TOREM

Theoloqu library

SCHOOL OF THEOLOGY
AI CLABEMONT
California
 Digitized by the Internet Archive
in 2021 with funding from
Kahle/Austin Foundation

https://archive.org/details/decorredemptioneO000caro
FRANCISCAN INSTITUTE PUBLICATIONS
Theology Series N?.2
EDITED BY THE FRANCISCAN INSTITUTE, ST. BONAVENTURE, NEW YORK

l RT
ep t
£* [i4
L LFU

DE CORREDEMPTIONE
BEATAE
VIRGINIS MARIAE
DISQUISITIO POSITIVA

AUCTORE.,,
JUNIPERO B. CAROL, O. F. M.
SACRAE THEOLOGIAE DOCTORE

CIVITAS VATICANA
1950
 APPROBATIONES

NIHIL OBSTAT ex parte Ordinis

Fr. Davi» Bargg, O. F. M., S. T. D., Censor dep.
Washingtonii, die 2 augusti, 1950

IMPRIMI POTEST
Fr. THoMaAS PLASSMANN, O. F. M., S. T. D., Min. Prov.
Neo Eboraci, die 12 augusti, 1950

IMPRIMATUR
T FR. CANISIUS VAN LIERDE, Episcopus Porphyreonen.
Véc. Gen. Civ. Vaticanae

TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS

1950
 REVERENDISSIMO - PATRI

MATTHIAE FAUST
TOTIUS - ORDINIS - FRATRUM -: MINORUM

PROCURATORI - GENERALI

ALMAE - PROVINCIAE

SANCTISSIMI - NOMINIS . IESU

IN - STATIBUS - FOEDERATIS

AMERICAE -: SEPTENTRIONALIS

SODALI -: PRAECLARISSIMO

EXIMIO - STUDIORUM - FAUTORI

HANO - QUALEMCUMQUE - OPELLAM

PERENNES . GRATES - REPENDENS

D. -D 2D,

AUCTOR
 PRAEFATIO

Neminem prorsus illud effugit tentamen quo scientiae ma-

riologicae cultores, novissimis praesertim temporibus, doctrinam
de Mariae partibus in opere Christi salvifico, qua par est ela-
ritate elucidare ac solide stabilire conantur.
Sane, ita in dies numero accrescunt articuli ae monographiae
quis con-
de hac disserentes quaestione ut non immerito valeat
esse mo-
cludere Corredemptionis problema proculdubio maximi
menti in aestimatione hodierni theologi.
in va-
Re quidem vera, si pene innumera testimonia quae
sedulo examin i subiici -
stissima hac de re bibliographia prostant
praef atam doctri-
mus, hoc nobis luculenter ostendunt nimirum,
non amplius
nam de peculiari Virginis munere corredemptivo
relegandam, sed
inter meras opiniones pias ac probabiles esse
esse recensendam.
potius uti plane exploratam ac omnino certam
haec aetate palam ac merito
Imo, nec desunt theologi qui nostra
fontib us suaderi ita
profiteantur hanc veritatem suffücienter ex
duxerit, solemniter
ut eam valeat Ecclesia, si id opportunum
definire.
nondum defini-
Ut autem in aliis quaestionibus à Magisterio
Corredemptionem ma-
tis subinde evenit, sic etiam relate ad
sententia. Haec opi-
rialem non una reperitur apud hodiernos
ima est et utilitate non
nionum diversitas, quae de cetero et legit
parvam genuit inter
caret, praesertim his ultimis decenniis non
paulatim minuatur, po-
studiosos controversiam quae, nedum
cernitur. Nos ipsi, studio
tius acriorem indolem sensim induere
labore incumbentes, in
huiuscemodi quaestionis diuturno iam
animi ardore non semel de-
praefata controversia haud parvo
aspectus superioribus an-
certantes, nonnullos Corredemptionis
sumus. Quae tamen prae-
nis dilucidare ac vindicare conati
8 Praefatio

senti arrepta occasione, nova et vetera proferentes conscripsi-

mus, non quidem certaminis instar sed tranquillo animo exarata
sunt, eaque hoc dumtaxat consilio aggredientes ut disquisitionis
nostrae obiectum, scilicet, revelationis fontium testimonia de
munere Virginis corredemptivo, hucusque non nisi partialiter
excussum, obiective ac systematice, ampliori pleniorique tracta-
tione exponeremus.
Iam ab incoepto theologicae disciplinae studio (1931) in votis
nobis fuerat documenta omnium retro aetatum hac de re in
unum redigere eaque opportuno tempore tamquam thesim ad
lauream consequendam Pontificio Athenaeo Antoniano de Urbe
submittere. Attamen, evolventibus annis, testimoniorum moles
ita accrevit ut eam pro doctorali dissertatione minus aptam cen-
seremus, praesertim quum ob temporis angustiam aliaque rerum
adiuncta, illam disquisitionem congruo ac systematico modo col-
limare nimis arduum videretur. Ab originali idcirco proposito
deflectentes, ac de consilio moderatoris laborum nostrorum, ar-
bitrati sumus melius forsitan fore unam tantummodo periodum :
(sc. saeculum xvi1) pro publica theseos defensione seligere (1948)
ac postea, data occasione, integrum opus de Corredemptione
typis demandare. Attamen, neque disquisitio quam hodie lecto-
ribus praebemus optatam operis amplitudinem hucusque attin-
gere valet, eo quod pene innumera saeculi XX documenta quae
facili negotio huc afferri potuissent, consulto praetermittere iudi-
cavimus, futuro quodam tempore omnia omnibus in medium
prolaturi.
 BIBLIOGRAPHIA:

Integram bibliographiam de mariali Corredemptione, quae

in nostro schedario tria millia circiter auctorum nomina com-
plectitur, lectoribus hie proferre longum sane foret. Sequente
igitur elencho ea praesertim opera recensentur quae vel tamquam
fontes praecipui adhibentur vel quaestionem nostram quadam
amplitudine aut ex professo pertractant. Drevitati similiter con-
sulentes, praetermittimus Sanctorum Patrum opera, episcopo-
rum Litteras Pastorales, omnia fere manualia theologiae dog-
matiecae necnon quamplures tractatus de Assumptione aliisque
quaestionibus marianis in quibus doctrina de munere corre-
demptivo Beatae Virginis plus minusve tangitur vel etiam per-
penditur.

ADELINE, P.-J., Marie; son activité corédemptrice, Paris, 1947.

ADRIAENSEN, J., Is Maria Middelares geweest bijt verdienem omzer
Verlossing?, Averbode, 1937.
AEGIDIUS A PRAESENTATIONE (O. S. A.), De Immaculata Beatae Virgi-
nis Conceptione ab omni originali peccato àmmuni libri quatuor,
Conimbricae, 1617.
AaGrUs, A. (O. S. B.), The Blessed Virgin in Origen and. Saint Am-
brose, in Downside Review, 190, 1952, 126-136.
— The Universal Mediation of Our Lady. A Return to a Reality,
in Downside Review, 56, 1938, 324-336.
AcGuiLAR, F. pg (O. F. M.), Hieroglyphica seu symbola mariana...,
Salmanticae, 1724.
AiniNGER, À. (S. I.), Maria aller Gnaden Mittlerin?, Baden, 1938.
ALAMEDA, S. (O. S. B.), María Mediadora, Vitoria, 1928.
— La Mariología y las fuentes de la revelación, in Estudios Maria-
nos, 1, 1942, 41-100.
— El primer principio mariológico segün los Padres, in Estudios Ma-
rianos, 3, 1944, 163-186.
10 Bibliographia

ALANUS VARENIUsS, Sermones panegyrici quinque in laudem Beatae

Virginis Mariae, Parisiis, 1514.
ALARCÓN, D. (S. LI.), Prima Pars Theologiae Scholasticae, Lugduni,
1633.
ALAsSTRUEY, G., Tratado de la Virgen Santísima, ed. 2, Madrid, 1947.
ALBARELLI, G. M. (O. S. M.), I7 bisogno di una Madre celeste nel-
l'umanità decaduta, in Marianum, 1, 1939, 18-27; 188-199; 399-
411; 2, 1940, 145-172.
ArpEnsS, H. (O. P.), La Mediación universal de la Stma. Virgen segámn
el Bto. Alberto Magno, in La Vida Sobrenatural, 17, 1929, 249-
264; 312-325; 370-371; 18, 1930, 15-283 ; 171-118.
ArsnECHT, G. (O. S. B.), La Madre di Dio; teologia e ascetica, del
eulto mariano, 'Torino, 1933.
ALDAMA, J. A. (S. L.), Cooperación de María a la, Redención a modo
de satisfacción por el pecado, in Estudios Marianos, 2, 1943, 119-
193.
ALES, A. D' (S. L), Marie Mére de Dieu, in Dictionnaire A pologeti-
que de la foi catholique, vol. 3, col. 115-209.
ArnMEYDA, T. png, La Compassion aus douleurs de Marie (trad. de
l'abbé Bataille), Braine-le-Comte, 1901.
ALVA Y AsTORGA, P. pc (O. F. M.), Bibliotheca virginalis Mariae mare
magnum..., Matriti, 1648.
— Monumenta antiqua Immaculatae Conceptionis sacratissimae Vir-
ginis Mariae, Lovanii, 1664.
ALvERY, A., Mariologie augustinienne, in Revue Augustinienne, 11,
1907, 105-719.
AManaL, P. pE (S. I.), Canticum Marianum, hoc est, Sanctissimae
Dei Genitricis Virginis Mariae Canticum ,nempe eius Magnificat... ,
Eborae, 17109.
AwxBRnoss, F., Discorsi teologico-morali in lode di Maria Vergine,
Ascoli, 1843.
AMonós, L. (O. F. M.), Nova Eva-Corredemptriv. De S. Bernardini
Senensis sententia analytica disquisitio, in Estudis Franciscans,
41, 1929, 184-301.
Awonr, E., Controversia de Revelationibus Agredanis ezplicata, cum
epicrisi ad. ineptas carum. Revelationum vindicias editas a, P. Di-
daco Gonzales Matheo... et a P. Landelino Mayr, Augustae Vin-
delicorum, 1749.
Awcr Ux, Chan., Marie, nouvelle Eve, in Mémoires et rapports du
Congrés Marial temu à Brumelles 1921, vol. 1, Bruxelles, 1922,
149-154.
AupnÉs, M., La compasión de la Virgen al pie de la Crue, deducida
de su triple gracia, segán Salmerón, in Estudios Marianos, 5,
1946, 359-388.
AxpRIES, J. (S. I), Perpetuus gladius Reginae Martyrum ab Annun-
tiatione usque ad. obitum, Antverpiae, 1651.
 Bibliographia Ti

ANGER, J., La médiation de Marie, mére de gráce, comparée à la mé-

diation dw Christ et à l'intercession des Saints, in Quatriéme
eia Marial Breton tenu à Folgoat 1913, Quimper, 1915, 109.
136.
— La doctrine du corps mystique du Jésus-Christ, Paris, 1929.
ARENDT, G. (S. I.)), De Protoevangeli habitudine ad. Immaculatam
Deiparae Conceptionem, Romae, 1904.
ARENDZEN, J., Our Lad in the Old. Testament, in Our Blessed Lady
(Cambridge Summer School Lectures for 1933), London, 1934, 1-17.
ARGENTAN, L. F. v? (O. F. M. Cap.), Conferences théologiques et spi-
rituelles sur les grandeurs de la, Sainte Vierge Marie, Mére de
Dieu, Paris, 1868.
ARINTERO, J. G., Mision co-santificadora de María como Esposa del
Espíritu Santo, in Crónica del Primer Congreso Mariano Mont-
fortiano, Barcelona, 1918, 168-189.
AnTAUD, V. D., La Vierge Marie, ed. 5, Paris, 1921.
AUZBnRON, P. (S. I), L/ouvre mariale de Saint Bernard, Juvisy, 1935.
— La médiation universelle de la, Sainte Vierge, in Nowvelle Revue
Théologique, 65, 1938, 5-35.
AvENDASO, CH. pE (O. Carm.), Marial ow sermons sur toutes les festes
ordinaires et extraordinaires de la. Vierge (trad. par le P. Ver-
biale), ed. 3, Paris, 1657.
AzNaAn Y EMmBrp, J. (O. S. A.), Conceptos en honor de la purísima
Concepción de la Madre de Dios, Huesca, 1620.

Barzn, D. (O. F. M.), The Franciscan Office of St. Mary of the Angels
and. the Mediation of Graces, in Orate Fratres, 10, 1956, 399-402.
— Mary at the Foot of the Cross, in Franciscan Studies, 23, 1942,
3-11.
BarnrET, A., De la dévotion à la Sainte Vierge et du culte quá lui est
dà, Paris, 1693.
BarNVEL, J.-V. (S. I.), Le « fiat » de l'Incarnation, in Quatrióme Con-
grés Marial Breton tenu à Folgoat 1913, Quimper, 1915, 139-146.
— Marie Mére de gráce, Paris, 1921.
Barpassannr, S., Lo Mariologia di S. Pier Damiano, in La Scuola
Cattolica, 61, 1933, 304-312.
Barié, C. (O. F. M.), Die sekundüre Mittlerschaft der Gottesmutter
(Hat Maria die Verdienste Christi de condigno für wns mitver-
dient?), in Wissenschaft und Weisheit, 4, 1931, 1-22.
BarnuET, M., Tratado de la devoción de María Santísima Madre de
Dios... (trad. del francés por R. López), Madrid, 1779.
BanBrgn, A., La Sainte Vierge d'aprés les Péres, Paris, 1867 Jl
sme et
Bano, H. (S. I.), Le P. Jean Crasset (1618-1692), le Janséni
la dévotion à la Sainte-Vierge, in Bulletin de la Société Frangat se
d'Etudes Mariales, Paris, 1938, 191-167.
12 Bibliographia

Bann, W. N. (C. M.), Mary Our Mediatriz, in The H omáletic Monthly,

17, 1916, 206-212.
Banna, G., Maria Santissima, Corredentrice del mondo, ed. Milano,
1932.
Bannar, F., La Médiation de Marie..., Quebec, 1943.
Bannurrao, D. (C. M. F.), Eaposición teológica de la, doctrina sobre
la. Mediación universal de la, Virgen, in Crónica Oficial del Con-
greso Mariano Hispano-americano de Sevilla, Madrid, 1930, 251-
595.
Banny, H. A., Salvation Through Mary, Boston, 1898.
BanrHufLEMY D'AsmROY (O. F. M.), Response apologétique de Barthé-
lemy d'Astroy pour wn sien livre intitulé « Traité des loüanges
et invocation de la B. Vierge Marie » contre la, prétendué défense
du Sieur Jean Nicolai..., Liége, 1650.
BagrMANN, B., Christus eim Gegner des Marienkultus?, Freiburg,
1909.
— Maria im Lichte des Glaubens und der Frómmigkeit, ed. 3-4, Pa-
derborn, 1925.
BanziA Y ZAMBRANA, J. pg, Despertador Cristiano, Marial de varios
sermones de María Santísima..., Madrid, 1692.
BasirL10 DE Sax Panro (C. P.), Jerarquía entre los elementos formales
de mérito, satisfacción, sacrificio y corredención en la coopera-
ción de María a la obra de nuestra reparación, in Estudios Ma-
rianos, 2, 1943, 271-318.
— La divina Maternidad es intrinsecamente soteriológica, in Estu-
dios Marianos, 8, 1949, 251-29. |
BauMANN, À., Maria Mater nostra spiritualis. Eine theologische Un-
tersuchung über die geistige Mutterschaft Mariens in den Aeusser-
ungen der Püpste vom Tridentinum bis heute, Brixen, 1948.
BauxGanrNER, D. (O. F. M. Conv.), Immunitas Beatae Virginis Ma-
riae ab ipso etiam originalis labis contrahendae debito, Lucernae,
1652.
Bra, A. (S. L), Das Marienbild des Alten Bundes, in Katholische
Marienkunde (ed. P. Strüter), vol. 1, Paderborn, 1947, 13-32.
BELLANTI, L. E. (S. I), Mary, Co-redemptriz and, Mediatriz, in Our
Blessed. Lady (Cambridge Summer School Lectures for 1933), Lon-
don, 1934, 201-221.
Bzrro, L. M. (O. F. M.), De B. Maria Virgine omnium gratiarum Me-
diatrice, Romae, 1938.
BzLLoN, L., De Marialeer vam Ignatius, Iustinus, Ireneus en Ori-
genes, in Handelingen van het vlaamsch, Maria-Congres te Brus-
sel 1991, vol. 1, Brussel, 1922, 161-184.
BELoN, P. (S. M.), La Corédemption mariale réalisée, in Troisiéme
Congrés Marial Bretom tenu à Guingamp 1910, S.-Brieuc, 1911,
61-131.
 Bibliographia 13
BENisA, F. M. px (O. F. M. Cap.), La Mediación universal de María,
su definibilidad, T'otana, 1932.
BznGMaNN, J., Die Stellung der seligsten Jungfrau im Werke der
Erlüsung nach dem M. Kirchenlehrer Albertus Magnus, Freiburg
i. Br., 1936.
Bznwuanp, R. (O. P.), Le Mystére de Marie. Les origines et les grands
actes de la maternité de gráce de la, Sainte Vierge, Paris, 1933.
BznNanDINUS DE' BusrIS (O. F. M.), Mariale de singulis festivitatibus
Beatae Virginis..., Argentinae, 1498.
BERNaRDINUS A Pamrsus (O. F. M. Cap.), La Communion de Marie,
Mére de Dieu, Paris, 1652.
BzRnNARDUS R. A COnyerA MiwERvaE (O. F. M. Cap.), Itinerarium. ani-
mae ad palmam virgineam..., Neapoli, 1647.
Benny, L.- C., La Trés Sainte Vierge d'aprés les encycliques de
Léon XIII, in Congrés Marial tenu à Fribourg (Suisse); Compte
rendu, vol. 1, Blois, 1903.
BznrETTO, D. (S. D. B.), La dottrina mariana di Pio XII, in Sale-
siamum, 11, 1949, 1-24.
Bznrr, C. (O. S. M.), Maria nella parola del Papa, in Marianum, 2,
1940, 402-410.
BEUMER, J. (S. I), Maria Mutter der Christenheit, in Katholische
Marienkunde (ed. S. Stráter), vol. 2, Paderborn, 1947, 180-239.
BIBBIENA, M. A. n4 (O. F. M.), La Donna dell" Apocalisse, Maria San-
tissima Madre di Dio, sempre Vergine concetta in grazia, Lucca,
1712.
Brcanno, P., Purissimae Virginis Mariae Dei Genitricis Conceptus
quomodo Immaculatus biblico tow Protoevangeliou testimonio
statuendus brevis disquisitio theologico-critica, Venetiis, 1850.
BrrrREMIEUX, J., De Mediatione universali B. Mariae Virginis quoad
gratias, Brugis, 1926.
— Doctrina Mariana Leonis XIII, Brugis, 1928.
— De congruo promeruit nobis B. Virgo quae Christus de condigno
promeruit, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 8, 1931, 422-
436.
— Sanctus Albertus Magnus, Ecclesiae Doctor, praestantissimus ma-
riologus, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 10, 1933, 21T-
231.
— Ha doctrina mariana Pii XI, in Ephemerides Theologicae Lova-
nienses, ll, 1934, 95-101.
— Adnotationes circa doctrinam B. Mariae Virginis Corredemptri-
cis in documentis Romanorum Pontificum, in Ephemerides Theo-
logicae Lovanienses, 16, 1939, 45-78.
BrawcH, A. (OC. M. F.), Maternidad humana, de María (Memoria...
presentada al Congreso Mariano hispano-americano de Barcelona),
Barcelona, 1906.
BrowpraUu, L., Les fondements théologiques de la, Mariologie, in Mé-
14 Bibliographia

moires et rapports du Congrés Marial tenu à Brucelles 1921,

vol. 1, Bruxelles, 1922, 121-134.
— De Mediatione B. M. V. ecistentia, modo ac fundamentis, in Col-
lationes Namurcenses, 19, 1924-1925, 142-154.
— Marie, rachetée et Corédemptrice, in Collationes Namurcenses,
19, 1924-1925, 312-3106.
Bror, F. (S. LI), Marie Réparatrice et V. Eucharistie, Paris, 1863.
BówiNGaHaus, E. (S. L.), Geschichte der Marienverehrung seit dem
Tridentinum, in Katholische Marienkunde (ed. P. Stráter), vol. 1,
Paderborn, 1947, 311-315.
Boxa, L., Defensio B. V. Mariae et piorum cultorum illius, in Summa
Aurea de laudibus B. V. M. (ed. Bourassé), vol. 5, 137-214.
BowixcowrRo, H., La Corredentrice, in Palestra del Clero, 5, 1926,
221-228.
BoxxEFoY, J.-F. (O. F. M.), Le Mystére de Marie selon le Protévan-
gile et Apocalypse, Paris, 1949.
BowsEr, P. (S. M. M.), De « nieuwe Eva » bij Montfort, in Mariale
Dagen, 2, 1933, 115-127.
Bonzr, H. (C. SS. R.), Maria hominum Coredemptriv, Brugis, 1931.
Bosio pA TRoBASO, A. (O. F. M.), Catechismo Mariano; trattato dá
Mariologia..., Venezia, 19831.
BouncEors, P. (O. P.), La Vierge Marie; mystéres de sa, prédestina-
tion et de sa vie, Paris, 1908.
Bovgn, J. M. (S. LI.), La Mediación universal de la « Segunda Eva »
en la, tradición patrística, in Estudios Eclesiásticos, 2, 19283, 321-
3950.
— Universalis B. Virginis Mediatio exo Proto-Evangelio (Gen. 3,
14-15) demonstrata, in Gregoriamum, 5, 1924, 569-583.
— Le Mediación universal de la, Virgen en Santo Tomás de Aquino,
Bilbao, 1924.
— B. V. Maria, hominum Co-redemptriz, in Gregoriamum, 6, 1925,
531-569.
— S8. Irenaeus Lugdunensis, universalis Mediationis B. Mariae Vir-
ginis egregius propugnator, in Analecta Sacra Tarraconensia, 1,
1925, 225-241.
— S. Ephraem, Doctoris Syri, testimonia de wniersalài B. Mariae
Virginis Mediatione, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 4,
1927, 161-179.
— Qooperatio remota, in ordine physico ad, redemptionem obiectivam,
in Analecta Sacra Tarraconensia, 13, 1940, 5-45.
— Redempta et Corredemptriv, in Marianum, 2, 1940, 39-58.
— Maria Mediadora wniversal, o Soteriología Mariana estudiada a
la, luz de los principios mariológicos, Madrid, 1946.
— De via theologorum concordiae assequenda in quaestione de ma-
riana, Corredemptione, in Marianum, 11, 1949, 385-397.
 Bibliographia 15
Bovzn, C. (S. I.), Synopsis praelectionum de B. Maria Virgine, Ro-
mae, 1946.
— Thoughts on Mary's Co-redemption, in The American Ecclesias-
tical Review, 192, 1950, 401-415.
Bnawp, E., Die Mitwirkung der seligsten J ungfrawu eur Erlósung nach
dem M. Antonin von Florenz..., Rom, 1945.
Bnawpr, P. pE (C. SS. R.), Maria, nieuwe Hva, volgens den hl. AI-
fonsus, in Mariale Dagen, 2, 1933, 198-148.
Bnaws, G. (O. F. M.), Marias Middelaarschap bij den hl. Bonaven-
tura, in Handelingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brus-
Sel 1921, vol. 1, Brussel, 1922, 305-317.
BnoEckagnT, N. (O. F. M.), Marias Middelaarschap bij den Ml. Ber-
nardinus van Senen, in Handelingen van het vlaamsch Maria-Con-
gres te Brussel 1921, vol. 1, Brussel, 1992, 338-344.
Bnorse, R.-M. pE r4 (S. L), Marie Mére de gráce, Paris, 1921.
— The Blessed. Virgin Mary, ed. 2, London, 1917.
Buccznoxt, J. (S. I), Commentarii de SS. Corde Iesu, de Beata Vir-
gine Maria et de S. Iosepho..., ed. 4, Romae, 1896.
— La Beata Vergine Maria; consideraeioni sopra i misteri della sua
vita, ed. 3, Roma, 1913.
Bunror, F., La Corédemption mariale continuée au ciel, in Troisiéme
Congrés Marial Breton temu à Gwingamp 1910, S.-Brieuc, 1911,
133-144. .
Bunów ÁrvanEZz, C. (O. E. S. A), Causalidad de María en nuestra
predestinación segán el P. Bartolomé de los Rios, O. E. S. A., in
Hstudios Marianos, 1, 1942, 281-324.

CabANA, S. (O. F. M.), Mariale, Venezia, 1640.

CALDENTEY, M. (T. O. R.), Uma cuestión mariana de mácima actua-
lidad : La Corredención de la Virgen a la lug del Doctor Ilumi-
nado, Bto. Ramón Lull, de la Tercera Orden de San Francisco,
in Estudios Marianos, 3, 1944, 281-322.
CALVANI, I. (O. S. M.), Maria Corredentrice; 4 dolori della Vergine
e l'opera sua nella Redenzione, ed. 2, Roma, 19206.
CaMPANA, E., Maria nel dogma cattolico, ed. 4, 'T'orino, 1936.
CAMPANALE, A. (O. S. M.), La Mediatrice universale dà tutte le gracie,
Venezia, 1933. ;
CawircE, Father (O. F. M. Cap.), Mary. A Study of the Mother of
God, Dublin, 1937.
CaPáNaGa, V. (O. E. S. A.), La Mediación de la Virgen María segán
Santo Tomás de Villanueva, in Estudios Marianos, 1, 1942, 229-
283.
— La Corredención de María a la lue de la filosofía cristiana, in
Marianum, 4, 1942, 183-198; 269-219.
CaPPELLAZZI, À., La Vita di Maria nel mistero di Gest, Crema, 1925.
CanBoNE, C., L'inno del dolore mariano, Roma, 1911.
16 Bibliographia

CanoL, J. B. (O. F. M.), In Defense of the Title of Co-redemptriz, in

The Homiletic and. Pastoral Review, 36, 1936, 1197-1199.
— The Holy See and. the Title of Co-redemptriz, in The Homiletic
and. Pastoral Review, 31, 1997, 146-148.
— The Blessed Virgin's Co-redemption Vindicated, Quaracchi, 1957.
— The Theological Concept of Mediation and Co-redemption, in
Ephemerides Theologicae Lovanienses, 14, 1931, 642-650.
— The Nature of the Blessed Virgim's Ontological Mediation, in Mi-
scellanea, Francescana, 39, 1939, 449-40.
— De fundamento prozimo Corredemptionis marianae , in Marianum,
1, 1939, 113-187.
— Utrum Beatae Virginis Corredemptio sit in Sacra Scriptura for-
maliter revelata, in Marianum, 1, 1939, 283-326.
— Pio XII e la Corredenzione di Maria, in Marianum, 1, 1939, 361-
364.
— BHpiscopatus Catholicus et Beatae Virginis Corredemptio, in Ephe-
merides Theologicae Lovanienses, 16, 1939, 801-828.
— De Sanctorum Patrum doctrina circa B. Virginis Corredemptio-
nem, in Marianum , 2, 1940, 256-266.
— An Open Letter to the Very Rev. Dr. G. Smith Concerning M ary's
Corredemption, in The Clergy Review, 18, 1940, 311-315.
— Pater H. Lennere et problema de Corredemptione, in Marianum,
2, 1940, 194-200.
— Doctrina de Beatae Virginis Corredemptione ab ortw usque ad
prolapsum aetatis Scholasticorum, in Miscellanea Francescana,
41, 1941, 248-2606.
— Qur Lady's Part in the Redemption According to Seventeenth
Century Writers, in Franciscan Studies, 24, 1943, 3-20; 143-158.
— Adnotationes in opus « Mater Corredemptriv » a, Patre N. García
conscriptum, in Marianum, 8, 1946, 211-283.
— Testimonia, scriptorum saeculi XVIII relate ad. Corredemptionem
Beatae Virginis Mariae, in Marianum, 9, 1947, 31-63.
— Romanorum Pontificum doctrina de Beata Virgine Corredemptrice,
in Marianum, 9, 1947, 161-183.
— De Corredemptione Beatae V. Mariae in quibusdam postulatis ad
Sanctam Sedem delatis, in Miscellanea Francescana, 48, 1948,
85-90.
— The Definability of Mary's Assumption, in The American Eccle-
siastical Review, 118, 1948, 161-171.
— Episcoporum doctrina de Beata Virgine Corredemptrice, in Ma-
rianum, 10, 1948, 210-258.
— Recent Literature om Mary's Assumption, in The American Ec-
clesiastical Review, 120, 1949, 376-381.
— Verso la definieione dogmatica del Assunta, in Marianum, 11,
1949, 88-94.
 Bibliographia 17

— Mary's Coredemption in the Teaching of Pius XII, in The Ame-

rican Ecclesiastical Review, 121, 1949, 353-361.
— Mary's Co-redemption According to Nineteenth Century Italiam
Writers, in Marianum, 11, 1949, 401-422.
— The Mariological Movement in the World Today, in Marian Stu-
dies, 1, 1950, 25-45.
— The Problem of Our Lady's Co-redemption, in The American Ec-
clesiastical Review, 123, 1950, 32-51.
CanoLo, A. M. pE, Theotocologia seu Institutio de Virgine Dei Ge-
nitrice Maria scholastica methodo IV libri concinnata, Neapoli,
1845.
CARTHAGENA, J. DE (O. F. M.), Homiliae Catholicae..., ed. Neapoli,
1859.
CanTMELL, J. L., Our Lady in Tradition and the Fathers, in Our
Blessed Lady (Cambridge Summer School Lectures for 1933),
London, 1934, 68-92.
CàsraNo, L. (S. D. B.), Maria Mediatrice e la preghiera, in La Teo-
logia Mariana nella vita spirituale, Milano, 1948, 114-143.
CASTELPLANIO, L. pr (O. F. M.), Maria nel consiglio dell Eterno, ov-
vero la Vergine predestinata alla missione medesima con Gesuü
Cristo, ed. 2, Napoli, 1902.
CamHaRINUS, À. (O. P.), De Immaculata Virginis Conceptione opu-
sculum (ed. Alva et Astorga, Bibliotheca virginalis Mariae...,
vol. 2, Matriti, 1648, 10-71).
CzissENS, L. (O. F. M.), Joannes van Neercassel en de Mariadevotie,
in Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht, 64
(s. a.), 1-49.
CELADA, D. pE (S. LI.), Iudith illustris perpetuo commentario litterali
et morali, cum tractatu appendice de Iudith, figurata in quo Vir-
ginis Deiparae laudes in Iuditha adwmbratae praedicantur, Lug-
duni, 1664.
Cznr, H. pg, Jesu Christi monita macime salutaria, in Summa Aurea
de laudibus B. V. M. (ed. Bourassó), vol. 5, 213-225.
CEsLAUS AB Haczow (O. F. M. Cap.), Mediatio B. Virginis Mariae
iusta doctrinam S. Bernardini Senensis, in Collectanea Franci-
25-
scana, Slavica, vol. 2, Acta Secundi Congressus Cracoviae,
29 aug., 1937, Sibenici, 1940, 103-124.
15), Ko-
CmEuPPENS, F. (O. P), De Proto-Evangelio (Genesis, III,
mae, 1932.
, 1948.
— De Mariologia biblica (Theologia biblica, IV), Taurini
et la Médiati on de la
Cnanres, Pére (S. I.), L'hymnologie mariale
es et rapport s du Congrés Marial
Trés-Sainte Vierge, in Mémoir
tenu à Bruzell es 1921, vol. 2, Bruxell es, 1922, 415-494.
Damascéne,
CnuEvanmm, C. (S. L), La Mariologie de Saint Jean
Rome, 1936.
2
18 Bibliographia

CHEVALIER, J., Notre-Dame du Sacré-Cour d'aprés U'Ecriture Sainte,

les S. Péres et la théologie, ed. 5, Paris, 1895.
OniETTINI, E. (O. F. M.), Mariologia S. Bonaventurae, Sibenici, 1941.
CnunysocgoNUS, L. (S. IL), Mundus marianus, sive Maria speculum
mundi sublunaris, Augustae Vindelicorum, 1712.
Crcenrrro, L. (O. F. M. Conv.), Maria Mediatrice universale in S. Bo-
naventura e in Dante, Roma, 1936.
Orany, M. B., Mariologia, Bari, 1838.
CrEARY, J. A. (C. SS. R.), Can Our Lada!s Umiersal Mediation be
Defined? in The Irish Ecclesiastical Record, 33, 1929, 462-490.
CLEMENS, H. (S. M. M.), Het algemeen Middelaarschap van Maria en
Montfort^s « Ware Godsvrucht », in Handelingen van het vlaamsch
Maria-Congres te Brussel 1921, vol. 2, Brussel, 1922, 351-358.
CLovis pE PnoviN (O. F. M. Cap.), Notre-Dame de la Trinité d^aprés
la théologie, Gembloux, 1932.
CoHAUSZ, O. (S. I), Maria in ihrer Uridee und. Wirklichkeit : die
eweite Eva, Limburg an der Lahn, 1938.
CoLoMzR, L. (O. F. M.), La Virgen María, Barcelona, 1935.
— Cooperación meritoria de la Virgen a la Redención, in Estudios
Marianos, 2, 1943, 155-171.
CowciLio, J. pE, The Knowledge of Mary, New York, 1878.
CoNNELL, F. J. (C. SS. R.), Mary Medaatress of All Graces, in The
Heclesiastical Review, 94, 1936, 456-411.
— « The Glories of Mary » and. Its Author, in The American HEccles-
iastical Review, 120, 1949, 398-406.
CoNvELT, M. pE (S. I), Theatrum ezxcellentiarum Sanctissimae Dei-
parae cx consociatione eccellentiarum sui Filii, Antverpiae, 1655.
CorPoLA, R., De diversis titulis marianis promptuariwm, Neapoli,
1866.
ConDovaNt, M. (O. P.), La Mariologia di S. Alberto Magno, in Ange-
licum, 9, 1932, 203-212.
ConTr, D. G., Redeneione, maternità divina e gracia santificante 4n
Maria Santissima, in La Scuola Cattolica, 64, 1936, 393-401.
CoziEN, G. (O. S. B.), La Maternité de gráce dans la liturgie, in Qua-
triéme Congrés Marial Breton tenu à Folgoat... 1913, Quimper,
1915, 244-249.
CnassET, J. (S. I.), La véritable dévotion envers la, S. Vierge établie
et défendue, Paris, 1679.
CnEMERS, V. (S. L.), Moedeschap en Middelaarschap, in Handelin-
gen van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel 19291, vol. 1, Brus-
sel, 1922, 85-99.
CnisÓsTOMO DE PAMPLONA (O. F. M. Cap.), La Corredención mariana
en el magisterio de la Iglesia, in Estudios Marianos, 2, 1943, 89-110.
— Solución de las dificultades contra la, Corredención mariana. pro-
piamente dicha, in Estudios Marianos, 3, 1944, 235-254.
 Bibliographia T9

Cvccnir, F. (O. F. M. Conv.), La Mediaeione universale della Santis-

sima Vergine negli scritti di Bernardino de" Bustis, O. M., Mi-
lano, 1942.
Cuznvo, M. (O0. P.), La gracia y el mérito de María en sw cooperación
a, la, obra de nuestra salud, in Ciencia Tomista, 591, 1938, 81-104 ;
204-223 ; 501-543.
— BSobre el mérito corredentivo de María, in Estudios Marianos, 1,
1942, 321-352.
— La cooperación de María en el misterio de nuestra salud. debe ser
concebida analogicamente a la acción de Jesucristo, in Estudios
Marianos, 2, 1943, 111-151.

DassiER, L. (O. P.), L/évangile de la gráce ou sermons sur les mysté-

res et dévotions de la, Sainte Vierge, Lyon, 1685.
Dzg AxsnocGt, P., Ii senso « pieno » del Protovangelo (Gen. III, 15),
in La Scuola Cattolica, 60, 1932, 193-205.
— Il senso letterale pieno melle divine Scritture, in La Scuola Cat-
tolica, 60, 1932, 296-312.
Dznav, P.-T. (O. P.), La compassion de la Sainte Vierge, Lyon, 1942.
DE JowenE, M., De Protoevangelio, in Collationes Brugenses, 29,
1929, 433-439.
DzwEFFE, ÁÀ. (S. L), De Mariae in ipso opere redemptionis coopera-
tione, in Gregorianum, 8, 1921, 3-22.
— Maria, die Mittlerin aller Gnaden, Innsbruck, 1934.
DzPorx, H. (S. M.), Tractatus theologicus de Beata Maria Virgine,
ed. 2, Lugduni, 1866.
Dznckx, H., Die Muttergottes, die Erfüllung des Weibes der Uroffen-
barung, Paderborn, 1933.
DzesMaRAis, M.-M. (O. P.), S. Albert le Grand, docteur de la, Média-
tion mariale, Paris, 1935.
Dzvy, V. (S. M. M.), Causes premiéres et causes secondes : Principes
générauev de la Médiation mariale, in Revue de Université d/Ot-
tawa, 4, 1934, 121-140 ; 162-119.
Diaz, D., La corona de la Madre de Jesdás..., Ecija, 18606.
Digv, P., La Mariologie de S. Jean Chrysostome, in Mémoires et
rapports du Congrés Marial tenu à Brucelles 1921, vol. 1, Bruxel-
les, 1922, 11-83.
- Drzzz, Ph. (O. F. M.), Mariale, Venetia, 1608.
wni-
Dr FoNzo, L. (0. F. M. Conv.), Doctrina Sancti Bonaventurae de
versali Mediatione B. Virginis Mariae, Romae, 1938.
Christus
— B. Virgo « de congruo, ut aiunt, promeret nobis quae
de condigno promeruit », in Marianum, 1, 1939, 418-459.
egregius do-
— $8. Bonaventura universalis Mediationis B. Virginis
ctor, in Miscellanea France scana, 39, 1939, 51-18; 263-286.
ogico del
— La Mediaeione universale di Maria in un trattato mariol
20 Bibliographia

P. Angelo Volpe, O. F. M. Conv., grande teologo scotista del Sei-

cento, in Miscellanea Francescana, 41, 1941, 115-226.
— La Mariologia di S. Bernardino da Siena, O. F. M. Conv., Roma,
1947.
DILLENSCHNEIDER, C. (C. SS. R.), La Mariologie de S. Alphonse de
Liguori; son influence sur le renouveau des doctrines mariales et
de la, piété catholique aprés la tourmente du Protestantisme et du
Jansénisme, Fribourg (Suisse), 1931.
— La Corédemptrice dans la théologie mariale de saint Alphonse,
in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 10, 1933, 243-266.
— La Mariologie de S. Alphonse de Liguori; sources et synthóse doc-
trinale, Fribourg (Suisse), 1934.
— Le probléme du co-mérite médiateur de la Vierge dans l'économie
divine, in Bulletin de la. Société Francaise d'Etudes Mariales,
1936, 127-201.
— Le concours sotériologique de Marie à notre rédemption chez les
théologiens du XVII* siécle étrangers à l'école bérullienne, in
Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939, 19-800.
— AHMarie au service de notre Rédemption; le mérite médiateur de la
nowvelle Eve dans l'économie rédemptrice, Haguenau, 1947.
— Aarie est-elle l'associée de son Fils dans l'humaine Rédemption?,
^A in Marie Corédemptrice (V* Congrés Marial National, Grenoble-
La Salette), Lyon, 1949, 68-104.
— Pour une Corédemption mariale bien comprise, in Marianum, 11,
1949, 121-258.
DILLERSBERGER, J., Das neue Wort über Maria. Die Stellung Marias
in der Heilsordnung nach « Mystici Corporis » Pius" XII, Salz-
burg, 1947.
DoMiNGo bpE S. PEpno DE ArLcáwTARA (O. F. M.), Palma victoriosa de
la, Mística Ciudad de Dios..., Salamanca, 1741.
DnEISOERNER, C. (S. M.), Why We Call Her Mother, in The Ecclesias-
tical Review, 90, 1934, 510-513.
DnEWNIAE, L. (O. S. B.), Die mariologische Deutung von Gen. 3, 15
in der Vüterzeit, Breslau, 1934.
Dnuw£, E. (S. I.), Position et structure du traité marial, in Bulletin
de la, Société Frangaise d? Etudes Mariales, 1936, 1-46.
— Modaliteiten van Marias medewerking in het eigenlijke Verlos-
singswerk, in Mariale Dagen, 9, 1947, 174-193.
— La Médiation universelle de Marie, in Maria. Etudes sur la, Sainte
Vierge (ed. H. du Manoir), vol. 1, Paris, 1949, 419-572.
DuBLANCHY, E. (S. M.), Marie Médiatrice; sa maternité spirituelle,
in La Vie Spirituelle, 1, 1922, 321-331; 433-441.
— art. Marie, in Dictionnaire de Théologie Catholique, vol. 9, col.
2389-2414.
 Bibliographia 21

Dunum, J. (S. I), Le visage de Marie à travers les siécles dans l'art
chrétien; période moderne: la Corédemptrice du genre humain,
in Nouvelle Revue Théologique, 68, 1946, 282-304.
DvuquEsNE, Abbé, Les grandeurs de Marie..., Paris, 1825.

EBERLE, À., Die Mariologie des hl. Cyrillus von Alezandrien, Frei-
burg, 1921.
EcnEvEnz, F. M. pE (Merced.), Paraiso mariano..., Madrid, 1741.
— Pláticas dominicales o doctrinas sobre los evangelios de las do-
mínicas de todo el aiio y sobre los misterios más principales de
Cristo y de su Santísima Madre, vol. 3, Madrid (s. a.).
ErzgJALDE, P. (C. SS. R.), La Mediación universal de la, Virgen San-
tísima, segán la doctrina de San Alfonso M. de Ligorio, Doctor
de la Iglesia, in Crónica Oficial del Congreso Mariano hispano-
americano de Sevilla 1929, Madrid, 1930, 556-608.
EMETERIO DE JEsÓs Manía (O. C. D.), Cooperación de María a modo
de redención, in Estudios Marianos, 2, 1943, 249-269.
EscnrBANo, E. (C. M.), La Virgen Nuestra Sefora, Madrid, 1945.
Eupss, Saint Jean, Le Cur admirable de la Trós-Sacrée Mére de
Dieu, ed. Paris, 1935.

FanEn, F. W., The Foot of the Cross, London, 185T.

FarvnE, N., Le Golgotha de la Vierge, Paris, 1937.
FeckEs, C., Das Mysterium der góttlichen Mutterschaft, Paderborn,
1937.
FzpEnICI, G., T'ractatus polemicus de Matre Dei..., Neapoli, 177.
FERLAND, À. (P. S. S.), Marie notre Corédemptrice, in Marie, 3, n. 4,
1949, 88-89.
FERNÁNDEZ, A. (O. P.), De Mediatione Beatae Virginis secundum do-
ctrinam D. Thomae, in La Ciencia Tomista, 38, 1928, 145-110.
FERNÁNDEZ NisrAL, A., Deipara Virgo Maria wniversalis gratiarum
Mediatriv, Murciae, 1927.
Frixco, G., La Corredentrice, Torino, 1908.
ue
FracnarmE, C., La dévotion à la, Vierge dams la, littérature catholiq
au commen cement du XVII* siécle, Paris, 1916.
Siena,
Foraonarr, G. (S. M.), La Vergine bella in S. Bernardino da
Milano, 1939. .
1867.
Foraonr, F., Dignità, santità € gloria di Maria Vergine, Napoli,
L. G. da (S. I.), L'Assu nzione di Maria nella Sacra Scrit-
FousECA,
tura, Roma, 1948.
5, Fo-
FaAwcEscO Dr PaULA (M. SS. R.), Grandeeee di Maria, vol.
ligno, 1840.
e de
FnANcors pE ConroraN (O. F. M. Cap.), Le Char sacré de l'auror
l (trad. de l'orig. ital.), Lyon, 1628.
gráce ow l'horologe spiritue
Madre de
FnawGrPANE, P. M. (Cler. Reg.), Blazones de la Virgen
Dios y Sefiora muestra..., Zaragoza, 1635. f
22 Bibliographia

FnENAUD, G. (O. S. B.), Maternité divine et maternité de gráce, in

Revue Thomiste, 45, 1939, 64-689.
FnarEDEL, F. (S. M.), The Mariology of Cardinal Newman, New York,
1928.
FnarEDRICH, Ph., Die Mariologie des hl. Augustinus, Koln, 1907.
FnrEgTHOFF, C. (O. P.), De duplici ratione ob quam B. Virgo Media-
triv nuncupatur, in Angelicum, 6, 1929, 201-216.
— Utrum B. V. Maria dicatur Mediatrix in sensu proprio, in Ange-
licum, 10, 1933, 469-47.
— De alma Socia Christi Mediatoris, Romae, 1936.
Fuznsr, C. (S. I.), Mary, Co-Redemptriv and. Mediatriz» of All Grace,
in The Catholic Theological Society of America (Proceedings of
the Third Annual Meeting held in Chicago, Illinois, June 28-30,
1948), s. 1., 1949, 126-127.

GarirFET, J. (S. I.), L/Eaocellence et la pratique de la dévotion à la

Sainte Vierge, ed. 2, Lyon, 1761.
GALLUS, T. (S. I.), Ad B. M. Virginis in Redemptione cooperationem,
in Divus Thomas (Plac.), 51, 1948, 113-135.
— Interpretatio mariologica Protoevangelii (Gen. 3, 15) tempore
postpatristico usque ad. Concilium Tridentinum, Romae, 1949.
GarmrER, P. (S. I.), La Vierge qui nous régénére, in Recherches de
Science Religieuse, 5b, 1914, 136-145.
— La maternité de gráce dans S. Irénée, in Mémoires et rapports du
Congrés Marial tenu à Bruzelles 1921, vol. 1, Bruxelles, 1922,
41-45.
Gauss, H. G., Mariolatry. New Phases of an Old. Fallacy, Notre-
Dame (Indiana), 1897.
Gancía, D. A. (O. S. A.), La Mediación actual universal de María,
Madrid, 1925.
GancíA GancÉs, N. (C. M. F.), Mater Corredemptriz, seu de possibili
illatione a spirituali maternitate B. M. Virginis ad. formalem eius
Corredemptionem, Taurini, 1940.
— Tátulos y grandezas de María, Madrid, 1940.
— Dalla maternità spirituale alla Corredeneione, in Marianum, 3,
1941, 372-397.
— Orientaciones mariológicas, o los estudios marianos en muestros
dias, in Estudios Marianos, 1, 1942, 355-387.
— Cooperación de María a nuestra Redención a modo de sacrificio,
in Estudios Marianos, 2, 1943, 195-247.
— Una, lección de Mariología claretiana. La Corredención en la. doc-
trina, del Beato Padre Claret, in Virtud. y Letras, 8, 1949, 69-91.
GancíA GoNzÁLEZ, J., La Mediación universal de la Virgen María,
Lérida, 1922.
GancoN, J., La Mariologie de S. Irénée, Lyon, 1932.
GanDE, Th. E. (O. P.), Our Lady in the Early Church, in The Incar-
 Bibliographia 23

nation (Papers from the Summer School of Catholic Studies held

at Cambridge), Cambridge, 1925, 190-209.
GannIGUET, L., Lo Vierge Marie..., ed. 8, Paris, 1933.
GannrGoU-LacnaNGE, R. (O. P.), Mariologie. La Mére du Sawveur et
notre vie intérieure, Ottawa, 1948.
— Les mérites de Marie pour nous, in Marie, 3, n. 4, 1949, 80-83.
GzBHanp, H. M. (S. M. M.), Marie Corédemptrice, in Revue des Pré-
tres de Marie, Reine des cours, 1, 1920, 18-88; 112-118.
— Commentai re sur le Traité de la vraie dévotion à la Sainte Vierge,
in Revue des Prétres de Marie, Reine des cours, 18, 1931, 16-80;
112-117 ; 181-186 ;221-226 ;19, 1932, 38-43.
Grxzvors, F., Mére, Médiatrice et Reine des cours, ed. 2, Issoudun,
1938.
GzwEvors, M.-A. (O. P.), La Mariologie de S. Albert le Grand, in
Bulletin de la Société Francaise d'Etudes Mariales, 1935, 25-51.
— La maternité universelle de Marie selon S. Irénée, in Revue Tho-
miste, 19, 1936, 26-51.
Dio
GiawNuzzr, J. (S. L), Le grandezee di M aria Vergine Madre di
svelate al popolo cattolic o, Ferrara, 1818.
GiuETTI, M., Un precursore di Efeso: Sant! Efrem e la sua, Mario-
logia, Milano, 1931.
moriens
GiwruER, A., Mater amoris et doloris quam Christus in cruce
e
omnibus ac singulis swis fidelibus in Matrem legavit, Augusta
Vindelicorum, 1711. ?
y Letras,
GinALDÓ, G. A. (C. M. F.), Maria y el sacerdocio, in Virtud
8, 1949, 131-135 .
, in Revue du
Gingnp, F., Principes directeurs de la théologie mariale
Clergé Frangais, 102, 1920, 161-171 ; 241-25 4 ; 359-310 .
SS. alla nostra
Gruruiawr, L. (S. M. M.), La cooperazione di Maria
t, in Marianum,
Redeneione e S. Luigi Maria Grignion de M ontfor
10, 1948, 31-64.
ionis wniversalis
Goprs, F. X. (C. SS. RJ), De definibilitate Mediat
nam S. Alphonsi... ,
Deiparae disquisitio theologica iusta doctri
Bruxellis, 1904.
ce beau titre donné
— La Corédemptrice; essai de justification de
Dieu et des homme s, Bruxel les, 1920.
à la Mére de
póstuma). Estudios
Goxá vy ToMás, Card. I., María Santísima (obra 1947.
lona,
y escritos pastorales sobre la, Virgen, ed. 2, Barce
GoxrrER, C., Marie et le dogme , Paris, 1920.
Civitas Dei vindicata ab
GowzÁrLEez Marnuko, D. (O. F. M.), Mystica
Amort ..., ed. prima in Germania
observationibus R. D. Eusebii
(s. 1.), 1748.
Matris Redemptoris ad
GoossENs, W., De cooperatione immediata
redemptionem. obiectivam, Parisiis, 1939.
di Dio € Madre nostra, To-
GonnriNo, A., Maria Santissima, Madre
rino, 1938.
24 Bibliographia

GnanIC, P. (O. F. M.), Theologicae considerationes de natura Media-

tionis B. M. Virginis, in Collectanea l'ranciscana Slavica, vol. 2,
Acta Secundi Congressus Cracoviae 25-99 aug. 1937, Sibenici,
1940.
Gnar, E. (O. S. B.), Maria Mediatriv, in The Homiletic and, Pastoral
Review, 40, 1940, 713-116.
GnEGORIO DE JEsÓs CnucirrcADO (O. C. D.), Lugar que ocupa María
en el Cuerpo Místico, in Estudios Marianos, 5, 1946, 271-291.
GnENIER, P., Apologie des dévots de la Sainte Vierge..., Bruxelles,
1675.
GnIGNION DE Mowrronr, Saint L.-M., Traité de la vraie dévotion à la
Sainte Vierge (Reproduction photographique du manuscrit),
Rome, 1942.
Guznna, F. (O. F. M.), Majestas gratiarum ac virtutum omnium Dei-
parae Virginis Mariae, Hispali, 1659.
GuEvaRnA, H. pg (S. I), Commentarium in cap. I Matthaei, Matriti,
1634.
Guia, G., I7 sacerdoeio di Maria; pensieri dommatici e morali, Na-
poli, 1873.
GuTIÉRREZ ALowsO, S. (O. S. A.), La esclavitud mariana en sus fun-
damentos teológicos 3j forma ascético-mástico e histórica, segán el
Beato Montfort y segán el P. Rios, ed. 2, Madrid, 1945.

HawwznsBERGER, L., Die Mariologie der ephremischen Schriften...,

Innsbruck, 1938.
Hanpox, J. A. (S. L), Mary Mediatrio in the Theology of Bellarmin
in The Homiletic and. Pastoral Review, 48, 1947, 91-97.
HzNzE, C. (C. SS. R.), De essendi ratione praecipua dolorum B. M. V.
seu de generis humani Corredemptrice, in Marianum, 11, 1949,
54-70.
HrnnANZ y EsrABLES, A., Los dolores de la Santísima Virgen María...,
ed. 2, Barcelona, 1926.
Hrrzz, P. (C. SS. RJ, Le sens marial du Protévangile, in Bulletin de
la Société Francaise d' Etudes Mariales, 1947, 35-83.
Horren, P. (S. M.), La dévotion à Marie au déclin du XVII* siécle
autour du Jansénisme et des « Avis Salutaires de la B. Vierge
Marie à. ses dévots indiscrets », Paris, 1938.
Horrawp, Th., The Co-Redemption Controversy, in The Clergy Re-
view, 22, 1942, 63-66.
Hvcow, E. (O. P.), Marie pleine de gráce, ed. 5, Paris, 1926.
HvssugmN, J. (S. I), AUI Grace Through Mary, New York (s. a.).

I4^coNo, V. M., Maria Santissima Mediatrice di tutte le grazie, Pom-

pei, 1937.
IzquiERDo, S. (S. I), Opus theologicum... de Deo Uno, Romae, 1670.
 Bibliographia 2b

JaMaR, C. H. T., Theologia Mariana, Lovanii, 1896.

— Se ra Mére de Jesus. Histoire de la, Trós-Sainte Vierge..., Liége,
1880.
JAMES, Father (O. F. M. Cap.), The Mother of Jesus, Westminster,
Md., 1946.
JaNNorTA, À. M., Theses de Mediatione B. V. Mariae apud Deum pro
hominibus, Isola del Liri, 1928.
— Compendium Theotocologiae Dogmaticae, Isola del Liri, 1931.
JawssENS, Al., De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad
redemptionem. obiectivam, in Ephemerides Theologicae Lovanien-
ses, 16, 1939, 829-833.
JawssENS, E., La doctrine mariale de Bossuet, Liége, 1946.
JawssENS, L. (O. S. B.), En quel sens la Bse Vierge Marie mérite
d'étre appelée Co-Rédemptrice et Médiatrice de toutes les gráces,
in Revue Liturgique et Monastique, t, 1922, 225-2831.
JEANJACQUOT, J. (S. L), Simples emplications sur la coopération de
la, Trés-Sainte Vierge à l'oeuvre de la, Rédemption et sur sa, qua-
lité de Mére des chrétiens, ed. 3, Paris, 1889.
JEROME DE Panis (O. F. M. Cap.), La doctrine mariale de Saint Lau-
rent de Brindes, Rome, 1933.
JowEs, R. T., Sancti Anselmi Mariologia, Mundelein, Illinois, 1937.
in
Jovassanp, G., Marie Corédemptrice; conséquences pratiques,
Marie Corédemptrice (V* Congrés Marial National , Grenobl e-La
Salette), Lyon, 1949.
i),
JónaExsMEIER, F., IJ] Corpo Mistico di Cristo (trad. di Marzorat
Brescia, 1937.
Homil-
KarsEn, A., Mary's Relation to Us: Her Mediatorship, in The
etic and. Pastora l Review, 36, 1936, 927-933.
KeuPPENS, I., Mariologiae Compendium, Antverpiae, 1938.
defensio cum
Kick, D. (O0. F. M), Revelationum Agredanarum iusta
moderamine inculpa tae tutelae. .., Ratisbo nae, 1750.
torno da morte
KroprPrENBUnG, DB. (O. F. M.), Questóes teológicas em
da Mae de Jesus, in Revista Eclesiá stica Brasile ira, 9, 1949, 306-
333.
istiam, Romae,
Kwox, J., De necessitudine Deiparam inter et Euchar
1949.
Marie, in Maria.
KoEHnEgR, Th. (S. M.), Maternité spirituelle de
r) vol. 1, Paris,
Etudes sur la Sainte Vierge (ed. H. du Manoi
1949, 575-600.
auf thomistischer
KonBEn, J., Maria im System der Heilsókonomie
Basis dargestellt, Regensburg, 1883.
an der Lahn, 1947.
KósrER, H. M., Die Magd des Herrn..., Limburg
Fastus mariol es in tres libros distributi;
KnrEAvrrER, L. (O. S. B.),
Beatis simae Virgin is Mariae ..., Veneti is, 1695.
mysteria, vitae
ischen Kirche über Ma-
Kunz, A., Mariologie oder: Lehre der kathol
ria, die seligste Jungfrau, Regen sburg , 1881..
26 Bibliographia

LaMBor, Chan., Marie Médiatrice de toutes des gráces, in Mémoires

et rapports du Congrés Marial tenu à Brucelles 1921, vol. 1,
Bruxelles, 1922, 171-181.
LawiRov, H., De Maria reparatrice perditi orbis, in Collationes Bru-
genses, 21, 1921, 462-466.
— De B. M. V. mediatrice omnium gratiarum, in Collationes Bru-
genses, 21, 1921, 487-493.
LawpUCCI, P. C., Maria Santissima nel Vangelo, ed. 2, Roma, 1949.
LanaENT, À., La maternité adoptive de la Trós-Sainte Vierge; étude
de théologie, Paris, 1909.
LaumENT, J. Th., Les mstéres de la Sainte Vierge Marie, Mére de
Dieu..., Bruxelles, 1857.
LAURENTIN, R., Essai sur un malaise théologique : Marie et le sacer-
doce, in Nouvelle Revue Théologique, 69, 1947, 2771-283.
— Le probléme du sacerdoce marial devant le Magistére, in Maria-
num, 10, 1948, 160-178.
— Marie et la, Messe; essai sur un probléme de spiritualité sacerdo-
tal, in Nowvelle Revue Théologique, 11, 1949, 39-55.
— Un probléme initial de méthodologie mariale, in Maria. Etudes
sur la Sainte Vierge (ed. H. du Manoir), vol. 1, Paris, 1949,
691-06.
LAURENTIUS A BnuNpusIO, S. (O. F. M. Cap.), Mariale (Opera omnia,
vol. 1), Patavii, 1928.
Lavaup, M.-B. (O. P.), De la causalité instrumentale de Marie Mé-
diatrice de toute gráce, in Revue Thomiste, 32 (nouv. ser., 10),
1927, 423-455.
LzBOoN, J., Doctrine mariale dans la littérature éphrémienne, in Mé-
moires et rapports du Congrós Marial tenu à Bruaelles 1921,
vol. 1, Bruxelles, 1922, 54-64.
— Comment je concois, j'établie et je défends la doctrine de la Mé-
diation mariale, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16,
1939, 655-144.
— L'apostolicité de la. doctrine de la. Médiation mariale, in Recher-
ches de théologie ancienne et médievale, 2, 1930, 129-159.
— La bienheureuse Vierge Marie Médiatrice de toutes les gráces, in
La Vie Diocesaine, 10, 1921, 251-267 ; 431-444.
Lzpoux, S. M. (O. S. M.), Marie méditée..., vol. 1, Bar-le-Duc, 1898.
LrEMING, B. (S. I), Reflemions om the Co-redemption Controversy,
in The Clergy Review, 22, 1942, 152-160.
LsEN, E. - KEAnNEY, J. (C. S. Sp.), Our Blessed Mother..., New York,
1946.
LgaNawr, H. (S. L), De Secunda Eva. Commentarius in. Protoevan-
geliwum, Venetiis, 1888.
— De theologica certitudine maternitatis B. M. Virginis quoad, fi-
deles, Venetiis, 1899.
 Bibliographia 27

LErom, L., La Médiation mariale dans la théologie contemporaine,

Bruges, 1933.
— Qonséquences personnelles et sociales de notre consécration à
Marie, in Consécration Mariale (Journées sacerdotales d'études
mariales, 1943), Louvain, 1948, 11-93.
LENNERZ, H. (S. I.), Considerationes de doctrina B. Virginis Media-
tricis, in Gregorianum, 19, 1938, 419-444.
— De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939.
— Duae quaestiones de Bulla « Ineffabilis Deus », in Gregorianum,
24, 1943, 341-3606.
— Qonsensus Patrum in interpretatione mariologica Gen. 3, 15?,
in Gregorianum, 271, 1946, 300-318.
— De cooperatione B. Virginis in ipso opere redemptionis, in Gre-
gorianum, 28, 1947, 574-597; 29, 1948, 118-141.
LEÓN y Gówgz, E. pE, Thesaurus marianus in primo Matthaei capite
abscondátus..., Matriti, 1727.
LEONARDUS A S. TEnEsIA, P. (C. D.), Voortzetting van de bewijsvoering
uit de middeleewwsche liturgie en theologie en de witspraken der
Pausen, in Mariale Dagen, 9, 194, 124-153.
LéPrcrER, A. H. M. (O. S. M.), Tractatus de Beatissima Virgine Ma-
ria, Matre Dei, ed. 5, Romae, 1926.
— L'Immacolata, Corredentrice, Mediatrice, Roma, 1928.
Lr RouELLEC, J., Marie dispensatrice des gráces divines, Paris, 1925.
in-
Licvonr, S. Alfonso M. de, Le Glorie di Maria (ed. critica con
trod. e note del P. Gabriele M. Roschini , O. S. M.), Roma, 1944.
dad
LraMERA, M. (O. P.), María, madre corredentora, o la, materni
espirit ual de María y la Correde nción, in Estudio s Maria-
divino-
nos, t, 1948, 145-196.
, Pa-
LoxpnEs pA CasrRoNovo, F. (O. F. M.), Sacro paradiso mariale
lermo, 1653.
Matris Dei ac
Lomrcurus, J., Triumphus Beatae Mariae Virginis
Domini nostri Iesu Christi..., Friburgi Brisgov iae, 1610.
de Incarn atione (MS 12261 bibl.
Lossapa, D. (O. F. M.), Tractatus
nat. matritensis), fol. 333r-3 41v.
in Revista, Espa-
Luis, A. (C. SS. R.), María y el Cuerpo Místico,
fiola de Teología, 3, 1943, 3-62.
e B. Mariae Virginis,
—. Ewolutio historica doctrinae de compassion
in Marianum, 5, 1943, 261-28 5.
la Vierge d'aprés le
LurZ, A. (O. P), La maternité mystique de
B. de Montfort, Tours, 1923.

olata, Novara, 1904.

Mauro, M., La Vergine Madre, Maria Immac
ón mariana, in Revista
Maxya, J. B., Un aspecto de la. Corredenci
Espafiola de Teología, 3, 1943, 115-18 31.
SS. nella Sacra Scerit-
ManiANI, B. (O. F. M.), L'Assuncione di Maria
28 Bibliographia

tura, in Atti del Congresso Nazionale Mariano dei Fratà Minori

d'Italia, Roma, 1948, 455-509.
ManTrí BEnTAnD, J., La compasión de María, Madrid, 1901.
ManTÍNEZ A Bannro, M. (O. F. M.)), Manualis mysticusque marianus
liber..., Pampelonae, 1777.
ManTfNEZ Y SAEZ, J. M. (O. F. M. Cap.), La Virgen María en sus re-
laciones con Dios, con los ángeles y los hombres..., ed. 2, Madrid,
1877.
Maunr, P., Maria SS. nella Sacra Scrittura e nei Padri..., Milano,
1912.
MavzR, A. M. (O. S. M), The Cross-Annunciation, Portland, Oregon,
1931.
— Advanced. Mariology, Portland, Oregon, 1934.
Maxwanp, M. U., La Sainte Vierge, Paris, 1871.
McCanrHy, J., The Universal Mediation of the Blessed Virgin, in
The Irish, Ecclesiastical Record, 52, 1938, 131-146 ; 213-285.
— The Blessed. Virgin in the Mystical Body, in The Irish Ecclesias-
tical Record, 51, 1938, 561-581.
McNABB, V. (0. P.), Our Lady's Mediatorship, in Blackfriars, 4, 1993,
154-160.
Mzur, R., The Virgin Mary, London, 1868.
MzLo, A. (O. F. M.), La Corredención de María y el Padre Carol,
in San Antonio, 28, 1931, 332-335; 393-395.
MznkELBACH, B.-H. (O. P.), Quid senserit S. Thomas de Mediatione
B. M. Virginis?, in Xenia Thomistica, 2, 1994, 3-98.
— Tractatus de Beatissima Virgine Maria Matre Dei atque Deum
inter et homines Mediatrice..., Parisiis, 1939.
MrTzGEROTH, H. (O. P.), Die Lehre des Ml. Albert d. Gr. über die
Mittlerschaft Mariens, in Pastor Bonus, 43, 1932, 89-100.
MicHEL, A., Notes de théologie mariale, in L'Ami du Clergé, 58,
1948, 251-260.
— Mary's Co-Redemption, in The American Ecclesiastical Review,
122, 1950, 183-192.
MiEcHoviENSIS, J. (O. P.), Discursus praedicabiles super litanias
lauretanas Beatissimae Virginis Mariae..., Neapoli, 1857.
MienES, M. pE (O. F. M. Cap.), La Mediacio universal de la, Vierge
Santissima, in Estudis Franciscans, 42, 1930, 181-205.
Mirror, J., Toute gráce par Marie..., ed. 3, Paris, 1924.
MinANDA, C. (O. P.), San Alberto Magno y la Mediación universal de
la Santísima Virgen, in La Vida Sobrenatural, 20, 1932, 340-357 :
21, 1933, 162-171.
MisrEr, G. (S. L), La Madre di Dio..., Venezia, 1859.
MrrcnEL, V. A. (S. M.), The Mariology of Saint John Damascene,
Kirkwood, Missouri, 1930.
 Bibliographia 29

MouIEN, A., Les grandeurs de Marie d'aprés les écrivains de l'école

francaise, Paris, 1936.
MoNTALBANUS, S. (O. F. M. Cap.), Opus theologicum tribus dástin-
ctum tomis, in quibus efficacissime ostenditur Immaculatam Dei
Genitricem, utpote exo Christi meritis praeservative redemptam,
fuisse prorsus immunem ab omni debito tum contrahendá originale
peccatum. tum ipsius fomitem incurrendi, vol. 2, Panormi, 1723.
Monar, C. pEr (O. F. M.), Fons illimis theologiae scoticae marianae...,
Matriti, 1730.
MonarEs, G. pg (O. S. A.), Complacencias gozosas de la concepción
purísima, de la, Santísima Madre de Dios..., Madrid, 1655.
Monarss, P. (S. LI), In caput primum Matthaei de Christo Domino,
Sanctissima Virgine Deipara Maria... libri quinque, Parisiis,
1849.
MonEroN, M., Corédemption mariale, modéle de la corédemption chré-
tienne et sacerdotale, in Marie Corédemptrice (V* Congrés Ma-
rial National, Grenoble-La Salette), Lyon, 1949, 301-314.
Moncorr, F., Die Mariologie des hl. Thomas von Aquin, Freiburg
i. Br., 1878.
MoniNEAU, B. M. (S. M. M.), La Sainte Vierge, Paris, 1929.
— QComment la doctrine de la maternité spirituelle de Marie s'installe
dans la théologie mystique de Saint Bernard, in Bulletin de la
Société Francaise d? Etudes Mariales, 1935, 119-152.
Murpzns, A., Het werkeaam aandeel der niewwe Eva in heel de heil-
sorde, in Mariale Dagen, 2, 1933, 44-59.
MürLLER, M. (O. F. M.), Maria. Ihre geistige Gestalt und Persónlich-
keit in der Theologie des Mittelalters, in Katholische Marienkunde
(ed. P. Strüter), vol. 1, Paderborn, 1947, 268-316.
Mucuigg, F., La compassion de Marie, Notre-Dame des sept dou-
leurs, Paris, 1935.
Mvna, E., Le Corps Mystique du Christ, vol. 2, Paris, 1934.
MuniLLo, L., Ei Protoevangelio y el dogma de la, Concepción Inma-
culada de María, in Razón y Fe, 1904, 1-22.
— El Génesis precedido de una introducción al Pentateuco, Roma,
1914.
Mvsazn, J., Mariens Stellung im Organismus der Kirche, in Theol.-
praktische Quartalschrift ,91, 1938, 528-530.
des
MusrERS, A. (O. E. S. A.), La souveraineté de la. Vierge d'aprés
écrits mariologiques de Barthél emy de los Eos, Bruges, 1946.

due
Nast, G. A., Le grandezee di Maria Vergine espresse in settanta
considerazioni.. ., Venezia , 1717.
York,
Nav, L. J., Mary, Mediatrio of All Graces for All Men, New
1928.
generis hu-
NauLAERTS, J., Quonam sensu dicitur Ohristus Mediator
30 Bibliographia

mani; quomodo B. M. Virgo dicitur Mediatriz?, in La Vie Dio- ATI

VI
SU
NE
"W
cesaine, 11, 1922, 59-64.
— Proba B. V. Mariam humani generis esse Mediatricem in dispen-
sandis gratiis et ab obiectionibus vindica sententiam propugna-
tam, in La Vie Diocesaine, 11, 1922, 431-445.
NauwELAERTs, M. A., De Maria nova Heva doctrina, Patrum anteni-
eaenorum, in Divus Thomas (Plae.), 34, 1931, 480-491.
NAZAIRE, L. (O. F. M.), La Médiation de Marie du coté de l'homme,
in Le Regne de Jésus par Marie, 32, 1931, 15-17.
NEBOT, A. S., Maria en la Biblia, Madrid (s. a.).
NEunERT, E. (S. M.), Marie dans l'église anténicéenne, Paris, 1908.
— Marie dans le dogme, ed. 2, Paris, 1946.
NEWMAN, Card. J. H., Mary the Mother of Jesus, New York (s. a.).
NEYRON, P., La théologie mariale de Suarez, in Revue Apologétique,
51, 1933, 665-685.
Nicoras, A., La Vergine Maria e à disegni divini..., Milano, 1856.
— La Vergine Maria, secondo il Vangelo..., Milano, 1857.
— La Vergine Maria vivente nella Chiesa..., Milano, 1860.
Nicoras, M.-J. (O. P.), La doctrine de la Corédemption dans le cadre
de la théologie général de la, Rédemption, in Marie Corédemptrice
(V* Congrés Marial National, Grenoble-La Salette), Lyon, 1949,
105-129.
— WHssai de synthése mariale, in Maria. Etudes sur la, Sainte Vierge
(ed. H. de Manoir), vol. 1, Paris, 1919, 709-741.
Nicorna4s DE DrjoN (O. F. M. Cap.), Panégyriques sur les festes et les
mystéres de la, Trés-Sainte Vierge (s. l.), 1685.
NIERENBERG, E. (S. I.), Opera parthenica de superecimia et omnimoda
puritate Matris Dei, Lugduni, 1659.
NiESSEN, J., Die Mariologie des hl. Hieronymus..., Münster, 1913.
NiquET, H. (S. I.), Nomenclator marianus..., Rothomagi, 1664.
NoBoa, G. pE (O. F. M.), Palestra mariana apologetica..., ed. 2, Sal-
manticae, 1699.
NocevuEs, D. (O. S. M.), Mariologie de Saint Bernard..., Paris, 1935.
NovaRINI, A. (Cler. Reg.), Electa sacra... Virginea wmbra..., Lug-
duni, 1633.
Novamr, J. B., De eminentia Deiparae Virginis Mariae, ed. 2, Bo-
noniae, 1639.
Novow, A. (S. I.), art. Mariolatrie, in Dictionnaire Apologétique de
la, foi catholique, vol. 3, col. 302-331.

O'BniEN, S. (O. F. MJ), The Universal Mediation of Mary, in The

Irish. "Ra ee Record, 51, 1911, 193-212; 289-306.
OcERÍN JíáunEGUI, À. pE (O. F. M.), La Virgen María, Medianera
universalísima, Guadix, 1923.
— 4Mereció María ser Corredentora?, in San Antonio, 25, 1934, 148-
149.
 Bibliographia 31

O'CoNNELL, R. V. (S. I.), Our Lady Mediatrie of All Graces, Balti-

more, 1926.
Ocana, F. (S. I.), De doctrina mariana in Visitationis mysterio con-
tenta, in Verbum Domini, 17, 1937, 289-295.
OrivEIRA Dias, J. pg (S. L.), Mediagáo universal de María e media-
cGo especial do Coragáo de María, in Estudos Marianos (Con-
gresso Mariológico Luso-Espanhol, na Fátima, 1944), Fátima,
1945, 23-54.
OrrnRA, M. (O. F. M.), Mediación universalísima de Cristo y la, Vir-
gen, in Verdad. y Vida, 5, 1941, 453-466.
O'ManrEYy, A., Mediatriov omnium gratiarum, in The Ecclesiastical
Review, 13, 1925, 225-230.
OowuEx, C. (C. SS. R.), Het probleem van Maria/'8 medewerking met
Christus onder het kruis, in Nederlandsche Katholieke Stemmen,
43, 1947, 33-46.
O'RarrERTY, N., Discourses on Our Lad, Milwaukee, 1948.
OnrEGA, Ch. pE (S. LI), Tractatus de Trinitate necnon Incarnatione,
Lugduni, 1664.
OnTiz pnE UnBiwA, I. (S. L), Die Marienkunde in der Patristik des
Ostens, in Katholische Marienkunde (ed. P. Stráter), vol. 1, Pa-
derborn, 1947, 85-118.
Orr, G., Marianum, vol. 1, Regensburg, 1859.
OxoviENsis, I. (O. F. M. Cap.), Elogia Mariana..., Augustae Vinde-
licorum, 1700.

PaGNAMENTA, À., La Mariologia di S. Ambrogio, Milano, 1932.

ParrAviciNo, N. M. (S. I.), Le grandeezze della Madre di Dio, Roma,
1690.
ParLu, M. (S. I), La solide et véritable dóvotion envers la Sainte
Vierge, Paris, 1136.
ParMERINI, N., Notulae in Gen. 3, 15, in Divus Thomas (Plac.), 20,
1940, 139-144.
PaNapÉs, M. M. (C. M. F.), La Virgen María en el libro del Génesis,
in Certamen Páblico de 1916, Nuestra Seiora de Queralt (s. 1),
49-93.
PassaGria, C. (S. I.), De Immaculato Deiparae semper Virginis Con-
ceptu commentarius, Romae, 1854-1855.
Pasré, R., La Mediaeione universale di Maria Vergine, in La Scuola
Cattolica, 9, 1927, 26-46.
PazzagriA, L. (O. S. M.), La Donna del dolore, ed. 2, Torino, 1947.
PécawrET, J. (S. L), A propósito da controversia mariológica dos.
nossos dias, in Revista Eclesiástica Brasileira, T, 1941, 51-16.
PzrNADon, M. (C. M. F.), El sentido mariológico del Protoevangelio
y su valor doctrinal, in Estudios Marianos, 71, 1948, 341-369.
Pzmcg, F. X. (S. L), The Woman of Genesis, in The Ecclesiastical
Review, 103, 1940, 95-101.
32 Bibliographia

— Mary Alone is « The Woman » of Genesis 3, 15, in The Catholic

Biblical Quarterly, 2, 1940, 245-252.
PERALOSA, A. DE (S. I.), Vindiciae Deiparae Virginis de peccato ori-
ginali et debito illius contrahend4, Antverpiae, 1650.
PerE, F. (S. I.), Discorsi in lode di Maria Santissima, Napoli, 1756.
PERALDI, M. F., Dei fondamenti della divozione a Maria, Roma, 1830.
PrRArvTA, ÀÁ. (S. I.), Dissertationes scholasticae de Sacratissima Vir-
gine Maria, Mexici, 1726.
Pznanpi, J., Lo Virgen Madre de Dios..., ed. 2, Barcelona, 1923.
PzRLINUS, J. (S. I.), Apologia scholastica, sive controversia theolo-
gica pro magnae Dei Matris ab originali debito Àimmunitate, Lug-
duni, 1630.
Pzescng, Ch. (S. I.), Die selige Jungfrau Maria, die Vermittlerin aller
Gnaden, Freiburg, 1923.
PerrTALOT, J. B. (S. M.), La Vierge Marie d'aprés la théologie, ed. 5,
Paris, 1904.
PniriPoN, Pére (O. P.), Le mérite « de congruo » de Notre Mére dans
le Christ, in Bulletin de la, Société Francaise d? Etudes Mariales,
1936, 205-253.
PnuirniPPE, P. (O. P.), La Trés-Sainte Vierge et le Sacerdoce, Paris,
1947
Pnuriuipes, G., De Maria Mediatrice gratiarum, in Revue Ecclésiastique
de Liége, 30, 1938, 179-185.
— De modo cooperationis Mariae ad, Redemptionem, in Revue Ec-
clésiastique de Liége, 30, 1939, 296-312.
— Les problemes actuels de la théologie mariale, in Marianum, 11,
1949, 24-53.
PicuenY, E. (O. S. B.), Le Caeur de Marie Mére de Dieu Sawveur,
Paris, 1947.
Piugr, F. (S. M. M.), Marie est Médiatrice, in Le Regne de Jésus
par Marie, 33, 1932, 106-109.
PrNAMOoNTI, G. (S. I.), I! saero Cuore di Maria Vergine..., Padova,
1700.
Prius SanisBURGENSIS (O. F. M. Cap.), Pius concionator seu piae ac
devotae conciones in ommia totius amni Beatissimae Virginis Ma-
riae festa divisae..., Venetiis [?], 1700.
PraNaS, J. (O. P.), Virgo praedicanda..., Gerona, 1869.
Prazza, B. (S. LI.), Christianorum 4n Sanctos Sanctorumque Regi-
nam eorumque festa, imagines, reliquias propensa devotio a, prae-
postera cuiusdam. scriptoris reformatione... vindicata, Panormi,
1751.
PrnessER, V. (O. F. M), Die Lehre des hl. Bonaventura dber die
Mittlerschaft Mariens, in Franziskanische Studien, 93, 1936,
353-389.
Prsessis, A. (S. M. M.), Manuale Mariologiae dogmaticae, Pontcha-
teau, 1942.
 Bibliographia 33

ProuMEN, P. (S. LI), Beoordeening van enkele moeilijkheden aan-

gaande die modaliteiten [sc. modalitates cooperationis Mariae ad
Redemptionem obiectivam a P. Druwé antea propositas], in Ma-
riale Dagen, 9, 1947, 194-215.
PonrE-PnEuss, Mariology, ed. 5, St. Louis, Mo., 1926.
Porgé, F. (S. L.), La triple couronne de la Bienheureuse Vierge Mére
de Dieu..., Le Mans, 1849.
PounnaT, M. P. (P. S. S.), Marie et le sacerdoce, in Maria. Htudes
sur la, Sainte Vierge (ed. H. du Manoir), vol. 1, Paris, 1949, 803-
824.
PnapA Monás, V., La Virgen en el reinado de la cruz, Lérida, 1932.
PnaprÉ, H. (S. L), La Vierge Marie, Mére de Dieu et chef-d'anuvre
de Dieu, 'Tours, 1899.
PnEsTrRE, P. D., La Passion de la sacrée Vierge Marie, Paris, 1668.
PnrEzAC, D. pg, Les priviléges de la Vierge, Mére de Dieu, Paris, 1651.
Pnrurr, J. F., Delle grandeeze di Maria Vergine, Venezia, 1677.
Pnoris, S., La Mariologie de S. Augustin, in Revue Augustinienne ,
1, 1902, 315-396.
— Le Protévangile et l'Immaculée Conception, in Revue Augusti-
nienne, 5, 1904, 449-460.
PnzyBYLsKI, B. (O. P.), De Mariologia Sancti Irenaei Lugdunensis... ,
Romae, 1937.
PnuMM, P., Die Frage der Mittlerschaft Marias auf dem mariani-
schen Kongress in Brüssel, in Zeitschrift für katholische Theo-
logie, 41, 1923, 129-137.
PusEv, E. B., An Eirenicon in a Letter to the Author of « The Chris-
tian Year », London, 1885.

and its
Quiengy, R. F., Mary the Mother of Christ, in Prophecy
Fulfülment..., ed. 2, New York, 1892.
Santá-
Quinós, J. pnE (O. F. M), Rosario inmaculado de la Virgen
sima y mayores Lestigos de su origínea, gracia, Sevilla, 1650.

a Escri-
RánaNos, R. (C. M.), La Corredención de María en la Sagrad
tura, in Estudios Marian os, 2, 1943, 9-59.
y en San
— La maternidad. espiritual de María en el Protoevangelio
Juan, in Estudios Marianos, t, 1948, 15-50.
Patristik,
RauwEn, H. (S. I), Die Marienkunde in der lateinischen
kunde (ed. P. Stráter ), vol. 1, Paderb orn,
in Katholische Marien
1947, 137-182.
RaMÓóN, F. S., Teología Mariana, Guadix, 1921.
1935. —
RauGEL, A., La doctrine mariale de Saint Bernard, Paris, i,
(S. L), Diptyc ha Marian a; op. omn., vol. 7, Lugdun
RavaAUD, Th.
1665.
Pragae, 1671 :
RxicmExBERGER, M. (S. LI), Mariani cultus vindiciae...,
S. B.), La missio n de Coréde mptric e et la défini-
RzENAUDIN, P. (O.
3
34 Bibliographia

bilité de U'Assomption, in Revue Thomiste, 12, 1904, 533-546; 13,

1905, 400-417; 14, 1906, 337-353.
— Le triomphe de la Corédemption, in Compte rendu du Congrés
Marial International tenu à Tréóves en Allemagne du 8 au 6 aoát,
1912, Lyon, 1913, 331-342.
RzPETTI, G. C., La tipologia mariana nel Protevangelo (Gen. III, 15),
fondamento della dottrina del Immacolata, in Divus Thomas
(Plae.), 40, 1937, 281-297.
RzscH, P. (S. M.), Our Blessed Mother. Outlines in Mariology, Mil-
waukee, 1941.
RnuopEs, G. pE (S. L), Disputationes Theologiae Scholasticae; II.
De Deipara Virgine Maria, Lugduni, 1676.
RaEZz, B. pg (O. F. M. Cap.), Les justes loduanges de la trós auguste
Mére de Dieu..., Aix, 1669.
RüuiEnRI, I., Lo Donna del Protocvangelo, in La Scuola Cattolica, 39,
1911, 160-169; 358-365.
Rios, B. pE Los (O. E. S. A.), De Hierarchia Mariana libri sez, Ant-
verpiae, 1641.
RiPPEL, G., Mysteria Beatissimae Mariae Virginis (opus posthumum),
Augustae Vindelicorum, 1731.
RavERA, A. (C. M. F.), « Inimicitias ponam... », « Signum magnum
apparu...» (Gen. 3, 15; Apoc. 12, 1), in Verbum Domini, 21,
1941, 113-122; 183-189.
RüiviEnE, J., Sur la, notion de Marie Médiatrice, in Ephemerides Theo-
logicae Lovanienses, 2, 1925, 223-229.
— Questions mariales d'actualité, in Revue des Sciences Religieuses,
12, 1932, 1-102.
— Marie « corédemptrice », in Revue des Sciences Religieuses, 19,
1939, 332-341.
— Marie « corédemptrice »?, in Revue des Sciences Religieuses, 20,
1940, 123-131.
RoBERT, À. (P. S. S.), La Sainte Vierge dans l' Ancien Testament, in
Maria. Etudes sur la, Sainte Vierge (ed. H. du Manoir), vol. 1,
Paris, 1949, 23-39.
RopnícuEZ FErn00, A. (O. F. M.), Catholicorum Mqysticae Dei Civi-
tatis praesidium apologeticum et delatoriwm, Salmanticae, 1700.
RoJas, F. pnE (O. F. M.), Elucidario de las grandeeas de la Virgen
María, Madrid, 1643.
RowpET, Pére (S. I), De la place de la Trés-Sainte Vierge dans
l,.Eglise, Corps Mystique du Christ, in Bulletin de la Société
Francaise d'Etudes Mariales, 1937, 195-232.
RoscuiNI, G. M. (O. S. M.), La Madonna nel pensiero e nell'insegna-
mento di Pio XI, in Marianum, 1, 1939, 121-172.
— De Corredemptrice. Perpensatio difficultatum Can. Prof. Werner
Goossens contra cooperationem immediatam B. M. V. ad redem-
 Bibliographia 35

ptionem. obiectivam, in Marianwm, 1, 1939, 242-282; 365-397. Ap-

paruit etiam separatim: De Corredemptrice, Romae, 1939.
— eeje pi mariana, in S. Bonaventura, in Marianum, 2, 1940,
-80.
— Annotatio circa Mediationem B. M. V. in operibus S. Bonaven-
turae, in Marianum, 2, 1940, 86-88.
— Tre pubblicazioni recenti sulla Mediaeione di Maria, in Maria-
num, 2, 1940, 425-441.
— La Corredentrice. La risposta del P. Bover, S. I. al P. Lennerz,
S. I., in Marianum, 3, 1941, 169-186.
— Utrum meritum corredemptivum Deiparae appellari possit me-
ritum « de condigno », in Marianum, 3, 1941, 238-241.
.— Dalla Corredenzione alla Maternità spirituale, in Marianum, 4,
1942, 51-59.
— Doctrina S. Ioannis Eudes circa Corredemptionem B. M. Vir-
ginis, in Marianum, 4, 1942, 59-62.
— RBull'interpretazione patristica del Protovangelo (Gen. 3, 15), in
Marianum, 6, 1944, 76-96.
— La Madonna nell' Enciclica « Mystici Corporis Christi », in Ma-
riamum, 6, 1944, 108-117.
— La Mariologia dài S. Antonio di Padova, in Marianum, 8, 1946,
16-67.
— Ancora sul merito corredentivo di Maria, in Marianum, 8, 1946,
151-160.
— Ancora. sull'interpretaeione patristica del Proto-vangelo (Gen. 3,
15), in Marianum, 8, 1946, 293-299.
— Mariologia, ed. 2, Romae, 194T.
— Equivoci sulla Corredenzione, in Marianum, 10, 1948, 27-282.
— ÉSopra una recente interpretazione del Protovangelo (Gen. 3, 15),
in Marianum, 10, 1948, 371-381.
RouciER, F., María, su vida, sus virtudes, su culto, México, 1936.
RouPaiN, E., Marie Médiatrice de toutes gráces, Paris, 1945.
r in-
Rozo, G. (C. M. F.), Nueva tentativa para explicar el carácte
dad. divina, in Hstudáio s
trínsecamente soteriológico de la Materni
Marianos, 8, 1949, 385-391.

in Bul-
Saanpa, Pére (S. I.), La Mariologie de S. Jean Damascéne,
letin de la Société Frangaise d'Etude s Mariale s, 1935, 155-171.
SAAVEDRA, S. pE (Merced.), Sacra Deipara..., Lugduni, 1655.
, in
SacAERT, O. (O. F. M.), Maria de nieuwe Eva in de H. Schrift
Mariale Dagen, 2, 1933, 26-43.
Dagen, 9, 1947,
— Een verklaring van Genesis III, 15, in Mariale
107-123.
uel des hommes,
SamvrRAaiN, H. (C. SS. R.), Marie, secours perpét
d'aprés les Livres Saints ... , Paris, 1884.
36 Bibliographia

SaLADIN, B. (O. F. M.), La Vierge souffrante moralisée, ow Marie

dans ses douleurs, Mons, 1694.
SALAZAR, F. Q. pE (S. I.), Pro Immaculata Deiparae Virginis Con-
ceptione defensio, Compluti, 1618.
— Heopositio in Proverbia Salomonis, Parisiis, 1619.
SALES, M. (O. P.), De Mediatione universali B. Virginis Mariae n
distributione gratiarum, in Divus Thomas (Plac.), 28, 1925, 453-
418.
SALMERÓN, A. (S. I.), Commentarii in evangelicam historiam et Acta
Apostolorum, vol. 3, Coloniae, 1602.
SÁNCHEZ, J., La Mediación universal de María y la medalla mila-
grosa, Madrid, 1922.
SÁNCHEZ DEL VILLAR, M., María segán el Evangelio, in Crónica Ofi-
cial del Congreso Mariano hispano-americano de Sevilla, 1929,
Madrid, 1930, 622-125.
SANTOS OLivERA, B., María segán el Evangelio, o fundamentos evan-
gélicos de las ezcelencias y prerogativas de la Madre de Dios, in
Crónica Oficial del Congreso Mariano hispano-americano de Se-
villa, 1929, Madrid, 1930, 609-621.
SARNELLI, G. M. (C. SS. R.), Le glorie e grandezee della divina Ma-
dre..., Napoli, 1888.
SAURAS, E. (O. P.), Causalidad de la cooperación de María em la
obra redentora, in Estudios Marianos, 2, 1943, 319-358.
SaAuvÉ, C. (S. S.), Marie intime, ed. 5, Paris, 1930.
SCALABONIO, L. (O. E. S. A.), Marianum decus..., Ravennae, 1640.
SCHÁFER, AT Die Gottesmutter in der Hl. Schrift, Münster, 1887.
SCHEEBEN, M. J., Handbuch der katholischen Dogmatik, vol. 3, Frei-
burg i. Br., 1882.
SCHEEBEN- -FEckES, Die brüutliche Gottesmutter, Freiburg i. Br.,
1936.
SCHEEBEN-GEUKERS, Mariology, vol. 2, Saint Louis, Mo., 1946.
SCHULZ, A., Nachlese ew Gen. 8, rra in Biblische Zeitschrift, 24,
1939, 343. 356.
ScuUMPP, P. (O. P.), Zur Mariologie des hl. Johannes Damaszenus,
in Divus Thomas (Freib.), 2, 1924, 222.934.
ScmüóTH, F. H. (S. I.), Mediatriv; eine mariologische Frage, Inns-
bruck, 1925.
ScHÜTZ, J. H., Summa Mariana..., vol. 1, Paderborn, 1903.
SciPIONI, A. (C. R. I. C), Maria dalla quale nacque Ges, Roma,
1947.
Scorrt, P., Le opere mariologiche di S. Alberto Magno, in La Scuola
Cattolica, 14, 1932, 91-112.
SEDLMAYER, V. (0. S. B.), Theologia Mariana, in Summa Aurea de
laudibus B. V. M. (ed. Bourassó), vol. 7, col. 755-1360, vol. 8,
col. 9-262.
SEGNERI, P. (S. I.), Il divoto di Maria Vergine..., ed. Alba, 1939.
 Bibliographia 3T

Sraun, L. pg, La SS. Vergine nei commenti dei Santi Padri, ed. To-
rino, 1925.
SmgruER, H. (S. I.), Corredemptrie. Theologische Studie eur Lehre der
leteten Püpste uber die Miterlóserschaft Mariens, Rom, 1939.
SErLER-STRATER, De modalitate Corredemptionis B. Mariae Virginis,
in Gregorianum, 28, 194, 2983-336.
SrrspEDos, J. (S. I.), Ensayo de Teología popular Mariana, Madrid,
1921.
SERA, F. (O. F. M), Libanus Marianus..., ed. 2, Matriti, 1722.
SrEnAPIO DE InaGur (O. F. M. Cap.), La Mediación de la Virgen en la
himnografía latina de la Edad Media, Buenos Aires, 1939.
Sznmawo, J. (O. F. M.), De Immaculata Mariae Conceptione libri
quinque, Neapoli, 1635.
SxmTUVAL, À. pE (O. F. M.), Coroa de doee estrellas da Virgem Senhora
Nossa, Lisboa, 1632.
SurEN, F. J., The Mystical Body of Christ, New York, 1944.
— The Queen of Seven Swords, ed. 11, Huntington, Indiana, 1948.
— "The Seven Last Words, ed. 13, Huntington, Indiana, 1949.
SrwoxiN, H.-D., Médiation mariale ow Maternité spirituelle de Ma-
rie?, in La Vie Spirituelle, 38, n. 2, 1934 [96]-[102].
Srunr, M., In sacrosancta quatuor Iesu Christi Evangelia commen-
tari exegetici, vol. 3, Cordubae, 1721.
SwET, Th. (C. SS. R.), Marialeer van den H. Alphonsus, in Hande-
lingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel 1921, vol. 1,
Brussel, 1922, 352-355.
SurrH, G. D., Mary's Part in Our Redemption, New York, 1938.
SurrH, M., Unspotted Mirror of God; a Compilation of Sceriptural,
Paítristic and. Theological Doctrine About the Blessed Virgin Mary,
Denver, 1943.
SorÁ, F. (S. I.), La Corredención de María en la tradición patrística,
in Estudios Marianos, 2, 1943, 61-88.
Dül-
SowpERGELD, P. (O. F. M), Maria, aller Gnaden Vermittlerin,
men i. Westf., 1936.
SouBIGoUu, L., Médiatrice, Paris, 1945.
Estudos
Sousa, D. ps (O. F. M.), Maternidad. espiritual de Maria, in
Marianos (Congre sso Marioló gico Luso-Es panhol na Fátima, 1944),
Fátima, 1945, 67-87.
ep. bru-
SPapA, M. (O. P.), Animadversiones in opus J. B. Malou,
Immacu latae Concept ionis B. Mariae Virginis ,
gensis, de dogmate
Romae, 1862.
e Agrip-
SpriNELLI, P. A. (S. I.), Thronus Dei, Maria Deipara..., Colonia
pinae, 1696.
SrAMM, Ch., Mariologia..., Paderbornae, 1881.
Médiatrice,
SrANISLAUS DU CHaMBOoN-FEUGEROLLES (O. F. M. Cap.),
ed. 2, Le Puy, 1944.
38 Bibliographia

SrEFANI, G. pE, Maria Santissima nell Antico Testamento, nella, sua

vita e nella vita della Chiesa, 'Torino (s. a.).
SrEWAnT, J. H., The Greater Eve, London, 1912.
Srornz, A., Die Mittlerin aller Gnaden, in Katholische Marienkunde
(ed. P. Stráter), vol. 2, Paderborn, 1947, 241-21.
SmnATER, P. (S. I.), Sententia de immediata cooperatione Beatae Ma-
riae Virginis ad. redemptionem cum aliis doctrinis marianis com-
paratur, in Gregorianum, 25, 1944, 9-3T.
— Mariens Mitwirkung beim Erlósungsopfer, in Katholische Marien-
kunde (ed. P. Strüter), vol. 2, Paderborn, 1947, 212-313.
SmRozzi, T. (S. I.), Controversia della Concezione della Beata Ver-
gine Maria descritta istoricamente, Palermo, 1700.
Suav, P., La Vierge Marie, 'Tournai, 1914.

TAULERUS, Beatus I. (O. P.), GZuvres complétes (ed. E.-P. Noel),

vol. 5, Paris, 1911; vol. 6, Paris, 1912.
TavscH, C. (S. I), De SS. Matre dolorosa libri tres..., Coloniae
Agrippinae, 1645.
'TEórILO DE Onarso (O. F. M. Cap.), La Mujer del Protoevangelio, in
Estudios Bíblicos (seg. ep.), 1, 1942, 187-207 ; 213-289.
TERRIEN, J. B. (S. I.), La Mére de Dieu et la, Móre des hommes, ed. 5,
Paris, 1902.
TrEvaR v ArpAMA, P. pE (O. F. M.), De las e«celencias de Dios, su
Madre y sus santos..., Barcelona, 1632.
TrExrER, Pére (S. LI), Sermons sur les festes de la Sainte Vierge,
Paris, 1682.
'TufonET, E., La Médiation mariale dans l'école frangaise, Paris, 1940.
TusvskENS, E. (C. SS. R.), S. Alphonse et la Médiation universelle
de Marie, in Mémoires et rapports du Congrés Marial tenu à
Brucelles, 1921, vol. 1, Bruxelles, 1922, 100-120.
THoMas Inrvnicus (O. F. M. Conv.), Sermones, Tolosae, 1521.
TivronÉ, J. M., Los Congresos Marianos del siglo X X y la Mediación
wniversal de la Virgen, in Iuventus, supl. n. 1 (s. a.), 22-24.
TnuiNIDAD, J. (S. I.), Quomodo praenuntietur Maria in Gen. 3, 15,
in Verbum Domini, 19, 1939, 353-351.
TRoMBELLI, J. C., Mariae Sanctissimae vita et gesta, in Summa Au-
rea de laudibus B. V. M. (ed. Bourassé), vol. 1, col. 1-1360; vol. 2,
col. 9-340.
— De cultu publico ab Ecclesia B. Mariae exhibito, in Summa Aurea
de laudibus B. V. M. (ed. Bourass6), vol. 4, col. 9-454.
TuMMzERS, F. (S. LI), Het « mede-verdienen » van de H. Maagd. in
het Verlossingswerk, in Bejdragen van de philos. am theologische
Faculteiten der Nederlandsche Jesuieten, 1, 1938, 81-103.
— Theologische verklaring der traditioneele gegevens [sc. circa coo-
perationem immediatam Deiparae ad Redemptionem obiectivam],
in Mariale Dagen, 9, 1947, 154-173.
 Bibliographia 39

TuvaznTS, M. M. (O. P., De Marialeer van den H. Thomas van

Aquino, in Handelingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brus-
sel 1921, vol. 1, Brussel, 1922, 298-304.

Up&, J., Ist Maria die Mittlerin aller Gnaden? Eine dogmatisch-kri-
tische Untersuchung, Bressanone, 1928.
Uxczn, D. (O. F. M. Cap), Mary Immaculate. The Bull « Ineffabilis
Deus » of Pope Pius I X, translated and. annotated, Paterson, 1946.
— S. Irenaeus magister noster in interpretando Protoevangelio, in
Verbum Domini, 2, 1949, 28-32.
— Mary Mediatris. Emcyclical Letter « Ad. diem illum » of Pope
Pius X, translated and annotated, Paterson (N. J.), 1948.
UnpaNoz, T. (O. P.), La Mediación marial en la teología moderna, in
La Vida Sobrenatural, 31, 1936, 334-344.
— Boletín de teología dogmática, in Revista Espafola de Teolo-
gía, 1, 1941, 631-632.
UniBEsALGO, J. (O. F. M.), La Corredención mariana a la luz de la
Cristología de Escoto, in Estudios Marianos, 3, 1944, 220-233.
UnnurIGovrr, Th. F. (O. F. M.), Certamen scholasticum ez positivum
argumentum pro Deipara, Lugduni, 1660.

Vacas, F. (O. P.), La Santísima Virgen en la obra de la, Redención,

in Boletín Eclesiástico de Filipinas, 18, 1940, 461-469.
— El mérito de María Corredentora no es mérito de congruo, in
Boletín Eclesiástico de Filipinas, 18, 1940, 598-605.
— María Corredentora pudo merecer de condigno ex» condignitate,
in Boletín Eclesiástico de Filipinas, 18, 1940, 119-729.
VaaacaiNI, C. (O. S. B.), Maria nelle opere di Origene, Roma, 1942.
Vaw CnousRUGGHE, C., T'ractatus de Beata Virgine Maria, Gandae,
1913.
nes
— De universali B. Mariae in re salutis Mediatione, in Collatio
Gandavenses, 10, 1923, 22-21.
Maria,
Vaw DE WoksTIJNE, Z. (O. F. M.), Johannes Duns Scotus over
van het vlaamsc h Maria-C ongres te Brussel, 1921,
in Handelingen
vol. 1, Brussel, 1922, 318-321.
VaN nEN BEnGHE, O., Marie et le Sacerdoce, ed. 2, Paris, 1815.
H. Ber-
Vaw DEN KERKHOVEN, À. (O. Cist, De Marialeer van den
in Handeli ngen van het vlaamsc h Maria-C ongres te Brus-
nardus,
sel, 1921, vol. 1, Brussel, 1922, 260-291.
in Handelingen
Vaw DEN MzERscH, J., Maria onze Medeverlosseres,
van het vlaamsch Maria-Congre s te Brussel , 1921, vol. 1. Brussel,
1922, '14-84.
rice (in ap-
— De Beata Maria Virgime omnium. gratiarum Mediat
Tracta tus de divina gratia, ed. 2,
pendice eiusdem auctoris operis
Brugis, 1924, 370-319 ).
40 Bibliographia

VaN HoNpEGHEM, F. (O. F. M.), Domus propitiationis pauperis, sive

patrocinium Mariae Deiparae, Bruxellis, 1655.
VaN Hoons, C. (O. E. S. AJ), Tractatus Marialis de laudibus et prae-
rogativis Beatae Mariae Virginis, Gandavi, 1660.
Vau HoumnYvE, I., La Médiation de Marie dans la liturgie, in La
Vie Diocesaine, 11, 1922, 349-360.
VaN Hovsg, A., De notione Mediationis Beatae Mariae Virginis, in
Collectanea Mechliniensia, 8, 1934, 541-552.
— Probatur B. Mariam V. esse Mediatricem omnium gratiarum, in
Collectanea Mechliniensia, 8, 1934, 649-652.
— Probleemstelling [sc. status quaestionis circa cooperationem im-
mediatam Deiparae ad Redemptionem obiectivam], in Mariale
Dagen, 9, 1947, 101-106.
VaAN KrrwiGH, J. B. (O. P.), Panoplia Mariana..., Antverpiae, 1720.
VaAN LawTscHOOT, Á. (O. Praem.), Ephrem en de Heilige Maagd, in
Handelingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel, 1921,
vol. 1, Brussel, 1922, 185-189.
VaN MAELE, V. (O. Praem.), Splendori Mariani (trad. del francese
di A. M. Ugolini), Milano, 1949.
VAN NEERCASSEL, J., Tractatus de Sanctorum et praecipue Beatissi-
mae Virginis Mariae cultu, Ultrajecti, 1675.
VARENIUS (vide: ALANUS VARENIUS).
VARGAS, AL. DE (O. F. M.), Sermón de la Concepción de Nuestra Se-
fiora, in Sermones de la limpísima Concepción de N. Seifiora pre-
dicados em el real convento de San Francisco de Salamanca, y
recogidos por el P. Fray Gaspar de Vigachoaca, O. F. M., Sala-
manca, 1619. .
VassALL-PnHiLLIPS, O. R. (C. SS. R.)), The Mother of Christ, or the
Blessed. Virgin Mary in Catholic Theology, Tradition and. Devo-
tion, ed. 2, London, 1922.
— Mary, Mother of God, in The Teaching of the Catholic Church
(ed. G. D. Smith), vol. 1, New York, 1949, 513-548.
VzGa, Ch. pE (S. I.), Theologia Mariana..., ed. Neapoli, 1866.
VELÁZQUEZ, J. A. (S. L), Dissertationes et adnotationes de Maria
immaculate concepta in libros quinque digestae, Lugduni, 1653.
VzgNTURA, G., Lo Madre di Dio, Madre degli uomini..., ed. "Torino,
1937.
VENTURINI, G. (S. L), La Madre di Dio, ed. 2, Roma, 1932.
Vzna, F. J. A. pE, Deipara eiusque cultores vindicati a querelis La-
mindài Pritanii, Antonii Lampridii, Ferdinandi Valdesü..., vol. 2,
Neapoli, 1753.
VzncrULLI, F. (S. I.), Prediche panegiriche e morali della Beatissima
Vergine Maria, Roma, 1672.
VzmncRUYSSEN, F., De Marialeer van den H. Joannes Damascenus,
in Handelingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel, 1921,
vol. 1, Brussel, 1922, 239-249.
 Bibliographia 41

ViEIRA, À. DE (S. I.), Quinta parte de los sermones del P. Antonio

de Vieira, Madrid, 1683.
—. Sermones de Christo Sefior Nuestro y de María Santísima...,
ed. 2, Barcelona, 1752.
VraxrER, J. (S. I.), Les attributs de la Mére de Dieu, Lyon, 1650.
ViLAIN, R. (S. L), Notes sur Marie Médiatrice, in Nowvelle Revue
Théologique, 53, 1926, 48-06.
VirLADA, P. (S. LI.), Por la definición dogmática de la Mediación uni-
versal de la Santísima Virgen, ed. 2, Madrid, 1917.
VILLERABEL, F. M. pu Bois pE ra, Histoire et évolution de la, doctrine
de la Corédemption mariale pendant les neuf premiers siécles, in
Troisiéme Congrés Marial Breton tenu à Guingamp, 1910, Saint-
Brieuc, 1911, 145-171.
VisMaRA, E. (S. S.), Il testamento del Signore nel pensiero di S. Am-
brogio e la maternità di Maria SS. verso gli uomini, in Salesia-
num, 0, 1945, 1-38; 91-143.
— Jl testamento del Signore alla luce della, Tradizione, in Salesia-
mum, 8, 1946, 284-298.
Vosr£, J. (O. P.), Le Proto-Evangile selon l'evégése de Mar Iso ' dad
de Merw (c. 850), in Biblica, 29, 1948, 313-320.
VurPEs, A. (O. F. M. Conv.), Sacrae Theologiae Summa Ioannis
D. Scoti, Doctoris Subtilissimi, et commentaria; tomus tertius
partis quartae, Neapoli, 1646.

Virginis,
WappriNG, L. (O. F. M), De Redemptione Beatae Mariae
Romae, 1656.
Mariae
WasiLKOWSKI, À. (O. F. M.), Universalis Mediatio Beatae
M., in
Virginis iuxta doctrinam P. Antonii Wegreynowice, O. F.
vol. 2, Acta Secundá Congres -
Collectanea, Franciscana, Slavica,
eus Cracoviae, 25-27 aug., 1937, Sibenici , 1940, 125-154.
, 1937.
WzznTs, M. G. (S. M. M.), Notre-Dame Médiatrice..., Tournay
1936.
WrzraER, J., Mutter des Neuen Bundes, Wurzburg,
The Blessed . Virgin Mary Co-red emptri z, in The Homil-
WrinEn, A.,
etic and. Pastoral Review, 31, 1937, 958-960 .
s ad. cultores
WipENFELD, À., Monita Salutaria Beatae Mariae Virgini
suos indiscretos, Gandav i, 1678.
les gráces, Liége,
WirpE, V. p5 (O. P.), Marie Médiatrice de toutes
1929.
i, in. quadriga
Wonriz, G. (S. L), Cursus annuus, praesidis marian
Redem ptori s Mater, Ave:
solemnium quatuor antiphonarum, Alma
, Salve Regina Mater mise-
Regina, coelorum, Regina coeli laetare
ricordiae..., Augustae Vindel icorum , 1706.
in de liturgie, in Ma-
Wvyzrns, F. pE (O. S. B), Maria, nieuwe Eva,
:
riale Dagen, 2, 1933, 15-94.
42 Bibliographia

Yauars, J. M. (C. M. F.), María Corredentora, in Crónica del primer

Congreso Mariano Montfortiano celebrado en Barcelona, 1918,
Totana, 1920, 264-266.

ZaMono, J. M. (O. F. M. Cap.), De eminentissima Deiparae Virginis

perfectione libri tres..., Venetiis, 1629.
ZERDA, J. DE LA (O. S. B.), Maria effigies revelatioque Trinitatis et
atiributorum Dei..., Lugduni, 1651.
ZiEGELBAUER, M. (O. S. B.), Novissima de negotio saeculorum, hoc
est, opus parthenicum recentis ac novi argumenti de sanctissimo
mysterio Immaculatae Conceptionis Beatae Virginis Mariae,
Viennae, 1731.
Zornui, E., Ji verbo « shuf » nella letteratura antico testamentaria,
in Marianum, 10, 1948, 282-281.
INTRODUCTIO
 INTRODUCTIO

Exploratum sane omnibus est Deiparae Virginis munus cor-

redemptivum, seu eiusdem Virginis cooperationem ad opus re-
demptivum Christi, diversimode ac multipliciter concipi ac
explanari posse. Quo igitur melius et iam ab ipso tractationis
limine arceantur aequivoca, haud inopportunum fore ducimus
aliquod praenotamen de sensu istius doctrinae lectoribus hic
praebere; cui elucidationi quaedam deinde adiicienda arbitra-
mur de statu actuali huiusce quaestionis necnon de diversis
theologorum placitis hae de re.
Et in primis, quaestionem terminologicam quod spectat, sine
ambagibus fatendum est eam recte censeri difficillimum omnium
problema. Si enim quamplures hae de re tractationes ad invicem
conferantur, hoe statim lectoribus elucet, scilicet, longe sane
abesse ut auctores easdem ideas iisdem vocabulis exprimere sa-
tagant. Sic, e. g., wuna, cademque Virginis ad opus redemptivum
cooperatio a quibusdam « physica-remota », dum ab aliis « mo-
ralis-proxima » nuncupatur; quod quidam eooperationem « for-
malem » appellant, pro aliis cooperationem « materialem » vix
excedit; item, quod a nonnullis cooperatio « directa » declara-
tur, nonnisi cooperationem « indirectam » iuxta alios designat.
Quod si haec omnia ad confusionem non sufficerent, iugiter
multiplicatur nomenclatura relate ad ipsum vocabulum « Re-
demptio » quod sine fine dividitur et subdividitur in Redemptio-
nem obiectivam et subiectivam, in actu primo et in actu secundo,
in
quoad sufficientiam et quoad efficaciam, activam et passivam,
imo, et de Cor-
ordine acquisitionis et in ordine applieationis;
Et sic
redemptione entitativa et connexiva recentius agebatur.
46 Introductio

unusquisque in suo sensu superabundat. Re quidem vera, si hoc

labyrinthum terminologicum enodare quis conaretur, causam
ageret prorsus desperatam!
Quae cum ita sint, iam facile colligitur quam arduum sit
vel ipsum statum quaestionis lectoribus breviter ac lucide in-
digitare. His tamen difficultatibus minime obstantibus, sequen-
tia statui posse censemus.
Beatissimae Virginis ad salutem cooperatio, de qua apud ho-
diernos plurimum disceptatur, ea non est per quam Deipara
mundo edidit Redemptorem, quaeque cooperatio moediata-phy-
sica ad Redemptionem subinde appellatur. Hoc nullus in dubium
vertit neque vertere valet, ut patet. Item, nec de illo agitur
influxu quem iugiter exercet Beata Virgo in coelis, sc. per actua-
lem omnium gratiarum elargitionem. Praefatus enim influxus,
qui a nonnullis cooperatio ad Redemptionem subiectivam nuncu-
patur, * ab hodiernis theologis sine ambagibus admittitur. ? Tota
igitur quaestio movetur relate ad Virginis cooperationem 9pro-
cimam seu àmmediatam ad Redemptionem quam dicunt obiecti-
vam, seu, uti a plurimis auctoribus vocatur, ipsam gratiarum
acquisitionem.
Redemptio obiectiva nihil aliud hic designat nisi summam
actuum a Christo positorum (dum adhuc in terris degeret) quo-
rum intuitu Deus irasci cessavit contra genus humanum ac pa-
ratum se praebuit ad recipiendos homines in eius pristinam
amicitiam. * Praefatam Redemptionem perfecit Christus pro no-
bis merendo et satisfaciendo neenon per voluntariam sui ipsius
in cruce oblationem. *
Quaeritur idcirco utrum Beata Virgo ad hanc Redemptio-
nem aliquid proxime seu immediate praestiterit, sc. per actus
qui opus redemptivum Salvatoris directe attingebant, utique
non tamquam concausa principalis aut aeque necessaria, sed
cum omnimoda subordinatione relate ad Christum et quidem

! Of. H. LENNERZ, Considerationes de doctrina B. Virginis mediatricis, in

Gregorianwm, 19, 1938, 430. W. GoossENs, De cooperatione immediata Matris Re-
dempioris ad. Redemptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 14.
? Of. L. Lzroig, La médiation mariale dans la théologie contemporaine,
Bruges, 1933, p. 20-54.
* Of. H. LewwNERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 116-119.
* Of. S. THoMAM, Summa, Theologica, pars 3, q. 48.
 Introductio 47

ex liberrima Dei voluntate ita economiam reparativam decer-

nentis. Ut patet, praedicta cooperatio unica est quae OCorre-
demptionem 4^ sensu vero et proprio constituit. Etenim, si sola
eooperatio ad Redemptionem subiectivam sufficeret ut Deiparae
Virgini Corredemptricis titulus sensu proprio tribueretur, tunc
etiam omnes Sancti, imo et omnes Christi sacerdotes, Corre-
demptores sensu proprio dicendi essent, quum etiam isti ad
eamdem Redemptionem iugiter cooperentur. Hoc autem quis
unquam asserere audebit?
Ob hane praesertim rationem arbitrantur nonnulli rectius
esse non de Redemptione subiectiva sermonem facere, sed potius
de gratiarum applicatione quae est veluti sequela vel effectus
Redemptionis. iam peractae. ?

Nominali quaestione per summa capita iam stabilita, nunc

uno verbo de theologorum placitis superest dicendum.
Marialem Corredemptionem 4m sensu vero et proprio non-
nulli theologi hodierni (et quidem magnae notae) tamquam im-
possibilem vel saltem minus probabilem reiiciunt. Inter hos
eminent cl. H. Lennerz? W. Goossens, M. de la Taille,

con-
5 De difficultatibus inhaerentibus terminologiae a LENNERZ vulgatae,
Mariologiao, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 256-258; Idem,
sule G. M. Roscnuiwi,
J. M. BovzR,
Equivoci sulla Corredeneione, in Marianum, 10, 1948, p. 271-282;
ad. obiectivam Redemptio nem, in Analecta
Cooperatio remota in ordine physico
Tarraconen sia, 13, 1940, p. 5-45; N. GaRcíA GancfÉs, Orientacion es Mario-
Saera
dias, in Estudios Marianos, 1, 1942,
lógicas, o los estudios marianos en nuestros
terminolog ía del P. Lennerz es] equívoea, desconocid a de los an-
p. 311: « [La
eficacia de innume-
tiguos, y diríase inventada ex professo para desvirtuar la
y Escritores que de manera explícita o equivalente
rables textos de Padres
.»; J. B. Canmor, Pater
hablan de la cooperación de María a la obra redentora..
in Marianum, 2, 1940,
H. Lennere et problema de Corredemptione mariana,
p. 194-200.
* H. LeNNEnz, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 216-237. Cf. eiusdem
ipso opere redemptionis, in
auctoris articulum De cooperatione B. Virginis im
Gregorianum, 28, 1941, p. 516-597; 29, 1948, p. 118-141.
Redemptoris ad. Redem-
' W. GoossENs, De cooperatione immediata Matris
ptionem obiecti vam, Parisiis , 1939, passim.
5 M. pE LA TAILLE, in Gregorianum, 1, 1926, p. 393-394.
48 Introductio

G. Smith,? P. Poschmann,'" Al Janssens," J. Ude," et J. Ri-

viére.? De mente Patris L. Billot, qui inter adversarios Corre-
demptionis hueusque adducebatur, recenter dubia exorta sunt.'*

* G. Surrg, Mary's Part in Our Redemption, London, 1938, p. 89-111. Cf.

etiam eiusdem auctoris notulam in T'he Clergy Review, 18, 1940, p. 315-316.
! p, PoscHMANN, in T'heologische Revue, 39, 1940, p. 1-2.
^ Ar. TANSsENS, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 14, 1937, p. 345.
In eius articulo De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad. Redemptio-
nem. obiectivam, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939, p. 829-833,
cl. auctor respuit terminologiam a W. Goossens adhibitam (sc. Redemptionem
obiectivam et subiectivam), tenet Beatam Virginem etiam ad ipsam gratiarum
acquisitionem cooperatam fuisse ac universalem salutem, una cum Christo, pro-
meruisse, non quoad sufficientiam, sed quoad efficaciam. Ni fallimur, huius
auctoris sententia quoad substantiam nihil differt a sententia W. Goossens.
Aliis verbis, litigium inter illum et canonicum gandavensem videtur solam ter-
minologiam respicere.
13? jJ. UpE, Jst Maria die Mittlerin aller Gnaden?, Bressanone, 1928, p. 17:
«Eine Gnadenvermittlung durch Maria auf ihre Verdienste hin ist ebenfalls
ausgeschlossen. Denn zunüchst setzt die Verdienstmóglichkeit durch Maria be-
reits die Erlósung dureh Christus voraus, der a/lein für die ganze Welt bereits
alle Gnaden verdient hat. ... Die Verdienstursache aber aller Gnaden von vorn-
herein ist nur Christus seiner Menschheit nach, indem er durch sein Leiden und
seinen Tod in unendlicher Weise Gott genuggetan hat. So genugtun konnte nur
Christus, nicht aber kann es irgend ein Geschópf. Wenn also bereits Christus,
und er aliein alle Gnaden der gesamten Menschheit bereits verdient hat, so
kann man nieht mehr sagen, dass Maria durch ihre Verdienst den Menschen die
Gnaden verdiene ».
1 J, RivikRE, Marie Corédemptrice?, in Revue des Sciences Religieuses, 20,
1940, p. 123-131. Of. N. FaivnE, Le Golgotha de la Vierge, Paris, 1937, p. 49:
« Ce serait done tomber dans une erreur théologique que d'attribuer à la Vierge
Marie le titre de corédemptrice au sens strict du mot. La Vierge-Mére ne nous
a point rachetés. Aucun document, ni scripturaire, ni traditionnel, n'attribue
à Marie, pas méme partiellement, le salut du genre humain ». « Les mérites de
la Vierge.. ne sont point de l'ordre des mérites rédempteurs. Aussi, bien que
trés expressif dans les hommages qu'il rend à la trés haute dignité de la Mére
de Dieu... l'enseignement des Docteurs de l'Eglise est wnanime à afürmer que
la Vierge Marie n'a mérité, em aucun sens, le salut du genre humain» (ibid.
p. 51). Cf. etiam p. 52 ubi auctor, non obstante auctoritate Sanctae Sedis quae
Deiparam « Corredemptricem » non semel appellat, insurgit contra usum istius
vocabuli. Neque Corredemptioni sensu vero et proprio desumptae favent
M.-J. Cowaan, in Revue des sciences philosophiques et théologiques, 21, 1938,
p. 646-648; B. LreEMING, Reflecions om the Co-redemption Controversy, in T'he
Clergy Review, 22, 1942, p. 152-160; et A. MicHEL, Notes de théologie mariale, in
I/Ami du Clergé, 58, 1948, p. 251-264.
1* Of. L. Birror, in introductione operis Patrum R. pE rA BnRoISE- J. BarN-
vEL, Marie, mére de gráce, Paris, 1921, p. vr, vir; etiam declarationem factam
periodico L'Ami dw Clergé, 56, 1939, p. 376; de qua consulendus J. BITTREMIEUX,
Il movimento mariologico dell'anno 1938-1939, in Marianwm, 2, 1940, p. 29-30.
 Introductio 49

Attamen, fatentibus ipsis adversariis, !'? doctrina hodie longe

communior tenet Beatissimam Virginem esse humani generis Cor-
redemptricem sensu vero et proprio, quatenus scilicet non solum
ad elargitionem omnium gratiarum nune cooperatur, verum
etiam, et quidem praecipue, ad earum acquisitionem (potissimum
per eius compassionem meritoriam et satisfactoriam) una cum
Christo et sub Christo cooperata est. Huius sententiae fautores
possent hic absque ulla diffieultate multiplicari. Ex solo saecu-
lo xx plus quam duo centum auctores invocare valemus qui prae-
dietam doctrinam palam amplectuntur. Cum autem ad proposi-
tum nostrum hie minime faciat, non est cur omnes illos testes in
medium proferamus. Satis censemus nonnullos dumtaxat prae-
senti occasione recolere, scilicet: J. Lebon,' J. M. Bover,"
J. Bittremieux,'? H. Merkelbach, A. Deneffe,^ H. Derckx,"'
L. Leloir,? C. Dillensehneider,? C. Friethoff,* C. Feckes,"

55 Of, e. g., G. Suirg, Method in Mariology, in The Clergy Review, 1T,

1939, p. 499-500; necnon W. GoossEws, De cooperatione immediata Mairis Re-
demptoris ad Redemptione obiectivam, Parisiis, 1939, p. 16.
15 J. LEBON, Comment je congois, j'établis et je défends la doctrine de la
médiation mariale, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939, p. 695-144.
15 J, M. Bovreg, María Mediadora universal, o Soteriologia Mariana, Madrid,
1946, p. 242-385.
1 J, BrrrREMIEUX, Adnotationes circa, doctrinam B. Mariae Virginis Corre-
demptricis in documentis Romanorum Pontificum, in Ephemerides "Theologicae
Lovanienses, 16, 1939, p. 745-118.
1? B. H. MrRkELBACH, Mariologia, Parisiis, 1939, p. 323-944. Sedulo caven-
dum est ne istius cl. auctoris sententia erronee intelligatur; eooperatio illa
« im-
«immediata» quam P. Merkelbach reiicit, eadem non est ae cooperatio
di-
mediata» quam nos propugnamus. De distinctione inter utramque breviter
cemus in conclusione eap. 5, secundae partis.
:! A. DENEFFE, Maria die Mittlerin aller Gnaden, Innsbruck, 1934, p. 20 sqq.
-
31 H, Dxnckx, Die Muttergottes, die Erfüllung des Weibes der Urojffenbar
«ng, Paderborn, 1933, p. 181 sqq.
Bru-
72 2T,, Lrerom, Le médiation mariale dans la théologie contemporaine,
113-138. Cf. etiam ipsius cl. auctoris Conséquenc es personnelle s et
ges, 1933, p.
journées sacer-
8ociales de notre consécration à Marie, in Consécration mariale;
dotales d'études mariales (Namur, 19/3), Louvain, 1948, p. (1-90.
23 G. DILLENSOHNEIDER, Marie aw service de noire Rédemption, Haguenau,
1947, passim.
53 seq.
:« CQ, FnrerROrE, De alma socia, Christi Mediatoris, Romae, 1936, p.
Das Mysterium der güttlichen Mutterschaft, Paderborn, 1931,
25 Q. Fgokks,
p. 142-153.

4
 v

50 Introductio

S. Tromp,?* R. Garrigou-Lagrange," P. Stráter, ** H. Seiler,??

G. M. Roschini,? L. Di Fonzo,? J. Keuppens,? J. Van Der
Meersch,?? L. M. Bello,?* excmum V. Zubizarreta, ** D. Baier,?*
S. O'Brien," P. Canice, G. Alastruey,?? C. Boyer, F. Jür-

79 S. TnoMP», T'heologische verklaring van Maria's koningschap, in Mariale

Dagen, 5, 1935, p. 180-181. Cf. etiam ipsius adnotationes in Periodica de re mo-
rali, 32, 1943, p. 401.
? R. Gannrcov-LacnaNGE, De Christo Salvatore (Commentarius in Tertiam
Partem Swmmae Theologicae Sancti Thomae), ''aurini, 1945, p. 438, 513-522.
Cf. etiam eiusdem cl. auctoris La Mére du Sauveur et notre vie intérieure,
Lyon, 1941. In versione anglica: Te Mother of the Saviour and Our Interior
Life, Dublin, 1948; de nostra quaestione agit p. 197-226.
?5 D. SrnaTER, Sententia de immediata cooperatione B. M. Virginis ad, re-
demptionem cwm, aliis doctrinis marianis comparatur, in Gregoriamum, 15, 1944,
p. 9-37. Etiam Mariens Mitwirkung beim Erlósungsopfer, in Katholische Ma-
rienkunde (herausgegeben von Paul Strüter, S. I.), vol. 1, Paderborn, 1947,
p. 212-313.
? H. SkrLkR, Corredemptris. Theologische Studie eur Lehre der letzten
Püpste über die Miterlóserschaft Mariens, Rom, 1939, passim.
3? G, M. RoscurzN1, Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 251-393.
?1 T. Dr Fouzo, Beata Virgo « de congruo », ut aiunt, promeret nobis quae
Christus de condigno promeruit, in Marianum, 1, 1939, p. 418-459.
32 J. KEUPPENS, Mariologiae Compendium, Antverpiae, 1938, p. 114-138.
33 J, vaN DkrR MxrgscH, De Beata Maria Virgine omnium gratiarum Media-
trice; in appendice ipsius operis Tractatus de divina gratia, ed. 2, Brugis, 1924,
p. 370-371. Cf. etiam eiusdem cl. auctoris Maria omnee Medeverlosseres, in Han-
delingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel (1921), vol. 1, Brussel,
1922, p. 14-84.
** TL, M. BkErro, De B. Maria Virgine omnium gratiarum Mediatrice, Romae,
1938, p. 28-38.
55 y. ZunBIZARRETA, Medulia Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935, p. 802-805.
?? D, Bargg, Mary at the Foot of the Cross, in Franciscan Studies, 23 (new
series, 2), 1942, p. 3-11.
?' S. O'BniEN, The Universal Mediation of Mary, in The Irish Ecclesiastical
Record, 59(, 1941, p. 193-212; 289-300.
** Pater Cawicg, Mary. A Study of the Mother of God, ed. 3, Dublin, 19231,
p. 186-206.
** G. A1ASTRUEY, Tratado de la Virgen Santísima, Madrid, 1947, p. 534-028;
(132-146.
^ O. Bovrg, Synopsis praelectionum de DB. Maria Virgine, Romae, 19406,
p. 31-49.
 Introductio 51

gensmeier, M. Cuervo,? J. A. Aldama,^? R. Rábanos,^ A. Me-

lo, P. Ploumen,^? C. Balié6," H. M. Gebhard,** G. Geenen,?
E. Leen,?? P. Philippe," J. Pécantet,? F. J. Sheen,?* H. Pujol-
ras, A. Pichery,? M.-J. Nicolas,?? R. Culhane,?' A. Ferland,??

*Ü F. JUÜRGENSMEIER, 71 Corpo Mistico di Cristo (versio ital. Marzorati),

Brescia, 1937, p. 405 et 408.
*? M. CuERVO, La cooperación de María en el misterio de nuestra, salud. debe
ser concebida analógicamente qa l« acción de Jesucristo, in Estudios Marianos,
2, 1943, p. 111-151.
*535 J. A. ALDAMA, Cooperación de María a la Redención a modo de satisfac-
ción por el pecado, in Estudios Mariaonos, 2, 1943, p. 119-193.
** R. RÁBANOS, La Corredención de María en la Sagrada Escritura, in Es-
tudios Marianos, 2, 1943, p. 9-59. Notamus, per transennam, cl. auctorem, alias
accuratissimum, articulum nostrum de Corredemptione in Protoevangelio (Ma-
rianwm, 1, 1939, p. 283-326) cl. Patri Roschini passim adscribere.
155 A. MELO, La Corredención de Maria y el Padre Carol, in San Antonio,
28, 1937, n. 14, p. 332-335; n. 16, p. 3993-399.
** P, ProuMEN, Beoordeeling van enkele mocilijkheden aangaande die
modaliteiten, in Mariale Dagen, 9, 1947, p. 194-215.
* Q. Barié, Die sekundüre Mittlerschaft der Gottesmutter (Hat Maria die
Verdienste Christi de condigno für wns mitverdient?), in Wissenschaft wnd, Weis-
heit, 4, 1931, p. 1-22.
| ** H. M. GresHagp, Commentaire sur la Traité de la vraie dévotion à la
Sainte Vierge, in La Revue des Prétres de Marie Reine des Caurs, 18, 1931,
p. 76-80, 112-117, 181-186, 221-226; 19, 1932, p. 38-43.
19 G. GEENEN, Maria Koningin der Wereld. Antwerpen, 1944, p. 54.
5 E. LEeEN - J. KeanNEY, Our Blessed Mother, New York, 1946, p. 3, 5, 7-8,
36, 81-82, 85-86, 101-102.
5! p, PuiLiPPE, La Trés-Sainte Vierge et le Sacerdote, Paris, 1941, p. 63, (5,
19-80.
52 J, PÉcANTET, Á propósito da controvérsia mariológica dos nossos dias, in
Revista Eclesidstica Brasileira, t, 1941, p. 51-16.
55 WF, J. SukkN, The Mystical Body of Christ, New York, 1944, p. 313-331.
Cf. etiam Calvary and the Mass, New York, 1936, p. 53, necnon The Seven Last
Words, New York, 1934, p. 26-27.
54 H, PugJornas, Cultus Purissimi Cordis Beatae Mariae Virginis natura, et
fundamenta, Mediolani, 1943, p. 86-103.
55 A. PicHueRy, Le Cour de Marie Mére dw Dieu Sauwveur, Paris, 1947,
p. 191-208.
55 M..J. Nicoras, La doctrine de la Corédemption dans le cadre de la doc-
trine thomiste de la. Rédemption, in Revue Thomiste, 46, 1947, p. 20-44.
5: R. CurHaNE, The Rosary and the Mass: Devotion to Our Universal Me-
diatriv, in The Irish Ecclesiastical Record, 58, 1942, p. 15 sqq., ubi sententiam
cl. prof. Lebon suam omnino facit.
55 A. FERLAND, Commentarius in Summam D. Thomae. De Verbo Incarnato
et Redemptore, Montreal, 1936, p. 301, 313-314. :
59 Introductio

A. García Dolsé,? J. Sánchez,9? F. J. Connell,?'!' L. Colomer,**

E. Druwé,9? F. X. Godts,** et F. Vacas.*?
Quaenam ex praefatis duabus sententiis probabilior, imo et
unica vera, censenda sit, ex documentis infra allegandis satis
patebit.
Quibus sic summatim declaratis, quaedam nunc brevi calamo
praenotanda supersunt de ratione nostrae disquisitionis necnon
de modo in ea procedendi.
* »* o*

In exaranda hac nostra opella quamplura omittere iudica-

vimus quae iam antea praeviis elucubrationibus de quaestionibus
magis fundamentalibus conscripseramus, e. g. de conceptu inte-
grali Mediationis et Corredemptionis,?* de natura Mediationis
ontologicae Beatae Virginis," etc. Parum profecto de his om-
nibus ab hodiernis theologis disputatur, eaque igitur facili ne-
gotio praetermittere hic possumus.
Uti iam supra adnotare curavimus, quaestio maximi momenti
quae hodie clara luce reponi oportet haec est, scilicet, utrum
Deiparae Virginis cooperatio proxima ad ipsum Redemptionis
opus in Sacra Pagina vel saltem in Traditione vero quodam ac

5* A. Gancía DorsÉ, La Mediación actual universal de Maria, Madrid, 1925,

p. 48, 84-85, 89-01, 96-97, 167.
*» J. SÁNoHEZ, Lo Mediación universal de María y la medalla milagrosa,
Madrid, 1922, p. 33-34, 110-130, 138, 183.
*' F. J. CouNELL, Mary, Mediatress of All Graces, in The Ecclesiastical
Review, 94, 1936, p. 456-471. Cf. ibid. 120, 1949, 404-405.
*? J,, CoroMER, La Virgen María, Barcelona, 1935, p. 40-41, 140, 149, 154-
155, 172. Iuxta cl. auctorem (p. 38), haee doctrina pertinet ad fidem Ecclesiae;
quod, de cetero, quamplurimi alii sine ambagibus tenent.
* EF. Dguwɣ, Modaliteiten van Maria/'s medewerking in het eigenlijke Ver-
lossingswerk, in Mariale Dagen, 9, 1947, p. 174-193. Of. etiam eiusdem cl. aucto-
ris Lo Médiation universelle de Marie, in Maria. Etudes sur la, Sainte Vierge,
1, Paris, 1949, p. 419-572, ubi ditissimam quoque praebet bibliographiam de no-
Stra quaestione.
* F. X. Goprs, La Corédempirice; essai de justification de ce beau titre
donné à la Mére de Dieu et des hommes, Bruxelles, 1920, p. 24-92.
*5 F. Vacas, Lo Santísima Virgen en ia obra de la Redención, in Boletin
Eclesiástico de Filipinas, 18, 1940, p. 461-469; Id., El mérito de María Correden-
tora no es mérito de congruo, ibid., p. 598-605; Id., María Corredentora pudo
merecer de condigno ea condignitate, ibid., p. 719-729.
** Of. Ephemerides Theologicae Lovanienses, 14, 1937, p. 642-650.
" Of. Miscellanea Francescana, 39, 1939, p. 449-410.
 Introductio 53

solido innitatur fundamento. Unde sunt ipsi revelationis fontes

praeprimis ac sedulo investigandi, et quidem absque praeiudicio,
quo melius valeat postea theologia speculativa ulteriores depro-
mere conclusiones necnon synthesim organieam redigere. Multum
sane hucusque profecimus, praesertim ob singularem industriam
claris. Dillenschneider, Bover, Seiler, Stráter, Roschini aliorum-
que theologorum hac de re meritissimorum qui in recentioribus
quoque conventibus marianis quaestionem nostram ex professo
elucidare conati sunt.5* Nihilominus, haud parum adhuc explo-
randum superest, praesertim quoad recentioris Traditionis do-
cumenta quae, proh dolor, in latebris bibliothecarum tranquille
dormiunt in somno pacis!
Interea, documenta quae praesto nobis sunt, sequenti ordine
disposita prostant: Post caput praeliminare, in quo de funda-
mento proximo Corredemptionis marialis agendum est, revela-
tionis fontes ita excutiuntur ut primo de Corredemptione iuxta
Sacram Scripturam (pars prima), postea vero de Corredemptione
iuxta Traditionis documenta (pars secunda) pertractandum sit.
Sequitur deinde synthesis doctrinalis in qua prolata testimonia
systematico ordine colligere curabimus," et tandem, in parte
tertia, ecclesiastici Magisterii testimonia perlustranda sunt. Prae-
fata procedendi ratio, quae proculdubio arbitraria nonnullis ap-
parebit, in auctoris tamen commodum cedere visa est.

conve-
** FK. g., Societas Mariologica Hispanica, euius socii singulis annis
cl. Pater
niunt ad pertractanda diversa problemata mariologiae. Coetui praeest
qui una cum ceteris
N. García Garcés, C. M. F., notus mariologus hispanus,
tione haud semel
clarissimis collaboratoribus doctrinam de mariali Corredemp
Mariológica Espa-
perlustravit. Cf. Estudios Marianos (Organo de la Sociedad
2, 1943, integre; 3, 1944, p. 219-254, 281-321.
fiola), 1, 1942, p. 101-166, 325-352;
doctrinam nostram ex
Etiam mariologi belgae in eorum Mariale Dagen (1946)
professo pertractaverunt.
in parenthesi, quos
$9 Ne autem auctorum textus repetere cogamur, numeri
us, lectorem remittun t ad numeros marginal es decursu di-
in synthesi adhibem
squisitionis usurpatos.
CAPUT PRAELIMINARE
 CAPUT PRAELIMINARE

DE FUNDAMENTO PROXIMO
CORREDEMPTIONIS MARIANAE

Quum Beatae Virginis Corredemptio nihil aliud sit, fatenti-

bus omnibus, nisi quaedam participatio ad ipsam Christi media-
tionem, et cum fundamentum istius muneris mediatorialis Sal-
vatoris in ipsa hypostatica unione reponendum sit, solent pro-
inde hodierni theologi etiam de Beatissima eius Matre quoddam
analogum statuere. Quapropter, uti fundamentum remotum mu-
neris corredemptivi Mariae merito ab omnibus consideratur ipsius
divina maternitas adaequate et in sensu composito sumpta, id
est, una cum plenitudine gratiae quae illi comitatur. Hac enim
maternitate constituitur Beata Virgo quasi media inter Deum
et homines, mediatione quam dicunt ontologicam, atque iam apta
invenitur ad exercendum officium coniungendi extrema inter se
concilianda. Cum autem de hoc apud auctores amplius non dispu-
tetur, peculiarem istam quaestionem hie praetermittere liceat.'
Novissimis vero temporibus a quibusdam quaestio movebatur,
scilicet: in quo praecise consistat istius muneris corredemptivi
fundamentum prozimum; cui nonnulli respondendum censue-
runt : In illo nempe Beatae Virginis merito quod pro suo obiecto
ea omnia habuit quae Christus nobis de condigno promeruit.
Si nobis liceat nostram pandere sententiam, opinamur prae-
dictum meritum non esse fundamentum, quantumvis proximum,

of Mediation and Co-

1 Gf. J. B. Canor, O. F. M., The Theological Concept
ses, 14, 1937, p. 642-650; necnon
redemption, in Ephemerides Theologicae Lovanien
of Mary's Ontologi cal Mediatio n, in Miscella nea Francescana, 39,
The Nature
1939, p. 449-470.
 c
23:b

58 De fundamento proximo Corredemptionis

Corredemptionis, sed potius partem constitutivam vel elementum

integrale ipsius Corredemptionis. Aliis verbis, arbitramur tale
meritum unum esse ex diversis modis quibus Beata Virgo munus
corredemptivum adimplevit. Quod, de cetero, non aliter evenit
ac in casu Christi Redemptoris, ut opportuno loco commonstrare
tentavimus.
Una ergo eademque mediatorialis activitas concipi potest
quatenus eulpas luit Deoque offenso subtractum honorem resti-
tuit, et etiam quatenus ius ad aeterna praemia nobis suppeditat.
In priori casu habetur satisfactio, in posteriori vero meritum.
Corredemptionis fundamentum proximum, nostro saltem iu-
dicio, in sic dicto duplici principio retroversionis-consortii aptius
reponendum esse videtur. Ad tale iudicium proferendum nos

? Inter auctores qui de hoe principio tractant vel ad doctrinam in eo con-

tentam quodammodo alludunt, sequentes recolere iuvat: J. M. Bovgn, Síntesis
orgánica de la Mariología en función de la asociación de María a la obra re-
dentora de Jesucristo, Madrid, 1929; Id., La Mediación universal de la, Segunda
Eva en ia tradición patrística, in Estudios Eclesidásticos, 2, 1923, p. 321-350;
Id., María, Mediadora universal o Soteriología Mariana..., Madrid, 1946, p. 64-
16, 171-182; J. BrrrREMIEUX, De Mediatione universalài B. M. Virginis quoad
gratias, Brugis, 1926; Id., Doctrina mariana Leonis XIII, Brugis, 1928, p. 11-32;
Id., Het beginsel van Maria's deelgenootschap met Christus, in Mariale Dagen,
TTongerloo, 1933, p. 15-26; A. Maven, Advanced Mariology, Portland, Ore. (U.S.A.),
1933, passim; SCHEEBEN-FECKES, Die brüutliche Gottesmutter, Freiburg i. B.,
1936, p. 150-181; G. Surrg, Mary's Part in Our Redemption, London, 1938, pas-
sim; J. H. SrEwanT, The Greater Eve, London, 1912, p. 96-121; J. H. NEWMAN,
Mary the Mother of Jesus, New York, s. a., p. 39-51; S. AraMxDA, Maria Media-
dora, Vitoria, 1928, passim; L. Awonós, Nova Heva Corredempíiriz..., in Estu-
dis Franciscans, 41, 1929, p. 184-201; P. ManRrE-BONAVENTURE, O. F. M., I/Eucha-
ristie et le mystére du Christ. d'aprés l'Ecriture et la tradition, Paris, 1897,
p. 397-421; P. JkANJACQUOT, Simples ecplications sur la coopération de la trés
sainte Vierge à l'ewvre de la, Rédemption, ed. 3, Paris, 1889, passim ; J.-B. 'TER-
RIEN, La Mére des hommes, ed. 6, vol. 1, Paris, 1902, p. 3-49; E. CAMPaNA, Maria
nel dogma cattolico, ed. 4, ''orino-Roma, 1936, p. 191-193, 335-336; A. NicoLas,
La, Vergine Maria, e i disegni divini, Milano, 1856, p. 223-246; E. NEUBERT, Marie
dans l'église anténicéenne, Paris, 1908, p. 238-254; Id., Marie dans le dogme,
ed. 2, Paris, 1946, p. 93-99; F. X. Goprs, Lo Corédemptrice..., Bruxelles, 1920,
p. 24-83; L. Dr Fowzo, Doctrina Sancti Bonaventurae de wniversali Mediatione
B. Virginis Mariae, Romae, 1938, p. 10-12; L. A CasrELPraNro, Maria nel consiglio
del Eterno, ovvero la Vergine predestinata alla, missione medesima con Gesü
Cristo, ed. 2, vol. 1, Napoli, 1902, p. 72 sqq., vol. 2, p. 419-448; H. Bonzr, Maria
hominwm. Corredemptriz, Brugis, 1931, p. 24 sqq.; J. SErspEDos, Ensayos de teo-
logía popular mariana, Madrid, 1921, p. 314 sqq. ; C. PEscH, Die selige Jungfrau
Maria, die Vermittlerin aller Gnaden, Freiburg i. B., 1923, p. 143-144; F. H.
ScuüTH, Mediatrie ;eine mariologische Frage, Innsbruck, 1925, passim ; F. S. Ra-
 De sensu principii retroversionis-consortii 59

cogit ipsa praedicti principii natura quae habet in se, ut modo

dicetur, veram rationem causae fundamentalis relate ad Corre-
demptionem; quae ratio in illo merito quod superius memora-
vimus minime perspicitur.
In primis ergo praefati principii sensum praecisum breviter
elucidare iuvabit, ne veritas Corredemptionis quodam ambiguo
inaccuratoque fundamento suffuleiri videatur.

ART. 1l

De sensu prineipii retroversionis

- eonsortii

Retroversio, igitur, generica vocabuli acceptione, significat

quosdam subsequentes eventus natura et cursu oppositos esse
quibusdam praeviis eventibus, ac rerum adiuncta ita invertentes
ut ea quae hucusque a praeviis eventibus effecta fuerant, in
posterum dissoluta remaneant.?
Retroversionis autem principium, sensu specifico quo hic et
nune illud consideramus, nihil aliud est nisi lex illa, sapientis-
simi Dei posita ordinatione stabilita, vi cuius integer nostrae
restaurationis spiritualis processus omnimodam inversionem con-
stituit relate ad originalis praevaricationis rationem.
Nomine vero principii consortii hic nihil aliud venit nisi lex
illa, sapientissimi Dei positiva dispositione stabilita, vi cuius
quaedam mulier (in casu, Beata Virgo) cuidam homini (Christo)

A. Gancfía, Lao Media-

MÓN, Teologia Mariana, vol. 1, Guadix, 1921, p. 58-60; D.
SÁNOHEZ, LG Mediación
ción actual universal de Maria, Madrid, 1925, p. 80-84; J.
p. 61-70; L. Brrror,
«universal de María y la medalla milagrosa, Madrid, 1992,
R. O'CoNNELL, Our Lady
De Verbo Incarnato, ed. 7, Romae, 1921, p. 386-408;
Conausz, Maria án ihrer
Mediatriv of All Graces, Baltimore, 1996, passim ; O.
Limburg, 1938, p. 44sqq., 54, 90,
Uridee und Wirklichkeit; die zweite Eva,
I. KEUPPENS , Mariolog iae Compendi um, Antverpia e, 1938, p. 101-115;
299 sqq. ;
et je défends la doctrine de la, Médiation
J. LEBoN, Comment je concois, j'établie
in Ephemeri des Theologic ae Lovaniens es, 16, 1939, p. 655-744.
mariale,
us ex opere A. M. MAYER,.
3 Hane aliquatenus obscuram definitionem desumim
p. 4: « ... certain subsequent
Advanced Mariology, Portland, Ore. (U.S.A.), 1934,
to certain previous events, and...
events are opposite in nature and direction
of the situation with such effect as
said subsequent events make a reversal
annulme nt of what up to that time had been the result of the
to produce an
previous events ».
60 De sensu principii retroversionis-consortii

in integro reparationis nostrae processu intime ac indissolubi-

liter consociari debet.*
Accuratius fortasse de retroversione et consortio esset lo-
quendum non ae si duo essent principia, sed potius ut unicum
tantum principium ; non eo quidem sensu quod in aliquo logice
aut realiter indivisibili consistant, sed quatenus principium
consortii, quamvis magis specificum, apparet tamquam conse-
quens necessarium, imo elementum. constitutivum principii re-
troversionis adaequate sumpti. Si ambo analysi subiiciantur at-
que ad invicem conferantur, nemo est qui non videat prius nihil
aliud esse nisi quamdam modalitatem partialem specificam poste-
rioris. Cum igitur de retroversione mentio fit, consortium impli-
citer subintelligitur; itemque cum de consortio loquimur, tunc
retroversio intellecta praesupponitur.
Quocirca, sequentem movere quis posset difficultatem : Du-
plex principium retroversionis-consortii ab ipsa Corredemptione
non videtur realiter differre; apparent nempe ut unum et idem.
Quo igitur pacto erit unum alterius fundamentum?
Ut talis diffieultas expeditius evanescat primo recte et ac-
curate intelligendum est quid sibi velit illud vocabulum fun-
damentwum in propositione: Res X est fundamentum rei Z. Si
in quaestione determinata de qua hic disceptatur sensus praedicti
termini esset : ratio adaequata propter quam Beata Virgo « Cor-
redemptrix » nuncupatur, tunc proximum huiusce muneris fun-
damentum essent quidem Deiparae merita et satisfactiones Deo
Patri humani generis causa delatae; atque in tali suppositione
non videretur sufficiens differentia inter utramque rem salvari.
Attamen, fundamentum de quo hic quaestio movetur nihil
aliud est nisi illa fundamentalis ordinatio rationis vel illud
substratum principium proxime causans positionem praedicto-
rum actuum (meritum, satisfactiones).

* Retroversio consortium sic lucide, quamvis concise, a cl. L. Billot expri-

mitur: «De Virgine Matre generaliter tenendum est, quod in ordine repara.
tionis eum locum tenet quem tenuit Eva in ordine perditionis. Nam sicut ex
insigni oraculo Geneseos edocemur, totius redemptionis nostrae ratio in quadam
recirculatione consistere dicenda est: quatenus omne id quod machinatus fuerat
Satanas ad ruinam generis humani, illud ipsum ordine contrario divinitus di-
spositum est ad salutem. Quo fit ut novo Adae, id est Christo, indissolubili nexu
ad dissolvenda diaboli opera coniungi debuerit nova Eva, id est, Maria». Cf.
De Verbo Incarnato, ed. 7, Romae, 1927, p. 386.
 De sensu principii retroversionis-consortii 61

Porro, hoc duplex retroversionis-consortii principium consi-

derari potest tamquam aliquid abstractum ; solummodo cum rea-
litas in concreto fit, habemus Corredemptionem. Ut patet, haec
una differentia inter utramque rem medians, sufficiens reputatur
ut de una tamquam alterius fundamento sermo haberi possit.
Hae distinctione prae oculis habita, Corredemptio non amplius
apparebit praefato principio identiea, sed potius ex eo fluens ac
resultans.
Ulterius, quoad obiectivam huiusce divinae legis realitatem,
non esset absque momento sedulo animadvertere principium de
quo hic agitur nullo pacto esse merum productum vividae ha-
bilisque imaginationis ingeniose agentis circa facta quae, consi-
lio aut sensu vacua, casu dumtaxat evenerunt. Nullum prorsus
influxum imaginatio nostra per quamdam fictionem vel idea-
lismum theologicum (ut interdum insinuatur) in hanc quaestio-
nem exercere videtur. In hoc respectu activitas mentis nostrae
ad hoc dumtaxat coarctatur, nimirum, quod nos lapsum eiusque
reparationem conspicientes atque ad invicem conferentes, non
possumus quin illam legem illudve principium detegamus quod
tam sublimem, mirandam ac concordem realitatem regere de-
buit ac uti moderari. Quod si illorum eventuum rationem peni-
tius intuemur, hoc statim elucet, sc. quod iuxta divinum con-
silium, salutis oeconomia nihil aliud esse debebat nisi omnimoda
reversio ordinis a Satana excogitati pro ruina et perditione
generis humani. Aliis verbis, molitus est sapientissimus Deus
homines ad suam pristinam amicitiam redintegrare per quaedam
media quae essent illis opposita quibus usus fuerat inimicus in
eadem amicitia rescindenda. Elucet igitur tale principium theo-
logico sensu mirifice oppletum esse; aliter enim nec concipi
posset tam sublime Dei arcanum.*
Hisce animadversionibus prae oculis habitis, gressum amodo

ani-
5 Unde cl. G. Smith, agens de analogia principii consortii, rectissime
serious error, therefore, to regard the analogy as
madvertit: «It would be a
by the ima-
a fanciful embroidery worked upon the fringe of revealed doctrine
writers and preaechers. We shall rightly expect it to throw
gination of rhetorieal
n, and it
an important light upon the part which Mary plays in our Redemptio
our guide in investigat ing the extent and the nature of her co-
will serve as
Our Redemptio n, London, 1938, p. 45.
redemptive function ». Of. Mary's Part in
 62 De sensu principii retroversionis-consortii

faciamus ad stabiliendam praedicti principii existentiam, quae-

dam testimonia ex Patribus, scriptoribus ecclesiasticis necnon
Ecclesiae liturgia adducentes.

ART. 2

Existentia prineipii stabilitur

Iam sub initio alterius medietatis saeculi secundi haud obscu-

rum adest testimonium Sancti Iustini martyris. In altera parte
eiusdem Dialogi cum Tryphone Iudaeo, divinitatem ac messia-
nitatem Christi ex vaticinorum antiquae legis adimpletione com-
monstrare intendens, sic finalitatem dominici adventus describit,
explicite alludens ad retroversionis principium : « Et cum eum
[Christum] filium Dei esse in commentariis apostolorum scrip-
tum legamus, et filium dicimus illum et esse intellirimus, ae
ante omnes res creatus ex Patre ipsius virtute et voluntate pro-
diisse (qui quidem et Sapientia et Dies et Oriens et Gladius
et Lapis et Virga et Iacob et Israel alio atque alio modo in
prophetarum libris appellatus est) et ex virgine hominem esse
factum, ut qua, via, initium orta a poi inobedientia, accepit,
eadem €t dissolutionem acciperet ».*
Iustini doctrinam suam fecit ac quasi elaboravit Sanctus Ire-
naeus. Concipit sane lugdunensis episcopus retroversionis prin-
cipium tamquam rationem fundamentalem illius legis quam ipse
« recapitulationem » vel « recireulationem » nuncupat. De illa
contra gnosticam haeresim tam iugiter sermonem facit ut non
immerito possit haec doctrina characteristice irenaeana con-
siderari.
Recapitulationis notioni non unica videtur apud auctores
significatio subesse; sed iuxta Irenaeum, praesertim cum quae-
stio movetur de Satanae imperio subvertendo ac humanae gentis
praevaricatione resarcienda, praedicta locutio idem ferme sonat
ac «in unum caput revocare » et quae soluta et dissipata prius
erant, eidem principi ac dominatori subiicere; vel, ut autumat
cl. A. d' Ales, terminus « recapitulatio », nado de Christi opere

* Cf. Dial. cum Tryphone 1udaeo, n. 100; P. G. 6, 110.

 Existentia principii consortii 63

adhibetur, designat illud opus reconstructionis vel restaurationis

generis humani 4uzta, primitivum Dei consilium.*
Postquam igitur Mariam inter et Evam parallelismum ad-
struit antitheticum, sic appellat Irenaeus ad retroversionis prin-
cipium, ut fundamentum Deiparae Virginis muneris « Secundae
Evae»: « Et propter hoc lex eam, quae desponsata erat viro,
lieet virgo sit adhue, uxorem eius, qui desponsaverat, vocat;
eam quae est à Maria in Evam recirculationem significans : quia
non aliter quod. colligatum est solveretur nisi ipsae compagines
alligationis reflectantur retrorsus, wt primae coniunctiones sol-
vantur per secundas, secundae rursus liberent primas. Et evenit
quidem primam compaginem a secunda colligatione solvere, se-
cundam. colligationem primae solutionis habere locwm ».*
Cui declarationi sequentia verba ipsius sancti doctoris addere
possumus : « Adhuc enim protoplasti peccatum per correptionem
primogeniti emendationem accipiens et serpentis prudentia de-
victa in columbae simplicitate, vinculis autem illis resolutis per
quae alligati eramus morti ».* Quod principium, alludens ad
' A. D'Ares, La doctrine de la récapitulation en S. Irenée, in Recherches
de Sciense Religieuse, 6, 1916, p. 189: «...le mot de récapitulation, appliquée
à Peuvre du Christ, signifie chez Irenée, une sorte de recommencement en
sense inverse, par lequel Dieu, remontant en quelque facon les étapes que le
mal a parcourues pour infecter la terre, reprend et résume toute la création,
matiere y comprise, et l'homme sourtout, dans une nouvelle économie de salut.
Il ramasse toute son cuvre depuis les premieres origines pour la purifier et la
sanctifier, en son Fils incarné, et celui-ci devient pour tous une Seconde souche
et un second Adam. En lui le premier Adam et toute sa descendance sont gué-
ris; les maux dus à la désoibéissance sont détruits et comme retournés par
leur contraires; l'humanité retrouve la sainteté qu'elle avait à l'origine et elle
on le
est divinisée par union au Djeu dont elle vient. Sens nombreux, comme
le source,
voit: résumé, reprise depuis l'origine, recommencement, remonte vers
sens connexes
restauration, réorganisation et incorporation sous un seul chef;
rentrent les uns dans les autres, si bien que
aussi, qui, malgré leur diversité,
E. MEERSCH,
chacun, méme exprimé seul, suggere cependant l'ensemble ». Apud
R. SEERBERG,
Le Corps Mystique du Christ, vol. 1, Louvain, 1933, p. 253. Of.
Der Grundge-
Lehrbuch der Dogmengeschichte, ed. 3, vol. 1, Leipzig, p. 401: «
danke der dvaxeqaAawocic iSt also dass Christus als der zweite Adam, das
so in sich zusam-
ganze Menschengeschleeht mit Einsehluss des ersten Adam
sein Leben
menfasst, dass er es mit seinem Geist durehdringt und heiligt, durch
und dadurch in ihm den alten Ungehorsam auflóst und den
lebendig macht,
AnENDT, De Pro-
Tod vernichtet ». Apud MxxRnscH, loc. cit., p. 256. Of. etiam G.
ad. Immaculatam Deiparae Conceplionem, Romae, 1904,
toevangelii habitudine
p. 108-108.
* Adversus haereses, lib. 3, cap. 22, 4; P. G. 7, 958..
* Tbid., lib. 5, cap. 19; P. G. 7, 1115.
64 Existentia principii consortii

legem Sap. XI, 17 expressam, iterum sic exponit: « Quoniam

enim in initio homini suassit [diabolus] transgredi praeceptum
factoris, ideo eum habuit in sua potestate; potestas autem eius
est transgressio et apostasia, et his colligavit hominem; per
hominem iterum oportebat victum eum contrario colligari iis-
dem vinculis quibus alligavit hominem, ut homo solutus rever-
tatur ad suum Dominum, illi vincula relinquens per quem ipse
fuerat alligatus, id est, transgressionem ».!^
Accedit, tertio saeculo, Tertullianus qui satis lucide retrover-
sionis invocat principium, et quidem in contextu de Beatae Vir-
ginis concursu ad opus nostrae salutis. « Ante omnia autem, —
scribit ille — commendanda est ratio quae praefuit ut Dei Filius
de virgine nasceretur. Nove nasci debebat novae nativitatis de-
dicator, de qua signum daturus Dominus ab Isaia praedicatur.
Quod est istud signum? Ecce virgo concipiet in utero et pariet
fillum (/sa. VII, 14). Concepit igitur virgo et peperit Emma-
nuel, Nobiseum Deus. Haec est nativitas nova, dum homo na-
scitur in Deo, in quo homine Deus natus est, carne antiqui
seminis suscepta, sine semine antiquo, ut illam novo semine,
id est, spiritualiter reformaret exclusis antiquitatis sordibus,
expiatam. Sed tota novitas ista, sicut et in omnibus, de veteri
figura est, rationali per virginem dispositione Deo nascente.
Virgo erat adhuc terra nondum opere compressa, nondum semini
subacta: ex ea hominem factum accipimus a Deo in animam
vivam. Igitur si primus Adam de terra traditur, merito sequens,
vel novissimus Adam, ut Apostolus dicit, proinde de terra, id
est, carne nondum generationi resignata, in spiritum vivifiean-
tem a Deo est prolatus. Et tamen, ne mihi vacet incursus no-
minis Adae, unde Christus Adam ab Apostolo dictus est? Sed
et hic ratio defendit, quod Deus imaginem et similitudinem suam,
a diabolo captam, aemula operatione recuperavit. In virginem

"^ Ibid., lib. 5, cap. 21, n. 83; P. G. 7, 1182.

" Quae verba commentans, perpulchre scribit Bossuet: « Entendons quelle
est cette émulation, et nous verrons que cette parole enferme une belle théo-
logie. C'est le diable, se déclarant le rival de Dieu, a voulu s'assujettir son
image; et Dieu aussi, devenu jaloux, se déclarant le rival du diable, a voulu
regagner son image; et voilà jalousie contre jalousie, émulation contre émula-
tion. Or, le principal effet de l'émulation, c'est de nous inspirer un certain désir
de l'emporter sur notre adversaire dans les choses oü il fait son fort, et
oü
1l eroit avoir plus d'avantage. C'est ainsi que nous lui faisons sentir sa faiblesse,
 Existentia principii consortii 65

aeque introducendum erat Dei Verbum exstructorium vitae:

ut quod. per eiusmodi sezwm abierat in perditionem, per eundem
sezywm redigeretur in salutem... Inde prodeundum fuit Christo
ad salutem hominis, quo homo iam damnatus intraverat ».'?
Innumeri et quidem splendidi sunt loci ubi Sanctus Ephraem
de retroversionis-consortii agit principio. Brevitatis tamen gra-
tia, unum tantum afferemus, concisionis claritatisque nota re-
fulgentem : «Initio protoparentum delicto in omnes homines
mors pertransit, hodie vero per Mariam translati sumus de morte
ad vitam... Quod ergo mortis fuit, simul et vitae eostitit instru-
mentum ».? !
Consonat omnino Cyrilli hierosolymitani testimonium quod
ex ipsius Catechesi (XII, 15) desumimus . Ad Virginis in 0econo-
mia reparativa concursum alludens, sequenti modo praefatam
recenset retroversionis-consortii legem: « Carnis contra nos
instrumento diabolus utebatur, quod sciens Paulus ait: Video
autem aliam legem in membris meis militantem adversus legem
mentis meae et captivum me ducentem... (Rom. VII, 23). Qui-
bus igitur armis nos diabolus debellabat, iisdem et salvi effecti
sumus ».!^ De istius principii applicatione ad Beatam Virginem
egerat Cyrillus paulo antea.
Nee minus obscure similique concisione eundem principium
sic enuntiat Sanctus Epiphanius: « Ob id Filius Dei in hunc

émulation du Réparateur
et c'est le dessein que s'est proposé la miséricordieuse
Pour confondr e l'audace de notre ennemi, il fait tourner à
de notre nature.
à notre ruine; il renverse tous ses
notre salut tout ce que le diable a employé
sur sa tóéte, il l'accable de ses propres machines , et il imprime la mar-
desseins
de son rival impuissant.
que de sa victoire partout ou il voit quelque caractere
d'oà vient cela? C'est qu'il est jaloux et poussé d'une charitable émulation.
Et
nous perde, un homme
C'est pourquoi la foi nous enseigne que si un homme
c'est de la race d'Adam que
nous sauve; la mort régne dans la race d'Adam,
la vie est née; Dieu fait servir de reméde à notre péché la mort qui en était
toutes
la punition; nous
l'arbre tue, l'arbre nous guérit; et pour accomplir
le mal
ehoses, nous dans
voyons l|Eucharistie qu'un manger salutaire répare
de Dieu a fait cet ouvrage».
qu'un manger teméraire avait fait. L'émulation
sermon pour la, féte de l'Annunc iation, premier point; G7wvres oraí., II,
Cf. IVe
ed. 6, vol. 1, Paris, 1902,
3 suiv.; apud J.-B. TTERRIEN, La Mére des hommes,
p. 4-5.
1: pe carne Christi, cap. 11; P. L. 2, 182.
Opera omnia, ed. Assemani-Mobarek, 3. Romae,
15 Sermo 3 de diversis;
1743, p. 607.
14 p, G. 33, 742.
66 Existentia principii consortii

mundum advenit: et ubi abundavit delictum, superabundavit

gratia (Kom. V, 20). Unde mors accidit, vita illuc accessit, ut
in mortis locum vita succederet... ».!?
Magis concrete eandem veritatem aperte profitetur Sanctus
Ioannes Chrysostomus quum asserit: « Per quae diabolus mos
expugnavit, per ea ipsa Christus eum superavit. En ipsa arma ac-
cepit, ac per eadem ipsum prostravit. Quomodo autem, audi... ».
Et postquam ostendit principii applicationem, prosequitur: « Vi-
dent eum iisdem armis vicisse et isdem profligatum esse? ».!5
Nec alia est doctrina quam tradit Sanctus Augustinus, qua-
tenus et ipse, sua faciens Irenaei verba, haec contra Iulianum
asserit: « Irenaeus lugdunensis episcopus, non longe a tempo-
ribus Apostolorum fuit; iste ait :... * Quemadmodum adstrictum
est, inquit, morti genus humanum per virginem, solvatur per
virginem, aequa lance disposita virginalis inobedientia per vir-
ginalem obedientiam. Adhuc enim protoplasti peccatum per cor-
reptionem primogeniti emendationem accipiens et serpentis pru-
dentia devicta in columbae simplicitate, vinculis autem illis re-
solutis per quae alligati eramus mort ?».1?
Audiamus quoque Theodorum, episcopum ancyranum, de eo-
dem retroversionis-consortii principio eloquentissime disseren-
tem : « Ecce virgo in utero habebit... Haec quidem propheta ait;
non ita Paulus, sed ait: Misit enim, inquit, Filium suum factum
ex muliere. Quid ais, Paule? Porpheta ex virgine dicit, tuque
ex muliere partum esse praedicas? Plane, inquit: benedictionem
communem reddo, totius eam esse volens feminei sexus. Non dico
ex virgine, ne benedictionem intra solas virgines restringam.
Dico ex muliere, ex sexu universo gratiam esse declarans, quo
sexus omnis femineus benedictionem decerpat, exque illis in
viros gratia transeat: «t ec qua praevaricatio accidit, em ipsa
proveniat etiam gratia, humano generi regnum coelorum prae-
stans ».!*
Huiusmodi parallelismi character antitheticus sequenti modo

' Adversus haereses, cap. I8, n. 18; P. G. 42, 721.

