004 Takti~ka obuka

* * * * *
ODDELENIE VO ODBRANA
004-09

• Uslov
Na poligon za takti~ka obuka so li~no vooru`uvawe i oprema da se
obezbedat manevarska municija, topovski udari, razni meti, {kolski
protivoklopni mini, {kolski ra~ni bombi, bodlikava `ica, no`ici za
se~ewe `ica, in`eneriski alat.

• Standard
Pravilna podgotovka na oddelenieto za borba, primenuvawe na
razli~ni tehniki za dvi`ewe, izbor i ureduvawe na pozicija za odbrana i
uspe{no izveduvawe na odbranata.

• Misija (zada~a) na oddelenieto vo odbrana

Misija e primarna zada~a dadena na oddelenieto za odbrana. Osnovna
misija na oddelenieto e da mu nanese na neprijatelot {to pogolemi zagubi
vo `iva sila i borbena tehnika, da gi razbie i dezorganizira negovite sili,
da mu go spre~uva manevrot i dvi`eweto, da go zabavuva negoviot napad, da
go porazuva, ne dozvoluvaj}i mu prodor preku poziciite za odbrana, a na
svojot vod da mu sozdade uslovi za organizirawe na poefikasna odbrana za
celosno razbivawe i uni{tuvawe na neprijatelot ili negovo odvra}awe od
napadot.
Oddelenieto ja izvr{uva misijata so ogan i dvi`ewe, vo sostav na vod i
vo slo`eni borbeni, raznovidni, zemji{ni i vremenski uslovi. Ognot e
osnovno sredstvo za nanesuvawe zagubi na neprijatelot. So dvi`ewe
oddelenieto se doveduva vo najpovolna pozicija za odbrana vo odnos na
neprijatelot.
Strela~koto oddelenie vo izvr{uvawe na misijata mo`e da bide
zasileno so mitralezi i so sredstva za protivoklopna borba.
Do priem na misijata (zada~ata) sevkupnata rabota na komandirot na
oddelenie e naso~ena kon: odr`uvawe na brobenata gotovnost i podgotovka
na vojncite vo oddelenieto i oddelenieto za izvr{uvawe na prestojnata
borbena zada~a.

• Priem na misija (zada~a) i izdavawe na podgotvitelna naredba

Priem na misija
Komandir na oddelenie prima misija (zada~a) od komandir na vod,
na~elno usno na zemji{te ili vo pismena forma so podgotvitelna,
operativna ili dopolnitelna naredba, preku kurir, a isklu~itelno mo`e
da primi i preku sredstva za vrski ako situacijata taka nalo`uva.
Na priemot na misijata na~elno so komandirot na oddelenieto mo`at
da bidat i negovite komandiri na borbenite timovi.
Koga zada~ata e primena, zapo~nuvaat podgotovkite na oddelenieto za
nejzino izvr{uvawe.

SROD, izdanie april 2003 4 - 83

004 Takti~ka obuka

Podgotovka na misijata
Vrz osnova na dobienite informacii za zada~ata od komandirot na
vodot komandirot na oddelenieto vr{i po~etna analiza na MET-T (misija,
neprijatel, teren, vojnici na raspolgawe, vreme i analiza na: pre~ki,
za{tita i prikrivawe, nabquduvawe na klu~en teren, pristapni pati{ta i
prikrivawe i sl.) za da mo`e da gi odredi potrebite za svojata
podgotvitelna naredba.

VNIMAVAJ:
Va`no e da ja izvidi{ pozicijata od perspektiva na neprijatelot za da
znae{ kako da ja brani{!
Vo vremeto za izvr{uvawe na misijata go odreduva vremeto za
prou~uvawe na zada~ata za organizirawe na odbranata i vospostavuvawe na
odbranata.
Po izvr{enoto prou~uvawe na zada~ata izvlekuva zaklu~oci za svojata
ponatamo{na rabota:
-definira jasna i precizna zada~a na oddelenieto za organizacija i
vospostavuvawe na odbrana (koi se su{tinskite zada~i {to treba
oddelenieto da gi izvr{i i celta {to treba da se postigne);
-utvrduva kade da se odberat poziciite za odbrana koi }e ovozmo`at da se
izvr{i zada~ata;
-go utvrduva najcelishodniot i najefikasniot borben raspored na
borbenite grupi i sredstva so koi se zasiluva oddelenieto, nivnoto mesto i
zada~a na osnovnata i rezervnata pozicija, na~in i pravec na dejstvo, linija
na samostojno otvorawe na ogan i postapka pri neprijatelski artileriski
napad i upotreba na hemiski i zapalivi borbeni sredstva;
-utvrduva koj stepen na in`inerisko utvrduvawe, zapre~uvawe i maskirawe
treba da se primeni;
- utvrduva koi se kriti~no pristapnite pati{ta koi vodat kon poziciite za
odbrana, kako i so koi sili da se za{titat;
- utvrduva kako i so koi sili da se za{titat stranite na oddelenieto;
- utvrduva koi merki i borbeni aktivnosti treba da se primenat za
dejstvuvawe no}e i vo drugi uslovi na ograni~ena vidlivost;
-odgovora na pra{awata: KOJ, [TO, KOGA, KADE I ZO[TO.
Ovie zaklu~oci gi precizira i utvrduva so procenkite na situacijata.
So procenkata na situacijata komandirot na oddelenie pokraj ovie
zaklu~oci treba da utvrdi:
-ja~inata i sostavot na neprijatelot koj najverojatno }e dejstvuva na
poziciite za odbrana, mo`nata linija za negov razvoj i juri{nata pozicija;
-najverojatniot pravec na dejstvo na neprijatelskite pe{adiski sili, a
osobeno oklopno-mehaniziranite sili i mo`nite linii za nivno
uni{tuvawe;
-najverojatnoto mo`no vreme na po~etok na neprijatelskiot napad i sl.

