A ARTE EN MESOPOTAMIA E EN EXIPTO

arte MESOPOTAMIA EXIPTO

Caracte ● As achegas artísticas máis representativas son a arquitectura e a escultura.
rísticas ● A función da arte era estar ao servizo do poder, é dicir, que servía como propaganda para dar a coñecer o poder dos gobernadores ante os seus súbditos e antes
xerais os pobos rivais. Por iso dicimos que se trata dun arte oficial e propagandística. Tamén é unha arte relixiosa, moi vinculada coas crenzas, (e no caso de Exipto coa
vida de ultratumba), aínda que tamén hai construcións civís.

● As principais aportacións no campo da arquitectura foron a invención ● Características xerais:

do arco de medio punto e da bóveda de canón (formada pola sucesión
de arcos de medio punto). ❖ É unha arquitectura alintelada ou arquitrabada (é dicir, con cubertas planas -
A non empregaron nin o arco nin a bóveda).
● O material máis empregado para facer os edificios foi o ladrillo ou ❖ Sustentada
R por columnas (palmiformes, lotiformes, hatorianas,
adobe. Trátase dun material perecedoiro, e por iso non se conservan campaniformes, papiriformes etc. - ver ao final) e grosos muros.
Q moitas das construcións. ❖ O material empregado eran grandes bloques de pedra. Por iso perdura no
U tempo.
I ● Hai dous tipos de edificios que destacan: o palacio e o templo. ❖ Caracterízase polo colosalismo, son de enormes dimensións, buscando
T ensalzar a grandeza de Exipto e dos faraóns.
a) O PALACIO: ❖ Hai dous tipos de arquitectura que destacan en Exipto: a relixiosa e a funeraria
E
C ★ Era a residencia do rei/emperador. 1) ARQUITECTURA RELIXIOSA: O TEMPLO:
T
★ A estancia máis importante é o Salón do Trono (o lugar onde se ➢ Eran grandes construcións monumentais de pedra, dedicadas aos deuses e
U celebraban os actos oficiais, onde o rei recibía aos súbditos etc, nas que vivían os sacerdotes, rodeadas de murallas.
R estaba presidido polo trono real, levantado sobre unha ➢ O acceso ao templo realizábase a través dunha avenida de esfinxes, que
A1 plataforma). simbolizaba a forza e protección, e conducía ata a porta monumental.
➢ Diante da porta colocábanse dous obeliscos (piares con remate piramidal que
★ As cubertas estaban adinteladas (eran planas). En Persépolis parecen ter relación co culto ao Sol- Ra), e todo o conxunto estaba
sostidas por columnas. amurallado.
➢ A fachada estaba flanqueada por 2 pilonos, que eran muros moi grosos de
★ Estaban decorados con: frescos, relevos3 (ex: palacios asirios),
forma trapezoidal.

1
Ver o vocabulario ao final.
1
 cerámica vidrada4 decoradas con motivos florais, animais,
fantásticos etc., como na Porta de Ishtar en Babilonia.
★ Ex: Palacio de Persépolis, Palacio de Jorsabad, Palacio de Nínive
… ofrendas). O santuario sitúase ao fondo do templo, na parte máis afastada da
b) O TEMPLO ou CIGURAT:
★ Eran templos con forma de pirámide escalonada. Na parte
superior contiñan santuarios e observatorios astronómicos.
★ Tiñan grosos muros, que eran os elementos sustentantes5.
★ Son lugares de culto e observatorios astronómicos.
★ Estaban formados por: plataformas policromadas (3
normalmente), cun santuario na parte superior e accedíase por
medio de 3 rampas.
➢ Xa no interior, accedíase a un patio porticado, (a sala hípetra), á que podía
acceder todo o pobo; a continuación pasabas á sala hipóstila, unha sala
rodeada de columnas á que accedía a nobreza; e ao final atopábanse o
Santuario da barca e o Santuario coa estatua do deus e co tesouro (as
entrada; só tiñan acceso o faraón e os sacerdotes.
➢ O pobo só podía chegar ata o patio durante as procesións e festas, mentres
que os nobres podían chegar á sala de columnas.
➢ Os templos diminúen de altura e de tamaño a medida que entramos, e a luz
vaise reducindo, indicando que entramos no espazo máis sagrado e
intimidando.
➢ Algúns dos exemplos máis representativos son o Templo de Amón en Tell
el-Amarna, o templo de Karnak, o de Luxor, o de Hatshepsut ou o de Abu
Simbel, entre outros.
2) ARQUITECTURA FUNERARIA: MASTABAS, PIRÁMIDES E HIPOXEOS:
➔ MASTABAS: foron as primeiras tumbas, rectangulares e de escasa altura, con
forma de pirámide truncada. O sarcófago situábase nun pozo escavado.
Destacan a de Meidum e a de Sakkara.
➔ PIRÁMIDES: tumbas realizadas superpoñendo varias mastabas, e elaboradas
con grandes bloques de pedra. Construíronse de forma labIríntica e con falsas
cámaras, para evitar os saqueos e pillaxes. As cámaras funerarias e o tesouro,
estaban tapiadas. As primeiras eran pirámides escalonadas como a do rei
Zoser; posteriormente logran a forma piramidal perfecta. Entre as máis
coñecidas están as de Keops, Kefrén e Micerinos; as tres conforman o
complexo funerario de Gizeh.
➔ HIPOXEOS: tumbas escavadas na rocha. Foron típicas do Imperio novo e foron
construídas para evitar ser saqueadas trala morte dos faraóns. Os hipoxeos
máis representativos son os de Beni-Hassan, o do Val dos Reis e o do Val das
Raíñas (Tebas).
2
 ● Este é un dos eidos artísticos máis característicos da cultura
mesopotámica.
● Caracterizábanse pola:
○ Desproporción: a cabeza era grande en relación ao corpo; as
mans eran grandes e estaban pegadas ao corpo.
○ Frontalismo (agás nos relevos), estaban feitas para ser vistas
de frente.
○ Marcan os ollos con pedras preciosas.
E ○ Nos relevos tratan de dar profundidade repetindo filas de
S imaxes.
○ Non son realistas, agás as representación dos animais.
C ○ As figuras son frontais, estáticas, ríxidas e solemnes, cos
U brazos pegados ao corpo e totalmente inexpresivas.
L
T ○
U ● Atopamos relevos e esculturas de bulto redondo:
R ○
A A) OS RELEVOS:
○ Para decorar os muros ou portas dos templos empregáronse
os relevos, que normalmente representaban figuras de reis e
raíñas ou de animais monstruosos.
● A escultura tiña unha finalidade relixiosa ou funeraria.
● Características:
○ Representaba deuses, faraóns e personaxes destacados.
○ As figuras son frontais, estáticas, ríxidas e solemnes, cos brazos pegados
ao corpo e totalmente inexpresivas.
○ Son estáticas, aínda que tratan de dar unha tosca sensación de
movemento adiantando unha perna.
○ Hai tamén escultura colosal.
○ As esculturas que representan escenas da vida cotiá son máis realistas, xa
que non son arte oficial.
Os exipcios tamén realizaban relevos en madeira e pedra que decoraban as
tumbas e as paredes dos templos.
O material empregado son: pedra; barro para as escenas cotiás.
○ Exemplos máis destacados: “El escriba sentado”; “La esfinge de Gizeh”
(colosal); ou o “busto de Nefertiti”.