" Hom. in s. Pascha, n. 2; P. G. 52, p. 161-168.
" Contra luliamum, lib. 1, cap. 3; P. L. 44, p. 644. Augustini mentem hac
de re fuse expositam invenies, quamvis non semper accurate, apud P. H. FRrE-
pRICH, Die Mariologie des hl. Augustinus, Kóln, 1907, p. 238-260.
'" Homilia quinta, 8-9; P. G. T1, 1418.
 Existentia principii consortii 6

a, Basilio seleuciensi perspicue asseritur: « Namque Christi prae-

sentia longe potentior est protoplasti voracitate et, hominum ge-
nere per gulam nefariam in fraudem inducto, Unigenitus, con-
trariis medicamentis curans vulnera, de homine corpus in quo
se insinuaret delibavit et secundum Adamum sibi circumiecit.
Paradiso solitudinem abiecit, et ieiunium deliciis, serpentini
fraudi tropaeum, quod per hominem contra diabolum statuit,
Evae virginem absque maledicti acerbitate parientem et fetum
virgineum a veteris culpae aegritudine liberum et innuptam
puella quae sponsum generavit immortalem ».'*
Quae doctrina, brevissimo quasi in axiomate, ita a Sancto An-
drea, episcopo cretensi, lucide contrahitur: « Muliebris sexus
maledictionem primam corrigit, salutis, inde ducto initio, unde
initium. fuerat peccati». Cui consonat omnino Sanctus Maxi-
mus taurinensis sequentia proferens: « Parturit ergo femina sa-
lutem mundi, ut quae exstiterat fomes iniquitatis, fieret mini-
stra iustitiae; et per quam mors sibi in hunc mundum aditum
patefecit, per eam ad nos vita haberet ingressum 8s

! Oratio tertia, n. 4; P. G. 85, 61. Conferantur quoque sequentia Eusebii

:
alexandrini verba, pressius, si possibile, eandem divinam legem ineulcantia
di-
« Cur autem proprie (Deus) factus sit homo ac diabolum vieerit, audi quae
cam. Quia diabolus dolosis per mulierem verbis deceperat primum hominem
de Virgine
Adamum in paradiso degentem, idcirco sibi habitaculum Dominus
in primis
delegit, et in ipsa incarnatus atque eo quod voluit modo natus est ut
cunctumque mulierum genus crimine illo expedi-
Evam maledictione liberaret
paulo inferius
ret». Cf. Sermo 3 de Incarnatione Domini; P. G. 86, 327. Et
homines a
(ibid., col. 330) subdit: « Sic igitur quibus armis diabolus primos
».
paradiso morte affecit, iisdem Dominus diabolum profligavit
S. Ioan-
?» Oratio in Deiparae Nativitatem; P. G. 9T, 813-814. Idem habet
sibi hostis clypeum
nes, eubeenesis episcopus: « Tempus enim advenit quo unde
ex eadem natura suppeditat a sunt tela a potente coniecta ». Cf. Serm.
condidit,
in. Conceptionem SS. Deiparae, n. 21; P. G. 96, 1496.
quoque est illud
2 Sermo 15; P. G. 5T, 254. Cui testimonio adiungendum
qui praedictae legis existentiam non dissimili testatur
Georgii nicomediensis
Ait sane praeclarus ille archiepiscopus: « Quando autem haec ita
perspicuitate.
e qua malum a principio
fuerant provisa, parque erat ut qb eadem ipsa radice
incaute aperiens aditum
genus invaserat, a muliebri nimirum facilitate, quae
viroque atque posteris percipiem adsciviss e: sic omnino res se ha-
sibi pariter
; P. G. 100, 1405. Nec praetermitti hie
buit». Of. Orat. 5 in Deiparae Praesent.
verba quibus Ioannes geometra ad eandem alludit veritatem dicens:
possunt
haec gesta sunt et divina incar-
« Et hoe quidem pacto et ista prorsus de eausa
vero oportebat ut consentanea morbis phar-
natio in opus deducta est. Quoniam
ita peracta sunt, wt adamussim pars parti re-
maca, pararentur, idcirco omnia
mittitur propter angelum, angelus nempe lucis
sponderet. Et exinde angelus
68 Existentia principii consortii

Hucusque de Patrum testimonio et quidem sufficienter. Ast

Ecclesiae doctrina de existentia principii retroversionis non
tantummodo in Patrum veterumque scriptorum documentis no-
bis innotescit, verum etiam in Liturgia catholica quae, si uni-
versalis sit et cum dogmate connexa, optima recensetur fidei
magistra.
Optimum argumentum desumimus ex hymno Pange lingua
qui ad matutinum tempore Passionis ab omnibus recitatur; in
eo enim fingit Ecclesia Deum omnipotentem in sua ineffabili com-
passione erga protoparentem Adam qui seipsum in mortem esu
vetito praecipitavit. Sed iam eadem occasione, prosequitur Ec-
clesia, lignum designavit miserentissimus Creator quod erat primi
ligni noxa diriturum.
« De parentis protoplasti
Fraude Factor condolens,
Quando pomi noxialis
In necem morsu ruit
Ipse lignum tunc notavit
Damna ligni ut solveret ».
Et immediate subnectit Ecclesia talem oeconomiam esse a
divino illo salutis consilio requisitam quo Deus decrevit ita Sa-
tanae machinationes conatusque frustrare ut inde antidotum
oriretur unde prius vulneraverat inimicus:
« Hoe opus mostrae salutis
Ordo depoposcerat:
Mutiformis proditoris
Ars ut artem falleret,
Et medelam ferret inde
Hostis unde laeserat ».
* o* o*

Luculenter idcirco stabilita remanet necnon solide common-

strata illius divinae legis existentia quae cuncto Redemptionis
nostrae processui substructionis instar inservit, quaeque pro-
propter angelum tenebrarum (coelestis) princeps propter huius mundi rectorem,
aliger propter humi reptantem. Sed et propter mulierem mulier eligitur, et
propter Evam vita, et propter corruptam integra virgo, et propter deceptam ea
quae cum illa simul direpta non fuerat». Cf. Serm. im Amnuntiat., n. 8; P. G.
106, S18.
 Existentia principii consortii 69

xime efficit ut tota illa reparationis nostrae ratio eo praeciso

modo peragi valeat quo de facto peracta est, cum illo nimirum
evidenti reversionis seu retroversionis charactere.
Attamen, si antitheticum parallelismum qui in illo retrover-
sionis principio necessario continetur in tota eius amplitudine
intuemur, iam admitamus oportet quod sicut in lapsus primaevi
processu cuidam mulieri praestantem locum assignare cogimur,
ita quoque est alteri mulieri in nostrae reparationis oeconomia
praestans ac singularis locus omnino tribuendus. Unde plane
sequitur ipsa eadenque argumenta quae ad commonstrandam
retroversionis principii existentiam adducuntur, existentiam quo-
que illius elementi partialiter constitutivi, quod consortium vo-
camus, implicite quidem evincunt atque ostendunt.
Feliciter exinde hae in re versatissimus J. Bittremieux, al-
legatis verbis cl. Patris Billot,? scribere potest: « Facile ap-
paret principium recirculationis sic descriptum includere prin-
cipium ceonsortii. Has solas differentias, si ad invicem confe-
rantur principium recirculationis ac principium consortii, de-
terminare quis poterit: quod prius principium explicite aliquid
| dicit quod non dicit posterius, nimirum illum ordinem, secundum
quem reparatio contigit, inversum et oppositum ordinem se-
eundum quem lapsus obtinuit; quod insuper quaedam princi-
pium alterum ex professo non continet, quamvis ea praesup-
ponat ».?*
Porro, nobis illum posteriorem praedicti prineipii aspectum,
nempe consortii, analysi subiieientibus, hoc protenus elucet ni-
mirum: quo congruentius in divino consilio servetur harmonia,
mulier processum reparationis non solum tamquam quodam-
modo homini consociata ingredi debet, sed consonum sane est
ut hoe consortium exerceatur per activitatem tum analogam tum
e diametro oppositam illi activitati a prima muliere exercitae.
Aliis verbis, si primae mulieris cum primo homine cooperatio
insi-
reperiatur fuisse secundariam et subordinatam quidem sed
mul universalem, directam, formalem ac efficacem, tunc conclude-
nem
re fas est secundae mulieris cum secundo homine eooperatio
univer-
fuisse quoque secundariam ac subordinatam sed plane

p. 386.
21 I, Binror, De Verbo Incarnato, ed. 'r, Romae, 1927,
1928, p. 21.
3 Jy. BrrrmaEMIEUX, Doctrina Mariana Leonis XIII, Brugis,
70 Existentia principii consortii

salem, directam, formalem ac efficacem.?* Immo si constaret

primae mulieris operationem non tantum ad effectus primaevae
praevarieationis sese extendisse, id est, ad communicandam po-
steris maculam, sed etiam ad ipsum praevaricationis actum in
se et obiective spectatum, tunc congruenter esset secundae mu-
lieris operatio non solum ad applicationem fructuum Redemptio-
nis protrahenda, verum etiam, et quidem primario, ad ipsum
opus redemptivum in se et obiective sumptum.
Sedulo tamen animadvertendum heic est praefatas conclu-
siones non esse « doctrinam Patrum », sicuti interdum a non-
nullis asseritur. Sunt utique conclusiones quae ex Patrum prin-
cipiis, evolventibus saeculis, a Traditione posteriori eruuntur,
et quidem legitime. Recte igitur arbitrantur nonnulli testimonia
superius allata marialem Corredemptionem non necessario sta-
bilire, saltem eo sensu pleniori quo theologi hodierni hoc Virginis
munus intelligunt. Ast neque in dubium verti potest hodiernam
doctrinam de Maria Corredemptrice ex illis Patrum veterumque
testimoniis originem ducere, quamvis ipsi Sancti Patres ulte-
riores conclusiones ex illis principiis defluentes minime perspe-
xerint. Unde iam omnibus patet scopum istius capitis praelimi-
naris non fuisse Corredemptionem demonstrare, sed solummodo
fundamentum stabilire quo recentiorum doctrina de hoc munere
corredemptivo innixa recte censetur.

** Consonat cl. J. M. BovrEn qui in articulo Le Mediación wniversal de la

Segunda, Eva, en la, tradición patristica, (in Estudios Eclesiásticos, 2, 1923, p. 341)
Scribit: « Las eonsecuencias que fluyen de este principio saltan a la vista. A la
acción moral, directa, universal, de Eva en la perdición del género humano,
corresponde antitéticamente la acción de María en su reparación; acción, por
tanto, moral, directa y universal. Y como esta acción no es sino la cooperación
a la del segundo Adán, mediador de la gracia y de la vida, de ahí que la acción
de la Virgen es acción de medianera, es verdadera mediación, moral, directa y
universal». Cf. eiusdem cl. auctoris opus Deiparae Virginis consensus, Corre-
demptionis ac Mediationis fundamentum, Matriti, 1942, p. 326-354.
PARS PRIMA
 PARS PRIMA

DE CORREDEMPTIONE JUXTA SACRAM SCRIPTURAM

Permiram sane ac iustissimam arbitrati sumus illam « retro-

versionis » legem de qua iam superiore capite sermonem fecimus
et iuxta quam sapientissimus Deus positiva ordinatione stabi-
livit ut cunctus reparationis nostrae processus perfectam consti-
tueret reversionem relate ad primaevae praevaricationis cursum
atque rationem, ita ut satanieum imperium Creator funditus
everteret analoga simul et opposita media adhibendo illis quae
machinatus fuerat inimicus ad primaeva Creatoris consilia fru-
stranda.
Porro, ita solidissime in seipso constare tale reversionis prin-
cipium cernitur ut illud absolute complecti cogeremur etiamsi
illius concreta realitas nobis adhue celaretur. Quid igitur si
forte et haec ultro nobis innotescat? Et quantam sapientiam di-
vinamque harmoniam debent ostendere tum principium tum eius
phenomenon insimul copulata, si, quamvis seiunctim, tale reci-
procum testimonium de seipsis ad invicem reddunt?
En igitur praesens nostrum tentamen: investigare nimirum
ium
utrum in Sacra Pagina illud retroversionis consortii princip
in eius ulteriori ac concreta determinatione nobis manifes tetur.
sit nisi
Quum autem haec concreta realitas de facto nihil aliud
sic aliis
Beatissimae Virginis Corredemptio, quaestio nostra
Virginis
verbis formulari posset: Utrum doctrina de Beatae
formali ter implicit e reve-
Corredemptione in Sacra Scriptura
lata sit.
simum
Huius disquisitionis momentum ac utilitas ex eo potis
fundamentum
apparet quod nonnulli auctores hodierni ipsum
74 Corredemptio in Sacra Scriptura

scripturisticum nostrae theseos penitus subvertere conati sunt.

Inter quos eminet cl. Werner Goossens, in Seminario ganda-
vensi professor, qui paucis abhinc annis eius mentem hac de re
fuso quidem calamo pandere non dubitavit. Huius cl. auctoris
iudicio, doctrina de Beatae Virginis immediata cooperatione ad
ipsum Redemptionis opus nihil aliud videtur esse nisi purus idea-
lismus theologicus quorumdam recentiorum.
Nos, e contra, asserere non ambigimus praefatam doctrinam
quae, testante ipso Pio XI, « supremam, gloriam... Matris coele-
stis ») constituit, tam longe abesse a quodam idealismo theolo-
gico ut sit potius veritas ab ipso Deo formaliter implicite reve-
lata atque, qua talis, in primitivo revelationis deposito conti-
neatur. Ne autem assertio nostra aequivocis ansam praebeat,
brevissimam praemittemus explanationem.
Dicimus, in primis, doctrinam Corredemptionis, ne quaestio
realis cum quaestione nominali permisceatur. Aliis verbis, hic
et nunc de titulo vel vocabulo « Corredemptrix » minime cura-
mus, sed solummodo de re per titulum significata, seposita quae-
stione utrum ille titulus legitimus sit aut feliciter selectus
neene.?
Non agitur, insuper, de Corredemptione eo amplissimo sensu
quem, novissimis temporibus, theologicae speculationis Ope, as-
secuta est. Corredemptio hic et nunc nihil aliud designat nisi
activam, formalem et immediatam Virginis cooperationem ad
ipsum Redemptionis opus. Consulto ergo abstinemus ab ulteriori
determinatione naturae et amplitudinis illius concursus, utrum
scilicet per modum meriti de congruo aut de condigno, per mo-
dum satisfactionis et sacrificii etc. adimpletus fuerit. Circa has

* W. GoossENs, De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad Redem-

ptionem, obiectivam, Parisiis, 1939, p. 86-103.
* Prvs XI in quadam alloeutione ad membra Foederat. Fem. Cathol. Ital.:
« ... la suprema gloria della... Madre celeste, Maria SS., che, donna, volle ripa-
rare al fallo della prima donna e perció Corredentrice condivise l'opera del suo
Figliolo, Redentore divino ». Of. L'Osservatore Romano, 929-93 dic., 1923; apud
G. M. Roscuivr, La Madonna nel pensiero e nell'insegnamento di Pio XI, in
Marianum, 1, 1939, 131.
* Legitimitatem tituli Corredemptricis iam praevie vindieavimus; cf. e. g.,
In Defense of the Title of Co-redemptriz, in The Homiletic and. Pastoral Review,
96, 1936, p. 1197-1199; etiam The Holy See and the Title of Coredempirirz, in
The Homiletic and. Pastoral Review, 31, 1997, p. 746-748; necnon T'he Blessed
Virgin's Co-redemption Vindicated, Quaracchi, Firenze, 1937.
 Corredemptio in Sacra Scriptura 75

modalitates vel aspectus Corredemptionis non videtur esse quae-

stio de formali revelatione, quum ad eos detegendos non tantum
per modum simplicis analysis quantum per modum deductionis
logicae pervenerint theologi.
Agitur quidem de concursu ad ipsum opus obiectivum Re-
demptionis, ut diximus. Et ratio est quia si Beatae Virginis
cooperatio solam Redemptionem subiectivam attingeret (quate-
nus, scilice& Redemptionis fructus hominibus elargitur), tunc
praedictus eius concursus nullo pacto appellari posset « Corre-
demptio», nisi forsitan eo sensu latissimo et valde improprio
quo etiam nos omnes Christi sacerdotes « corredemptores » nun-
cupari possumus.
Quibus praestabilitis, propositum iam aggrediamur. Statui-
mus igitur munus Deiparae Corredemptivum implicite contineri
in doctrina quae sic sonat: Beata Virgo est nova Eva quae, dia-
bolo inimica, ab ipso Deo suscitatur wt wna cum Secundo Adamo,
satanicum imperium. funditus evertat. Et contendere non ambi-
gimus praefatam doctrinam esse in Protoevangelio (Gen. III,
15) formaliter rivelatam.* Quod ut melius ostendamus, duplici
ngelium respiciat,
* Quamvis cuncta argumentatio nostra solum Protoeva
doctrina m ex aliis etiam locis Sacrae Seri-
non eo ipso negamus Corredemptionis
(praeser tim accedent e Traditio nis suffragio ) plus minusve suaderi posse.
pturae
LG Corredención de María
Quocirca consulendus est, inter alios, cl. R. RÁBANOS,
p. 9-59. Quoad Protoevan-
en la Sagrada. Ecritura, in Estudios M arianos, 2, 1943,
prostat bibliogra phia. Hie nonnullo s tantum auctores affe-
gelium vastissima
habitudi ne ad Immaculatam Deiparae
remus: G. AnENDT, De Protoevangelü
Romae, 1904; F. CnuP»Prws , De Mariolog ia Biblica, 'lTaurini, 1948,
Conceptionem,
mariana, nel Protevan gelio (Gen. 3, 15), fon-
p. 1-23; G. C. RePrrm, Lao tipologia
dell'Imm acolata, in Divus Thomas (Plac.), 40, 1937,
damento della dottrina
von Gen. 8, 15 in der Và-
p. 287-297; L. DREWNIAK, Die mariologische Deutung
ipsum, Which?, New York, 1890; .
terzeit, Breslau, 1934; R. QuiGrEY, Ipse, ipsa,
ng van Genesis III, 15, in Mariale Dagen, 9, Tongerloo,
O. Sacaxnr, Een verklari
Virginis mediatio eo Protoevangelio
1947, p. 107-123; J. M. BovxR, Universalis B.
aía, in Gregoria num, 5, 1924, p. 569-583; Id., Una censura
(Gen. 3, 15) demonstr
in Estudios Eclesiásticos,
de la interpretación mariológica del Protoevangelio,
; G. M. RoscuiN1 , Ii. Protevan gelo sintesi della Mariologia, in
21, 1947, p. 419-486
Id., Sopra una recente interpre-
Palestra del Clero, a. xvi, 2, 1997, p. 1213127;
del Protovan gelo, in Marianu m, 10, 1948, p. 377-981; P. Hirrz, Le sens
taeione
Société Frangaise d'Etudes Mariales
mariale du Protévangile, in Bulletin de la.
Le Mystére de Marie selon le Proté-
1947, Paris, 1948, p. 35-83; J.-F. BoxuEroy,
Paris, 1949, p. 15-89; B. MARIANI, L'Assuneione di Maria
vangile et l'Apocalypse,
o Nazional e Mariano dei Frati Mi-
nella. Sacra. Scrittura, in Atti del Congress
1948, p. 453-510; L. G. nA Fowsroa, L'Assunezione di Maria
nori d'Italia, Roma,
28, 1941, p. 3213364; D. Sousa, A Assungdo ma
nella Sacra Scrittura, in Biblica,
16 Adnotationes in textum Protoevangelii

capite cuncta tractatio ita disponitur ut in priori capite de ipso

textu Protoevangelii, in posteriori autem de Corredemptione in
praefata Geneseos pericopa disserendum sit.

CAPUT I

ADNOTATIONES IN TEXTUM PROTOEVANGELII

Vaticinum nostrum sequenti modo a versione Vulgata exprimi-

tur: « Inimicitias ponam inter te et mulierem, et semen tuum
et semen illius ;ipsa conteret caput tuum, et tu insidiaberis cal-
caneo eius ».?
Ut omnes norunt, praecipua diversitas (non unica quidem)
inter lectionem Vulgatam et textum massoreticum in eo consi-
stit quod prior contritionem capitis serpentini mulieri imme-
diate attribuit, dum posterior? idem opus semini mulieris di-
recte adscribit; quod, de cetero, eodem modo interpretatur ver-
sio Septuaginta."
S. Escritura, in Actas do Congresso Mariano dos Franciscanos de Portugal,
Lisboa, 1948, p. 5-44; A.-M. Maro, La Bible et l'Assomption, in Vers le dogme de
l'Assomption, Montréal, 1948, p. 103-122; M. PxrNapon, Zl sentido mariológico del
Protoevangelio y sw valor doctrinal, in Estudios Marianos, "7, Madrid, 1948,
p. 341-369; J. B. Canor, T'he Definability of Mary's Assumption, in The American
Ecclesiastical Review, 118, 1948, p. 161-177; D. J. UNczR, S. Irenaeus magister
noster in interpretando Protoevangelio, in Verbwm Domini, 21, 1949, p. 28-32;
F. X. PeiRcE, T'he Woman of Gen. 3, 15, in The Ecclesiastical Review, 103, 1940,
p. 95-101; Id., Mary Alone is « The Woman » of Genesis 3, 15, in The Catholic
Biblical Quarterly, 9, 1940, p. 245-952; A. RoBERT, La Sainte Vierge dans VAm-
cien Testament, in Maria; études sur la Sainte Vierge, Paris, 1949, p. 934-36.
Quamplures alios commentatores adduximus in Marianwm, 1, 1939, p. 283-284,
et nonnulli adhuc inferius afferendi sunt.
5 Cf. Biblio Sacra iurxta latinam Vulgatam versionem ad codicum fidem
iussu Pii Pp. XI... edita. Librum Genesis eo interpretatione S. Hieronymà... re-
censuit D. HENRICUS QuEsNTIN, Romae, 1926, p. 151.
* R. KrrrEL, Liber Genesis, ed. 3, Stuttgartiae, 1929, p. 4 sic textum mas-
soreticum praebet:
P3 yy pai npma pl! vex mw n2un
4 SI I 4 Wer 4 *e eet x 49,72

2py upwn npwS UNO bu ID my

' ITextus Septuaginta, iuxta SwkrE, The Old Testament in Greek, 1, Cam-
bridge, 1901, p. 5 sic se habet :
xal Éy0pav O0joc àvà uécov coU xal àvà uécov Tí; yvvauóc, xa. àvà uscov voU
onéguaróg cov, xal àvà uécov voU onzéouatóg a)ríjc aüróc cov vrnoüjcev xeqaAfdw,
xai co) Tnoljceu; a)roU zrégvav.
 Adnotationes in textum Protoevangelii T1

Iam, si quaestio critice pertractetur certo certius lectioni 1nas-

soreticae adhaerendum est, quippe quae innumeris antiquis co-
dicibus ac versionibus fuleitur.? Nostra tamen omnino nihil re-
fert utrum legendum sit «psa conteret» vel «ipse conteret »
vel « ipsum. conteret ». Etenim de facto, uti postea perspicue
elucebit, vis argumentationis nostrae priori versiculi membro in-
nititur, ideoque a praefata discrepantia textuali absolute inde-
pendens est.
De cetero, Concilium Tridentinum explicite declaravit? Vul-
gatam versionem authenticam esse ;quod certe supponit substan-
tialem conformitatem respectu textus originalis. Proinde, sensus
obvius nostrae pericopae, prout iacet in illa versione, nullo modo
dogmatice erromeus edici potest."
Quo autem argumentatio nostra ex illo sensu obvio debite pro-
cedat, quaedam praestabilienda veniunt: a) de obiecto primario
et secundario illius luetae genesiacae, necnon; 0) de significa-
tione ac suppositione mulieris quae cum serpente dimicare debet.
Manifestum est enim ab his totam pendere quaestionem.

* Revera masculino pronomini ws? favent: maior pars codicum hebr.,

mss. samarit., paraphrases chald. ac versiones Syr., arab., pers., aethiop., copt.,
ha-
arm. et slava. Etiam vetus Itala et textus graecus originalis S. Hieronymi
m a$)roc cohaerens (utique quoad sensum) substantivo
bent pronomen masculinu
pe-
neutro oczéogua Masculino pronomini favent quoque omnes ceitationes huius
Patres graecos, imo et apud latinos usque ad alteram saeculi sexti
ricopae apud
medietatem.
octo
In favorem vero lectionis femineae adducuntur, praeter Vulgatam,
ancipites maneant quoad quinque ex istis),
codices hebraiei (quamvis critici
antiqui codices la-
unus eodex chald. saec. xv, una versio graeca, quasi omnes
occidental es a saec. sexto et deinceps. De quo uti-
tini, et tandem omnes Patres
De. ws hoc est
liter consuli possunt, prae aliis, eruditissimus Gard. Paruzzi,
origine a Deo praedicta disquisitio cum, appendice de
de Immaculata Mariae
Romae, 1853; necnon
feminini generis enallage in linguis semiáticis usitata,
1890.
R. QuiaLEY, Ipse, ipsa, ipsum, Which?, New York,
* Of. Sess. 4; D. B., n. 785.
latina Bibliorum ver-
1: Unde haud immerito scribit Pater VosTÉ in eius De
« Hine iure meritoque ha-
sione quae dicitur « Vulgata », Romae, 1927, p. 21:
». Apud G. M. RoscnuiNi, Ma-
betur (Vulgata) ceu authentieus fons revelationis
3
riologia, 2, Romae, 1941, p. 286.
18 De objecto luctae a Deo stabilitae

ART. 1

De objeeto luetae a Deo stabilitae

Praenotandum est in primis, serpentem quem Deus in Pro-

toevangelio alloquitur non esse unice ens physicum, animal, ut
vellent rationalistae, sed esse ipsum Satanam sub serpentis spe-
cie. Quod satis abunde constat ex revelatione posteriori. Dicitur
enim in libro Sapientiae, II, 21: « Invidia autem diaboli mors
intravit in orbem terrarum » ; item, iuxta Joan. VIII, 44 : « dia-
bolus fuit homicida ab initio »; et tandem, in Apoc. XII, 9 le-
gimus: « serpens antiquus qui vocatur diabolus et satanas, qui
seducit universum orbem ». Neque haec revelatio posterior neces-
saria esset ad probandum hic agi de diabolo speciem externam
serpentis assumente; nam ex textu et contextu clare apparet
illum esse ens intellectu praeditum, spirituale, et hominum se-
ductorem : quae omnia nonnisi ipsi tenebrarum principi conve-
nire possunt.!!
Quibus prae oculis habitis, iam quaeritur de quanam. lucta
praecise in nostro vaticinio sermo sit. Quum Protoevangelium
totum in eo sit ut humano generi lapso remediwm sui peccati
promittat, omnes catholici merito tenent luctam quam Deus inter
diabolum et mulierem eiusque semen ibidem pollicetur intelli-
gendam esse de illa spirituali et supernaturali pugna per quam
diaboli imperium, imperium scilicet peccati, prorsus evertetur.
In diversas tamen partes abeunt auctores quando agitur de hoc
obiecto ulterius determinando. Sie, iuxta quosdam, haec pugna
significat, et quidem primario, illam luctam singulorum hominum
in statu viae a Deo constitutam ut singuli salutem aeternam as-
sequi valeant; secundario vero, atque implicite (pro aliis ty-
pice), adsignificatur causa ipsa ex qua haec lucta et victoria
singulorum fit possibilis, opus nempe Redemptionis. Iuxta alios,
e contra, horum obiectorum ordo ita invertitur ut primario opus
redemptivum designatum sit, secundario autem ac virtualiter,
singulorum hominum lucta. In hac altera sententia, quam nos
ipsi libenter amplectimur ac uti unicam possibilem propugna-
mus, illud secundarium obiectum non intenditur a Deo ut in

" Of. F. CkevPPENS, De Protoevangelio, Romae, 1932, p. 22-34.

 De objecto luctae a Deo stabilitae 79

significatione obiecti primarii inclusum, sed tantum ut quodam-

modo connexum. Non significatur proinde iuxta sensum lit-
teralem.
Luetam singulorum hominum contra diabolum non esse in
significatione obiecti primarii comprehensam vel, aliis verbis,
« semen ») mulieris non esse collective sumendum de Christo et
de ceteris filiis Evae, ex contextu sat facile evincitur. Sane, in
penultimo versiculi inciso contritio capitis serpentis a semine
mulieris perficienda edicitur. Hoc praedicatum, ut omnibus in
comperto est, satanici imperii definitivam cladem exprimit. Quo
posito, si subiectum designat Christum eiusque asseclas, sequenti
dilemmati obviare debemus: vel praedicatum (in casu, contritio
capitis serpentis) 4nivoce tum Christo tum eius asseclis convenit
vel non. Primum non audebis assere, cum nimis enorme sit et
factis non respondeat. Quod si secundum dicas, onus tibi incum-
bit probandi quomodo unum idemque praedicatum in una ea-
demque propositione alium ferat sensum prout attribuitur uni
e collectione per subiectum significata, et alium sensum prouti
aptatur ceteris collectionis membris; diversus enim est modus
quo Christus caput serpentis contrivit ab eo quo Christi asseclae
conterunt. Incidimus igitur in praedicationem aequwivocam ideo-
que a nostra tractatione prorsus alienam.
Nec aliquid iuvat eorum effugium qui autumant tale praedi-
catum per synecdochen collectioni adscribi posse, eodem ferme
modo quo toti exercitui assignari potest inimici interfectio ab
uno tantum milite patrata. Nam synecdoche ista non gratis in-
duci debet, sed aliquo reali fundamento inniti necesse est. Sic,
in exemplo allato, fundamentum in eo est quod totus exercitus
in activa pugna aectivoque praelio adversus exercitum inimicum
constitutus fuerat. Ast in nostro casu tale fundamentum deesse
videtur. Etenim, ut patet, activa illa inimicitia quacum Christus
adversus serpentem-diabolum pugnat eadem prorsus est ae illa
per quam diaboli caput conterit. Atqui haec ultima nihil aliud
designat nisi ipsum opus obiectivum Redemptionis, dum e con-
tra, inimicitia qua ceteri Evae filii Satanam superare conamur,
nedum eum opere obiectivo Redemptionis identificetur, ab eo
plane diversa est uti effectus a causa, illudque iam peractum
m
1 (f. F. CkuPPENS, De Protoevangelio, Romae, 1932, p. (1.
80 De objecto luctae a Deo stabilitae

ac perfectum supponit. Ergo, vel per synecdochen Evae eiusque

filiis attribuitur dominiea adversum Satanam victoria, vel, re-
mota synecdoche, « mulier » Protoevangelii stat pro Eva, ac
« semen » eius collective pro omnibus eius filiis. Si primum, eon-
cludere deberemus Evam eiusque posteros ad opus Redemptionis
activam atque immediatam cooperationem praestitisse, quod re-
velationi aperte adversatur. Si secundum, in illam denuo incide-
remus praedicationem gequivocam ideoque falsam de qua supra.
Sed instare quis posset : Esto quod Redemptoris pugna diversa
sit ab illa ceterorum Evae filiorum ; nonne tamen inter utram-
que necessaria intercedit connexio, ita ut si ezplicite prior as-
seratur, posterior eo ipso implicite significata dici queat? Quid
inde impedit quominus ex intentione Dei revelantis illud semen
mulieris collective pro toto genere humano contra diabolum di-
micante sit accipiendum?
Respondeo animadvertens praedictum nexum inter utramque
pugnam esse solummodo ezírinsecum, non autem intrinsecum,
perinde ac si una alterius pars esset. Etenim, quamvis ratio fina-
lis luctae Christi sit praecise nostra adversum Satanam inimici-
tia, tamen potest prior revelari sine revelatione posterioris; in-
clusio est nempe mere virtualis. Duplex igitur datur pugna ob-
iecto, fine atque exitu prorsus diversa: Christi scilicet contra
tyrannum pro nobis sine nobis decertatio (en ipsum Redemptio-
nis opus), et nostra, iterum contra diabolum sed cum Christo
lucta ad nostram salutem adipiscendam ; haec ultima lucta ne-
cessario supponit primam iam. perfectam atque completam, esse,
ideoque non potest esse « pars» illius. Proinde si ceteri filii
Evae in Protoevangelium quodammodo introducuntur, hoe non
est nisi quatenus sunt illius luctae ac victoriae obiectum benc-
ficia, recipiens, non autem quatenus sunt earundem subiectum.
Luctuosa enim experientia nos omnes edocet singulos homines,
nedum diabolum devincant inimicum, eiusdem potius ceu vieti-
mae in spirituali praelio vel saepissime deficere!
Nec parum augetur vis argumentationis nostrae ex eo quod
si sententia adversa vera esset, tunc actio « conterendi» et
«insidiandi » (quae in textu hebraico uno eodemque verbo et?
exprimitur) duobus subiectis, sc. Christo eiusque asseclis, non-
nisi inepte atque aequivoce adaptari posset. Etenim, consentien-
tibus omnibus, nec Christus eodem modo ac nos caput serpentis
 De objecto luctae a Deo stabilitae 81

conterit, nec diabolus Christi calcaneum eodem modo conterit

ac asseclarum eius: Christum scilicet in suo dumtaxat corpore
laedere valet (vel potius valuit), dum christianis etiam in anima,
per peccatum, nocet.
Obiiciunt tamen nonnulli: « Semen serpentis » collective su-
mitur; ergo, a pari, « semen mulieris » collective intelligi debet;
secus, aiunt, non servatur parallelismus.? Cui obiectioni se-
quenti modo occurrere possumus: Libenter concedimus semen
serpentis sensu morali collectivo sumendum esse;'^ opinamur
tamen hune parallelismum non esse nimis urgendum. Nam vox
illa « semen » non sensu wnivoco et proprio, sed analogico vel
potius metaphorico tantum de semine diaboli praedicatur ; quod
ex eo perspicue evincitur quod « semen » mulieris, secus ac semen
serpentis, per ceram. et realem generationem, procedit. Et hoc
iam sufficit ne in utroque inciso vocabulum « semen » collective
sit intelligendum.
Instat ulterius cl. Hummelauer: Vulnus quod serpens calca-
neo seminis infligit, imprimis peccatum est; atqui in Christo
nullum invenitur peccatum ; ergo illud mulieris « semen » ad hu-
manum genus designandum adhibetur."
Sed in sana dialectica talis ratiocinatio « petitio principii »
vocatur; supponit enim cl. exegeta id praecise quod demonstran-
dum erat, nempe, serpentis morsum heic pro peccato stare quia
semen collective sumptum. uti obiectum seu terminum habet. E
contra, superius stabilitum remanet hoc semen "0n posse col-
lective intelligi, habita praesertim ratione tum naturae tum exi-
tus illarum inimicitiarum. Aecedit quod, cum diabolus etiam
corpora laedere valeat, non potest & priori quis concludere hic
de peccati vulnere agi. Unde immediatus contextus sedulo inspi-
ciendus est quo determinari accurate possit serpentini morsus

p. 162:
13 Qf. F. vox HUMMELAUER, Commentarius in Genesim, Parisiis, 1895,
semen mu-
« Cum ergo semen serpentis certissime sumatur eolleetive, ergo item
sc. « in uno v. 15
lieris ». Nititur cl. auctor animadversione a Reinke facta,
individuo esse accipien-
vocem semen aut utrobique collective, aut utrobique de
» (Beitrüge eur Er-
dam, non vero modo de collectione et modo de individuo
1853, Ueber das Protoevangelium;
klürung des Alten Testamentes, 2. Münster,
eine ezegetisch -historisc he Abhandlun g, p. 242).
Notulae im Gen. 3, 15, in Verbum Domini, 20, 1940.
14 Qf. N. ParMzRINI,
p. 144; F. OEUPPENS, 0p. cit., p. 56-51.
15 Qf. F. vos HUMMELAUER, 0p. Cit., p. 162.

6
 i
cd

82 De objecto luctae a Deo stabilitae

natura. Atqui, ex contextu necnon ex toto divini oraculi tenore

non obseure edocemur in nostro vaticinio de solo reparationis
opere quaestionem moveri, et reparatio in eo tota est ut peccati
imperium penitus destruat. Ergo munus reparatoris, quo insi-
gnitum ostenditur semen mulieris, peccati vulnus per se excludit.
En quomodo ex ipso Protoevangelio iam evincitur illam calcanei
contritionem de nocumento corporeo tantum accipiendam esse.
Rursus insistunt adversae sententiae patroni: Vocabulum
p» in Saera Scriptura (e. g. Gen. XIII, 15; XVII, 7; XXII,
l7 ete.) saepissime collective sumitur; cur non in Protoevange-
lio? — Quae argumentatio valore omnino caret, ut patet. Nam
et alii dantur in Sacra Scriptura loci in quibus idem vocabulum
ad individuum tantum designandum usurpatur. Recolere suffi-
ciat Gen. IV, 25; XXI, 13; 2 Sam. VII, 12-13; I Chron. XVII,
11-12. Immo, Sacra Scriptura, nedum oppositae, nostrae potius
suffragatur sententiae. Etenim Apostolus in eius epistola ad G'a-
latas (III, 16) aperte declarat: « Abrahae dictae sunt promis-
siones et semini eius. Non dicit: et seminibus, quasi in multis,
sed. quasi 4n uno : Et semini tuo, qui est Christus ». Ex quibus
verbis sat clare constat Paulum vocabulum illud « semen » in-
dividualiter intellexisse.
Nec audiendi sunt qui cum cl. Corluy '* autumant hic agi de
Christo mystico, id est, de tota Christi Ecclesia. — Sensus enim
obvius Scripturae Sacrae omnino retinendus est donec contra-
rium probetur; ast argumenta quae ad talem interpretationem
evincendam hucusque in medium prolata sunt vi peremptoria
destituta reperiuntur. Appellant utique adversarii ad contextum
praecedentem et subsequentem in quo de iis evidenter sermo est
qui in mysticam unitatem Christi per fidem adsciti sunt. Audia-
mus quomodo huic difficultati occurrit cl. Arendt: « Sed unica
animadversione ostendere licet huius ratiocinii defectum : Nempe
potius quam concluderem : ergo quando in vers. 16 Apostolus di-
cit in uno... qui est Christus, vult significare semen esse unum in
Ohristo: concludendum esse videtur: quando Apostolus enun-
tiat vers. 16 vult probare et confirmare id quod vers. 1 et 8 di-
xerat omnes gentes eatenus in Abraham benedicendas esse, qua-

'* Of. J. Conrur, Spicilegiwm dogmatico-biblicum, 1, Gandavi, 1884, p. 381;

ef. etiam p. 361-3063.
 De objecto luctae a Deo stabilitae 83

tenus ipsa fide sunt filii Abrahae. Aliud sane est aliquam sen-
tentiam exprimere aliis verbis alterius significationem ; aliud,
unam sententiam complexam afferri in alterius comprobationem :
in secundo hoc casu prima sententia ratiocinio deducitur ex
praemissis ab ipsa diversis; dum in primo casu una sententia
per aliam explicatur ».'*
Reiecta iam eorum opinione iuxta quos in oraculo genesiaco
exprimuntur (et quidem in sensu /itterali) tum lucta et victoria
Redemptoris tum eius asseclarum adversus Satanam irimicitiae,
reliquum est ut ad eos tandem revertamur qui reparationis opus
secundum sensum íypicum dumtaxat in nostro vaticinio adsigni-
ficari arbitrantur.
Quid de eorum interpretatione dicendum? Imprimis, istam
sententiam non parvam inducere incongruitatem nemo est qui
illico non perspiciat. Nam significatio typica semper supponit,
ceu fundamentum, litteralem significationem illius rei quae ut
typus habetur. In Protoevangelio autem, quaenam erit illa res
secundum sensum litteralem expressa? Assignant adversarii ini-
micitiam ibidem positam in Eva eiusque progenie. Sed videamus
an haee recte dicantur. Praedicta inimicitia erit vel naturalis
adversus serpentem materialem, vel spiritualem adversus Sata-
nam. Primum, exegetae catholici nee vellent nec possent asse.
rere. Agitur ideirco de illo spirituali certamine qua homines, ab
animarum inimico tentati, eum debellare valent ac persaepe re-
vera superant. Nune autem a patronis huiusce interpretationis
quaerimus: Quomodo potest praefata inimicitia tamquam ty-
pus assumi ad Redemptionis nostrae opus designandum? « Ty-
pus enim — ut apposite animadvertit cl. P. Arendt — notitiam
ingerit antitypi nom ut effectus causae proportionatae, sed ut
similitudo exemplaris sui, idque imprimis asseri debet ac com-
probatur de typis et figuris legis veteris sive primitivae revela-
tionis sive Mosaicae: in quibus typi solam umbram veritatis
prae se tulerunt. Quocirca iustificatio v. g. spiritualis antiquo-
rum Patrum, ut sic, nusquam ut typus reputata fuit iustifica-
aliter a
tionis quae Christi adventu successit: utraque aliter et
lege mo-
Christi merito dimanavit: Iustificatio legalis utique in

habitudine ad Immaculatam Deiparae Con-

"7 (G. AneNDT, De Protoevangelii
ceptionem, Romae, 1904, p. 28.
 V

84 De objecto luctae a Deo stabilitae

saica typus fuit iustitiae Christi. Ea itaque quae uti effectus,

similitudinem causae gerunt, in notitiam quidem causae indu-
cere possunt, sed mom per typi rationem ».'* f
Praeterea, quum typi electio ac determinatio a solo pendeat
Dei arbitrio, ideoque eius dumtaxat revelatione nobis innotescat,
onus relinquimus adversariis talem revelationem probandi. Ar-
gumenta quae hucusque ab illis adducta sunt valde inepta com-
periuntur.
Quae cum ita sint, difficultatibus, et quidem gravissimis, tum
exegeticis tum theologicis, contra adversariorum sententias mi-
litantibus nondum satisfactorie solutis, hoc unum nobis superest
nimirum ut in Protoevangelio solum reparationis nostrae opus
sensu litterali descriptum admittamus, nostram vero adversus
Satanam luctam nonnisi sensu accommodatitio, quamvis aptis-
simo, adinveniri. Huius accommodationis exemplum iam apud
ipsum Apostolum detegimus qui Romanis benedicens ait : « Deus
autem pacis conterat Satanam sub pedibus vestris velociter »
(ad Rom. XVI, 20).

ART. 2

Quaenam sit *€ mulier? Protoevangelii

Post ea quae superiori articulo de natura « inimicitiae » ge-

nesiacae ac de sensu « seminis » mulieris stabilita sunt, iam quasi
supervacaneum existimare quis posset de suppositione ac signifi-
catione illius « mulieris » ulterius disceptare. Etenim, si illius
mulieris semen minime collective sed individualiter tantum. ac-
cipiendum est, ipsumque humanae gentis Redemptorem, et qui-
dem solum, ZHtteraliter designat, manifestum prorsus est prae-
fatam « mulierem » nullam aliam esse nisi Beatissimam Redem-
ptoris nostri Matrem. Atvero, cum circa hunc quoque proble-
matis aspectum peculiaria reperiamus apud nonnullos effugia,
eorum argumenta heic raptim cribrare non piget.
Iuxta omnes catholicos exegetas ac theologos vocabulum illud
TUN (mulier) interpretationem saltem typicam pro Deipara

!* G. AnENDT, 0p. cit., p. 40-41. Haud pauca argumenta quae a nobis in hae
quaestione solvenda adhibentur, ex illo splendido opuseulo Patris Arendt mu-
tuata sunt.
 Quaenam sit « mulier » Protoevangelii 85

Virgine patitur. ?^ Cum autem ultra quaeritur utrum etiam

in sensu litterali de Redemptoris Matre intellegi valeat, tunc in
diversas sententias dividuntur auctores. Arbitrantur sane non
pauci vocem iTZN/] solwmmodo typice de Beata Virgine ac-
cipiendam esse.?" Alii, e contra, contendunt « mulierem » Gen.
3, 15 esse quidem Evam sensu litterali imperfecto, et B. Virgi-

! Excipe W. GoossENS, 0p. cit., p. 10. Iuxta auctorem (p. 7), etiam Hkr-
wiscH in Das Buch Genesis, Bonn, 1930, p. 125-127, excludere videtur sensum
mariologieum typieum, quum Protoevangelium exponat quin sermonem faciat
de Beata Virgine. Nuperrime etiam F. CEUPPENS in opere Mariologia Biblica,
'T'aurini-Romae, 1948, p. 23, relinquens praeviam sententiam, tenet mulierem
Protoevangelii non esse Deiparam neque sensu litterali neque sensu typico, et
sic absque ambagibus amplectitur opinionem quam ipse hactenus edixerat aca-
iholicam et rationalistarum. Idem propugnat E. Nícan (in prologo operis
M. GancíA CasrRo, El dogma de la. Asunción, Madrid, 1947, p. 1-9) et Pu. J. Dox-
NELLY, in T'heological Studies, 10, 1949, p. 433-4571. Hanc sententiam illico im-
pugnarunt G. M. Roscuiwi, in art. Sopra una recente interpretazione del Proto-
vangelo (Gen. 3, 15), in Marianum, 10, 1948, p. 311-881; A. G. nA FowsEOA, in Bi-
blica, 30, 1949, p. 116-123; J. M. Bovrn, Una censura de la, interpretación mario-
lógica del Protoevangelio, in Estudios Eclesiásticos, 21, 1947, p. 419-486; D. BER-
TETTO, in S'alesianum, 11, 1949, p. 118-180; L. Dri Fowxzo, in Miscellanea Prance-
scana, 49, 1949, 619-621; F. Puzo, A propósito de una reciente Mariologia Biblica,
in Estudios Bíblicos, 8, 1949, p. 239-251; F. VELEZ, in Virtud y Letras, S, 1949,
D. Kror-
p. 176-177; C. Srawo, in Miscellanea Francescana, 49, 1949, p. 458-459;
AMBROGGI,
pENBURG, in Revista Eclesidstica Brasileira, 9. 1949, p. 241-249; P. DE
p. 225-
Recenti questioni di Mariologia biblica, in La Scuola Cattolica, Ti, 1949,
Biblica, in Revista, Espafiola de "Teología, 9,
231; A. RivERA, Uma Mariologia
interpretación ma-
1949, p. 293-301. Cf. etiam J. Mapoz, Hacia los orígenes de la
p. 291 306;
riológica del Protoevangelio, in Estudios Eclesiásticos, 93, 1949,
in La Civiltà Cat-
C. Lo GrupizcE, A proposito della « donna » del Protovangelo,
essai d'exégése,
tolica, 1949, p. 392-401; J. CorPENS, Le Proiéóvangile; wn nowvel
in Ephemerides Theologicae Lovanienses 26, 1950, p. 5-30.
7» Of., e. g., F. voN HUMMELAUER, Comment. in Gen., Parisiis, 1895, p. 161;
1884, p. 348; J. CnÉ-
J. ConruY, Spicilegium dogmatico-biblicum, vol. 1, Gandavi,
Lao tipologia mariana nel
LiER, La Genése, Paris, 1889, p. 54 sqq.; G. C. RePErTI,
dell'Immacolata, in Di-
Protovangelo (Gen. III, 15), fondamento della dottrina,
Das Protoevangeliwm,
vus Thomas (Plac.), 40, 1937, p. 281-297; W. EwcELKEMPER,
t, 8, 1910, p. 351-371; M.-J. LaAgmawGE , L'innocence et le
in Biblische Zeitschrif
G. MEIGNAN, De V Eden à Moise,
péché, in Revue Biblique, 6, 1897, p. 354-355;
p. 105-192; L. REINKE, Beitrüge zur Erklürun g des Alten Testamen-
Paris, 1895,
eine eaegetisch-histori-
tes, vol. 2, Münster, 1853, Ueber das Protoevangeliwm;
ng, p. 212; E. MavGENOT , in art. Genése, in Dictionnaire de théo-
sche Abhandlu
n primitive, (vers. Le-
logie catholique, 6, 1208-1212; W. Scuwmipr, Lo Révelatio
, Paris, 1914, p. 506-01; J. VosTÉ, Le Proto-Evangile selon l'exégése de
monnyer)
1948, p. 313-820; HENGSTENBERG,
Mar Iso * dad de Mera (c. 850), in Biblica, 29,
Berlin, p. 25-56. Hane opinionem
Christologie des Alten Testamentes, vol. 1,
F. CEUPPENS , cl. A. KrriNHaAN S, in Antonianuwm, 24, 1949,
tueri videtur, contra
p. 361.
86 Quaenam sit « mulier » Protoevangelii

nem sensu litterali pleniori et perfecto.?! Quamplurimi denique

tenent praefatam « mulierem » solam Deiparam sensu litterali
designare;?" quorum sententiae et nos assentimus propter eas
quas afferemus rationes.
?! Of., e. g., A. BEA, Institutiones Biblicae, ed. 2, vol. 2, Romae, 1933, De
Pentateucho, p. 202-208; M. HxrzENAUER, Comment. in lib. Gen., Graeci et Vien-
nae, 1910, p. 78-81; etiam in T'Aeologia Biblica, Friburgi Brisgoviae, 1908, p. 553-
9504; J. Pmapno, Praelectiones Biblicae; Vetus Testamentum, 1, "Taurini, 1934,
p. 53-54; R. RánaNOoS, La Corredención de María en la Sagrada Escritura, in Es-
tudios Marianos, 2, 1943, p. 13 (ubi art. noster de Proto-evangelio Patri Roschini
erronee adseribitur); T. pk Onnrso, La mujer del Protoevangelio, in Estudios
DBíblicos, seg. ép., 1, 1941, p. 187-207, 273-289; A. RivERA, « Inimácitias ponam...»
« signum magnum apparuit...» (Gen. 3, 15; Apoc. 12, 1), in Verbum Domini, 91,
1941, p. 113-122; J. TTRINTIDAD, Quomodo praenuntietur Maria in Gen. 3, 15, in
Verbum Domini, 19, 1939, p. 353-8367; G. CRosraNawr, in Divus Thomas (Place.),
38, 1935, p. 226; N. PALMERINI, Notulae im Gen. 3, 15, in Verbum Domini, 90,
1940, p. 139-144; DE AMznocar, 77 senso « pieno » del Protovangelo, in La Scuola
Cattolica, 60, 1932, p. 193-205, 277-288; X. L& BACHELET, in art. /mmaculée Con-
ception, in Dictionnaire de théologie catholique, 7T, p. 849-861; P. Hrrz, Le sems
marial dw Protévangile, in Bulletin de la Société Francaise d'Etudes Mariales id
(1947), Paris, 1948, p. 68; J.-F. BowNEroy, Le Mystére de Marie selom le Proté-
vangile et l'Apocalypse, Paris, 1949, p. 33-36, 88; quibus quodammodo accedit
L. MuniLro, iuxta quem « mulier» Protoevangelii sexum femineum designat ut
in B. Virgine repraesentatum, in qua soí& oraculum perfecte adimpletur (cf.
El Génesis precedido de una introducción al Pentateuco, Roma, 1914, p. 298-307).
? Inter alios recoluntur: D. C4rwET, Comment. lit. à» Gen., Lucae, 1730,
p. 42; TH. J. LAMY, Comment. in lib. Geneseos, vol. 2, Mechliniae, 1883, p. 234-
285; ViaoumoUx-BacuEZz, Manuale Biblico, ed. 3 ital, S. Pier d'Arena, 1912,
vol. 1, p. 581-584; L. FrrLroN, La Sainte Bible, ed. 5, vol. 1, Paris, 1913, p. 32;
C. "TRocHoN, Introduction générale awr Prophétes, Paris, 1883, p. LXVII-LXX;
G. HonkERG, Die Genesis, ed. 2, Freiburg i. Dr., 1908, p. 49-51 (cuius tamen sen-
tentia non videretur Evam excludere); A. CnAMv?oN, Le Sainte Bible, vol. js
Tournai, 1894, p. 36-97; F. X. ParRizri, Biblicarum quaestiones decas, Romae,
1877, p. 49-55; M. FruNE, Das Protoevangelium..., in Zeitschrift für katholische
Theologie, 28, 1904, p. 655; H. BREMER, Die unbefleckte Empfüngnis und die
erste Prophezeiung der Erlósung, in Theologisch-praktische Quartalschrift, 51,
1904, p. 762 sqq. ; C. WzrrrEMs, Das Protoevangelium, in Pastor Bonus, 23, 1910-
1911, p. 184; S. Pnoriw, Le Protévangile et l'Immaculée Conception, in Revue
Augustinienne, 5, 1904, p. 454 sqq. (Ab eo adducitur etiam VrivrgeR, La Genése,
p. 56-57); E. Karr, in art. Protoevangeliwm, in Biblisches Realezikon, wol. 2,
Paderborn, 1931, c. 450-452; A. H. Lf£»PrcIER, Tractatus de Beatissima Virgine Ma-
ria, ed. 5, Romae, 1926, p. 188; M. Sarrs, La Sacra Bibbia; il Vecchio Testa-
mento, vol. 1, Torino, 1918, p. 84-85; L. JawssENs, Summa. Theologica, vol. 5,
Tract. de Deo Homine, Friburgi Brisgoviae, 1902, p. 48; C. VAN CROMBRUGGHE,
Tractatus de B. M. V., Gandae, 1913, p. 113; J. M. Bovzn, Universalis B. Vir-
ginis mediatio ez Proto-evangelio (Gen. 3, 15) demonstrata, in Gregorianum,
9, 1924, p. 569-583; Id., Significación mariológica del Protoevangelio, in Cultura
Biblica, 3, 1946, p. 132-135, 169-172; Id., Una censura de la interpretación mario-
lógica del Protoevangelio, in Estudios Eclesiásticos, 21, 1947, p. 419-4860; G. ARENDT,
 Quaenam sit « mulier » Protoevangelii 8T

In primis, revelationem posteriorem sedulo perpendenti ?*

statim apparet singularem illam inimicitiam a Deo inter mulie:
rem et Satanam positam, in persona Evae nullo modo adimple-

De Protoevangclii habitudine ad Immaculatam Deiparae Conceptionem analysis

theologica, Romae, 1904, passim; J. M. Srwow, A Sceriptural Manual, vol. 1,
New York, 1924, p. 225; J. RiwiERI, La domna del Protoevangelio; disquüsizione
letterale intorno al v. 15 (Gen. 3), in La Scuola Cattolica, ser. 4, 21, 1912, p. 160-
169, 358-365; F. X. PEmcE, The Woman of Gen. 3, 15, in The Ecclesiastical Re-
view, 103, 1940, p. 95-101; Id., Mary Alone is « T'he Woman » of Genesis 3, 15, in
The Catholic Biblical Quarterly, 2, 1910, p. 245-252; L. Brrror, in introd. in opus
de La Bnorse-BarNvEL, Marie Mére de gráce, Paris, 1921, p. 21-24; G. M. Ro-
scuiw1i, Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 81-90; M. PErNapoR, Ej sentido
mariológico del Protoevangelio y sw valor doctrinal, in Estudios Marianos, 't,
1948, p. 341-349; L. G. pA FONSECA, L'Assunzione di Maria, nella, Sacra, Scrittura,
Romae, 1948, p. 30-35; C. ne PAMPLONA, La muerte de la, Santisima Virgen a la
lus de la, Sagrada Escritura, de la, Tradición y de la, Teología, in Actas del Con-
greso Mariano Franciscano-Espanol (1941), Madrid, 1948, p. 145-148; B. MARIANI,
di Maria SS. nella Sacra Scrittura, in Atti del Congresso Mariano
L'Assuncione
S. Irenaeus
dei Frati Minori d'Italia (19/7), Roma, 1948, p. 468-483; D. UNGER,
2i, 1949,
magister noster im interpretando Protoevangelio, in Verbum Domini,
P'ALES, in art. Marie, Mére de Dieu, in Dictionnaire Anpologétique
p. 28-32; A.
theologorum quos
de la, Foi Catholique, vol. 3, e. 118; et numerus fere infinitus
impossibile prorsus est referre.
enter a reve-
22 Non desunt qui autumant pericopam genesiaeam independ
latione posteriori elucidari debere; aliis verbis, solus textus et solus contextus
sunt. Sed haec methodus est periculosa quia in pluri-
immediatus inspiciendi
Est etiam illegitima; nam optimus inter-
bus casibus induceret rationalismum.
ipse Deus qui inspiravit
pres euiuscumque libri est certe ipse auctor; atqui
reliqua quae in Saera Seriptura habentur;
vers. 15 Geneseos inspiravit etiam
Ad rem scribit cl. A. G. p4 FoxsEOA, 0p. cit., p. 22: « Se dunque ]e diverse
ergo.
azioni, quella sola deve
clausole di Gen. 3, 14-15 ammettono diverse interpret
nella Rivelaeione posteriore;
ritenersi intesa da Dio, la, quale trova riscontro
fatta da Dio posso precisare quello
e viceversa, dalla Rivelazione posteriormente
prima ». In nota (ibid.), memorata opi-
che Egli ha inteso rivelarei in quella
W. ENGELKEM PER (n Das Protoeva ngelium, in Biblische Zeit-
nione contraria
« Ma Dio stesso, per distin-
schrift, S, 1910, p. 351), prosequitur cl. Dà FONSECA:
le vere profezie dalle false, ci dice di considerare se Si avverano o no
guere
la profezia del Maestro divino
(Dt: 18; 22): S. Giovanni dall'evento dichiara
lo riguarda va personalmente, perché
fatta a Pietro, e non dichiara quella che
mancando ne ancora la realizzaz ione (Io. 21, 18 s., 22 8);
gli manca la chiave,
la parola profetica: ' Solvite tem-
egli poi ci raeconta come i discepoli capirono
che nella resurrezi one si era avverata (Io. 2, 19, 22). Sieché
plum hoc...', dopo
per comprend ere a pieno una profezia ricor-
siamo in buona compagnia quando
ma anche al suo adempime nto ». Egregio
riamo non solo al testo e contesto, vrai que sans
BoNNEFOY, 0p. cit., p. 86: « Il est
auctori consonat etiam cl. J -F. ce qu'y aper-
vu probable ment que
la Révélation postérieure nous n'y aurions
précisém ent parce qu'ils ne sont pas allés aux infor-
coivent les rationalistes,
... En d'autres termes, £oute parole di-
mations [de la Révélation postérieure].
la Révélatio n en son entier. 1l est légitime, bien plus, né-
vine à pour contexte
88 Quaenam sit « mulier » Protoevangelii

tam fuisse. Immo, et contrarium ex tota genesiaca narratione

haud difficulter evincitur, cum ibi nobis exhibeatur Eva ceu dia-
bolo amica et peccatrix quae peccato suo (per Adam) nos omnes
inimicos Deo reddidit. Nec obstat quod asserit cl. Ceuppens,
nempe, immediate post commissum peccatum Evam ad Deum
conversam fuisse et sic tamquam Satanae inimicam exhiberi po-
tuisse."^^ Nam in nostra narratione nec verbum habetur de tali
conversione, multo minus de singulari quadam victoria ipsius
Evae super diabolum, Immo, et oppositum contextu subsequenti
haud obscure insinuatur. Etenim in versiculo 16 (nota bene : post
annuntiationem victoriae!) Eva maledicta edicitur atque e pa-
radiso simul cum Adam eiicitur. Accedit quod ipse Adam, non
secus ac Eva, gratiam recuperavit; cur non dicitur: « Inimici-
tias ponam inter te et virum »? Porro, si eversio imperii peccati
iam per Evam in paradiso incepisset, incepisset etiam, et quidem
cum illius concursu immediato, Redemptionis eee opus;
quod, revera, nimis absurdum est ut confutatione indigeat. (Sup-
ponimus nunc, quod superius abunde probavimus, in Protoevan-
gelio de solo reparationis nostrae opere sermonem fieri). De ce-
tero, quomodo explicatur quod in subsequenti revelatione Debora,
Iudith, Maria et tot aliae mulieres magnis laudibus extolluntur,
dum E nomen (Evae, dico, quae in adversariorum hypothesi,
singularem de infernali inimico victoriam reportavit) semper
nobis ostenditur cum idea ruinae, seductionis ac praevaricationis
connexum? ?* Praeterea, ut scite animadvertit cl. P. Billot, haec
Evae conversio « est omnino praeter characteristicam et typicam
notam sub qua in praesenti Eva delineatur ».?*
Obiicit cl. P. Ceuppens: « Tota igitur difficultas evanescit
dummodo aliquis inveniatur qui simul sit de semine Evae et
victor diaboli, tunc mulier (Eva) revera victrix dicenda erit,
nempe, in suo semine; quae explicatio cum textu et dosis

*
cessaire parfois, de consulter celle-ci pour comprendre pleinement celle-là.
Le
context antérieur du Protévangile étant trés court, c'est la Révélation posté-
rieure qui a servi de repere ».
^ F. CruPPENS, De Protoevangelio, Romae. 1932, p. 43. In eundem sensum
G. C. RzPETT,, LG tipologia mariana del Protoevangelio.., in Divus
Thomas
(Plae.), 40, 1937, p. 289-2990.
?^5 Of., e. g., Eccli. 25, 33; 2 Cor. 11, 3; 1 Tim. 2, 14.
OR a BiLLOT De Verbo Tnearieto; ed. ri Romae, 1927, p. 390.
 Quaenam sit « mulier » Protoevangelii 89

convenit, ubi dicitur semen mulieris contriturum esse caput ser-

pentis ».?*
Sed obliviscitur clarus exegeta illam «contritionem capi-
tis », ut centies notavimus, de facto nihil aliud esse nisi illam
specificam Diaboli imperii eversionem quae, omnibus consentien-
tibus, non excluso Patre Ceuppens (p. 76), reparatio generis hu-
mani est. Ast quamnam, quaerimus, participationem in hac Re-
demptoris victoria habuit Eva? Nllam omnino! Ergo haec
solutio, nedum illi faveat, nostram potius confirmat sententiam.
Instat ulterius idem clarus exegeta: « Idem vocabulum Pmm?Nn
in eadem contexta oratione secundum eundem sensum est ex-
plieandum nisi ratio suffieiens alio in sensu explicandi revera
adsit. Porro ex una parte in tota narratione nostra illam mu-
lierem esse Evam, ullus non est qui negare audeat, ex alia parte
argumenta quae afferuntur nobis sufficientia non videntur ad
Evam ex vers. 15 excludendam et ad alium sensum in narratione
introducendum ».?*
Respondemus: aliud est terminorum significatio, aliud eo-
rum suppositio; iuxta regulas dialecticae significatio potest ea-
dem remanere etiam mutata suppositione, absque periculo aequi-
vocationis, secundum diversitatem praedicatorum.?*? Sie, in se-
quenti pericopa: « Fili, quid fecisti nobis sic? Ecce pater tuus
et ego dolentes quaerebamus te. Et ait ad illos: Quid est quod
me quaerebatis? nesciebatis quia in his quae patris mei sunt
con-
oportet me esse?» (Luc. II, 48-49), vocabulum « pater »,
?
secutive repetitum, non eundem sed diversum patrem designat.?
Idem dic de Gen. III, 15, ubi quamvis vocabulum mÜNS ean-

p. 43.
7 F, CkeuPPENS, De Protoevangelio, Romae, 1932,
2 FP, CEUPPEN S, 0p. cit., p. 41.
p. 87 (apud FLUNE, art.
7:| Of, Janus, Appendie Hermeneuticae, fasc. 2,
: «... verum exempli s innumer abilibu s constat vocem eandem in ea-
cit., p. 661)
notione usurpar i ».
dem orationis serie, diversa
Sic, v. g., in Matth. 8, 21-22:
39 Adhue et alia exempla apud alios legimus.
is eius ait illi: Domine, permitte me primum ire et
« Alius autem de discipul
Sequere me et dimitte mortwos
sepelire patrem meum; Iesus autem ait illi:
SuoS»; numqui d vox «mortu os» eundem sensum habet in
sepelire moriwos
cap. 8, vocabulum « spiritus » plus
eadem oratione? Similiter, in Ep. ad Rom., de di-
et quidem in eodem contextu; et tamen
quam viginti vicibus usurpatur
(Cf. Ar. pA FoNsEOA, 0p. Cit., p. 94,
verso prorsus « spiritu » loquitur Apostolus!
« mundus » ter oecurrit, sensu tamen
nota 1). Etiam in loan. 1, 10, eadem vox
mundus per ipsum factus est et mundus eum non
diverso: « In mundo erat, et
 MON

90 Quaenam sit « mulier » Protoevangelii

dem patiatur significationem ac in versiculis praecedentibus et

subsequentibus, omnino diversam designat mulierem, nempe,
Beatissimam Virginem Mariam.?!
Denique, non sufficit dicere vocabulo illo mw sensu tan-
tum £ypico Deiparam in vaticinio praemonstrari. Multum quidem
insudant nonnulli (ast perperam, ut patet) in hoc sensu íypico
stabiliendo; eorum tamen principia theoretica minime respon-
dent realitati. Obliviscuntur enim quod quando tota simul chri-
stiana traditio Evam lapsam considerat tamquam Deiparae ty-
pum, quaestio est proculdubio de sensu fíypico entithetico, non
vero de sensu £ypico similitudinis. Atqui tota haec traditio plane
corrueret si illa mulier Protoevangelii esset litteraliter Eva, quia
tunc esset typus Mariae praecise quatenus contra diabolum ini-
micitias exercuit. Ergo, salvo meliori iudicio, nulla alia remanet

cognovit ». In hoc exemplo vox « mundus » prima vice designat mundum mate-
rialem, sc. universitatem rerum creatarum, sed tertio loco spiritualiter homines
pravos et incredulos certe significat. Cf. C. HxaNzE, De essendi ratione praecipua,
dolorum B. M. V. seu de generis humani Corredemptrice, in Marianum, 11,
1949, p. 66.
* Instant nonnulli cum J. ConpUv (Spicilegium dogmatico biblicum, vol. 1,
Gandavi, 1884, p. 366): « Deus in S. Scriptura loquitur humano modo; iam nul-
lus homo primaevae aetatis poterat in hac prophetia aliam mulierem suspicari,
quam primam illam Evam ». Quibus rectissime respondet cl. Ar. G. pA FONSECA
(op. cit., p. 34, nota 2): « Ma se gli stessi profeti, secondo S. "Tommaso (2, 2,
q. 178, art. 4), non capivano sempre tutta la portata delle loro profezie, e se
ancora oggi da noi si disputa sul vero senso di alcune profezie del Signore,
perehé mai gli uomini della prima generazione dovevano obbligare Iddio a non
predire cose che essi non potessero comprendere pienamente? ». Nec nos eorum
urget instantia qui ex eo quod in v. 15 substantivum « mulier » per articulum
determinetur, concludunt hane mulierem eandem prorsus esse ae illam quae
in versiculis praecedentibus et subsequentibus memoratur, sc. Evam. Etenim,
ut apposite animadvertit GENEsrUS, articulus determinatus apud hebraeos etiam
usurpatur « um eine einzelne, zunüchst noch unbekannte und daher nicht nüher
Zu bestimmende Person oder Sache als eine solche zu bezeichnen, welche unter
den gegebenen Umstánden als vorhanden und in Betracht kommend zu denken
Sei. Im Deutschen [et etiam in linguis neolatinis] steht in solchen Füllen meist
der unbestimmte Artikel» (Of. GENrSIUS-KaAUTSCH, Hebrüische Grammatik,
ed. 27, p. 413 s0.; apud M. FLUNK, art. cit., p. 648). Idem quoad substantiam
habet P. JobDoN, Grammaire de Vhebreu biblique, Rome, 1923, p. 425; cf. J.-
F. BoNNEFOY, 0p. cit., p. 29, nota 18. De tota hae quaestione omnino consulenda
est optima illa disquisitio quam nuper edidit cl. exegeta B. MaR1IANI, L'Assun-
eione di Maria SS. nella, Sacra Scrittura, in Atti del Congresso Nazionale Ma-
riano dei Frati Minori d'Italia (19/7), Roma, 1948, praesertim p. 469-483. Utili-
ter quoque legi potest J. PfÉcawTET, A propósito da controvérsia mariológica, dos
nossos dias, in Revista Eclesiástica Brasileira, 7, 1947, praes. p. 61-06.
 De Corredemptione in Protoevangelio 91

solutio nisi ista: substantivum mTÜN] in versiculo 15 tertii

capitis genesiaci solam Virginem Deiparam sensu litterali de-
signat. Hane sententiam quamplures sectantur theologi necnon
magni nominis exegetae, ut suo loco indigitare curavimus.**
Quibus praestabilitis, gressum nunc faciamus ad argumentum
in nostra disquisitione principale: existentiam scilicet doctrinae
de Beata Virgine Corredemptrice in praedicta geneseos pericopa.

CAPUT II

DE CORREDEMPTIONE MARIALI IN PROTOEVANGELIO

In Protoevangelio sat clare statuitur determinatio concreta

principii retroversionis-consortii de quo in initio mentionem fe-
cimus. Aliis verbis: quaemadmodum Eva in ipso praevaricatio-
nis originalis opere directe et efficaciter cooperata fuerat, ita
etiam Beata Virgo in ipso Redemptionis nostrae opere directum
et efficacem coneursum praestare debet.
Ex tribus praesertim capitibus nobis innotescit praedictam
doctrinam in Protoevangelio contineri. In primis, ex ipso textu
quae tenet « mulierem »
3? Iuxta quosdam exegetas et theologos, sententia
m designar e, sat communi s reputaba tur saeculo elapso.
Protoevangelii Deipara
De ws hoe est de Immaculata Mariae
Sic, e. g., scribit Card. F. X. Parmi,
& Deo praedict a, disquisit io..., Romae, 1853, p. 26: « Quanam de mu-
origine
est; hanc enim esse Mariam Chri-
liere Deus loquatur, nulia nobis controversia
sti Matrem, omnes consent imus » (apud J.-F. BoNNEFOY, 0p. cit., p. 90, nota 21).
4, De Deo Creante, 'Taurini, 1846,
Et J. PEnRoxE, Praelectiones Theologicae, vol.
i orbis interpretatione, hic [in
p. 152: « Porro... certum est em totius christian
de Christo eiusque Matre, deque daemone deceptore, ad
Protoevangelio] agi
ciatur ». Necnon D. ParMIERI, Tra-
quem vincendum Liberator futurus praenun
originali et de Immacul ato B. V. Deiparae Conceptu, ed. 2,
ctatus de peccato
« muliere m » Gen. 3, 15, esse solam Beatam
Romae, 1904, p. 304, postquam asserit
subiungi t: « Itaque, veterum sententi a est eademque communis mu-
Virginem,
positurus est inimicitias Deus, esse
lierem promissam, inter quam et Satanam
m ». Iuxta quosdam, eadem sententia
B. Virginem, eiusque semen Iesum Christu
et certa dicenda esset. Sie, e. g., cl. J. PÉCANTET (art.
adhue hodie communior
mais comum e certa admite tratar-
cit., p. 601), scribit: « Finalmente a sentenca
vamente de Maria ». Ulterius progressus est cl. L. Brr-
se [in Gen. 3, 15] ezclusi
1921, p. 390) euius sunt verba quae Se-
ror (De Verbo Incarnato, ed. 7, Romae,
enim contextu s cogat nomine mulieris hie intelligere Evam,
quuntur: « Nedum
a excludi, et Mariam tam aperte
fidenter assero hunc sensum tanta evidenti
viz; in Scriptur is aliud. quidqua m invenire sit, pluribus et firmio
designari, w£
s ».
ribus fundatum rationum momenti
 A
N

92 De ipso contextu protoevangelii

cum contextu praecedenti (Gen. III, 14-15) ; secundo, quamvis in-

directe, ex allusione a S. Paulo facta (Rom. V, 19-21) ; tertio de-
mum, ex interpretatione magisterii ecclesiastici. Unde tres ar-
ticuli :
ART. 1

De ipso eontextu protoevangelii

In versiculo qui immediate praecedit divinam sententiam con-

ira serpentem, mens Dei in eadem enuntianda sat perspicue nobis
reseratur. « Et ait Dominus Deus ad serpentem: Quia fecisti
hoc... inimicitias ponam... etc. ». Leviter haec legentem intimus
nexus inter utramque propositionem certo certius effugiet. No-
stro tamen iudicio, illa Dei punientis assertio: « Qwia fecisti
hoc » sensu ac momento praegnans est ;indicat enim strictam re-
lationem inter naturam sententiae mox infligendae et naturam
criminis immediate praecedentis.
« Et ait Dominus Deus ad serpentem : Quia fecisti hoc... ini-
micitias ponam inter te et mulierem... etc.» (vv. 14-15). Ad
quod intelligendum iam sedulo quaerendum nobis est: Quid fe-
cerai serpens? — « Serpens decepit me et comedi », respondet
Eva. Et Adam, seipsum excusans: « Mulier quam dedisti mihi
sociam dedit mihi de ligno et comedi ». Et ex illo instanti « pee-
catum in hune mundum intravit » et « peccatores constituti sunt
multi » (Rom. V, 12-17).
Hoc praecise fecerat serpens. Attente idcirco notandus est pro-
cessus operationum Satanae earumque effectus. Deceperat sane
mulierem quae illius suasioni assensum ultro praebuit; haec
mulier constituta fuerat socia hominis et quidem per divinam
dispositionem (« mulier quam dedisti mihi sociam »)); per eius
directam et efficacem cooperationem (« dedit mihi de ligno »)
homo divinum mandatum transgressus est (« et comedi... »), et
ob istam comestionem peccatum in hunc mundum intravit et ini-
mici Dei facti sumus. Hoc, iterum adverto, et nihil aliud, fuerat
diaboli facinus.
Iam, haee omnia prae oculis habentes, melius intelligemus
illam quae sequitur sententiam : « Quia fecisti hoc... , ait Deus,...
inimicitias ponam inter te et mulierem, inter semen tuum et se-
men illius, ipsa (ipse) conteret caput tuum et tu insidiaberis cal-
 De ipso contextu protoevangelii 93

caneo eius ». Quorum verborum sensum ut rite assequamur, se-

quenti paraphrastico modo possumus Deum alloquentem fin-
gere: « Quia genus humanum mea amicitia privasti per media-
tionem viri (Adam) cum directa et efficaci cooperatione mulieris
(Evae), en ego solemniter tibi nuntio me alterum hominem (Chri-
stum) suscitaturum qui cum directa et efficaci cooperatione alte-
rius mulieris (Mariae) humanum genus in meam amicitiam re-
dintegrabit (en gratia sanctificans) per omnimodam tui capitis
contritionem (en ipsum Redemptionis opus) ».
In quibus verbis tum parallelismus tum simul antithesis sunt
sedulo notanda.?? Testatur igitur ipse Deus, et quidem mirifico
modo, Redemptionis nostrae ordinem ac naturam nihil aliud fore
nisi quamdam reversionem ordinis ae naturae nostri originalis
lapsus, ita « ut homo cursibus iisdem quibus dilapsus fuerat in
mortem rediret ad vitam »,?^ veraque aemula operatione inimi-
cus diabolus penitus debellaretur.??
Deiparae
*3 Perpulehre haec omnia sie redigit C. PASSAGLIA (De Immaculato
pars 2, Romae, 1855, p. 498) :« Si fieri ergo non potest
semper Virginis Conceptu,
et semen
ut caelestis oraculi verba ' et inimicitias ponam inter te et mulierem,
eum ipso conspirare
tuum et semen illius' a contextu dissideant, immo si apte
meum opus corrum-
debeant, hune omnino sensum fundant necesse est: tu ad
muliere amicitiam;
pendum, hominesque perdendos, fallacem iniisti cum priori
ponam inter te et se-
sed ego ut meum opus refingam hominesque reeuperem,
quam excitabo mulierem, verissima m inimicitia m: tu ad priorem mu-
ceundam
amicam aecessisti, illam amicitiae specie seduxisti,
lierem tamquam amicus ad
sed ego ut tuas frau-
eius semen una eum illa tibi tuaeque tyrannidi subiecisti;
armis quibus plenis-
des tuosque dolos inanes reddam, teque iisdem expugnem
mulierem quae tibi sit
simum tibi triumphum pollicebaris, alteram suscitabo
odio prosequatur, te debel-
infensissima, quaeque cum suo semine te inexplebili
». Cf. J. M. BovER, Universalis B. Vir-
let ac praeda qua exultas, victrix exspoliet
mediatio ec Protoevang elio (Gen. 3, 15) demonstrat a, in Gregorianum, 5,
ginis
19924, p. 576-518.
Serm. 149 de Ammunt.
34 S. PgrRUs CHRYsorooUs, vel quicumque sit auctor
qui ipsi adscribitur; P. L. 52, p. 519.
pars 2, Friburgi Prisgoviae,
35 Qf. T. JaANSSENS, S«mma Theologica, vol. 5,
Munus co-redem ptricis relate ad opus salvifieum mulieri huie
1902, p. 54: «
promiss ae mulieris eruitur ez íoto
competere nuntiatur. Haec altera dignitas
onis qui interest inter novum Adamum eum nova Eva et
parallelismo oppositi
Eva cooperata est ruinae gentis
protoparentes generis humani. Inde, sicuti
licet peccatu m Adami eam proprie personal iter perdiderit; ita, licet semen
suae,
virtute caput serpenti s antiqui, nihilominus mu-
mulieris sit conterens propria
ipso efform at». Ad rem etiam cl. Pa-
lier ab eo non separatur et quasi «nwm cum
mujer del Protoev angelio , in Estudio s Bíblicos, seg. ép.,
ter T. Dr Onzaiso (Lo
en el texto unida al Redentor no solo
1, 1942, p. 287): « La mujer que aparece
de la Materni dad, sino también con la participación en
con el estrecho vínculo
 94 De ipso contextu protoevangelii

Non omnes, certocertius, huic nostrae vaticinii interpreta-

tioni eundem valorem adscribunt. Sie, nuperrime scribit cl. Pa-
ter C. Dillenschneider praefatum argumentum sat labile esse
quia praesupponit id quod non omnes exegetae admittunt,
scilicet Protoevangelii « mulierem » eiusque « semen» de Bea-
ta Virgine eiusque Filio litteraliter accipienda esse. Praete-
rea, subnectit laudatus auctor, cum Evae cooperatio ad peccatum
Adami fuerit solummodo indirecta, nefas est, in secundo anti-
theseos membro, Virgini Deiparae cooperationem directam et im-
mediatam tribuere.?9
Respondemus, in primis: illud « praesuppositum » de quo li-
quitur Pater Dillenschneider per longum et latum superius sta-
bilire conati sumus. Quod si non omnes exegetae illud « prae-
suppositum » admittunt, non eo ipso deserenda nobis videtur
propria sententia. Non desunt magni nominis theologi qui Patris
Dillenschneider doctrinam de Maria Corredemptrice aperte re-
liciunt, et tamen hoc minime impedit quominus cl. auctor pro-
priam sententiam hac de re iterum atque iterum vehementer
propugnet. Item, quoad Evae cooperationem in peccato Adami,
merito quaerere quis posset: quid praecise deest illi cooperationi
ut proxima et directa censeri valeat? Nonne tota illa narratio
genesiaca, sensu obvio intellecta, nobis exhibet mulieris suasio-
nem in voluntatem viri directum atque efficacem influxum exer-
cuisse? Neque obstat quod solius Adami peccatum suis posteris
transmittatur. Solius viri transgressio nobis communicatur prae-
cise quia ille, secus ac mulier, caput morale totius generis humani
divinitus constitutus fuerat; atqui, hoc obtinet omnino indepen-
denter a quaestione utrum Evae cooperatio directa vel indirecta
fuerit. De cetero, nonne Spiritus Sancti verba: «a muliere
factum est initium peccati et per illam omnes morimur »
(Eccli. XXV, 33), sensu obvio intellecta, magis supponunt quam
merwm. influswm remotum?
Salvo igitur meliori iudicio, ex toto vaticinii nostri tenore
la lucha y por lo mismo en la victoria, tiene derecho al título de Corredentora.
Su compasión con Jesucristo, indicada ya en las enemistades o sea en la lucha
larga y difícil, se declara más abiertamente en la Vulgata, segün la cual la
planta de la mujer es herida por la mordedura de la serpiente, símbolo de los
dolores y angustias que le hizo sufrir el demonio a causa de su Hijo ».
** O. DILLENSOHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Haguenau,
1947, p. 308-310.
 De ipso contextu protoevangelii 95

iam erui potest existentia in concreto principii retroversionis-

consortii; vel aliis verbis, constat Beatissimam Dei Matrem, mu-
nere Novae Evae divinitus insignitam, una cum Christo Novo
Adamo Redemptionem sui generis operaturam esse.
Sed hic iterum occurrendum est cuidam difficultati quae con-
tra totam argumentationem nostram ex alio capite militare aliqui
censent; difficultas quae sequenti modo proponi posset: Esto
quod illa « mulier » genesiaca sit litteraliter Beata Virgo et quod
pugnam contra diabolum active participet ;exitus tamen istarum
hostilitatum, inspecto secundo vaticinii membro, Corredemptioni
favere non videtur, immo potius adversari dicendus est. Utique
iuxta Vulgatam dissimilis apparet exitus praedictus: dum enim
mulieri absolutam serpentis destructionem adscribitur «ipsa
conteret »), de serpente solummodo praedicitur quod contra ad-
versarii sui calcaneum conspiravit (« insidiaberis calcaneo
eius »). Iuxta textum vero originalem, activitas partium ad in-
vicem dimicantium wno eodemque exprimitur vocabulo, scilicet
"hU, quin de exitu triumphali mulieris ne verbum quidem fiat;
immo, si coluber venenosus muliebrem caleaneum ferit (ut in
textu originali asseritur) hoc proculdubio mulieri mortiferum
ePi.
Ex duobus praecipue capitibus responsum in promptu est.
Et primo quidem, ex toto sententiae tenore. Deus etenim mulieri
quo-
versiculi 15 non maledicit; dum e contra, primum verbum
(v. 14).
cum serpentem alloquitur est revera: « maledictus »
ubi
Nune quaero, quo pacto invenire quis potest in versiculo 15,
maledict ionis proponit ur, quam-
praecise membrum principale
est
dam pugnam similis exitus? Numquid maledictio censenda
satis. Quamvis,
cum aequalitate successus decertatio? ?* Sed non
Fe ex-
ut diximus, utraque hostilitas uno eodemque verbo
3! Iuxta HUMMEL, Comment. in. Gen., p. 161-164. (apud PawapÉs, La Virgen
Püblico de 1916 Nuestra Senora de
María en el libro del Génesis, in Certamen
Protoevangelio sermonem esse
Queralt [s. 1.], p. 65), .non potest demonstrari in
e venenos o. Tamen, ipse PawapfÉs (ibid., p. 66) contrariam tenet sen-
de serpent
tentiam.
« Aquellos eran momentos
35 Optime scribit cl. PANADÉS (op. cit., p. 85):
sentenc iaba, y era tan evident e la culpabilidad de la ser-
solemnes en que Dios
benign amente todos los motivos verda-
piente, que Dios justísimo, pronto a oir
de la excusa y que, aun siendo eulpabl es Adán y Eva, les había
deros y reales
de repente el tono y 1a conducta
preguntado y examinado judicialmente, cambia
te y, sin más preámbu los, promulg a la sentencia y eastigo di-
con la serpien
 MO

96 De ipso contextu protoevangelii

primatur, sensus autem utriusque activitatis nonnisi per ea- —

G—M

rumdem erminwm accurate determinari potest. Iamvero, hic

terminus in utroque membro admodum dissimilis est; dum enim
serpentis adversarius (mulier) caput illius, id est, vitalitatis
centrum obruit atque contundit, serpens e contra solummodo ad-
versarii sui calcaneum, id est, illam partem corporis a vitalitatis
centro magis distantem, ferire ac percutere valet. Nec praeter-
mitti hic debet quod ealeaneum non solum est, ut notavimus,
pars corporis a vitalitatis centro magis distans, sed est etiam
pars quae magis resistit praesertim apud orientales qui, nudis
pedibus incedere solentes, talem callositatem contrahebant ut
vix aliquod damnum (saltem magni momenti) experiri possent ob
morsus vulgaris seu ordinariae serpentiunculae. Et quod talis
fuerit serpens in casu, satis infertur ex ipso textu: percutit
enim mulieris calcaneum dum serpentes considerabilis magnitu-
dinis, ut omnes norunt, alio modo proculdubio aggrediuntur. Ho-
stilitates igitur inter serpentem genesiacum eiusque adversarium
complentur per omnimodam prioris devictionem ac posterioris
triumphum, praecise ut in textu nostrae Vulgatae exprimitur.??

ciendo: ' quia, fecisti hoc, maledictus...' (8, 14) y esa sentencia y pena no va
mezclada con misericordia sino que reboza ira implacable, porque con palabras
Solemnes, poeas veces empleadas y ciertamente contra los condenados el dia
del juieio (Mat. 25, 41), le dice: ' Maledictus es inter omnia animantia et be-
stias terrae..' Puede tener resultados muy lisonjeros para el demonio una
lucha que se le pronostica con tan aterradoras palabras? No, a no ser que que-
ramos eambiar en bendición la maldición que Dios fulmina ».
** Of. L. MuniLLo, El Génesis precedido de una introducción al Pentateuco,
Roma, 1914, p. 300-301. Cf. etiam E. Zorrr, Il verbo ' shuf? mella letteratura
antico-testamentaria, in Marianum, 10, 1948, p. 282-281. Quomodo serpens con-
terat Virginis calcaneum, vel potius ei insidietur, ita declarat cl. exegeta hispa-
nus M. PErNapoR (in Estudios Marianos, 6, 1947, p. 10, nota 36): « El ataque al
ealeafíal de María por parte de la serpiente lo hemos de concebir a semejanza
y en unión con Cristo por su eorredención que comienza con el consentimiento
a las palabras del ángel y termina en el Calvario. Es sw vida de sufrimientos
y dolores. La unión de su voluntad con la de su Hijo en la oblación que éste
hace de su vida, es de suyo suficiente a explicar ese ataque al ecaleaífíal».
J.-F. BoNNEFOY (0p. cit., p. 15): « Le Sauveur sera blessé à mort par le Serpent
Infernal. La mére du Sauveur ne pourra pas ne pas sentir eruellement et cette
blessure et cette mort. Elle souffrira avec son Fils. Aux mérites de la doulou-
reuse ' agonie', elle ajoutera ceux de sa Compassion ». 7bid., p. 74: « Elle ap-
parait, en outre, comme l'antithése d'Eve, ce qui permet non seulement d'affir-
mer le principe de la Corédemption mariale, mais encore d'en définir au moins
les grandes lignes. Eve avait collaboré activement à notre perte; Marie colla-
borera non moins activement à notre salut ».
 Principium retroversionis iuxta S. Paulum 97

Sed ad retroversionis principium iterum revertamus. Hanc

vere fundamentalem veritatem quam in Protoevangelio sufficienti
cum claritate perspicere potuimus, fusiori ae pleniori modo nobis
describit gentium Apostolus, ut mox elucebit.

ART. 2

Prineipium retroversionis iuxta S. Paulum

Parallelismus Adamum inter et Christum, qui in christiana

theologia characterem omnino antithetieum induit, Apostolo
fuisse videtur thema omnium gratissimum. Assere non ambigi-
mus cunctum illius doctrinae soteriologicae edificium super primi
et secundi Adami similitudinem ac dissimilitudinem fundatum
exstare.
Illa centralis idea parallelismi antithetici quam concise ex-
pressam invenimus in 7 Cor. XV, 21-22: « quoniam quidem per
hominem mors et per hominem resurrectio mortuorum; et sicut
in Adam omnes moriuntur, ita in Christo omnes vivificabuntur y»,
in epistola ad Romanos (V, 12-21) ampliori evolvitur tractatione.
In hac epistola, cum Protoevangelio collata, inventuri erant Pa-
tres et theologi aetatum subsequentium perfectissimum schema
futurae eorum evolutionis ac speculationis de fundamentali re-
troversionis lege. Ad nostrum scopum sufficiet summarium paral-
lelismi antithetiei exhibere ^^ sicuti apparet in illa quinti capi-
tis pericopa (vv. 12-21).
In sectione de qua nunc agimus, deseribit Apostolus unam si-
militudinem inter Adam eiusque antitypum Christum; hane se-
quuntur tres dissimilitudines, et ponitur tandem conclusio cum
i.
brevi recapitulatione parallelismi antithetici praevie elaborat
14
Prima igitur similitudo (quae incipit v. 12 et nonnisi in v.
tur) sequent i modo paraph rastic o
et quidem imperfecte comple
m (Adam) peccat um
exponi potest: Sicut per quemdam homine
modo
in hune mundum intravit et per peccatum mors, ita simili
mundu m
per quemdam hominem (Christum) iustificatio in hunc

2, Paris, 1925, p. 209 sqq.

4 Qf. F. PRar, La Théologie de Saint Paul, vol.
substan tiam sequuti sumus, quamvis ipse aliquantulum di-
Cl. autorem quoad
as et antithes es.
versam divisionem adhibeat quoad analogi

u
98 Principium retroversionis iuxta S. Paulum

intravit, et per iustificationem vita. Ad omne possibile dubium

amovendum respectu Adami muneris typici in divino consilio,
Apostolus cum explicite appellat «véózoc rov uAAovrog » (v. 14).
In versiculis 15, 16 et 17 indigitat Paulus dissimilitudines
inter: a) ea quae vocari possent (quamvis forsan non tam accu-
rate) instrumenta nostrae inimicitiae erga Deum atque iustifica-
tionis: peccatum scilicet et gratiam: quorum posterior nobis
proponitur tamquam priori plane superior quoad eius naturam ac
virtutem. « Sed non sicut delictum, ita et donum ; si enim unius
delicto multi mortui sunt: multo magis gratia Dei et donum in
gratia unus hominis Iesu Christi in plures abundavit » (v215y*
b) effectus vel consectaria peccati unius hominis et gratiae alte-
rius hominis: « Et non sicut per unum peccatum, ita et donum ;
nam iudicium quidem ex uno in condemnationem ; gratia autem
ex multis delictis in iustificationem » (v. 16) ; c) personam Adami
et Christi: per priorem mors regnavit, dum illi qui Christi gra-
tiam acceperunt per ipsum quoque regnabunt: « Si enim unius
delicto mors regnavit per unum : multo magis abundantiam gra-
tiae et donationis et iustitiae accipientes, in vita regnabunt per
unum Iesum Christum » (v. 17).
Tandem in versiculis 18-21 in summam redigit Paulus paral-
lelismum antitheticum, in medium proferens solidaritatis prin-
cipium, causam meritoriam gratiae ac demeritoriam lapsus, at-
que gratiae superabundantiam respectu abundantiae delicti.
Ex tota igitur ista pulcherrima pericopa paulina duo praeser-
tim ad nostram considerationem manifeste proponuntur. Primo :
Christus vere et realiter munere Secundi Adami functus est. Se-
cundo (et quidem principaliter): hoc eius munus essentialiter
consistit in satisfactione quam Deo praestitit pro Adami eiusque
posteritatis transgressionibus atque in renovationem deperditae
amicitiae inter Creatorem et genus humanum.
Deus itaque ordinem lapsus retroegit ac diabolum iisdem ar-
mis (sed ratione inversa) debellavit quibus usus fuerat iste ad
frustrandum primitivum Creatoris consilium. Sedulo idcirco no-
tetur manifesta ad Gen. III, 11-15 allusio. Iuxta, vel contra, ve-
tus Adam, qui tamquam « forma futuri» ibidem exhibetur (v.
14), constituit Deus Novum et Secundum Adamum, scilicet Chri-
 Principium retroversionis iuxta S. Paulum 99

stum ; contra mortem spiritualem,*^' protoparentum hereditatem,

statutam cernimus gratiam, iustificationem, per quam vitae di-
vinae participes effieimur; a miserrimo illo statu «filii irae »
(Eph. 1I, 3) ac « peccatores constituti » (/&om. V, 19) evadimus
« divinae consortes naturae » (// Pet. I, 4) et « heredes quidem
Dei, coheredes autem Christi » (Rom. VIII, 17).
Nune vero sponte exurgit quaestio: Ubinam ad mulierem al-
ludit Apostolus? — Constat, in primis, ezplicitam allusionem
ad existentiam consorti in illo retroversionis principio, uti ab
Apostolo in praefata epistola exponitur, nullibi inveniri. Quam-
vis vero haee pericopa in seipsa desumpta nullum testimonium
ez plicitum constituat, in illa tamen directa et evidenti allusione
ad legem retroversionis Gen. III, 14-15 detegere quidem possu-
mus argumentum in favorem aspectus consorti? qui in priori
principio continetur. Prae oculis habeamus oportet hune aspe-
etum consortii (vi cuius etiam mulier in opere reparativo suas
partes habet) esse solummodo quamdam specificam modalitatem
quae praedictae retroversionis legis adimpletionem concomitat.
In antithetico parallelismo ab Apostolo supra elaborato quam-
dam restrictionem detegimus relate ad personas quae processum
lapsus ac reparationis ingrediuntur. Memoratur sane primi ac
Secundi Adami activitas, sed omnino praetermittitur primae ac
Secundae Evae in illis eventibus participatio. Nonne tamen illo-
gicum esset supponere analogias et antitheses lapsum inter et re-
parationem exstitisse quoad eorum naturam, effectum, modum,
ordinem, rationem etc., et tunc illico cessasse relate ad personas
quae tam magni momenti causalitatem in illis eventibus habue-
runt? Mentem igitur Apostoli non ita interpretari debemus per-
e
inde ac si activum mulieris concursum in lapsu aut reparation
primaria
consulto excluserit, sed potius ac si solummodo in
Adami et Christi efficientia insistere intenderit.
testimo-
Sedulo est ergo attendenda ratio ob quam hie Pauli
e vis a quodam
nium invocavimus, ne argumentationis nostra
Aposto li verba
critico enervis existimetur. Fatemur quidem relata
evincere. Ta-
nullo modo principii consortii existentiam directe
elucet Apost olum retrov ersionis
men ex tota illa pericopa plane

physica; dum illa de qua

41 Mors de qua S. Paulus v. 12 loquitur est mors
hic agitur eadem est ac 7j dpagría eiusdem versiculi.
1245)
 N

100 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

legem ez Protoevangelio deprompsisse ;et hoc pro nobis sufficit.

Etenim, retroversionis existentia in Gen. III, 14-15 iam ex Pauli
auctoritate stabilita, ulterius sequenti modo argumentari nobis
licet: Protoevangelium statuit retroversionis principium. Atqui
de facto illud principium, inspecta eius natura et praesertim
Traditione, nullo modo concipi potest absque illo ulteriori aspe-
ctu vel peculiari characteristica vel modalitate specifica quam
consortiwm appellamus ; ergo... Minor patet, aliis omissis, ex eo
quod si infallibiliter verum est ac divinitus revelatum quod « per
unum hominem peccatum in hunc mundum intravit et per pec-
catum mors » (Kom. V, 12) aeque infallibiliter verum est ac di-
vinitus revelatum quod «a muliere factum est initium peccati
et per illam omnes morimur » (Eccli. XXV, 33).
Sed iam ad tertium transeamus argumentum quo ostenditur
doctrinam nostram in vaticinio genesiaco revera contineri. Ar-
gumentum desumimus, ut superius indicavimus, ex ordinario
Ecclesiae magisterio.
ART. 3
De protoevangelio iuxta Eeelesiae magisterium

Quam necessarium sit hane proximam revelationis normam

accurate perscrutare eiusdemque interpretationi fontium stricte
adhaerere, praecipue cum agitur de quaestionibus quae characte-
rem doctrinalem prae se ferunt, non est cur occasione praesenti
lectoribus inculeare oporteat. Omnibus enim notum est necessi-
tatem sese Ecclesiae senswi humiliter subiiciendi maximi esse
momenti praesertim hisce in temporibus quando nonnulli (proh
dolor!) liberalibus tendentiis nimis distracti, iudicium proprium
iudicio Ecclesiae in Sacrarum Scripturarum interpretatione sat
palam praeferre non erubescunt. Quibus prae oculis habitis, iam
inquirendum est quid sentiat Ecclesia relate ad nostram quae-
stionem.
Mentem Ecclesiae hae de re nobis pandit, prae aliis, im-
mortalis Pius IX cuius Bulla Ineffabilis Deus (8 dec. 1851) vali-
dissimum pro contentione nostra constituit argumentum. Omni-
bus familiarissima sunt Pontificis verba quae sie sonant : « Equi-
dem Patres Ecclesiaeque scriptores... enarrantes verba quibus
Deus praeparata renovandis mortalibus suae pietatis remedia
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 101

inter ipsa mundi primordia praenuntians, et deceptoris serpentis

retudit audaciam, et nostri generis spem mirifice erexit, inquiens :
* Inimicitias ponam inter te et mulierem, et semen tuum et se-
men illius ?, docuere divino hoc oraculo clare aperteque praemon-
stratum fuisse misericordem humani generis Redemptorem, sci-
licet Unigenitum Dei Filium Christum lesum, ac designatam
Beatissimam eius Matrem Virginem Mariam, ac simul ipsissi-
mas utriusque contra diabolum inimicitias insigniter expressas.
Quocirca, sicut Christus Dei hominumque Mediator, humana
assumpta natura, delens quod adversus nos erat chirographum
decreti, illud cruci triumphator affixit, sic Sanctissima Virgo,
arctissimo et indissolubili vinculo cum eo coniuncta, una cum
Illo et per Illum sempiternas contra venenosum serpentem ini-
micitias exercens ae de illo plenissime triumphans, illius caput
immaculato pede contrivit... Sed quasi haee, licet splendidis-
sima, satis non forent,.. professi sunt [Patres Ecclesiaeque
scriptores] gloriosissimam Virginem fuisse parentum reparatri-
cem, posterorum vivificatricem, a saeculo electam, ab Altissimo
sibi praeparatam, a Deo, quando ad serpentem ait: ' inimicitias
ponam inter te et mulierem ?, praedictam, quae proeul dubio
venenatum eiusdem serpentis caput contrivit... ».*?
Hoe documentum, utpote a tam pretioso fonte dimanans,
maximum prae se ferre valorem in praesenti problemate per-
tractando nemo est qui statim non videat. Neque admittere quis
recusabit heic nobis afferri auctoritativam (etsi non adhuc defi-
nitivam) interpretationem dogmatici sensus Protoevangelii.
Tres sunt praesertim quaestiones quas relate ad praefata
Pontificis verba excutere solent auctores: a) Quaestio de Patrum
;
consensu quoad interpretationem mariologicam Protoevangelii
m
5) Utrum et quo sensu « mulier » Gen. III, 15 Beatam Virgine
conclu-
designet; c) Utrum et quomodo ex documento pontificio
correde mptivum in Protoev an-
dere quis possit munus Virginis
expenda mus.
gelio praenuntiatum esse. — Singula graviter
a) Exordium desumit Pontifex aperte declarans: « Patres
... designa-
Hoclesiaeque scriptores... docuere divino hoc oraculo
at igi-
tam [fuisse] Beatissimam... Virginem Mariam... ». Appell

iorum recentiorum. Collectio La-

42 Qf. Acta et Decreta Sacrorum Concil
censis, vol. 6, Fribur gi Brisgov iae, 1882, c. 839.
102 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

tur ad illud praestantissimum divinae Traditionis organum, Pa-

tres nimirum veteresque ecclesiasticos scriptores; ex quo fonte
suam hausit doctrinam.
Ut omnes norunt, praefatum Pontificis assertum non parvam
genuit apud recentiores controversiam. Sic, contendunt nonnulli
hic Pium IX consensum Patrum diserte invocare quoad interpre-
tationem mariologicam Protoevangelii, dum alii, e contra, as-
serunt relata Pontificis verba de « quibusdam » tantum Patribus
intelligenda esse.^^ Item, quum ultro quaeritur utrum revera (et
independenter à verbis Pontificis) detur talis consensus apud
Patres, iterum in diversas sententias abeunt auctores. Pater
G. Roschini cum aliis vehementer affirmat; Pater H. Lennerz
vehementius negat. Immo, iudicio Patris L. Drewniak, inter
Patres Ececlesiaeque scriptores qui decurrentibus sex primis sae-
culis de nostro vaticinio quodammodo scripserunt, longe maior

^ Sie, e. g., cl. G. M. Roscnuiwr, Sull'interpretazione patristica del Proto-

vangelo, in Marianwm, 6, 1944, p. 76-96. Id., Ancora sull'interpretaeione patri-
stica del Protovangelo, in Marianum, 8, 1946, p. 371-881; cl. C. pg PAMPLONA,
ari. cit., in Actas del Congreso Mariano Franciscano Espaíiol, Madrid, 1948,
p. 147-148; cl. Al. G. n4 FoNSEoA, 0p. cit., p. 21: «Il grande Pontefice dell'Im-
macolata non ci dice quali Padri e Scrittori egli intenda compendiare in quella
sentenza, e forse perció qualcuno sarebbe tentato a minimizzarne il numero.
Invece possiamo addurre una grandiosa schiera che va dai primi secoli cristiani
ai giorni nostri » (et quamplures adducit).
** Bic, e. g., cl. H. LeNNERZ, Duae quaestiones de Bulla « Ineffabilis Deus »,
in Gregorianwm, 24, 1943, p. 347-350. In hac ultima pag. scribit cl. auctor:
« Quomodo ergo verba Bullae intelligi possunt? Attendendum est, verbis Bullae
omnino non aílirmari consensum Patrum et Scriptorum Ecclesiasticorum in
interpretatione mariologica Gen. 3, 15; immo nee hoc quidem dicitur, maiorem
eorum partem dare hane interpretationem ». Cf. etiam eiusdem auctoris Con-
sensus Patrum in interpretatione mariologica, Gen. 3, 15?, in Gregorianum, 96,
1946, p. 300-918; etiam F. CEuPPrNs, De Mariologia Biblica, Taurini-Romae,
1948, p. 14-23.
** Cf. G. M. RoscniNi, art. cit., in Marianum, 8, 1946, p. 371-381; H. LEN-
NERZ, art. cit., in Gregorianum, 96, 1946, p. 300-318. Cf. L. DnEWNIAK, Die ma-
riologische Deutung von Gen. 3, 15 in der Véüterzeit, Breslau, p. 87: « So ist die
Wendung in Gen. 3, 15, die heute als die westsvollste und ergiebigste für die
Mariologie angesehen wird, bei den Váütern so gut wie gar nicht verwertet ».
Cui consonat W. GoossENs, De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad
Redemptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 99: « Quibus conclusionibus inqui-
sitionis Fr. Drewniak prae oculis habitis, iam quaeri potest num Patres dici
possint unanimiter docuisse ' mulierem " in Gen. III, 15, sensu saltem typico,
designare Mariam ». Cf. etiam F. CEu»PPENS, De Mariologia Biblica, 'Taurini-
Romae, 1948, p. 19-23, ubi sententiam Patris L. DREWNIAK suam omnino facit.
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 103

pars illum versiculum genesiacum non solum sensu mariologico

minime wswrpavit, sed nequidem sensu messianico intellegit.**
Quid igitur de iis omnibus sentiendum? — Ne forte confusio
in nostra tractatione oboriatur, recolendum est, in primis, nos
de Patribus eorumque interpretatione Protoevangelii hic minime
curare. Scopus noster, ut iam a limine statuimus, ad hoc solum-
modo coarctatur, nempe, ut istius vaticinii sensum ex ipso textu
atque contextu, necnon ex ecclesiastico magisterio accurate de-
terminemus. Patres proinde hanc nostram disquisitionem indi-
recte tantum ingrediuntur, quatenus scilicet a Summo Pontifice
in corroborationem sui asserti explicite invocantur.'^ Attamen,
si in re tam difficili nobis liceat propriam exponere sententiam,
sequentia breviter declaramus:
Quoad quaestionem illam recenter disputatam, utrum scilicet
in Bulla Zneffabilis Deus doceatur verus Patrum consensus in
mariologica interpretatione Protoevangelii, arbitramur Patris
Lennerz sententiam, de qua supra, multo probabiliorem esse.
Quamvis enim ipsa Pontificis verba possent, per se, Patrum con-
sensum exprimere, tamen si acta praeparativa illius documenti
prae oeulis habes, vix poteris assertum pianum hoc sensu inter-
pretari.^*
Quoad ulteriorem quaestionem, scilicet, utrum independenter
a documento pontificio, revera habeatur Patrum consensus hae
de re, dicendum videtur praefatum consensum à nemine hucus-

« Eva-Maria » conclu-
1$ Sie, postquam ad eos alludit qui ex parallelismo
Sanetos Patres sensui mariolog ico Protoeva ngelii suffragari, scribit cl.
dunt
Uebertreibung schuldig. Dar-
DREWNIAK: « Sie machen sich zumindest starker
Grund der ersten Teiles unse-
artigen Behauptungen gegenüber stellen wir auf
überhaupt die Genesisstelle
rer Untersuchung fest, dass von den Viütern, die
Vers nicht messianiscl erklürt oder
verwerten, weit mehr als die Hiülfte den
entwede r wüórtlic h-natura listisch oder allgemein-moralisch »
anwendet, sondern
(Cf. op. cit., p. 84).
sacerdotem gallieum nomine
4! Recolimus hie, per transennam, quemdam
Ineffab ilis Deus, anno 1854 Ecclesiam deseruisse quia,
A. SraP, oceasione Bullae
a christia na, traditione prorsus alie-
— gie ille — Pius IX novum omnino dogma,
ter declara verat. Post eius a vera fide apostasiam, opus
mum, de fide solemni
ion. Etude sur l'origine dun dogme
conscripsit cui titulus I)'Immaculée Concept
Paris, 1859), in quo praefat a Pontific is verba (« Patres Ec-
(nouvelle édition,
lateque ex historieis Patrum do-
clesiaeque Scriptores... docuere... ete. ») longe
cumentis penitus demolir e conatus est.
sus Patrum in interpretatione ma-
45 De hoc consule cl. H. LENNERZ, Consen
1946, praesertim p. 300-306.
riologica, Gen. 3, 15?, in Gregoriamum, 21,
 104 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

que stabilitum fuisse. Numerus Patrum qui Protoevangelium

mariologice interpretati sunt nimis exiguus apparet ad verum
consensum. constituendum.*?
Relate ad dissertationem Patris Drewniak, eius momentum
minime parvipendere intendimus; sed neminem fugit clarum
auctorem duo interdum confundere quae nullo modo confun-
denda essent: 7'raditionem ipsam, sc. cum eiusdem organis.*?
Et ratio sat evidens apparet. Esto enim plures ex illis Patribus
a Drewniak recensitos, in locis ubi ex professo Protoevangelium
exponunt vel citant, de Messia eiusque sanctissima Matre quae-
stionem non movere. Numquid hoc significat Traditionis hac de
re doctrinam nullo alio modo Ecclesiae reserari posse?
Oblivisei non debuit cl. auctor Ecclesiam esse depositariam
(et quidem divinitus institutam!) doctrinae traditionalis orete-
nus transmissae ;ideoque, quando Ecclesia illam doctrinam nobis
tradit, eius magisterium est proculdubio quoddam legitimum or-
ganum eiusdem valoris, immo et maioris, quam ipsa Patrum
scripta. Unde libenter consentimus animadversionibus quas circa
opus Patris Drewniak merito fecit cl. Pater C. Friethoff, cuius
verba hic referre placet: « Conclusio ista [Patris Drewniak, in
qua negat Traditionem perspexisse Beatam Virginem in Pro-
toevangelio] omnino et rigorose vera esset si (in suppositione

** Of. H. LENNERZ, art. cit., praesertim p. 306-318. Of. tamen Al. G. pA Foxw-
SECA, 0p. cit., p. 21-29, ubi quamplures etiam Patres invocat qui parallelismum
« Eva-Maria» diserte statuunt. Ast non satis elucet omnes illos Patres,
dum
praefatum parallelismum stabiliunt, oraculum genesiacum revera prae oculis
habere. (Opus nostrum iam sub proelo erat cum ad nostram notitiam pervenit ar-
tieulus cl. Patris TrsumTII GALLUS, S. IL, « Patres Ecclesiaeque soriptores » in
Bulla Pii IX «Ineffabilis Deus », in Divus Thomas (Plae.), 52, 1949, p. 77-82
necnon ipsius magistralis dissertatio Interpretatio mariologica Protoevangelii
(Gen. 3, 15) tempore postpatristico wsque ad Concillum Tridentinum, Romae,
1949. Omnibus undequaque perpensis, clarissimi auctoris conclusionibus libenter
adhaeremus, quoad hane quaestionem de Patribus).
?" Sie, memoratis theologis qui ex Protoevangelio arguunt in favorem As-
sumptionis, Corredemptionis, Maternitatis Spiritualis et Mediationis Deiparae,
adiungit DREWNIAK (0p. cif., p. 88): « Die Berechtigung einer so weit
gehenden
dogmatischen Auswertung muss dahingestellt bleiben. J edenfalls darf man sich
aber dafür nicht auf die Tradition, auf die Vüter berufen. Bover, einer
der
Vorkümpfer der ' Mediatrix Universalis ', darf nicht schreiben:
' Der Sinn
dieser Worte (Gen. 3, 15), den die einstimmige Auslegung der christichen
Ueber-
lieferung wie die Lehren der Konzilien und Püpste bestütigen, ist
der: die Frau,
von der hier gesprochen wird, ist Maria, und sie hat Anteil an dem
Erlósungs-
werk Jesu Christi, und besonders an dem Amt der Vermittlung ' ».

oov
A
C
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 105

tamen sufficientiae inquisitionis praedictae) Traditionis sacrae

cognitionem non haberemus nisi unicum medium, scilicet reli-
quias scripturarum Patrum. Nunc vero conclusio illa dicitur
latius hos. Potest auctor concludere (iterum in suppositione suf-
ficientis inquisitionis) : / Ex scripturis quae supersunt Patrum
manifestari nequit an Traditio in hoc divino oraculo viderit as-
sociationem beatae Virginis ad Mediatorem expressam. Utrum
autem Traditio sie intellexerit illud oraculum annon, nodum
constat?. Sunt enim et alia media huiusmodi cognitionis et
quidem cognitionis certae. Et ideo auctor ad talem * conclusio-
nem" perveniendam negligere non potuit propositionem Pii IX
(notula enim ultima ultimae paginae revera aliquid novi con-
stituit pro omnibus theologis!!!) nec postulata Patrum Concilii
Vaticani, quae ut subscripta a 113 Patribus etiam absque defi-
nitione suum valorem habent ut indicium magisterii ordinarii.
Confundit tamen auctor T'raditionem quae vi sui oretenus tradi-
tur, cum testimoniis scriptis antiquorum. Si bene distinxisset
inter rem ipsam et medium cognitionis, forsan non iterum atque
iterum auditus fuisset tonus ille peregrinus quem nunc au-
divimus ».?'
b) Pergit Pius IX asserens divinum Protoevangelii oracu-
lum, iuxta doctrinam Patrum Eeclesiaeque scriptorum, Messiam
Redemptorem clare aperteque praemonstrare eiusque Matrem
Mariam designare.??

Romae, 1936, p. 50. In-

51.6. FnrETHORF, De alma Socia Christi Mediatoris,
protuler unt: Cl. Mrrzka, in Zeit-
ter alios, de opere L. DREWNIAK iudicium
che Theologi e 59, 1935, 313-314 ; cl. E. CAMPANA , in opere Ma-
schrift für katholis
Roma, 1936, p. 414; cl. F. J. CoNNELL, in
rig, nel dogma. cattolico, ed. 4, TTorino-
stical Review, 93, 1935, (II), 194; cl. AMADEUS A ZEDELGEN, in Col-
The Ecclesia
REvwpERs, in Bulletin de théolo-
lectanea, Francescana, 36. 1936, 20; necnon cl
ancienne et mediéoval e, janv., 1936, nn. 1048-1049.
gie
etiam pro Leone XIII et
52 Haud inopportunum ducimus hic animadvertere
am quodam modo designare. Scribit,
Pio X «mulierem » Protoevangelii Deipar
Apostol icis Augusti ssimae Virginis (12 sept. 1897):
e. g., Lro XIII in Litteris
in culpam humani generis auctoribus
« Ubi volvi primum coepere saecula, lapsis
labe posteris universi s, quasi pignus constituta est (B. Virgo)
infectisque eadem
Sanctae Sedis, 30, 1891-1898, 129). Bt
instaurandae pacis ac salutis » (Cf. Acta
encyeli ea Ad diem illum (1904): « Hine porro in Scripturis sanctis,
Prus X in
nobis gratia prophet atur, toties fere Servator ho-
quotiescumque de futura in
tur... Mariam utique, serpentis ca-
minum eum sanctissima eius Matre coniungi s tenuit»
que maledicto lacryma
put conterentem prospielebat Adam, obortas
(Of. Acta Sanctae Sedis, 36, 1903-190 4, 451).
106 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

Iam, etiam de sensu istius asserti pontificii non parum inter

se disputant auctores. Quaeritur enim utrum, iuxta relata Ponti-
ficis verba, « mulier » Protoevangelii Deiparam designet secun-
dum sensum litteralem vel typicum vel solummodo accommoda-
titium. Quidam autumant nihil aliud ex documenti textu erui
posse nisi sensum £ypicwm relate ad Beatam Virginem. Sic ar-
guunt: expressio « clare aperteque », in documento pontificio,
indubie ad verba « praemonstratum Redemptorem » se refert,
sed non necessario ad verba « designatam Virginem ». Unde con-
cludunt: solus Redemptor clare aperteque est demonstratus,
B. Maria Virgo vero est solummodo designata; insuper, ' desi-
gnata" minoris est roboris quam ' demonstratus?. Unde Sum-
mus Pontifex distinctionem ponere videtur inter modum quo
Christus et modum quo B. M. Virgo annuntiatur. Porro si m9Nn"
sit Maria in sensu litterali, tune dicendum est Virginem etiam
clare aperteque esse demonstratam...5?
Ulterius progreditur cl. W. Goossens qui nequidem sensum
typicum admittere vult. En quomodo argumentatur: Bulla ex-
presse testatur Patres vidisse Virginis triumphum in arca Noe,
in scala Iacob etc. praenuntiatum.*^ Atqui hic agitur solummodo
de sensu mere accommodatitio; ergo « pari quando testatur
Bulla Patres in Gen. III, 15 eundem Virginis triumphum per-
spexisse. Contentionem suam sequentibus verbis concludit:.
« Salvo meliori iudicio, quaeri itaque potest num merito verba
Pii IX ex bulla Ineffabilis Deus invocentur ad probandum in
Gen. 3, 15 * mulierem ? sensu saltem typico designare B. Mariam
Virginem ».55

^ Huc fere redit argumentario cl. F. VoN HUMMELAUER, Comment. in Gen.,

Parisiis, 1895, p. 166. Cf. etiam F. OkurPrPENs, De Mariologia Biblica, 'TTaurini-
Romae, 1948, p. 11.
** Of. Acta et decreta Sacrorum. Conciliorum recentiorum. Collectio Lacen-
sis, vol. 6, Friburgi Brisgoviae, 1882, c, 839-840.
55 W,. GoossENS, De. cooperatione immediata Matris Redemptoris ad. Redem-
ptionem. obiectivam, Parisiis, 1939, p. 95. Eandem sententiam nuperrime am-
plexus est cl. F. Ceuppens, quamvis paucis abhinc annis eam decreverit « aca-
tholicam ». Sie scribit in eius opere De Mariologia. Biblica, 'Taurini-Romae, 1948,
p. 282: « Unde credimus nullum argumentum peremptorium adesse quod probet
prophetiam Gen. 23, 15 intendisse B. Mariam, sive in sensu stricte litterali, sive
in sensu typico. Agitur de semine Evae quod serpentem diabolicum impugnabit
et quod finaliter vietoriam perfectam ac definitivam in hunc inimicum capita-
lem habebit». Sedulo animadverte quod, iuxta cl. auctorem (p. 15), illud «
se-
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 107

Circa priorem argumentationem sequentia animadvertere

iuvat: Concedendum est, stricte loquendo, et iuxta regulas
grammaticales, illa duo adverbia « clare aperteque » non "eces-
sario referri ad verbum « designatam ». Sed eorum conclusio,
iuxta regulas dialecticae, nihil valet praecise quia latius exten-
ditur quam praemissae. Unde loco illius categorici ac praepro-
peri asserti: « solus Redemptor clare aperteque est demonstra-
tus, B. Maria Virgo vero est solummodo designata », poterant,
immo debebant scribere: « Forsitan, iuxta textum Bullae, so-
lus Redemptor clare aperteque est demonstratus, B. Maria
Virgo vero... ete. ». Sunt conclusiones admodum diversae!
Insuper, illa distinctio quam fingunt Pontificem posuisse inter
verba « demonstratum » et « designatam », perinde ac si per
prius verbum sensus litteralis, per posterius vero sensus tantum
typicus consulto intenderetur, est revera gratuita suppositio quae
nullo fundamento positivo innititur. Etenim in priori loco adhi-
betur verbum « praemonstrare 5», non in sensu demonstrandi ,
id est, sensu technico philosophico: « aliquam veritatem argu-
mentis comprobare » (quod in casu Protoevangelii sustineri im-
possibile esset), sed in sensu vere etymologico, id est, iuxta lati-
nitatis lexicon : «aliquid prius vel antea monstrare, indicare,
in
ostendere, commonstrare, exhibere, indigitare, etc. ». Atqui
sensus documenti ) 4nam. eandem-
hoc sensu (qui est proculdubio
si exci-
que significationem prae se fert ac verbum « designare »,
propositu m facit.
pias illam ideam prioritatis, quae nihil ad
sen-
Ergo. Quod si ultro quaeras qua de eausa diversis eiusdem
quia
sus vocabulis utitur Pontifex, responderi simpliciter potest:
a pontificia raro exarantur ,
sermonis elegantia sine qua document
subtiles distinctio nes
synonimis vocibus saepissime affluit. Unde
De cetero,
fingere ubi nulla datur distinctio, tempus terere est.'*

impugnabit atque vincet, sensu collectivo intelligen-

ien Evae» quod Satanam
inus, paulo inferius (in eadem
dum est, id est, de £oto genere humano. Nihilom
conside ratis prophet is subsequentibus] asserere pos-
pagina) fateri cogitur: « [...
quod ea quae de semine mulieri s praenun tiata fuerant, in Christo solo
sumus
verbis — et nota bene: Idem
implenda erant et de facto impleta sunt». Aliis
super diabolum a £oto genere
Deus qui in primo vaticinio loquitur de victoria
subsequ entibus vatieini ls profitet ur illam eandem victoriam
humano peragenda,
a solo Christo reportandam esse!!!
ogische Frage, Ynnsbruck, 1925,
5s Qf. F. H. ScuürH, Mediatric. Eine mariol
p. 96.
 mn
p

108 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

uti inferius videbimus quum de redactione Bullae loquemur, Pon-

tificis mens videtur fuisse expressionem adverbialem « clare aper-
teque » tum ad verbum « praemonstratum » tum ad verbum « de-
signatam » coaptare.
Quoad obiectionem cl. Goossens superius relatam, quaeque
fundatur in similitudine locutionum a Pontifice adhibitarum
quando agit de sensu accommodatitio et quando pericopam no-
stram exponit, sequentia adnotare sufficiat: Et in primis, aucto-
ris argumento respondere possumus: Nego consequentiam et
paritatem qua nititur. Ex eo enim quod Pontifex nonnulla Scrip-
turae loca memorat in quibus sermo est evidenter de sensu ac-
commodatitio, minime sequitur etiam quando de Protoevangelio
agit eodem sensu intelligendum esse. In priori sane casu recolet
Pontifex loca quae iam traditionaliter et apud omnes auctores
per solam accommodationem Virgini Deiparae aptari possunt;
dum in altero casu textum adducit qui, ex unanimo consensu
exegetarum ac theologorum saltem aetatis modernae (et pro-
fecto haec unanimitas documenti auctorem latere nequaquam
potuit! Beatissimam Dei Matrem sensu saltem typico com.
monstrat.
Nec aliquid iuvat insistere, uti facit Goossens, in similitudine
locutionum quibus Bulla in utroque casu utitur, nempe « Patres
Virginis triumphum... viderunt tum in arca Noe tum in scala Ia-
cob... quibus... Deiparae dignitatem insigniter praenuntiatam
fuisse... tradiderunt ». Obliviscitur enim laudatus auctor quod,
iuxta Bullam, Patres Ecclesiaeque scriptores docuere in hoc
oraculo genesiaco « simul ipsissimas ?' utriusque [i. e. Chri-
sti et Mariae] contra diabolum inimicitias insigniter [ fuisse]
expressas ». Quocirca, sequenti modo arguere nobis licet: Dei-
parae contra diabolum inimicitiae eodem prorsus modo in Pro-
toevangelio exprimuntur ae ipsae Redemptoris inimicitiae ;quod
perspicue ex eo liquet quod locutio « insigniter expressas », iuxta
regulas grammaticales, ad locutionem « utriusque inimicitias »
refertur. Atqui ex omnium catholicorum consensu (inclusive

?*' Voeabulum «ipsissimas» in textu definitivo Bullae retentum est, non

obstantibus obiectionibus in contrarium factis in sessione diei 4 nov. 1854 a
quibusdam membris commissionis pro examinando schemate sexto nostri docu-
menti. De quo vide V. Sanpr, La« solenne definieione del dogma dell'Immacolato
Concepimento di Maria, Santissima. Atti e documenti... vol. 2, Roma, 1905, p. 169.
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 109

W. Goossens?) in illo divino oraculo Redemptoris inimicitiae

sensu saltem typico ** expressae sunt. Ergo et simili iure Deipa-
rentis inimicitiae. Unde manifeste elucet praedictum celari aucto-
ris argumentum nihil ad propositum facere ;immo, si aliquid pro-
baret esset hoc, nempe, quod inimicitiae de quibus in Protoevan-
gelio sermo est, non solum ad Deiparae inimicitias verum etiam
ad illas Christi secundum solam accommodationem adaptari pos-
sent; quod nemo inter catholicos asserere audebit. Praeterea,
optime sciebat Pius IX longe maiorem partem praelatorum qui
ad excutiendum VII" schema nostri documenti Romae conve-
nerant (i. e. 52 Cardinales, 36 Archiepiscopi, 1 Patriarcha at
68 Episcopi) in sessione die 21 nov. 1854 habita, aperte declara-
visse argumentum ex praedictis Sacrae Scripturae typis (sc.
arca Noe, scala Iacob etc.) depromptum, non uti scripturisticum
sed uti mere traditionale adhibendum fore.*?
Insuper, in confirmationem contentionis nostrae adduci quo-
que possunt illa Pontificis verba quibus expresse testatur « de
Immaculata Virginis Conceptione doctrinam, iudicio Patrum,
divinis litteris consignatam » esse. Atqui, exploratum omnibus
est, ex solo sensu accommodatitio nullum argumentum bibl.
cwm ad aliquam doctrinam evincendam eruere fas est. Ergo ex
illis Pontificis verbis rite concluditur Virginis Deiparae trium-
phum esse in divinis Scripturis sensu saltem typico praemon-
stratum.
Neque argumentationis nostrae vim illa Prof. Goossens ener-
vat instantia, nimirum : « Pontificem hie non intendere Gen. 3,
15 sed alium Scripturae locum, nempe Luc. 1, 28, etiam supra
a ge memoratum ».9" Quam obiectionem nihil aliud esse nisi va-
num effugium ad evadendam quaestionem, nemo est qui non
videat. Nam, ex una parte, tantum affirmat, quin argumentis
positivis demonstrare conetur, praedicta Pontificis verba ad Luc.
I, 28 exclusive referri debere. Ex alia autem parte, non satis
considerare videtur quod, ut aperte constat ex historia nostri do-
cumenti, argumentum e Protoevangelio desumptum non minus,
immo et potiore iure, quam illud ex Luc. I, 28, ut argumentum.
verba sensum prorsus littera-
55 Diximus saltem typice, quamvis allegata
lem absque dubio evineant.
5» QW, V. SanDI, op. cit., vol. 2, p. 206.
9? Cf. W. GoossENS, op. cit., p. 10.
110 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

vere scripturistieum ad Deiparae triumphum commonstrandum

ae evincendum adhibitum fuerit. Undenam hoc scimus? Ex rela-
tionibus adhuc exstantibus cirea conseriptionem Bullae. Quid
nobis dicunt, e. g., illi ipsi theologi et exegetae quibus ab ipso
Pio IX commissa fuit nostri documenti redactio? Legamus ipsos
actus praeparativos definitionis:
Specialis commissio a Summo Pontifice stabilita ad elucidan-
dum problema de argumento scripturistico in favorem Immacu-
latae Virginis Conceptionis, die 10 iulii peculiarem sessionem ha-
buit. Quaestione mature ac diligenter perpensa, ex omnium Con-
sultorum sententia, ad sequentem conclusionem (inter alias)
pervenit commissio: « Praerogativa immunitatis a culpa origi-
nali in Beatissima Virgine solidum habet fundamentum in verbis
Gen. 3, 15: Inimicitias ponam inter te et mulierem, inter semen
tuum et semen illius. Hoc deducitur: 1. ex ipsis verbis; 2. em
traditione hwic loco allusiva ». Et prosequitur:
«Probatur ex ipsis verbis: Etenim, si semen mulieris est
Redemptor, qui iuxta catholicorum doctrinam ibi promittitur,
ita ut Protoevangelium appellari hoc soleat, mulier igitur est
sanctissima eius Mater ».
«Quae cum ita sint, clarum est ibi stabiliri eandem. rela-
tionem inimicitiae atque dissidii inter serpentem et mulierem, ac
illam quae ponitur inter semen serpentis et semen mulieris,
quum eadem verba 'inimicitias ponam ? ad utrumque incisum
referantur... ».9!
Nota bene: 1. hic agi de Protoevangelio ut « solidum funda-
mentum » pro definitione. Excluditur ergo sensus accommoda-
titius ad quem recurrit cl. Goossens. 2. Argumentum desumitur
«ec ipsis verbis ». Excluditur idcirco parili modo sensus ty-
picus qui, ex omnium consensu, in personis vel rebus funda-
tur, non vero in ipsis verbis Scripturae. 3. Hostilitates vel ini-
micitiae inter Deiparam et serpentem eaedem, esse dicuntur
ac inimicitiae inter Christum et semen serpentis (quod aliunde
constat ex ipsis verbis definitivis Bullae, ut supra notavimus).
Atqui posteriores sensu litterali expresse sunt; ergo aequo iure
priores. Atqui inimicitiae inter Beatam Virginem et serpentem

* Apud V. Sanpr, op. cit., vol, 1, p. 796.

 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium IL

nequeunt sensu lifterali praenuntiari nisi etiam ipsa persona

Deiparae sensu litterali praenuntietur. Ergo.
Quae pro nobis iam ample sufficerent. Quo vero abundantius
liqueat Professoris Goossens effugium nullo prorsus fundamento
roborari, a praedicta Pontificia Commissione iam inquiramus
oportet quid censendum sit de valore Luc. I, 28 tamquam argu-
mentum pro Immaculata Conceptione.
Commissionis conclusio tertia ita se habet: « Verba Angeli
apud S. Lucam (cap. I, v. 28): ' Ave gratia plena; Dominus
tecum : benedicta tu in mulieribus ', per se vim sufficientem non
habent ad demonstrandam B. Virginis praerogativam de qua
agitur ».?? Quam propositionem solidis argumentis exegetis pro-
bat, et tunc ad quartam pervenit conclusionem : « Praedicta
Angeli verba ad B. Virginem inserviunt ad demonstrandam prae-
rogativam conceptus immaculati quando accedit SS. Patrum
ezegetica traditio, de qua heic specimen praebetur ».9??
Notandum ergo quod, iuxta Bullae redactores, primum Pro-
toevangelii membrum per se et in seipso marianum privilegium
evincit; dum argumentum ex Luc. I, 28 petitum, non per se et
in seipso sed accedente dumtaxat Traditionis suffragio validum
reputatur. Quod patet etiam, in specie, ex mente Patrum Per-
rone et Passaglia quorum adiumento, in nostro documento exa-
rando, Summus Pontifex potissimum usus est.^*
Unde restrictio illa in obiectione Professoris Goossens, ne-
dum solidis fuleiatur fundamentis, prorsus evanescit coram ra-
tionibus historicis quae contra eam militare videntur. Illa re-

*? Apud V. Sanpr, op. cit., vol. 1, p. 799.

*5 Apud V. Sanpr, op. cit., vol. 1, p. 800.
*^ Quamvis schema definitivum Bullae a schemate praevio Patris J. Pzn-
nRONE quoad non pauca differat (praesertim quoad formam et ordinem argumen-
torum), tamen neminem latet argumentum ex Protoevangelio, uti in documento
pontificio nune apparet, a schemate huius praeclari auctoris quoad substantiam
esse mutuatum. Conferantur, e. g., verba ipsius Patris PERRONE (apud SARDI,
op. cit., vol. 2, p. 23-24) cum verbis definitivis Bullae (ibid., p. 307). Item, ad
mentem illustris theologi rite assequendam quoad valorem et interpretationem
Protoevangelii, sedulo inspicienda sunt ea quae hac de re scripsit in Praele-
ctiones Theologicae, vol. 5, ''aurini, 1866, p. 152-159, necnon jn eius opere De
Immaculato B. M. Virginis Conceptu disquisitio theologica, Romae, 1841, p. 48-
49. Quaenam fuerit cl. Patris S. PassAGLIA mens de sensu, quo Protoevangelium
adhibendum sit relate ad praefatum Deiparae privilegium, sat evidenter liquet
1854,
ex eius opere De Immaculato Deiparae semper Virginis Conceptu, Neapoli,
pars 2, sect. 5, p. 812-830.
112 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

strietio, de facto, nihil aliud est nisi vanus resursus ad subterfu-

gia, a claro auctore excogitata, ad effugiendas conclusiones
quarum vim non potuit et ipse non fateri. Quam desperata eo-
rum debet esse eausa qui talibus indigent argumentis!
c) Sensu iam praestabilito secundum quem illa oraculi ge-
nesiaci « mulier » in interpretatione Pii IX, Deiparam designet,
deveniamus modo ad aliam, et quidem maximi momenti quaestio-
nem, nempe: Quid praecise, iuxta Pontificis documentum, in
illo divino vaticinio de Beata Virgine praenuntietur? Vel aliis
verbis: In quo praecise consistit illud singulare praelium ab
ipso Deo Mariam inter et diabolum solemniter stabilitum? Et
ulterius: Utrum etiam independenter a lectione Vulgatae (ipsa
conteret caput tuum), relatio quae etiam in textu hebraico datur
inter primum et secundum membrum versiculi 15 talis sit quae
expostulet ut capitis serpentini contritio etiam mulieri attri-
buatur.
Antequam vero Pontificis sententiam exponamus, opportunum
ducimus quamdam peregrinam recolere opinionem quae a non-
nullis recentioribus hae de re proposita exstat.
Sic, iuxta supra laudatum W. Goossens, « etiamsi Maria non
immediate... cooperata est cum Christo ad redemptionem obie-
ctivam, adhuc dici potest, — ratione suae immunitatis a pece-
cato, sanctitatis positivae, cooperationis remotae ad redemptio-
nem obiectivam et interventus in applicatione ac distributione
gratiarum, — arctissime et indissolubiliter cum Filio suo con-
iuncta et una cum illo ac per illum sempiternas contra diabolum
gerere inimicitias ac plenissimum referre triumphum ».*5
Nec aliter de illa lucta genesiaca opinabatur cl. Bartmann $9

*5 W. GoossENS, De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad Redem-

ptionem, obiectivam, Parisiis, 1939, p. 87-88. Audiatur, e contra, cl. R. V. O'Coxr-
NELL in eius opere Our Lady Mediatri» of All Graces, Baltimore, 1926, p. 29:
«It might appear then that Mary's eooperation in the Redemption of mankind
was purely remote or indirect. She was the Mother of the Redeemer, but,
further than that, she had nothing to do with the work of Redemption itself.
Such ^ould seem. to be a, correct statement of the Protestant view. But it is
far from being the traditional view of the Catholie Church, as enshrined in her
liturgy, in the teaching of the Fathers, and in the hearts of her children every-
where ». Of, etiam cl. B. GnIMLEY, Protestantism and Our Lady, in Our Blessed
Lady; Cambridge Summer School Lectures for 1933, London, 1934, p. 254-256.
*5 B. BanTMANN, Maria im. Lichte des Glaubens und. der Frómmigkeit, ed. 3-4,
Paderborn, 1925, p. 31. Of. etiam BanrMaNxsN-Gaurrsg, Précis de Théologie Dogma-
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 113

qui, praeter allusionem ad doctrinam de immaculato conceptu,

nullum alium sensum mariologicum in Protoevangelio admitte-
bat nisi quod Beata Virgo illum nobis genuit qui solus Redem-
ptionem nostram operatus est.9*
Apud Pium IX vero, ut statim patebit, omnino diversam in-
terpretationem reperimus, et talem quidem quae cum interpreta-
tione a Bartmann et Goossens superius proposita nullo pacto
componi possit. Sie, non sufficit illi declarare Christum eiusque
Matrem (eorumque contra diabolum inimicitias) in priori textus
membro insigniter praenuntiatos fuisse, sed ulterius nobis osten-
dit naturam illarum inimicitiarum 4» actu; quasi nos admonens
contra illos qui priorem versiculi incisum a posteriori seiungunt
ac praedictas inimicitias tamquam aliquid indeterminatum, per-
sonale aut mere staticum existimant. Etenim, postquam testatus
est Patres Eeclesiaeque scriptores in divino Geneseos oraculo
futurum Redemptorem eiusque Matrem perspexisse, sequenti
modo pergit Pontifex : « Quocirca, sicut Christus, Dei hominum-
tique, vol. 1, Tournai, 1935, p. 461-4608. Sedulo tamen notandum est quod si heic
asserit: «La vietoire du Fils est done aussi une victoire de la Mére», intelli-
gendum est solummodo quatenus Beata Virgo sanctitatem Filii sui participavit,
non vero quatenus in ipso opere Redemptionis aliquam partem habuerit. Cf.
etiam p. 475, ubi in favorem theseos de Mediatione mariali Protoevangelium
utique adducit, sed in sequentibus paginis (270, 218-219) cooperationem imme-
diatam ad Redemptionem obiectivam apertis verbis negat,
* Gf. F. H. ScuüTrH, Mediatriz. Eine mariologische Frage, Innsbruck, 1925,
p. 202, ubi eodem modo aec nos huius cl. auctoris mentem interpretatur dum
scribit: « Anderseits ist es sicher, wie wir schon in der Einleitung kurz bemerk-
ten, dass Bartmann im Protoevangelium nur den einen Sinn einer Mitwirkung
des * Weibes' zulüsst, 'weil sie uns den geboren, welcher der Schlange den Kopf
auch
zertreten hat'. Sonst aber will er 'in keiner Weise" zugeben, dass sie
selbst (ipsa) den Kopf der Schlange zertreten hat». Quod ulterius patet ex toto
opere ipsius BARTMANN, Christus, ein Gegner des Marienkultus?, Freiburg, 1909.
Cf. e. g., p. 148: « Maria gab der Welt das Heil, weil sie der Welt den Heiland
Litanei
gebar». Etiam: « Wenn sie [d. h. die Kirche] in der Lauretanischen
duldet, so
die Formel 'Du Ursache unseres Heiles ', ' Du Mutter der Gnade'
oder der
ist das zu verstehen im Sinne der ephesinischen * Gottesgebürerin'
gebo-
Mutter Christi, Mutter unseres Erlósers. Maria hat uns den Weltheiland
der Anfang unseres Heiles ». Sic dictae «retractationes »
ren und ist insofern
operis Maria m Lichte.
quas supponitur BARTMANN fecisse in ultima editione
adhibuimus),
des Glaubens und der Frómmigkeit (id est, in editione quam supra
cl. auctorem praeviam
e. g., p. viii et 277, sunt nimis genericae ut ostendant
in quibus as-
sententiam substantialiter mutasse. Non semel illae expressiones
redemptivo Christi veram participationem ha-
serit Beatam Virginem in opere
per concursum potius
buisse, bene explicantur, si contextus attente inspiciatur,
remotum, quamvis moralem et formalem; e. g., p- 263-264 ; 216-211.

8
114 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

que Mediator, humana assumpta natura, delens quod adversus

nos erat chirographum decreti, illud cruci triumphator affixit,
sic sanctissima Virgo arctissimo et indissolubili vinculo cum Eo F
coniuncta, una eum Illo et per Illum, sempiternas contra ve- 1
nenosum serpentem inimicitias exercens, ac de illo plenissime
triumphans, illius caput immaculato pede contrivit » (loc. cit.).
Duo igitur praecipue in ista paragrapho nos edocet Pontifex :
existentiam scilicet veri consorti vel associationis 4n opere ob-
iectivo Redemptionis ; et ulterius characterem immediatum huius-
modi consortii.
Et in primis, diserte loquitur de consortio inter Christum et
Beatam Virginem in ipso opere redemptivo. Hoc evidenter elu-
cet ex sequenti animadversione: In primo illius paragraphi
membro (i. e. usque ad verba « Sie sanctissima Virgo... »), as-
serit Summus Pontifex modum specificum quo Christus suam
adversus Satanam inimicitiam complevit ac de eo absolutam
victoriam reportavit, fuisse praecise per exercitium sui muneris
mediatorialis; quod munus mediatoriale Christus potissimum
perfecit decreti chirographum penitus delens illudque cruci
triumphator affgens. Haec identificatio inter contritionem ca-
pitis serpentis et Redemptionem obiectivam a Christo peractam,
nimis aperte ex revelatione constat ** ut in ea heic pressius in-
sistamus. Iam nunc, immediate posteaquam identificavit trium-
phum de antiquo hoste reportatum cum notione operis redem-
ptivi, prosequitur Summus Pontifex: « Sic sanctissima Virgo,
arctissimo et indissolubili vinculo cum Eo coniuncta, una cum
Illo et per Illum, sempiternas contra venenosum serpentem ini-
micitias exercens ac de illo plenissime triumphans, illius caput
immaculato pede contrivit ».9?

** Of. praesertim 7oqn., 12, 31-83; Colos., 2, 14-15; Heb., 2, 14-15. Hoc ni
titur etiam, ni fallimur, tum liturgia Ecclesiae, tum omnium theologorum ae
exegetarum consensu. Cf. ulterius decretum Pont. Commissionis Biblicae (30 iu-
nii 1909), in Enchir. Bibl., n. 334. Unde valde miramur quomodo cl. C. DILLEN-
SCHNEIDER Scribere potuerit Pontifieis assertum de quodam principio indetermi-
nato intelligendum esse. (Cf. Marie au service de notre Rédemption, Haguenau,
1947, p. 310), Numquid ipsum Redemptionis opus est aliquid «indeterminatum »?
** Adverte quod haee ultima verba quibus contritio capitis serpentis Vir-
sini Deiparae ezplicite adscribitur, in textu definitivo Bullae retenta sunt,
non obstantibus reclamationibus claris. KENRICK, archiep, baltimorensis, et
Ru1SACH, archiep. monacensis in sessione diei 20 nov. 1854. De quo vide V.
SaRDI, Op. Cit., vol. 2, p. 199.
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 115

Pontificem hic agere de consortio Virginis in ipso opere re-

demptivo tam manifestum est ut ne Goossens quidem hoc dene-
gare audeat. Conatur tamen cl. auctor, ut supra vidimus, praedi-
etam cooperationem explicare per coneursum « remotum » ad
Redemptionem; id est, ex eo quod Beata Virgo nobis genuit
Redemptorem potest iam istius victoria super diabolum ipsi quo-
que Matri quodammodo adscribi. — Sed perperam atque imme-
rito, ut patet. Etenim maternitas divina est utique ratio cur
huiusmodi inimicitiae a Deo ponuntur, sed aliud est ratio et
aliud rationatum; unde isti duo conceptus: matrem esse Dei et
inimicitias cum Satana gerere sunt duo conceptus formaliter di-
versi. Praeterea, iuxta documentum pontificium, terminus seu
exitus illius inimicitiae quam debet Beata Virgo contra diabolum
edercere (nota verbum activum) non tantum in eo est ut per
Filium suum diaboli imperium evertat, i. e. genus humanum
redimat (ut ex supra dictis constat de identitate completae de-
vietionis infernalis serpentis cum ipso opere redemptivo), sed ut
hoc debellationis opus etiam Beata Virgo simul CUM. Filio, « una
CUM 7lio », perficiat. Eversio igitur satanicae potestatis, seu ip-
sum opus redemptivum, iuxta nostrum documentum, apparet ut
aliquid commune duobus concausis immediatis '* quamvis coope-
ratio Deiparae in illo munere corredemptivo exercendo omnino
subordinata sit causalitati principali Redemptoris a quo totam
eius vim desumit ac virtutem. Accedit quod Deiparae inimici-
tiae ipsissimae sunt "* ac inimicitiae Christi (ut constat ex verbis
Bullae, et etiam vehementer suadetur ex textu originali qui ha-
bet nz»mW in singulari); atqui terminus inimicitiarum Christi ni-
7? « Aprés la chute de nos premiers parents, Dieu leur promit un libéra-
teur; aussitót la femme qui devait les délivrer de la servitude du démon leur
le ser-
fut mise sous les yeux. Marie apparait ici avec son Fils pour vaincre
dont les qua-
pent, et ne forme avec lui qu'un seul groupe, wn seul étre moral,
qui le com-
lités, la mission et les attributs sont communs aux deux personnes
du serpent, qc$si-
posent. Marie y parait associée à son Fils comme ennemie
à som Fls comme
málée à som Fils comme triomphatrice du serpent, identifiée
Ita seribit exc.mus J.-B. Marov, episcopus
co-rédempirice dw genre humain».
Vierge Marie |
brugensis, in eius opere L/Immaculée Conception de la bienhereuse
foi, vol. 1, Bruxelles, 1857, p. 313.
considerée comme dogme de
erui posset
"^ Si ex Protoevangelio cooperatio marialis dumtaxat remota
Virgo mundi Redempto rem genuit), ut vellent nonnulli
(id est, quia Beata
diceret Pontifex, juxta
(cf. C. DILLENSCHNEIDER, Op. Cit., p. 309), tune non
Matris ipsissimas fuisse,
praedictum vaticinium, inimicitias Christi eiusque
iae toto coelo differrent.
quum in praefata hypothesi illae inimicit
116 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

hil aliud est, iuxta omnes, nisi contritio capitis serpentis. Ergo
etiam Beata Virgo simul cwm. Filio suo ad hoc opus concurrere
debet. 7?
caum
Proinde, ex ipsis Pontificis verbis ulterius liquet quam fru-
stra atque inutiliter insudent nonnulli scriptores hodierni qui, ut
ab hoc toto negotio facilius sese expediant, textum Protoevangelii TV
TESI

solummodo iuxta originale massoreticum exponere satagunt at-

que lectionem Vulgatae (« ipsa conteret... ») ceu corruptam re-
liciunt." Nam, quamvis concedendum illis sit praedictam Vul-
gatae lectionem textui originali minime cohaerere ideoque cri-
tice sustineri non posse,"* nulla tamen substantialis discrepantia
quoad. sensum inter utramque lectionem admittere fas est, eo vel
magis quod, post Concilii Tridentini declarationem, conformitas

?? Ooncinit cl. exegeta lusitanus, Ar. G. n4 FoNwskOCA (0p. cit., p. 23): « Nel
testo Gen, 3, 14-15 vengono preannunziate in modo assoluto la comune iden-
tica inimicizia, nonché la comune piena, vittoria del Redentore divino e della
divina Madre, con Lui indissolubilmente unita, sul serpente infernale, il dia-
volo tentatore ». Et inferius (p. 26): «...essa soltanto [cioó la Madonna] nella
S. Serittura ed in tutta la "Tradizione viene costantemente presentata come
causa o con-cawsa della saleezza...»; et statim adducit «la dichiarazione au-
tentiea del Supremo Magistero che ci fa certi di essere quello il vero senso
di Gen. 3, 15». Consonat etiam cl. exegeta hispanus, R. RÁmsawos (art. cil.,
p. 20-21): « De donde María está junto a Cristo en la obra de la rehabilitación
del género humano; María tritura juntamente con Cristo la cabeza de la ser-
piente: María libra juntamente con Cristo a todos los hombres de la ominosa
esclavitud del diablo. Cristo es el Redentor del hombre y María la Corre-
dentora. He ahi el objeto del Protoevangelio, el primer anuncio de la primera
promesa del futuro Kedentor y de la futura Corredentora; su sentido mesiá-
nico y su sentido mariológico se imponen a toda inteligencia libre de prejuicios
dogmáticos, como los ha recogido la tradición patrística sancionada por el
Papa Pio IX, segán recordamos arriba». Of. etiam cl. T. Dr OnBiso, Lo mujer
dei Protoevangelio in Estudios Biblicos, seg. 6p., 1, 1942, 287,
755 Ol. P. Guar, in eius opere Della definibilità della Concezione Immaco-
lata di Maria; dissertazione teologica, Roma, 1852, p. 16-17, lectionem Vulga-
tae ex eo iustifieat quod, iuxta textum Protoevangelii, unica persona quae
contra serpentem pugnat est 'mulier' (Maria); semen eius (Christus) non
cum serpente sed potius eum eius semine luctat. Ergo, concludit auctor, si
quis serpentis caput conterit, nonne logicum est supponere hane capitis con-
tritionem ab eius adversario (i. e., Maria) fieri debere? Nec aliter argumen-
tatur cl. J. PERRONE, iuxta quem «analogia favere magis mulieri quam semini
videtur; aut si lubet, utrique simul, ita ut mulier cum semine scilicet filio
suo sit de daemone ae peccato latura triumphum». (Cf. De Immaculato
B. M. V. Conceptu disquisitio theologica, Romae, 1847, p. 49).
^* Ut satis demonstravit Card. Parnizr in eius eruditissimo opere De . NM
hoc est, de Immaculata Mariae origine a Deo praedicta disquisitio, cwm. ap-
pendice de femenini generis enallage in linguis semiticis usitata, Romae, 1853.
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 117

dogmatica editionis Vulgatae cum originali nequeat amplius in

dubium revocari. Unde sequitur quod etiam in textu inspirato
et absolute independenter a lectione Vulgatae, illum Beatae Vir-
ginis munus corredemptivum quodammodo enuntiatum inveni-
tur. Quod ulterius ex eo elucet quod Bulla Zneffabilis Deus,
ad immaculatam Deiparae conceptionem ex eius participatione
in victoria super diabolum eruendam, solummodo primum textus
membrum ezplicite adduxit."
Profecto igitur errant qui, ex eo quod Pontifex ad Patrum te-
'5 Nobis consonat cl, L. LErorg, qui postquam de lectione Vulgatae agit,
sic concludit: «La foree de Pargument est en réalité indépendente de cette
chieane; et la lecon de la Vulgate aprés coup se révéle comme ayant pénétré
trés exactement la profondeur du texte. Son autorité dogmatique d'ailleurs est
ineontestable et incontestée ». (Cf. La Médiation mariale dans la théologie
contemporaine, Burges, 1933, p. 88).
'6 Ad rem cl. Card. FRANZELIN, in Tractatus de divina Traditione et Scrip-
tura, ed. 3, Romae, 1882, p. 530-531: «Neque affirmamus conformitatem in
siugulis textibus per se dogmaticis declaratam esse in gradu supremo perfe-
ctionis; sed sufficit quod dogma expressum in Vulgata, fuerit etiam expressum
in Scriptura primitiva. Unde dicimus: «) dogma quod expressum exstat in
editione veteri Vulgata, non deerat in Scriptura primitiva; 5) multo minus
dogma quod in Vulgata affirmatur, ibl erat negatum, aut vicissim. Sed non
dicimus; d) vi decreti Concilii eredendum esse dogma in Vulgata eodem modo
expressum, ut erat in Scriptura primitiva, dummodo dogma maneat idem;
.. Exempla esse possunt, si quis contendat textum Gen. 3, 15 ' ipsa conteret
caput tuwm ... luxta Scripturam primitivam legi oportere 'ipse conteret ca-
promissi
put tuum ',... Utrovis modo scriptum primitus fuisse dogmata eadem
cl, F.
Redemptoris et immaculatae eius Matris». Quod, de cetero, et ipse
admittit dum scribit: «Sensus vero, quem ea Jectio Vul-
Vox HUMMELAUER
gatae suggerit, et argumenta dogmatica quae eldem innituntur, vera manent,
cum quia sen-
etiamsi Hebr. ipse aut ipswm vertendum esse demonstretur,
ecpressus falsus esse nequit, tum ex su-
sus dogmaticus versione authentica
etiam mulieris trium-
biecta materia, quia sc. seminis triumphus necessario
in Gen., Parisiis,
phus sit oportet: vincente ipso vincit ipsa ». (Cf. Comment.
a lectione Vulgatae,
1895, p. 159). Quomodo ex ipso textu, etiam independenter
capitis serpentis, lucide
deduci possit mulieris participatio in ipsa contritione
introducción al Penta-
ostendit cl. L. Munrrro, El Génesis precedido de una
teuco, Roma, 1914, p. 304-305.
is Deus lectionem
7' Ymmerito igitur autumant acatholici Bullam Ineffabil
biblicum pro doctrina de
Vulgatae (ipsa conteret...) tamquam fundamentum
, e. g., Dr. Pusxy in eius -
immaculato Virginis conceptu adhibuisse. Audiatur
of «The Christian Year», Lon-
opere Am Eirenicon, in a, Letter to the Author
be an
don, 1885, p. 168: «... the belief (founded on what is now owned to
on about the close of the fourth
error which crept into the Latin translati
who should
century) that the Blessed Virgin was prophesied of as 'she'
of the doctrine of the Im-
* bruise the serpent's head', became the support
Concepti on ». Et alias: « The frequent allusions to this ' protevange-
maculate
and in controversy, as though
lium ' in the letters of the Bishops to Pius IX
118 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

stimonia recurrit in nostro vaticinio exponendo, arbitrantur nihil

aliud ex documento pontificio deduci posse nisi argumentum
traditionale, minime vero scripturisticum. Ad testimonia Pa-
trum appellat utique Pontifex, sed Patres heic invocantur so-
lummodo uti testes veri sensus à nipso tectwu inspirato latentis.
Asserit enim : « Patres Ecclesiaeque scriptores... docuere divino
hoc oraculo... designatam fuisse... Virginem Mariam... ». Habe-
mus idcirco argumentum vere scripturisticum traditionali inter-
pretatione roboratum.*?
Immo, nostro saltem iudicio, magis explicite praenuntiatur
in Protoevangelio consortium Deiparae cum Christo in opere
redemptivo quam ceterae praerogativae marianae quae ibidem
tamquam in radice continentur "? et praesertim immaculatus

it aseribed to the Blessed Virgin directly and personally what God promised
as to the Person of our Lord, shows how deeply this mistake of the Vulgate
has worked into the Marian system » (Ibid., p. 194). Lege etiam calumnias do-
mini DavreNPOoRT (ministri «ritualisticl» ecclesiae Saneti Ioannis in oppido
New Brunswick), eiusque episcopi; quos citat et longe lateque refutat erudi
tissimus R. Quicrev in eius opere 7pse, ipsa, ipsum, Which? New York, 1890,
passim, Suffieit actus praeparativos definitionis vel leviter excutere ut statim
appareat quid censendum sit de praefatis accusationibus, Vide, e. g., V. SARDI,
I.a solenne definizione del dogma delImmacolato Concepimento di Maria San-
tissima. Atti e documenti..., vol., 2, Roma, 1905, p. 47 et confer cum iis quae
ibidem dicuntur p. 55.
** Of. A.-M, Maro, Le Bible et l'Assomption, in Vers le dogme de VAs-
somption (Journées d'études mariales o Montréal, 1948), Montréal, 1948,
p. 114 et 119.
? Istae praerogativae sunt, e. g., «) maternitas spiritualis, quae concipi
potest tamquam sequela seu potius aspectus Corredemptionis; b) virginitas
perpetua; c) gloriosa Virginis Assumptio (de quo argumento vide opus classi-
cum Patris F. S. MürrrgR, Origo divino-apostolica doctrinae evectionis Bea-
tissimae Virginis ad. gloriam coelestem quoad corpus, Oeniponte, 1930, p. 32-69) ;
d) dispensatio omnium gratiarum per intercessionem Deiparae. De hac ultima
praerogativa legendum est quod habet cl. J. M. Bovrn in Estudios HEclesiásti-
cos, 6, 1927, 218-2283, praesertim p. 221-222, relate ad opus etiam elassicum J. Brr-
TREMIEUX, De Mediatione universali B. M. Virginis quoad gratias, Brugis 19260.
Omnes praefatae doctrinae, aliter tamen atque aliter, textu genesiaco inni-
tuntur. Quare perpulchre et merito scribere potuit cl. exegeta universitatis
oenipontanae, M. FruNk: «Das Protoevangelium ist die erste messianische
Weissagung und man móchte je lünger je lieber sagen, in ihm sei die ganze
Christologie wnd, Mariologie 4vie in einem Kerne eingeschlossen, und was die
Prophetien spüterer Jahrhunderte über das Weib, die Jungfrau-Mutter, oder
über den Sohn, den Sieger, in seiner Erniedrigung und Erhóhung bringen,
sind eigentlieh nur Entfaltung des im Protoevangelium offen oder verschleiert
Niedergelegten, nur nühere Bestimmungen der allgemeinen Lineamente». (Cf.
Das Protoevangelium..., in Zeitschrift für katholische Theologie, 98, 1904, 671).

C
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 119

conceptus. Atqui ex nostro vaticinio argumentum scripturisti-

eum in favorem istarum doctrinarum hauriunt theologi; ergo
longe potiore iure scripturisticum dicendum erit idem argumen-
tum quando ad Corredemptionem evincendam a theologis ad-
hibetur.*?
Sed iam ad totius investigationis nostrae conclusionem pro-
peremus oportet: In Protoevangelio, uti vidimus, principii re-
troversionis-consortii concreta determinatio, doctrina de Beatae
Virginis Corredemptione, sat clare statuitur. Hoc indirecte in-
ferebamus ex Sancti Pauli doctrina de Christo Novo Adamo,
quam Apostolus ex Gen. III, 14-15 proculdubio deprompserat et
in eius epistola ad Romanos V, 12-21 elaboravit. Directe vero
ez ipso teztu et conteastu vaticinii in quo solemniter pollicitus
est Deus se quamdam mulierem suscitaturum quae una cum eius
semine singularem inimicitiam contra Satanam exerceret atque
infensissimum hostem totaliter devinceret. Hanc singularem ini-
micitiam ac completam de tyranno victoriam esse de ipso opere
redemptivo intelligendas, necnon praedictam mulierem esse Bea-
tam Virginem Mariam in sensu litterali, diversis argumentis
exegeticis et theologicis stabilire conati sumus.
Nostram interpretationem exegeticam auctoritate magisterii

de Me-
*' Quoad hoc sequimur sententiam cel. J. M. Bovrgn, qui postquam
imo opusculo Síntesis
diatione corredemptiva B. Virginis agit in eius puleherr
de María a la, obra
orgánica de la Mariología em función de la asociación
digna habet: « En
redentora de Jesucristo, Madrid, 1929, p. 25, haec notatu
angelio la mujer está asociada a su Descenden cia. Pero, ien qué y
el Proto-Ev
la serpiente y quebrant ar su cabeza. Es, por
para qué? Para luchar contra
actividad revela la antítesis
tanto, asociación activa, no pasiva. La misma
Cristo y Eva asociada a Adán. Esta antítesis en efecto,
entre María asociada a
pecadores, sino como a causan-
no tanto mira a Adán y Eva como personalmente
Cristo y María, por tanto, no
tes de la ruina universal de sus descendientes.
sino también y principalmente
solo se presentan como exentos de pecados,
res del pecado de Adán y Eva. En consecuencia, en el Proto-
como reparado la
y como en primera linea, se presenta
Evangelio más principalmente,
de María contra el peeado que su inmunida d personal. Más clara está,
acción
n universal que no !a Inma-
consiguientemente, en él expresada la Mediació
Proto-Ev angelio la santidad pa-
eulada Concepción. En otros términos: en el
no se expresa explícitamente. Lo
siva de Jesucristo más bien se supone que
y aparece de relieve es la acción santi-
aue en él en primer término resalta
Reparado r. Luego sí la asociació n de María a Jesucristo es A nÁ-
fieadora del
merament e se supone, com major razom lo fué
versal, como lo fué, en lo que
que se empresa. Ahora bien, esta Asociació n universal a la acción santi-
en lo
la Mediación universal de Maria ».
fieadora de Jesucristo no es otra cosa que
120 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium

ordinarii potissimum roborari, ex simplici analysi Bullae Inef-

fabilis Deus aperte liquet. Bulla sane diserte testatur: Beatis-
simam Virginem non solum per Filium suum, verum etiam simul
CUM llo, ipsum reparationis nostrae opus perfecisse; et ulte-
rius, hanc doctrinam de Maria diaboli debellatrice ac parentum
reparatrice, ad mentem Sanctorum Patrum Eclesiaeque scripto- wD

rum, in ipso Protoevangelio insigniter traditam fuisse. Quae in-

terpretatio haud parum rursus consolidatur multorum Concilii —

Vaticani Patrum, ut constat ex quodam eorum Postulato (a 113 a

Patribus subscripto) in quo sequentia occurrunt verba: « Cum

iuxta apostolicam doctrinam, Rom. 5-8; I Cor. 15, 24, 26, 54,
91; Hebr. 2, 14-15 aliisque locis traditam, triplici victoria de
peccato et de peccati fructibus, concupiscentia et morte, veluti
ex partibus integrantibus, constituatur ille triumphus quem de
Satana, antiquo serpente, Christus retulit; cumque G'en. 9, 15
Deipara exhibeatur singulariter associata Filio suo in hoc tri-
umpho; accedente unanimi Sanctorum Patrum suffragio, non
dubitamus quin in praefato oraculo eadem Beata Virgo triplici
victoria praesignificetur illustris... ».*!
Conclusionem proinde huiusce primae partis disquisitionis
nostrae sic iterum breviter formulare possumus: Salvo meliori
iudicio, Beatae Virginis Corredemptio, eo sensu quo sub initio
exposita exstat, iam in primo vaticinio messianico (Gen. III,
15) formaliter implicite revelata nobis ostenditur. Quamvis CAE
"P
PRN
S

enim non adhuc constet Pium IX oraculi nostri sensum defini-

tive declarare voluisse, nihilominus, ob reverentiam erga fidei

" Cf. Acta et decreta Sacrorum. Conciliorum recentiorum. Collectio La-

censis, vol. 7, Friburgi Brisgoviae 1882, c. 869-870.
* Opportunum erit animadvertere exegetas et theologos qui Protoevange-
lium solummodo £ypice de Beata Virgine interpretantur, non eo ipso conclu-
Sioni nostrae adversari; siquidem, ut omnes norunt, sensus typieus Sacrae
Scripturae, dummodo solide probetur, eundem valorem habet ae sensus litte-
ralis in aliqua doctrina stabilienda, Immo, in prophetiis, obiectum principale
à Spiritu Sancto intentum non est typus sed antitypus (cf. F. CkEuPPENS, De
Protoevangelio, Romae, 1932, p. 46-47), Unde recte asserit cl. J. M. BovER quod
etiamsi mulier Protoevangelii esset Deipara solummodo sensu typico, adhuc
dici posset Beatissimam Virginem e£ praecipue et immediate a Deo ibi signifi-
catam fuisse (cf. art. cit., in Gregorianwm, 5, 1924, 574-515). Et cl. L. LELOIR ;
« D'ailleurs, tout en admettant le sens typique, je crois que rien n'empéche
d'affirmer en méme temps que Marie plutót qu'Eve est l'objet principal visé par
PEsprit-Saint ». Of. La Médiation mariale dans la théologie contemporaine,
Bruges, 1933, p. 88.
 De protoevangelio iuxta Ecclesiae magisterium 121

Magistrum, arbitramur non esse ab eius interpretatione rece-

dendum donec contrarium solidis probetur argumentis. Argu-
menta vero quae in contrarium adducta sunt, nec peremptoria
nec efficacia comperiuntur. Ergo pro auctoritate Summi Pontifi
cis firmiter standum est!
PARS SECUNDA
 PARS SECUNDA

DE CORREDEMPTIONE JUXTA
TRADITIONIS DOCUMENTA

Ecclesiastici magisterii necnon catholicae exegeseos interpre-

tatione perdueti ac roborati, sat solide, ni fallimur, in priori di-
squisitionis parte ex ipsa Sacra Pagina constabilivimus Beatissi-
mam inter virgines, una cum Christo Iesu, in salutis economia
corredemptivo plane munere praeditam esse.
Cum autem scripturisticae argumentationi documenta quoque
Traditionis a theologis accenseri solent, non inutile fore duxi-
diu-
mus etiam in hoc posteriori fonte, qua par est amplitudine,
quod,
tius immorari. Tractationis utilitas ex eo praesertim elucet
non parum inter auctore s disputa tur de
novissimis temporibus
in evincen da nostrae doctrin ae
valore traditionalis argumenti
in favorem
catholicitate. Sic, e. g., excusso argumento positivo
Pater H. Len-
Corredemptionis marialis, concludit nuperrime
auctor for-
nerz: «nullum. testimonium certum; unus alterve
modo dici potest
tasse hoc sensu intelligi potest; ... nullo ergo
B. Virgini s esse traditiona-
doctrinam illam de cooperatione
testimo nia quibus suf-
lem in Ecclesia, neque allata sunt
».' Nec aliter sen-
ficienter constet de facto huius cooperationis
entum e Tradi-
tire videtur W. Goossens dum scribit: « Argum
um est labile ».?
tione prout hucusque est propositum, dicend

im ipso opere Redemptionis, in

! H. LrNwERBZ, De cooperatione B. Virginis
Gregorianum, 29, 1948, 133-184.
De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad. Redem-
2 W. GoossEws,
ptionem. obiectivam, Parisiis, 1939, p. 137.
 126 Corredemptio B. V. M. iuxta traditionem

Fundamentum istius severi iudicii in eo est quod, iuxta prae-

fatos auctores, quasi omnes Traditionis textus hucusque nobis
notos de Virginis cooperatione in opere redemptivo, vel ad ordi-
nem paraeneticum pertinere ideoque lyricas concionatorum et poe-
tarum effusiones non excedere, vel optime explicari posse per
notum axioma « causa causae est causa causati », vel tandem de
cooperatione Virginis in gratiarum dispensatione intelligi de-
bere. Uno verbo : argumentum solidum ex illis vix confici potest.
Horum auctorum animadversiones, quae hodiernis mariolo-
gis haud parum displicent, non sunt a priori ablegandae, sed
potius prae oculis iugiter retinendae, nam, de facto, quodam
vero fundamento persaepe innituntur, praesertim cum agitur
e. g. de antiquioribus testimoniis, de quibusdam Orientalium ho-
miliis etc. Attamen praedicti criterii ad casus specificos appli-
catio sobrie quidem et maxima cum cautela fieri debet. Etenim
ex eo quod alicuius auctoris testimonium comitante quadam « ef-
fusione lyrica » sit prolatum, non necessario sequitur illud esse
« plam aec devotam amplificationem » sensu doctrinali prorsus
vacuam.*

* Deficiens methodus quorumdam in excutiendo Traditionis argumento, sic

a cl. L. L&rorm describitur: «....i| suffit de parcourir presque toutes les publi-
cations sur la matiére, méme les plus 'substantielles': le processus de cet
argument — quand l'auteur a cru utile d'en faire une ébauche — est déplora-
ble. On commence avec une texte de S. Bernard ou de quelque orateur byzan-
tin; on finit avec un autre de S. Alphonse de Liguori ou du Chan. Bittremieux
lui-méme, qui a ainsi le grand honneur, dont il doit sourire un peu,
de se
voir compté parmi les ' Péres' de lEglise; et.. cawsa finita esti».
(Cf. La
AMéditation mariale dans la théologie cont2mporaine, Bruges, 1933,
p. 93),
* Ad rem cl. P. CrEMENT, S£. Alphonse de Liguori: som apologie pour 1a
Médiatrice de toutes les gráces, in Ephemerides Theologicae Lovanienes,
8,
1931, 52-53: « Nous ne méconnaissons pas, il s'en faut, le róle joué par le ccur
dans la Mariologie catholique en général et dans celle de saint Alphonse
en
particulier. Loin de nous en scandaliser, nous trouvons, avec le P. Marin-Sola,
ce phénoméne tout naturel, Pourquoi refuserait-on au ccur ehrétien, aimant
et
sensible, l'instinct divinateur des postulats de la digne Maternité de Marie?
».
Et inferius (p. 55-56): «Sans doute, il importe de s'assurer du earactére dog-
matique de ces témoignages patristiques, c'est-à-dire de leur connexion avec
les données premiéres de la Révélation. Mais cette base une fois vérifiée, on
peut de confiance suivre les assertion des Péres, qui partent de là sans
dé-
vier»... « Faut-il vraiment pour qu'un témoignage patristique acquiére quel-
que valeur en théologie, qu'il soit formulé avec la raideur d'un théoréme?
Est-il permis de taxer d'exagération pieuse toute pensée patristique qui s'offre
a nous sous forme de priére ou d'effusion de l'àme? ». Audiatur etiam cl. J.
M.
BovEeR, María Mediadora universal o Soteriología Mariana, Madrid, 1946,
 Corredemptio B. V. M. iuxta traditionem 127

Quoad notum axioma « causa causae est causa causati» li-

benter concedimus per illud bene explicari posse quamplura Tra-
ditionis documenta de Virginis concursu in opere redemptivo.*
Ast, ni fallimur, contra leges sanae criticae ageret qui praedi-
ctum axioma invocaret quando testimonia allata, praeter divi-
nam maternitatem, explicite recolunt actus specificos (e. g. com-
passionem soteriologicam Deiparae, eius merita et satisfactiones
eic.) quibus asseritur Beatam Virginem ad opus nostrae salutis
aliquid contulisse.
Unde in unoquoque casu sedulo excutienda sunt Traditionis
documenta prout sonant et inspecto semper eorum contextu nec-
non collatis locis parallelis, si hoc possibile sit, « non quaeren-
tes id quod non est, ne id quod est non inveniamus ».*
Quibus in genere praestabilitis, ad ipsa iam nunc testimonia
perveniamus. Tractationem hac de re quinque capitibus dispo-
sitam praebebimus, scilicet: a) de Sanctorum Patrum testimo-
niis ;b) de scriptoribus medii aevi ;c) de scriptoribus saeculi XVII ;
d) de scriptoribus saeculi xvii; et tandem, €) de scriptoribus
saeculi XIX.
afecto que
p. 12-18: «Por de pronto, no es lo mismo pensar o discurrir com
lo
pensar o discurrir por inftujo del afecto. Si esto segundo es reprobable,
es una necesidad psicológica, si el objeto de nues-
primero es legitimo, y aun
una piedra »...
tros razonamientos no son ladrillos y si el que razona no es
no es lo mismo pensar con afecto que pensar por afecto;... Así
«Mas se dirá,
a los
es. Pero este principio elemental de la lógica no solo tiene aplicación
s efusivos u optimistas, sino también a los sentimiento s depresivos
sentimiento
o desmedi-
o pesimistas. Se puede discurrir con el corazón, no solo enalteciend
las glorias de María, sino también rebajándol as más de lo justo ;...
damente
de María los
Fueron más objetivos en juzgar sobre la Concepción inmaeulada
la defendían? La
que cientificamente la negaron, que los que piadosamente
pia opinión resultó ser verdadera ».
la, théologie contem-
5 Gf. de hoe cl. L. Lrzrormgs, La Médiation mariale dans
Traditionis in
poraine, Bruges, 1933, p. 103-104, ubi de interpretatione textuum
salvificu m oceasion e divinae ma-
quibus agitur de Mariae cooperatione ad opus
ternitatis.
* S. AvGUSTINUS, citatus a LELOIR, op. cit., p. 85.
 CAPUT I

SANCTORUM PATRUM DOCTRINA

DE B. V. CORREDEMPTRICE

Marialem Corredemptionem in sensu vero et proprio a longe

maiori theologorum numero nostris diebus palam propugnari
tam exploratum est ut vel ipsi doctrinae nostrae adversarii hoc
sine ambagibus concedant. Quaestio autem quae hodie potissi-
mum et quidem iure solvenda proponitur haec est, nimirum:
utrum et quomodo id quod saeculo XX communiter tenent ae do-
cent theologi relate ad virgineam participationem in economia
reparativa iam ipsis Ecclesiae primordiis ita fuerit vulgatum ut
« Patrum doctrina » valeat revera recenseri. Non quaeritur pro-
inde utrum recentiorum sententia ex principiis a Patribus tra-
ditis per quamdam ulteriorem elaborationem erui quodammodo
possit; sed potius utrum 2psi Patres immediatam Virginis coope-
rationem ad ipsum opus redemptivum in eorum scriptis revera
docuerint. En cardo quaestionis.
Quum haud parva de argumento prostet bibliographia, im-
possibile fere videtur cunctorum auctorum prae oculis retinere
sententias. Verumtamen, quamquam hac de re non omnes in om-
nibus conveniant, asserere non ambigimus quasi omnes quos
perlegimus auctores huc substantialiter convergere, scilicet : quod
doctrina de virginea Corredemptione, qualis hodie a theologis
proponitur (cooperatio immediata ad obiectivam Redemptionem)
iam ab ipsis Ecclesiae Patribus explicite (saltem aeqwuivalenter)
fuerit propugnata.' Alii, e contra, numero certe pauciores, arbi-

' Ita, ut quosdam tantum memoremur: J. LkBoN, L'Apostolicité de la doc-

trine de la médiation mariale, in Recherches de Théologie ancienne et médic-
vale, 2, 1930, p. 143; Id., Comment je concois, j'établie et je defends la Woc-
trine de lg médiation mariale, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 10,
1939, 655-44; J. M. Bovren, Concepto integral de la Maternidad divina segám
los Padres de Efeso, in Analecta Sacra '"l'arraconensia, 1, 1991, 155-157; Id.,
Mediación de Madre, o la, Mediación universal como actuación de la, Maternidad
de María, Covadonga, 1927, p. 32-94; G. M. Roscnriw;, De Corredempítrice, in
Marianum, 1, 1959, 365-367; Id., Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 309;
 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur 129

trantur Sanctos Patres de mariali Corredemptione, sensu proprio

intellecta, ne verbum quidem fuisse prolatos.* Ulterius, ut asso-
let, progreditur nuperrime Pater H. Lennerz iuxta quem do-
etrina nostra nequidem implicite apud veteres adinveniri posset.?
Quid de iis omnibus dicendum? — Ne in re tam difficili
tantique momenti praepropere ad sententiam formulandam per-
venire videamur, primo sunt ipsa Patrum testimonia concise
referenda, postea autem iudicium proprium aperiendum. Unde
duo sequentes articuli.