Izdavawe na podgotvitelna naredba

So podgotvitelnata naredba na vojnicite vo oddelenieto i oddelenieto
im se ovozmo`uva {to pobrzo da se podgotvat za odbrana.
Vo podgotvitelnata naredba komandirot na oddelenie gi vnesuva
standardnite aktivnosti koi treba da se prezemat vo tekot na podgotovkite,

SROD, izdanie april 2003 4 - 84

004 Takti~ka obuka

kako na primer: podigawe na municija, hrana, voda, sredstva za vrski,

specijalna oprema, medicinski sredstva, materijali za pre~ki, proverka na
ispravnosta i kompletnosta na vooru`uvaweto i sredstvata za vrski,
maskirawe, prisposobuvawe na opremata, kratki sostanoci za dogovor,
izveduvawe na obuka so doizve`buvawe na kriti~ni borbeni aktivnosti na
izviduvawe na pozicijata za odbrana.
Pred po~etok na dvi`eweto kon pozicijata za odbrana, komandirot na
oddelenie vr{i posledni proverki i ako ne e oddelenieto vo dvi`ewe go
otpo~nuva dvi`eweto na oddelenieto.

• Podgotovka i dvi`ewe kon odbranbenite pozicii

Posle izvr{enata procenka i utvrdeniot plan za odbrana komandirot
na oddelenieto vr{i svoja li~na podgotovka i podgotovka na oddelenieto za
dvi`ewe kon odbranbenata pozicija.
Podgotovka na oddelenieto za dvi`ewe
Za podgotovka na oddelenieto komandirot na oddelenie gi izvr{uva
slednite aktivnosti:
-vr{i proverka na ispravnosta i kompletnosta na oru`jeto i sredstvata.
-vr{i proverka dali na vojnicite im e podelena munucija, hrana, voda i
medicinski sredstva.
-vr{i proverka dali e podignata i ponesena opremata neophodna za
izvr{uvawe na misijata (fortifikaciski i `i~eni pre~ki, protivoklopni
mini).
-gi proveruva vojnicite dali ja razbrale misijata i nivnite zada~i.
-gi proveruva vojnicite dali se maskirale sebesi i opremata.
-komandirite na borbenite timovi sodejstvuvaat me|u sebe.
-odr`uva kratok sostanok so vojnicite so cel da gi predupredi na
bezbednosnite kontrolni merki {to vojnicite treba da gi sprovedat za da
se izbegne mo`niot rizik.
-kontrolira dali oru`jeto kaj vojnicite e napolneto so municija i
uko~eno.
-vr{i borben razbroj na oddelenieto po borbeni timovi po potreba
odreduva nabquduva~, donesuva~ na municija, kurir i negov zamenik.
-ja soop{tuva formacijata i tehnikata na dvi`ewe na oddelenieto.
-izdava kratka, jasna i razbirliva zada~a za dvi`ewe i
-zapo~nuva so dvi`ewe (dava signal ili nareduva da se zapo~ne dvi`eweto).

Dvi`ewe na oddelenieto kon odbranbenite pozicii

Dvi`ewe e borbena postapka so koja oddelenieto navremeno,
organizirano i bezbedno se doveduva vo reonot za odbrana so cel
oddelenieto i sredstvata da se postavat vo najpovolna pozicija za
izvr{uvawe na postavenata misija (zada~a).

a) Tehniki na dvi`ewe na oddelenieto do odbranbenata pozicija

Za dvi`ewe do odbranbenata pozicija oddelenieto mo`e da gi koristi
slednite tehniki na dvi`ewe:
- dvi`ewe – mar{,
- dvi`ewe so nabquduvawe i

SROD, izdanie april 2003 4 - 85

004 Takti~ka obuka

- dvi`ewe so prefrluvawe.

b) Formacii na dvi`ewe na oddelenieto do odbranbenata pozicija

Za dvi`ewe, oddelenieto gi primenuva slednite formacii:
- oddelenie vo kolona,
- oddelenie vo linija.

v) Bezbednosni merki za dvi`ewe na oddelenieto do odbranbenata pozicija

Na pozicijata na odbrana oddelenieto izleguva prikrieno i naj~esto vo
kolona po eden so maksimalno koristewe na zemji{nite karakteristiki. Vo
tekot na dvi`eweto komandirot na oddelenie gi primenuva slednite
bezbednosni merki:
-dvi`ewe po za{titeni i prikrieni ruti (pateki);
-maksimalna zastapenost na maskirnata disciplina;
-maksimalna zastapenost na borbenata disciplina so primena na merkite za
borbeno obezbeduvawe i osiguruvawe i odr`uvawe na celokupnata
bezbednost na vojnicite vo oddelenieto;
-izbegnuvawe na mo`ni mesta za postavuvawe na neprijatelski zasedi i
izveduvawe na prepadi.