Destacan os relevos asirios que decoraban as paredes

dos palacios con escenas de caza, guerra, dos reis asirios, de
animais feridos (ex: a leoa ferida)...

○ En relevo tamén elaboraron estelas que esculpían escenas de

vitorias militares ou cazarías, como a Estela de Naram - Sim.

B) A ESCULTURA DE BULTO REDONDO: é dicir, talladas tanto por

diante como por detrás.
○ As estatuas representaban os deuses e gobernantes, tal é o
caso da escultura de Gudea de Lagash.
○ Elaboráronse tamén pequenas estatuíñas de orantes, homes
e mulleres en actitude de sumisión ante os deuses, rezando.
Unha das máis representativas é a estatua de Asurnasirpal.

3
 ● A pintura mesopotámica realizábase no interior dos templos e nos ● A súa finalidade era a de honrar aos deuses e aos faraóns. Por iso era empregada
palacios. Presenta, polo tanto, unha temática relixiosa e mitolóxica. na decoración dos palacios, nos templos ou nas tumbas.

● Temos: ● Características:
P ○ As figuras pintábanse de perfil (rostro, brazos e pernas) e os ollos e o torso
○ Frescos: pinturas que decoraban as paredes dos palacios e non de fronte. Domina a frontalidade.
I se poden retocar. ○ Son pinturas planas, non hai profundidade, non hai perspectiva.
N
○ As personaxes son de distinto tamaño segundo o seu poder (están
T ○ CERÁMICA VIDRIADA: ladrillos de cores que decoraban os xerarquizadas). Están idealizadas.
U muros dos palacios e outras construcións e esculturas (ex: Porta
○ As figuras son hieráticas (ríxidas, inexpresivas), e estáticas (non hai
R de Ishtar, Babilonia, ou o estandarte de Ur)
movemento)
A ○ Empregan cores vivas, sen tonalidades.
○ Divídense en rexistros ou bandas.
○ Os temas máis representados son os da: vida cotiá, natureza, relixiosos,
faenas agrícolas etc.

*Estuda este tema de arte empregando o Genially de Edixgal “Arte en Mesopotamia e en Exipto”.

4
VOCABULARIO:
1- Diferenzamos entre a arquitectura relixiosa (edificios con función relixiosa, templos) e civil (aqueles que non teñen
función relixiosa: palacios etc) e arquitectura funeraria (monumentos que teñen función de enterramento: dólmenes,
pirámides, hipoxeos, mastabas etc.)

2- Frescos: ​trátase dunha pintura realizada sobre unha superficie recuberta con dúas capas de morteiro de cal, sobre a
que se aplican os pigmentos, cando esta última capa aínda está húmida, de aí o seu nome. Os frescos píntanse en
xornadas diarias, (porque secan en 24 horas, e non se pode seguir pintando), por iso é un tipo de pintura que non se
pode retocar.

3- Relevos: é unha técnica da escultura que crea unha imaxe a partir dun muro, é dicir, da sensación de volume pero
partindo dunha superficie bidimensional. Os relevos clasifícanse segundo o volume que sobresae en:
● Ocorrelevo: o relevo creáse mediante a incisión das súas contornas, de tal forma que parte da imaxe está por
debaixo do nivel do muro no que se realiza.
● Baixorrelevo: o relevo sobresae menos da metade do seu vulto.
● Mediorrelevo: o relevo sobresae a metade do seu vulto
● Altorrelevo: o relevo sobresae máis da metade do seu vulto

O relevo diferénzase da escultura de bulto redondo, tamén chamada exenta, este tipo de escultura podemos
rodeala por todas partes.

4- Cerámica vidriada: técnica pictórica que consiste en aplicar a un obxecto de terracota un esmalte . O resultado é que
as cores resaltan máis, resisten máis tempo e coa luz os efectos lumínicos e cromáticos acentúanse.

5- Elementos sustentantes dun edificio: como di o nome son os que serven para soster o edificio, é dicir, os muros, as
columnas e os piares. Dependendo do estilo artístico, uns teñen máis importancia que outros.

5
6