ART. 1

Sanetorum Patrum testimonia exponuntur

In exponendis Patrum testimoniis diversa procedendi ratio

apud diversos auctores detegitur. Alii copiosissimum elenchum
conficiunt ex textibus quibus Patres veteresque scriptores paral-
lelisnum stabiliunt Mariam inter et Evam; alii quamplurima
testimonia coacervare satagunt in quibus omnes ferme Redem-
ptionis effectus Deiparae Virgini diversimode adscribuntur, et
ita porro. Quamvis in utroque elencho testimonia omnino spurea
vel dubiae authentieitatis persaepe congerantur, de hoc inter-

F. Sora, La Corredención de Maria en la tradición patristica, in Estudios Ma-

rianos, vol. 2, 1943, p. 68. De tota hae questione consule cl. F. H. ScHÜTH, Me-
diatrim. Eine mariologische Frage, Innsbruck, 1925, pp. 101-114.
* Of. e, g., W. GoossEws, De cooperatione immediata Matris Redemptoris
ad Redemptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 109-124; C. DILLENSCHNEIDER,
Marie aw service de notre Rédemption, Haguenau, 1947, p. 208-288; J. RIVIERE,
Marie «corédemptrice »? in Revue des Sciences Religieuses, 19, 1939, 339-9340;
Wrei-
ibid., 20, 1940, 127; B. BARTMANN, Christus, ein Gegner des Marienkultus?,
burg i. Br., 1909, p. 150; Id., Maria im Lichte des Glaubens und der Prómmig-
keit, ed. 1-2, Paderborn, 1922, p. 6, ubi allegatis quorumdam Patrum textibus
mit solch
de Maria «eausa salutis» etc., ait: « Die Váter der Kirche wollen
, dass
krüftigen Wendungen vor allem die Grundlegende Wahrheit aussprechen
Maria die Mutter unseres Erlósers ist, diesen geboren hat und dadurch unser
machen ».
Heil verursachte, Nicht aber wollen sie Maria zu unserer Erlóserin
idem auctor:
In editione 3-4 eiusdem operis (Paderborn, 1925, p. VII) scribit
Marias
« Es lüsst sich dartun, dass Vüter und Theologen an eine Mitwirkung
Heilswerke Christi geglaubt haben, aber es ist nicht so klar, wie sie das
am
:
theologisch, dogmatisch verstanden haben ».
nis, in
* H. LEexwERz, De cooperatione B Virginis 4n ipso opere Redemptio
Gregorianwm, 29, 1948, 133. i

9
130 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur

dum nulla mentio fit, sed omnia tamquam « Patrum documenta »

lectoribus proponuntur.!?
Quoad textus in quibus antitheticus ille parallelismus « Eva-
Maria» statuitur, non videtur amplius necessarium omnes in
medium proferre; et ratio est: primo, quia omnes eandem pror-
sus ideam iisdem fere verbis exprimunt; secundo, quia de Pa-
trum consensu relate ad praefatum parallelismum nemo unquam
dubitavit; et tertio, quia omnes illi textus in tractatibus mario-
logicis centies milliesque repetiti, apud omnes iam vulgatissimi
supponuntur. Quocirca, praesenti occasione, unum dumtaxat
afferemus (sc. Irenaei) qui, propter auctoris praestantiam et an-
tiquitatem, maximi momenti ab omnibus reputatur. Huic ad-
iungenda quoque sunt nonnulla testimonia in quibus diversi
Redemptionis effectus Deiparae Virgini attribuuntur, quaeque
saltem primo intuitu, marialem Corredemptionem magis per-
spicue suadere censentur.
Sanctus Irenaeus lugdunensis (ob. c. 200) primus est qui ce-
leberrimum parallelismum « Eva-Maria » clare exposuit ae quo-
dammodo elaboravit." In eius notissimo opere Adversus haere-
ses, dum veram Christi divinitatem et humanitatem necnon eius-
dem opus salvificum contra Gnosticos vindicare conatur, haec
inter alia scribit : « Quemadmodum illa [Eva] virum quidem ha-
bens Adam, virgo tamen adhuc existens... inobediens facta, et
sibi et universo generi humano causa facta est mortis, sic et
Maria habens praedestinatum virum et tamen virgo, obediens,
et sibi et wniverso generi hwmano causa, facta est salutis. Et

?" Of. el. S. ArAMEDA, La Mariologig y las fuentes de la Revelación, in

Estudios Marianos, vol. 1, 1942, p. 78-/9, ubi rectissime scribit: « La ligereza
con que en este punto se procede raya en lo increible. Basta que un texto,
atendido el sentido material de las palabras, parezca referirse al asunto, para
citarle, sin compulsar su autenticidad, sin estudiar su verdadero sentido. Es
palpable que no se acude a las fuentes. Con la mayor buena fe, unos se copian
a otros. Y los errores aleanzan una duración de siglos sin ser corregidos ni
denunciados ».
" Ante Irenaeum invenitur utique antithesis «Eva-Maria», quamvis sat
imperfecte, apud S. IusriNUM martyrem (103-165) in Dial. cum Tryphone,
cap. 100; P. G. 6, 709. Quoad doctrinam IvsrINI consule, praeter J. LEBON in art.
cit.,;, M. A. NauWwELAERTS, De Maria Nova Heva doctrina Pairum antenicaeno-
rum, in Divus Thomas (Plac.), 34, 1931, 480-482; L. BELLoN, De Marialeer vam
Ignatius, Iustinus, Ireneus enm Origenes, in Handelingen vam het wvlaamsch
Maria-Congre te Brussel, 1921, vol. 1, Brussel, 1922, p. 163-108,
 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur 131

propter hoc lex eam quae desponsata erat viro, licet virgo sit
adhuc, uxorem eius qui desponsaverat vocat, eam quae est à
Maria in Evam recirculationem significans ;quia non aliter quod
colligatum est solveretur, nisi ipsae compagines alligationis re-
flectantur retrorsus, ut primae coniunctiones solvantur per se-
cundas, secundae rursus liberent primas... Sic autem et Evae
inobedientiae nodus solutionem accepit per obedientiam Mariae.
Quod enim alligavit virgo Eva per incredulitatem, hoc virgo Ma-
ria solvit per fidem ».?? Et alio loco : « Quemadmodum enim illa
[Eva] per angeli sermonem seducta est ut effugeret Deum, prae-
varicata verbum eius, ita et haec [Maria] per angelicum sermo-
nem evangelizata est ut portaret Deum, obediens eius verbo. Et
si ea inobedierat Deo, sed haec suasa est obedire Deo, ut virginis
Evae Virgo Maria fieret advocata. Et quemadmodum adstrictum
est morti genus humanum per virginem, salvatur per Virginem,
aequa lance disposita, virginalis inobedientia per virginalem obe-
dientiam. Adhuc enim protoplasti peccatum per correptionem
primogeniti emendationem accipiens, et serpentis prudentia de-
vieta in columbae simplicitate, vinculis autem illis resolutis per
quae alligati eramus morti »."
Quoad parallelismum antitheticum, praefatum testimonium
sufficere iudicamus. Quamplurima alia eiusdem indolis docu-
menta, per cunctum Traditionis ambitum sparsa, facile perlu-

3 Adversus haereses, lib. 3, cap. 22, 4; P. G. 7, 959. De doctrina S. Irenaei

sis, universalis AMediationis
consule: J. M. Bovrg, Sanctus Irenaeus Lugdunen
tor, in Analecta Sacra Tarraconensia, 1,
B. Mariae Virginis egregius propugna
P. GALTIER, La Vierge qui nous régénéere, in Recherches de Scien-
1925, 225-241;
de gráce dans saint Irénée,
ces Religieuses, 9, 1914, 136-145; Id., La maternité
et rapporis de Congrés Mariali tenu à Brucelles, 1921, vol. 1,
in Mémoires
Mariologi e de saint Irénée, Lyon, 1932,
Bruxelles, 1922, p. 41-45; J. GARQON, La
La maternité wniverselle de Marie selon saint Iré-
p. 84-91; M. A. GENEvOIS,
née, in Revue J'homisie, 19, 1930, 34-39; D. PRZYBYLSKI, De Mariologia Sancii
Irenaei Lugdunensis, Romae, 1937, p. 78-80; J. LkBON, Commenti je congois,
j'établie ei je défends la docirine de la Médiation .mariale, in Ephemerides
ma-
Theologicae Lovanienses, 16, 1939, 655-144, passim; D. UwGER, S. Irenaeus
Verbum Domini, 21, 1949,
gister noster in interpretando Protoevangelio, in
hl. Irenüus, in Zeitschrift für katho-
28-32; W. SCHEREN, Zur Mariologie des
1923, 119-129; Yr. JawEs, The Blessed Virgin Mary in
lische Theologie, 47,
Record, 17, 1921, 169-181.
St. Irenaeus, in The Irish Ecclesiastical
5, cap. 19; P. G. 7, 1175.
1 Adversus haereses, lib.
132 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur

strare quisque potest in eruditissimis articulis cl. Patris Bover

aliorumque recentiorum.!*
Nunc autem quosdam Ecclesiae Patres recolere hie iuvat qui,
praeter memoratum parallelismum, omnes fere Redemptionis
effectus Deiparae Virgini diversimode adscribunt, et quorum te-
stimonia a nonnullis interdum recitantur ut efficacius eluceat
hodiernam doctrinam de mariali Corredemptione iam aetate pa-
tristica vulgatissimam fuisse.
Adducitur, in primis, Sanctus Ephraem Syrus (ob. 373) qui
inter alia, sequentia notatu digna habet: « Fratres, filii Evae,
audiamus antiquae matris casum, quem Maria tandem repara-
vit». Et iterum : « Beata es, o benedicta, quia per te soluta
et a feminis ablata est maledictio Evae, et per te solutum est
commune debitum chirographo serpentis in omnes generationes

" Of. e. g., J. M. Bovrs, La Mediación universal de la « Segunda Eva »

en la tradición patrística, in Estudios Eclesidsticos, 2, 1923, 321-350; Id., B. V.
Maria hominum. Corredempiriv, in Gregorianum, 6, 19925, 544-559; O. Passa-
eL14, Dei immaculato Deiparae semper Virginis conceptu, pars 3, Romae, 1855,
sect. 6, art. 5, p. 1416-1443; J. BrrrREMIEUX, De Mediatione universali B. M. Vir-
ginis quoad gratias, Brugis, 1926, lib. 1, passim ; C. FnrerHorr, De alma Socia
Christi Mediatoris, Komae, 1936, p. 27-45; I. KEuPPENs, Mariologiae Comnpen-
dium, Antverpiae, 1938, 182-186; a p. 197 ad p. 237 amplissimum praebetur flo-
rilegium etiam pro scriptoribus medii aevi. De origine parallelismi « Eva-Ma.-
ria» disputatur inter auctores, nec nostra refert quaestionem hie dirimere.
Of. O. DILLENSOHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Haguenau,
1947, p. 280 sq.; J. LxkBoN, L'Apostolicité de 1a doctrine de la médiation ma-
riale, in Recherches de Théologie ancienne et médiévale, 2, 1930, 129-159; J. R1-
vVIERE, Marie «corédemptrice »?, in Revue des Sciences Religieuses, 20, 1940,
127; T. E. FLxNN, The Immaculate Conception of Our Lady, in Our Blessed
Lady; Cambridge Summer School Lectures for 1933, London, 1934, p. 105;
J. H. NEWMAN, Mary the Mother of Jesus, New York, s. a., p. 39-51.
EOUSE EPHRAEM, Opera omnia, ed. Mobarek-Assemani, vol. 2, Romae, 1740,
. 821. De doctrina mariali S. EPHRAEM consulendi sunt: J. LErBoN, Lo doctrine
ELSE Ephrémienne, in Mémoires et rapports du Congrés Marial tenu à Bru-
celles, 1921, vol. 1, Bruxelles, 1922, p. 54- 64; J. M. BovrR, S. Ephraem, Doctoris
Syri, testimonia, de universali B. Mariae Virginis Mediatione, in Ephemeri-
des Theologicae Lovanienses, 4, 1927, 161 -179; A. VaN LawTSsCHOOT, Ephrem en
de hl. Maagd, in Handelingen van het vladmach Maria-Congres te Brussel, 1921,
vol. 1, Brussel, 1922, p. 185-189; M. GriwETIL U^ precursore di Efeso: San-
t'Efrem a la sua Mariologia, in Tà Scuola Cattolica, 59, 1931, 98--48]; L.
Haw-
MERSBERGER, Die Mariologie der ephremischem Schriften, Innsbruck, 1938.
De
authenticitate operum istius S. Doctoris cf. notulas in S. ALAMEDA, La Mariolo-
gía y las fuentes de la. Revelación, in Estudios Marianos, vol. 1, 1942, p. 89- 90
;
necnon in I. KxurrrNs, Mariologiae Compendium, Antverpiae, 1938,
p. 184.
 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur 133

obsignatum ».'* Sed et Protoevangelium de Beata Virgine in-

tepretatur dicens: « Salve, Pura, quae draconis nequissimi ca-
put contrivisti et in abyssum proiecisti vinculis constrictum ».'*
Quasi haec non sufficerent, Deiparam sic alloquitur: « Peccato-
rum meorum redemptio ».? Beata Virgo constituit « pretium
redemptionis captivorum, »'? estque « delictorum remissio »,??
« captivorum redemptio ... e& omnium salus ».?!
Primus omnium, ni fallor, qui inter Patres occidentales com-
passionem Deiparae iuxta crucem ex professo commemorat, ex-
stitit Sanetus Ambrosius (ob. 397). Satis explicitum testimonium
vellent nonnulli detegere in quadam epistola ad ecclesiium ver-
cellensem ubi, allatis Christi verbis « Ecce Mater tua, etc.» et
immediate post classicum illum textum de maternitate spiri-
tuale, asserit mediolanensis episcopus: « Fugientibus apostolis,
ante crucem stabat et piis spectabat oculis Filii vulnera, quia
non expectabat pignoris mortem sed mundi salutem. Aut for-
tasse quia cognoverat per Filii mortem mundi redemptionem
aula regalis, etiam sua morte putabat se aliquid publico additu-
ram muneri. Sed Iesus non egebat adiutore ad redemptionem
omnium, qui omnes sine adiutore servavit. Unde et dicit : Factus
sum sieut homo sine adiutorio inter mortuos liber. Suscepit qui-
dem affectum parentis, sed non quaesivit alterius auxilium. Hane
imitamini, matres sanctae, quae in unico Filio dilectissimo tan-
tum maternae virtutis exemplum edidit ... ».??
Ex operibus Sancti Hieronymi (ob. 420) interdum depromitur
sequens textus: « Memor fuit diabolus pristinae artis qua Adam
aliquando decepit per mulierem ; ita et hunc appetit per uxorem,
non
aestimans quod semper viros possit per mulierem decipere,

S. Ephraem Syri hymni et sermones, ed. Lamy, vol. 2, Mechliniae,

18 Qf.
1880, p. 550.
3, Romae, 1746,
U Qf, Opera omnia, ed. Assemani, series graeca, vol,
p. 947.
15 Tbid., p. 530.
1? Tbid., p. 546.
?9 [Tbid., p. 530.
7: Tbid., p. 909.
am marianam S. A«M-
72 S. AMBROSIUS, Epist. 63; P. L., 16, 1218. Circa doctrin
im Origen and Saint Ambrose, in
sRosu cf. A. Aarus, The Blessed Virgin
190, 1932, 121-137; A. PAGNAME NTA, La Mariolog ia dài S. Am-
Downside Review,
BovznR, La Mediaci ón universa l de María
brogio, Milano, 1931, p. 307-372; J. M.
segün S. Ambrosi o, in Gregori anum, 5, 1924, 25-45.
134 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur

considerans quia unus per mulierem deiectus est, et nunc per

mulierem totus mundus salvatus est. In mente tibi venit Heva,
sed considera Mariam: illa nos eiecit de paradiso, ista reducit
ad coelum ».??
Duo praecipue ex Sancto Augustino (ob. 431) testimonia huc
faciunt. In primo, postquam asserit Christum ex femina nasci
voluisse ut non desperaret de se sexus femineus eumque conso-
laret, prosequitur hipponensis episcopus: « Uterque sexus vi-
deat honorem suum et uterque confiteatur iniquitatem suam et
uterque speret salutem. Decipiendo homini propinatum est ve-
nenum per feminam; reparando homini propinetur salus per
feminam. Compenset femina decepti per se hominis peccatum,
generando Christum. Inde et resurgentem Deum priores feminae
Apostolis nuntiarunt... »."^* Secundum testimonium illud est in
quo notissima Sancti Doctoris verba occurrunt: « [Maria est]
plane mater membrorum eius (Christi) quod nos sumus, quia
cooperata est caritate 4t fideles in Ecclesia nascerentur, quae
illius eapitis membra sunt: corpore vero ipsius capitis mater.
Oportebat enim caput nostrum propter insigne miraculum se-
cundum carnem nasci de virgine, quo significaret membra sua
de virgine Ecclesia secundum spiritum nascitura ».?5
Notatu quoque digna sunt verba quibus Theodotus Ancyra-
nus (ob. 446) Deiparam Virginem alloquitur: « Propter te enim
cessaverunt Evae tristia, per te perientur mala... per te male-

?! S. HrkeRONYMUS, Tract, de Ps. 96; ed. G. Morin, Analecta Maredsolana,

3. 19083, 92. De doctrina mariana istius S. Doctoris consule: J. NikssEN, Die
Mariologie des hl. Hieronymus, ihre Quellen und ihre Kritik, Münster, 1913,
praes. p. 157; M. Drs Jowcus, De Marialeer vam dem hl. Hieronymus, in Hanmn-
delingen van het vlaamsch Maria-Ccngres te Brussel, 1921, vol. 1, Brussel, 1922,
p. 190-207.
^* 8. AUGUSTINUS, Serm. 51, cap. 2; P. L., 38, 335. Quoad doctrinam mmaria-
lem huius S, Doctoris cf. S, Pnormw, Lo Mariclogie de S. Augustin, in Revue
Augustinienne, 1, 1902, 375-396; A. ArBERY, Mariologie Augustinienne, in Re-
vue Augwustinienne, 11, 1907, 705-719; Pm. FnrEpmicH, Die Mariologie des Ml.
Augustinus, Kóln, 1907, praes. p. 238-260; J. CorPENs, Augustimus? Marialeer, in
Handelingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel, 1921, vol. 1, Brus-
sel, 1922, p. 208-938.
?* S. AvuausrINUS, De sancta virginitate, n. 5; P. L., 40, 399.
 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur 135

dictio abolita; Eva per te redempta ».?* Similes expressiones at-

tribuuntur Moysi Chorenensi.?'
Ad eandem periodum pertinet Sanctus Proclus constantino-
politanus (ob. 446) qui ita devotissime exclamat: « Benedicta
tu in mulieribus, quae sola Evae moerori medelam attulisti...
sola redemptionis pretium portaveris » ;?* neenon Neophitus Pre-
sbyter, iuxta quem exstitit Beata Virgo « omnium nostrum
qui captivi eramus, redemptio ».??
A quibusdam invocantur etiam verba sequentia Sancti Petri
Chrysologi (ob. 450) in quadam homilia de Virginis Annuntia-
tione: « Miratur angelus omnes homines vitam per virginem me-
ruisse, quia ipsa est adiutrix, Redemptria ».*"
Ex saeculo vir duo praesertim auctores hierosolymitani spe-
eifieam mentionem merentur, scilicet, Sanctus Modestus (ob.
634) et Sanctus Sophronius (ob. 638). Asserit prior in quadam
concione de dormitione Deiparae: « O beatissima dormitio Dei
parae, per quam accepimus remissionem peccatorum et a diaboli
tyrannide redempti swmus..., per quam mystice recreati sumus et

P..G., 77, 1421-1428.

25 THEoporus Ancyranus, Hom. 6 in Deiparam, n. 11;
Laudes et hymmi ad SS. Mariae Virginis ho-
27 Moyses Chorenensis, apud
Breviario eacerpta, ed Venetiis, 1877, p. 54: «OO flos mirabi-
norem ec armeno
filis Evae, qua mors
lissime, odorem immortalitatis ex Eden fragrans nobis
regni, quae maledictionem
per orbem diffusa est;... te ianuam coeli et viam
terrestrem magnifieamus ». Etiam: «Per te sententia
abstulisti, Seraphim
x "'mater lapsa iterum se erexit »
condemnationis deleta est, et per te peceatri
generis humani» (ibid.,
(ibid., p. 68). Unde Beata Virgo est revera « Servatriz
(ibid., p. 98). Non immerito dubitant non-
p. 56), necnon « peccati ecpiatrims » Dr.
fuerit istorum hymnorum,
nulli viri critiei an ipse MovsEs verus auctor
Dogmati sche Aphoris men aus den altorientali-
H, GoussEN, in eius artieulo
Mariana, vol. 1, Paderborn,
schen Kirche über Maria (in J. H. Scmurz, Summa
etiam sequenti a verba quae chorenensi episcopo ad-
19083, p. 514-515) adducit
Wohnun g der Mensehwerdung Got-
scribit: « Dich, o Jungfrau und Mutter, die
wir, die du Miterlós erin des Menscehe ngeschlechtes ge-
tes loben und preisen
sit ex Sharaka n, ed. Konstantinopel,
worden bist». Dr. GoussEw ista depromp
sed nescimu s an haec verba revera correspo ndeant originali armeno.
1790, p. 50,
75 S. PnocrLus, Orat. 5, cap. 3; P. G. 65, 119-120.
Patrol. Orient., 101 09/0 te X-
2? NgopruirTUS Presbyter monacus inclusus, in
hominum Corredemptria,
tum desumimus ex art, cl. J. M. Bovxzn, B. V. Maria,
in Gregoriamum, 6, 1925, 532.
ita praebet cl. I. KEUPPENS,
30 &. PgrRUS CHRYsoLoGUS, Sermo 1/2. Textum
1938, p. 191, qui illum desumpsit ex
Mariologiae Compendium, Antverpiae,
gia Marian a, apud J. J. Boumass f£, Summa aurea de lau-
V. S&rpLMavrR, Theolo
textu quaeda m inferiu s adnotamus.
dibus B. V. M., 1, 1216. De hoc
136 Sanctorum Patrum testimonia exponuntur

facti templum Spiritus Saneti ».?! Posterior vero sic Deiparam

salutat: « Salve, o causa nostrae letitiae; salve, redemptio no-
stra à maledictione. Laetare, o tu, immaculata Virgo Dei Geni-
trix, decus et refugium fidelium, te hymnis celebramus, per
quam mundati sumus a, sordibus peccati ».? Et etiam : « Quae
rigidae damnationis abrogatio fuisti atque aviae reformatrix,
necnon generis humani cum, Deo causa reconciliationis, ponsque
unionis cum Creatore, te, Dei Genitrix, magnificamus ».??
Eodem prorsus modo loquuntur, saeculo vri, Sanctus An-
dreas eretensis (ob. 740), Sanctus Germanus constantinopolita-
nus (ob. 783), Ioannes eubaeensis (ob. c. 750) et Ioannes Dama-
Scenus (ob. 749). Audiamus Andream: « Eva hodie damnatione
absoluta est; est et Adam absolutus antiquis diris: clamat mun-
dus in tua, o intemerata, nativitate ;n te siquidem sumus ab in-
teritu redempti ».*^ Et ulterius: « Adam liberatus est, Evaque
choros ducit aec in spiritu ad te Deiparam clamant: in te sumus
a veteri primaque maledictione redempti ».55 Quoad Sanctum
Germanum, notissima eius verba sic sonat: « Nemo salvus nisi
per te, o Deipara..., nemo redemptus nisi per te, Dei Mater ».?5
Et iterum : « Hodie [in die Praesentationis] in propitiatorio ea
reponitur quae sola mortalibus, innundatione peccatorum in
transversum actis, novum Deoque simillimum, et emendandi vir-
tute praeditum et haudquaquam manibus hominum constructum,
propitiatoriwm. evasit »." Ioannes eubaeensis sie exclamat:
« Exulta itaque, o Adam, propter Mariam Dei Matrem. Quoniam
per mulierem a serpente deceptus fuisti, et per mulierem ser-
pentem conculcabis. Venit enim tempus ut sagittae potentis acu-
tae ex eadem illa natura proveniat unde inimicus nocendi sump-
sit instrumenta. Lignum enim et mulier origo fuerunt in paradiso
tui exilii; nunc autem lignum et mulier tibi sunt restitutio. Mu-

* S. MopesrUs, Encomium in dormitionem SS. Dominae nostrae, n. 1,;

P. G. 86, 3294.
?? S. SoPHORONIUS, T'riodion, n. 129; P. G., 87, 2918; apud Bounassf, Summa,
aurea, de laudibus B. V. M., 3, 1152.
** Ibid., n. 13; apud BounassÉ, op. cit., 3, 1744.
** S. AwpnEAS Cretensis, T'riodion; Canones im SS. Deiparae Nativitatem;
P:2G:2:97501922]
*5 Tbid., col. 13926.
** S. GeRMaANUS, Concio im S. Mariae zonam; P. G. 98, 350.
* 8. GeRMaNUS, Homil. in ingressum Deiparae, 2; P. G. 98, 294.
 Interpretatio testimoniorum Patrum 137

lier quidem manu Dei aedificata te decepit; at mulier e lumbis

Ioachim et Annae utero progenita, sine semine gignet mortis
vietorem debellatoremque illius qui nos captivos abduxit... ».?*
Et tandem Ioannes Damascenus iuxta quem Beata Virgo illa
est quae primae parentis Evae lapsum restauravit;?* illa « per
quam nos a, maledicto redempti sumus »,'? et « per quam univer-
sum, mortaliwm genus redintegratum est ».*
Et sic absolvimus elenchum Sanctorum Patrum qui a recen-
tioribus persaepe afferuntur ad stabiliendam thesim de Beatae
Virginis Corredemptione. Nunc autem quaedam per modum in-
terpretationis et proprii iudicii adnotare hic iuvat.

ART. 2

Testimoniorum relatorum interpretatio

Prae primis, in genere animadvertendum est nonnullos ex te-

xtibus superius allatis vel authenticos minime esse, vel dubiae au-
thenticitatis a criticis reputari. Compertum omnibus est haud
"pauca testimonia quae hucusque tamquam « patristiea » habe-
bantur, nonnisi medio aevo revera confecta fuere. Sic, in specie,
pec-
verba illa quae Sancto Ephraem saepissime adseribuntur («
catorum meorum redemptio » et cetera huiusmodi) istius San-
eti Doctoris non sunt, sed pertinent forsam ad quemdam aucto-
So-
rem anonymum saeculi x.*? Spurea quoque sunt verba Sancti
phronii superius relata (« per quam mundati sumus a sordibus

, 21; P. G. 96, 1496.

s* &. IoANNES Eubaeensis, Sermo $n Concept. Deiparae
e; P. G. 96, 655, De
s* S. IoaxNEs Damascenus, Homil. in Annunt. Deipara
huius S. Doctoris consule: F. VERcRUY SSEN, De Marialeer van
doctrina mariana
van het vlaamsch Maria-Congres
den H. Ioannes Damascenus, in Handelingen
1921, vol. 1, Brussel, 1922, p. 239-249; V. A. MrrcHxEL, The Mariology
te Brussel,
d, Mo., 1930, praes. p. 170-179; P. SAARDA,
0f Saint John Damascene, Kirkwoo
de Saint Jean Damascé ne, in Bulletin de la Société Francaise
La Mariolo gie
Juvisy, 1936, praes. p. 167-177; C. OnrvarrER, La Ma-
d'Études Mariales, 1935,
praes. p. 192-196.
riologie de Saint Jeam Damascéne, Rome, 1936,
4» Homil. in Annunt. Deipara e; P. G. 96, 658.
4 Homil. i» Nativit.; PG, 96, 662,
de la Revelación, jn Estu-
42 Gf. S, ArAMEDA, La Mariología y las fuentes
C. DILLEN SCHNEI DER, Marie au service de
dios Marianos, vol. 1, 1942, p. 89-90;
Haguen au, 1947, p. 268-260 ; I. KEUPPENS, Mariologiae Com-
notre Rédemption,
HAMMERSBERGER, in eius opere Die Ma-
pendium, Antverpiae. 1938, p. 184. Cl. L.
138 Interpretatio testimoniorum Patrum

peccati» ete.),*? sicuti spurea est homilia Sancti Procli de qua

supra. Quoad testimonium ex Sancto Petro Chrysologo desum-
ptum, notandum est verba illa « quia ipsa est adiutrix, Redem-
ptriv », a posterioribus interpolata fuisse.**
Verumtamen, quaestio haec de authenticitate non videtur
nimis urgenda; etenim de facto, non desunt testimonia de quo-
rum genuinitate nemo ambigit, et quae idem plus minusve expri-
mere videntur ac illa spurea. Transeamus igitur ad quaestionem
maioris momenti, eam scilicet quae doctrinam in illis testimo-
niis expressam spectat.
Pro omnibus auctoribus superius memoratis (et pro multis
aliis quos praetermittere iudicavimus) Beatissima Virgo Maria
divinam salutis economiam ingreditur quodam distinctivo ac
peculiari munere insignita, nempe ceu nova et altera Eva
quae damnum primae parentis quodammodo et ex officio re-
staurare debet. Aliis verbis, sicuti prima Eva ad opus ori-
ginalis praevaricationis positivum praestitit concursum, ita
etiam Beata Virgo, antitypus Evae, ad opus spiritualis nostrae
reparationis positivum concursum praebuit. Porro, iuxta ipsos,
Beatae Virginis cooperatio non fuit mere physica, materialis et
passiva; multi enim supponunt, et alii diserte testantur, Dei-
param scienter et volenter, scilicet, per positivum et deliberatum
actum voluntatis, obedientiae et submissionis erga voluntatem
divinam, ultro seipsam praebuisse ut per eam Dei adimplerentur
consilia quoad humani generis redemptionem. Unde, in hoc sensu,
iam salutari potest, et ab ipsis de facto salutatur, « universorum
redemptio », «causa salutis » et cetera huiusmodi. Hane esse
doctrinam Patrum nemo est hodie (saltem inter catholicos) qui
denegare audeat.*5
riologie der ephremischen Schriften, Innsbruck, 1938, p. 10-17 utilissimum
praebet elenchum in quo opera authentica a dubiis secernuntur. Consule etiam
ea quae habet p. 77-85 quoad doctrinam de Mediatione mariali iuxta Scripta
authentica et dubia istius auctoris.
^? Of. S. ALAMEDA, Qrt. cit., p. 99.
^ En textus authentieus: « Angelus miratur, aut per feminam tantum,
aut omnes homines vitam meruisse per feminam ». Cf. P. G. 52, 580.
" Ol H, LENNERZ, quamvis admittat Beatam Virginem scienter et volen-
ter consensum praestitisse in Verbi Incarnationem, hane cooperationem de-
signat «remotam. in ordine physico ». Cf. eius De Beata Virgine, ed. 3, Romae,
1939, p. 216-217. Contra quod merito insurgit cl. J. M. Bovrn in eius art. Coo-
peratio remota in ordine physico ad obiectivam Redemptionem, in Anmalecta
 Interpretatio testimoniorum Patrum 139

Sed quaestio de qua inter recentiores acriter disputatur haec

est, scilicet :utrum in ipsis Patrum textibus superius allegatis
immediatam Virginis cooperationem ad obiectivam Redemptio-
nem detegere possimus. Haud paucos perlegimus auctores qui
affirmative respondendum censuerunt; inter quos eminent cl.
professores J. Lebon, J. M. Bover et G. M. Roschini. Sic, enu-
cleata Patrum antenieaenorum doctrina, concludit cl. Lebon
(praesertim ad mentem Irenaei) quod in consilio et executione
operis salvifici operatio Beatae Virginis ita operationi Christi
coadaptatur ut totus effectus immediate proveniat ab wnico prin-
cipio totali, nempe, Christo Redemptore et Maria Corredemp-
trice.^^ Nec dissimilis est sententia cl. Bover qui in Patribus
tempore Concilii Ephesini, et praesertim Theodoto et Proclo,
detegit indolem directam, efficacem et immediatam virgineae
cooperationis in opere salutis." Ita sentiunt quamplures theo-
logi, quamvis non semper eodem modo exponant atque intelli-
Bover
gant illas voces « immediate », « directe » etc. Pro Patre
physice sed
ipsa divina maternitas, considerata utique non mere
quatenus scilicet Beata Virgo
in sensu integrali et conereto,
opus obiectivum Redemp-
scienter et volenter possibilem reddit
concursum ad
ptionis, iam constituit directum et immediatum
veluti na-
ipsum opus redemptivum. Esset igitur Corredemptio
et corona
turale complementum, fructus spontaneus, derivatio
est, arbitratur cl. auctor, quia
divinae maternitatis.? Et ratio

F. H, ScoHÜrTH, Mediatris. Eine

Sacra Tarraconensia, 13, 1940, 5-45. Cf. etiam
Frage, Innsbruck, 1925, p. 109-110.
mariologische
ne de la médiation mariale, in Re-
1€ y. LrBoN, L'Apostolicité de la doctri
ale, 2, 1930, 143; Id., Comment j€
cherches de théologie ancienne et médiév Ephe-
doctrine de la médiation mariale, in
concois, j'établie et je défends la
655-144 passim .
merides Lovanienses, 16, 1939,
la Maternidad divina següm los Pa-
4 Jy. M. Boves, Concepto integral de
Tarrac onensi a, 1, 1991, 157. Cf. etiam F. Sora,
dres de Éfeso, in Analecta Sacra,
ión patrisiica, in Estudios Marianos.
La Corredención de Maria en la tradic
a, pues, que para S. Ireneo, la acción de María
vol. 2, 1943, p. 607: «Se observ sal
e inmediata, como inmediata y univer
en la obra redentora fué universal us: « Estos tres in-
Eva respec to de la caida ». Et inferi
había sido la acción de fecundo
y Tertulliano] sostienen el principio
signes escritores [Iustino, Ireneo lleva neces ariam ente
a de expresarse nos
de la recirculación, que en su maner María en la obra de la
inmedi ata y eficaz de
a admitir una cooperación moral o amplio
ngir sin razón suficiente el sentid
redención. Lo contrario seria restri
p. 68).
y natural de las palabras » (Ibid.,
4$ JT. M. BovzR, art. cit., p. 155.
 140 Interpretatio testimoniorum Patrum

iuxta hominum aestimationem cooperatio moralis, secus ac phy-

sica, directe et immediate attingit omnes et singulos effectus qui
praevidentur vel intenduntur, etiamsi chronologice valde sint
remoti et distantes.*?.
Consonat omnino cl. Pater Roschini qui, quamvis libenter con-
cedat Patrum testimonia interventum Mariae in Verbi Inearna-
tione respicere, negat tamen hoc in illis exclusive adinveniri.
Contentionem suam ex eo evincere conatur quod Sancti Patres
Beatae Virgini adscribunt omnes Redemptionis effectus et prae-
sertim quia, iuxta mentem Patrum, maternitas divina Beatae
Virginis et eius spiritualis maternitas respectu omnium hominum
sunt semper ita connexae ut una in alia includatur. Maria
igitur, una cum Christo, immediate (quamvis diversimode) sa-
lutem nostram operata est, sicuti Eva, una cum Adam, origi-
nalem praevaricationem immediate operata fuerat. « Fidenter
asserere audemus : si dicta Patrum haec omnia (essentialia) non
dicunt, nihil fere dicunt ».5?
Quid de praefata interpretatione sentiendum? — Ut statim
propriam mentem hac de re sincere pandamus, nobis videtur hanc
interpretationem talem non esse quae animum nostrum persua-
sum relinquat. Et ratio patet. In omnibus textibus Patrum, hu-
eusque nobis notis, exhibetur utique Beata Virgo tamquam causa
nostrae salutis et quidem moralis et formalis, sed ex con-
textu vel ex locis parallelis evidens fit Patres ezclusive prae
oculis habere vel liberum Deiparae consensum in Incarnationis
mysterium, vel etiam quandoque eius potentissimam in coelis
intercessionem. Hoc sensu intelligendae sunt quamplures Patrum
locutiones, primo intuitu absolute adscribentes Deiparae omnes
Redemptionis effectus, sed attente contextum perlegenti, sat re-
strictivae. Sint in exemplum testimonia quae Sancto Ephraem

^ J. M. Bovrn, Mediación de Madre, o la, Mediación universal como actua-

ción de la, Maternidad de Maria, Covadonga, 1927, p. 32-34. Quod aperte negat,
inter alios, S. ArAMEDA, in eius opere María Mediadora, Vitoria, 1926, p. 202;
cf. etiam p. 53-55. Cl. Pater BovrR sententiam propriam recentius iterum sta-
bilire conatus est, e. g., in eius opere Deiparae Virginis consensus, Corredem-
ptionis ac Mediationis fundamentum, Matriti, 1942, p. 213-214; 225-226; 274-291;
necnon in eius vere monumentali opere María Mediadora universal, o
Soterio-
logía Mariana..., Madrid, 1946, p. 253-984.
*'^ G. M, Roscenurmwr, De Corredemptrice, in Marianum, 1, 1939, 365-307.
Cf.
etiam Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 309.
 Interpretatio testimoniorum Patrum 141

attribuuntur, in quibus salutatur Beata Virgo ceu « captivorum

redemptio » etc. In contextu autem sequentia habet: « Quia
Maria suscepit Infantem qui comprehendit aspidem... Exhila-
rentur hodie omnes uxores quio, sicut illae, Maria fructum ge-
stavit qui vitam largitur earum natis ».?' Concinit plus minusve
Sanctus Hieronymus: « Postquam vero Virgo concepit in utero
et peperit nobis puerum... soluta maledictio est. Mors per Evam,
vita per Mariam ».?? Audiatur etiam Sanctus Andreas cretensis
(iuxta quem in Beata Virgine « sumus a maledicto redempti ») :
« Universa itaque creatura gaudeat ac ducat choros plaudatque
manibus : quippe hodie nata est nobis iuvencula ec qua est salus,
ac per quam mundi totius redemptio, Christus Iesus, Deus
et Verbum, qui est, et qui erat quique venturus est, et manet in
saecula ».? Etiam pro Sancto Ioanne Damasceno Beata Virgo
illa est « per quam... redempti sumus ». Sed in loco parallelo ex
quadam concione certe authentica, Doctoris mens clarius expo-
nitur: « Per hane diuturnum illud bellum, quod cum Creatore
gerebatur, profligatum fuit. Per hane nobis cum eo reconciliatio
sancita paxque et gratia donata est... Haec nobis omnia bona con-
ciliavit. In hac Deus homo factus est... Ave, per quam mors ex-
pulsa est, vita autem importata ».^* Ex Sancto Germano supra
retulimus verba: « Nemo redemptus nisi per te, o Deipara » et
alia similia. Sed in contextu immediate praecedenti evidens fit
hic agi de validissimo Virginis adiutorio per eius in coelis in-
tercessionem ; ait etenim : « Potens igitur ad salutem auxilium
tuum, o Deipara... tutela tua immortalis est et intercessio vita
et protectio perpetua...; nemo salvus nisi per te, etc. ».?? Item,
51 S. EpHRAEM, Hymn. 2, 1 sq.; ed, Lamy, vol. 2, p. 526 sq.
um S. Eri-
52 S. HrkRoNYMUS, Epist. 22, 21; P. L.. 22, 408. Cf. etiam testimoni
« Eva generi hominum causam mortis
rPHaNI, in Adv. haer., (P. G. 42, 128):
per quam mors est in orbem terrarum invecta; Maria vitae causam
attulit,
Dei in hunc
praebuit, per quam vita est nobis ipsa producta. Ob id Filius
gratia». De quo
mundum advenit; et ubi abundavit delictum, superabundavit
n, Haguenau,
vide €. DirLLENsoHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemptio
m, silentio circa AS-
1947, p. 284. Cf. etiam O. FALLER, De priorum saeculoru
sumptionem B. Mariae Virginis, Romae, 1946, p. 101-102.
55 &. ANDREAS, Orat. 4 in Nativit. Deiparae; P. G. 97, 882.
; P. G. 96, 144-145.
54 S. IoaNNEs Damascenus, Honul. 9 in Dormàt. Deiparae
CHEVALIE R, La Mariolog ie de Saint Jean Da-
Cf. tamen interpretationem cl. C.
m cl. DILLENSCHNEI-
mascéne, Roma, 1936, p. 192-196; necnon animadversione
»ER, 0p. cit., p. 210, nota 5.
98, 350.
55 S. Gxn MANUS, Orat. 2 in Dormit. Deiparae; G.,
142 Interpretatio testimoniorum Patrum

celebris est exclamatio Sancti Augustini, qui a nonnullis invo-

catur tamquam Corredemptionis adsertor: « per feminam mors,
per feminam vita, etc. ». Sed lege verba quae immediate praece-
dunt: « Quia per sexum femineum cecidit homo, per sexum fe-
mineum reparatus est homo, quia virgo Christum pepererat,
femina resurrexisse nuntiabat. Per feminam mors, per feminam
vita ».?? Immo, in eodem textu ubi asserit: « Compenset femina
decepti per se hominis peccatum » immediate subnectit S. Do-
ctor: « generando Christum ».?* Quoad notissimum illum textum
de maternitate mystica Beatae Virginis erga homines (« quia co-
operata est caritate ut fideles in Ecclesia nascerentur »), dicen-
dum est difficulter ex eo deduci posse immediatam Virginis
cooperationem ad ipsum opus salvificum. Etenim, uti scite ani-
madvertit cl. OC. Dillenschneider, analogia quam ibi statuit San-
ctus Doctor inter Ecclesiam et Mariam relate ad nostram rege-
nerationem spiritualem, sequentem potius induceret sensum.:
Sicut Ecclesia hominum mater est quia eos in baptismo ad gra-
tiam Christi generat, sic Beata Virgo mater nostra recte dicitur
quatenus, media eius caritate, actualem nostram incorporationem
Christo per applicationem gratiarum effecit.5* Ex ipsis Augustini
verbis, inspecto contextu, nihil aliud, ni fallimur, necessario se-
quitur.
Quoad classicum testimonium Sancti Ambrosii de virginea
compassione iuxta crucem, disputant auctores hodierni. Brevi-
ter hic recolendum est quid seripserit mediolanensis episcopus:
Maria, iuxta crucem, fortasse putabat se etiam, sua morte, ali-
quid publico muneri (redemptivo) addituram. Sed Iesus non ege-
bat adiutorio ad redemptionem omnium. « Suscepit quidem af-
fectum. parentis, sed non quaesivit alterius auxilium ».*?? Quae
ultima verba ita interpretatur cl. Pagnamenta: Quamvis Chri-
stus revera adiutore minime indiguerit nec illum quaesiverit,
tamen cum Matris adiutorium ei fuerit oblatum, illud benigne
suscepit atque una cum suis meritis infinitis Deo Patri in sacri-

5* S. AvuGUSTINUS, P. L. 38, 1108.

*' Sermo 51, cap. 2, n. 3; P. L. 38, 334. Cf. C. DILLENSOHNEIDER, Op. Cit,
p. 285-287.
55 Of. C. DILLENSCHNEIDER, Op. Cit., p. 273-2974. Of. tamen E. VisMaRA in
Salesiamum, "t, 1945, 101-103.
5^ S. AMBROSIUS, P. L. 10, 1218.
 Interpretatio testimoniorum Patrum 143

ficium obtulit. Alii, e contra, contendunt talem interpretatio-

nem ex textu Sancti Doctoris minime deduci posse. Immo, iuxta
Lennerz *! et Dillenschneider,*? praedicta Ambrosii verba Cor-
redemptionem marialem sat palam excludere videntur. Animad-
vertendum est, quoad interpretationem a cl. Pagnamenta pro-
positam, Sanctum Doctorem non solummodo asserere Christum
adiutore nec indiguisse nece quaesivisse, sed etiam, immediate
9* A. PAGNAMENTA, La Mariologia dà S. Ambrogio, Milano, 1932, p. 369-370:
«Il senso e ehe il Sacrificio di Cristo era infinitamente perfetto e esuberante di
riparazione per tutte le umane nequizie e perció non abbisognava di ulteriori
addizioni, 'ab extrinseco', per renderlo compito; ma Ambrogio ha anche cura
di aggiungere che se Gesü non abbisognava del concorso materno, d'altra parte
non rifiutó lintenzione di Maria, ma la innestó sui suoi meriti e la rese essa
stessa meritoria e concorrente in via subordinata all'atto che Egli medesimo
in quellora compiva. ' Suscepit affectum parentis'. ' Non quaesivit alterius
auxilium', ma, offertoglielo, dalla Madre, non come necessario e indispensa-
bile, ma come convieniente e decoroso, l'ammise, l'accettó, l'offerse col suo
Sacrificio: 'Suscepit affectum parentis». Alias, loquens de Mariae coopera-
tione universali ad mundi salutem, scribit cl. PAGNAMENTA: « E in questa sa-
lute del mondo, in questa universale vita sta tutta l'economia della grazia,
sulla quale dunque Maria ha, secondo Ambrogio, un'azione d'influenza diretta,
immediata ed efficace» (Ibid., p. 335). Cf. cl. E. VisMana, Il testamento del Si-
gnore nel pensiero di S. Ambrogio e la, maternità di Maria SS. verso gli uomini
in Salesiamwm, 1, 1945, 13: «Ma dove il pensiero di Ambrogio tocca per cosi
dire, il culmine della teologia Mariana, e dove parla della sua mediazione in
ordine alla redenzione umana. Essa non solo e la Madre del Redentore; né
solo assiste intrepida al suo sacrificio e lo accompagna con la mente e col
cuore; non solo si mostra degna Madre di Dio... ma diveniva con Lui vera
Corredentrice, con partecipazione diretta e con piena coscienza di questa sua
missione, offrendosi pronta a dare la propria vita, se fosse stato necessario,
del
e ad unire il proprio sacrificio a quello del Figlio per ]a redenzione
re-
mondo... E Gesü, pur non avendo bisogno di aiuto nel compimento della
non disdegnava l'affettuosa offerta della Madre: Suscepit quidem af-
denzione,
fectum. parentis, sed non quaesiit alterius awaiiuwm ».
* H, LENNERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 140: « Secundum
$So-
s. Ambrosium Maria dedit nobis Redemptorem, et ita salutem omnium.
quoque eius
lus autem Christus est Redemptor, et ab hoc opere omnes, ipsa
Mater, excluduntur ».
$2 (. DILLENSOHNEIDER, Marie au service de motre Rédemption, Haguenau,
de concours
1941, p. 272: « Des lors, il est inadmissible de lire une signification
des Péres qui
direct à toute l'eeuvre salvifique du Christ dans les expressions
rédemptrice.
ne visent proprement que le concours de Marie à l'incarnation
à magnifier le róle salutaire joué par
Cependant si les Péres s'en tiennent
positivement,
Marie au moment de l'Annonciation, ils n'excluent pas, du moins
notre relévement sur-
lintervention plus immédiate de la nouvelle Eve dans
naturel; ils le passent sous silence. Seul saint Amhbroise s'avére délibérémeni
il tire une lecon mo-
négatif. De l'attitude heroique de la Vierge au Calvaire,
chose».
rale à l'usage des fideles mais se refuse à y voir autre
144 Interpretatio testimoniorum Patrum

ante verba illa « Suscepit affectum parentis », diserte declarare :

«qui (Christus) omnes sine adiutore servavit ». Quod ulterius
patet ex Doctoris commentario in psalmum 48 ubi haec habet:
« Sed quare solus hic redimet? Quia nemo potest eum aequare
pietate, ut pro servulis suis animam ponat; nemo integritate;
omnes enim sub peccato, omnes Adae illius subiacent prolap-
sioni. Solus Redemptor eligitur qui peccato veteri obnoxius esse
non possit ».*? Ubi notamus, per transennam, quod si Sanctus Do-
ctor Corredemptionem reiicit, reiicit etiam Immaculatam Vir-
ginis Conceptionem !
Hisce animadversionibus quoad Patres qui diversos Redem-
ptionis effectus Deiparae Virgini adscribere solent, quaedam ad-
iicienda censemus quoad doctrinam Sancti Irenaei, cuius testi-
monium tanti momenti ab hodiernis reputatur eo quod in illo
iam exhibeatur Deipara tamquam causa totalis et immediata
(una cum Christo et per modum unius) integri operis redemptivi.
Videamus igitur utrum haec contentio solido nitatur fundamento.
Ut omnibus notum est, in illis textibus de quibus disputatur
(et quos superius allegavimus) satagit lugdunensis episcopus ve-
ram Iesu Christi divinitatem simul et humanitatem contra Gno-
sticos vindicare. Cum genus humanum semetipsum salvare non
posset — arguit Sanctus Doctor — ideo necesse fuit ut Verbum
naturam humanam sibi assumeret ut nos Deo coniungeret. Quo
autem argumentationem efficacius roboret, appellat Irenaeus ad
recirculationis principium ex quo iam sponte fluit notissimus
ille parallelismus inter Adam et Christum. Christus enim nos re-
dimere non posset nisi vera natura humana praeditus esset;
ideoque eadem ac Adami assumenda erat caro. Sed neque Re-
demptor esse posset nisi esset etiam Deus; ideoque, non sicut
ceteri homines, sed de matre virgine procedere debebat. — Haec
est idea primaria illius tractationis, ut ex toto contextu facile
colligitur.
Verumtamen, ille parallelismus inter Adam et Christum, na-
tura et constructione sua, Irenaeo alium suggerit parallelismum,

* P, L. 16, 1218. Cf. cl. D. A, Gancra, La Mediación actual universal de

Maria, Madrid, 1925, p. 111-112, in nota, ubi quaedam dubia movet circa inter-
pretationem cel. Patris BovER quoad testimonia S. AMsnnRosr de mediatione ma-
riali. Of. etiam cl. P. RÉGAMy, Les plus beauc textes sur la Vierge Marie, Pa-
ris, 1946, p. 59.
 Interpretatio testimoniorum Patrum 145

scilicet, inter Evam et Mariam. Prior — animadvertit San-

tus Doctor — virgo inobediens, universo generi humano causa
facta est mortis; posterior vero, virgo obediens, universo generi
humano causa facta est salutis;** unde quemadmodum adstri-
ctum est morti genus humanum per virginem inobedientem, sal-
vatur per virginem obedientem.*? Ubi notandum est Sanctum Do-
etorem, in praedicto parallelismo, non solum virginitatem Evae
(aliquid sc. mere personale) cum virginitate Mariae ad invicem
conferre, sed ulterius progrediens, veram antithesim adstruere
inter effectum nocivum causalitatis Evae et effectum salutarem
causalitatis Mariae.
Quocirca iam liquido patet Deiparae cooperationem in sa-
lutis economia nullo modo coarctari posse ad nudam materni-
tatem divinam, quum obedientialis ille consensus a Sancto Do-
ctore memoratus veram cooperationem ordinis moralis consti-
tuat.59 Item, cum terminus praefati consensus obedientialis fue-
rit ipsa Incarnatio redemptiva, sequitur Beatae Virginis concur-
sum indolem soteriologicam quodammodo induisse. Omnia haec,
ni fallimur, absque ulla difficultate renuntiari possunt doctrina
ipsius Sancti Doctoris.
Sed ulterius quaerunt auctores: qualis sit — iuxta Irenaeum
— ambitus istius cooperationis soteriologicae? Et hic est revera
cardo quaestionis! Solutio, nostro saltem iudicio, tota pendet
a sensu quo divini Verbi Incarnatio dicitur et est « redemptiva ».
Iuxta episcopum lugdunensem, Incarnatio « redemptiva » non

*4 S. InENAEUS, Adversus haereses, lib, 3, cap. 22; P. G. 7, 958.

*5 Tbid., lib. 5, eap. 19; P. G. 7, 1175.
«e Qf. "TH. E. GampE, Our Lady in the Early Church, in The Incarnation
1925),
(Papers from the Summer School of Catholie Studies held at Cambridge,
cl. I. Onnz pk UngiwA, Die Marienkun de in
Cambridge, 1926, p. 205. Cf. etiam
vol. 1,
der Patristik des Ostens, in Katholische Marienkunde (ed. P. SmRATER)
[des hl. Irenáus]
Paderborn, 1947, p. 93: « Unleugbar liegt in diesen "Texten
Auffassung von ausser-
fü die Aufgabe dr Gottesmutter in der Erlósung eine
die Obhüngigkeit un-
ordentlieceher Tiefe, Die Aufstellungen userer Zeit über
und über die Ab-
serer Zeit über die Teilnahme Marias am Erlósungswerk
unserer Heiligung von dem Eingreifen der Neuen Eva finden in
háüngigkeit
Grundlage». Cf.
dieser ursprünglichen Marienkunde eine feste und gesicherte
1939, p. 132, n. 181: « Apud
tamen H. LreNwERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae,
B. Virginis cum Christo in opere redemptionis
s. Irenaeum de :consociatione'
quatenus credendo et obe-
sermo non est. Maria est causa nostrae salutis,
fieret: cooperatio remota in
diendo libere consensit ut mater Redemptoris
». j
ordine physico (/) ad Redemptionem obiectivam

10
146 Interpretatio testimoniorum Patrum

est eo sensu quod in se et per se obiectivum Redemptionis opus

in sensu composito constituat, sed potius quatenus per. assum-
ptionem nostrae naturae Christus in se omnes homines « recapi-
tulabat » et capax fiebat ad operandam eorum reconciliationem
per actus theandricos qui ipsam Incarnationem. sequebantur.*?
Unde Verbi Incarnatio vere « redemptiva » censetur quatenus
est salutis initiwm,** non autem eo sensu quod ipsa Unio Hypo-
statica et opus obiectivum Redemptionis sint termini vel con-
ceptus co-eadtensivi.? Iamvero, quum Beata Virgo ad Incarna-
tionem redemptivam scienter et volenter cooperata fuerit, merito
potest doctor lugdunensis eam « salutis causam » diserte procla-
mare. Sed utrum Beata Virgo, praeter hanc causalitatem, ad
ipsam operationem redemptivam Christi (quae Incarnationem
sequebatur) aliquid per immediatum cum. Filio consortium revera
contulerit, ipse Irenaeus minime dicit."?

*' S. IRENAEUS, Adv. haer., lib. 3, eap. 16; P. G. 7, 929: «Per passionem
reconciliavit nos Deo ». Ibid., lib. 5, cap. 23; P. G. 7, 1185: «Secundam pla-
smationem, eam quae est a morte, per suam passionem donans».
*5 Adv. haer., lib. 5, cap. 17; P. G. 7, 1169: «In amicitiam restituit nos
Dominus per suam incarnationem ». Et ibid., lib. 3, eap. 21; P. G. '", 953:
«Quoniam inopinata salus hominibus inciperet fieri.., inopinatus et partus
Virginis fiebat ». Cf. P. GarrrmgmR, La Vierge qui nous régénére, in Recherches
de Sciences Religieuses, 5, 1914, 140: « ...ce rattachement de la réhabilitation
des hommes au fait méme de l'Incarnation est encore une des idées dominan-
tes de saint Irénée».
**? Unde inaccurata censemus verba cl. J. KónsER, Maria im System der
Heilsókonomie, auf thomistischer Basis dargestellt, Regensburg, 1883, p. 171:
« Christus hat nicht bloss im Laufe seines Lebens und durch seinen Tod das
Heil gewirkt, sondern schon mit dem ersten Augenblick seiner Existenz oar
in seiner Person und in seiner menschlichen Natur bereits das ganze Heil
gewirkt, dessem Entfaltung im spüteren Leben vor sich gehen sollte». Ni
falimur, hoe falso supposito euncta innititur theoria cl. J. LxsoN qui propte-
rea concludit, ad mentem InENAEI: «IIl faut dire que Marie a collaboré im-
médiatement et parfaitement à la réparation compléte operée par le Christ
pour tout le genre humain...» Cf. L'Apostolicité de la doctrine de la média-
tion mariale, in Recherches de T'héologie ancienne et médiévale, 2, 1930, 143.
^ Nonnulli autem plus vident in doctrina huius S. Doctoris. Audiatur, e.
8., cl. O. FArrxR in eius opere De priorum saeculorum. silentio circa Assump-
tionem B. Mariae Virginis, Romae, 1946, p. 98-99: «Manifestum est, quanto
amplior iam et clarior idea restitutionis parzdisi ab Irenaeo proponatur quam
a Iustino. Atque inter omnes constat hoec centrum esse totius theologiae san-
cti episcopi Lugdunensis. Manifestum quoque est, quam proximus ex his prae-
missis fuerit Irenaeus ultimae conclusioni mariologieae. Si enim Maria per-
fecta est recapitulatio Evae ante peccatum, si per eam restituitur vere homo
ante peccatum, Maria exempta debet esse a peccato et a poena peccati, a
 Interpretatio testimoniorum Patrum 147

Contra praefatam conclusionem instant nonnulli recentiores :

Absonum sane esset ipsam Redemptionem Virgini Deiparae di-
recte et immediate adscribere (ut faciunt SS. Patres) si hoc eidem
Virgini tantummodo mediate et indirecte conveniret. Sic, e. g.,
absonum prorsus esset matri Christophori Columbi inventionem
Americae directe et immediate attribuere. Ergo...
Istius argumentationis defectus in eo praesertim detegitur
quod supponit SS. Patres ipsam Redemptionem obiectivam. Dei-
parae Virgini immediate adscribere; quod non videtur suppo-
nendum, sed positive demonstrandum. De cetero, exempluia su-
perius allatum quaestionem nostram solvere non videtur, ex eo
praecipue quod desit vera analogia. Americae inventio nullo pacto
potest de Columbi matre praedicari praecise quia nullus exstitit
necessarius nexus inter actum generandi celebrem nautam ia-
nuensem et actionem quam ipse postea perfecit. In casu nostro,
e contra, ipsa Incarnatio erat salutis initium, erat redemptiva,
1deoque ex eo quod Beata Virgo scienter et volenter ad Incarna-
tionem cooperata est, iam potest hominum Redemptio in globo
eidem Virgini attribui, etiamsi ipsa nullum praestiterit imme-
diatum concursum in ipsis operationibus redemptivis quae In-
carnationem subsequuta sunt et quae, una cum immolatione

morte, illa sane, quae poena peccati a Deo pronuntiata est, a morte redigente
et
in pulverem. Item, si inimicitiae tam perfecte positae sunt inter Mariam
serpentem, ut Irenaeus non fatigatur dicere, victoria Christi, de serpente et
re-
de morte reportata, est etiam victoria Mariae, de serpente et de morte
unum. quoddam
portata, non solum quia per Mariam et Christum, tamquam
principium operans, innocentia et immmortalitas corporea, quae fuit in pa-
omnibus hominibus in salute et in resurrectione
radiso, restituta est pro
finali omnium, sed etiam quia Maria ipsa quoque *sibi eausa est facta
cum Christo Fi-
salutis" et immortalitatis corporeae, quam in intima unitate
Cf. etiam cl.
lio operans etiam cum Christo statim post mortem recepit».
Mediatris. Eine mariologisch e Frage, Innsbruck, 1925, p. 106:
F. H. ScuürH,
Sünde Adams, zwar
«Evas Sünde war unzweifelhaft in Verbindung mit der
doch auch selbst Ursache des Verlustes des Urstandes. Ge-
nur durch diese,
bei der Menschwer-
rade so verhült es sich mit der freien Mitwirkung Mariens
war ihr freier Wille und ihr dermütiger Gehorsam bei der Menschwer-
dung. Es
dem Erlóserwillen Christi und seinem Opfergehorsam,
dung in Verbindung mit
Einheit das Prinzip und
der nach dem Plane und Willen Gottes eben in dieser
Diese Verbindung
die Ursache des Heiles sein sollte. Daher: 'causa salutis"!
der Idee der neuen Eva
aber in der Einheit des Prineip tritt uns gerade in
Mitwirkung entgegen, velche
überall bei den Vütern als Grund und Form der
sie unzweifelhaft immer und überall behaupten ». Of. etiam p. 107-108.
148 Interpretatio testimoniorum Patrum

Christi in cruce, per modum unius obiectivam Redemptionem

constituere censentur.
Quae omnia ex sequenti exemplo clarius elucent: Adventus
cuiusdam medici in nosocomium omnino requiritur ad salvan-
dum quemdam infirmum qui sine operatione chirurgica protenus
moriretur. Medici adventus (in hypothesi) ita ab uxoris consensu
dependet ut absque illo, medieus in nosocomium pervenire recu-
set. Uxor tamen, infirmi salutem intendens, scienter et volenter
consentit ut maritus nosocomium illico petat et operationem per-
ficiat; qua peracta, infirmus salutem amissam extemplo recupe-
rat. Nune quaero, nonne uxor illa ad infirmi salutem formaliter
et efficaciter cooperata est? Nonne infirmi salus ei vere et realiter
adscribi posset? Et tamen uxor nullo pacto una cum marito
ipsam operationem chirurgicam perfecit. Aliis verbis, uxoris effi-
cientia adventum mariti in nosocomium n recto quidem attingit,
subsequentem autem medici operationem, solummodo in obliquo.
Iam, ex textibus lugdunensis episcopi satis evincitur Beatam
Virginem vere et realiter cooperatam esse ad opus salutis quate-
nus divino consilio reparativo consensum ab ea requisitum scien-
ter praestitit, sed utrum Beata Virgo in ipso opere Christi redem-
ptivo immediatas partes habuerit, ipse Irenaeus neque affirmat
neque negat; de hoc Sanctus Doctor simpliciter non cogitasse
videtur quum praefata verba conscripsit." De cetero, uti recte

"* Of. tamen cl. A. Kunz, Mariologie, Regensburg, 1881, p. 453, ubi descri-
pta Virginis cooperatione a momento Annuntiationis «sque ad sacrificiwm. cru.
cis, haec subnectit. « Das war der Antheitl Mariens am Erlóesungswerke, und
darum nennen wir sie ' Ursache des Heiles'. Das ergibt sich aus den Worten
der heiligen Vüàter. Der heilige Irenüus behauptet, Eva habe das Menschen-
geschlecht in das Verderben gestürzt, Maria es gerettet...» [tune alios quoque
Patres adducit et concludit, p. 454]: « Die heiligen Váüter also bestütigen, dass
Maria, sowie die Mitwirkerin zum Werke der Menschenerlósung, zugleich die
bestindige Mitarbeiterin an uuserm Heil sei, dass wir keine Gnaden erlan-
gen, ohne dass sie durch ihre Háünde gehe, die Gnade nichts in uns wirke ohne
ihre Theilnahme. Auch in dieser Hinsicht also also heisst Maria mit Recht
"Ursache des Heiles'». Rectius scribit cl. J. I. CanrMELL hodiernam doctri-
nam de cooperatione proxima ad opus redemptivum esse legitimam. evolutio-
nem doctrina Patrum innixam. Ait enim: «It is held to be certain by modern
theologians that our Lady did co-operate prozimately in the Passion... Pope
Pius X authoritatively sanctioned the doctrine in his encyclical for the fiftieth
anniversary of the definition of the Immaculate Conception, and he enounced
the important principle that Mary merited de congruo for men all that Christ
merited de condigno. "The explicit treatment of the subject is, in the main,
 Interpretatio testimoniorum Patrum 149

animadvertit cl. Przybylski,? nunquam loquitur lugdunensis

episcopus de parallelismo inter Adam et Evam, Christum et Ma-
riam, sed solummodo inter Adam et Christum, Evam et Mariam;
alis verbis, non agit de quodam « consortio » inter Christum
et Mariam in opere salutis. ^ Memorat utique causalitatem Evae
et Adami, Christi et Mariae, sed quomodo istae causalitates ad
invicem sese habeant, Irenaeus minime explieat."*
Quae de Irenaeo hic statuuntur, valeant etiam, servatis ser-
vandis, pro ceteris Patribus superius relatis. Docent illi con-
cordes Beatam Virginem ad Incarnationem redemptricem scien-
ter et volenter cooperatam fuisse. Exinde tamen colligendum non
est SS. Patres (saltem in textibus hucusque notis) cooperatio-
nem immediatam Virginis in ipso opere redemptivo Christi re-
vera docuisse. Aliud est enim talem cooperationem ex doctrina
Patrum per quandam elaborationem nostram facile deduci posse,
et aliud est ipsos Patres de tali deductione cogitasse quando re-
lata verba proferebant. Possibile est eos ad hane ulteriorem
Virginis causalitatem attendisse; sed hucusque nec probatum
est nec probabile.
itam
Sedulo idcirco distinguendum est inter fidem implic
aequiv alente r docuer unt; non
Sanctorum Patrum et hoc quod
quamp lurim orum Patru m
enim sunt unum et idem ! In assertione
simam et pu-
explicite profitentium Beatam Virginem esse dignis
aequivalenter !)
rissimam omnium creaturarum, implicite (non
doctrina catholica
continebatur, tamquam pars in toto, hodierna

of Marian theology is obvious

recent;.., But that it is a legitimate development
compare the axiom of Pius X with the primitive principle of Mary's
if we Adam.
Christ as the new Eve with the new
continued association with
within the limits of the modern
Pope Pius' apophthegm merely circumsceribes
ial dogma of the Faith» (Cf. Our Lady in Tradition
question that immemor s Lecture
Cambridge Summer School!
and the Fathers, Àn Our Blessed Lady;
for 1933, London, 1994, p. 86-81). Romae, 1931,
De Mariologia Sancti Irenaei Lugdunensis,
72 p. PnzysyrLsKr,
p. 68-69. me-
S. Irenaeus Lugdunensis, universalis
'3 Cf., e contra, cl. J. M. BovEm,
propugnator, in Analecta Sacra Tarra-
diationis B. Mariae Virginis egregius
conensia, 1, 1925, 229-291.
LSKI, Op. Cit., p. 69: «Attamen,
'4 Hoe minime obstante, scribit cl. PRZYBY
r protop lasta" , certe est causa universalis et immediata
lieet Eva non vocetu
er et Maria, licet non appellatur *' primo-
mortis omnium hominum...; similit Haec est
ata. salutis hominum...
genita", certe est cawsa universalis et immedi a...».
ecplicita... Irenaei doctrina indubi
S. Irenaei doctrina
150 Interpretatio testimoniorum Patrum

de immaeulato Deiparentis conceptu. Et tamen, quis potest cum

certitudine ostendere tales Patres, cum talia proferebant, de
absoluta immunitate Virginis ab omni peccato in ipso primo
instanti conceptionis suae revera cogitasse? Aliquid simile eve-
nit in nostro casu. Patres explicite profitentur doctrinam de re-
troversionis principio. Sed hoe complexum principium diversos
aspectus specificos quasi in germine complectitur quos ipsi sim-
plieiter non perspexerunt.'' Haec tamen fides mere implicita
nullo modo officit quominus doctrinam hodiernam de Corredem-
ptione mariali in sensu vero et proprio tamquam divinitus re-
velatam profiteamur.7*
* oX53*

Attentis igitur Patrum verbis in eorum contextibus atque

obiective et critice enucleatis, non possumus quin ad sequentem
huius capitis conclusionem perveniamus : Salvo meliori iudicio,
ad solidam demonstrationem doctrinae de immediata Virginis
Beatissimae cooperatione ad obiectivum Redemptionis nostrae
opus, non sufficiunt testimonia Patrum ab auctoribus hucusque
prolata. Attamen, praedicta doctrina aliunde sufficienter stabi-
lita, legitime, ni fallimur, possunt et Patres invocari, quippe
qui in eorum scriptis quaedam indicia, immo et elementa non
spernenda, tradiderunt quae a posterioribus generationibus ulte-
riorem ac perfectionem veluti amplificationem vel explicationem
acceperunt. Hoc enim haud parvae inserviet utilitati in evolu-
tione huius doctrinae historice texenda.''

'* Of. cl. L. Lzrom, La Médiation mariale dans la. théologie contemporaine,
Bruges, 1933, p. 107-108: «...pour ce qui regarde l'acte qu'on est habitué à
considérer comme capital dans l'euvre rédemptrice, à savoir le sacrifice de la
croix, j'avoue n'avoir pas trouvé «wn seul tezt patristique pleinement satisfai-
sant. Tous ceux que je connais peuvent et méme, semble-t-il, doivent s'enten-
dre de là seule compassion maternelle d'une àme infiniment sensible et dé-
vouée, non d'une coopération formelle aw rachat de l'humanité, cuvre essen-
tiellement divine ».
** Of. M. J, ScHxeEBEN, Handbuch der katholischen Dogmatil, vol. 1, Frei-
burg i. Br., 1927, p. 165-166, nn. 361-362.
"* Of. J. B. Canor, An Open Letter to the Very Rev. Dr. Smith Concerning
Mary's Co-redemption, in The Clergy Review, 18, 1940, 371-375.
 CAPUT II

BEATAE VIRGINIS CORREDEMPTIO

APUD SCRIPTORES MEDIAEVALES

Testimoniis priorum Eeclesiae saeculorum de Mariae parti-

bus in opere redemptivo breviter elucidatis, iam illorum quoque
scriptorum documenta perlustranda veniunt qui decurrente me-
dio aevo floruere. Istius aetatis ambitus, a saeculo IX usque ad
saeculum xvI, id est, ferme ab ortu usque ad prolapsum aetatis
scholasticae plus minusve protrahitur.'*
Periodus quae nostrae considerationi heic proponitur non
immerito haberi posset uti periodus transitionis quoad doctri-
inci-
nam de Beatae Virginis Corredemptione. Hac enim epocha
piunt auctores, sub influxu vitali SS. Bernard i, Bonaven turae,
indo-
et praesertim Alberti Magni necnon Arnoldi Carnotensis,
Redem-
lem soteriologicam consociationis Deiparae cum Filio
s enim
ptore profundius intueri ae penitius considerare. Quamvi
um concur sum in Incarna tio-
crebro adhuc attendant ad virgine
magis tamen ac in priorib us
nem redemptivam libere praestitum,
generos o animo
saeculis compassionem Deiparae iuxta crucem
compassionis in-
toleratam prae oculis habere videntur; istius
documenta
tensitatem mirifice extollunt, nec desunt pulcherrima
haec idearum evolu-
circa eius finalitatem salvificam. Quum vero
a sit suum cul-
tio, quamvis sat celeris appareat, minime censend
ione distinguere
men protenus attigisse, duas praesenti tractat
Sic, primo illos
oportet periodos, duobus articulis respondentes.
nt ;postea vero illa
afferemus scriptores qui transitionem incipiu
transitionem quodam-
invocabimus testimonia quae praedictam
ista perfectio nisi relative
modo perficiunt. Certocertius, non est
i auctores adducendi
concipienda ; aliis verbis, quamvis nonnull
tiam doctrinae de imme-
per se sufficiant ad stabiliendam existen
vum redemptionis opus,
diata Virginis cooperatione ad obiecti

teologia cattolica dalla fine dell'epoca

*5 Gf, cl, M. GnABMANN, Storia della
Di Fabio), Milano, 1937, p. 395.
pairistica ai tempi nostri (vers. G.
 152 Corredemptio B. V. M. a saec. 1X ad saec. xiv

non tamen omnia testimonia omnes huius doctrinae aspectus

directe testantur. Hoc evidenter patebit ex ipsis textibus quos
in medium proferemus.*?
ART. 1l
Seriptorum testimonia a saee, IX ad saec. XIV

Sit in primis S. Iosz?pH HYMNOGRAPHUS (ob. 883), ex cuius

Mariale sequentia desumimus: « A primorum parentum male-
dictione nos liberasti, o casta, corpore vestiens Verbum, quod
omnes benedictionibus coronavit, o semper benedicta, martyrum
triumphantium decus, et peccantium propitiatio ».5^ Item : « A
vineulis peccati me dissolvisti cum Dominum peperisti, o casta,
qui inferni regna dissolvit omnesque colligat ad cognitionem
sui». « Cum voce Archangeli ad te laetanter clamamus, o
Virgo: Ave, maledictionis solutio : ave, omnium malorum redem-
ptio, quae partu tuo inexcogitabili homines deificasti ».?? Et
paulo antea : « Ecce, o Virgo immaculatissima, in utero tuo con-
cepisti Verbum Patri coaeternum, et incarnatum peperisti, a
quo universis ex Adam natis iam collapsis donatur reparatio ».*?
Quae omnia, uti cuique patet, nihil aliud sonant nisi illud quod
apud omnes Patres antea reperimus, scilicet: Beata Virgo est
mundi redemptrix, quatenus Redemptorem hominibus genuit.

"? De doctrina Corredemptionis in hac periodo consule, inter alios, Lko-

NARDUM a Sancta TEnESIA, Voorteetting vam de bewijsvoeriny wit de midde-
leeuwsche liturgie en theologie en de uitspraken der Pausen, in Mariale Dagen,
vol. 9, TTongerloo, 1947, p. 130-142; M. MürrrzR, Maria. Ihre geistige Gestalt
wnd Persónlichkeit in der Theologie des Mittelalters, in Katholische Marien-
kwnde, vol. 1, Paderborn, 1947, p. 282-295; P. SmrRXTER, Mariens Mitwirkung
beim Erlósungsopfer, in Katholische Marienkunde, vol. 2, Paderborn, 1947,
p. 902-906; OC. DrinrENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Hague-
nau, 19047, p. 201-267; E. Dnvwf, La Médiation universelle de Marie, in Maria.
Etudes sur la Sainte Vierge, vol. 1, Paris, 1949, p. 498-517; G. M. Roscnuixi,
Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 310-325; A. Luis, Evolutio historica
doctrinae de Compassione B. Mariae Virginis, in Marianum, 5, 1943, 974-985.
Cf. etiam utilissimum florilegium scriptorum huius periodi apud I. Kevr-
PENS, Mariologiae Compendiwm, Antverpiae, 1938, p. 197-937.
* S. Iose?H Hymnographus, Mariale, n. 99; P. G. 105, 1102.
*: Tbid., n. 114; P. G. 105, 1118.
*? [bid., n. 233; P. G. 105, 1258.
** Ibid. Invocantur etiam a quibusdam sequentia verba S. Tanasm (fl. 80 :
« Tu Adami maledicti ezpiatio; tu debiti Evae solutio » (P. G. 98, 1491-1492).
Sed illa homilia in qua praefata verba occurrunt est dubiae authenticit
atis.
 Corredemptio B. V. M. a saec. 1X ad saec. x1v 153

Ne verbum quidem de cooperatione immediata ad obiectivum

Redemptionis opus.
Idem prorsus colligitur ex testimonio GEORGII NICOME-
DIENSIS (fl. R80) qui sequentibus verbis Ioachim et Annam allo-
quitur: « O iustorum praeclare acceptam hostiam !O oblationem
mundi factam redemptionis pretium! O bonam radicem ex qua
optimum illud germen prodiit! Quibus verbis Ioachim et Annam
dilaudem? ».**
In quadam eoncione quae interdum S. Petro Damiano ad-
scribitur (sed quae revera conscripta fuit a NICOLAO CLARAVALLEN-
SI) haec legimus verba : « Evocatur statim coelestis ille conventus
et iuxta prophetam init Deus consilium, facit sermonem cum
angelis de restauratione eorum, de redemptione hominum... ac
illis stupentibus et mirantibus prae gaudio, de modo redemptio-
nis. Et statim de thesauro divinitatis Mariae nomen evolvitur et
per ipsam et in ipsa et cum ipsa totum hoc faciendum decernitur ,
ut sicut sine illo nihil factum ita sine illa nihil refectum sit »us
Unde alio in loco recte concludere potest quod Dei Genitrici,
post Deum, pro nostra redemptione debitores sumus.** Istius
ad
auctoris verba, quamvis per se de cooperatione immeidata
possent, tamen, inspecto con-
Redemptionem obiectivam intelligi
textu, Inearnationem redemptivam exclusive respicere videntur.
EADMERI
Huc redit etiam, plus minusve, notus ille textus
discip uli:
CANTURIENSIS (ob. 1124) Sancti Anselmi 57 praeclari

$4 Ggonorus Nicomediensis, Hom. in Deiparae ingressum. in. templum; P. G.

interdum sequentia verba ALCUINI (ob. 904):
100, 1451. Adducuntur etiam 1300). Sed
per ipsam, redempt us» (P. L. 101,
« Omnis mundus congaudet ut est
homilia illa de Nativitate B. Virginis, in qua haec verba inveniuntur,
eerte spurea.
Annunt.; P. L. 144, 558. De hoc
*5 S. PeTRUS DaMiANI, Hom. in Deiparae
AnRI, LG Mariol ogia di S. Pier Damiani, in La Scuola
auctore confer S. Barpass
Cattolica, 61, 1933, 304-312; praes. 310.
s$ Gf. Hom. 2 in Nativit. ; ibid., col. 143.
nihil hiec attulimus quia nihil inve-
*? Ex mariologia S. ANSELMI (ob. 1109)
rem nostra m directe respici at. Cf. tamen cl. R. Jowrs, Sancti An-
nimus quod
Illinois U. S. A., 1937, p. 01-75. qui sincere ar-
selmi Mariologia, Mundelein,
nostrae proculdubio suffragari. "Textus
bitratur Sanetum Doctorem doctrinae
dum in medium profert, viderentur bene intelligi
autem quos ad hoc proban
Inearnationem, vel de Virginis inter-
posse vel de concursu libero ad Verbi
rum dispens atione, Cf. etiam W. GoossENS, De coopera-
ventu in actuali gratia
ad Redemplionem objectivam, Parisiis,
tione immediata Matris Redemptoris
tamen cl. Patrem Jowrs nimis dure increpat. Consulendus
1939, p. 125, qui
154 Corredemptio B. V. M. a saec. 1x ad saec. xiv

« Quas itaque laudes, quasve gratiarum actiones, non solum hu-

mana natura sed omnis creatura huic sanctissimae Virgini de-
bet? Pura enim sanctitas et sanctissima puritas purissimi pe-
ctoris eius omnem omnis creaturae puritatem sive sanctitatem
transcendens, incomparabili sublimitate hoc promeruit ut repa-
trim perditi orbis dignissime fieret. Unde quid laudis pro tam
ineffabili bono ipse per eam reparatus mundus ei iure debeat, cor
alicuius sub mortua carne viventis aestimare nullatenus suffi-
cit »."* Attamen, notatu digna sunt quae sequuntur: « Utique
cuncta quae Deus bona et utiliter fecit, in eo statu quo condita
fuerunt, esse destiterunt et per hanc beatissimam Virginem in
statum pristinum revocata sunt et restituta. Sicut ergo Deus
sua potentia parando cuncta Pater est et Dominus omnium, ita
beata Maria suis meritis cuncta reparando, Mater est et Domina
rerum ; Deus est enim Dominus omnium, singula in sua natura
propria iussione constituendo; et Maria est Domina rerum, sin-
gula congenitae dignitati per illam quam meruit gratiam resti-
tuendo ».** In hoc iam detegitur progressus respectu praedeces-
sorum; explicite enim memorat auctor Virginis merita repara-
tiva; quod, ni fallimur, primum est exemplum in historia no-
strae doctrinae. Num etiam hic agitur de sola cooperatione ad
Verbi Inearnationem? Cl. Dillenschneider arbitratur doctrinam
Eadmeri nihilo differre a doctrina S. Anselmi qui cooperationem
immediatam ad opus redemptivum nullibi tradit.?* Quaestionem
studiosis apertam relinquimus.
Saepissime exponit S. BERNARDUS CLARAVALLENSIS (ob. 1153)
quoque cl. C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Ha-
guenau, 1947, p. 251, ubi scribit: «Nulle part saint Anselme nous montre la
Vierge coopérant d'offüce avec le Sauveur pour le salut du monde et méritant
de voir agréée divinement sa collaboration. Il ne saurait done, en aucune fa-
con, étre retenu comme témoin du concours sotériologique direct de Marie ».
In nota (ibid.) asserit cl. auctor simile iudicium de opere Patris JoNES pro-
latum fuisse a Patre AvsRoN in Recherches de Sciences religieuses, 29, 1939,
244; a GaupEL in Revue de Sciences religieuses, 19, 1939, 181; necnon a Patre
CueNU in Revue des Sciences philosophiques et théologiques, 28, 1939, 318.
"* EApnwrRUS Cantuariensis, Lib. de e«cel. Virginis, cap. 9; P. L. 159, 573.
"UIDidisicapaut RPRS5ON5TS:
** Of. C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Hague-
nau, 1947, p. 259: «Sur notre relévement dans le Christ par Marie, Anselme
et Eadmer professent les mémes idées et parlent la méme langue. Et lorsque
le disciple s'abtmera dans la contemplation de la compassion de Marie sous la
croix, la Corédemptrice sera absente de ses méditations».
 Corredemptio B. V. M. a saec. 1X ad saec. xiv 155

doctrinam de cooperatione Virginis ad salutem, non quidem quasi

non sufficeret Christus, sed quia « congruum magis ut adesset
nostrae reparationi sexus uterque, quorum corruptioni neuter
defuisset ».?! Sie, in quadam concione Deiparam alloquitur:
« Merito in te respiciunt oculi totius creaturae, quia in te et per
te et de te benigna manus Omnipotentis quidquid creaverat re-
creavit ».?? Immo, et primus omnium, ni fallimur, de satisfactione
Virginis sermonem facit cum exclamat: « Curre, Eva, ad Ma-
riam ; curre, mater, ad filiam ; filia pro matre respondeat, ipsa
matris opprobrium auferat, ipsa Patri pro matre satisfaciat:
quia ecce si vir cecidit per feminam, iam non erigitur nisi per fe-
minam... O feminam singulariter venerandam... parentum repara-
tricem! »** Attamen, de natura huius satisfactionis dubium mo-
veri iure posset, siquidem in contextu de sola eooperatione ad
Verbi Incarnationem certissime agitur. — Adducuntur quoque
S. Doctoris verba in sermone de Virginis purificatione: « Offer
tui
Filium tuum, Virgo sacrata; et benedictum fructum ventris
Domino repraesenta. Offer ad. nostram omniwm reconciliati onem

Claravallensis, Homil. in Dominica infra oct. Assumptio-

*' &. Brnwaupus
nis; P. L. 183, 499-430. De doctrina huius S. Doctoris quoad nostram quaestio-
nem consulendi sunt: D. NoGUuEs, Mariologie de Saint Bernard, Paris-Tour-
mariale de saint Bernard, Paris,
nai, 1935, p. 103-153; A. RAUGEL, La doctrine
de saint Bernard, in Recherches de
1935, p. 133-144; P. AuBRON, LG mariologie Bernard,
L'owvre mariale de saint
Sciences religieuses, 24, 1994, 569-572; Id.,
textus enumerat in quibus, iuxta
Juvisy, 1935, p. 2835 et p. 192 ubi diversos
de Correde mptione egit. Doctrin am marialem S. BERNARDI
ipsum, S. Doctor
Marienl ehre des M. Bernhard, Regens-
etiam exposuerunt B. HANSLER, Die
A. VAN DEN KxnkHov EN, De Mariale er vam het H. Bernardus, in
burg, 1917;
1e Brussel, 1921, vol. 1, Brussel,
Handelingen van het vlaamsch Maria-Congres
ET, La Mariologie de saint Bernard,
1922, p. 260-291, praes. p. 285-9860; CLEMENC
prae manibus non habemus); B. M. MORINFAU, Com-
Brignai, 1909 (hoc opus
lle de Marie s'installe dans la, théo-
ment la doctrine de la maternité spiritue
saint Bernard , in Bulletim de la Société Francaise d'Étu-
logie mystique de
des Mariales, Juvisy, 1936, p. 119-152.
328.
*? Homil. in festo Pentec., 2; P. T. 183,
62, Cl. M. Mürrrm, Maria. Ihre
|*s Homil. 2 super Missus est; P. L. 183,
und Persón lichke it in der '"IU'heol ogie des Mittelalters, in Ka-
geistige Gestalt
1, Paderb orn, 1947, p. 287, allegato S. ANSELMO,
tholische Marienkunde, vol.
t, subiun git: « Auch der hl. Bern-
qui solam cooperationem indirectam agnosci Heilswerk ihres
indire kte Mitwir kung Marias am
hard scheint nur eine
is quibusdam S. Docto-
Sohnes in seinen Schriften auszusprechen ». Et invoeat bezogen werden,
alle diese Stellen darauf
ris textibus, pergit: « Doch kónnen ihn die Er-
ung den Erlóser und dureh
dass Maria uns durch die Menschwerd
also indirek te Mitwir kung zum Heil».
Hósung schenkte:
 156 Corredemptio D. V. M. a saec. 1X ad saec. xiv

hostiam sanctam, Deo placentem. Omnino acceptavit Deus Pate.

oblationem novam et pretiosissimam hostiam ».?4 Quibus verbis
opponit cl Lennerz alium textum parallelum in quo etiam S. Io-
seph dicitur sacrificium obtulisse : « Festus hodie nobis oblationis
ipsius dies illuxit. Hodie namque sistitur Creatori terrae fructus
sublimis ;hodie placabilis et Deo placens hostia virgineis manibus
offertur in templo, portatur a perentibus, a senibus exspectatur.
Offerunt Joseph et Maria sacrificium laudis, sacrificium matuti-
num ; Simeon et Anna suscipiunt ».?^ Omnibus prae oculis habi-
tis, iam merito dubitare quis posset utrum Doctor claravallensis
inter fautores nostrae doctrinae adnumerari valeat.
Longe maioris est momenti testimonium ARNOLDI CARNOTEN-
SIS (ob. 1160) qui non immerito nuncupari posset « Corredem-
ptionis marialis primus adsertor ». In opuseulo aureo De septem
verbis Domini in cruce, agens de intima Virginis consociatione
sacrificio crucis, haec asserit piissimus auctor: « Nimirum in
tabernaculo illo duo videres altaria, aliud in pectore Mariae,
aliud in corpore Christi. Christus carnem, Maria immolabat
animam. Optabat quidem ipsa ad sanguinem animae et carnis
suae addere sanguinem et elevatis in cruce manibus celebrare
cum Filio sacrificium vespertinum et cum Domino Iesu corporali
morte redemptionis nostrae consummare mysterium ; sed Aoc
solius summi sacerdotis privilegium erat, ut de sanguine munus
intra sancta inferret; nec poterat ei consors haec esse cum ali-
quo dignitas, et in reparatione hominis nulli angelo, nulli ho-
mini cum eo fuit aut esse potuit communis auctoritas. Coopera-
batur tamen plurimum secundum modum suum ad propitiandum
Deum ille matris affectus, cum tam propria quam matris vota

** Serm. 3 de Purificatione; P. L. 183, 370. Vide commentarium cl. Patris

C. DILLENSCHNEIDER, op. cit.. p. 948 ubi scribit: «Si l'abbé
de Clairvaux se
met dans la perspective du mystére de la Purifieation, c'est done
que son
témoignage, à le lire sans parti pris, vise l'oeuvre objective rédemptric
e qui
joue dans ce mystére du Christ et de sa Mére. Or le saint engage
nettement
Marie à présenter son offrande dans un but de réconciliation
*ad nostram
omnium reconciliationem', et spécifie tout aussi nettement que
Dieu le Pére
agréera cette oblation». Vide oppositam interpretationem cl.
W. GoossENS,
De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad Redemptionem obiectivam,
Parisiis, 1939, p. 125-1926.
?*5 Serm, 2 de Purificatione; P. L. 183, 308. Cf. H. LENNERZ, De coopera-
tione B. Virginis in ipso opere Redemptionis, in Gregorianum, 29, 1948, 129.
 Corredemptio DB. V. M. a saec. 1x ad saec. x1v 157

caritas Christi perferret ad. Patrem, cum quod mater peteret,

Filius approbaret, Pater donaret ».**
Ex eiusdem auctoris opusculo De laudibus Beatae Mariae
Virginis, sequentia notatu quidem digna depromimus verba:
« Dividunt coram Patre inter se mater et Filius pietatis officia
et miris allegationibus muniunt redemptionis hwmanae negotium,
et condunt inter se reconciliationis nostrae inviolabile testa-
mentum. Maria Christo se spiritu immolat et pro mundi salute
obseerat, Filius impetrat, Pater condonat. Magnum quidem est
quod latroni conceditur venia; sed et hoec stupendum quod con-
summata dispensatione Incarnationis, exspiraturus lesus ma-
trem tanto affectu honorat, victor suppliciorum et quasi sui im-
memor, ad matrem de cruce convertitur et colloquitur, intimans
quanti apud eam meriti esset et gratiae, quam solam in illo pun-
cto respiceret, cum iam capite vulnerato, fossis manibus et pe-
dibus, in ultimis esset. Movebat enim eum matris affectio, et
omnino tunc erat una Christi et Mariae voluntas, wnwmque holo-
caustum ambo pariter offerebant Deo: haec in sanguine cordis,
hic in sanguine carnis. Verum altius repetenda sunt operis huius
capitula, et brevi est sermone colligendum quo initio, quo pro-
gressu ad hunc beatitudinis cumulum Virgo sacrata devenerit,
ut cum Christo communem 4n salutem mundi effectum obti-
neat, et a dextris eius regnans in caelestibus, circumamicta va-
rietatibus, in deaurato vestitu assistat ».*"
In praefato igitur testimonio agit Carnotensis de Virginis
consortio in opere redemptivo ^on quatenus Redemptorem ge-
nuit, sed quatenus in monte Calvariae, iuxta crucem, «na cum
wnwm-
Redemptore reconciliationis humanae testamentum condit
Deo. Haec
que holocaustum seu sacrificium ambo pariter offerunt

*€* AgNOLDUS Carnotensis, De septem verbis Domini in. cruce; P. L. 189, 1694.
Cf. el. A. Luis, Evo-
(?'! De laudibus B. M. Virginis; P. L. 189, 1726-1727.
de Compassi one B. Mariae Virginis, in Marianum, 85,
lutio historica doctrinae
Ihre geistige Gestalt und Persón-
1943, 280-282; necnon cl. M. MürrER, Maria.
der Theologi e des Mittelalt ers, in Katholis che Marienkunde, vol, 1,
lichkeit in
subnectit: «Man wird
Paderborn, 1947, p. 293, ubi, relatis ARNOLDI verbis,
nicht abstreite n kónnen, dass diese Texte eine Deutung im Sinne der
wohl
Marias am Erlósungswerke ihres Sohnes zulassen;
unmittelbaren Teilnahme
man an dieser Auslegung auch
und wenn man sie ganz ernst nimmt, kommt
Menschhe it hat ihre Aussóhn ung mit Gott nieht nur
wohl kaum vorbei, Die
wunmiitelbar zu danken. ..aueh die Mut-
dem Sohne, sondern auch der Mutter
Verdienste am Versóhnungswerke mit».
ter wirkt unmittelbar durch eigene
 158 Corredemptio B. V. M. a saec. 1x ad saec. x1v

Virginis oblatio, testante auetore, cooperabatur ad propitiandum

Deum, ita quidem ut tam Filii quam Matris vota (seu impetra-
tiones pro nostra salute) Pater caelestis revera acceptare digna-
retur. Unde recte concludit Carnotensis Beatam Virginem com-
munem cum Christo in mundi salute effectum obtinuisse.
Uti erat expectandum, praeclarum hoc testimonium extor-
quere pro viribus conatus est nuperrime cl. H. Lennerz qui re-
currit ad alia Carnotensis verba in quibus dicitur: « (Beata
Virgo) iam sua ipsa morte se aliquid aestimabat publico muneri
addituram. Sed Iesus alieno adiutorio non indigebat qui dixit:
Factus sum sicut homo sine adiutorio, inter mortuos liber
(Ps. 81). Suscepit quidem parentis affectum, non tamen quaesi-
vit auxilium ;immo ipsam inter reliquos pro quibus sui sanguinis
Patri sacrificium offerebat, illo generali beneficio complexus
est ».** Quod ita commentatur cl. Lennerz: « B. Virgo putat se
posse publico muneri Christi aliquid addere; hoc est impossibile ;
affectum tamen Matris Christus suscepit..., auxilium non quae-
sivit; (mmo ipsa Mater pertinet ad eos pro quibus sacrificium
Filius Patri offert. Haec, attenta significatione adverbii * immo ',
facile ita possunt intelligi : non quaesivit auxilium matris in hoc
opere; e contra ipsa Mater inclusa est in illis qui redimuntur.
Si ita exponitur textus, subesse videtur doctrina: B. Virgo non
potuit cooperari ad munus illud publicum iam ob hanc rationem,
quod ipsa eo opere redimitur. Quidquid sit de hac explicatione,
certo docet Arnoldus B. Virginem nihil contulisse ad publicum
munus quod Christus in cruce peregit; et sic negavit cooperatio-
nem in ipso opere redemptionis obiectivae ».??
Haec autem doctissimi viri interpretatio admodum arbitraria
et contorta a non paucis lectoribus proculdubio reputabitur. Ete-
nim, in textu allegato, solummodo negat Arnoldus Beatam Vir-
ginem sua morte (« sua ipsa morte») aliquid operi redemptivo
addere posse; et hoc est impossibile, ut patet. Praeterea, adver-
bium illud «immo », non a priori identificari potest cum ex-
pressione « e contra », ut vellet cl. Lennerz, sed sensum contextui
cohaerentem inducere necesse est. Atqui, si Patris Lennerz in-
terpretatio illius adverbii « immo » legitima esset, tunc prorsus
SSEPAREZNSISO! 1781.
* H. LENNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso opere Redemptionis, in
Gregorianwm, 29, 1948, 131.
 Corredemptio B. V. M. à saec. 1X ad saec. xIv 159

ruerent atque inexplicabilia remanerent omnia ea quae praece-

dunt et in quibus diserte asseveratur vera cooperatio ad ipsum
opus salvificum. Unde, nostro saltem iudicio, sensus obvius ver-
borum Carnotensis huc redit: Beata Virgo non solum ad ipsum
opus redemptivum plurimum cooperata est (quamvis Christus
materno eius adiutorio minime indiguerit), verum etiam, (immo)
ab illo Christi sacrificio redimebatur et ipsa. Aliis verbis, Beata
Virgo est redempta simul et Corredemptrix. Nonne et ipsi Cor-
redemptionis fautores saeculo XX idem prorsus affirmant quin
ullam in eo perspiciant impossibilitatem? De cetero, quidquid
sit de nostra interpretatione, Ecclesiae doctrina de Maria OCor-
redemptrice neque stat neque cadit cum Carnotensis testimonio,
ut patet.
In quadam homilia de Virginis assumptione, haec inter alia
scribit GopEFRIDUS ADMONTENSIS (ob. 1165): « Licet enim uni-
versa opera sua aeterna Sapientia in magna et mirabili sa-
pientia fecerit, omnia tamen opera eius opus redemptionis su-
perexcellit. Et quia Beata Dei Genitrix Maria causa eiusdem
redemptionis exstitit, utpote per quam et per euius Filium com-
plenda et perficienda fuit, recte et non incongrue in praesenti
festivitate ad honorem ipsius legendam Spiritus Sanctus insti-
tuit ».!*? In quibus verbis non tantum unificat causalitatem Chri-
sti cum causalitate Mariae, verum etiam non obscure alludere
videtur ad redemptionem praeteritam seu obiectivam. Sed con-
fer ea quae alio loco scribit: « Et non incongrue praesens evan-
gelium (de Martha et Maria) in hae sacrosancta Beatae Virginis
legitur Assumptione, quia haec eadem Beata Virgo Maria huma-
per
nae redemptionis exstitit materia, utpote quae Dei Filium,
nostrae totum
quem opus istud misericordiae, opus redemptionis
erat perficiendum, de se genuit incarnatum ».! Hie agitur so-
lummodo de cooperatione quae remota ab hodiernis exsistima-
tur. Ergo excludit auctor alios cooperationis modos? Mariae sum-
mam iuxta crucem compassionem memorati Godofridus,'^? immo

ionis; P. L. 114, 919.

19 GoprerRIDUS Admontensis, Homil. 6 in festo Assumpt
1:1 Homil. 1 in festo Assumptionis; P. L. 174, 904.
910; Beata Virgo iuxta cru-
1:2 Homil. 2 in fesio Assumptionis ; P. L. 174,
« Non dignaris considerare qucd
cem ita conqueritur et Filium alloquitur:
mea quonda m impregn atione sanctis sima, in tua conceptio-
anima mea, quae in
it, et Deum Creatorem magnifi-
ne suavissima et desideratissima olim exsultav
 160 Corredemptio DB. V. M. a saec. rx ad saec. xlv

diserte asseverat Deiparam hanc compassionem pro nostra om-

nium redemptione ultro obtulisse. Sic, commentans verba « Quae
est ista quae ascendit per desertum sicut virgula fumi...»
(Cant. 3), asserit auctor: « Et bene sicut virgula fumi ascendisse
dicitur. Nam per fumum, qui in altum consurgens amarus est
et amaras excitat, laerymosus eius (Mariae) et contribulatus
non incongrue aecipiendus est spiritus, quae pro salute et redem-
ptione hwmani generis amaras Deo quotidie offerebat lacrymas.
Cuius nimirum lacrymosa deprecatio, ut suavissimi virgula fumi
in altum consurgens, de humili et contrito corde eiusdem Vir-
ginis ascendebat coram Domino ».!^? Notamus Arnoldum et Gode-
fredum primos esse qui Beatae Virginis compassioni indolem
soteriologicam adscribunt.
Alterius generis et minoris momenti sunt verba quae oc-
currunt apud PHiLIPPUM DE HanvENGT (ob. 1183) et ALANUM DE
INSULIS (ob. 1202), quamvis primo intuitu satis explicita lectori-
bus videantur. Sic, scribit prior: « Vere in Beata Maria singu-
lare privilegium incomparabilis virginitatis et fragrantia odori-
ferae castitatis effulsit, quia nisi virgo et casta exstitisset, ne-
quaquam illam ad habitandum sibi Filius Dei elegisset. Decebat
namque ut virgo esset quae mundwm redimebat, quia virgo exsti-
tit illa prima parens quae totum mundum perdiderat. Quia ergo
Beata Dei Genitrix Maria virgo fuit, consequenter casta et con-
tinens exstitit ».!?*
Posterior vero, commentans textum Egredietur virga de
radice Iesse (Is. 11), haec habet: « De huius arboris radice, de
qua processit Iesse, id est, de antiquorum Patrum genere, egressa
est virga, id est, Virgo Maria. Haec virga, sui fructus suavitate
redemit amaritudinem radicis antiquae. Haec vitium quod erat
in trunco, redemit in sureulo. Haec eleganter dicitur virga ra-
tione nominis, ratione significationis, ratione proprietatis ».!?*
E contra, admodum significativum arbitramur testimo-
10 nium RiCHARDI A SANCTO LAURENTIO (ob. 1230). In eius opere De

cavit, illa, inquam, anima mea nune passionis tuae gladio transfixa, sicut mihi
Simeon ille prophetavit, qui te infantem in suis ulnis portavit, illa, inquam,
anima mea ».
^7? Homil. 7 im festo Assumptionis; P. L. 174, 985-986.
"* PnuiLrPPUS de Harvengt, Moralitates im cantica; P. L. 203, 5920.
'"* ALANUS de Insulis, Sententiae de Sancta Maria; P. L. 210, 246.
 Corredemptio B. V. M. a saec. IX ad saec. xiv 161

laudibus B. V. Mariae, quod decurrentibus saeculis Alberto Ma-

gno adscribebatur, exponit auctor quomodo exstiterit Beata Virgo
Redemptionis coadiutrix: « Attendendum est igitur et iugiter
recolendum, quod tam devota coadiutrioz exstitit ad mund redem-
ptionem, ut sicut non fuit dolor sicut dolor quem sustinuit Fi-
lius pro mundi redemptione, sic non esset dolor sicut dolor ille
quem ipsa pertulit in corde pro eadem causa. Quod ergo attulit
mundo Filius passione, hoc et Mater contulit conversatione, reos
et peecatores reconcilians compassione, acquisita per partum ip-
sius totius mundi redemptione ».'?*
Praefatum Richardi testimonium sequenti modo interpretatur
cl. Lennerz : « Sensus videtur esse: Filius redemit mundum ; Aac
redemptione [iam] acquisita, B. Virgo coadiutrix exstitit ad
mundi redemptionem compassione sua, reconcilians reos et pec-
catores ».!" Attamen, iuxta regulas grammaticales, subiectum
illorum verborum: «acquisita per partum ipsius totius mundi
redemptione », non videtur esse Christus, sed ipsa Beata Virgo;
in illis verbis allusio fit ad Virginis cooperationem per mater-
nitatem divinam tempore Inearnationis, uti patet ex addita-
mento: « per partum ipsius ». Unde sensus potius videtur esse:
Beata Virgo, quae iam tempore Incarnationis, suo partu, mundi
redemptionem acquisiverat |en cooperatio mediata ad Redemptio-
nem], nunc iuxta crucem una cum Filio mundum reconciliat
etiam compassione. Nisi haec interpretatio obvia prae oculis ha-
Ri-
beatur, sensu prorsus vacua nobis apparent sequentia ipsius
liceat ita loqui
chardi verba: « Nolebat siquidem Deus Pater, si
condem-
solius Filii morte salvari genus humanum et diabolum
(ludic.
nari; sed disposuerat in manu feminae tradere Sisaram
m privilegiis B. Mariae Vir-
196 RicHaRDUS a Santo Laurentio, De duodeci
12; invenit ur (sub nomine S. ALBERTI MaaNI) in BounmassfÉ, Swmma
ginis, cap.
8, 281-282. De hoc auctore vide C. DILLEN-
aurea de laudibus B. V. Mariae,
ER, Marie au service de notre Rédempt ion, Haguenau, 1947, p. 245-241. Of.
scuwEID
Albert le Grand, docteur de la Me-
etiam quae habet cl, M.-M. DESMARAIS, S.
Opusculum quod in edit. Bov-
ditation mariale, Paris-Ottawa, 1935, p. 153-154.
titulo De duodeci m privileg iis B. M. Virginis, subinde co-
BAssÉ apparet sub
M. Virginis libri duodecim, et invenitur
gnoscitur sub nomine De laudibus B.
S. ALBERTI MAGNI, ed. Vives, vol. 36. Verba a nobis in textu alle-
inter opera
S, Mariologiae Compendium, Antver-
gata reperies ibid., p. 158. Cf. I. KEUPPEN
verba erronee citantur.
piae, 1938, p. 219, ubi RIOHARDI Redemnptio-
B. Virginis im ipso opere
1 Qf, H. LzewwERZ, De cooperatione
nis, in Gregorianum, 29, 1948, 128.

11
 162 Corredemptio B. V. M. a saec. rx ad saec. xiv

4) ».'?* Quae verba applicat auctor Deiparae Virgini cruci ad-

stanti. Incisum illud « si liceat ita loqui », bene eo sensu intelligi
valet quod Beata Virgo non erat causa Redemptionis aeque prin-
cipalis ac Shristus, sed omnino secundaria et subordinata. De
cetero, in textu ubi ex professo effectus compassionis Deiparae
describit auctor (ut supra vidimus) nulla invenitur restrictio,
sed simpliciter asserit Richardus: Quod Christus attulit mundo
sua passione, hoc (sc., mundi reconciliationem) attulit Beata
Virgo sua compassione.!??
Nunc autem duo illa excutienda veniunt scholasticae aetatis
luminaria, S. BONAVENTURA (ob. 1274) scilicet et S. ALBERTUS Ma-
GNUS (ob. 1280), qui, uti supra diximus, tantum exercuerunt in
fluxum in posteriores scriptores marianos.
11 Quoad Seraphicum Doctorem quamplurimi ab hodiernis
proferuntur textus "^ quorum sequentes inter praestantiores
comperiuntur. In quodam sermone de Assumptione, inter diver-

?* De laudibus B. M. Virginis, lib. 2, cap. 2, n. 2; apud LENNERZ, loc. cit.,

et DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 241.
1? Of OQ. DILLENSCHNEIDER, Op. Cit., p. 246-2471. Cf. etiam cl. M. MÜLLER
qui notissimum textum RicHanDI ita breviter commentatur: «Da scheint ein
gemeinsames unmittelbares Verdienst des Erlósers und seiner Mutter durch
Leiden bzw. Miterleiden für das Heil der Welt ausgesprochen zu sein» (Cf.
Maria. Ihre geistige Gestalt und Persónlichkeit in der Theologie des Mittelal-
ters, in Katholische Marienkunde, vol. 1, Paderborn, 1947, p. 292).
"* Doctrinam marialem S. BoNAVENTURAE haud pauci seriptores dilucidare
conati sunt. Cf. e. g., amplissimam dissertationem cl. L. Dr Fowzo, Docíring
Sancti Bonaventurae de wniversalà mediatione B. Virginis Mariae, Romae,
1958; Id., S. Bonaventura, universalis mediationis B. Virginis egregius Doctor,
in Miscellanea: Francescana, 39, 1939, 57-18; V. PrEssER, Die Lehre des hl. Bo-
naventura ber die Mittlerschaft Mariens, in Franziskanische Studien, 93,
19386, 353-389; L. Ciccnirro, Maria Mediatrice universale im S. Bonaventura e
Dante, in Miscellanea Francescana, 36, 1936, 35-51; G. BnaNs, Maria's Midde-
laarschap bij den H. Bonaventura, in Handelingen van het vlaamsch Maria-
Congres te Brussel, 1921, vol, 1, Brussel, 1922, p. 305-317; P. APOLLINAIRE, Saint
Bonaventure, le chantre de Marie, in Études Franciscaines, 51, 1939, 337-358;
G. M. Roscuiw1, La dottrina di S. Bonaventura sulla. Mediazione universale di
Maria, in Marianum, 2, 1940, 59-80; Id., Amnotatio circa Mediationem ma-
rianam in operibus S. Bonaventurae, in Marianum, 2, 1940, 86-88; E. Omixr-
TINI, Mariologia S. Bonaventurae, Sibenici-Romae, 1941, praes. p. 44-15; (de ope-
re Patris CHrETTINI, consule omnino, L. Dr Fowzo, in Miscellanea Prancescana,
42, 1942, 239-242); L. M, Brrro, De Beata Maria Virgine ommium. gratiarum
Mediatrice, Romae, 1938, praes. p. 28-88; C. DrrLENsOHNEIDER, Marie au service
de notre Rédempticn, Haguenau, 1947, p. 235-239; M. MürLrxEn, Maria... im der
Theologie des Mittelalters, in Katholische Marienkunde, vol. 1, Paderborn,
1947, p. 2817-290.
 Corredemptio B. V. M. à saec. rx ad saec. xiv 163

sas rationes propter quas praesidet Beata Virgo in coelo atque

immediate assistit Regi, haec memoratur: « Tertia ratio est,
quia patriarchatus quam habuissent Adam in numero virorum
et Eva in numero feminarum, ut sederet ad dexteram Dei, id
est, in potioribus bonis, translatus est ad Christum et Mariam
Matrem eius, qui sicut illi fuerunt peremptores humani generis,
ita isti fuerunt reparatores »."' Haec in genere. Quomodo au-
tem exstitit Beata Virgo humani generis reparatrix? Ut satis
colligitur ex sequentibus locis, Seraphieus Doctor videtur ad-
mittere quamdam cooperationem per modum satisfactionis et per
solutionem pretii redemptivi. « Nullus autem est qui posset red-
dere honorem subtractum Deo nisi Christus. Et Beata Virgo est
venerativa et restawrativa honoris Dei subtracti, e&t Mater con-
sentiens quod Christus offerretur in pretium... Abraham, voluisti
offerre filium tuum, sed obtulisti arietem. Sed Virgo gloriosa
Filium. suum. obtulit ».? «Illa mulier, scilicet Eva, nos à pa-
radiso expellit et vendit; ista (Maria) nos reducit et emit ».'?
« (Beata Virgo) persolvit istud pretium (redemptionis) ut mulier
fortis et pia, scilicet quando Christus passus est in cruce ad per-
solvendum pretium istud, ut nos purgaret, lavaret et redimeret,
tune Beata Virgo fuit praesens, acceptans et concordans volun-
tati divinae »."^ « (Pretium) per eam. solutum. est in redemp-
tione generis humani ».!^
Ex omnibus hisce textibus iam clare perspicitur doctrinae no-
de
strae progressus apud Seraphicum ; loquitur enim non solum
iuxta crucem (uti fecerat iam
compassione ac oblatione Virginis
pro
Arnoldus Carnotensis), sed etiam de satisfactione Virginis
pretii re-
peccato necnon de cooperatione per modum solutionis
raro intelli-
demptivi. Quae omnia ab hodiernis theologis haud
concursu ad ipsam Redemptionem ob-
guntur de vero quodam
Chiettini, O. F. M., qui arbitra-
iectivam. Dissentit tamen cl. E.

Opera omnia, ed. ad Claras

11 &. BoNAVENTURA, Sermo. à de Assumptione;
à)
Aquas, vol, 9, 1901, p. 698. vol. 5,
nn. 16-17; Opera omnia,
u2 Collatio 6 de donis Spiritus Sancti,
horum verbor um apud cl. E. CniETTINI, Op. Cit.
p. 486. Cf. interpretationem (:),
hie agit de sola cooperatione passiva
p. "1, iuxta quem Seraphieus Doctor
ge. per consensum.
p. 486.
13 Jbid., n. 14; Opera omnia, vol. 5,
14 [bid., n. 15.
us [bid., n. 5; Opera omnia, vol. 5, p. 484.
164 Corredemptio B. V. M. a saec. rX ad saec. xiv

tur praefatam cooperationem « satis alienam fuisse a mente Se-

raphici »."^ Et ratio est, ait laudatus auctor, quia alibi idem
S. Doctor diserte docet solum Christum nos redemisse ac pro
nostris peccatis satisfecisse.''" Obiicitur quoque: Beata Virgo
non potuit pro peccato generis humani satisfacere quia ipsa (te-
stante S. Doctore) peccatum originale contraxerat.'' Immo, con-
tendit Seraphicus Deiparam multiplices poenalitates passam
fuisse non propter hominum Redemptionem, sed propter origi-
nis maculam qua fuerat et ipsa inquinata."? .— Istas aliasque
difficultates cl. L. Di Fonzo solvere conatus est ;!?? sed utrum eius
solutio sit revera sufficiens ad enodandas difficultates, studiosis
iudicandum relinquimus.
Praeclara quaedam de virginea Corredemptione documenta,
quae ex S. ALBERTO MAGNO depromere assolent mariologi, modo
expendamus oportet. Testatur equidem S. Doctor : « Beata Virgo
non est assumpta in ministerium a Domino, sed in consortium
et adiutorium, iuxta illud * faciamus ei adiutorium sibi simile ?.
Summus enim in ordine Ecclesiae Papa est, qui est Vicarius
Iesu Christi. Beata autem Virgo non est vicaria, sed coadiutriz
et socia, particeps in regno quae fuit particeps passionum pro
genere humano, quando omnibus ministris fugientibus et disci-
pulis, sola sub cruce perstitit, e£ vulnera quae Christus corpore,
ipsa corde suscepit : unde et gladius tunc ipsius animam pertran-
sivit ».' Praefatum consortium denegandum est cuique alteri

"* BH, OnigrTTINI, Mariologia S. Bonaventurae, Sibenici-Romae, 1941, p. 60.

Oui libenter cohaeret H, LENNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso opere
Redemptionis, in Gregorianum, 29, 1948, 126-127. Ad eandem conclusionem per-
venerat anno 1939 W. GoossENS, op. cit., p. 129.
U' S. BoNAVENTURA, Comment. im II Sent., d. 11, a. 1, q. 1, ad 6; Opera
omnia, vol. 2, p. 218b; In III Sent., d. 19, a. 2, q. 1; Opera omnia, vol. 8,
p. 4088; De Annuntiat. B. M. Virginis sermo 6; Opera omnia, vol, 9, 6846-
685a. Apud E. CniETTINI, Op. cil., p. 12.
!'5 Comment. àn III Sent., d. 3, p. 1, a. 1, q. 2, in corp.; Opera omnia, vol. 3,
p. 67b-68a. Apud CnmiEeTTINI, Op. cit., p. "2.
7"? Tbid., Of. E. CHiETTINI, op. cit., p. 13-14.
"" L. Dr FoNzo, Doctrina Sancti Bonaventurae de wniversalà Mediatione
B. Virginis Mariae, Romae, 1938, p. 160.
"' S. ArsERTUS MacNvus, Mariale, q. 42; Opera omnia, ed Borgnet, vol. 31,
Parisiis, 1898, p. 81, Sancti Doctoris doctrinam quoad nostram quaestionem
exposuerunt, inter alios, J. DrrrREMIEUx, De Mediatione universali B. Mariae
Virginis quoad gratias, Brugis, 1926, p. 96-97, Id., S. Albertus Magnus, Hc-
clesiae Doctor, praestantissimus mariologus, in Ephemerides Theologicae Lo-
 Corredemptio D. V. M. a saec. rx ad saec. xiv 165

creaturae, etenim : « [Beata Virgo] soia fuit cui datum est hoc
privilegium, scilicet communicatio passionis, cui Filius ut dare
posset praemium, voluit commAnicare passionis meritum, et ut
ipsam participem faceret beneficii redemptionis, participem esse
voluit et poenae passionis, quatenus sicut fuit adiutrim redem-
ptionis per compassionem, ita mater fieret omniwm per recrea-
tionem; et sicut totus mundus obligatur Deo per summam pas-
sionem, ita et Dominae omnium per compassionem ».'?? « [Beata
Virgo] ipsum Filium suum et Filium Dei, non prout panis et
vinum in corpus eius transferebatur et sibi speciebus alienis im-
molabatur, sed secundum quod in eius propria carne et sanguine
secundum corpus formabatur sub ipsa sua specie propria in qua
eum genuit, spontaneo eius consensu in eius passione pro nobis
omnibus obtulit: per quam sufficientissimam et gratissimam ho-
stiam semel oblatam, Deum toto generi humano reconciliavit ».'?*
Praeterea, Deiparentis consortium cum Christo in opere sal-
vifico universale omnino censetur, ideoque ad solam Incarnatio-
nem dominicam coarctari minime potest ; « non enim adiutorium
simile sibi diceretur, nisi im omnibus eosdem actus participa-
ret ».?^ Consequenter, alio loco asserere non ambigit: «... pro

de la San-
vanienses, 10, 1933, 217-281; J. M. BovrR, La Mediación universal
"t, 1926, 511-
tísima Virgen en las obras del B. Alberto Magno, in Gregorianum,
de la Sant4sima,
5648; P. MIRANDA, San Alberto Magno y la, Mediación universal
162-171; M. Con-
Virgen, in La Vida Sobrenatural, 94, 1932, 340-357; 25, 1933,
9, 1932, 208-212; H.
pnovaNr, La Mariologia di S. Alberto Magno, in Angelicum,
de la Sanlisima Virgen segünm ei B. Alberto
Arxszxns, La Mediación wniversal
in La Vida Sobrenatur al, 18, 1929, 244-264, 312-325, 3170-371; 19, 1930,
Magno,
de saint Albert le
15-23, 171-176; M. A. GENEVOIS, Bible mariale et mariologie
le Grand, docteur
Grand, Saint-Maximin, 1934; M.-M. DrsMaAnmaiS, S. Albert
p. 08-78; H. MxrZarmoTH.
de la Médiation mariale, Paris-Ottawa, 1935, praes.
Mittlersch aft Mariens, in Pastor
Die Lehre des hl. Albertus d. Gr. über die
89-100 (hunc art. prae manibus numquam habuimus); J. BrnaG-
Bonus, 40, 1932,
im Werke der Erlósung nach dem
MANN, Die Stellung der seligsten Jungfrau
hrer Albertus Magnus, Freiburg i. Br., 1936, praes. p. 70-84;
hl. Kirchenle
Magno, in La Scuola Cattolica,
P. Scorrr, Le opere mariologiche di S. Alberto
97-112; E. DRUWÉ, La Méditation universelle de Marie, in Maria. Éta-
14, 1932,
vol. 1, Paris, 1949, p. 509-513; C. DILLENSCHNEIDER,
des sur la Sainte Vierge,
service de notre Rédemptio n, Haguenau, 1947, p. 241- 245.
Marie au
919. Alios textus hae de re
:32 Mariale, q. 150; Opera omnia, vol. 37, p.
vide apud DksMaRAaIS, Op. cit., p. 14-15.
:3 Mariale, q. 51; Opera omnia, vol. 97, p. 9T.
in Matthaeum, Y, 18; Opera omnia, vol. 20, p. 30.
1:4 Comment.
166 Corredemptio B. V. M. a saec. rx ad saec. xiv

illa culpa [originali] Beata Virgo satisfecit ».?* — Quae cum

ita sint, iam nova luce reponitur ipsum fundamentum spiritua-
lis maternitatis Deiparae. « [Beata Virgo] peperit filium suum
primogenitum sine dolore in sua nativitate; posten peperit to-
tam gentem simul in Filii passione, ubi facta fuit ei in adiuto-
rium simile sibi, ubi ipsa Mater misericordiae Patrem miseri-
cordiarum in summo opere misericordiae adiuvit et una secum
omnes homines regeneravit ».?*
Praeclarissima haec S. Doctoris documenta interpretari per
recursum ad axioma: «quod est causa causae est causa cau-
sati»,"' nimis enorme revera videtur ut confutatione quadam
indigeat.
Profitetur ideireo S. Albertus, et quidem diserte, Beatissi-
mam Virginem Redemptori nostro coadiutricem fuisse per com-
passionem; hanc compassionem pro generis hwmani reconcilia-
tione oblatam fuisse; Beatam Virginem coobtulisse Hostiam di-
vinam in Calvaria, et media hac oblatione, omnes homines ad
vitam gratiae una cum Christo regenerasse; pro ipso peccato ori-
ginali satisfactionem Deo praestitisse ;meritum passionis Chri-
sti ei fuisse communicatum ; et sic in omnibus eosdem actus re-
demptivos Christi, Deo ita disponente, mirifice participasse.
Quae omnia non nisi cooperationi ad ipsam Redemptionem
obiectivam recte coaptari posse viderentur. Nec parum exinde
roboratur contentio quod, testante S. Doctore, «sola fuit
(Beata Virgo) cui datum est hoc privilegium », scilicet commu-
nicatio passionis Christi, communicare passionis meritum, parti-
cipatio beneficii Redemptionis. Etenim, si subiectivam Redem-
ptionem dumtaxat prae oculis habuisset S. Doctor, iam nullo
pacto memoratum privilegium ceu ezclusivwm Beatae Virginis
edicere valeret, quum etiam S. Ioannes Evangelista et Maria
Magdalena patienti Redemptori summopere compassi fuerint, et
omnes christifideles beneficium Redemptionis subiectivae iugi-
ter participare queant.
"5 Mariale, q. 42; Opera omnia, vol. 37, p. 80.
"75 Mariale, q. 148; Opera omnia, vol. 37, p. 214. De hac quaestione vide
DEÉSMARAIS, op. cit., p. 198-134.
"7 Of. H. LENNERZ, De cooperatione B. Virginis 4n ipso opere Redemptionis,
in Gregoriamum, 29, 1948, 197; W. Goossrews, De cooperatione immediata Ma-
tris Redemptoris ad Redemptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 129. Cf. etiam
J. RiviEgE in Revue des Sciences religieuses, 15, 1935, 614-617.
 Corredemptio B. V. M. a saec. 1X ad saec. XIV 167

Contra hanc interpretationem profert nuperrime cl. Lennerz

alium textum albertinum in quo satis « clare excludit (S. Doctor)
meritum de congruo alicuius sancti relate ad iustificationem
generalem, prout refertur ad totam naturam damnatam in
Adam ».?3 Cui obiectioni posset forsan aliquis respondere Bea-
tissimam Dei Matrem non necessario comprehendi debere in pro-
positionibus generalibus quae ceteros sanctos attingunt. Nonne
ipsa ordinem atque hierarchiam per se constituit quae eam extra
et supra ceteras creaturas collocat? Nonne ipse S. Albertus hoc
palam testatur dum scribit: « Beatissima Virgo non cadit in nu-
merum cum, aliis, quia non est una de omnibus, sed. est una su-
per omnes »? '??
Instat ulterius cl. Lennerz: Agens de naturae debito, S. Al-
bertus simpliciter statuit: « quod solum solvere potuit Chri-
stus ».!?^? Attamen, ni fallimur, hic loquitur S. Doctor de merito
antea
strictae iustitiae seu de condigno, ut patet ex verbis paulo
ad causam meritor iam relata,
desurpatis: « Iustificatio naturae
ad passionem
quae est meritoria secundum condignum, refertur
exclude re vellet Bea-
Christi ».!?! De cetero, si S. Albertus revera
quorsum
tae Virginis cooperationem ad ipsum opus redemptivum,
m diserte
igitur tot illi textus à nobis superius allegati? Quorsu
oris partici-
testatur Deiparam in omnibus eosdem actus Redempt
Beata « sola [exstite rit] cui
passe? Quorsum tandem evenit ut
ut supra notavim us, et
datum est hoc privilegium »? Nonne,
iugiter coopera ntur?
ceteri sancti ad Redemptionem subiectivam
Iudicent lectores! '??
discipulo, scilicet
Nune autem ex praeclaro S. Alberti
in
Virginis in ipso opere Redemptionis,
1: H. LENNERZ, De cooperatione B.
Gregorianum, 28, 1941, 584.
ENS, Mariologiae Compendiwm, Ant-
:2 Qf. Mariale, q. 80; apud I, KEUPP
De hoe consul e M.-M. DESMARAIS, 0p. cit., p. 45-51.
verpiae, 1938, p. 213.
rianw m, 28, 1947, 584.
19 H. LENNERZ, arí. cit., in Grego
nt. in III lib. Sent., d. 19, a. 1; apud LENNERZ, ibid.
1:1 Comme -
Theologie des Mittelalters, in Katho
1:2 Gf. M. MürrgR, Maria... im der « Sicher hat wohl der
born, 1947, p. 292:
lische Marienkunde, vol. 1, Pader ten ».
re Miterlóserschaft Marias vertre
hl. Albert der Grosse die unmittelba in Maria. Etudes sur
univer selle de Marie,
Cf. etiam E. DnuwÉ, La Médiation sdam textibus
1949, p. 511, ubi, allegatis quibu
la Sainte Vierge, vol. 1, Paris, de la coopé ration aussi
le voit, sur le fait
&. Doctoris, scribit: « Comme on ive, saint Albert le
à la Rédemption object
étroite que possible de la Vierge judic ium proferunt omnes
». Idem prorsu s
Grand ne laisse planer aucun doute :
S. Alberti.
expositores doctrinae marialis
168 Corredemptio B. V. M. a saec. 1X ad saec. x1v

S. THOMA AQUINATIS (ob. 1274) pauca quaedam hic expendere iu-

vat. En praecipua Doctoris testimonia quae ab hodiernis inter-
dum afferuntur. « Consensus Beatae Virginis, qui per annuntia-
tionem requirebatur, actus singularis personae erat in multitu-
dinis salutem redundans, immo totius lumani generis... ».!**? In-
super, Beata Virgo « habuit meritum martyris, mortem crucis
cum Filio patiendo ».'^* Tandem : « Si dieit vir: pro te damnor,
mulier potest respondere: per me salvaris ».!** In quibus verbis,
sine praeiudicio ponderatis, nihil aliud docet Angelicus Doctor
nisi quamdam "Virginis cooperationem per maternitatem divi-
nam libere susceptam ; quod, de cetero, et ipsi Sancti Patres uno
ore profitebantur. Quaestionem autem nostram nullibi prorsus
tangit, quidquid in contrarium senserit cl. H. Merkelbach,!?*

?* S. 'THoMas, Comment. in III lib. Sent., d. 3, q. 3, a. 2. Apud J. M, Bo-

vER, Deiparae Virgimis consensus, Corredemptionis ac Mediationis fundamen-
twm, Matriti, 1942, p. 98. Doctrinam Doctoris Communis relate ad quaestionem
noStram exposuerunt FRANZ voN PAULA Moncorr, Die Mariologie des hl. Tho-
mas von Aquin, Freiburg, 1878 (opus nobis notum solummodo in versione ita-
lica inferius citanda); H. MrxnkErBAOH, Quid senserit S. Thomas de Mediatione
Beatae Mariae Virginis, in Xenia Thomistica, vol. 2, Romae, 1924, p. 3-28 (ex-
tractum); E. Hucow, Sancti Thomae doctrina de B. V. Maria Mediatrice om-
nium gratiarum, in Xenia Thomistica, vol. 2, Romae, 1994, p. 531-540; J. M.
BovgR, La Mediación universal de la Virgen en Santo Tomás de Aquino, Bil-
bao, 1924; A. FERNANDEZ, De Mediatione Beatae Virginis secundum. doctrinam
D. Thomae, in La Ciencia Tomista, 38, 1928, 145-170; M. M. TuvakERTS, De
Marialeer van der H. Thomas vam Aquino, in Handelingen van. het vlaamsch
Maria-Congres te Brussel, 1921, vol. 1, Brussel. 1922, p. 298-304.
"* Sermo 58 in Assumpt. B. M. V.; apud G. M. Rosonuiwi, Mariologia,
ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 315.
55 Sermo fest. 33; ita citatur a I. KrEuPPENS, Mariologiae Compendium,
Antverpiae, 1938, p. 224, J. M. Bovrm, op. cit., p. 91-98, adducit etiam haec
S. Doctoris verba: « Congruum fuit B, Virgini annuntiari quod esset Christum
conceptura. ... Quarto, ut ostenderetur esse quoddam spirituale matrimonium
inter Filium Dei et humanam naturam: et ideo per annuntiationem exspecta-
batur consensus Virginis loco totius humanae naturae» (3 pars, q. 30, a. 1).
Cl. Bovrn, op. cit., p. 99, post brevem commentarium in textus Angelici, con-
cludit: « Quare, tandem, secundum hane Aquinatis ' illustrem verissimamque '
sententiam, dicendum est B. Virginem suo consensu dando in humani generis
redemptionem immediatum influxum exercuisse, activam redemptionis exsti-
tisse consortem adeoque veram, propriamque Corredemptricem »., Sobrius lo-
quitur cl, G. M, RoscHiNI, op. cit., p. 315: «Si haec aliaque testimonia simul
sumantur, aliquid saltem de cooperatione immediata Deiparae apud Angelicum
invenitur ».
"?* H. MznKELPACH, Quid senserit S. Thomas de Mediatione Beatae Mariae
Virginis! in Xenia Thomistica, vol. 2, Romae, 1924, p. 18: « Agnoscit ergo
 Corredemptio B. V. M. a saec. 1X ad saec. xiv 169

E. Hugon,??' F. Morgott,'"* et non obstantibus quorumdam recen-

tiorum reclamationibus.? Unde valde periculosa eorum metho-
dus censetur qui, Sancti Doctoris suffragium in favorem the-
seos de Mediatione Beatae Virginis per fas et nefas invocare
cupientes, simpliciter asserunt: Argumentatio ad stabiliendam
praefatae doctrinae veritatem enervis ac quasi labilis remanet
si eam Angelici auctoritate fuleire non possumus. Quod si verum
est, tunc merito possent adversarii sequenti modo arguere: At-
qui, de facto, praefatae doctrinae Angelicus Doctor nullatenus
suffragatur; ergo enervis et labilis remanet! Falsa quidem con-
clusio, utique non propter praemissam minorem quae verissima
est, sed propter maiorem quae illis, nescio quo iure, suppeditatur.

B. Virginis ad reparationem totius generis humani et

S. Doctor cooperationem
ad acquisitionem omnium auxiliorum nostrae salutis».
Sancti Thomae doctrina de B. V. Maria Mediatrice omnium
13: g, HucoN,
p. 534, ubi nescio quo
gratiarum, in Xenia Thomistica, vol. 2, Romae, 1924,
s S. 'Thomae colligimus B. Vir-
iure scribit: « Iam ergo ex assertis vel principii
eum Christo obtulisse Deo sacrifici um et satisfac tionem ac proinde cum
ginem
Christo humanum genus redemisse ».
di S. Tommaso
15 FgaNcESCO Dr Paura Moncorr, Maria nella dottrina
, 1891, p. 96, ubi ad mentem Aquinati s seribit: « Non
d'Aquino, ed. 2, Piacenza
eziandio alla subiettiva ».
cooperó solamente alla redenzione obbiettiva, coopera
en el misterio de nuestra
133 Qf. e. g. M. Cuznvo, La cooperación de María
acción de Jesucristo, in Estu.
salud debe ser concebida analógicamente a la
2, Madrid, 1943, p. 117, nota 7, ubi scribit: «...el P. Ca
dios Marianos, vol.
propues ta la cuestión de la coopera-
rol opina que, si a Santo Tomás le fuera
ta de la Virgen a nuestra redenci ón objetiva, probablemente ]la
ción inmedia
? (... Miscellanea Francescana,
rechazaría *iusta sua principia soteriologica
p. 251). La afirmac ión no deja de ser bien audaz, y todavía más
t. XLI, [1941],
ocasión de comprobar por sí mismo
falsa que atrevida, segün el lector tendrá
mente en ninguna doctrina soterioló-
en el transcurso de este trabajo. Precisa
la coopera ción de María a nuestra redención objetiva
gica encaja tan bien
tiene toda su expresión aquel víneulo
como en la de Santo Tomás, en la que
indisol uble de María con Cristo en la vietoria sobre ]a ser
estrechísimo 2"
censen da est «más falsa que atrevida»,
piente..». Forsan assertio nostra Cuzrznvo praeviae
ilius articuli eruditissimi Patris
sed neque post lectionem
si corredemptivum Virginis munus
sententiae valedicere cogimur. Revera,
m
rabilis eius auctoritas causam nostra
Aquinatis doctrina inniteretur, insupe animo factum
exhibe ret, nosque Hibent issimo quidem
mirifice commendatam
nihil prorsus iuvant arguta expositorum
agnosceremus. Ast, ubi desunt textus,
Marie aw service de notre RKédem-
ratiocinia! Cf, etiam C. DILLENSCHNEIDER,
; J. BERGM ANN, Die Stellung der seligsten
ption, Haguenau, 1947, p. 239-241
dem hl. Kárchenlehrer Albertus Ma-
Jungfrau im Werke der Erlüsung mach
p. 83-84; N. GanoíA Ganofs, Mater Corredempiris,
gnus, Freiburg i. Br., 1936,
n, Maria... im der Theologie des Mit-
Taurini-Romae, 1940, p. 172; M. Mürrz
Marie nkund e, vol. 1, Paderborn, 1947, p. 287.
telalters, in. Katholische
 170 Corredemptio B. V. M. à saec. IX ad saec. xiv

14 Veritati propius accedisse: videtur IoaNNEs DUNS ScorUs

(ob. 1808), iuxta quem creatura pura et sine labe originali con-
cepta potuisset genus humanum redimere, dummodo ad hoc de-
putationem divinam acceperit.'^ Hic agitur, ut patet, de mera
possibilitate. Alibi sequentem recenset Scotus obiectionem contra
immaculatum Deiparae conceptum : « Similiter ipsa (Beata Vir-
£g0) habuit poenas communes naturae humanae, ut sitim, famem,
et huiusmodi, quae infliguntur nobis propter peccatum origi-
nale; et istae non erant voluntarie assumptae, quia non erat Re-
demptrioz vel Reparatrio nostra, quia tunc Filius eius non fuisset
Redemptor omnium generalis: igitur erant sibi inflictae a Deo,
et non iniuste;. ergo propter peccatum, et ita ipsa non erat in-
nocens ».'*' De praefata obiectione ait simpliciter Doctor Sub-
tilis: « Non concludit. Potest enim Mediator reconciliare ali-
quem ut auferantur ab eo poenae sibi inutiles, et relinquatur in
poenis sibi utilibus; originalis eulpa non fuisset utilis Mariae ;
poenae temporales tamen fuerunt utiles, quia in eis meruit;
igitur... ».'^? Quod ulterius specificat dum scribit: « Creditur
quod in passione Filii sui summe meruit ez compassione ».!^?
Agitur hie de merito personali aut potius de merito soteriologi-
co-sociali? In obiectione, de qua supra, certe quaestio erat de poe-
nalitatibus redemptivis; et tamen, in solutione difficultatis, Sco-
tus hune aspectum praetermittere videtur.!4*

^" J. Duws Scorus, Opus Oxon., III, d. 20, q. unica, n. 8; Opera omnia,
vol. 14, ed. Vives, p. 736.
" Opus Ozon., 1II, d. 3, q. 1; ed. C. Balié, Joannis D. Scoti... Theologiae
Marianae elementa, Sibenici, 1933, p. 21-22.
!? fbid., ed, Baliéó, p. 28.
"* Lectura Completa, lib. 3, d. 3, q. 1, ad quartum; ed. Balió, p. 229. Cf.
etiam Report. Barcinon., lib. 3, d. 3, q. 1; ed. Balié, p. 215: « Unde Virgo mul-
tum promeruit ex dolore passionis Christi ».
"* Immo, in Lectura Completa, lib. 3, d. 3, q. 1 (ed. PBaliéó, p. 229), dicitur
simpliciter:: « Veritas enim est, quod tales passiones non assumpsit volunta-
rie, ut redimeret sicut Filius eius». Lectwra Completa non fuit ab ipso Scoro
manu propria conscripta, sed est potius summa a discipulis elaborata ex va-
riis praelect'onibus Doctoribus Subtilis, Cf. C. Baraé, 0p. cit., p. XOV. Vide
etiam hae de re cl. B. KroPPENBURG, Questóes teológicas em torno da morte
da Máe de Jesus, in Revista Eclesiástica Brasileira, 9, 1949, praes, 326-330, ubi
ostendit Doctorem Marianum satis aperte Corredemptionem negare. Of, e
contra, cl. J. UnrsESALGO, La Corredención mariana a lo luz de la eristología.
de Escoto, in Estudios Marianos, vol. 3, Madrid, 1944, p. 219-233. Loquitur cl.
auctor de «la valiosa contribución de su cristología [i. e., de Escoto] al pro-
 Corredemptio B. V. M. a saec. rX ad saec. xiv 171

Tandem, invocatur etiam a quibusdam auctoritas Bea-

ti RAYMUNDI LULLII (ob, 1232?-1315?), iuxta quem Sacramentum
15

Extremae Unctionis « factum est» virtute meritorum sanguinis

Christi in cruce pendentis et lacrimarum Beatae Virginis in
Calvaria; quae Virginis lacrimae, testante auctore, non pro se-
ipsa (quae nullum habebat peccatum), sed pro nobis oblatae
fuerunt. Attamen, textus originalis ipsius Raymundi, prouti
a cl. Patre Caldentey exhibetur, claritate certe non eminet, et
proinde, salvo meliori iudicio, nihil certi quoad Doctoris men-
tem hac de re colligi posse censemus.'^^

blema de la corredención mariana» (Ibid., p. 232); immo, Deiparae Virginis

effectiva et omnino pecu-
evectio ad ordinem hypostaticum eiusque cooperatio
redempti vum Christ « forman el eje de la cristología esco-
liacis ad opus
tista» (Ibid., p. 224).
Dona, in Obres de Ramon
15 B. RíAvywuNDUS LurLLiUsS, Hores de Nosítra
p. 194. Textus originali s ita adducitur a cl. M.
Lull, vol. 19, Mallorca, 1936,
actualidad: La Corredención,
CarnEeNTEY, Una cuestión mariana de mwázima
Doctor Itwminad o, Bto. Ramón Lwll, de la, Tercera Or-
de la, Virgen a, la, luz del
Marianos , vol. 3, Madrid, 1944,
den dem Sam Francisco (12982-1815), in Estudios
p. 312:
«Es la extrema uncció
sagrament de querre perdó
a la fi assumadament,
e chom fassa confermament
de la fe en que ha estat,
e cascü se'n sia untat
ab crisma, com ver xristià;
e fon fayt em Xrist, quant penjà
en la eros, ab sanch e suor,
e en la regina, ab plor,
car ab megun sem mo peccà,
mas que mostres peccats plorà ».
a Patre M. CarpENTEY propositam,
14«& Of, e contra, interpretationem
breves, pero elarís imas palabr as del Doctor Ilu-
art. cit., p. 312-313: «Estas
nos abre y pone de manifiesto su pen-
minado, son como una clave de oro que sobrenatural, y
a la Corredención mariana. Nuestra vida
sa'miento en orden origen
al decir del Beato, nace y trae su
que se nos da en los saeramentos,
la Virgen unidos a los de Jesüs, no ciertamente por deficien-
de los méritos de la
sino para mayor sobreabundancia de
cia o pobreza de los méritos del Hijo, nos, finalm ente,
a bien disponerlo, Fijémo
misericordia de Dios que así tuvo
Beato, y con las cuales corona su aserto,
en las ültimas palabras citadas del s
sem mon peccà, mas que nostres peccat
es, a saber, que María *..ab negun ctorio de la com-
querer decir que el valor satisfa
plorà?, que es tanto como nada tenía
mingüm sentido, y que, por tanto,
pasión de María, que no pecó en o a favor de los demás
sus pecado s person ales, pasa integr
que pagar en orden à
pecados ».
en orden a la eatinción de sus
 172 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xv1

'

ART. 2

Seriptorum testimonia a saee. XIV ad saec. XVI

Inter ea quae in hac periodo pro nostra doctrina notatu digna

sunt, non parvum occupat locum apparitio ipsius tituli Corre-
demptricis qui, quamvis per se non necessario designet immedia-
tum concursum in Redemptione obiectiva, tamen evolventibus
saeculis a fautoribus huius doctrinae frequentius adhibetur usque-
dum hodiernis temporibus ab ipsa Apostolica Sede quasi officia-
liter fuerit recognitus ita ut iam eius legitimitatem vix audeat
quisquam in dubium revocare.!4
Primus in historia, nobis saltem notus, qui praedicto
16 vocabulo utitur est quidam ANONYMUS MINORITA (Franciscanus)
saeculi xiv '^* in quodam T'ractatu de praeservatione gloriosis-
simae Virginis Mariae ante annum 1323, uti videtur, conscri-
pto.'^* Contendit insuper auctor Spiritum Sanctum, in historia
Rachelis, Virginem Mariam Ecclesiae proponere et quidem ut

!" Of. J. B. OanoL, The Blessed Virgim's Co-redemption Vindicated, Qua-

raechi, 1937.
"* Unde inaccurate censent nonnulli hoe veceabulum primo a SALMERÓN vel
a BERNARDINO DE BusrIS, vel iterum a S. BERNARDINO SENENSI usurpatum fuis-
se. Cf. e. g., P. Virrapa, Por la defimición dogmática de la Mediación universal
de la Santisima Virgen, ed, 2, Madrid, 1917. p. 18; FK. X. Goprs, La Corédem-
ptrice, Bruxelles, 1920, p. 161; J. M. Bovrn, B. V. Maria, hominum Co-redem-
ptriv, Àn Gregorianwm, 6, 1925, 560; G. Forconarr, La Vergine bella in S. Ber-
nardino da Siena, Milano, 1939, p. 9347; S. GumIERREZ Arowso, La esclavirud
mariana em sus fundamentos teológicos y forma, ascético-mística e histórica,
segtn el Beato Monfort [sic] y segün el P. Rios, Madrid, 1945, p. 58. Cf. etiam
M. J. ScusEBEN, Handbuch der katholischen Dogmatik, vol. 3, Freiburb i Br$3
1927, p. 594, n. 1775: «In neuerer Zeit (seit dem 16. Jahrh.) hat man Maria
als cooperatrix in redemptione auch corredemptris ' Miterlóserin ',, genannt ».
Nuper cl. Pater SrRAPIUS DE ImaGUI in eius opere La Mediación de la Virgen
en la himnografía latina de la Edad Media, Buenos Aires, 1938, p. 173, ad-
duxit quendam hymnum saec. 15 compositum in quo Deipara explicite Corre-
demptrie salutatur.
"* Of. H. HorzarrEL, Bibliotheca Pranciscana de Immaculata Conceptione
B. M. V., Ad Olaras Aquas, 1904, p. 12, ubi lectorem mittit ad SBARALEA, S4p-
plementum in scriptores Ordinis Minorum, Romae, 1806, p. 64. Textum vero
istius anonymi vidimus apud J. D& QurRós, Rosario inmaculado de la Virgen
Santísima y mayores testigos de sw originea gracia, vol. 1, Sevilla, 1650, pars 2,
lib. 1, cap. 3, fol. 94y.
 Corredemptio B. V. M. à saec. xiv ad saec. xvi 173

à culpa originali praeservatam necnon uti Corredemptricem cum

Christo, quippe quae una cum Eo aeterni Patris oves pavit per
suam instrumentalem cooperationem ad opus Redemptionis no-
strae.* Hoc privilegium, testante auctore, est ezclusivwm Bea-
tae Virginis; ideoque ipsum opus obiectivum Redemptionis prae
oculis videtur habere.
Eodem tempore (a. 18324) editum est Speculum humanae
salvatoris, quod interdum LuDULPHO a Saxonia aut etiam VIN-
CENTI BELLOVACENSI attribuitur. In hoc opere, quod est veluti
summa theologiae popularis diversas ideas saec. XIII reflectens,'*?'
repraesentatur Beata Virgo, tamquam nova Iudith, hastam mor-
tiferam in diaboli fauces immittens. In textu ibidem apposito se-
quentem legimus commentarium : « Sicut Christus superavit dia-
bolum per suam passionem, ita etiam superavit eum Maria per
maternam compassionem ».? Si Christi passio Satanam devin-

pretendió el divino Espíritu proponer a Ja Iglesia en

15» « En esta historia
oveja y preservada con
Raquel a María, no solo como oveja y pastora, como
y como pastora y REpENTORA entre los hombres, sino que quiso
los ángeles,
en la reden-
también dar a entender que esta Seííora ella sola hizo jerarquía
pues aunque
ción de Cristo, siendo superior a los ángeles y a los hombres,
preservada con los ángeles, les excede en ser CoRREDENTORA Con Oristo, y no
siendo redimida de la culpa con los hombres, mereció renombre de pastora que
apacentó con Cristo las ovejas del Eterno Padre cooperando a la redención
como instrumento» (Apud J. pE QuiRÓs, op. cit., fol. 24v).
11 Qf. C. DiLLENSCHNEIDER, Marie aw service de noire Rédemption, Ha-
guenau, 1947, p. 262.
::3 J. LuTZ et P. PrRpRIzET, Speculum. humanae salvationis ; texte critique ;
Leipzig [1909], lamina 59,
trad. inédite de Jean Mielot (1448)..., vol, 2, pars 1,
anus, in cuius "Tractatu de
vv. 1344. Istius periodi est F. MARTIN, carmelit
Sicut Christus fuit convenien-
Immaculata Conceptione (1309) haec legimus: «
ntissima Mediatrix: igitur ipsa
tissimus Mediator, ita Virgo Maria convenie
numquam fuit sub eulpa; patet consequentia: Quia convenientius
Virgo Maria
mediat quis inter aliquos contra peccatum, qui numquam offendit partes, nec
reconciliatione indiguit, respectu cuius mediat, quam si aliquando offendisset
Maria etiam convenientius nos
et post fuisset reconciliatus. Sie ergo Virgo
iat cum Deo, si numqua m fuisset sub culpa, quam si sub culpa fue-
reconcil
fuerit. Et antecede ns est Divi Bernardi: Tu Mediatrix
rit et post reconciliata
peceati, scala
Dei et homnium, reparatrix saeculi, terminus exilii, ablutio
paradisi ». Ed. ArivaA et AsronaaA, Monumen ta Immaculatae Con-
coeli, iuanua
p. 115: «Immunitatem a culpa na-
ceptionis..., Lovanii, 1664, p. 117. Et ibid.,
et Evam; igitur talis immunitas a culpa est
tura humana perdidit per Adam
«Quod Filius Dei voluit Vir-
recuperata per Christum et Mariam». Etiam:
Mariam Matrem suam original ibus poenalitatibus detineri, ratione me-
ginem
poenalitates possunt esse instrumenta
riti, et non culpa originali, patet: Quia
merendi...» ([bid., p. 83-84).
 174 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. Xvi

cit media Redemptione obiectiva, tunc virtute parallelismi, etiain

illa Virginis compassio veram quamdam soteriologicam indolem
induere videretur.!5?
Ad eandem periodum pertinet clarus ille praedicator gal-
18 lieus, ALANUS VARENIUS, etiam Montalbanus appellatus. Petrus
de Alva et Astorga, in cuius Bibliotheca Mariana, Alani sermones
asservantur, testatur eum floruisse saec. X1Iv ac magnis laudibus
ob eius ingenium a biographis extolli.'*^ In editione illorum ser-
monum, quam nunc prae manibus habemus (sc. 1514), sic sonant
ipsa concionatoris verba: « Electa quidem fuit [Maria] ut sol,
ut unigenitus Dei atque suus eiusdem Matris Filius, qui Media-
tor Dei atque hominum fuit, et destructo pariete medio fecit
utraque unum, utrumque populum unum, ut esset, quemad-
modum ipse dicit, unum ovile et unus pastor... Sanctissima igi-
tur Virgo Maria cooperata Filio, similem nacta agendi sortem,
sua id efficiente caritate, fecit utraque unum, medio inimici-
tiarum dissoluto pariete, quadam aut dubie, etsi remotiore uni-
geniti Filii sui imitatione medium parietem macerie solvens,
inimicitias in carne unigeniti Filii sui, lege mandatorum decretis
evacuans. Ut duos condat in semetipsa in uno novo homine fa-
ciens pacem, ut reconciliaret omnes in uno corpore, Deo per
crucem Filii sui, interficiens inimicitias in Domino Iesu, et
quadam ratione in semetipsa altera conredemptrice (ut vo-
lunt) evangelizans in uno verbo unigenito Filio suo pacem iis
qui prope ».'^* Ex illa parenthesi « (ut volunt) » evidenter liquet
non fuisse Alanum inventorem tituli Corredemptricis, sed iam
prius, saltem a suis coaetaneis, hane vocem adhibitam fuisse.!5*
Animadvertimus etiam hie agi de Maria Corredemptrice quate-

15* Of. C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 2639: «Je me garde de majorer l'im-
portance de ce témoignage de la théologie populaire. Cependant, vu la diffu-
sion merveilleuse du Speculum (il en était vers 1500 à sa trentióme édition),
il est bien permis de conclure que la doctrine du eoncours médiatuer de Marie
à la rédemption de son Fils ne devait pas étre éprouvée par les eroyants du
XIVe siécle comme une nouveauté ».
!5*5 P. pg ALva et Asronca, Bibliotheca virginalis Mariae mare magnum...,
vol. 3, Matriti, 1648, p. 505.
55 ALANUS VanENIUS, Homiliae im Canticum Canticorum, 4n aliquot Psal-
mos davidicos, in supersanctam, Dei Genitricem Mariam..., ed. Parisiis, 1514,
fol. 2077,
!* Of. J. B. Oanor, The Holy See and the Title of Co-redemptiriv, in The
Homiletic and. Pastoral Review, 317, 1937, 141.
 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. XvI 175

nus « cooperata Filio, similem nacta agendi sortem », et quidem

« ut reconciliaret omnes homines ».
Hane eandem ideam alio loco clarius adhuc exponit avctor
dum Virginis compassionem iuxta crucem describit: « Oculi tui
igitur, o pientissima Regina coelorum, o veneranda Domina An-
gelorum et reparatriz totius hwmani generis, sicut piscinae in
Esebon, sicut piscinae saluberrimus scaturientes undis, sed in
Esebon quod circumcincta salubri et divina cum Filio fueris
tristitia, illi quoquomodo coagens et compassa. Paulus aposto-
lica auctoritate Electos cooperatores Christi esse protulit. At tu
longe altior et eminentior cooperatrix, o Virgo, et haud dubie
cogitationem moeroris habens, siquidem tuam ipsius animam
pertransivit gladius, vel ipso venerandi Simeonis testimonio, ta-
libus laerimis oculos suffusa nitentes et dulces per illos imcom-
parabilis virtutis amorisque stillans lacrimas ». Et paulo post
subnectit: « Talibus lacrimis cunctipotentem ciere poteras et
alioquim immovibilem movere, illam iustitiam in miserico"diam,
si dicere dignum, convertere, potiores partes misericordiae fa-
cere atque ut misericordia superexcellat iudicium, sed volente
et decernente Deo, totos conatus tuos intendere. Altera Hester
[sie] quae lacrimis veniam populo impetravit, Regis mitiora
verba promerita et decreti abolitionem: quo eruci suffixo, tale
nocens chirographum penitus Dominus et Deus tuus, Rex etiam
noster delevit. Hi sunt tui fontes misericordiae, pietatis et il
lustris nimirum clementiae, fontes salutis et benedictionis et
omnis incolumitatis nostrae ».*?
In quibus verbis tria praecipue testatur Alanus: primo, coope-
rationem Virginis ad salutem eminentioris ordinis esse quam
cooperatio electorum Christi; secundo, Beatae Virginis compas-
iusti-
sionem iuxta crucem, voluntatem divinam ita movere ut
tertio,
tiam in misericordiam erga genus humanum convertat;
nova Esther
Beatam Virginem totum hoc praestitisse tamquam
it. Quae omnia, ut patet, haud
quae decreti abolitionem promeru
nostram ostendu nt.
parvam evolutionem quoad doctrinam
entum omnium
Ast in saeculo quo nunc versamur docum
domini-
praeclarissimum nobis praebet piissimus ille concionator
qui, quamvis ipsum
19 canus, Beatus IOANNES TAULERUS (ob. 1361),

15 Tbid., fol. 1997-199".

176 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi

Corredemptricis vocabulum nullibi adhibeat, doctrinam tamen

nostram mirifice professus est. Eius hac de re testimonium huc
redit: Beata Virgo seipsam una cum Christo hostiam vivam ob-
tulit pro nostra omnium salute ;'?* « eiusdem [in Calvaria] obla-
tionem in gratum suscepit [Deus] sacrificium ad utilitatem et
salutem totius humani generis... quo per afflictionum suarum
merita iram Dei in misericordiam commutaret... necnon infini-
tum quemdam hic thesaurum comparet meritorum quibus miseris
omnibus semper apud Deum subveniret... ».'? Et paulo post,
Beatam Virginem alloquens: «...omnem suam tibi praedixit
passionem quo meritorum suorum omniwm et afflictionum £e par-
ticipem faceret, eique in salute hominum reparanda cooperare-
ris... 9." « Et sicut Eva, usurpans temere de arbore scientiae
boni et mali, homines in Adam perdidit, ita tw de arbore crucis
dolorem in te suscepisti, satiataque amaritudine, wna cwm F'ilio
tuo homines redemisti ».*!
Obiici forsitan possent eiusdem Beati verba: « Adam de Eva
recepit quo nos interemit, et Christus ex te [Maria] suscepit quo
nos redemit »,'?? quod proculdubio de cooperatione solummodo
mediata, sc. per maternitatem divinam, intelligi valet. Sed quis
ex hoc iam arguere poterit verba quae praecedunt eodem sensu
esse desumenda? Si auctor, affirmata generice dumtazat Virginis
ad opus redemptivum cooperatione, praefata verba de concursu
mediato apposuisset, tune utique essent ista consideranda tam-
quam explieatio quaedam restrictiva. In casu tamen nostro res
valde diversa est : additamentum enim illud, de quo supra, nullo
modo potest se habere ceu explicatio relate ad contextum prae-
cedentem, quum eo ezplicite designentur actus specifici quibus
Beata Virgo ad Redemptionem nostram cooperata est, scilicet
compassio iuxta erucem, oblatio sui, merita quibus iram Dei in
misericordiam commutavit, etc. Auctoris testimonium aliter
exponere nihil aliud esset nisi illud, contra leges sanae interpre-
tationis, a sensu obvio detorquere.

* B. IoANNES 'TAULERUS, Sermo pro festo Purificat. B. Mariae Virginis; in

GoXwvores complétes, ed. E.-P. No81, vol. 5, Paris, 1911, p. 61.
15? Tbid., vol. 6, p. 253-255.
1*9 Tbid., p. 259.
^" [bid., p. 256.
1** Thid.
 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. XvI T3196

Huc quoque faciunt nonnulla documenta ex liturgia, medii

aevi quae hactenus quasi neglecta a mariologis remanserant et
quae anno 1939 cl. P. Serapius de Iragui, O. F. M. Cap., in unum
congessit.'?? Hic nonnulla tantum depromere iuvat quae ad hane
periodum pertinent. — Sic, e. g., in quodam Orationali (MS)
90

Sancti Petri Salisburgensis (saec. X1V-XV) haec inter alia le-

gimus:
« Pia, dulcis et benigna
Nullo prorsus luctu digna,
Si fletum hinc eligeres
Ut compassa Redemptori,
Captivato transgressori
Tw Corredemptriae fieres.
Tunc non tantum condolere
Moestae inatri sed debere
Me cerno grates solvere
Tibi meae redemptrici,
Quae de manu inimici
Dignatur me evolvere ».'**

divina, non de di-

Agitur hic, ut patet, non de maternitate
compassione soteriolo-
spensatione omnium gratiarum, sed de
um est ut ne quidem
gica, Virginis Corredemptricis. Hoc tam clar
.!5?
Pater Serapius de Iragui audeat dissentire
saec. XIII-XIV in honorem
Accedunt verba ex quodam hymno
91

sonant:
gaudiorum Beatae Virginis quae sic

«Gaude, quod redemptio

Per te venit data
Nati tui passio
Dum fit consummata,

grafía latina
ación de la Virgen en ia himno
155 SERAPIO DE IRAGUI, LG Medi
Aires, 1939.
de la, Edad Media, Buenos vol. 46, n. 79,
Analecta hymnica medii aevi,
14 G. M. DnEvES-O. BLUME,
IRAGUI, Op. cit., p. 113.
p. 126-127. Apud SrnaPIO DE la Correden-
el autor conoce el problema de
155 (p. cit., p. 113: « Se ve que l debe haberla empleado
afirm a; pues esa condi ciona
ción mariana y aun que la d, sino el hecho
expresar, no solo la posibilida
como una forma literaria para
mismo ».

12
 178 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi

Omni vitam saeculo

Nece das sublata ».!5*
Iudicio Patris Serapii, praefata verba forsan respiciunt ap-
plicationem Redemptionis iam peractae.'*' Sed nonne particula
illa coniunctiva « dum » aliam interpretationem rectius suadet?
Asserit enim poeta Beatam Virginem iuxta crucem nobis bene-
ficium Redemptionis procurare praecise d4m Filii passio consum-
matur, id est, per quemdam concursum simultaneum.
92 Maioris forsan momenti reputandi sunt duo sequentes
hymni eiusdem fere temporis. Prior invenitur in Orationali San-
cti Petri Salisburgensis, in proprio Einsiedelnensi, necnon in
quodam hymnario monasterii Hemetishuil :
« Laus Patri necnon Filio
Sancto simul Paraclito
Pro poenis matris et nati
Quibus sumus reparati ».19*
23 Posterior desumitur ex Sequentia cuiusdam missalis Aug-
sburgi anno 1489 edito :!*?
« Dignas laudes reddant matri
Morte nati liberati
Sine qua non est solutum
Redemptionis pretium.
Ipsa nascentis gerula
Praedicantis discipula,
In passione socia,
Regni consors in gloria.
Sit Trinitati gloria
Pro redemptionis venia
Quam meruerunt miseris
Filius et mater nobis ».!7?