• Zaposednuvawe na pozicijata za odbrana

Po pristignuvaweto na oddelenieto na pozicijata za odbrana,
komandirot na oddelenieto gi rasporeduva vojnicite levo i desno od sebe za
da imaat preglednost na pozicijata za odbrana i prostorot pred niv od kade
neprijatelot }e napa|a, vr{i geografska i topografska orientacija i
izdava borbena operativna naredba (zapoved) za odbrana (Sl. 1).

borbena pozicija za odbrana

1 borben tim 2 borben tim

3 borben tim

Sl. 1
Operativnata borbena naredba gi sodr`i slednite elementi:
1. Situacija;
2. Misija;
3. Izvr{uvawe na misijata;
4. Servisna poddr{ka;
5. Komanduvawe i signali;

SROD, izdanie april 2003 4 - 86

004 Takti~ka obuka

Po izdadenata operativna borbena

naredba od komandirot na oddelenieto
kon oddelenieto (Sl. 2), komandirite
na borbenite timovi im izdavaat
borbeni zada~i na vojnicite vo
borbenite grupi.

• Vospostavuvawe na pozicijata za
Sl. 2 odbrana
Vidovi na borbeni pozicii za odbrana
Oddelenie vo odbrana zaposednuva pozicija {irina od 80-100m i
dlabo~ina od 100-150m. Vo zavisnost od uslovite vo koi se preminuva vo
odbrana, oddelenieto, pravi i ureduva:
-osnovna borbena pozicija,
-rezervna ili alternativna i
-dopolnitelna borbena pozicija.
Vo zavisnost od rapsolo`livoto vreme za vospostavuvawe na odbranata
oddelenieto pravi :
-pozicii na brza raka,
-vkopani i utvrdeni pozicii.

Vidovi na zakloni na borbenata pozicija za odbrana

Vo zavisnost od brojot na vojnicite vo borbenite timovi vo
oddelenieto, oddelenieto na borbenata pozicija pravi:
-poedine~ni zakloni,
-zakloni za dvajca vojnici,
-zakloni za trojca vojnici.
Vo odnos na orudijata so koe oddelenieto e naoru`ano, vojnicite
pravat :
-zaklon za mitralez,
-zaklon za ra~en raketen frla~,
-zaklon za minofrla~,
-zaklon za bespovle~en top.
Zaklonite se pravat vo soglasnost so takti~ko-tehni~kite
karakteristiki na orudijata i bezbednosnite merki koi treba da se
prezemat pri dejstvuvaweto od ovie orudija.
Otkako e vospostavena ognenata pozicija se pristapuva kon
organizacija na ogneniot sistem.

• Organizacija na ogneniot sistem na oddelenie vo odbrana

a) Poim za ognen sistem i na~in na negovo ostvaruvawe
Ognen sistem prestavuva organiziran i planski usoglasen ogan od
sevkupnoto vooru`uvawe na oddelenieto po cel, mesto i vreme na
izvr{uvawe, za poefikasno dejstvo po neprijatelot. Ogneniot sistem se
ostvaruva so pogoden raspored na vojnicite vo borbenite timovi i nivno to
vooru`uvawe po front i dlabo~ina vo soglasnost so takti~ko-tehni~kite
karakteristiki na vooru`uvaweto i borbenata zada~a na oddelenieto.

SROD, izdanie april 2003 4 - 87

004 Takti~ka obuka

So izdadenata operativna naredba (zapoved) za odbrana komandirot na

oddelenie gi postavil zada~ite na sekoj vojnik vo borbenite timovi i na
sekoe oru`je. So toa toj go vospostavil ogneniot sistem .
Gotovnosta na ogneniot sistem na oddelenieto zna~i podgotvenost na
site vojnici so svoeto oru`je da ja izvr{at dobienata ognena zada~a za
odbrana.

b) Organizacija na ogneniot sistem

Se organizira za izveduvawe na protivpe{adiska, protivoklopna,
protivdesantna i protivvozdu{na odbrana.
Odelenieto vo odbrana te`i{teto vo organizacija na ogneniot sistem
go izrazuva na protivoklopniot i protivpe{adiskiot ogan na pravcite
kade se o~ekuva dejstvo na oklopno-mehanizirani i pe{adiski
neprijatelski sili.
Posebno vnimanie treba da se posveti na usoglasenosta na ogneniot
sistem so sistemot za zapre~uvawe na predniot kraj na odbranata i
podgotovkata na oru`jeto za dejstvo vo no}ni uslovi.
Komandirot na oddelenieto ogneniot sistem go organizira vrz osnova
na:
-dobienata misija ( zada~a ) od komandirot na vodot
-procenkata za mo`niot na~in na dejstvo na neprijatelot
-utvrdeniot plan ( odluka ) za izveduvawe na odbrana i
-takti~ko - tehni~kite karakteristiki na vooru`uvaweto na oddelenieto.
a go podgotvuva na sledniot na~in:
-postavuva borbeno obezbeduvawe na pozicijata;
-organizira nabquduvawe na pravecot od kade }e napa|a neprijatelot;
-na oddelenieto mu izdava operativna borbena naredba (zapoved) za odbrana;
-odreduva sektor za ogan za naso~uvawe na ognot vo frontot;
-odreduva zona na dejstvo za da se koncentrira celiot ogan vo zonata kade
{to ima namera da go razbie i uni{ti neprijatelot;
-vo zonata za dejstvo gi odreduva orientirite, liniite za otvorawe na ogan
na protivoklopnite sredstva i na pe{adiskoto vooru`uvawe (glavna
zapre~na linija, maksimalna linija za dostrel na protivpe{adiskite i
protivoklopnite sredstva i linija za postavuvawe na mini i pre~ki i kako
tie }e se {titat) pri {to go odreduva prioritetot vo otvorawe na ogan;
-gi odreduva patekite za snabduvawe na odelenieto so municija i drugi
borbeni sredstva;
-gi odreduva patekite i na~inot na povlekuvawe, odnosno dvi`ewe na
oddelenieto od osnovnata kon rezervnata
pozicija;
-go soop{tuva svoeto mesto vo borbeniot
raspored na oddelenieto i go regulira na~inot
na oddr`uvawe na vrskite.
Komandirite na borbenite timovi vo
organizacija na ogneniot sistem gi izvr{uvaat
slednite zada~i:
-na borbenite timovi im odreduvaat mesto za
borbena pozicija (osnovna i rezervna pozicija),
zona i pravci za dejstvo, linija i na~in za Sl. 3

