
23
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 65
ΓΝΩΣΙΑΚΗ/ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
24
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 66
µε τη σκέψη:
«αναγνωρίζω ότι χρειάζεται υποµονή και κουράγιο»
• «έχω κάνει τόσες δίαιτες και απέτυχα, και αυτή παρόµοια θα
είναι»
µε τη σκέψη:
«ας δώσω στον εαυτό µου την ευκαιρία να πειθαρχήσει σε ένα
πρόγραµµα»
• ∆ιόρθωση αρνητικών σκέψεων που είναι αποτέλεσµα:
o τελειοµανίας («όταν κάνω δίαιτα δεν πρέπει να κάνω καµία
απολύτως παρεκτροπή και την σταµατάω αν κάνω κάποια
παρεκτροπή»
o σκέψης του «όλα ή τίποτα» (υψηλά πρότυπα, απογοήτευση
και επιστροφή στην υπερφαγία όταν γίνει και το παραµικρό
λάθος)
• Γνωστική αναδόµηση µε σκοπό την ελάττωση των υποτροπών
λόγω της τελειοµανίας:
o εκµάθηση στο να µη βιώνουν ως καταστρεπτικές τις
οποιεσδήποτε παρεκτροπές στην δίαιτα ή στην τυχόν µη
άµεση επίτευξη του αποτελέσµατος
o προετοιµασία αντιµετώπισης «καταστάσεων υψηλού
κινδύνου» ή συναισθηµάτων ενοχής όταν συµβεί κάποια
αποτυχία.
26
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 68
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
∆ιαγνωστικά κριτήρια
Επιδηµιολογία
28
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 70
Η διαφορική διάγνωση γίνεται από τις παρακάτω ψυχολικές και σωµατικές διαταραχές:
• Ψυχολογικές ∆ιαταραχές
o Κατάθλιψη, ∆ιπολική ∆ιαταραχή (Μανιοκατάθλιψη),
o ∆ιαταραχές Προσωπικότητας (έντονη ενασχόληση µε την εικόνα του
σώµατος µε την οποία µετρούν την αυτοεκτίµησή τους)
o Σχιζοφρένεια, Αγχώδεις διαταραχές, Ψυχαναγκαστική διαταραχή
o Κατάχρηση ουσιών (κοκαΐνη, αµφεταµίνη)
• Σωµατικές διαταραχές
o AIDS, Υπερθυρεοειδισµός, Σακχαρώδης ∆ιαβήτης, Καρκίνος,
Υποσιτισµός
29
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 71
Η οικογένεια των ατόµων που πάσχουν από Ψυχογενή Ανορεξία παρουσιάζει τα εξής
χαρακτηριστικά:
30
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 72
• Αισθάνονται ότι δεν µπορούν να µιλήσουν µε τους γονείς τους για τους
προβληµατισµούς τους, φόβους τους και ατέλειές τους
• Οι γονείς κρίνουν δυσµενών το σώµα των παιδιών τους και ασχολούνται µε αυτό
• Η στροφή προς την ενασχόληση µε το βάρος του σώµατος και τον έλεγχο της
ποσότητας της τροφής είναι πολλές φορές ένας τρόπος λύσης συγκρούσεων στην
οικογένεια και προσπάθειας ικανοποίησης των γονέων
31
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 73
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ
Επιδηµιολογία
32
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 74
34
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 76
µικρό παιδί, δεν µπορώ να ζήσω µόνη µου, πρέπει να µε φροντίζουν» (Dare and
Crowther, 1995)
• Εκλεκτική αφαίρεση
«Είµαι ξεχωριστή αν είµαι αδύνατη»
«Ο µόνος τρόπος που µπορώ να έχω τον έλεγχο των πραγµάτων είναι µέσα από
το φαγητό»
• ∆ιχότοµη λογική (σκέψη στα δύο άκρα)
«Αν δεν έχω τον απόλυτο έλεγχο θα χάσω κάθε έλεγχο»
«Αν βάλω ένα κιλό θα παχύνω»
35
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΝΤΑΖΗΣ Α. ΙΟΡ∆ΑΝΙ∆ΗΣ 77
• Υπεργενίκευση
«Απέτυχα χθές, σίγουρα θα αποτύχω σήµερα»
• Υπεµεγύνθυση
«Αν κερδίσω ένα κιλό θα µε κάνει να πέσω στο χείλος της παχυσαρκίας»
• ∆εισιδαιµονική σκέψη
«Αν το φάω θα µετατραπεί σε πάχος αµέσως»
• Προσωποποίηση
«Γελούσαν, για εµένα θα γελούσαν»
Η µεγάλη έµφαση που δίνεται στο λεπτό σώµα και ο φόβος της πάχυνσης εδραιώνεται
και διαιωνίζεται µε τα ανωτέρω «γνωσιακά σφάλµατα» των ανορεξικών ασθενών.
36