"* G. M. DnEvESs-C. BnuMg, Analecta hymnica medii aevi, vol. 91, n. 185-
194. Apud SrRAPIO DE InaGUI, Op. cif., p. 172.
"" Op. cit., p. 172: «Tal vez se entienda mejor esta estrofa en el sentido
de la aplicación de la redención ya verificada ».
"* G. M. DnEvEs-C. BLUME, Analecta humnyca medii aevi, vol. 52, n. 51, p. 57.
Apud SERAPIO DE IRAGUI, Op. cit., p. 1606.
"? Analecta hymnica..., vol. 4, p. 46.
"* Apud SkERAPIO DE InAGUI, 0p. Cit., p. 105.
 . Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvI 179

In relatis hymnis liturgicis asseritur, et quidem explicite:

a4) Beatam Virginem fuisse Redemptoris sociam in passione;
b) genus humanum reparatum vel redemptum fuisse passione Fi-
li et compassione Matris; c) sine illa (sc. sine illius coopera-
tione) non fuisse solutum Redemptionis pretium ; et d) Matrem
et Filium nobis Redemptionis beneficium meruisse. — Quae
omnia tam perspicua sunt ut neque commentario revera indi-
geant.!?!
Inter fautores doctrinae de Maria Corredemptrice per-
saepe adducitur IOANNES GERSON (ob. 1429) et quidem praesertim
94

ob sequentia testimonia: « Erige cordis aures ad voces spiritus

sui, dum proprium Filium, dum dilectum oris sui, viscerum quo-
que suorum et votorum, consensit crucifigi pro redemptione no-
stra, dans nobis illum, utique cum gaudio et exultatione, quae
summam superabat earnis angustiam... Exhilaresce ad haec et
spera tu, qui perieras, miserande homo. Quid ultra negare tibi
mater misericordiae poterit, si proprium per te Filium consensit
offerri tantae miseriae? ».'/?? Et alibi: « Maria plus complacuit
Deo, plus humano generi profuit, post Christum benedictum
in holo-
fructum sive Filium suum, offerendo ipsum spontanee
succensi ».!^?
caustum in ara cordis sui, ferventissima caritate
Ergo: Testatur Gerson Deiparam Virginem non solum consen-
sum praebuisse in crucifixionem Christi pro nostra salute, sed

cit., p. 175) aperte fatetur ex nonnullis texti

11 Qg] Pater SrmaPrUS (0p.
Beatae Virginis compassionem, una
bus ab ipso citatis deduci forsitan posse
fuisse iamquam . satisfactionem pro offensa
cum oblatione Christi, acceptatam
Adami illata; sed statim subrecti t hoc in textibus emplicitis verbis
a peccato su-
implicite. Nobis tamen videtur testimonia
non inveniri, sed tantummodo
am nostram satis explicite sua-
perius allegata (quamvis pauca sint) doctrin
N. GaRcíA GancfÉs, Mater Corredemptriae, 'Taurini-Romae,
dere. Cf. hac de re cl.
1940, p. 164-167, 208, 22, nota 1.
Antverpiae, 1706, p. 671 D; apud
172 JoANNES GERSON, Opera omnia, vol. 39,
Antver piae, 1938, p. 229. Adducuntur
I. KeuPrENS, Mariologiae Compendiwm, ex
ia verba: « Ultron ea volunta te consensit, dilectum suum
etiam sequent nostra cruci-
et filium talem, pro redemp tione
dilecto, et amieum per amorem,
atrix maxime fuit et zelatrix.
figi, cuius redemptionis post Filium fuit desider
nedum sufficie nter, pretio passionis soluto pro omni-
Ideo donee compleretur,
singuli s nondum damnatis, ipsa quoad
bus, sed etiam iugiter et effieaciter in
Dei sponsu m et inenarr abilibu s gemitibus postulat, fre-
vixit, amarissimis
lacrimis, exaudita est pro sua reveren
quenter quoque cum clamore valido et
vol. 4, p. 314D; apud I. KEUPPENS, 0p. cit., p. 229).
tia » (Opera omnia, p. 229. cit.,
vol. 4, p. 497; apud I. KEUPPENS, 0p.
"3 Opera, omnia,
180 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvI

etiam divinam Victimam Deo obtulisse et sic « humano generi

profuit ». Quae omnia possent de Corredemptione bene intelligi;
sed utrum revera debeant, non satis constat.'^^ Quoad solutionem
pretii redemptivi scribit idem auctor: « Auscultate... quomodo
mater particeps fuerit mortis Iesu Christi Filii sui, ratione re-
demptionis generis humani... Audite... quam pro nobis obtulerit
oblationem : sieut bona Mater pro filiis suis volebat exsolvere
redemptionis pretium, si illud Filii sui non sufficeret, quod
tamen sufficientissimum est ad centum mille mundos redi-
mendos ».!'5
Doctrinam S. Alberti Magni, superius expositam, sibi om-
nino appropriat eius in religione confrater S. ANTONINUS, archi-
episcopus florentinus (ob. 1459), dum scribit : « Sola fuit [Maria]

"* Of. tamen el. G. M. RosouriNI, Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947,
p. 319, iuxta quem GkRsON «clarissime» asserit «immediatam cooperationem
B. Virginis redemptioni obiectivae a Christo in ara crucis consummatae »;
necnon J. M. Bovrn, Universalis B. M. Virginis mediatio in seriplis Iohannis
Gerson, in Gregoriamum, 9, 1928, 254-259.
"5 Opera, omnia, vol. 3, p. 1197 B; apud I. KEUPPENS, 0p. cit., p. 229-230.
Egregius concionator marianus huius periodi merito censetur etiam S. Bxm-
NARDINUS SENENSIS (ob. 1444), euius doctrinam hae de re expositam invenies
apud: N. BmorckKaEnRT, Marias Middelaarschap bij den H. Bernardinus
vam
Senen, in Handelingen van het wvlaamsch Maria-Congres te Brussel, 1991,
vol. 1, Brussel, 1922, p. 338-344, praes. p. 941-942; L. AMonós, Nova Eva - Cor-
redemptriv. De S. Bernardini Senensis sententia analytica disquisitio, in
Estudis Franciscans, 41, 1929, 184-201; D. ScanAMUzzi, La dottrina della
Me-
diagione della Vergine in S. Bernardino da Siena, in Ràvista del Olero
Ita-
liano, 13, 1932, 552-563; EMMxRICUs [Blondecl] D'IzeGEM, De wniverseele gena-
debemiddeling volgens hl. Bernardimus vam Senen, in Standaard van Maria,
1933, 15-23 (hunc articulum pra manibus non habemus); Id., De doctrina ma-
riologica S. Bernardini Senensis, in Collectanea Franciscana, 10, 1940, 383-
294, praes. p. 391-392; OrEsravus aB Haczow, Mediatio B. Virginis Mariae
iucta
doctrinam. S. Bernardini Senensis, in Collectanea Franciscana Slavica,
vol. 2,
Acta Secundi Congressus Cracoviae, 1937, Sibenici, 1940, p. 103-124; G. For-
aonarr, La Vergine Bella in S. Bernardino da Siena, Milano,
1939, praes.
p. 307-947; L. Dri FoNzo, La Mariologia di S. Bernardino da Siena, O.
F. M.
Conv. [sic], Romae, 1947 (estratto da Miscellanea Francescana, 47, 1941,
fasc. 1-2), praes. p. 30-44. Nonnulla testimonia apud praefatos auctores
repe-
ries quae revera, saltem primo intuitu, cooperationem immediatam ad
Redem-
ptionem obiectivam suadere viderentur. E. 8£.: «Porro unum est
necessarium,
ait: videlicet me filium tuum mori atrociter, ac te, mater mea, commori
si-
militer, ac mundum redimi similiter, hoc est liberaliter » (apud
Dr Fowzo,
art. cit., p. 31). De tota hae quaestione consule cl. DILLENSCHNEIDER,
0p. Cif.,
p. 221-230, cuius conclusionibus (sat moderatis!) quoad doctrinam
S. BrnNan-
DINI libenter assentimur.
 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi 181

cui datum est per privilegium communicatio passionis. Cui Fi-

lius, ut dare posset premium, voluit communicare meritum pas-
sionis, et ut ipsam faceret participem beneficii redemptionis,
quatenus sicut fuit adiutriry redemptionis per compassionem, ita
. fieret mater omnium per recreationem ».'/* Etiam in ore Beatae
Virginis sequentia ponit: « Non decet... eum [Christum] esse
solum, sed me matrem suam iuxta eum, datam sibi in adiuto-
rium in redemptione per compassionem maximam ».'"* « Partu-
rivit... non unum sed multos filios qui redempti sunt a Domino,
simul quantum ad virtutem causae, non simul quantum ad esse,
sed diversis temporibus quantum ad applicationem effectus ip-
sius passionis ».!* Et adhuc : « Sicut Christus nos genuit verbo
veritatis ad esse gratiae spiritualis in cruce patiendo, ita Beata
Virgo nos genuit et peperit in maximis doloribus Filio compa-
tiendo ».!??
Quonam sensu omnia haec accipienda sunt? Libenter fate-
tur cl. Eberhardus Brand nonnullos textus S. Antonini de coope-
ratione immediata ad Redemptionem obiectivam bene intelligi
posse; attamen — prosequitur Brand — attentis principiis ge-
neralibus totius doctrinae Sancti Auctoris, magis consonnum
re-
videtur omnia interpretari de concursu mediato (!) ad opus
demptivum, scilicet quatenus Beata Virgo est digna Mater Re-
est quod
demptoris.!*? Istius interpretationis fundamentum in eo

pars 4, tit. 15, cap. 20,

15$ 8. ANTONINUS FLORENTINUS, Summa Theologica,
paragr. 14, ed. Veronae, 1740, p. 1064.
17 [bid., cap. 44, paragr. 9, p. 1261.
r$ [fbid., cap. 14, paragr. 2, p. 1002.
De definibilitate Mediationis
1? Tbid., cap. 2, p. 917; apud F. X. Goprs,
universalis Deiparae, Bruxellis, 1904, p. 212.
Jungfrau eur Erlósung nacl
1:9 Eg, BnawD, Die Mitwinkung der seligsten
19045, p. 36: « Bei der Erklürung des
dem hl. Antonin von Florene..., Rom,
ersten Haupttext. Ist Maria
Textes erhebt sich dieselbe Frage wie beim
ionis* und *mater omnium ' durch unmittelbare oder dureh
* adjutrix redempt
der objekti ven Erlósun g geworden? Und
mittelbare Einwirkung auf das Werk
dieselb e Antwor t: Beide Deutun gen sind móglich, wenn man
es ergibt sich
man ihn aber in den Gesamtzusam-
den Text in sich allein betrachtet. Stellt
Lehre Antonin s, dann gerüt man in Sehwierigkeit mit der
menbang der
als unmitte lbarer Mitwir kung zur objektiven Erlósung.
Deutung des Mitleidens
etation :...» (et tunc proponit inter-
Darum neigen wir zu der anderen Interpr
tione mediata ). Cf. etiam p. 52: « Rückscehliessend
pretationem de coopera in der
dürfen wir also sagen: Wahrscheinlich lehrt Antonin, dass Maria auch
durch ihre Muttersehaft über den Erlóser
objektiven Erlósung "ur mittelbar,
182 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvr

aliis locis ipse S. Antoninus palam declarat Beatam Virginem

causam esse nostrae recreationis spiritualis quia nobis genuit
Redemptorem : « Causa quidem efficiens est nostrae recreationis,
scilicet in esse gratiae generationis post Deum, sub Deo et cum
Deo, quia ipsa nobis illum genuit qui nos omnes recreavit seu .
regeneravit virtualiter per passionem suam ».!?! Alia ratio ex
eo desumitur quod, iuxta S. Antoninum, Christus Mediatoris
munere fungi valuit « quia sine peccato solus conceptus [est] ».!5?
Quid de hac interpretatione sentiendum? — Rationes a cl.
Brand allatae videntur nimis probare. Etenim, si Antonini prin-
cipium (« quod est causa causae est causa causati ») adducitur
contra immediatam cooperationem ad Redemptionem obiectivam,
nescio cur non possit etiam invocari contra cooperationem ad
Redemptionem subiectivam. In hoc sensu, cuncta quae S. Auctor
Deiparae Virgini adscribit in economia gratiae (et quamplura
quidem sunt!) prorsus nihil significant, quia unum tantum so-
nant, scilicet: Maria nobis genuit Salvatorem. Quod si verum
est, vix intelligitur cur conscribere oportuit dissertationem do-
ctoralem 62 paginarum (ut fecit Brand) ad ostendendam mul-
tiplicem (!) et mirabilem (!) Virginis causalitatem in salutis
economia.
De cetero, in textu superius allegato ubi dicitur Deiparam esse
matrem nostram qwia Redemptorem omnium parturivit, S. An-
toninus unum memorat ex diversis fundamentis istius muneris
marialis; et proinde textus non est ezclusive intelligendus ; ete-
nim et alii dantur loci in quibus diserte asserit idem Auctor Bea-
tam Virginem iwrta crucem una cum Redemptore nos omnes ad
esse gratiae regenerasse, et quidem tamquam adiutriv Redem-
ptionis per compassionem. Num etiam haec apte reducuntur ad
adagium « quod est causa causae est causa causati »?
Quoad alteram rationem a cl. Brand superius propositam
(sc. Beata Virgo, iuxta Antoninum, in peccato concepta erat,

den Frieden zwischen Gott und der Menschheit vermittelt hat». Necnon p. 54:
«In manchen wichtigen Texten, welche ausdrücklich Mariens Anteil am Er-
lósungswerk herausstellen wollen, wird als ihr Beitrag zur objektiven Erló-
sung "ur ihre Gottesmutterschaft angeführt ».
"! Summa, Theologica, pars 4, tit. 15, cap. 15, eap. 20, paragr. 11, p. 1059
Sq.; apud E. BnaAND, op. cit., p. 90.
7? [bid., pars 3, tit. 31, cap. 2, paragr. 2, p. 1536 Sq.; apud E. BnaAND, op.
ceit., p. 55.
 Corredemptio D. V. M. à saec. XIV ad saec. xvi 183

ideoque non potuit Mediatricis munere fungi) respondemus : Si

haec ratio contra unum aspectum Mediationis urgetur, cur non
valet etiam contra alios aspectus? Immo, magis logicum esset
omnem Mediationem Beatae Virgini denegare, quum S. Anto-
ninus, testante ipso cl. Brand, nullam distinctionem ibidem insti-
tuat. Ast si hoc verum est, tunc oportet simpliciter confiteri
archiepiscopum florentinum « et oleum et operam perdidisse »
dum tot ac tam diversis modis mediatoriale Virginis munus in-
signiter ac diserte describere conatus fuerit. Iudicent lectores.
De mente DroNYsr CARTHUSIANI (ob. 1471) non parum inter
26

mariologos hodiernos disputatur. Iuxta cl. H. Lennerz, « non

videtur [Dionysius] quidquam novisse de aliqua traditione affir-
mante illam doctrinam », sc. de Corredemptione in sensu pro-
prio. E contra, opinatur cl. G. Roschini cooperationem im-
mediatam ad Redemptionem obiectivam ex verbis Dionysii « sat
ex
evidenter » evinci.!?^ Ipsius Carthusiani sententia hac de re
duobus praecipue textibus haud difficulter colligitur. In priori
quaerit auctor: «Qualiter benignissima Virgo Maria dicatur
ne »;
mundi Salvatrix ac Filio suo cooperata in mundi redemptio
feminam est
cui inter alia respondet: « Nostra redemptio per
imo et
effecta. Etenim Virgo Redemptorem nobis produxit:
Redemptoris
suae merito sanctitatis de congruo nobis promeruit
cau-
adventum. Quod autem est causa causae dieitur esse causa
eminen-
sati. Insuper Virgo dici potest mundi salvatrix propter
qua... excel-
tiam, virtuositatem et meritum suae compassionis,
eius et merita,
lenter promeruit ut per ipsam, hoc est, per preces
Christi communic etur hominibus ».'**
virtus ac meritum passionis
« Cur Christus,
In posteriori autem textu quaerit auctor:
s im ipso opere Redemptionis,
::3 H. LENNERZ, De cooperatione B. Virgini
in Gregoriamum, 29, 1948, 125.
2, Romae, 1947, p. 320-321.
:4 (Q. M. Roscuiwir, Mariologia, ed. 2, vol.
te et laudibus B. M. Virginis, lib. 2,
155 D1oNYSIUS CARTHUSIANUS, De dignita
Compendium, Antverpiae, 1938, p. 234.
art. 23; apud I. KegvuPPENS, Mariologiae
arus IOANNES DE 'TORRECREMATA (ob. 1464)
Contemporaneus DIONYSII exstitit praecl
Gorred emptio ni favere non videretur. In T'ract. de veritate
cuius testimonium
s, ed. Romae, 1547, pars 1, eap. 26, fol. 161"
Conceptionis Beatissimae Virgini
r ratio facta ex hoc quia non potest
ait inter alia: « Et confirmatur insupe
poenal itates ipsas assumpserit pro aliorum culpa
diei quod beatissima Virgo B. KroPPENBURG,
hoe est proprium Christo ...» (apud
delenda. Quoniam
emv torno da morte da Màe de Jesus, in Revista Eclesiás-
Questóes teológicas
:
tica Brasileira, 9, 1949, 331, nota 61).
184 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi

sapientia Patris, voluit suam dilectissimam Matrem passioni suae

esse praesentem ». Et respondet: « Mirum videri potest cur Do-
minus et Salvator... voluit innocentissimam atque piissimam Ma-
trem suam suae adesse passioni, tamque gravissima afflictione
torqueri. At arbitror respondendum quod non absque sublimi con-
silio, nec sine multiplici ac rationabilissima causa id voluit ac
permisit. Primo, quoniam praestantissimam suam (Genitricem
voluit nostrae salutis esse cooperatricem praecipuam. Ideo voluit
ut sua fidelissima passione, vehementissima ac materna, merere-
tur copiose exaudiri pro multis, et illis obtinere fructum domi-.
nicae passionis qui eidem passioni sunt facti ingrati... Hinc
scribit S. Albertus: Ut Christus suae matri daret premium,
voluit ei communicare passionis meritum ; et ut ipsam partici-
pem esse voluit et poenae passionis: quatenus sicut fuit adiu-
trix redemptionis per compassionem, ita mater fieret omnium per
recreationem, et sicut totus mundus Deo obligatur per passio-
nem eius, ita et beatissimae Dominae omnium obligaretur ob
eius compassionem ».'** Quod ita interpretatur cl. Pater Ro-
Schini: « Beata Virgo est dispensatrix omnium gratiarum re-
demptionis per intercessionem quia meriti illarum gratiarum
particeps fuit ob suam immediatam participationem poenae re-
demptivae Christi, per suam compassionem corredemptivam ».!*7
Libenter fatendum est praefatam interpretationem possibilem
esse, ast nobis sat improbabilem videri. Et ratio est quia ipse
Dionysius, in utroque textu allato, solummodo de applicatione
fructuum Redemptionis explicite agit. Neque aliquid iuvat in-
stare Carthusianum ibidem notissima verba S. Alberti adducere
in quibus certe quaestio est de cooperatione ad Redemptionem
obiectivam. Etenim, ut scite animadvertit cl. C. Dillenschnei-
der,"* si textus albertinus in contextu originali Redemptionem

"* Ibid., art. 26; apud G. M. RoscniNIi, op. cit., p. 290.

'"" G. M. RoscHINI, op. cit., p. 321. Vide similem interpretationem apud
J. DE Wrr, Dionysius de Karthwijser over onze lieve Vrowuc, in Handelingen
van het vlaamsch Maria-Congres te Brussel, 1921, vol. 1 Brussel, 1922, p. 349:
«Maria is dus onze voorspreekster, omdat zij aan het verlossingswerk een
werklijk deel genomen heeft».
"' C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Hague-
nau, 1946, p. 216, nota 2. Notamus, per transennam, cl. Patrem DILLENSCH-
NEIDER, Op. cif., p. 315-316, minus accurate scribere: « Denys [le Chartreux]
est le premier qui marque explicitement le caractére méritoire de cette com-
 Corredemptio B. V. M. a saec. x1v ad saec. xvI 185

obiectivam respicit, ab ipso tamen Dionysio in tota eius ampli-

ef-
tudine ac rigore minime intelligitur. Quidquid sit de sensu
fati S. Alberti, videtur Dionysius de sola Redemptione subiecti va
no-
ibidem explicite agere. Hoc tamen nihil contra doctrinam
ex eo quod unus tantum aspectu s
stram valet; et ratio est quia
eo ipso ceteri negantu r, ut
Mediationis marialis recolatur, non
patet.
em-
Beatissimam Virginem non fuisse humani generis Corred
Re-
ptricem solummodo propter eius concursum ad generationem
quamd am cooper atione m tempor e
demptoris, sed etiam propter
testim onio PAuL: Dg HE 969
passionis, satis colligitur ex sequenti
peccati
REDIA (fl. 1484): « [Beata Virgo exstitit] Redemptrie
istius asserti
Incarnatione ct passione Filii sui ».'** Cum autem
de hoe testi-
contextum prae oculis non habeamus, nihil aliud
monio ulterius adnotare valemus.
Mariali BERNARDINI DE BUSTIS (ob. 1518- 9r
Ex notissimo
documenta relate ad munus cor-
1515) quamplura oroferuntur

et
superius allegata ex AILANO VARENIO
passion [de Marie] ». Vide testimonia
praesertim ex Beato JOANNE 'TAULERO. apud
Conceplione B. M. Virginis
1» PAuLUs pr Hrnkpi,, Tractatus de 5175. Istius
ae Agripp inae, 1727, p.
H. Mannacocr, Polyanthea Mariana, Coloni
Ord. Celest. (ob. 1494), ex cuius Serm.
periodi est etiam CLAUDIUS Rarrwas, theca
Mariae (ed. ArvA et ASTORGA, Biblio
de Concept. intemeratae Virginis
i, 1664, p. 393-438 ), sequen tia trascribimus: « Porro decebat
antiqua..., Lovani conta-
ae spiritu immaculata et ab omni
et omnino conveniens erat ut mente human ae inimici s eapi-
... ut pro duobus
gione criminis aliena foret (Maria) inimici succumbunt
parent , mali invide nt et
talibus innocentiae, cui boni i ama-
gerent fidelissimi atque perfectissim
(Adam loquor et Evam) duo consur Christus et Maria,
ae natura e corrup toribu s, duo,
tores, et pro duobus integr ntiae
tores; quatenus per istorum innoce
darentur nobis desideratissimi repara
natura e perfec tam integr itatem ac sanctae obedien-
sinceritatem humanaeque mus...;
diaboli invidiam... praecipites corrui
tiae meritum, rediremus unde per Deipa ram instau raren-
Mariam Christiferam
ut qui per Evam perierant, per ctum, per Christum
Adam fuerat origina liter contra
tur: et peccatum quod per interempta »
rederetur, quae per Evam fuerat
deleretur, vitaque per Mariam mulier em quae
(Ibid: 408-409). Etiam: « Considera (inquam) illam esse
victori calee dracon em... ac gloriosum
uum
sacro teste eloquio contrivit antiq ab inferis liberavit... non
genus humanum
de diabolo referens triumphum, puritate innocentis vitae...
sed innoce ntia et
quidem gladio pugnans vel hasta,
ia: Regina coeli laetare, alleluia, quae Di-
Unde canit ei sancta mater Eccles reparatione cooperatriac
a et ruinae angelo rum
lio tuo in redemptione human onio in favorem do-
nihil ex hoc testim
fuisti» (Ibid., p. 491-492). Ut patet,
potest. Tamen notan dum quomodo auctor Protoevan-
etrinae nostrae deduci ptionem.
de Virginis cooperatione ad Redem
gelium interpretatur in contextu
 186 Corredemptio B. V. M. à saec. xiv ad saec. xvi

redemptivum Deiparae. Hie praestantiora dumtaxat seligere

iuvat. « Debuit restauratio correspondere praevaricationi eg
paradiso autem terrestri fuit uterque Parens, scilicet Adam et
Eva... sic debuit etiam in coelesti paradiso esse uterque Parens
gratiae, scilicet Christus et B. Virgo. Hic enim extra paradisum
esse non debuerunt, alioquin melior fuisset conditio parentum
culpae quam Parentum. gratiae ».'?' « Maria est socia et parti-
ceps in Regno Christi, nam fuit etiam particeps passionis pro
genere humano ».'*? « Dolores Nati Matris animam gladiabant ;
in carne Christus solvebat debitum mortis, et quod gravius est
quam mori, animo [illud solvebat] Mater ».'?* « O beata Ma-
ria, quis tibi valeat iure gratiarum et laudum praeconia impen-
dere quae tuo singulari merito mundo succurristi perdito? ».'*!
In coelo gaudet Beata Virgo maiori gloria quam ceteri beati:
« Primo, ratione conceptionis. Talis enim minimus beatus clare
cognoscit quod B. Virgo cum sit mater Dei, plus posuit pro
sua salute quam posuerit vel ponere potuerit tota rationalis
natura simul sumpta. Considerata excellentia dilectissimi Filii
sui qui fuit instrumentum suae redemptionis, salvationis et
glorificationis. Consideratis etiam "Virginis meritis et suffra-

7" Of. praesertim F. Cuccour, Lo Mediaeione universale della Santissima

Vergine negli scritti di Bernardino de' Bustis, Milano, 1942.
?' BzgNaRDINUS nk BustrIS, Mariale, ed. 8, Strasburgi, 1946, (deest pagi
natio), pars. XI, sermo 1, pars 6. Commentatur cl. Pater Cuconr: «Come ben
si rivela, in questo passaggio la Santissima Vergine non e già considerata nella
sua condizione e dignità che le viene dalla divina Maternità; Bernardino,
chiamando la Vergine insieme a Gesü ' uterque Parens gratiae", li mette nello
stesso livello di eon-ecausalità in cui si son trovati i primi due Parenti. E
dunque un'altra ben distinta prerogativa di Maria che 6 messa qui in rilievo,
e precisamente quella di con-principio e con-causa nell'aequisto della salute;
cioó: la qualità di Socia e Cooperatrice di Cristo nell'economia della Media-
Zione universale ».
"? Mariale, pars IV, sermo 11, pars 8.
"7? Mariale, pars X, sermo 1, pars. 1.
"* Mariale, pars X, sermo 1, prol. Haec verba desumit auctor ex quodam
Sermone de Annuniiatione qui S, AuGusTINOo subinde falso adscribitur. Textus
originalis sie se habet: «OO beata Maria, quis tibi digne valeat iura gratiarum
ac Jaudum praeconia impendere, quae singulari tuo assensu mundo succurristi
perdito? » (P. L. 39, 2106). De hoc textu vide cl. J. M. BovrgRn, in Marianum, 2,
1940, 329-361. Cur mutavit BrnNanbINUS textum originalem? Of. interpretatio-
nem cl. F. Cuccnr (op. cit., p. 162, nota 72) iuxta quem BERNARDINUS «
inten-
deva attribuire ai meriti di Maria una speciale cooperazione nell'opera
della
nostra salvezza ».
 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi 187

giis ac exemplis. Secundo, ratione compassionis. Talis nempe

beatus aperte intelligit quod tota rationalis natura non su-
stinuit nec sustinere potuit tantum dolorem et poenam pro
sua redemptione quam tota sola sustinuit Dei Mater, conside-
rata dilectione eius erga Filium suum ».'*5 « O Redemptriz uni-
versi... O recuperatrix perditi orbis... O Mediatrix Dei et ho-
minum... O dispensatrix bonorum Dei ».'**
Ex testimoniis praefatis multisque aliis eiusdem fere gene-
m
ris concludit cl. Pater F. Cuechi, O. F. M. Conv., celebre
s
auctorem JMarialis proculdubio docere immediatam Virgini
Redempt ionis nostrae opus." Ar-
cooperationem ad obiectivum
nostri
bitratur, e contra, cl. C. Dillenschneider doctrinam
ae doctrin am
Beati eamdem omnino esse, quoad substantiam,
Correde m-
Bernardini Senensis et Ubertini a Casale, ideoque de
vix accipie ndam esse.'?* Notand um ta-
ptione in sensu proprio
quod doctrinae
men, nihil apud Bernardinum de Bustis reperiri
in testimo niis allegatis
adversetur, immo et nonnulla elementa
Redemptionem obie-
adesse quae de cooperatione immediata ad
Utrum autem hoc
ctivam optime queant lectores interpretari.
videtur valde per-
sensu debeant revera intelligi, nobis non
spicuum.
emus de testimonio
Idem plus minusve statuendum cens
F. M. Conv. (ob. 1528- 98
quod nobis praebet THOM4S IrnryniCUS, O.
de nomine Mariae, ubi
1529), in quadam pulcherrima concione

1, excel, 21.
5s Mariale pars XII, sermo 2, pars
sermo 2, fol. ult.
1:5 Mariale, pars XII, di-
63 ad p. 185. Sie, e. g., p. 184, inter
1:7 WP, Cuccnr, op. cit., passim a p.
s a DERNA RDINO propu gnato s, habetur: «2. Coope-
versos modos cooperationi del
o Maria, elevata alluffieio di Socia
ragione prossima e diretta, in quant compj in eonsor zio con
missione redentrice,
Redentore e di Consorte alla sua volontà di
e redentivi, ordinati (per positiva
Lui atti meritori, soddisfattori del genere umano ».
Maria) alla salute
Dio e per diretta intenzione di ption, Haguenau,
service de notre Rédem
15 (. DILLENSOHNEIDER, Marie au S..
230-23 1, nota 5, ubi scribi t: « ..le Franciscain BERNARDIN DE DUSTI
1947, p. Pécho fidéle de Der-
le (Nüremberg, 1492)...
s'avére lui-méme, dans son Maria le lire, on entend cons-
nardin de Sienne (Mari ale, III, 5, Prol). E de vrai, à
C'est dire que
Siennois et Ubertino da Casale.
tamment à travers lui le grand pas les vues émises
de la corédemption mariale, il ne dépasse
pour le théme insuf-
Malgré le jugement favorable, mais
par ses deux confréres et maitres. classer parmi
il ne semble pas qu'on puisse le
fisamment fondé du P. CuccHr..., ue, imméd iat, sur le
e maria l sotéri ologiq
les partisans explicites d'un mérit
plan de notre rédemption objective ».
 188 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvI

haec inter alia habet: « Beata igitur Virgo fuit adiutrix sive
auxiliatrix nostrae Redemptionis, et est auxiliatrix nostrae iu-
stificationis... Fuit auxiliatrix nostrae quantum ad quatuor ge-
nera causarum [efficientis, materialis, formalis et finalis] ». Et
inferius: « Ipsa est restauratrix et reparatrix ac reconciliatrix
nostra quia reparavit genus humanum », suaque facit Augustini
verba dicentis Mariam esse auctricem meriti.?? Videtur Illy-
ricus quamdam distinctionem ponere inter eooperationem ad
Redemptionem obiectivam et cooperationem ad Redemptionem
subiectivam. Utrum autem illa cooperatio fuerit proxima atque
immediata, non audemus cum certitudine stabilire.
29 Mentione dignior est Iopnocus CrLicHTOVEUS (ob. 1543) cu-
ius doctrina sequenti synthesi redigi potest: Beata Virgo, post
Ohristum, humani generis Redemptriz et Reparatri» suo modo
appellari valet, quia media sua compassione, voluntarie suscepta,
ad nostram Redemptionem cooperata est. Passa est non quidem
pro seipsa, quae nullum contraxit peccatum, sed pro nobis et
propter nostram salutem.?^?
Audiri meretur quoque clarissimus ille theologus, Ar-
30 PHONSUS SALMERÓN, S. I. (ob. 1585), vir spectatissimae aucto-
ritatis in Concilio Tridentino, in quo Legati Pontificii munere
functus est: « Ad haec mater cruci adstitit ut humani generis
reparatio ruinae mundi congrueret. Ut enim ruina ex eo est se-

?* THoMAS ILLYyRICUS, Sermo 27 de nomine Mariae; in Sermones, ed. 'Tou-

louse, fol. 136. Istius periodi est etiam DioNysrus FaBER, Ord, Celest., (ob. 1538),
qui in Tract. 2 de Immaculata Conceptione sic scribit:
« Gratia sie Mariam, sic Evam nuncupat ira
Matrem: sie miseris repetendi est clavis Olympi
Adjutrixque Dei Virgo. Licet una cruoris
Guttula divini lapsum repararet honorem ;
Congruus iste fuit renovandis ordo ruinis;
Ut fit in oppositis compar proportio rebus,
Et referat priscum reparatio postera casum ».
(Ed. Arv4 et Asronaa, Bibliotheca antiqua..., Lovanii, 1664, p. 253). In
Tract. 1
de Immaculata Conceptione, (ed. cit., p. 242), ait auctor: « (B.
Virgo) primo
virulentum caput serpentis contrivit, protoplastorum delevit opprobriu
m; de-
creti antiquae damnationis chirographum abolevit ... mundoque salutem
intu-
lit et pereunti saeculo portum salutis aperuit ». Quae omnia, ut
patet, de coo-
peratione remota optime intelligi valent.
^" Jopocus OricmrovEUs, De dolore B. M. Virginis in passione FPilü
sui,
XI sq., Parisiis, 1517, p. 70 sq.; apud E. DunrANCHY, art. Marie, in
Dictionnaire
de Théologie Catholique, vol. 9, col, 2393.
 Corredemptio B. V. M. à saec. xiv ad saec. xvi 189

cuta quod mulier ad lignum scientiae boni et mali accedens,

comedit ac proinde mortua est et viro tradidit in mortem ad
edendum, ita hic e contrario (siquidem contraria contrariis
curantur) vir primo de ligno amaro crucis gustavit ac feminae
gustandum praebuit. Et ut ibi a duobus, sed praecipue a viro,
casus mundi profectus est, ita salus ae RKedemptio a duobus,
sed praesertim a Christo, proficiscitur. Nam quidquid habet vir-
tutis Maria a Christo accepit, non tantum propter decentem
quamdam eongruentiam, sed etiam propter excellentem Christi
in redimendo virtutem, quam Matri suae (cuius opera minime
indigebat) tamquam Corredemptrici communicare voluit, non
solum sine decore suo, sed cum magna gloria ipsius Christi ».*^'
Profitetur igitur doctissimus theologus, et quidem diserte,
Christum esse principalem Redemptorem; Christum non in-
diguisse adiutorio Beatae Virginis; attamen, cum magna gloria
ipsius Christi, virtutem redemptivam Deiparae Corredemptrici
communicatam fuisse, ita ut Kedemptio ab utroque (quam-
vis diversimode) profluisse.
Consonat omnino alter Concilii Tridentini clarissimus theo-
logus, AMBROSIUS CATHARINUS, O. P. (ob. 1553), archiepi- 31

et in Acta
230 ALPHONSUS SALMERÓN, Commentarii in evangelicam historiam
p. 339. Cf. de hoc
Apostolorum, tract. 41; vol. 10, Coloniae Agrippinae, 1604,
de 1&4 Cruz, deducida de
auctore M. AwpnÉas, La compasión de la Virgen al pie
vol. 5, 1946, p. 359-388,
su triple gracia, segün Salmerón, in Estudios Marianos,
invenies testimonia salmeroniana hucusque prorsus ignota.
ubi haud pauca
más amplia y completa
Iuxta ANDpnÉs, «la Mariología de Salmerór es mucho
Belarmin o], y en muchos puntos, como en el de là corredención, se
[que la de
raneos » (Ibid., p. 368). Cf. etiam p. 311 ubi
levanta sobre todos sus contempo
verba adducit: « Atque ob hane causam frangitur eius genealogia in
sequentia
alii ut peccatores jn delicto
Ioseph, et Maria eum Iesu seorsum ponitur, quod
Maria vero cum redemptore ag-
Adae geniti ut redimendi a Christo ponuntur;
gratia et munere in redemptione
gregatur tamquam. ea quae singulari Christi
a »; necnon (Ibid., p. 316): «Quod
mundi comes eius esse debebat et administr
Deus et primos parentes a quibus nihil accepit, illustravit spientia-
si angelos
a qua carnem erat aecepturus, quamque
que decoravit, quanto plenius matrem,
redempti one ut adiutrice m cooperair icem, pro sua incomparabili bo-
in mundi
in Calvaria: «Quarto ma-
nitate, erat accepturus? ». Et de Virginis oblatione
Filium suum in sacrificium Pa-
trem prope crucem vocavit Iesus, w£ ipsa mater
mundo offerret, ut Abraham filium suum Isaac ex obedien-
tri aeterno pro toto
« Cautum erat (in lege): Bos sive
tia offerre voluit» (/bid., p. 919); necnon:
ntur eodem die cum foetibus suis (Lev. 22, 28) ; quae lex in
ovis non immolabu
4mmolaverit cum Filio suo eruci
favorem matris erat, quamvis sponte seipsam
et Filio agenti praesent iam praestan s» (Ibid., p. 388).
assistens,
190 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi

scopus compsanus, cuius testimonium magis adhuc explicitum

est ac praecedens. « Haec generatio — sic asserit — ex utroque
est, id est, ex viro et muliere, Christo et Maria, quia ambo, li-
cet fuerunt innocentissimi, quamquam Maria per Christum ta-
lis fuerit, tamen super seipsos peccata nostra reiicientes,
meruerunt mobis propter suas poenas salutem, primo tamen
et principaliter Christus, ut vir, deinde quasi mulier, Virgo
ipsa ».?'? Et ulterius, inter rationes quae privilegium Im-
maculatae Conceptionis evincunt, sequentem recolit: « Hanc
quoque decentiam valde probat ac persuadet illud ad quod ipsa
[B. Virgo] electa fuit gloriosum redemptionis opus, ut esset
adiutorium quodammodo Christo, non quod ipse Christus non
sufficeret, sed quoniam et hoc bonum et decens fuit, ut haberet
adiutorium simile. Nam sicut a muliere initium mortis fuit,
ita et a muliere similiter initium vitae esse oportuit. /aec est
enim omniwm antiquorum constantissima, sententia, propter con-
venientiam antidoti ». Et paulo inferius subnectit: « ...propter
quod Paulus ait eminenter de Christo: ' Talis decebat ut no-
bis esset Pontifex sanctus, innocens, impollutus, segregatus a
peccatoribus et excelsior coelis factus. Si ergo haee in Christo
decentia requisita adfuit, propter hoc opus redemptionis, ut
idoneus inveniretur ad illud,... consequenter et simili quodam-
modo idipsum in socia operis ipsa B. Virgo requirebatur, ut
coniugatio non elaudicaret, sed inveniretur illa similiter me-
diatrix idonea, et viro auxiliatrix aliquo modo propter con-
gruentiam antidoti; non quod ipse vir Christus auxilio indige-
ret, sed quod ad decentiam et antidotum, conveniens attinebat
habere auxilium, immo ipsum auxilium sibi providere et inve-
nire mulierem fortem in qua confideret, ut digna esset socia et
cooperatrix; quod non solum non derogat ipsi Christi excel-
lentiae, sed arrogat multo magis (ut saepe dictum est) quia ex
eius meritis hoc totum factum est ut ipsa talis esset et ut posset
hoc facere ».?*?
Tria sunt in praefato Catharini testimonio sedulo notanda:
4) explicite asserit auctor Christum et Beatam Virginem, prop-

?'* AMBROSIUS CATHARINUS, De Immaculata Conceptione Virginis Mariae opu-

sculum, disput. lib. 3, persuasio 14; ed. ArvA et Asronaa, Bibliotheca virginalis...,
vol. 2, Matriti, 1648, p. 566.
?* [bid., persuasio 5; ed. cit., p. 41-48.
 Corredemptio B. V. M. à saec. xiv ad saec. xvi 191

ter eorum poenalitates (passionem sc. et compassionem) nobis

Redemptionem meruisse;?" b) doctrinam de Maria cooperatrice
Redemptoris vocat constantissimam antiquorum sententiam; c)
Mariam primo a Christo redemptam fuisse, et deinde ipsam cum
Christo ceteros homines redemisse.??*

204 Qf. ANTONIUM PocqQUETUM, Ord. Celest. (ob. 1546), De Immaculata Con-
ceptione (ed. ArvA et Asronaa, Bibliotheca antiqua..., Lovanii, 1664): « Fuit ei
(B. Virgini) nihilominus admodum familiaris oratio.. lacrymarum condita
compunctione, cuius merito et virtute reparata sit humana natura, Angelica
redintegrata » (Ibid., p. 309). «Quid miri tamen, si tanta praevenitur dulcedi-
nis benedictione, quae in Matrem Dei prae cunctis eligebatur, ut esset socia re-
conciliationis humanae? Solus equidem poterat salutem humanam Christus ope-
ut
rari.., sed bonum nobis non erat esse hominem solum, congruum magis
adesset nostrae reparationi sexus uterque... Propterea fieret oportebat et dece-
bat adiutorium simile sibi: non quidem maiestatis similitudine, sed immunitatis
a erimine et poenalitatis assumptiones. ... Fuit igitur immunis peceati origina-
lis, quae data est in sociam. humanae reconciliationis » (Ibid., p. 331). « ... haec
generalis
nempe mulier in sociam data, non solum naturalis (ut ita loquar) et
reconciliationis, ut Dei et hominum mediatrix, opportunaque
humanae naturae
revocata ve-
fieret in tempore iracundiae reconciliatio, quemadmodum Esther...
salutem obtinuit populo suo, suspenso proditionis procuratore in
gis sententia,
sociam personalis et privatae reconciliatio-
patibulo, verum etiam data est in
possetenus congrua
nis..» (Ibid., p. 333). « Porro... et offenso [Deo] eonatur
... Sic abyssus maternae misericordiae abys-
satisfactione pollicita reconciliare.
videlicet pietatis
sum invocat divinae iustitiae,... ipsam [divinam iustitiam]
non debitas peccatoribus poenas realiter in se tole-
abundantia temperando,
incongrue eo ipsius V"
rando; tametsi possit ec [et?] hoc forsan adstrui non
portasse videtur
Filium patientem compassione. Quia nimirum dolores nostros
corpore; non quidem tamquam necessaria me-
in corde, quemadmodum Filiws in
quasi minus sufficeret Fili passio reconciliandis, sed tamquam. oppor-
diatrix,
ad abyssum divinae
(una, reconciliatorum insufficientiae suppletrim, et ipsorum
inclusi thesauri fidelis cu-
pietatis efficacissima introductrim, ut quae sit illic
omnibus idem dicendum vi-
stos et pia, dispensatriz » (1 bid., p. 384). De quibus
superius relati.
deretur ac de testimonio DiowNvsmn CARTHUSIANI
cl. P. SrRXTER, Sententi a de àmmedia ta coopera tione Beatae Mariae
25 Qf.
alis doctrini s mariani s compara tur, in Grego-
Virginis ad. redemptionem cum
95, 1944, 31, ubi scite animadv ertit: « [Catharinus] comparat redem-
riamum,
et affürmat: sicut Adam a Deo
ptionem generis humani cum creatione eiusdem
ceteri homines ab Adamo et Eva
solo est creatus, Eva ex Adamo solo prodiit,
in instauratione generis humani
simul originem ducunt, ita etiam se habet
ceterosque homines. Quodsi obiicitur, ita duos actus
quoad Christum, Mariam
theologia solum uniea redemptio ge-
distinctos redemptionis constitui, cum in
valere responsu in Christum unum actum re-
neris humani agnoscatur, videtur
vum posuisse cum intentio ne et effectu duplici, altero respiclente solum-
dempti
humanum eum cooperatione B. Ma-
modo B. Mariam V., altero respiciente genus
tationem cl, P. SrRXTER in praefato
riae V. ». Notamus, per transennam, argumen
a verbis modo relatis) ita irrefragabilem esse, ut neque
articulo (abstrahendo
reclama re ausus sit.
Pater LrENNERZ quidquam in contrarium
 192 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. XVI

Eandem regenerationis spiritualis notionem, a &Salmerón

et Catharino superius expressam, sat lucide proponit etiam
e L.
PETRUS MORALES, S. I. (ob. 1603), cuius sunt verba quae sequun-
tur: « Beata Virgo non solum adoptione et aliis multis titulis
et rationibus est Mater nostra, ut in conclusione 2 praecedenti
late probatum reliquimus, sed praecipue et peculiariter quia in
Passione Filii incomparabilibus ut parturientis doloribus nos
peperit et omnium effecta est Mater ».??* Et alibi, sibi appro-
prians verba S. Bernardi, ita exclamat : « Propterea curre, Eva,
ad Mariam; curre, mater, ad Filiam; Filia pro matre respon-
deat, ita matris opprobrium auferat; ipsa Patri pro matre satis-
faciat, quia ecce si vir cecidit per feminam, iam non erigitur
nisi per feminam ».??' Si haec ultima verba, in contextu origi-
nali, non videntur excedere cooperationem sic dictam « remo-
tam » ad Redemptionem, ea tamen a nostro auctore sensu pres-
siori hie adhiberi possunt, praesertim eum iuxta ipsum, Vir-
ginis concursus ad opus nostrae salutis videatur fuisse proxi-
mum, quatenus scilicet omnes nos ad vitam gratiae una cum
Redemptore iuxta crucem regeneravit.
33 Ex piissimo concionatore FRANCISCO Dg OSSUNA, O. F. M.
(ob. 1542), sequentia depromere sufficiat: « Se dedit Deus in
Maria ut nos adimpleret gratia, quia non sibi soli eam acqui-
sivit sed nobis et omnibus invocantibus nomen suum, quod Sa-
lomon contemplans ait: Sapiens mulier aedificat domum suam.
Eece quomodo toti Ecclesiae B. Virgo aedificationem acquisivit
gratiae ».?* Et alibi: « Nemo ignorat qualiter sacerdotali fun-
gens officio stansque iuxta crucis aram obtulit hostiam viventem
Deo Patri nobis ».? Pulchrum sane testimonium in quo satis
insinuatur proxima Virginis cooperatio ad Redemptionem ob-
iectivam. Ulterius progredi non audemus.

?95 DPgrmRUS3 MORALES, Jn caput primum Matthaei... libri quinque, lib. 3, tract.
9, vol. 1, ed. Parisiis, p. 309.
207 T51d., llb. 4; tract; 9; vol: 1,-p:- 61.
??? FRANCISCUS DE OsSUNA, Pars occidentalis dw accommodas hisce tempori-
bus Evangeliorum quadragesimalium ecpositiones, sermo 30, Venetii, 1572,
p. 301. Apud L. M, BErro, De B. Maria Vérgine omnium gratiarum Mediaítrice,
Romae, 1938, p. 91, nota 72.
?* [bid., sermo 16, p. 1834; apud L. M. BELLO, op. cit., p. 94, nota 92. Alias
scribit OssuNA: «Stat (B. Virgo) iuxta crucem... ut prozima ministra nostrae
redemptionis» (Ibid., sermo 61, p. 714; apud BELLO, op. cit., p. 99, nota 103).
 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi 193

Subnectimus quoque testimonium excmi PETRI DE OSA, 34

episcopi gaditani, qui non tantum generice asserit Christum ef

Beatam Virginem humanum genus reparasse,"? sed alio loco
quodammodo specificat modalitatem reparationis virgineae dum
inquit Deiparam nullo sub peccato conceptam fuisse praecise
quia a Deo iam electa fuerat wt wna cum Christo ipsum pecca-
tum deleret.?' Quod difficulter explicaretur si auctor coopera-
tionem indirectam et mediatam dumtaxat prae oculis habuisset.
Non desunt tamen auctores huius periodi qui ex coope-
ratione Virginis ad opus salutis arguunt in favorem privilegii
immaculati conceptus, et nihilominus, eorum verba non neces-
sario intelligenda sunt de coneursu directo et immediato. Sie,
e. g., IOANNES BaPrISTA LEZANA, C. D., iuxta quem Christus ct
Maria mundum redemerunt quasi wno corde," alibi scribit:
« Virgo sanctissima aliquo modo, saltem indirecte et remote, ad
generis humani redemptionem ipsiusque a peccati iugo liber-
tatem cooperata fuit. Decuit ergo ipsam omni peccato originali
etiam caruisse. Antecedens adeo Patrum caleulo est receptum,
ut de eo dubitare non possim ».?"?
Eodem ferme sensu adduci posset Beatus ALONSUS DE 9
Onozco (ob. 1591) iuxta quem Beata Virgo, nobis praebens
Deum-Hominem, vitam nobis dedit, nosque sanavit atque rede-
mit.?^^ Gooperatio mediata, quamvis non necessario sensu ex-
clusivo intelligenda. — Idem sentiendum de testimonio Patris

parie de las postrimerias del hombre, Pamplona,

219 Pgpno nk ORA, Primera
y una mujer, también
1608, p. 408: « Como todo el daíío vino por un hombre
a la parte del remedio; y como
quiso [Dios] que el hombre y la mujer fuesen
ron, que Cristo y María nos reparasen ».
Adán y Eva nos destruye
hacer pecados y males se hizo una junta de un
2101 fbid., p. 354: «Para
y Eva; para excusar ese peeado
hombre y de una mujer, compafíiaa de Adán
luego no es razón que la Virgen tenga pe-
hubo otra junta: Dios y la Virgen:
es uno de los de la junta em que se ha de quitar el pecado ».
cado, pues
212 ToaNNES BaPTISTA LEZANA, Liber apologet icus pro Immaculata Deiparae
fol. 44*.
Virginis Mariae Conceptione, Matriti, 1616,
215 Tbid., fol. 112r.
Tratado de las siete palabras que María Santísima
214 AryoNso pk Onozoo,
grande y santa mujer [Maria]
habló, ed. Lérida, 1892, p. 19: « Hasta que esta
gemidos y dolores; y aun allá el santo
vino al mundo, no había sino llanto,
mi hijo' (Gen. 937, 35). Y tenía razón,
Job dijo: ' Descenderé al limbo llorando a
madre. Eva nos destruyó y nos echó la soga a
porque teníamos madrasta, no
; y esta bendita Madre [María]
la garganta, dejándonos condenados al infierno
y nos medicin ó dándono s a Dios hwmanado».
pos dió la vida, nos redimáó

13
 194 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi

37 IoaNNiS DE CanrHAGENA, O. F. M. (ob. 1617), qui, enumeratis

quamplurimis textibus Patruum in quibus exhibetur Deipara
tamquam Redemptionis cooperatrix,simpliciter concludit : « eum
ergo Deipara Virgo suo modo nostra Redemptriz fuerit, pre-
tium sanguinis Filio suo tribuens quo ipse nos redemit, conse-
quens est ab omni peccato originali alienissimam fuisse », et
relatis Apostoli verbis: * Talis enim decebat ut esset nobis Pon-
tifex, etc. ", subiungit auctor: « Sic etiam Virginem, Christi
co-adiutricem et sociam in reparatione generis humani, oporte-
bat et coelo puriorem esse ».?!5
Eundem Redemptricis titulum detegimus etiam in opere Ars
38 amandi et colendi Deiparam clarissimi concionatoris ALEXII A
SALO, O, F. M. Cap. Scribit quidem auctor : « Ecclesia et commu-
nis sanctorum opinio Virgini adscribit certa epitheta honorifica
quae indicant eam curam ad Deiparam pertinere et quibus non
potest non vehementer animus noster recreari. Vocat eam Ma-
trem peccatorum... necnon Redemptricem... inter Deum homines-
que sequestram seu Mediatricem ».?'* De sensu huiusce voca-
buli apud auctorem minime constat. In contextu praecedenti
de sola agitur efficacissima Virginis intercessione in coelis erga
miseros mortales; unde possibile est, et forsan probabile, illam
vocem « Redemptrix » sensu restrictivo hic intelligi debere.
39 Ad hane quoque periodum pertinet F'RANCISCUS SUAREZ (ob.
1617) cuius doctrina relate ad munus mediatoriale Deiparae sic
?5 [oaNNES DE CanrHaGENA, Homiliae Catholicae..., lib. 1; homilo 92 voloet.
ed. Neapoli, 1859, p. 10. Of. LUDOVICUM DE LA 'lTongE, In antiphonam Salve Re-
gina, declamationes sez, Romae, 1592, declam. 3: « Quae lingua, quae vox in tuis
laudibus decantandis invenietur idonea? quae ad salutem nostram operandam
assumpta es a Deo tamquam instrumentum et causa, ut cum eo euncta compo-
neres?» (apud J. DE CARTAGENA, 0p. Cit., vol, 1, p. 10). Alius istius periodi prae-
clarus mariologus exstitit S. PETRUS CaNisrUS (Ob. 1597) qui a nonnullis inter-
dum invocatur tamquam adsertor doctrinae de immediata eooperatione ad opus
obiectivum Redemptionis. Si autem textus Sancti Doctoris sedulo perpendis, hoe
tibi luculenter apparet, nimirum, quod tantum abest illustris concionator a
profitenda nostra doctrina, ut eam potius in quibusdam locis reiicere videatur.
Cf. de hoe cl, C. DrrreNscHwEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Ha-
guenau, 1947, p. 202-206; H. LENNERZ, De cooperatione B. Vérginis in ipso opere
Redemptionis, in Gregoriamum, 29, 1948, 128-124; W. GoossENs, De cooperatione
immediata Matris Redemptoris ad Redemptionem. obiectivam, Parisiis, 1939,
p. 135; N. Gancía Gancfs, Mater Corredemptria, TTaurini-Romae, 1940, p. 230-231.
?* ALEXIUS A SALO, Ars pie amandi et colendi Deiparam, Brixiae, 1611;
aüpud Arva et Asronca, Bibliotheca virginalis Mariae mare magnum, vol. 1,
Matriti, 1648, p. 188.
 Corredemptio B. V. M. à saec. xiv ad saec. xvi 195

breviter exponi potest: Heiecta in primis quacumque Virginis

efficientia in ipsa gratiae productione, subiungit Eximius : « Dico
secundo, quamvis Beata Virgo nec nos redemerit nec aliquid
de condigno nobis meruerit, tamen impetrando, merendo de
congruo, et ad Incarnationem Christi suo modo cooperando, ad
nostram salutem aliquo modo cooperata est». «[Hoc est cla-
rum, scilicet] quod Beata Virgo tribus modis ad salutem no-
stram operata fuerit. Primo, merendo de congruo Incarnatio-
nem. Secundo, orando et petendo, et quandiu fuit in via do
congruo mobis merendo salutem. "Tertio, concipiendo Christum,
nostrae salutis auctorem ».?!? Inter rationes quas affert in favo-
rem immaculati conceptus, memoratur etiam cooperatio ad sa-
lutem. Scribit enim : « Tertia ratio ex muneribus Virginis col-
ligi potest... sed prima dignitas Virginis fuit esse Matrem Dei...
et cum hae coniuncta est alia, scilicet singulari modo cooperari
redemptioni; cui fini nihil potest magis esse contrarium quam
peccatum... Nam (ut recte dixit Anselmus) sicut Deus omnia
creando Pater est et Dominus omnium, ita Beata Virgo, suis
meritis cuncta reparando, Mater est et Domina rerum ».
Doetrinam clarissimi theologi diversimode, ut fieri solet, in-
terpretantur hodierni. Iuxta quosdam, Suarez non solum coope-
rationem mediatam, verum etiam immediatam ad Redemptio-
sen-
nem obiectivam satis clare docuit."'? Alii vero arbitrantur
differre a
tentiam Eximii Doctoris nihilo quoad substantiam
sensu
sententia S. Petri Canisii (ob. 1597) qui Corredemptionem
Sua-
proprio minime propugnavit.??? Animadvertendum tamen
disp. 23, sect. 1, n. 4;
z1 FgANCIiscUS SuánEz, De Mysteriis vitae Christi,
vol. 19, ed. Parisiis , 1860, p. 331. De mariologia suareziana con-
Opera, omnia,
Suaree, in Revue Apologétique,
suli possunt NEYRON, LG théologie mariale de
665-685; J. M. Boveg, Suárez Mariólo go, in Hstudios Eclesiásticos, 22,
51, 1933,
habemus), Of. etiam N. GaRncíA Gan-
1948, 311 sqq. (hunc art. prae manibus non
1940, p. 231-232.
cfÉs, Mater Corredempltriz, Taurini-Romae,
vitae Christi , disp. 3, sect. 5, n. 29; ibid., p. 44. f. etiam,
zs pe Mysteriis
hoe [privil egium Immaculatae Conceptio-
in eadem sect. 5, n. 22: « Gonfirmari
to potest ex Patribu s asseren tibus per B. Virginem destructum
nis] non immeri
is imperi um, Neque originali culpae subdi
esse originale peccatum et daemon
t illam per quam peeeat um ipsum expellendum erat» (Ibid., p. 41). Cf.
oportui
(trad. de la ed. francesa por el P. M.
A. Dnrvg, María y la Compafia de Jesás
Tarré), Tortosa, 1916, p. 178.
ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 336.
21» Of, e. g., G. M. ROSCHINI, Mariologia,
B. Virgin is 4n ipso opere Redemptionis,
2:: Of. H. LkNNERZ, De cooperatione
29, 1948, 194. Iuxta C. DILLEN SCHNEI DER, « Suarez ne se prive
in Gregorianum,
 196 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi

rez quamdam ponere distinctionem inter Virginis meritum re-

late ad Incarnationem dominicam et eiusdem Virginis meritum
(de congruo) relate ad salutem ; quae distinctio apud Canisium
nullibi detegitur. Item, hoc in illius Doctoris laudem recensen-
dum est, scilicet quod primus in historia praefatam quaestionem
in commentariis stricte theologicis ex professo pertractare sata-
git. Hoc subsequentibus theologis viam aperuit ut adagium il-
Iud formularent, nimirum : Beata Virgo de congruo nobis me-
ruit quod uewem de condigno. Utrum autem ex verbis ipsius
DoctorisCorredemptio in sensu hodierno revera colligi possit,
non audemus asserere. Immo, omnibus textibus coniunctim per-
pensis, negative rospandendum probabiliter videtur.??!
Auctorum nostrorum elencho finem iam imponamus afferen-
40 tes S. RoBERTI BELLARMINI (ob. 1621) testimonium a cl. Patre Se-
bastiano Tromp, S. I., in Bibliotheca Vaticana nuper detectum.
In quadam concione de Virginis Nativitate, anno 1599 Romae
habita, sequenti modo commentatur S. Doctor notum textum
Proverbiorum : Quando praeparabat coelos aderam (Prov. 8,
21): «[Maria] etiamsi non adfuerit in creatione coelorum cor-
poralium, tamen adfuit in creatione coelorum spiritualium qui
sunt Apostoli; et licet non adfuerit in fundatione terrae corpo-
ralis, tamen adfuit in fundatione terrae spiritualis, quae est
iere Ipsa enim sola cooperata est in mysterio Incarnationis ;
ipsa sola cooperata est in mysterio Passionis, adstans ante qe
cem, et offerens Filium pro salute mundi yam Si cooperatio ad
opus redemptivum Christi declaratur privilegium ezelwusivum
Virginis, nonne eo ipso excluditur eooperatio ad Redemptionera
subiectivam, ad quam ceteri beati iugiter cooperantur? ???
Conclusio: — Ex attenta praecedentium auctorum lectione,

pas de revendiquer pour Marie une certaine part de collaboration à notre sa-
lut» (op. cit., p. 207), sed non audet Eximium proclamare testem indubium c€oo-
perationis immediatae ad Redemptionem obiectivam.
^" Of. etiam iudicium cl, N. Ganoía GaRofs, op. cit., p. 231-232, ubi sine am-
bagibus asserit Doctorem Eximium nullo modo trahi posse in favorem nostrae
sententiae.
^? S. RonmRTUS BELLARMINUS, Sermo de Nativit. B. Virginis, Cod. Vat. lat.
Ottob. 2424, fol. 193. Notitiam desumimus a cl. P. SrRaTER, Sententia de imme-
diata cooperatione Beatae Mariae Virginis ad redemptionem cum aliis doctrinis
marianis comparatur, in Gregorianmuwm, 95, 1944, 32.
22s Ee modo testimonium BkLLARMINI interpretatur cl. P. SmTRXTE R, Qrt.
GU D38993; , € contra, H. LENNERZ, art. cit., p. 121.
 Corredemptio B. V. M. a saec. xiv ad saec. xvi 197

hoc illico cuique patebit, nimirum, haud parvum apud illos re-
late ad nostram doctrinam marianam adinveniri progressum.
8i conferantur huius periodi testimonia cum illis quae Patrum
aetate fuerant prolata, nemo est qui statim non videat in toto
Medio Aevo notabilem hac de re evolutionem adesse. Talis evo-
lutio in eo praecipue perspicitur quod iuxta nonnulla documenta
superius relata exstitit Beata Virgo nostri generis Reparatrix,
non solum quatenus scienter et volenter Incarnationi redempti-
vae positivum concursum praestitit, verum etiam quatenus me-
dia sua compassione aliquid positivum contulit ad nostram cum
Deo reconciliationem. Immo, et indolem ;meritoriam et satis-
factoriam illius compassionis a nonnullis diversimode recolitur.
Incipit etiam in hac periodo usus tituli Corredemptricis, qui
scriptoribus saeculi xrrr erat probabiliter adhuc ignotus, et ad
cuius legitimitatem roborandam, saltem in forma simpliciori,
ipsa Ecclesia necnon communis sanctorum suffragium invoca-
tur. Certocertius, veteres illae locutiones de Maria Redempto-
ris cooperatrice, quamvis adhuc apud non paucos generice dum-
taxat detegantur, e. g. cum antithesim Mariam inter et Ivam
exponunt;??* non raro tamen ulteriorem determinationem prae
se ferunt, ita ut iam plane recolantur actus specifiei illius vir-
gineae cooperationis. Sic memoratur Deiparae obiatio sub cruce
neenon afflictionum suarum, meritum, quo Patris coclestis ira
a
in misericordiam commutata est; dolores vere propitiatorii
;
Patre aeterno pro nostra omnium salute benignissime stüscepti
ete. etc.
-
Porro, non erit abs re heic animadvertere nonnulla testimo
Redemp tione sub-
nia superius prolata, in quibus de sola agitur
ri. Ete-
iectiva, sententiae hodie communi non necessario adversa

1911, passim ; D. Munir'o, Di-

224 Cf, e. g., L. ACEREDO, Marial, ed. Lérida,
evangel ios que canta la Iglesia em los cuatro do-
scursos predicables sobre los
eacelencias
p. 430-431; Id., Vida y
mingos de Adwiento..., vol, 1, Zaragoza, 1603,
vol. 1, Zarago za, 1614, passim ; vol. 2, ubi de compassione
de la Madre de Dios,
e potuim us; E. MfNpzZ, Doce li-
Deiparae abundantissime agit, nullibi invenir
ad altisim a de la, Virgen sacratí sima Madre de Jesucristo, naes-
bros de la dignid
dos, vol. 1, Barcelona, 1006, p. 18a-
tro 4nico Dios y Sefior, en tres tomos reparti
; forsita n in secund o vel tertio volumine magis explicite loquitur
18b, 82b-07a
vol. 1 prae manibu s habemus; MARTINUS DEL RIO,
auctor, sed proh dolor, solum 1608,
1707, p. 977; Pn. DtrEZ, Mariale, Venezia,
Opus Marianwum..., Lugduni,
della Madonna, Napoli, 1590, p. 469-470.
L. 130-131, 192-219 ; R. Scacororrr, Corona
198 Corredemptio B. V. M. saec. xvir

nim, ut saepe dictum est, ex eo quod unus aliusve Corredemptio-

nis aspectus asseratur, minime sequitur ceteros aspeetus a mente
istorum auctorum prorsus alienos esse.
Inter praeclariores huius periodi auctores qui doctrinae no-
strae diversimode favent, nominari merentur Arnoldus Carno-
tensis, Richardus a Sto. Laurentio, Beatus Ioannes Taulerus,
Alphonsus Salmerón et Ambrosius Catharinus.
Quibus accenseri probabiliter possent S. Albertus Magnus,
Jodocus Clichtoveus, S. Antoninus Florentinus, Petrus de Ofa,
Petrus Morales necnon S. Robertus Bellarminus.
Quae cum ita sint, totius huius capitis sit conclusio : Quam-
vis ingens detegatur progressus apud scriptores huius periodi
relate ad doctrinam nostram — et hoc iam magni faciendum est
— tamen haud parum abest ut detur verus consensus hac de
re.5 Ut infra ostendere conabimur, doctrina hodierna de im-
mediata Virginis cooperatione ad Redemptionem obiectivam,
nonnisi volvente saeculo xvi communis evasit.

CAPUT III

DE CORREDEMPTIONE B. V. MARIAE
APUD SCRIPTORES SAEC. XVII

Haud raro evenit ut in diversis elucubrationibus quae de

Beatae Virginis munere corredemptivo crebro in lucem pro-
deunt, praeclara saeculi xvrr testimonia vel silentio praetermit-
tantur vel indebita concisione memorentur;?* immo, et quod
peius forsan est, ad roborandam recentiorum sententiam de
Maria Corredemptrice nonnulli invocantur ex illa periodo scrip-
tores qui revera praefatam doctrinam nullatenus tradidere. Quae

75 Hoe tamen contra doctrinam nostram nihil prorsus valet. Numquid Im-
maculata Virginis Conceptio ab omnibus theologis istius periodi propugnaba-
tur? Quoad dubia apud seriptores mediaevales relate ad assumptionem corpo-
ream Deiparae, consule notabilissimam elucubrationem cl. C. Prawa, Lo morte
e l'Assunzione della B. Vergine nella, letteratura medioevale, in Atti del Con-
gresso Nazionale Mariano dei Frati Minori d'1tatia, 1947, Roma, 1948, p. 283, 342.
?* Of., e. g., H. Bonzr, Maria hominum Corredemptrix, Brugis, 1931, qui ex
toto aec. 17 unum tantum auctorem adducit, se. SuánEz (p. 44). B. H. MERKEI-
BACH, Mariologia, Parisiis, 1939, p. 323-844 de Corredemptione fuso calamo agit,
 Corredemptio B. V. M. saec. xvi 199

cum ita sint, mirandum non est si quidam doctissimus vir paucis
abhine annis aperte declaraverit « patronos doctrinae de coo-
peratione immediata B. Virginis ad redemptionem obiectivam,
apud theologos priorum saeculorum aetatis modernae, multa
et clara testimonia colligere non posse ».??*
Nobis, e contra, visum est periodum post-tridentinam (in
specie saec. XVII) maximum prae se ferre momentum non solum
quoad historiam mariologiae in genere, verum etiam, ut modo
elucebit, quoad historiam marialis Corredemptionis in specie.
Praecellit equidem saeculum xvII, primo, propter copiam in-
exhauribilem operum quae de Beata Virgine incessanter con-
scribuntur;?? eminet quoque ob innumeras disceptationes de
privilegiis marianis ardenter agitatas; necnon (proh dolor!)
ob detestabiles abusus in rebus mariologicis ubique grassantes.
Unde opere pretium arbitrati sumus huius periodi documenta
peculiari subiicere investigationi, eaque ampliori expendere tra-
ctatione.
Praenotandum tamen censemus, in locupletisismo illo fon-
tium elencho ex quo nostrae disquisitionis documenta exhau-
in
riuntur, non omnia eiusdem esse generis atque valoris. Et
primis, methodica ac systematica elucidatio de munere corre-
dictis
demptivo Virginis, in commentariis theologicis proprie
r. Sane, quaesti o haec
(paucissimis exceptis) adhue non detegitu
cis (praese rtim
a nonnullis auctoribus in operibus vere theologi
sat accurate
de Immaculata Conceptione) ex professo et quidem
ue in operi.
pertractatur; verum de ea hactenus agitur praecip
prima rio inser vient ibus.
bus ad devotionem fovendam

saec. 17 in favorem propriae sententiae.

sed nequidem unum auctorem citat ex
de A. Gonnumw o, Maria Santissima, TTorino, 1938,
Idem prorsus dicendum est
ogiae Dogmaticae, Pontcehateau, 1942,
p. 127370; de A. Prress:is, Mamuale Mariol
de quamp lurim is aliis. Dolen dum sane theologos Societatis Mario-
p. 232-265, et
emptio nis aspectus ex professo (et qui-
logicae Hispanicae, qui diversos Corred
testimoniis saec. 17 ne verbum quidem
dem egregie) haud semel elucidarunt, de
hactenus fecisse.
De cooperatione immediata Matris Re-
227 Tta cl. W. GoossENS, in elus opere :
obiect ivam, Parisiis, 1939, p. 130-131.
demptoris ad Redemptionem volum ine ipsius mo-
nsem, qui in tertio
228 (f., e. g., A. RoSEKOVÁNY, ep. nitrie en-
in suo conceptu immaculata ez monwum
numentalis operis Beata Virgo Maria, plus quam quingentas
Budape stini, 1873,
tis omnium. saeculorum demonstrata,
17 dedicat. Quamplurima etiam opera
paginas bibliographiae marianae saec.
9. 3
praebet in Appendice voluminis
 200 Corredemptio B. V. M. saec. xvir

Recolere tamen iuvat Ecclesiae mentem relate ad quamdam

doctrinam non tantum in tractatibus ac manualibus de theolo-
gia scholastica aut speculativa requirendam esse, verum etiam
in operibus magis vulgatis ad pietatem fuleiendam constitutis.
In istis enim pius ac iugis Christifidelium sensus, cuius momen-
tum in quaestionibus doctrinalibus statuendis haud parvipen-
dere valemus, sponte ac quasi naturali quadam ingenuitate sub-
inde expressus detegitur.?2?
Quidquid autem sit, in genere, de intrinseco valore theologico
uniuscuiusque auctoris singillatim desumpti, ex eorum tamen
complexu sat luculenter evincitur doctrinam de munere vere cor-
redemptivo Beatae Virginis per cunctum saec. xvii in Ecclesia
communiter receptam exstare. Hoc factum, per se solum, iam
magni faciendum putamus. Neque hoc sufficit : Apud non paucos
istius saeculi auctores verus detegitur progressus veraque idea-
rum evolutio relate ad doctrinam de Mariae partibus in opere
salvifico, quae profundius enucleatur ac penitius expenditur
quam saeculis anteactis. Immo, illa periodus transitionis ab
obscura et incompleta huius quaestionis notione ad perfectiorem
et ulteriorem eius comprehensionem, ita hac aetate culmen at-
tingit ut revera in subsequentibus saeculis vix ullus reperiatur
magni momenti progressus.
Quum in periodo illa qua in praesens versamur tanta pro-
stet de re nostra testimoniorum molis, et cum plerique scripto-
res infra memorandi ad diversas pertineant religiosorum fa-
milias, haud incongruum fore duximus sequentem istius capitis
divisionem in lectorum commodum Sectare, scilicet: art. 1,
Scriptores Seraphici Ordinis ;art. 2, Scriptores e Societate Iesu;
art. 9, Scriptores Augustiniani et Dominicani ;art. 4, Scriptores
aliorum Ordinum Rel., necnon ex clero saeculari; et tandem,
art. 5, De controversia relate ad opusculum anonymum Monita
salutaria B. V. Mariae ad cultores suos indiscretos. — Quo autem
efficacius eluceat doctrinae continuitas simul ac evolutio, docu-
menta ordine plus minusve chronologico proferuntur.

"* Of. J. B. FRANZELIN, Tract. de divina Traditione et Seriptura, ed. 8,

Romae, 1882, p. 103-114; C. Barió, De Ordine Minorum tlamquam.
duce pii fide-
liwm sensus in quaestione de Immaculata Conceptione B. V. Mariae,
Ad Olaras
Aquas, 1984, praes. p. 5-9.
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 201

ART. 1

Seriptores Seraphiei Ordinis

Sit in primis solidissimus huius epochae concionator, S. LAv-

RENTIUS A BRUNDUSIO, O. F. M. Cap., (ob. 1619), qui sequenti 4l

modo arctissimum Virginis consortium sacrificio crucis mirifice

describit: « An non pro nobis in vitae discrimen Maria venit,
cum iuxta crucem Christi stetit, eum, uti vero Abrahae spiritu
plena ae superplena, Deo spiritu vere sacrificans, et pro mundi
salute vera caritate offerens? Stabat iuxta crucem, utique spi-
ritus virtute fulta, spiritu sustentata. Mariae spiritus erat spi-
ritualis sacerdos, sicut crux altare, et Christus sacrificium;
licet spiritus ipse Christi esset principalis sacerdos, sed spi-
ritus Mariae una erat cum spiritu Christi; imo unus cum eo
spiritus erat, una veluti anima in duobus corporibus. Quare spi-
ritus Mariae una cum spiritu Christi sacerdotali munere iwrta
aram, crucis fungebatur, Christique sacrificium offerebat pro
salute mundi aeterno Deo. O mirabilem, o vere divinam Mariae
erga nos caritatem ! De ipsa namque, uti et de Deo, cui spiritu
simillima erat, vere dicere possumus quod sic... dilezit mun-
dum, ut Filium suum Unigenitum. daret, ut omnis qui credit
in. ipsum. non pereat, sed. habeat vitam aeternam ».9? — Quae
sensu
omnia, quamvis non spernenda, Corredemptionem tamen
hodierno intellectam non necessario respiciunt."

onem angelicam ;
2:9 &. LAURENTIUS A BRUNDUSIO, Mariale; serm. 3 in salutati
hoc auctore consule cl. JEROME
Opera omnia, vol. 1, Patavii, 1928, p. 183-184. De
Roma, 1935, praes.
pE Panis, La doctrine mariale de Saint Laurent de Brindes,
p. 165-180.
176-179; GIROLAMO DA
231 Cf.,, e contra, JEROME DE PARIS, 0p. cit., p. 143-146,
'reale' predicat ore mariano : San Lorenzo da Brindisi, Minore
FkrLETTE, Um
61: « Sempre nella stessa questione della
Cappuccino, in Mater Dei, 6, 1935,
di Maria nel suo reale compime nto, studiata rispetto agli uomini, il
Missione
ben ehiaro delle tesi della
Mariale ci presenta in San Lorenzo un sostenitore
e degli uomini». Of.
Corredentrice, della Mediatrice e della Madre spiritual
, Mariolog iu, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 326; C. DILLEN-
etiam G. M. RosoniN1
ion, Haguena u, 1947, p. 210.
scumwErpER, Marie aw service de motre Rédempt
de Brindes spécifie l'action médiatri ce de Marie au Calvaire comme
«Si Laurent
ice, il est plus obvie de pen-
un sacerdoce spirituel secondaire dà finalité rédemptr
ne l'a pas estimée vaine sur le plan méme de notre restauration obiec-
ser qu'il
t
tive ».
 202 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvi

Exploratum omnibus est quamplures huius saeculi auctores

ad Corredemptionem marianam recurrere, uti ad solidam veri-
tatem ex qua doctrinam de immaculato Virginis conceptu faci-
42 lius eruere valeant. Ita arguit, e. g., cl. P. ALoNsus DE VaRGAS,
O. F. M., iuxta quem nullo poterat Deipara coinquinari peccato,
quippe quae « simul cum Christo quasi uno corde mundum re-
demit ».?? Ac profitetur ulterius: Operi redemptivo tantum
contulit Beata Virgo ut illam, sicuti Christum, palam plenoque
ore nuncupare possimus AKedemptricem; nec timendum est ut
titulus iste eorum stomachum afficiat qui novam nomenclaturam
digerere nequeunt; cum hic titulus novus non sit, sed potius
antiquissimus.???
43 Aliter tamen sonat testimonium cl. P. FRANCISCI DE CORIOLANO,
O. F. M. Cap., (ob. 1625), qui marialem Corredemptionem sensu
latiori dumtaxat intelligit. Stabilito Deiparae munere regio ex
ipsius cooperatione ad opus salutis, subnectit auctor: Veruin
est Beatam Virginem naturam nostram non redemisse, ast cum
Verbi Incarnationem de congruo promeruisset, ut aiunt theo-
logi, iure a Patribus appelatur « causa nostrae salutis ».??4
Haud parva exoritur subinde apud hodiernos confusio ex eo
quod non raro loquantur scriptores antiqui de Christo Redem-
ptore ut causa meritoria et satisfactoria, de Beata Virgine vero
tamquam Redemptrice per modum intercessionis. Primo intuitu
viderentur utique Virginis cooperationem ad Redemptionem sic

7? ALONSO DE Vanaas, Sermón de la Concepción de Nuestra Sefiora. Apud

Sermones de la limpisima concepción de N. Sefiora predicados en el real con-
vento de San Francisco de Salamanca, y recogidos por el P. Fray Gaspar do
Vigachoaca, O. FP. M., Salamanca, 1619, p. 203. Cf. etiam LupoviCUM MIRANDA,
Defensio pro Immaculata Sacrae Deiparae Virginis Conceptione ab omni pror-
sus originali labe, Salmanticae, 1626, p. 197, ubi arguit ex Corredemptione ad
immaculatum conceptum, quamvis de sola cooperatione, quam hodie remotam
vocant, intelligendus sit.
*** Ibid., p. 202: « Mas en la obra de la Redención tuvo tanta parte la Vir-
gen, que a boca llena podemos llamarla Redentora, como a Cristo, y sin recelos
de que ha de dar arcadas al estómago delicado que no puede digerir lenguaje
nuevo, que éste no lo es, sino antiquísimo ». Usque ad p. 205 de eodem agit ar-
gumento, ex eo deducens sanctitatem originalem B. Virginis.
?** FnANGOIS DE Conri0LiN, Le Char sacró de l'aurore de gráüce, ow l'horologe
spirituel (vers. ex originali ital), Lyon, 1628, p. 317: «Il est vray qu'elle n'a
pas racheté notre nature, mais d'autant que (comme disent les théologiens) de
congruo et par droit de convenance elle a -mérité l'Incarnation du Verbe, les
Saints Péres avee raison l'appellent la cause de notre salut».
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvi 203

dictam « subiectivam » coarctare. Sed ita reapse non est. Ete-

nim intercessio potest etiam ordinem respicere Redemptionis
obiectivae. Beata Virgo, stans iuxta crucem Iesu, compassionem
eius meritoriam et satisfactoriam Deo Patri offerens, vere et
proprie intercedebat, orabat, praecabatur pro nostra salute;
sicuti, de cetero, et ipse Christus in cruce moriens, pro nobis
intercedebat, orabat, et Patrem caelestem praecabatur ut eius
merita et satisfactiones dignaretur acceptare. Quis de hoc du-
bitare valet? Diximus: intercessionem posse de Redemptione
obiectiva optime praedicari. Utrum autem de facto, in casu
quodam specifico, auctor hoc intendat vel non, ex contextu et
locis parallelis (non a priori) colligendum est.
M.
Sit in exemplum cl. P. PETRUS DE TEvAR Y AIDAMA, O. F.
quia nos
— Deus, asserit auctor, Pater est et Dominus noster
nullat enus cooper ata est ad
creavit. Sed Beata Virgo, quae
partiei pabit? nonne voca-
mundi creationem, none titulos illos
det auctor,
bitur Mater et Domina nostra? Certe quidem, respon
propter eius
propter rationem excellentiorem creatione, nempe,
tur ut socia
cooperationem ad opus redemptivum, in quo exhibe
merito ria et satisfa ctoria; ipsa
Filii sui: Ille uti perfecta causa
tamen paulo postea,
tamquam benignissime intercedens.??5 Et
t Deipar am
eandem ideam amplius evolvens, explicite declara
« Ouncta quae
fuisse reparatricem nostram propter eius merita.
in eo statu quo condita sunt, esse
Deus bona et utiliter fecit,
in primu m statum revocata
destiterunt, et per hanc Virginem
a parand o cuncta,
sunt ac restituta. Sicut ergo Deus sua potenti
Dei Genitr ix swis me-
Pater est et Dominus omnium, ita Beata
Domina rerum ».??*
ritis cuncta reparando, Mater est et
Asserit ulterius quod ut genu s huma num vitam abundantius

de Dios, su Madre y sus

255 Pgpno pE TEvAR Y ALDAMA, De las exmcelencias
351: « Ganar á por razón de ésto [o sea
Santos, cap. 3, Barcelona, 1632, col.
la Virgen el título de Ma-
por razón de su cooperación formal a la Redención]
como le tenía Dios de Padre y Sefíor desde el
dre y Sefíora de los hombres,
llama Dios porque le ecrió le dió
principio del mundo. Padre del hombre se
que en la creaci ón del hombr e ni fué compafíera ni
ser y vida... Pues María y
de esos apellidos y se llamará Madre
instrumento de Dios, no partieipará
es? Sí, y por otro título más excelente que el de la creación,
Sefiora de los hombr
fué compaf íera con el Hijo de Dios; él como
que es el de la redención, en que inter-
a, y ella como misericordiosístma
perfecta causa meritoria y satisfactori
cesora ». Saneto ANSELMO).
(Haec verba erronee adseribit auetor
255 fbid., col. 952
 204 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvir

haberet « permisit Deus peccatum, et occasione huius, Verbi In-

carnationem in visceribus Beatae Virginis ut ipsa pro peccatori-
bus intercederet eosque redimeret. Et abundantius habeant. Ergo,
per Mariam pretiosius redemit perditos ».?**
Pressius doctrinam de merito corredemptivo Virginis palam
in Lusitania tune temporis propugnabat clarus mariologus AN-
TONIUS Dg SETUVAL, O. F. M. Testante auctore, exstitit Beata
Virgo « cooperatrix in redemptione generis humani non solum
eius meritis de congruo, eius lacrimis et praecibus, sed etiam
quatenus corpus et sanguinem praebuit quibus Redemptor nos
redemit ».** Ubi notandum est auctorem perspicue distinguere
inter cooperationem remotam et cooperationem proximam ad
opus redemptivum. Alibi sua omnino facit auctor Carnotensis
verba de oblatione Virginis iuxta crucem, sc.: « Cooperabatur
tamen plurimum secundum modum suum ad propitiandum Deum
ille Matris affectus, cum tam propria quam Matris vota caritas
Christi perferret ad Patrem ;cum quod Mater peteret Filius ap-
probaret, Pater donaret ».?? Agitur hic de Virginis interces-
Sione, sed proculdubio de intercessione propitiatoria, de inter-
cessione meritoria de congruo, qua Beata Virgo ad ipsum opus
redemptivum cooperabatur.
Praefatum Virginis consortium sacrificio Christi redemptivo
46 celebrat etiam eruditissimus P. SALVATOR CADANA ; O.F. M., longe
lateque de virginea compassione disserens.?*' Beatissima Virgo,
declarat auctor, non solum mundi genuit Salvatorem, sed et vera
exstitit cooperatrix in ipso opere redemptivo quatenus ipsa, te-
stante Arnoldo Carnotensi, animam suam iuxta aram crucis im-
molavit unumque holocaustum simul cum Redemptore obtulit Deo
pro nostra omnium salute.?*!

?" Ibid., col. 353: «... permitió [Dios] el pecado que ocasionase la Enear-
nación en las entraífías de María, para que ella intercediese por los pecadores
y
los redimiese. Et abundantius habeant. Luego, per Mariam pretiosius
redemit
perditos » (Ex S. Ildephonso).
7* ANTONIO DE SETUVAL, C0roa de doze estrellas da Virgem Senhora
Nossa,
Lisboa, 1632, p. 512v: «... eooperadora para a redempce&o do genero
humano, n&o
SÓ com os seus merecimentos de congruo, suas lagrimas e rogos:
mas dando
tambem o corpo e sangue ao Redemptor con que nos redimió ».
?:9* ()p. cit., p. D11v.
?* SaLVATORE CapANa, Mariale, Venezia, 1640, p. 80-97.
^t 09. cit; p. 81-89.
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvriI 205

Exaudiri quoque meretur excfüius IoANNES SERRANO, O. F. M. A

(ob. 1637), acernensis episcopus, qui iam suo tempore omnimo-
dam cernit componibilitatem Corredempionis marianae cum
preservativa Virginis redemptione. Allegatis diversis Patrum en-
comiis quibus honestatur Deipara tamquam Aedemptriaz nostra,
hominum. salus, auctrio meriti etc., subiungit clarissimus theo-
logus: «Si non solum caruit [B. Virgo] peccato, sed Redem-
ptioni etiam cooperata est, a fructu redemptionis videtur exclusa.
Cum impossibile appareat ut simul sit et Vedemptriz sive coope-
ratrix ad redemptionem, et redempta : oppositum tamen verum
dices, ipsamque perfectiori modo redemptam afürmabis, si du-
plicem esse redemptionem cum communi Doctorum et Patrum
doctrina perpenderis; alia namque est redemptio praecedens, et
alia subsequens ».?^?
Notissimam Carnotensis doctrinam, superius expositam, om-
nino sibi appropriat cl. exegeta hispanus, FRANCISCUS Dk RO0JAS, 48

O. F. M. (ob. 1656), in quodam opere de praerogativis Beatae Vir-

ginis ubi de compassione fuso calamo agens, arbitratur Deiparam
iuxta crucem una cum Christo seipsam pro nobis immolasse
atque hoe utriusque sacrificium Deo Patri in omnium redemptio-
nem oblatum fuisse. Unde cum Laurentio Iustiniano merito as-
severare non ambigit Beatam Virginem revera chirographum de-
creti delevisse, atque protoparentum opprobrium abstulisse. Item,
Chri-
media eius acerbissima compassione, Beata Virgo una cum
sto nos omnes ad vitam gratiae vere regeneravit."^
Inter Corredemptionis marianae adsertores huius periodi om-
nium praestantissimus iure censetur el. P. ANGELUS VULPES,
A9

O. F. M. Conv. (ob. 1646). Theologus inusitatae sane intui-

tionis, integram de Beatissima Dei Genitrice summam scientifice
ac systematice expolivit in qua non pauca reperiuntur quae revera
ex eo
saeculo xx dieta et formulata crederentur."^ Nec parum
(saltem
augetur auctoris meritum, quod primus fuerit in historia
Conceptione libri quinque;
742 ToaNNESs. SEemRaNo, De Immaculata Mariae
lib. 2, cap. 32, n. 21, Neapoli , 1635, p. 341.
as de la Virgen María,
245 FgANOISOO DE RoJas, Elucidario de las grandez
Madrid, 1643, p. 192, 269, 275.
La Mediazione universale di
24 De hoc auctore consule art, cl. L. Dr Fowzo,
Volpe, O. F. M. Conv., grande
Maria in un trattato mariologico del P. Angelo
Miscellanea Francescana, 41, 1941,
teologo scotista del seicento (c. 1590-1647), in
174-226.
206 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir

hucusque nobis notus) qui in contextu de corredemptivo Virginis

munere, vocabulum ipsum «Oobiective » explicite adhibuit.
Statuit Vulpes, in genere: « Simul cum ea [Beata Virgine]
Christus in dignitate redemptionis communicare voluit, quatenus
in communi redemptione omnium pariter Corredemptricem uni-
versalem constitueret ».?*5
Quaenam autem sit indoles istius muneris corredemptivi? Num
forsan in eo dumtaxat reponendum sit quod obedientissima Virgo
in Redemptoris Incarnationem liberum consensum ultro prae-
stitit? Auctoris placitum hac de re difficulter excellere quis posset
luciditate. Sic, ordinem signorum in praedestinatione Christi
eiusque Matris, ad mentem propriae scholae rite disponens, ait
versus finem:
« In nono [signo], ex primario motivo volendi Christum na-
turale caput omnium creaturarum, Mariam quoque eius Paren-
tem veluti concaput, statuit [Deus] redimere omnes homines a
servitute peccati, etiam miraculose praeter ordinem hypostati-
cae unionis, propter merita propria eorum (sc. Christi et Ma-
riae), per sacrificium cruentae mortis eiusdem Christi cum con-
sensu proprio eiusdem Christi ac Mariae suae Parentis. Inde fi-
naliter decrevit sic miraculose Christum futurum sub passibi-
litate carnis, similiter Mariam, eius Parentem, «t fieret Corre-
dempirio etiam ipsa totius humani generis ».?**
Sed non sufficit. Virginis compassionem «valore redemptivo
praeditam fuisse in conspectu Dei, disertis verbis profitetur Vul-
pes dum scribit: « Ex his patefiunt omnes obscuritates totius
cap. cit. Cant. 1, praecipue illorum verborum: * Filii matris
meae pugnaverunt contra me, posuerunt me custodem in vineis,
vineam meam non custodivi '. Hic loquitur Spiritus Sanctus ex
persona Mariae, ostendens ob peccatum primorum parentum om-
nes posteros pugnasse contra ipsam quoque, non contra Christum
tantum, «t£ redimerentur quoque per suas penalitates, extra sta-
tum beatitudinis, ideo dieit Posuerunt me custodem, id est,
Corredemptricem in vineis, id est, in animabus redimendis... ».?*7

^5 ANGELUS VULPES, Sacrae Theologiae Summa Ioannis D. Scoti, Doctoris

Subtilissimi, et Commentaria; tomus tertius partis quartae, Neapoli, 1646,
p. 507, eol. 2.
?*$ (5. cit., p. 290-291.
24150). 610. 23490; C01. 9;
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 201

Beatissimam Virginem, Christi Redemptoris sociam, veram

aeterno Patri satisfactionem: pro peccatis nostris praestitisse,
sequentibus verbis obtestatur auctor: « Debitum moriendi ve-
luti alterius, non proprium, pro libertate Maria solvit, utique ad
imitationem sui Filii qui cruentam quoque mortem voluit reipsa
subire quatenus aliena peccata portavit et pro illorum satis-
factione mandatum sibi impositum fuit a Patre moriendi. Itaque,
supposito Mariam non habuisse in se debitum peccandi, conce-
ptam etiam in statu plenissimae iustitiae, a cuius plenitudine
primi parentes statum illum participarunt in prima sua forma-
tione, apparet Maria de facto mortua praecise ad imitationem
sui Filii, ut solveret debitum aliorum moriendi cum pleno merito,
velutà Corredemptriz... ».?**
Quod pressius inculeat ulterius dum scribit: « Sicut Christus
et Maria praecise mortui sunt voluntarie sub miraculo ex spe-
ciali ordinatione Dei, supra exigentiam illius status immorta-
litatis, pro eactinguenda radice mortalitatis spiritualis animae
nostrae [sc. ipsum peccatum originale] et reparanda morte no-
stri corporis, tertiaque die resurrexerunt etiam pro iure legis
innocentiae, ita ex eodem iure simul eum corporibus ascende-
runt in coelum ».?*?
« Ex his firmiter crederet Scotus — asserit alibi auctor — mi-
raculose omnino in secundario ordine divinae providentiae ex sup-
positione peccati pro exigentia generalis redemptionis totius hu-
mani generis lapsi in primis parentibus, fuisse gloriam ae visio-
nem beatam suspensam ex parte Mariae ad eius nutum post pri-
mum instans suae conceptionis, non secus ae sic suspensa tota-
liter ex parte corporis Christi ad eius nutum, in quo subiective
et obiective consummandum erat opus praedictae redemptionis :
principaliter ab ipso Christo, et ab eius Parente cooperative per
intensissimum. luctum, moerorem, dolorem ac tristitiam illius
cruentae mortis Fili sui... »." Luculentissima huius auctoris
doctrina commentariis certe non indiget!
Mentione quoque dignus est cl. P. BERNARDUS ROBERTUS 4
no-
CnyPTA MiNERVAE, O. F. M. Cap., qui, quamvis argumentui
ue Cor-
strum breviter tantum pertractaverit, satis tamen perspie
3:5 Op. cit., p. 498-499.
24» ()p. cit., p. 503-504.
350 ()p. cit., p. 422, col. 1.
208 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvriI

redemptioni sensu proprio suffragari videretur. Allegatis S. Io-

annis Chrysostomi verbis quibus asseritur hominem, post lap-
sum, ipsis feris bestialiorem esse, quaerit auctor quis possit
eum spiritualiter restaurare atque in melius mutare; cui pro-
tenus respondet: « Ipsamet Virgo semper benedicta ».?*!
Item, memorans ibidem Sanctorum encomia quibus celebratur
Deipara generis nostri Redemptrixz, immediatam Corredemptio-
nem reiicere videtur; sed ecce inopinato subnectit: « At si San-
ctorum attente perpenditur dicendi modus, quando Virgini Sa-
cratissimae reparatricis, mediatricis et Redemptricis nomen ad-
scribunt, non quia mundo edidit Salvatorem, non quia suis pre-
cibus nostram redemptionem promeruit, hoc illi attribuunt, sed
quia pro nostra salute aliquid de suo, vel quod swwm erat vere
obtulit ».?*?
Diserte igitur negat auctor Mariam esse Redemptricem no-
stram solummodo « quia mundo edidit Salvatorem ». Sed ob-
lieies :Nonne videtur etiam reiicere cooperationem immediatam
per modum meriti (« non quia suis precibus nostram redemptio-
nem promeruit»)? — Haudquaquam! Illud enim meritum, in
mente auctoris, /"carnationem redemptricem solummodo respi-
cit. Undenam hoc colligitur? Ex clarissimo textu parallelo et
contextu subsequenti, ubi omne repellit possibile dubium.
« In ara crucis denique vere de Filio suo rem divinam faciens
Virgo obtulit Deo sacrificium redemptionis humanae, quae Vir-
ginis Filii sui in eruce oblatio, si attendatur ex parte offerentis,
sive ex parte rei oblatae, utraque est admirabilis et mysteriis
plena, dum in persona offerentis pensatur liberalitas et voluntas,
et in re oblata elucet magnitudo et difficultas... Insuper et quod
offerebat Virgo vere suum erat, vere utique quidem et mediatri-
cis et reparatricis nomen est assequuta, non quia dumtaxat Sal-
vatorem edidit, non quia ad hoc fuderit preces, sed quia swwm
erat quod. obtulit: O ineffabilis oblationis sublimitas, dum Ma-
ria obtulit in ara crucis idem quod Pater aeternus sibi voluit
offerri, et obtulit Filius seipsum offerens, qui ut principalis Re-
demptor, et sic de condigno nobis promeruit salutem et redem-
ptionem aeternam, Maria, quae effecta est in adiutorium Filii
*" BERNARDUS ROBERTUS A CORYPTA MINERVAE, Itinerarium animae ad palmam
virgineam, Neapoli, 1647, p. 7.
do2 Did.
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvii 209

Dei, eadem. promeruit de congruo. En anima mea, quantum de-

bes huie Virgini et quam congruenter tuae salvationis, tuae re-
parationis appellas Redemptricem, reparatricem et mediatricem ;
ex fera crudeli ipsa te commutavit in hominem, reformavit in
angelum... ».?? Et amplius: «Ipsa [B. Virgo] suae oblationis
virtute et efficacia, dum pro tua salute Filium suum obtulit Deo
Patri in ara crucis, ex fera te mutavit in stellam perlucidam ».?^*
In monte Calvariae Christus et Maria « 4num holocaustum ambo
pariter offerebant Deo ».^^* Virgo benedicta « sponsae nomine
gaudet, dum wna eum. Christo sub arbore crucis, quando stabat
iuxta crucem Iesu, generavit nos ad. vitam ».?^
Inter mariologos hispanos huius periodi recenseri quoque me-
retur cl. P. IoaNNES DE QuinÓs, O. F. M., vir spectatae auctorita- 51

tis apud euriam romanam. Eius testimonium in favorem nostrae

doctrinae, quamvis non sit revera praeclarum, satis tamen fir-
mum arbitramur. Allatis nonnullis Sanctorum Patrum textibus
in quibus Beata Virgo Redemptric nostra aequivalenter saluta-
tur, quaerit auctor: Quid nobis proponere volunt isti catholici
Patres Ecclesiae, Deiparam humani generis Redemptricem nun-
cupantes, cum fides omnes edoceat solummodo Christum mundi
Redemptorem esse? Num agitur dumtaxat de maternitate erga
Redemptorem declaranda? Vel quatenus mundi Redemptionem
exoptans, Filium suum peramanter praebuit, voluntatem suam
Patris aeterni voluntati plane conformans? Ita multi Patres opi-
nantur. Vel hoc eo sensu fortasse intelligunt quod Christus fue-
rit Redemptor noster per effectum, et Beata Virgo Redemptrix
nostra quoad affectum, quatenus scilicet vitam eius in hominum
obtulit redemptionem? Ita putavit S. Ambrosius... Praefatas in-
terpretationes ego quidem veneror, sed scopum prosequens no-
strae ratiocinationis, asserere audebo Patres Ecclesiae in illis
verbis voluisse nobis explanare peculiarem Virginis beatissimae
Beata
redemptionem praeservativam, ostendentes sc. quomodo
angelis et eodem tempore dux
Virgo fuerit ovis redempta cum
atque Redemptris inter homines ud

255 T hád.
254 (p. cit., p. 8.
255 Op. cit., p. 912.
255 ()5. cit., p. 945.
Rosario inmaculado de la. Virgen Santísima y mayores
2:3: ygAN Dk Quinós,

14
210 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvii

Germanam auctoris mentem hucusque plene non assequimur.

Quo sensu vocabulum illud Aedemptriz ?*** desumendum sit, non-
nisi ex contextu subsequenti lectoribus innotescere potest. Ad-
ductis verbis S. Petri Damiani (sc. « ... et cum ipsa totum hoc
[reparationis opus] faciendum decernitur, ut sicut sine illo ni-
hil factum, ita sine illa nihil refectum sit»), asseverat Pater
de Quirós: « Totum redemptionis opus decrevit Deus cum Ma-
ria: scilicet, reparare coelum, angelos praeservando, et reparare
coelum, homines a culpa sublevando, ut eorum sedes occuparent
qui lapsi sunt. Ut intelligatur quod si Pater aeternus nihil in
mundo creavit sine Verbo, ita Verbwm Incarnatum nihil in
mundo redimit sine Maria: cum illa (a peccato praeservata) an-
gelos redimit ac praeservat; et una cum illa redimit homines, eos
a, culpa sublevando, quum sit illa Redemptriz instrumentalis et
per affectum, sed non redempta cum hominibus, quia numquam
habuit culpam ».?5?
Exstitit igitur Beata Virgo, iuxta auctorem, Redemptrix ge-
neris humani per affectum. Hoc marianae Corredemptionis ele-
mentum neque nos hodie in dubium vertimus. Sed quaestio
sponte oboritur utrum Corredemptio per affectum Corredemptio-
nem per effectum excludat; aliis verbis, utrum ad mentem nostri

testigos de su originea gracia, vol. 1, Sevilla, 1650, fol. 23": « ;Qué nos quieren
decir estos católicos Padres de la Iglesia llamando a Maria Redentora del li-
naje humano, cuando nos ensefía la fe que solo Cristo es Redentor del mundo?
&Será sólo para decirnos que es Madre del Redento? Que amante dió su Hijo,
deseosa de la universal Redención, conformándose con la voluntad del eterno
Padre en su muerte? Así lo contemplaron muchos Padres. ;O será para darnos
a entender que Cristo en el efecto fué Redentor nuestro y María fué Redentora
nuestra en el afecto, pues ofrecía su vida par la redención del hombre? Ese
fué pensamiento del Padre San Ambrosio. ... Venero las exposiciones dadas, pero
&guiendo el intento del discurso, me atreveré a decir que con este lenguaje
pretendieron los Padres de la Iglesia explicarnos la especial redención preser-
vativa de esta Sefíora, dando a entender que María fué oveja redimida con los
ángeles y juntamente pastora y Redentora entre los hombres ».
^5 Notamus arctorem bene cognoscere vocabulum « Oorredemptrix», uti
apparet ex fol. 24v, sed frequentius adhibere formulam simpliciorem, sc. « Re-
demptrix ».
?** Op. cit., fol, 24r: « Toda la obra de la redención se decretó con María: el
reparar los cielos preservando a los ángeles y el reparar los cielos sublevando
los hombres de la eulpa para que llenasen las sillas de los que cayeron. Para
que se entienda que si el eterno Padre nada crió en el mundo sin el Verbo, el
Verbo Encarnado nada redime en el mundo sin María: con esta Sefiora redime
y preserva los ángeles siendo (ella) preservada; y con María redime y levanta
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvii 211

auctoris, compassio virginea quidquam (e. g. per modum meriti)

ad ipsam spiritualem restaurationem reapse contulerit. Expende
quod ipse auctor paulo inferius subiungit et responsum habes:
« Si Rachelis venustas idola patris sui Laban furata est atque oc-
cultavit (prouti refert cap. 31 Geneseos), hoc fuit ad praefigu-
randam mysteriosam Rachel, i. e. divam Mariam, quae peccata
protoparentis Adam furata est ut peccata aliena, sua gratia suis-
que meritis destrueret, quin maculam propriam in seipsa unquam
haberet ».?9" Nullum idcirco remanet dubium: fatente ipso au-
ctore, Corredemptio per affectum, nedum excludat, potius vero
Corredemptionem per effectum complectitur.
Huie doctrinae dissentire videretur cl. P. BARTHOLOMAEUS 52

D'AsrRoy, O. F. M. (ob. 1681), iuxta quem triplici ratione Sal-

vatricis titulus Deiparae Virgini convenit: « Primo, quia ipsu
gratiam invenit... Secundo, quatenus mediante B. Virgine, mun-
dus lumen (sc. Christum) suscepit... Tertio, quia ipsius inter-
ventu mundus a damnatione redemptus est. Non quod ipsa pre-
tium solverit, sed quatenus illius mater exstitit qui pretiosissi-
mum sanguinem suum (quem ex visceribus Deiparae susceperat)
in mundi Redemptionem dedit ».?' — Quamvis auctor ibi Pa-
tris Pelbarti de Themesvar mentem exponat, videtur tamen et
ipse praefatam sententiam sectare.
Ulterius progreditur cl. P. MAXIMILIANUS LENGLEZ, O. F. M.., 53

cuius doctrinam sic breviter contrahit nuperrime cl. P. Dillen-

schneider: Beata Virgo titulum reginae mundi promeret quate-
nus mundi reparatrix est./*^ Eius Filius exstitit Redemptionis
causa principalis et totalis; attamen Beata Virgo huic operi re-

por afecto, pero

de las culpas a los hombres, siendo Redentora jinstrumental.y
no redimida con los hombres pues nunca tuvo culpa ».
los ídolos
299 (p. cit., fol. 25v: «Si la hermosura de Raquel hurtó y ocultó
dar a entender
. de su padre Labán (como refiere el cap. 31 del Génesis) fué para
su padre Adán
que la misteriosa Raquel, la divina María, hurtó los pecados de
que tuviese (ella)
para destruir con su gracia y méritos los pecados ajenos, sin
alguno que fuese propia mancha...».
livre inti-
2913 Response apologétique de Barthélemy d'Asiroy pour un sien
contre le prétendue
tulé * Traité des loüanges et invocation de la B. V. Marie"
défense du Sieur Jean Nicolai..., Liege, 1650, p. 192-193.
elle en-
2:2 MaxiMILIEN LrwaLEZ, L'esclave de la Vierge Marie en laquelle
l'art de Vaymer, servir et imáiter ses verius, Namur, 1652, p. 219. Cf.
seigne
n, Haguenau, 1947,
C. DrLLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemptio
p. 183. :
 212 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvi

demptivo potissimum cooperata est, non solum quatenus ex pro-

pria substantia Redemptionis pretium praebuit, sed etiam qua-
tenus voluntatem suam voluntati Filii sui conformavit in li-
berationem generis humani a servitute peccati. Utrum autem
Beata Virgo, praefata sua cooperatione, aliquid ab obiectivum
Redemptionis opus revera contulerit, ipse auctor minime statuit,
sed solummodo ad elargitionem gratiarum per Virginis inter-
ventum alludit.?**
Dum talia in Belgio proferebat cl. Lenglez, Corredemptionem
5A sensu proprio in Gallia palam propugnabat ven. P. BERNARDINUS
A PanrsSus, O. F. M. Cap. Primus actus oblationis Deiparae —
scribit iste — locum habuit tempore Incarnationis; « secundus,
in monte Calvariae, ubi crux commune altare Filii et Matris
exstitit, in quo wnum idemque holocaustum. simul offerebant
Deo. 55
« Tenet Sanctorum Patrum sensus communis Deiparam Vir-
ginem alteram mundi Kedemptricem appellari posse; non quod
Filius adiutorio eius indiguerit, sed qwia placuit ei in tanto
opere Matrem sibi consociari, et quatenus ipsa, Filium suum in
cruce offerens, salutem mundi de congruo promeruit ».?** Item,
in Calvaria Filius et Mater aeterni Patris voluntatem eo usque
movent ut, iustitiae throno deposito, misericordiae thronum
ascendat ac genus humanum in pristinam eius amicitiam iterum
recipiat." Neque praeclarum huius auctoris testimonium com.
mentariis indiget, ut patet.

^? Op. cit., p. 220-22. Of. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 183-184.

?'" Op. cit., p. 223. Cf. DILLENSCHNEIDER, Op. Cif., p. 184.
^ BERNARDIN DE Panis, La. Communion de Marie, Mére de Dieu, Paris, 1652,
p. 212: «...le second est sur le Calvaire, oà la croix est l'autel commun du Fils
et de la Mére, oü ils offrent en communauté un mesme holocauste... ».
^95 Op. cil., p. 281: « C'est un commun sentiment des Péres que Marie peut
estre appellée la seconde Rédemptrice du monde, non pas que son Fils eüt be-
Soin de son secours, mais c'est qu'il luy a plà de l'associer à ce grand ouvrage
et que par l'oblation qu'elle a fait de son Fils sur la croix elle a mérité le sa-
lut du monde d'un mérite de convenance »,
?*5' Op. cit., p. 284-985: «... en fin, le Fils et la Mére, unissant l'un son sang
et l'autre son laiet [in editione 1860, p. 183, habetur: « unissant leur mérites »],
ont fait par cet heureux mélange un si amoreux effort sur le Pére, que descen-
dant du tróne de sa justice en celuy de la misericorde, i] embrasse en son Fils
tous les pecheurs qui sont réconcilez en luy, et le Fils les embrasse en Marie
comme ses freres réconciliez par elle, tout l'univers n'est-i] done pas redevable à
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 213

Strenuus adsertor immunitatis Deiparae a debito contrahendi

peccatum exstitit eo tempore cl. P. DoMriNICUS BAUMGARTNER, 55

O. F. M. Conv. Unum ex argumentis quibus propriam sententiam

stabilire conatur, ex eo praesertim desumitur quod Beata Vir-
go ad opus redemptivum cooperata fuerit. Etenim « orbis uni-
versi saluti post Christum praecipue per Beatam Virginem con-
sulitur, teste D. Ephraem... Ergo obligatione universali peccati
contrahendi non comprehenditur, exempta a pacto cum Adamo
inito, id quod maxime ex officio Mediatricis et interpellatricis
infertur, ut optime Salazar..., Perlinus... advertunt ex discursu
S. Pauli ad. Heb. 1, 26 ».?** — Distinguere videtur auctor offi
cium Mediatricis ab officio interpellatricis; sed quo sensu fuit
Deipara Mediatris? Continuo subnectit auctor: « Quo munere
quum Sanctissima Virgo post Christum, iuwzta communem catho-
licorum sensum, imprimis fungatur ad. omniwm peccata delenda,
decuit profecto ut non solum sancta, innocens, impolluta esset
per actualis labis munditiem, sed etiam a peccatoribus segre-
gata..., aliena tam ab ipso peccato originali quam proximo huius
debito... ».?9?
Mediatam Virginis cooperationem ad opus salutis invocat piis-
simus concionator FRANCISCUS M. PaGNozzr, O. F. M. Cap., tam-
56

quam argumentum pro stabilienda doctrina de immunitate Vir-

ginis a peccato originali. Ex eo enim quod Beata Virgo nobis
genuit Salvatorem, quodammodo cooperata est ad destructionem
peecati, ideoque a peccato prorsus aliena censenda est.?"" Atta-
men, alibi asserit auctor Deiparam una cum Cristo, saltem indi-
voluit
recte, ad opus redemptivum cooperatam fuisse;?"' immo,
suum aeterno
Beata Virgo iuxta aram crucis stare ut Filium
Patri pro nobis in holocaustum offeret.?"?
opere de
Maioris momenti testimonium reperimus in quodam
sur le Calvaire en offrant son Fils
Marie comme à sa seconde Rédemptricee,
comme hostie de réconciliation...? ». ab ipso
DAUMGARTNER, Immunitas Beatae Virgimis Mariae
268 DoMINICUS
Lucernae, 1652, p. S8.
etiam originalis labis contrahendae debito,
36?' Tig.
Pistoia, 1655, p. 224: «...se Ori-
770 PgANCESCO PaaNozzi, Maria trionfante,
(Heb., 7), non dovea esser mac-
sto, come Redentore, per detto dell'Apostolo tale ha
la Madre di Cristo che come
chiato d'aleun peccato: dunque ne anco
eooperato all'umana redenzione ».
771 (p. cit., p. 182.
272 Qp. cit., p. 112.
 214 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvir

57 patrocinio Beatae Virginis a cl. P. FRANCISCO VAN HONDEGHEM,

O. F. M., conscripto. Memorata Reparatricis nostrae cooblatione
pro omnium salute, quaerit auctor: « Quidni nomen Mediatrieis,
vel etiam Reparatrieis cum Filio Christo (etsi inferiori multo
gradu ob illo) taliter communicet qualiter nemo sanctorum
alius? ».?7? Quoad effectum illius oblationis marianae sequentia
legimus: « Quid autem remunerationis Deiparentem, illius so-
ciam, accepisse putamus? Dico equidem cum doctissimo Ferdi-
nando Salazar... Beatam Virginem hoc emolumentum repor-
tasse : * quod sicut vita et passio, prout Filio voluntaria, praeter
suiipsius exaltationem, meruit salutem de condigno; sic eadem
vita et passio, prout Mariae voluntaria, eandem salutem meruit
de congruo. Luculentius dixerim: quod sicut Filius mortem
voluntarie sustinens, pro omnibus satisfecit :sic et Virgo Filium
eidem morti voluntarie offerens, mortisque dolores una cum ipso
subiens, omniwm salutem impetraret ».?'* En quomodo impetra-
tio, nedum meritum excludat, elementum potius concipitur illius
meriti corredemptivi de congruo. Paulo inferius subiungit Van
Hondeghem: « Quapropter dicta oblatio B. Virginis, sacrificio
Christi maxime affinis et quasi eadem simul cum merito inde
acquisito, inter praecipuas rationes... est cur eadem Deipara ti-
tulos atque vocabula ferat quae Filio Christo aptari consueve-
runt, atque mediatrix, reparatrix, redemptriv et causa nostrae
salutis haud. immerito a SS. Patribus nuncupetur, quamquam
plurimum differenter a Christo ».?75
Eximiis huius epochae mariologis iure accensendus est erudi-
58 tissimus ille Ordinis Minorum historiographus, sc. P. Lucas
WaDDING (ob. 1657), Hiberniae decus, illibati Deiparentis con-
ceptus vindex indefessus. Inter opera quae, theologica sapientia
plane referta, pene septuagenarius expolivit, eminet apprime
tractatus ille de Redemptione Beatae Mariae Virginis, ubi rem
nostram dilucide collimare satagit.
Prae primis exponit auctor quomodo Beata Virgo, iuxta
SS. Patrum ae theologorum placita, ad opus redemptivum fuerit

?'* FRANCISCUS VAN HOoNDEGHEM, Domus propitiationis pawperis, sive Patro-

cinium Mariae Deiparae, Bruxelles, 1655, p. 318. Apud C. DILLENSCHNEIDER,
Marie aw service de notre Rédemption, Haguenau, 1947, p. 157-159.
2:500: 0605 D:2920!
0 Op 6066.5 D 021
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 215

cooperata: « Primo, ipsam ministrando Redemptori materiam

in qua nostram operetur salutem ».'* « Secundo... quod in ipsa
Mariae carne Christus passus et operatus sit omnium salutem».
« Tertia assignari poterit causa, quod etiam acerbissime Filio
compassa sit corpore et mente, summusque illius dolor acere-
verit Filii passioni, in se alias sufficientissimae et completae, ut
plures mundos, si essent, redimeret. Suwm tamen in tanto opere
locum. tribwunt Virginis passioni Sancti Doctores ac, pia consi-
deratione, simul cum Christo nos redemisse haud, verentur as-
serere ».?5 Hic allegat auctor notum textum Arnoldi Carnoten-
sis, necnon verba illa S. Catharinae Senensis [« Christus nos
redemit sua passione; tw, mentis et cordis dolore »]. Et ulterius
prosequitur: « Quartum huius tituli fundamentum, illudve fir-
mum, quod patria auctoritate vel materna potestate et dominio...
obtulerit eum Deo Patri pro mundi peccatis et donaverit in holo-
caustum pro redimendo genere humano ».?^*
« Tandem illa adiungi potest ratio, superioribus nihilo inef-
ficacior, quod suis votis et precibus interpellabat ad Patrem et
Filium pro redimendis mortalibus; ad hune [i. e. ad Filium]
ut suis meritis et modis statutis a Patre, perdito mundo digna-
passio-
retur adesse ;ad illum [i. e. ad Patrem] ut propter Filii
ad
nem omnium vellet condonare reatum. Illa sua vota dirigebat
affectu depromp ta, non pote-
Filium, quae velut iusta et Matris
Patri expone-
rat reiicere, sed potius illa cum propriis precibus
o admittebat
bat aeterno. Pater autem carissimi Filii primari
ur et preci-
holocaustum, deinde amantissimae sponsae movebat
remedium Vir-
bus. Non parum hoc medio nostrum promerwuisse
latur abbas Carnoten sis... :
ginem sacratissimam citatus contemp
suum ad propitia n-
* Gooperabatur plurimum secundum modum
dum Deum ille matris affectus... etc. ».
a iam via per ce-
« Tandem ut ad metam pertingamus strat
em Sacratissimam
tera elogia huic affinia secure et audenter eand
gener is Rede mptricem XE
Deiparam vocamus suo modo humani

Beatae Mariae Virginis, pars 3, cap. 2,

2:5 TygcAs Wapnpia, De Redemptione
Romae, 1656, p. 331 sq.
277 Qp. cit., p. 994 Sq.
775 ()p. cit., p. 936 sq.
77? 0p. cit., p. 842-343.
259 Q)p. cit., p. 921.
 216 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvii

En conclusio totius tractatus: « Si tot ergo modis Virgo sacra-

tissima nobis profuit, si tot mediis instrumentum et cooperatri-
cem se praebuit nostrae redemptionis... nihil novum nec ezcessi-
vum, putem si pleno ore, sed. prudenti sensu, humani generis di-
catur Redemptrig ».?*!
Textus Scripturae Sacrae, in quibus Redemptoris unicitas de-
claratur, intelligendi sunt, testante Wadding, de satisfactione
condigna dumtaxat.**? De cetero, ipse auctor congruam, pro pec-
cato satisfactionem Virgini Deiparae tribuere videtur dum illa
S. Bernardi verba sibi appropriat, sc.: « Ipsa Patri pro matre
satisfaciat ».?**
59 Excífhus dominus FRaNcISCUS GUERRA, O. F. M. (ob. 1658),
episcopus Placentiae, meretur quoque inter asseclas Corredem-
ptionis marialis rite connumerari, uti ex sequentibus facile patet.
« Unus vero ae proprius humani generis Redemptor, Christus
Dominus, qui ex toto iustitiae rigore pro nobis aeterno Patri
de condigno solus satisfecit, dignatus est Materem suam in eius-
dem Redemptionis consortium de congruo cooperaturam, non
uno tantum sed titulo multiplici admittere. Primo quidem per
oblationem Filii. Secundo, per oblationem, sui ».25^ Et hoc se-
dulo notandum: mariologicum illur adagium. sc. « Mariam de
congruo nobis promeruisse omnia quae Christus de condigno
promeruit», firmiter amplectitur auctor « cum communi iam
theologorum sententia, ».?55
« Hine ergo, Christo Domino in cruce emoriente atque ho-
minem reparante, dum Virgo Mater ex parte sui, ipsum Deo Pa-
tri dolens nimirum offerebat, negari non potest ipsam aliquod
magnum, in quo aliquod ius habebat devovere, et consequenter
hominum redemptioni maxime fuisse cooperatam. Haec ergo
Virginis voluntas adeo perfecta et eminens, voluntati quae erat
in Christo moriendi pro nobis tempore passionis iugata ae con-
vincta, tamquam causa aderat aliquo modo in nostram influens

?51 0p. cit., p. 351.

?5? (p. cit. p. 301-310.
20 OD3013: 50: 699297
?** FRANOISCUS Guzrmma, Maiestas gratiarum ac virtutum omnium Deiparae
Virginis Mariae, vol, 2, Hispali, 1659, p. 556.
**5. 0p. oif., vol. 2, lib. 3, disc. 4, fragm. 10, n. 36; iuxta
CaAROLUM DEL Mo-
RAL, Fons illimis "Theologiae Scoticae Marianae, vol. 2, Matriti,
1720, Dui
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvii 217

redemptionem : ex quo iure optimo eidem Virgini maxima ad

humani generis salutem cooperatio attribui potest ».?**
Corredemptionem marianam ab ipso Deo in Protoevangelio
praenuntiatam arbitratur auctor cum scribit: « Sed forsam pro
hoc insignior locus alius, Geneseos 3, dum Deus, primo piaculo
3 protoparentibus, serpentis suggestu patrato, eumdem acerrime
concipit, sic ait: * Inimicitias ponam inter te et inter mulierem.
Et ipsa conteret caput tuum ". Glossa ord. vel iuxta alia exem-
plaria: Ipsum conteret caput: tuum: scilicet, semen mulieris.
Sane haec serpentis contritio nostrae fwit redemptionis mystoe-
riwm, quod Christus Dominus diabolum conterendo mirabiliter
consummavit ». ... « Dum ergo ipse vel ipsum dicitur caput ser-
pentis conterere, Christo soli vero ac proprio totius generis re
demptori, opus redemptionis iure optimo attribuitur. Quando
autem nostra Vulgata, in omnibus tenenda, vertit: ?psa conte
ret caput tuum, satis innuit ut adfuturam ibi mulierem, Deipa
ram scilicet, huic redemptioni cooperaturam, per quam. etiam, ca-
put serpentis in minutissimum venerat pulverem redigendum ».?*'
Animadvertimus Christum solum, iuxta auctorem, verum ac
proprium esse Redemptorem; et tamen non eo ipso excluditur,
immo et affirmatur, secundaria et subordinata Virginis coopera-
tio ad. ipsum opus redemptivum Christi.
«In augustissimo nostrae redemptionis sacramento — per-
git Guerra — post Filii Dei oblationem, a Matre Dei viriliter pe-
ractam, locum obtinuit in Virgine pro hwmano genere oblatio
sui, per quam wna cum, Redemptore nostro, humani generis Re-
demptric facta est ».?** Praefata Corredemptionis doctrina fun-
damentum est, iuxta auctorem, privilegii immaculati Deiparentis
conceptus: « Sic virginalis conceptio decuit Redemptorem... sic
Redemptricem Matrem etiam innocentia decet, dedecet macula
et reatus ».25* En titulus totius fragmenti 2: « Praeservativa
redemptio decuit Mariam, orbis cum Christo Redemptricem ».???
Catholicam doctrinam de cooperatione Virginis ad nostram
255 Q5. cit., vol. 2, p. 991.
1, disc. 1, fragm. 1,
35 Op. cit., vol. 2, p. 551-508. Of. etiam vol. 1, lib.
15 est Maria sensu littera) ; p. 123-126 (Maria et
p. 122 (Mulier Geneseos 3,
Protoevangelium); p. 127-128 (Maria ut Secunda Eva).
?55 Op. cit., p. 599.
25? (p. cit., p. 603.
29? O5. cit., p. 601.
 218 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir

regenerationem spiritualem accuratissime tune temporis trade-

60 bat cl. P. FRANCISCUS LoNpnES Dk CasrRoNOVO, O. F. M., cuius
sententia huc breviter redit: Communis Sanctorum Patruum
sensus docet Deiparam esse alteram Evam quatenus cunctorum
Mater viventium exstitit.?" Quomodo autem, quaerit auctor,
nos omnes Virgo Deipara parturivit? Duae sunt causae quae ad
productionem vitae materialis efficienter concurrunt, sc.: prin-
cipalior una, i. e. homo; minus principalis altera, i. e. mulier,
quae tamen active se habet relate ad generationem prolis. Hoc
idem evenit in regeneratione spiritual ad. vitam gratiae quam
originali praevaricatione perdideramus : Christus munere Patris
fungi debuit, Beata, Virgo munere Matris.???
Ulterius quaerit auctor: quo tempore vel quota hora ad gra-
tiam regeneravit nos Virgo benedicta? Et respondet : eodem tem.
pore quo Christus in cruce redemptionem peragebat nosque spi-
ritualiter regenerabat.?*? Qua de causa voluit Deipara iuxta cru-
cem omnes Christi dolores in suo corde perpeti? Christus in eru-
cis patibulo, maximis eruciatibus redemptionem nostram opera-
batur et nos omnes ad vitam gratiae regenerabat. Atqui, optime
sciebat Beata Virgo se ab ipso Deo electam fuisse ad munus ma-
ternitatis spiritualis generis humani; ergo ad hanc ipsam partu-
ritionem et regenerationem concurrere voluit.??* Est igitur Beata

?" FRANcESCO LowpnES da Castronovo, Sacro Paradiso Mariale, Palermo,

1658, p. 100-1€1.
?* O5. cit., p. 101-102: « Due cause sono che, efficienter, danno la vita ma-
teriale a' fanciulli: una e piü principale, e questa & l'uomo; l'altra é meno prin-
cipale, e questa é Ia donna, che pur active se habet ad generationem prolis, con-
forme alla piü veridica opinione da Scoto e d'altri gravi autori seguita. Or noi
dopo l'infausta e lagrimevole caduta d'Adamo, a nulla fommo ridotti nella gra-
zia. Ad nihilum redactus sum et nescivi: peró di persona eravamo bisognevoli
ch'alla vita della già perduta grazia ci rigenerasse. E perché della vita materiale
due sono le cause: il padre e l'una, e la madre e l'altra, che, efficienter, al fan-
ciullo l'Pesser vitale danno; ambendue (sic) queste cause concorrere ancor do-
vean alla generazione spirituale. Ed ecco s'aecinge Cristo all'offieio di Padre e
Maria all'ofcio di Madre: e l'uno e l'altra la fortunata vita della grazia ci
diedero... ».
?* Op. cit., p. 102: «Ma qual fu (direte voi) quell'ora felice, quel giorno
lieto, quel tempo giocondo, nel qua! Maria ci rigeneró alla grazia e ia vita del-
Palma ci diede? Fu il tempo medemmo nel qual anche Cristo tal vita ci diede,
nel qual Cristo ci rigeneró, quando Cristo in Croce la redenzione nostra oproó.
Con la Scrittura vel faró manifesto ».
?** Op. cit., p. 104: « Cristo colà nella Croce, cen [con] quei dolorosi tor-
menti e pene atroci la nostra Redenzione stava oprando, stava rigenerandoci
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvi 219

Virgo vera mundi Corredemptriz** quippe quae active et effi-

cienter ad opus redemptivum concurrit quo genus humanum ad
vitam gratiae restituitur. Ad Redemptionem subiectivam nequi-
dem alludit auctor. Quaestio de Maria omnium gratiarum elar-
gitrice alibi fuse proponitur.?**
Accedit praeclarum testimonium P. THoMAE F. URRUTIGOYTI, 61

O. F. M. (ob. 1682), qui de rebus mariologicis plane benemeritus,

tantam nominis celebritatem adeptus est. In eius perpulchro
tractatu cui titulus Certamen scholasticum ; expositivum argu
mentum pro Deipara, agens de possibilitate satisfactionis condi .
gnae ex parte Beatae Virginis, haec habet notatu sane digna:
« Alia etiam argumenta pro asserto, ex his [desumuntur] quae
valde frequenter repetunt Doctores appellando Virginem Corre-
demptricem generis humani, de quo Arnoldus, tract. de laud.
Mariae: ' Dividunt coram Patre inter se Mater et Filius pieta-
tis officia et miris allegationibus muniunt Redemptionis humanae
negotiwm, condunt inter se reconciliationis nostrae inviolabile
testamentum ? ».??* Et paulo postea subiungit: « Ergo si ma-
re-
rianae poenae et tormenta videntur ita potuisse iudicari ad
consider ata Virgine secundu m
demptionem nostram profutura,
possibili potiori iure dicen-
gratiam solius maternitatis, in casu
nostram
dum est quod si divinitus decerneret Deus redemptionem
; siqui-
per puram creaturam, nulla aptior esset sicut Deipara
appellatur,
dem, neque ullus corredemptor cum Christo nisi ea
neque ullum pretium meriti concipit ur adiunge ndum morti Sal-
t probatu m ».?**
vatoris mostri, sicut de domina nostra praecedi
quam com-
Paulo inferius, audita Carnotensis sententia, iuxta
es corredi-
municata fuerit Beatae Virgini auctoritas homin
sano modo, id
mendi, subdit auctor: «... hoc intelligendum est

meschinelle, della vita spirituale

alla grazia, stava avvivando l'alme nostre
Maria santis sima che per Madre dellPesser spirituale
prive. E ben, conoscendo
questa novella
in somiglianza d'Eva, a
dell'umana gente era stata da Dio eletta
novella partur itione volle aneor'ella concorrere ».
generazione, à questa
titulum Corred emptricis patet ex p. 55 necnon
255 Auctorem bene cognoscere
Deipar am appella t « distrib utrice de' divini favori, interprete de'
ex p. 41, ubi
dell'u mana prosapi a... ».
pensieri divini, corredentrice
7* (p. cit., p. 144-154. argumen-
sticum; ecpositivum
77 THOMAS F. UnnurIGOYTI, Certamen schola
i, 1660, p. 544.
tum. pro Deipara, sect. 49, n. 1527, Lugdun
7** T bid.
 220 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvii

est, de congruo communicatam Deiparae hanc auctoritatem ; ram,

ut saepe hoc in libro repetitum est, quidquid Christus nobis
meruit de condigno, hoc a sua Matre promeritum. est de con-
gruo ».???
Memoratur etiam interdum apud patronos nostrae doctrinae
62 notus ille concionator gallicus huius periodi, sc. cl. P. BaArrHa-
SAR DE RIEZ, O. F. M. Cap., qui posteris opus legavit in quo prae-
cipua Virginis privilegia non quidem polemice sed tranquillo
ac sereno calamo lectoribus elucidare conatur." En quaedam
excerpta: « Divina Providentia quae in mundi ereatione primo
Adam adiutorium simile sibi praebuit, item in creatione mundi
reparati Secundo Adam simile voluit adiutorium consociari:
Corredemptricem et co-adiutricem Virginem Mariam ».??* Neque
ex eo solummodo salutatur Deipara Corredemptrix nostra « quod
nobis dederit Redemptorem, Mediatorem et Reparatorem, sed
etiam quia simul cum ipso cooperata est ad opus redemptivum,
et quia eius orationes et intercessiones adiuaxit doloribus, me-
ritis et voluntati dilectissimi Filii sui, Salvatoris et Redempto-
ris nostri ».???
Sed iam istius cooperationis naturam vel ambitum penitius
intueri iuvat. Contulitne praefata Virginis cooperatio ad ipsam

299 fbiq.
*" BarTHASAR DE RiEZ, Les justes louanges de la trés auguste Mére de Dieu...,
Aix, 1669. Cum opus istius auctoris prae manibus non habeamus, doctrinam
eius exponitmus iuxta excerpta quae inveniuntur apud C DILLENSCHNEIDER,
Marie aw service de notre Rédemption, Haguenau, 1947, p. 165-171.
??' BALTHASAR DE RIEZ, 0p. cit., p. 226: « La providence divine qui au temps
de la création du monde donna une aide toute semblable au premier Adam, a
voulu, en la création du monde réparé par le deuxiéme Adam, lui assigner une
aide semblable, et une Corrédemptrice et Coadjutrice, qui est la sainte Vierge
Marie, laquelle coopérant à ce grand Chef-d'QZuvre de notre Rédemption et sa-
Iut, non avec la méme efficace de son Fils, mais en sa facon, mérite aussi en sa
facon les mémes titres que son Fils a recus dans l'aceomplissement de ce grand
et ineffable ouvrage. Elle est notre Rédemptrice et Réconciliatrice en sa fa-
con;... je veux dire qu'elle est telle avec modification: mais que Jésus-Christ
,
en toute facon, l'est par excellence. Talis suo modo Mater, qualis Filius » (Apud
DILLENSCHNEIDER, Op. Cit., p. 108).
?? Op. cit., p. 207: « (Les titres de Rédemptrice et Coadjutrice ne convien-
nent pas seulement à Marie) parce qu'elle nous a donné un Rédempteur, un Mé-
diateur et un Réparateur: mais aussi parce qu'elle a coopéré avec lui en l'cu-
vre de notre Rédemption et qu'elle a uni ses priéres et ses intercessions aux souf-
frances, mérites et volontés de son Fils bien-aimé, notre Sauveur et Rédem-
pteur » (Cf, DILLENSCHNEIDER, 0p. cít., p. 166).
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 221

Redemptionem obiectivam, vel fortasse solam gratiarum appli-

cationem respicit? Germanam auctoris sententiam haud facili
negotio ex uno tantum textu assequi conaremur. Adverte, exem-
pli gratia, ad ea quae in priori tractatus parte presse statuit
auetor: « Cum dicimus Virginem beatam conformare svam vo-
luntatem voluntati Filii sui, ipsamque coniungere eius merita,
orationes et dolores meritis, orationibus et doloribus divini Re-
demptoris, non dicimus ipsam propterea Redemptionem nostram
operatam fuisse: ea obtulit quidem in electorum beneficium, si-
cut Christus, sed valde diverse quoad effectum et meritum;
... non fuit redemptio nostra huiusce oblationis effectus ; ... Beata
Virgo, propriam passionem passioni Filii sui coniungens, prome-
ruit ut haec [sc. passio Christi] electis efficacius applicaretur ».***
Novissima haec auctoris verba nimis perspicua sunt quae sub-
terfugiis enervare quis valeat. Agitur hic de sola gratiarum ap-
plicatione, de cooperatione ad solam Redemptionem subiectivam.
Et nihilominus, prolatum iudicium litem non videtur dirimere.
Etenim, in altera illius tractatus sectione, aperte declarat au-
ctor Beatae Virginis gratiam, virtutes et actiones tanta digni-
tate praedita fuisse, ut earum intuitu permotus fuerit Deus ad
restaurandwm genus humanum, in. suam. pristinam amicitiam."
Et ulterius: « Quamvis ad perficiendum Redemptionis nostrae

30 Op. cit., p. 226-221: « Lorsque nous disons que la sainte Vierge conforma
priéres
sa volonté à celle de son Fils, et qu'elle unit et offrit ses mérites et ses
de ce divin Rédempteur, nous ne disons pas qu'elle en
et souffrances à celles
ait opéré notre Rédemption et notre salut: elle les offrit pour le bien des élus
à l'effet et
comme son Fils, mais avec grande différence et disproportion quant
en sa facon; le
au mérite. Nous la devons done honorer comme rédemptrice
qu'elle a eu de s'immoler pour le rachat du monde nous oblige à ce grand
zeéle
... Tous les
respect, bien que notre rachat ne soit pas Peffet de son offrande.
lorsqu'ils se
saints aecomplissent en leur chair les passions de Jésus-Christ,
et la sainte
disposent à participer à ses mérites par leurs propres souffrances,
de son bien-aimé
Vierge, unissant ses priéres et ses soufrances aux souffrances
plus d'efficace, qu'on
Fils, a mérité qu'elles fussent appliquées à ses élus avec
par cette sienne coopération à juste sujet
pu faire tous les saints; ainsi elle est
rédemptrice , bien qu'ils tiennent le tout absolument parlant de Jésus-Christ,
leur
sa trés sainte Mere. Et
qui les a favorisés en considération et pour l'amour de
usurpation sur les droits
ainsi on voit que son titre de rédemptrice n'est pas une
de son Fils» (Cf. C. DILLENSCHNEIDER, Op. Cil., D. 168-169).
de la sainte Vierge
304 Op. cit., p. 401: «La gráce et les qualités et les actions
que Dieu aut encore égard à
ont été tellement relevées par dessus le commun,
iation qu'il a fait avec les hommes » (Of.
elles au traité de paix et de réconcil
R, Op. Cit., p. 169). :
C. DILLENS CHNEIDE
222 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir

opus nullo prorsus adiutorio mundi Salvator indiguerit, hoc

tamen nihil impedit quominus in hac victoria Filius Matrem
suam sibi consociaret; et nos nullam Redemptori iniuriam ir-
rogamus cum fatemur Deiparam wuna cum suo Filio (quamquam
inferiori gradu) hominum reparationem promeruisse, adiecto
etiam gratiarum omniwm cumulo quae in salutis negotio com-
prehenduntur ».?9*
Adhuc amplius, dum Immaculatae Conceptionis privilegium
ex mariali Corredemptione stabilire conatur, sequentia notatu
digna scribit P. Balthasar :« Sicut, testante Apostolo (Heb. 7,
26), oportuit Christum immunem fuisse à peccato, praecise quia
ipse venerat ad redimendum hominem a servitute peccati, ita
etiam decuit Mariam immunem fuisse a peccato iam a primo con-
ceptionis instante, quippe quae una, cum Redemptore ad eundem
effectum concurrere debebat ».?* Ergo, ex ipsis cl. auctoris ver-
bis, nullo interiecto commentario, Redemptio generis humani esf
effectus et simul non est effectus cooperationis Deiparae! Quo-
modo solvendum aenigma?
Si fieri vix potest ut auctor sibi contradicat eiusque verba
a contextu procul dissideant, immo si haec cum toto tractationis
tenore apte conspirare debent, tunc sequentem sensum asserta
omnino fundant oportet: Humani generis Redemptio non est
effectus oblationis marianae per meritum condignitatis, quod
soli Christo competit, sed est effectus illius oblationis per quam-
dam congrwitatem, attentis praesertim Virginis benedictae ex-
cellentissimis meritis ac virtutibus. — Talis est interpretatio

?95 (5. cit., p. 468: « Bien que le divin Sauveur du monde n'eàt aucunement
besoin d'aide ni d'assistance pour parachever l'oeuvre de notre rédemption...
néanmoins cela n'empéche pas qu'il ne fit l'honneur à sa trés sainte Mére et à
sa trés chere épouse de l'associer en cette belle conquéte, et nous ne dérogeons
aucunement à la qualité du Sauveur qui est singuliérement propre à Jésus-
Christ, et ne lui faisons point de tort en cette sienne divine entreprise, lorsque
nous disons qu'elle mérita avec son Fils (en un degré pourtant extrémement
inférieur) la réparation des hommes avec toute la suite des gráces qui sont en-
closes dans l'entreprise de notre salut...» (Cf. C. DILLENSOHNEIDER, Op. Cil.,
p. 169-170).
*** Op. cit., p. 466: «... comme au dire du grand Apótre, il était convenable
que Jésus-Christ qui venait racheter les hommes, fut lui-méme tout le premier
exempt de tout péché (Heb., 7, 26), aussi était-il convenable que Marie, qui ve-
nait concourir avee ce divin Rédempteur au méme effet, füt exempte de tout
péché, non seulement au cours de toute sa vie, mais aussi au premier instant
de sa Conception » (Of. C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit. p. 110-171).
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 223

a cl. C. Dillensehneider nuper proposita," quae, nostro quoque

iudicio, solido innititur fundamento.
In eius opere de duodecim stellis virginei diadematis, Cor-
redemptioni mariali saltem primo intuitu adversari videretur
cl. P. FELIX CUEILLENS, O. F. M. Scribit enim auctor: Beatam 63

Virginem non fuisse mortuam ad satisfaciendum pro peccatis

generis humani, quia Aedemptricis munere non fungebatur.??*
— fed re quidem vera, neque auctores hodierni asserere solent
Deiparam swa morte pro nobis satisfecisse; neque Beatam Vir-
ginem Redemptricem simpliciter appellare assolent. Ex quo iam
elucet laudati auctoris assertum recentiorum doctrinae non ne-
cessario adversari. Non enim exstitit Deipara humani generis
Redemptrix sie et simpliciter, sed ad opus redemptivum secun-
dario dumtaxat cooperata est. De cetero, ipse P. Cueillens
huie cooperationi omnino subordinatae alibi suffragare videtur
dum Virginis perdolentis compassionem iuxta crucem his ver-
bis commentatur : Duo erant in Golgotha altaria: unum in cruce,
in eorde Virginis alterum ; Salvatoris sanguinis ad terram usque
decurrebat, dum incensum impetrationis Mariae coelum ascen-
debat; utriusque tamen oblatio unwm atque indivisibile sacrifi-
cium efformabat, ast diversimode : Christus offerebat in sanguine
carnis, Mater in sanguine cordis. — Unde merito exclamat au-
ctor: « En, vir peccator, quae pro tua salute Mariae caritas
fecit !».??

307 Qf. C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 170.

Les douce estoilles qui composent ia couronne de ia
308 F'gprx CUEILLENS,
Sainte Mére de Dieu, Paris, 1616, p. 362.
lib. 4, sect. 3,
30» Qf. FmaAworsoUM Maorkpo, De clavibus Petri, Romae, 1660,
Beatam Virginem mortuam fu:sse ex condition e carnis,
p. 441 col. 1, ubi asserit
opus est hie recurrere ad ra-
non propter poenam peccati, et subnectit: «... nec
i est illa debuisse Virginem mori, quod Christus mor-
tiones morales cuiusmod
Filius; quae ratio bona
tuus sit, ne videretur melior/s esse eonditionis quam
iudicio minus convincit, nam Christus erat Redemptor
vulgo videtur sed meo
ae eius erat mors ad vitam omnium necessaria; at vero mors Virginis erat na-
eum in Christo tanta esset
turae conditio nec erat necessaria ad salutem : unde
non erat opus ut Virgo eum moriendo imitaretur,
et tam digna ratio moriendi,
ix mundi esse non poterat.
quae non erat capax causae mortis, quod Redemptr
ratio alia quaerenda est in ipsa naturae constitutione
Quapropter eius mortis
investiganda ».
avoit aussi deux autels,
319 Pgprx CUEILLENS, Op. Cit., p. 349-950: «... il y
coeur de la sacrée Vierge; de la croix découloit
lun sur l]a croix, l'autre dans le sa
terre, du ecur de Marie montoit l'encens de
le sang du Sauveur jusqu'à
 224 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvi

Testimonium brevitate conspicuum nobis reliquit clarissimus

64 theologus, IOANNES SENDÍN CALDERÓN, O. F. M. (ob. 1676), Su-
premae Congregationis S. Officii qualificator: « Christus caput
nostrum est; Maria, collum ; Christus est Redemptor, Corredem-
ptriz est Maria; Mediator est Christus, Mediatrix est Maria ».?!!
— Inspecto contextu, nobis adhuc non innotescit quo sensu vox
illa « Oorredempttrix » hie adhibeatur. Alibi tamen, acerbissi-
mam Virginis compassionem recolens, recentiorum doctrinae pro-
pius accedit dum verba revelationum S. Birgittae sua facit (sc.
« Filius meus et ego mundwm redemimus quasi wno corde »), et
Carnotensis auctoritatem invocat, iuxta quem Beata Virgo, una
cum Christo in Calvaria pro nobis patiens, idem holocaustum
pariter offerebat Deo.???
Nec dissimilem doctrinam eo tempore palam profitebatur cl.
P. Lupovicus F. D'AnGENTAN, O. F. M. Cap. (ob. 1680), in vulga-
tissimo eius tractatu theologico-ascetico de excellentiis Beatae
Virginis. Tradit enim piissimus auctor wnwm idemque sacrifi-
cium in monte Calvariae, a Christo eiusque Matre beatissima
Patri caelesti oblatum fuisse; hoc utriusque sacrificium pro re-
demptione humani generis fuisse peractum, ita quidem ut redem-
ptionis nostrae opus ab «utroque (Matre sc. et Filio) mirabili quo-
dam modo patratum fuerit.?!'?

priére jusqu'au ciel: mais ces deux oblations ne faisoient pourtant qu'un mesme
sacrifice et la volonté de la Mére estant unie à celle de son Fils et le Fils ne
presentant point d'autre vietime que celle que presentoit la Mére, l'un sacrifioit.
dit saint Augustin, dans le sang de la chair et l'autre dans le sang du cour
pour faire un seul et indivisible holocauste en deux maniéres differentes: Unum
erat utriusque holocaustum, Christus offerebat in sanguine carnis, Mater in
sanguine cordis. Voilà, pécheurs, ce qu'a fait la charité de Marie pour ton
salut »,
?" fuaN SENDIN CarpERON, Notas a i«& segunda parte de lia historia de la
vida de la Madre de Dios, nota 1; in appendice ad opus Patris J. XIMENEZ S-
MANIEGO, Kelación de la vida de la Ven. Madre María de Jesás, Madrid, 1720,
p. 914: «Cristo [es] Cabeza, María cuello; Cristo Redemptor, Corredemptora
María; Mediator Cristo, Mediadora María ».
312 (p. Cit., p. 543.
?!? TLjou1S-FRANGQOoIS D'AngGENTAN, Conferences théologiques et spirituelles sur
les grandewrs de la Sainte Vierge Marie Mére de Dieu, vol. 2, ed. Paris, 1868,
p. 2:73: «I1 [Simeon] vous voyait déjà en esprit oü je vous vois à présent sur
le Calvaire, le Fils et la Mére attachés à la méme eroix, endurant les mémes
douleurs, présentant à Dieu le méme sacrifice: l'un par l'épanchement du sang
de son corps, et l'autre par l'épanchement du sang de son ecur, et £ous deus
ensemble coopérant admirablement aw grand owvrage de la rédemption du
 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvir 225

Huie consonat omnino eius in religione confrater, cl. P. Nr- 66

COLAUS A Drv1A [Dijon], in concionibus de mysteriis et festivita-
tibus Beatae Virginis.?!^ Immo, in quadam oratione ubi Virgi-
nis Assumptionem celebrat, quaedam notatu sane dignissima
nobis praebet quae ad institutum nostrum directe faciunt. As-
serit enim auctor: « Verum est doctores inter se non consen-
tire cirea modum quo Beata Virgo hoc munere [Mediatricis]
fungitur ;quidam dicunt eam esse hominum mediatricem quia In-
carnationem de congruo promeruit: sed hoec, docentibus non
paucis theologis, de aliis etiam beatis veteris legis praedicari
potest. Iuxta alios, mediatrix est quatenus mundi salutem impe-
travit: sed neque hoc de illà exclusive dicitur, quum alii beati
idem praestiterint. Alii tandem dicunt eam esse mediatricem
quia Christum, omnium hominum Mediatorem et Redempto-
rem, generavit: sed neque hoc sufficit... Nos igitur tenemus Bea-
tam Virginem Mediatricis nomine dignam esse, non solum pro-
pter allatas rationes, sed etium ob titulum peculiarem quem wna
cum Christo participat, scilicet: quia ipsa Christum in cruce
obtulit tamquam Victimam quae illius erat, quaeque, e iure ge-
nerationis, ipsi propria erat, eamque (Victimam) iustitiae di-
vinae obtulit in totius mundi Redemptionem : haec est ratio ob
quam SS. Patres Beatam Virginem peccatorum mediatricem pro-
clamant ».??
monde ». Ibid., p. 286: « O martyre tout singulier et incomparable oü la victime
immolée est une mére de Dieu...». Necnon, p. 293-294: «...tous deux offrent à
o Marie! vraie
Dieu un méme sacrifiee pour la rédemption de nos ámes..;
point assez que le Fils soit erucifié, si la mére ne
mére de misericorde! n'est-ce
portez ne seraitil point
lest aussi? L'Amour tendre et ardent que vous nous
grand ouvrage de notre
satisfait si vous ne coopériez avee ce divin Sauveur au
le Calvaire, mais n'ayant qu'un ccur
salut, endurant les mémes douleurs sur
du saint vieillard Siméon,
et une àme avec lui; il fallait bien, selon la prophétie
sacrifiat et vous pereat
qu'un méme coup de la méme épée de douleur vous
et l'autre: Tuam ipsius animam peritransi bit gladius ».
lun
les mystéres de la Trés-
314 NicorAs pk DiJoN, Panegyriques sur les festes et
Virginem una cum Christo in
Sainte Vierge, s. l., 16085, p. 549, ubi asserit B.
.
Calvaria sacrifieium pro nostris peceatis obtulisse
de la sainte Vierge, Lyon,
315 NrcorAs pE DiJjoN, Octave de l'Assomption
« Marie... fait les fonction s de médiatr ice d'une maniere plus
1687, p. 591-593:
les autres saints. Il est vrai que nos docteurs
excellente et plus effieace que tous
sont pas bien d'accord sur la maniere dont la sainte Vierge fait cet office;
ne l'incar-
ce. qu'elle a mérité
les uns disent qu'elle est médiatrice des hommes, en
lui est commun avee plusieurs au-
nation d'un mérite de congruité: mais cela
Testame nt, comme plusieurs théologiens l'enseignent.
tres saints de l'Ancien

15
 226 Scriptores Seraphici Ordinis saec. xvn

Ut alias exploratum est, haud raro inveniuntur auctores qui,

dum Mediatricis officium perlustrant, ad solam gratiarum elar-
gitionem alludunt ideoque viderentur doctrinam nostram eo
ipso respuere. Non sunt tamen praefatae locutiones sensu exclu-
sivo semper accipiendae, praesertim si alia dantur quae diver-
sam interpretationem aptius suadeant. Sit in exemplum cl.
67 P. BanNaABAS SALADINUS, O. F. M., qui praedietum assertum de
gratiarum elargitione simpliciter profert,?'* et nihilominus, alibi
aperte confitetur Beatissimam Virginem « Redemptionis co-adiu-
tricem » communiter salutari quatenus acerbissima eius compas-
sione, una cum Christo debitum peccati persolvit, iustitiae di-
vinae satisfactionem praestitit," et meritum suae compassionis
una cum sanguine Redemptoris Deo Patri coobtulit.'? — Num
oporteat haec omnia Redemptioni subiectivae simpliciter ada-
ptare? Nonne et hodierni theologi utrique sententiae, absque ulla
contradictione, libenter subscriberent?
Hoc fere tempore floruit etiam, inter hispanos theologos, cl.

D'autres disent que c'est parce qu'elle a prié pour le salut de tout le monde ;
mais eela ne lui est point particulier, d'autres saints ont eu la méme charité
et ont fait des voeux pour le salut de tout le genre humain. D'autres disent que
C'est parce qu'elle a enfanté Jésus-Christ, Médiateur et Rédempteur de tous les
hommes; mais cela ne sufüt pas... Disons done que Marie est digne du nom de
Médiatrice, non seulement par toutes les raisons communes et générales que
je viens de dire, mais encore par un titre partieulier qu'elle partage avee son
Fis. C'est qu'elle offrit Jésus-Christ sur la croix comme une victime qui était
à elle, et qui lui appartenait par droit de génération, et l'offrit à la justice de
Dieu pour ]la Rédemption de tout le monde: et e'est sur cette raison que les
Péres fondent sa qualité de Médiatrice des pécheurs» (Apud C. DILLENSCHNEI-
DER, 0p. Cit., p. 113).
315 BARNABE SALADIN, La Vierge soufrante moralisée, ou Marie dans ses dou-
leurs, Mons, 1694, p. 349, ubi recolit nota S. Ambrosii verba iuxta quae Chri-
stus nullo indigebat adiutorio ut nos redimeret; asserit merita Christi fuisse
infinita ideoque nullum inerementum accipere potuisse. Dolores autem Beatae
Virginis habuerunt valorem ut merita Christi hominibus applicarentur.
31 0p. cit., p. 44: « Puisque Marie enduroit pour notre sujet voyant endu-
rer son Fils, et qu'elle souffroit les mémes tourments en son áme, qu'il enduroit
en son corps, pour nous laver de nos péchés, pour payer nos debtes et satisfaire
à la justice de Dieu en qualité de Coadjutriee et Coopératrice de notre Ré-
demption, ainsi que le saints Péres l'appellent communement et en particulier
S. Irénée... ».
315 (p. oit., p. 348: «Car pourquoy est-ce que ces Péres luy donnent des
titres si avantageux et si honorables [i. e., Audjutrix Redemptionis, Repara-
trix mundi]? sinon parce qu'elle appliquoit le mérite de sa douleur et les
larmes, et les présentoit au Pére Eternel avec le sang de son Fils?».
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvii 221

P. ANTONIUS PÉnEZ, O. F, M., iuxta quem promeruit Beata Virgo

praedestinationem propriam in ordine executionis, quoad omnes
effectus, praeter primam gratiam ipsius; et ratio est, « quia
[Beata Virgo] est Regina omnium praedestinatorum et Corre-
demptriz cum Christo Domino ».?'?
Rem nostram longe lateque pertractat clarus ille concionator
austriacus, P. PrUs SALISBURGENSIS, O. F. M. Cap., in eius ora- 69

tionibus de festivitatibus Beatae Virginis." Allegatis nonnullis

SS. Patrum encomiis de Maria mundi reparatrice, etc., prose-
quitur auctor: « Hic vides quod iuxta sententiam SS. Patrum et
Ecclesiae Doctorum, Deipara fuerit vera restauratrix et redem-
ptionis nostrae cooperatrix. Qualiter autem ad nostram salutem
sit cooperata, patebit ex sequentibus ». Statuit prae primis,
Beatam Virginem non « fuisse praecipuam salutis nostrae cau-
sam, vel per modum efficientiae, aut redemptionis aut meriti
de condigno ».?' « Sed esto quod Christus non [nos?] solus
redemerit, per hoc tamen non prohibetur quin dicere possimus
Beatam Virginem Mariam Christo ad humanam redemptionem
esse cooperatam »; hoc probat ex principio generali recirculatio-
nis et subiungit: « licet Beata Virgo cooperata fuerit ad redem-
ptionem generis humani, non solum meritis suis de congruo, et
precibus, sed et praebendo Redemptori corpus et sanguinem quo
redemit nos: non tamen ipsa redemit, sed. Christus solus ».***
ca-
« Quod Deigenitrix redemptionis nostrae sit cooperatrix,
qua
tholicorum nullus dubitat; sed forsam nune quaerit aliquis
sit
ratione redemptionem nostram promoverit, et quali modo
ata? Ad hanc quaest ionem
Christo ad salutem nostram cooper
quod
Doctores Ecclesiae et Sancti Patres respondent et dicunt
commen tatur
id variis modis sit factum ».??* Tunc recolit lateque
o de
diversos cooperationis modos a Suarez recensitos, sc. merend

Sententiarum, disput. 2
s: AwTONIUS PÉnEZ, Controversiae Super I librum
inatione , art. 2; Caesara ugustae , 1700; apud DoMINICUM LOSSADA,
de praedest
nat. matritensis), fol. 359r.
Tractatus de Incarnatione (MS 12261 bibliothecae
Piae ac devotae conciones im
320 Ppus SALISBURGENSIS, Pius concionatir, sew
festa divisae..., s. 1., 1700, p. 115-
omnia. totius anni Beatissimae Virginis Mariae
129; 632-717.
321 ()p. cit., p. 117.
32? 05. cit., p. 118-119.
325 0p. cit., p. 120.
 228 . fSeriptores Seraphici Ordinis saec. xvir

congruo Incarnationem,??* orando et petendo Incarnationis ac-

celerationem,??* concipiendo Christum, salutis auctorem, ??*
praebendo consensum aecessariwm Incarnationi,??" offerendo vi-
tam et sanguinem Filii sui pro hominum salute;??? et « sexto,
cooperata est Deipara ad humanam redemptionem Christo pa-
tienti compatiendo ».???
Arctissimum Matris cum Filio consortium in peragendo re-
parationis nostrae sacramento, sequentibus versibus breviter no-
10 bis exhibet cl. P. Isa4AC OxovIENSIS, O. F. M. Cap., cuius tamen
testimonium minoris momenti reputatur:

« Cum hoc et Reparatrix

Es Virgo destinata,
Destructi Renovatrix
Mundi praeordinata.

Heu, Patres vendiderunt

Pro uno mundum pomo!
Sed opem mola ferunt
Deus, qui factus homo,
Ac eius Mater,
Quibus doloris crater
Est una propinatus:
Sic mundus reparatus.
Ad restaurationem
Mundi sufficiebat
Christus; Redemptionem
Hane tamen congruebat
Alter ut quoque sexus
Culpa iuvet implexus
Qua mundus est destructus;
Ambo: cum Matre fructus ».*???

34 (p. cit., p. 120-122.

325 (5. cit., p. 122-123.
336 0)». Cil., p. 129-129.
*7 ()p». cit., p. 125-126.
325 0p. cit., p. 126-127.
3233 05. cit., p. 121-128.
*39 TSAAO OxoviENSIS, Elogia Mariana, Augustae Vindelicorum, 1700, p. 125.
 Seriptores Seraphici Ordinis saec. xvii 229

Alibi celebrat auctor Virginem Deiparam tamquam « capti-

vorum Redemptionem », necnon sua omnino facit verba revelatio-
num S. Birgittae, iuxta quae Filius et Mater mundum redeme-
runt quasi wno corde.??!
Finem ditissimo huie elencho imponimus adducentes praecla-
rum testimonium P. AwTOoNII RopnícUEZ FEn0o, O. F. M., qui 7A

doctrinam marianam Ven. Matris Mariae de Agreda a censuris

doctorum Sorbonae fuso calamo vindicans, de munere Virginis
corredemptivo per sexdecim paginas ex professo disserit.??? Te-
statur auctor, iuxta M. de Agreda, Beatam Virginem « ideo Me-
diatricem omnibus modis esse gratiae, quia neque tempus neque
operationem praetermisit quibus tam sibi quam nobis gratiam
mereri potuerit ».??? De hac propositione agredana sequens iu-
dicium profert P. Rodríguez: «[Hoc] est, nedum fidei conso-
num, sed a Patribus et theologis assertum et piissimum ».?** De
cetero, illa locutio « Mediatrix omnibus modis », de qua potis-
simum querebantur censores, ad mentem Ven. Matris, non com-
plectitur, immo excludit, per modum redemptionis soli Christo
congruentem.?*5 — Qualiter hoc soli Christo competat, inferius
perspicue excutit auctor.
Praeterea, iuxta censores Sorbonae, Beatae Virginis Mediatio
ad meram intercessionem coactatur. Libenter fatetur P. Rodrí-
guez Virginis Mediationem praefatum sensum communiter prae se
al-
ferre, ast non exclusive; ideoque subnectit: «Sed ex hoc
terum animadvertendum sese offert, videlicet. mentem censoris
m
talem exprimi in hac censura ut solum credat SS. Virgine
fuisse Mediatricem gratiae per intercessionem. Hoc autem ne-
quit non SS. Virginem multum inhonorare ; Patres enim et theo-
logi fatentur Deiparam fuisse Mediatricem aliis modis praeter
a Suarez
modum intercessionis » ;??* et memoratis tribus modis
recensitis (sc. merendo Incarna tionem de congruo ; item, de con-
ndo
gruo merendo nobis salutem quandiu fuit in vita; et concipie

553 0p. cit., p. 126. 129 respective.

e Dei civitatis prae-
333 ANqoNIUS Ropnícuxz FkrJ00, Catholicorum mystica
icae, 1700, p. 415-431.
dium apologeticum..., Salmant
355 5. cit., p. 41T.
334 0p. cit., p. 418.
335 Op. cit., p. 418-419.
336 0p. cit., p. 423.
230 Scirptores Seraphici Ordinis saec. xvII

Christum), subdit: « Sed praeter modos istos alii plures colligi

possunt ex SS. Patribus... [e. g.] oblatio vitae suae, immo et
Filii sui dilectissimi, martyrium in obitu Christi Domini et tota
ipsius passione, aliaque multa. Igitur ex SS. Patribus munus
Mediatrieis gratiae competens SS. Virgini, non ad unicum mo-
dum, intercessionis videlicet, restringi debet, sed pluribus modis
exercebatur ab eadem SS. Virgine ».??'
Declamaverant quoque censores contra locutionem illam « Me-
diatrix per redemptionem », quae in operibus Ven. M. de Agreda
nonnunquam detegitur. — Cui reponit P. Rodríguez: « In exa-
men igitur voco propositionem istam : SS. Virgo non fuit Me-
diatrie nostra per redemptionem, quae deducitur ex ista: Solus
Christus noster Mediator per redemptionem est. Si sensus sit
quod solus Christus nos redemit pro nobis moriendo, ex quo in-
feratur SS. Virginem nos redemisse morte sua, catholicus est
sensus, et veritatem de fide certam docet; male tamen expli-
catam ad Auctoris piissimae [Ven. M. de Agreda] calumniam
et inhonorem SS. Virginis ». « ... quia esse Mediatricem per re-
demptionem adhuc non exprimit esse Redemptricem per mortem
et sanguinis effusionem, sicut nec verbum istud : Redemptrix ».??*
Allegatis proinde quamplurimis Traditionis documentis in
favorem tituli Redemptricis, pergit auctor : « Non tamen propter
titulum istum, quem ii omnes tribuunt SS. Virgini, damnandi
sunt; loquuntur enim in sensu catholico quem fideles de communi
usu percipiunt, cum audiunt nomen Redemptricis, videlicet, quod
SS. Virgo cooperata fuerit nostrae Redemptioni modis supra re-
latis, non tamen quod nos redemerit pro nobis moriendo, sicut
Christus Dominus mortuus est et nos morte sua redemit ».*??
Sed ulterius instant censores: « Solus Christus est Mediator
et Redemptor ». Cui respondit auctor: « Hoc... adhuc insuffi-
ciens est pro ferenda nota theologica [contra Ven. M. de Agreda],
cum apud, SS. Patres frequenter reperiatur Christum nos rede-
misse, sed non solum, quin simul cum Matre sua; quod quidem
iniuriosum Christo diei non potest, quia communiter supponitur
Christum primo et principaliter nos redemisse; quo circa non

3*5 09. cit., p. 424.

25800); T000555 4p:20424-
359.02 010.; D. 425.
 Scriptores e Societate Iesu saec. xvii 231

timuerunt Patres illud asserere ».'**^ Immo, censorum animad.

versiones contra « epitheta fidelibus communissima, videlicet,
advocatae, mediatricis et Redemptricis », in medium proferen-
tur « ez abusu verborum Pauli, I ad Tim. 2: Unus et Mediator
Dei et hominum, homo Christus Iesus ».?*'
Et sic absolvimus tractationem nostram quoad confratres be-
nemeritae franciscalis familiae. Nune autem et meritissimae So-
cietatis Iesu scriptores iam perlustrandi sunt.

ART. 2

Seriptores e Societate Jesu

Chronologice primus in nostro elencho recolitur c1 PETRUS 72

ANTONIUS SPINELLI (ob. 1615), eruditissimus concionator neapo-

litanus, cuius tamen testimonium de re nostra egregium revera
non est. In eius opere Thronus Dei, Maria Deipara, a. 1613 Nea-
poli edito, invocatis quamplurimis SS. Patrum textibus in quibus
auctor :
Deipara « mundi Reparatrix » passim salutatur, adnotat
tum angeli tum ho-
« Mirum igitur non est, si omnes coelites,
Sanctos prae.
mines, sed potissimum hi Sancti seniores, qui inter
est coope-
cipui censentur, Dei Genitricem, quae saluti omnium
adstantem, quam
rata, Reginam quoque suam à dexteris Christi
agnoscu nt, veluti Dei
etiam Matrem suam et reparatricem orbis
reveren tiam pro-
thronum circumstent in coelis et peculiari illa
sequantur et colant po
SERA, O. F. M. (ob. 1702), Libanus
34) p, cit., p. 425. Cf. etiam FRANOESCUM
« Quid? Nonne Virgo Corredemptrix eum
Marianus, ed 2, Matriti, 1722, p. 58-59:
ata est saluti? Ita sane eam Cassianus voeat ut prae-
Christo nostrae cooper
diximus». Cf. etiam p. 295, 343.
de Maria Corredemptrice in multis
34 0p. cit., p. 421. Doctrina agredana
in diversi s bibliothecis hispanicis (praesertim
aliis operibus vindicatur quae
lura in favorem huius sententiae pro-
Hispali) asservantur, et in quibus quamp
Nobis autem, propte r angustiam temporis, impossibile
babilissime inveniuntur.
am a quodam confratre nobis humanis-
fuit caetera investigare. Iuxta notiti
m, Corre dempt ionem sensu proprio fuse vindieant, e. £g.,
sime communiceata
soriu m primae partis operum Ven. Matris
IoaNNES DE RIQUELME, O. F. M., Defen
, Cadiz, 1697, ubi adest caput « Maria Redemptrix », necnon GABRIEL
de Agreda
apologetica, ed. 2, Salmantieae, 1699,
pnE NosoA, O. F. M., Palestra Mariana
pars prior, certamen 12, «de Maria Redemptrice ».
T'hromus Dei, Maria Deipara, ed. Coloniae
342 pgpgUs ANTONIUS SPINELLI,
Agrippinae, 1696, p. 208,
 232 Scriptores e Societate Iesu saec. xvir

Quo autem sensu cohonestatur Deipara mundi Reparatriaz?

Scribit Spinelli: « Virgo Sanctissima peculiariter ad salutem
hominum est cooperata, non quod nos redemerit vel de condigno
aliquid nobis meruerit, quod soli Christo convenit; sed quia ut
ait D. Thomas, 3 p., q. 27, art. 5, ad 1: Christum plenum gra-
tiae pariendo, quodammodo gratiam ad omnes derivavit, suo
enim modo ad Christi Incarnationem cooperata est et meruit
illam de congruo; et praeterea, precibus ac meritis suis multa
de congruo nobis merwit et impetravit, de quo luculentissimi
omnes Patres [!] agunt ».?*? Et alibi: « Vere enim multis modis
totum genus humanum cohonestavi atque honorificavit, ut pa-
tet ex titulis gloriosissimis quos ex maternitate Dei, et ez suis
meritis est consequuta, de quibus toto hoc libro egimus ».?^^ —
Ergo, iuxta auctorem, Virgo Deipara Reparatricis titulo fruitur,
non solum quia Redemptorem peperit (cooperatio remota), nec
quatenus pro nobis in coelis intercedit (cooperatio ad Redem-
ptionem subiectivam), sed etiam quatenus swis meritis de con-
gruo ad Redemptionem cooperata est.
Novissimum hoc Corredemptionis elementum ulterius evolvit
73 eius in religione confrater, cl. P. FERDINANDUS QUIRINUS DE f4-
LAZAR (ob. 1646), qui doctrinae nostrae fautor eximius iure repu-
tatur. Non tamen ex uno tantum textu disiuncto auctoris sen-
tentia colligenda est, sed ex diversis locis in quibus rem nostram
tangit. Exempli gratia, in notissimo eius opere Pro Immaculata
Deiparae Virginis Conceptione defensio asserit auctor: « Nunc
quidem hane rationem perurgens communem titulum mediatri-
cis, de quo in cap. 8 Proverb. ad vers. 19 latissime disceptavi,
rursus ae incudem vocare libet ut positionem nostram ex illo
constabiliam. Ponendum autem est id quod inibi multis Patrum
testimoniis solidum feci: scilicet Virginem Deiparam totius
mundi mediatricem esse vel (liceat ita dicere) Redemptricem ».?^
In integro capite stabilire conatur Mariam, utpote Corredem-
ptricem, peccati originalis macula inquinari nequivisse.
Quo autem sensu exstitit Deipara generis nostri Redemptriz?

*4: 05. cit. p. 205.