SROD, izdanie april 2003 4 - 88

004 Takti~ka obuka

otvorawe na ogan, im izdavaat borbena zada~a i ja odreduvaat patekata za

povlekuvawe i dvi`ewe od osnovnata kon rezervnata pozicija;
-na vojnicite vo borbenite timovi im odreduvaat osnoven i rezerven
zaklon, orientiri (Sl. 3), im izdavaat borbena zada~a so osnoven i
dopolnitelen pravec na dejstvo, im ja odreduvaat patekata za dvi`ewe od
osnovniot kon rezervniot zaklon, nareduvaat da se zazemaat po~etni
elementi za ga|awe na neprijatelskite celi i istite po komandi i signali
gi izve`buvaat za otvorawe na ogan.

Izrabotka na {ema na ogneniot sistem ({ema na elementi na dejstvo)

[emata na ogneniot sistem e zapis na podatoci za ognot potrebni za
ga|awe na odnapred odredeni celi vo sektorot za ogan za vreme na dobra i
organi~ena vidlivost.
Sekoj strelec so direktna strelba na oru`jeto mora da napravi {ema
na ognen sistem. Se pravat dve kopii od {emata na ogneniot sistem. Ednata
kopija ostanuva kaj strelecot na ognenata pozicija, a drugata kopija se dava
na komandirot na oddelenie. [emata na ogneniot sistem se pravi za
osnovna, rezervna i dopolnitelna pozicija.
Se pravi vedna{ po pristignuvaweto na odbranbenata pozicija bez
razlika kolku }e se ostanuva tamu i mora postojano da se vnesuvaat novi
informacii i podatoci.
[emata na ogneniot sistem ima dva dela: del so skica na sektorot i del
so podatoci.

Izrabotka na skica na sektorot za oddelenie.

Skicata na sektorot za oddelenie go izrabotuva komandirot na
oddelenie vrz osnova na negoviot plan za odbrana i {emite na ogneniot
sistem za sekoe oru`je (orudie) napraveni od strelcite i ni{anxiite vo
borbenite timovi (oddelenieto). Sekoj komandir na oddelenie pravi skica
na sektorot za da mu pomogne vo planiraweto na odbranata i za kontrola na

Sl. 4

SROD, izdanie april 2003 4 - 89

004 Takti~ka obuka

ognot (Sl. 4). Komandirot na oddelenie pravi dve kopii od skicata na

sektorot od koi ednata kopija ja dava na komandirot na vod, a vtorata kopija
ja ~uva kaj sebe na pozicijata za odbrana.

• Ureduvawe na odbranbenata pozicija

Ureduvaweto e zbir na merki, postapki i dejstva vo ramkite na
zapre~uvaweto, utvrduvaweto i maskiraweto na odbranbenata pozicija.

Objekti koi oddelenieto gi izrabotuva na odbranbenata pozicija

Poradi za{tita na vojnicite, oru`jeto, munucijata i drugite borbeni
srestva komandirot na oddelenie na pozicijata za odbrana izrabotuva:
-zakloni za dejstvo i za{tita, zasolni{ta za vojnicite, municijata i
drugite borbeni srestva.
-pre~ki (minsko-eksplozivni i `i~ni) pred predniot kraj na odbranata.
-ureduva pateki za dotur na oru`je i municija do oddelenieto.
-ureduva pateki za evakuacija na bolni, povredeni i zaginati vojnici.
-vr{i maskirawe na izvedenite raboti.
Site pozicii za odbrana na oddelenieto moraat da ovozmo`at dobro
nabquduvawe na neprijatelot i dejstvo vo najzna~janite sektori i zoni na
razbivawe i uni{tuvawe na neprijatelot.
Vojnicite vo oddelenieto treba da ja iskoristat prirodna za{tita za
prikrivawe pred istite da po~nat da se maskiraat sebesi i oru`jeto.
Neprijatelot ne smee da gi otkrie poziciite za odbrana do onoj moment
koga e predocna za niv i koga efektivno mo`e da dejstvuva vrz niv. Koga e
mo`no vojnicite vo oddelenieto treba da najdat mesto za zaklon na
nevoo~livi mesta, zad prirodna za{tita i lokacii koi se lesni za
maskirawe.

• Locirawe na neprijatelot
Predvremenoto otkrivawe i locirawe na neprijatelot e od golema
va`nost za oddelenieto. Toa mu ovozmo`uva podobra podgotovka za borba i
selektirawe na neprijatelskite celi za nivno razbivawe i uni{tuvawe.
Oddelenieto vospostavuva nabquduva~nici i upatuva patroli za
obezbeduvawe kako {to e naredeno od komandirot na vod. Patrolite i
nabquduva~nicite vr{at nabquduvawe i naslu{nuvawe. Tie koristat
dvogledi i no}ni vizeri po mo`nost i sistemi za rano predupreduvawe na
oddelenieto se so cel da go otkrie neprijatelskoto naiduvawe. Sekoe
oddelenie treba da postavi najmalku edna nabquduva~nica.
Nabquduva~ot se postavuva na takvo mesto da mo`e da go nabquduva
celiot teren pred odbranbenata pozicija i na istiot mu se izdava precizna
zada~a, posebno nabquduva dol` pristapnite pati{ta, klu~niot teren i vo
blizina na odbrambenata pozicija.
Patrolite treba da se ispra}aat pred i strani~no od odbranbenata
pozicija za da vr{at nabquduvawe na strani~nite otvori i otvori ili
praznini na `i~nite pre~ki, patekite na naiduvawe na neprijatelot, me|u
prostorot pome|u borbenite timovi vo oddelenieto i mrtviot prostor.