344500: 5000. 59:209:
*5 FERDINANDUS QuIRINUS DE SArazan, Pro Immaculata Deiparae Virginis
Conceptione defensio, cap. 21, Compluti, 1618, p. 132-133.
 Scriptores e Societate Iesu saec. XVII 233

Ipse P. de Salazar Virginis interventum in salutis oeconomia

sequenti modo alibi exponit: « (Beata Virgo) Redemptionem ge-
neris humani cooperatione sua eatenus absolvit et complet qua-
tenus efficit ut gratia quae nobis per Christum praeparata est,
et reipsa et de facto obtineamus ».?** — Quis ambigat hic solum-
modo agi de cooperatione ad Redemptionem subiectivam? Ergo
respuit illustris exegeta Corredemptionem formalem obiectivam?
Absit !
In eius namque opere Za«positio in Proverbia Salomonis, ubi
eandem quaestionem elucidat, diserte fatetur P. de Salazar obla-
tionem Virginis in Calvaria voluntarie peractam, idem obiectum
respexisse ac Christi Redemptoris oblatio. Salvatoris vita, passio
et mors redemptivum pretium constituebant ad liberandum ge-
nus humanum a servitute peccati. Et sicut voluntaria oblatio vi-
tae et passionis Christi omnium salutem de condigno promeruit,
ita aequum fuit ut eadem vita et passio, quatenus erant à Dei-
para voluntarie oblatae, eandem salutem, nobis de congruo pro-
mererent.?^' Et paulo postea, ad eandem ideam revertens: « Ac-
tus iste quo Virgo Filium suum et nobis dedit et pro nobis ob.
tulit Patri, praestantissimus fuit et macime meritorius atque ideo
dignus qui cum passione Christi computaretur ».?4* Et ulterius:
« Ob tantam, tamque insignem, tantique valoris ae meriti actio-
nem, Virgo Deipara digna fuit ut illi commamás totius humani
generis salus et redemptio aliquomodo adscriberetur ».?*?
Arbitrantur nonnulli recentiores Beatam "Virginem, utpote
a Christo redemptam, ad ipsam Redemptionem nullatenus coope-
rari potuisse. Quam difficultatem iam suo tempore P. de Sala-
zar sequentibus verbis simpliciter reiicit: « Non prohibuit quo-
t; nec
minus ipsa prima ante alios redemptionis fructum excipere
ns et
vetuit demum ne cum Christo simul merita, sua adiunge
ab ipso peccato original i
copulans reliquorum hominum etiam

34€ 05. cit., p. 201,

8, Coloniae Agrippinae, 1621,
341 Eppositio im Proverbia Salomonis, cap.
DILLENS CHNEIDE R, Marie aw service de notre Rédemption,
eol. 624. Apud OC.
:
Haguenau, 1947, p. 150.
Op. Cit., p. 150.
345 Op, cit., col. 621. Apud O. DILLENSCHNEIDER,
3€» Ibid.
 234 Scriptores e Societate Iesu saec. xvii

redemptionem impetraverit ».?" — Animadvertimus hic sermo-

nem esse de impetratione per modum meriti! *?!
Exponens notissimum S. Bernardi textum, sc. « Ipsa [B. Vir-
go] mortis opprobrium auferat, ipsa Patri pro matre [Eva] sa-
tisfaciat », commentatur P. de Salazar: agitur hie de illa satis-
factione congrua quam obtulit Virgo pro peccato. Item, am-
plius confitetur « salutem mundi non solum Christo, sed etiam
Virgini ab aeterno Patre donatam [fuisse]; sic tamen ut Filius
tamquam prima et principalis causa redemptionis nostrae con-
dignum pretium obtulerit, Virgpo autem eandem redemptionem
ex congruitate impetraverit. Itaque Maria Christo Domino ad-
iutrix ad redemptionem fuit, non quia Christus eo adiutorio in-
diguerit... Sed quia Matris auctoritas et dignitas hoc postula-
bant, ut eiws quoque merita cum meritis Christi coniungerentur
et salus hominum utrique donaretur ».?9?
In eius opere theologico de immunitate Virginis a debito pec-
cati quaedam habet el. P. IOANNES PERLINUS (ob. 1638) quae no-
stram quaestionem spectant. Ex noto textu paulino: « Talis
enim decebat ut nobis esset pontifex sanctus, innocens... », ar-
guit praeclarus theologus hispanus Beatam Virginem, propter
similem rationem, a debito peccati prorsus alienam fuisse, et
confestim subiungit: « Excipi vero illam decuit maxime [a lege
debiti] ut sacerdotii titulum mereretur utque illo apud Deum
fungens mediatrix inter ipsum et nos reparatrix esset et Redem-
ptriv. En qua in re situm hoc Virginis sacerdotium sit, filii pon-
tifieatui simile, qui ut antistes orbis medius inter nos et Deum
» et redemit, se in holocaustum offerens, mundum, et quae diruta
erant pretioso sanguine moriens reparavit. Voluit autem piis-
simus Dominus Cooperatricem tanto in munere sibi Matrem ca-
rissimam adhibere quemadmodum in mortalium ad se revoca-

*9 Pro Immaculata Deiparae Virginis Conceptione defensio, Compluti, 1618,

p. 24.
?9' Of, C. DILLENSCHNEIDER, 0p. cif., p. 151, necnon H. LEÉNNERZ, De coopera-
Lione B. Virginis in ipso opere Redemptionis, in Gregorianwm, 29, 1948, 119-120
?5? F. Q. nk Sarazan, Pro Immaculata Deiparae Virginis Conceptione defen-
sio, Compluti, 1618, cap. 5; apud C. Der Monar, J'ons illimis Theologiae Scoti-
cae Marianae..., vol, 2, Matriti, 1730, p. 520, n. 54.
355 Apud C. Dxrr Monmar, op. cit., vol. 2, p. 420.
 Scriptores e Societate Iesu saec. XVII 235

tione placuit ipsi uti nonnullis etiam mortalibus administris ».??*

Hanc doctrinam roborat auctor quamplurimis textibus Patrum,
inter quos illa quoque Pseudo-Anselmi verba adducit: « Sicut
ergo Deus sua potentia creando cuncta, Pater est et Dominus
omnium, ita beata Maria, suis meritis cuncta reparando, Mater
est et Domina rerum ».???
Hoc fere tempore apud gallicos mariologos emicuit cl. P. FRAN-
ciscus PormÉ (ob. 1637), qui in vulgatissimo eius opere de tri-
pliei corona Beatae Virginis, Corredemptionem sensu proprio
satis perspicue profitetur. — Quis valet nobis reserare, interro-
sacrificium
gat auctor, quantum meruit ante conspectum Dei
ita ex-
illud virgineum in monte Calvariae?... Re quidem vera,
nobis promeru erit id quod Christu s
cellens fuit ut de congruo
nobis promeruit ead rigore iustitiae???
solus
Verum est, superius adnotaverat auctor, quod sicut
solus Christ us
Deus est principalis causa nostrae salutis, ita
uit, uti
ex rigore iustitiae satisfecit atque de condigno promer
Beatae Virgin is action es ita fwe-
solet apud technicos diei. Sed
us fuerit Deus, eo
runt meritoriae ut earum intuitu permot
suam pri-
congruitate, ad redintegrasulum genus humanum, in
est ezclu-
stinam. amicitiam, Hoc privilegium, addit P. Poiré,
ut patet, verum non esset,
sivcum Beatae Virginis; " quod,
Apologia Scholastica sive controversia theologica
354 ToaNNES PERLINUS,
immunit ate, Lugduni , 1620, p. 616.
pro magnae Maítris ab originali debito
B. V. Mariae, cap. 1;
555 Qf, EADMERUM CANTUARIENSEM, De eccellentiis
p. 129; « Cooperatrix Filii in repa-
P. L. 159, 518. Cf. etiam PERLINUM, 0p. cit.,
rando lapsu ».
de la bienheureuse Vierge Mére
356 FRANCOIS POoIRÉ, Là triple couronne
1849, p. 264-265 : « ... qui nous dira ce que
de Dieu, vol. 2, ed. 4, Le Mans-Paris,
Dieu le sacrific e de la Vierge Marie ennobli de toutes Jes cir-
mérita devant
Jugerez-vous par aventure que ceux-
constanees dont j'ai discouru jusqu'ici?...
trop haut, qui assuren t qu'elle se rendit si agréable à Dieu, que
là montent
fut accordé pour elle-méme, elle mérita pour nous
sans parler de ce qui lui
le Sauveur emporta par justice et par
par bienséance, comme Pon dit, ce que
editio huius operis apparuit Parisiis, 1630, iuxta cl.
condignité? ». Prima
ination du Christ et de la TTrés-Sainte
J-F. BowwrzFoy, O. EF. M., La Prédest
le P. Poiré, S. I., et la Mére Jacquel ine de Blemur, in Marie, 1,
Vierge selon
n. 6, 1948, 24-25.
vrai que comme il n'appartient
357 Op. cit., vol. 2, p. 251-252: «...il est
en qualité de cause principale, ainsi ne convient-il
qu'à Dieu seul de sauver et de
satisfaire en.rigeur de justice
qu'à Jésus-Christ, Dieu et homme, de
et la gloire à lhomm e disgracié, je dis de la mériter avec
mériter Ja gráce
parler en l'école, Et la Sainte Vierge n'a
condignité, comme on a coutume de
236 Scriptores e Societate lesu saec. xvir

si auctor de sic dicta Redemptione subiectiva loqueretur. ?5*

Doctrinam superius relatam de merito corredemptivo Virgi-
nis peculiari quodam modo propositam invenimus apud cl. P. Dr-
DACUM ALARCÓN (ob. 1634), in universitate complutensi theologiae
professorem. Exposita sententia Patris Ruiz, iuxta quem nemo
(nequidem Beata Virgo) praedestinationem alterius creaturae
mereri poterat, asseverat auctor: « Ego vero existimo de possi-
bili et de facto Beatam Virginem meruisse de congruo praede-
stinationem omnium hominum, sicut Christus illam meruit de
condigno, et idem iudico de oratione beati Stephani qui meruit
primam vocationem Pauli. Id quod assero de Beata Virgine probo
ex multis fundamentis quae erudite congerit noster Quirinus [de
Salazar] in tractatu de Conceptione, cap. 21, per totum, et cap. 8
Proverb., vers. 19, ubi probatur Beata Virgo mediatrix et re-
demptrio totius generis humani eo modo quo pura creatura tan-
tum munus attingere potest: quia Patres ibi citati docent nul-
lum beneficium de facto nobis dari nisi per Mariam a Deo, ut
sicut Pater omne iudicium et liberam potestatem distribuendi
auxilia congrua dederit Filio, ut capite praecedenti explicui, ita
Filius omne iudicium dederit Matri quam Dominam atque Re-
ginam totius Ecclesiae constituerit: ergo primam vocationem

garde de s'arroger ce mérite, ni moi de vouloir contester en sa faveur. Tout

ce que je prétends ici, n'est autre chose que de montrer que sa gráce a été si
extraordinaire, ses qualités et ses actions tellement relevées par dessus le com-
mun, qu'elles ont mérité que Dieu eüt encore égard à elle, au traité de paix
qu'il a fait avec les hommes, et qu'à leur considération il ait été mà par une
certaine bienséance, que nous appelons congruité, à les recevoir en son amitié.
Passe droit, lequel, comme il n'appartient à nul autre qu'à elle, ainsi ne peut-
il étre démé à ses rares mérites ». Cf. etiam p. 278: «De tout le discours qui
a été fait jusqu'ici, je conclus en premier lieu, avec de trés bons Docteurs,
que... nous ne dérogeons en facon queleopque à la qualité de Sauveur..., lors-
que nous disons qu'elle mérita avec son Fils, quoique en un degré beaucoup
inférieur, la réparation des hommes, avec toute la suite des gráces qui sont
encloses dans l'entremise de notre salut...». Distributio omnium gratiarum per
manus Deiparae, testante nostro auctore, est « (une) suite quasi nécessaire au
titre de Réparatrice » (ibid.). Of. etiam p. 271 ubi sua facit notissima verba
ARNOLDI CARNOTENSIS.
*5* Merito idcirco adnotat cl. C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 165: «Si le
traité de paix généra] dont parle ici le P. Poiré a été conclu au Calvaire, et
si Dieu, en le signant du sang de son Fils, a eu égard aussi aux mérites de
Marie, il est hors de conteste, qu'au sentiment de l'auter de la Triple Couronne,
la Vierge des douleurs a collaboré à Ila rédemption objective elle-méme. Il serait
vain de reduire des textes aussi aveuglants de clarté ».
 Seriptores e Societate Iesu saec. XVII 231

qua Augustinus v. g. vocatus est ad finem meruit Beata Virgo;

ergo eius praeparationem ab aeterno. Consequentiam probo ex
toties repetitis: quia impossibile est in tempore dari aliquid ex
meritis et quod propter illa merita ab aeterno non sit ita de-
cretum »).
« Praeterea, nullum est auxilium datum homini usque ad ul-
timam perseverantiam, quod similiter Beata Virgo non meruerit :
ergo totam praedestinationem adaequate meruit de congruo, si-
cut Christus digne ; at vero alii Sancti, ut beatus Stephanus, non
totam adaequate praedestinationem Pauli dicendus est de con-
gruo meruisse, quia non est fundamentum ad asserendum omnia
auxilia data fuisse Paulo in tota vita ob merita Stephani ».???
Possunt haec omnia, per se, solam cooperationem ad Redem-
ptionem subiectivam. designare. Attamen, ex eo quod P. Alar-
cón ad notam doctrinam Patris de Salazar ibidem appellat, non
videntur praefatae locutiones sensum exclusivum necessario in-
duere. De cetero, dum auctor meritum redemptivum ipsius Chri-
sti eodem loco describit, solam « potestatem distribuwendi auci-
lia» explicite recolit. Numquid et ista sensu exclusivo desu-
menda sunt? Fatemur tamen in auctoris verbis claritatem adhuc
desiderari.
E contra, testimonium sane luculentissimum nobis praebet
P. HIERONYMUS DE GUEVARA (ob. 1649) in eius commentario in Ti

evangelium S. Matthaei. Statuit in primis clarus exegeta nullam

creaturam, nequidem Beatam Virginem, condignitatem merito-
rum Christi attingere potuisse; nihilominus, Deiparam dignita-
tem meritorum ipsius ac pretium congruum pro nostra salute
Deo Patri obtulisse; et tunc prosequitur: « Sicut divina Sapien-
tia sanxit Filii mortem ut condignum Redemptionis nostrae pre-
tium acceptare, ita Mariae passionem quam. Filium swwm offe-
rendo pertulit, ut congruum. valorem decrevit accipere. Unde
quidquid Christi mors condigne 4n hominibus eopiavit, Mariae
passio et Fili oblatio [ab ipsa peracta] édonee abstersit ».
... « Quidquid ob Christi necem hominibus est gratiarum elargi-

3,
35 DqipACUS ALAROÓN, Prima Pars Theologiae Scholasticae, tract. 4, disput.
eap. 4, Lugduni, 1633, p. 330-331.
 238 Scriptores e Societate lesu saec. Xvil

tum, id ob Mariae passionem; excipe primam gratiam quae stil-

lavit in ipsam, congruenter est donata ».?*?
78 P. DrpaCUS DE CELADA (ob. 1661), Sacrorum Librorum etiam
commentator et Patris de Guevara concivis illustris, eandem
omnino tradit doctrinam. In eius Commentario in Iudith sequen-
tia nobis occurrunt: « Ad haec in sacramento Redemptionis hu-
manae multum negotii et meriti contulit Beata Virgo. Mitto
Corredemptricis meritum, quo eximie nobilitatur Maria a SS. Pa-
tribus, de quo late noster Salazar; et Arnoldus Carnotensis, in
tract. de laudibus Mariae, sic fatur de Christo Deo, cruci affixo,
et adstante Deipara patiente Filio: Unum pariter holocaustum
ambo pariter offerebant Deo ».?*' Et ulterius: « Porro, dum in
cruce moritur Christus simul et mortificatur iuxta crucem Maria :
et Filio commoriens, Redemptionis nostrae consummat mmqyste-
rium et decorat Passionem. Euge, gloriosa Virgo, vere tu es Cor-
redemptrie hwmani generis, Redemptionis consummatio ».?9?
Deinde, in eius Commentario in Esther, referens verba Ge-
neseos: ' Faciamus ei adiutorium simile sibi, sic nos invitat
cl. auctor ut vocem adoremus Patris aeterni adventum Corre-
demptricis decernentis: « Adoremus ergo iam tunc hanc Patris
Dei vocem : non est bonum esse hominem Christum solum, fa-
ciamus ei adiutorium in labore et opere redemptionis, Virginem
Deiparam, inquam, simile sibi, ut salutem hwmani generis, quam
Filius Dei operatur condigne in cruce, Virgo Mater iuata crucem
congrue mereatur ».?*? Agitur ergo de eadem Redemptione pro-
merenda quam Christus operabatur in cruce; ideoque, de ipsa
Redemptione obiectiva, ut patet.
«Itaque tametsi nuper adstruebamus ex Arnoldo, quod om-
nino tunc erat una Christi patientis et Mariae voluntas, unum-
que holocaustum ambo pariter offerebant Deo, haec in sanguine

39^ FfTERONYMUS DE GuUEVARA, Commentarium in Cap. I. Matthaei, vol. 2, Ma-

triti, 1634, fol. 77, col. 1; apud TH F. UnnurmIGOYTI, Certamen Scholasticum ;
ec positivum argumentum pro Deipara, sect. 47, n. 1432, Lugduni, 1660, p. 509.
*$! D)rpcus DE OkLADA, Commentarius in Iudith; tract. appendis de Iudith
praefigurata, cap. 11, paragr. 17, Lugduni, 1637, p. 693, col. 1.
$e» Tbíd., col. 2.
555 DyrpAoUS DE CkLADA, Im Estherem commentarii litterales et morales, Lug-
duni, 168, (sic), p. 724, paragr. 365; apud J. BirrREMIEUX, Adnotationes circa
doctrinam B. Mariae Virginis Corredemptricis in documentis Romanorum Pon-
tificum, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939, 153, nota 37.
 Scriptores e Societate Iesu saec. xvi 239

cordis, hic in sanguine carnis; et inde Redemptionem quam so-

lus Filius, quia Deus erat, operari condigne poterat, sola Deipara,
quia. erat Mater Dei, congrue mereri evaluit et idcirco ad. Cor-
redemptricis titulum idonee admitti, etc... ».?9^ — fSi hoc pri-
vilegium est ezclusivum Deiparae, uti explicite fatetur de Celada,
tune sermo est proculdubio de merito relate ad Redemptionem
obiectivam, quum aliam quam subiectivam appellant, tot sancti
et beati hominibus de facto mereantur.
Adducitur a quibusdam P. CoRNELIUS A LAPIDE (ob. 1637) quasi 79

praeclarus exegeta Corredemptionem virgineam ad divinam ma-

ternitatem coarctaret, ast immerito, ni fallimur. Perspexit uti-
que arctissimum nexum inter praedicta Virginis munera, ut cum
scribit : « ...fatemur quasi naturali quadam consecutione, ex Ma-
tris dignitate debitam illi (Mariae) immensam quamdam gra-
tiam, qua facta est, Dei gratia, impeccabilis, advocata, media-
trix et Redemptriz omnium hominwm ».** Sed etiam perspicue
secernit auctor concursum Deiparae ad formationem corporis
Christi ab eius vera cooperatione iuxta crucem, ubi una cum Re-
demptore seipsam aeterno Patri obtulit pro nostra omnium sa-
lute. En eius hac de re testimonium : « Hac de causa Beata Virgo
a Patribus vocatur mediatrix et auctric redemptionis salutisque
nostrae: non quod ipsa per se lytrum aut pretium solverit (hoc
enim soli Christo competit), sed primo, quod ipsa e carne sua
purissima conceperit et peperit Christum, qui est pretium no-
strae salutis; secundo, quod Beata Virgo adstans cruci, Christi
Filii sui vitam, dolores et mortem atrocissimam Deo obtulerit
ardentissima caritate in holocaustum et ut victimam pro peccatis
totius mundi ».
« Sicut ergo Christus immolans se in cruce, pretium iustum
pro nobis Patri persolvit; sic Beata Virgo eundem ac seipsam
cum eodem offerens Patri, quantum potuit, cooperata est Christi
sacrificio et consequenter Kedemptioni nostrae. Christus enim
est res et peculium Virginis; Christus enim ad Virginem perti-
nebat quasi filius ad matrem, eratque pars matris, utpote caro
de carne eius et os de ossibus eius. Unde S. Bonaventura in illud

39 (p. cit., p. 125; ex J. BITTREMIEUX, art. cit., p. 153, nota 3T.

Comment
*:55 CogNELIUS A LAPIDE, Commentarius in. Ecclesiasticum, cap. 24;
in S. Scripturam, vol. 9, Parisiis, 1875, p. 627.
 240 Scriptores e Societate Iesu saec. xvii

Ioannis 3, 16: * Sie Deus dilexit mundum ut Filium suum uni-

genitum daret, addit et ait: * Sic Maria dilexit mundum ut
Filium suum unigenitum daret /».?5* Agitur ergo de vera abdi-
catione iurium maternalium ; neque ullo pacto requiritur, ad hoc
ut praefata abdicatio veram constituat cooperationem moralem,
ut Christi voluntas dependenter ab ipsa sese haberet.
Uti ex praedictis satis elucet, non assecutus est P. A Lapide
perfectam atque adaequatam ideam muneris corredemptivi, eum
omnibus suis elementis ac modalitatibus, prouti nostris diebus
proponitur. Contendere autem hanc Virginis praerogativam (ad
mentem cl. commentatoris) maternitatem divinam simpliciter
respicere, est revera contra ipsum auctoris testimonium arguere.
Unum ex fundamentis quibus reponitur Christifidelium cul-
tus et veneratio erga Deiparam Virginem in eo est quod ipsa
ad opus nostrae salutis potissimum contulerit. Hoc breviter ani-
80 madvertit cl. P,MangTINUS PÉREZ (ob. 1660) in eius tractatu theo-
logico de mirabili divini Verbi Incarnatione, dum scribit : « Unde
si crux adoratur quoque quia instrumentum fuit nostrae redem-
ptionis, multo perfectius beatissima Virgo, quae ad nostram re-
demptionem est cooperata ».*** Quomodo autem cooperata fuerit
Beata Virgo ad opus Redemptionis, auctor non declarat, neque
ex contextu colligi potest. Attamen alibi, per transennam, negat
Deiparam de condigno, sicut Christus, Redemptionem nostram
promeruisse.'^ Ergo admittit meritum mariale de congruo? Pos-
sibile videtur; alioquin utrumque simul reiecisset.
E contra, in quodam tractatu de compassione virginea a cl.
81 P. CasPano TAUSCH hoc fere tempore in Germania exarato, ad.
modum perspicuum detegimus testimonium. « Erat ergo Virgo
Deipara cum Christo Filio ad crucem cuncta componens et no-
strae saluti cooperans, et quidem, ut dixi, peculiari modo, non
sicut alii sancti dicuntur cooperari saluti aliorum hominum, sive
pro eis orando et gratiam ad vitam impetrando, sive per aposto-
lica munia ad eorum salutem adiuvando... Unde et Apostoli vo-
cantur adiutores Dei... et sanctus Paulus de se dicit ad Colos. I,

*** Comment. in Proverbia, cap. 8, v. 19; ibid., vol. 5, p. 219. Cf. tamen
cl. N. Gancía GancfÉs, Mater Corredemptriz, 'TTaurini-Romae, 1940, p. 229-234.
*" ManrINUS PÉREZ, De mirabili divini Verbi Incarnatione opus theologicum,
disput. 38, sect. 6, Lugduni, 1642, p. 398.
** Op. cit., disput. 5, sect. 1, p. 70.
 Scriptores e Societate lesu saec. xviI 241

quod adimpleat ea quae desunt passionum Christi... non quidem

ita quasi desit aliquid... quoad sufficientiam pretii.., sed quia
Paulus hoc pretium... hominibus multis pro eorum salute ap-
plicabat ».?9?
« Verum praeter hos modos, longe sublimior et excellentior
fuit alius quo beatissima Virgo vitam et salutem omnium nostrum
adiuvabat et ad eam concurrebat cum Christo... qui nulli alteri
purae creaturae potest competere... Consistit hic modus in eo
quod, cum sciret Patris aeterni voluntatem, ut Filius pro salute
humani generis pateretur ac moreretur, huie voluntati illa se pe-
nitissime conformabat suam illi adiungebat... adeoque Filium
suum Iesum ipsa quoque... pro (hominum salute) vitam offere-
bat... ».?7?? « Itaque et B. Virgo cum Filio... causam nostram
apud Patrem aeternum egit et ad salutem nostram concurrit.
Quod enim ille agebat, hoc suo modo egit; quod volebat, voluit;
quo ille Deum glorificavit et placavit, hoc eodem illum (Maria)
glorificavit et placavit: idem denique cum illo holocaustum ob-
tulit 5:95
Certocertius, pergit auctor, «solus ille [Christus] meritis
passionis et mortis suae quae ob unionem hypostaticam naturae
humanae cum Verbo erant infiniti valoris et pretii, integre pro
debito nostro satisfecit; ille, ut loquuntur in scholis, vitam et
salutem meruit de condigno omnibus; Deipara autem [idem me-
ruit] tantum de congruo et solum per modum impetratio-
nis... ».?7? Attendant nonnulli recentiores: Beata Virgo ad opus
redemptivum cooperata est « solum per modum impetrationis »;
et tamen, fatente ipso auctore, cooperata est etiam quatenus ean-
dem Redemptionem nobis omnibus de congruo promeruit suoque
sacrificio iuxta aram crueis iram Dei revera placavit. Haec. Vir-
ginis cooperatio, ut superius notaverat P. Tausch, est « praeter »
alios modos (sc. simplicem intercessionem etc.) quibus ceteri
Sancti ad salutem nostram iugiter conferunt. Item, praefata
cooperatio « nulli alteri purae creaturae potest competere ». Qui-

39 QCspaARUS TauscH, De SS. Matre dolorosa libri tres..., Coloniae Agrip-:

motre
pinae, 1645, p. 169-170. Apud OC. DILLENSCHNEIDER, Marie au service de
Rédemption, Haguenau, 1947, p. 161-163.
S108)59 ct bp 0:
301099 66it:5 p» ATO
372 (p. cit., p. 180.

16
 242 Scriptores e Societate Iesu saec. xvi

bus omnibus rite perpensis, iam serio quaeri potest utrum auc-
toris nostri testimonium de sola Corredemptione suwbiectiva va-
leat quis interpretari.
82 Minoris momenti sunt verba quae occurrunt apud cl. P. IoAN-
NEM MaRTÍNEZ DE RiPALDA (ob. 1648), cuius sententia relate ad
quaestionem nostram obscuritate minime caret. Diversis tamen
textibus coniunctim expensis, probabile saltem existimamus auc-
torem plus docuisse quam meram cooperationem Deiparae in or-
dine Redemptionis subiectivae.
« Virgo — sic ille — ab Ecclesiae Patribus iure laudatur Re-
demptriz et mediatrix generis humani cum Deo, potentissimaque
extollitur eius intercessio ».?'? Quo in genere statuto, subnectit
ulterius: «...ratione specialis sanctitatis ipsius, potest [Ma-
ria] munus istud speciale Mediatricis et Redemptricis nostrae
apud Deum agere. Accedit maxima coniunctio cum Filio prin-
cipe Redemptore, quam ex hac dignitate et sanctitate sortitur,
ratione cuius, media Filii Redemptione et impetratione, pluri-
mum apud Deum valere potest ».?'^ — Nonne illa « maxima con-
iunctio cum Filio principe Redemptore » nobis exhibetur tam-
quam aliquid diversum a munere quo fungitur Beata Virgo
apud Deum intercedendo? Alioquin, quorsum verbum illud « ac-
cedit »? Immo, recolitur illa « maxima coniunctio » ceu causa
vel ratio aut fundamentwm istius potentissimae impetrationis ;
inquit enim auctor: « ratione cuius... plurimum apud Deum va-
lere potest ».
Alio in loco ita videretur distinctionem stabilire inter me-
ritum et impetrationem Deiparae quasi ratione prioris iure ap-
pellaretur Redemptrix, ratione vero posterioris mediatricis et
advocata: «... vis potentissima apud Deum meritorum et im-
petrationum ipsius, qua iure a Patribus Ecclesiae Redemptriz
generis humani et unica mediatrix et advocata nostra praedi-
catur ».?*? Adde quod illud consortium cum Christo primario Re-
demptore non in eo reponendum est quod Beata Virgo Filio suo
dederit carnem et sanguinem quibus nos redemit, sed praecipue
quia iuxta crucem, uti fatetur ipse Ripalda, « una erat Christi

** ToaNNES ManTÍNEZ bE RrPALDA, De Ente Supernatural, disp. 79, sect. 106,

n. 125; Opera omnia, vol. 3, Parisiis, 1871, p. 144.
S Tid.
*'5 Op. cit., disp. 79, sect. 11, n. 86; Opera omnia, vol. 3, p. 124.
 Scriptores e Societate Iesu saec. xvi 243

et Mariae voluntas, wunwmque holocaustum ambo pariter offe-

rebat Deo» pro hominum Redemptione.?"^
Privilegiorum Deiparae praeco fecundissimus eo tempore ex-
stitit cl. P. IOANNES VIGNIER, qui de Virginis munere in oecono- 83
mia reparativa quaedam certe non spernenda nobis reliquit. —
Asserit auctor, in genere, Deiparam primam fuisse, una cum
Christo, in signo praedestinationum, causam moventem Incar-
nationis e£. Redemptionis; hoc mysterium absque ipsa vix con-
cipitur.?'* Beata Virgo potissimum contulit ad gloriam et hono-
rem Dei, quippe quae, post Christum et Spiritum Sanctum, ele-
eta fuerat ad mundi Redemptionem, ad perfectam reparationem
divinae gloriae.??
Quo autem sensu salutatur Deipara Redemptionis coopera-
trix? De hoe auctor ibi prorsus silet. Attamen alio loco, dum Si-
meonis prophetiam commentatur (« Et tuam ipsius animam per-
transibit gladius »), aperte declarat compassionem Beatae Vir-
ginis et passionem Christi in wnwm revera coalescere,""* et Bea-
tam Virginem Deo Patri sacrificium obtulisse." Immo, ex iis

?75 Op. cit., disp. 79, sect. 5, n. 36, Opera ommia, vol. 8, p. 93.
371 Jgaw. ViewiERg, Les attributs de la Mére de Dieu, Lyon, 1650, p. 226:
«..il est impossible que ceste Mére ne soit la primiéere dans l'intention de
Dieu qui a esté la premiere dans l'intention du Verbe, la eause mouvante de
Vl'Incarnation et de la Rédemption, et sans qui principalement ce grand Mystere
n'eust point esté ».
37$ Op. cit., p. 238-239: «...elle fut done le second Autel et le second Ciel
de la gloire de Dieu, la seconde enseigne et son second estendard; elle eut la
seconde commission de son cabinet; elle fut la seconde envoyée, au moins la
troisieme, c'est à dire, aprés son Fils et le saint Esprit, pour la rédemption du
Monde, et pour la parfaite réparation de la gloire de Dieu ».
37 Op. cit., p. 146-147, sie Deiparam alloquitur: «... vous meslies vos Croix
parmy les siennes, i| mesloit les siennes parmy les vostres, vous croisies reci-
proquement tous vos amours...» et prosequitur: «... l'amour de la Mére se cru-
cifioit dans celuy du Fils, celuy du Fils se crucifioit dans celuy de la Mére.
vous
Jamais histoire, jamais siecles ne firent mention de parailles delices [;]
ravissiez tous deux sans vous plaindre, vous souffriez
vous admirez et vous vous
sienne, et
sans murmurer, le Fils prenoit la Croix de la Mére et la ioignoit à la
des deux, la Mére prenoit celle du Fils, vous donnies tous
n'en faisoit qu'une
vous eloüoit
deux des benedictions à l'amour crucifiant qui vous unissoit et qui
disoit autant
ensemble; la Mere disoit du Fils, mon amour est crucifié, le Fils en
aymies tous
de la Mére; vous vous crucifiés tous deux l'un à l'autre, vous vous
deux Pun Pautre »,
« Ma
39 Op. cit., p. 144-145, Christus in Calvaria sie Mariam alloquitur:
enfantement
chére Mére, mon unique, ma bien-aymée, si ma conception et mon
ma vie; ce n'est
ne vous ont rien cousté, vous payerez bien ma nourriture et
 244 Scriptores e Societate lesu saec. xviI

quae alibi de regalitate Virginis tradit auctor non immerito col-

ligi posset indoles soteriologica ipsius cooperationis. Statuit
enim P. Vignier Christum esse regem animarum nostrarum non
propter meram gratiam ipsi a Patre concreditam, sed praecise
propter eius merita redemptiva, sc. propter ius Redemptionis,?*'
et continuo subdit: « Atqui Beata Virgo simul cwm Christo ea
omnia, nobis acquirit, estque particeps, qua Mater, omnium iu-
rium Filii sui; ergo, propter hune novum titulum, universorum
est regina... ».???
Notatu quoque digna sunt quae de munere corredemptivo ha-
85 bet praeclarus theologus hispanus, P. AMBROSIUS DE PENALOSA
(ob. 1656). In quodam tractatu de immunitate Virginis a debito
peccati, explicans textum S. Ioannis: «In hoc apparuit Filius
Dei ut dissolvat opera diaboli », inquit auctor: « Patres... ab-
solute aiunt nos per Christum aut Mariam omnia quae in Ada-
mo perdidimus recuperasse ». Et, allegatis nonnullis, pergit:
« Ex quo evincitur Christum et Mariam meruisse ut Adamus
cum sua stirpe in pristinum statum iustitiae originalis reduce-
retur; alioquin, si eorum merita ad solam restitutionem sancti-
tatis amissae restringeretur, verba prolata Patrum absolute et
ut sonant non verificearentur, siquidem neque per Christum et
Mariam quidquid perdidimus in Adamo recuperavissemus, ne-
que per illos omnis maledictio sublata fuisset, neque Eva per
Mariam pudore liberata fuisset, neque Christus ut in pristinam
dignitatem rediremus advenisset ».?*?
Conatur ulterius P. Pefíalosa solide stabilire Beatam Vir-

pas sans raison que le bon Siméon a meslé de l'absynthe et de l'aloó6s dans vos-
tre Jaict et dans vostre sang, et qu'il vous a planté une dague dans ie sein; si
vous n'en scavez rien vous nourrissiez un Enfant de douleur, et c'est une vic-
time et un sacrifice que vous éleves au Pére Eternel».
?*?' Op. cit., p. 178, loquitur de «mérites de son sang, en vertu duquel il
(Jésus-Christ) a conquis le Royaume des ámes, c'est par là qu'il en est entré
en possession et que toutes les àmes luy sont acquises par droit de Rédemption ».
*:? Tbid.: « Or est-il que la B. Vierge y gaigne en mesme temps tout ce que
son Fils y a; la eondition de Mére la fait entrer dans tous les droits de son
Fils, elle est done encor souveraine et universelle de cest estat par ce nouveau
titre et par conséquent Noble de la pourpre et de la teinture du sang de son
Fils qui découle sur elle immédiatement, Reine du titre de la Croix et des ar-
mes de la Passion...».
*5* AMBROSIUS DE PENALosa, Vindiciae Deiparae Virginis de peccato origi.
nali et debito illius contrahendi, Antverpiae, 1650, p. 197-198.
 Scriptores e Societate lesu saec. XVII 245

ginem minime inclusam fuisse in pacto Adami quoad peccatum,

et prosequitur: « Ut tertium argumentum satis efficax conficia-
mus iterum moneo quod sine reprehensione nemo negare potest,
ut bene Alarcón... adnotavit, nempe, Beatam Virginem meruisse
saltem de congruo omnem gratiam quae hactenus post comestio-
nem Adami primis parentibus et eorum proli per Christum im-
pensa est. Quis inficias ibis, cum id Patres una [sic] ore fatean-
tur... ». « Et ratio est, nam sicut Adam et Eva, licet diverso
modo, totum genus humanum destruxerunt, ita decens erat ut
secundus Adam et Virgo Deipara diverso quoque modo illud re-
pararent, nempe Christus de condigno, et Beata Virgo de con-
gruo merendo quidquid primi parentes decoyerunt ». Patres et
theologi Deiparam « Redemptricem » appellant « quia illa «na
cum. Christo omnium gratiarum quae hominibus post comestio-
nem Adami concessae sunt fuit causa meritoria ».?**
Item, versus finem huius disputationis, sequentia habet auc-
tor: « Confirmatur, nam Beata Virgo fuit redemptrix et totius
generis humani reparatrix, ut Patres relati supra numero 10
perspicue testantur: ergo, praedicto tempore inter praevarica-
tionem Adami et eius impenitentiam interiecto, fuit Beata Virgo
a pacto exclusa, siquidem perseverantia eius in pacto cum prae-
fato officio redemptricis non bene cohaeret. Si enim, teste Paulo,
Redemptor generis humani innocens, impollutus, segregatus a
peccatoribus et excelsior coelis factus esse debuit, eius Corredem-
ptricem. etiam innocentem, impollutam et segregatam a pecca-
toribus fuisse oportuit ».?*?
Nonnunquam inter fautores mariani privilegii adnumeratur
quoque eruditissimus theologus DIONYSIUS PETAVIUS (ob. 1652). 85

En eius verba in quibus commentatur notissimum textum S. Ire-

naei de Maria secunda et altera Eva: « Vincula, quibus adstri-
ctum erat morti genus humanum, solvere ; obedientia sua capita-
lem primi parentis inobedientiam discutere; serpentis astum,
hoe est, doemonis artes ac fallacias prudentia superare; quid
aliud est quam mediatricis, conciliatricisque cum Deo fungi

384 ()p. Git., p. 291.

Cf. etiam JosEPH AwpnIES, S. L, Perpetuus gladius
355 (p. cit., p. 284-285.
ab Annuntiatione «sque ad obitum, Antverpiae, 1651,
Reginae Martyrum,
est) Redemptri s nostra post Christum Redemptor em ».
p. 107: «(Maria
 246 Scriptores e Societate lesu saec. XxviI

munere et amissam recuperare salutem? F'ecit hoc Beata Maria,

ut testatur Irenaeus: Nec interest quod non sua, sed aliunde
accepta hoc virtute fecerit; nisi quod, ut dixi, non primaria sed
secundaria et infinitis partibus Christo Filio suo unico (prima-
rio) Mediatore inferior fuisse ex eo cognoscitur ».??^ — Quae
omnia, ut patet, recentiorum sententiae optime coaptari possunt ;
sed ulterius progredi veremur.**?
86 Doctrinae nostrae propius forsam aecedit cl. P. IOANNES AN-
TONIUS VELÁZQUEZ (ob. 1669), qui in eius opere Dissertationes et
adnotationes de Maria Immaculate concepta, sic Deiparam Vir-
ginem alloquitur: Ceteri homines sibi nascuntur, sibi existunt,
sibi vivunt; « tu vero, quae non tibi, sed totius orbis saluti opem
latura a divina providentia electa es, a ceterorum conditione et
statu quam longissime iveris: tu enim Regina, Domina, auxi-
liatrix, Redemptriex. Ceteri, servi, famuli, captivi et extreme
indigentes. Etenim cum Dei ipsius causa in vitam prodieris 4f
ipsi in salute hominibus danda fores administra, communem, qui-
dem cwm eo causam habere videris, atque eandem qua ipse vi-
tam quodammodo vivere. Unde sicut ab ipso vivendi causam, ita
et vitae originem, conceptionem et existendi modum praeter na-
turae communis legem et sortem habebis ».?**
87 Fuso quidem calamo de quaestione nostra disserit cl. P. CHRI-
STOPHORUS DE VEGA (ob. 1672), insolitae eruditionis vir, cuius.
vulgatissima T'heologia, Mariana, quamvis amplificationibus per-
saepe redundans, haud pauca tamen exhibet quae ceteris huius
periodi scriptoribus plane cohaerent. Eius doctrinam qua par
est amplitudine hic expendere iuvat.
« Maria — ait auctor — dici potest nostrae salutis causa quia
Christum nobis peperit, illumque precibus allexit... ut manda-
tum Patris exequeretur, Deumque nobis infensum placaret san-
guinis effusione. Depredicatur ergo Virgo Deipara tamquam no-

355 Drowysrus PErAviUS, De Incarnatione, lib. 14, cap. 9, vol. 5, Antverpiae,

1700, p, 227. Apud cl. N. Gancía Ganofs, Mater Corredemptriz, 'Taurini-Romae,
1940, p. 82, nota 2.
357 Of. N. GancíA GancÉs, op. cit., p. 228: « Petavius, solers traditionis in-
vestigator, potest affirmativae sententiae [sc. de cooperatione immediata ad
Redemptionem objectivam] patronus haberi»,
985 JOANNES ANTONIUS VELÁZQUEZ, Dissertationes et adnotationes de Maria
immacwulate concepta, lib. 1, dissert. 1, adnot. 2, Lugduni, 1653, p. 38.
 "

Scriptores e Societate Iesu saec. xvii 24

strae salutis causa, non quia pro culpis satisfecit Deo, quod pro-
prium est solius Christi Redemptoris, sed precibus et suffraga-
tione sua ». In quibus verbis, ut satis liquet, Corredemptionem
sensu hodierno desumptam videretur respuere. Verumtamen,
paulo inferius praefatum iudicium ad solam coarctatur satis-
factionem condignam et causalitatem primariam. Prosequitur
enim auctor: « Illud tamen in confesso est apud omnes catholi-
cos, Beatam Virginem nulla ratione fuisse causam primariam
et veluti principalem nostrae salutis; hoc enim proprium est
solius Christi qui ad aequalitatem satisdedit et ad, integrum sa-
tisfecit pro hominum peccatis. Ex eo igitur dicitur [Beata Virgo]
a Patribus nostrae salutis causa quia Filium propria sponte cru-
cis tormentis ac morti obtulit; quum enim Filius aliquid matris
proprium haberet, offerendo Filium aliquid quod swwm erat pro
nostra omnium salute Patri obtulit ».?*?
De hac Virginis iuxta aram crucis oblatione ita sentit auctor :
« Quod autem Deipara seipsam pro totius generis humani re-
demptione, et etiam Filium suum morti tradiderit, docet Ar-
noldus Carnotensis, tract. de illis verbis: Mulier, hic est filius
tuus. In quae verba subdit haec pius abbas: Ipsa sine strepitu
seipsam mactans in. altare interiori... optabat... celebrare cwm
Filio sacrificium. vespertinum et cum. Domino Iesu corporali
morte Redemptionis nostrae consummare mysterium. Ratio igi-
tur prima, qua suaderi potest Beatam Virginem esse veluti Cor-
redemptricem humani generis petitur ex verbis Arnoldi; quia
scilicet seipsam pro humani generis salute morti ac cruci ar-
dentissimo desiderio ae voto addixit »... « Nec defuit voto sua
quo-
peracerba mors; toties enim Virgo Beata mortem pertulit,
ties cruciatuum ae tormentorum magnitudo quae in Filio tole-
rabat, per se sufficeret ut ad mortem iret, nisi divina virtute mors
voluntas in
proeul abigeretur. Deinde quia et Matris et Filii
m
unum conspirarunt ut Filium suum in hominum redemptione
omnino conformis
morti devoveret: sicut ergo Filii voluntas
ita et
cum voluntate Patris aeterni in negotio Redemptionis;

35» (ygnrsroPHORUS DE VkGa, T'heologia Mariana, palestra 30, cert, 4, n. 1772,

vol. 2, ed. Neapoli, 1866, p. 441.
248 Scriptores e Societate lesu saec. xvii

Mariae voluntas eum utriusque voluntate conspiravit in re sa-

lutis humanae... ».???
Notissimum illud àdagium de merito Beatae Virginis quoad
omnia quae Christus nobis promeruit, sequentibus verbis pro-
ponit atque amplectitur auctor: «... merito Co-adiutrix et Cor-
redemptrix dici potest, ita ut de Maria affirmari queat, in or-
dine ad Christum, ipsi nempe adiutorium quoddam simile fuisse
datum, quia nimirum salutem generis humani ardentibus votis
expetivit, imo et aliquando suo cohortatu firmavit, et quam salu-
tem hominwm Christus de condigno fwit promeritus, ipsa con-
grue consecuta, est ».??!
Sibi approprians Carnotensis sententiam, iuxta quam Chri-
stus et Maria u4nwum in Calvaria holocaustum pariter offerebant
Deo, necnon communem. affectum in salute hominum obtinebant,
adnotat P. de Vega: « Vides ex mente Arnoldi quomodo Virgo
Beata cum Iesu in wnwm coeant pro salute hwmani generis re-
paranda, eundemque cum Christo reparationis effectum sortitur :
Christus universum exhibet valorem iustitiae, Maria preces in-
terponit ut quod est gratiae et favoris nanciscatur ».???
Audito postea Richardo a S. Laurentio, qui textum genesia-
cum ' Faciamus ei adiutorium simile sibi", de munere Virginis
corredemptivo interpretatur, subdit P. de Vega: «Pia verba
et audaciae sanctae plena : tametsi ergo Deus-homo, Filius Iesus,
solus condigne hominum redemptionem facere potuit; ita etiam
sola, Maria, quia Dei Mater, congrue eandem promeruit, ideoque
ad. excellentissimum Corredemptricis munus adscisci potuit ».???
Si sola Beata Virgo Redemptionem nobis de congruo promeruit,
quaestio est, ut patet, de ipsa Redemptione obiectiva; nam sub-
iectivam ceteri quoque beati nobis promerent.
Praeterea, quod preces Deiparae perdolentis iuxta crucem Fi-
lii valore soteriologico praeditae fuerint etiam in ordine Redem-
ptionis obiectivae, ex sequentibus auctoris verbis ulterius colli-
gitur: « Alii ex eo vocant Mariam humani generis reparatricem,
quia videlicet mediatricis officium subivit apud Mediatorem Ie.

399.00. 0H... D. 1442, n. (9.

?*9 Op. cit., p. 442-443, n. 1714.
292:0. 610:9 D442 n RUT TS:
395* Op. Cit., p. 445, n. 1/770.
 Scriptores e Societate lesu saec. XVII 219

sum, ut ait Bernardus, serm. de verbis Apoc.: ' Opus enim est
mediatore apud Mediatorem istum, nec alter utilior quam Ma-
ria. Virgo igitur Deipara de salute humani generis vota Filio
patefaciebat, quae Filius pro reverenti in Matrem pietate ac ob-
servantia, acceptabat, qui et Matris ac sua de hominum repara-
tione sensa et affectus Patri offerens, votorum executionem in-
stabat; wtriusque vero preces Pater ezaudiems optatis ammAüát ,
ut supra docuimus cum Arnoldo: ergo mundi reparatio non so-
lum Christo, sed etiam suo modo a Patre aeterno Virgini Dei-
parae demandata fuit; ita tamen ut Filius prima et principalis
causa nostrae Redemptionis, meritorum condignitatem pro nostro
debito Patri obtulerit in pretium et redemptionem, et Beata Virgo
tamquam causa instrumentalis eandem Redemptionem saltem
sollicitaverit et impetraverit; id enim auctoritas tantae Matris
deposcebat, wt eiws quoque merita ac vota wna cum meritis ac
votis Filii, totius humani generis salutem cooperarentur, et uter-
que humanae reparationi incumberet »us
Hoc ulterius in auctoris laudem vertit, scilicet quod inter
primos fuerit theologos qui marialem Corredemptionem sub aspe-
ctu quoque satisfactionis quasi ex professo ventilarunt. Sie, plu-
ribus adductis Patribus qui Mariam ceu peccati reparatricem
laudibus extollunt, subnectit ille: « Quid dilucidius afferri po-
test ad probandum Virginem Deiparam nobis peccati originalis
empiationem consecutam, fuisse, et primaevae noxae maculas,
quae universum genus humanum foedaverant, detersisse, suo-
rumque meritorum micanti fulgore totius humani generis origi-
narias tenebras depulisse ac dissipasse? Reliqui autem Patres,
con-
ut vidimus, aperte innuunt Deiparam suis meritis saltem de
in
gruo pro matris debito satisfecisse, et Adami lapsum posteros
Ipsa,
casum impellentem a Beata Virgine fuisse restitutum :
Missus est) Beata Virgo Patri
ait Bernardus (serm. 1 super
pro matre, scilicet Eva, satisfaciat ».*??
Quam doctrinam simili cum luciditate iam antea tradiderat
meruisse
asserens: « Ex quibus elicies primo Beatam Virginem
omnibus hominib us, omnis pec-
de congruo, quoad sufficientiam,
remissi onem. Probatu r quia
cati, sive actualis sive originalis,

334 (p. cit., p. 446-447, n. 1719.

?95 O5. cit., p. 394, n. 1712.
250 Seriptores e Societate Iesu saec. xvii

quod Christus Dominus meruit de condigno aliis, Beata Virgo

merwit de congruo; Christus autem meruit aliis remissionem
peccati actualis et originalis; ideo etiam et Maria, id enim de-
cebat Matrem Dei et hominum, tum et angelorum et totius mundi
reginam; sicut ergo ex eo quod Christus meruit de condigno
hominibus omnis peccati remissionem, quia condigna eius satis-
factio et meritum fuit pro hominum delicto oblatum; at Filii
satisfactio et merita condigna a Beata Virgine oblata fuere ae-
terno Patri pro peccatorum remissione, quae quidem oblatio
maaime Deo grata fuit, et oratio exaudita, utpote quae orieba-
tur à persona, tantae dignitatis et gratiae quantam Matrem Dei
decebat. Quod suo firmant suffragio Sancti Patres ».??9
Similiter, ubi quaestionem movet de possibilitate satisfactio-
nis condignae ex parte Virginis, nonnulla docet auctor notatu
sane digna: «... gratia habitualis et dignitas maternitatis Dei
tribuunt meritis marianis valorem satisfactorium cum condigni-
tate pro poenis debitis aliorum : ergo eadem dignitas et gratia
mariana poterit conferre condignitatem meritoriam pro alterius
iusti gratia. Antecedens a nemine negatur [?1, quia cum Beata
Virgo sibi nequiverit satisfacere, nullum enim peccatum commi-
sit, et de facto condignam satisfactionem pro aliis emeruit : con-
sequentia est legitima ;nam dignitas gratiae habitualis et mater-
nitatis Dei in Maria operante, duplicem sortiebatur vim: alte-
ram allieiendi voluntatem Dei remunerativam ad collationem
premii, quae est vis meritoria, aliam movendi voluntatem vin-
dicativam Dei ad remissionem poenae, quae est vis satisfactoria ;
sed gratia habitualis et maternitas Dei protendere potuerunt vim |
satisfactoriam operum Beatae Virginis ad. satisfaciendum. con-
digne pro poenis alienis; ergo similiter protendere potuerunt vim
meritoriam eorundem operum ad merendum dona gratiae aliis
condigne ».??7
Omnibus textibus rite perpensis, arbitramur hunc praeclarum
mariologum inter patronos Corredemptionis obiectivae et imme-
diatae esse proculdubio adnumerandum.??*

296 Opi. ctl D: 995: ono ditt

391 0p. G1, p: 2418, no 143.
** Of. tamen cl, N. Gancía Ganofs, Mater Corredemptrim, 'Taurini-Romae,
1940, p. 234, ubi ait: « Vega ille, facilis exaggerator,... corredemptionis obiecti-
vae immediatae testis indubius allegari non potest ».
 Scriptores e Societate lesu saec. XVII 251

Haec Patris de Vega in expositione luciditas vix apud eius

confratrem ulisiponensem reperitur, sc. P. ANDREAM PriNTO Ra-
88

MÍnEZ (ob. 1654). In eius tractatu Deipara ab originis peccato

praeservata, de Maria hominum Corredemptrice passim quidem
disserit, sed tanta dicendi ambiguitate ut germanam eius sen-
tentiam difficulter possint lectores cum certitudine assequi. En
quaedam excerpta:
« Fuit Maria... ante omnes creaturas electa, omnium, post
Christum, primogenita: scilicet ut esset Sponsa Dei, Verbi Ma-
ter, Angelorum Regina, hominum Patrona: quia, sicut praevi-
sis Christi meritis omnes gratiae a condigno Redemptore proma-
nantes communicantur; sic suo modo a Corredemptrice quoad
congruitatem promanarunt. Maria omnibus post se futuris pia
intercessione profuit ;omnibus ante se praeteritis adfuit quodam-
modo: dum recolens misericordias Domini cum ipsis factas, ip.
sique Domino ob illas, tamquam Mater communis, gratias red-
dens, istis etiam donis videtur non defuisse. Et quidem, si ab
aeterno Deus, ut melior theologia fert, praevisis Mariae meritis
quae
a se dandis accelerandae Incarnationis decretum stabilivit,
fuit gratiarum gratia: cur etiam eisdem [Mariae meritis] prae-
com-
visis, gratias omnes ab origine mundi eorundem intuitu non
atae .
municaret? Meretur Maria de congruo Incarnationis acceler
cur,
decretum : eur non mereatur de congruo gratias creaturis?
quod Deus ob merita condigna Christi semper fecit, etiam ob
s, cum id in
merita Mariae congrua mon fecisse dicamu
omnino ?
maiorem Christi gloriam ex quo id percepit Maria cedat
illustribus
Certe Patres, qui Mariam primogenitam vocant, qui
figurae , uberior es gratias prae-
olim feminis, quod Mariae forent
dicant concessas, huc faciunt ».???
m vul-
Alibi exponit auctor qua de causa non decuit Maria
em compa-
gari modo redimi sicut ceteri homines, et redemption
« Prius escam diligen ter inquirit et
rans piscatorum arti, ait:
sc. Christ us]: deinde in pi-
praeparat piscator [spiritualis,
compis catric em escam
scium capturam se accingit, et piscaturus
s peccato. praeservata, Lugduni,
3: AwpnEAS PrwTO RAMÍnEZ, Deipara ab origini
nobis salutem, stabile remedium
1649. «pov Of om: 94 ubi ait: «...fixam
promer ebatur », sed in context u agitur de coopera-
congrue de intercessione
Cf. p. 59: «Christus omnes gra-
tione remota, necnon de Virginis intercessione.
easdem nobis de intercessione Maria promeretur ».
tias de condigno,
 252 Seriptores e Societate Iesu saec. xviI

ante providet. Prius electa Maria, prius privato quodam modo

comparata, wt Rtedemptori piscaturo ad communem redemptio-
nem compiscatrie veniret et Corredemptriz ». ... « Proficit Ma-
ria Adamo ; proficit omni Ecclesiae ad redemptionem communiter
obtinendam. Certe, quia ipsa Corredemptrix et sic caelesti Adamo
in adiutorium quodammodo facta, melioris alterius redemptionis
particeps, vulgaris redemptionis laudem sequestrabat ».*?^
Inter theologos qui saec. xvrr Virginis immunitatem a peccati
89 debito firmiter vindieabant, eminet clarus exegeta P. EUSERIUS
NIERENRBERG (ob. 1658) qui innumeris operibus magni nominis ce-
lebritatem adeptus est. In tractatu de supereximia puritate Ma-
tris Dei, ita scribit notus ille mariologus: « (Beatae Virginis)
electio ad illam (divinam maternitatem) fuit ut esset medium
Redemptionis humanae et cooperatrix atque Corredemptriv cum
Christo primario, solum efficaci et unico sufficiente Redempto-
re ».*^^' Et ulterius : « ... quare, decreta Redemptione per Filium
Dei, decernenda quoque erat adiutrix et Corredemptrix illius.
Cum autem praevisa fuerit Redemptio ante praevisum absolute
pactum Adami, nequaquam potuit Virgo laedi a praevaricatione
illius, eum praeventa fuerit per consortium praedestinati antea
Redemptoris ».*??
Christus, declarat auctor, ab originalis peccati debito pror-
sus immunis evasit « quia fuit a Deo in mundi Redemptorem
praedestinatus; qui solus titulus, seclusis aliis, sufficeret ut de-
bitum peccati contrahendi liber evaderet, cuius rei ratio efficax
est; quippe universorum Redemptor oportebat ut ipsius peccati
turpi captivitate ac servitute non teneretur: talis enim decebat
ut esset nobis Pontifex sanctus, impollutus, excelsior coelis.
Atqui Beata Virgo emstitit cum, Christo Corredemptriz. Ergo
procul etiam a peccato et debito peccati eius ».*'? Minorem probat
auctor plures Patrum et theologorum textus afferendo.
Doctrinae nostrae testis revera luculentissimus iure recen-
^? Op. cit., p. 103. Cf. p. 25: «Tota redemptionis gratia Mariae prius com-
municata, inde nobis dtmanat; ut dum tanti operis destinatur instrumentum, et
gratiae cooperatrix, minus decenter in culpam detrudatur ».
^" BusEBIUS NrERENBERG, Opera parthenmica de superecimia et ommimoda
puritate Matris Dei, Lugduni, 1659; tractatus de concordia debiti peccati negat
in Deipara cum. gratia Redemptionis, paragr. 4, p. 4937.
192.05. oit., p, 449.
«T 04d:
 Seriptores e Societate Iesu saec. XVII 253

setur praeclarus ille theologus traiectensis, P. MARTINUS DE CON- 90

VELT (ob. 1658). Apprime notanda est, exempli gratia, distinctio

ab auctore stabilita inter actualem Virginis impetrationem et
eiusdem fundamentum, scilicet merita quae Beata Virgo Deo
Patri obtulerat dum in terris adhue degebat.
« Ut unus igitur alteri promereatur et impetret, necesse est
ut in vita meruerit supplicans vel pro his orarit vel merita sua
obtulerit. Unde multi sancti multa in coelo beneficia ab ipso Deo
impetrant nullo alio titulo nisi amicitiae quo solo gaudent pueri
innocentes qui sine meritis discesserunt. Infinita ergo distantia
intercedit inter impetrationem salutis et donorum coelestium
quae a Sancta Virgine impetrantur et aliis sanctis ». Enumerat
tune quamplura Virginis viatrieis merita, et subdit:
«Nunc, lector, attendas velim Sanctissimam Virginem non
solum sibi tot nobilibus actibus copiosissimas gratias cum digni-
tate impetrasse, verum et generis humani salutem. eo decentia
et congruitate promeruisse, ex mente et sententia D. Augustini ».
Et inferius: « Sanctissima itaque Virgo, cum tanta sit, nullam
gratiam vel donum ulli impetravit quod non meritis swis ecan-
tlatis prius obtinuerit in hac vita. Deinde Sanctissima Virgo
omnia sua merita, quae dicimus infinita, in salutem et auailia
hominum Deo obtulisse. Praeterea, non sufficiebat obtulisse,
verum et oblata Deus Matris suae merita, tamquam Filius et
haeres Matris, iure naturae tenebatur acceptare: hoc enim po-
scebat titulus Mediatricis et ut causa nostrae salutis diceretur.
ip-
Quare audet Arnoldus Carnotensis et vere affirmare Virginem
sam in nostra salute communem cum Christo effectum obtinuisse.
A» no
Hoe si ita sit, non auctrix nostrae et causa salutis?...
compassion e] mun-
Virgo redemit cordis sui sanguine [i. e. sua
sanguine ex
dum de congruo, quem Filius redemit sui corporis
condigno? ».*^*
Eandem ideam alibi perurgens, disertis verbis asserit auctor
e coope-
Beatam Virginem, sua iuxta crucem oblatione, « prozim
: « Ille quidem
ratam » fuisse ad opus redemptivum, et subnectit
o, ut est
[Christus] Mediator ex condigno, et Mater ez congru
decernunt. Me-
communis doctorum sententia, quamvis nonnulli

eacellentiarum SS. Deiparae

«4 ManriNUS PHiLIPPUS DE CONVELT, Theatrum
vol. 2, Antverp iae, 1655, p, 491.
e; consociatione excellentiarum sui Pili,
 254 Scriptores e Societate Iesu saec. xvir

diatricem ez condigno ».*" « Et sane — prosequitur auctor —

quare [Maria in coelo] largissimis donationibus nos studeat gra-
tificare mortalibus, cum ipsa in hoc mundo degens, ut possit om-
nia summa largiri, quia pro his omnia, sua, merita obtulit, quae
et Deus acceptavit ».*9*
Nec sunt ista obiter dicta. Iterum enim atque iterum eandem
inculcare satagit doctrinam : « Magnitudo ergo meritorum virgi-
neorum non tantum inde sumenda est quod nostram salutem et
omnem gratiam de congruo promeruit, ut supra dictum est, sed
ex eo quod ipsius promerita ad. tantum effectum tamque nobilem
ita, acceptavit Deus ut potius affirmare liceat et uti verbis Ar-
noldi Carnotensis : Ipsam in nostra salute communem cwm Chri-
sto obtinuisse effectum ».*" — Praeclari istius auctoris verba,
sensu obvio et in eorum contextu desumpta, nihil aliud exprimunt
nisi àmmediatam Virginis cooperationem ad ipswm opus redem-
ptivum Christi.
Eodem fere tempore egregia quoque documenta de munere
Virginis corredemptivo posteris reliquit solidissimus ille theo-
91 logus gallieus, GEoRGIUS DE RHODES (ob. 1661), cuius testimonium
in extenso proferre non pigeat. Quaestioni sibi propositae : « An
et quomodo Deipara fuerit hominum Redemptrix », en quomodo
respondet auctor:
« Ut Mariae Deiparae nomen Aedemptricis hominum tribui
vere possit, requiritur ut immediate per eius merita liberati
fuerint homines a servitute peccati, a servitute diaboli, a servi-
tute concupiscentiae, a. servitute mortis aeternae subeundae; vel
brevius, ut per eius merita Deus conferat [nota praesens histo-
rieum ad designandum opus obiectivum Redemptionis] media
salutis hominibus, qui meruerant illis privari. Hoc est enim Re-
demptorem esse, ut constat ex tractatu superiori; ex quo con-
stat etiam esse omnino ex fide certum quod nomen hoc Redem-
ptoris principaliter soli Christo convenit, quia solus pro pec-
catis satisfacere potuit condigne... et in hoc sensu saepe inculcat

*5 ()p. cit., p. vol. 2, p. 528, Non dicit auctor qui sint illi theologi qui Cor-
redemptionem per meritum de condigno tuentur. Cf. sententiam Patris C. Dk
OnrEGA (inferius afferendi), cuius tamen opus theologicum novem annis post
tractatum nostri auctoris apparuit.
**$ Tbig.
*'" Op. cit. vol. 2, p. 529-530.
 Scriptores e Societate Iesu saec. xviI 255

Apostolus quod Mediator non est nisi unus, principalis nimirum

redemptor, qui ex vi meritorum suorum, condignam pro pecca-
tis tribuerit solutionem ». (Agitur ergo, proculdubio, de ipsa
Redemptione obiectiva !).
«Itaque — prosequitur auctor — non potest Deipara dici
Redemptrix nisi mnus principaliter, dependenter a Christo et
congrue dumtaxat, si videlicet Christo cooperata est ad salutem
hominum, congrue merendo dependenter ab eius meritis, omnes
divitias salutis quas primario Christus nobis meruit et con-
digne ».
« Statuendum primo est Mariam Deiparam posse aliquo sensu
vero et proprio dici Redemptricem hominum, sed minus tamen
principalem et minus omnino propriam quam Christum... Primo
enim, id diserte ac saepe asserunt sancti Patres... [It citat plu-
res]. Secundo tamen rationes ad id probandum multae afferri
solent minus efficaces, v. g. quia Deipara concipiendo et pariendo
in utero suo Christum, dedit nobis ex sua substantia Redempto-
rem, quod satis communiter aiunt Patres... Alteram etiam ra-
tionem afferunt, quia volens Filium suum obtulit ad mortem, ita
ut si fuisset sola illa matris voluntas Christus fuisset moriturus,
ut obediret Matri... Alii comparant Mariam Abrahae, qui fide
obtulit primogenitum suum Isaae cum tentaretur. Hae rationes,
licet bonae, similiter tamen probarent quod Deus Pater Redem-
ptor est hominum, quia sic dilexit mundum ut Filium suum Uni-
genitum daret ».
« Melius itaque videtur id probari ab aliis, quia Deipara com-
patiendo morienti Filio suo, suwm illum dolorem morte ipsa du-
riorem obtulit Deo pro liberatione hominum, in eundem. scilicet
finem, propter quem Filius sacrificium suum consummavit... Fuit
itaque Redemptrix primo Christo quasi commoriendo et simul
cum ipso patiendo in finem humanae salutis... Deinde Redem
ptrix fuit per suas preces impetrando bona omnia quae collata
sunt nobis...». Notetur per transennam, quomodo ipse auctor,
per illa verba primo et deinde, rite distinguat inter utrumque
ij
corredimendi modum.
per Deipa ram,
« Tertio, effectus huius Redemptionis factae
Semel enim
seu quid illa nobis meruerit, longum esset dicere:
precando
dici potest, quod Maria congrue meruwit, et impetravit
ne meruit . Christ us morien do,
et compatiendo, quidquid condig
 256 Scriptores e Societate lesu saec. XviI

adeo wt redempti simus et Christi sanguine et Mariae lacte, li-

cet valde diverso modo et longe imperfectius... Merwit itaque
primo ut liberaremur ab omni peccato, twm, originali, tum per-
sonali, gratias videlicet omnes quae antecedunt et causant iusti-
ficationem... ».*?* — Nos ipsi, saeculo Xx scribentes, inimediatam
Virginis cooperationem ad opus Redemptionis obiectivae clarius
et luculentius exprimere non possumus!
A vulgatissima hac confratrum sententia plane dissidet eru-
92 ditissimus P. TuHEOPHILUS RaYNAUD (ob. 1663), Lugduni et etiam
Romae theologiae professor, qui de omni fere re scibili quam-
plura eonscripsit. Relatis eorum placitis iuxta quos omne pror-
sus bonum per Beatam Virginem hominibus elargitur, statuit
auctor: « Haec sententia est satis pia. Ab ea tamen dissentit
Ruiz, disp. 58 de praedestinatione, s. 2. Nec sane video, ubi iliud
actuale meritum congruum Deiparae, vel impetratio, respectu
omnium donorum, quae nobis a Deo obtingunt, fundari satis
possit. Nam quod Patres interdum videntur id dicere, cum do-
cent omnia nobis bona per B. Virginem obtingere, facile expo-
nitur de causalitate mediata, nempe ratione Christi quem pro-
duxit... Quae item causa est cur interdum beata Virgo vocetur
auctrie meriti.. Alias autem vocatur mediatrie nostra... Ean-
dem ob causam [sc. quia Christum nobis peperit] apud aliquos
aeque audit redemptrix generis humani, saltem partialis, dici-
turque dedisse animam suam in redemptionem pro multis... Ab
aliis dicitur cooperata nostrae redemptioni, nempe partim ratione
Obristi, partim ob consensum voluntarium cum eo patiente...
[Tune memorat Lanspergium neenon Richardum a S. Laurentio
iuxta quod Beata Virgo, media sua compassione, particeps re-
demptionis nostrae fuit] et subdit:
« Non sunt tamen ista vel passim promenda, vel absque con-
venienti interpretatione. Nam certum est Christum caruisse so-
cio redemptionis nostrae. Nominatimque B. Virginem nihil con-
tulisse ad complendum pretium nostrum, pulchra his verbis tra-
dit S. Ambrosius... [et adducit notissimum textum episcopi me-
diolanensis iuxta quem Iesus omnes sine adiutore servavit]. Haec

1*9 (Ggonarus pnE RHopEs, Disputationes Theologiae Scholasticae..., vol. 2,

Lugduni, 1676; Theologiae Scholasticae tract. VIII: De Deipara Virgine Maria,
disput. unica, quaest. 5, sect. 3, paragr. 1, p. 265-266.
 ".

Scriptores e Societate lesu saec. xvil 251

S. Ambrosius, quem verbatim descripsit Arnoldus Abbas... Neu-

ter vero existimasse censendus est Beatam Virginem ignorasse
redemptionem mundi opus Christi solius. Absit enim ut tanti viri
tam grassam ignorantiam B. Virgini tribuerint. Sed sensus eo-
rum est B. Virginem existimare fortassis potuisse moriendum
sibi esse cum Filio redimente mundum, idque Deo acceptum fore,
si se offerret ad concomitantem mortis perpessionem, qua erga
Filium morientem testaretur affectum suum... Ceterum neino
aussit revocare in dubium, quin plane certum sit totam redem-
ptionem, formaliter et praecise loquendo, a solo Christo depen-
disse... Itaque, ut dixi, haec Patrum dicta mollienda sunt et
accipienda in sensu proposito ».*^*
E contra, eius consodalis hispanus, cl. P. CHRISTOPHORUS DE 93

OnTEGA (ob. 1686), non solum meritum corredemptivum Deiparae

vindicat, verum etiam, Patris de Vega vestigia prope sectans,
praedictum meritum contendit fuisse de condigno. Conatur auc-
tor demonstrare Verbi Incarnationem non fuisse necessariam ad
satisfaciendum pro peccatis generis humani, quia hoc potuisset
pura creatura praestare, et hac occasione haec inter alia scribit :
« Adeo autem factu possibile hoc est, ut ne iudicem, vehementer
tamen suspicer huius generis gratiam, in qua utrumque hoc prae-
dicatum coniunctum sit, Virgini Matri fuisse concessam, qua
nobis de facto, quia capitalis et matris peccatorum gratia erat,
auxilia pleraque alia erat promerita. Etenim consone Patres illam
redimendi Filio (non ex huius indigentia quidem, sed ex tantae
Matris honore) adiutricem et Corredemptricem passim appellant.
fieri
Id quod nisi auxilia et gratiam peecatoribus promerenda
posse non capitur, e£ merito quidem de condigno, quod sine gra-

vol. 7, Lugduni, 1665,

4» r"HEoPHILUS RAYNAUD, Marialia. Diptycha Mariana,
sq. Apud H. LENNERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 196-198.
p. 223
m marialem sensu restrictivo
Alios textus, in quibus RAYNAUD Corredemptione
n. 258. Of. N. GancíA GaR-
proponit, videbis apud H. LENNERZ, 0p. cit., p. 198-199,
'Taurini -Romae, 1940, p. 234: « Raynaud corredem-
cÉs, Mater Corredemptriz,
etiam praerog ativam dispensandi
ptioni formali evidenter contradicit, cum
inniti contendat; itemque Mariam
omnes gratias fundamento non satis solido
Christu m peperit; et rursus Mariam esse
matrem gratiae vocari, solum quia
cuius fructu [i, e., Christo] unice redempti sumus». Cf. P. Hor-
solum terram Dir-
siécle..., Paris, 1938, p. 215; CO.
reR, La dévotion à Marie au déclin du XVII*
IDER, Marie aw service de notre Rédempt ion, Haguenau, 1947, p. 149-
LENsoHwE
150, nota 6.

LT
 258 Scriptores e Societate lesu saec. xvi

tia dignificante ipsius opera ad meritum pro aliis evenire non

potui [potuit?] ».*!*
Corredemptionem per meritum de congruo, ad mentem Fa-
tris de Salazar, proponit atque docet illustris eius confrater, cl.
94 P. SEBASTIANUS IZQUIERDO (ob. 1680). In eius commentario theo-
logico de Deo Uno breviter asserit auctor: « Beata Virgo cavsa
fuit meritoria de congruo praedestinationis omnium hominum.
Probabilem mihi faciunt hanc propositionem plurima Patrum te-
stimonia quibus asseritur Maria mediatrix et Redemptriz totius
generis humani, eo modo quo pura creatura tantum munus po-
tuit attingere in consortio Filii. Necnon illa [testimonia] quibus
docemur nullum beneficium nobis de facto communicari nisi per
Mariam. Quae testimonia modo recitare non vacat, prout res
postulabat. Plura eorum videri possunt apud nostrum fF'erdinan-
dum Salazar... ».**
In devotissimis concionibus quas ad populum romanum hoc
fere tempore tenebat cl. P. FRANCISCUS VERCIULLI, haec inter alia
adnotamus. Agens de diversis titulis propter quos Deipara Virgo
universorum regina coronari meretur, animadvertit auctor, ad
mentem pseudo-Anselmi, imperium omnium creaturarum Virgini
iure competere, quippe quae, omnium Aeparatric, swis meritis
cunctas creaturas ad primaevam amissam dignitatem reformave-
rat. Alia ratio, iuxta auctorem, ex Damasceno desumitur, scili-
cet quia Deipara Virgo, quatenus cooperata fuerat operi redem.
ptivo, genus humanum 4a servitute peccati redemerat.?? — &i

*' CHRISTOPHORUS DE OnrEGA, Tractatus de Trinitate necnon Incarnatione,

Lugduni, 1664, p. 374-315.
*'" SgmasriaNUS IzquiERDO, Opus theologicum... de Deo Uno, disput. 42,
quaest. 8, propos, 3, vol. 2, Romae, 1670, p. 765.
* FRANCESCO VERCIULLI, Prediche panegiriche e morali della Beatissima
Vergine Maria, Roma, 1672, p. 341.348: « Piü acutamente la discorre S. Anselmo
con la sottigliezza di un'ingegnosa devotione, dicendo doversi alla Vergine l'im-
perio sopra tutte le creature come a loro potentissima Riparatrice, perche fu-
rono per mezzo di lei riformate nella primiera dignità, la quale avevano già
perduta. Utique euncta quae Deus bona et utiliter fecit in eo statu quo condita
fuerunt, sieut diximus, esse destiterunt: et per hane Virginem in pristinum
Statum revocata sunt ae restituta. Sicut ergo Deus sua potentia... etc. Vi ag-
giunge S. Giovanni Damasceno l'altro motivo, che fu di averle ricomprate dalla
servitü del peccato, come cooperatrice del suo Figliuolo nell'impresa della Re-
dentione. Haee [B. Virgo] omni profuit creaturae, quam veluti.co-emptam in
libertatem asseruit. Onde pare che allora di tutte divenne dominatrice per titolo
rigoroso di compra ».
 Scriptores e Societate lesu saec. xvi 259

ageretur de sola cooperatione ad Redemptionem subiectivam,

tune ceteri quoque beati « universorum reges » simili iure sa-
lutari mererentur.
Eodem tempore Corredemptionem marialem Parisiis pleno ore
praedicabat piissimus Pa4TER TEXIER, cuius doctrina hae de re 96

sequenti modo breviter contrahi potest: In die Purificationis li-

benter consentit Beata Virgo in Filii sui oblationem ad repa-
randam gloriam Dei necnon ad expianda hominum crimina.
Immo, ita Filium suum aeterno Patri obtulit, ut eam Patres Ec-
clesiae communi consensu « hominum Redemptricem » appel-
lare consueverint.*'? Haec Virginis oblatio postea in monte Cal-
variae denuo peragitur; sane, iuxta crucem Filii morientis pro
hominum redemptione, stabat intrepida perdolentissima "Virgo
unumque sacrificium simul cum. Redemptore offensae divinitati
pariter offerebat.*'* Quomodo autem illud Virginis sacrificium
humano generi profuit? Auctoris responsum bene perpende: Ita
muniunt Filius e£ Mater humanae redemptionis negotium, ut
intuitu meritorum eorum, Deus suaviter cogatur iram suam de-

43 Pere TExikR, Sermons sur les festes de la Sainte Vierge, Paris, 1682 [con-
ciones habitae fuerunt ante annum 1073], p. 98-99: « Cette sainte Mére donc
qui voit que son Fils desire que son cour se joigne à son offrande, malgré tous
les sentiments de la nature..., consent qu'il se consacre entierement à son Pere,
comme une victime dévoüée à la mort pour la réparation de sa gloire et pour
son coeur
lexpiation de nos crimes, De sorte que Marie, faisant triompher dans
Dieu veut qu'elle ait pour le salut des hommes, de l'amour ma-
LVamour que
avec
ternel qu'elle a pour Jésus, elle l'offre aujourd'hui en sacrifice et mérite
des
justice dans le sentiment commun des Péres, la qualité de Rédemptrice
son Fils par une couple de "Tourterelles et
hommes. Et quoiqu'elle rachette
consentement
qu'elle le rapporte dans sa maison, néanmoins considérant le
que n'ont eu
qu'elle donne à sa mort, nous pouvons dire avec plus de raison
d'immoler son
les Péres de l'Eglise, parlaat de la volonté qu'avoit eü Abraham
ceeur sacrificium in
fils, que le sacrifice a esté parfait et accompli dans son
c'est avec obligation de le rendre
corde perfectum. Si elle le retire du Temple,
d'entre les bras de Siméon, c'est pour le
pour le Calvaire; si elle le reprend
des Bourreaux; si elle l'oste de cet Autel,
remettre un jour entre les mains
c'est pour le rendre à la Croix ».
au sacrifice de son
44. (5. cit., p. 111: «L'amour 1ui ordonne de se joindre
Elle estoit au pieds de
Fils et de sacrifier elle mesme son Fils, St«bat ad aras.
la Miséricorde, dans la
cette Croix, comme devant l'autel de là Justice et de
personne qui saerifie. O'est pour cela
posture, et dans les sentiments d'une
Pere [!] a dit admirab lement bien: omnino unum, erat Christi et
qu'un saint
in sanguine cordis, ille im
Mariae holocaustum : ambo pariter offerebant; haec
celuy de Jésus et celuy de
sanguine carnis: c'estoit un mesme holocauste que
Marie: Ils s'offrolent tous deux en mesme temps ;...».
 260 Scriptores e Societate Iesu saec. XviI

ponere ac nostra peccata ultro: dimittere. — Animadvertimus

huius auctoris verba quasi ad litteram consonare cum definitione
Redemptionis obiectivae ab ipso P. Lennerz nostris diebus pro-
posita.^!*
97 Particulari memoria dignus recte censetur cl. P. PAULUS SE-
GNERI (ob. 1694), cuius celeber tractatus de vera erga Deiparam
devotione, innumeris editionibus ac versionibus vulgatus, etiam
extra Italiam optimum successum adeptus est. Auctoris testimo-
nium huc fere redit: In monte Calvariae non fuit Beata Virgo
mera spectatrix, sed Filii sui agoniam intime participavit, ita
quidem, ut ipsa, una cum aeterno Patre, ut servum redimerent,
communem Filium tradiderunt. Propter hanc in sacrificio expia-
torio participationem obtinuit ipsa ut dispensatrix fieret meri-
torum oblationis illius.*" — Etiamsi nihil amplius dixisset auc-
tor, non eo ipso posset quis concludere relata verba solam Re-

^5 Op. cit., p. 149: « Le Fils de Dieu et la Mére de Dieu partagent ces soins
que la eharité leur inspire pour notre bien; ils fortifient l'affaire de notre ré-
demption par des raisons merveilleuses. Ravissantes raisons! qui obligent dou-
cement Diew dà relàcher de ses droits, à oublier en quelque sorte nos ingratitu-
des, pour ne considérer que les mérites du Fils et de la, Mére, qui intercedent
pour nous si efficacement, qu'il laisse desarmer sa colére par le pouvoir quil
donne à l'un et à l'autre de lui arracher les carreauae de la main ».
^* Of. H. LENNERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 116.
*'" PaoLo SEGNERI, I] divoto di Maria, Bologna, 1077. In editione quam prae
manibus habemus, se. Roma, 1939, p, 131-132: «Il quella dolorosa tragedia, che
al eospetto di popolo innumerabile si presentó sulla scena dell'obbrobrioso calva-
rio con la morte atroce di un Dio, non fu la Vergine semplice spettatrice ai
pie della eroce, fu vera attrice. Ma come, s/é vero che Cristo compl per se solo
l'opera senza aiuto? torcular calcavi solus? Eccovi qui come fu. Quel Figliuolo
che si sacrificava per vittima di tutto il mondo sopra l'altare di quel funesto
patibolo, non era meno veramente Figliuolo di questa Vergine Madre, di quel
che fosse Figliuolo del Padre Dio. Peró come i] Padre per gloria propria, e per
salute dell'uomo, dié questo suo Unigenito a morte, cosi pure a morte e per
gloria del Padre, e per salute dell'uomo, lo dié Maria. U41 servum redimerent
disse, stupito di ció che fecero ambidue, san Bernardo; wt servum redimerent
communem. filium tradiderunt ». Asserit tune Christum de consensu Matris ad
Passionem processisse, et subdit: « E perché la Vergine allora e molto piü di
poi a pie della croce offerse quella parte che aveva in questa vittima divina di
Oristo, e la offerse con tal prontezza che, se cosi fosse anche piaciuto all'eterno
Padre, l'avrebbe sacrifieato con le sue mani e virilmente avrebbe in lui trapas-
sata l'anima propria; pero im ricompensa di tal generosità le fu dato di entrare
a parte nell'applicazione dei meriti di questo gran sacrifizio, e di essere istru-
mento alla divina misericordia nella esecuzione degli altri servigi destinati al
genere umano, come era stata anche in questo che fu il maggiore. Non puó
dubitarsene ».
 Scriptores e Societate lesu saec. xvir 261

demptionem subiectivam respicere. Textus, prouti iacet, nihil

omnino neque contra neque in favorem nostrae sententiae con-
tinet. Mens tamen auctoris haud obscure nobis innotescit dum
paulo inferius scribit :
Si in commendanda Beatissimae Virginis dignitate aliquid,
quantumvis minimum, per excessum dicerem, nemo mihi fidem
praestet. Sed quum praerogativa maternitatis divinae cuncta
alia eiusdem Virginis privilegia longe praecellat, « credere de-
bemus salutem humani generis, quae de condigno solius Redem-
ptoris sanguini debetur, ipsius [Virginis] praecibus de congruo
donatam fuisse ». Et continuo allegat S. Bernardi verba (« Sic
est voluntas eius qui omnia nos habere voluit per Mariam »),
neenon verba ipsius Virginis ad S. Birgittam, scilicet: « Sicut
Adam et Eva vendiderunt mundum pro pomo, sic Christus et
ego redemimus quasi uno corde ».*'*
Sedulo notandum, in primis, obiectum meriti mariani, te-
stante ipso auctore, nihil aliud esse nisi eandem Redemptionem
quam Christus nobis promeruit; unde iure meritoque conclu-
dere possumus hic sermonem esse de cooperatione ad ipsam Re-
demptionem obiectivam.*'? Quod si P. Segneri subiungit Deum
omnia nos habere velle per Mariam, hoc minime significat me-
ritum supra memoratum de sola gratiarum dispensatione accipi
debere, sed potius, uti ex contextu praecedenti facile evincitur,
praevium concursum ad Redemptionem in actu primo esse revera
fundamentum. istius muneris elargiendi divina beneficia. De ce-
tero, ut iam alias adnotavimus, adagium bernardinum ampliori

io reco vanti che

4 Qp. cit., p. 1343135: « Non credasi eió ch'io dico, se
eccedano la dignità di Maria. Ma, se ogni prerograt iva, non solo non
punto
grado che ella a
ececede, ma resta sempre di gran lunga inferiore al sommo
de congruo ]a salute
di Madre di Dio, credasi che a' suoi preghi é donata
ad altro che al sangue
del genere umano, la qual de condigno non si deve
egli disse:
del Redentore: credasi che non amplifie san Bernardo quando
mos habere voluit per Mariam; credasi alla
Sic est voluntas eius qui ommia
Sicut Adam
istessa umilissima Vergine, che cosi favelló di se à Santa Brigida:
pro pomo, sic Christus et ego redemimus quasi uno
et Eva vendiderunt mundwm
1
corde ».
m-
4:9 Vide similem interpretationem apud cl. G. M. Roscuiwi, De Correde
aw ser-
pirice, in Marianum, 1, 1939, 264, nota 21; cl. C. DILLENSCHNFEIDER, Marie
178-180. Cf., e contra, cl. W. Goos-
vice de notre Rédemption, Haguenau, 1941, p.
tione immedia ta Matris Redempt oris ad Redemptionem. obie-
seNS, De coopera
ctivam, Parisiis, 1939, p. 130-137, nota 2.
 202 Scriptores e Societate Iesu saec. xvi

quoque sensu haud inepte verti potest. Nam si Deus omnia pror-
sus in salutis oeconomia nos habere voluit per Mariam, eo ipso
voluit ut ipsam gratiarum acquisitionem, sc. reconciliationem
in actu primo, per gloriosissimam eius Matrem haberemus. Non
quod ipse Bernardus hoc necessario exprimere voluerit dum re-
lata verba protulit; sed vix posset unquam stabiliri doctorem
claravallensem praefatis verbis reconciliationem in actu primo,
seu Redemptionem obiectivam excludere voluisse.
98 Cl. P. HoNonATUS NiQURET (ob. 1667), qui theologi munere apud
Praepositum Generalem Societatis Iesus diu functus est, inter
adsertores mariani privilegii haud immerito connumeratur. Do-
cet equidem auctor Deiparam rite salutari posse « causa salutis »
etc., primo, quatenus Mater Salvatoris exstitit ;*?" secundo, eo-
dem sensu quo alii sancti (quamquam potiori iure), sc. per in-
tercessionem : « Nam Christus mediator est Deum inter et ho-
mines, suo ipse pacificavit sanguine quae in coelis et quae in
terra sunt; cum interpellat pro nobis, sua commemorat merita,
non aliena; atvero Deipara mediatrix est apud mediatorem Ie-
sum, meritis quidem suis, at etiam alienis, id est, ita suis ut
etiam Christi merita sint. Quae facit Christus, quae peccata con-
donat, quas concedit gratias, merito Redemptoris facit, condonat
conceditque; at Virgo precibus et intercessionibus apud Filium
cui omne iudicium dedit Pater ».*?' T'ertio, ad opus obiectivum
Redemptionis propius accedens: « Tanta est in salutis nostrae
negotio Christi eiusque beatissimae Matris coniunctio atque in-
tima necessitudo, ut quae illi conveniunt, ab ista omnino aliena
videri nequeant ».*??
Tandem, proposita sibi quaestione: « Peculiaris ratio de ti-
tulo Redemptricis », haec habet auctor: « Rationem peculiarem
cur haec appellatio Redemptricis Virgini concedatur iam alibi
attigimus in Mariana Iconologia I. 2. c. 2, nempe quod pro
materna auctoritate in Filium ut hominem, eum aeterno Patri

*?' HowonATUS NiqUET, Nomenclator Marianus, sew Nomina, Sanctissimae Vir-

ginis Dei Genitricis, ex Seriptura Sanctisque Patribus petita, eorumdem San-
ctorum Patrum verbis relata et illustrata, Rothomagi, 1664, cap. 4, per totum ;
ex C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Haguenau, 1947,
p. 159.
*?' Op. cit., cap. 5, p. 13; C. DILLENSCHNEIDER, 0p. cit., p. 160.
*** Op. cit., cap. 6; C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 100.
 Scriptores e Societate Iesu saec. XVII 263

ardentissimis votis obtulit ad mundi redemptionem, quare ad

eam peculiari aliquo modo concurrisse censeri potest, non modo
simpliciter ut mater quae filium in utero concepit, sed ut mater
quae filium libentissime obtulit ».*??
Quod eius in religione confratres Italiae, Galliae, Belgii et
Hispanae strenue inculcabant, palam quoque hoc fere tempore
in Lusitania divulgabat notissimus concionator P. ANTONIUS DE 99

ViEIRA (fl. 1680). Doctrinam nostram tanto studio salvare cona-

tur ut asserat, e. g. textum Isaiae « Toreular calcavi solus...»
non quidem de sanguinis effusione in monte Calvariae acci-
piendum esse, (nam ibi Deipara, tamquam mundi Corredemptrix,
cruciatibus Salvatoris intime sociata est), sed potius de san-
guine in monte olivarum effuso, ubi Redemptor revera sine adiu-
tore fuerat.?* Sane, ad aram crucis accedens dolentissima Virgo,
una cum Christo obtulit pro nobis sacrificium.*^? Ttem : « Mater
generis humani [Eva] poenam et peccatum in mundum intro-
duxit; Mater Redemptoris mundo adduxit meritum et gra-
im-
tiam ».2* Quae tamen novissima verba de Corredemptione
proprie dicta optime possent exponi, ut patet.
Ratio vero praecipua — sentit P. Vieira — ob quam coelorum
Regina in catholica theologia Corredemptricis titulo passim de-
coratur, requirenda potius est in illo Virginis consortio ad ipsam
po-
pretii redemptivi solutionem. En eius verba: « Quis negare
crucem in morte
terit multo magis passam fuisse Deiparam iuxta
Matris
Fili sui, quam Filius perpessus fuerit in braechiis suae
ea omnia
tempore exilii [in Aegyptum]? Stans iuxta crucem,
Mater in anima experta est.
quae passus est Filius in corpore,
cam eorum conform i-
Et, ut praetermittamus non solum recipro
a Sanctis subinde
tatem sed et huiusmodi passionis identitatem,
de quo ambiger e non licet, est fides prophetiae
memoratam, illud
pertransibit
Simeonis (Luc. 2, 35): ' Et tuam ipsius animam
utriusq ue corda transverbe-
gladius. Iamvero, si idem gladius

4:3 (p. cit., cap. 1; C. DILLENSCHNEIDER, 0f. cit., p. 160.

y de María Santi-
424 ANTONIO VIEIRA, Sermones de Cristo, Sefüor Nuestro,
2, vol. 2, Barcelo na, 1782, p. 181.
sima, y quince del Rosario, ed.
125 (p. cit., p. 291, pavagr. 4.
introduxo la
126 p. cit., p. 913, paragr. 1: « La madre del género humano
r del mundo traxo a él el
pena y el pecado en el mundo ; la Madre del Redento
merecimiento y la gracia ».
 264 Scriptores e Societate Iesu saec. xvil

ravit, quo pacto dici potest Redemptionis pretium a solo Filio

persolutwm, fuisse? Hac plane de causa, in theologia catholica
palam plenoque ore Deipara Virgo Corredemptricis titulo coho-
nestatur ».?"* Etiam hic agitur de cooperatione ad Redemptio-
nem subiectivam?
Brevissimum testimonium, ast non eo ipso spernendum, no-
100 bis reliquit cl. P. NIcorAUs M. ParraviciNo (ob. 1692), in collegio
romano sacrae theologiae necnon Scripturae lector, qui tanta, ut
fertur, auctoritate pollebat in curia romana. Inter alia, tracta-
tum exaravit de privilegiis Beatae Virginis Mariae in quo haec
legimus : « Eodem ferme modo quo lux per solis reverberationem
producta, lucis directae proprietatem quodammodo participat,
sic relate ad poenas Beatae Virginis [iuxta crucem] potest af-
firmari eas per quamdam analogicam similitudinem, poenarum
redemptivarum perfectionem participasse ».*?* Quamvis de Vir-
ginis doloribus nonnumquam loquatur auctor perinde ac si es-
sent aliquid affectivum potius quam effectivum, diserte tamen
asserit dolentissimae Matris compassionem Passioni Filii Re-
demptoris fuisse coniunctam et « consequenter eius effectus par-
ticipasse ».*??
101 Maioris momenti reputatur testimonium cl. P. CraAUDI GEN-
TIL, concionatoris galliei haud parvi nominis penes coaetaneos.

* Op. cit., p. 193, paragr. 6: «... mucho más acompafiíó la Madre al Hijo
en los dolores de la Cruz, de lo que el Hijo a la Madre en los sentimientos del
destierro. ;,Quién podrá negar que mucho más pedeció esta Sefiora al ple de la
Cruz en la muerte del Hijo, de lo que podía padecer el Hijo en los brazos de la
Madre en el destierro de ambos? Estando en pie junto a la Cruz, todo lo que
padecía el Hijo en el cuerpo, lo padecía la Madre en el alma. Y dexados los
enearecimientos, no solo de la conformidad recíproea, mas de la identidad de
este padecer, que consideran y celebran los Santos, lo que no admite duda es
la fe de lo que profetizó Simeón: Luc. 2, 35: Et tuam ipsius animam pertran-
sibit gladius. Y si los filos de la misma espada traspassavan el eorazón de
ambos, ved si el precio de la Redemción se pagó sólo a costa del Hijo? Por esso
la 'Theología a boca llena no duda conceder a la Madre el título de Corredem-
ptora». Cf. etiam eiusdem auctoris Quinta parte de Sermones del Padre Anto-
nio Vieira, Madrid, 1683, p. 203-264, 271, 23-274.
** Nicor) M. ParraviorNo, Le grandeeee della Madre di Dio, lib. 2, cap. 17,
Roma, 1690, p. 137: «... in quel modo che la luce prodotta per riverbero del sole,
partecipa in aleun modo la proprietà della luce diretta, cosi delle pene di Maria
puó affermarsi con qualche similitudine analogica, ehe parteciparono la perfe-
zione di pene redentrici ».
^? Ibid.: «... quindi partecipassero gli effetti di essi [cioe dei dolori reden-
tivi di Cristo] ».
 Scriptores e Societate lesu saec. xvir 265

In eius opere de solitudine Beatae Virginis haec inter alia ad

propositum nostrum faciunt: Tertia virtus quam exhibuit Dei-
para in Calvaria fuit ardentissima caritas. Caritas Virginem
suassit ut Ioannem adoptaret loco Filii sui in cruce morientis;
ob eius caritatem promeruit evadere omnium hominum Mater
et Mediatrix ,sui cordis martyrium. pretioso sanguini Filii sui
coniungens ut gratiam illis conciliaret. Recte idcirco profitetur
Carnotensis: « communem in mundi salute cum Filio effectum
obtinuit ».**?
CI. P. IoaNNES PETRUS PINAMONTI (0b. 1703), benemeritus apo- 102

stolus devotionis erga cor immaculatum Deiparae, meritissimus

quoque exstitit assecla eiusdem "Virginis Corredemptionis. En
eius hac de re sententia: Beata Virgo, quatenus a Christo re-
dempta, primus censetur Redemptionis fructus; plus quam ce-
teri homines Redemptionis beneficio frui valuit.*!' Sed non suf-
ficit: Tanta perfectione redempta fuit, ut ab ipso Christo in coa-
diutricem sui operis fuerit adscita. Haec est communis Patrum
doctrina.5? Quo posito, prosequitur P. Pinamonti: « Ne autem
appellatio ista (Coadiutrix Redemptionis) merus titulus honori-
ficus videatur, opus est ut intelligamus quomodo Beata Virgo ad
nostram Redemptionem cooperata fuerit; hoc tripliciter prae:
stitit, scilicet suis desideriis, ante divini Verbi Incarnationem ;
Deo Patri Filium suum offerendo post Incarnationem ; et tan-
dem, doloribus suis quos pertulit durante Filii passione ».*??

L« solitude des Vierges, ou la vie et les vertus de la

459 CrAUDE GENTIL,
fut la troisióme
trés sainte Vierge, Paris, 1696, p. 364: « Une trés ardente charité
luy fit adopter saint Jean
vertu que Marie fit paroistre sur le Calvaire. 1. Elle
luy fit mériter d'estre la
en la place de son Fils expirant sur la vroix. 2. Elle
joignant, pour leur obtenir des grà-
Mere et la Médiatrice de tous les hommes,
au precieux sang de son Fils... ». Et tune sua facit
ces, le martyr de son cceur
Filio effectum obtinuit ».
Carnotensis verba: « Communem in mundi salute cum
., Padova, 1700,
43 QroANPIETRO PrxAMoNTI, Jl Sacro Cuore di Maria Vergine..
dunque e il primo frutto del Redentor e, le primizie dell A1-
p. 97: «La Vergine
della Redenzio ne ».
bero della Croce, perché gode piü di tutti
e con tale perfezione,
132: 05. cit., p. 100: «In tal maniera fu redenta Maria,
a e per Coadiutr ice nella Redenzione del
che fu assunta da Cristo per Compagn !
Con questo bel titolo l'onoran o comunem ente à Santi Padri ».
mondo.
E perche questo non sembri un titolo di mera pompa,
433 0p. cit., p. 101: «
nostra Redenzione, che fu in
conviene intendere come concorse la Vergine alla
co' desideri prima che il Divin Verbo s'incarnasse; e appresso l'In-
tre modi:
te co' patimenti che
carnazione con l'offerta del suo Divino Figliuolo; e finalmen
accompa gnarlo nella Passione ».
sofferse per
 206 Scriptores e Societate lesu saec. xvi

Item — pergit auctor — sicut noluit Verbum absque Virginis

consensu in eius utero carnem suscipere, ita noluit sine ipsius
consensu ae permissu in cruce pro nobis mori.^?^ Praeterea, nec
sola Filii sui oblatione cooperata est Deipara ad nostram Re-
demptionem, verum etiam seipsam eiusque ineffabilem. compas-
sionem offerendo.**^ Quapropter, ipsa Beata Virgo Sanctam Bir-
gittam alloquens dixit: Ego et Filius meus redemimus mundum
quasi uno corde. Etenim, quamvis proprie loquendo, neque Chri-
stus adiutorio indiguerit, neque Beata Virgo fuerit Redemptrix
sed redempta, tamen ad opus redemptivum ita cooperata est ut
iure promeruerit pulcherrimum Redemptricis titulum, quatenus
nimirum merita propria meritis Fili sui commiscens, nobis de
congruo obtinuit quod Christus vita et morte sua de condigno
promeruit.** — Ergo: Beata Virgo non est redemptrix sed re-
dempta ; et tamen, fatente ipso auctore, est etiam Corredemptrix
sensw vero et proprio, ut tenet catholica theologia saec. Xx!
Praefatum adagium de merito corredemptivo Virginis non vi-
103 detur in tota eius amplitudine proponere cl. P. PETRUS DE ME-
DRANO (ob. 1702?), qui, prolatis conelusionibus sui confratris de
Vega, propriam sententiam sequentibus verbis refert: « Placet
conclusio tenens: Deiparam Dominam promeruisse de condigno
Angelis et hominibus per meritum significatum a Maternitate

*** Op. cit., p. 103: «... anzi se non e credibile che l'istesso Divino Figliuolo,
come non volle senza licenza della Vergine e senza suo espresso consenso pren-
der earne nel suo seno e cominciarvi la vita, cosi non volesse poi senza sua li-
cenza e senza suo espresso consenso andare a morire sopra d'un legno, qual te-
Ssoro maggiore poteva ella offerire per nostro riseatto, che offerire 1l suo Parto
Divino a morire per noi?».
555 Op. cit., p. 103: « Sebbene, che dir solo, ch'ella concorresse alla nostra
Redenzione con l'offerta del suo Figliuolo a patire, mentre anche vi concorse
con l'offerta di se medesima e con l'aggiunta de' suoi dolori incomprensibili ».
*9* 0p. cit., p. 104-105: «Quindi ii dire che fece la Vergine a S, Brigida
d'avere redento il mondo quasi con un'istesso cuore insieme col suo Divino Fi-
gliuolo: Ego et Filius meus redemimus mundum quasi uno corde; perché se
bene a discorrere con proprietà, ne Cristo aveva bisogno d'aiuto, ne la Vergine
fu Redentrice, ma redenta, fu peró tale il bene ch'ella cavó per se dalla Reden-
zione, e tale fu l'amore, tale il diritto, per cui concorse in pro nostro, che meritó
l'onore di sj bel titolo di Redentrice, in quanto congiungendo ella 4 suoi meriti
co? meriti del suo Figliuolo, ci ottenne congruamente quanto condegnamente ci
ha ottenuto Gesi, Cristo vivendo e morendo per noi». Bandem doctrinam tradit
eius in religione confrater, FRANOISCUS GaRav (ob. 1701), in Elucidationes Dei-
parae, Barcinone, 1686, princ. 6; apud V. SEpr.Maxn, Theologia Mariana, pars. 3,
quaest. 2, art. 8; in Bounass£, Summa aurea de laudibus B. V. M , vol. 8, col. 59.
 Scriptores e Societate lesu saec. Xxvir 267

divina ezequutionem et actualem elargitionem omnium eorum

donorum quae ipsis promeruit Christus Dominus de con-
digno ».*??
Praestantissimum, e contra, recensendum est testimonium cl.
P. THOMAE SrROZZI (ob. 1700), viri permagnae eruditionis ac so- 104

liditatis theologicae, ut ample colligitur ex notissimo eius tra-

ctatu de Immaculata Virginis Conceptione. Inter diversa argu-
menta quibus stabilire conatur Virginis praeservationem a pec-
cato originali recolit etiam, quamvis in ultimo loco, illud ex
munere corredemptivo petitum. Auctorem audiamus:
« Novissimus titulus nostrae Dominae, inter illos quos supra
recensuimus, est quod ipsa exstitit Redemptionis occasio,4?* et
mundi salus; ideoque Christi coadiutrix atque, uti a multis ap-
pellatur, Corredemptriz. Est in tota Ecclesia receptum quod di-
vina Providentia mundum restauravit per media similia illis
quibus perditus fuerat: Hoc opus nostrae salutis ordo depopo-
scerat, multiformis proditoris ars ut artem falleret, et medelam
ferret inde hostis unde laeserat. Omnes Patres hoc sensu loquuti
sunt »;?? et postquam plures adducit, pergit asserens quod si-
cut in hypothesi Adami non peccantis ambo protoparentes suis
meritis gratiam omnibus posteris obtinuissent, ita « multo magis
intelligibile videtur secundum Adam, sc. Christum, una cum
Beata Virgine eius Matre ae spirituali sponsa, propter excel-
lentiam eorum meritorum, hominum salutem a Deo Patre conse-
quutos fuisse, et genus humanum utriusque concausalitate restau-
icum marianwm, Hi-
435 pprRUS DE MrpnaNO, Rosetum theologicum scholast
Marie aw service de notre Rédemp-
spali, 1702, p. 197; apud C. DILLENSCHNEIDER,
u, 1947, p. 184. Idem fere invenies apud AwTOINE BOISSTEUX, S. I.,
tion, Haguena
dévotion à Marie, Mére de Dieu, Lyon, 1686,
Le chrétien prédestiné par la
430, ubi ait Mariam esse mundi Mediatri cem quia omnes gratias hominibus
p.
clargitur.
non fuit mera occasio,
455 Uti ex contextu subsequenti satis apparebit, Maria
sed et vera coneaus a operis redempti vi.
della Beata Vergine
45» rowMAso SrRozzri, Controvereia della Concezione
a istorica mente, lib. 2, eap. 9, ed. 2, Palermo, 1708, p. 61: «L'ul-
Maria, descritt
i cinque registrat i di sopra, e: l'esser Ella
timo titolo della nostra Signora fra
della Redenzi one e salute del mondo, e percio: coadiutrice di Cristo e,
eagione
Y) osservazione di tutta la Chiesa
come da molti anche s'appella: Corredentrice.
enza divina ha ristorato 1] mondo per tracce simiglianti a quelle
che la Provvid
opus nostrae salutis ordo depoposcerat, multi-
per cui già si era perduto: * Hoe
proditor is ars ut artem falleret, et medelam ferret inde hostis unde 1lae-
formis
i Padri»,
serat'. In questa sentenza han parlato tutti
268 Scriptores e Societate Iesu saec. xvir

ratwm, redemptum ac reparatum fuisse. Ad hoc ipse Deus pro-

phetice alludebat quando serpenti praedixit tam semen mulieris
quam mulierem ipsam eius inimicos futuros esse: Inimicitias
ponam inter te et mulierem, et inter semen tuum et semen
illius ».**^
Huic doctrinae de Maria Redemptionis cooperatrice sub-
dit P. Strozzi —- videtur opponi posse illud dictum paulinum de
unico Redemptore: « Unus enim Deus, unus et Mediator Dei et
hominum, homo Christus Iesus ». Unde fautores piae sententiae
[i. e. Immaculatae Conceptionis], ad salvandum ex una parte
munus redemptivum Christi, et ex alia, fundamentum eorum do-
ctrinae immaculistae, necessarium iudicavere praedictam coope-
rationem marianam amplius determinare. « Neque sufficiens pu-
taverunt id statuere quod nimis obvium est, scilicet Beatam Vir-
ginem cooperatam fuisse Redemptioni quatenus hominum Re-
demptorem et Salvatorem genuit eique carnem dedit quam ille
in eruce sacrificavit; sed quamplures alias rationes ulterius ad
hoc adduxerunt; rationes quae similiter a Patribus recensitae
sunt et quas defensores piae sententiae adhibuerunt tamquam
argumenta ad praeservationem [Virginis a culpa originali] de-
monstrandam ».
..« Prima ratio [ob quam Maria Corredemptrix vocatur]
est oblatio quam de seipsa Deo fecit»; et allegatis notissimis
Carnotensis verbis, addit auctor: « Ob istam oblationem quam
Beata Virgo de seipsa deque ipsius vita fecit... potest quodam-
modo Corredemptrie nuncupari atque salutis nostrae oceasio;
quia, ut idem Arnoldus subiungit: ' Cooperabatur plurimum
secundum modum suum ad propitiandum Dewmn ille matris af-
fectus... ? ».
« Altera ratio ob quam Deiparae Virgini convenit titulus Co-
adiutrieis Christi in Redemptione, fuit voluntarium sacrificium
sui Filii quod ipsa peregit, illum pro salute nostra morti offe-
** 0p. cit., p. 62: «... molto pià sembra intelligibile che il secondo Adano,
Cristo, insieme con la B. Vergine, sua naturale Madre e Sposa spirituale, per
l'eecellenza dei loro meriti habbiano ottenuta da Dio Padre la salvezza dei fe-
deli, e che concorrendo insieme l'opera di amendue, sia, stato ristorato, redento
e riparato il genere hwmano. Ció che si accennó in profezia da Dio allorché
disse al serpe, che tanto il seme della Donna, quanto la Donna istessa sarebbe
stata sua nemica: Inimicitias ponam inter te et mulierem, et inter semen tuum
et semen illius ».
 Scriptores e Societate Iesu saec. XVII 269

rens. ... Propter quod asserit Arnoldus quod quum una esset
Christi et Mariae voluntas, non duo, sed unum idemque sacri-
fieium ambo pariter offerebant Deo: Christus in sanguine car-
nis, Maria in sanguine cordis; unde concludit quod tanti sacri-
ficii effectus utrique fuerit communis, communis destructio pec-
cati, communis mundi salus ».**'
« Novissima ratio qua innituntur illa encomia, est Mediatri-
cis officium quod apud Mediatorem exercet Beata Virgo... ».*^
« Constabilito, tamquam fundamento, illo concursu quem ha-
buit et habet Beata Virgo ad opus salvificum, adsertores piae
sententiae concludunt eam praeservatam fuisse. ... Quomodo
enim Adami peccato comprehendi potest illa quae « Deo electa
fuerat ut una cum Christo peccatum destrueret? Quo pacto pri-
mae maledictionis obnoxia esse potest illa quae hane maledictio-
nem abstersit? ».**?
Ex attenta horum textuum lectione cuique facile liquet eru-
ditissimum auctorem perspicue secernere cooperationem media-

441 Tbid.: «... ne sl son contentati solamente con dire quel ch'é piü ovvio,
cioe, che la Vergine cooperó alla Redenzione del mondo perché diede alla luce
il Redentore e il Salvatore degli uomini e lo vesti di quella carne ch'egli poi sa-
erificó sulla eroce; ma divantaggio han recato molte altre ragioni di ció, pon-
derate similmente dai Padri, che sono state ai Preservatori feconde ra-
dici di molti argomenti a provar la preservazione)»... « La prima é l'oblazione
ch'ella fece di se medesima a Dio...; per questa offerta che la Vergine fece di
se stessa e della sua vita... ella puó dirsi in qualehe maniera Corredentrice e ca-
Coo-
gione della nostra salute. Posciaché, come soggiunse il medesimo Arnoldo:
modum suum ad propitiandum Dewm ill Ma-
perabatur plurimum secundum
il titolo di
tris affectus...» « La seconda ragione per cui compete alla Vergine
Coadjutriee di Cristo nella Redenzione, e il sacrificio volontario che ella fece
alla morte
del suo divino Figliuolo, offrendolo con sí gran pienezza di cuore
salute degli huomini. ... Per questo dice Arnoldo che essendo una la vo-
per la
eran due, ma uno l'olocausto ehe ambedue offri-
lontà di Cristo e di Maria, non
donde de-
vano, Cristo nel sangue della carne, Maria nel sangue dell'anima;
sacrificio, comune
duce che comune fu ancora ad ambedue l'effetto di si gran
la distruzione del peccato e la salute del mondo ».
é l'ufficio di
442 Fbid.: «L'ultima ragione ehe fa base ai medesimi elogii,
vien ad haver gran
Mediatrice ch'ella esercita presso il Mediatore, per cui
parte nella Redenzione e nella salute degli huomini ».
*45 0p. cit., p. 63: «Stabilita come principio questa gran parte ch'hebbe ed
pia traggono in
ha la Vergine nella salute del mondo, i defensori della sentenza
a. ... Ed in vero, dicon essi, come puó credersi
conseguenza ch'ella fu preservat
per Cooperatrice di Cri-
involta nel peccato di Adamo colei che fu eletta da Dio
one quella che la can-
sto a distruggerlo? Come sottoposta alla prima maledizi
4
celló? ».
 210 Scriptores Augustiniani saec. xviI

tam ab immediata, immo et Redemptionem obiectivam a sub-

iectiva. |
Alios ex inelyta Societate Iesu scriptores, de hac quaestione
benemeritos, infra (art. 5) in medium proferemus.

ART. 3

Seriptores Augustiniani et Dominieani

A) Augustiniani.
Inter scriptores augustinianos huius periodi videntur non-
nulli Corredemptionem marialem sensu tantum latiore propo-
nere, dum alii, e contra, indolem soteriologicam cooperationis
Beatae Virginis ad opus redemptivum satis aperte profitentur.
105 Inter priores connumerandus est cl. P. AEGIDIUS A PRESENTATIONE
(ob. 1626), in academia conimbricensi theologiae lector. In eius
tractatu de Immaculata Conceptione, inter argumenta a quibus-
dam prolata in favorem immunitatis ab omni peccati debito in
Beata Virgine, sequens habet: « Quarta ratio: quoniam Beata
Virgo ad redemptionem cooperata est saltem indirecte et remote,
ut Patres docent. Ergo non peccavit in Adamo. Consequentia
probatur ex I ab Heb. 7, ubi Paulus ex capite Redemptoris infert
decens fuisse ut Christus esset sanctus, innocens et impollutus.
Deinde, quia sic cooperata est ad redemptionem ex captivitate.
Ergo captiva non fuit et subinde in Adam non peccavit ».***
Opinatur tamen auctor ex praedicto argumento non necessa-
rio sequi Beatam Virginem non peccasse in Adam. Ait enim:
« Quarta ratio indigna est solutione: quia cum Beata Virgo in
eo sensu redemptioni cooperata sit quia genuit et peperit Redem-
ptorem, utique in eo sensu cooperata etiam est ad sui redemptio-
nem a captivitate peccati: et ideo ex vi suae generationis non
potuit esse innocens sed culpae debitrix ».**5
106 Concinit omnino eius in reliogine confrater, cl. P. HIERONY-
MUS AZNAR Y EMBID, qui ex eo quod Beata Virgo remote ad opus

*^ AEGIDIUS A PnaESENTATIONE, De Immaculata Beatae Virginis Conceptione

ab omni originali peccato immuni libri quatuor, Conimbrieae, 1617, p. 152,
*45 09. cit., p. 153.
 Scriptores Augustiniani saec. XVII 271

redemptivum cooperata fuerit, arguere conatur eam sine ulla

peccati originalis macula fuisse conceptam.**^*
Neque cl. P. FULGENTIUS PETRELLO A SIGILLO (ob. 1619) recen- -—07

tiorum doctrinam de Maria Corredemptrice in tota eius ampli-

tudine videretur exponere. In eius opere De intercessione Beatae
Deiparae Virginis, propositae sibi quaestioni: « Àn Beata Ma-
ria Virgo Deipara debeat dici Salvatrix et Redemptrix seu Re-
paratrix mundi », affirmative quidem respondet, sed cooperatio-
nem marialem restringit «ad efficaciam et exequutionem re-
demptionis ».**'
E contra, mirabili sane perspicuitate doctrinam nostram ex-
cutit cl. P. BARTHOLOMAEUS DE LOS RI0S Y ALARCÓN (ob. 1652), vir 108

sacra disciplina plane conspicuus, cuius opera mariologica tanto

favore atque pondere apud posteros fuerunt recepta. Scribit ita-
que in eius tractatu cui titulus Horizon Marianus, sive de eac-
cellentiis et virtutibus Virginis Mariae : « Plura in hanc senten-
tiam [sc. Mariae nomen esse renascentibus salutare] diximus
alibi, quando probavimus mundi Redemptorem non eguisse qui-
dem, attamen adscivisse sibi Corredemptricem Virginem Ma-
riam. Nomen ergo Virginis est renascentibus salutare: quia, ut
inquit Sanctus Petrus Damianus: init Deus consilium de re-
demptione hominum, statim de thesauro divinitatis nomen Ma-
riae evolvitur, ac per ipsam, cum ipsa et in ipsa hoe faciendum
decernitur ».**?
Concepción
44 YgnóNIMO AzNaR Y EMBiD, Conceptos en honor re la puriísima
de la Madre de Dios, cap. 23, Huesca, 1620, fol. 119-123.
Deiparae Vir-
47 FuraEexTIUS PETRELLO A S1GiLLO, De Intercessione Beatae
aq wuservice de notre
ginis, Romae, 1647, col. 264 sq.; ex CO. DILLENSOHNEIDER, Marie
Rédemption, Haguenau, 1947, p. 184.
, sive de eacel-
44 DARTHOLOMAEUS DE Los Rros v ALanców, Horizon Marianus
Antverpiae, 1747;
lentia et virtutibus Beatae Mariae Virginis tractatus novem,
De doctrina huius
appendim sive tractatus de nomine Mariae, cap. 28, p. 4283,
ÁrvanEZ, Causalidad de
praeclari auctoris consulendi sunt: Craupnro BURÓN
ación segün el P. Bartolom é de los Rios, O. E. S. A.,
María en nuestra predestin
MUSTERS, La Souverai-
in Estudios Marianos, vol. 1, 1942, p. 291-8924; ANSELME
de Barihélemy de los
neté de la Vierge d'aprés les écrits mariologiques
SALVADOR GumIÉRREZ ALoNSO, La Escla-
Rios. O. E. S. A., Bruges, 1946, p. 138-159;
en sus fundamen tos teológicos y forma ascético- mÁstica e histó-
vitud Mariana
ed. 2, Madrid, 1945, p. 58-
rica, segün el Beato Monfort (sic), y segün el P. Rics,
Iuxta cl. C. Bunón, art. cit., p. 290, Pater Dr Los Rxos « es el primer autor
12.
[de la Corredención mariana] con claridad y
que aborda esta delicada cuestión
solidez teológica ».
212 Seriptores Augustiniani saec. xvii

Haec in genere dumtaxat. In praevio autem opere de Hieraa-

chia Mariana, plura et quidem praeclara habet quae magis in
specie ad institutum nostrum faciunt. En quasi summam ex di
versis capitibus ubi marialem Corredemptionem ex professo per-
tractat:
In eapite xxiI arbitratur auctor quod «licet Beatae Virginis
mancipia non essemus quia ipsa est Mater Dei, essemus tamen,
quia nos persoluto pretio coàmit », pluraque invocat Patrum
testimonia ad hoc stabiliendum,*^? et concludit : « Nos ergo, tan-
tam habentes impositam, ut Apostolus loquitur, nubem testium,
audacter Beatam Mariam Virginem mediatricem, reparatricem...
saeculorum restauratricem... et ulterius mundi Corredemptri-
cem, Christi in salute nostra operanda adiutorium, et quod ex
omnibus, ut mox patebit sequitur, Dominam nostram et Heram,
cuius nos simus empta mancipia, appellemus ».*?^
Capiti xxii, ubi fuse agit de consensu Virginis in Incarna-
tionem redemptricem, sic finem imponit: «... Generis nostri
Corredemptriec dici potest illa cuius libero voluntatis arbitrio
permissum fuit an pretium redemptionis nostrae solveretur.
Quamquam non isto solum consensu fundata putemus tot Pa-
trum testimonia, cwm tot aliis modis redemptioni nostrae coope-
rata sit, uti sequentibus capitibus videbitur ».*?'
In eapite xxiv memorat cooperationem virgineam ex eo quod
Redemptionis nostrae pretium ex eius visceribus fuerit effor-
matum, necnon ex eo quod ipsa illud portaverit atque protulerit.
In capite XXv, recolens Virginis cooperationem ad Redemptio-
nem ex eo quod ipsa Filium suum pro salute nostra obtulerit, ait
P. de los Rios: « Hunc ipsa deinde Filium voluntarie Patri sa-
crificando pro salute nostra, redemptioni profecto singulari ra-
tione cooperata fuit ».*?? Paulo postea, commentans ac sibi ap-
proprians Carnotensis verba [« Omnino tune erat una Christi
et Maria voluntas, etc. »], asserit: « Quasi per transennam no-

1*4 DARTHOLOMAEUS DE LOS RioS y ALARCÓN, De Hierarchia Mariana libri sez,

lib. 1, cap. 22, Antverpiae, 1641, p. 55.
*59 (5. cit.,. p. 56.
151,0. 000., p.109:
452:0)5. 3016.5 D: 6E.
 Scriptores Augustiniani saec. XVII 273

tetur hic, quod dieat [Carnotensis] communem obtinuisse Ma-

riam cum Filio effectum, utique Redemptionem nostram ».**?
Caput xxvi profusam nobis exhibet descriptionem acerbissimi
illius martyrii quod, una eum Filio, perpessa fuit Beata Virgo
pro hominum salute. Iuxta auctorem, Christus in cruce pen-
dens sequenti modo Matrem perdolentem alloquebatur: « Simi-
lem mihi te fecit in doloribus, similem in patientia, similem 4n
effectu, ut omnia quae ego de condigno, tu de congruo merereris ;
ut sicut ego satisfaciendo, tu impetrando salutem humanam pro-
curares ».55^ Animadverte quomodo impetratio, ut alias vidimus,
de cooperatione ad Redemptionem obiectivam aliquando debeat
intelligi. De cetero, ipse P. de los Rios solam satisfactionem
condignam Beatae Virgini denegat.*^ Immo, paulo inferius, eo-
dem capite, valorem redemptivum compassionis Mariae disertis
verbis agnoscit dum exclamat: « O sodales, o pia tantae Virgi-
nis mancipia! recogitate quod non corruptibilibus auro vel ar-
gento ipsa vos a captivitate et infami daemonis mancipatu rede-
mit, sed. isto dolore: ... quis adeo erit ingratus et immemor be-
neficii, ut etiam dubitare eum contingat, an satis iusto titulo
Dominae istius addictus sit mancipatui, quae tanto illum pretio
co-emit? ».*99
Sententiae nostrae satis aperte favere videtur etiam cl. PA4-
1089

TER RAPHAEL, provineialis augustinianorum excalceatorum, in

quadam concione (Aquae sextiae, anno 1639 habita) ubi, inter
alia, Virginis sacrificium iuxta crucem describit. Auctoris do-
ctrina huc fere redit: Quamvis Beata Virgo satisfactionem con-
dignam aeterno Patri pro mundi peccatis praestare non potuerit,
cavit
cruciatibus tamen Filii sui in monte Calvariae ita communi
154: « Ces expressions nous
45 Op. cit., p. 62. Of. A. MosrERS, op. cit., p.
à la Vierge une coopération a la
révelent à l'évidence que De los Rios attribue
rédemption objective ».
454 Op. oit., p. 61..
455 Of., e. g., cap. 22, p. 96.
A., iuxta quem « mien-
455 ()p. cit., p. 69. Of. FERNANDO DE VALVERDE, O. S,
pendió vivo en el madero, [María] se vistió ánimo y valor de
tras [Cristo]
Ita
Corredentora, y comenzó a ejercer el oficio de Madre de los Apóstoles».
(Mon-
citatur apud Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano, Barcelona,
VALVERDE scripsit Vida de Cristo
taner y Simón), vol. 6, p. 1128, col. 1. Pater ng
o de Nuestra Sefiora de Copaca-
Nuestro Sefior, Lima. 1657, necnon El Santuari
1641, sed nescimu s undena m depromptus sit textus su-
vana. en el Perá, Lima,
perius allegatus.

18
 274 Scriptores Augustiniani saec. Xvil

ut Redemptionis nostrae gloriam cum Filio Redemptore quodam-

modo participaverit. Itaque, cooperata est Deipara Virgo ad
opus redemptivum tum Redemptori praebens carnem et sangui-
nem quibus ipse nos redemit, twm etiam quatenus Redemptoris
dolores generoso animo participavit. Qua de causa, Corredem.
ptricis titulum iure meritoque sibi comparavit, etsi Filius for-
malis et principalis causa nostrae salutis exstiterit ».*?
109 Mentione dignior est cl. P. GABRIEL DE MORALES, in cuius tra-
ctatu de immaculata Virginis puritate haud pauca detegimus
quae Corredemptioni sensu proprio aptissime coaptantur. En
quaedam excerpta:
« Fuit Beatissima Virgo Maria sanguine Filii sui redempta.
Sed. fuit etiam mundi Redemptrivz. Quo autem sensu nos rede-
misse dicenda est? Hoc Patres et theologi iam sufficienter decla-
raverunt. Heic forsitan opus erit hoc paucis dumtaxat exponere.
Christus fuit unicus universalis et sufficiens Redemptor qui nullo
indiguit adiutorio ad Redemptionem complendam. Hoc praesta-
bilito, cum multis Sanctis affirmare valemus Mariam eum adiu-
vasse et in opere reparationis nostrae partem habuisse ».*?* —
Hactenus parum dicit. Paulo inferius:

1555 Pére RAPHAEL, Los Sacrifices de la, Vierge et de (a. France, ed. 2, Avignon
p. 32-84: « [La Vierge] n'a pas opéré ni pu opérer [notre rachat] satisfaisant au
Pére éternel par rigueur de justice; cela n'était possibile qu'à son Fils...; mais
bien peut-on dire qu'elle y a coopéré d'autant qu'elle a donné au Rédempteur la
chair et le sang qui ont été la mmatiére et la monnaie de notre rachat, comme
une servante coopérarait au rachat d'un esclave, si elle prétait à son maitre
Pargent de la délivrance; e£ de plus parce que volontairement elle a consenti à
le voire mourir et s'est généreusement condamnée au méme supplice pour par-
ticiper à ses peines, et pour se joindre, dit saint Bernard, par ce consentement
et par cet arrét à toutes les satisfactions et humiliations de son Fils, et étre
crucifiée quand il le serait, ce qui lui donne et justement la qualité de corédem-
pirice des hommes, quoique toujours son Fils soit la eause formel et principale
de notre salut». Apud C. DirrEeNscHNEIDER, Marie a4 service de notre Rédem-
ption, Haguenau, 1947, p. 172.
555 (XABRIEL DE MORALES, Complacencias goeosas de iq concepción pwuríisima de
la Santísima Madre de Dios, María concebida sin mancha de pecado original,
cap. 7, Madrid, 1655, p. 288: « A1 fin fué redimida María con la sangre de su
Hijo. Fwé también Redentora del mundo. ;En qué sentido se ha de entender
que redimió? Está ya muy declarado por los teólogos y Padres. Aquí dos pala-
bras solas quizás las habrá menester alguno de los lectores. Cristo fué solo
universal, suficiente Redentor, sin necesidad de quien le ayudase a perfeccionar
la Redención. Después podemos decir con muchos Santos que le ayudó a ello
María, tuvo parte en la obra de nuestro reparo ».
 Scriptores Augustiniani saec. Xvil 215

Maria « concepta in statu gratiae et eodem tempore redempta?

Utique. Et in hoc ipsos angelos potestate praecellit, quia Virgi-
nis gratia sanguinis Christi virtutem ostendit; non ita angelorum
gratia: excelsior coelis facta. Hoc relate ad Virginem quatenus
redemptam. Quatenus Redemptricem, dicebamus eam, quoad po-
tentiam, valde propinquam esse Deo ; quia si redimit sicut Deus,
valde proxima debet esse Deo quoad potentiam ».*^?
«Si Beata Virgo — pergit auctor — ad hoc ut Deum conci-
peret atque pareret, evehi debuit ad dignitatem fere divinam, ad
perfectionem et potentiam quasi infinitam, quae Deo soli con-
venit qua Deo, id est, generare Deum ; valde sublimari debuit
ad hoc ut esset Redemptrio sicut Deus; altissimam oportuit ha-
bere potentiam ut eum adiuvaret eique in Redemptione coopera-
retur. Ad hoc fere necessarium fuit ut potentiam haberet valde
similem potentiae divinae (quamvis omnia in B. Virgine fuerint
effectus gratiae), necnon quasi infinita merita et gratias »."^^
« Congruum sane non est ut in Calvaria exhibeat Beata Virgo
affectum maternum dumtaxat, sed potius oportet ut sit illi for-
titudo Matris Dei digna. Qua de causa? Quia redimit ipsa prae-
eise quando redimit Filius. Quia in morte Filii existimabat se
aliquid publico communeri addituram. Si Redemptor tam in-
trepidus est ut Matrem suam redimit quin illa unquam fuerit
captiva, Virgo Redemptrie tam. intrepida est ut nos omnes re-
dimit eodem tempore quando ipsa a Filio redimitur ». 1$! —

excede a
15 0p. cit., p. 289: «;Concebida en gracia y redimida? Si. Mucho
de Cristo, que no
los ángeles en poder, pues acredita esa gracia la sangre
facta. Eso por redi-
acreditó ni realzó la gracia de los ángeles, eacelsior coelis
si redime como
mida. Por Redentora decíamos se avecina en podera Dios;
Dios, muy cercana está a Dios en poder ».
Santísima la
4€» ()y. cit., p. 290: « ...Si para concebir y parir a Dios María
divino, a una perfección casi infinita, a una virtud que
elevan a un ser casi
a como
solo tiene Dios por ser Dios, que es engendrar a Dios; para ser Redentor
a Ja redención, al-
Dios, mucho la elevaría Dios, para que le ayude, coopere
que fuese. Fué easi forzoso (todo lo que fué, fué por-
tamente poderosa convino
y gracias muy cer-
gracia) que tuviese poder muy parecido a lo divino, méritos
eanos a la infinidad ».
afectos de Madre
41 Ibid.: « No convienen en esa ocasión [en el Calvario]
valentías de Madre de Dios. ;Por qué? Porque está María redi-
sola; débense
su Hijo. Quia in morte filii existimabat se ali-
miendo cuando está redimiendo
addituram. Si el Redentor es tan valiente que redime
quid publico communiri
a es tam valiente que cuando
a esa Madre sin haber sido cautiva, ia Redentor
:
la están redimiendo, redime a todos».
 2716 Scriptores Augustiniani saec. xvII

Cooperatio ad Redemptionem obiectivam clarioribus verbis ex-

primi vix posset!
110 Nec dissimilem tradit doctrinam cl. P. CAROLUS VAN HOORN,
gandavensis theologus, ut ample colligitur ex eius 7'ractatu ma-
^viali de laudibus et praerogativis Beatae Mariae Virginis.**?
Iuxta erucem, testante auctore, Beata Virgo, « dicto tó fiat vo-
luntas tua, unigenitum suum in humani generis redemptionem
in monte Calvariae aeterno Patri obtulit. Sic pulchre Arnoldus
Carnotensis: Omnino hic erat una Christi et Mariae voluntas,
unumque holocaustum ambo pariter offerebant Deo; haee in
sanguine cordis, hic in sanguine carnis ».*? Non solum obtulit
Filium suum, sed et proprios dolores in sacrificium pro nobis:
«Maria itaque rursus repeto... vera increati Christi Domini
solis umbra perfectissima exstitit unaque cum Filio, et suam
Patri aeterno in holocaustum passionem offerebat, ut testatur
Arnoldus Carnotensis ».*9*
In eoneione 21, ubi de Maria « humanae naturae Reparatrice »
longe lateque agit, quaerit auctor: « Verum quid Filii sui Maria
praetendebat oblatione? ». Cui respondet: « Sane non nisi ut
aeternum Patrem ad pietatem et misericordiam hoc spectaculo
commoveret et ad reparandam ac lapsam culpam erigendam hu-
manam pertraheret naturam ».*5 Habuitne autem illa Virginis
perdolentis oblatio effectum revera soteriologicum? Iuxta Van
Hoorn, affirmative respondentum videtur. Etenim, postquam
praefatam oblationem describit, sic ait: « Ef eece annuit caele-
stis et pius Genitor, misericordiam relaxat, hominem liberat,
tantumque Mariae quod pariter et Filius offerebat sacrificium
in totius mundi recepit redemptionem ».***
Alibi sequenti modo commentatur auctor notum illum tex-
tum Geneseos: Non est bonwm hominem esse solum, faciamus
ei adiutorium simile sibi (Gen. 2) : « Quem locum, licet littera.
liter de Eva Adami adiutorio unanimi consensu intelligant, quam-
plurimi mystice eum de Christo et Maria interpretantur, asse-
rentes quod, sicut status naturae hominis non erat sine femina

** Gandavi, 1660.
*5$$ CAROLUS VAN HOORN, 0p. cit., p. 715.
1*4 0p. cit., p. 286-281.
$050 p.301: 33p08495:
S50 pvacthi T4267
 Scriptores Dominicani saec. xvir 2717

perfectus, sic nec status gratiae sine Maria: non ideo tantum
quia ipsa gratiam nobis, mediante sanguinis Filii sui effusione,
quem ipsi subministravit, fuerit quasi promerita, sed quia Fi-
lius Matrem suam infiniti omnium suorum meritorum thesauri
constituit Dominam et omnium coelestium donorum, ex vehe-
menti erga eam amore, dispensatricem... ».*** — In quibus ver-
bis satis innuit auctor munus promerendi gratias aliud esse à
munere eas elargiendi.
Hic memorare quoque iuvat cl. P. IOANNEM AMBROSIUM A 111

SaNcTO CAROLO, mariologum mediolanensem, cuius testimonium,

quamquam breviter formulatum, in suffragium nostrae sententiae
non immerito invocari posset. Acerbam Virginis iuxta crucem
compassionem recolens, scribit auctor: « [Beata Virgo] doloris
gladio transfixa, genus humanum a servitute diaboli liberavit;
hac plane de causa hoc promeruit sc. ut a celeberrimis Sanctis
Patribus Redemptricis titulo salutaretur; sic S. Ephrem eam
proclamat * Redemptionem captivorum "; Ioannes Damascenus:
*Redemptionem dolorum Evae '; Theophanes Nicenus: ' Redem-
ptio mortalium ^; S. Ioseph Hymnographus: ! Redemptio ani-
marum nostrarum; Ioannes Geometra: : Redemptio captivi-
tatis ', etc, ».*** — Ergo, quidquid sit de vero sensu illorum tex-
tuum quos ex Patribus depromit auctor, facile patet iuxta ipsum
(de quo unice hic quaeritur) non honestari Deiparam Redemptri-
cis titulo ex eo tantum quod mundo edidit Redemptorem, sed po-
tius quatenus media eius acerbissima compassione genus hwuma-
num. una, cum Christo a peccati servitute liberavit.

B) Dominicani.
De scriptoribus huius inclytae familiae idem fere statuendum
est ac de filiis Sancti Augustini, scilicet : nonnullos de Corre-
demptione improprie dicta sermonem facere, alios vero Corre-
demptioni sensu proprio palam suffragari.
Allegatur, in primis, cl. P. PAULUS CanRAIA (ob. 1619), haud
112

de
parvae notae theologus huius periodi, qui in commentariis
salutis ex
re canonica thesim de Virginis cooperatione ad opus

495 (p. cit., p. 994.

DI SAN OCARLO, Discorsi sacri della Beatissima Ver-
488 GirovANNI AMmRBROGIO
gine Maria, s. 1., 1702, p. 554.
 278 Seriptores Dominicani saec. XviI

professo enucleare satagit. Quaestione rite dilucidata, ad sequen-

tes pervenit conclusiones : « Prima conclusio : Beata Virgo digne
et merito dicitur quod cooperata est nostrae saluti et redem-
ptioni, non physice sed moraliter... quia plene et actu elicito
consensit in Christi Filij sui passionem, quatenus redemptiva
et satisfactiva erat pro nobis... et quia stabat iuxta crucem ut
fructus nostrae redemptionis exspectaret ».
« Secunda conclusio: B. Virgo habuit consensum elicitum
et expressum in satisfactionem quam Christus Filius suus pro
nobis fecit in ara crucis ».^*?
113 Diverso tamen modo sentire videtur clarissimus P. VINCEN-
TIUS CONTENSON (ob. 1674), iuxta quem Corredemptionis Deiparae
munus solam respicit Redemptoris generationem. Scribit enim
auctor: « Mater Verbi nobis protulit Redemptorem; unde et
ipsa quadantenus Redemptris dici potest, iuxta illud Sancti
Ephrem, orat. ad Virg.: * Per te reconciliati Christo, Deo meo,
Filio tuo: tu captivorum redemptio et omnium salus ? ».*'? Eo-
dem igitur sensu sequentia potest quis interpretari: « Per Ver-
bum omnia facta sunt; sine Matre Verbi omnia refecta non
sunt ».*' « Maria vita est, per quam Vita Christus nobis ad-
venit et per quam christiani accessum habemus ad vitam. Per
ipsam nos suscipiet qui per ipsam nobis est datus ».'*?
Neque Corredemptioni sensu proprio suffragatur lusitanus
114 P. IcNaATIUS DE CoUTINHO, qui notissimum textum S. Alberti Ma-
gni de compassione Mariae ^"? sequenti modo commentatur:
« Minime intendit S. Albertus asserere Virginem Dominam no-
stram cooperatam fuisse ad nos redimendum neque partem in
mundi Redemptione habuisse; sed Redemptorem adiuvasse eius
dolores minuendo ac mitigando magna ipsius pietate atque in-
comparabili compassione. Non quod fuerit adiutrix nostrae Re-

1? PApgpUs CannaRIA, T'heologia canonica et moralis, reg. 4, art. 3, pun-

ctum 3, vol. 2, Bononiae, 1919; apud C. DrirrENSCHNEIDER, Marie aw service de
notre Rédemption, Haguenau, 1947, p. 118-119.
*'^ VrNcENTIUS CoNTENSON, T'heologia mentis et cordis, dissert. 6, vol. 3,
Parisiis, 1875, p. 288.
11 Op. cit., p. 261.
17? 095. cit., p. 214.
*3 Gf. S. ALBERTUM MaaGNUM, Mariale, quaest. 150; Opera omnia, ed. Bor-
gnet, vol. 37, Parisiis, 1898, p. 219: « (B. Virgo) fuit adiutrix redemptionis per
compassionem ».
 Scriptores Dominicani saec. xviI 279

demptionis, cum huic operi nulla creatura cooperationem aut

influxum praestiterit; fuit [enim] opus divinae personae. Sed
[B. Virgo] fuit adiutrix Christi, eum sua praesentia ad-
iuvando neenon magnam ipsius dolorum partem in seipsa susti-
nendo....»^"*
Ex eadem familia emicuit tunc temporis cl. P. IUSTINUS MTIE- 115

CHOVIENSIS (ob. 1689), cuius sententiam relate ad marialem Cor-

redemptionem diversimode recentiores interpretantur. Re quidem
vera, quasdam adhibet auctor locutiones quae primo saltem in-
tuitu doctrinam nostram viderentur respuere; attamen, ex con-
textu necnon ex locis parallelis satis liquet praedicta asserta
sensu exclusivo intelligenda non esse. Audiamus auctorem:
« Per maternitatem [divinam] omnia coelestia dona... omnem
gratiam tum in corpore tum in anima Beatam Virginem rece-
pisse a Deo... abunde probavimus. Sed specialiter per hoe quod
Salvatorem mundo edidit facta est nostra Corredemptriz, orbis
reparatrix... redemptionis nostrae adiutrix, et coadiutrix salu-
tis generis humani. O honorem inaestimabilem: O dignitatem
singularem! Id loquuntur gravissimi Patres p.25
Tune refert auctor eorum obiectionem qui propter notum
Isaiae textum (sc. « Torcular caleavi solus... ») contra maria-
lem Corredemptionem arguere vellent dicentes : « Si igitur Chri-
stus solus vicit, solus pro hominibus satisfecit, quomodo Beata
Virgo appellatur Redemptrix, orbis reparatrix, etc.? ». Cui obie-
ctioni sic respondet P. Iustinus cum doctore claravallensi : « Ad
restaurationem generis humani sufficere poterat Christus, sicut
nobis
omnis sufficientia nostra ex ipso est; sed bonum non erat
ut adesset no-
hominem esse solum ;congruum magis nobis erat
neuter de-
strae reparationi sexus uterque, quorum corruptioni
és del P. Palau, (QUP
44 IGNACIO DE CovrINHO, Mariali (tra. del portugu
241: « No quiere decir el Santo que Ja
tratado 10, consid. 1, Madrid, 1647, p.
Sefíora nos ayudó a redimir, ni que tuvo parte en la redención
Virgen Nuestra
disminuyendo y aliviando sus dolores
del mundo, sino que ayudó al Redentor
su gran piedad e incompa rable eompasi ón. No que fuese ayudadora de
con
en ésta no tuvo coopera ción ni influjo alguna cria-
nuestra redención, porque
fué ayudado ra de Cristo ayudándole
tura; fué brazo de la persona divina; pero
padecie ndo gran parte de sus dolores, que si de puro dolor
con su presencia y
ncia la conserv ó para consuelo de los
no expiró fué porque la divina Provide
del Sefior ». |
aflijidos discípu los
cabiles super litanias laureta-
45 TusrINUS MikcHOoviENSIS, Discursus praedi
ed. Neapoli, 1857, p. S34.
nas Beatissimae Mariae Virginis, vol. 1,
280 Seriptores Dominicani saec. xvi

fuit. Porro haec verba sobrie accipe et intellige Beatam Virginem

non esse aequalem Redemptricem nostram cum Christo, sed. mi-
nus principalem. Sicut enim Eva non fuit propria et directa
causa corruptionis humanae, quia in ea non peccavimus, dicitur
autem causa nostrae corruptionis quia Adamum ad peccandum
induxit; ita Beata Virgo non fuit per se causa nostrae repara-
tionis, nec nos redemit, nec per modum meriti de condigno ali-
quid ad nostram redemptionem operata est; sed dicitur nostra
Redemptrix etc. quia nobis Christum Redemptorem, orbis Repa-
ratorem genuit, et aliquando modo, videlicet de congruo, ipsum
nobis promeruit et obtinuit ».*'*
Si nihil aliud hae de re scripsisset auctor, vix posset inter
Corredemptionis adsertores adnumerari. Feliciter tamen alia no-
bis reliquit in quibus eius mentem clarius lectoribus pandit et
in quibus non obscure Corredemptionem sensu proprio profiteri
nobis videtur. Sie, exempli gratia, disserens de Virgine perdo-
lente iuxta crucem, haec habet:
«Apud Filium Mediatorem Dei et hominum, Mediatricem
agebat [Maria]. Virgo namque sua vota et desideria quae de
salute hominum conceperat, Filio exponebat; Filius vero Matri
suae deferens, hoc acceptabat. Et rursus tam Matris quam sua
etiam de eadem salute desideria Patri offerebat. Pater vero primo
Filio, deinde Matri optata donabat... ». Refert tunc celeberrima
Carnotensis verba de cooperatione Mariae, et prosequitur: « Pa-
tet igitur non solum. Christum sed etiam. Virginem causam sa-
lutis nostrae fuisse et esse ».
« Sic tamen ut Filius tamquam prima, Virgo autem tamquam
secunda cawsa redemptionem nostram operata sit. Non quod
Christus eius auxilio vel adiutorio indigeret, sed quia Matris
auctoritas et dignitas hoc postulabat, ut eius merita, preces et
vota, cum, meritis et votis Christi coniungerentur. ... Redemptio
nostra quae per Christum et Mariam veluti parta est, ex Chri-
sto quidem sufficientiam, robur et constantiam, ex Maria vero
venustatem et speciem sibi accersivit. Hinc illa adeo gloriosa et
tam frequentia sanctorum Patrum elogia quibus Beatam Vir-
ginem exornant, cum eam Aedemptricem, orbis Reparatricem, hu-

*'* [bid.
 ^l

Scriptores Dominicani saec. xvil 281

mani generis Renovatricem, Redemptionis nostrae Adiutricem

appellant ».*'*
Quamplura quoque apud cl. P. ANGELUM PACIUCHELLIUM re- 116

periuntur quae recentiorum sententiae de Maria Corredemptrice

optime quidem congruere videntur. Nonnulla hie referre suf-
ficiet.
« Venit Dominus in hunc mundum ut Patrem nobis graviter
offensum placatum redderet et miseris misericordia referretur.
Noluit ad haec tam praeclara opera navanda solus existere, Vir-
ginem sibi adesse sapienter disposuit, ut Scriptura impleretur:
Non est bonum hominem esse solum : faciamus ei adiutorium si-
mile sibi ».*'* Haec in genere. Alibi autem magis in specie:
« Stabat illa [Beata Virgo] iuxta crucem sui Iesu, atque eo
ipso sibimet quodammodo erat in cruce erecta, stando iuxta cru-
cem Filii; ipsa sibi quodammodo per affectum maternum facta
erat crux. Sic ergo cum staret iuxta insignem illam palmam,
statura eius assimilata est palmae. Videsne quonam pacto Virgo
sanctissima non tam iuxta crucem quam in ipsa eruce perstaret?
quomodo crucifixa cum Filio? quanam ratione ipsamet facta
crux, in se Filium crucifixum habebat? Unde recte protulit Ar-
noldus Carnotensis: Omnino tune erat una Christi et Mariae
voluntas unumque holocaustum ambo pariter offerebant Deo:
haec in sanguine cordis, hic in sanguine carnis »i2
Textum Gen. 3, 16: In dolore paries filios, sic commentatur
auctor: « Subducta ab hac poena Virgo fuit, sine dolore Dei
do-
fiilium pariens, quem sine ulla corruptione conceperat. Sed
passione, cum nos sibi
lores quos in partu non sensit, sensit in
fllios destinatos spiritualiter parturivit, dicente ei Iesu: Mulier
paulo
ecce filius tuus, in Iohanne genus humanum designans ». Et
se Matrem hominum constitu tam,
inferius: « Ut cognovit Virgo
ardentis simas preces ad-
maiori flagravit amore et suis pro filiis
est eiaculata ,
hibuit, vota cumulavit, orationes vehementissimas
adeo ut
quidquid erat, poterat, meruerat, exantlaverat, obtulit;
efficeret,
Christi aestuantem sitim exardescere multo intensius

471 0p. cit., vol. 2, p. 198.

Ezcitationes dormitantis animae circa Psal-
4 ANGELUS PACIUCHELLIUS,
Salutat ionem Angelicam ect antiphonam Salve
mum. 86, Cantic um Magnifi cat,
Regina, Monachii, 1677, p. 321.
1 0p. cit., p. 542-543.
 282 Seriptores Dominicani saec. xvii

qui idcirco clamavit: S?tio; sicque ei ad nostram redemptionem

explendam stimulos acriores adiungeret ».**^
Iuxta aram crucis Iesus Matrem alloquitur : « Itaque, Mulier,
ecce filius tuus. Iste Iohannes erit filius tuus (cuius nomen si
vertas, gratiam sonat) et hoc privilegium tibi modo à me con-
cessum est ut sis perennis et aeternae gratiae Mater, ob merita
certe maa mae afflictionis tuac. ... Neque plores iam velut deserta
et absque liberis Mater, quin potius exulta. Nam per hos, quos
modo pateris, dolores, proles edes innumeras, erisque Mater om-
nium qui per gratiam meam in me credituri sunt ». Et paulo in-
ferius: « Multifariam autem dicitur et est genitrix omnium no-
strum, ut Divus Antoninus speculatur. Sicut Pater dicitur ali-
quis genitura, cura, aetate, honore et affectu, sic omnibus his
modis Beata Virgo Mater nobis est. Primo enim, sicut Christus
nos gemit verbo veritatis ad. esse spiritualis gratiae, quod per-
fectius est quam esse naturale, crucem patiendo, ita, Beata Virgo
Maria nos genuit et peperit in maacimis doloribus Filio compa-
tiendo, poenas immensas pro nobis patienti ».**?!
Paucis: Testatur Paciuchellius Christum Dominum, in per-
fieiendo Redemptionis opere solum non fuisse, sed sibi Matrem
adiutricem adscivisse. Hoc adiutricis munere functa est Beata
Virgo non solum Redemptorem generando, verum etiam et prae-
cipue una cum illo holocaustum iuxta crucem pro salute humani
generis offerendo. Huius oblationis effectus fuit generis lapsi
reconciliatio Deo offenso. Ttem, sua acerbissima compassione una
cum Christo promeruit Beata Virgo regenerationem omnium no-
strum ad vitam gratiae, ideoque vera hominum Mater spiritualis
ab omnibus salutanda est.
Immediatam Virginis cooperationem ad opus salutis disertis
117 verbis tradit etiam cl. P. LAZARUS DASSIER, cuius praeclarum
testimonium huc fere redit: Pertimescendum sane non est de
iniuria quadam Christo forsan inferenda quum Mediatori Me-
diatricem consociamus. Talis exstitit Beata Virgo, et quidem
dupliciter : Primo, minus proprie et remote, quatenus sc. per-
fectum Mediatorem mundo edidit. Secundo, magis proprie et
immediate ['l, quatenus una eum Filio ad sacrificium nostrae

159 02. cit., p. 150.

131270). 0010,, D-01498:
 p

Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. XviI 283

redemptionis concurrit, eandem propitiationis Hostiam offerendo,

divinum eius Filium pro hominum salute Deo immolando.**?
Hac oblatione, pergit auctor, meruit nobis Beata Virgo gratiam
et gloriam, non quidem merito de condigno, ex iustitia, quod soli
Christo proprium est, sed merito imperfecto et de congruo.**
Item asserit auctor «num, fuisse in Calvaria holocaustum quod
tam Mater quam Filius pariter Deo offerebant; ideoque creden-
dum est wunwm eundemque effectum (nempe salutem mundi)
utrumque simul obtinuisse: Christus tamen ex iustitia, Beata
Virgo de congruo.***
ART. 4

Seriptores ex aliis Ordinibus Religiosis neenon ex elero saeculari

Proferimus, in primis, testimonium cl. Joprcr LomrcH (ob. 118

1613) qui sacram theologiam in universitate friburgensi per ali-

quot annos docuit, postea autem carthusianorum religionem in-
gressus est. In opere cui titulus T'riwmphus Beatae Mariae Vir-
ginis scribit auctor, ad mentem Lanspergii: « Voluit Christus
Matrem sibi adesse in doloribus ut ex iis quae oculis foris cer-

et
452 LAzARE DassreRg, L'Evangile de la, gráce, ow Sermons sur les mystéres
done point
dévotions de la, Sainte Vierge, Lyon, 1685, p. 310: « Ne ceraignons
sa qualité de Mé.
de faire tort à Jésus-Christ, de lui associér la Vierge dans
nt d'une facon
diateur, et disons qu'elle l'a été en deux facons: Premiéreme
et plus éloignée, en donnant au monde son seul parfait Médiateur,
moins propre
et vivante de sa chair
qui est l'Homme-Dieu, et lui fournissant Phostie sainte
ses crimes, apaisé
humaine, par le sacrifice et l'oblation de laquelle il a expié
avec $a majesté offensée et irritée. Elle l'a
Ja eolére de Dieu et l'a réconcilié
imwumédiate, en concourant
été en une seconde facon, plus propre, plus noble et
de propitiation qui :
avec lui à ce precieux sacrifice, et offrant la méme hostie
de ce divin Sauveur, elle
lui appartenait per le titre de sa maternité, de Mére
divin pour le salut du
en est devenue la Pretresse, immolant à Dieu ce Fils
monde ». Apud C. DILLENSCHNEIDER, Op. cit., p. 175.
et la gloire, non
45 [Ibid.: « (Elle) nous mérita par cette oblation la gráce
qui n'appart ient qu'à Jésus-Chr ist, mais d'un
d'un mérite parfait et de justice,
imparfait , et seulemen t de bienséan ce, qui sans blesser l'honneur de ce
mérite
digne de la Mere d'un Dieu ».
grand Médiateur, procure à la Vierge une gloire
Apud DILLENSCHNEIDER, Of. cit., p. 175.
et du Fils] n'était qu'un
144 0p. cit., p. 916-311: « [Le sacrifice de la Mére
ensemble ... Et comme ils n'avaient
holocauste qu'ils offraient à Dieu tous deux
móme dessein en cette oblation , et qu'il n'y avait qu'une méme
tous deux qu'un
Fils de Dieu et de la Vierge, i] faut croire
victime, qui n'est autre que le méme
eut aussi quwwun méme effet procuré par tous les deuc, qui est le salut
qu'il wy
284 Seriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. XVII

neret, intus anima vulneraretur, ut sic Christi passionis nostrae

que Redemptionis etiam particeps fieret et cooperatrix ».***
Adductis alibi quibusdam Patribus qui Mariam Mediatricemn
et Salvatricem celebrant, subnectit ipse Lorich : « Conclude au-
tem ex omnibus B. Mariam quodammodo esse causam praepa-
ratoriam et adiuvantem salutis nostrae, et omnium donorum
quae Christus eius Filius toti mundo per omnem suam vitam con-
tulit; quia ex ipsa naturam humanam assumpsit in qua salutem
nostram operatus est: ipsum autem Christum semper fuisse
et esse causam proximam ac immediatam salutis nostrae et om-
nium divinorum donorum ».
« Additur quoque B. Mariam, quatenus Christo Filio suo,
pro salute totius mundi patienti semper affuit et doloribus eius
per cordis compassionem intimam, vehementissimam et inexpli-
cabilem condoluit, etiam quasi cum ipso pro salute mundi pas-
sam esse martyrium [et continuo citat verba revelationum
S. Birgittae : * Sicut enim Adam et Eva mundum vendiderunt pro
uno pomo, sic Filius meus et ego mundum redemimus quasi uno
corde ?'| ».***
Ergo, fatente auctore, non exstitit Deipara causa proxima et
immediata salutis nostrae; et tamen, ex verbis modo allegatis,
Virginis martyrium iuxta crucem valore soteriologico adeo prae-
ditum supponitur ut recte dici possit Beatam Virginem, media
sua compassione, mundum cum Christo redemisse. Ex quo iam
elucet nomenclaturam illam « proxime et immediate » illo tem-
pore (sumus adhuc anno 1610 !) omnino fixam hactenus non fuisse.
Immo, et suspicari ulterius licet praefatas locutiones (« pro-
xime et immediate ») dissimili sensu apud Lorich et apud ho-
diernos adhiberi. Ceterum, uti iam ab istius disquisitionis li-
mine adnotare curavimus, nonne et nostris quoque temporibus
evenit ut una eademque cooperatio quam alii mmediatam de-
clarant alii e contra mediatam dumtaxat decernunt?

du monde, mérité à titre d'une justice parfaite par Jésus-Christ, le seul parfait
Médiateur des hommes. et à titre de bienscance et d'impétration par la, Mére
de Diew associée avec son Fils dans la méme qualité ». Apud DILLENSCHNEIDER,
0p. cit., p. 116.
*55 Topocus LonicHIUS, Triumphus Beatae Mariae Virginis Matris Dei ac
Domini nostri Iesu Christi..., Friburgi Brisgoviae, 1610, p. 354.
155 (p. cit., p. 244-245.
 Seriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xviI 285

Ex cl. P. FRANCISCO DE Brivan, Ord. Cist. (ob. 1636) sequentia 419

satis generica ideoque minoris momenti depromimus. Commen-
tans S. Ildephonsi verba: « Per Mariam non solum maledictio
matris Evae soluta est, verum etiam et benedictio omnibus con-
donatur », subiungit: « Quae est autem maledictio matris Evae,
nisi peccatum originale quod eius [Evae] interventu incurrimus
omnes? Et quae nobis benedictio ei maledictioni opposita Vir-
ginis interventu condonatur nisi peccati remissio? »."** Quam.
nam cooperationem prae oculis habeat auctor, ex contextu non
innotescit.
Nec ambiguitate caret testimonium cl. P. CHRISTOPHORI DE 199
AvENDASO, Ord. Carm. (ob. 1628), ut ex iis quae sequuntur fa-
cile colligitur: Filius Dei Redemptor noster est — scribit iste —
qui suis meritis, suo sanguine suaque morte nos redemit. Etiam
Beata Virgo Redemptrie est, quae sua potenti interpellatione
suaque sollicita cura nos redimit.*** — Respieitne haec Virginis
interpellatio ordinem Redemptionis obiectivae? Nescimus; sed
ex loco omnino parallelo videretur esse diversa ab actuali eius-
dem intercessione. Ait enim auctor: Filius Dei et Virgo glo-
riosa non solum genus humanum redemerunt (Christus suis me-
ritis et passione, Beata Virgo sua intercessione), verum etiam l-
terius volunt animas salvare easque ab innumeris periculis libe-
rare.4? — Mirandum tamen laudatum auctorem de compassione
Virginis iuxta crucem fuso calamo alibi disserere ^??? quin ad

quae
457 FgRANOISCUS Bivanrus, Sancti Patres vindicati a vulgari sententia
solet, Lug-
illis in. controversia de Immaculata Virginis Conceptione imputari
duni, 1624, p. 353.
arias
485 CigrsTOBAL DE AvENDAKNO, Marial de las fiestas ordinarias y eatraordin
Dios..., Valladolid , 1629. Prae manibus habemus solam versio-
de la, Madre de
eztraordinai-
nem gallicam : Marial ou sermons sur toutes les fétes ordinaires et
de la Vierge (trad. par le R. P. Jean Verbiale), ed. 3, Paris, 1657, p. 424:
res
qu'elle nous rachete par le moyen
«La Vierge est aussi Rédemptrice d'autant
puissantes intercessio ns, de son soin, et de la diligence qu'elle fait pour
de ses
le salut de tous ».
Vierge
45? ()p. cit., p. 425-426 : « ... davantage le Fils de Dieu et la glorieuse
contentez de rachepter et mettre en estat de salut
ne se sont pas seulement
moyen de sa Passion .et
l'àme du defunct genre humain, le Fils de Dieu par le
n, mais outre
de ses mérites, la Sainte Vierge par sa diligence et son intercessio
libéralité, ils veulent sauver les àmes et
cela pour marque d'une plus grande
avec leurs noms trés-suaves de Jésus et de
les délivrer d'une infinité de perils,
Marie ».
19 Se, a p. 534 ad p. 973.
 286 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xvil

valorem soteriologicum istius compassionis nequidem remote

alludat.
121 Diverso prorsus modo quaestionem pertractat cl. P. ALOYSIUS
NOVARINI, Cler. Reg. (ob. 1650), vir de rebus biblicis peritissi-
mus, cuius insignem doctrinam ipse Urbanus VIII tanti facie-
bat. In eius amplissimo tractatu de laudibus Beatae Virginis
doctrinam de munere corredemptivo pluries et plane quidem am-
plectitur. Quaedam excerpta seligere iuvat:
« Omnia quae corpore Christus patiebatur, ipsa [B. Virgo]
patiebatur in anima; cum moriente Filio moriebatur, aut certe
non moriebatur, quia mori non poterat; mactabat se Filius in
cruce et strepentibus ministris se in sacrificium in crucis altari
Patri offerebat ; sed et ipsa Virgo seipsam offerebat ut unum ambo
holocaustum. constituerent, ut sicut una erat utriusque voluntas,
sic unum esset sacrifiecium : id quod habet Arnoldus Carno-
tensis... ».*?!
Antequam Christus cruci affigeretur potuisset Deipara iudaeos
enixe rogare ne Filium suum dilectissimum morti traderent.
Sed « non egit istuc Maria, quippe cui tam cara nostra salus
erat mundique totius redemptio, et eam suo dolori praetulit,
immo dolorem suwm, seipsam in nostri redemptionem Deo Patri
obtulit ».**?
« Stabat iuxta erucem Mater nostra ut matris officium pro
nobis praestaret Christumque nobis redderet propitium. Legi-
mus quod antequam spiritum in cruce Christus emitteret, caput
inclinavit, Ioan. 19, 30: Et inclinato capite tradidit spiritum ;
adhuc vivens inclinat, ne morti haec inclinatio tribueretur, non
Mariae precibus ; flexit caput in Matris gratiam, et ut innueret
se Mariae meritis et oratione peccatoribus parciturum, statimque
colligeremus quam potentem apud Deum mediatricem haberemus
postquam nostri mater est constituta. Huc voco eundem Richar-
dum, lib. 2. Nota, inquit, quod caput spinis coronatum inclinat,
quasi diceret: O vos peccatores, precibus matris meae vobis dex-
teram porrigo, et caput meum confixum vobis ostendo ; quod in-
clinavit 4t vel corporis habitu innueret. Mariam suis precibus

*? ATIOYSIUS NOVARINI, Elecía sacra..., Lugduni, 1633, p. 138.

193 ()p. cit., p. 141-148.
 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xvir 28

Deum flevzisse, caput enim Christi Deus, «t humano generi par-

ceret et nocentibus occurreret et ignosceret ».*??
« Nostram salutem operatus Deus est in ligno crucis, delens,
sicut Paulus ait, quod adversus nos erat chirographum decreti...
(Col. 2, 14). Sed et in hoc Deum Dei mater iuvit, ut non sine
causa cruci astiterit, ad hanc chirographi deletionem cooperans,
imitata fortem illam prudentemque Esther quae Amani litteras
irritare fecit, ne Iudaicus populus periret sicut antea Rex man-
daverat... Ergo pendens in cruce Christus peccati chirographum
delevit et affixit illud cruci, et Mater affuit quae adiuvaret, hoc
ipsa cupiebat adeo ut et seipsam crucifigendam obtulisset si opus
ad delendum chirographum id fuisset ».*?*
Uno verbo: docet Novarini Deiparam Virginem ad mundi
Redemptionem cooperatam fuisse offerendo Filium suum nec-
non propriam compassionem meritoriam qua offensam Dei maie-
statem quodammodo fleait ut lapso generi umano ultro parceret.
Eiusdem religiosae familiae ornamentum exstitit cl. P. PLA- 123

cIDUS MrgTUS FRANGIPANE (0b. 1638), cuius praeclarum de mariali

Corredemptione testimonium a recentioribus penitus ignorari vi-
detur. Illud desumimus ex eius opere de praerogativis Deatae Vir-
ginis Mariae anno 1635 Caesaragustae edito. En titulus totius
capitis tertii: « Maria est innocens qwig est Corredemptrix
nostra ».
« Secundus titulus honorificus — sic auctor — quo exornatur
Virgo Deipara est titulus Corredemptricis nostrae. Arnoldus
Carnotensis asserit eam talem fuisse quia voluntarie Filium suum
morti obtulit eumque ad mortem aecceptandam allexit iuxta be-
neplacitum Patris. Sanetus Anselmus opinatur fundamentum
istius praerogativae esse Virginis merita: ' Maria suis meritis
omnia reparando mater est et domina omnium ". Etenim ea omnia
quae Christus de condigno meruit, promerwit Mater de congruo.
Exponant hoc theologi quocumque modo velint ;hic titulus [Cor-
redemptricis] innocentiam postulat ». Et allegato textu paulino :
« Talis enim decebat ut nobis esset Pontifex sanctus, inno-
cens... » (Heb. 1, 26), subdit: « Ita congruum erat; decebat. Quo
enim pacto aliena peccata abstergere potest, qui propria peccata

1933 (05. cit., p. 141.

4:€. 05. cit., p. 114.
 288 Seriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. XvII

habet? Ab immundo quis mundabitur? Nisi sancta [immaculata]

esset Beata Virgo, hoc privilegium [sc. abstergendi peccata no-
stra] minime haberet ;remaneret socia hominum in Kedemptione
passiva, non esset socia Christi in Redemptione activa. Adde quod
per ipsius merita liberatus fuerit homo ab ipsa culpa origi-
nali ».***
In capite quinto, commentans textum S. Bernardini Senensis
iuxta quem Beata Virgo ipsos angelos spiritualiter generavit, as-
serit auctor noster: « Hoc est forsitan quia ipsa angelorum
gratiam de congruo promeruit, quam Christus de condigno.
... Sed si angeli creati sunt in gratia et non Beata Virgo, tunc
esse eorum eaput redundaret potius in Virginis iniuriam quam
in honorem, siquidem caput reputaretur indignum vel incapax
eiusdem praerogativae quam membris communicat ».***
Profitetur igitur cl. Frangipane, et quidem perspicuis verbis,
Beatam Virginem ad Redemptionem obiectivam vere cooperatam
esse, non quatenus Redemptorem genuit, sed quatenus meritis
propriis ipsam culpam originalem vere delevit et intuitu illorum
meritorum genus humanum in pristinam Dei amicitiam denuo
redintegratum fuit.
Eximiis mariani privilegii adsertoribus proculdubio accen-
193 sendus est cl. P. IoaANNES BaPrrisTA Novam, Cler. Reg. S. Camilli
(ob. 1648), cuius tamen de re nostra testimonium nonnulli hodie

455 Pr4Aorpo MiRTo FRaNeoIPANE, Blasones de loa Virgen Madre de Dios y

Sefiora nuestra. ed. Zaragoza, 1635, p. 65-06: « El segundo título honroso de que
se precia la Virgen es de Corredentora nuestra. Arnoldo Carnotense dice que lo
fué porque ofreció a su Hijo de buena gana a la muerte y le alentó a aceptarla,
segün el Padre tenía dispuesto. San Anselmo lo funda en sus méritos: Maria
suis meritis omnia reparando, mater est et domina omnium. Pues £odo lo que
Cristo mereció de condigno, la Madre mereció de congruo. Díganlo los teólogos
como quisieren; titulo es éste que le acompaíía de inocencia». ... « Así con-
venía: decebat; porque, ;como puede borrar ajenos quien tiene propios? Ab
immundo quis mundabitur? No entrará pues a la parte de esta honra [i. e.,
borrar pecados ajenos] la Virgen, si no la tuviera en la santidad. Quedaráse
por compafiera de los hombres en la redención pasiva, no aspirará a serlo de
Cristo en la activa. Afíadid que por sus méritos el hombre quedó libre de la
misma eulpa original ».
39? 0p. cit., p. 15: « Habrá pues merecido de congruo toda la gracia de los
ángeles, que Cristo mereció de condigno. ... Mas, si los ángeles fueron criados
en gracia y la Virgen no, el ser cabeza de ellos redundará en más afrenta que
honra, pues publícase por indigna o incapaz la eabeza de la misma prerogativa
que a sus miembros influye ».
 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xviI 289

enervare conantur.*?' Quaerit auctor in primis, « utrum Beata

Virgo, Ohristo compatiendo, ipsumque Deo Patri devovendo,
humani generis Redemptioni cooperata sit ». Et responsum pro-
fert affirmativum, sibi approprians notissima verba quibus Dei-
para S. Birgittam alloquuta est (sc. « Filius meus et ego rede-
mimus mundum quasi uno corde ») necnon vulgatissimam Car-
notensis sententiam (sc. « Dividunt coram Patre inter sese et
Mater et Filius pietatis officia et miris allegationibus muniunt
redemptionis humanae negotium et condunt inter se reconcilia-
tionis nostrae testamentum. Maria Christo se spiritu immolat
et pro mundi salute obsecrat ;Filius impetrat, Pater condonat »),
et prosequitur:
« Probatur, quia satisfactio pro aliis, genus quoddam redem-
ptionis seu cooperationis redemptioni est, quandoquidem soluto
pretio, alter a debito liberatur: sed Beatae Virginis compassio
fuit quaedam satisfactio pro peccatoribus; ergo ». Et statim ad-
dueit Carnotensis auctoritatem [sc. « Cooperabatur plurimum
secundum modum suum ad propitiandum Deum ille Matris af-
fectus, cum tam propria quam Matris vota caritas Christi pro-
ferret ad Patrem ; cum quod Mater peteret, Filius approbaret,
Pater donaret »].* Et paulo inferius: « Dico secundo, Bea-
tam Virginem maxime cooperatam esse redemptioni humani ge-
neris offerendo vitam et sanguinem Filii sui aeterno Patri pro
salute hominum ». Et sua rursus facit Carnotensis verba : « Om-
nino tunc erat una Christi et Mariae voluntas, unumque holocau-
stum ambo pariter offerebant Deo ».**?
Ex his quae praecedunt iam satis elucet auctorem nostrum
Corredemptionis doctrinae plane suffragari. Quo vero firmius
nostra roboretur contentio, alius adhuc textus nobis proferendus
est in quo, prouti apposite animadvertit cl. C. Dillenschneider,
magni ducit Novati classicam illam distinctionem inter Redem-
ptionem sufficientem et Redemptionem efficacem.
Ut omnes norunt, Christi satisfactiones et merita, si conside-
Virgimis in ipso opere Re-
497 Of. e. g., H. LENNERZ, De cooperatione B.
M
demptionis, in Gregorianum, 29, 1948, p. 119-120.
495 IoaNNES BaPrIsTA Novarr, De Eminentia Deiparae Virginis Mariae, ed. 2,
vol. 1, Bononiae, 1639, p. 379.
49 Op. cit., p. 319-380. Notamus cl. auctorem jam .suo tempore Corredem-
ex iis
ptionem marialem in Protoevangelio declaratam perspexisse, ut patet
quae scribit p. 380, in « Oollige tertio... ».