SROD, izdanie april 2003 4 - 90

004 Takti~ka obuka

Za locirawe na neprijatelot pokraj nabquduva~ot, patrolite i

individualnite vojnici vo oddelenieto vr{at nabquduvawe i
naslu{nuvawe.
Otkako }e se locira neprijatelot, se zabranuva sekoe dvi`ewe na
vojnicite po odbrambenata pozicija, oddelenieto se podgotvuva za borba, a
nabquduva~ite i patrolite se vra}aat vo nivnite zakloni na odbranbenata
pozicija.

• Izveduvawe na odbrana-vodewe borba od pozicijata za odbrana

Vodeweto borba bara golemo psihofizi~ko napregnuvawe, hrabrost i
borbena disciplina na vojnicite i pravilna upotreba na ognenite sredstva
vo oddelenieto.
Oddelenieto naj~esto }e ja vodi borbata od blisko otstojanie vo vid na
~esti sudiri so mali grupi.
Uspehot na borbata vo odbrana }e zavisi od: uslovite pod koi
oddelenieto ja organizira ili preminuva vo odbrana; zada~ata koja ja ima
dobieno; celta {to treba da se postigne; ja~inata i sostavot na
neprijatelot koj napa|a; karakteristikite na zemji{teto i postavenosta i
uredenosta na odbranbenata pozicija.

Dejstvo pri kontakt so neprijatelot

[tom neprijatelot }e bide zabele`an i otkrien komandirot na
oddelenie go izvestuva komandirot na vod za nastanatata situacija, a na
vojnicite vo oddelenieto im nareduva da se podgotvat za borba.
Go inicira kontaktot so neposreden ogan od oru`jata so golem dostrel
koga neprijatelot e na maksimalen domet.
Kako {to neprijatelot se pribli`uva, komandirot na oddelenie go
inicira glavniot za{titen ogan i po neprijatelot se dejstvuva od
sevkupnoto oru`je vo oddelenieto, zgolemuvaj}i go intenzitetot i
masivnosta na ognot do dometot na oru`jata.

Reakcija na kontakt
Komandirot na oddelenie go sledi tekot na borbata pri kontaktot so
neprijatelot i treba navremeno da go
otkrie preo|aweto na negovata
pe{adija i negovite oklopni borbeni
sredstva vo napad (Sl. 5).
Kako {to neprijatelot se
pribli`uva, komandirot na oddelenie
go inicira glavniot za{titen ogan i
po neprijatelot se dejstvuva so
sevkupnoto oru`je vo oddelenieto,
zgolemuvaj}i go intenzitetot i
masivnosta na ognot do dometot na
Sl. 5 oru`jata.

Postapka na oddelenieto pri artileriska podgotovka na napadot

Komandirot na oddelenie prodol`uva so sledewe na borbata pri
kontakt so neprijatelot.

SROD, izdanie april 2003 4 - 91

004 Takti~ka obuka

Na pogodna pozicija go postavuva nabquduva~ot za navremeno

izvestuvawe, a na najutvrdeniot zaklon go postavuva de`urnoto oru`je/
orudie za popre~uvawe na neprijatelskiot napad.
Ako oddelenieto ze zatekne na odbranbenata pozicija koga
neprijatelot dejstvuva so artileriski orudija i koristi hemiski borbeni
sredstva, komandirot na oddelenie komanduva: “Oddelenie, za{titnata
maska vo za{titna pozicija stavi – ja, nabquduva~ prodol`i go
nabquduvaweto, de`urnoto oru`je/orudie vo zaklon, ostanatite vo
zasolni{te”.
Na ovaa komanda vojnicite ja stavaat za{titnata maska vo za{titna
pozicija i brzo vleguvaat vo zasolni{te, de`urnoto orudije go zaposednuva
zaklonot i po potreba samostojno otvara ogan, a nabquduva~ot vr{i
nabquduvawe i za se {to }e zabele`i go izvestuva komandirot na
oddelenie.
Vojnicite koi se nao|aat vo zasolni{te treba da bidat podgotveni na
komanda ili signal od komandirot na oddelenie, po eden, dvajca ili po
borbeni timovi brzo da izlezat od zasolni{te i ja zaposednat odbranbenata
pozicija i da bidat podgotveni za otvarawe na ogan.

Borba od linijata za razvoj na neprijatelot do predniot kraj na

odbranata
[tom neprijatelot po~nuva da nastapuva od negovata linija za razvoj
komandirot na oddelenie gi voveduva ognenite sredstva vo borba sprema
nivnite ogneni mo`nosti i srazmernoto pribli`uvawe na neprijatelot, go
izvestuva komandirot na oddelenie za preo|aweto na neprijatelot vo napad
i ja ceni situacijata. Ako ne e vo mo`nost da go razbie i uni{ti
neprijatelot od odbranbenata pozicija, od komandirot na vod bara
zasiluvawe na oddelenieto ili indirekten ogan za razbivawe na
neprijatelot, a ako e vo mo`nost ja prodol`uva borbata i ja zacvrstuva
odbranata.