19
 290 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. XviI

rantur in actu primo, nimirum in ordine Redemptionis obiectivae,

characterem induunt absolutae et universalis sufficientiae; si
vero considerentur 4n actu secundo, conditionalem tantum habent
efficacitatem.9^^ En quomodo ipse Novati praedietas notiones, de
cetero communiter admissas, quaestioni nostrae aptare satagit:
« Sieut Christus de condigno meruit omnibus hominibus suf-
fieienter remissionem peccatorum, gratiam sanctificantem et om-
nia alia bona quae inde consequuntur... ita diei debet quod Beata
Virgo dc congruo eadem promeruit omnibus hominibus, ut salve-
tur quod fuerit ea meliore ratione quae puram creaturam redem-
ptam decebat, adiutorium simile Filio Dei incarnato ». Et eius
mentem amplius evolvens, pergit: « Dixi: sufficienter, quia si-
cut theologi... distinguunt duplicem rationem in meritis Christi,
scilicet quoad sufficientiam et quoad efficaciam... sic ergo modo
proportionaliter correspondenti disserendum est de meritis con-
gruis Beatae Virginis. Haec enim actus quibus de congruo mere-
batur remissionem. peccatorum omnibus hominibus, non sic ap-
plicabat et ordinabat ut omnes homines absolute et infallibiliter
remissionem peccatorum obtinerent, sed ut per media ordinata
obtinerent ».5?!
Asseclarum elenchus denuo quodammodo abrumpitur con-
124 trario testimonio cl. P. SYLvESTRI DE SAAvEDRA, Ord. Merced. (ob.
1655), cuius sententiam breviter hic exponere iuvat. — Doctrinam
de mariali Corredemptione sensu proprio desumptam optime co-
gnoscit auctor eanque arbitratur sublimem et dignissimam ad
Virginis gloriam ostendendam. Etenim, notissimum Carnotensis
textum commentans, quo declaratur Deiparae iuxta crucem com-
passionem plurimum cooperatam fuisse ad propitiandum Deum
offensum, animadvertit laudatus auctor: «In quibus verbis

5» Of. O. DILLENSCHNEIDER, Marie au service de notre Rédemption, Hague-

nau, 1947, p. 145-146.
5?! ()p. cit., vol. 2, p. 236. De cetero, ipse auctor alias distinguit inter ordi-
nem Redemptionis obiectivae et subiectivae dum scribit: « Certe idcirco voluit
Christus illam in redemptionis humanae consortium sibi adsiscere, ut magis
libere de fructibus redemptionis hominibus dispensaret » (Op. cit., vol. 1, p. 380).
Si primum membrum istius pericopae Redemptionem subiectivam respiceret,
tune sensus totius asserti esset: « Voluit Christus ut Beata Virgo ad Redem-
ptionem swbiectivam cooperaretur, ut postea magis libere ad Redemptionem
subiectivam cooperaretur ». Numquid poterit quis suspicari hune esse sensum
praefatae pericopae?
 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xvII 291

multa digna sunt quae notentur; illud mihi ad rem nostram il-
lustrissimum : Cum tam propria quam Matris vota caritas Chri-
sti perferret ad Patrem. Quasi vellet Arnaldus, desiderasse
Redemptorem mundi vota et desideria Matris apud Patrem etiam
valere pro mundi salute, illaque ad hunc finem acceptari, ac si
illius merita infinitam non haberent efficacitatem, ut vel hoc
modo Adamus et Eva et omnes posteri eius non solum Summo
Sacerdoti Christo, sed etiam administrae Matri acceptam refer-
rent salutem; qui Abbatis est meo iudicio cogitatus sublimis
et dignissimus ad ostendendam in hwmani generis Virginis glo-
riam ».???
Alias tamen, sententiam propriam exponens, peremptorie sta-
tuit: « Dico... nundi Reparatrix Maria, neque per veram effi-
cientiam, neque per modum redemptionis et meriti, ut causa
etiam instrumentalis gratiam sive actualem sive habitualem de-
rivat in homines; haec conclusio, quantum attinet ad causali-
tatem principalem, sive physicam sive moralem, est de fide... ».^^*
Quid igitur operi redemptivo contulit Deipara? Auctorem
audiamus: « Dicendum, esse influxum efficientem mediatwm et
moraliter administratorium, in quantum Sacratissima Virgo g€-
nuit nobis Christum Dominum, qui est causa nostrae salutis mo-
ralis et physica... ; cum enim iuxta communem sententiam, quod
esi. causa, causae est causa, causati, et Beatissima Virgo fuerit
Mater naturalis Christi et proprium sanguinem dederit ad re-
demptionem primae parentis Evae et posterorum, unde a Patri-
bus appellatur captivorum redemptio, et iuxta crucem exstiterit
nostrae salutis anxia, et Filium suum offerens conformis Patri
et Deo, ad mundi salutem communem, iure optimo diei potest
causa efficiens mediata, et administra salutis... Derivatio illa
[gratiae a Maria] quam asserit divus ''homas (3, 2.21 a. 5, ad 1)
ita est intelligenda, non tamen significat veram efficientiam et
meritum, sed impetrationem supernaturalium donorum quae no-
bis conferuntur ex meritis Christi et per Mariam purissi-
mam... ».99*
p. 404. Of. N. Gan-
502 SyrvESTER DE SaavEDRA, Sacra Deipara, Lugduni, 1055,
1940, p. 184.
cía, Mater Corredemptriz, Taurini-Romae,
593 Q9. cit., p. 159-161. Cf. N. Ganoía, op. cit., p. 232-233.
Inter eos qui, de cooperatione Virginis ad salutem
5^ (p. cit., p. 403-404.
solam Redemptionem subiectivam prae oculis habent, adnumerandus
loquentes,
 292 Seriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xvil

Ut iam saepe declaratum est, non desunt auctores qui locu-

tiones genericas SS. Patrum de munere Virginis AKeparatricis
adhuc saec. xvii adhibent, ideoque ex eorum verbis vix confici-
tur argumentum solidum in favorem nostrae sententiae. Hisce
125 adnumerandus est etiam cl. IosEPH DE LA ZERDA, O. S. B. (ob.
1645), episcopus almeriensis, qui sequenti modo scribit: « Quod
Maria reparatrix instauratrixque sit rerum conditarum, plenum
desiderat institutum : in hoc plura Patrum suffragia sunt. Da-
mascenus, orat. 1 Nativit. Mariae, Anselmus, de excellensiis
Virg., cap. 10, Andreas Hierosol., in serm. de annunt. Quod in-
stauratio haec recapitulatio sit et recollectio seu reciprocatio ad
initium, Mariaque summa, signaculum et argumentum totius
. ab omnipotentia patrati opificii, perbelle S. Germanus innuit in
encomio de sancta Deipara... Quod autem illa reciprocatio sit
in Virgine... a Tertulliano expensa est supra; suadetur: nam
ut mundus in principio conditus ad iuventutem sui redeat exor-
dii, senectamque deponat et longam inveterati corporis renovet
aetatem, summus opifex Mariam decrevit ut ex ipsa et per ipsam
et cum ipsa totum quod factum est reficiatur ».5^5
E contra, modalitates muneris reparativi Beatae Virginis sat
126 lucide propositas detegimus apud cl. P. HIERONYMUM CLODINIO,
Oler. Reg., in orationibus de privilegiis Deiparae.??* Quaerit
auctor, in primis, qua de causa voluerit Mater fidelissima Fi-
lium suum ad montem Calvariae comitari; et respondet hoc ita
contigisse propter nimiam eius caritatem erga genus humanum.
Stabat itaque Beata Virgo iuxta crucem quia, sicut Christus,

esset GrovaNNI FRANCcESCO PmrurLI, Delle Grandeeee di Maria Vergine, vol. 1,

Venetia, 1677, p. 110; de quo consule C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de
notre Rédemption, Haguenau, 1947, p. 182-183.
595 ToskpH DE LA ZERDA, Maria effigies revelatioque Trinitatis et attributorum
Dei, Lugduni, 1651, p. 41-42. Cf. etiam AMBROSIUM NIESZPORKOWICZ, Ord. S. Pauli
Erem., Officina emblematum quae praecipuos Virginis et Matris Mariae titulos
ei elogia, complectuntur, proposita, et exposita, Cracoviae, 169, in dedicatione
operis; apud A. RoskovaNy, Beata Virgo Maria in suo conceptu Immaculata, eo
monwnmentis omnium saeculorum demonstrata, vol. 1, Budapestini, 1873, p. 59:
« Ad generis humani reparationis mysterium et ministerium assumpta (B. Virgo)
ut Cooperatrix redemptionis, perditorum salus... ».
59 GrgoLAMO CropiNI1o0 [Klodzinsky], Cento discorsi per le cinque novene
e solennità de' giorni dell'Immacolata Concezione, dell'augustissima, Natività,
della, solennissima Annuntiatione, della gloriosissima gravidanza e della trion-
fal Assuntione della, gran Madre di Dio, Venetia, 1670.
 Scriptores ex aliis Ordinibus Heligiosis saec. xvir 293

etiam ipsa redemptionem nostram sitivit.'?" Stabat iuxta crucem

quia non solum Mater Christi erat, sed etiam Mater omnium
hominum qos ibi ad. salutem in doloribus parturiebat.*?? Stabat
iuxta crucem 4t wnwm idemque sacrificium una cum Filio Re-
demptore coelesti Patri in omnium redemptionem offerret.9?? In
mystico crucis altare sacrificio dupliei duplez victima offereba-
tur, et quidem ex ardentissima utriusque erga genus humanum
caritate.!^ Iuxta auctorem, tanto flagrabat amore Beata Virgo
erga hominem lapsum ut iam antequam nasceretur, in utero sci-
licet matris suae, seipsam et totam ipsius vitam in sacrificium
offerret Deo «t divinae iustitiae pro nostris peccatis satisfa-
ceret." Ingentissima vis meritoria sacrificii mariani haud diffi-
culter colligitur — ait P. Clodinio — tum ex dignitate fere infi-
nita personae offerentis, tum ex dignitate ipsius victimae obla-
tae, sc. purissimi corporis Genitricis Dei.*'?

59720. GV, p. 1905 col 1.

59* O5. cit., p. 130, col. 2: « Non tanto andó ella nel Calvario per compatire
il Figlio quanto per attendere alla redentione tanto desiderata e sospirata. Si
pose sotto della croce perché ella fu fatta Madre non solo di Cristo, ma di tutto
il genere humano, e in quel punto che si innestó nel suo cuore l'amore verso
del Figlio, in quel mentre s'invisceró l'amore di Maria verso il genere humano ;
che perció quando partori il Figlio, peperit filium suum primogenitum, non
perché havesse altro figlio carnale, ma il secondo genito fu il genere humano ».
50 Tbid.: « Si pose sotto della croce per dimostrare che insieme col Figlio
offrivano il medesimo sacrificio al Padre per la salute del genere humano... Si.
pose sotto della croce per offerir se medesima in sacrificio nelPaltare del'huma-
nità santissima del Figlio ».
519 0p. cit., p. 130-131: «In questo mistico altare con duplieato sacrificio
duplieata vittima si offeriva: Cristo sacrificava PLhumanità, e ella l'anima;
Christus carnem, Maria, immolabat animam, e il tutto in riguardo dell'amore
del genere humano ».
511 05. cit., p. 113: « Fu celebrato il sacrificio di Noe fatto dopo il diluvio,
merce, che essendo figura, che far si doveva della vittima purissima d'infinito
il
valore del corpo del Redentore in sodisfattione della Divina Giustitia dopo
perció
diluvio del peccato; il che essendo ancora olocausto di ringratiamento,
odore: Odoratusque est Dominus odorem suavitatis; cosi il
diede suavissimo
che fe la nostra Bambina, nel seno di sua Madre, del suo purissimo
sacrificio
della preser-
corpo, per sodisfare alla Divina Giustitio, e per ringratiamento
della colpa originale, fu tale... che fu sentito fra gli
vatione fatta dal diluvio
:
odori dei profumi della Divinità... ».
piü degna
512 05. cit., p. 114: « ... il sacrificio tant'é piü preggiato, quant'é
che si dona in sacri-
la persona che l'offerisce, e quant'é piü di preggio la cosa
Cristo di se me-
ficio; cosi i Teologi dicono che il sacrificio che fe il benedetto
merce che la persona che offeriva era una
desimo fu d'infinito valore e merito,
corpo d'un Dio. Cosi,
persona Divina degna d'infinito merito e la vittima fu un
294 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xvi:

Quoad doctrinam S. IoawNIis EupES (ob. 1680), in diversas

sententias abeunt hodierni mariologi. Sic, e. g. cl. P. G. M. Ro-
schini arbitratur S. Auctorem « apertissime, et pluribus in locis
docuisse cooperationem immediatam Deiparae ad opus redem-
ptionis ».7? In eandem sententiam videntur propendere cl.
P. C. Dillenschneider ?'^ necnon cl. E. Théoret.?'? Quibus tamen
dissentiunt cl. N. García Garcés 5!* et cl. W. Goossens,?'" iuxta
quos S. Auctoris testimonia non necessario de cooperatione im-
mediata ad Redemptionem obiectivam accipienda sunt. — Unde
opere pretium ducimus quaestionem denuo ventilare.
Asseverat, in genere, S. Ioannes Beatam Virginem esse primo
et principaliter redemptam, necnon Mediatricem et cooperaítri-
cem cum, Christo in negotio nostrae salutis.'* Si autem ulterius
quaeratur quomodo cooperata fuerit Deipara ad nostram salutem,

con quella proportione che puó appropriarsi, puó argumentarsi di quanto me-
rito e valore fusse il sacrificio che fe di se medesima la Vergine, attesoche il
sacrifieante fu una Madre di Dio, la vittima fu un eorpo fabricato dalla carità
Divina ove doveva albergare il medesimo Iddio... »..
51 Gf. G. M. Roscuiwi, Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae, 1947, p. 329. Id.,
Doctrina S. Ioannis Eudes circa, Corredemptionem B. M. Virginis, in Marianum,
4, 1942, p. 59-62.
514 Of. O. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Hague-
nau, 1947, p. 196-197, 200.
5315 BF, 'THÉOoRET, Lao Médiation mariale dans l'École Francaise, Paris, 1940,
p. 71-123.
51^ N. GancíA GanofÉs, Mater Corredempítrie, 'Taurini-Romae, 1940, p. 235:
«Schola Galliea plurimos edidit tractatus devotioni fovendae aptos, potius
quam stricte theologieos, in quibus multa pulcherrima de BMYV. praedicantur;
si autem eorum metaphoras et poétieas locutiones theologica dictione expri-
mere intendas, ecorredemptionem immediatam obiectivam traditam non inve-
nies ». 7bid., in nota 4: « Ni fallor, S. Petrus Canisius, Suarez, S. Joannes Eu-
des, B. Ludovieus Grignon de Montfort... defensores corredemptionis entita-
tivae formalis (vel obiectivae immediatae, uti dicunt) praedicari non possunt,
nisi.. media interpretatione ».
5'" W. QGoossews, De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad Re-
demptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 131-132, ubi asserit textus S. IoANNIS
Evprs aliorumque auctorum saec. xvii a cl. DILLENSOHNEIDER prolatos, non suf-
fieere ad stabiliendam sententiam de cooperatione immediata ad Redemptionem
obiectivam.
55 SarNT JAN HupEs, GQwvres choisies, vol. Y, Le Cc«wur Admirable de la
Trés Sacrée Mére de Dieu, Paris, 1935, p. 515: « Elle se réjouissait en Dieu son
Sauveur, de ce qu'il est venu en ce monde, pour la sauveur et racheter premie-
rement et principalement, en la préservant du péché originel, et en la comblant
de ses gráces et de ses faveurs, avec tant de plenitude, qu'il l'a rendu la Mé-
diatrice et la Coopératrice avec lui du salut de tous les hommes ».
 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. XVII 295

respondet piissimus Auctor: « suis orationibus, ieiuniis, morti-

ficationibus, lacrimis, doloribus et P'liwm swwm, iwrvta crucem
acerbissimo sacrificio offerendo ».?'? Illae Virginis lacrimae la-
crimis Redemptoris iungebantur et sic ad Redemptionem mno-
stram, conferebant.*??
Item, « Beata Virgo Filium suum obtulit in sacrificium ae-
terno Patri ad expianda hominum crimina, et pacem, aeternam
inter Deum et homines restaurandam ».5??* In altare cordis sui
Mater supremi Sacerdotis sacrificium ezpiatoriwm pro peccatis
totius mundi iugiter peragebat, immo et wnwm idemque sacrifi-
cium wuna cum Christo divinae maiestati offerebat.?? Alias ite-
rum quaerit Auctor: Quo consilio immolavit Beata Virgo dile-
ctissimum Filium suum? Et pariter respondet: ad reparandam
offensam quae Deo propter peccata umani generis illata fuerat ;
ad liberandas omnes animas ab inferni tyrannide.

55 Op. cit., p. 594: « Représentez-vous tous les moyens que cette Mere de
misericorde a employés pour coopérer avec son Fils Jésus au grand ceuvre de
s,
la Rédemption du monde, c'est-à-dire, ses prieres, ses jeunes, ses mortification
et le sacrifice trós douloureuv qu'elle a offert de ce
ses larmes, ses souffrances,
de cha-
méme Fils aw pied de sa crois, avec un coeur tout embrasé d'amour et
nous
rité: et sachez que toutes ces choses sont encore autant d'obligations que
avons de révérer et d'aimer son trés digne Cceeur ».
et
52? 0p. cit., p. 106 asserit Cor Deiparae esse fontem aquae pretiosae,
sont sorties de
tune pergit: « Je parle de l'eau de tant et tant de larmes qui
r et pour coopérer
cette sacrée fontaine powr s'"unir aum larmes dw Rédempteu
par ce moyen avec lui à notre rédemption ».
pour
521 p. cit., p. 214-215: « ... elle l'a offert en saerifiee au Pére éternel
crime et pour le rétablisse ment d'une paio éternelle entre
lespiation de leur
fait dire qu'elle a
Dieu et les hommes. A raison de quoi le Saint-Esprit lui
le trés précieux trésor de la paix que lhomme avait perdu par son
trouvé
péché ».
Prétre a
522 ()p. cit., p. 168: « C'est sur cet autel que la Mére du souverain
des sacrifices d'amour, de louanges, d'action de
offert incessamment à Dieu
». ... « C'est sur cet
gráces, d'holocauste, d'evxpiation pour les péchés du monde
que som Fils Jésus
autel qu'elle a offert à sa divine Majesté le méme sacrifice
s'est sacrifié qu'une fois
lui « offert sur le Calvaire. Cet adorable Sauveur ne
l'a immolé dix mille fois
à son Pere sur l'autel de la croix; mais sa sainte Mere
Ceeur a été comme le prétre qui l'a immolé,
sur l'autel de son Ceur, et ce méme
s'est immolé aussi avec lui. De sorte que Pon peut dire que ce Cour admi-
et il
et y a tenu lieu de victime et
rable a fait l'offüIe de prétre dans ce sacrifice
d'autel ».
davantage, c'est qu'elle
525 5. cit., p. 259: « Et ce qui est encore infiniment
l'a-t-elle immolé? Pour Ja gloire de
a immolé son Fils bien-aimé... Et pourquoi
le salut des àmes; pour anéantir tout ce qui s'oppose à l'honneur
Dieu et pour
pour rendre à Dieu, par
de sa divine Majesté et au salut éternel des hommes;
296 Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. XvII

Quae tamen praestantissima documenta evertere pro viribus

satagit nuperrime cl. H. Lennerz, quaedam S. Auctoris verba in
medium proferens, quibus declaratur Christum meritis propriis
Redemptionem nostram operasse, dum Beata Virgo id praestitit
solummodo meritis Christi.?* — Ast, ex hoc nullatenus sequitur
Beatam Virginem non habuisse merita propria. Saneti Ioannis
doctrina (complexive sumpta) prae oculis habita, sensus obvius
illorum verborum videtur esse: Deiparae cooperatio valorem me:
ritorium hauriebat ex meritis Christi, vi cuius ipsius cooperatio
possibilis erat. Nonne et merita nostra meritis Christi innituntur?
Et tamen, supernaturalia dona propriis meritis vere nanciscimur.
Si Virginis beatissimae cooperatio nullo valore meritorio praedita
erat, tunc vix assequi possumus quomodo S. Ioannes enodate sta-
tuerit Beatam Virginem iram Dei contra peccatores placavisse
divinamque maiestatem nobis propitiam reddidisse.?5 Acitur hic
de valore satisfactorio, sed implicite de valore quoque meritorio.
Ceterum, iuxta S. Auctorem, congruum sane erat ut Christus ad-
iutorium in opere redemptivo sibi consociaret, ideoque ipse Deus
beatissimam eius Matrem ad munus Corredemptricis deputavit.5?*
Nonne haec divina deputatio indolem soteriologicam marialis
eooperationis necessario secum fert?

ce sacrifice, une gloire digne de sa grandeur infinie; pour réparer le déshonneur

qui lui est rendu par tous les péchés des enfants d'Adam; pour délivrer toutes
les àmes de la tyrannie de l'enfer, et pour les mettre en état de glorifier Dieu
éternellement dans le ciel».
5" Of. H. LENNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso opere Redemptionis,
in Gregorianmwm, 29, 1949, p. 122. ''extus, quem adducit LENNERZ, ille est in quo
S. IOANNES, relatis verbis S. BreRNaRDI (Sc. « Sed congruum magis erat ut ades-
set nostrae reparationi sexus uterque, quorum ceorruptioni neuter defuisset »),
subiungit: « Ce qui s'est fait nóanmoins d'une maniere infiniment différente:
lIHomme-Dieu ayant opéré notre rédemption comme cause primiére et souve-
raine, et par ses propres mérites et sa trés sainte Mére y ayant coopéré comme
cause seconde et dependante de la premiére, et par les mérites de son Fils, et
en la maniére qui a été dite ». Cf. op. cit., p. 98-99.
555 Op. cit., p. 106: «...le Propitiatoire était une figure de la glorieuse
Vierge, parce que c'est par elle que l'ire de Dieu enflammée contre les pécheurs
a été éteinte, que sa, divine Majesté s'est rendue propice au» hommes, et que
son infinie Miséricorde a eu compassion de nos miséres ». Cf. etiam p. 06.
5? 0p. cit., p. 549: « Mais il n'a pas voulu faire ce grand ouvrage [de la
rédemption] tout seul. Car, outre qu'il fait toutes choses avec son Pére et avec
Son divin Esprit, il a voulu encore associer sa trés sainte Mére avec lui dans
les grands ouvres de sa miséricorde. I] west pas bom que l'homme soit seul,
dit Dieu, lorsqu'il voulut donner la premiére femme au premier homme; foi
 Seriptores ex aliis Ordinibus Religiosis saec. xvir 291

Neque iuvat instare praefata documenta etiam de coopera-

tione ad Redemptionem subiectivam optime intelligi posse. Nam,
in testimoniis allatis nullo modo quaestio est de gratiis elargien-
dis, sed potius de ipsa reparatione offensae Deo illatae, de ipso
peccato expiando, de ira divina per sacrificium placanda, de li-
beratione totius generis lapsi a servitute peccati, de pace inter
Deum et genus humanum iterum instauranda. De cetero, in quo-
dam textu ubi proculdubio quaestio est de Redemptione obie-
ctiva. ab ipso Christo peracta, continuo subnectit Auctor: « ... et
vidimus iam quomodo ad hoc opus patrandum diversimode coo-
peratum fuerit Beatissimae Matris cor »."?* Deipara igitur, iuxta
S. Ioannem Eudes, ad idem opus cooperabatur quod Iesus in
cruce moriens peragebat, nimirum, ad ipsum opus obiectivum
Redemptionis nostrae.
Eandem prorsus doctrinam in Belgio palam tradebat erudi-
tissimus P. LavunENTIUS KmrAvTTER, O. S. B., cuius hac de re 198

testimonium sic breviter contrahi potest: Beata Virgo ad opus

redemptivum Christi sua acerbissima compassione cooperata
est,?* quatenus sc. suas lacrimas Deo Patri obtulit 4n remissio-
nem peccatorum ;? immo, Christus eiusque Mater sanctissima
unum. idemque holocaustwm Deo pariter pro nobis in Calvaria
offerebant 5?" ideoque, sicut Adam et Eva mundum vendiderunt

qui est Jésus,

sons-lui wn aide quá lui soit semblable. Ainsi le nouvel homme,
la, luà donne pour étre
veut avoir une aide qui est Marie, et son Pére éternel
du salut du monde, qui
sq, coadiutrice et sa coopératrice dans le grand owvore
est l'euvre de sa grande miséricorde ».
Rédempteur à
527 Op. cit., p. 186: « Enfin, c'est sur le Calvaire que notre
vu comme le Coeur
opéré et consommé l'eeuvre de notre salut, et nous avons
à l'aeeomplissement
de sa bienheureuse Mére a coopéré en plusieurs manieres
scriptore s scholae gallicae istius periodi
de ce grand couvre». Quoad ceteros
A. MoriEN, Les Grandewr s de Marie d'aprés les écrivains de l'école fran-
consule
dans l'École Francaise,
caise, Paris, 1936; E. 'lHÉORET, La Médiation Mariale
1940, praes. p. 18-123; C. DILLENSCH NEIDFER, Marie aw service de notre Ré-
Paris,
1947, p. 186-200. Iuxta hune auctorem (ibid., p. 200),
demption, Haguenau,
x représentants de l'Ecole
«.. à part Bérulle et le P. Chardon, les principau
immédiat de Marie à l'oeuvre
mystique francaise tiennent pour le coneours
d'Olier cet apport marial est déjà
rédemptricee de son Fils. Et sous la plume
assez heureuse ment défini ».
1695, p. 177, n. 358.
528 T'AunENTIUS KmxavrrER, Fastus Mariales, Venetiis,
52» p. cit., p. 165, n. 261-268.
539 (p. cit., p. 116, n. 332, 330.
 298 Scriptores e clero saeculari saec. xvri

pro uno pomo, ita Christus et Maria mundum redemerunt quasi

uno corde.9?' Et adhuc pressius:
« Probatur etiam ratione, quia offerendo illam compassionem
satisfaciebat aliquo modo [sc. de congruo] pro peccatoribus, quo-
rum salutem summe exoptabat. Tertio, cooperata est etiam offe-
rendo vitam et sanguinem eiusdem Redemptoris Patri aeterno
pro nostra salute, nam ut Filius verus erat aliquid ipsius... ergo
obtulit aliquid in quo habebat ius pro nostra salute, sie coope-
rata maxime ».*? Praefatam sententiam de Maria GCorredem.
ptrice ulterius corroborat auctor plures Ecclesiae Patres af-
ferendo.5??
Nune autem et quosdam auctores memorare oportet qui ad
nullam religiosam familiam pertinent.
Satis perspicue, inter alios, doctrinam de mariali Corredem-
129 ptione proponit cl. AGNELLUS SCIPIONE. Prae primis animadvertit
auctor: « Beata Virgo non est causa propria neque efficiens
principalis nostrae Redemptionis. Eam appellamus Reparatricem
et Mediatricem quia exstitit causa materialis nistrae salutis et
quia ad eam cooperata est activitate morali suae liberae volun-
tatis ».?^ « Patris aeterni et Christi voluntati plane concors,
obtulit Beata Virgo Piliwm swwm cew oblationem et suavitatis
holocaustum in mundi redemptionem ».??* Quae Virginis coope-
ratio habuit etiam rationem meriti: « Cooperata est ad nostram
Redemptionem per modwm. meriti ».9?* « Non quod ipsa redem-
ptionis pretium obtulerit, quum solus Christus redemptionem
nostram de condigno meruerit, uti aiunt theologi, sed quatenus
Beata Virgo eandem redemptionem per quandam congruitatem
sive merito de congruo promeruit ».9??
130 Maiori sobrietate procedit GONSALvUS DURANT, feretranus epi-
scopus, in eius Adnotationibus ad Revelationes Sanctae Birgittae.
De notissimis illis verbis quibus Beata Virgo Sanctam Birgit-

531 05. cit., p. 171, n. 339.

53 Tbid.
5?* ()p. cit., p. 118, n. 842.
5** SorPeIONE AGNELLO, Dell'interna croce della Madre di Dio, Venezia, 1034,
p. 51. Apud C. DrinrEeNSOHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Ha
guenau, 1947, p. 181.
555 0p. cit., p. 56; apud DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 181.
535 0p. cit., p. 59; apud DILLENSCHNEIDER, ibid.
S TDid:
 Scriptores e clero saeculari saec. xvii 299

tam alloquuta fuerat, scilicet: « Sicut Adam et Eva vendide-

runt mundum pro uno pomo, sic Filius meus et ego redemimus
mundum quasi uno corde », animadvertit Durant Virginem Dei-
param dupliciter esse mundi Redemptricem, nempe, propter Re-
demptoris maternitatem et propter eiws acerbissimam cum Chri-
sto compassionem ; et subdit: « Ideo mirum non est si Ipsamet
[B. Virgo] hoc loco dicat eum suo Filio mundum redemisse AY
Adnotat ulterius illustrissimus commentator Virginem Deiparam
neque nos « proprie » redemisse neque satisfactionem « de rigore
iustitiae » pro nostris peccatis praestitisse. Hoc ex eo praeser-
tim colligit quod Beata Virgo, utpote creatura, infinitum debitum
solvere non poterat.5*?
Fortasse inter patronos nostrae doctrinae connumerari quo-
que valeat cl. GowManus HUYGENS (ob. 1702), lector lovaniensis, 131

iuxta quem beatissima Dei Mater sui meritis suaque compas-

sione nos ad vitam supernaturalem gratiae parturivit. Mater
nostra est etiam quia Mater exstitit Christi, capitis corporis my-
stici. Item, sicut Eva, sub arbore scientiae boni et mali, mater
peccati evasit, ita Beata Virgo sub arbore erucis Filio suo coin-
qui-
patiens, omnium fidelium Mater facta est spiritualis.^^' In
ndum est, sc. cooperat ionem Vir-
bus verbis hoc sedulo adverte
non
ginis ad nostram regenerationem spiritualem non solum
verum etiam ef-
coarctari posse ad munus divinae maternitatis,
fectum esse ipsius compassionis meritoriae.
dis-
Pressius de Virginis participatione ad opus salvifieum
qui, quamq uam laicus, quampl u-
serit cl. dominus Dr PnriÉzac
aliis script oribus de-
rima documenta de privilegiis marianis ex
Recole ns saerifi-
prompsit, eaque in tria volumina congessit. —
notat auctor :
cium a Beata Virgine iuxta crucis aram oblatum,
ab eximiis
hac plane de causa tamquam altare et sacerdotissa
t ipsa Media-
doctoribus Beata Virgo salutatur;?*' immo, exstiti
vo DumaNTO, ep. feretrano
555 Revelationes Sanctae Birgittae... « GowxsAL
notis illustratae, vol. 1, Romae, 1628, p. 16.
539 ()p. cit., p. o.
s de Verbo Incarnato, Leodii,
549 GoMMARUS HuyGENS, Breves Observatione
Horrex, La dévotio n à Marie au déclin du XVIIe sie
1695, p. 311-972; apud P.
cle..., Paris, 1938, p. 98, nota 5.
la Vierge, Mére de Dieu, vol. 9,
541 Messire D. de PniEzao, Les privilóges de
DILLEN SCHNEI DER, Of. Cif., p. 177: « C'est
Paris, 1651, p. 373-378. Ita citatur a C. un autel
docteurs de la considérer comme
ce qui a donné sujet à de célebres
 300 Scriptores e clero saeculari saec. XxvII

trix inter Deum et homines quatenus eius voluntatem, compas-

sionem, et merita voluntati, passioni et meritis Filii sui con-
iunadát. 9^?
Asseverat ulterius de Priézae merita Christi perfectam aequa-
litatem habuisse relate ad proemium quod Pater aeternus ele-
ctis elargiebat, et continuo subnectit : attamen ipse Deus digna-
tus est oblationem illam acceptare quam Beata Virgo pro prae-
destinatis illi offerebat." Quapropter, pergit auctor, nullam in-
comparabili magnitudini Filii Dei irrogamus iniuriam dum fa-
temur Beatissimam eius Matrem una cum illo (quamvis longe
inferiori gradu) hominum. restaurationem promeruisse, adiecto
insuper gratiarum omnium cumulo quae in salutis nostrae ne-
gotio comprehenduntur.?^^*^ — Quae omnia,ni fallimur, hodiernae
sententiae de mariali Corredemptione optime quidem cohaerent.
Ast longe sane praestantius reputandum est testimonium in
133 quodam huius periodi tractatu cui titulus Considerationes de
mysteriis Iesu Christi, D. N., necnon de festis eius Sanctissimae
Matris, cuius tamen auctor nobis adhuc ignotus est.?^? « Beatis-

et comme une Prétresse, parce qu'à la facon d'un Prestre, elle a offert l'hostie
de la rédemption, et que Jésus qui n'a été immolé qu'une fois sur le Calvaire,
l'a été sur l'autel du eceur de sa Mére autant de fois qu'elle l'a volontairement
présenté aux tourments de sa Passion ».
51? Doc. cit.: « C'est donec le privilége de la sainte Vierge de porter le titre
de Médiatrice pour avoir uny sa volonté, ses souffrances et ses mérites à la
volonté, aux souffrances et aux mérites de son Fils ».
5:3 Doc. cit.: « Il est vrai que les mérites de ce grand Sauveur avaient une
égalité parfaite avee la récompense que son Pére donnait à ses Esleus, et que
mesme ils excedaient infiniment toutes les gráces qu'il accordait; mais aussi
ce mesme Dieu, qui avait préparé à son Fils une si digne Mére, et qui la vou-
lait enriehir de tous les ornements bienséants à sa dignité, ne laissait pas de
recevoir l'oblation qu'elle luy présentait pour les mesmes prédestinez. En un
mot, nous devons notre salut à Jésus, mais nous devons Jésus à Marie». Apud
C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 1T(-118.
*^ Loc. cit.: « En cette sorte, nous ne dérogeons point à l'incomparable
grandeur du Fils de Dieu quand nous disons que sa sainte Mére a mérité avec
luy, quoy qu'en un degré infiniment inférieur, le restablissement des hommes
avee toute la suite des gràces qui sont encloses dans l'entremise de notre salut ».
Apud C. DILLENSCHNEIDER, Op. Cit., p. 178.
555 En operis titulus lingua hispaniea: Consideraciones sobre los misterios
de Jesucristo, Seiior Nuestro, y fiestas de su Santísima Madre. Huic operi (quod
vidimus in bibliotheca Patrum Ordinis Minorum in conventu Aránzazu, Hispa-
nia) desunt, proh dolor, primae paginae; ideoque neque auctoris nomen neque
locum aut annum editionis adhuc scimus. Tamen, propter scripturam et alia
huiusmodi videtur in hae periodo reponendum. In quadam ex primis paginis
 Scriptores e clero saeculari saec. xvii 301

sima Virgo et Domina nostra — sic legimus — exstitit huius

operis [redemptivi] Mater, non quidem ex eo solummodo quod
Redemptorem genuit, verum etiam operi redemptivo adiuvans,
tamquam Mater, in ipsa [Redemptione] redemptos generans at-
que pariens ». Et postea: « Evidens est Christum Dominum no-
strum, qui pro nobis satisfecit et debita nostra solvit, unicam
fuisse causam primariam Redemptionis; sed in hac Redemptione
[agitur ergo de Redemptione obiectiva] partes habuit Beata
Virgo, non solum Redemptorem pariendo (quum hoc fuerit opus
naturae) sed Redemptioni quandam. opem et divitiam afferendo,
ita, ut huius operis redemptivi Mater et auctrio evaderet. Hic est
communis Sanctorum loquendi modus ».5*^* Et allegatis nonnul-
lis Patrum testimoniis, prosequitur: « (Beata Virgo) communi-
ter ab omnibus Mediatrie Redemptionis salutatur; hi autem ti-
tuli Dei Genitrici aptantur nom solum. propter eius intercessio-
nem, siquidem etiam. Patriarchae pro nobis intercedunt DE
« Una eum Filio Beata Virgo altari affixa et coniuncta, Sa-
cerdotem in oblatione opitulata est; quod si ille seipsum obtulit,
ipsa illum offerens, ipsius cor et viscera obtulit: et hic fuit fer-
ventissimus et maacime meritorius actus quem perfecit Virgo
benedicta ».?**
« Redemptionem mundi uterque [Mater et Filius] acquisivit,
et omnium universale remedium utrique debetur; etenim cum
oblatio esset Christi, Pater aeternus, ut ipsius precibus annue-

Cristo Nuestro
sequentem titulum etiam legimus manu scriptum : Ecelencias de
Sefior y de la Virgen Nuestra Seiiora.
fué la
54€ Consideraciones..., tratado 3, p. 39: « La Virgen Sefíora nuestra
ayudando a la re-
Madre de esa obra, no solo engendrando al Redentor, sino
los redimidos ». ...
dención, como Madre, engendrando y pariendo en ella a
la redención no fué otra que Cristo Sefior
« Claro está que la causa principal de
pero Ja Virgen tuvo
nuestro, que el fué el que satisfizó y pagó nuestras deudas;
en esa obra tuvo
en esa redención parte, no solo pariendo al Redentor, que
caudal por el eual
parte la naturaleza, sino poniendo en la redención algün
de hablar es de los
venga a ser Madre y autora de esa obra. Comün modo
Santos ».
la llaman eomunmente Mediadora de la Redención; y
54! Ibid.: « Todos
sólo por haber sido intercesora, que también
estos títulos no se le deben dar
lo fueron los Patriareas ».
al Altar, ayudó
545 (p. cit., p. 40: « [María] con el Hijo pegada y conjunta
sí mismo, ella ofreció sus en-
al Sacerdote a la ofrenda; que si El se ofreció a
el acto más fervoroso y
trafias y su corazón en ofrecerle a El: y así fué este
:
de mayor merecimiento que la Virgen obró... ».
302 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M. »

ret, intuitus est tam personam offerentem quam oblationem ;

et cum Beata Virgo esset Mater Dei et omnis gratia plena (ex
hoc capite debuit esse gratia infinita) et cum oblatio esset etiam
Dei, nullum est dubium ipsam Virginem idem promeruisse quod
Filius eius promerebat: de cetero, uti ait sanctus Bernardus,
ad hane oblationem in cruce perficiendam tam Spiritus Sanctus
quam Virgo benedicta opem contulerunt ».???
Ergo: exornanda est Maria Corredemptrieis titulo »on quia
Redemptorem peperit; non quia pro nobis intercedit; sed potis-
simum propter eius oblationem meritoriam iuxta crucem, cuius
intuitu Pater coelestis, tam Matris quam Filii precibus annuens,
genus humanum lapsum sibi iterum conciliare dignatus est.
Redemptio igitur obiectiva nobis promerita fuit tum a divino Re-
demptore tum ab eius dignissima Matre, quamvis valor intrinse-
cus istius meriti haud parum differat in utroque merente.

AnT. 5

De eontroversia eirea opuseulum anonymun

** Monita salutaria B. Virginis Mariae ?

Ultimis decennis saec. xvii evolventibus, infaustam sane con-

troversiam recolunt annales Mariologiae. Agitur de celeberrimo
ac diuturno illo certamine cui occasionem praebuit notissimum
opuseulum anonymum Monito salutaria Beatae Virginis Mariae
ad cultores suos indiscretos, Gandavi anno 1613 editum, Cum seri-
ptores infra adducendi propriam sententiam de Virginis Corre-
demptione declaraverint dum praefatum opusculum impugna-

3153 Animadverte hic agi de Christi precibus; et tamen sermo est proculdubio
de Redemptione obiectiva.
559 ()p. cit., p. 41: « [María] fué sacerdote porque también ella ofreció con
su Hijo lo que era suyo, fué altar porque aquel Seiior que en la cruz fué muerto
y ofrecido una vez, en el corazón de la Virgen fué muerto y ofrecido infinitas
(veces); pues todas cuantas ella le ofreció por la salud y bien del mundo fué
holoeausto ofrecido sobre el altar». ... « Ambos aleanzaron la redención del
mundo, y el remedio general de todos, & ambos se debe; porque siendo la ofrenda
de Cristo, miró el eterno Padre para inclinarse a sus ruegos, a la persona que
ofrecía y a la ofrenda; que siendo también la Virgen Madre de Dios, llena de
toda gracia (que por este lado tiene ser de infinidad) y siendo también la
ofrenda de Dios infinita, sin duda merecia lo mismo ella que su Hijo: además
 —

Controversia cirea « Monita salutaria B. V. M.» 303

bant, non erit abs re quaedam de isto deque eius auctore heic
breviter praemittere.*?!
Verus libelli auctor agnoscendus est iurisconsultus colonien-
sis ADAM WIDENFELD (1618-1618). Vir doctissimus simul ae studio- 134
sissimus in Novatorum conversione expedienda, quaedam opera
exaravit ad vindicandam fidei catholicae puritatem.??? Cum iuxta
illius periodi controversistas (sicuti, de cetero, et nostris tempo-
ribus evenit) grassantes abusus, praecipue de his quae Virginis
cultum respiciunt, haereticorum ad Ecclesiam Dei reditum non
parum retardarent, arbitratus est auctor se huic difficultati ob-
viare facile potuisse, exhortando animarum pastores ut praedi-
ctos abusus apud simplices fideles abolere satagerent. En igitur
verus scopus Monitorum salutariwm. Unde, historice loquendo,
eorum evanescit suspicio iuxta quos Adam Widenfeld ex animo
conatus fuerit cultum et devotionem erga Deiparam non tantum
minuere sed et penitus eradicare. — Haec quoad auctoris scopum
atque consilium, quatenus ex documentis exstantibus iudicium
proferre licet.
Relate ad viam seu methodum qua Widenfeld propositum at-
tingere studuit, libenter fatemur eam fuisse sat infelicem ac
imperitiis refertam. Commenticios enim abusus ubique detegens,
atque vere existentes non raro amplificans, hypercriticus iste,

y
que (como dice San Bernardo) en la cruz juntaron eaudal el Espíritu Santo
». Of. etiam P. D. PnrEsrRE, La Passion de
la Virgen para hacer esta ofrenda
in
la sacrée Vierge Marie, Paris, 1668, qui passim agit de Maria eooperatrice
g., p. 19, asserit: sieut humani generis interitus a duobus,
opere redemptivo; e.
debuit.
ita etiam, iuxta Catholicam traditionem, & duobus redemptio proficisci
IoskeH nE BaRZIA Y ZAMBRANA (episcopum gadicensem) , Despertador
Cf. etiam
Cristiano; Marial de varios sermones de Maria Santissima N. S. en sus festi-
vidades, Madrid, 1692, p. 237, 289. 3
531 fjoeupletissimam bibliographiam circa Monita salutaria invenies apud
cl. P. Horrrn, La dévotion à Marie au déclin du XVII* siécle, autour du Jan-
sénisme et des « Avis Salutaires de la, B. V. Marie à ses dévotis indiscrets »,
S. I., Jean Crasset
Paris, 1938, p. 369-381. Of. etiam articulum cl. H.-M. Banos,
in Bulletin de la
(1618-1692), le Jansénisme et la dévotion à la Sainte Vierge,
Paris 1939, p. 137-184. De opere Patris
&ociété Francaise d'études mariales, 1938,
s de Science
HorFER ef. iudicium et observationes cl. P. AunRON, in Recherche
notulam cl. C. DrrLENSCOH NEIDER, Marie aw ser-
religieuse, 19, 1939, p. 249-255;
cl. E. BÓMINGHAUS,
vice de notre Rédemption, Haguenau, 1947, p. 143; necnon
Katholische Marien-
Geschichte der Marienverehrung seit dem Tridentinum, in
341-359.
kwunde (ed. P. SrRXTER) vol. 2, Paderborn, 1947, p.
:
552 Cf, P. HorrER, 0p. Cit., p. 188.
304 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M. »

ob eius rigorosam scrupulositatem, suspectum se reddidit de

Iansenistarum errore. Ac si hoc non sufficeret, de nonnullis pri-
vilegiis marianis tam aequivocam atque ambiguam dicendi ra-
tionem sectavit ut nonnumquam reapse videatur doctrinas in
Ecclesia communiter receptas plus minusve parvipendere.
Uti erat experctandum, libelli celeris divulgatio vehementem
induxit querelam inter auctores contemporaneos, quorum non-
nulli laudato iurisperito aperte suffragati sunt, alii autem (ple-
rique) contra eum extemplo et quidem infense surrexerunt.???
Tantam attinxit certamen amplitudinem, ut auctoritates eccle-
siasticae intervenire debuerint. Itaque, libelli doctrina diligen-
ter excussa, omnibus rite perpensis, Suprema Sacra Congregatio
Sancti Officii in solemni sessione die 19 iunii, 1674, coram Sum-
mo Pontifice habita, criminosum opusculum in /ndicem librorum
prohibitorum retulit; quod decretum publiei iuris factum est
die 12 iulii eiusdem anni.??^ Suspendebantur Monita hac censura
non quidem absolute, sed donec corrigerentur."? Postea vero,
ingravescentibus hac de re disceptationibus, absque ulla restri-
ctione damnata sunt decreto diei 22 iunii, 1676, quod publicum
evasit die 17 iulii eiusdem anni.
Hisce de Monitorum auctore in genere praelibatis, superest
ut eius quoque sententiam quoad Corredemptionis praerogativam
summatim exponamus.
In monito 10 ita finxerat Widenfeld Beatam Virginem allo-
quentem : « Cavendum tamen, ne per hyperbolem vel immode-
ratum zelum, mihi quidquam tribuas quod soli Deo debetur. Ne
itaque me vocaveris Salvatricem aut Corredemptricem ». Et paulo
antea, monito 9: « Christus fuit qui iram Dei propriis meritis
placavit; ipse solus homines Deo reconciliavit; ipse torcular cal-
cavit solus et nemo erat cum illo. Nemo igitur mihi talia tribuat;
etenim si ego Deo placui, hoc non fuit nisi in et per Iesum Chri-
stum, Redemptorem ac Salvatorem meum. Numquid ego pro
555 Spatio duorum annorum (1673-1675) plus quam quadraginta opera et
opuseula econtra Momnita salutaria conscripta sunt! Cf. cl. H.-M. BaROoN, art.
cit., p. 154-155.
534 Of. P. HorrER,
0p. cit., p. 178.
55 Tuxta P. HorrER, 0p. cit., p. 118-119, decretum illud habet: Swspenditur
donec, ete. Adversarii libelli hoe interpretabantur: Donec corrigatur, sed epi-
Scopus tornacensis illud intellegebat: Donec cedatur twmultus. Attamen, ipso
Cardinale Bowa4 testante, legendum videretur: Donec corrigatur.
 Controversia cirea « Monita salutaria B. V. M. » 305

vobis crucifixa fui? aut numquid vos in meo nomine baptizati

estis? 559
Quamnam interpretationem ista patiantur? — Opinatur cla-
rissimus Pater P. Hoffer haec omnia, stricte loquendo, bene con-
ciliari posse cum hodierna doctrina de Virginis cooperatione ad
opus redemptivum Christi. Etenim, qui praedietae cooperationis
ambitum silentio praeterit, non eo ipso cooperationem negat.
Reiicit quidem Widenfeld Corredemptricis titulum, sed hoc in-
nixus iudicio, sc. quod praefatum vocabulum aequivocum arbi-
tratur, necnon quia apud nonnullos auctores sensu strictissimo
desumebatur, eo nempe quod quaedam particula ex carne Beatae
Virginis necnon guttulae suae sanguinis asservatae fuerint in
corpore Christi usque ad Passionis tempus et sic illa carnis par-
tieula passa est, et guttula sanguinis effusa est pro peccatis no-
stris." Item, iuxta Widenfeld, cooperatio Virginis ad salutem
in eo reponenda est quod ipsa Redemptoris maternitati libere ac-
quievit, uti apparet ex eius Epistola Apologetica."* Sed neque
hoc adversatur recentiorum sententiae de Virginis cooperatione
per modum meriti. Haec doctrina claro iurisconsulto penitus
erat ignota ;sicuti, de cetero, et aliis scriptoribus illius epochae.
Ita sonat, per summa capita, iudicium a cl. Hoffer nuper
prolatum ;*?? cui nonnullas animadversiones hic apponere nobis
liceat.
Quamvis verissimum sit doctrinam de Maria Corredemptrice,
in eius ulteriori evolutione, apud omnes et singulos theologos
saeculi xvil minime adinveniri, nihilominus, uti ex praedictis
ample colligitur, eo tempore quo Widenfeld opusculum exaravit,
haec sententia satis communis evaserat praesertim apud scri-
ptores marianos; ideoque admodum improbabile censemus Mo-

556 ApAM WIDENFELD, Monita salutaria B. V. Mariae ad cultores suos indá-

Wholesome Ad-
scretos, Gandavi, 1073; textus desumimus ex versione angliea
from. the. Blessed. Virgin to her Indiscreet Worshippe rs (a J. 'TAvLoR pa-
vices
rata), London, 1687, p. S.
contre
557 Gf, THOMAS LEROY, O. P., Le culte de la B. Vierge Marie, défendu
par le R. P. F. Hennegwier ..., St.-Omer, 1674, p. 11
un donneur d'Avis anonyme
titulus Monita
et A. WiIDENFELD, Zpistola apologetica qwam auctor libelli cui
censo-
salutaria B. V. Mariae ad cultores suos indiscretos, scripsit ad eiusdem
rem, Mechliniae, 1674, p. 31.
555 ApAM. WIDENFELD, Epistola apologetica..., Mechliniae, 1614, p. 29-32.
55» P. HorrkR, La dévotion à Marie..., Paris, 1938, p. 271-210.

20
 306 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M. »

nitorum auctorem quaestionem nostram penitus ignorasse. Aliud

sane ex toto libelli tenore legentibus protenus elucet. Qui enim
solemniter statuit Christum solwm iram Dei Patris propriis me-
ritis placasse, vel Christum solwm reconciliationem nostram pe-
regisse (monitum 9) et continuo subdit : « Ne itaque me vocaveris
Corredemptricem » (monitwm 10), diserte negat Deiparam Vir-
ginem propriis meritis iram Dei sedasse vel reconciliationem
Dei hominibus promeruisse. Quod ulterius evincitur etiam ex
auctoris Epistola ad Patrem Iobert ubi palam confitetur « Ma-
riam non esse Mediatricem nisi quatenus pro nobis orat, et hanc
mediatorem esse communem, illi et omnibus sanctis ».***^ — Mens
cl. auctoris, his verbis expressa, tam perspicua est ut nullo in-
digeat commentario.
Attamen, ex eo quod Widenfeld neque Corredemptricis titulo
faveat neque doctrinam ab eo significatam amplectatur, iniuste
sane de Iansenismo aut de antimarianismo argueretur.??' Re-
colendum enim est doctrinam de qua agitur, quamvis sat notam
ac vulgatam apud scriptores saec. XVII, hactenus tamen robora-
tam minime fuisse (prouti nostris temporibus accidit) splendenti
Romanorum Pontifieium atque catholici episcopatus suffragio.
Quod, de cetero, eorum quoque agendi rationem excusat, qui hac
de re in iurisconsulti sententiam conspirabant.
His de Widenfeld ac de eius opuscolo breviter praehabitis,
iam inquiramus oportet de doctrina Corredemptionis marianae in
periodo quae notissimi libelli divulgationem immediate subse-
quuta est.
Inter primos auctores qui Monita salutaria acerrime impu-
135 gnavere,*9? mentione dignissimus est P. MAXIMILIANUS REICHEN-

599 ApAM WIDENFELD, Lettre aw P. Jobert (MS. de Marbourg), vol. 1, n. 2,

fol. 166: « Elle n'est Médiatrice qu'en tant qu'elle prie pour nous; et cette sorte
de médiation lui est commune avec tous les saints et avec chacun d'iceux... ».
Apud P. Horrkn, op. cit., p. 219, nota 3. Inaeecurate etiam scribit cl. HOFFER
(ibid., nota 1), quoad titulum Corredemptricis: « Terme encore peu usité alors;
on le trouve employé 1a premiére fois ['!] vers 1650 ». De quo consule opusculum
nostrum: The Blessed Virgim's Corredemption Vindicated, Quaracchi, 1937,
p. 15-16.
59 Of. H.-M. BARON, arí. cit., p. 1064.
5592 Ohronologice omnium primus qui publice (et quidem violenter) doctrinas
ADAMI WIDENFELD impugnavit fuit, ni fallimur, Pater ArEXxriUS LANNOY, O. F. M.,
in quadam concione die 8 decembris, 1673, Gandavi habita, i. e., intra mensem
ab apparitione libelli. Cf. HorFER, 0p. cit., p. 146. 'Textum tamen istius concionis
 Controversia cirea « Monita salutaria B. V. M. » 307

BERGER, S. I. (ob. 1676), philosophiae ac sacrae theologiae profes-

sor in alma universitate pragensi. Quamvis in eius operibus valde
iniuste atque iniuriose erga Widenfeld sese gerat,*9? eius tamen
testimonium in favorem nostrae doctrinae revera splendidum est
ceterisque facile praecellens.
Inter alia, tractatum ex professo contra Monita salutaria con-
seripsit, se. Mariani cultus vindiciae, in quo haud pauca repe-
riuntur quae ad institutum nostrum faciunt. Hic quaedam tan-
tummodo ex Animadversione 24 (contra monitum 10) depromere
sufficiet. In hac animadversione, quae per novem paginas protra-
hitur, plurium invocat SS. Patrum Ecclesiaeque doctorum do-
cumenta quorum suffragio Dei Genitrieis cooperatio ad opus sal-
vifiecum mirifice fulcitur. En pulcherrimum testimonium:
« Fatemur enim libentissime Christum in salvando et redi-
mendo genere ope et auxilio suae Matris nequaquam indiguisse ;
negamus autem eiusdem Matris merita et preces per modwm me-
riti et impetrationis de congruo in consortium meriti de condigno
a Filio exhibiti (prout absolute facere potuit) adlecta et adscita
non fuisse. Patet tertio, longe potiori titulo potuisse a Sanctis
Patribus Deiparam nuncupari salutis humanae Corredemptri-
cem et restauratricem quam Eva ab iisdem (nullo, quod equidem
sciam, improbante) fuerit appellata salutis humanae Perditrix,
vitae destruxtrix... Siquidem Eva ad generis humani perditio-
nem non concurrit nisi remote et per accidens (fructum scilicet
vetitum laudando, et ad eius esum Adamum maritum suum alli-
ciendo et invitando), Maria vero proczime et immediate saluti no-
strae et humani generis Redemptioni cooperata fuit, non solum
Christo pretium Redemptionis de suo sanguine suppeditando, ve-
rum etiam eidem quousque opus Redemptionis absolveretur, ma-
gno affectu ministrando, iuvando, et quantum in ipsa fuit, usque
ad consummationem in cruce constanter assistendo et cum illo
in animo patiendo ».?*^ Paulo antea de Beata Virgine dixerat:
m
prae manibus non habentes, nihil de auctoris doctrina relate ad quaestione
postram in specie scire valemus.
553 Quaedam excerpta videbis apud P. HoOoFrkR, op. cit., p. 153-155.
5944 MAXIMILIANUS REICHENBERGER, Mariani cultus vindiciae, sew monnullae
ad cul-
animadversiones in libellum cui titulus: Monita salutaria B. V. Mariae
Deiparae
tores suos indiscretos. Pro vindicanda conira auctorem, anonymwm
re-
gloria, secundum orthodoxae fidei dogmata, Sanctorum Patrum testimonia,
ctae rationis dictamáina, et theologorum principia, Pragae, dOT( 9D 1207
 308 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M. »

«in morem sacerdotis cum Filio Sacerdote sacrificium faciens,

aeterno Patri obtulit Redemptionis hostiam ».?*?
Alias asserit auctor animadversiones iurisconsulti coloniensis
contra fideles qui vocabulis Corredemptricis, Mediatriecis etc.,
passim utuntur, lutheranismum et calvinismum plane sapere,
immo et ipsos SS. Patres 5** necnon Apostolicam Sedem **' ex
obliquo attingere.
Patris Reichenberger in religione confrater, et Monitorum ho-
136 stis infensus, fuit cl. NicorAus Dubois, in alma universitate lo-
vaniensi lector, qui Adamum Widenfeld sequentibus verbis in-
crepat : « Cum dici vetas Beatam Virginem propriis meritis Deum
placasse, negasne ipsam habuisse propria merita? Confiteor ego
eius merita dependisse a meritis Christi; non habuisse ipsam
merita propria, non dicam. Negasne ipsam placasse Dewm istis
meritis? Nemo tibi credet, praeter eos qui tecum fastidiunt no-
men Mediatricis! ».5*?
Reiecerat Widenfeld Corredemptricis titulum tum propter
imaginariam ambiguitatem, tum etiam quia, iuxta ipsum, an-
sam praebebat haereticorum calumniis. Cui obiectioni sequenti
modo respondet cl. Dubois: « Accuratiores theologi... aiunt Bea-
tam Virginem esse causam salutis et Redemptionis minus princi-
palem, idque variis titulis quos prosequi longum esset. Tu, his
contemptis, satis habes cultores marianos traducere tamquam
simpliciter Salvatricem et Corredemptricem vocent, Si qui sic vo-
cant, ea coadiungunt quae dubitare non sinunt de bono sensu ».5*?
De quo sensu agatur, iam superius dixerat, sc.: Beata Virgo est
Corredemptrix quia propriis meritis iram Dei placavit.
Adnotare hic iuvat non omnes qui contra Widenfeld surre-
xerunt doctrinam nostram eodem prorsus modo intellexisse. Sic,
137 e. g., cl. P. HIERONYMUS HENNEGUIER, O. P. (ob. 1712), theologiae
professor Duaci, Corredemptionem Deiparae videretur coarctare
ad cooperationem tempore Incarnationis praestitam (eo nempe
5955 ()p. cit., p. 116.
5996 Op. cit., p. 25-20.
56100: €CLUSND: 26:
595 T'opvrsci0. BoNA (pseudonymus-anagramma pro: Nicor4o DusBors), Defen-
sio Beatissimae Virginis Mariae et piorum cultorum illius, contra libellum inti-
tulatum : Monita salutaria..., ed. 2, Wurtzburgi, 1685; edidit J. J. Bounassf, in
Siutmma, aurea, de laudibus B. V. Mariae, vol. 5, Parisiis, 1862, col. 171.
sto T bid;
 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M.» 309

sensu quod Virgo benedicta Christo praebuit carnem et sangui-

nem quibus ipse nos redemit) necnon ad actualem eius interces-
sionem. Scribit enim auctor : « Ipsa interveniente multos salvari,
ideoque suo modo salvatricem dici posse, fide non dubia teneo.
Communior usus loquendi non habet ut Corredemptrix nomine-
tur [ !]. Quidni tamen sane et pio sensu redemptionis nonnulla
denominatio ad illam extendatur? ».?'"" Postea, Corredemptio-
nem exponit sensu cooperationis remotae, de qua supra, et pro-
sequitur: « Certe, ex Ordinis, quem profiteor, praescripto ab
Ecclesia approbato, in officio Beatae Virginis hane quotidie lec-
tionem recito: Sancta Dei Genitrix, quae digne meruisti conci-
pere, quem totus orbis nequivit comprehendere, tuo pio inter-
ventu culpas nostras ablue, ut perennis sedem gloriae, per te
redempti, valeamus scandere. — Vide ergo an congrue in ore
Beatae Virginis haec verba collocaveris: * Ne itaque dixeris me
esse omnipotentem, ne me vocaveris salvatricem aut Corredem-
ptricem "^. Quamquam, ut dixi, non debent haec de ipsa absolute
praedicari, sed certo et sano sensu exponi si uspiam repe-
riantur ».?*!
E contra, excfnus dominus IOANNES VAN NEERCASSEL, casto-
riensis episcopus (ob. 1686), qui, in genere, amicissimo suo Wi-
denfeld sine ambagibus favet, nihilominus, quando agitur de
monitis 9 et 10, doctrinam traditionalem catholicam lucide ex-
ponit ac firmiter vindicat.*"?
In eius Epistola ad Patritium Henricum Velthoen, die 4 feb.
ad.
5700 HrgRoNYMUS HeNNEGUIER, Cultus Beatae Mariae Virginis vindicatus
versus Monitorem anonymwm , Audomari, 1674, p. 26.
DE SAINT-
51 0p. cit., p. 21; cf. etiam p. 62. Huic adiungi posset GnEGOIRE
avis des
ManriN, C. D., Juste apologie dw culte de la Mére de Dieu, ow discrets
de l'autheur du livre intitule: Avis salutai-
SS. Péres contre les Avis indiscrets
p. 96, ubi admittit
res de la. B. V. Marie à ses dévots indiscrets, Douay, 1074,
sat orthodoxam
doctrinam ApnAMI WIDENFELD relate ad mediationem Virginis
HENRIOUM DE CERF, Jesu
esse. Cf. P. HorrER, op. cit., p. 213, nota 3. Vide etiam
Matri Mariae debite
Christi Monita mazime salutaria de cultu dilectissimae
BounassÉ, Summa, awrea, de laudibus ]335 M
exhibendo, Duaci, 1674; edidit J. J.
Mariae, vol. b, Parisiis, 1862, col. 213-225.
e de S. Al-
572 De hoe auctore consule C. DILLENSCHNEIDER, La Mariologi
H.-M. BanoN, ort. cit., p. 156,
phonse de Liguori, Fribourg (Suisse), 1931, p. 100;
littéraire du sentiment
176; P. Horrkn, op. cit., p. 204; H. DREMOND, Histoire
neenon L. CxriJSsENS, Joaon-
religieur en France, vol. 11, Paris, 1933, p. 302-304;
voor de geschiedenis van het
nes van Neercassel en de Mariadevotie, in Archief
aartsbisdom Utrecht, 64, s. a., p. 1-49.
 310 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M.»

1674 conscripta, haec de nostra quaestione habet: « Titulus Cor-

redempiris praesefert aliquid quod haereticos possit offendere,
sed si sano sensu intelligatur non aliud mihi eo videtur signifi-
cari quam significetur Pauli verbis, dum ait Dei adiutores sumus,
vel prout est in graeco, Dei cooperatores sumus. Hine etiam ali-
qui vocant Virginem Christi sive secundi Adami Co-adiutorium
sicuti Eva fuit primi adiutorium simile. Haec raptim et sine
libris ad Monita clarissimi viri quae certissime catholicissimo sen-
su seripta mihi videntur, quamvis mihi videatur quod. a, censura
titulorum. praefatorum abstinere potuisset, quod illi titulà sanis-
simo sensw possint exponi». — In quibus verbis vindicat qui-
dem Van Neercassel Corredemptricis titulum, sed adhue sensu
lato ae generico.
Tamen, in opere quod postea, et quidem ex professo, de cultu
B. Virginis exaravit, Corredemptionem sensw proprio haud ob-
scure profitetur. « [Beata Virgo] — sic scribit — adstitit [cruci]
quasi religiosa sacerdos, offerens cum Filio nostrae salutis Vi-
ctimam et cum illo solvens nostrae Redemptionis pretium ».5'*
Et ulterius: « Meretur nostram salutem Christus agens et pa-
tiens ; eam etiam meretur Maria tam agendo quam patiendo ».5*
— De quo sedulo animadvertendum est auctorem adhibere tem-
pus praesens (« meretur») tum pro Redemptoris merito, tum
pro merito Corredemptricis; et tamen, ex contextu immediate
subsequenti (« agendo et patiendo ») liquido patet heic sermonem
esse non de actuali impetratione in coelis, sed de illa compas-
sione meritoria in Golgotha tolerata.
Moderationem castoriensis episcopi quoad usum tituli Corre-
demptricis detegimus etiam (quamvis severiori modo formula-
139 tam) apud PnrNCIPEM ERNESTUM DE Hass1A. Monitorum saluta-
rium fautor manifestus eorumque auctori amicitiae vinculo ad-
strictus, non tantum veros abusus quoad cultum Deiparae Vir-
ginis eradicare conatus est, sed et ea omnia penitus abolere quae,

555 Haec Epistola asservatur in archivio sic dictae ecclesiae veteris Hollan-
diae, in urbe Hagae Comitis (Invent. 131, p. 86-87). Pro qua indicatione gratias
heic referre volumus cl. P. LucrANo CgiJSsENS, O. F. M., in Pontificio Athenaeo
Anthoniano de Urbe professori.
57^ [oANNES VAN NEERCASSEL, Tractatus de Sanctorum et praecipue Beatissi-
mae Virginis Mariae cultu, Ultrajecti, 1675, p. 220.
5'5 O5. cit., p. 261; cf. etiam p. 196, 207, 271 et 300.
 Controversia cirea « Monita salutaria B. V. M. » 311

nondum ab Ecclesia definita, haereticos ad scandalum provo-

care possent. « Putatis — scribit plus minusve — putatis mihi
adhuc Protestanti placuisse audire invocationem Deiparae sub
titulo Redemptricis et similia? ».* « Quamvis haec vocabula
sanam patiantur et orthodoxam interpretationem, melius tamen
esset ea praetermittere ne confusio apud haereticos oboriatur NH
Prorsus aliter sentiebat fervidus ille apologista marianus,
PETRUS GRENIER, qui in Monitorum auctorem mordicus invehens, 140

Virginis privilegium fuso calamo vindicavit. Istius iudicio, ini-

que atque inaniter efflagitantur christifideles ut « Corredemptri-
cis » vocabulum in posterum ablegare satagant. Ratio princeps
a Widenfeld eiusque asseclis allegata, scilicet ne in scandalum
inducantur Protestantes, nihil aliud est nisi vanus pretextus ad
spoliandam sanctissimam Dei Matrem hac pulcherrima praero-
gativa.?"*
Falli nequeunt catholici, arbitratur Grenier, dum Sanctorum
adhibent locutiones, ab ipsa Ecclesia quotidie probatas.?? De
cetero, si Corredemptricis titulus eo abolendus est quod enodari
indigeat, tunc logice abstinendum esset à quamplurimis aliis
titulis et doctrinis in Ecclesia ubique receptis eo quod falsa in-
terpretatione possunt exponi.5*^

141; apud HOFFER,

57^ Qf. Mss 498/28 in archivio secreto Status, Monaci, fol.
0p. cit., p. 134.
53 gmwEsTUS DE Hass14, Verus, sincerus et discretus catholicus contra actus,
conscripti, paucis visi, pluribus ec-
id est, libri cuiusdam, idiomate germanico
p. 135.
pediti, s. 1., 1674, p. 5; apud P. Horrrm, op. cit.,
], Apologi e des dévots de la Sainte Vierge, ow les senti-
57$ [PrERRE GRENIER
Avils salutaires de la. Bienheu-
ments de Théotime sur le libelle intitulé: Les Auteur;
Apologétique de son
reuse Vierge à ses dévots indiscrets; Sur la Lettre
Avis en forme de réflerions ajoutez aw Libelle, Bruxelles,
et sur les nowuveaus
1075, p. 161-162, 164.
terme de Gorrédemptrice quand
57? Qp. cit., p. 162: « N'abuse-ton pas du
l'attri bué à la Vierge? Ne donne-t 'on pas sujet au peuple de tomber dans la
on
dit que la Vierge a contribué à nótre
superstition et dans l'erreur, quand on lui
e, reprit 'Théotime, de vous dire
Rédemption? Il suffiroit pour vous répondr
en imitant les Saints dans ces facons de parler, d'autant
qu'on ne peut failir
sert tous les jours..., et qu'on seroit évi-
plus que l'Eglise les autorise et s'en
de préfére r à l'usage de l'Eglise les avis d'n inconnu qui
demment une faute
donne lieu de eroire qu'il l'est en effet ».
parle en Heretique (!) et qui
une faute de dire en l'honneur
55» Op. cit., p. 162-163: « De plus, si c'est à
explication, c'est une faute inévitable
de Marie des choses qui ayent besoin oy nous veut-
Religi on ». ... « Pourqu
tous ceux qui parlent des Misteéres de nótre
312 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M. »

Quo autem sensu exstitit Deipara hominum Corredemptrix?

In primis, animadvertit Grenier, sedulo cavendum est ne prae-
fata doctrina falsis notionibus ansam praebeat. Non enim fuit
Deipara mundi Corredemptrix eo sensu quod ipsa quasi dimi-
diam Redemptionis partem operata fuerit, Christus vero reli-
quam partem; iterum, neque eo sensu quod solus Christus ad
perficiendum opus salutis non sufficeret, ideoque adiutorio in-
diguerit.*' Ttem, cooperata est ad opus redemptivum non tam-
quam causa principalis, sed solum instrumentalis. Attamen,
« negari non potest causam principalem una cum causa instru-
mentali ad. eundem effectum (quamvis inaequaliter ac diversi-
mode) semper necessario concurrere 5.59?
Quomodo autem specifice cooperata fuerit Deipara ad Redem-
ptionem humani generis? Primo, realiter et physice, quatenus
adorabile corpus Redemptoris ex purissima Virginis substantia
efformatum fuit.^*? Item, cooperata est ad opus salutis per con-
senswm ab ea libere praestitum non solum in Verbi Incarnatio-
nem, verum etiam in ipsam Redemptionem.55* Praeterea, ipsa
Ecclesia et SS. Patres nos docent Deiparam consensisse in cru-

t'il done persuader qu'il ne faut pas appeller la Vierge Corrédemptrice, ni luy
donner aucun éloge qui souffre ou qui demande quelque interpretation? »
581 Opi cit. D. «101;
55? Op. cit., p. 165: « Pour éviter toute sorte d'équivoque, il faut considérer
que Dieu s'étant servi des causes inférieures dans louvrage de notre Rédemp-
tion, suivant la conduite ordinaire de sa Providence, nous sommes obligez de
confesser qu'il y a une cause principale et diverses causes instrumentales de
notre Rédemption, et comme on ne peut nier que la eause principale et la cause
instrumentale ne contribuent toujours nécessairement a un méme effet, quoy
qu'avee beaucoup d'inégalité et d'une maniere différente, Jésus-Christ étant la
cause principale de notre Rédemption et la sainte Vierge la premiére et la plus
noble des causes instrumentelles ».
533 Op. cit., p. 166: « Il est done vrai que Marie a contribué réellement et
phisiquement à nótre rédemption. Il est donc vrai sans équivoque et sans hiper-
bole qu'elle a donné ce qui a servi de prix pour nous racheter... ».
5** Op. cit., p. 181: «...ce eonsentement étoit nécessaire pour son Incarna-
tion..» ... «Que si Marie a véritablement contribué à PlInearnation par son
consentement, qui nous empéche d'assurer que par ce méme consentement elle
n'a pas moins contribué à notre Rédemption? Le Verbe ne voulut pas se former
un Corps du Sang de Marie sans qu'elle y consentit, et il n'a pas voulu livrer
ce méme corps aux supplices et à la mort sans Paveu de celle qui le luy avoit
donné: Et comme Jésus-Christ étoit homme et Dieu tout ensemble, il n'a pas
moins consulté en qualité d'homme la volonté de sa Mére, que celle de son Pére
celeste en qualité d'homme Dieu ».
 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M.» 9313

cifixionem Christi, et Victimam pro nostris peccatis expiandis

Deo Patri obtulisse.?*5
Statuerat Widenfeld solum Christum suis meritis iram Dei
placasse. Testatur, e contra, Grenier, compassionem Deiparae
iuxta crucem una cum Filii passione Deo Patri oblatam fuisse,
ideoque, quatenus erat Deo gratissima et fere infinite meritoria,
in nostrum omnium beneficium vertisse.??*
Invocaverat etiam Widenfeld Sancti Pauli auctoritatem de
. Ohristo unico Redemptore. Cui difficultati sequenti modo occur-
rit Grenier : Christus est unicus Redemptor et unicus fons meriti
nostri et meriti Deiparae; sed Christus voluit Matrem suam ho-
norare eamque cooperatricem in Aoc opere redemptivo consti-
tuere. Neque hac de causa deprimitur vel minuitur efficientia
Christi. Etenim, contigit etiam in nostris actibus meritoriis
ut Deus sit principalis et solus auctor meriti nostri, et tamen
vult ut ad productionem actus meritorii nos ipsi vere coope-
remur.?*7

555 On. cit., p. 181-182: « L'Eglise et les Péres nous aprennent que la sainte
Vierge consentit au Crucifiement de Jésus-Christ et qu'elle l'offrit comme une
victime au Pére Celeste pour l'expiation de nos offenses des le moment qu'elle
le eirconcit, et le jour de sa Purification quand elle le présenta au 'PTemple; et
si elle voulut assister sur le Calvaire au Sacrifice sanglant qui s'y fit de Jésus-
Christ, ce fut pour montrer qu'il se faisoit de son consentement ». ... « Si l'au-
teur des Avis salutaires doit, malgré Juy, admirer la Sagesse de Dieu qui a jugé
que le consentement de la Vierge étoit convenable et nécessaire pour l'aecom-
plissement des Mysteéres de l'Inecarnation et de la Rédemption, il doit aussi con-
fesser, malgré luy, qu'elle a véritablement contribué par son consentement et
à l'Inearnation du Verbe et à la Rédemption des hommes, puisqu'il est moins
glorieux de contribuer à délivrer les hommes de la mort, que de donner la vie
à un Dieu, et que notre rédemption n'est qu'une suite de l'Inearnation du
Verbe ».
555 Q5. cit., p. 183-184: « Je pourrois enfin me servir de ce que Siméon prédit
à la sainte Vierge, qu'elle ressentiroit toutes les douleurs que son Fils souffriroit
pour nótre rédemption, et conclure de là que l'union des ccurs et des volontéz
de Jésus-
a été si grande entre Jésus et Marie, que toutes les playes du Corps
l'àme de Marie, que Marie a enduré pour nous
Christ on fait des blessures dans
au Pére Eternel
avec Jésus, quoyque d'une différente maniere, qu'elle a offert
comme ses of-
pour notre salut, et les souffrances de son Fils et les siennes; et
presque in-
fres et ses souffrances étoient trés-agreables à Dieu et d'un mérite
ses souffrances et ses offres ne nous ont pas été inutiles ».
fini, que
convaineu
557 Op. cit., p. 181: « Mais je croys que vous étes suffisamment
la glorieuse Vierge a véritablem ent contribué quelque chose à notre rédemp
que
l'unique source d^
tion, quoy que Jésus-Christ soit nótre unique Rédempteur et
purifiez et sauvez
nótre mérite et de celui de Marie: quoy que luy seul nous ait
 314 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M.»

Exinde iam elucet quam inepte a nonnullis opponatur Me-

diatio Christi Mediationi Mariae, quasi unica satisfactio ex ri-
gore iustitiae (a solo Christo praestita) Virginis satisfactionem
congruam (aut etiam mere condignam) necessario excluderet.
1441 Sit in exemplum cl. P. FEnDINANDUS LE HENNIN, O. F. M., iuxta
quem « unus et unicus est Mediator qui Patris aeterni iustitiae
plene pro nobis satisfecit per sanguinis effusionem, sc. Iesus
Christus, Salvator ac Redemptor noster. Hoc modo Beata Virgo
neque Mediatrix neque Redemptrix est ». Optime! Sed quis talia
de Beata Virgine unquam praedicavit? — Et ulterius: « [Beata
Virgo] est Mediatrix, non per satisfactionem aut ex iustitia, sed
impetratione, intercessione et precibus ».?? Sed nonne potuit
Virginis impetratio iuxta crucem Redemptionem nostram vere
promerere, exclusa omni satisfactione ez rigore iustitiae, prouti,
de cetero, quamplurimi auctores docent?
142 Inter adversarios Widenfeld recolitur etiam cl. P. MaRIANUS
A SANCTO IacoBo, Ord. Carm., cuius tamen testimonium, stylo
tumido atque involuto formulatum, vix ad institutum nostrum
facit. Adducit auctor quaedam verba ex Epistola Apologetica
laudati Widenfeld,?*? in qua auctoritas Theophili Raynaud con-

par son Sang, il a voulu pour honorer sa Mére qu'elle concourut à nótre salut
de toutes les maniéres que je vous l'ay expliqué; de méme à peu prés, s'il m'est
permis de me servir de cette comparaison, que Dieu étant le principal et le seul
Auteur de tout le bien que nous faisons, veut néanmoins que par nótre acquies-
cement à sa gráce et par nótre coopération nous concourions avec luy à faire
le bien, afin que cette coopération fasse notre mérite et contribue à notre salut ».
Alias, p. 273: « On a eclairei.. le passage de l'Apótre et on a dit que Jésus-
Christ étoit le seul! Médiateur principal de rédemption et qu'en ce sens il étoit
proprement seul Médiateur, mais qu'il n'étoit pas le seul Médiateur d'interces-
sion; et delà on a conclu que la Vierge étoit proprement Médiatrice d'interces-
sion et qu'elle n'étoit qu'improprement en comparaison de Jésus-Christ, quoy
que véritablement par rapport aux fideles, Médiatrice de Rédemption ». Cf.
etiam p. 180 ubi Protoevangelium interpretatur de Virginis cooperatione ad
Redemptionem.
555 [PERDINAND LE HENNIN], Accord amowrewuc entre l'amant de Jésus et de
Marie, aw sujet des máséricordieuses intercessions de la Vierge et de la Véné-
ration qui luy est deue par les Fáidelles..., Douay, 1615, p. 44: « I1 n'y a qu'un
seul et unique Médiateur qui ait pleinement satisfait pour nous à la justice
du Pére éternel par l'énanchement de son sang, à savoir: Jésus-Christ, nótre
Sauveur et Rédempteur; la Vierge n'est pas notre Médiatrice ni Rédemptrice
de cette maniere... Elle est Médiatrice, non de satisfaction et de justice, mais
d'impétration, d'intercession et de priére ». Apud P. HorrER, 0p. cit., p. 213.
55» Epistola, Apologetica..., p. 30.
 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M. » 315

tra Corredemptricis titulum invocatur, et prosequitur: « An vero

ista faciant quidquam ad rem contra illos litteratos et doctiores
concionatores et scriptores quos ibi pergit carpere Monitor [Wi-
denfeld]; item, an verba istius articuli, in quantum supponunt
quod aliqui sensati catholici credant, vel etiam litterati illi et
doctiores coneionatores et scriptores ad quos ista monita specia-
liter diriguntur, privatim aut publice, passim et absque conve-
nienti interpretatione (ut Raynaudi verbis utar) doceant B. Vir-
ginem esse honorandam tamquam Salvatricem et Corredemptri-
cem, verbis Brentii a P. Canisio adductis, aliorumque Novatorum
sensis consonent et Ecclesiae Patrum, orthodoxorum theologo-
rum ac christifidelium sensui dissonent necne, collatis utrimque
ad invicem verbis et ponderatis utrimque argumentis, prudens
lector iudicet ».5??
Denique, contra iurisconsultum coloniensem acriter etiam de-
certavit eruditissimus P. IoANNES CnaAssET, S. I. (ob. 1692), pri-
143

vilegiorum Deiparae firmissimus vindex.??! Iuxta praeclarum

Tesuitam, monita illa quae Widenfeld in ore Virginis fingit sunt
revera « propositiones captiosae quae animos consternant, con-
scientias perturbant, pietatem vituperant, beatorum cultum de-
primunt, catholicis scandalum praebent, haereticorum audaciam
animumque excitant ».5?? « ... hae sunt asseverationes de quibus
dicit Tertullianus quod fidelibus mortem infligunt, quin earum
auctorem de vero homidicio arguere valeamus ».?**
B. V. Mariae ad cul-
599 MaRIANUS A SANOTO I4coBo, Monitorum salutarium
os, consonan tia haeretici s, et sensui Ecclesiae SS. Patrum,
tores suos indiseret
ac Christifidelium dissonantia; aequo rerum. Aesti-
orthodozorum Theologorum
Canisio, Soc. Iesu, Ma-
matori Lectori proponitur diiudicanda, eo R. P. Petro
118. Alia editio de qua loquuntur P. HOFFER,
riaeburgi Catholicorum, 1675, p.
p. 918, et H.-M. BARON, art. cit., p. 183-184, quaeque FRANCISCO VAN HE-
op. cit.,
RENBECK attribuenda videtur, nobis nota non est.
Sainte Vierge établie et
591 JpAN ChRassET, La véritable dévotion emvers la,
De hoc auetore consule: C. DILLENSC HNEIDER, LG Mario-
défendue, Paris, 1679.
(Suisse), 1931, p. 124-198; H.-M. B4-
logie de S. Alphonse de Liguori, Fribourg
Jean Orasset (1618-169 2), le Janséni sme et la dévotion à la Sainte
nov, Le P.
Mariales (1988), Paris,
Vierge, in Bulletin de la Société Francaise d'Etudes
p. 137-182; necnon P. HorrFER, La dévotion à Marie..., Paris, 1938, p. 241-250.
1939,
propositions captieuses qui
5?2 ()p. cit., pars 1, p. 1290: «Ils avancent des
nces, qui décrient la piété, qui
embarassent les esprits, qui troublent les conscie
des Saints, qui scandal isent les Catholi ques, qui relevent
décréditent le culte
ues... ».
le courage et l'audace à nos Heretiq
artificieuses dont parle 'Ter-
55 Qp. cit., p. 128: « Voilà de ces propositions
316 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M.»

Quod ipsam doctrinam attinet de immediata Virginis coope-

ratione ad opus Redemptionis obiectivae, sententia Patris Cras-
set non solum sat manifesta ex sequentibus innotescit, verum
etiam notatu digna est ob peculiarem rationem protenus affe-
rendam. In priori parte illius notissimi T7'actatus dilucide ex-
cutit auctor tum naturam muneris mediatorialis Mariae tum dis-
similitudinem inter Virginis aliorumque Sanctorum mediatio-
nem. En quomodo procedit:
« Vocabulum Mediator dupliciter accipi potest, se. vel de illo
qui nostram salutem operatur per modum iustitiae, meriti et
redemptionis, vel de illo qui eam operatur per modum impetra-
tionis et intercessionis. Solum Iesum Christum esse Mediatorem
priori sensu, catholici omnes profitemur; etenim, ipse solus pro
nostris peccatis ex toto rigore iustitiae satisfecit, eiusque me-
rita, pretium sufficiens ad salutem omnium hominum, Patri coe-
lesti offert. Attamen, tenet Ecclesia omnes Sanctos coeli et terrae
mediatores nostros esse posteriori sensu; et inter omnes, Mater
Dei ».59?* Ex quibus verbis victoriose concluderent Corredemptio-
nis adversarii Beatam Virginem, testante Crasset, ad solam, Re-
demptionem subiectivam, una cum ceteris Sanctis, cooperari. Re
quidem vera, si nihil aliud hac de re laudatus auctor scripsisset,
in eandem conclusionem et nos ipsi propenderemus. Sed ecce
quaedam inopinate subnectit Crasset quae talem interpretatio-
nem prorsus arcent! Asserit enim:
« Praefatus [Mediatricis] titulus illi [B. Virgini] sensu pro-
prio reapse congruit. Etenim, ad hoc ut mediatoris munere quis
fungatur, opus est ut impetrans, illud quod obtinere vult, iam
antea promeruerit, et quod merita propria in hunc finem obtule-
rit et quod Deus ea acceptaverit ; hac de causa exstitit Christus

tullien, qui sont composées de la vérité contre la vérité et qui tüent les Fideles
sans pouvoir eonvainere l'Auteur d'homicide ».
55* Op. cit., pars 1, p. 13: « Pour dissiper le serupule de ces esprits foibles
ou mal-intentionnéz, il faut remarquer que ce mot de Médiatewr se peut prendre
en deux maniéres, ou pour celuy qui traitte de nostre salut par voye de justice,
de mérite et de rédemption, ou pour celuy qui en traitte par voye de trés-hum-
bles priéres et d'intercession. "Tous les Catholiques avoüent qu'il n'y a que
Jésus-Christ qui soit nótre Médiateur dans le premier sens; parce qu'il n'y a
que luy qui ait satisfait pour nos péchéz en toute rigueur de justice et qui offre
ses mérites à son Pére comme un payement suffisant pour le salut de tous les
hommes. Mais l'Eglise reconoit que tous les Saints de la Terre et du Ciel sont
nos Médiateurs dans le second: et entre tous la Mére de Dieu ».
 Controversia circa « Monita salutaria B. V. M.» 317

unicus et verus Mediator noster. Sed [ceteri] Saneti, durante

eorum vita mortali, beneficia nobis non promeruerunt; neque
eorum merita Deo pro nobis obtulerunt; neque Deus in hunc
finem ea acceptavit. Sola Beata Virgo [hoc] Fil sui pri-
vilegium quodammodo participavit, quippe quae nihil nobis obti-
net [sc. per actualem intercessionem] quod iam durante eius
vita mortali nobis non promeruerit merito de congruo, tamquam
causa instrumentalis, quam dignatus est Christus sibi assumere
in negotio nostrae salutis. Praeterea, omnes eius actiones et do-
lores obtulit ipsa per modum unius cum actionibus et doloribus
Iesu Christi in omnium hominum salutem et Deus hanc oblatio-
nem acceptavit, iuxta doctrinam S. Bonaventurae et aliorum
theologorum ».???
« Ex hac doctrina sequitur — continuo pergit Crasset — Bea-
tam Virginem non esse Mediatricem nostram eo quod Incarnatio-
nem promeruerit de congruo, ut aiunt theologi; nam Patriar-
chae et Prophetae veteris Legis hoc similiter promeruerunt; ne-
que ex eo quod salutem omnium hominum impetraverit, nam
S. Ioannes Baptista et quamplurimi alii beati hoc probabiliter
praestiterunt; neque ex eo praecise quod Iesum Christum, cau-
sam nostrae salutis, ipsa generaverit, quum iuxta plurimorum
sententiam, Filius Dei nasci potuerit ex femina peccatrice ideo-
que non merente. Sed est Mediatrix nostra qwia libere ac volun-
tarie Filium swwm in mortem obtulit pro salute omnium homi-
mum. Quapropter declarat S. Epiphanius eam sacerdotis pariter
et altaris munere functam fuisse, quatenus scilicet Filium suum

ce beau
555 O5. cit., pars 1, p. 19-14: « En effet, c'est à elle proprement que
Car pour estre Médiateur et pour en faire l'Office, il faut que
titre est donné.
offert ses mé-
celuy qui demande, ait mérité ce qu'il veut obtenir, et qu'il ait
Jésus-Christ
rites à cette fin, et que Deiu les ait acceptéz: c'est ce qui rend
Mais les Saints ne nous ont pas mérité
nótre unique et véritable Médiateur.
mérites en nótre
des biens pendant leur vie; ils n'ont pas offert à Dieu leur
a que la Vierge qui
faveur, et Dieu ne les a pas acceptéz pour ce sujet. Il n'y
rien qu'elle ne
a quelque part à la gloire de son Fils, car elle ne nous obtient
pendant qu'elle estoit sur la terre, d'un mérite de congruité
nous ait mérité
s'est bien voulu servir.
comme cause instrumentelle de nótre salut, dont son Fils
s unies à celles de
Elle a aussi offert toutes ses actions et toutes ses souffrance
les hommes et Dieu a accepté cette offrande
Jésus-Christ pour le salut de tous
enseigne saint Bonaventu re et les autres Théologien s ». Quinam sint
comme
inter alios, ad Patrem
isti theologi, auctor non dicit; sed evidenter alludit,
litteram reproducit.
MaRTINUM DE CoNvELT, euius sententiam fere ad
318 Conclusio quoad seriptores saec. XvII

in templo sacrificavit et in monte Calvariae oblationem praevie

peractam denuo ratificavit: ita quidem ut ipsa, excellentissima
caritate et patientia, tantum amoris holocaustum ibidem con-
summaverit ».5*5
Praeclari auctoris testimonium vix commentario nostro in-
diget. Hoc tamen sedulo animadvertimus, nimirum: Exemplum
Patris Crasset nos cautos reddere debet dum alios quoque scrip-
tores interpretamur qui, Mediationem Christi eiusque SS. Ma-
tris ad invicem conferentes, priorem describunt per viam meriti
et redemptionis, posteriorem vero per viam impetrationis.

Totius capitis conclusio.

Ad conclusionem huius capitis iamiam properantes, et prolata
documenta summatim oportet computare et quasdam notulas
apponere iuvat.
In primis, nwmerus testimoniorum quae supra retulimus se-
dulo perpendi meretur. Ex soío namque saeculo xvII centum
viginti quatuor memoravimus scriptores, quorum 410 ad Ordi-
nem Seraphicum, 38 ad Societatem Iesu, 10 ad Ordinem S. Au-
gustini, 7 ad Ordinem S. P. N. Dominici, reliqui autem ad alias
religiosas familias vel ad clerum saecularem pertinent; quibus
omnibus quatuor laici adnumerantur.
Auctorum placitis ad trutinam revocatis, comperiuntur plc-
rique (salvo semper meliori iudicio) recentiorum sententiae de
mariali Corredemptione satis perspicue suffragari. De nonnullis
dubium equidem verti posset, utrum scilicet cooperationem ad
5?5$ 0p. cit., pars 1, p. 14: « I1 s'ensuit de cette doctrine, que la Vierge n'est
pas nostre Médiatrice pour avoir mérité l'Inearnation d'un mérite de congruité,
comme on parle en l'Ecole, car les Patriarches et les Prophetes de l'ancienne
Loy l'ont mérité de la sorte; ni pour avoir prié pour le salut de tous les hom-
mes, ear il est probable que saint Jean Baptiste et plusieurs autres Saints ont
prié comme elle; ny pour avoir precisement enfanté Jésus-Christ qui est la
eause de nostre salut, puisque plusieurs estiment que le Fils de Dieu pouvoit
naistre d'une femme qui fut en péché et par conséquent sans mérite. Mais elle
est nostre Médiatrice pour avoir offert librement et volontairement son Fils à
la mort pour le salut de tous les hommes. C'est pourquoy saint Epiphane dit
qu'elle faisoit l'office de Prestre et d'Autel, ear elle sacrifia son Fils dans le
temple le tenant entre ses bras, qu'estant sur le Calvaire elle ratifia l'offrande
qu'elle en avoit faite: de sorte qu'elle y consomma ce grand sacrifice d'amour
par l'excés de sa charité et de sa patience ». Cf. etiam partem 2, p. 264 ubi au-
ctor sua facit CanNorENsIS verba de Christo et Maria unum idemque holocau-
stum offerentibus.
 Conelusio quoad scriptores saec. xviI 319

ipsum opus redemptivum tueantur, an potius cooperationem ad

actualem elargitionem fructuum Redemptionis. Quod mirum re-
vera non est, quum nomenclatura quae apud hodiernos saepe sae-
pius adhibetur (e. g. cooperatio immediata, Redemptio obiectiva,
etc.) quamquam saeculo xvii haud penitus ignota, non tamen ita
vulgata fuerit sicuti diebus nostris.
Ipsa documenta quod attinet, notatu dignum est auctores sat
frequenter ipsum vocabulum Corredemptricis usurpare dum mu-
nus Deiparae Virginis in salutis oeconomia elucidare conantur.
Hoc prae oculis habeant oportet qui contra praefatum appella-
tivum frustra declamantes, illud perperam fingunt novissimis
temporibus excogitatum.
Honorificus iste titulus, etsi latiori tantum sensu haud raro
usitatus detegitur, saepissime tamen adhibetur ad designandam
immediatam Virginis cooperationem in ipso opere salvifico. Hoc
illico perspicitur ex attenta documentorum lectione. In eis enim
celebratur Virgo Deipara quippe quae, nova Eva et spiritualis
Mater totius generis humani, nostram Deo reconciliationem de
congruo promeruit (immo et nonnulli, ut P. de Ortega, meritum
decernunt de condigno); pro nostris peccatis offensae Dei maie-
stati congruam satisfactionem praestitit; Filium suum, immo et
seipsam, aeterno Patri pro hominum Redemptione obtulit atque
immolavit; et ita porro.
Haec iam ample sufficerent. Sed ulterius profitentur non pauci
perdolentissimae Virginis compassionem meritoriam, una cum
Redemptoris cruciatibus, a Deo aeceptatam fuisse pro deletione
nostrorum criminum, ita quidem ut intuitu passionis Christi et
compassionis Mariae, Pater coelestis iram reapse deposuerit ac
genus humanum in pristinam eius amicitiam iterum adsciscere
NUN. Hoc docent nonnulli explicitis verbis, alii autem im-
plicite, e. g. dum statuunt Virginis acerbissimam in Calvaria
E ocasdioncim ita Deo Patri placuisse ut eundem omnino effectum
in salutis oeconomia nacta fuerit ac ipsius Redemptoris passio.
Hoe adhue luculentius ex illis theologis evincitur qui, ut no-
et
ster Vulpes, de Rhodes, Reichenberger, Frangipane, Dassier
sacri-
de Convelt, inmediatam Virginis cooperationem ad crucis
fieium diserte commemorant. Eorum sane aliorum que praecla-
possunt.
rissima documenta a sensu obvio detorqueri nullatenus
Longe idcirco a veritatis tramite digreditur cl. Lennerz dum pe-
 320 Conclusio quoad scriptores saec. XxviI

remptorie asserit: « nullum testimonium certum [de hae do-

etrina invenitur in Traditione] ... Nullo ergo modo dici potest
doctrinam illam... esse traditionalem in Ecclesia, neque allata
sunt testimonia quibus sufficienter constet de facto huius coope-
rationis ».??* Quid de elari auctoris asserto sentiendum sit, iu-
dicent lectores.
Attamen, pro tuenda historica veritate, libenter fatendum est
nonnullos fuisse saeculo xvII scriptores qui marialem Corredem-
ptionem (pressiori sensu acceptam) vel simpliciter reiecerint vel
penitus ignorare viderentur.5?* Sic, e. g. praeter alios superius
allegatos, inter Iansenistas memorari debent Amabilis de Bour-
zéis (ob. 1672), necnon Adrianus Baillet (ob. 1706), a Benedi-
eto XIV « hypercriticorum rez » haud immerito nuneupatus.???
144 Scribit BounzEiS: « Quamvis Beata Virgo Redemptrix non sit,
sed solummodo generis humani advocata apud Filium suum, Ee-
clesia tamen, in suis usitatis aec publicis precibus, non cessat
implorare misericordiae oculos istius advocatae atque peccato-
rum patronam ».9?" Pressius autem BAILLET: « Quando Ecclesia
Beatae Virgini hoc munus [Mediatricis] adaptat, id minime
eo consilio facit ut nobis innuat Deiparam suis propriis meritis
iram Dei placasse.. In nostrae Redemptionis mysterio nullam
prorsus ereaturam sibi Dominus consociavit... ».9?!

5' H. LENNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso opere Redemptionis, in

Gregoriamwum, 29, 1948, 133-134.
555 Quod ultro concedit etiam cl. C. DILLENSCHNEIDER qui, postquam agit de
Corredemptione mariali apud auctores saeculi xvir, concludit: «Il serait vain
et d'une médiocre probité scientifique de réduire ces attestations à un schéma
unique. L'opinion qui ramene la collaboration sotériologique de Marie à la seule
rédemption subjective compte, nous l'avouons, quelques témoins isolés. Mais
nous ne saurions admettre qu'à la seule fin d'aecréditer des préférences docetri-
nales personnelles, on minimise des textes obvies, qui par eux-mémes et dans
la psychologie de leurs auteurs plaident en faveur d'une contribution directe
de la Vierge à la rédemption in actu primo » (Of. op. cit., p. 184-185).
5?? BENEDICTUS XIV, De festis, lib. 2, cap. 16, n. 8; iuxta P. HorrER, op. cit.,
p. 42, nota 1.
$?' AMABILIS DE BounzÉIis, Sermons sur divers mystéres de la religion et
plusieurs fétes des Saints préchés dans Paris, Paris, 1672, p. 195-196: « Quoi-
qu'elle [Marie] ne soit pas la Rédemptrice mais seulement l'avocate du genre
humain envers son Fils, Eglise néanmoins, dans ses oraisons ordinaires et
publiques, ne laisse pas d'implorer les yeux miséricordieux de cette avocate et
de cette patronne de tous les pécheurs ». Apud P. HorrER, 0p. cit., p. 113.
9$? ApRTEN BAILLET, De ia dévotion à lag Sainte Vierge et dw culte qui lui
est dá, Paris, 1693, p. 40: «Jamais l'Eglise en lui eonférant cette qualité [de
 Corredemptio apud scriptores saec. xviII 321

Quae omnia, ni fallimur, contra marianum privilegium ur-

geri vix possunt. Ex eo enim quod sententia nostra quosdam ha-
buerit adversarios, nullatenus sequitur eam non fuisse illo tem-
pore satis communem. Si eiusdem periodi theologos de Immacu-
lata Virginis Conceptione interrogas, quot et quantos invenies
huie praerogativae contrarios!9?? Et tamen, iam eo tempore non-
nulla et quidem praestantissima Romanorum Pontificum docu-
menta originalem Virginis sanctitatem luculenter docuerant,*??
dum, e contra, de munere corredemptivo Deiparae nihil omnino
penes ecclesiasticum Magisterium eiusdem periodi reperies.
Firmum proinde remanet doctrinam de Corredemptione Bea.
tae Virginis Mariae, cum omnibus suis elementis et modalitati-
bus, in Ecclesia catholica, decurrente saeculo xvii sat commu-
niter fuisse receptam.

OAPUT IV

SCRIPTORUM SAEC. XVIII TESTIMONIA

DE MARIA CORREDEMPTRICE

Theologiam marialem saec. xvII, inusitatis fulgoribus collu-

centem, superior disquisitio lectoribus exhibuit. Atvero, prouti
alias evenit ut auream aetatem prolationis periodus generatim
subsequatur, ita quoad nostram quoque disciplinam idem conti-
gisse cernimus. Hine splendor ille quem supra deprehensimus
ac mirati sumus, in epocha quae mox perlustranda nobis propo-
nitur notabiliter diminuitur ac quodammodo evanescit. Istius

Médiatrice] n'a eu intention de nous laisser penser qu'elle (Marie) eut apaisé
au-
la ecolére de Dieu par ses propres mérites... Jésus-Christ n'associe avec lui
cune creature dans le mystere de nótre rédemption.. .». De hae propositione
de Paris,
cf. Sentiments des docteurs non-députez par la Faculté de Théologie
l'examen d'un livre intitulé : De la, dévotion à la, Sainte Vierge et du culte
pour
ADRIANI
qui lui est dà, Paris, 1696 (Bibl. Nat. D. 12219). Supradicta propositio
fuit tam-
BAILLET, una eum viginti tribus aliis, a praefatis theologis incusata
HOorFER, 0p. cit.,
quam «falsa, erronea, perniciosa et promima haeresi». Cf. P.
p. 260, nota 2.
wniversalis
»2 Ql]. F. X. Goprzs, in eius opere De Definibilitate Mediationis
huius periodi
Deiparae, Bruxelles, 1904, p. 25-27, saltem septemdecim theologos
sine ambagibus impugna-
memorat qui Immaculatam Virginis Conceptionem
bant!
€3 Qf., e. g., D. B., nn. 1734-785, 192, 1100.

21
 322 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XVIII

enim disciplinae cultores non solum exiguis numeris computan-

tur, verumetiam (si quosdam excipias) minoris momenti repe-
riuntur quam saeculo immediate praecedenti.
In specie, quaestiones de Mariae partibus in opere Christi sal-
vifico a paucis dumtaxat ex professo pertractantur, dum a ple-
risque non nisi per accidens tanguntur, et quidem persaepe inac-
curate ac deficienter. Unde nihil mirum si methodica ac syste-
matica huius argumenti dilucidatio a tractatibus et commen-
tariis de re theologica in genere, prorsus hactenus absit.
Illud tamen recolere hic iuvat quod iam superiori capite mo-
nuimus, scilicet Ecclesiae sententiam quoad negotia doctrinalia
non solum in tractatibus scholasticis esse requirendam, verum-
etiam in operibus magis vulgatis, pietatis fovendae gratia con-
scriptis. In eis enim pius christifidelium sensus, cuius momentum
in theologicis disciplinis tanti ducit Ecclesia, sponte ae quasi
naturali quadam ingenuitate subinde manifestatur.
Quidquid autem sit de momento ac valore theologico unius-
cuiusque documenti seorsum ac singulatim desumpti, ex eorum
tamen complexu haud immerito colligere quis posset doctrinam
de munere vere corredemptivo Beatae Virginis per cunctum sae-
eulum xvin in Eeclesia satis vulgatam exstare. Quod ut lucu-
lentius omnibus pateat, ordine plus minusve chronologico testes
in medium proferemus, et quidem ordine sequenti : art. 1, scrip-
tores e Societate Iesu; art. 2, scriptores ex Ordine Seraphico;
art. 3, scriptores ex aliis coetibus religiosis ; art. 4, scriptores e
clero saeculari.

ART. 1

Seriptores e Societate Jesu

Ineunte saec. XVIII, praeclarum pietatis opus in subsidium

146 Congregationum Marianarum evulgavit cl. P. GEoRGIUS WORPIZ
in quo doctrina de Corredemptione mariali satis perspicue fide-
libus proponitur. Quaerit auctor quo sensu cooperata fuerit
Beata Virgo ad opus nostrae salutis, et respondet: « Hoc pacto,
ut opus redemptionis nostrae Christus nec consummare nec in-
choare voluerit sine Maria. Etenim dum carnem assumere voluit
de Virgine, non id fecit, uti poterat, sine illius scitu, sine con-
 Doctrina scriptorum e Societate lesu saec, xvii 323

sensu; ...nec prius incarnatus est, quam eius assensum ha-

beret ».5?*
« Quid vero, dum in monte Calvariae, an idipsum fecit sine
Maria? At legimus... stetisse illam iuxta crucem, dum in cruce
se hostiam aeterno Patri pro peccatis immolaret. An ergo ne-
cesse fuit ut et ipsa de suo aliquid adderet ad mundi redemptio-
nem? At scimus * nos omnes sufficientiam habere ex Deo in Chri-
sto? (II Cor., 3, 5). Scimus merita Christi valoris esse infiniti et
copiosam apud eum esse redemptionem (Ps. 129). Verum, sicut
ex abundanti charitate in nos homines plus est passus Christus
quam fuerit necesse (quod enim potuit sanguinis gutta, fecit
unda) sic ex superabundanti charitate in Matrem, merita Matris
assumpsit in sua, et illa suis univit, ut ez ipsis valorem et pretium
acciperent, passioni illius coniuncta. Ita enim congruebat ut
sicut amicus amicum, ex affluentia amoris, maritus uxorem, filius
matrem in bonorum et honorum suorum communionem adsciscit,
sic et Filius Dei suae faceret Matri super alias creaturas dile-
etae ».9?5 ... « En ut in communionem meritorum passionis Chri-
sti recepta compassio Mariae: en ut Christo facta adiutorium
redemptionis ».5?5
Eodem fere tempore amplissimum in canticum Magnificat
commentarium expolivit lusitanus PETRUS DE AMARAL. Arbitratur 147
iste, una cum Richardo a Sto. Laurentio, textum Isaiae, 63, sc.
« Torcular caleavi solus et de gentibus non est vir mecum »,
Beatam Virginem minime excludere, quae omnia vulnera Filii
sui in corde perpessa est.5?" Quod « suffragatur Arnoldus Carno-
tensis inquiens: Aliud [altare] in pectore Mariae, aliud in cor-
pore Christi ; Christus carnem, Maria immolabat animam y....*^*
« Censet itaque Bernardus Mariam adumbratam fuisse in mu-

9^4 GxoncrUs WonPIZ, Cursus amnuus, Praesidis Mariani, in quadriga so-

lemnium quatuor antiphonarum, Alma Redemptoris Mater, Ave Regina coelo-
rum, Regina coeli laetare, Salve Regina, Mater misericordiae..., Augustae Vin-
Ré-
delicorum, 1706, p. 359; apud C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre
demption, Haguenau, 1947, p. 140.
995 O5. cit., p. 359-360.
€96-05. 'Cit., p. 300.
Ge-
59? PgprRUS DE AMaRaL, Canticum Marianum, hoc est, Sanctissimae Dei
nitricis Virginis Mariae Canticum, nempe eius Magnificat, litteralibus pariter
ac mysticis illustrationibus investigatum, Eborae, 1709, p. 712.
e95 (5. Cil., D. (19.
 324 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XVIII

liere quae pro inventa drachma sibi congratulari postulabat. Nam

illo charitatis igne quo Christus in crucis rubo ardebat, accensa
Matris anima, amissam drachmam, nempe humanum genus, ad-
invenit et sibi adoptavit; proindeque sibi pro tam ingenti gaudio
congratulari desiderat, innuens quanto plus exultet de inventa
decima drachma, scilicet hominum genere, quam de aliis novem,
nempe angelorum choris, qui numquam perierant. Sed quid mi-
rum si adoptivos filios, naturali Filio praeferre visa est; nam
unigenitum suum Deo in cruce obtulit ut homines adoptaret in
filios: non exhorruit amantissimi Filii mortem, ut aeternae ho-
minum vitae consuleret ».5??
De Virgine offerente Filium suum in templo: « En vel Esau
feritate leo iram deposuit, cum se adoratum vidit a Rachele fi-
lium amplexente et obsequiose offerente. Cur ergo Dei ira ad-
versus humanwm genus concepta non detumesceret cum pulchrio-
rem Rachelem, nempe Mariam, sibi Filium sistentem animadver-
tit? ».? Et paulo inferius: « En quantum Mariae debet uni-
versus orbis, qui nequaquam a Deo consideretur nisi Maria et
Iesus eostituri essent ad illius reparationem. Sed ad rem nostram
Maria suum Deo sistens infantem, Dei cum hominibus pactum
dicitur, quia nimirum hoc Deus tam singulari recreatus munere,
iram, posuit et pacisci cum hominibus voluit ».5!
148 Audiamus nunc iudicium cl. P. IosePH B. DE SOUASTRE, qui
Mediationis Christi unicitatem sequenti modo lectoribus incul-
cat: «Iesus est solus Mediator redemptionis, solus Mediator
iure proprio, qui immediatum accessum ad Patrem habet, solus
capax propitiandi Patrem propriis meritis, solus cuius merita
valorem non ailunde hauriunt, solus tandem et unicus qui pro
omnibus intercedit quin alius pro eo intercedat ».?'? — Utrum ex

59? (095. cit., p. 486-481.

$10 002. 600., D. O50.
$11.09. Cit., p. 580.
9i? TosgpH. B. nk SouasrmRE, Lettres sur le culte et l'invocation de la, sainte
Vierge écrites à M. d'Abbadie, capitaine au Régiment de Lindeboon, Lille, 1710,
p. 35-36: «Jésus est le seul Médiateur de Rédemption, seul Médiateur d'auto-
rité, seul qui ait accés immédiatement ct par lui-méme auprés de son Pére, seul
capable de nous rendre ce Pére propice par ses propres mérites, seul dont les
mérites ne tirent leur valeur d'aueun autre mérite, seul enfin et unique qui
intercéde pour tous et pour qui nul autre n'intercéde ». Apud P. HorrkR, LG
dévotion a Marie..., p. 24.
 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XVIII 325

hoc sequatur auctorem necessario reiicere Mediationem secunda-

riam et omnino subordinatam Deiparae Virginis, ex alias dictis
iudicent lectores.
In Tractatu de Incarnatione cl. P. IOANNIS ManRIN (ob. 1725),
inter rationes eur praeservari debuerit Beata Virgo a debito con-
trahendi peccatum originale, sequens etiam recensetur: « Quia
si Deus fecit ex meritis Christi primam gratiam [i. e. immuni-
tatem ab ipso peccato] Beatae Virgini, ut esset Mater Dei, Do-
mina omnium et Reparatrie omnium, cum ad hos fines valde
conducat eam praeservare a peccasse in Adam, cur non iudica-
bimus fecisse hane secundam gratiam [i. e. immunitatem, a de-
bito] »?*'? Si Beata Virgo electa fuit ut esset « reparatriv om-
nium quae perdiderat Adam », credibile est eam fuisse perfectio-
rem Adamo, ideoque non habuisse debitum contrahendi pec-
catum.$!*
In eius Theologia speculativa et morali sibi proponit Pater
Marin sequentem difficultatem : « Si gratia posset deificare opera
in ordine ad premium alteri conferendum, Beata Virgo Maria
meruisset nobis de condigno gloriam »; cui respondet: « Per-
misso quod Beata Virgo Maria non meruit nobis de condigno
gloriam, hoc fecit, non quia non potuit in actu primo remoto,
sed quia Deus non ordinavit opera Virginis ad hoc premium. Per-
misi de Beata Virgine: quia cum credibile sit multos debere
gloriam et salutem Beatae Virgini, et cum ipsa quasi non indi-
geat sibi pluribus gradibus gratiae, cum sit plena sibi et super-
plena nobis, ut loquitur Bernardus, et cum insuper sit supra re-
gulam generalem cum qua non loquuntur propositiones universa-
les ut vidimus disp. 3 de lib. arb., sect. 6, forte aliquibus filiis
meruit de condigno gloriam ».5'^ Et alibi: « Nequit [Beata Vir-
go] esse suis meritis reparatrix omnium, Mater et domina ange-
lorum, quae non fuit purior [i. e. si non fuisset purior], magis
sine macula et peccato quam omnes angeli ».*'*
Nonnulla quae ad institutum nostrum faciunt detegimus etiam

vol. 1, Com-
$15 ToaNNES. MaRIN, Tractatus de Incarnatione, disp. 'i, sect. 3,
pluti, 1710, p. 380.
514 ()5. cit., p. 390.
12 de merito,
915 YoawNES. MantiN, Theologia speculativa et moralis, tract.
disp. 6, sect. 1, vol. 2, Venetiis, 1720, p. 254.
1, p. 529.
91€ 05. cit., tract. 8, de libero arbitrio, disp. 3, sect. 6, vol.
 326 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. xviII

150 apud cl. P. LAURENTIUM CHRISOCONUM, universitatis graecensis

theologorum. Scribit auctor: « Quod Aristogiton tyrannos repu-
bliea atheniensi expulerit et patriam a servitute liberavit, in
premium tanti meriti constitutum est ne ulli servo nomen Aris-
togitonis imponeretur. Ita ulli feminae peccati ac daemonis ser-
vae tam praeclarum et honorificum nomen Mariae, libertatis
assertricis (quam P. Ioannes Lanspergius... ^Cooperatricem Re-
demptionis nostrae" vocitat) imponendum ».*!*
Cooperata est Deipara ad Redemptionem nostram iam tem-
pore circumcisionis et oblationis in templo. « Neque vero Virgo
Filium ad circumcisionem solum obtulit, sciens gratum id esse
divinae obsequium maiestati, verum etiam, ut censet Doctor
Hieronymus, ipsa circumcidit, mirifica quadam efficacia ad. Re-
demptionem nostram 4n pretiosissimi sanguinis effusione coo-
perando ».9!?
Alias triplicem distinguit auctor cooperationem Virginis ad
salutem, scilicet : à) ad mundi recreationem ; b) ad mundi redem-
ptionem ; c) ad mundi sanctificationem. « Verissimum quippe in
primis est hominem per partum virgineum fuisse rursus crea-
tum et in pristinum statum quodammodo restitutum ». Allegat
tunc S. Anselmi verba et pergit: «...quibus sane luculenter
ostendit Deiparam plurimum ad mundi ipsiusque creaturarum
reparationem, Dei Filium pariendo, contulisse; ac proinde to-
tum humanum genus plurimum ad eam amandam colendam-
que obligari ».5!?
Secundo: « Deipara cooperata est Christo Redemptori ad
humani generis Redemptionem ».9?? « Quod si tandem Virginem
ad humani generis redemptionem cooperatam fuisse Christo Re-
demptori consideremus, maioribus longe amoris virginei facibus
accendamur necesse est. Ipsa enim est nova Eva, vetere illa
longe et absque ulla comparatione praestantior, quae Sanctis-
simae Trinitatis manibus, vere in adiutorium et auxilium se-
cundi Adami de coelo coelestis mortales redimentis, non autem
in destructionem humani generis propria sua malitia, uti vetus

*' LAURENTIUS CnnYysocoNUS, Mandus Marianus, sive Maria speculum mundi

sublunaris, Augustae Vindelicorum, 1712, p. 108, n. 33.
8:5 0p. Cit. 3p;:62, n:500:
*1* 05. cit., p. 105, n. 140.
*?' Tbid., n. 141, in margine.
 Doctrina scriptorum e Societate lesu saec. XviII 327

illa, efformata est. Haec adeo mundum dilexit, ut quemadmo-

dum loquitur S. Bonaventura, unigenitum Filium suum daret,
Patrique in sacrificium et holocaustum offerret, effecta ipsa sa-
cerdos simul et altare. Unde sicut Christus in ara crucis se car-
nemque suam imo totum Patri immmolabat, sic Beata Virgo
in corde pectoreque suo velut altari, animam per affectum com-
passionis ardentissimaeque erga mortales charitatis, ut aiebat
Arnoldus Abbas, immolabat ». « ... Quod si consideremus etiam
Filium esse partem Matris et idem cum Matre... consequitur
sane dum Filium Virgo iuxta crucem stans Deo Patri velut cor
visceraque sua offerebat, obtulisse quoque atque immolasse sei-
pnsam pro humani generis salute, ac proinde vel hoc titulo mor-
talium omnium Redomptricem appellandam esse... De hac ad sa-
lutem nostram cooperatione Virginis qui plura volet, consulat
patris primae disc. 15 et disc. 14 ubi fuse ostensum est, morien-
ti Filio, amore nostri Matrem commortuam et redimenti simi-
liter ad redemptionem eius fuisse cooperatam ».*?
Tertio: « Sanctificationis beneficio cooperata est Dei Mater,
et de facto omnem sanctitatem et gratiam per illam, tamquam
aquaeductum, accipimus. Quod si sanctificationis beneficium,
quod nobis ipse Spiritus Sanctus confert, gratia sua donis ac
charismatis [sic] nos in templum suae divinae maiestatis con-
secrando consideremus, et huic etiam sanctificationi Dei Matrem
cooperari consuevisse intelligamus, novis certe amoris virginei
flammis exardescemus. Per illam enim omnia dona gratiae ac
charismata... nobis communicantur ».*??
Ergo, testante auctore, non exstitit Deipara mundi Corre-
demptrix ex eo solum quod Redemptorem peperit, neque ex eo
quod Redemptionis fructus omnibus elargitur, sed praecipue quia
ad ipsum opus redemptivum sua oblatione, immolatione ac com-
benefi-
passione cooperata est. Unde alibi asserit Redemptionis
cium compassioni Virginis deberi: « [Dum Virgine m iuxta aram
pie ae devote pas-
crucis iugiter conspicimus] docemur quoque
eius
sionem Domini Iesu ect dolores compassionis beatae Matris

primam partem, ad quam remittit au-

*2: Op. cit., p. 105-106, n. 147. Ilam
ctor, prae manibus non habemus.
$22 (p. cit., p. 106, n. 148.
 328 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XVIII

contemplari et oculis mentis intuendo compati et deflere ae gra-

tias agere pro tanto nostrae Redemptionis beneficio ».9??
Doctrinam a eonsodalibus europeis subinde traditam, palam
151 in America propugnabat ecl. P. ANTONIUS PERALTA (ob. 1737), in
collegio primario mexicano SS. Petri et Pauli theologiae lector.
In solidissimo tractatu cui titulus Dissertationes Scholasticae
de Sacratissima Virgine Maria quaestionem nostram longe late-
que pertractat et quidem sat accurate. En, exempli gratia, quae-
dam tantum excerpta: « Maria vere et proprie fuit Redemptriz
generis humani et Mediatrix inter Deum et homines, modo tamen
dicto [i. e. secundario et subordinato]. Conclusio patet ex duobus
praecedentibus et probatur ulterius [ex Patribus: SS. Augu-
stino, Hieronymo, Richardo a Sto. Laurentio et Ephraemo] ».
« Probatur ratione: quia Maria, stans iuxta crucem, dolores suos
acerbissimos obtulit Deo Patri pro salute hominum ; atqui dolor
et compassio Mariae fuerunt sufficientes ad secundariam redem-
ptionem, iuxta dicta; ergo... ».9?* :
Ad difficultatem ex noto dicto paulino propositam, nimirum :
« Unus est Mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus»,
animadvertit inter alia cl. Peralta: «...cum Maria, sicut et
reliquae matres, habuerit veram potestatem supra Filium suum,
ut recte probat ex Patribus Salazar, in c. S Prov., quando Chri-
stus in cruce obtulit vitam suam Patri ad satisfaciendwm pro
hominibus, eam etiam ut rem suam Maria obtulit: idque obtulit
Deo obsequium aequale et swperabwndans pro offensa ».9??5 Quod
corroborat auctoritate S. Bonaventurae qui talem oblationem
Deiparae extra dubium ponit.
152 Aliter tamen sonat testimonium cl. P. MamrINI PALLU (ob.
1742) in opella de vera erga Virginem Mariam devotione. Alle-
gatis S. Bernardi verbis quibus praedicatur Deipara « inventrix
gratiae », « mediatrix salutis », « saeculorum reparatrix » et ita
porro, commentatur auctor: « Numquid S. Bernardum alios-
que plures Patres arguemus quasi ignorassent distinctionem ne-
*? Op. cit., p. 165, n. 21. Cf. etiam FnRANOISCUM Lawa, Theatrum doloris et
amoris, sive considerationes mysteriorum Christi patientis et. Mariae Matris
dolorosae sub cruce condolentis Filio.., Monachii, 1717, passim (praes. p. 120-
191) de Christo et Deipara patientibus pro nostris peccatis.
** ANTHONIUS PxnRarTA, Dissertationes Scholasticae de Sacratissima Virgine
Maria, Mexici, 1726, p. 251-252.
32509 01f: 30:204.
 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. xvir 329

cessario ponendam inter Filii eiusque Matris mediationem? quasi

ignorassent Iesum Christum, ex eo quod sit mundi Salvator, Me-
diatorem nostrum esse per viam meriti et redemptionis, Mariam
autem, ex eo quod sit Mater Salvatoris mundi, Mediatricem no-
stram esse per viam impetrationis et intercessionis? ».*?^
Praefatam vero distinctionem non semper ac necessario ex-
cludere verum meritum corredemptivum Beatae Virginis iam
alias vidimus, et rursus firmatur hic testimonio cl. P. IosEPH
GALIFFET (0b. 1749), benemeriti apostoli cultus erga Cor Immacu-
latum Deiparae. Omnia dona omnesque gratiae Beatae Virginis
— statuit iste — ex meritis Christi profluunt; et addit: « Simi-
liter, cum Mariae tribuimus appellativum advocatae, mediatricis,
reparatricis generis humani, et alia similia quae Iesu Christo
propria sunt, haec illi tribuimus sensu valde diverso ab eo qui
Iesu Christo competit. Ut hoc intelligamus, duplicem mediatio-
nem distinguere opus est: prior est per viam meriti et iustitiae,
altera ex gratia et per impetrationem. Iesus Christus Mediator
noster est priori sensu ;ipse pro peccatis nostris ex rigore iusti-
tiae satisfecit. Iesus Christus solus est, et esse potest, Mediator
noster ».9?' — Numquid corredemptivum "Virginis munus his
Vierge.
526 ManrIN ParLu, La solide et véritable dévotion emvers la Sainte
143: « Accuserat- on saint Bernard et tant d'autres Péres d'avoir
Paris, 1736, p.
du Fils
ignoré la différence qu'il faut necéssairement mettre entre la médiation
Sauveur du
et celle de la Mére; d'avoir ignoré que, parce que Jésus-Christ est
mérite et par rédemptio n: Et parce que Marie
monde, il est notre médiateur par
par priere et par in-
est Mere du Sauveur du monde elle est notre médiatrice
Tractatus de immor-
tercession [?] ». Cf. etiam IaNATIUM DE CAMARGO (ob. 1122),
Univ. Salmanticensis
talitate Beatae Virginis Mariae (ad fidem cod. 1611 Bibl.
22, 129-130 et 161 ubi
edidit Canorus Barió, O. F. M., Romae, 1948), p. 14, 20,
fuisse neque peccata no-
ait Deiparam, secus ac Christum, neque Redemptricem
mortem per fas et per
stra supra seipsam portasse. Conatur auetor Virginis
praemissa m convenient er statuit ut ad con-
nefas negare, ideoque praefatam
propriam expeditius perveniat. De quo consule cl. B. KLoPPENBURG,
clusionem
da Morte da Máe de Jesus, in Revista Eclesiás-
Questóes Teológicas em Torno
DoMriNIcUs Viva, Quesnellia-
tica, Brasileira, 9, 1949, p. 331. Ibi adducitur etiam
iuxta pondus Sanciuarii, Be-
nae Theses... ad. theologicam. trutinam revocatae
qui Corredemptioni adversan-
neventi, 1758, prop. LXX, p. 278 b, inter auctores
tit cl. P. KLoPPENBU RG: « Mas segundo todos estes autores ao
tur. Animadver
que a Virgem Máe de Jesus se associou como
menos e certissimo que, aceitando
ora a, obra, da, Redengáo, nao ha mais dificultade alguna para eacplicar
Corredent
Q sua morte » (ibid.).
de la dévotion à la sainte
$27 TosepPH DE GarirrEr, L'ezcellence et la pratique
p. 41-42: « De méme, lorsqu'o n donne à Marie les noms
Vierge, ed. 2, Lyon, 1761,
geure humain, et autres semblables
d'Avocate, de Médiatrice, de réparatrice du
 330 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XVIII

verbis absolute reiicitur? Audiamus ipsum Galiffet qui confestim

subdit :
« Attamen hoc non impedit quominus Beata Virgo iure meri-
toque dicatur mediatrix nostra et reparatrig generis hwmami
sensu quo illi soli convenit, et quidem ex triplice ratione: Primo,
quatenus corpus donando Salvatori mundi, pretium nostrae re-
demptionis ex proprio sanguine libere suppeditavit. Secundo,
quia cwm ius naturale im Filium habuerit, libere consensit in
eius mortem pro hominum salute et hac de causa àmmensos do-
lores perpessa, est; qui [dolores], inspecta eius [Virginis] digni-
tate, summe meritorii fuerunt. Tertio, quia ipsa causam nostram
agit apud Deum... ».9?5
Nonnumquam beatissimae Virgini Corredemptricis titulus
adseribitur quin istius vocabuli sensus lectoribus innotescat. Sic
154 in exemplum cl. P. FRANCISCUS X4v. LAZCANO afferri potest. Decla-
rat auctor, ad mentem Patris Caroli del Moral, non omnia pri-
vilegia possibilia Beatae Virgini simpliciter tribuenda esse, quia
nonnulla nec decent nec congruunt ipsi, « ut immortalitas, po-
testas sacerdotalis consecrandi Corpus Christi, et ligandi atque
solvendi ». ... « Patet assumptum : quia possibilia... nullatenus
pertinent ad aliquod munus Deiparae, nec ut finis et exemplar
omnium, nec ut Corredemptrici, nec ratione status eminentis-
simi ad quem ut Mater Dei est evecta ».9?*
« Deiparae competit illuminatio [in coelis] cum omnimoda au-

qui sont propres de Jésus-Christ, on lui attribue ces qualités dans un sens bien
différent de celui qui convient à Jésus-Christ. Pour entendre cela il n'y à qu'a
distinguer deux sortes de médiations: l'une de mérite et de justice, l'autre de
gráce et d'intereession. Jésus-Christ est notre Médiateur dans le premier sens;
ila satisfait en rigueur de justice pour nos péchés; il n'y a que Jésus-Christ,
et il ne peut y avoir que lui qui soit notre Médiateur ».
9?5 Tbid.: «... mais cela n'empéche pas que la Sainte Vierge ne soit appellée
trés justement notre Médiatrice et Ja réparatrice du genre humain d'une ma-
niére qui ne convient qu'à elle seule, et cela pour trois raisons: 1) Parce qu'elle
a fourni librement de son sang le prix de notre rédemption en donnant un corps
au Sauveur du monde. 2) Parce que ce Fils lui appartennant par droit naturel
ella a eonsenti librement à sa mort pour le salut des hommes et a souffert a
cette occasion des douleurs immenses et d'un mérite éminent à raison de sa
dignité. 3) Parce qu'elle s'interesse pour nous apres de Dieu... ». In p. 238, agens
de Mariae doloribus iuxta crucem: « Pécheurs, venez etre les témoins des souf-
frances et de la double victime que vos péchés ont immolée! »
* WFRANOISCUS Xav. Lazcawo, Opusculwm 'lheophilosophicum de principatu
seu antelatione marianae gratiae..., Mexico, 1750, p. 128.
 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XviII 331

ctione sine ullo onere, et cui voluerit communicare de omnibus

quae attinent ad lineam providentiae supernaturalis; quia ut-
pote regnans cum Filio coronato, tamquam Corredemptrio gene-
ris hwmani et Correstauratrix lineae angelorum, et tamquam
caput secundarium et secundum quid triumphantis et militantis
Ecclesiae, omnes pertinent ad suum statum et de omnibus curam
habet in coelis tamquam de subiectis ditioni suae ».*?? Alibi vo-
cat Deiparam « Matrem viventium auctricemque meriti et cor-
rectricem Evae ».9?!
Deiparae Virginis privilegia contra Ludovicum Muratori (ob.
1750) egrege vindicavit, inter alios, cl. P. BENEDICTUS PLAZZA
(ob. 1761) in opere cui titulus Christianorum in Sanctos Sancto-
rumque Reginam eorumque festa, imagines, reliquias propensa
devotio... En titulus totius capitis 4: « Mediatrieis humani ge-
neris nomen et munus in Dei Genitricem, secundum Christun,
eius Filium, vere et proprie convenire ».? Hae ultima verba
opponuntur Muratori iuxta quem Beata Virgo appellari potest
Mediatrix sensu improprio.
Tenet, in primis, P. Plazza alios praeter Christum mediatores
nuncupari posse ;et addit : « At vero longe potiore iure pluribus-
que ex titulis Dei Mater humani generis apud Deum Mediatrix et
habenda et praedicanda est, quippe quae aliquo modo participat
omnes tres illas praerogativas quae Christum constituunt per-
fectissimum Mediatorem. Nam primo, etsi non est eiusdem cum
Deo naturae, tamen in quantum est Mater Dei habet specialem
affinitatem ad Deum, ut docet S. Thomas, et nos supra explica-
vimus. Secundo, quamvis ipsa non redemerit nos, fuit nihilomi-
nus Redemptionis nostrae singularis Administra, ut etiam supra
alio
ostensum est. Tertio, licet ipsa Christo Mediatore indigeat,
tamen mediatore non indiget apud Deum ».***
Quomodo fuerit Beata Virgo Redemptionis nostrae « singu-
is
laris Administra »? Refert auctor sententiam praeclari confratr
sui Petavii, qui duplex in Mediatore discernit officium, sc. pri-

539 05. cit., p. 138.

531 05. cit., p. 80.
Sanctorumque Reginam
:32 pgwEpicpPUS PLAZZA, Christianorum in Sanctos
devotio a; praepostera cuiusdam
eorumque festa, imagines, reliquias propensa
p. 275.
scriptoris reformatione... vindicata, Panormi, 1751,
:
533 05. cit., p. 293.
 332 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec. XVIII

mum bene merendà reconciliationem ectremorwum, alterum vero

per viam impetrationum. Cui subiungit ipse P. Plazza: « Prius
officium a Beata Virgine impletum est egregie, posterius iugiter
adimpletur. £t primo, de ingentibus in universum genus hwma-
nwm meritis Sanctissimae Virginis dubitare nequit qui credit
illam esse vere et proprie Matrem Dei et Christi per quem omnia
nobis gratiae et gloriae vera et sempiterna bona proveniunt ».9?*
— In quibus verbis videretur utique auctor merita virginea ad
maternitatem divinam coarctare; ast non debent ista sensu ex-
clusivo accipi. Etenim, inferius pressius asseverat:
« Quomodo autem Beata Virgo cooperata sit nostrae Redem-
ptioni absque praeiudicio unici Redemptoris nostri Christi Do-
mini, egregie declarat Arnoldus Carnotensis: *In illo, inquit,
tabernaeulo [hoc est, in monte Calvariae] duo videris altaria,
aliud in pectore Mariae, aliud in corpore Christi... Coopera-
batur tamen plurimum secundum modum suus ad propitiandum
Dewnm ille Matris affectus, cum tam propria quam Matris vota
caritas Christi perferret ad Patrem: cwm quod Mater peteret,
Filius approbaret, Pater donaret ? ». Et subnectit : « Progredia-
mur ad alterum Mediatoris officium quod est ad exorandam ve-
niam... », et agit tune de Mariae cooperatione ad Redemptionem
subiectivam.9?5
Textus paulinus de Christo unico Mediatore accipiendus est,
iuxta auctorem, eo sensu quod Christus so!4s naturam humanam
et divinam participat; aliis verbis, agit Apostolus de unico Me-
diatore « quoad substantiam », non autem de Mediatore « quoad
munus ».5*9
Corredemptioni sensu proprio videretur suffragari etiam cl.
156 P. FRANCISCUS PEPE in eius devotissimis concionibus in laudem
Deiparae Virginis. « Quaecumque munera SS. Trinitas mundo
contulit, intuitu meritorum Christi ex iustitia necnon intuitu
meritorum Mariae de congruo contulit. Hanc doctrinam omnes
fere Patres et theologi docent, iuxta quos nullum donum nullam-
que gratiam nisi per Mariam elargitur Deus ».9?" « Divinam Ma-

93* ()5. cit., p. 281-283.

555 (5. cit., p. 285-280.
53$ ()5. cit., p. 290-291.
*5! FRANCESCO PEPE, Discorsi in lode di Maria Santissima, vol. 2, Napoli,
1756, p. 13: «... quanti doni ha conferiti la Santissima Trinità al mondo, li ha
 Doctrina scriptorum e Societate Iesu saec, xviIr 333

irem esse wna cwm, divino eius Filio umani generis Corredem-
ptricem omnes quidem profitemur ; proinde, etsi Sanctissima Vir-
go Maria merita propria non attulisset in beneficium eorum qui
erant sub antiqua lege, potuit Deus intuitu illorum. meritorum
omnes gratias eis elargire ».9?* Ni fallimur, agitur hic de gra-
tiarum collatione quae supponit meritum relate ad ipsam gra-
tiarum acequisitionem, nempe Redemptionem obiectivam.
Alibi inculeat auctor obligationem nostram erga passionem
redemptivam Christi et continuo subnectit: « Si tantum obliga-
mur lesu, qualis monstruositas ingratitudinis esset nequidem
cogitationem unam neque unum tantum affectum versus lesum
et Mariam in nobis excitare, cum Iesus Redemptor noster sit ex
iustitia, et Maria Corredemptriz nostra ex congruo? Birgittam
divina Mater alloquuta est: P'lóws meus et ego redemimus mun-
dum quasi uno corde! ».*??
Deiparam non fuisse universorum Corredemptricem ex eo so-
lummodo quod mundo peperit Salvatorem, sed potissimum ob
eius iuxta aram crucis oblationem, sat lucide testatur etiam cl.
P. ALEXANDER DIOTALLEVI, Renuntiatur quidem Beata Virgo
« Cooperatrioe divini Filii sui in permagno opere Redenptionis
mundi »,9^* sed, dicente auctore, talis cooperatio ulterius expli-
eatur per veram oblationem eiusdem sacrificii cum Christo pro no-
stra omnium redemptione: quod apte illustratur verbis S. Ber-
nardi asserentis: « ut servum redimerent [Maria et Pater aeter-
nus] communem Filium tradiderunt », necnon ex Arnoldi Car-

dati per li meriti di Gesü di giustizia, e per li meriti di Maria di convenienza.

Questa sentenza e insegnata concordemente da quasi tutti i Padri e Teologi,
i quali insegnano non esservi dono, non grazia, che eoneeda, che non sia per
Maria ».
$3 0p. cit., vol. 2, p. 74: «' Tutti confessiamo la nostra divina Madre Cor-
redentrice del genere umano una col suo divin Figliuolo: dunque aneorcheé Ma-
ria Santissima non avesse applieati i suoi meriti a pro di quei dell'Antica legge,
pote Dio in grazia di quei meriti conferire loro tutte le grazie colle quali li
forni ».
$3» Q5. cit., vol. 1, p. 176: « Se tant'obbligo abbiamo a Gesü, qual mostruo-
sità d'ingratitudine non impiegare un pensiero, un affetto a Gesü e alla Madre,
quando Gesü e il nostro Redentore di giustizia, Maria la nostrà Corredentrice
lo
per convenienza? Filius meus et ego redemimus mundum quasi uno corde,
disse la divina Madre alla sua Brigida ».
$4» ArEgSSANDRO DIOTALLEVI, Trattenimenti spirituali, parte seconda, Venezia,
del suo divino Figliuolo nella grande opera della
1761, p. 250: « Cooperatrice
Redenzione del mondo ».
 334 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvir

notensis sententia : « Unum holocaustum ambo |Christus et Ma-

ria] pariter offerebant Deo ».5*!
158 Cui consonat omnino cl. consodalis eius in Gallia, P. IOoAN-
NES NICOLAUS GROU (ob. 1803): « B. Virgo Deo obtulit plenum
ac integrum sacrificium dilecti Filii sui; concors erat iustitiae
Patris coelestis tam nobilem Victimam ad suam gloriam immo-
lantis;... libere obtulit ipsius (Christi) mortem pro salute om-
nium nostrum; hancque oblationem coniunait oblationi immen-
sae compassionis propriae et sic ad Redemptionem nostram vere
cooperata est, ita ut Redemptricis titulus ei quoque debeatur,
proportione servata, sicut et Redemptoris nomen Iesu Christo
convenit. Matris holocaustum a Filii holocausto minime seiun-
gebatur... ».94?
ART. 2

Seriptores ex Ordine Seraphieo

Eandem prorsus doctrinam quam tradunt Patres Societatis

Iesu, propugnant quoque scriptores ex Ordine Minorum. Sit pri-
mus cl. P. MICHAEL ANGELUS A BIBBIENA, O. F. M., (1712), qui
S. Bernardi vestigia premens, fatetur omnem sufficientiam no-
stram ex Christo derivare, sed congruum admodum fuisse ut
sicut in praevaricatione neuter sexus defuit, sic in reparatione
lapsus uterque nobis adesset, sc. Christus eiusque Mater San-
ctissima. Est igitur Beata Virgo, ad mentem Richardi a Sto. Lau-

**t (5. cit., p. 252.

94 TgAN Nic. GRou, ZL'intérieur de Jésus et de Marie, ed. 12, vol. 2, Liege,
1855, p. 319: « Plus forte et plus généreuse que la mere des Machabées, elle fai-
sait à Dieu le sacrifice plein et entier de ce Fils cheri; elle s'unissait à la jus-
tice du Pére celeste, qui immolait cette grand victime à sa gloire; ...elle offrait
de grand eceur sa mort pour le salut de chacun de nous, et à cette offrande elle
joignit celle de son immense douleur, en sorte qu'elle a véritablement coopéré
à notre rachat, et que le titre de Rédemptrice lui appartient à proportion, comme
à Jésus-Christ celui de Rédempteur. Le sacrifice de 1a Mére ne fut point séparé
de celui du Fils ». Cf. etiam, inter Iesuitas huius periodi, P. MrAskowsKIi, De
Incarnatione... et Beatissima Matre Dei, Pragae, 1728, p. 668-680, ubi fuso ca-
lamo evolvit propositionem: « An et quid Beata Virgo meruerit aliis ». Noti-
tiam desumimus ex Patre A. WASILKOWSKI, Universalis Mediatio B. M. Virginis
iucta doctrinam P. Antonii Wegrzynowicz, O. F. M., in Collectanea Franciscana
Slavica, vol. 2, Actu Secundi Congressus Cracoviae, 25-21 augusti, 1937, Sibenici,
1940, p. 154.
 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvir 335

rentio, « Coadiutrie Christi in passione et Redemptione hu.

mana, ».5*?
Paulo inferius, eandem ideam amplius evolvens, sibi appro-
priat Patris Strozzi doctrinam, asserens Mariam esse Corredem-
ptricem propter « oblationem sui ipsius » necnon quia « divinum
eius Filium sacrificavit, eum morti offerens et quidem pro no-
stra omnium salute ». In conclusione totius capitis 41 (quod
totum agit de hoc argumento) sic exclamat: « Quomodo potest
adamitica labe comprehendi illa quae divinitus delecta fuit ceu
Christi cooperatri; ad. culpam destruendam? Quo pacto primae
poterit maledictioni subdita esse illa quae primam maledictionem
delevit? ». Et invocat S. Ildephonsi iudieium : « Constat ergo
eam ab omni peccato originali fuisse immunem per quam non
solum maledictio Hevae soluta est, verum etiam benedictio om-
nibus condonata ».5**
Ad eandem conclusionem pervenit auctor dum notissimum
textum revelationum Stae. Dirgittae commentatur : « Sicut Adam
et Eva mundum vendiderunt pro uno pomo, Christus et Beata
Virgo mundwm redemerunt quasi wno corde ». Si Beata Virgo
una eum Christo mundum redemit, eo ipso peccati regnum de-
struxit, ideoque nullatenus poterit peccati servituti subdi.^
Cl. P. ANTONIUS WEGRZYNOWICZ, O. F. M. (ob. 1/21) in opere 160

cui titulus Syllabus Marianus Deiparam Virginem Corredem-

ptricem humani generis celebrat, non solum quatenus divino Sal-
vatori instrumentum praebuit quo ipse nos redemit,*^* verum
etiam quatenus suis meritis ad opus salutis cooperata est: « Ad-
verte Beatam Virginem non fuisse per modum causae efficientis
propriam aut principalem causam nostrae salutis, tamen aliquo
modo cooperabatur ad nostram salutem impetrando, merendo de
congruo, et suo modo cooperando ad Incarnationem ».9' Iam
antea, in opere Melodia Sancti Casimiri, concise scripserat:
$45 MICHELANGELO DA BrsBrENA, La Donna dellApocalisse: Maria Santissima,
Madre di Dio, sempre Vergine concetta in grazia, Lucca, 1712, p. 98.
**i 05. cit., p. 99: « Come puó mai eredersi involta nel peccato d'Adamo
quella che fu eletta da Dio per Cooperatrice di Cristo a distruggerlo? Come sot-
toposta alla prima maledizione, quella che la cancello? »
*t5 0p, cit., p. 116.
$4 €ANTONIUS WkGRZYNOWICZ, Syllabus Marianus, Lwów, 1717. p. 1011-1012;
apud A. WASILKOWSKI, Grí. cit., p. 199-140. |
**' 0p. cit., p. 120; apud A. WASILKOWSRKI, art. cit.. p. 140.
 336 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvii

« Stabat [Maria iuxta crucem] ut causam omnium ageret, ut

omnium Mediatrix et reconciliatrix ».9^*
Ad mentem Patris Wegrzynowicz affirmabat paucis abhinc
annis cl. P. Wasilkowski: «...homo per Mariam ex peccatis
renascitur. Omnes enim gratiae pro hominibus per ipsam nobis
promeritae sunt. Hine recte possit appellari Mater viventium,
loco Evae, quae rectius dicenda est mater mortuorum, quia nempe
per eam omnes homines in ruinam prolapsi sunt ».'^ Item:
« Satisfactiones Beatae Mariae Virginis sunt plus quam suffi-
cientes ad. delicta omnium ezpianda, eo quod merita illius super-
abundantissima sunt. Ideo dicitur esse altare placationis divinae
super quod hostiae pro peccatis nostris offeruntur, vel quietatio
plena nostrorum delictorum ».55?
Uti iam pluries vidimus, saeculis XVII et XVIII incessanter et
quidem acriter inter theologos disceptabatur utrum Beata Virgo
originalis peccati debitum contraxisset annon. In historia huius
161 salebrosae quaestionis eminet proculdubio cl. P. SALvATOR MON-
TALBANUS, O. F. M. Cap., cuius vere monumentale opus, tribus
voluminibus digestum, totam rem, fusiori calamo quam ceteri
simul sumpti, longe lateque pertractat.9**
Compertum omnibus est, unum ex argumentis theologicis ab
auctoribus adhibitis ad stabiliendam debiti immunitatem in Dei-
para, ex hoc nimirum depromitur quod Beatissima Virgo Corre-
demptricis munere insignita invenitur. Unde nihil mirum si huc
quoque recurrat Montalbanus ut propriam sententiam solido re-
ponat fuleimento. Quaedam dumtaxat ex praelaudato opere ex-
cerpta raptim seligere sufficiat.
Agens cl. auctor de incomponibilitate muneris corredemptivi
cum peccati debito, sequenti modo arguit: « Similiter, si muneri
Corredemptricis nil magis opponitur quam peccatum; ergo, ra-
tione huiuscemodi muneris Beata Virgo summe distat a peccato

*4 ANTONIUS WkGRZYNOWICZ, Melodia Sancti Casimiri, Cracoviae, 1704,

vol. 2, p. 1; apud A. WASILKWSKI, arí. cit., p. 141-142.
949 A. WASILEKOWSKI, Gri. cit., p. 142.
959 A. WASILKOWSKI, QGrt. cit., p. 144, ubi lectorem remittit ad Melodiam San-
cti Casimiri, vol. 2, p. 151.
*51 G&ArvATOR MONTALBANUS, Opus theologicum, tribus distinctum tomis in qui-
bus efficacissime ostenditur Immaculatam Dei Genitricem, utpote em Christi
meritis praeservative redemptam, fuisse prorsus immunem ab omni debito twm
contrahendi originale peccatum, tum ipsius fomitem incurrendi, Panormi, 1123.
 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xviii 391

utpote summe sibi contrario. Talis autem summa distantia et

contrarietas necessario involvit carentiam debiti ».9??
Quod si supponatur Virginem Deiparam peccati debito fuisse
subiectam, tunc ait ironice: « Ecce iam qualis regina et domina
omnium hominum et angelorum !... Qualis peccati expultrix et
daemonum debellatrix! Qualis Corredemptriz! Qualiter autem
cooperaretur Filio, si apta potius foret ut ab eo sustentaretur
ne rueret (si tamen id fieri posset) quam ad cooperandum cum
illo ut ceteros liberaret? ».9??
Quid sonet, iuxta auctorem, vocabulum illud Corredemptrio
seu, aliis verbis, qualis sit ambitus illius cooperationis marialis
ad opus Christi redemptivum, ex sequentibus satis colligitur.
Prae primis, exornanda non est Deipara Corredemptricis ti-
tulo ex eo quod nobis genuit Redemptorem, quia « Beata Virgo
per id praecise quod Christum peperit, salutem nostram prome-
reri non potuit ».9* Quare, iuxta Montalbanum, alia est arri-
pienda via, et cooperatio virginea in oblatione potius reponenda :
« Virgo etiam non solum cum Patre concors Filium mundo dedit,
sed etiam cum Filio conformis eundem pro mundo hostiam sa-
cerdotali pietate obtulit ».5* Quis ambigere potest talem actum
«fuisse praestantissimum et maxime meritorium omnium quae
(sic) Virgo gessit? ».5?*
Quod testimonium ampliorem lucem mutuatur ex alio loco
ubi, ad mentem Patris de Salazar, asserit Montalbanus « salu-
tem mundi non solum Christo sed etiam Virgini ab aeterno Pa-
tre donatam : sie tamen ut Filius tamquam prima et principalis
causa redemptionis nostrae condignum pretium obtulerit, Virgo
autem eandem Redemptionem ex congruitate quadam impetra-
verit. Sic Maria Christo Domino ad Redemptionem adiutrix et
auxiliatrix fuit; non quia eo auxilio et adiutorio indiguerit...
sed quia Matris auctoritas et dignitas hoc postulabat, ut eius
quoque merita, preces et vota cum votis ac meritis Christi con-
iungerentur ut salus hominum utrique donaretur bye

$52 5. cit., vol. 2, p. 312, n. 594.

*53 O5. cit., vol. 2, p. 314, n. 541.
554 05. cit., vol. 2, p. 368, n. 520.
*55 Tbid., n. 521.
556 Tbid., n. 522.
$51 (p. cit., vol. 2, p. 393, n. 603.
 338 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvii

Auctorem hie agere de vera et directa quadam cooperatione

ab obiectivum Redemptionis opus satis patet. Quo vero omnis
amoveatur hac de re dubitatio, audiamus quae sequuntur : « Me-
diatricis officium tale est ut alteri purae creaturae ascribi nequeat
cum ea de causa Deiparae competat eo quod salutem nostram ali-
qua ratione de congruo pro meritis suis impetraverit ».*?* Atqui,
Redemptionem subiectivam ceteri quoque beati nobis de congruo
promerere valent; ergo hic sermo est de Redemptione obiectiva.
Huiusmodi Corredemptricis officium ita solidissime ex Pa-
trum evincitur documentis (iuxta Montalbanum!) « ut nefas
videatur de hoc dubitare: etsi vellemus omnium verba id concer-
nentia huc recitare, integrum certe librum adstrueremus ».***
Quamquam dissimili perspicuitate ac P. Montalbanus, ar-
162 gumentum nostrum tangit etiam cl. P. FRANCISCUS DE AGUILAR,
O. F. M., euius sunt verba sequentia : « [Ad destructionem pec-
cati originalis] Christus, ut Deus-homo, concurrebat uti repa-
rator et Redemptor, Maria ut Mater Dei et Corredempítrio, in
qua culpa mortua fuit et primi parentes cum gratia in qua for-
mati fuerant, uti exemplar et idea dignitatis ad quam homines
reddebant per mortem et funerale peccati originalis in conce-
ptione Virginis Mariae ».5*^ — Quae omnia, absolute loquendo,
de quadam cooperatione remota possent intelligi. Attamen, paulo
antea explieitam distinctionem posuerat auctor inter gratiam
divinae maternitatis et gratiam Corredemptricis. Ait enim:
« Gratia Mariae in conceptione, ultra regulativam ad dignitatem
Matris Dei, etiam fuit gratia Corredemptricis et reparatricis
humani generis ut ad primum statwm,in quo primus homo fuerat
creatus, restitueretur, sed modo a divina providentia ordi-
nato ».**!
In vindicanda Virginis ad opus salvifieum cooperatione ne-
mini secundus reputatur praeclarus ille mariologus hispanus,
163 sc. P. CAROLUS DEL MonaL, O. F. M. (ob. 1131). In praestantissimo
eius opere cui titulus Fons illimis theologiae scoticae marianae
per centum ferme paginas theologicam tractationem de virginea

*58 5. cit., vol. 3, p. 333, n. 75.

55» O5. cit., vol. 2, p. 361, n. 516.
$9? FÀ'RANCISCUS DE AGUILAR, Hieroglyphica seu symbola mariana..., Salman-
ticae, 1724, p. 50.
$9! O5. cit., p. 48.
 Doctrina seriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvii 339

Corredemptione ex professo instituit.9?? Est revera dolendum

quod tam insigne opus ab hodiernis mariologis subinde negliga-
tur; et ratio videtur esse quia in bibliothecis haud facile in-
venitur.
Momentum Patris del Moral in hoc situm est, scilicet quod
primus omnium (nobis notum) exstitit qui de Corredemptione
mariali per meritum et satisfactionem de condigno argumenta-
tionem theologicam ex professo elaboraverit. En clari auctoris
sententia per summa capita:
« Constat... non dissonare doctrinae Sanctorum Patrum nec
saerae theologiae, quin potius videri conforme principiis theolo-
gicis receptis extra scholam nostram Scoticam, Deiparam coo-
peratam fuisse cum Filio actibus meritoriis de condigno ad sa-
lutem hominum, gratiam et gloriam angelorum, meritis quidem
dependentibus a meritis Filii... In hoc ergo sensu dicimus nunc
videri conforme principiis theologicis, quod quidquid nobis Chri-
stus Dominus meritus est cadat etiam sub merita condigna et
non tantum congrua Deiparae, dependentia tam in actu primo
quam in actu secundo, dependentiis dictis a meritis superabun-
dantibus Filii sui ».59?
Quoad aspectum satisfactionis, mens Patris del Moral se-
quentibus verbis concise nobis ostenditur: « Deipara iuxta cru-
cem compatiens et Filium suum offerens aeterno Patri, cum
ipsomet Filio suis meritis satisfecit secundum quid, de condigno
tamen, et secundario solum, tamquam Corredemptric pro pec-
cato totius generis humani ».***

*&2 CARorus DEL Monar, P'ons illimis theologiae scoticae marianae € paradiso
latices suos ubertim effundens, Matriti, 1730. De momento operis Patris DEL Mo-
BAL consule cl. Kann Barié, Die sekundüre Mittlerschaft der Gottesmutter (Hat
Maria die Verdienste Christi de condigno für uns mütverdient?), in ephemeride
Wissenschaft und Weisheit, 4, 1991, p. 1-22.
$53 5. cif., vol. 2, p. 385, n. 20.
$4 ()p. cit., vol. 2, p. 420, n. 43. Quid significet illud mereri et satisfacere
de condigno secundum quid, ipse auctor sequentibus verbis explicat: «... hie
terminus secundum. quid multipliciter sumitur. Primo, ita ut determinet deter-
minatione distractiva a propria significatione praedicatum quod afficit. Sic homo
pictus dicitur secundum quid homo. In hoc sensu non sumitur in praesenti. Se-
eundo, ita ut determinet praedicatum quod afficit determinatione diminutiva
significationis illius. Hoc modo creaturae possibles dicuntur secundum quid
esse ab aeterno, quia tantum habent esse diminutum in mente divina obiecti-
vum, non vero reale existentiale, cum actu realiter ab aeterno non existant.
340 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphieo saec. xvin

Pro auctore nostro condignitas meritorum et satisfactionum

Beatae Virginis eo praecipue nititur, primo, quod Deipara quo-
dammodo participavit rationem capitis respectu hominum et an-
gelorum ;?*5 secundo, quod non defuit decretum ex parte Dei ac-
ceptandi merita et satisfactiones Deiparae pro beneficio gratiae
et reconciliationis ;?** unde constituta fuit Beata Virgo particeps
fideiussionis Filii sui."
Utrum haec et similia argumenta a claro auctore in favorem
meriti et satisfactionis de condigno allata ita solida sint ut rem
extra litem ponant necne, nobis non est hie diiudicandum. No-
stra praesertim refert auctorum doctrinam de mariali Corredem-
ptione obiective lectoribus exponere. Nihilominus, novissimis hac
de re investigationibus prae oculis habitis, argumenta pro con-
dignitate meritorum et satisfactionum Deiparae nobis graviora
videntur quam difficultates a quibusdam in contrarium invoca-
tae. — Nunc autem id quod rei caput est denuo prosequamur :
Sedulo animadvertere iuvat Patrem del Moral virgineam Cor-
redemptionem eodem prorsus sensu tueri ac hodierni theologi,
id est, per veram, activam et immediatam cooperationem ad ipsum
opus redemptivum Christi. Auctorem de obiectivo Reparationis
opere iugiter agere nimis evidens est ut in dubium revocare
possit.
Sed num agat ulterius de influxu proximo et immediato? Hoc
etiam ex ipsius verbis luculenter eruitur. Sic, exempli gratia,
commentans in textum S. Bernardi relate ad Virginis iuxta cru-

Nee in hoe sensu usurpatur hie a nobis. Tertio, ita ut determinet praedicatum
determinatione praecise diminutiva perfectionis illius. In hae acceptione docent
communiter 'Thomistae accidens esse secundum quid ens, et a Philosopho ens
entis dicitur, quia non ita perfecte existit sicut substantia, quin imo omnino
dependenter et in esse, et conservari a substantia, in qua tamquam in subiecto
existit. Et quamvis de potentia absoluta et miraculose possit existere sine sub-
stantia, tamen naturaliter et de potentia ordinaria nequit sine illa existere.
Hie est sensus in quo in praesenti sumitur syneategorema illud secundum. quid,
Secundum quod afficit satisfactionem condignam, ita ut determinet illam deter-
minatione praecise diminuente perfectionem illius, in quantum in praesenti pro-
videntia omnino dependenter a satisfactione superabundante Christi Domini
datur in Matre eius, quin de facto valuerit illam ponere sine Filii satisfactione »
(vol. 2, p. 417, n. 48).
**5 5. cit., vol. 2, p. 425, n. 68.
£055:0p::6055, v0l.:2;^ pi 386: no29!
9! Op. cit., vol. 2, p. 421, n. 55.
 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvi 341

cem cooperationem, apposite subnectit del Moral: « Sufficiat

nunc dicere, paritatem Sancti Doctoris esse quod sicut corruit
mundus per operationem Adae et Evae, sic congruebat (non ex
indigentia operum Christi Domini, cum sufficientissima fuissent
ad redimendum non solum hunc mundum sed millies millia si
darentur, sed ex benignitate et exuberantia perfectionis operum
ipsiusmet Christi) ut uterque sexus, Filius scilicet et Mater ope-
rando cum Filio, adesset mundi reparationi. Hunc influxum im-
inediatuwm moralem cum Filio in operibus caritatis Deiparae in
bona spiritualia fidelium Ecclesiae agnovit etiam divus Augu-
stinus... ».99?
Contra huiusmodi cooperationem obiiciebatur quod si creatura
(in easu, Beata Virgo) nos immediate et proxime redimeret,
tune redempti plus huic creaturae Redemptriei debitores esse-
mus quam Deo. Cui difficultati aptissime respondet clarus ma-
riologus animadvertens conclusionem istam veram non esse « quia
in praedieto casu creatura redemptrix a Deo haberet, nedum
comprineipia necessaria ad redimendum, verum etiam immediate
ipsam redemptionem... Ergo deberemus Deo gratias referre non
solum quia non impedivit in tali casu dato redemptionem, negans
tali ereaturae comprincipia necessaria ad illam eliciendam, sed
etiam immediate pro redemptione ab ipso Deo libere et immediate
elicita cum creatura Redemptrice et ab eo illi immediate data
cum potestate provima et immediata ad illam, si vellet con-
ferendam ».59? 1
Quandam difficultatem ex eo movere quis posset quod Pater
del Moral alio loco ita scribit: « Si ergo soli Christo Domino
concedatur munus mediandi et redimendi principaliter, imme-
diate et primario, remanet locus ut Deipara hoc munere polleat
secundario tantum et mediate ».97? Ast illico evanescit difficultas
quum legimus, paulo inferius, auctoris explicationem illius vo-
cabuli mediate. Asserit enim: « Cum ergo Apostoli adiutores
Dei et salvatores participative dicuntur, nulla est ratio ut cum
Patres vocant Deiparam Salvatricem nostram, Reparatricem, Re-
et
stauratricem et Redemptricem, ut postea videbimus, immo

$55 0p. cit., vol. 2, p. 319, n. 6.

*5* (5. cit., vol. 2, p. 399, n. 12.
t? 0p. cit., vol. 2, p. 417, n. 48.
 342 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvin

fideiussorem nostram, ut hoc non valeat intelligi de cooperatione

ipsius iuxta crucem, participative, secundario, secundum quid
et mediate, hoc est, mediante salvatione, redemptione et restau-
ratione Fili; sui, a qua omnino cooperatio Matris dependebat et
a qua participabat rationem talis ex exuberantia perfectionis il-
lius ».5** Unde sensus illius vocis mediate apud nostrum aucto-
rem valde differt a sensu quem illi tribuunt hodierni, ut patet.
Ex quibus omnibus iam plane liquet Patrem del Moral prae-
clarissimum exstitisse adsertorem doctrinae de mariali Corre-
demptione sensu vero et proprio, id est, de cooperatione imme-
diata ad opus obiectivum Redemptionis.
Sententiam Patris del Moral quoad meritum et satisfactionem
Deiparae Corredemptricis libenter sibi appropriat clarissimus
164 theologus hispanus DoMiNICUS LossApA, O. F. M. (ob. 1733) qui
tam praeclara de Beata Virgine conscripsit.
In approbatione operis sui confratris, quaerit Pater Lossada :
« Utrum praedictis opinionibus suppositis, vel saltem admissis,
titulus seu munus Corredentricis [sic] generis humani a Patri-
bus commAuniter Beatae Virgini exhibitum, eidem conveniat per
satisfactionem condignam aut meritum de condigno remissionis
laethalium generis humani, nedum de congruo? ». Cui simpliciter
et sine ambagibus respondet nullum prorsus dari argumentum ex
Patribus vel ex Sacra Scriptura (ab adversariis adductum) quod
in favorem meriti et satisfactionis de condigno facili negotio solvi
nequeat. Ad firmandam praedictam sententiam invocat Los-
sada auctoritatem Patris Christophori de Ortega, cuius verba
superiori capite retulimus.*7?
Inter manuscripta saeculi xvrrr in bibliotheca nationali ma-
tritensi asservata, quemdam 7'ractatum de Incarnatione detexi-
mus in quo per decem et octo folia peculiarem tractationem ex
professo adstruit Lossada de merito et satisfactione Virginis Cor-
redemptricis. Heic quasdam dumtaxat assertiones raptim depro-
mere sufficiat.
Arbitratur itaque clarus theologus « Beatam Virginem esse

SOTOtd:
*'? DowiNICUS LossApA, in approbatione operis Patris DEL Monar, Fons illi-
mis theologiae scoticae marianae..., Matriti, 1730, p. rx.
*73 Of. C. pE OnrEGA, S. I., Tractatus de Trinitate necnon Incarnatione, Lug-
duni, 1664, p. 374-375.
 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvii 343

simul cwm suo Filio redemptricem de condigno creaturarum in

eius corde ».9'* Si quid obstaret, ait, hoc esset propter « Sanctos
Patres absolute negantes ulli creaturae [hoc] fuisse conces-
sum... ». « Sed hoc non probat, quia Beata Virgo non intelligitur
comprehensa in propositionibus talibus, nisi expresse mentio
fiat de ea, ut probat P. Marín hoc eodem puneto suae sententiae
advertens ».575
Ulterius quaerit auctor utrum « Beata Virgo, de facto satis-
faciendo, imperfecte satisfecerit pro originali peccato vel non?
Si non, [sequitur] quod non fuit Corredemptrix generis humani,
secundum Sanctos Patres; si sic, quod probatur..., erit gratia et
via ut in generalibus propositionibus inclusa non intelligatur
Sanctorum Regina ».57*
Memorata opinione Patris Ioannis Marín, S. I. (disp. 6 de
merito, sectio 1), iuxta quem Beata Virgo a Deo accepit ordina-
tionem ad merendum nobis gratiam de condigno, subnectit Pa-
ter Lossada: « Haec pie, docte et graviter dicit [P. Marín] »
et «fateor me multum propendere in hane opinionem ».*'*
Item asserit cl. Lossada se alium auctorem reperisse eidem
sententiae faventem, scilicet Patrem Christophorum de Ortega,
S. L, qui quamvis non absolute, vehementer tamen suspicatur
Beatissimam Virginem pro nobis meruisse et satisfecisse; ita
— gie iste — ut « redimenti Filio (non ex huiusmodi indigentia,
sed tanto Matris honore) adiutricem et Corredemptricem possim
nisi
appellare »; id quod evenire non potuit (affirmat Lossada)
« promerendo nobis gratiam de condigno ».97*
Arguit ulterius auctor: Si textus Sacrae Scripturae in qui-
bus solus Christus declaratur Redemptor ac Mediator noster,
patiuntur sequentem exceptionem, sc.: « ut Beatissima Virgo...
exce-
de congruo sit Corredemptrix ; cur non [patiuntur etiam
id non repugne t? ? ».7?
ptionem] : * ut sit de condigno, quum
Textus praedicti, ex Sacris Libris mutuatis, ait Lossada, hoc

de Incarnatione (MS 12261 bibl. nat. ma-

*'4 DoMiINICUS Lossapa, Tractatus
tritensis), fol. 333r-333v, n. 518.
9'5 Ibid.
*'5 Op. cit., fol. 334v, n. 321.
$'' 05. cit., fol. 335r, n. 322-323.
$975 Qn. cit., fol. 335v, n. 324.
*'* 05, cit., fol. 331v, n. 405.
 344 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvii

sensu accipiendi sunt, nimirum : Christus Redemptionis nostrae

est «causa principalis et auctor, et ut supremum caput et ut
causa universalis ez iure proprio et ex sua auctoritate ratione di-
gnitatis Personae divinae. Beata Virgo ex meritis Christi et ex
privilegio et longe inferiori titulo et dignitate, non ut caput,
sed ut collum Ecclesiae, ut inquit Sanctus Bernardinus ».5??
Profert tandem auctor 5?! quaedam verba ex Patre Antonio
Pérez, O. F. M. desumpta, iuxta quem Beata Virgo promeruit
eius praedestinationem in ordine executionis quoad omnes effe-
ctus, praeter primam gratiam ipsius, et ratio est — inquit Pé-
rez — « quia [Beata Virgo] est Regina omnium praedestinatorum
et Corredemptrie cum Christo Domino ».9*?
Auctoribus hucusque memoratis consonat omnino cl. P. Do-
165 MINICUS A SANCTO PETRO AB. ALCANTARA, O. F. M., qui tamen me-
ritum corredemptivum Deiparae de congruo tantum decernit. In
quodam tractatu ubi adversarios Revelationum Agredanarum
energice fustigat, ad quaesitum : « Quomodo exstitit Deipara
generis humani Reparatrix », sequenti modo respondet : « Primo,
singularissimis meritis Incarnationem nobis de congruo prome-
rendo. Secundo, Christum, auctorem nostrae salutis et repara-
tionis, gignendo. Tertio, suis precibus et singularissimis meritis
salutem ac reparationem nobis de congruo promerendo ». Nec
alia est, testante nostro auctore, Sanctorum Patrum Doctorum-
que sententia.55?* In quo testimonio sedulo notari debet distinctio
quae ponitur inter meritum relate ad Incarnationem (cooperatio
remota) et meritum relate ad ipsam reparationem (cooperatio
proxima).
Revelationum Agredanarum praesidium profuso calamo ag-
166 gressus est etiam cl, P. DinACUS GoNzÁLEZ MarHEO, O. F. M., qui

$59 05. cit., fol. 338r.

55! 5. cit., fol. 339r.
552 ANTONIUS PÉREZ, Controversiae swper I Librum Sententiarum, Caesarau-
gustae, 1700, disput. 3 de praedestinatione, art. 2.
$53 DowrNGO DE SAN PxpRO DE ÁrcÁNTanRA, Palma victoriosa de la Mystica, Ciu-
dad de Dios..., Salamanca, 1741, p. 33: «Lo primero, mereciendo de congruo la
Encarnación con singularísimos méritos. Lo segundo, engendrando a Cristo
Author de nuestra salud. Y lo tercero, mereciéndonos la salud y reparación de
congruo con sus oraciones y singularísimos méritos; y así por estas razones le
es a esta Princesa tan propio el glorioso título de Reparadora y Restauradora
de la eulpa de Eva ».
 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvii 345

hane arripiens occasionem, traditionalem doctrinam de munere

corredemptivo Virginis insolita proponit luciditate. Auctoris
mentem hac de re summatim praebere iuvat:
« Fatemur — testatur González — Christum solum esse Re-
demptorem generis humani principalem et per modum satisfa-
ctionis simpliciter de condigno ».9?^ Quo statuto, pergit auctor:
« Cum hoc autem stat suam Sacratissimam Matrem fuisse in
sensu longe inferiori Redemptricem cwm ipso, seu Corredemptri-
cem, et reparatricem generis humani ex exuberantia et supera-
bundantia redemptionis Christi Filii sui ».5** Inter diversa ar-
gumenta quae ad fuleiendam propositionem affert auctor, illud
recenset, nempe « quia seipsam obtulit sociam Passionis, coope-
rata est cum Filio toto tempore vitae suae ad propitiandum
Deum, quantum potuit, et vota Matris Filius Patri offerebat ut
sicut amborum corda coniuncta erant, sic et amborum, desideria
pro totius mundi salute valerent et a, Patre exaudita forent ».**5
Doctrinam de merito et satisfactione Corredemptricis fuse
perpolivit González. En quaedam excerpta:
« Satis communis est theologorum sententia asserens SS. Dei-
param meruisse de congruo quidquid nobis Christus meruit de
condigno. Sed indubitatum est Christum nobis meruisse de con-
digno omnes gratias omniaque beneficia tam ordinis naturalis
quam ordinis supernaturalis, et peccatorum remissionem, et libe-
rationem a malis. Ergo haec omnia meruit nobis de congruo
SS. Deipara ».59' Hoc relate ad meritum corredemptivum.
Quoad satisfactionem quamplura habet auctor quae longum
sane esset lectoribus hic transeribere. En quasi summa : « Beata
Virgo pro peccatis humani generis compensationem aequalis va-
loris cum eorumdem peccatorum offensa Deo obtulit ».95* « Quod
Beata Virgo recompensaverit per opera excellentissima charita-
tis et aliarum virtutum malitiam omnium peccatorum totius ge-
neris humani, quatenus meliora sunt opera SS. Virginis et plus
vindicata... Matriti,
«4 Dipacus GoNzíLEz MarnHko, JMystica Civitas Dei
1741, p. 119, n. 350.
*55 Tbid., n. 351.
*55 5. cit., p. 120, n. 392.
$57 05. cit., p. 124, n. 409.
rsia de Revelationibus
*** De hac propositione ef. EUSEBKUM AMORT, Controve
Augusta e Vindelic orum, 1749, p. 772, inferius adducen-
Agredanis emplicata...,
dum.
 346 Doctrina seriptorum ex Ordine Seraphico saec. xvi

habent bonitatis quam malitiae habuerunt omnia peccata totius

generis humani, simili modo ac numero praecedenti demon-
stratur ».5*?
Quamvis aliquando videatur auctor valorem condignum sa-
tisfactionibus Deiparae adscribere, ex aliis tamen locis sat facile
deducitur solam satisfactionem de congruo ab eo vindicari. Ait
etenim: « Ut declarem sensum quo possit diei SS. Virginem
compensare foeditatem totius generis humani contractam ex
peccato in ratione offensae, notandum est, ut de fide certum,
quod supra notavi, nempe solum Christum satisfecisse de con-
digno pro peccatis totius generis humani, solaque opera Chrisíi
fuisse ordinata et acceptata in ordine ad talem condignam sa.
tisfactionem ».9?^ Ex quibus omnibus iam luculenter patet aucto-
rem nostrum idipsum docere ac propugnare quod theologi saeculi
vigesimi.
Non omnes qui praedictas Revelationes Agredanas ab adver-
sariis tueri satagunt, de mariali privilegio idem sentire compe-
167 riuntur. Sit in exemplum el. P. DArLMaTIUS KiIck, O. F. M. (ob.
1769), qui in eius apologia contra Eusebium Amort (de quo po-
stea), titulum utique Corredemptricis acriter Deiparae vindicat,
ast iuxta ipsum, non exstitit Beata Virgo universorum Corre.
demptrix sensu proprio et tamquam concausa immediata, sed
mánus proprie. Miramur profecto talem distinctionem a claro
auctore invocari, quum nulla prorsus detur oppositio inter « esse
Corredemptricem sensu proprio et per immediatam cooperatio-
nem » et « esse Corredemptricem minus proprie ». Nonne et om-
nes fautores immediatae cooperationis libentissime fatentur Dei-
param fuisse Corredemptricem minus proprie quam Christus fuit
Redemptor?
168 E contra, cl. P. EMMANUEL MARTÍNEZ A BannRIO, O. F. M.,
munus corredemptivum Deiparae eodem sensu propugnat ac theo-
logi hodierni. Immo, integrum illud opus cui titulus Manualis
mysticusque marianus liber dicatum voluit « generis humani
Jorredemptrici ». Iuxta auctorem, nullum dubium est quod « Ma-

*** Toc. cit., n. 968.

(99. 7000105 n9 T1.
5$?t DarMATIUS Kick, Revelationum Agredanarwum iusta, defensio cum mode-
ramine inculpatae tutelae..., Ratisbonae, 1750, p. 601-613.
 Doctrina scriptorum ex Ordine Seraphico saec. Avi 347

ria propriis meritis vel immediate pretium nostrae salutis dede-

rit et Deo Patri una cum dilecto Filio obtulerit pro nobis; ita
ui vere et proprie, etsi secundario et minus principaliter, dicatur
causa nostrae salutis et Coadiutrix in opere Redemptionis ».***
Axioma illud mariologicum, sc. « Beata Virgo de congruo nobis
meruit omnia, quae Christus nobis meruit de condigno », prout
verum retinet atque defendit Pater Martínez.*??
Omnibus istis e minoritica familia scriptoribus connumerare
placet Beatum DrpicuM IosEPH A GaprBUS, O. F. M. Cap. (ob. 169

1801), qui tot ac tam praeclara de Beata Virgine posteris reliquit

et euius doctrina mariologica hucusque fere studiosis celaba-
tur.?^ In quodam sermone de Virginis Assumptione, ineffabilem
enarrans Deiparae gloriam in coelis, sequenti modo exclamat:
« Qualis [debet esse gloria essentialis illius] quae mundi restau-
ratrix fuit, quae vitae reparatrix, hominum Corredem piri, coa-
diutrix et cooperatrix una cum sanctissimo Filio suo in tanto
opere Redemptionis nostrae; quae mediatrix nostra et reconci-
liatrix nostra penes Patrem aeternum exstitit! illius, inquam,
quae tamquam mater divinae gratiae, est, pariter [mater] iusto-
rum, sanctorum, beatorum immo et angelorum, qui ipsi [Beatae
Virgini] quodammodo debitores sunt quoad gratiam qua sancti-
ficati sunt et quoad gloriam qua beatificantur et in aeternum
beatificabuntur? ».?*5 Alibi tenet Beatus Deiparam Virginem im-
mortalitati privilegium (ipsi alias debitum) libenter reiecisse ut

marianus liber...,
$:2 gwMANUEL ManríwEZ A Bannio, Manualis mysticusque
Pampilon ae, 1777, p. xvi.
9*5 (p. cit., p. XXIV.
del Beato Diego
$94 Qf. SigBAFÍN DE AuskJo, O. F. M., Doctrina asuncionista
ón, in Actas del Congreso Mariano Fran-
José de Cadiz, delatada a la Inquisici
p. 317-343.
ciscano-Espaiiol, Madrid, 21-96 octubre, 1957, Madrid, 1948,
Diego Josef de Cádis,
*:s5 Qolección de sermones y otras obras del P. Fray
esencial de] la que fué
Madrid, 1799, vol. 5, p. 218: « (Cuánta [no sería la gloria
tora de los hombres,
restauradora del mundo, reparadora de la vida, Correden
de la grande obra de nuestra
coadjutora y cooperadora con su santísimo Hijo
con el Eterno Padre;
redención; nuestra medianera y nuestra reconciliadora
gracia, lo es juntame nte de los justos, de los
la que, como Madre de la divina le
mismos, que, en cierto modo,
santos, de los bienaventurados y de los ángeles
con que fueron santific ados y el de la gloria con que
deben el ser de la gracia
SkERAFÍN DE AUSEJO, Gri. cit.,
Son y Serán perpetuamente beatifieados? ». Apud
D1921.
 348 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII

Patris aeterni consilio de morte redemptrice Christi congruen-

tibus obediret, necnon ut meritis propriae passibilitatis et mortis
ad, beneficium humani generis conferret.*?*

ART. 3

Seriptores ex aliis eoetibus religiosis

170 Sit in primis Sanctus LupovicUs M. GRIGNION DE MONTFORT (ob.

1716) cuius tractatus mariales, praesertim illum de vera devotione
erga Deiparam, scriptores ascetici subsequentium saeculorum
tot encomiis dignos duxerunt. De eius mente relate ad Corredern-
ptionem Beatae Virginis adhuc disputant mariologi. Iuxta quos-
dam *?" nihil in Sancto Auctore invenitur quod Corredemptionem
sensu proprio necessario suadeat. Iuxta alios, cooperatio im-
mediata ad Redemptionem obiectivam ex eius verbis proculdubio
colligitur.9?* Quid dicendum? Cum non omnia S. Ludovici opera
prae manibus habeamus, textus desumimus ex recenti quadam
dissertatione cl. Patris L. Giuliani, S. M. M.,*?? qui S. Aucto-
ris hac de re doctrinam longe lateque denuo enucleare conatus
est. Ex attenta istius disquisitionis lectione satis elucet omnes
fere textus a Patre Giuliani invocatos, solam Corredemptionem
sensu latiori respicere, eo scilicet sensu quod Beata Virgo, ar-
dentissima in nos caritate, ad Incarnationem redemptricem li-
benter et volenter cooperata est. Ast praeter ista, dantur etiam
quaedam indicia, immo et elementa non spernenda, quae recen-

$?6 Of. SEgRAFÍN DE AUSEJO, Gri. cit., p. 330.

$" HB. g., N. GanmcíA Gancfs, Mater Corredempíiris, 'Taurini-Romae, 1940,
p. 235-236, n. 4.
*9:* Of. e. g., G. M. RoscniNt, Mariologia, ed. 2, vol. 2, Romae,1947, p. 333;
Id., La Corredentrice degli uomini secondo il Beato di Montfort, in Regina dei
Cuori, 1910-1941 (hune art. prae manibus non habuimus); H.-M. GxBHaàRD, Com-
mentaire sur le Traité de la, vraie dévotion à la, Sainte Vierge, in La Revue des
Prétres de Marie Reine des Cowrs, 18, 1931, 112-117, 181-186; SALvAboR GUTIERREZ
AroNSo, La esclavitud mariana..., Madrid, 1945, p. 64; J. M. HxnMaNS, Maria's
Middelaarschap volgens de leer van de Heiige Louis Marie Grignion de Mont-
fort, Eindhoven, s. a.; iuxta A. H. Marrnua, in Marianum, 10, 1948, p. 312-313.
Cf. etiam L. GowxMENaiNGER, T'heologische «nd. geschichtliche Ammerkungen, in
appendice operis LupnwQias MaRiA GRrGNION voN MowTroRT, Abhandlung dber die
vollkommene Andacht zw Maria, Freiburg (Schweiz), 1925, p. 240, 260.
99?* TiurG1 GrULIANI, Log cooperazione di Maria SS. alla nostra Redenezione
e S. Luigi Maria Grignion de Montfort, in Marianum, 10, 1948, p. 31-64.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 349

tiorum sententiae satis apte cohaerere censentur. ln quaedam

excerpta:
In quodam M$ adhuc inedito cui titulus T'accuino,"* S. Au-
ctor Deiparam explicite nuncupat « Redemptricem seu Corredem-
ptricem ».*?! Istius appellativi fundamentum, iuxta S. Ludovi-
cum, in eo est quod « fides universalis Ecclesiae necnon Sancto-
rum Patrum sensus extra dubium ponunt Beatam Virginem ad
Redemptionem nostram positivae contulisse, sicut Eva ruinae
nostrae cooperata fuerat... ».'?? Item : « Dominus noster corpus
a Beata Virgine susceptum noluit sine ipsius consensu supplicio
et morti offerre ».?? Praeterea, in monte Calvariae, cor Jesu wna
cum corde sui Matris offeruntur ceu duplex victima ut punitio-
nem nobis debitam avertant.'^* In morte dilectissimi Filii sui
Beata Virgo, una cum illo, unum idemque sacrificium offerebat
ac seipsam Deo Patri immolabat.' Hocce holocaustum obtulit
Deipara pro nobis, sc. pro nostris peccatis.'^*
Ex quibus omnibus concludit laudatus Pater Giuliani San-
ctum Ludovicum hodiernae sententiae de immediata Virginis
cooperatione ad Redemptionem obiectivam certissime suffra-
gari." Fortasse melius diceret « probabiliter suffragari 9n
Maioris ponderis est testimonium cl, P. IOANNIS BAPTISTAE 171

VaN KEgrwiGH, O. P., sacrae theologiae licentiatus ac in studio

generali antverpiensi eiusdem Ordinis Regens Primarius. Con-

italicam
79» Qf. L. GIULIANI, Gri. Cit., p. 40, nota 59, ubi asserit versionem
opusculi apparuisse in ephemerid e Regina, dei Cuori, 1 (1914), 2 (1919).
huius
p. 41.
7? In Regina. dei Cuori, 3, 1916, p. 100; cf. L. GIULIANI, art. cit.,
7? Tbid.; cf. L. GruL1ANI, art. cit., p. 43.
p. 59.
*3 Imp Regina dei Cuori, 3, 1916, p. 198; cef. L. GruLIANI, art. cit.,
GIULIANI, art.
"^ Qgntiques (ed. F. FRADET), n. 94, strophae 6, 8-9; cf. L.
cit., p. 53.
cit., p. 50.
"5 Twgité de la vraie dévotion, n. 18; cf. L. GIULIANI, art.
, n. 21, stro-
7*5 fpid.; cf. L. GrULIANI, art. cit., p. 51. Cf. etiam Cantiques
phae 1, 3; apud L. GIULIANI, art. cit., p. 59.
esposto, dunque, ci
79 T, GriUIAANI, Grí. Cit., p. 64: « Da quanto abbiamo
tutta certeeea che San Luigi M. Grignion da Montfort
sembra poter asserire com
ne oggettiva, non solo
ha tenuto la tesi della cooperazione di Maria alla Redenzio
che si manifesta prin-
remota o mediata, ma anche immediata, morale e fisica,
stessi atti redentivi posti
cipalmente col suo consenso e con la partecipazione agli
concise, ma chigre, nette,
da Gesü Cristo. Il tutto e espresso in formule brevi,
sulla mente del Santo stesso».
sicure che non permettono alcun dubbio
de opere Patris J. M. HERMANS, in
73 Gf. judicium Patris A. H. MarrHa
Marianum, 10, 1948, p. 313.
350 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII

tra Iansenistarum serupulos insurgens, doctrinam catholicam de

mariali Corredemptione perspicue proponit ac firmiter vindicat.
En auctoris iudicium : « Spiritu orthodoxo nuncupatur su-
perbenedieta Virgo Maria Corredemptris sive cooperatrix salu-
tis generis humani: Redemptorem scilicet gignendo; Eum pen-
dentem in cruce pro redemptione humana Deo Patri offerendo;
et suis meritis et precibus impetrando ut passio Christi Redem-
ptoris hominibus applicaretur ».'? Et notandum quod, iuxta
auctorem, ex eo quod Beata Virgo Christo praebuit pretium no-
strae Redemptionis, iam potest dici « causa secundaria et pro-
«ima » operis redemptivi."'?
Altera ratio qua nititur Corredemptricis titulus sequenti modo
ab auctore formulatur: « Beatissima Virgo, stans iuxta crucis
aram, sacrificium quod totius mundi pretium constituit, una
cum Filio suo, Deo Patri obtulit; ex quo capite ad humanam
Redemptionem moraliter cooperata est. Conscia divini decreti
quod salutem mundi morti Christi adscripserat, crudelem inno-
centissimi Filii sui immolationem non solum non profugit, verum
etiam, voluntati divinae plane concors, paratam se praebuit (te-
stante Anselmo) ad illum propriis manibus sacrificandum si opus
fuisset. Item, cum Christus esset Filius Mariae ideoque pars
ipsius, profecto quod suum erat obtulisse dicendum est »."*'
Ad roborandam propriam sententiam invocat Pater Van Ket-
wigh auctoritatem Pauli Carraria, Patris de Carthagena, Cor-
nelii à Lapide, A. Novarini,"? Laurentii a Ponte "? neenon Pa-
tris Didaci de Celada, iuxta quem, salus humani generis quam

7**? ToANNES BaPTISTA VAN KxkrwiGH, Panoplio Mariana, Antverpiae, 1720,

p. 101; apud C. DiLLENSCHNEIDER, Marie aw service de motre Redemption, Ha-
guenau, 1947, p. 114.
^" Tbid.; cf. O. DILLENSCHNEIDER, Op. Cif., p. 115.
^?! 05. cit., p. 101-102; cf. C. DILLENSCHNEIDER, 0p. Cit., p. 116.
71? Istorum auctorum doctrinam superius perlustravimus. i
71 J-AURENTIUS DE APONTE, Homil. 59, n. 19-20, in Sap. Salomonis, vol. 2,
p. 586 sq.: « Aliqui non immerito, imo efficacissima ratione, hane Virginis cum
voluntate Patris et Filii unionem eonsiderantes, ponderantes Matrem in Filium
auctoritatem imo proprietatem ; quatenus Virgo sanctissima non sicut caeteri
Deo Christum offerebat, sed uti rem propriam, Filiumque in quem patriam obti-
nebat potestatem, dicunt ex vi talis oblationis et unionis omnia illa nomina cum
Christo participasse, quae Christo sancti dant Patres ob generis redemptionem
humani, licet Christus Dominus noster principalis ae tota causa fuerit». VAN
KrerwiGH, 0p. cit., p. 105; cf. C. DILLENSCHNEIDER, 0p. cit., p. 120.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 351

Filius Dei operabatur condigne in cruce, Virgo Mater iuadta oru-

cem congrue promeret.''*
Istorum suffragio suffultus, concludit Van Ketwigh: « Ex
hactenus allegatis auctoritatibus et argumentis, habemus quod
gloriosissima Virgo Dei Genitrix sano christianoque sensu no-
minari liceat Corredemptrix seu cooperatrix salutis humani ge-
neris, sicut et salvatrix et redemptrix, atque adeo etiam in hoc
vocabulo seu honoris titulo, Deo Christoque proprio, cum Filio
suo quodammodo participare ».'!5
Amplissimum quoque de praerogativis marianis tractatum
expolivit el. P. EusEBIUS DE LEÓN GÓMEZ, Procurator Generalis 1:7
Ordinis Montesiani. En quomodo arguit iste ad stabiliendam Vir-
ginis immunitatem a peccato originali eiusque debito: « Itaque
sicut Christus natus est nobis ut alter novus Adam, non modo
quidem a quacumque originalis labe peccati ex integro exclusus,
verum etiam tota iustitiae originalis et totius gratiae plenitu-
dine plenus; ita etiam nata est nobis Virgo Maria, velut alia
nova Eva, non solum melercle [?] ab omni peccati originalis
debito ex integro exclusa, sed etiam totius plenitudine gratiae
benedictionis referta. ... Ac postremo, sicut Iesus Christus Do-
minus noster, quamvis ut novus Adam, vere ad nos venerit ge-
neralis omnium Redemptor, virilis tamen naturae in veteri Adam
nimis corruptae, natus certe fuit Reparator praecipuus; ita
etiam Maria, licet ut nova Eva data nobis fuerit a Deo conumunis
totius humani generis Corredemptrier, feminei tamen sexus in
antiqua Eva undequaque diruti ac perditi, Restauratrix orta est
singularis »."!*
Enarrans Sti. Ioannis textum : « Cum vidisset ergo Iesus Ma-
trem et discipulum stantem quem diligebat...» (loan. 19, 28),
quaerit auctor: « Quare notaverit Evangelista Ioannes in morte
Christi amorem istius erga seipsum, non vero amorem illius erga
Mariam Matrem eiusdem? Respondeo, notatum id fuisse ut nos
intelligeremus totum Matris et Fili amorem non sibi ipsis

3. VAN KETWIGH,
714 D, pg CELADA, Tract. in Esther, appendix, paragr. 365, n.
0p. cit., p. 100; cf. C. DILLENSC HNEIDER, 0D. cit., p. 121.
0p. cit., p. 122.
15 VAN KETWIGH, 0p. Cit., p. 116; cf. C. DILLENSCHNEIDER,
in primo Matthaei ca-
25 BpgskBIUS DE LEÓN vy Gówrz, Thesaurus Marianus
pite absconditus..., Matriti, 1727, p. 26-21.
 352 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XvIII

opus Redemptionis agentibus, sed nobis tunc praecipue inten-

tum esse peccatoribus redimendis hominibus »."'*
Memorat alibi auctor illa verba quae Ecclesia Deiparae ad-
scribit in antiphona Salve Regina, scilicet « Mater misericor-
diae, vita, dulcedo et spes nostra», longum recitat textum
S. Leonis Papae, et prosequitur : « Ex quibus colliges primo, illud
nostrum peccati et mortis originale vinculum, sicut insipienter et
impie ab Heva et Adamo fuisse compactum, ita e contra sapienter
valde et misericorditer nimis & Maria et Christo esse solutum ».
...« Colliges tertio, in una Maria Virgine et in uno Iesu Christo
eius Filio, erutam esse a servitute peccati et provectam in liber-
tatem gratiae humanam naturam ; divinam autem nihil in eo et in
ipsius Filio amisisse, sed solum per utrumque totam suam ma-
gnitudinem, potentiam, bonitatem, sapientiam, iustitiam et mi-
sericordiam nobis communicasse ».''*
Et ulterius: «...sicut in aqua baptismatis Christi, propter
iustitiam Redemptionis eius et superabundantem satisfactionem
ipsius, peccatores omnes a cunctis peccatis nostris iuste quidem
debemus ablui, ita pariter in utero Mariae Virginis, propter mi-
sericordiam pietatis ipsius eiusque valde condigna, pro nobis pec-
catoribus oblata Domino merita, ab iisdem meremur peccatis om-
nibus misericorditer etiam mundari ».*'?
Tandem, cum quibusdam Ecclesiae Patribus et doctoribus Dei-
param celebrat auctor « Redemptricem humani generis... Regene-
ratricem nostram... captivorum Redemptricem... Matrem viven-
tium... Reparatricem vitae... montem sublimem etc.» et tunc
subdit : « Mons eerte sublimis : quia Maria elevatum suorum ver-
ticem meritorum supra omnes Sanctos et supra omnes angelorum
choros erexit; per quae merita et nos miseri peccatores ascende-
remus ad Deum et descenderet Deus ad nos peccatores miser-
rimos »."??
Mysticam Virginis immolationem in monte Calvariae necnon
acerbissimos dolores quos ipsa pro nobis pertulit iuxta aram cru-
i; cis recolit etiam piissimus Cardinalis PETRUS F'RANCISCUS ORSINI,
O. P. (ob. 1730), archiepiscopus beneventanus et postea Benedi-

7" 095. cit., p. 1061.

215 09. 6it. Spz A102
^? [bid.; cf. etiam p. 93.
*?9 (5. cit., p. 205-200.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 353

ctus XIII, qui propterea fideles vehementer adhortatur ut grati-

tudinis sensus exhibere satagant non solum erga Redemptorem
nostrum, sed etiam erga benignissimam hwmani generis Corre-
demptricem »."?!
Satis enodate marianum privilegium tuetur cl. P. FRANCISCUS 17
M. pg ECHEVERZ, Ordinis Beatae Virginis de Mercede. Iuxta auc-
torem, exstitit Deipara, una cum eius Primogenito, « Corredem-
pirio universi »,?? non sane quatenus mundo edidit Salvatorem,
sed potius quia « iuxta crucem una cum F'ilio suo Rege (sicut ait
Sanctus Albertus Magnus) generis humani Redemptionem ope-
rata est ».'?? In eius opere Pláticas dominicales, alludens ad diem
nativitatis Deiparae, nos invitat auctor ad benedicendum Deum
qui, sua erga peccatores misericordia, hac sacra die talem Re-
demptricem illis elargitus est.'?^ Et alio loco : « Beata Virgo fuit
ab aeterno electa, a culpa originali praeservata, donis et gratia

'31 Qf. Sermoni sopra la vita, della gloriosissima Vergine e Madre di Dio,
Maria nostra Signora, detti ne" sabati dal Cardinale arcivescovo OnsiNI dell Or-
XIII,
dine de" Predicatori, nella, sua, metropolitana di Benevento, ora BEÉNEDETTO
felicemente regnante, Benevento-Fi renze, 1728; Sermone 90: Del dolore di mo-
stra Signora nella morte, deposieione della croce e sepoltura, del suo amato
Gesü: «...le nostre ossequiose riconoscenze con gli atti piü propri della nostra
la nostra
gratitudine non men verso il nostro amantissimo Redentore, che verso
ZIE-
anche amantissima Corredentrice » (Ibid., p. 368). Cf. etiam MAGNOALDUM
(ob. 1750), Novissima dc negotio saeculorum, hoc est, opus
GELBAUER, O. S. B.
Immaculatae
parthenicum recentis ac novi argumenti de sanctissimo mysterio
Beatae Virginis Mariae, Vienae Austriae, 1737, p. 101, de Maria
Conceptionis
Secunda Eva, quae primae Evae maledictionem solvit.
1741, p. 51-52.
722 FRANCISCO MaRrA pk ECHEVERZ, Paraiso Mariano..., Madrid,
[Ester] fué redentora de su pueblo israelí-
527 Qp. cit., p. 08: « Si aquella
fué María cuando
tico, ya condenado a la muerte temporal, Redentora del mundo
condenado a muerte por
con sólo un ' fiat ' cooperó a la redención del universo,
por la redención de sus
el peeado original. Y si aquella oró ante el rey Asuero
esta gran Sefiora oró al Padre Eterno por la redención de
israelitas cautivos,
si aquella compuso con su esposo el
los pobres cautivos cristianos. ... Y en fin,
de los hebreos, esta Sefíora al pie de la cruz estaba componiendo
rey la redención
del género humano.
con el Rey su Hijo (segün S. Alberto Magno) la redención
s cum eo humani generis redempti onem, dice el Santo ».
Eram componen
s sobre los evangelios
121 F, M. nE EcurvERZ, Pláticas dominicales o doctrina
s más principales de Cristo
de las dominicas de todo el aio y sobre los misterio
vol. 2, Madrid, s. a., p. 423: « Oh qué dia este tan
y de su santísima Madre,
convidar con Isaias a que alaben y bendigan este
grande! Aquí sí que podemos
los montes más empinados,
dia, y a Dios en él, los cielos y la tierra y hasta
to de esta nifía a todo su pueblo y ha
porque ha consolado Dios con el nacimien
con los pobres pecadore s enviándo les en esta niíía una grande
tenido misericordia
Redentora ».

23
 354 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII

ditata, in mundum missa in ordine ad istius redemptionem, ac

Mater divini Verbi ut wna cum Eo nostram redemptionem ope-
raretur ».7?*
Nune quaedam de acerrimo illo Revelationum Agredanarum
115 impugnatore, sc. el. EusEBI0 AMonT (ob. 1775). In opere hac
de re ex professo exarato, in Patrem Didaeum González haud
parvo aestu invehit illumque increpat quasi meritum et satis-
factionem de condigno Deiparae Virgini tribuat. « Gonzalezius
— existimat Amort — in Beata Virgine satisfactionem de condi-
gno verbis negat, reipsa tamen mordicus defendit ».***
Mens clarissimi auctoris relate ad munus quo pollet Deipara
in salutis oeconomia aegre lectoribus innotescit. In primis, extra
dubium ponendum est illum absolute et quidem vehementer re-
iicere Corredemptionem virgineam per meritum et satisfactionem
de condigno. Inquit enim : « Docent [Revelationes Agredanae ]...
quod in decreto divino reparativo generis humani... concurrant
per modum eausae moralis immediatae et motivi moventis de
condigno merita Christi et merita Beatae Virginis ut dignificata
per merita Christi... Hoc est punctum controversiae et dogma
alienum a, mente et textibus Patrum »."?*
Sed reiicitne etiam Virginis cooperationem immediatam per
meritum de congruo? Solutio nequit ex uno textu haberi sed ex
tota potius tractatione. Scribit, ex gr. : « SS. Patres ubicumque
B. Virginem agnoscunt tamquam causam Redemptionis... eam
numquam aliter agnoscunt nisi ut causam mediatam, in quantum
est Mater Salvatoris... Ergo eo ipso repugnat traditioni quod
B. Virgo sit causa immediata gratiarum per modum commotivi
et concausae cum Christo »."?*
Non denegat tamen auctor aliquod meritum congruum, uti,
ex. gr., cum asserit: « Quod Christus meritus sit de condigno
omnes gratias et quod B. Virgo suis clientibus promerita sit in-

'?5 05. cit., p. 432: « [María fué] escogida ab aeterno del Altísimo, preserva-
da de la culpa original, enriquecida de dones y de gracias, venida al mundo para
su rescate, para Madre del divino Verbo, para obrar juntamente com El nuestra
redención ».
72? ggsEpgrUS AMonr, Controversio de Revelationibus Agredanis ewplicata,
cum. epicrisi ad, ineptas earum. Revelationum vindicias editas a, P. Didaco Gon-
ealee Matheo... et a P. Landelino Mayr, Augustae Vindelicorum, 1749, p. '83.
7" Qp. Git., p. XXIX-XXX. —
725 (p. cit., p. 599.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 355

gentia subsidia, saltem de congruo, dubitari nequit. Caeterum,

quod merita B. Virginis associentur cum meritis Christi relate
ad decreta divina omnium gratiarum collativa,... non habemus
ex traditione sed tantum ex nova doctrina Agredana ».^??
Mirum profecto non est si lectores ancipites remanere co
gantur de mente Canonici Amort, quum nequidem ipse auctoi
de sua ipsius sententia certus appareat. Expendamus, ex. gr.,
ea quae sequuntur: « Nemo enim Catholicorum negaverit hos
titulos [Redemptricis, Mediatricis etc.] recte et pie [Beatae
Virgini] tribui in sensu tropico, quo modo loquendi effectus tri-
bui solet causae etiam mediatae instrumentali aut morali depre-
catoriae. Verum status quaestionis praesentis in duobus consistit :
Primo, an B. Virgini huiusmodi tituli competant in sensu proprio
ac in rigore theologico, in quantum merita B. Virginis ut digni-
ficata a meritis Filii, a Revelationibus [Agredanis| asseruntur
fuisse concausa immediata et proprie ac in rigore theologico
talis, decreti divini remissivi peccatorum, originalis et actua-
lium? Secundo, an haec sententia sit conformis traditioni S. Pa-
trum et theologorum veterum? [Nota bene] /* priorem senten-
tiam divi quidem me propendere, sed numquam ausus sum eam
asserere affirmando; aliud enim est inclinatio intellectivae po-
tentiae, suadente voluntate, ut D. Nazianzenus loquitur, et
aliud est iudieium intellectus de eo quod consideratis omnibus
motivis simpliciter verius apparet. Cirea secundum, nolui exa-
minare an textus Patrum et Doctorum veterum quos ipsis vicinis
nostris Patribus Franciscanis, non ignarus eorum propositi, com-
modavi, hos titulos [Redemptricis cum Christo, Mediatricis, etc.)
tribuant in sensu tropico, an vero in sensu proprio atque rigore
scholastico »."??
Quid proinde de auctoris sententia sit finaliter statuendum?
Ni fallimur, ad tria haec reduci possunt : Primo, absolute et sine
ambagibus reiicit Corredemptionem per modum meriti et satis-
factionis de condigno, uti a mente Patrum veterumque doctorum
alienam. Secundo, Corredemptionem per modum cooperationis
onum Agredana-
12 0p. cit., p. 106. Sex annis ante apparitionem Revelati
Deiparae vin-
rum, Pater CHRISTOPHORUS DE ORTEGA, S. LI, meritum de condigno
eius T'ract. de Trinitate mecnon Incarnatione, Lugduni, 1664,
dicaverat in
p. 374-315.
739 ()py. cit., p. 509.
 356 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. xvin

immediatae ad opus salvificum opinatur auctor alienam quoque

esse 4 mente Patrum veterumque theologorum. Tertio, Deipa-
ram esse Corredemptricem sensu proprio ac theologico, scilicet
per meritum de congruo et tamquam concausam àimmediatam non
audet auctor « asserere affirmando », sed in hanc sententiam pro-
pendát « suadente voluntate ».
Theologis qui privilegium marianum sensu restrictivo tantum
176 exponunt aecensendus est cl. P. SEBALDUS A SANCTO CHRISTOPHORO,
C. D. (ob. 1726), qui in eius Theologia Historico-Polemica, quam-
dam haereticorum obiectionem dirimens, simpliciter scribit:
« Respondeo... nos Beatissimam Virginem vocare Redemptricem
mediate talem et in eo sensu tantum quod mundi Redemptorem
peperit ».*?! .
177 Quoad sententiam cl. P. IoaNNIS CHRYSOSTOMI TROMBELLI, Can.
Reg. SSmi Salvatoris (ob. 1784), qui quaestionem nostram ali-
quantulum tangit, sequentia sufficiunt: In eius opere De cultu
publico ab Ecclesia Beatae Mariae echibito, exposita coopera-
tione virginea ad opus redemptivum, ex eo quod libere Redempto-
rem nobis procuravit, subiungit auctor: «...quod satis est ad
eam minus proprie nec rigorose (ut repetere hic praestat) sed
tantum late, appellandam redemnptricem ».'*? Unde, inspecto con-
textu, illud « minus proprie », nihil aliud significat nisi coope-
rationem « remotam » ad opus salutis. Paulo superius sequentia
notaverat: « At Protestantibus quidem ii non displicent tituli
qui Mariae maternitatem et beatitudinis sublimitatem exhibent;
at reliquos a nostris theologis usurpatos reprehendunt maxime
illosqque vehementer accusant qui redemptricem Mariam appel-
lant »."? Aliis verbis, haec haeretici aegre ferunt, non catholici.
178 E contra, rem nostram ex professo excutit cl. P. VIRGILIUS
SEDLMAYR, O. S, B. (ob. 1772), de cuius tamen sententia non unam
apud commentatores deteximus interpretationem. Ita, ex. gr.,
iuxta cl. Roschini,?^ Pater Sedlmayr Corredemptionem sensu

*31 SggArpus A SANCTO CuHnisTOPHORO, Theologia historico-polemica, Bamber-

gae, 1751, pars 2, p. 21.
73? ToaNNES CHRYsosTOMUS 'TnoMBELLI, De cultu publico ab Hoclesia Beatae
Mariae exhibito; dissert. 8; ed. J. J. BoumassÉ, in Summa, aurea de laudibus
B. V. Mariae, vol. 4, col. 286.
133 1010... 601.285;
7?* G, M. Rosonuiwi, De Corredemptrice, Romae, 1939, p. 24, n. 19.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XviII 351

proprio docet; dum iuxta cl. Dillenschneider,"* idem auctor

cooperationem Deiparae ad Redemptionem subiectivam coarcta-
ret. Unde opere pretium ducimus ipsa Patris Sedlmayr verba le-
etoribus transcribere:
In altera, parte notissimi illius tractatus cui titulus T'heologia
Mariana haec habet auctor: « Quaeritur ergo an Beata Virgo
in rei veritate cooperata fuerit humanae Redemptioni et inde
mereatur titulum Corredemptricis, praesertim in passione Do-
mini? Circa quod dico: B. Virgo vere cooperata est humanae Re-
demptioni, sic ut iure mereatur titulum Cooperatricis humanae
Redemptionis; haec assertio videtur esse iuxta communem sen-
tentiam Patrum et doctorum...». Et inter alias rationes, hanc
secundo loco adducit: « Beata Virgo etiam eatenus cooperata
est mysterio Redemptionis quatenus se obtulit sociam Passionis,
cum quantum Christus passus est in corpore, ipsa passa sit in
anima... et passionem suam ipsumque Filium patientem obtulit
ad propitiandum Deum pro mundi peccatis, sic ut commune pro-
cardicon theologorum sit: Virginem id meruisse de congruo
quod Christus meruit de condigno; Christus autem meruit de
condigno redemptionem nostram et gratias ad eam pertinentes,
et sic eandem Beata Virgo meruit de congruo »."* Si Christus
nobis promeruit non tantum Redemptionem subiectivam sed
etiam Redemptionem obiectivam, et Beata Virgo, testante au-
ctore, eandem. Redemptionem nobis meruit, quamquam diverso
meriti gradu, tunc videretur Sedlmayr plus docere quam me-
rum concursum ad gratiarum elargitionem.
Attamen, in fertig parte eiusdem tractatus, aliter videtur
auctor sentire quoad ambitum meriti corredemptivi Mariae.
Quaeritur : « Quid beata Virgo nobis meruit merito de congruo ».
Praestabilito quod sola Christi merita superabundantem ha-
beant condignitatem ad omnia dona gratiae hominibus collata,
pergit auctor: « hoc ergo praesupposito tamquam recepto inter
theologos, quaestio est utrum haec quae Christus nobis meruit
de condigno, cadant simul sub meritum beatae Virginis de con-

DjILLENSCHNEIDER, Marie aw service de noire Rédemption, Haguenau,

7355 (1
1947, p. 106-112.
2, quaest. 6,
735 VinoiLIUS SEDLMAYR, Theologia Mariana, Monachi, 1758, pars
V. Mariae, vol. 1,
art. 10; ed. J. J. BounassÉ, Summa aurea de laudibus B.
col. 1275-1216.
358 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. xvIII

gruo? Ad quod dico: Quidquid nobis Christus meruit de con-

digno, etiam beata Virgo nobis promeruit de congruo. Ita, teste
illustrissimo Querra [Guerra], communis theologorum senten-
tia... ». Et allegatis quibusdam auctoritatibus prosequitur:
« Probatur tertio, ratione. Meritum Christi de se quidem
habet suam superabundantem sufficientiam ad nostram salutem
et omnia salutis media condigne promerenda ; non tamen habet
ex iustissima Dei ordinatione suam efficaciam in actu secundo se
solo, secus omnes a Christo redempti salvarentur, et ideo requi-
ritur insuper nostra cooperatio, et ut haec sit fortior, addidit
Deus intercessionem beatae Virginis et meritum eius de congruo,
ut mediante hoc certius salvaremur, et meritum Christi nobis
in actu secundo applicaremus pro consecutione salutis; ergo quia
omnia quae Christus nobis meruit, indigent pro actuali consecu-
tione, intercessione et merito beatae Virginis, ideo recte dicitur
quod omnia nobis de congruo meruerit quae Christus nobis me-
ruit de condigno »."?"
Ergo: fatente eodem auctore, Beata Virgo eandem Redem-
ptionem nobis meruit ac ipse Christus (prior textus), et simul
non eandem Redemptionem, sed tantummodo applicationem fru-
ctuwm Redemptionis (posterior textus). Quomodo haec conci-
lianda sunt? An fortasse supponendum est Patrem Sedlmayr
sententiam praevie traditam mutasse? Possibile est, sed non pro-
babile. Porro, si prior textus (comprehensivus) luce posterioris
intelligendus sit, habes sententiam cl. Patris Dillenschneider;
si, e contra, posterior textus (restrietivus) per priorem enodatur,
interpretationem inducis cl. Patris Roschini. Re tamen maturius
et undique perpensa, huiusmodi solutionem (Patris Roschini),
quae nobis ipsis olim arridebat, modo ablegandam arbitramur.
Et ratio praesto est : Si posteriora illa auctoris verba subsequenti
contextui apte conspirare debent, sensum prae se ferunt nedum
restrictivum, verum etiam ezclusivum. Etenim paulo inferius,
in responsione ad quandam diffieultatem, haec statuit ipse
P. Sedlmayr :
« [Christus] meretur salutem nostram non solum in execu-
tione, sed etiam in intentione; nos vero eam tantum meremur

7' O5. cit., pars 3, quaest. 2, art. 8; ed. cit., vol. 8, col. 59-61.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 359

in executione... Et hoc etiam nostrum meritum non est sine me:

ritis Christi, et subordinatione ad alia... et sic salus in execu-
tione dependet necessario a meritis Christi: eodem modo sicut
meritum nostrum, ita et meritum beatae Virginis subordinate
se habet ad meritum Christi, tum quod tantum sit impetratorium
et de congruo ac secundarium... tum quod beata Virgo soleat
influere movendo Christum, et Christus Deum, adeoque illaeso
Christi merito; tum quod beata Virgo tantum concurrat appli-
cando Christi meritum, et impetrando a Deo ut meritum Christi,
quod de se habet plenam sufficientiam, a Deo pro nobis impetret
efficaciam in executione »."5 Quae ultima auctoris verba, salvo
meliori iudicio, rem extra litem ponere videntur.
Inter fautores muneris corredemptivi haud immerito recen-
seri posset cl. P. A. BAynHAMMER, O. S. B., (1759). In quadam
concione eui titulus Ubi Maria, ibi salus,'?? recolit auctor notum
textum S. Bernardi, iuxta quem, «sufficere poterat Christus
[ad operandam nostram salutem], ... sed bonum non erat ho-
minem esse solum : congruum magis erat ut adesset nostrae re-
parationi sexus uterque, quorum corruptioni neuter defuerit »,"*^
necnon eiusdem Doctoris verba: « Haec enim voluntas Domini
est, qui totum nos habere voluit per Mariam »,'*' et tunc per
modum commentarii haec subdit: « Unde possum cum certitu-
cwm
dine repetere... Venerunt autem mihi omnia bona, pariter
illa (Sap. 7, 11)... Est enim Beata Virgo Maria et Mater nostra
et Redemptrio nostra, ut clare evincitur ex verbis quibus S. Ioan-
nem alloquutus est Iesus Christus de cruce dum spiritum suum
Non
in manus Patris commendabat, scilicet: Ecce Mater tua.
Ioannem tantum haec respiciebant , sed omne genus humanum,
acqui-
cuius Ioannes locum tenebat... Beata Virgo salutem nobis
est dum nos in
sivit et realiter omnium nostrum Mater effecta
... Beata
passione unigeniti sui Filii in doloribus parturivit.

75* Tbid., col. 62-63.

OY est Marie, là est le bien,
75 Aa. BAYRHAMMER, Sermon sur la, V isitation:
asserva tur in Z.-C. JounpAI N, Somume des grandeurs de Marie...,
là est le salut;
vol. 5, Paris, 1900, p. 359-368.
Textus revera de-
'4 S. BrnNanpUs, Sermo de Nativitate B. Virginis [sic].
am infra octavam Assumpti onis, P. L., 183,
promptus est ex hom. in dominic
p. 429-230.
P. L., 183, 441.
"i &, BrnNaRDUS, Hom. in Nativitatem B. V. Mariae;
 360 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. xvi

Virgo Sanctae Birgittae dixit: * Dolor Christi erat dolor meus,

quia cor eius erat cor meum ; sicut enim Adam et Eva vendiderunt
mundum pro uno pomo, sic Filius meus et ego redemimus mun-
dum uno corde ? ».
«Si ergo ambo, Jesus et Maria, nos redemerunt; si Maria
Mater nostra facta est in coelo et in terra; si omnium fidelium
communis Mater est, videte quanto iure asserere valeamus eam
esse vitem abundantem fructibus. Verum est ipsam crudelissi-
mis cruciatibus iuxta erucem Filii nos ad vitam peperisse et
titulum Matris perdolentis promeruisse. Sed filii qui vitam gra-
tiae ab ea receperunt, illi scilicet quos ipsa redemit (compassio-
nem propriam passioni Filii coniungens) tot sunt ut lacunas
exercitus celestis ob defectionem et apostasiam angelorum malo-
rum ample valeant reparare ».'^?
In celebrandis Deiparae praerogativis nemini secundus hac
180 periodo exstitit Sanctus ALPHONSUS MaRnIA DE LrGUoORI (ob. 1781),
qui in rebus mariologicis tantum in posteros exercuit influxum.
De istius inclyti Doctoris sententia quoad marialem Corredem-
ptionem quamplura, uti erat expectandum, ab hodiernis exa-

7* AuG. BAYRHAMMER, loc. cit., p. 362-364: « Je puis done répéter avec assu-
rance le texte emprunté à l'ancien Testament, que j'ai cité au commencement
de cette instruction, et dire de Marie: ' Tous les biens me sont venus avec elle;
venerunt autem mihi omnia bona pariter cum illa'. J'en reviens ainsi au point
d'oà je suis parti. C'est que la bienheureuse Vierge Marie est notre Mére et
notre Rédempírice, comme le démontrent clairement les paroles adressées à
St Jean par Jésus-Christ du haut de la eroix, au moment de remettre son àme
entre les mains de son Pére: ' Voilà votre Mére: Ecce mater tua '. Il ne s'adres-
sait pas uniquement à Jean mais à tous les membres de l'humanité, que Jean
représentait. .. La bienheureuse Vierge nous a procuré le salut et elle est de-
venue réellement notre mére à tous, en nous enfantant dans la douleur, pen-
dant la passion de son Fils unique. ... Une autre fois, la trés sainte Vierge dit
à son tour à sainte Brigitte: ' La douleur du Christ était ma douleur parce que
son ecur était mon ccur. Car de méme qu'Adam et Eve vendirent le monde pour
une pomme, ainsi mon Fils et mois nous avons racheté le monde avec wn seul
caur. ... Si done Jésus e? Marie nous ont rachetés tous deux; si Marie est de-
venue notre mére au ciel et sur la terre; si elle est 1a mére commune de tous
les fidéles, voyez combien nous avons eu raison de dire qu'elle est une vigne
abondante en fruits. Il est vrai qu'elle nous a enfantés au milieu des plus
cruelles douleurs au pied de la croix de son Fils et qu'elle a bien mérité le titre
de mére trés douleureuse: Mater dolorosissima. Mais les fils qui ont recu d'elle
la vie de la gráce, ceuc qw'elle a rachetés par ses souffrances unies à celles de
Jésus, sont si nombreux qu'ils répareront largement les vides laissés dans les
armées célestes par la désertion et la révolte des mauvais anges ».
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XxviII 361

rata prostant, multumque abest ut commentatorum placita in

unum coeant.?**
Audiatur, exempli gratia, cl. P. Narcisus García, C. M. F.,
qui sequenti modo opinionem propriam concise proponit: « Ni
fallimur, perdifficile est ipsum [S. Alphonsum] habere patro-
num indubitatum formalis corredemptionis. Aliquando corredem.
ptionem expressis verbis reiicit. Aliquando corredemptionem ad-
mittit, sed quatenus significat munus gratias dispensandi. Ali-
quando veram etiam et propriam cooperationem redemptivam
amplecti videtur ».7^*
Ulterius progressus est cl. Werner Goossens qui simpliciter
fatetur «ipsum Sanctum Alphonsum huiusmodi cooperationem
Mariae pluries apertissime negasse »."^^ Cui quodammodo cohae-
ret recentius cl. H. Lennerz, Corredemptionis marianae hosti:

'**5 Gonsulendi, inter alios, C. DrirrENscHNEIDER, La Mariologie de S. Al-

phonse de Liguori. Son influence sur le renowveau des doctrines mariales et de
la, piété catholique aprés la, tourmente du protestantisme et du jansénisme, Fri-
bourg (Suisse), 1931; Id., La Mariologie de S. Alphonse de Liguori. Sowrces et
synthése doctrinale, Fribourg (Suisse), 1934; Id., S. Alphonse de Liguori: son
apologie pour la Médiatrice de toutes les gráces (1750), in Ephemerides Theo-
logicae Lovanienses, 8, 1931, p. 47-66; Id., La Corédemptrice dans la théologie
mariale de S. Alphonse de Liguori, in Ephemerides Theologicae Lovanienses,
10, 1933, p. 243-206; Id., Marie est-elle l'associée de son. Fils dans UV humaine Ré-
demption?, in Marie Corédemptric e (5€ Congrés Marial National, Grenoble-La
Salette, 1946), Lyon, 1948, p. 89-91; Id., Marie aw service de notre Rédemption,
de la Virgen
Haguenau, 1947, p. 123.129; P. ELEJALDE, La Mediación universal
de San Alfonso M. de Ligorio, Doctor de la Iglesia,
Santísima segün la, doctrina
in Orónica Oficial del Congreso Mariano Hispano-Americano de Sevilla, 1929,
me-
Madrid, 1930, p. 556-608; M. VaN HaurE, De H. Alfonsus en Maria's naaste
van
dewerking aam de objectieve Verlossing vam het Menschdom, in Standaard
Maria, 20, 1940, p. 69-73, 97-109; H. LENNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso
« The
opere Redemptionis, in Gregorianum, 98, 1947, p. 593-597; F. J. CoNNELL,
120,
Glories of Mary » and Its Author, in The American, Ecclesiastical Review,
1949, p. 398-406. Cf. etiam F.-X. Goprs, De definibilitate Mediationis universalis
e, Bru-
Deiparae; disquisitio Alphonsiana, Bruxellis, 1904; Id., La Corédempítric
H. Bonzri, Maria hominum Corredemptri z, Brugis, 1991,
xelles, 1920, p. 160;
N. Gancía
passim; G. M. Roscuiwi, De Corredemptrice, Romae, 1939, p. 61-64;
M. HENZE, De
GancÉs, Mater Corredemptriz, 'lT'aurini-Romae, 1940, p. 235; C.
M. V., seu de generis humani Corredem-
essendi ratione praecipua dolorum B.
pirice, in Marianum, 11, 1949, p. 55 et 64.
1940, p. 235.
74 N. GanoíA GancfÉs, Mater Corredemptrirz, TTaurini-Romae,
ris ad. Redem-
745 W. GoossENs, De cooperatione immediata Matris Redempto
ptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 132.
362 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII

acerrimus, iuxta quem S. Doctor «nihil [habet] de coopera-

tione in ipso opere redemptionis obiectivae ».'^*
E contra, el. G. M. Roschini cum aliis demonstrare satagit
S. Alphonsum thesim nostram non solum nullibi negasse, sed et
satis lucide proposuisse. Scribit laudatus auctor: « Nulla habe-
tur oppositio inter textus S. Alphonsi, quinimmo omnes textus
illi mutuo se complent ».'^' « Textus igitur qui, iuxta Goossens,
apertissime negarent cooperationem immediatam B. Virginis re-
demptioni obiectivae, illam minime negant, quinimmo aperte
affirmant ».'^ Ad quam conclusionem, plus minusve, pervenit
etiam cl. C. Dillenschneider, qui hanc quaestionem longe lateque
pertractat."4?
Quid igitur dicendum? Prae primis animadvertere iuvat do-
ctrinam de Corredemptione sensw proprio iam eo tempore fuisse
a non paucis auctoribus vulgatam ; ideoque supponere non pos-
sumus eam Sancto Doctori, in quaestionibus mariologieis ver-
satissimo, fuisse adhuc ignotam. Recolendum ulterius, quam-
quam auctor de Corredemptione ex professo sit locutus, tamen

*** H. T,evNERZ, De cooperatione B. Virginis in. ipso opere Redemptionis, in

Gregoriamwm, 98, 1947, p. 597. Similem quoque sententiam olim propugnabat
P. PruM in Die mitwirkende Tütigkeit der seligsten Jungfrau beim Erlósungs-
opfer auf Golgotha, in Sechster Internationaler Marianischer Kongress, Trier,
1912: eweiter Teil: Die Referate. I. Abteilung: Die deutschen Referate, "Trier,
1912, p. 90. Attamen, sedulo notandum cl. auctorem, paulo ante eius decessum,
in quadam epistola ad cl. confratrem H. M. HrNzE, C. SS. R., se praeviae sen-
tentiae valedixisse aperte asseverasse. Ipse Pater HeNzE, nune in Urbe degens,
praefatam notitiam nobis humanissime communicavit.
"^^ (3. M. RosonuiN1, De Corredemptrice, Romae, 1939, p. 64.
7** (3, M. RoscuiNi, ibid.
74 (Y. DILLENSCHNEIDER, Lg Mariologie de S. Alphonse de Liguori. Sowrces
et synthése doctrinale, Wribourg (Suisse), 1934, p. 152-153: « Aprés cette ana-
lyse détaillée de la pensée alphonsienne sur le concours marial à l'euvre de
notre restauration surnaturelle, qu'on nous permette de faire le point. Les par-
tisans du privilége en question n'ont pas tort de se réclamer du patronage de
saint Liguori. Il admet le mot et la chose. Si pour l'exposé de la doctrine, un
certain flottement se fait sentir dans ses développements, une impression se
dégage pourtant assez nette de la confrontation des textes mis en ceuvre, celle
qu'il parajt plutót favorable à la thése de la eorédemptrice envisagée dans
toute son ampleur». Et in eius opere Marie aw service de motre Rédemption,
Haguenau, 1947, p. 129, haee scribit laudatus auctor: « Dés lors le grand ma-
riologue du xvire siécle est à compter parmi les adeptes du concours salvifique
de la Mére de Dieu à notre rédemption objective. Dés lors aussi, c'est dans ce
sens plénier qu'il faut interpréter chez lui l'adage courant touchant le mérite
Social de la Vierge ».
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. xvIII 363

illius propositum non fuisse integram mariologiam (et multo mi-

nus quaestionem nostram) systematice ac theologice tractare;
unde nihil mirum si argumentum de Virginis ad opus salvificum
cooperatione, uti ab hodiernis proponitur, in eius scriptis nullibi
invenitur. Inveniuntur tamen quaedam elementa in eius operibus
passim dispersa quae auctoris mentem, saltem confuse, indigi-
tare viderentur. Salvo meliori iudicio, vitanda censemus opposita
illa extrema, scilicet, eorum qui arbitrantur Sanctum Doctorem
sententiam nostram apertissime negare, necnon eorum qui au-
tumant Sanctum Doctorem illam apertissime vindicare. Quibus
praehabitis, quaestionem propius aggrediamur :
Nullibi prorsus aperte reiicit Sanctus Alphonsus doctrinam
de Corredemptione sensu proprio, id est, prout hodie a theologis
exponitur. En textus qui, iuxta cl. Goossens, Corredemptionem
apertissime negarent. In quadam concione de Beatae Virginis
Nativitate scribit S. Alphonsus: « A Christo lesu gratiam ha-
bemus tamquam a Salvatore, a Beata Virgine tamquam advocata ;
a Iesu tamquam a fonte, a Maria tamquam a canale ».' Necnon,
in commentario dogmatico in decreta Concilii Tridentini : « Ob-
iicitur tertio nos B. Virgini eum honorem tribuere qui soli Deo
et Christo debetur quum eam Corredemptricem, Mediatricem et
spem nostram dicamus. Respondetur, nos Mariam Corredem-
ptricem vocare, non quod una cum Christo redemerit homines,
sed ut ait S. Augustinus, quia quum et capitis nostri Iesu Christi
sit Mater et caritate sua una adiuverit ut fideles in Ecclesia ad
gratiam nascerentur, nostra quoque Mater est... ».'*! Et tandem,
in concione de Virginis Purificatione, haec asserit: « In morte
Iesu, Beata Virgo ita voluntatem suam voluntati Filii sociavit
ut idem sacrificium ambo offerebant, quamobrem ait sanctus
hu-
Abbas [Arnoldus Carnotensis] tam Filium quam Matrem
manam redemptionem operasse, salutem hominibus obtinendo:

; ed. Torino, 1878,

15» GIorie di Maria, discorso della Nascita, punto .secondo
, riceviam o la grazia come au-
p. 170: « Da Gesü noi pero, dobbiamo intendere
come Salvatore, da Maria
tore della grazia, da Maria come mezzana; da Gesü
canale ».
come avvocata; da Gesü come fonte, da Maria come
os; Concilii Triden-
7$ Opus dogmaticum. contra haereticos pseudoreformat
tini decreta et canones, Neapoli, 1768, p. 181.
364 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. xvIII

lesus pro nostris peccatis satisfactionem praestando, Maria im-

petrando ut talis satisfactio nobis applicaretur ».7??
Ut cuique facile patet, in his tribus locis S. Alphonsus me-
morat solummodo cooperationem virgineam ad Redemptionem
subiectivam, seu ad gratiarum elargitionem, nullumque profert
verbum ex quo erui possit Corredemptio sensu proprio. Immo, si
alios textus minime haberemus, videretur utique Sanctus Do-
ctor (praesertim in textu ex commentario dogmatico) cooperatio-
nem immediatam ad Redemptionem obiectivam quasi consulto
excludere. Nihilominus, ex hoc quod cooperatio ad Redemptionem
subiectivam sola in recitatis locis recolatur, non necessario se-
quitur S. Auctorem voluisse cooperationem ad Redemptionem
obiectivam negare; et ratio est quia duo illa eiusdem operis re-
demptivi elementa sese ad invicem non ezcludunt.
De cetero, nec desunt alii loci in quibus ipse S. Auctor ger-
manam eius mentem nobis apertius pandit. Sic, exempli gratia,
in concione de Nativitate Beatae Virginis haec scribit: « Iesus
Christus solus Mediator noster est ex iustitia et per meritum de
condigno, uti aiunt theologi; ipse merita sua obtulit aeterno
Patri qui ea pro nostra salute acceptavit. Maria, e contra, gra-
tiae Mediatrix est per simplicem intercessionem ef per meritum
de congruo, quum, testantibus theologis una cum Sancto Bona-
ventura, eius merita pro hominum salute Deo obtulerit; quae
merita Deus una cum meritis Christi ex gratia acceptavit ».'5?
Tria sunt in praefatis verbis sedulo notanda: Prae primis,
clare distinguit S. Doctor inter simpliciter intercedere et de

"** Glorie di Maria, discorso della Purifieazione; ed. Torino, 1878, p. 203:
« Nella morte di Gesàü, Maria uni la sua volontà a quella del Figlio, talmente
che ambedue vennero ad offrire uno stesso sacrificio, e perció dice il santo Ab-
bate [Arnoldo Carnotense] che cosi il Figlio come la Madre operarono l'umana
redenzione, ottenendo la salute agli uomini, Gesü col soddisfare per i peccati
nostri, Maria coll'impetrarci che ci fosse applieata una tal soddisfazione ».
"? Glorie di Maria, discorso della Nascita, punto secondo; ed. "Torino, 1878,
p. 166: « E noto già quanto comunemente da' teologi e ss. Padri venga attri-
buito a Maria questo titolo di mediatrice, per aver ella colla sua potente inter-
cessione e merito di congruità ottenuta a tutti la salute, procurando al mondo
perduto il gran beneficio della redenzione. Dicesi merito di congruità, perché
Solo Gesü & nostro mediatore per via di giustizia e per merito di condigno, come
parlano le seuole, avendo egli offerti i suoi meriti all'eterno Padre che gli ha
accettati per la nostra salute. Maria all'incontro é mediatrice di grazia per via
di semplice intercessione e di merito di congruo, avendo ella offerto a Dio,
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 365

congruo mereri. Unde non videtur illud meritum Deiparae relate

ad Redemptionem (praesertim dum iuxtaponitur merito condigno
Christi) coaretari posse ad meram cooperationem in Redem-
ptione subiectiva, quae cooperatio per intercessionem exercetur.
Secundo, in scribendis verbis allatis, proculdubio prae oculis
habuit Auctor axioma illud iam eo tempore apud mariologos
receptum, scilicet « Beata Virgo de congruo nobis merita est id
quod Christus de condigno nobis promeruit ». Immo, textus al-
phonsianus substantialiter coineidit cum textibus Patrum Cras-
set, Poiré et de Salazar quorum auctoritatem S. Doctor passim
invocat. Atqui memoratum axioma ab illis scriptoribus intelli-
gebatur de cooperatione ad Redemptionem obiectivam; nec vide-
tur S. Doctorem traditionalem sensum mutare voluisse.'?^ "Ter-
tio, non parum firmatur contentio ex eo quod in eodem textu
S. Doctor expresse addit illa Virginis merita, una cum Christi
meritis, a Deo de facto acceptata fuisse pro nostra omnium Re-
demptione. Una dumtaxat ab auctore ponitur distinctio inter
utraque merita, nempe: Christi merita fuerunt ex iustitia vel
de condigno, dum merita Deiparae Virginis fuerunt ex congruo.
Beatissima igitur Virgo, textante eximio Auctore, vitam Filii
sui (in quam ius maternum habebat), immo et acerbissimam eius
compassionem meritoriam aeterno Patri obtulit propter eundem
finem ac Christus, scilicet humani generis Redemptionem, illain-
que oblationem aeternus Pater ultro acceptare dignatus est. Me-
rito autem inquirere quis potest utrum effectus immediatus

come dicono i teologi con S. Bonaventura, i suoi meriti per la salute di tutti gli
uomini; e Dio per grazia gli ha accettati co' meriti di Gesü Cristo. Dal che dice
S. Arnoldo Carnotense: Ipsa in nostra salute communem cum Christo effectum
obtinuit ».
754 Qf. HILARLUM ALIBRANDI, Responsum ad animadversiones Promotoris Fi-
Do-
dei, cap. 3, art. 5, ad animadv. 17; apud Urbis et Orbis Concessionis tituli
de
ctoris in honorem Sancti Alphonsi, Romae, 1810, p. 80: «S. Auctor agens
Redemptionem promeruit, et Mater nostra effecta est,
modo quo Virgo nobis
lueubrationi suae pretiosissimam dotem indidit practicae utilitatis. Hune igitur
Redemptor
modum explicans, illud praecipue constituit, quod quidquid Christus
meruit de condigno, id Beata Virgo meruit de congruo. Unde Maria hoc sensu
ER in
rectissime nuncupatur Corredemptrix hominum ». Et C. DILLENSCHNEID
1934, p. 141:
opere La Mariologie de S. Alphonse de Liguori, Fribourg (Suisse),
précise que
«L'auteur des Giorie souscrirait donc, croyons-nous, à la formule
mérite de convenence tout ce que le Christ nous à
Marie nous a mérité par un
sa plume,
gagné par un mérite de justice. Si cet axiome ne se rencontre pas sous
elle est, nous venons de le voir, dans la ligne de sa pensée ».
366 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. xviu

istius oblationis et acceptationis fuerit revera Dei offensi recon-

ciliatio in aetu primo, an potius divina ordinatio ut merita solius
Christi Redemptoris per intercessionem Deiparae hominibus ap- .
pliearentur. Cui inquisitioni sequentia Doctoris verba fortasse
responsum praebent:
« Disposuit Christus ut Beata Virgo, per sacrificium et obla-
tionem vitae ipsius, ad salutem nostram operam daret atque ita
animarum nostrarum mater fieret. Et hoc significare voluit Ser-
vator noster quum, priusquam spiritum traderet, Matrem disci-
pulumque ibi adstantes e cruce inspiciens, primo Matri dixit:
* Ecce filius tuus" (Joan. 19, 26); idem ac si diceret: Ecce iam
ad vitam gratiae nascitur homo propter oblationem. vitae meae
a te peractam pro eius salute ».'** Quod iterum inculeat Auctor
asserens: « Virtute immensi sacrificii Deiparae in Calvaria, iam
twnc ad vitam divinam gratiae geniti sumus »."?* Atqui, ut ap-
posite animadvertit cl. Dillenschneider,"" regeneratio generis
humani ad vitam gratiae in Calvaria nihil aliud est nisi salus
universa per valorem obiectivum sacrificii redemptivi de iure et
virtualiter acquisita. Ergo, ex illis verbis S. Alphonsi videretur
Deipara quemdam influxum exercuisse in ipsa Redemptione ob-
iectiva patranda.
Quod ulterius confirmari videretur ex argumentatione quam
instituit S. Doctor contra Lamindum Pritanium qui gratiarum
dispensationem per Mariam simpliciter negabat. Inter alias ra-
tiones, sequentem adducit S. Alphonsus: « Praeterea, (et haec
ratio mihi omnium validissima videtur) quia sicut Maria coope-
rata est ad regenerationem spiritualem fidelium (ut ait S. Augu-
stinus), ita voluit Deus ut illa cooperetur etiam, media interces-
sione, eos adiuvando ut vitam gratiae in hoc mundo consequantur

755 Glorie di Maria, discorso sulla Salve Regina, cap. 1; ed. "Torino, 1878,
p. 18: « Dispose [Gesü] che ella [Maria] col sacrificio e coll'offerta della vita di
esso stesso cooperasse alla nostra salute e cosi divenisse madre delle anime no-
Stre. E ció significó il nostro Salvatore allorché, prima di spirare, mirando dalla
eroce la Madre e il discepolo S. Giovanni, che gli stavano accanto, prima disse
a Maria: Ecce filius tuus (/oan. 19, 26), come se dieesse: Ecce l'uomo che dal-
l'offerta che tu fai della mia vita per sua salute già nasce alla grazia ».
*5$ Tbid.: « Offrendo poi sul Calvario la vita del Figlio per la nostra salute,
venne allora a partorirci alla vita della divina grazia ».
'5' O. DzrLLENSCHNEIDER, L,4 Mariologie de S. Alphonse de Liguori, Fribourg
(Suisse), 1934, p. 137.
 Seriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII 367

et vitam gloriae in aeternitate ».?* Ex quibus verbis sic argui-

mus : Si eooperatio Deiparae ad regenerationem spiritualem fide-
lium in Calvaria peractam identificatur cum eius cooperatione
ad Redemptionem subiectivam (ut vellet cl. Lennerz), tune San-
eti Doctoris argumentatio nihil prorsus probaret, praecise quia
demonstrando idem per idem, in circulum vitioswm incideret.
Nee opponere iuvat tractatum illum Giorie di Maria, ubi
haec inveniuntur, conscriptum fuisse anno 1650, dum commenta-
rium in decreta Concilii Tridentini, ubi habetur textus restri-
ctivus de quo supra, exaratum fuisse anno 1769. Etenim, ut rite
adnotat cl. Dillenschneider, in editione nona, anno 1776 ab ipso
Auctore parata, ne verbum quidem detegitur quod de mutatione
praeviae sententiae indicium praebeat."
Unde conclusio nostra relate ad Sanctum Alphonsum ita for-

'55 Glorie di Maria; risposta ad un Anonimo; ed. Torino, 1878, p. 306:

«Inoltre (e questa ragione mi pare la piü valida), perché siccome Maria ha
cooperato (come dice S. Agostino) alla nascita spirituale de' fedeli, cosi vuole
anche Dio ch'ella eooperi colla sua intercessione a far loro conseguire la vita
della grazia in questa terra e la vita della gloria nell'eternità ». Cf. praeclarum
theologum americanum F. J. CowNELL, C. SS. R., « The Glories of Mary » and
Its Author, in The American Ecclesiastical Review, 120, 1949, p. 405, ubi Scri-
bit: «... there are other passages in which the Saint seems to imply that Our
Lady concurred immediately in the work of the redemption, especially the ar-
gument he used in his reply to Don Soli, and which he regarded as the strongest
argument for her mediatorship of dispensation. [Tunc affert textum a nobis
allegatum et pergit] This argument would have no force if the Saint did not
admit some participation on the part of Mary in the objective redemption.
However, one might still discuss the partieular mode of co-operation to which
Alphonsus was referring. A very reasonable opinion is that proposed by
the Saint
Fr. J. B. Carol, O. F. M., who concludes from various statements of
doctrine
that it is probable that he held, at least in substance, the present-day
of Mary as Co-redemptress ».
La Mariologie de S. Alphonse de Láiguori, Fribourg
759 (X DILLENSCHNEIDER,
(ob. 1744),
(Suisse), 1934, p. 139. Cf. etiam Ven. IANUARIUM SARNELLI, C. SS. R.
« Dio vi salvi,
Le glorie e grandezce della, divina, Madre, Napoli, 1888, p. 42:
nostra cara
nostra amantissima ed amabilissima Corredentrice. Dio vi salvi,
Dio vi salvi, fonte
Liberatrice, resurrezione di Adamo e dei suoi discendenti.
Alias: « Con questo atto [i. e. econsentie ndo in Incarnationem]
di grazia...».
di Cristo, cooperatri ce alla mostra redeneione, e
Maria merito... lesser Madre
nis Beata Virgo sic
comprincipio di ogni nostro bene » (p. 56). In die Purificatio
giustizia, e rendervi pro-
Deum alloquitur: « Ve l'offro per plaeare la vostra
dono alla divina Mae-
pizio al genere umano. Oh come fu caro e gradito questo
d'infinito valore!
stà! Oh quanti meriti accumulava Maria in questa oblazione
Gesü in questa offerta
Oh quante grazie ci meritó la divina Madre per mezzo di
suprema » (p. 105). Cf. etiam p. (1042108597400:
 368 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XvIII

mulari posse censemus: Omnibus locis coniunctim et in eorum

contextu historico sedulo inspectis, videtur probabile Sanctum
Doctorem hodiernam doctrinam de Maria Corredemptrice saltem
substantialiter tradidisse. Ulterius progredi veremur.
181 Cl. P. CoNnADUS PniGELIUS, O. P. (1775), perdolentissimae Vir-
ginis compassionem iuxta crucem mirifice extollens, ita scribit:
« Beata Virgo est gratiae canalis, consolatrix maledictorum, Ke-
dempirics captivorum, damnatorum liberatrix, reparatrix vitae,
cooperatrix redemptionis generis humani. Pro omnibus bonis
quibus nos eumulavit ae quotidie iugiter cumulat, hoc solum a
nobis exposeit, nimirum ut illi compatiamur ».'^^ — Quamvis, ut
diximus, in toto contextu de compassione Virginis sermo sit,
ambitus tamen illius cooperationis ad opus redemptivum lecto-
ribus omnino celatur.
182 E contra, luculentissimum arbitramur testimonium cl. P. GE-
RARDI FEDERICI, O. S. B, (1771), qui quaestionem nostram ex pro-
fesso enucleare conatur. Ex eius 7'ractatu polemico de Matre Dei
sequentia depromimus: « Triplici enim modo sive ratione Ma-
ter Christi fuit nostra Corredemptrix. Videlicet, et ut causa
concomitans, et ut causa instrumentalis, et ut causa efficiens,
tam moralis quam physica. Fuit quidem nostra Corredemptrix
ut causa concomitans, quia cwm Filio eius compatiens, consimal
cwm eo nostram Redemplionem [sic] cooperata fuit »."**
« Ideo nos catholici, sequentes Matrem nostram Ecclesiam...
credimus et confitemur Matrem Christi compassam fuisse cum
Filio, et quidquid Filius patiebatur in corpore, et ipsa maiori
acerbitate patiebatur in corde. Et quia nihil de suis peccatis,
quae non habebat, nec unquam habuit, satisfacere debuit, satis-
fecit ideo cum Christo pro peccatis nostris, et gloriam sibi et
nobis et angelis promeruit. Unde et ipsa est cum eodem Christo

'*!* GowRADUS PnrGELIUS, Centifolium Rosae Mysticae, Augustae Vindelico-

rum, 1775. Verba desumimus ex JounpaiN, Somme des grandeurs de Marie,
vol. 5, Paris, 1900, p. 316: «La bienheureuse Vierge Marie est le canal de la
gráce, la consolatrice des malheureux, la rédemptrice des eaptifs, la libératrice
des condamnés, la réparatrice de la vie, la coopérairice de la rédemption dw
genre humain: pour tous les biens dont elle nous a comblés et ne cesse de nous
eombler chaque jour, elle ne parait exiger de nous qu'une seule chose, la com-
passion ».
7$! Gggagpus FEpERICI, l'ractatus polemicus de Matre Dei, vol. 1, Neapoli,
1771, p. 108.
 Scriptores ex aliis coetibus religiosis saec. XxvIII 369

propitiatio pro peccatis nostris, non pro nostris autem tantum,

sed. etiam, pro totius mundi ». Et subdit: «... Si Apostolus ad
Colos. 1, 24 (significans non quod passio Christi non fuerit suf-
ficiens, immo et superabundans, quia meriti infiniti, ad Redem-
ptionem et iustificationem nostram, sed quatenus ad Redemptio-
nem et iustificationem nostram requiritur etiam cooperatio et
compassio nostra, ut alibi fusius de hac re dicemus) dixit: Nunc
gaudeo in passionibus pro vobis et adimpleo ea quae desunt pas-
sionibus Christi in carne mea pro corpore eius quod est Ecclesia,
multo plus Mater Christi ita debuit dicere: Nune gaudeo in pas-
sionibus pro vobis etc. ».79??
« Certum est et evidens quod Mater Dei, tamquam sacerdos,
obtulit proprium Filium Patri in sacrificium pro peccatis nostris
in ara crucis, et ideo fuit nostrae Redemptionis causa instru-
mentalis ».'*? Agit tunc de causalitate efficiente morali, sc. per
consensum, et quia Filium suum misit ut seipsum aeterno Patri
pro nobis offerret.
Asseverat ulterius cl. auctor Beatam Virginem exstitisse cau-
sam efficientem iàmmediatam Redemptionis nostrae, quatenus
Christus nos redemit carne et sanguine quae ab ea susceperat.'**
« Mater Christi, licet non sit cum Filio auctrix gratiae... est
tamen cum ipso Filio instrumentum gratiae, et quia genuit et pe-
perit Christum, et quia compassa fuit cum eo, et quia tamquam
sacerdos obtulit eum Patri pro nobis et quia misit eum ad pa-
tiendum et maniendum [moriendum?] pro nostra Redemptione
et salute, et quia Christus passus fuit in carne quam ab ea acce-
perat... ».'5 Tamen superius dixerat: «Ipsa [Beata Virgo] et
remissionem peccatorum et omnem gratiam et vitam aeternam
cum Filio nobis produxit ».*5*
Ex quibus iam omnibus liquet cl. Federici hodiernae senten-
tiae de Maria Corredemptrice sensu proprio plane suffragari. Et
hoc praeterea notatu dignum apud eum invenitur, sc. quod coope-
ratio illa quam recentiores remotam ac mediatam tantum vocant

702 ()p. cit., vol. 1l, p. 106.

763 (95. cif., vol. 1, p. 110.
1647 0). Gib. v 01. 1, p. 112-13:
1765-0). cit., vol. 1l, p. T14.
 370 Scríptores ex aliis coetibus religiosis saec. XVIII

(nempe, quatenus Beata Virgo Christo praebuit carnem et san-

guinem quibus nos redemit) ipse auctor immediatam arbitratur.
Hoc fere tempore marialem Corredemptionem iu Lusitania
1898 palam propugnabat cl. THEODORUS DE ALMEYDA, Congr. Orat.
(ob. 1803) cuius opus vere aureum de Virginis compassione etiam
extra patriam valde divulgatum est. En auctoris doctrina, per
summa capita: « Antequam Iesus sacrificium [crucis] perageret,
expressum Mariae consensum postulavit Deus. Ulterius, lesus
seipsum tamquam sacerdotem et victimam oblaturus est; et vult
ut desolata eius Mater, stans ad aram holocausti, in omnes eius
cruciatus consentiat eumque Patris iustitiae voluntarie of-
ferat ».'9'
« [Beata Virgo iuxta crucem] «na cum ipso [Christo] seip-
sam offert tamquam victimam pro gloria Dei (reparanda) nec.
non pro salute mundi ».'** « Non tantum seipsam offert Maria,
amore nostri permota, eruciatibus et morti, verum etiam adora-
bilem Filium suum pro nostra omnium salute in sacrificium ipsa
offert... Deus exigit ut ipsa in Iesu Christi mortem in cruce con-
sentiat, sicut antea in Verbi Incarnationem consensum praesti-
terat. Idcirco Beatissima Virgo a sanctis Doctoribus Corredem-
pitriv humani generis salutatur ».'** Beata Virgo in Golgotha
Christi sacrificii particeps efficitur « wt compassione sua ad. Ke-
demptionem. nostram cooperetur, ut nos ad vitam gratiae par-
turiat ».'??

*€' T'eopono DE ALMEYDA, Là Compassion aw» douleurs de Marie (versio gal-

liea sac. BATAILLE), Braine-le-Comte, 1902, p. 153: « Dieu, avant le sacrifice de
Jésus, a exigé le consentement expres de Marie. Bien plus, Jésus va s'offrir
comme prétre et comme victime; il veut que cette Mére desolée, debout au pied
de l'autel de son holoeauste, consente à toutes ses douleurs et l'offre volontai-
rement à la justice de son Pére». Cf. p. 136.
795 Op. cit., p. 156-151: «...elle accepte par amour toutes ces souffrances,
et son ecur, fixé à la croix par les mémes clous qui y attachent son divin Fils,
s'offre avec lui comme victime pour la, gloire de Dieu et le salut du monde ».
7*? Op. cit., p. 13-14: « Non seulement Marie s'offrit, pour notre amour, aux
tourments et à la mort, mais elle offrit elle-méme en sacrifice pour notre salut,
son adorable Fils... Dieu lui demanda de eonsentir à la mort de Jésus sur la
croix, comme elle avait consenti à l'inearnation du Verbe. Aussi, la trés sainte
Vierge est-elle appellée par les saints docteurs la Corédempirice du genre hu-
main ». Cf. p. 15: « Oh que ma rédemption a coüté cher à la Mére de Dieu! »
77" 0p. cit., p. 16-11: «N'est-ce pas pour le salut de nos àmes que la trés
sainte Vierge a consenti avec tant d'amour à l'immolation de son divin Fils sur
le Calvaire? Cette tendre Mére était au pied de la Croix pour Jésus et pour
 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvii 311

Alibi loquitur auctor de Beata Virgine « ecpiante et satisfa-

ciente wna, cum Iesu ».''* Et paulo inferius subnectit: « Maria
efficitur victima una cwm Iesu ad. ezpianda mundi peccata ».'??
Ne verbum quidem de cooperatione remota ; ne verbum quidem de
eooperatione ad Redemptionem subiectivam!

ART. 4

Seriptores e elero saeculari

In eius perpulchro tractatu Mater amoris et doloris quam

Christus e cruce moriens omnibus ac singulis suis fidelibus 4n
Matrem legavit,? cl. ANTONIUS GINTHER suam omnino facit do- 183
etrinam Beati Ioannis Tauleri haec asserens: « Sicut Heva usur-
pans temere de arbore scientiae boni et mali, homines in Adam
perdidit, ita tu [Maria] de arbore crucis dolorem in te suscepi-
sti, satiataque amaritudine, «na cwm Filio tuo hominem rede-
misti ».'^ Ubi notare iuvat nihil in contextu de gratiarum dis-
pensatione haberi, neque de Virginis cooperatione quatenus
mundo Redemptorem edidit. Declaratur Deiparam homines una
cum Christo redemisse, media acerbissima eius compassione iuxta
aram crucis.
Pressius doctrinam nostram testatur cl. IOANNES A. NASI in 184

eius opere de praerogativis marianis. Auctoris sententia hnc fere

reddit: Qua de causa permisit divina iustitia ut innocentissima
Virgo tantum subiret martyrium iuxta crucem? Quia ad au-
gendam Deiparae gloriam et praesertim gloriam Redemptoris
voluit Deus ut Redemptioni a, Christo perpetratae adiungerentur
quoque ingentissima Virginis merita"? Equidem tot eruciatus

nous: pour Jésus, afin de l'aider dans son sacrifice et de le eonsoler par son af-
fectueuse compassion; pour nous, Gfin de coopérer par ses souffrances à notre
rédemption et nous enfanter à la vie de la, gráce ».
7! Op. cit., p. 101: «... Marie adorant avec Jésus, ecpiant et satisfaisant
avec Jésus, rendant gráce et priant avec Jésus ».
72 0p. cit., p. 103: « Marie se fait victime aveo Jésus pour l'expiation des
péchés du monde ».
73 Ed. Augustae Vindelicorum, 1711.
714 ANTONIUS GINTHER, Op. Cit., p. 219.
75 QraN'AcosrINO Nasr, Le grandeeze di Maria Vergine espresse in settan-
tadue considerazioni..., Venezia, 1717, p. 204: « Ma perché mai la divina giustizia
mar-
permise che un'anima cosi innocente come la vostra rimanesse soggetta a
3172 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. XVII

perpessa est Deipara iuxta crucem « ad. placandam divinam iu-

stitiam ».'7?
Duo sunt, iuxta auctorem, in opere redemptivo consideranda,
scilicet redemptionis pretium et huius solutio. Quoad ipsum pre-
tium, evidens est illud esse immediate ipsius Christi, quamvis
etiam quodammodo ipsius Mariae. Quoad pretii solutionem, haec
etiam ab ipso Christo immediate facta est, sed quodammodo
etiam ab eius Matre iuxta crucem. Si ergo redemptionis pretium
immediate a Christo et quodammodo (sc. mediate) a Beata Vir-
gine persolutum fuit," proculdubio cooperata est ipsa una cum
Filio, quamvis diversimode, ad Redemptionem nostram et sibi
acquisivit titulum sociae Redemptionis.'? Quod, de cetero, ait
auctor, communi consensu docent Sancti Patres.'"?
Certocertius, ulterius animadvertit Nasi, passio Christi, Dei-
hominis, valorem habuit infinitum, ideoque sufficientissima fuis-
set ad mille mundos redimendos ;dum Mariae compassio tantum
valorem minime attingebat. Nihilominus, cum esset compassio
Matris Dei, ingentissimus eius valor humanam aestimationem
plane excedit, et si simpliciter infinitus diei ncn potest, bene ta-

tirio tanto crudele? Poiché volle che alla pienezza della Redenzione operata dal
Figlio di Dio si unissi di soprabbondanea il gran capitale dei meriti della Madre
di Dio: per gloria vostra, e molto piü per gloria del Redentore da cui come da
fonte traggono le vostre pene tutta la loro preziosità ».
''* 0p. cit., p. 1971: «...dolori da Voi sofferti per placare la divina giu-
stieia ».
"' Notamus Beatam Virginem Redemptionis pretium non persolvisse im-
mediate (i e., sine medio, sine Christo, independenter a Christo), sed mediate
seu mediante Christo et una cum illo. Unde sensus illius vocis « mediate »,
iuxta Nasr, non solum longe distat a sensu lennerziano, verum etiam, ut ex toto
contextu liquido patet, cum cooperatione quam recentiores immediatam (sec. pro-
ximam) appellant, plane identificatur.
"S Op. cit., p. 521: «Quanto all'attual pagamento del prezzo della reden-
zione, questo fu fatto pure immediatamente da Cristo sopra la croce, ma in
qualche modo puó dirsi che fosse fatto anche mediatamente dalla Vergine appieé
della eroce. Se dunque il prezzo della redenzione, oltre all'appartenere imme-
diatamente a Cristo, apparteneva anche in parte a Maria, e oltre all'essere
Sborsato immediatamente da Cristo, fu sborsato anche dalla Vergine, non e da
dubitare ch'ella non eoneorresse proporzionalmente con Cristo all'opera della
nostra redenzione, benché con maniera diversa, come si dirà appresso, e che
per eió non si aequistasse il titolo di sua compagna in quella: Socia Redem-
ptionis ».
7'*? 0p. cit., p. 529: «... compagna di Cristo nella redenzione, come di co-
mune consenso la riconoscono i Santi Padri ».
 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvii 373

mcn creditur infinitudinem quasi participasse. Dominus noster

Iesus Christus, media sua passione, genus humanum ex condigno
redemit ; et Sanctissima eius Mater, tanti operis socia, redemptio-
nem mundi de congruo acquisivit, media sua compassione, cru-
eiatibus Filii coniuncta. Proinde, tam Filio quam Matri debi-
tores sumus pro incomparabili beneficio Redemptionis nosirae
quam uterque nobis donavit, ut ipsa Beata Virgo Ssncetae Bir-
gittae revelavit : « Ego et Filius meus redemimus mundum quasi
uno corde ».7*?
Eidem sententiae favere videretur cl. CHRISTOPHORUS MOZZINS, 185

cuius tamen testimonium breviori calamo formulatur ac illud

Ioannis Nasi. In eius Tabella Mariana, ex qua excfüus dominus
Roskovany haud pauca in favorem Immaculatae Conceptionis
deprompsit, haec inter alia declarat auctor: « Immolat Beata
Virgo animam in Redemptionem sub cruce; gratia quam meruit,
peccatorem in statum Deo acceptum restituit; Eva nova est Ma-
ria; Reparationi mundi concurrit Maria ».^*
Notatu quoque digna censemus verba quibus exefius dominus
MARCELLINUS SIURI, cordubensis episcopus (ob. 1731), corredem- 186

ptivum "Virginis officium apertissime testatur: « Beatissima

Virgo — scribit iste — nihil unquam fecit aut dieit nisi specia-
liter movente aut dirigente gratia Spiritus Sancti; cum autem
electa esset a Deo non solum ut esset Mater Filii sui in assumpta
Humanitate, sed etiam ut esset absolutissima eius imago ae per-

'$? 0p. cit., p. 529-530: « Le pene del nostro Signore Gesü Cristo, come pene
di un Dio umanato, erano tutte di valore infinito, sicché la minima di esse sa-
rebbe stata prezzo soprabbondante alla redenzione di mille mondi. Le pene poi
della Vergine, é vero, che non erano di peso tale che giungesse all'infinito nel
loro valore, e che per se sole bastassero alla redenzione del mondo. Con tutto
ció, come pene della Madre di Dio, avevano si gran valore che eccedeva ogni
concetto di umana mente; e se non si potevano di verità dire infinite, si poteva
peró dire che quasi participassero dell'infinito. Il nostro Signore Gesü Cristo
per mezzo delle proprie pene riscattó il mondo condegnamente: e la sua San-
per
tissima Madre, fatta sua compagna in si grand'opera, contribuendo pure
quella il capitale preziosissimo dei suoi dolori, in unione delle pene del Figlio,
Cosi,
meritó congruentemente di ottenere in tal modo la redeneione del mondo.
benefizio
e al Figlio e alla Madre e debitore il genere umano dell'incomparabile
compartitoli concordemente, come si protestó la Vergine, e da lei e dal Figlio
uno corde ».
nel di lui riseatto: Ego et Filius meus redemimus mundum quasi
131 CgnrsroeHo RUS Mozziws, Tabella Mariana, 1718, vol. 3, p. 560; apud
monwmentis
A. Roskovawy, Beata Virgo Maria im suo conceptu immaculata eo
191 sqq.
omnium saeculorum demonstrata, Budapestini, 1813, vol. 7, p.
 314 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvii

fectissima imitatrix, quantum ut pura creatura capere poterat,

propterea, divino afflante Spiritu, debuit in opere maximo Re-
demptionis hominum Filium imitare, wt quemadmodum Filius,
media sua Passione, operatus est Redemptionem, etiam. sanctis-
sima Mater, media sua compassione, cooperaretur eidem Redem-
ptioni, ac ita esset nostra cooperatrim et Corredemptriev, sensu
quo plures Patres et Doctores loquuntur ».**?
187 Huic quodammodo cohaeret cl. GREGOoRIUS RrPPEL (ob. 1729),
iuxta quem cohonestatur Deipara mundi Corredemptri» non so-
lum quia Redemptorem peperit, verum etiam propter eius iuxta
erucem. oblationem. En auctoris verba: « Videamus qua ratione
et Corredemptrix generis humani fuerit [Maria], quo titulo
omnes SS. Patres eam extollunt. Tribus quidem de causis: 1)
Quia potentissimis et efficacissimis suspiris, precibus et desideriis
de congruo meruit Incarnationis accelerationem... 2) quia con-
ceperit et peperit Christum salutis auctorem et Redemptorem,
eique subministravit illum sanguinem quem in Passione effudit
in pretium redemptionis nostrae... 3) Quia non solum hodie pro
peccatis mundi offert Iesum ut misereatur nostri, sed etiam stans
iuxta crucem voluntatem suam Redemptoris voluntati contempe-
ravit, et sanguinem quem Filio dederat, aeterno Patri pro salute
mundá obtulit ».***
188 E contra, cl. LUpovicUS DE VALENTIBUS in Revelationes Agre-
danas vehementer invehit quia in illis pie ac recte nuneupatur
Deipara « Christi coadiutrix » neenon « simul cum Christo ho-
minum. Redemptriz ». « Tales expressiones — animadvertit auc-
tor — aut distant a Catholicae Ecclesiae sensu aut cum illo aegre
coneiliantur ».5^ — Quod si verum est, undenam evenit ut tot
auctores catholici hanc doctrinam fidelibus passim proponant?
189 A laudati hypercritici severo iudicio dissidet ex. gr. Rus Io-
ANNES BaPTISTA GapDpr, praelatus domesticus Benedicti XIV, in

7$? MARCELLINUS SrUR1, /* sacrosancta quatuor Iesu Christi Evangelia, com-

mentarii ezegetici, tract. 16. cap. 1, vol. 3, Cordubae, 1727; apud C. Der Monar,
Fons illimis theologiae scoticae marianae..., vol. 2, Matriti, 1730, p. 382-383.
753 GngGonrus RirPrrr, Mysterio Beatissimae Mariae Virginis (opus posthu-
mum euravit Michael Wohlrab), Augustae Vindelicorum, 1731, p. 102-103.
784 T;gpovicUS DE VALENTIBUS, Amimadversiones super ecamine operis cui ti-
tulus « Mistica Città di Dio»...; animadv. 42, Romae, 1747; apud E. Awomr,
Controversia de Revelationibus Agredanis ecplicata.., Augustae Vindelicorum,
1749, p. "1.
 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvii 315

quadam apologetica dissertatione ubi immaculatum Deiparae

conceptum defendit. Protoevangelii oraculum enarrans, ait inter
alia: « Et compertum satis est eum Christo sociam fuisse Ma-
trem in serpentini capitis contritione, ut Virgo ipsa Sanctissima
beatae Birgittae his verbis revelavit: * Sicut Adam et Eva ven-
diderunt mundum pro pomo, sie Christus et ego redemimas
mwundwm quasi uno corde ? ».**?
Audiatur tamen cl. BarLET, parochus in urbe Gif (Gallia), 190
qui totus est in vindicandis Deiparae privilegiis a Novatorum
calumniis. In tractatu de vera devotione erga Deiparam scribit :
«Nos unum tantum Redemptorem et Salvatorem agnoscimus;
profitemur illum solum pro nostris peecatis satisfecisse, et Iesu
Christi satisfactionem infinitam fuisse ac proportionatam maie-
stati Dei offensi. Quoad Mariam, solum dicimus Deum eam ele-
gisse ut in eius visceribus formaretur Redemptor... ». Recolit
tunc Sanctorum Patrum communissimam doctrinam de Maria
nova et altera Eva, et subdit: « Istae SS. Patrum locutiones no-
bis satis ostendunt quo sensu intelligant illi Mariam divinitus
electam fuisse ad cooperandum operi Redemptionis, scilicet : Ex
illa aecepimus Iesum Christum ».?*??
In capite 35 eiusdem tractatus, ubi ex professo enodare sa-
tagit quo sensu dicatur Beata Virgo « advocata et Mediatrix no-
stra», haec legimus: Sancti Patres praefatos titulos Deiparae
adscribunt et Ecclesia iis iugiter utitur in precibus publicis. No-
vatores autem, cultum Deiparae abhorrentes, Ecclesiam propte-
rea arguunt atque vituperant. Sed facili negotio demonstrari po-
test eorum censuras esse iniustas; etenim sensus quo dicimus

*55 IoANNES BaPrrsTA Gappr, De Immaculata in primo instanti Mariae Vir-

ginis Conceptione apologetica dissertatio, Forolivii, 1750, p. 49.
1*5 M. l'Abbé BALLET, Traité de la dévotion à la, Sainte Vierge, Mére de Dieu,
Tra-
Paris, 1750. Verba desumimus ex versione hispaniea (a R. LoPEz parata),
p. 19-20 :
tado de la devoción de María Santísima, Madre de Dios, Madrid, 1719,
que
« Nosotros no reconocemos más que un Redentor y un Salvador: confesamos
de Jesu Christo
6l solo ha satisfecho por nuestros pecados: que la satisfacción
y en euanto
ha sido infinita y proporcionada a la magestad de un Dios ofendido:
en sus entraíías al
a María decimos solamente que Dios la eligió para formar
e amable a los
Redentor y darle al mundo; y que por este titulo es infinitament
... « Estas expresiones de los Santos Pa-
hombres y digna de sus homenages».
entienden que María ha
dres nos dan a conocer suficientemente en qué sentido
del mundo, por la elección de Dios. Por esta Sefíora
cooperado a la redención
hemos tenido a Jesu Christo ».
 316 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvir

Mariam esse advocatam et Mediatricem nostram nullo modo de-

trahit a mediatione et potestate Iesu Christi qui solus suis meritis
nos redemit et qui Patris celestis munera ex iustitia effla-
gitat coy
Ergo, «cum dieimus Iesum Christum esse mediatorem no-
strum, intelligimus mediatorem satisfactionis et iustitiae, quia
proprio sanguine divinam iustitiam plene satisfecit. Cum di-
cimus Mariam esse mediatricem nostram, intelligimus mediatri-
cem intercessionis, orationis et impetrationis »."*?*
Praefatis declarationibus minime obstantibus, exploratum
aliunde nobis est doctrinam de mariali Corredemptione sensu pro-
prio intellectam, sat vulgatam fuisse eo tempore quo talia scri-
bebat cl. Ballet. Tam recepta erat ut etiam in libris ad pietatem
fovendam simpliciter et missis ambagibus christifidelibus propo-
neretur. Uti exemplum afferri hic potest opus anonymum cui ti-
191 tulus Vita beatissimae Virginis Dei Genitricis Mariae... pro so-
dalibus Congregationis Marianae in urbe Bambergae conscri-
ptum. In capite 19 istius operis, sub titulo « De Beata Maria
Virgine Filio suo in cruce suffixo adstante », haec inter alia
nobis occurrunt: « Considera Christum non voluisse redemptio-
nis opus perficere in cruce, nisi praesente Matre sua Maria,
quam volebat esse generis humani Corredemptricem ».'*?

75' Op. cit., p. 129-1830: «San Ireneo, S. Efrén, S. Bernardo y S. Buena-

ventura se sirvieron de estas expresiones en las oraciones que hacían a la Vir-
gen para implorar su socorro. La Iglesia, lexos de condenarlas y mirarlas como
hipérboles y expresiones excesivas, se sirve muchas veces de ellas en las oracio-
nes püblicas.. Los Protestantes para autorizar todas las injurias que han pro-
ferido contra las prerrogativas y culto de la Virgen, no se olvidaron de aeusar
a la Iglesia y calumniarla, imputándole errores que siempre ba eondenado. Es
fácil probar que sus censuras son injustas y que el sentido en que decimos que
María es nuestra abogada y nuestra medianera, no perjudiea en nada a la me-
diación y poder de Jesu Christo, cwyos solos méritos nos han redimido y piden
con derecho las gracias del Padre Celestial. Nosotros sabemos tan bien como
ellos que sólo hay un mediador del nuevo Testamento, que por su muerte nos
ha redimido, y satisfizo por nuestros pecados perfectamente sin el socorro de
criatura alguna ».
'** Op. cit., p. 130: « Quando decimos que Jesu Christo es nuestro mediador,
entendemos un mediador de satisfacción y de justicia, porque con su sangre
satisfizo perfectamente a la justicia divina. Quando decimos que María es nues-
tra medianera, entendemos una medianera de intercesión, de oración, de impe-
tración ».
75* Vita beatissimae Virginis Dei Genitricis Mariae, expositionibus SS. Pa
 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvii 371

Quo sensu decoretur Deipara Virgo hoc perpulchro appella.

tivo, ex sequentibus facile liquet: « Tripliei vero modo stans
iuxta crucem cooperata est saluti generis humani ; primo: Offe-
rendo aeterno Patri mortem Filii sui... Secundo: Orando con-
currit, ut holocaustum crucis in satisfactionem peccatorum Pa-
ter acceptaret. Si attendatur affectus quocum peracta est oblatio
ista, comprehendi non potest; si consideretur offerens, creatura
quidem est, quae tamen neminem superiorem habet, nisi Crea-
torem ; si victima oblata respiciatur, vita Dei est. Hoc utique sa-
crificio non potuit aliud Patri aeterno aecceptius, nee nobis sa-
lutarius esse. Tertio: Neque solum adiuvit redemp'ionem no-
stram Filium suum morti offerendo, sed offerendo seipsam, suos
iungendo dolores et de Passione Unigeniti sui multum partici-
pando, dum illa omnia patiebatur in animo quae Filius in cor-
pore patiebatur »."??
Contra querelas Lamindi Pritanii (iuxta quem Redemptoris
titulus soli Christo competit) scripsit cl, FRANCISCUS VERA (1753), 199

qui ad mentem Cornelii a Lapide sic statuit: « Fateamur quasi

naturali quadam consecutione, ex Matris dignitate debitum illi
immensam quamdam gratiam, qua facta est Del gratia impecca-
bilis, advocata, mediatrix, Redemptria omnium hominum, et
indita est illi cognitio omnium bonorum requisita, et tam co-
piosa affluentia charismatum et donorum supernaturalium, .
quanto excellentior est Mater servis, et propinquior Verbo quam
pa-
ceteri tam angeli quam homines »."?' — Ex quibus verbis, ut
tet, nihil specifice colligitur quoad diversas modalitates quibus
cooperata est Deipara ad opus redemptivum.
Porro ipse LAMINDUS PRITANIUS (id est, nepos Ludovici Mura-
193

tori qui sub eodem pseudonymo conscripserat) anno 1760 avunculi

sententiam iterum evulgavit in quodam opere adversus Patrem
Benedictum Plazza (de quo supra). Iuxta auctorem, Christus
solus est Mediator necessarius qui solus de condigno persolvit

1759, p. 138; apud C. Dm;-

trum ac piis mediationibus illustrata..., Bambergae,
service de notre Rédempt ion, Haguenau, 1947, p. 139..
LENSCHNEIDER, lfarie aw
p. 139.
799 0p. cit., p. 141; cf. DILLENSCHNEIDER, Of. cit.,
cultores vindicati a
73: FgawOISOUS J. ANTONIUS DE Vrma, Deipara eiusque
i, Ferdinan di Valdesii.., vol. 2,
querelis Lamindi Pritanii, Antonii Lampridi
Neapoli, 1753, p. 263.
 378 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvirI

Redemptionis pretium ;? Beata Virgo mediatrix nostra dici po-

test solummodo quatenus Christum Redemptorem genuit"?
194 Cui concinit omnino cl. FRANCISCUS XavERIUS DonNN (1762).
In eius Diurnale Concionatorum quaedam habet quae, primo in-
tuitu, communi sententiae favere quidem viderentur; ait enim:
« Immo, non solum Maria a captivitate daemonis praeservatur,
sed quemadmodum Ioseph traditi sunt universi vincti, qui in
custodia tenebantur, ita et illa [Maria], ut ait Sanctus Ephraem,
facta est captivorum redemptio et omnium salus ».'"?*^ Necnon in
commentario super Litanias Lauretanas Deiparam Virginem hu-
mani generis Corredemptricem disertis verbis declarat. Tamen,
germanam eius mentem circa huius vocabuli sensum clare nobis
pandit dum subdit: « quia nobis peperit Redemptorem ».7?5
Quomodo Beata Virgo, per liberum suae voluntatis consensum
in Incarnationem redemptricem, vere et realiter in totum salu-
tis opus moralem influxum exercuerit, lucide ostendit cl. VIN-
CENTIUS HoupnnY (1779) ita asserens: « Pater aeternus in Trini-
tate per Verbum omnia produxit, et per illum nomen Creatoris
recepit; ita Maria in Incarnatione reparat omnia per hoc idem
Verbum quod concipit, et quod illi tribuit qualitatem Redempto-
ris mundi perditi. Et ita sicut mundi creatio fuit effectus virtu-
tis unius fiat, quod manavit ex ore Dei, mundi reparatio effectus
est alterius fiat, quod ex ore Virginis emanavit. Pater aeternus
per actum intellectus sui generat Verbum, quo creat universa;
et Maria concipit hoc Verbum, per quod reparat omnia, per li-
berum suae voluntatis consensum ; et per hoc, permanens Mater
Dei, fit hominum Mater, Corredemptriz eorum et causa eorum
salutis ».*?*
Huie auctorum elencho finem imponimus producentes testimo-
196 nium el. AnNaLDI BEnNARDI D'IcaRD DUQUESNE (ob. 1791), docto-
'? Lettere del redivivo Lamindo Pritanio apologetiche della Regolata Divo-
cione di Lamindo Pritanio, cioé di Ludovico Muratori, al gesuita Padre Bene-
detto Plazea..., Venezia, 1760, p. 78. Idem dicit p. 38.
7933 O5. cit., p. 91-102.
?* FgANcISCUS X. DoRNN, Diwrnale concionatorum in festa, Augustae Vin-
delicorum, 1762, p. 10-11.
755 FRANOISCUS X. DonNN, Litanie Luawretane (versio ital. a R. M. Nicolini
curata), Macerata, 1845, p. 25: «... perché al mondo partori il Redentore ».
7* ViwcENTIUS Houpny, Bibliotheca concionatorwm theologica, vol. 3, Ve-
netiis, 1779, p. 76; apud J. M. Bovren, Deiparae Virginis Consensus, Corredem-
ptionis ac Mediationis fundamentum, Matriti, 1942, p. 135.
 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvimn 319

ris Sorbonae et vicarii generalis suessionensis, qui tam praeclare

de Virginis privilegiis disseruit. Auctoris de re nostra doctrinam
breviter expendere oportet: Deiparae Virginis excellentia ex hoc
provenit, seilicet quod ipse Deus eam elegerit ad munus mater-
nitatis divinae necnon ad munus cooperatricis in Redemptione."?"
Esse Matrem Dei prodigium certe est, « sed esse cooperatricem
Dei in opere quod Deo proprium est, in opere scilicet reconcilia-
tionis Dei cum hominibus, in opere inquam praecipuo sapientiae
ae potentiae Dei, privilegium est quod, quamquam in priori iam
inclusum, tamen omnem huius dignitatem et excellentiam am-
plectitur... ».7?*
«Si corpus Iesu Christi clavibus configitur propter nostram
salutem, insimul et propter eandem rationem doloris gladio trans-
figitur Mariae anima. Si Iesus Christus peccatorum nostrorum
poenam supra corpus suum portavit, hoc idem praestare debet
Maria in anima, et communem dolorem una coniungentes, idem
sacrificium offerre... »."?? « Non ignoramus a solo Iesu Christo
nos omnia recepisse, et vitam, gratiam et salutem suis meritis
deberi ; sed etiam scimus nihil frequentius esse apud Sanctos Do-
ctores, quum de Maria loquuntur, quam gloriosos titulos Kepa-
ratricis peccati una cum. Deo-homine ,... Redemptricis cum Re-
demptore, Mediatricis cum Mediatore, victimae cum Agno im-
maculato, illi tribuere ».*??
vol. 1, ed.
k 7? AgNAUD DBrkNARD D'Icagp DuqvESNE, Les grandeurs de Marie,
grandeur de Marie n'est pas d'étre née et de
Paris, 1825, p. 133: « La véritable
pontifes; c'est
tirer son origine des patriarches, des rois, ou des souverains
coopérairice, et pour
d'avoir été choisie de Dieu pour étre sa mére, pour étre sa.
faire ses delices ».
Dieu dans un ou-
75 Op. cit., vol. 1, p. 137: « Mais étre eoopératrice d'un
l'ouvrage de la réconcili ation de l'homme
vrage qui seul appartient à Dieu, dans
dans le chef-d'o uvre de la sagesse et de la puissanc e de Dieu, c'est
avee Dieu,
renferme lui-méme toutes
un privilege qui, quoique renfermé dans le premier, en
s, toute lexcellen ce, et tel est le ministér e que Marie exercera sur
les grandeur
de son Fils, il agira de con-
la terre. Depuis le commencement de linearnation
pour le salut de la terre ».
cert avec elle, elle agira de concert avec J ésus-Christ
rist est pereé de clous
79 Op. cit., vol. 1, p. 188: « Si le corps de Jésus-Ch
percée en méme temps et pour le méme
pour notre salut, l'àÀme de Marie sera
sujet, d'un glaive de douleur. Si Jésus-Christ porte la peine de nos crimes sur
joignant une douleur commune,
son corps, Marie la portera dans som caur; et
un méme sacrifice , dit Saint Augustin , Pun larrosant du sang de
ils offriront
ceceur ».
sa chair, l'autre l'arrosant du sang de son
pas que c'est de Jésus-
$»» Q5. cit., vol. 1, p. 138-139: « Nous n'ignorons
avons tout recu, que de ses mérites nous tenons la vie, la
Christ seul que nous
380 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xviII

« Electa ut esset Mater Filii qui, quamvis peccatum non co-

gnovit, in mundum venire debebat ut esset victima publica pec-
cati, Maria debuit huiusmodi sacrificii particeps esse ».*?! « Quis
ambigere potest Mariam fuisse victimam pro peccato, quin pec- '
cati serva nequidem uno instante fuerit? ».5?? « Satisfactiones
meritorias ipsius, [Ecclesia] semper secernit ab illis ceterorum
Sanctorum, quum eas poenitentibus applicat: merita Beatae
Virginis et omnium Sanctorum ».*9?
Virginis eooperatio ad salutem, iuxta cl. Duquesne, minime
coarctatur ad erueis sacrifieium ; consortium illud iam a tempore
Purificationis in templo manifestum fuerat dum Beata Virgo vi-
ctimam pro nostris peccatis Deo offerebat. «In hoe mysterio
exercet Maria ius sacerdotii et auctoritatis in personam Iesu
Christi ».*^' « Non dicimus eius voluntatem necessariam fuisse
ad hominum redemptionem ; sed quis dicere audebit hane volun-
tatem de facto cum voluntate Filii non fuisse coniunctam? ».?^5
« Ri eius [Mariae] approbatio necessaria non est ad perficiendam
mundi redemptionem, nihilominus verum est Redemptionem
mundi perfieiendam non esse absque illa approbatione ».*?*
Quibus praehabitis, quaerit auctor: « Quid amplius requiri-

gráce et le salut: mais nous savons aussi qu'il n'est rien de plus fréquent aux
saints docteurs, lorsqu'ils parlent de Marie, que de lui donner les titres glo-
rieux de Réparatrice du péché avec l'Homme-Dieu, de principe du salut, de
Source de la gráce, d'arbre de vie, de porte du ciel, de Rédemptrice avec le Ré-
dempteur, de Médiatrice avec le Médiateur, de Victime avec l'Agneaw sans
tache ».
*"' Op. cit., vol. 1, p. 186: « Destinée à étre la mere d'un Fils qui, sans avoir
connu le péché, devait venir au monde pour étre la victime publique du péché,
Marie devait avoir part à son sacrifice ».
*'? Op. cit., vol. 1, p. 184: « ... qui pourrait douter que Marie ait été Ig vic-
time du péché, sans en avoir été un seul moment l'esclave? »
*9? Tbid.: «... elle [Eglise] a toujours distingué ses satisfactions méritoires
de celles des autres Saints, dans Papplieation qu'elle en fait aux pénitents:
Merita beatae Virginis et omnium Sanctorum ».
$** On. cit., vol. 2, p. 190: « Marie exerce dans ce mystére un droit de sacer-
doce et de souveraineté sur la personne de Jésus-Christ». Vocabulum « per-
Sona », ut patet, non adhibetur hic sensu technico, sed vulgato.
$95 05. cit., vol. 2, p. 191: « Nous ne disons pas que sa volonté ait été néces-
saire à la rédemption des hommes; mais qui oserait dire que cette volonté n'a
pas été jointe à cette de son Fils ».
** Op. cit., vol. 2, p. 192: « Si son aveu n'est pas nécessaire pour que la
rédemption du monde s'aecomplisse, il est pourtant vrai que la rédemption du
monde ne s'accomplira pas sans cet aveu ».
 Doctrina scriptorum e clero saeculari saec. xvii 381

tur ad iustificandos gloriosos illos titulos redemptricis et media-

tricis salutis hominum, quibus Ecclesiae Patres Deiparam exor-
nant, et quorum fundamentum in hoc mysterio invenitur? Re-
demptrix est ipsa, non solum quia Redemptori vitam praebuit,
sed quia possibilitatem illi dedit ut vitam pro nobis deponeret;
mediatrix est, non praecise propter vinculum quod eam reddit
Mediatoris Matrem, sed etiam quatenus Mediatorem, cuius Ma-
ter erat, quadam auctoritate consecravit ».*?'

CONCLUSIO

Ex omnibus documentis hucusque in medium prolatis, hoc

cuique liquido patet, nimirum : doctrinam quae tenet Deiparam
Virginem arctissimo vinculo divini Reparatoris operi consociatam
fuisse, decurrente saeculo decimo octavo in Ecclesia catholica
sat communiter fuisse vulgatam. Ex quinquaginta tribus aucto-
ribus supra memoratis, plerique hodiernam theologorum senten-
tiam de cooperatione immediata ad Redemptionem obiectivam
haud obscure tueri viderentur. Non quod vocabulis istis (sc.
« immediate », « obiectivae ») semper utantur ; sed, inspecto con-
textu, facili negotio deprehenditur praefatam doctrinam ab illis
aequivalenter (non mere implicite!) tradi. Inter hos eminent pro-
culdubio praeclari ex Ordine Seraphico theologi, sc. S. Montal-
banus, C. del Moral, D. Lossada, D. Gonzalez, E. Martinez a
Barrio, in privilegiis marianis vindieandis iure meritissimi ;
necnon A. Peralta, S. IL, J. de Galiffet, S. I., G. Federici,
O. S. B., J. A. Nasi, T. de Almeyda, M. Siuri et A. B. Duquesne.
Istorum documentis vel leviter inspectis, iam valent lectores de
sequenti Patris Lennerz asserto congruum proferre iudicium:
« Traditio vivens de cooperatione B. Virginis in ipso opere re-
demptionis obiectivae nondum [saec. xvii] videtur exstitisse ».*^*
yeux
$9 (p. cit., vol. 2, p. 193: « En faut-il davantage pour justifier à nos
que
ces titres glorieux de rédemptrice et de médiatrice du salut des hommes,
à Marie, et dont ce mystere est encore la Source?
les peres de l'église attribuent
rédempteur,
Elle est rédemptrice, non pas seulement pour avoir donné la vie au
mis, en le rachetant lui-méme, dans la voie de la donner pour
mais pour l'avoir
l'a rendu
nous ; elle est médiatrice, non pas précisément à cause de l'alliance qui
qu'elle fait, avec
mére du médiateur, mais encore en vertu de la eonséeration
une spece d'autorité, du médiateur dont elle est mére ».
is, in
s H. LgNNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso opere Redemption
Gregorianum, 29, 1948, p. 119.
382 Corredemptio B. V. M. apud scriptores saec. XIX

E contra, in tota hac periodo septem vel octo dumtaxat seri-

ptores reperiuntur qui cooperationem Deiparae ad opus redem-
ptivum sensu restrictivo exponunt. Ita ex. gr. Pallu, Souastre,
Kick, Sebaldus a Sto. Christophoro, Ballet, Pritanius et Dornn;
sed hi inter theologos magnae notae adnumerari non possunt.
Recolendum ulterius (quod iam centies recoluimus) textus re-
strictivos non esse semper ac necessario exclusivos ;etenim, iuxta
leges sanae logicae, « qui affirmat tó minus non eo ipso negat
tó plus ».
Praeterea, si de quibusdam testimoniis allegatis nihil certi
neque in favorem nostrae doctrinae neque contra eam concludere
licet, hoc profecto mirandum non est, praesertim si prae oculis
habemus terminologiam specificam ab hodiernis mariologis adhi-
bitam, non fuisse eo tempore ubique receptam sicut nunc. Immo,
nec desunt qui, nostris quoque diebus, de praefata terminologia
minime curent, eo vel magis quod in operibus non stricte theo-
logicis male sonent vocabula illa « obiective », « immediate »,
«in actu primo » et ita porro. De cetero, ut quid simpliciorum
mentes talibus obfuscare verbis, cum neque ipsi theologi de eo-
rum sensu atque ambitu convenire videantur?

CAPUT V

TESTIMONIA SAECULI XIX

DE CORREDEMPTIONE MARIALI

Mariologia saeculi undevigesimi, in genere, parum vel nihilo

differt à mariologia saeculi immediate praecedentis. Hoc plane
recognitum habemus quoad doctrinam de Beatae Virginis habi-
tudine ad opus Christi redemptivum.
Certocertius, ut extemplo patebit, tractatus qui hae periodo
de praerogativis marianis exarantur numerosiores sunt quam
saeculo xvin. Ratio uberrimae huius fertilitatis litterariae re-
petenda est, prae primis, a dogmatica definitione illibati Deipa-
rae conceptus (1854) quippe quae tot compulit auctores ad elu-
cidanda et celebranda Beatissimae Virginis praeconia. Attamen,
dum ipsa testimonia de corredemptivo Virginis munere penitius
inspiecimus, vix ullus in eis detegitur progressus. Aliis verbis,
 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX 383

istius periodi mariologi nullum afferunt elementum novum, nihil-

que nobis tradunt quod saeculis anteactis iam exploratum non
fuerit. Influxus Bullae 7neffabilis Deus quoad doctrinam nostram
in hoc praesertim reponendus est, scilicet quod argumentatio
ex Protoevangelio subinde petita, a pontificio documento novam
lucem mutuatur eoque ampliori auctoritate roboratur.
In hac periodo, sicut in illa praecedente, adhue pertractatur
quaestio nostra, ut plurimum, in operibus ad fidelium pietatem
fovendam vel in tractatibus theologicis de privilegiis Beatae Vir-
ginis, e. g. de Immaculata Conceptione. Nihilominus, nonnulli
reperiuntur auctores qui iam in manualibus theologiae dogma-
tlieae ad usum seminariorum peculiarem tractationem ex pro-
fesso instituunt de Virginis cooperatione ad opus Christi salvi-
ficum. Quod, ut illico patet, haud leve indicium iure censetur
de momento istius quaestionis in theologorum aestimatione.
Cum tot sint auctores infra adducendi, haud inopportunum
duximus, lectorum commodo consulentes, eorum testimonia per
diversas regiones dispertita memorare, ita ut art. / scriptores
americani et anglici, art. 2 scriptores belgae, art. 3 scriptores
galliei, art. | scriptores germanici, art. 5 scriptores hispanici, et
tandem art. 6 scriptores italiei recensendi veniant. — Cum in
tertia huius disquisitionis parte peculiaris pertractatio de ordi-
nario Ecclesiae magisterio adstruenda sit, istius periodi epi-
scopos hic consulto praetermittimus.

ART. 1

Seriptores amerieani et anglici

Pauea dumtaxat in America et Anglia ex hac periodo conges-

simus ad propositum nostrum expectantia et quidem, si tres aut
quatuor excipias, minoris sane momenti. — Primo de scriptori-
bus americanis, postea de anglicis breviter dicendum.
A) Seriptores americani:
P. I. Dz CoxciL10 (1878) in Statibus Foederatis Americae Sep- 197

tentrionalis opus vere aureum exaravit cui titulus The Kmnow-

ledge of Mary, quod vulgatissimum per totam rempublicam ame-
ricanam statim evasit. Iuxta auctorem, B. Virgo voluntarie con-
384 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX

sensit non solummodo in Verbi Incarnationem, verum etiam in

propriam immolationem pro hominum salute; et ita quidem ut
eius compassio, ex sapientissimo Dei consilio, necessaria fuerit
ad Redemptionem generis humani.*^? Quapropter, sensu vero et
proprio exstitit Deipara mundi Corredemptrix.*'^ Quid significet
illud « sensu vero et proprio », ex eo ulterius elucet quod, iuxta
auctorem, cooperatio virginea ad opus salutis fuit revera directa,
immediata et co-efficiens; quod, de cetero, dicente auctore, do-
ctrina Patrum est.*!!

$9 JT. Dg CowcrLi0, T'he Knowledge of Mary, New York, 1818, p. 88: « The
Virgin, on the day of the Annunciation, in giving her consent to the Incarma.
tion and Redemption, not only agreed to become the Mother of Jesus Christ
the Redeemer, and consequently, as a representative of the whole human race,
to administer to Him His human nature, to be offered and immolated for man's
Redemption, but also to become a co-sufferer with Him; so that Mary's com-
passion was to aecompany, to go hand in hand with, Christ's Passion, both
being necessary for the Redemption of manlkcind, according to the plan selected
by God's wisdom ». ... « She consented to undergo all the anguish and sorrow
and martyrdom consequent upon her from the sacrifiee and immolation of her
divine Son, £o join her compassion to His Passion in order to redeem mankind.
In other words, she consented to become the Corredemptriz of the human race ».
819 (5. cit., p. 101: « Mary's compassion, therefore, is a necessary element
of the Redemption, and Mary is really and íruly the Corredemptiric of tne
human race ».
9 0p. cit., p. 90: « The Fathers intended [!] to establish a direct influence,
an immediate co-operation, a co-efficiency remotely based upon her maternity,
and hence upon the individual eonsent by which she selected the work, but
emerging more proacimately from ihe compassion...». Of. etiam D. I. McDzn-
Morr, Sermons on ihe Blessed Virgin Mary, New York, 1892, p. 5-29 fuse de
Beata Virgine eooperatriee operis redemptivi tum per eonsensum in Verbi In-
earnationem tum per acerbissimam compassionem iuxta erucem neenon per vo-
luntariam oblationem Victimae ad expianda hominum peccata. Cf., e contra,
ABRAM J. RyaN, A Crown for Our Queen, Philadelphia, Pa., 1882, p. 175-176:
« Jesus alone is the Mediator. His Redemption of us is infinite. Mary, sinless
as she was, with all her merits could not have atoned for a single sin; could
not have saved a single sinner. Christ's infinite Redemption of sinners is as
jncommunieable as His Divinity. But do not the elect co-operate with Jesus in
the Redemption of the world? Do they not, as St. Paul writes: 'fill up in their
bodies that which is lacking of the sufferings of Christ, for His body's sake,
which is the Chureh? And this co-operation is real and substantial. ... But the
co-operation of all the saints together does not and cànnot equal the co-operation
of Mary. Their co-operation is but a shadow compared to her's. ... So that in
a limited, finite sense we may well and accurately call Mary, His Mother Co-
Redempiress. For without ber we would not have had Him as our Redeemer ».
Loquitur auctor, ut patet, de cooperatione ad applicationem fructuum Redem-
ptionis, neenon de cooperatione ad Incarnationem redemptivam.
 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX 385

FnaANCISCUS X. McGowaw, O. S. A, (1897), in concionibus de 198

Beata Virgine haec fere habet: Christus est verus mundi Repa-
rator; sed testantibus omnibus SS. Patribus, Beata Virgo huic
operi reparativo consociata est tamquam Co-reparatriz. ... Obri-
stus est verus Redemptor meritis propriis et vi propriae volunta-
tis; Beata Virgo appellatur Corredemptrix quia Redemptori de-
dit vitam et sanguinem quibus ipse nos redemit.*'? -— Hie reco-
litur sola cooperatio remota, ut patet. Ergo excluduntur alii
modi cooperationis? Haudquaquam!
Beata Virgo — asserit alibi ipse Pater McGowan — ex pro-
pria substantia Deum-Hominem enutrivit qui mundum redemit;
iuxta crucem ad nostram Redemptionem contulit per commu-
nionem voluntatis suae cum voluntate adorabilis Filii eius. Unde
si à servitute inferni erepti sumus, si ad regnum coelorum ius
acquisivimus, de hoc Virgini Deiparae grates rependere debemus,
quia ipsi, post Deum, de hoc beneficio debitores sumus. Quae cum
ita sint, iam sine ambagibus tituli Reparatricis, Redemptricis ho-
minum et Dispensatricis gratiarum illi tribuendi sunt.*?
Item, iuxta aram crucis duae sunt victimae, Christus sc. et
Beata Virgo, unumque sacrificium uterque coniunctim Deo Patri
offert. Unde sanctam illam oblationem qua redempti sumus,
Beata Virgo una cum Redemptore participavit. Hoc modo di-
lectionem suam erga nos potissimum obtestata fuit. Sed etiam
nune, gratias omnes omnibus elargiendo, amorem suum erga
homines mirifice testatur.?!*

512 FRANOIS XaAvikR McGowan, Sermons for Holydays and, F'easts of Our Lord,
the Blessed Virgin and Saints, vol. 2, New York, 1897, p. 319: « [Jesus] is the
this
true Reparator of the world's sinfulness. and [Mary] was associated to
according to the language of all the Fathers. .. The
work as Co-reparatric,
one is the true Redeemer of His own merit and by virtue of His own choice;
the
the other is called the Co-redemptriz, because she gave life and blood to
God-man, who by this means ransomed us ».
313 05. cit., vol. 2, p. 359: « [Mary] nourished with her own substance the
in our
God-man who ransomed the world; she concurred at the foot of the cross
If we have
Redemption by a union of her will with that of her adorable Son.
Hell, if we have any claim to the kingdom of
been freed from the bondage of
that we are
heaven... let us give thanks to Mary, for after God it is to Mary
to give her the
indebted for all this. If such is the case, ought we to hesitate
x of grace!»
titles of Reparatrix of the ages, Redemptrix of men, Dispensatri
weeping at
314 Op. cit., vol. 2, p. 289-290: « Why is there no word of Mary
of the other holy
the footside of the cross, while mention is made of the tears
Because these two victims [Christ and Mary] offer on Calvary à com-
women?

26
 386 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX

199 HENRICUS A. BanRY (1898) in opere cui titulus Salus per Ma-
riam, sequenti modo propriam mentem nobis pandit: In per-
magno divinae misericordiae opere (sc. Incarnatione) Christus
et Maria eooperatores sunt. Hoc Deiparae cum. Christo consor-
tium iuxta crucem adimpletur dum ipsa omnes homines spiri-
tualiter regenerat.!5 Ergo, sicut Beata Virgo caritate cooperata
est ad regenerationem omnium christifidelium in Calvaria, vult
Deus ut etiam nunc intercessione sua cooperetur ut gratiam
obtineamus in hac vita et gloriam in coelo.?'* Sicut finis adventus
Christi fuit Redemptio generis humani, ita eundem finem prae se
ferebat Beatae Virginis maternitas; unde quodammodo exstitit
et ipsa Corredemptrix.*!" ]
1992 In quodam catechismo cui titulus Expositio doctrinae chri-
stianae, in scholis Fratrum Scholarum Christianarum quotidie
usitato (1895), sequentem doctrinam omnes tirones ediscere co-
guntur: « Beata Virgo est simul Corredemptriez, Mediatrix, ad-
vocata et Mater nostra. — Quo sensu dicitur Corredemptrix no-

mon sacrifice and no action should be done with a calmer spirit. ... The attitude
of Mary on Calvary was, then, the attitude of High Priest... She sacrificed to
the Father in union with her Son. But if Mary so participated in the holy
oblation of Calvary by hich we were redeemed, has she not carried her love
for us even to excess ». .. « Finally, a last proof of Mary's love for us. 'This
proof ean be seen in the particular helps which she obtains for us from God,
relative to our salvation ». Cf. p. 535 ubi ait nos esse filios compassionis Dei-
parae iuxta crucem.
*5 HgNny A. BanRy, Saleation Through Mary, Boston, Mass., 1898, p. 201-
202: « They, Jesus and Mary, became co-workers in the great scheme of Divine
Mercy, for the restoration of lost mankind; joint-workers in the Inearnation.
['This consortship] was brought to completion at that moment on the cross, when
all was econsummated, and she had brought us forth spiritually ».
$16 05. cit., p. 203: « So as Mary has eooperated by her charity in the spi-
ritual birth of the faithful, God desires still fwrther that she shall cooperate
by her intercession in making them acquire the life of grace in the world and
the life of glory in the other». Ergo Virginis cooperatio in dispensatione fru-
ctuum Redemptionis est aliquid diversum ab illa praevia cooperatione iuxta
erucem.
*'' 0p. cit., p. 199: « In a certain sense it is not improper to say that Our
Lady is Co-redemptress, and, without adding aught to our previous claims in
her behalf, that she is less the Mother of God than our own Mother, because,
after all, whilst she gave Jesus Ohrist a mortal life, she has brought us forth
into an immortal life. ... T'he end whieh Our Lord proposed to Himself in com-
ing into this world, and by a parallel, Mary's purpose in her Motherhood, was
the Redemption of mankind ». Cf. p. 217 ubi ait: « Viewed as co-operatrix or
co-sacrificatrix, Mary is Mother to all mankind ».
 Corredemptio apud scriptores americanos saec. xIX 381

stra? Quamvis Beata Virgo redempta fuerit, potest tamen ap-

pellari Corredemptrix nostra quia ad nostram salutem cooperata
est: 9) quatenus Verbi Incarnationem de congruo meruit; 0)
quatenus consociata fuit Filio suo in omnibus actibus qui Re-
demptionem nostram respiciebant; c) quatenus consensit in ma-
ternitatem Salvatoris ewmqwue pro nostra Redemptione Deo im-
molavit ». ... « Cur vocatur Maria Mediatrix? Maria est Media-
trix nostra quia Deus, nobis donando Iesum per ipsam, etiam
per ipsam nobis donavit omnia munera gratiae ».*!*
Auctor anonymus opusculi quod inscribitur Virgo Mater boni 200

consilii, haec inter alia testatur: Fundamentum dilectionis no-

strae erga Deiparam in eo est quod ipsa nos diligit amore cor-
redemptivo. Iuxta Sacram Scripturam Christus est unicus Re-
demptor; sed hoc intelligi debet de causalitate primaria, nam
verissimum etiam est Beatam Virginem ad Redemptionem no-
stram tamquam causam secundariam vere et realiter cooperatam
fuisse. Hoc patet ex ipso Protoevangelio. Beata Virgo realiter
et efficaciter contulit ad salutem dum libere consensit in munus
maternitatis divinae, in passionem et mortem Christi pro no-
bis. Ad Redemptionem formaliter cooperata est dum consensit
in sacrifieium redemptivum Christi.*!?

35 E yposition of Christian Doctrine. vol. 1, Dogma, ed. 3, Philadelphia,

Pa., 1908, p. 284-285: « Mary is at once our Co-redemptrir, our Mediatrix, our
Advoeate and our Mother. In what sense is Mary called our Co-redemptrix?
Although herself redeemed, Mary may be called our Co-redemptrix, for she co-
operated in our salvation: 1st. Inasmuch as she merited, by merit of congruity,
the Incarnation of the Word; 2nd. Inasmuch as she was associated with her
divine Son in all the actions which had our Redemption as end; 3rd. Inasmuch
as she consented to become the Mother of the Savior, and willingly sacrificed
the life of her Son to God. for our Redemption». ... « Why is Mary called Me-
diatrix? Mary is our Mediatrix, because God, in giving us Jesus through her,
has also through her given us all the gifts of grace ».
519 The Virgin Mother of Good. Counsel (by an Augustinian from Villanova),
true
ed. 11, Villanova, Pa., 1900, p. 11: « Mary's co-redeeming love of us, her
children, is, or should be, the foundation of our love for Holy Mary. 'To esta-
x of the
blish this we may consider briefly how Mary became a Co-redemptri
esse
human race». Tune asserit auctor, iuxta Sacram Seripturam, Christum
et pergit: « But if this is true in à primary sense, it is
unieum Redemptorem,
truly cooperat-
no less true in a secundary sense that, as the first Eve really and
and truly cooperat-
ed in man's fall, so our second Eve, thrice Holy Mary, really
et prosequitur
ed in our Redemption ». Tune adducit textum Protoevangelii
(p.19): « When Holy Scripture attributes our salvation to Jesus Christ, it also
that the ruin which made it necessary was not caused by
does not fail to show
 388 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX

301 ALOYSIUS PAQUET, notissimus theologus canadiensis (1899),

commentarium expolivit in Summam theologicam Sancti Thomae,
in quo nonnulla habet de mariali Corredemptione. Praemittit
auctor Beatam Virginem non fuisse causam efficientem. imme-
diatam Redemptionis nostrae, et tunc sequentem thesim propo-
nit: « Virgo Deipara absque dubio cooperata est Redemptioni
humani generis, ita ut iure Corredemptrix nuncupetur ».*?^ Agit
tunc de diversis modis cooperationis (donando Redemptorem, per
consensum etc.) et pergit: « Ipsi perpetrandae Redemptioni Ma-
ria adsociata est... Quod ita declarat Leo XIII [« consors cum
eo exstitit laboriosae pro humano genere expiationis »... « Fi-
lium ipsa suum ultro obtulit iustitiae divinae, cum eo commo-
riens corde... »].??!
« Aecedit quod Maria, praesuppositis iam condignis Christi
meritis (quibus nobiscum redempta est) (ipsa sua merita (sc.
congrua) Deo pro salute hominum obtulit, e£ Deus ea ex bene-
volentia coniunctim cwm meritis Christi acceptavit? [S. Al-
phonsus] ».*??
Postea, agens de cooperatione Virginis ad Redemptionem sub-
iectivam, ait Paquet: « Redemptio humana spectari potest vel
in se et absolute, vel relative et secundum actualem meritorum

Adam alone. For Adam, while he was the chief author of our ruin, nevertheless
had a cooperatrix jn the transgression by which he ruined us; and this coopera-
trix, the first woman, so really and efüicaciously .cooperated, that we can, in
a most true sense, attribute our ruin to her, as well as to Adam. She cooperated
in the fall in a most real and effieacious manner, because it was she who first
fell and urged Adam to commit the transgression, and he did, at her suggestion,
commit it. And that she was really guilty herself may be plainly gathered from
the irate God's maledietion upon her...». Et tandem, p. 13-14: « For example,
who would declare a man free from sin, if by his advice and counsel, he induced
another to offend God? Not only would he evidently sin, but he would actually
be guilty of the very same sin which he prompted that other to commit. ... ''hus,
while it is true that Adam, in a primary sense, became the chief author of our
ruin, it is equally true, in a secondary sense, that Eve cooperated in that ruin.
So shall we also see that the second Eve, the most Holy Virgin, by her good
counsel, be her consent to become the Mother of Jesus, and to His passion and
death for us, realiy and truly cooperated in man's Redemption ». ... «...by her
eonsent to the sacrifice of Jesus Christ [Mary] was to cooperate formally in the
Redemption to be wrought out by Him ».
32^ Arpoysrus PaquET, Disputationes theologicae seu Commentaria in Swm-
mam Theologicam D. Thomae; De Incarnatione Verbi, Quebeci, 1899, p. 353.
521 ()5. cit., p. 354-359.
322505 t0. DS 00s
 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX 389

Christi applicationem. Articulo praec. diximus de eo quod Virgo

Maria ad hominum salutem absolute spectatam praestiterit;
modo indaganda venit eius cooperatio in applicandis Redemptio-
nis fructibus ».??? Ergo evidens est cl. auctorem prae oculis ha-
bere Redemptionem quam nunc obiectivam dicimus. Quo autem
sensu imamediatam cooperationem excludat, in conclusione istius
capitis exponendum erit.
RicHanpUS F. QuiGLEY (1890), in eius acerrima controversia
cum Ioanne M. Davenport, ministro anglicano, haec inter alia
profert: Deiparae consortium cum Filio ab ipso Deo stabilitum
fuit dum hominum Redemptionem protoparentibus pollicitus est.
Unde in prima Redemptoris promissione Corredemptricis pro-
missio iam includebatur.?* Iuxta auctorem, Beata Virgo, qua-
tenus secunda Eva, ad opus redemptivum cooperata est non so-
lum physice et materialiter, sed etiam formaliter, eodem modo
quo Eva ad ruinam eooperata fuerat.55 Quapropter, subiungit
auctor, Corredemptricis titulus, quem catholici Deiparae Vir-
gini tribuunt, omnino retinendus est tamquam consonus doctri-

522 Told.
its
s24 Rrogagp F. QuiaLEv, Mary the Mother of Christ im Prophecy and
2, New York, 1892, p. 191: « 'The union of the woman with her
Fulfillment, ed.
work of God in the announcement of man's redemption. His
Son is the very
first promise of a Redeemer was imbedded (so to speak) in His promise of a
Co-Redemptress. Look at the text: ' I will put enmities between thee and the
Woman, and thy seed and her seed ^. What eould be clearer and more simple
of comprehension? ».
825 Op. cit., p. 247-248: «... Mary as truly and as formally cooperated in
man's Redemption , as Eve in man's fall. She cooperated, of course, in one sense
it could not
by the cireumstance of becoming His Mother. But, if this were all,
that she is the Cooperatri x of Redemption or Co-Redempt ress, except
be said
on, man's
in a purely material sense. At the solemn moment of the Annunciati
not give
Redemption depended on the alternative, whether she would or would
which she gave was not merely to the being Mother
her consent. And the consent
and dignity—
of God—that would have been simply an unparalleled exaltation
to undergo all the
but she consented to His work of Redemption. She consented
were involved in her Son dying for
unspeakable suffering and anguish, which
sins of the world. As Eve then formally cooperated in the fal, so Mary
the
no one, whose faith in
formally cooperated in the Redemption, and therefore,
ty—is sound, can
the doctrine of the Incarnation—the basilar idea of Christiani
the CathoHe sense, * Co-Redempt ress!' » ... « So much
hesitate to call her, in
title ' Co-Redemptress ".
have I felt obliged to say in justification of Mary's
that would attempt
I have little fear of any reasoning on Christian principles,
to deprive her of it ».
 390 Corredemptio apud scriptores americanos saec. XIX

nae Patrum. Attamen, quamvis formalis cooperatio Beatae

Virginis necessaria fuerit (ex voluntate Dei) ad perficiendum
opus redemptivum, hoc opus exclusivum est immediati agentis,
scilicet Christi.*?"
203 PETRUS GUAL, O. F. M. (1856), peruvianus, opus vulgavit de
Immaculata Virginis Conceptione in quo sic scribit: Beata Virgo
divinam economiam iam ab initio ingrediebatur tamquam Cor-
redemptrix ac principium omnium bonorum Redemptionis ; qua-
propter, intuitu meritorum Christi, praedestinata est ad gratiam
ante mundi constitutionem, antequam lapsus Adami permittere-
tur necnon transmissio culpae originalis.?* Doctrina de Maria
Corredemptrice seu secunda Eva, iuxta auctorem, a SS. Pa-
tribus uno ore proclamatur.*??

*?' 05. cit., p. 247: « Their [the Protestant's] one obvious objection to the
Catholie phrase '* Co-Redemptress ' would be that it denies the office of our dear
Lord as sole Redeemer. But this difficulty arises from their forgetting that there
are two different kinds of cooperations; and that where the co-operation takes
place by counsel, by instigation, by intercession, or by a consent without which
the work could not be accomplished, the work still remains ecclusively perform-
ed by the immediate agent. "Thus it was Adam's sin which exclusively wrought
man's fall; and yet Eve actively cooperated in that fall, because she incited
Adam to do that which exclusively caused it. Moreover, Eve's eooperation was
formal and not merely material, because she knew she was exciting him to
what involved man's ruin. In a parallel manner, Christ, our Redeemer, alone
wrought man's eohole Redemption; and yet Mary as truly and as formally co-
operated in man's Redemption as Eve in man's fall». Ut patet, distinguit au-
etor inter « operari Redemptionem » (et hoc est exclusivum Christi), et « coope-
rari ad Redemptionem », quod de Beata Virgine vere et realiter praedicatur.
375 Pgpno Guar, Tmriwnfo del Catolicismo en la Definición Dogmática de la
Inmaculada Concepción de María, Lima, 1856, p. 115: « María entraba siempre
en el plan divino como Corredentora y principio de los bienes de la Redención,
y por esto ' fué predestinada a la gracia antes de toda la creación, antes de per-
mitir la caida de Adán y la transmisión de la eulpa original', por un género de
redeneión preservativa inmensamente más noble y privilegiada, asumiéndola en
el rango de Corredentora en gracia y virtud de los méritos previstos y atención
a la infinita dignidad del Hijo divino, cuya redeneión estaba ya decretada con
prioridad de orden, y de quien era destinada a ser Madre ». Cf. Lutzs FRANCISCO
RicarpE, Epistola ad Episcopum Ywucatanensem, 19 sept., 1848, apud Pareri del-
Ul'Episcopato Cattolico..., vol. 4, Roma, 1851, p. 203: « Y ciertamente considero
que no habrá católico amante de su religión y celoso de su gloria, que crea que
la madre del autor de la vida entrase al mundo por la muerte cual ha sido el
peeado original, que un privilegio concedido a Eva, causa de nuestra perdición,
se negase a María nuestra libertadora... ».
5? 05. cit., p. 128: « Los Santos Padres, Justino e Ireneo, que casi alcan-
zaron los tiempos apostólicos, pues fueron instruidos por los obispos que los
 Corredemptio apud scriptores anglicos saec. XIX 391

B) Soriptores anglici:
FnipERICUS G. FABER, Congr. Oratorii (ob. 1863), in eius no- 204

tissimo tractatu de compassione Beatae Virginis, Corredem-

ptioni mariali aperte suffragatur. En quasi synthesis doctrinae
ibi propositae: Titulus Corredemptricis, quem Beatae Virgini
tribuunt Saneti et Doctores, nedum sit mera amplificatio hyper-
boliea, veritatem potius accuratissime exprimit." Quamvis enim
Christus sit unieus Redemptor generis humani, tamen Beata
Virgo, praesertim ob eius compassionem, Filio suo in opere re-

Apóstoles ordenaron, serán los primeros maestros de esta verdad. San Justino,
pues, hablando del pecado original y de los que lo contrajeron, pone siempre a
la Santísima Virgen al lado de Jesucristo, como Corredentora, y manifiesta la
causa de ser su Madre, ' porque (dice) por la via que tuvo principio el pecado
original, por la misma fuese disuelto'». Cf. RicAnRDO CasANOVA, Sermón pane-
gírico de la Inmaculada Concepción de la, Santísima Virgen María, in Aniver-
sario XXV de la definición dogmática de la, Inmaculada Concepción de María
celebrado en la, catedral de Guatemala, dic. 1879, Guatemala, 1879, p. 104: « Ju-
dith, salvadora de Israel por el valor de su brazo; Esther, salvadora también
de su pueblo y exenta sola ella de una ley terrible, retratan claramente a la
Corredentora del género humano, a 1a predilecta creatura libre del anatema que
oprime nuestro linaje». Cf. etiam FiDELIS Howogro nA SrrvA nos SANTOS PEREIRA,
These em que se sustenta e prova con toda a evidencia a pureza, da, Immaculada
Conceicáo de Maria Santissima, Rio de Janeiro, 1850; apud Pareri dell Episco-
pato Caíttolico..., vol. 8, Roma, 1852, p. 585: « Sendo Maria Santissima destinada
de
ab aeterno para ser tambem conjunctamente com o Verbo Divino, que havia
a Reparadora do Peccado Original, como era pos-
enearnar em suas entranhas,
».
sivel que fosse ella manchada do mesmo peeceado que vinha reparar?
539 FgepeRICK WiLLIAM FarkR, The Foot of The Cross or The Sorrows of
like?
Mary, London, 1857, p. Y: « How then shall we say what her woes are
Holy men have tried to do so, and they have done it by calling her the Co-
Redempiress of the world, and speaking of her sorrows as they blended
the sins
with the Precious Blood, and the two made but one sacrifice for
'There is a deep truth, and a most substantial one, hidden
of the world.
in a sense in
under these great words, and yet they may be understood
which they would not be true. "l'hey are the expressions of an excellent
devotion... They are accuracies, not exaggerations ». Alias, de eodem titulo
word in which the
Corredemptricis ait: «In fact there is no other single
truth could be expressed; and far off from His sole and sufficient redemption
alone and aloof from
as Mary's co-operation lies, hee co-operation stands
elect of God. 'Phis, like some other prerogatives
all the co-operation of the
mere mention of it.
of our Blessed Lady, cannot have justice done it by the
we can understand all
We must make it our own by meditation before
But neither the Immaculate Conception nor the Assumption
that it involves.
this title of Co-Re
wil give us a higher idea of Mary's exaltation than
ascertained its significance ».
demptress, when we have theologically
392 Corredemptio apud scriptores anglicos saec. XIX

demptivo intime ac inseparabiliter consociata est.*?! Sed « pos-

sumusne revera supponere compassionem virgineam ita mundi
Redemptioni connexam esse ut per eam salus nobis promeriíia
fuerit necnon peccatum per eam ezcpiatwum? ».*?? Respondet Fa-
ber « Beatam Virginem non esse alteram redemptricem stricto
ae indivisibili sensu quo Christus est Redemptor, sed esse potius
Corredemptricem accurato sensu istius vocabuli compositi ».**?
Item distinguit inter cooperationem ad applicationem fructuum
Redemptionis (ad quam, sicuti ceteri Sancti, concurrit et Dei-
para) et cooperationem ad ipsum opus redemptivum cui eadem
Virgo, ezeluwsis als, praecipue per compassionem cooperata
est.*?* Unde concludit auctor compassionem virgineam, quamvis
non necessariam ad Redemptionem, esse tamen partem integra-

*'" Op. cit., p. 25: « By His [Christ's] merits alone are we saved. His
prerogatives as our Redeemer are simply unshared by any one. ... Yet it
was His will that His Mother, her office, ber consent, her graces, her suffer-
ings, should be so mixed up with thc scheme of redemption, that we cannot
separate them from it. ... He seems to draw her almost within the same
law of expiation which surrounded Himself, so that it should be true that
there are many senses in which she may be said to have taken a part in the
redemption of the world ».
55? Op. cit., p. 381: «...are we... to suppose that our Lady's Compassion
was part of the redemption of the world, that the salvation of souls was
merited by it, and that sin was expiated by it?»
*5 Op. cit., p. 382: «..we have no doubt that our Blessed Lady is not
the Co-Redemptiess of the world in the strict sense of being redemptress,
in, the wunshared. sense in avhich our Lord is Redeemer of the world, but she
is Co-redemptress in the accurate sense of that compound ord». ...«...it
is of importance, even in a devotional point of view, for us to know what
we mean by a title, which certainly conveys a real truth, and a truth which
could not easily be ontherwise expressed ».
** Op. cit., p. 385: « Without her, the work [of redemption] could not
have been accomplished. Lastly, it was a co-operation of a fotally different
kind from that of the Saints. 'Theirs was but the continuation and Qppli-
cation of a suffücient redemption already accomplished, while hers was a con-
dition requisite to the accomplishment of that redemption. One was a mere
consequence of an event, which the other actually secured, and which only
became an event by means of it. Hence it was more real, more present,
more intimate, more personal, and with somewhat of the nature of a cause
in it, which cannot in any ay be predicated of the co-operation of the
saints. And all this is true of the co-operation of Mary, without any
reference to the dolours at all. But her dolours were of themselves another
co-operation still more peculiar ».
 Corredemptio apud scriptores anglicos saec. XIX 393

lem ** imo et partem intrinsecam istius operis.5?* Oblatio Bea-

tae Virginis iuxta crucem verum fuit sacrificium ed piatorim in-
nocentissimae creaturae pro peccatis omnium hominum.*?' Vir-
ginis satisfactiones repositae sunt in thesauro Ecclesiae, eo modo
quo praedicari nequit de satisfactione aliorum Sanctorum.*??
Postquam Beata Virgo amplissimam Deo obtulit reparationem,
nihil prorsus iniuriae remansit quoad gloriam Conditoris.*??
RaPHAEL MELIA, Societatis Apostolatus Catholiei (ob. 1876),

8:5 05. cit., p. 389: « What then is the place which our Lady's Compassion
holds in the purposes of God? This grandeur of co-operation in a great
measure answers the question. Her dolours were not necessary for the
inseparable
redemption of the world, but in the eounsels of God they were
They belong to the integrity of the divine plan; and they doubtless
from it.
and which
perform many functions in it which we are unable to apprehend,
perhaps we do not so much as suspect ».
*56 Op. cit., p. 401: «' Thus her Compassion was not only an Z4nirinsic
part of the Passion, but among its chief and most efficacious elements ».
57 0p. cit., p. 395: « From the Compassion of Mary being contempora-
Passion, and indeed an integral part of it, there flowed into
neous with the
character of sacrifice and ecpiation which belonged to the Passion,
it the
and after a kind whieh does not belong to the sorrows
and this in a degree
As the Passion was the sacrifice which Christ made upon the
of the saints.
the Cross. ]It
Cross, so the Compassion was the saecrifiee of Mary beneath
was her offering to the Eternal Father. It was an offering made by a
». Et paulo inferius,
sinless creature for the sins of her fellow-ereatures
of Mary's Com-
p. 396: « Thus there is a sacrifieial and expiatory character
is peculiar to itself. 'The world was redeemed by the Passion
passion which
was, in the ordinance of God, such a thing
of our Lord. But there never
disjoined from the Compassio n of Mary. The two
as a Passion of Jesus
moment through the
things were one simultaneous oblation, interwoven each
Eternal Father, out
thickly crowded mysteries of that dread time, unto the
were the Hearts of Son and Mother, for the
of two sinless Hearts, that
them contrary to their merits, but ac-
sins of a guilty world which fell on
cording to their free will».
one simultaneous and
3338 05. cif., p. 406: « [Mary's Compassion was]
of the older theologians has
indeed identical sacrifice with His; so that one
and Mary was altoget her one, and their holocaust
said: * The will of Christ
a place with
Hence her satisfactions have
one... [Arnoldus Carnotensis].
His in the treasur y of the Church, which does not belong to the satisfactions
of the saints ».
ion, a reparation worthy
s:9 Tbid.: « [Mary's oblation] made ample reparat
what she offered was the Incarnate God,
of God and equal to God, because
likewis e her obendie nt and loving Son. When Mary had made her
who was
the glory of the
offering, not a vestige of the outrage of sin remained wpon
darkness illumined,
Creator. Al] wound was healed, all void was filled up, all they
words of such a mystery, inadequate as
if we may dare to use humane
must necessarily be».
 394 Corredemptio apud scriptores anglicos saec. xIX

haec asserit in quodam opere de praerogativis marianis: Absque

libero ae voluntario Virginis consensu Verbum Divinum in vi-
sceribus Deiparae minime incarnatum fuisset. Non quod Deus
aliter non potuerit agere, sed quia voluit Mariam esse activum
elementum istius mysterii.*^' Beata Virgo, stans iuxta crucem,
voluntarium pro nobis sacrificium voluntario Christi sacrificio
coniunxit et sic una cum Redemptore cooperata est et contulit
ad restaurationem spiritualem generis humani; quapropter, pe-
culiaris omnium christianorum gratitudo ipsi certe debetur.54!
206 IoANNES H. NEWMAN, Cong. Oratorii (ob. 1890), non videtur
pleniorem sensum muneris corredemptivi assecutum fuisse. Con-
tra anglicanum Pusey (qui Virginis cooperationem nimis aequo
coarctabat) Newman proponit atque evolvit traditionalem do-
ctrinam de Maria « Secunda Eva » : Prior Eva fuit causa activa,
positiva, sine qua non, originalis praevaricationis.** Tdeoque
Beata Virgo, Secunda Eva, testantibus Patribus, cooperata est
ad Redemptionem non solum quia in eius visceribus efformatus
est Redemptoris corpus, sed cooperata est specificis actibus sa-
lutaribus, praesertim obedientia. Haec Virginis cooperatio ad

'"^ RAPHAEL MEL, The Virgin Mary, London, 1868, p. 117: « The Holy
Trinity would not have effected the Inearnation of the Divine Word in the
womb of the Blessed Virgin unless by her own free will and consent. God,
of course, in His omnipotence could have done without her consent, but He
did not do so, because He wished to take human flesh from her, not as a
passive or material instrument, but rather as an active and intelligent
element ».
*' Op. cit., p. 124: «Thus our Blessed Lady, by uniting her spontaneous
Sacrifice for our sake to the equally spontaneous sacrifice of the Son of
God, co-operated and contributed with our Blessed Saviour to the spiritual
restoration of mankind; and for it she is surely entitled to the partieular gra-
titude of all Christianity ».
"? Card. JonN HENRY NEewMaN, Mary the Mother of Jesus (Letter ad-
dressed to Rev. E. B. Pusey, D. D., in 1864), New York, s. a., p. 40: « She
co-operated, not as an irresponsible instrument, but intimately and personally
in the sin: she brought it about. As the history stands, she was a sine qua,
^on, a positive, active eause of it». De tota hae quaestione consule cl. FRAN-
cis J. FmrEpEL, The Mariology of Cardinal Newman, New York, 1928, p. 183-212.
** Op. cit., p. 44: «...they [the Fathers] unanimously declare that she
[Mary] was not a mere instrument in the Inearnation, such as David, or
Judah, may be considered; they declare she co-operated in our salvation not
merely by the descent of the Holy Ghost upon her body, but by specifie holy
acts;that as Eve was disobedient and unbelieving, so Mary was obedient and
believing; that as Eve was a cause of ruin to all, Mary was a cause of salva.
tion to all; that as Eve made room for Adam's fall, so Mary made room for
 Corredemptio apud scriptores anglicos saec. XIX 395

Incarnationem fuit revera meritoria.^ — Utrum autem Beata

Virgo proxime et immediate aliquid contulerit ad ipsum opus
redemptivum, auctor nullibi dicit. Axioma mariologicum « Beata
Virgo de congruo nobis promeruit quod Christus de condigno »
(quod apud Segneri detexit) videtur de sola eooperatione remota
neenon de actuali impetratione intelligere.*^* Quoad titulum Cor-
redemptricis, contra quem Pusey declamaverat, tenet Newman :
Si omnia quae SS. Patres de Beata Virgine docent prae oculis
habentur, non videtur excessivum illo vocabulo uti, dummodo
accurate exponatur.*4*
SyrvEsTER HUNTER, S, I. (1894), in praelectionibus theologiae 907

dogmaticae: Doctrinam Sacrae Scripturae perlustrantibus satis

patet Beatam Virginem ad perficiendam humani generis Redem-
ptionem diversimode cooperatam fuisse; unde sacri scriptores,
missis ambagibus, eam Corredemptricem ac Mediatricem appel-
lant. Titulus iste, ad mentem eorum qui illum adhibent, nullo
modo detrahit a dignitate infinita Iesu Christi, qui dignatus
est Matrem suam (ab ipso redemptam) sibi consociare in perfi-
ciendo opere redemptivo.*?*"

not as the
our Lord's reparation of it; and thus, whereas the free gift was
it follows that, as Eve co-operate d in effecting a
offense, but much greater,
good ».
great evil, Mary co-operated in effecting a much greater
(Serm. 140), NEW-
$4 (p. cit., p. 50, adductis verbis S. PETRI CunvsoLoacr
though in oratotical
MAN subnectit: « It is difficult to express more explicitly,
Virgin had a real meritorious co-operation, a share
language, that the Blessed
the fall». Et inferius
which had a 'hire' and a 'price' in the reversal of
about our redemption,
p. 60: «...if she had a meritorious share in bringing
Cross with a mother's heart and drank in to the full
..1f she stood by the
it is impossibile that
those sufferings which it was her portion to gaze upon,
of her life on earth with her
we should not associate these characteristics
etiam eius Meditations and Devotions,
present state of blessedness ». Cf.
New York-Lon don, 1893, p. 36-38.
of Christian Doctrine, 1835,
*5 TJ. H. NEwMaN, Essay on Development
« Because she is the Mother of God, the salvation of mankind is
p 444-45:
prayers ' de congruo , but de condigno it is due only
said to be given to her
to the blood of the Redeemer ' ».
p. 84. Cf. F. J. FRIEDEL,
s y. H. NewMaAN, Mary the Mother of Jesus,
op. cit., p. 208-209.
y, vol. 2, ed. 2, New
*4 SypvesreER. HuNTER, Outlines of Dogmatic Theolog
the teachin g of the Holy Scripture be studied,
York, 1894, p. 580, n. 571: « If
be found that there are many ways in which our Lady had a part in
it will
ion of the world; and holy writers
carrying out the divine plan of the redempt "These
mer and as a mediator.
have not hesitated to speak of her as a Co-rede
 396 Corredemptio apud scriptores anglicos saec. XIX

Quomodo cooperata est Deipara ad Redemptionem nostram?