Borba po dlabo~ina na odbranata

Borba pri neprijatelski juri{
Koga neprijatelot }e uspee da go prenese oganot po dlabo~ina na
odbranata i koga negovite pe{adiski i oklopno-mehanizirani sili }e
trgnat vo juri{, oddelenieto dejstvuva energi~no i zasileno so site ogneni
sredstva.
Najsilen ogan se otvora koga neprijatelot gi pominuva minsko –
eksplozivnite i `i~enite pre~ki. Oganot od oru`jeto so golem domet,
kombiniran so pre~kite, treba da ja razbie neprijatelskata formacija i da
go kanalizira neprijatelot kon zonata na negovoto ubivawe.
Dokolku neprijatelot napa|a so borbeni vozila, borbata so niv se vodi
so raspolo`livite protivoklopni sredstva, nastojuvaj}i da mu se nanesat
najgolemi zagubi na pre~kite i da se odvoi pe{adijata od borbenite vozila.
So tenkovite i oklopnite transporteri koi se ve}e navlezeni vo
dlabo~ina na odbranata, borbata so niv se vodi so tromblonski i
kumulativni mini, ra~ni bombi i zapalivi {i{iwa, a so ednovremeno
dejstvo od strele~ko vooru`uvawe od blisko rastojanie se dejstvuva po
pe{adijata odvojuvaj}i ja od borbenite vozila.

SROD, izdanie april 2003 4 - 92

004 Takti~ka obuka

Ako neprijatelskiot juri{ ne uspee, oddelenieto za vreme na negovoto

izlekuvawe od borba, go uni{tuva so najsilen ogan ne dozvoluvaj}i mu da
se sredi.

Borba pri vklinuvawe na neprijatelot na predniot kraj na odbranata

Ako neprijatelot uspee da se vklini na predniot kraj, oddelenieto so
dr`ewe na povolnite objekti na pozicijata za odbrana i so glaven zapre~en
ogan go spre~uvaat neprijatelot vo ponatamo{niot prodor, a vklinetiot
neprijatel go razbivaat i uni{tuvaat so protivnapad.

Borba pri vklinuvawe na neprijatelot vo reonot na odbranata

Dokolku neprijatelot se vklini vo reonot na odbranata, komandirot
na oddelenie vedna{ gi prezema potrebnite merki za za{tita na krilata na
oddelenieto davaj}i zada~i na poedini ogneni sredstva za dejstvo po
neprijatelot. Neprijatelot se ga|a vo to~kite za zadr`uvawe, zapirawe ili
vo zonata na ubivawe (zona na dejstvo).

Borba koga neprijatelot }e zavladee so osnovnata borbena pozicija

Dokolku neprijatelot uspee da ja ovlada osnovnata borbena pozicija,
oddelenieto ja prodol`uva borbata po dlabo~ina na odbranata.

Borba od rezervnata borbena pozicija

Koga komandirot na oddelenieto }e oceni deka oddelenieto pod
pritisok na neprijatelot ne
mo`e da ja dr`i osnovnata
borbena pozicija, bara od
komandirot na vod da se
povle~e na rezervnata
borbena pozicija (Sl. 6).
Na rezervnata pozicija
Sl. 6 odelenieto se povlekuva po
naredba na komandirot na vod.
Vojnicite vo oddelenieto so oslonuvawe na povolnite objekti na
osnovnata borbena pozicija, so me|usebna za{tita ili pod za{tita na ogan
od pu{komitralez/mitralez, se povlekuvaat prikrieno na rezervnata
pozicija i so `estok i silen ogan go spre~uva neprijatelskiot napad
sozdavaj}i uslovi za protivnapad na vodot. Povlekuvaweto se vr{i
poedine~no, po dvajca, po grupi i po borbeni timovi. Komandirot na
oddelenie se povlekuva so prvata polovina na oddelenieto ili so
poslednata grupa, odnosno borbeniot tim.

• Konsolidacija i reorganizacija na oddelenie vo odbrana

Konsolidacijata podrazbira organizacija i pozicionirawe na
oddelenieto, oru`jeto i orudijata na novi pozicii za odbrana. Se ostvaruva
so postavuvawe na nabquduva~i, po dol`ina na mo`nite pristapni pati{ta
na naiduvawe na neprijatelot, so postavuvawe na sektori za ogan koi se
vkrstuvaat so cel da se postavi celosno kru`no obezbeduvawe na borbenata
pozicija.

SROD, izdanie april 2003 4 - 93

004 Takti~ka obuka

Reorganizacijata e potrebna vo site borbeni uslovi i intervali.

Oddelenieto posle pretrpenite zagubi vo `iva sila i MTS mora da se
reorganizira odnosno mora dopolnitelno da bide popolneto i zasileno so
`iva sila i snabdeno so MTS, za da mo`e brzo da ja prodol`i borbata vo
odbrana.
Za konsolidirawe i reorganizirawe na oddelenieto komandirot na
oddelenie gi prezema i izvr{uva slednite borbeni aktivnosti:
-na novata pozicija za odbrana vospostavuva borbeno obezbeduvawe so
nabquduva~i, de`urni oru`ja i orudija, posebno vodi gri`a za
obezbeduvawe na klu~niot teren, me|u prostorite, mrtviot prostor i
pristapnite pati{ta kon pozicija za odbrana. Go pridvi`uva oddelenieto i
mu izdava borbena zada~a nazna~uvaj}i mu zona i sektor za dejstvo,
organizira: popolnuvawe na oddelenieto so municija, hrana i voda,
uka`uvawe na prva pomo{ na bolnite i povredenite lica i izdvojuvawe na
`rtvite i o{tetenite borbeni sredstva na posebno mesto za nivno
evakuirawe od pozicijata za odbrana.
-komandirite na borbenite grupi na sekoj vojnik mu odreduvaat osnoven i
dopolnitelen pravec za dejstvo i ja sogleduvaat sostojbata vo zagubi na
lu|e, oru`je, municija i drugi borbeni sredstva i na komandirot na
oddelenie mu podnesuvaat izve{taj za bolni i povredeni lica i za `rtvi i
o{teteni borbeni sredstva.
-komandirot na oddelenie posle primeniot izve{taj od komandirite na
borbenite timovi, go izvestuva komandirot na vod za brojot na bolnite i
povredenite lica, za brojot na `rtvite i o{tetenite borbeni sredstva i
bara od nego nivno evakuirawe od borbenata pozicija i brzo popolnuvawe
na oddelenieto so ona {to mu nedostasuva. Neprijatelskite voeni
zarobenici gi sobira na mestoto za sobirawe i gi upatuva na sobirnoto
mesto na vodot.
Posle izvr{enata konsolidacija i reorganizacija, komandirot na
oddelenie vr{i kontrola na podgotvenosta na oddelenieto za borba i na
vospostaveniot lanec na komanduvawe.
Go izvestuva komandirot na vod i bara od nego novi upatstva i naredbi
za ponatamo{nite aktivnosti na oddelenieto. Do prodol`uvawe na borbata
oddelenieto mo`e i da odmora na poziciite.
Otkako }e gi dobie novite upatstva komandirot na oddelenie
prodol`uva so borbata vo odbrana.

• Sodejstvo na pe{adiskite edinici so

oklopno - mehanizirani edinici vo
organizacija i izveduvawe na odbrana
Sodejstvo na oddelenie so tenk i
oklopen transporter
Dokolku oddelenieto se brani so
tenk ili so oklopen transporter toga{
mora da ima vospostaveno sodejstvo
pome|u oddelenieto i tenkot koe se
ogleda vo me|usebnata ognena poddr{ka
i pomo{ (Sl. 7). Sl. 7
Sodejstvoto se organizira vo tekot

SROD, izdanie april 2003 4 - 94

004 Takti~ka obuka

na podgotovkata na odbranata, a se dopolnuva vo tekot na borbata.

Tenkot i oklopniot transporter vo sodejstvo so strela~koto oddelenie
gi izvr{uvaat slednite zada~i:
-gi uni{tuvaat onie ogneni to~ki koi pretstavuvaat najgolema zakana za
odbranata prvenstveno neprijatelskite tenkovi, oklopni transporteri i
artikleriskite orudija.
-so mitraleski i topovski ogan gi uni{tuva neprijatelskite celi vo
mrtviot prostor, spre~uva prodor na neprijatelot na krilata i me|u
prostorite na oddelenieto vo dlabo~inata na odbranata.
-go poddr`uva ili u~estvuva vo protivnapadot na oddelenieto.
-vr{i prevezuvawe na oddelenieto za brza intervencija pri zatvorawe na
odreden pravec.
Strela~koto oddelenie pri sodejstvo so tenkot i oklopniot
transporter gi izvr{uva slednite zada~i:
-so svojot ogan gi uni{tuva neprijatelskite protivoklopni sredstva,
lovcite na tenkovi i pe{adiskite sili.
-gi poka`uva neprijatelskite celi na posadata na tenkot.
-mu go obele`uva pravecot na dvi`ewe.
-na posdata na tenkot i pomaga pri polnewe na tenkot so municija i
-ja {titi posadata na tenkot koga prinudno }e go napu{ti tenkot.

• Oddelenie vo odbrana no}e i vo uslovi na ograni~ena vidlivost

Aktivnosti na oddelenieto na pozicijata za odbrana pred da se stemni,
vo tekot na no}ta i vo uslovi na ograni~ena vidlivost
Oddelenieto pred da se stemni (no}) ili vo drugi uslovi na ograni~ena
vidlivost ja podgotvuva borbenata pozicija i oru`jeto za borba.
Komandirot na oddelenie gi prezema slednite borbeni merki:
-ja odreduva no}nata pozicija za odbrana na oddelenieto;
-organizira i gi podgotvuva sredstvata za nabquduvawe pri {to precizira
koga i kade da se postavat dopolnitelni nabquduva~i;
-organizira i gi postavuva dopolnitelnite organi za osiguruvawe na
borbenata pozicija;
-gi odreduva no}nite orientiri i otstojanijata do niv za poka`uvawe na
neprijatelskite celi;
-odreduva na~in za podgotovka na oru`jeto za dejstvo, linija i pravci na koi
treba da se otvori ogan, kade i vo koe vreme poedini ogneni sredstva da se
premestat za dejstvo;
-ja odreduva postapkata na oddelenieto za vreme na neprijatelskoto
osvetluvawe na odbranbenata pozicija;
-go regulira na~inot na upotreba na negovite sredstva za osvetluvawe na
neprijatelot koj vr{i napad;
-organizira i postavuva borbeno osiguruvawe na krilata na oddelenieto i
po potreba organizira dopolnitelno zapre~uvawe na predniot kraj i vo
dlabo~ina na odbranata;
-navremeno go popolnuva oddelenieto so municija posebno so obele`uva~ki
zrna i so sredstva za osvetluvawe na terenot;
-nareduva da se podgotvi oru`jeto za no}no dejstvo i vo uslovi na
ograni~ena vidlivost;

SROD, izdanie april 2003 4 - 95

004 Takti~ka obuka

-vr{i proverka na podgotvenosta na oddelenieto i oru`jeto za no}no

dejstvo;
-gi soop{tuva znacite za raspoznavawe;
-do po~etokot na borbata organizira oddelenieto da se odmora na
pozicijata za odbrana ili vo nejzina neposredna blizina;
Na pozicijata ostanuvaat organite za borbeno osiguruvawe i
de`urnite oru`ja i orudija koi vo tekot na no}ta se smenuvaat.
Oddelenieto odr`uva potpolna ti{ina i budnost vo tekot na celata
no}, a posebno pred zorata.

Vodewe na borba od odbrambenata pozicija vo no}ni uslovi i uslovi na

ograni~ena vidlivost
Za vodewe na borba vo no}ni uslovi i uslovi na ograni~ena vidlivost
komandirot na oddelenie mo`e del od ognenite sredstva da gi privle~e
poblisku do predniot kraj na odbranata koi zaposednuvaat privremena
ognena pozicija pri {to gi koristi pu{komitralezite i mitralezite za
dejstvo od zaseda, ispadi ili prepadi so toa da ne go popre~uvaat dejstvoto
na drugite ogneni sredstva. Vojnicite od ognenata pozicija moraat da znaat
kade e zaposednata privremenata pozicija za da ne dejstvuvaat po nea.
Priodite do pre~kite vo tekot na no}ta i vo uslovi na ograni~ena
vidlivost se zatvoraat, a dokolu ima vreme se postavuvaat novi pre~ki.
Va`nite objekti na predniot kraj zadol`itelno se zapre~uvaat i se
branat podgotvuvaj}i ogan po niv od ognenata pozicija ili od ogneni
sredstva od zaseda.
Vo tekot na no}ta i vo uslovi na ograni~ena vidlivost borbata so
neprijatelot se vodi na sledniot na~in:
-oddelenieto go so~ekuva neprijatelot da prijde {to poblisku, a potoa go
razbiva i uni{tuva so ra~ni bombi i so silen ogan od blisko rastojanie.
-za povlekuvawe na rezervna borbena pozicija i prekiniuvawe na kontaktot
so neprijatelot oddelenieto gi koristi navremenite planirani i odredeni
pravci. Izvlekuvaweto od kontakt treba da bide ne~ujno i brzo po
odbivaweto na negoviot napad.
-borbata so oklopnite borbeni sredstva na neprijatelot oddelenieto ja
vodi taka {to gi pu{ta na kratko otstojanie, a potoa so protivoklopnite
sredstva gi ga|a so bo~en ogan.
Pri dejstvo vo tekot na no}ta i vo uslovi na ograni~ena vidlivost,
dale~inata i pravecot na dvi`ewe na neprijatelskite oklopni borbeni
sredsta se odreduva po zvukot na motorot. Se ga|aat vo blesokot na
tenkovskiot top, a koga prostorot se osvetluva se ga|a kako dewe.
Na Sl. 8 e prika`ana na~elna {ema na organizacijata na edno
oddelenie za odbrana.

SROD, izdanie april 2003 4 - 96

004 Takti~ka obuka

POM

Sl. 8

SROD, izdanie april 2003 4 - 97

004 Takti~ka obuka

• Ocenuvawe
A) Podgotovka za ocenuvawe
-Postavuvawe na mesto, obezbeduvawe na MS i uslovi za ocenuvawe;
-Zapoznavawe na oddelenieto so uslovite i standardite za ocenuvawe.

B) Izveduvawe na ocenuvaweto

Red. pominal ne pominal

AKTIVNOST
br. (P) (NP)
Liderot na oddelenieto ja prima
zada~ata i ja prenesuva na oddelenieto
-orientacija,
1.
-sodr`ina na zada~ata,*
-metod na prenesuvawe,
-neposredno obezbeduvawe*
Oddelenieto ja zaposednuva pozicijata
za odbrana
-maskirawe,
2. -tehnika na dvi`ewe,
-odnesuvawe na oddelenieto vo
razli~ni situacii (zasedno orudie,
artileriski ogan, avijacija i sl.)*
Liderot go organizira oddelenieto za
izveduvawe na odbranata
3. -ureduvawe na poziciite za odbrana,*
-popolnuvawe so municija, hrana i
MS*
Liderot go izvestuva liderot na vodot
4.
koga se e podgotveno za odbrana
Izveduvawe na odbranata
-komanduvawe na liderot,
-prenesuvawe na komandata od
5.*
liderite na timovite,
-rabota na timovite,
-rabota na oddelenieto
6.* Izvlekuvawe na alternativni pozicii
Konsolidacija i reorganizacija
-tehniki za konsolidacija,
-izdavawe dopolnitelni naredbi,
-organizacija na ogan,
-popolnuvawe so municija,
7.
-uka`uvawe na prva pomo{ na
povredenite i ranetite i
ras~istuvawe na celta od `rtvi,
-raportirawe na liderot na
oddelenieto do liderot na vodot za

SROD, izdanie april 2003 4 - 98

004 Takti~ka obuka

sostojbata na lu|eto, municijata i

opremata
8.* Izveduvawe na protivnapad
ZAKLU^NA OCENKA (NS, P ili NP)

* - su{tinska zada~a

V) Uslovi za ocenuvawe i soop{tuvawe na rezultatot

-Oddelenieto gi nadminalo standardite (NS)
-dokolku uspe{no gi izvr{ilo site ~ekori;
- Oddelenieto gi ispolnilo standardite –pominalo (P)
-dokolku gi izvr{ilo site su{tinski zada~i;
- Oddelenieto ne gi ispolnilo standardite – ne pominalo (NP)
-dokolku ne izvr{ilo edna ili pove}e su{tinski zada~i.

SROD, izdanie april 2003 4 - 99