Quatenus cuncta Redemptionis economia ab eius libero consensu
pendebat;*** quatenus martyrium proprium, amore nostri tacta,
voluntarie acceptavit.*^" Postea addit: Beata Virgo ad hominum
salutem cooperatur non tantum propter consortium in opere In-
carnationis, ut antea diximus, sed etiam propter exemplum et
potentissimam intercessionem.55?
208 IosgPH WILHELM et THOMAS SCANNELL in eorum £heologia dog-
matica ad mentem M. J. Scheeben: Ut Mater Christi, Maria
physice cooperata est ad Incarnationem.*?' Inter merita Christi
et Beatae Virginis haec diversitas ponenda est, scilicet: merita
Christi sunt infinita et nobis applicantur auctoritate Christi
ipsius; dum merita Deiparae non sunt infinita neque auctoritate
propria nobis communicantur.* Tituli quos Ecclesia Deiparae
Virgini subinde adseribit (sc. Novae Evae, Sponsae Novi Adami
etc.) clare ostendunt Mariae consortium cum Christo ab ipso Deo
ordinatum fuisse. Unde vocatur reparatrix, Redemptria, etc. ...
Primus actus quo Beata Virgo ad Redemptionem cooperata est,
fuit eius consensus in Redemptoris Incarnationem.55? Praeterea,
words must be understood in the sense of those that use them; and if the
£rounds on which their use is founded be considered, it will be found that
they are far from impeaching the infinite dignity of the Divine Son, who was
pleased to admit His human Mother to have a share in accomplishing that
work of redemption of which she herself stood in need ».
*5 Op. cit., p. 518, n. 512: « We may here observe that the dignity [of
the divine Maternity] was not forced upon her; but when it was proposed to
her by the messenger of God she accepted it because she understood that
such was the Divine will (St. Luke, 1, 98); and on this free act of acceptance,
eternally foreseen, zhe 4ehole scheme of redemption depended, no less than
on the free acceptance of a life of suffering and cruel death by the Human
Will of Christ ».
** Tbid.: «'The Mother, too, knew the sorrows that were before her
(St. Luke, 2, 20, 35), but she accepted them, for her love to man, and because
she knew that such was the good pleasure of God ».
*9 Op. cit., p. 581: «' The Mother of God helps the salvation of man, not
only by her share in the work of the Incarnation, as we have explained, but
also by her bright example and by her powerful intercession ».
*5, J; WrLHELM and T. ScaNNELL, Manual of Catholic Theology, vol. 2,
ed. 2, London, 1901, p. 221: « As Mother of Christ, Mary co-operated ' physi-
cally' in the Incarnation ».
$852 10p23 0i vol 2339992)
*5* Ibid.: « The titles given by the Church to Mary, *the new Eve ', *the
Bride of the New Adam ' ... clearly contain the idea that her work is associated
with the work of Christ by a special ordinance of God; that it enters the plan
 Corredemptio apud scriptores belgas saec. XIX 397

offerens Iesum in templo et iuxta crucem, voluntatem propriam

voluntati Christi intime coniungens, Beata Virgo nobis exhibetur
tamquam diaconissa iuxta Sacerdotem offerentem. ... Beata Virgo
est elementum activum et integrale sacrificii Christi, quin hoc
sufficientiae aec superabundantiae ipsius Christi ullo modo offi-
ciat. ... Deiparae consortium cum Christo i» acquirendis meritis
redemptivis, adhue prosequitur in eorum dispensatione.*^*

ART. 2
Seriptores belgae

OsvALDUS VAN DEN BEnGHE (1872) in opusculo de Virginis ha- 209

bitudine ad sacerdotium, marialem Corredemptionem sensu pro-

prio diserte exponit: Est Deipara nova Eva, socia novi Adami,
Corredemptrix generis humani. Quid haec omnia significant nisi
Redemption.
of Redemption, and forms a subordinate but integral part of
She
Hence the attributes of the Saviour are often bestowed on His Mother.
Reparatrix , even Redemptri v; the destructio n of sin and
is called Salvatrix,
of these titles and
the victory over the devil are ascribed to her. The meaning
applied to Christ;
attributes when applied to Mary is not the same as when
the * Handmaid of the Redeemer in the
to the former they only apply as to
work of Redemption'. 'The first act of Mary's co-operation in the work of
Redeemer... ». ... « Ma-
Redemption is her consent to become the Mother of the
to jt His first act
ry's consent became a full co-operation when Christ united
of obedience ».
offering of Jesus
554 Qp. cit., vol. 2, p. 223: « This initial consent... the
and on the cross, the complete union of her will with His in the
in the temple
Son as a deaconess by the
work of Redemption, place Mary by the side of her
of the sacrificin g priest. ... Mary takes an active and éntegral part in the
side
ng with His self-sufficiency
sacrifice of Christ, without in the least interferi
of Jesus with her Son in
and supremacy. ...' The association of the Mother
g merits, is maintain ed in their distribution ». Cf.
acquiring the redeemán
King, London, 1886, p. 371, iuxta quem
Hxwny J. CorxenumpGE, The Mother of the
compassi o non participa vit efficaciam redemptivam Passionis
Beatae Virginis
Of. etiam P. GALLWEY, The Watches
Christi, sed participavit Passionis meritum.
Passion, ed, 17, vol. 2, Roehampton, S. W., 19160, p. 359 ubi,
of the Sacred
(sc. «...Filius meus et ego
allegatis verbis Revelationum Sanctae Birgittae
mundum quasi uno corde »), subiungit auctor: « To a true child of
redemimu s
understood the revelations of God,
the Holy Church, like Saint Bridget, who
^. For even so does Holy Church
our Lady is not afraid to say: « We redeemed
e her believing children to say to Holy Mary, 'Our
without seruple encourag In
Our Hope'/, and a thousand similar words.
Life, Our Sweetness and
Co-Redemptress. Such words scan-
the same spirit holy writers call our Lady
to whom He gives understanding ».
dalize none of Christ's little ones,
398 Corredemptio apud scriptores belgas saec. x1IX

Virginis consortium in sacrificio Christi? *^^ Propter hoc inti-

mum consortium Deipara Virgo una cum Christo constituit prin-
cipiwm commune cuius terminus est corpus Christi mysticum,
sc. Ecclesia.*7*
Enarratis diversis modis quibus Christus opus obiectivum
Redemptionis perfecit, subdit auctor: In hoc opere Christus so-
lus non fuit, sed iuxta eum stabat Beata Virgo, tamquam homi-
num Corredemptrix, imperium Satanae una cum Christo ever-
tens, uti iam in Protoevangelio praenuntiatum fuerat.5?" Unde
Beata Virgo ad omnes actus solemnis illius sacrificii redemptivi
cooperata est. * Dum Christus seipsum in ara crucis immolat
— asserit auctor cum J. B. Malou — Beata Virgo ipsum immola-
bat, cum ipso sacerdotium supremum agebat, una cum ipso
mundi peccata redimebat, una cum ipso quodammodo acquirebat
infinitum thesaurum meritorum, quibus satisfactio divinae iu-
stitiae praebebatur.*^? Haee Virginis Corredemptricis cooperatio

*5 Oswarp VAN Drew BrnGHE, Marie et le Sacerdoce, ed. 2, Paris, 1875,

p. 39: « Aprés ces études préliminaires qui ne feront que préparer le terrain,
nous entrerons dans le sujet proprement dit. Dés l'abord, Marie nous appa-
raítra comme 1a nouvelle Eve, comme l'aide du nouvel Adam, comme 1a Coré-
dempírice du genre humain. Qu'est-ce à dire, sinon qu'elle sera lintime as-
sociée de l'euvre de son Fils, de son Fils, Prétre du Trés-Haut, de son Fils,
victime offerte pour le rachat de la terre?»
*5* Op. cit., p. 33: « Pour Marie, étre unie à Jésus comme une épouse,
C'est étre sa coopératriee et son aide; c'est constituer en quelque sorte avec
lui un principe commun dont le terme sera le corps mystique du Sauveur,
e'est-à-dire, l'Eglise ».
*" Op cit., p. 251-252: «'Telle est, décrite en quelque mots, la fin du sa-
crifiee de Jésus-Christ. Or, pour l'attaindre l'Homme-Dieu n'est pas seul ;
j'apercois à ses cotés la femme prédestinée, la Corédemptrice du genre humain,
la Mére des vivants, l'aide semblable à lui-méme, et pour tout résumer en un
mot, sa fidéle associée dans son »uvre de Prétre et de Roi. Etroitement unie
à Jésus, Marie concourra à la ruine totale de l'euvre du démon, et à la con-
sommation du regne de son fils, ce qui est la fin glorieuse du sacrifice. N'est-il
pas écrit d'elle, en effet, que de concert avec le fruit de son sein, elle doit
écraser la téte méme du serpent infernal?».
$55 (p. cit., p. 49: « Elle interviendra ensuite dans tous les actes solennels
du sacrifice, et sera enfin immolée elle-méme par le glaive de la douleur ».
*5? Op. cit., p. 108-109: « I1 [Malou] montre la Corédemptrice de nos àmes
debout aupreés de la eroix, et s'unissant à la céleste victime, pour offrir à Dieu
le Pére, le grand sacrifice d'expiation. * Alors, ajoute-t-il, l'intention de Marie
était unie à celle du Rédempteur; sa volonté ne faisait qu'une volonté avec la
Sienne. Tandis que l'Agneau sans tache s'immolait de plein gré pour le salut
du monde, Marie le sacritiait à la méme fin. Elle ezergait aveo lui le sacerdoce
supróme; elle rachetait avec lui tous le péchés du monde; elle gagnait en quel-
 Corredemptio apud seriptores belgas saec. XIX 399

ab ipso Deo ordinata fuerat.5*9? Praeterea, titulus cooperatricis

Redemptionis, quem Deiparae adsceribimus, perpetua Ecclesiae
iraditione nititur.**!
HENRICUS SAiNTRAIN, C. SS. R. (18/3) in quodam opere de 910

Maria, perpetuo hominum succwrsu: Titulus Corredemptricis,

quo Deipara a Sanctis exornatur, omnium pulcherrimus est,
post titulum Matris Dei. Maria exstitit Corredemptrix, primo,
quia Victimam sacrificii redemptivi mundo praebuit. Haec ta-
men cooperatio non fuit mere materialis, etenim ad sacrificium
Filii consensus Matris requisitus fuerat, imo et erat quodammodo
necessarius.5?? Praeterea, iuxta crucem, Deipara in genus hu-
manum vera ac sacra iura acquisivit quia eius materna iu Chri-
stum iura pro nobis abdicavit,*^ imo et una cum Filio seipsam
pro nobis immolavit, unde eadem iura eundemque titulum ac
Christus ipsa participavit. Non quod Mariae compassio fuerit ex
seipsa redemptiva,**^ sed primo, ad perfectionem Redemptionis

que sorte avec lui le trésor infimi de mérites, qui satisfaisait à la justice
divine * ».
599 0p. cit., p. 48: « Oui, Dieu a confie à cette Vierge sans tache la mission in-
comparablement glorieuse d'assister le Sauveur dans l'accomplissement de son
ceuvre, dont le triple earactére essentiel, on ne le peut méconnaitre, est d'effacer
les péchés des hommes, d'ouvrir le trésor de la gràce, et de conférer enfin aux
&mes la perfection de la gloire ».
$9; Op. cit., p. 46: « Voilà pourquoi, fondés sur la tradition constante de
l'Eglise, nous attribuons à la Vierge sans tache les titres glorieux de Libéra-
trice et de Coopératrice de la Rédemption ».
362 ETENRI SarNTRAIN, Marie secours perpetuel des hommes, ed. 2, ''ournai,
1884, p. 49: « Les saints donnent en effet à Marie le nom de Corédempírice, et
c'est bien là, s'il est fondé en raison, son plus beau nom apres celui de Mére de
Dieu, comme celui de Jésus ou de Rédempteur est, apres celui de Fils de Dieu,
le plus beau nom du Verbe incarné. Or, il est impossible de disputer ce titre
à Marie». Et inferius, p. 51: « Marie est notre Corédemptrice, parce qu'elle a
fourni la grande et adorable Victime dont l'oblation nous à justifié et délivrés ».
... « Et remarquez que ce ne fut pas, de la part de Marie, une coopération pure-
son
ment matérielle, e£ par là dénuée de tout mérite. Nous croyons en effet que
consentement au sacrifice de son Fils était requis, et en quelque sorte néces-
saire ».
553 (p. cit., p. Do, Christus e cruce sic Matrem suam alloquitur: « Recevez
que tous les
done la seule qui soit digne de Ia Corédemptrice du genre humain;
deviennent
enfants d'Eve, purifiés et régénérés dans un Sang qui est le vótre,
qu'ils remplacent pour vous le Fils que vous perdez en moi. Vous
vos enfants,
powr mon Pére
avez acquis des droits sacrés sur ewm, en renoncant, par amour
:
et pour euo, à vos droits sur moi ».
asserunt Com-
*** Neque fautores Corredemptionis marialis nostris diebus
400 Corredemptio apud scriptores belgas saec. xix

necessaria erat (non absolute, sed quia Deus ita disposuit), et

praeterea, media sua compassione, Deipara in merita Christi
verum ius acquisivit et ita potest ea hominibus applicare.*^?
Munus Sancti Ioseph ad hoc limitabatur, sc. ut hominum khe-
demptorem congruo modo in mundum introduceret atque ex-
terna Redemptionis adiuncta pararet. Sed reliqua a solo Iesu
cum Maria perficienda sunt; isti sol? salutis nostrae negotium
gerunt; novus Adam et nova Eva, sancti, immaculati, a pecca-
toribus segregati, ipsi soli Redemptionem omnium, pro nobis
patientes, promerere possunt.*95?
Notamus Patrem Saintrain de cooperatione Virginis ad ipsum
opus redemptivum in cap. 5 et 6 sui tractatus agere, et postea,
cap. 7, de Virginis cooperatione ad Redemptionem subiectivam,
seu ad gratiarum applicationem. Quod caput ita fere incipit:
Quia Beata Virgo, tamquam victima nostrae salutis, una cum
Iesu passa est, Domina nostra evasit sicut Christus, media sua

passionem Deiparae fuisse ez; seipsa redemptivam, sed solummodo ez meritis

Christà Redemptoris.
555 0p. cit., p. 91: « Elle est notre Corédemptrice surtout, parce qu'elle a
librement consenti à la mort sanglante de eet Agneau qui lui appartenait, qui
était sa chair et ses os, et qu'elle l'a en quelque sorte livré au glaive du Sacri-
ficeateur. Mais le méme titre et les mémes droits lui appartiennent aussi, parce
qu'elle fut victime conjointement avec Jésus, et que, tout ce que Jésus a souffert
dans son corps pendant sa passion, elle l'a souffert dans son eceur durant trente-
trois années. Ce n'est pas sans doute que les douleurs de Marie eussent par
elles-mémes la vertu de nous purifier, de nous délivrer; mais d'abord elles
étaient nécessaires à la perfection du grand ouvrage de notre rédemption. Et
puis, de quelle utilité seraient pour nous les mérites de Jésus, s'ils ne nous
étaient appliqués? Or, par son martyre, Marie a acquis un véritable domaine sur
ces mérites; elle en dispose comme elle veut, en faveur de qui elle veut ».
596 (5. cit., p. 59-60: « La mission de Joseph se bornait à introduire le Sau-
veur dans le monde d'une manieére honorable, sous le voile de son angélique
mariage avee la Vierge Mére; il devait faire les préparatitfs extérieurs de la
Rédemption, et, comme les serviteurs d'Abraham, aecompagner le nouvel Isaae
jusqu'au pied de la montagne du sacrifice; mais arrivé là, il devait s'arréter.
Le reste regardait Jésus et Marie sewis, mais Jésus et Marie d'une maniére in-
séparable. O'était à eux seuwís, mais à eux deux, de faire les frais de notre
salut, comme 1e premier couple avait consommé notre perte d'un commun accord.
Dieu avait condamné Adam aux travaux, et Eve aux pleurs et aux gémissements;
mais les souffrances de ees deux coupables ne pouvaient étre d'aucune utilité
pour nous. C'est pourquoi il nous donne un nouvel Adam et une nouvelle Eve,
qui tous deux saints, immaculés et séparés des pécheurs, peuvent seuls mériter
par leur souffrances le salut de tous; et des lors la sentence portée contre le
premier couple, retombe sur ce couple béni ».
 Corredemptio apud seriptores belgas saec. xIX 401

passione, Dominus noster effectus est. Hoc tamen non sufficit:

Beata Virgo, media sua compassione, ingentissima merita acqui-
sivit; media sua compassione, faeta est veluti aquaeductus quo
Salvatoris merita hominibus dispensantur.**"
C. H. T. JaMan (pseudonymus pro Gerardo B, Truyens), no-
tum tractatum edidit de T'heologia Mariana in quo inter alia
quaeritur: « Utrum beata Virgo possit dici Cooperatrix redem-
ptionis et Corredemptrix hominum? Respondetur: beata Virgo
vere cooperata est humanae redemptioni sic ut iure mereatur
titulum Cooperatrieis humanae redemptionis. Haec assertio est
iuxta communem sensum Patrum ac Doctorum. Probatur primo :
[Argumentum desumitur ex eo quod opus Redemptionis a con-
sensu Virginis pendebat] ».
« Probatur secundo : beata Virgo etiam eatenus cooperata est
mysterio Redemptionis, quatenus se obtulit sociam Passionis ;
cum, quantum Christus passus est in corpore, ipsa passa est in
anima (quod voluit insinuare Simeon quando dixit: Et tuam
ipsius animam pertransibit gladius. Lwc. 2, 35), et passionem
suam ipsumque Filium patientem obtulit ad propitiandum Deum
pro mundi peccatis sic ut commune assertum theologorum sit
Virginem id meruisse de congruo, quod Christus meruit de con-
digno. Christus autem meruit de condigno redemptionem nostram
et gratias ad eam pertinentes; et sic eandem [redemptionem |
beata Virgo meruit de congruo ».***
« Obiicitur: vere Redemptor noster solus est Christus, qui
cum omnibus nobis ipsam Virginem redemit : ergo nequit ipsa vo-
vari Corredemptrix vel Cooperatrix ad redemptionem. — Ad quod
respondetur omnino solum Christum Dominum esse Redempto-
rem principalem et per modum satisfactionis simpliciter ac de
condigno; adeo ut de fide certum sit Christum non indiguisse
al-
operibus satisfactoriis suae Matris vel meritis cuiuscumque
terius. Cum quo tamen stat quod Mater Christi fuerit cooperata

notre salut, conjointe-

557 Op. cit., p. 62: « En souffrant comme Victime de
Marie est devenue notre Dame, comme l'Homme-Dieu, par sà
ment avee Jésus,
ee n'est pas tout: elle s'est aequis par
passion, est devenu notre Seigneur. Mais
Canal ou l'Aquedue par oü
là des mérites immenses ; par la elle est devenue le
sur nos &mes; elle peut les appliquer à
tous les mérites du Sauveur se dérivent
elle veut ». |
qui elle veut et comme
Theologia Mariana, Lovanii, 1896, p. 98-99.
ses (y. H. 'T. JaMan,

26
402 Corredemptio apud scriptores belgas saec. xIX

redemptioni, non per modum praestantis satisfactionem condi-

gnam pro peccato, sed per modum impetrantis et merentis de
congruo adventum Christi et generantis illum maxime ea inten-
tione ut in humanitate assumpta solveret pretium pro peccato;
offerendo insuper compassionem et dolores suos pro salute no-
stra, et ita orando et impetrando cum efficacia salutem no-
stram ».55?
« Quid beata Virgo nobis meruit merito de congruo? » Reco-
litur, in primis: « ... ad perfectum Salvatorem et Redemptorem
pertinet ut per merita sua, omnia ad iustificationem et salutem
necessaria nobis conferat quae Adamus delicto suo nobis deme-
ruit », et tunc additur: « Hoc ergo supposito tamquam recepto
inter theologos, quaestio est utrum Aaec quae Christus nobis
meruit de condigno, cadant simul sub meritum beatae Virginis
de congruo? Ad quod respondetur: quidquid nobis Christus
meruit de condigno, etiam beata Virgo nobis promeruit de con-
gruo ».*^ Et adductis quibusdam auctoritatibus, pergit auctor
nostri tractatus:
. «Obiieitur: meritum Christi se solo est condignum ad pro-
merendam salutem nostram, et se solo est causa motiva adaequata
divinae voluntatis ad conferendam nobis salutem; alias enim
Christus non foret perfectus Redemptor: ergo otiosum est me-
ritum beatae Virginis et sine effectu. — Ad quod respondetur
argumentum sic generice sumptum esse lutheranum, exclusivum
etiam nostrae cooperationis qua commeritoriae salutis. Sicut ergo
fide certum est quod, non obstante merito Christi, tamen vere
mereamur salutem nostram, ita etiam recepta a Patribus et
theologis sententia est, quod etiam beata Virgo influxum merito-
rium habeat de congruo in nostram salutem, sub diversa nempe
ratione quam Christus, uti fuse ostensum est », scilicet Christus
sub ratione condignitatis, Beata Virgo sub ratione congrui-
tatis.*"!

*** Op. cit., p. 100. In nota (p. 100-101) sua facit verba FaBER, iuxta quem
dolores Deiparae non fuerunt necessarii ad nostram Redemptionem, attamen
«dans les conseils de Dieu, elles en étaient inséparables. Elles appartiennent à
l'integrité du plan divin ».
$9209.70610, D: 114?
*'' Op. cit., p. 116. Of. eiusdem auctoris Marie Mére de Jésus, Liege, 1880,
p. 8-10, 16, 366.396, ubi Corredemptionem sensu proprio fuse vindicat.
 Corredemptio apud scriptores belgas saec. XIX 403

FnaNcISCUS HanrE, C. SS. R. (1898) in eius Dictata T'heologico- 312

Dogmatica, inter rationes ad stabiliendam thesim de Maria om-
nium gratiarum dispensatrice, sequentem affert : « Probatur IV.
Ratione theologica. Maria consentiendo Inearnationi et morti
Ohristi, orando et patiendo cum Christo, cooperata est ad opus
redemptionis;... est Corredemptrix omnium ex gratia, et causa
secundaria de congruo meritoria omnium et singularum gratia-
rum nobis advenientium. Atqui huic dignitati Mariae evidenter
respondet dignitas Mediatricis universalis; ut scil., sicut Chri-
stus, eo ipso quod sit Redemptor et causa principalis meritoria
omnium gratiarum, est e iustitia distributor principalis omnis
gratiae, nullaque sine Illo nobis advenire potest, sic Maria, eo
ipso quod sit Corredemptrix et causa secundaria meritoria om-
nium gratiarum, sit e gratia Mediatrix et distributrix omnis
gratiae, nullaque sine ipsius intercessione nobis advenire queat.
Ergo ».???
S. M. LEpoux, O. S. M. (1898), qui de praerogativis marianis 9213

quinque volumina conscripsit, nonnulla habet quae nostram quae-

stionem tangunt. Memoratis diversis aspectibus cooperationis
Deiparae decurrente eius vita mortali, subnectit auctor: Sed
ulterius progredi debet Beata Virgo, sc. ad Redemptionis con-
summationem quando Christus seipsum in cruce immolabit. H uie
ac
immolationi Mater consentit; Redemptorem ipsa immolat
Patri aeterno offert, imo et una cum Filio seipsam immolat.
Hoc modo effecta est humani generis Corredemptriz.***
Christus et Beata Virgo potissimum in Calvaria passi sunt
, tunc
quia tunc eorum ezpiatio a divina iustitia acceptari debebat
genus hu-
omnium peccatorum delictum deleri debebat, tunc
denuo reci-
manum in pristinam Dei amicitiam et filiationem

matica, (ad usum alumnorum

572 FgANCISCUS HaRTE, Dictata Theologico-Dog
891 sq. Apud F. X. Goprs, De definibilitate
collegii Wittemiensis), vol. 1, 1898, p.
alis Deipara e, Bruxelli s, 1904, p. 398-399.
Mediationis univers
Due, 1898, p. 236: « Elle ira
$73 S. M. LrEpoux, Marie méditée, vol. 1, Bar-le-
quand son Fils s'immolera sur 1a
plus loin, au dernier terme de la Rédemption,
et malgré tous les déchirements de
croix, elle consentira à cette immolation,
en l'offrant au Pére eternel et en
son ecur de Mére, elle l'immolera elle-méme e indi
dans les affres d'un martyr
s'immolant elle-méme tout entiére avec lui
la Co-Réd emptrice du monde ».
cible. Et ainsi elle achévera de devenir
 404 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

piendum erat.*"^ Alias asserit auctor Beatam Virginem gratia-

rum thesaurum iugiter dispensare quia eas una cum Christo
in Calvaria acquisiverat.*??

ART. 3
Seriptores galliei

914 PROSPERUS GUfRANGER, O. S. B. (ob. 1875), dum festum septem

dolorum Beatae Virginis enarrat (15 sept.) sie scribit: In monte
Calvariae Beata Virgo Filium suum ultro dedit tamquam Ma.
ter; seipsam una cum illo obtulit tamquam sponsam ; media hac
compassione sponsali ac materna, effecta est generis humani
Corredemptriz.*'* Inferius, ad mentem F. G. Faber: Exalta-
tionem Deiparae magis hic titulus Corredemptricis exhibet quam
Immaculata Conceptio aut gloriosa in coelum Assumptio. Ma-
riae compassio non erat necessaria [sc. absolute loquendo] ad
mundi Redemptionem, sed in decretis divinis erat inseparabilis
ab ea; pertinet ad integritatem divinae economiae. ... Passio
Christi et compassio Mariae unam eandemque oblationem consti-
tuebant pro peccatis totius mundi.**?
In festivitatem quae feria sexta hebdomadae Passionis cele-

*'* Op. cit., p. 239: «...car ce sera dans ce moment que la Justice Divine
acceptera l'expiation... que l'offense commise par tous les péchés de la terre
Sera effaeée et que les hommes recueilleront l'immense bienfait de la filiation
divine ».
5 Op. cit., p. 244. Cf. sacerdotem belgam VioronEM SENY, in quadam epi-
Stola de Immaculata Coneeptione: « Quemadmodum uterque sexus convenerat
ad humiliationem perditionemque humani generis, sic et conveniebat ut per
gratiam Dei, uterque sexus pari honore et concursu pari, ad eiusdem repara-
tionem simili societate adhiberetur». Apud Pareri dellEpiscopato Cattolico...,
appendix, Roma, 1854, p. 180. Etiam FRANCISCUS Xav. ScHouPPE, S. J. (ob. 1904),
in eius Elementa theologiae Dogmaticae, ed. 18, Parisiis, 1866, p. 387 eruit doc-
trinam Immaculatae Conceptionis ex cooperatione Virginis cum Christo in epere
redemptivo, sed ambitus illius cooperationis ex verbis auctorís colligi non potest.
*'* PRosPER GvfnawGER, The Liturgical Year; Time After Pentecost, vol. 5,
Worcester, 1903, p. 211: « On the mountain of the Sacrifice, as mother she
gave her Son, as Bride she offered herself together with Him ; by her suiferings
both as Bride and as Mother, she was the co-redemptress of the human race ».
*7" Op. cit., vol. 5, p. 215: « Neither the Immaceulate Conception nor the
Assumption will give us a higher idea of Mary's exaltation, than the title of
co-redempiress. Her dolours were not necessary for the redemption of the
world, but in the counsels of God they were inseparable from it. 'They belong
to the integrity of the divine plan ».
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX 405

bratur: Triplicem in opere Redemptionis interventum Mariae de-

tegimus, scilicet: primo, in Verbi Incarnatione, quae non nisi
Virginis consensu locum habet; secundo, in sacrificio Christi in
monte Calvariae, ubi aderat ipsa ut oblationem expiatricem par-
ticiparet; tertio, in die Pentecostes...* Cur voluit Deus ut
Maria iuxta crucem staret? Quia noluit Christum immolari abs-
que Matris consensu. Et postquam Beata Virgo consensum prae-
buit, exaltata est ad sublimem dignitatem, nempe : sanguis Chri-
sti permiscetur cum lacrimis Mariae et ez utrisque profluit
Redemptio generis humani.5'? Unde Christus Dominus noster est
quia nos redemit; Beata Virgo Domina nostra est quia generoso
animo ad Redemptionem nostram cooperata est.**?
AUGUSTUS NricoLas (ob. 1888) eandem fere doctrinam tradit,
necnon legitimitatem tituli Corredemptricis saepissime vindi-
cat.5?! Iuxta auctorem, exstitit Beata Virgo mundi Corredem-

v* Cf. The Liturgical Year; Passiontide and. Hoy Weck, ed. 3, Worcester,
1901, p. 167: « In the work of our Redemption, there are three interventions of
Mary, that is, she is thrice called upon to take part in what God Himself
did. 'The first of these was in the Incarnation of the Word, who takes not
flesh in her virginal womb until she has given her consent to become His Mo-
Calvary,
ther... "The second was in the sacrifice which Jesus eonsummated on
'The
where she was present that she might take part in the explatory offering.
third was on the day of Pentecost... ».
st such
*7? Q9. cit., p. 112-114: « Why would God have her assist in person
as this of Calvary?.. Because God had assigned her a great office for
a scene
she, the second Eve,
that day, and it was to be under the 'Tree of the Cross that
to discharge her office. ... God gave him not to her until she had assented
was
manner, he would not take him from her, unless
to become bis Mother, in like
she gave him back». ..«]It is not God's justice that takes hm from her; it
to a degree of
is she herself that gives him up; — but, in return, she is raised
was to be hers: an
greatness, which her humility could never have suspected
that of the Incar-
ineffable union is made to exist between the two offerings,
and that of Mary; the Blood of the Divine Vietim and the '?'ears
nate Word
».
of the Mother flow together for the Redemption of mankind
redeemed us; She is our
599? Op. cit., p. 105: « He is our Lord, for he has
ion ». — Oft etiam
Lady, for she generously co-operated in our Redempt
(ob. 1881), La SS. Vergine nei comment i dei Santi Padri
Mons. L. DE Sreavm
1925, p. 61: « Adamo ed Eva..., pentiti e perdonati,...
(trad. di Fides), Torino,
la Vergine Maria, vittima volon-
ringraziarono umilmente la loro Corredentrice,
». Passim in hoe opere agitur de intima
taria anche essa, della loro salvezza i
cooperat ione cum Cbristo in opere redemptivo.
Virginis versio
La Vergine Maria € i disegni divini, prima
*3 Avausro Nicoras,
di Corredentrice dato a Maria ha
italica, Milano, 1856, p. 256: « Questo titolo
del serpente , poiché in forza di esso Maria gli schiaceia
sempre suscitato il furor
cui questo titolo debb'essere senza v&a-
il eapo. L'incredulità piü dichiarata per
406 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

ptrix non ex eo solum quod Redemptorem peperit, verum etiam

quia una cum ipso et propter eundem finem seipsam iuxta cru-
cem sacrificavit ;**? omnia quae Beata Virgo passa ac promerita
est in hunc unicum finem praestita fuere, scilicet in omnium no-
strum salutem ac Redemptionem.?*? Virginis cooperatio ad opus
redemptivum fuit realis et immediata seu directa, sicut eius
cooperatio ad Incarnationem Verbi.55^4
lore, si presenta la prima, appena si tratta di contrastarlo a Maria; quanto
all'eresia, essa accieca i suoi partigiani con una illusione singolare che, fal-
sando tutta la religione, fa loro apparire questa dottrina eattolica sotto un
aspetto sacrilego ». Et p. 257 lcquitur de «quella antipatia che l'eeresia ha
contra la Santissima Vergine, !a quale ha si gran parte nell'Incarnazione. Ma
egli é pur questo che giustifica il culto che noi prestiamo alla divina maternità
di Maria e il titolo di Corredentrice che non esitiamo di tributarle». Et p. 262:
« Perció é vero il dire che Maria e Corredentrice del genere umano, E qua
titolo magnifico al nostro culto! Come possiamo sottrarci ad esso senza sottrarei
alla verità dell'Incarnaziono, al cristianesimo, a tutta quanta la Religione? ».
*? AvcusTO Nicoras, La Vergine Maria secondo il Vangelo, Milano, 1857,
p. 202: «Ora, gloria incomparabile di Maria! fondamento certo della nostra
fidueia nella sua mediazione! per lei si fa questa grande offerta. Nel mistero
dell'Inearnazione, il Figliuol di Dio, mercé la cooperazione di lei e colla so-
stanza di lei, ha vestita la creazione e ne e diventato il primogenito; nel mi-
stero della Redenzione, egli sarà immolato in wnione con lei appié della croce ».
555 Op. cit., p. 302: « La sua maternità ha il medesimo Sseopo dellInearna-
zione che ella opera: la redenzione. ' Le ostie e le oblazioni e gli olocausti pel
peccato non gli hai voluti, ha detto a suo Padre il Figliuol di Dio; ma a me
hai formato un corpo; allora io dissi: Ecco che io vengo per fare, o Dio, la
tua volontà' (Heb. 10, 5-9). 'ale & lo scopo dell'Incarnazione, e tale, per con-
seguenza, e lo scopo della maternità di Maria e il valore di queste parole che
ne hanno determinato il grande avvenimento: Ecco, faccia di me secondo la
tua parola. Questi due ' Ecco, questi due * Fiat" del Figlio e della Madre
sono uniti e cooperano al medesimo fine che & la salute del mondo. Tutto ció
che Maria ha ricevuto, meritato e patito qual madre del Figliuol di Dio, e
stato a quest'unico fine e vi ha contribuito come facente parte della sua me-
desima maternità e procedente dal suo principio ». Finalmente, quando questa
ora é venuta, questa grand'ora della sua passione e della sua morte, che deve
esser quella della nostra redenzione e del suo trionfo, allora il Salvatore del
mondo vuole che sua madre sia a suo lato, che divida i suoi patimenti libera-
tori, quel calice di amarezza e di morte che deve esaurir quello della collera.
celeste; egli vuole chc la compassione di lei risponda alla sua. passione, e che
questa e quella che si raddoppino reciprocamente per concorrere al medesimo fine,
quello di partorir noi alla vita, di Dio, sino a costituire Maria nostra madre
col medesimo mistero che rende Dio nostro Padre. Ej chiaro: tutti i misteri di
Gesü camminano cosi aecompagnati da un mistero eorrispondente di Maria.
.. Bun fatto, e «n fatto cosi certo che suppone una, economia, una legge ».
*** Op cit., p. 304: «In questo gran mistero noi siam stati riscattati alla
dignità di figliuoli di Dio per l'operazione di Gesü Cristo, per la sua passione ;
ma non senza la cooperazione, senza la compassione di Maria ; —.. Maria ha
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX 401

FnANCISCUS BLoT, S, I. (ob. 1898) integrum opus exaravit de 916

Corredemptione mariali. Iam ab ipso tractationis limine statuit

auctor Christum solum fuisse Reparatorem necessarium et im-
mediatum.**5 Attamen, esse Redemptorem «immediate» non
idem designat apud P. Blot et apud quosdam theologos hodier-
nos. Sensus nostri auctoris est: Nulla creatura potest esse repa-
ratrix nisi cum. Christo et per ipsum.*** De cetero, animadvertit
P. Blot, ipsum vocabulum Corredemptrix praefatum consortium
cum Christo, principali Redemptore, sat clare ostendit.?*"
Sancti et electi solummodo nobis applicant merita et satis-
factiones unius Redemptoris necessarii et immediati;* dum
Beata Virgo triplici consortio coniungitur divino Reparatori,
scilicet: primo, consortio ad personam Reparatoris, quatenus
nempe Christus humanam naturam a Beata Virgine accepit; se-
cundo, consortio in doloribus, quatenus eandem passionem per-
pessi sunt; tertio, consortio in ipsa actione (reparativa), qua-
nellInearnazione, e
dunque avuto nella Redenzione ]a parte che ha avuto
ncn meno reale ». .
|ha avuta per una cooperazione non meno DIRETTA e
croce; essa vi viene à
«Per questo la provvidenza l'ha chiamata appieé della
muoia, affinché gli uomini vivano!
immolare il suo vero Figliuolo: che egli
senso, il valore e l'effetto della compassi one di Maria ». Et inferius,
Tale e il
croce] non era passivo sola-
| p. 305: «...questo dolore [di Maria appié della
06880 €rG attivo, esso ccoperav a: come i dolori di un vero parto». Et
mente;
per la sua compassione
adhuc, p. 3-5-306: «...6 pur vero che Maria, sentendo
soffrendo i suoi patimenti,
tutti i dolori della Passione de! suo divin Figliuolo,
cause e pei medesimi fini
soffrendo la sua morte, offerendoli per le medesime
del suo corpo. Noi siamo i figliuoli
per cui egli ci ha riseattati col sacrifizio
della compassi one di Maria ».
istie, Paris, 1863, p. 1:
*55 Fgawcors Bror, Marie Réparatrice et VEuchar
et immédiat ».
« Jésus-Christ seul réparateur nécessaire
«On doit méme dire que Jésus-Christ seul est répara-
$5 0p. cit., p. 3:
mot, et qu'aucune creature n'est ré-
teur, dans le sens strict et rigoureux du
m'est avec lui ei par lu... ».
paratrice s? ce
« La nouvelle Eve, aide du novel Adam, est rédemp-
$57 Op. cit.. p. 93-91:
aide et compagne de son Fils, qu'elle a part a notre
trice. Que ce soit comme
lui est donné le prouve suffisamment,
rédemption, le titre de corédemptrice qui
par Sa composi tion méme ce mot indique la coopération ». Unde Beata
puisque
poterat redimer e; hoc praestare valuit solummodo cum.
Virgo per se solam nihil
Marie ne pouvait par elle seule rien
Christo et per ipsum. «Sans doute encore,
particu liere vient de son union particuliére. avec le ré-
racheter: sa force :
dempteur ». (p. 99).
p. 118: «.- ils sont vraime nt réparateurs, quoique dans un
55 0p. cit., une plus
parce qu'ils appliquent, dans
sens moins strict et moins rigoureux,
, les mérite s et les satisf actions du seul réparateur nécessaire
grande mesure
et immédiat ».
 408 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xix

tenus uterque salutem humani generis operatur.?*? Hoc triplex

consortium alias exponit auctor asserens Deiparam consociatam
esse Christo in promissione, executione et applicatione operis
redemptivi.5?^
Non est igitur Deiparae cooperatio coarctanda ad munus di-
vinae maternitatis, quatenus scilicet Christo praebuit instru.
menta nostrae Redemptionis ;*?' sed Corredemptricis titulum pro-
merita est Beata Virgo praecipue propter eius cum Christo com-
passionem.**^ Compatiens iuxta aram crucis, Beata Virgo non
solum consensit in Filii passionem et immolationem, iuxta vo-
luntatem aeterni Patris,**? verum etiam unum idemque holocau-
stum insimul eum Filio obtulit Deo, ut apposite ait Arnoldus
Carnotensis.*?4
Praeterea, eo ipso quod Beata Virgo vera exstitit mundi Cor-

** Op. cit., p. 61: «Il y a méme une triple association entre le divin ré-
parateur et son aide: association dans l'étre, puisque Jésus tient de Marle
Son étre bumain; association dans la Souffrance, puisque le Fils et la Meére,
par compassion l'un pour l'autre, éprouvent les mémes douleurs; association
dans l'action, puisque tous deu» opérent le salut de l'humanité ».
** Op. cit., p. 68-69: « Ainsi l'auguste Vierge, associée à Jésus dans la
promese, a été son aide dans l'exécution. Elle l'est encore dans toutes les ap-
plieations particuliéres ou dans toutes les heureuses conséquences de la répa-
ration universelle ». Alias (p. 64), allegato Protoevangelio, subdit auctor: « Dóés
lors Marie fut réparatrice, comme Jésus fut Sauveur, par anticipation ». Idem
asserit p. 282.
*? Op. cit., p. 95: «...elle mérite le titre de corédemptrice, non seule-
ment parce qu'elle a donné à Jésus ce qu'il fallait pour nous racheter... »,
*?? 09. cit., p. 98: « Ensuite et principalement la trés-sainte Vierge a móé-
rité le titre de corédemptrice, parce qu'elle a voulu non seulement souffrir avec
Son Fils, mais encore compléter les souffrances de son Fils».
*** Op. cit., p. 102: « Dieu qui voulait que, pour étre plus digne de lui,
la
réparation füt libre de la part de la Mére comme de 1a part du Fils,
ordonna
que le consentement de la Vierge interviendrait pour la passion comme
pour
Pinearnation. Ce consentement fut donné. Il fut méme publiqueme
nt mani-
festé par la résignation héroique, par la merveilleuse constance
et le calme par-
fait, avec lesquels Marie voulut assister à limmolation sanglante
de Jésus».
"^ Op. cit., p. 104-105: «On peut méme dire, avec Arnould de Chartres,
que, pour affermir l'euvre de la rédemption humaine, Jésus et Marie
s'en
sont partagé les offices sous les yeux du divin Pére. Marie S'immole
en esprit
à Jésus et prie pour le salut du monde; Jésus obtient, et le Pére accorde.
Ye
Fils avait égard au sein et aux mamelles de sa Mére; ie Pére avait
égard à la
croix et aux plaies de son Fils. Il n'y avait alors qu'un seul holocauste
que
Jésus et Marie offraient d'une seule et méme volonté, Marie dans le sang
ae
Son ccur, Jésus dans le sang de sa chair». Cf. etiam p. 99 ubi adducit notis-
sima verba revelationum Sanctae Birgittae.
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. x1Ix 409

redemptrix, effecta est etiam Mater nostra spiritualis per veram

regenerationem ad, vitam gratiae. Supremus gradus istius ma-
ternitatis est mirabilis ac mysticus ille nexus inter Christum et
genus humanum ;?** qui nexus, addit auctor, initium habuit in
ipso mysterio reparationis in Calvaria peractae.*?"
Ex quibus omnibus iam satis liquet Beatam Virginem, iuxta
P. Blot, ad ipsam Redemptionem obiectivam cooperatam fuisse.
De cetero, dum recolit Virginis interventum in Redemptione sub-
iectiva, ait auctor: Iuxta crucem cooperata fuerat Deipara ad
reconciliationem totius generis humani cum suo Creatore ; iuxta
altare (ubi quotidie renovatur sacrificium erucis) adhue coope-
ratur ut gratia illius reconciliationis singulis hominibus de facto
elargiatur.*?*
S. M. GrnaUD, missionarius B. M. V. a « La Salette » (1864),
exposita natura Redemptionis obiectivae Christi iuxta doctrinam
Sancti Pauli (Col. 2, 14; Eph. 2, 14; 2 Cor. 5, 19; I Tim. 2, 5),
animadvertit operationem unius Mediatoris necessarii nullo modo
excludere secundariam eiusdem Matris Mediationem.*** Procul-
dubio salutanda est Deipara generis humani Mediatrix ae re-
con-
coneiliatrix, et quidem tripliei ratione: In primis, quia
neces-
sensus voluntatis Mariae in Redemptoris Incarnationem
ne) ad perficien dum opus Re-
sarius fuit (posita divina ordinatio
consortiu m cum Filio
demptionis;??" praeterea, ob ineffabile
filiation à Yégard de
*95 (p. cit., p. 82: « Toutefois il existe, pour notre
mystére de notre réparation,
Marie, un degré plus haut, Car en coopérant au
à la vie de la gráce. Ses
la trés-sainte Vierge nous enfanta véritablement
de son Fils et la charité du Pére
douleurs et son amour, comme les souffrances
ont donné naissanc e à tous dans l'ordre du salut ».
éternel, nous
à l'égard de cette Mere véritable admet
89€ Op. cit., p. 81: « Notre filiation
un troisià me et supróme degré, qui est l'union opérée sur le Calvaire
encore
entre nous et Jésus-Christ ».
avec notre chef s'opére par le
$?T 05. cit., p. 89: « Sans doute cette union
dans lesquel s il nous appliqu e le mérite de son sang
moyen des sacrements,
le mystére méme de notre réparation
et le fruit de sacrifice. ... C'est done dans
que fut comsom mé cette union ».
elle avait concouru à réconcilier
$:5 0p. cit., p. 225: « Au pied de la croix,
l'huma nité en général : au pied de l'autel elle achevait son
avec son auteur
gráce de cette réconci liation , si glorieuse à Dieu, si
ceuvre en obtenant que la :
uée à chacun de nous».
utile aux hommes, füt réellement appliq Dieu, ed. 14,
De la vie d'union avec Marie, Mére de
s» S. M. Gmaup,
operis apparuit anno 1864).
Paris, 1930, p. 51-58. (Prima editio huius au
p. 59: « [Dieu] voulut que son consentement [de Marie]
*0 Q5. cit., en
ce consentement libre
mystere de l'Incarnation füt nécessaire »; «...Or,
 410 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX

patiente in ipso actu operandi reconciliationem nostram. Etenim

unanimo consensu docent SS. Patres compassionem Deiparae
inseparabilem fuisse (iuxta divina consilia) a passione Christi;
imo, testante Arnoldo Carnotensi, effectus duplicis sacrificii re-
parativi, sc. Christi et Mariae, unus idemque fuit, nempe : salus
et Redemptio nostra. Ex hoc promeruit Deipara titulos Corre-
demptricis, Mediatricis et Reconciliatricis.*?' Tandem, tertio, hos
titulos promeret propter interventum in dispensatione gratiarum,
quia etiam hoc modo adimplet ea quae desunt passioni Christi
pro eorpore mystico, sc. Ecclesia.???
918 H. DEPorx, Soc. Mariae (1866), quaestionem nostram evolvit
in eius Tractatu theologico de Beata Virgine Maria. Quaerit
auctor: « Utrum in aliquo sensu B. Maria sit Mediatrix inter
Deum et homines? ». Memorat, in primis, diversitatem inter me-
diationem principalem seu de condigno, et secundariam seu de
congruo, et pergit: « Dico 1*: Certum est et de fide, ad solum
Christum pertinere titulum principalis Mediatoris, quia solus
pro peccatis nostris satisfacere condigne potuit... ».?9?
« Dieo 2^: Certum est B. Mariam esse Mediatricem minus
principalem et secundariam. Probatur 1? ex SS. Patribus. —

Marie et rendu indispensable, dans les desseins de Dieu, pour l'aecomplissement

de notre rédemption, cette coopération volontaire et effieace méritent évidem.
ment à notre auguste Mére le titre glorieux de Médiatrice et de Réconciliatrice
du monde ».
?" Op. cit., p. 59-00: « Mais voici de nouvelles raisons: nous les trouvons
dans le touchant mystére de la compassion de Marie: mystére profond,... my
Stére d'union ineffable entre le Fils et la Mére dans le moment supréme o1.
s'accomplissait l'awvre de notre réconciliation »... «...1| ne serait pas seule-
ment inexacte, mais contraire à la foi, de dire que Jésus fut Corédempteur
avec Sa sainte Mére; mais, d'autre part, i| ne serait pas moins contraire à
l'enseignement de la théologie, de penser que les souffrances de Marie ne furent
qu'une partie sans importance dans le grand cuvre qui s'opérait sur le Cal-
vaire. A cet égard, la tradition des saints Péres et les révélations authentiques
des saints sont unanimes ». Tunc citat notissimum textum Arnoldi Carnotensis
iuxta quem unum idemque holocaustum Christi eiusque Matris unum eumdem-
que effectum obtinuit, scilicet Redemptionem nostram; necnon vulgatissima
verba revelationum Sanctae DBirgittae, et prosequitur: « Ainsi la preuve est
surabondante: dans le mystére de son ineffable Compassion, Marie mérite d'une
maniere sublime les titres de Médiatrice, de Réconciliatrice et de Coró-
demptrice ».
?0? (5. cit., p. 60-61.
"* H. Drrorx, Tractatus theologicus de Beata Virgine Maria, ed. 2, Pa-
risiis, 1866, p. 202.
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX 411

SS. Patres testantur B. Mariam fuisse Corredemptricem... ».

Tune adducit testimonia SS. Germani, Ephrem, Petri Damiani
et Richardi Victorini, et prosequitur: « Unde sic arguo: Iuxta
praecitatos Patres, sine Maria, nec salus, nec liberatio, nec do-
num, nec gratia obtinentur; per Ipsam reconciliati sumus Deo,
renascimur omnes ; Ipsa est captivorum redemptio...; per Ipsam,
cum Ipsa et in Ipsa totum de restauratione et redemptione ho-
minis concilium faciendum decrevit Deus... Atqui non alia sunt
officia et munia Mediatricis... Ergo... ».*^*
« Probatur 2? ratione. — Ille est mediator noster secunda-
rius qui, licet dependenter a meritis principalis mediatoris, rea-
liter tamen et efficaciter concurrit ad nostram salutem. Atqui
B. Maria, licet dependenter a meritis Christi, realiter tamen et
efficaciter concurrit ad nostram salutem, cum conceperit ac pe-
perit Christum, salutis nostrae auctorem, nobis meruerit de con-
gruo gratias ad salutem, necessarias, et etiam nune in coelo in-
cessanter interpellet pro nobis... Ergo... ».?^*
Ad Incarnationem cooperata est Beata Virgo quatenus « suo
consensu, ad hoc opus peragendum Deum efficaciter determina-
vit »; Incarnatio non datur « nisi dependenter a consensu B. Ma-
riae ».?** Praeterea, « B. Maria, dum fuit in via, oravit pro salute
nt
omnium hominum. Porro orationes eius hominibus merweru
gratiam de congruo... ».^* Et sua facit verba Sancti Alphonsi:
sio-
« Maria est gratiae Mediatrix per modum simplicis interces
pro hominu m salute
nis et meriti de congruo, quia eius merita
meritis
Deo obtulit, ut aiunt theologi, et Deus ea, wna cwm
Christi, e» gratia, acceptavit ».*^*
non
Item, de maternitate spirituali Deiparae: « B. Maria
merae adoptio nis, sed
est tantummodo nostra Mater in sensu
*^4 05. cit., p. 203-204.
*05 05. cif., p. 204.
Patris FABER.
*0$ 05. cit., p. 205. Of. etiam p. 907 ubi allegat verba
*0 (05. cit., p. 212.
quaeras autem quaenam me-
*5 (p. cit., p. 213. In nota haec habet: «Si
Docent theologi, et praesertim de
ruerit ita de congruo B. V., respondeo:
sect. III, paragr. 1, Suarez, S. Ligorius, Ipsam congrue
Rhodes (quaest. V,
d condign e meruit Christus moriendo ;
meruisse, petendo et compatiendo, quidqui
sit dicere nos fuisse redempt os et Christi sanguine et Mariae la-
adeo ut verum
exposuimus. Ita evidenter eruitur
crymis, quamvis modo longe diverso, ut iam conso-
ebat B. Mariam Filio
ex textibus statim allatis; aliunde valde eonveni
petendo quidqui d petivit Filius ».
ciari in gratiam postulandam,
 412 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

aliquid amplius. Prob. — Ex dietis... generatio spiritualis in

ordine gratiae est vera generatio, et generationi naturali omnino
analogica. Iamvero, in ordine spirituali B. Maria mos ad vitam
generavit...».?"? Quae spiritualis regeneratio cum Corredem-
ptione quasi identificatur; quapropter, relatis verbis Eadmeri
(quae falso attribuit Anselmo) : « Beata Dei Genitrix suis me-
ritis cuncta reparando, Mater est et Domina rerum y, subiungit
P. Depoix: « quia scilicet redemptrix est hominum quos una
cum Filio, etiam iuxta crucem stans, in summis doloribus par-
turiit).*!e
919 IoANNES BaPTrsTA PETITALOT, Soc. Mariae (1866), qui dependet
a P. Depoix, in eius Coronu!a Mariana, seu Theologica disserta-
tio de Beatissima Deipara, haec habet: « Non defuerunt haere-
tici qui dicerent B. Virginem esse praecipuam salutis nostrae
causam, vel per modum efficientiae, vel per modum meriti et
redemptionis; et hunc errorem Ecclesiae Catholicae tribuunt
huius temporis haeretici: quoniam Catholici Virginem oramus
ut nostri misereatur, eamque nunceupamus matrem gratiae et
misericordiae, reparatricem saeculi et mediatricem generi hu-
mani. De fide igitur est B. Virginem non fuisse per modum
causae efficientis propriam aut principalem causam nostrae sa-
lutis, ut probat Suarez, disp. 23, sect. 1. De fide pariter est quod
B. Virgo nec nos redemerit nec aliquid de condigno nobis me-
ruerit: hoc est enim proprium solius Christi ».?!! Tunc recoluntur
diversi modi quibus, iuxta Suarez, contulit B. Virgo ad opus
salutis.
Paulo inferius quaerit auctor: « Quinam sint effectus redem-
ptionis factae per Deiparam? » et respondet: « Dicunt theologi,
et praesertim de Rhodes, q. 5, sect. 3, paragr. 1; Suarez, loco
citato; S. Ligorius; Auctor Tractatus theologici [H. Depoix],
Mariam congrue meruisse precando et compatiendo, quidquid
condigne meruit Christus moriendo ; adeo ut redempti sumus et
Christi sanguine et Mariae lacte et lacrimis: Christus enim Pa-
tri ostendit latus et vulnera, Maria Christo pectus et ubera. Me-
ruit itaque 1* ut homines liberarentur ab omni peccato tum origi-

*** O5. cit., p. 240.

?1* 05. cit., p. 235.
*'! JoaNNES BaPTISTA PEkrTITALOT, Coronula Mariana, seu "Theologica disser-
tatio de Beatissima Deipara, Molinis, 1806, p. 249.
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX 413

nali tum personali, gratias videlicet omnes quae antecedunt et

causant iustificationem... ».?'?
Ostendere satagit auctor maternitatem spiritualem Deiparae
erga homines non esse meram adoptionem, sed potius veram ge-
nerationem ad vitam gratiae, et addit: « Praeterea, ipsa est
redemptrix hominum una cum Filio, quos etiam iuxta crucem
stans in summis doloribus parturiit »."'?^ Et ulterius sibi appro-
priat verba Patris de Rhodes iuxta quem « praecipua Virginis
pars ad reparationem generis humani fuit quando Christo quasi
commoriendo, swwm illum dolorem, morte ipsa duriorem, obtulit
Deo pro liberatione hominum, in eundem scilicet finem propter
quem Christus sacrificium suum consummavit; unde eleganter
dixit Arnoldus Carnotensis: In tabernaculo illo duo videris al-
taria, aliud in pectore Mariae, alterum in Christi corpore; Chri-
stus carnem, Maria immolabat animam ».*'*
In opere gallice conscripto et pluries edito de B. Virgine
iucta theologiam catholicam, passim inculcat idem P. Petitalot
doctrinam de Corredemptione mariali. Titulus Corredemptricis,
iuxta auctorem, penes omnes scriptores catholicos receptus est.?!?
:
Ad opus redemptivum dupliciter cooperata est Deipara, scilicet
ad ipsam gratiarum acquisitionem, et ad earum applicat ionem.?' *
:
Unde postea, agens de dispensatione gratiarum, statuit auctor
Fundamentum huius doctrinae in hoc situm est quod Christus
et quod
Matrem suam cunctis suis meritis consociatam voluit
Christus promerui t de
Maria de congruo nobis meruit quod
condigno.?!*
?12 9. cit., p. 251.
?15 Q5. cit., p. 248.
?14 Op. cit., p. 250-291.
la théologie, ed. 5, vol. 2,
»315 J.B, PrrmALOoT, Le Vierge Mére d'aprés
ptrice est donné à Marie par tous
Paris, 1904, p. 169: « Le nom de Corédem précis
de nous étendre sur le sens
les auteurs eatholiques; nous croyons superflu
mot». Et tunc exponit doctrinam Patris FABER hae de
qu'il faut dttacher à ce
re, ut supra vidimus.
e de la Maternité spirituelle
*1€ 0. cit., vol. 2, p. 218: « Dans le chapitr
de cette auguste Vierge à
de Marie, nous avons expliqué la coopération
et de tous les moyens de salut; nous parlerons ici de
l'acquisition des gráces 1 1
des gráces ».
sa coopération actuelle à Ja distribution e, c'est que le
ent de cette doctrin
917 9p. cit., vol. 2, p. 995: «Le fondem Marie a
Mére à tous ses mérite s, et que
Fils de Dieu a voulu associer sa
ce que Jésus-Christ a mérité d'un mérite
mérité d'un mérite de congruité tout
de condignité ».
 414 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

Spiritualis maternitas Deiparae in Calvaria perficitur, sicut

et ipsa Redemptio."* Hoc Mariae munus necessario fluit ex coo-
peratione ipsius ad totum opus redemptivum, ut docet Ecclesia,
contra Novatores qui solam cooperationem remotam admittunt.?!?
Passio Christi, asserit auctor cum Angelico Praeceptore, omnium
peccata delevit omnesque homines ad filiationem Dei reduxit
quoad. sufficientiam satisfactionis et meriti, non autem quantum
ad. efficientiam seu applicationem." Quod etiam Deiparae Vir-
ginis maternitati spirituali aptandum est; nam ipsa Mater no-
stra est eodem sensu eodemque gradu quo nos sumus membra
corporis mystici Christi. Est itaque omnium hominum Mater
quoad sufficientiam vitae spiritualis, non autem quoad effectum,
cum non pauci hanc vitam de faeto non recipiant, vel receptam
reiiciant.??!
920 T. CoMBALOoT, missionarius apostolicus (ob. 1873), quaedam
nobis praebet in eius tractatu de cultu Beatae Virginis quae huc
faciunt: Incomparabili eius martyrio iuxta crucem evasit Dei-
para universorum Aedemptriz et cooperatrix Dei-Hominis ; Deo
sie disponente, paternitatem supernaturalem divini Adami Maria
ibi participavit."?? Propterea Christus e cruce Matrem suam
** Op. cit., vol. 1, p. 358: « Au Calvaire la maternité spirituelle de Marie
s'achéve et se compléte, comme la Rédemption elle-méme ».
?!(* 0p. cit., vol. 1, p. 348-349: « Les Protestants, comprenant mal l'euvre
rédemptrice, n'y veulent reconnaítre à Marie aucune participation que l'en-
fantement du Rédempteur». ...« Elle nous a donné le Rédempteur, mais ce
n'est là qu'une eoopération lointaine à notre Rédemption...». ...« Tout auire
est l'enseignement de l'Eglise catholique. Attribuant à la Mére du Sauveur,
dans l'awvre rédemptrice tout entiére, une coopération vraie et personnelle,
elle en tire cette conclusion que Marie est véritablement notre Mére dans l'ordre
surnaturel, aussi véritablement et dans un sens rigoureux que celles qui nous
ont donné le jour sont nos méres dans l'ordre naturel». Cf. etiam p.363.
*? Op. cit., vol. 1, p. 369: « C'est ce que saint Thomas explique en disant
que la Passion du Christ a detruit tous les péchés et fait de tous les hommes
autant d'enfants de Dieu quant à la suffisance de la satisfaction et du mérite,
mais non quant à l'effet et à l'application ».
*?' Op. cit., vol. 1, p. 3870: « Nous n'avons qu'a faire l'application de cette
doctrine a la maternité de la Sainte Vierge; car elle est notre mére de la
méme facon et dans le méme degré que nous sommes membres du eorps mys-
tique de Jésus-Christ. Mére de tous les hommes quant à la suffisance de la vie
spirituelle qu'elle donne au monde, elle ne l'est pas de tous quant à l'effet,
parce que plusieurs ne recoivent pas cette vie ou la rejettent aprés l'avoir
recue ».
*» T. OowBAror, Le Cwlte de la B. Vierge Marie Mére de Dieu, vol. 1,
Lyon, 1865, p. 158: « Mere de Dieu, elle a sur l'Homme-Dieu des droits éter-
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIx 415

sic alloquutus est: Mulier, ecce filius tuus. Quasi diceret: O

Mulier benedicta inter omnes mulieres, o vera Mater viventium,
nova Eva... Ecce operi redemptivo consociatam te volo... Tua
mediatio, quae inseparabilis est a mea mediatione, in genus hu-
manum, meo sanguine et tuis lacrimis regeneratum, descendere
faciet omnes fructus ingentis sacrificii quod £u et ego Deo Patri
offerimus ad, delenda mundi peccata. Mulier, ecce filius tuus! ***
IAcoBus M. LupovicUs MoNSABRÉ, O. P. (ob. 1907), anno 1881 921

in cathedrali parisiensi de argumento nostro concionem habuit

ex qua sequentia depromimus : Ipsa maternitas divina Deiparam
operi redemptivo penitus copulabat;'"^ supremum vero eiusdem
Virginis privilegium fuit participatio in Filii sacrificio, partici-
patio iurium quae Christus passione et morte sibi acquisivit.??^

nels de Mére. Mére des fréres adoptifs de Jésus-Christ, elle ne peut cesser
d'avoir pour eux des entrailles maternelles. Ce grand apostolat de misóri-
corde, cette médiation de salut descendirent sur la bienheureuse Mére du
divin Rédempteur au moment méme oü, par son incomparable martyre au pied
de la croix, elle entrait en partage du titre de Rédemptrice de l'humanité,
et de coopératrice de l'Homme-Dieu. Elle fut mise en participation de cette
paternité surnaturelle dont ,PAdam divin voulait partager la gloire avec sa
».
Mére, comme elle partageait avec lui son supplice et ses délaissements
::5 Op. cit., vol. I, p. 159: « Voilà ta Mére (Joan. 19, 27). Ce qui voulait
dire: O femme bénie entre toutes les femmes! ó la vraie Mére des vivants'
60 vous qui étes l'Eve nouvelle comme je suis l'Adam nouveau, Óó ma Mere!
je vous envestis en ce moment supréme d'une nouvelle maternité. Je vous
associe à l'euvre de la rédemption et du salut du monde. Vous serez la Mére
fils
de tous les enfants de la gráce, comme vous l'étes du fils de Zébédée, mon
des-
et mon frere d'adoption. Votre médiation, inséparable de la mienne, fera
tous les
cendre sur l'humanité, régónérée dans mon sang et dans vos larmes,
j'offre à mon pere ef que vous ojfrez vous-anóme,
fruits du grand sacrifice que
filius tuus ». Cf. Ca-
pour laver V univers des souillures du péché. Mulier, ecce
L'Immaculée Conception, in GUILLERMIN, Choic de discours...
nonicum E. Guxns,
Eve, la mére
sur la dr6s-Sainte Vierge, ed. 6, pars. 1, Paris, 1892, p. 94-95: «
avait été faite dans létat de gráce, et Marie, la véritable Eve,
des morts,
n'aurait pas été immaculée! C'était impossible! Et dés le jour de son Imma-
eulée Conception, Marie est appelée à devenir avee le Rédempteur Corédemp-
trice des hommes ».
s24 T. M. MowsaBRÉ, La Vierge Marie (Principaux extraits de ses oeuvres
rassemblés par l'abbé J. OnmAPrAU), Paris, 1934, p. B1: «Certes, il n'est pas
possible d'étre plus rapproché de la cause rédemptrice que ne l'est Marie par
sa maternité ».
, c'est d'étre saisie
:25 Op. cit., p. 92: « Mais, pour elle, a gráce supréme
plus profond de son étre, par la vertu de la rédemption, d'étre
jusqu'au
de maniere à le compléter et à
amenée à participer au sacrifice de son fiülg
s'est aequis par ses humiliations,
partager les droits que le Christ rédempteur
ses souffrances et sa mort ».
 416 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xix

Noluit Deus ut Christus restaurationis economiam solus ingre-

deretur. Ideoque, ob divinam dispositionem, Beata Virgo Christo
Redemptori im 4pso opere salutis intime consociatur.?5* Quam
Virginis cooperationem Sancti Doctores ita mirifice testati sunt
ut eorum locutiones quibusdam videantur piae amplificationes
quae rigorem dogmaticum excedunt ac Salvatoris operationem
quodammodo diminuunt. Ast ita revera non est; tales enim locu-
tiones privilegium illud accurate exprimunt quod Christus di-
lectissimae suae Matri concessit, eam participem efficiens sui
sacrificii.??"
Ex hoe solo quod Beata Virgo vitam Redemptori praebuit
quam ille pro nobis immolavit, iam dicenda est ad nostram Re-
demptionem cooperatam fuisse. Hoc autem aliud non est nisi
initium ipsius cooperationis quae reapse ulterius protenditur:
Beata Virgo una cum Filio seipsam immolavit.??* Tuxta crucem
stabat perdolens Virgo ut Filio suo ostenderet unum idemque
fuisse holocaustum quod pro hominum Redemptione ambo offe-
rebant.?* Media hae immolatione facta est Deipara Mater no-
stra spiritualis; nostra igitur filiatio spiritualis fructus est sew
effectus illus cooperationis, illius duplicis àmmolationis, illius
*J Ibjd. Commentans textum: J'aciamus ei adiutorium simile sibi, scri-
bit: « Ce mystere de nos origines se reproduit en Jésus et Marie. Dans un
sens inverse, il est vraie: l'aide précéde l'ouvrier principale, mais ils n'en
sont pas moins étroitement unis par (ag volonté de Dieu dans la méme cuvre
de salut ».
?? Op. cit., p. 92-09: « Entendons bien cette sublime et touchante vérité
de la eoopération de Marie à notre rédemption. Elle a été exprimé, par de
saints docteurs, en termes qui étonnent et qu'on est tenté de prendre pour de
dévotes exagérations ». Tune citat S. Bernardum, necnon S. Petrum Damianum
(iuxta quem in opere redemptivo oinnia perficiuntur per Mariam, cum Maria
et in Maria), et prosequitur: « Cris étranges de l'amour filial, disent certains
esprits raisonneurs, cris étranges dont il faut rebattre pour ne point offenser
la sainte rigueur du dogme, ni diminuer l'euvre du Sauveur. Eh bien! non, ils
expriment exactement la gràce que le Christ rédempteur a faite à sa Mére
en l'associant à son sacrifice ».
?28 05. cit., p. 54: « Par le seul don qu'elle fait à notre Sauveur de la vie
qu'il sacrifie, Marie prend part, plus que qui ce soit au monde, à l'euvre de
notre rédemption. Mais ce n'est que le commencement de sa coopération; elle
va plus loin: Marie s'àmmole avec som Fiis».
??9 0p. cit., p. 91-08: «...debout! pour lui dire qu'elle souffrait avec lui et
comme lui, qu'elle épousait toutes ses intentions miséricordieuses, qu'elle ma-
riait ses propres maux à ses maux: qu'il n'y avait, de la mere et du fils,
qwun seul sacrifice pour la, rédemption de l'humanité. Qui ne serait pas tou-
ché de voir la Vierge innocente ainsi confondue avec l'Agneau sans tache, dans
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xix 417

duplicis sacrifici.?" Et sicut coniuncta est Beata Virgo Filio

suo in acquisitione gratiarum, ita consociatur etiam in earum
dispensatione.??*!
LupoviCUS FLORENTIUS GILLET, S. O. Cist. (ob, 1892), anno 1875
commentarium in litanias lauretanas exaravit, in quo ad doctri-
nam nostram passim alludit. Loquens de Virginis consensu in
Verbi Incarnationem, scribit: Evidens est in opere novae huius
creationis, nostrae sc. regenerationis spiritualis, operationem
Deiparae inseparabilem esse ab operatione Dei. Sine Christo nulla
Redemptio, nulla regeneratio, nulla salus, nulla sanctificatio;
sed Mariae cooperatio pars erat intrinseca huius Incarnationis.
Ergo Beata Virgo est revera Mater nostrae spiritualis creationis,
et eo ipso nos sumus et filii eius et haeredes regni coelorum.*?^
Beatissima Virgo, acceptans consortium in cruciatibus Filii
sui, et etiam quatenus fuit Corredemptrie in omnibus doloribus
eius, gloriosum titulum promeruit quo eam hodie salutamus (sc.
« Mater Salvatoris »).5?? Num saepe obliviscimur pretii quod. ab
une méme immolation? Et cependant, ce n'est pas encore toute la profondeur de
la coopération de Marie à l'eeuvre de notre salut. Saisie par la vertu de la ré-
demption, elle s'identifie avec ce mysteére au point d'immoler elle-méme son fils ».
*39 p. cif., p. 60: « Entendez-vous, en s'ümmolant avec son fils et en
lPimmolant par son offrande, Marie devient notre mére. ... Coopératrice de la
rédemption, elle prend sur nous des droits semblables à ceux de son fils,
ear, pour elle comme pour lui, nous sommes les fruits d'une sanglante union,
d'un tragique enfantement. Par cet enfantement, la gráce de la rédemption
est eonsommée dans son chef-d'euvre ».
?31 0p. cit., p. 083-01: « Le Christ rédempteur a ouvert par son sacrifice
la distri-
la source des biens qu'il répand chaque jour sur lUhumanité. Dans
s'associer la compagne de ses douleurs et en
bution de ees biens, il a voulu
régénération
faire, sous sa divine dependance, un agent universel de notre
et de notre salut ».
Immaculata ;
s32 [jou1s FLORENT GILLET (in religione: Pére MaRIE CÉLESTIN),
om Mary's Litany (versio ex lingua gallica), Villa Maria, West
Thoughts
my dear Sisters,
Chester, Pa. (U. S. A.), 1945, p. 60: «It is divinely evident,
in the work of this new creation, our spiritual regeneration, the action
that
of God made man,
of Mary is inseparable from that of God. Without Jesus, Son
no salvation, no saneti-
there could have been no Redemption, no regeneration,
part of this Incarnation.
fieation, and Mary's eo-operation was an intrinsic
second (spiritual) creation, and
Therefore, Mary is indeed the Mother of our
doubly her children, and, as St. Paul theaches, heirs of Heaven ».
by it, we are
in the humiliations,
$33 05, cit., p. 61: « Mary, by her acceptance of a share
s, even the Cross elected by her Son as Saviour of the world,
the suffering
Sorrow, earned the glorious
and by her part às Co-redemptress in His every
which we honor her. It was on these conditions that she became
title by ».
Mother of that numerous posterity, *all the generations of the Saints"

27
 418 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

utroque persolutum fuit pro. vita nostra spirituali? ?* Beata

Virgo non solum Redemptionem nobis acquisivit, verum etiam
nunc in coelo sollicita cura nos omnes prosequitur.??5
9233 PETRUS JEANJACQUOT, S. I. (ob. 1891), integrum tractatum con-
scripsit de Virginis cooperatione ad opus salutis. Cum de hoc
aureo opusculo nonnulla dubia recenter exorta fuerint, auctoris
doctrinam iuvat hac occasione fusius exponere: In primis, sta-
tuit auctor, Beatae Virginis cooperatio ad opus Redemptionis
analoga est cooperationi Evae ad originalem praevarieationem.??*
Sicut Adam, et non Eva, fuit causa unica et totalis primaevi
lapsus," sic Redemptio est totaliter opus unius Christi; opus
redemptivum omnino perfectum esset, etiamsi Beata Virgo ad
hoc opus cooperata non fuisset.* Item, non est Beata Virgo
causa partialis effectum sanctificationis quae fluit ex sacrificio
redemptivo Christi ;neque Deus illud sacrificium acceptat intuitu
cooperationis marianae; neque merita Deiparae Virginis nobis
applieantur, sed tantummodo merita unius Christi Redem-
ptoris.?9?
?:5* 0p. cit., p. 62: « What is our attitude, my dear Sisters, towards Mary
and her Son? Do we frequently forget the price which they have paid for our
spiritual life? ».
?55 0p. cit., p. 64: « Mary, Mother of Our Saviour, won for us not only
Redemption and Salvation, but like a true mother, whose love knows neither
limit nor measure, she earned for each of us, her special children, a share of
sanctifieation and perfection as well. And at present in Heaven she still
watches over us». Of. etiam p. 222: «In relation to Christ, Mary is the Media-
trix who aided in the Redemption of mankind; but more, she is also the
Mother who made reparation to God's honor for the fall of the rebel Angels,
by her part in the sanctificeation of souls who would take their places in
Heaven »,
?** PrERRE JEANJACQUOT, Simples eaplications sur la coopération de la Trés-
Sainte Vierge à l'awvre de la, Rédemption et sur su qualité de Mére des chré-
Liens, ed. 3, Paris, 1889, p. 23. «...la Sainte Vierge a coopéré à la Rédemption
dont Jésus-Christ est l'Auteur, de méme que la prenmiére femme a coopéré
à la prévarication dont le premier homme a été l'auteur, et d'une maniére
analogue ».
?'" Op. cit., p. 24: «C'est la faute d'Adam, et nullement la faute d'Eve,
qui est la cause, la vraie cause, la seule cause, la cause totale, nécessaire et
en méme temps suffisante de notre déchéance et de notre perdition ».
**5 Op. cit., p. 18: «...la Rédemption opéré par le Sauveur, demeure tout
aussi entiérement, tout aussi parfaitement, tout aussi uniquement l'euvre
du Sauveur lui-méme, en admettant que la Sainte Vierge en a été la Coopéra-
trice, qu'elle le serait si cette divine Mére était regardée comme n'y ayant
aucune part»,
?** 059. cit., p. 32: «...le Fils de Dieu S'étant fait homme et S'étant offert
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIx 419

Omnia haec et similia Pater Lennerz nuper protulit ut osten-

deret Jeanjaequot potius inter adversarios Corredemptionis ma-
rialis accenseri debere.*^ Libenter fatemur quaedam asserta in
notissimo illo tractatu adinveniri quae cum hodierna doctrina
de Maria Corredemptrice saltem primo intuitu, aegre conciliari
viderentur. Attamen, integrum opusculum perlegentibus haud
pauea proculdubio occurrunt ex quibus textus superius allegati
benigniorem patiuntur interpretationem.
Sic, e. g., ipse P. Jeanjacquot alias plane ac categorice decla-
rat Christum esse wnicwm intercessorem nostrum in coelis,**
causam í£otalem applicationis gratiarum.?^? Numquid eo ipso
reiicit auctor cooperationem marialem ad Redemptionem sub-
iectivam? Absit! Non solum eooperatur Beata Virgo ad dispen-
sationem omnium et singularum gratiarum, verum etiam haec
illius cooperatio nititur praevio eius concursu ad ipsam Redem-
ptionem obiectivam.?^ Immo, munus primarium et essentiale
Corredemptricis reponendum est, non in cooperatione ad elar-

avec la coopération de Sa divine Mére, comme IJ l'a fait, cette coopération

ce
n'ajoute rien à son sacrifice, qui demeure purement et simplement tout
sans cela: elle ne s'y joint point comme cause partielle des effets
qu'il serait
que Dieu
de sanctifieation qu'il doit produire: ce n'est point cette eoopération
réconciliation
considere pour agréer le sacrifice Iui-méme comme prix de notre
la Sainte Vierge
et de notre salut; et ce ne sont nullement les mérites de
qui nous sont appliqués pour opérer en nous la sanctification. mais uniquement
les mérites de Jésus-Christ ».
is,
:49 H LENNERZ, De cooperatione B. Virginis in ipso opere Redemption
in Gregoriamwum, 28, 1947, 588.
».
*4Y p. JEANJACQUOT, Op. Cit., p. 210: « ... l'unique Intercesseur
peut-il
*4 0p. cit., p. 211, agens de Virginis intercessione: « Mais cela
Verbe Inearné, sans empécher cette action
se faire sans partager l'action du
tout en matiére d'intercess ion, et Lui-méme d'étre l'unique Interces-
d'étre
Médiateur, en méme
seur?» Of. etiam p. 214: « Cette intercession du Sauverain
plus par celle de
temps qu'elle ne peut étre remplacée par aucune autre, pas
que par celle des Saints, serait tout aussi efficace qu'elle
la Sainte Vierge
Vierge y ett aucune part.
l'est quand, méme elle gecercerait sans que la Sainte
l'unique Intercesseur, comme
Ainsi il demeure bien óvident que Jésus-Christ est
l'unique qu'il n'est pas possibile qu'Il
Il est l'unique Rédempteur, e£ tellement
le soit davantage ».
vivens ad interpel-
*:s 0p. cit., p. 211, loquens de textu paulino. Semper
exercice d'intercession,
landum pro nobis, subdit auctor: « Et c'est dans cet
eur compléte l'euvre de la Rédemption, que la
qui de la part du Rédempt
est intervenue dans l'Gwvre
Coopératrice a aussi à intervenir, comme Elle
ion ait la méme étendue que
de la Rédemption elle-méme, afin que la Coopérat
ressembl ance qu'elle peut avoir ».
la Rédemption, et qu'elle ait avec elle toute la
 420 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX

giendos fructus sacrificii Christi, sed potius in cooperatione ad

ipsam Redemptionem.?** Ergo, testante ipso auctore, locutiones
exclusivae quoad formam non semper exclusivae sunt quoad
sensum.
Ast, ulterius quaerit P. Jeanjacquot quomodo haec virginea
cooperatio conciliari possit cum eo quod Christus solus sit causa
unica et totalis operis redemptivi? Cui respondet: Ad hanc dif-
ficeultatem solvendam sufficit ea recolere quae sub initio adnota-
vimus de duplici genere cooperationis, scilicet: cooperatio quae
actioni principali coniungitur «t eam. perficiat eamque cogat ad
producendum effectum qwem Ipsa (sc. actio agentis primarii)
per se solam producere non posset; et cooperatio quae relate ad
agentem principalem dumtaxat se habet vel tamquam conditio
necessaria, vel tamquam causa movens ac determinans ;?** et evi-
dens est Deiparae cooperationem non esse prioris generis, sed
posterioris. — Haec verba explanatoria a P. Lennerz nullibi
afferuntur.
Si antea dixerat Jeanjacquot cooperationem Virginis analo-
gam fuisse cooperationi Evae, alias tamen hoc clarius evolvit
asserens cooperationem primae mulieris ad ruinam originalem
fuisse tantum indirectam, dum e contra, cooperationem B. Vir-
ginis humani generis Redemptionem dírccte, explicite et forma-
liter respemisse.?** Item, testante auctore, gratia qua de facto

*** Op. cit., p. 208: «A la vérité, le principal, l'essentiel de sa fonction de

Ooopératrice du salut, c'est la part qu'Elle a eue à l'ewvre elle-méme de la
Rédemption pour que cette ouvre s'accomplit; de méme que le principal, l'es-
sentiel de la fonction du divin Rédempteur a été l'acecomplissement de cette
méme couvre par le sacrifice de la Croix ».
*5 Op. cit., p. 212: «II suffit, pour le comprendre, de nous rappeler les
deux sortes de coopérations que nous avons expliquées au commencement : celle
qui s'ajoute à l'action principale pour la compléter et powr lui faire produire
wn effet que seule elle ne pourrait pas produire; et celle qui est seulement pour
l'action principale ou une condition nécessaire ou une cause impulsive et dé-
terminante ».
*** Op. cit., p. 111-118: « Et comme il en a été pour Adam, il en a été de
méme pour Eve, qui, de son coté, n'a point voulu, d'une volonté directe et
explicite, Ja perte du genre humain, mais qui ne l'a voulu qu'indirectement et
Implicitement, c'est-à-dire en tant qu'elle savait bien que ce serait la consé-
quence de l'action défendue à laquelle elle se portait et elle entraíinait son
époux». ..« Et de méme la Sainte Vierge, en consentant à la Rédemption,
l'a voulue directement et explicitement; et c'est bien dans l'intention formelle
que nos ámes soient rachetées qu'Elle a embrassé le sacrifice par lequel elles
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX 421

salvatur genus humanum fructus est sacrificii quod. Christus et

Beata Virgo in monte Calvariae Deo obtulerunt.?*
Innuit etiam P. Lennerz ?** totam Virginis cooperationem ad
opus salutis, iuxta Jeanjacquot, in solo consensu in Incarnatio-
nem et Redemptionem reponendam esse. Ast, sedulo animad-
vertendum est consensum de quo loquitur Pater Jeanjacquot
longe sane differre a consensu quem Deiparae adscribit Pa-
ter Lennerz.?^? Et in primis, iuxta Jeanjacquot, Beata Virgo non
solum consensit in munus maternitatis divinae, sed etiam scien-
ter et volenter in ipsum, sacrificiwm crucis." Praeterea, ad men-
tem eiusdem auctoris, consensum Deiparae in opus redemptivum
Christi necessarius fuit, non quidem absolute, sed quia Deus ita
disposuit. Et praecise quia Deo placuit ut totum Redemptio-
nis opus & Virginis consensu penderet, consensus ille veram,

devaient Ll'étre. Elle aussi est done la coopératrice de notre rédemption et de

et de
notre salut bien plus et bien mieux qu'Eve ne l'a été de notre déchéance
notre perte, Et ainsi déjà nous pouvons dire: nom sicut delictum ita et donwm ».
*4' Op. cit., p. 154-155, describens diem Pentecostes, ait: «...le Ciel s'ouvre
refermer
pour laisser descendre l'Esprit Saint; il s'ouvre pour ne plus se
jusqu'à la consommation des siecles; il s'ouvre, et le fruit dw sacrifice accompli
divine Mére,
sur le Calvaire, et offert en méme temps par le Rédempteur et Sa,
donné aux pau-
ce fruit sj ardemment désiré et si longtemps attendu, est enfin
il] continuera à leur
vres enfants d'Adam, et ils en sont mis en possession; et
étre donné sans interruption jusqu'à la fin».
opere Redemptionis,
*4& H. LrNwERZ, De cooperatione B. Virgimis im ipso
in Gregoriamwm, 28, 194, 588.
p. 116.
*5* Gf, praesertim H. LENNERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939,
remota in ordine phy-
Contra quem merito scripsit cl. J. M. Bovrgn, Cooperatio
Redemnptionem, in Analecta Sacra Tarraconensia, 13, 1931-
sico ad obiectivam
cl. G. M. RoscuiNr, La Corredentrice. La risposta
1940, 5-45. De quo vide etiam
one, in Marianum,
del P. Bower, S. J., al P. Lennerz, S. J., sulla. Corredenzi
3, 1941, 169-1806.
rablement dou-
?5» D, JkANJACQUOT, Op. Cit., p. 133: «Ce martyre, incompa
vie, Elle l'a embrassé sans
loureux, au prix duquel Elle nous a donné à la
ment qu'Elle a donné en ce moment-là
doute au pied de la Croix, par le consente
méme à la Passion et à la mort du Sauveur ».
[de Marie] était né-
?91 Op. cit., p. 45. « En tout cas, si le consentement
pour l'Incarn ation, à plus forte raison et bien plus encore étaitil né-
cessaire
que nous voulons dire». Quod
cessaire pour la Rédemption: et c'est tout ce
parlant du consentement de la
alias sie explicat, p. 39: « Disons enfin qu'en
ne voulons point le pré-
Sainte Vierge comme nécessaire, évidemment nous
mais seulemen t comme étant né-
senter comme étant d'une nécessité absolue,
que Dieu, pour des raisons puisées dans sa souveraine Sa-
cessalre, parce
la Rédempt ion s'accomp ljt autrement ».
gesse, ne voulait pas que l'mwore de
422 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX

realem et efficacem cooperationem constituit ad opus salvificum

Christi.?9?
De cetero, quamvis P. Jeanjacquot tantum tribuat momentum
consensui Deiparae, non tamen eo ipso negat alia quoque ele-
menta inveniri in eiusdem Virginis cooperatione. Sic, e. g., as-
serit Beatam Virginem participasse duplicem Redemptoris qua-
litatem victimae et sacerdotis; et talis participatio, iuxta aucto-
rem, fuit plus quam consensus, fuit nempe ececutio sacrificii
eodem sensw quo ipse Christus illud peragebat;?5? fuit vera im-
molatio victimae, ideoque ad. Redemptionem proprie dictam coo-
perata est. Nec solum Christum in sacrificium ipsa obtulit,
verum etiam et seipsam «na cwm Christo iuxta aram crucis pro
nostra omnium salute immolavit.?5* — De his ne verbum quidem
habet Pater Lennerz!
Ulterius quaeri potest utrum, iuxta Jeanjacquot, effectus
cooperationis Deiparae, de qua supra, Redemptionem obiecti-
vam attingat, an potius solam Redemptionem subiectivam. De
*5? Op. cit., p. 197: «Ces trois filiations unies et identifiées en une seule
sont le fruit du consentement qu'Elle a donné à la Rédemption, puisque c'est
par ce consentement qu'Elle nous a adoptés, qu'Elle nous a unis à son Fils,
qu'Elie nous a eoncus et enfantés. Puisque, d'autre part, e'est dans ce con-
sentement donné par Elle à la Rédemption et dont Diew a fait dépendre la
Rédemption, que consiste la vraie et réelle coopération qu'Elle y a eue, il s'en-
suit, comme nous l'avons fait remarquer au commencement, que sa coopéra-
tion à la Rédemption et sa maternité à notre égard sont une seule et méme
chose, ou du 1inoins sont deux choses liées l'une à l'autre et qui se confondent
en une seule ».
*5* Op. cit., o. 141-148 : « ... suivant la pensée des SS. Péres, la Sainte Vierge
partage avee le divin Sauveur cette double qualité de Victime et de Prétre».
..« Voilà le troisióme acte, la troisiéme phase de son consentement, qui est
quelque chose de plus qu'un consentement, quelque ehose méme de plus qu'une
donation, puisque c'est l'exécution dw sacrifice dans le méme sens que le Sau-
vewur luwi-méme 1a faisait ».
*5* Op. cit., p. 148-149: «Or, de méme que c'est proprement par sa Passion
et sa Mort que Jésus-Christ a opéré notre Rédemption, tout le reste n'ayant
été qu'une préparation à cette action principale, de méme la principale partie
de la coopération de la Sainte Vierge à cette grand cuvre de la Rédemption
a été ce dernier acte de son consentement ou plutot l'immolation de la divine
Viotime par la union de sa volonté avec celle de cette divine Victime &'im-
molant Elle-méme ». ...«...c'était surtout à ce dernier acte, par lequel pro-
prement la Rédemption était opéré, qw'Elle devait avoir sa part».
*55 Op. cit., p. 29, ita exclamat auctor: « O mon Dieu! je m'unis au Cour
de votre Fils adorable s'immolant à votre gloire sur la Croix et au Coeur
de sa trés sainte Mére s'immolant Elle-méme avec Lui, par Lui et en Lui, au
pied de la Croim...».
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIx 423

hoe statuit auctor: Beatae Virginis Corredemptio coarctari nom

potest ad ordinem applicationis gratiarum, neque ad munus ma-
ternitatis divinae, sed respicit Redemptionem ipsam.99* Exinde
evenit ut Virginis cooperatio ad salutem per modum interces-
sionis differat a cooperatione ceterorum Sanctorum mo" solum
ambitu et efficacia, verum etiam natura, et essentia?" — FEitiam
haec auctoris verba a P. Lennerz simpliciter praetermittuntur!
Quae omnia satis perspicue ulterius elucent ex auctoris do-
etrina de maternitate spirituali Beatae Virginis erga homines.
ma-
Iam in ipsa operis praefatione animadvertit P. Jeanjacquot
realem et proprie
ternitatem spiritualem Deiparae esse veram,
autem im-
dictam maternitatem in ordine supernaturali.'"* Hoc

cooperationis Deiparae,
:55 0. cit., p. 35-36, loquens de natura et ambitu
dans cette intercession toute-
quaerit auctor: « En quol consiste-t-elle? — Est-ce de
nous obtenir toutes sortes
puissant dont Elle use en notre faveur pour
cette interces sion de la Sainte Vierge
bien? » ...« Mais enfin, quelle qu'elle soit,
n'est pas précisé ment une eoopéra tion à l'eeuvre de la Rédemp-
en notre faveur
qui nous est faite de ses
tion elle-méme, mais seulement à l'application
Or, ce que nous attribuo ns, ce que nous devons en effet attribuer à
fruits...
une part dans Vapplication des fruits
]a nouvelle Eve, ce n'est pas seulement
dans V'awore de la Rédemnption elle-
de la, Rédemption, mais une pari réelle
Elle a agi pour que Ploeuvre de la Rédemption s'aecomplit,
méme, par laquelle
par rapport à ]a prévarication, Cette
de méme qu'il en a été de la premiere Eve
Sainte Vierge consiste -t-elle, à proprem ent parler, dans sa
Coopération de la
de Mére du Rédemp teur? Non encore. Ce sont
maternité divine, dans sa qualité
deux choses unies ensembl e et qui, dans les desseins de Dieu, devaient
bien là parlant
cependant l'une de lPautre, et rigoureusement
Létre; mais distinctes
séparables ».
cas et pour aucune espece de
:5T Op. cit., p. 220-221: « Mais dans aucun
hrist ne se fait par ce divin Sauveur
biens, l'offance des mérites de Jésus-C
Sainte Vierge le Lui demand e: l'inter cession de cette divine Mere
sans que la
ation à notre Rédemp tion, comme l'interces-
étant le complément de sa coopér
notre Rédemp ion elle-méme. L'ijnterces-
sion du Sauwveur est le complément de
differe done pas de celle des autres Saints seule-
sion de la Sainte Vierge ne en dáf-
et qu'elle a plus de poids; mais elle
ment en ce qu'elle est plus étendue ait lieu pour que
sa substan ce, parce qu'il faut qu'elle
fére dans sa nature et que cette
lieu... C'est donc a bien iuste titre
celle de Jésus-Christ elle-méme ait puisque personne ne
la Porte du Ciel: Janua coeli,
divine Mére est appelée qu'il a fallu
"on seulement en ce
au ciel sans son intervention,
peut arriver en ce qu'ir
tion s'accomplít, mais encore
sa coopération pour que la Rédemp les fruits de la Rédemption
coopéra tion pour que
faut de nouveau cette méme :
soient appliqués ». onem : « Ce petit ouvrage...
praef ation e ad tertia m editi
$:58 Op. cit., p. V-VI in notre
claire comment la Sainte Vierge est
explique d'une maniere également gráce, en quoi consiste
et pour la vie de la.
vraie Mére dans l'ordre surnaturel et véritable ».
cette maternité, en elle est réelle, proprement dite
et combi
 424 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. x1x

possibile prorsus foret absque vera communicatione vitae spiri-

tualis. Ergo Beata Virgo est Mater nostra non solum per quan-
dam adoptionem, verum etiam per veram et realem regenera-
tionem ad vitam gratiae.5* Ubinam autem et quomodo nos om-
nes ad vitam gratiae regeneravit? In monte Calvariae, iuxta aram
crucis, per martyrium inenarrabile quod ibi patientissime su-
stulit.?^?
Sed si Beata Virgo totum genus humanum ad vitam gratiae
iuxta crucem parturivit, quomodo accidit ut, de facto, non om-
nes homines hanc vitam gratiae participant? Respondet P. Jean-
jacquot: Sieut mors Redemptoris est vita nostra spiritualis so-
Iummodo cawsaliter et meritorie, ut aiunt theologi, non autem
eo sensu quod omnes homines effectum ipsius mortis de facto
consequantur, ita eodem, sensu oportet intelligere Beatam Vir-
ginem nos ad vitam parturisse mediante morte Christi.?9! Hoc
etiam sensu — pergit Jeanjacquot — adnotavit S. Antoninus ?*?
Beatam Virginem summis doloribus iuxta crucem parturiisse
non unum sed multos filios... simul quantum ad virtutem Causae,
non simul quantum ad. esse, sed diversis temporibus quantum ad
applicationem effectus ipsius passionis.?** — Neque ad hanc au-
ctoris distinctionem alludit Lennerz!
*5** Op. cit., p. 116: «Or, nous avons à dire, en toute propriété de termes,
que nous sommes nés des la Sainte Vierge, car non seulement Elle a
uni nos
ámes à Son Fils en qualité d'épouse, mais Elle nous a proprement enfantés
à
la vie surnaturelle, bien entendu, à la vie de la gráce, puisque c'est de celle-là
uniquement qu'il s'agit, Et ainsi Elle est notre Mére, et nous sommes
ses en-
fants dans le degré le plus élevé, celui «qui constitue la filiation parfaite
et
proprement dite».
?" Op. cit., p. 193: « Ce martyre, incomparablement douloureux, aw prir
duquel Elle nous a donné à la vie, Elle l'a embrassé sans doute au pied. de la
Croiv, par le consentement qu'Elle a donné en ce moment-la méme à la Pas-
sion et à la mort du Sauveur ».
""* Op. cit., p. 151-152: « Cette Mort [du Redempteur] est donc la vie des
ámes, en ce sens qu'elle en est la cause, parce qu'elle en est le prix: causali-
ter et meritorie, disent les 'Théologiens: c'est-à-dire que Jésus-Chri
st mourant
pour nous, offrant sa Mort pour prix de notre Rédemption, nous a mérité
d'en
recevoir ce qui est réellement et proprement la vie de nos ámes,
nous a mé-
rité d'en étre mis en possession, nous y a donné un droit réel. ... C'est dans le
méme sens, par conséquence, qu'il faut entendre cette parole
que la Sainte
Vierge a donné la vie aux ámes en leur donnant la Mort de Jésus-Chri
st ».
*? S. AwTONIUS FroneNTINUS, De Beata Virgine Maria opuscula, ed.
PETRUS
DE ALVA ET ASsrORGA, Bibliotheca virginalis..., vol. 2, Matriti,
1648, p. 517.
?** P. JEANJACQUOT, 0p. cil., p. 153: « C'est ce que saint Antonin de
Florence
exprime trés bien... en disant de la Sainte Vierge qu'Elle a enfanté les
hommes
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xix 425

Quae cum ita sint, iam omnibus liquet maternitatem Eecle-

siae erga christifideles diversam prorsus esse a maternitate spi-
rituali Deiparae Virginis; nam haec ultima, ait auctor, identi-
fieatur cum eius cooperatione ad ipsum opus redemptivum, dum
illa prior solummodo attingit applicationem meritorum Iesu Chri-
sti Redemptoris.?**
Ex iis quae hactenus diximus iam possunt lectores facile col-
ligere quam inadaequate ac partialiter doctrinam istius clari ma-
riologi nuper exposuerit eius consodalis P. Lennerz.
MicHaEL ULYvssES MAYNARD, canonicus pictaviensis (ob. 1893), 994

in pulehro quodam opere de Beata Virgine: Maria Mater nostra

est quia Corredemptrie nostra, sicut Christus Pater noster est
quatenus Redemptor. Omnes Sancti Doctores catholici Beatis-
simam Virginem agnoscunt tamquam mundi Corredemptricem.?**
Dicente auctore, Virginis consensus necessarius fuit (ex dispo-
sitione divina) ad Redemptionem nostram; eiusque compassio,
quae erat pars integralis Passionis Christi, praedita fuit valore
ezpiatorio et redemptivo in conspectu divinae Maiestatis.*^*
IoANNES BaPTISTA TERRIEN, S. I. (1881), in vulgatissimo eius 925

opere cui titulus Mater Dei et Mater hominum, quaestionem no-

stram aliquantulum tangit. Prae primis declarat auctor satisfa-
ctiones Deiparae non fuisse complementum satisfactionum Chri-

tous à la fois, en ce sens que c'est par un seul acte et en seul instant qu'Elle
a donné ce qui est pour tous la cause de la vie: parturivit iwrta crucem... nom
unum, sed multos filios... simul quantum ad virtutem causae, mais non pas tous
«a la fois pour ce qui est de l'application faite aw» àmes des fruits de la pas-
sion, application qui produit en réalité la vie dans chacune des ámes et qui
diversis
se fait dans la succession des temps: mon simal quantwm ad esse, sed
temporibus, quantum ad applicationem. effectus ipsius passionis ».
?54 0p. cit., p. 195-196: « Et maintenant, si nous comparons lune à l'autre
évi-
ces deux maternités, celle de la Sainte Vierge et celle de lU Eglise, il est
et
dent que celle de la Sainte Vierge est bien supérieure à celle de l'Eglise,
ce qui constitue la maternité de la Sainte Vierge,
bien plus noble. En effet,
qu'elle
c'est la. Rédemption elle-méme, c'est-à-dire, la part qu'Elle y a eue pour
accomplie; et ce qui constitue la maternité de l'Eglise, ce n'est que l'ap-
soit
que
plication qu'elle nous fait des mérites du Rédempteur, en vertu du pouvoir
le Rédempteur Lui-méme lui en a donné».
*5 (Ghanoine M. U. Maxwangp, Le Sainte Vierge, Paris, 1877, p. 252. « Marie
lui ont donné
est notre Mére, parce qu'elle est notre Corédemptrice, titre que
catholiques, comme Jésus n'est notre Pére que parce
tous les saints docteurs
qu'il est notre Rédempteur ».
consensum
** 0p. cit., p. 252-253. Of. etiam p. 150 sqq., ubi ait Virginis
integrum opus redemptivum Christi respexisse.
426 Jorredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

sti, neque ipsius merita eodem modo ac merita Christi, pretium

fuisse ad acquirendam nobis gratiam.?* Hoc praevie stabilito,
quaerit inferius P. Terrien: Ergo Corredemptricis titulum re-
iiciendum arbitramur? Cui statim respondet : Nullo modo! Illud
enim vocabulum non significat nos fuisse redemptos doloribus
Beatae Virginis, neque illam de condigno nobis gratiam prome-
ruisse. Vox illa designat cooperationem ad immolationem Christi
per consensum; oblationem Victimae divinae ab ipsa Virgine
factam; necnon participationem in Christi doloribus per com-
passionem quae una cum Filii Passione coelum ascendit.?** Hanc
Virginis ad sacrificium crucis participationem jam antea memo-
raverat auctor asserens dolores Deiparae, iuxta praesentem eco-
nomiam redemptivam, ad integritatem Passionis pertinere.?*?
Tamen, testante auctore, in tota hac economia reparativa non
ez aequo computantur merita Christi eiusque Matris; nam me-
rita Christi sufficientissima erant per se et ev» seipsis; dum merita
perdolentissimae Matris ex ipsa Mediatione Christi sufficientiam
atque efficaciam mutuabant.?"?

?9 J.-B. TeRRIEN, Lao Mére de Dieu et la Mére des hommes; pars 2: La

Mére des hommes, vol. 1, ed. 5, Paris, 1902, p. 236: «Mais ici nous voyons se
dresser une objection. Si la bienheureuse Vierge a sa part de coopération dans
le mysteére de la croix, nous avons done wn double rédempteur, le Christ et sa
mére? Le sang de Jésus-Christ n'est done pas plus le prix unique de notre dé-
livrance; et d'autres mérites ont dà se móler aux siens pour acheter la gráce
qui fait les justes et les enfants d'adoption. Dieu mous garde de soutenir «ne
pareille doctrine. ...Non, les satisfactions de votre mére n'ont pas complété
les vótres, ni ses raérites n'ont, de pair avec vos mérites, payé la gráce qui
nous était rendue».
965 ()5. cit., vol. 1, p. 238-2839: « Devrons-nous done condamner le titre de
co-rédemptirice si souvent attribué par nombre de vieux auteurs à Marie? Non:
ear ni dans leur pensée, ni dans la croyance des fidéles, il n'exprime rien qui
soit en désaccord avec la doctrine précédemment exposée. Ce qu'on prétend sig-
nifier par ce titre, ce n'est pas que nous ayons été rachetés par les souffrances
de Marie, ni qu'elie ait elle-méme payé condignement de ses mérites les gráces
découlant de la croix de son Fils. Qu'est-ce donc? Le concours qu'elle apporte
à limmolation de son Fils par le consentement d'oàü procéde la victime, par
loffrande qu'elle en fait en union avee le Pére, par la participation qu'elle
prend à ses ineffables douleurs, par ila Compassion qui monte vers le ciel avec
la Passion ».
?9 Op. cit., vol. 1, p. 227: «...les douleurs de la mére font, dans le plan
de réparation, partie intégrante de la Passion du Sauveur des hommes». Et
p. 202: «...elle s'unit à lui pour offrir le sanglant holocauste d'oü sortira la
réconciliation de l'homme avec Dieu ».
?'" Op. cit., vol. 1, p. 539: «Jésus-Christ, pour s'approcher du Pére et faire
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIx A21

Quamvis auctor cooperationem ad opus obiectivum Redemptio-

nis nullibi explicite recolat, hoc tamen aequivalenter praestat di-
stinguendo inter cooperationem ad applicationem fructuum Re-
demptionis et cooperationem ad ipsum opus redemptivum, id est,
ad ipsam gratiarum acquisitionem.?"' Hac distinctione stabilita,
sic arguit P. Terrien: Cum Beata Virgo universali modo coope-
perata fuerit ad priorem activitatem mediatorialem Christi (Re-
demptionem obiectivam?), debet etiam universali modo ad poste-
riorem activitatem cooperari, id est, ad actualem dispensationem
gratiarum.*? Unde alio loco palam asserit: Intercessio Beatae
Virginis in coelo nititur primo, meritis (praeteritis) Filii sui;
secundo, meritis ipsius Virginis.?'? Haec Virginis merita Redem-
ptionem obiectivam respicere, ex eo etiam fortasse colligitur quod,
testante P. Terrien, ceteri Sancti cooperantur ad dispensationem
gratiarum, sed in ipso opere redemptivo mullam habuerunt par-
ticipationem.?"^ Hoc privilegium una Beata Virgo habuit.
ARSENIUS VINCENT, Soc. Praeb. a S. Sulpitio (ob. 1869), in
926

eius T'heologia Dogmatica : « Maternitas spiritualis Mariae de-

divine gráce, n'a

descendre sur nous avec le pardon tous les trésors de la
de ses propres mérites;
strictement besoin que de ses propres satisfactions et
agréés, doivent tirer
tandis que les mérites et les prieres de Marle, pour étre
du sang et de la médiation du Dieu fait homme ».
leur existence oct leur effieacité
trois ma-
?'! 0p. cil., vol. 1, p. 106-407: « Fa théologie catholique distingue
par oti les bienfaits surnaturels descen-
niéres et comme trois voles principales
fruits de la Rédemption
dent de Dieu sur nous. Je parle ici de Papplieation des
le cours des siécles: ear nous savons déjà comment, et dans
qui se fait dans
a pris part à l'ewvre elle-móme de la ré-
quelle mesure, la Mére du Sauveur
du monde, c'est-à-di re à la préparati on du trésor de gráces que la di-
demption
pour les sanctifier ».
vine bonté verse continuellement sur les ámes
disons-nous encore,
*1? 0p. cit., vol. 1, p. 566: « La Rédemption du Calvaire,
ation qui se poursuit en chacun des hommes pendant
et l'euvre de la sanctifie
de l'autre, mais une seule
le cours des siécles ne sont pas deux faits isolés l'un
méme que toute gráce est
et méme cuvre du Médiateur. Voilà pourquoi, de
nt aucune n'arrive aux hommes in-
le prix du sang de Jésus-Christ, absolume
de J ésus-Chri st. Done, la Sainte Vierge, ayant eu, nouvelle Eve
dépendamment
universelle dans le premier acte de
auprés du nouvel Adam, une coopération
llement dans son ordre
la médiation du Christ, doit aussi coopérer universe
à l'actuell e dispensa tion des gráces».
au second, c'est-à-dire
tur ad applicationem gra-
*5 Op. cit., vol. 1, p. 422: Beata Virgo coopera
interees sionis, per modum orationi s, «mais une priére ap-
tiarum per modum
de son Fils, et secondairement swr ses
puyée premierement sur les mérites
propres mérites ».
une plus grande chose de
?4 Qp. cit., vol. 1, p. 967: «... c'est assurement
remplir les fontain es du Sauveu r que d'étre le canal qui en distribue
coopérer à
 428 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. x1x

fluit twm ex eius cooperatione in redemptionis mysterio, tum prae-

sertim ex praedictae B. Virginis interventu in gratiarum dispen-
satione ».?^? Tuxta hoc, cooperatio ad opus redemptivum est ali-
quid diversum a cooperatione quam nunc exercet Beata Virgo
relate ad applicationem fructuum Redemptionis. Alibi sequen-
tem thesim proponit auctor: « Beata Maria Virgo vere electa
est ad. munus redemptricis generis humani », eamque stabilire
conatur ex Protoevangelio, quia « illa merito dicitur coadiutrix
redemptionis hominum, quae exhibetur tamquam deletura dia-
boli regnum ac proinde peccatum ». Ex traditione invocat testi-
monia SS. Ephrem, Andreae cretensis, Germani constantino-
politani, Irenaei, Augustini, Bernardi, Tertulliani, et concludit
hanc esse « fidem perpetuam. Ecclesiae ».?** Neque coarctari po-
test Corredemptio ad munus maternitatis divinae, sed potius ni-
titur consortio in ipsa immolatione redemptiva Christi ; ait enim
auctor: « B. Dei Genitrix Maria, ita Christi passioni socia fuit,
ut per hanc compassionem cwm eo victima quadam ratione ma-
ctata. fuerit ».?'*
2277 Iurrus CHEVALIER (1895) in quadam dissertatione de Nostra
Domina Sacratissimi Cordis iusta. S. Scripturam, SS. Patres et
theologiam, agens de nostro argumento, sequentem sibi proponit
difficultatem : Beata Virgo redempta fuit; quomodo igitur ad
Redemptionem cooperari potuit? Cui simpliciter respondet :
Beata Virgo redempta fuit « per anticipationem », et ita eius
cooperatio ad opus redemptivum possibilis fuit. Si primum est
dogma de fide credendum, « minus certum non est Deiparam,
les eaux. Voilà pourquoi tous les justes, en dehors de la bienheureuse Vierge
encore qu'ils concourent dans leur mesure à l'application des mérites du Christ,
n'ont pas eu la moindre part à l'euvre capitale de la Rédemption. Puis done
que l'acquisition de toutes les gráces s'est faite avec le concours de Marie, il
est de toute convenance qu'elle coopére actuellement à l'universelle distribu-
tion des mémes gráces». Et p. 544 Mariam appellat «coopératrice «nique au
grand mystére de la Rédemption ».
*'* ARSENIUS ViNcENT, T'heologia dogmatica et moralis, ed. 93, vol. 2, Pari-
Siis, 1884, p. 641.
?'* Op. cit., vol. 2, p. 614.
"* Op. cit., vol. 2, p. 620. — Istius fere temporis est M. LECANU (ob. 18841)
cuius testimonium non est revera magni momenti. In opere Histoire de la Sainte
Vierge, Paris, 1882, p. 271 scribit: « Marie * compatit? avec son Fils, selon la
juste expression dont se sert l'Eglise, et à ce titre elle devient la Corédemptrice
du genre humain. Que cette seconde expression n'affraye aucune susceptibilité,
lEglise le connait et Pavoue».
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xix 429

medio eius liberrimo consensu, ad Incarnationem et ad Redem-

ptionem cooperatam fuisse ».?75
Num praefata Virginis cooperatio ad solum consensum reduci
debeat? Nullo modo ; sed in consortio ad ipsum sacrificium cru-
eis potius reponenda est. Quapropter intrepida stabat Deipara
ad erucis patibulum ut una cum dilectissimo Filio seipsam quo-
que immolaret ac libere cooperaretur ad opus redemptivum.?'?
Praeterea, asserit alibi auctor, cum fuerit Beata Virgo Filii
sui cooperatrix in perpetranda hominum salute, oportet ut etiam
quoad applicationem fructuum Redemptionis eius cooperatrix
inveniatur ;?*? et subdit: Si, non obstante Virginis cooperatione,
singulare Redemptoris munus nullo modo minuitur quoad ipsam
Redemptionem, ita neque ex eo minuitur quod Beata Virgo ad
dispensationem gratiarum conferat.?*' Item, collationem insti-
tuens inter maternitatem spiritualem Beatae Virginis et Eccle-
siae, ait Chevalier: Prior ipsam Redemptionem attingit, dum
posterior solam respicit applicationem fructuum Redemptionis.?*?
AUGUSTINUS MopESTE, S. I. (1884), in tractatu de immaculato 998

Corde Deiparae Virginis: Passio Iesu Christi et compassio

Mariae ita coniunctae nobis exhibentur ut vix illa ab ista se-
cerni possit. Hae dolorum communione cooperata est Deipara
Virgo ad mundi salutem et universorum Corredemptria evasit.?*?

*i* JurESs CHEVALIER, Notre-Dame dw Sacré-Cowur d'aprés l'Ecriture Nainte,

les S. Péres et la théologie, ed. 5, Paris, 1895, p. 187: «...il n'est pas moins
Ré-
certain qu'Elle a coopérée, par son consentement, à PInearnation eí( à la
demption ». aS
*'* Op. cit., p. 189: « Voilà pourquoi Elle se tenait debout àu pied de la
croix, s'associant librement à l'oeuvre de la Rédemption et s'unissant à la divine
Victime, par l'union parfaite de sa volonté, et s'immolant avec Elle». Et tunc
citat notissimum textum Arnoldi Carnotensis «cooperabatur tamen plurinum
ad propitiandum Deum ille Matris affectus... ».
*$ 0p. cit., p. 195: « En outre, Marie, étant coopératrice de son Fils dans
loeuvre de notre salut, doit l'étre aussi dans l'application des ses fruits ».
381 Tbid.
*:$? 0p. cit., p. 215, in nota: «...ce qui la constitue [la maternité spirituelle
y
de Marie] c'est 1a. Rédemption elle-móme, C'est-à-dire, la part qu'Elle à du
prendre pour qu'Elle soit accompli; tandis que ce qui constitue la maternité
du Itédemp-
de l'Eglise, ce n'est que l'application qu'elle nous fait des mérites
teur, en vertu du pouvoir que le Rédempteur lui-méme lui en a donné».
s» AgausrIN MopksrE, Le trés-saimt Cawr de Marie, Paris, 1884, p. 3828:
méme source,
« La Passion du Fils et la Compassion de la Mére jaillissent d'une
discerne
comme deux fleuves dont les eaux se ceonfondent tellement, qu'on les
des autres. Par cette communauté mysterieuse de souffrances
à peine les unes
 430 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

Placuit Tesu Christo, unico Mediatori nostro, ut eius quoque

sanetissima Mater opus participaret reconciliationis nostrae cum
Deo. Est itaque Beata Virgo vera Corredempiris mostra. Ipsa
enim, una cum Deo Patre, salutis Victimam nobis donavit; Vi-
ctimam in templo virginalibus manibus ipsa obtulit, eamque
iuxta crucem ultro immolavit.?*^ Indolem redemptivam coopera-
tionis Deiparae, iuxta auctorem, omnes SS. Patres | !] in eorum
scriptis celebrarunt.?55 Dolentissima Virgo proprios cruciatus
Deo Patri pro nobis offerebat; ipsius oblatio insimul cum Re-
demptoris oblatione coelos ascendebat, ita ut sacrificium in Cal-
varia peractum ab utroque (Christo sc. et Maria) aeterno Patri
fuerit oblatum.?*$
929 RENÉ M. pE LA BnorSE, S. I,, (qui dependet à Jeanjacquot,
Petitalot et de Rhodes) anno 1896 disquisitionem evulgavit de
Mediatione mariali **" in qua sequentia testatur: Deiparae coo-
peratio ad salutem in eo solum non est quod nobis donaverit Re-
demptorem. Iuxta Traditionem, Deus voluit ut ipsa ad Redem-
ptionem proxime conferret.?** Haec Virginis cooperatio initium
sumit per liberum consensum qui omnes et singulos actus re-

avec le Dieu Sauveur, l'héroique Vierge coopéra librement et par amour à

la Rédemption du monde. Reine des martyrs, elle devint la Corédempírice du
genre humain ».
?8* Op. cit., p. 391: «Sans cesser d'étre notre unique Médiateur, puisqu'il
n'y a de salut qu'en lui, il [Jésus] a voulu que Marie füt comme de moitié
dans l'euvre de notre réconciliation avec Dieu. Oui, la Mére de Jésus est vrai-
ment notre Corédemptrice. C'est elle qui, conjointement avec Dieu le Peére,
nous a donné la divine Victime du salut; c'est elle qui, de ses mains virginales,
en a fait l'oblation au temple; c'est elle qui l'a sacrifiée pour nous au Calvaire ».
?85 Op. oit., p. 338: « Tous les saints Péres ont célébré dans leur écrits cette
action rédempirice de la divine Mére ».
*55 05. cit., p. 342, de doloribus Virginis ait: «elle les offrait à Dieu pour
le monde. Son offrande montait au ciel avee celle de Jésus, comme un sacrifice
unique embaumé par les mémes parfums, consumé par le méme feu, offert avec
des dispositions semblables. C'est ainsi que le sacrifice du Calvaire était offert
au Pére éternel par deux Cours sans tache, le Coeur du Fils et le Coeur de la
Mére». Juxta auctorem (p. 329.330), haec Virginis Corredemptio iam in ipso
Protoevangelio praeannuntiata fuerat.
*5 RENÉ M. pE rA BnoisE, Sur cette proposition: Toutes les gráces mous
viennent par la Sainte Vierge, in Etudes, 68, 1896, 5-31. Iste articulus integre
reproducitur in R. M. pE L4 BnorsE-J.V. BaivEL, Marie Mére de gráce, Paris
1921, ex quo citationes nostrae desumuntur.
**5 05. cit., p. 12, loquens de angelo requirente Virginis consensum : « Cette
ambassade solennelle montre assez que Dieu ne veut pas, comme il aurait pu
le vouloir, se servir de Marie seulement pour communiquer à son Fils la nature
 Corredemptio apud scriptores gallieos saec. xix 431

demptivos respicit.?? Exinde evenit ut a Patribus et theologis

Deipara Corredemptricis titulo subinde cohonestetur. Non quod
Redemptoris Matri meritum ac satisfactionem de condigno ad-
scribant (hoec enim soli Christo competit), sed quatenus Redem-
ptio a consensu Virginis pendebat et cum eius cooperatione per-
petrata fuit: non tantum cooperatione physiea ad Incarnationis
mysterium, sed etiam cooperatione procima ad totum, salutis
opus." Christus Deo Patri obtulit merita ex iustitia; Beata
Virgo obtulit merita ec congruo.*?' Quae Virginis merita, iuxta
auctorem, non tantum gratiarum applieationem attingunt, sed
ipswm, ius ad omnes gratias.?? Verus tamen nexus adest inter
utramque cooperationem ; etenim congruum sane est ut dispen-
satio munerum supernaturalium ipsis coneredatur qui ea acqui-
siverunt, sc. Redemptori et Corredemptrici."**
humaine, puis la laisser en dehors de ses confidenees et de ses ouvrages. Ce
moindre degré de coopération aurait donné à la mére du Christ une influence
Dieu
générale et éloignée sur notre salut. D'aprés la tradition chrétienne,
et
veut toute autre chose: il veut que Marie exerce une influence prochaine,
».
qui s'étende à chacune des parties et des conséquences de la rédemption
de
3$? Op. cit., p. 10: « Ce point initial commande tout l'ordre d'acquisition
s)».
la gráce, toute la série des actes rédempteurs, et toutes leurs conséquence
(?:»» Ibid.: « Aussi est-ce habituellement de là que les Peres et les théologiens
de corédempírice.
considerent le róle de Marie, quand ils lui donnent le titre
action ou ses
En le lui décernant, ils ne veulent en aucune facon mettre son
ordre que ceux de Jésus-Christ . ils ne veulent pàs dire
mérites dans le méme
en justice devant Dieu;
que Marie ait d'elle-méme satisfait et mérité pour nous
opérée par le Verbe inearné, a réellement dé-
ils afürment que la rédemption,
son concours: c'est reven-
pendu de l'acceptation de Marie, s'est aecomplie avec
pour elle une coopération physique à linearnatio n elle-méme, et une
diquer
morale prochaine à toute loewvre du salut ».
coopération
de Marie] étaient
*5 Op. cit., p. 13: « Sans doute encore, ils [les mérites
différent, le Christ offrant à Dieu des mérites capables
d'un ordre entierement
Vierge ne pouvant offrir que
d'obtenir la gràce par droit d€ justice, la Sainte
la liberalité divine». Vide
des mérites capables d'émouvoir par convenamce
itate principii « Maria nobis prome-
etiam p. 14, notam 1, ubi agit de universal
congruo quidquid Christus promerui t de condigno».
ruit de
ion de la gráce]
*:2 0p. cit., p. 22-23: « [Le róle de Marie dans la distribut
trait pour trait à son róle dans l'ordre de l'aequisition: Marie a con-
répond
en nous donnant Jésus avec
tribué à nous acquérir je droit à toutes les gráces
à la volonté et aux actes
une pleine union de saà volonté et de tous ses actes
rement aussi em méritant powr mous; elle contribue
rédempteurs, eí secondai
présentan t à Dieu ses mérites, mais
à nous obtenir de fait toutes les gráces en
t Jésus et en unissant par la priere sa volonté à l'in-
surtout en lui présentan
tercession du Rédempteur ».
confie la distribution
$93 ()p. cit., p. 19-20: «Il convient, en effet, que Dieu
mains qui les ont gagnées, donc au Ré-
des richesses surnaturelles iux mémes
 432 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX

230 ParER BapET, Congr. Orat. (1896), in opusculo de Beata Vir-

gine et anima christiana haec statuit: Quum Deipara Virgo sit
vera Mater animarum nostrarum, quum sit operi redemptivo in-
time consociata, et quum directe conferat ad communicationem
vitae supernaturalis, oportuit eam pati propter eandem ratio-
nem ae ipse Christus.?? In opere Redemptionis nostrae omnia
communia sunt Filio e£ Matri. Redemptio est effectus passionis
Christi et compassionis Mariae; unde sumus insimul filii dolo-
rum Iesu et dolorum Mariae.??5
2931 DuBosc pE PESQUIDOUX (1898) in opere vere monumentali de
illibato Virginis conceptu : Christus et Beata Virgo omnino inse-
parabiles sunt 4namque constituunt personam moralem in adim-
pletione eiusdem muneris, nempe contritionis imperii diaboli et
Redemptionis generis humani. Hanc veritatem ipse Deus nobis
revelavit. Maria Filio suo consociatur quoad inimicitias erga
serpentem infernalem et quoad triumphum de ipso reportatum;
Filio identificatur tamquam Corredemptriv generis humani.??*
In monte Calvariae — asserit auctor alio loco — offert Dei-

dempteur et à la GCorédemptrice. L'application des mérites de Jésus-Christ

forme avec leur acquisition une seule cuvre compléte, celle du salut; il con-
vient que Marie eoopére de la méme maniere, c'est-à-dire d'une maniére uni-
verselle, aux deux parties de cette méme cuvre ».
?* pére Bapnrr, Marie et làme chrétienne, Paris, 1896, p. 128: « Puisque
Marie est la vraie Mére de nos ámes, qu'elle est intimement associée à l'oeuvre
réparatrice, qu'elle influe directement sur la transmission de la vie surnatu-
relle, que nous sommes nés d'elle et de Jésus, elle était astreinte à souffrir
dans les mémes conditions et au méme titre que Jésus ».
?:" 0p. cit., p. 129: «' Tout est commun entre eux dans l'euvre de notre
Rédemption. Elle est le fruit de la passion de l'Homme-Dieu e£ de la com-
passion de la plus sainte des femmes. ... Nous sommes à la fois des fils de la
douleur de Jésus et de la douleur de Marie ».
** Dunaosc pk PEsqUIiDOUX, L'Immaculée Conception; histoire d'un dogme,
vol. 1, Paris, 1898, p. 49-44: « Marieet Jésus-Christ, la Mére et le Fils, sont
inséparables; ils ne peuvent existir, on ne peut les comprendre l'un sans l'autre.
Ils forment un seul groupe, une seule personalité morale dont toutes les parties
Se ressemblent et s'appelent, les attributs, les róles, la mission, la destinée.
L'un et l'autre ont à combattre le méme ennemi, à remplir ]a méme táche,
qu'est d'écraser le démon afin de racheter l'humanité. L'accord est parfait, et
il semble impossible d'imaginer une similitude plus compléte, — Dieu luwi-mémoe
à, révélé, sanctionné cette vérité », ...« Dés le débout, la femme et le libérateur
composent un tout indissolublement lié». Et continuo sua facit verba J. B. Ma-
LOU, episcopi brugensis. « Marie est associéóe à son Fils comme ennemie du
serpent, comme trionphatrice du serpent, identifiée à son Fils comme corédemp-
trice dw genre humain».
 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. xIX 433

para Filium suum in holocaustum pro salute generis lapsi; par-

tieipat sacrificium quo delentur mundi crimina ; propterea stabat
iuxta crucis patibulum tamquam sacerdos qui sacrificio praesi-
det et victimam offert ad. placandam divinam ustitiam.??"
Auctor &nonymaus operis paraenetici quod inscribitur Maria 232

gloria, nostra et spes nostra, sive commentarium in litanias lau-

retanas: Titulus « Mater Salvatoris» nobis exhibet Deiparam
Filio consociatam in opere Redemptionis, nobisque in mentem
revocat quomodo Beata Virgo, ut genus humanum salvaret, non
dubitaverit seipsam una cum Filio immolare.?* Si Maria est
Mater Salvatoris necessario consociatur omnibus et singulis ope-
rationibus quibus consummatur Redemptio generis humani. Est
igitur universorum Corredemptria.*??
Gertocertius, ad mundi salutem nullo prorsus adiutorio in-
digebat Christus; sed bonum non erat hominem esse solum in
hoc opere perpetrando ; ideoque, sicut femina homini coniuncta
fuit in praevaricatione, ita oportuit ut femina ad opus salutis
cooperaretur. Hanc doctrinam unanimes docent Patres Ec-
clesiae.'^^^

?" Op. cit., vol. 1, p. 109: « Elle présente son Fils en holocauste à Dieu,
pour le salut du genre humain. Elle a sa part dans le sacrifice de l'Agneau
qui efface les péchés du "monde. Marie se tenait débout, refoulant son an-
goisse, ferme, immobile et grave, comme le prétre qui préside au sacrifice et
offre sa victime au ciel afin de l'apaiser ». Unde Beata Virgo est « Corédemp-
trice du monde conjointement avec son Fils» (p. 1(8). « Rédemptrice, expia-
trice avee son Fils, Marie est médiatrice avec lui: elle sert d'intermediaire
entre Dieu et les hommes, et répand sur les hommes les mérites du sacrifice »
(p. 110).
: Marie notre gloire €t motre esperance, ed. 4, Paris-Lyon, 1898, p. 92:
«Il [le titre de Mére du Sauveur] nous dit que la Mére n'a pas été séparóe de
son Fils, dans la grande ceuvre de notre salut, et il nous rappelle que. pour
nous sauver, Marie na pas hésité à. se laisser immoler avec lui».
?99 (Op. cit., p. 92-99: «Or, si Marie est la Mére du Sauveur, elle est le
à
premier instrument de la bonté divine, et nécessairement elle est associée
tout ce qui touche à l'aecomplissement, à la consommation de cette couvre
gloires
ineffable de miséricorde et d'amour, qui s'appelle la Rédemption. Quelles
sous ce nouvel
ne découvrons-nous pas en Marie, lorsque nous la eontemplons
aspect de corédemptrice du genre humain! ».
190 (p. cjt., p. 93-94: « Certes, Jésus pouvait accomplir, sans aucune co-
sang
opération étrangere, le salut du monde, puisqu'une seule goutte de son
il n'était
eüt méme suffi pour le racheter. Mais en ceci, comme en toute ^hose,
pas bon que l'homme füt seul (Gen. 2, 18), et i1 convenait aussi que tous les
au minis-
instruments de notre malheur fussent miséricordieusement employés
ruine, coopé-
tére de notre Rédemption, que tout ce qui avait pris part à notre

28
 434 Corredemptio apud scriptores gallicos saec. XIX

In sacrificio crucis una erat Christi et Mariae voluntas:

unum idemque utriusque holocaustum. Beata Virgo, erudelissima
hac compassione, nos omnes ad vitam gratiae parturivit et ab
aeterna reprobatione nos liberavit.!^? Hoc sublime munus coope-
ratrieis sacrificii redemptivi ipse Deus iam ab aeterno Virgini
Beatissimae concrediderat.!^??
933 HiPPOLYTUS PnApiÉ, S. I. (1899), in erudito quodam opere de
praerogativis marianis: Beata Virgo est socia Christi Redem-
ptoris tum in ordine acquisitionis tum in ordine distributionis
gratiarum. Cooperata est ad earum acquisitionem : a) liberum
consensum praestando in Incarnationem redemptivam quae lo-
cum non habuisset absque illo consensu; 0) Christo praebens
naturam humanam qua nos redemit; c) eum in Calvaria offe-
rendo tamquam Victimam pro mundi salute.'^??
Evidens est, arbitratur Pradié, maternitatem spiritualem
Deiparae longe excellentiorem esse maternitate spirituali quae
Ecclesiae competit. Prior etenim ad ordinem ipsius Redemptio-
rát à notre salut. Or, un homme et une femme nous ayant précipités dans la
damnation éternelle, il était juste aussi qu'un homme et. une femme donnassent
à la terre une nouvelle posterité, sanctifiée par la gráce. Les Péres de l'Eglise
sont unanimes à appuyer cette doctrine ».
19! ()p. cit., p. 99: «...dans le sacrifice de la croix, il n'y avait qu'une
seule et méme volonté, qu'un seul et méme holocauste! Jésus nous donnait le
sang de ses veines, et vous, le sang de votre ecur; il immolait sa chair, et vous,
vous immoliez votre áme. ...Ne permettez pas que nous mettions jamais en
oubli les gemissements, les tortures et les larmes par lequels vous nous avez
enfantés à la vie de la gráce, et que nous perdions les fruits du double sacri-
fice qui s'est accompli au Calvaire. O Marie, vraie Mere des vivants (Gen. 3,
20), qui nous avee sawvés de la réprobation éternelle en prenant sur vows la
douleur, fruit de l'arbre de la croix, continuez à nous sauver, à nous faire vivre,
en déversant sur nos àmees le prix du sang et des mérites de Jésus ».
1"? Op. cit., p. 2900: «De toute éternité, Dieu avait ordonné ces choses; de
toute éternité, il avait decidé que la Mére, l'Epouse de l'Homme-Dieu serait
son aide fidéle dans l'eeuvre de la rédemption et participerait, dans une mesure
presque infinie, au sacrifice qui devait racheter le monde ». Cf. p. 295 ubi auctor,
dum Mariam alloquitur, alludit ad «les gráces qu'il [peccatores] dédajgnent
et que vous leur avez achetiées à wn si grand primz».
1»* HrpporLyrE PmapiÉ, La Vierge Marie, Móre de Diew et chef-d'euvre de
Dieu, vol. 2, "Tours, 1899, p. 85-86: « Marie est l'associée de Jésus-Christ soit
dans l'acquisition, soit dans la distribution des gráces. Elle a coopérée à leur
acquisition, d'abord en donnant un consentement conscient et libre à l'Inear-
nation et à la Rédemption qui en est la suite, et qui n'aurait point eu lieu
sans ce consentement; en second lieu, en fournissant au Christ la nature hu-
maine par laquelle il a sauvé le monde; ... troisiemement enfin, en l'offrant sur
le Calvaire en victime pour le salut du monde ».
 OCorredemptio apud scriptores gallicos saec. xix 435

nis pertinet, dum posterior ad solàm applicationem meritorum

Christi relationem dicit.'^"^ Item, cum Beata Virgo esset imma-
culata, nullo modo pro seipsa satisfacere potuit; unde merita
ingentissima satisfactionum "ipsius, una cwm salisfactionibus
Christi, ad expianda peccata nostra, obtulit." Corredemptivum
Virginis munus, iuxta auctorem, iam ab ipso Deo in Gen. 3,
15 solemniter praenuntiatum fuerat.!?^
Pater ManrA BONAVENTURA, O. F. M. (1897), in tractatu de 234
Sanctissima Eucharistia, oraculum Gen. 3, 15 enarraus, sequens
iudicium profert: In Protoevangelio, cum Deus inimico generis
humani maledicit, tum Redemptorem tum Corredemptricem in-
simul pollicetur; reparatores primaevi lapsus (Christus sc. et
Maria), iusti, sancti et immaculati, ibidem opponuntur praeva-
ricatoribus (Adam sc. et Evae), diabolo amicitia adstrictis.'^?*
Dum Christus in ara crucis inimicitias contra serpentem per-
ficit, Beata Virgo, doloris gladio transfixa, stat iuxta crucem
ut munus Corredemptricis adimpleat, ita ut peccati reparatio
praevaricationi iisdem adiunctis respondeat.'^"*

194 (p. cit., vol. 2, p. S8. « Il est. cependant évident que la maternité de
gráce de Notre-Dame est superieure à celle de l'Eglise En effet, ce qui consti
tue la maternité de gráce de Notre-Dame, c'est ia Rédemption elle-méme à
laquelle Elle a coopérée.. Ce qui au contraire constitue la maternité de
l'Eglise est l'application qu'elle fait aux àmes, des mérites du Rédempteur ».
Etiam p. 72 distinctionem instituit inter cooperationem ad Redemptionem
obiectivam et subiectivam: « Marie est la coopératrice de Jesus dans laequi-
sition d'un trésor de mérites et de gráces qui sufliraient au rachat et au
salut du monde et d'un million de mondes, et Elle est sa ceoopératrice dans
la distribution qu'il fait et qu'il fera de ces gráces à chacune des individualités
humaines qui se succederont jusqu'à la fin des temps ».
195 Q5. cit., vol. 2, p. 64: « Notre-Dame, étant sans souillure et n'ayant com-
mis aucun péché, n'avait rien à expier pour elle-méme. Le mérite inejfable de
du
ses satisfactions ne pouvait done servir qu'aus autres. Elle les unit & celles
Sauveur et les offrit en expiation de nos péchés ». Cf. etiam vol. 1, p. 522-530
de Virgi-
ubi agit de Mariae meritis quoad homines; necnon vol. 1, p. 433-434,
nis cooperatione per modum sacrificii.
1996 (5. oit., vol. 2, p. 2T.
197 Pére ManrE BoNAVENTURE, L'Eucharistie et le mystére du Christ, Paris,
maudis-
1897, p. 380: «Dieu va annoncer le Rédempteur et la Corédemptrice en
ami de
sant de nouveau l'ennemi du genre humain, Au groupe prévaricateur
il opposéra la groupe juste, fidele, saint, réparateur, sans
Satan, qui a failli,
souillure ni defaillance ».
105 9p. cit., p. 413: « Enfin, c'était la veille de sa lutte gigantesque contre
Satan et le péché; Marie, témoin et compagne des douleurs de son Fils, Marie
d'un glaive de douleur (Luc. 2, 35), dans ce
dont l'àme devait étre transpercée
 436 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. XIX

ART. 4

Seriptores germaniei

935 IOANNES AUGUSTINUS OPrTZ (1852), sacerdos dioeceseos vrati-

slavensis, in quadam dissertatione de Immaculata Virginis Con-
ceptione, Protoevangelii prophetiam de Christo et Beata Virgine
interpretatur et subdit: Si igitur Deipara, una cum Christo,
semine eius, serpentis caput conterit, genus humanum salvat;
est ergo consalvatrias.'*?* Postea asserit Beatam Virginem una
cum Christo satisfactionem praestitisse et esse humani generis
regeneratricem.!?!9
236 I. B. HIRSCHER, decanus facultatis theologiae in universitate
friburgensi (ob. 1865), in eius vita Beatae Virginis Mariae: In
culmine montis Calvariae, uberes lacrimas effundens, renovat
Deipara acerbum swipsius sacrificium quod antea libenter fe-
cerat.?!! Impossibile prorsus est ut Beata Virgo, quae ad opus
redemptivum summopere cooperata fuerat, nullatenus concur-
rat ad elargitionem fructuum Redemptionis.'^'?

duel qui allait amener '1la divine catastrophe'...,, devait étre fortifiée pour de-
meurer ' debout au pied de la eroix ' (Jean, 19, 25), malgré les brisements de son
ecur, pour remplir son office de Corédemptrice afin que ]a réparation fut op-
posée, avec les mémes details et les mémes circonstances, à la prevarication ».
Of. etiam CuanrEes Rorrawp, La Reine du Paradis; le mystére de la Trés-Sainte
vol. 1, Langres, 1909, p. 269, ubi asserit Beatam Virginem esse mundi Corre-
demptricem quatenus in Calvaria seipsam una eum Christo immolavit pro no-
stris peccatis.
1"? ToHANNES Á. OPrrZ, apud Pareri dell'Episcopato Cattolico..., vol. 5,
Roma, 1852, p. 7/0: «Se dunque [Maria] con Gesü, *il suo seme" schiaccia la
testa al serpente, salva il genere umano eletto dal serpente: é dunque con-
salvatrice ». Auctoris verba solummodo in versione italica exhibentur in col-
lectione Pareri.
7" Ibid. et paginis sequentibus Deiparam vocat « Consoddisfattrice » nec-
non « Conrigeneratrice».
7?" J. B. HisscHER, Das Leben der seligsten Jungfrau und Gottesmutter
Maria, 'Tübingen, 1853; prae manibus habemus versionem gallicam a P. REIN-
HARD paratam, cui titulus: La Trés-Sainte Vierge Marie... Paris-Druxelles,
1863, p. 401: « Elle redit encore cette priére (*Voici, Seigneur, je suis votre ser-
vante, qu'il me soit fait selon votre volonté") sur le sommet du Calvaire, ear
là encore elle renouvelle, en versant des larmes, son saint et douloureux sa-
crifice ».
7? Op. cit., p. 411: «Pour ce qui concerne en particulier la sainte Mére,
ll est impossible de l'avoir vue associée à la passion de son Fils, au sacrifice
 Corredemptio apud scriptores germaniceos saec. XIX 437

GEORGIUS Orr, parochus in oppido Beratzhausen (1859), in per- 931

magno pietatis opere cui titulus Marianum : Statuimus ac con-

fitemur Dominum nostrum Iesum Christum unicum esse mundi
Redemptorem sensu vero et proprio, eumque hanc dignitatem
cum nulla alia creatura condividere. Omnes autem electi cum
Christo ad Redemptionem mundi cooperantur quatenus, iuxta
textum paulinum (Col. 1, 24), in suis corporibus adimplent ea
quae desunt passionum Christi pro corpore eius quod est Ec-
clesia. Hoc sensu, quamvis excellentiori gradu, cooperata est
Deipara ad Redemptionem generis humani, et quidem ineffabili-
bus meritis et summis doloribus quos una cum Filio, pro homi-
nibus Deo obtulit. Unde ius habet Beata Virgo ad titulum Cor-
redemptrieis eodem. sensu ac ceteri Sancti, quamvis gradu ex-
cellentissimo ; hoc ius tum eius maternitate tum eius doloribus
nrtturdb5
CHRISTIANUS SrAMM (1881), ex cuius Mariologia sequentia de- 938

sumere sufficiat: « Hoc [Mediatoris] officium porro Christo tam

proprium est, ut nulli alteri nec hominum possit assignari nec

qu'il a offert pour les hommes, sans étre convaincu qu'elle doit aussi avoir part
à sa gloire et à sa médiation. Quand on l'a vue concourir avec cet ineffable
ne soit pas
dévouement à l'oeuvre de la Rédemption, on ne concoit point qu'elle
à la distributio n des fruits de la Rédemption ».
appelée à concourir aussi
1933 (gona Orr, Marianum, vol. 1, Regensburg, 1859, p. 26-27, in nota:
n Jungfrau
« Wenn wir hier und in den nachfolgenden Zeilen der allerseligste
sie Miter-
einen Antheil an der Erlósung des Mensehengeschleehtes zuschreiben,
der Welt nennen, so móge man bedenken, dass heilige und berühmte
lóserin
Gottesgelehrte dies gethan haben, und jeder wahre Katholik wird mit uns
der
fühlen und es verstehen, was wir damit meinen. Um aber den Forderungen
Reehnung zu tragen, wird es nothwendig sein,
Zeit, in welcher wir leben,
und beken-
hierüber sich bestimmt und deutlich auszusprechen. Wir sagen also
Herr, der einzige Erlóser der Welt im eigentlichen und
nen. dass Jesus, unser
theilt. Wir
wahren Sinne des Wortes ist, und diese Ehre mit Niemanden
sagen aber auch, dass alle Auserwühlten mit unserm Herrn and der Erlósung
sie nach den Worten des hl. Apostels Paulus, an
der Welt arbeiten, indem
was an dem Leiden Christi für seinen Leib, welcher die
ihrem Leibe ergünzen
aber in einem Grade,
Kirche ist, mangelt (Koloss. 1, 24). In diesem Sinne,
mit Jesus an der Er-
welchem sonst Niemand nahe kommt, arbeitete Maria
zwar durch die unermesslic hkeit ihrer Verdienste und
lósung der Welt und
die Busse und das Marterthum
durch ihre Schmerzen, mit deren Vergleichen
nur ein Schatten ist, und welche sie freiwillig übernahm und
aller Heiligen
Sohne dem Vater dar-
als ein Opfer für die Menschheit mit ihrem góttlichen
Maria hat ein Recht auf den Titel einer Miterlóserin in demselben
brachte.
im hóchsten Grade; sie hat ein Recht wegen ihrer
Sinne, «ie alle Heiligen, aber
Mutterschaft und wegen ihrer Schmerzen ».
 488 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xrx

angelorum. Ille solus Redemptor existit et Mediator, quare de

se potuit dicere: ' Torcular calcavi solus et de gentibus non est
vir mecum ? (7s. 63, 3). Quibus non obstantibus, b. Virgo con-
siderari potest quodammodo ut mediatrix ad mediatorem, quia
in illa est ratio quaedam medii, sicuti officium quoddam coniun-
gendi. Media inter nos et mediatorem apparet, quia est distincta
et ab illo et à nobis. ... Invenitur etiam in illa officium nos
Christo coniungendi, quia Christi beneficia manibus Mariae nobis
donantur, tum quia ipsum Mediatorem per eam accepimus ».!?!4
« SS. Patres titulos similes uti Salvatricis, Corredemptricis,
Mediatricis, soli Deo proprios, b. Virgini etiam absque ullo ad-
ditamento ascribentes semper volunt ut sano sensu, sensu cum
Ecclesiae iudicio concordante accipiantur nec quidquam per hoc
honori Dei detrahere audent. Encomia illa, licet Deo per se
competant et primario, s. Matri eius secundarie et communica-
tive attribuuntur( cuis excellentia encomiis hisce significata ali-
qualiter a Filio communicata sit. /ndirecte enim et remote ad
redimendum et salvandum genus humanum concurrit et quidem
eo quod aliquo saltem modo meruerit Incarnationem, quod con-
sensu suo Deum ad hoc opus peragendum determinaverit, quoque
ipsum Salvatorem conceperit et peperit ».!?!5
239 H. HunrER, S. I. (ob. 1914), in eius notissimo commentario
theologico: « B. Virgo cum pro sapientissimo divinae providen-
tiae ordine mutiplici ratione sive ad incarnationis mysterium
coneurrerit, sive ad humani generis cooperetur salutem : haud
immerito ab universa antiquitate mediatricis nomine saluta-
tur ».!* Ad Incarnationem concurrit non solum physice sed et
« moraliter, consensum praebendo nomine generis humani in
desponsationem Verbi cum natura humana ».!?!7
« Dei Genitricem plurimum conferre ad hominum salutem se-
quitur [ex eo quod] Incarnationis... mysterium, ad quod coope-
rata est, immediate refertur ad hominum salutem. Hinc iuncta
cernitur Christo in suo in mundum ingressu et in morte (Joan.

"* OnnIsSTIANUS SrAMM, Mariologia, sew potiores de s. Deipara quaestiones

ez Ss. Patrum ac Theologorum mente propositae, Paderbornae, 1881, p. 530-531.
1015105. T6005, D:0D99-
?"* H. HunrgR, Theologiae Dogmaticae Compendium, ed. 12, vol. 2, Oeni-
ponte, 1907, p. 530.
17 Tpbág.
 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. XIX 439

19, 25), qua praecipue Christus nostram operatus est salu-

tem ».!?!*
« Dei Genitricis mediatio non obscurat Christum mediato-
rem ... neque enim est Maria V. mediatrix eiusdem cum Christo
ordinis, sed gradu altero et participatione. Multiplex enim est
diserimen inter Christi e£ Mariae mediationem. Christus enim
a) mediatione sua obtinuit salutis possibilitatem... Maria vero
mediatione sua, quae meritis et intercessione continetur, non
ipsam salutis possibilitatem obtinet, quam iam supponit: sed
tantum ut haec in singulis ad actum reducatur iuvat; in distri-
butione vero gratiarum, quas Christus humano generi prome-
ruit, multum valet ».'? — Ex quibus satis liquet praeclarum
auctorem inter Corredemptionis marianae patronos accenseri
minime posse.
FnaNcISCUS DE PAULA MonGorT (ob. 1900), professor philoso-
940

phiae ac theologiae in lyceo eichstettensi, in opere de Mariologia

Sancti Thomae, haec inter alia tenet: Voluit Deus ut opus
Redemptionis et reconciliationis generis humani a libero Beatae
pro-
Virginis consensu penderet, et Domini ancilla, suum fiat
Correde mptriz. ' Beata Virgo
ferendo, hominum effecta est
est «nostrae salutis occasio » non quasi ipsa Redemptionem
operata fuerit, sed quia ad Redemptionem cooperata fuit.^?

1915 (p. cit., vol. 2, p. 991.

loquitur ANTON KURZ
1919 ()p. cit., vol. 2. p. 525-5326. — Eodem fere sensu
der katholis chen Kirche über Maria, die seligste
in eius Mariologie, oder: Lehre
, Regensb urg, 1881, p. 456: « Maria is Mittlerin des Heiles, aber ihre
Jungfrau
verschieden, wie die Quelle
Mittlerschaft ist von der ihres góttlichen Sohnes
deren Wasser fliessen. Christus
verschieden ist von dem Canale, durch welchen
Menschen die Móglichkeit erworben,
hat dureh seinen Tod am Kreuze allen
unerschó pfliche Quelle aller Gnaden und
das ewige Leben zu erlangen, und die
Hilfsmit tel ihnen zur Verfügu ng gestellt. Mariens Mittlerschaft
übernatürlichen
ung am Erlósun gswerke , auf ihre Fürbitte bei
gründet sich auf ihre Mitwirk
Móglichk eit des Heiles schon voraus,
dem góttlichen Kinde; sie setet also die
erworbe nen Gnaden in die einzelnen Herzen über ».
und leitet die von Christus
Die Mariolo gie des heiligen Thomas
1020 FRANZISCUS VoN PAULA MORGOIT,
g i. Br., 1878; versio italica, uniea nobis nota: Maria mella
von Aquin, Freibur
Piacenza, 1891, p. 93-94: « Volle Iddio,
dottrina, di S. Tommaso d' Aquino, ed. 2,
della redenzi one, la riconci liazione dell'umanità, la salute del
che l'opera ancella
donna promessa, e l'umile
mondo, dipendesse dal libero assenso della uo-
pronunc ió il suo fiai, e divenne cosi la corredentrice degli
del Signore
(Gen. 3, 15) ».
mini: Ipsa (ipse) conteret caput tuum. Ella
salute ^ non quasi abbia
121 (p. cit., p. 95: «* Cagione della nostra
one, ma si in quanto vi ha co-oper ato ».
operata la redenzi
 440 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix

Iuxta auctorem, « non tantum ad Redemptionem obiectivam coo-

perata est (Beata Virgo), sed ad Redemptionem subiectivam
adhuc cooperatur ».'?? — Morgott unicus est huius saeculi theo-
logus (saltem nobis notus) qui hanc terminologiam adhibet. Ce-
teri aequivalentibus verbis utuntur.
241 MaTTHIAS IosgEPH SCHEEBEN (ob. 1888). De huius praeclaris-
simi theologi sententia relate ad naturam et ambitum QCorre-
demptionis marialis convenire non videntur recentiores. Sic, e. gs
W. Goossens opinatur Scheeben nihil aliud docere nisi eoope-
rationem virgineam ad Redemptionem subiectivam, id est, ad
applicationem fructuum Redemptionis a Christo solo perac-
tae.7?* E contra, iuxta plerosque, theologus coloniensis coope-
rationem directam et immediatam ad ipsum opus obiectivum
Redemptionis satis perspicue tuetur.!^?4
Textus quem Goossens prae oculis habet sic sonat: « Signi-
ficatio positiva et efficacia huius meriti de congruo potest et de-
bet in eo tantum consistere quod Maria, tamquam nobilissimum
membrum generis redimendi et huius generis vices gerens, ope-
rata est applicationem meritorum Christi; vel ea (merita) per-
fecit relate ad eorum applicabilitatem ex parte dispositionis re-
cipientium, simili modo, quamvis pleniori gradu, ac S. Paulus
de seipso ait (Colos. 1, 24): Nune gaudeo in passionibus pro
vobis et adimpleo ea quae desunt passionum Christi in carne
mea pro corpore eius quod est ecclesia ».!925
*? Op. cit., p. 96: « Non cooperó solamente alia redenzione obbiettiva, coo-
pera eziandio alla subbiettiva ».
7?* W. GoosseNs, De cooperatione immediata. Matris Redemptoris ad Re-
demptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 137.
7?" Of. e. g., HERMANN SEILER, Corredemptris; theologische Studie
eur
Lehre der letetem Püpste über die Miterlóserschaft Mariens, Rom,
1939, p. 143-
146; C. DILLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption
, Haguenau,
1947, p. 87-91; G. M, Roscurmr, Mariologia, ed. 9, vol. 2, Romae,
1947, p. 348,
nota 1.
7?5 M, J. ScugEgREN, Handbuch der katholischen Dogmatik, vol.
3, Freiburg
im Breisgau, 1927, p. 603, n. 1792: « Die positive Bedeutung und
Wirksamkeit
des meritum de congruo kann und soll vielmehr hier nur darin bestehen,
dass
Maria, als das edelste Glied des zu erlósenden Geschlechtes im Namen
des
letzteren handelnd, die Zuwendung der Verdienste Christi erwirkte
oder diese
selbst hinsichtlich ihrer Zuwendbarkeit von Seiten der Dispositio
n der Emp-
fünger ergünzte, auf ühnliche Weise, aber in vollerem Masse, wie
der hl. Pau-
lus von sich sagt (Col. 1, 24): * Ich freue mich in euren Leiden für euch und
erfülle das, was an dem Leiden Christi noch fehlt, an meinem Fleische für
seinen Leib, welcher die Kirche ist" ».
 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix 441

Attamen, ut apposite animadvertit C. Dillenschneider,'^** in

textu modo allegato non adhuc proponit Sceheeben propriam ac
definitivam sententiam hae de re, sed solummodo conatur alio-
rum expositionem excutere (praesertim Dionysii Cathusiani et
Sedlmayr) relate ad notum axioma de merito mariali. Arbitra-
tur utique doctor coloniensis praefatam explanationem esse le-
gitimam, sed statim subiungit: copulanda est cum alia notione
pleniori ac profundiori quam ipsa Sacra Scriptura nobis sup-
peditat et iuxta quam sponsalis cooperatio Deiparae operationem
redemptivam Christi ita comitatur ut prior non tantum iucta
posteriorem sed potius in illa exerceatur.!??7
Posquam Scheeben hanc eius notionem fusius evolvit, reco-
lens actionem sacrificalem Mariae per veram sacrificii redem.
ptivi cooblationem, ad sequentem conelusionem pervenit:
« Liquet ideireo hanc Matris Redemptoris ad sacrificium re-
demptivum Christi cooperationem, quam modo exposuimus, es-
sentialiter differre a quacumque alia participatione quae de aliis
hominibus praedicari potest ob eorum compassionem vel obla-
tionem dolorum Christi. Diversitas adest tum quoad naturam
m.
penitissimae cooperationis, tum etiam quoad eiusdem efficacia
Quapropter, Mariae cooperatio wnwm quid constituit cum ope-
sacrificii
ratione Christi... Qua etiam de causa, omnes effectus
tamquam a Beata Virgine co-acquis iti
Christi intelligendi sunt
um. Exinde asserere licet :
in hoc sacrificio et per hoc sacrifici
ione cum illo, pro
Maria una cum Christo, sc. mediante cooperat
ac consequenter
peccatis Deo satisfecisse, gratiam promeruisse
et offerendo
mundum redemisse, quatenus cooperata est donando
licet nisi
redemptionis pretium. Hoc autem non aliter affirmare
Christo et per Christum , i. e.
cum expressa modificatione, sc. in

de notre Rédemption, Haguenau,

126 D), DILLENSCHNEIDER, Marie au service
19417, p. 81-89.
1795: «Obgleich die obige Auffassung
127 M. J. ScHEEBEN, 0p. cit., p. 605, n.
us in der Erlósungsthat in sich berechtigt
der Mitwirkung Mariens mit Christ
fasst werden mit einer anderen volle-
ist, so muss dieselbe doch zusammenge
zuglei ch unverf ünglicheren Auffassung, welche durch
ren und tieferen und doch
und in welcher die die Erlósungsthat
die heilige Schrift selbt nahegelegt ist,
iche Mitthü tigkei t seiner Mutter sowoh] mit deren
Christi begleitende brüutl organische -
Verbin
mit seiner eigenen Tháàtigkeit in engere
Mutterschaft wie
und DBrüutigam nicht als nebeneinander,
dung gebracht wird, und daher Braut
wirks am erscheinen ».
sondern als ineinander thátig und
 442 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix

in sacrificio Christi et per sacrificium Christi, quatenus nempe

hoc sacrificium et ipsa coobtulit ».
« Hoc sensu et hoc modo Redemptoris Matrem Corredemptri-
cem iure et inaequivoce nuncupare possumus, praesertim si eo ul-
terius exhibetur Deipara tamquam diacona sacerdotis et ara sa-
crificii, vel tamquam sacrifera; hoc enim modo tum Mariae sub-
ordinatio relate ad Christum tum eius consortium cum Christo
diserte exprimuntur, eiusque operatio specifiea exhibetur non
quasi valorem et efficaciam sacrificio Christi conferret, quasi sc.
valor et efficacia huius sacrificii altero sacrificio compleretur, sed
potius tamquam activitas quae unici sacrificii Christi appropria-
tionem et efficaciam hominibus communicat ».!?25
Ut patet, haec ultima verba praeviam difficultatem quodam-
modo renovare viderentur. Nexus inter ordinem Redemptionis
obiectivae et ordinem Redemptionis subiectivae ita arctissimus
est ut auctor utrumque ordinem subinde quasi per modum unius
intueatur. Si autem praefatum textum interpretamur ratione
habita totius tractationis (praesertim quoad naturam spiritua-

'?* M. J. SCHEEBEN, 0p. cit., p. 608-609, n. 1801-1902 : « Die hier beschriebe

ne
Betheiligung der Mutter des Erlósers am Erlósungsopfer Christi ist offenbar
von jeder anderweitigen Betheiligung, welche andere Menschen durch Mitleiden
oder Aufopferung des Leidens Christi üben kónnen, durch die Innigkeit der
Betheiligung und eben darum auch in Bezug auf die Wirksamkeit derselben
wesentlich verschieden. Wegen ihrer Innjgkeit bildet sie in der Weise ein Gan-
zes mit der Aktion Christi, dass letztere nach dem góttlichen Plane ebenso
we-
nig ausser ihr und neben ihr wirkend auftritt, wie sie selbst ausser und
neben
der Thütigkeit Christi wirkend auftreten kann. Aber eben darum müssen
auch
alle Wirkungen des Opfers Christi als von Maria in demselben und durch
dasselbe mitbewirkt und miterworben betrachtet werden. Desshalb kann man
sagen: Maria habe mit Christus, d. h. dureh ihre Mitwirkung mit ihm,
Gott
für die Sünde Genugthuung geleistet, die Gnade verdient und folglieh
die
Welt erlóst, indem sie den Lósepreis mit hergab und hingab. Aber man
darf
diess aueh nur sagen mit der ausdrücklichen nüheren Bestimmung:
*in Chri-
stus und dureh Christus, resp. in dem Opfer Christi und durch das Opfer
Christi, inwiefern sie dieses Opfer mitdargebracht hat. In diesem Sinne
und
in dieser Form kann man mit Recht und zugleich ganz unverfünglich
die
Mutter des Erlósers Miterlóserin, corredemptrix, nennen, besonders dann,
wenn
man sie dabei nüher als diacona sacerdotis und ara sacrificii, resp.
m. E. W.
als 0vngógoc bezeichnet; denn dadurch wird ganz klar ebenso die Unterord-
nung Mariens unter Christus wie ihre Gemeinschaft mit Christus
ausgedrückt,
und ihre specifisehe Wirksamkeit nicht als eine dem Opfer Christi Werth
und
Kraft verleihende, resp. dessen Werth und Kraft durch ein zweites
Opfer
ergünzende, sondern als eine die Zugehürigkeit des Einen Opfers
Christi und
seiner Kraft an die Menschheit vermittelnde dargestellt ».
 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix 443

lis maternitatis Deiparae) haud difficulter evincitur cl. aucto-

rem recentiorum doctrinam de immediata cooperatione ad Re-
demptionem prae oculis habere.
Etenim, paulo antea sermonem fecerat de illa « immediata
participatione (B. Virginis) in opere Filii sui, ad quod, ceu
spiritualis sponsa, una cum illo concurrere debebat in regene-
ratione generis humani ».'?* Haec Virginis cooperatio, iuxta
Scheeben, a cooperatione Ecclesiae aliorumque Sanctorum differt
non solum gradu sed etiam « essentialiter » ;'?** et ratio est, sub-
dit auctor, quia Ecclesia aliique Sancti cooperantur solummodo
ad applicationem fructuum Redemptionis, dum Beata Virgo, me-
dia eius compassione, ipsam spiritualem hominum regeneratio-
nem. una cum Christo operata est atque obtinuit." Idem in-
culcare satagit auctor dum elucidat munus dispensatricis gra-
tiarum quo nunc in patria coelesti iugiter fungitur Beata Virgo.
Haec cooperatio — scribit ille — exercetur etiam per immedia-
tum consortium cum Christo, i. e. eodem modo quo cum illo coo-
hier hervorzuheben, dass
12? ()5. cit., p. 591-592, n. 1769: «Insbesondere ist
der Mutter des Erlósers zur Wirksam keit ihres Sohnes
man das Verhültniss
das Verhültniss anderer
durchaus nicht in derselben Weise denken darf, wie
Falle ist dass Wirken der
Mtitter zur Berufsthütigkeit ihrer Sóhne. Im letzteren
tendes, welches in der geistigen und leib-
Mutter in der Regel nur ein vorberei
Erziehu ng des Sohnes besteht, und schliesst daher mit dem Beginne der
lichen
bar sich zu betheiligen. Bei
Berufsthütigkeit ab, ohne an demselben unmittel
, die auf ihren Sohn gar keinen geistigen Einfluss zu üben
Maria hingegen
vom Augenbl icke seiner Empfüng niss an unter seinem
brauchte, vielmehr schon
mütterli chen Pflege, welche sie ihrem
geistigen Einfluss stand, ist die Zeit der
liess, zugleich eine Zeit ihrer eigenen geistigen Erziehung
Sohne angedeihen
Wirksamkeit ihres Sohnes,
zur unmittelbaren 'Theilnahme an der berufsmiüssigen
seine geistlich e Braut in der Wiederg eburt der Menschheit mit
worin sie als
ihm zusammen wirken soll».
dass die Mutterschaft
1*9 Q5. cit., p. 618, n. 1818; « Es ist von selbst klar, eden ist
dem Grade nach, verschi
Mariens durchaus und 'esentlich, nicht bloss
welehe auch anderen Heiligen zu-
von derjenigen geistlichen Mutterschaft,
Wort und Beispiel u. sS. w. Zur geist-
kommt, inwiefern dieselben durch Gebet,
liehen Wiedergeburt Anderer beitragen».
1:1 Fbid.: «Ja, Maria ist auch noch in hóherer Weise geistliche Mutter
der Menschheit als selbst die Kirche, wofern diese von Maria so unterschieden
oder Herz miteinbegreift. Denn
wird, dass sie dieselbe nicht als Hauptglied
den heiligen Personen ebenfalls .gilt,
obgleich von der Kirche im Gegensatz zu
wahrhaft gebiert: so ist doch Maria
dass sie nicht bloss Püdagogin ist, sondern
den: geistli chen Vater der Menschheit inniger verbunden, und
mit Christus als
die Verbin dung der Kirche mit ihm ver-
zwar in dem Masse, dass sie selbst
Mutter der Kirche ist; sodann wirkt sie in fundamentaler
mittelt und auch
der Wiedergeburt der ganzen Mensch-
Weise in der Begründung und Erwerbung
 444 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix

perata fuerat ipsa ad acquisitionem gratiarum dum adhue in

terra degeret.!9??
Quoad gradum certitudinis quae praefatae doctrinae de Ma-
ria Corredemptrice competit, statuit Scheeben: eam non esse
simpliciter « piam opinionem », sed potius « theologice certam »,
quippe quae tum SS. Patrum doctrina tum Scripturae auctori-
tate fuleitur.!9??
249 IoANNES KOnRBER (1883), in pulcherrimo tractatu de Maria in
economia salutis, opinatur oblationem Deiparae conditionem ne-
cessariam ad nostram salutem constituere; et ratio est quia, Deo
sie disponente, genus humanum ad propriam restaurationem con-
currere debebat et Beata Virgo ab ipso Deo electa fuerat ut
vices generis humani in Calvaria gereret.'?* Unde concludit

heit mit, wührend die Kirche bloss in der Zuwendung des vollendeten Erlósungs-
werkes an die einzelnen Menschen thiütig ist».
1?*? Op. cit., p. 621-622, n. 1827: «Ihre letzte und bis zur günzlichen Vollend-
ung aller Erlósten andauernde Mitwirkung mit dem Erlóser übt
Maria, nach-
dem ihr Sohn sie zu sich in seine himmlische Herrliehkeit aufgenommen,
4cie-
derum in wnmittelbarer Gerneinschaft mit ihm, indem sie als
Regina stans a
dextris suis an seiner glorreichen Heilsthütigkeit auf üGhnliche Weise
theil-
nimmt, wie sie wührend seines irdischen Lebens in der Erwerbung
der Erlós-
ungsgnaden mit ihm zusammengewirkt hatte». Cf. etiam p.
625, n. 1838.
7 Op. cit., p. 613, n. 1809: « Weil consequente Entwickl
ung der Lehre der
VV. und bes. der kirchlichen Idee von der Anti-Eva als *der
Schlangentrete-
rin?, welche nur so zum vollen Ausdruck kommt, sowie
im Hinblicke auf die
biblischen Berichte und die kirchlich anerkannten Typen
Esthers und Judiths
und deren Verwerthung in der Liturgie muss die Lehre
von der Miterwirkung
des Helles durch die Mitthütigkeit Mariens beim Opfer Ohristi
als theologisch
gewiss und keineswegs bloss als eine fromme Meinung
betrachtet werden ».
"** JoHANN Künnrn, Maria im Sustem der Heilsókonomie, auf thomistisc
her
Basis dargestellt, Regensburg, 1983, p. 186-187: « Die freie
Zustimmung Mariens
zum Opfer Christi, das ist also der erste Antheil, den sie
an demselben hat.
Dureh Gottes Rathschluss und mit eigener Einwilligung
übernahm sie diesen
Antheil nicht bloss in ihrem eigenen, sondern in unser Aller
Namen. Dadurch
ward das Opfer und seine Frucht uns Allen zugünglich,
wie die Sünde durch
den bósen Willen Eva's den Weg zu uns gefunden hatte. Zu
diesem bis jetzt
betrachteten, gewissermassen aktiven Antheil kommt aber noch
ein passiver,
der auch von nicht geringer Bedeutung ist. Sowie nümlich Christus
am Kreuz
Priester und Opfer in Einer Person, opfernd und geopfert,
aktiv und passiv
zugleich, so nimmt auch Maria an seinem Opfer in doppelter
Weise Theil: als
aktive, mitopfernde Priesterin in der oben beschriebenen Weise;
und als passive,
mitgeopferte Opfergabe, wovon jetzt. ... Die Menschheit musste
geistiger Weise
in und mit Christus mitgeopfert werden. Dies geschah
aber in vollem Masse
durch diejenige, deren Seele von dem Schwert der Schmerzen
Jesu nach dem
Zeugniss des heiligen Geistes selbst durchdrungen ward,
durch Maria». Of.
etiam p. 189.
 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix 445

auctor Deiparam Virginem, seipsam pro nobis una cum Christo

offerens, nos quodammodo corredemisse.'? In nota sibi appro-
priat verba Scheeben asserentis: Quodam sensu possumus "c-
rito ac sine periculo errandi Matrem Redemptoris Corredemptri-
cem appellare.!^?*
CHRISTIANUS STECHER, S. I. (1885), in opere cui titulus Mater ?
admirabilis, eidem prorsus suffragatur sententiae: « In Calva-
via stat Beata Virgo tamquam Mater Redemptoris mundi et
etiam tamquam Mater generis humani redimendi ;ibique Redem-
ptori compatitur ac Mater Filium in redemptionem hominum
offert; ... ipsius vero dolores, una cum doloribus Filii sui, cor-
redemptivi sunt; hoc modo Corredemptricis munere fungitur ac
permagnum Redemptionis opus cum Filio operatur DOM
IOANNES HERRMANN, C. SS, R. (1897), in eius notissimo com-
mentario theologieo, sub titulo de Maria Mediatrice sequentia
exponit: « Mediator dieitur tum ille qui captivum redimit, pre-
tium solutionis solvendo; tum ille qui apud aliquem pro cap-
tivo intercedit, ut pretium pro eius liberatione iam solutum de
facto applicetur. In hoc secundo paragrapho [sie] investigandum
est quonam modo B. Virgo sit utroque titulo Mediatrix nostra;
Reue-
135 05. cit., p. 192: « Mitopfern, mitgeopfert werden und mit wahren
: das sind die Bedingung en jedes heilsamena Op-
schmerz dem Opfer beiwohnen
hat diese Dedin-
fers, am meisten des welterlósenden Opfers Christi: Maria
miüterlosi».
gungen für uns gelóst und uns darum in einem gewissen Sinne
Form kann man
1938 Q5. cit., p. 192, nota 1: « In einem gewissen Sinn und
Miterlóserim nen-
mit Recht und gane wnverfünglüch die Mutter des Erlósers
nis (p. 168) sat clare
nen». Notamus etiam quomodo iam ab initio tractatio
t auctor inter Virginis eooperat ionem ad Redemptione obiectivam et
distingui
redemptivi. Ait enim:
ipsius cooperationem ad elargitionem fructuum operis
n mitgewirkt. Die Vor
« Maria hat das Heil vorbereitet ; Maria hat zu demselbe
des Erlósers vorausver-
bereitung geschah dadurch, dass Maria die Ankunft
rte. Die Mitwirkung geschah
diente und sie durch ihre Mutterschaft herbeifüh
me am Erlósung sopfer «nd durch die Theilnahme an der
durch die Theilnah
Vertheilung seiner Früchte».
p. 441: « Maria
1957 COjgrgTIAN STECHER, Mater Admirabilis, Xnnsbruck, 1885,
ers und als Mutter der
steht aber auch auf Golgotha als Mutter des Welterlós
erlósende n Menschhe it; und da Jeidet sie mit dem Erlóser und opfert als
zu
sie steht als grosse Opfer-
Mutter ihren Sohn zur Erlósung der Menschheit;
leidet dà gleichfalls Namen-
priesterin an diesem blutigen Altare des Kreuzes,
isi miterlósend mit dem. Leiden des Sohnes; durch
loses; wnd dieses Leiden
einer Miterlóserim der Welt ein; theilt sich
dieses tritt sie in die grosse Rolle
Welterlósung ». Cf. etiam p. 421:
mit dem Sohne in das grosse Werk der
bis zum Ende der Welt; Maria, die grosse
« Christus ein Erlóser für alle Zeiten
gleichfalls für alle Zeiten bis zum Ende der Welt».
Miterlóserin,
 446 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix

seu quomodo B. Virgo, tum per suum concursum ad ipsum Re-

demptionis opus, tum per suum concursum ad actualem Redem-
ptionis fructus applicationem, ad nostram salutem cooperata
sitos
Post quamdam introductionem de convenientia Corredemptio-
nis marialis in praesenti economia, animadvertit auctor: « Ut
hac in re omnis praecaveatur error, et ut Redemptoris gloria aut
eius passionis efficacia ex iis quae Matri Virgini a Sanctis ad-
scribuntur nullatenus imminui videantur, tria praemittenda sunt
principia :
1. B. V. Maria neque fuit neque esse potuit causa princi-
palis nostrae Redemptionis per modum efficientiae ;...
2. B. V. Maria neque nos de condigno redemit, neque nobis
quidquam de condigno meruit ;...
3. Quidquid Maria nobis meruit, hoc meruit dependenter
a meritis Christi et ex divina ordinatione, qua Deus Mariam
Filio in opere Redemptionis consociatam voluit. Quibus nota-
Üis, sit:
Prop. — B. V. Maria cum Filio suo ad opus Redemptionis
generis humani vere et realiter cooperata est. — Communis.
Prob. — Opus Redemptionis duo complectitur, videlicet: do-
nationem Redemptoris, et perpetrationem operis salutiferi. At-
qui B. V. Maria et ad donationem Salvatoris, et ad operis saluti-
feri perpetrationem cooperata est ».!9** Ostendit auctor quomodo
cooperata fuerit Deipara ad donationem Salvatoris per liberum
consensum, etc., et tunc pergit:
« Prob. Min. II. — B. V. Maria ad operis salutiferi perpe-
trationem cooperata est. — Christus Redemptor est quidem prin-
cipalis et propria causa salutis nostrae: solus de condigno no-
stram liberationem meruit atque pro nobis satisfecit. Nihilomi-
nus, Deus ad gloriam Filii et ad Matris honorem voluit ut et Vir-
go unà cum Redemptore ad perpetrationem operis salutiferi con-
curreret. — Ad Redemptionis perpetrationem multifarie coopera-
ta est Maria. ...: 1. Quia in Christi passionem consensum praesti-
tit. ... 2. Quia B. Virgo Christi passionem voluit et Filium suum
sponte morti obtulit. ... [Hic affert auctor, inter alia, verba Ar-
?* JoANNES HERRMANN, Institutiones Theologiae Dogmaticae, vol. 2, Romae,
1897, p. 335.
'*? Op. cit., p. 336-337.
 : : : .
Corredemptio apud scriptores germanicos Saec. XIX 441

noldi Carnotensis iuxta quem Christus et Beata Virgo in salute

mundi communem, effectum obtinuerunt] 3. Quia B. Virgo pro-
prium. meritum propriumque satisfactionem meritis et satisfa-
ctionibus Christi coniunxit. ... Maria igitur, precando et Christo
compatiendo, nobis de congruo meruit quidquid Christus 1o-
riendo nobis meruit de condigno, ita ut et Christi sanguine et
Mariae precibus atque lacrymis vere redempti sumus. 4. Prae-
terea... Maria meruit ut merita pasionis Christi nobis applica-
rentur. ... Ex quibus omnibus perspicuum est Virginem Mariam
vere et realiter, licet dependenter a meritis Christi, generis hu-
mani Corredemptricem vocari posse et reapse existere ».3
In alia paragrapho, ubi Virginis officium quoad applicatio-
nem fructuum Redemptionis ex professo pertraetat, inter ar-
gumenta ex ratione, sequens recenset: « Secunda [ratio] desu-
mitur ex titulo Corredemptrieis. Maria cum Filio suo ad no-
stram salutem cooperata est, et quidquid Christus de condigno,
id omne de congruo meruit. Cum autem ad spiritualem fidelium
nativitatem sit cooperata, consentaneum etiam erat à Deo illud
ei conferri privilegium, ut sua intercessione ad vitam gratiae
in hoc saeculo et vitam gloriae in futuro fidelibus elargiendam
cooperaretur ».!^*!
PETRUS E1NIG, professor theologiae in urbe Treveris (ob. 1908), 946
ia
edidit Institutiones theologiae dogmaticae ex quibus sequent
in ordine hoc re-
depromimus : « Deipara denique cum Christo
ipsi Dei-
parationis exhibetur ut wnwm aliquod. totum, ita ut et
enta-
parae aliqua in hoc ordine adseratur causalitas instrum
«In Scriptura, sieut in ordine lapsus Eva iungi-
lis 5.4?
Media-
tur Adamo, ita in ordine salutis Maria sociatur Christo
quemda m hym-
tori ». Tune recolit verba Protoevangelii necnon
et peccati ex-
num pro Nativitate Christi: « Maledicti solutio
piatrix Virgo sancta ».'?^
redemptionis
« Maria multum contulit ad incarnationis et
loco totius naturae
mysterium: tum physice... tum moraliter,
m »; et paulo
humanae consensum suum praebendo voluntariu

149 Qp. cit., p. 338-999.

1941 (9p. cit., p. 342.
Dogmaticae; tractatus de Deo
142 pgyRUS EiNIG, Institutiones Theologiae
(prima ed., 1897), p. 158.
Incarnato, Treveris, 1905
143 p. cit., p. 119.
 448 Corredemptio apud scriptores germanicos saec. xix

inferius adducit verba Richardi Victorini (in Cant. 4) : « Utra-

que natura per hanc reparatur, et angelorum per hanc restau-
rata est et natura humana reconciliata ».'^^* Ulterius, spiri-
tualis maternitas Beatae Virginis erga omnes homines, iuxta
auctorem, nititur eiusdem Virginis cooperatione ad opus redem-
ptivum.!045
FRANCISCUS PHIL. KAULEN, professor Seripturae Sacrae in
universitate bonnensi (ob. 1907), in quodam artieulo de Beata
Virgine: Iuxta crucem consentit Deipara in sacrificium Christi
et loco generis humani cooperationem praebuit quae ab hominibus
poterat exspectari. ... Heroica sane obedientia, tamquam ge-
neris humani vicaria, stabat Beata Virgo iuxta crucem ut holo-
caustum iterum Deo offerret quod iam in templo obtulerat. Ita,
illi quae inter redemptos princeps est, competit cooperatio ad
opus redemptivum quae aequivalet Ecclesiae muneri in elargien-
dis Redemptionis gratiis.!4
Paulo superius dixerat: Si gratia in cruce acquisita Virgini
dispensatriei quodammodo fidatur, hoc iam respondet praeviae
cooperationi quae in executione operis redemptivi, ex divina sa-
pientia, Beatae Virgini adscribenda est. Haec cooperatio, iuxta
auctorem, duplici reponitur fundamento, sc.: Absque Virginis
consensu, Deo sic disponente, Verbum incarnatum non fuisset ;
ac praeterea, Beata Virgo sacrificio crucis summopere consociata
fuit 1047

1944 (5. oit., p. 180.

45 0p. cif. p. 181.
7** F, PH. KAULEN, Maria, die allerseligste Jungfrau, in Kirchenleaikon,
vol. 8, Freiburg, 1893, eol. 723: «In dieses Opfer willigte auch sie ein und
leistete damit von Seiten der Menschheit den freien Antheil, der von derselben
erwartet werden konnte. Wie sie die Nachricht von dem Schwert, das ihre
Seele durehschneiden sollte, in treuem Herzen bewahrt und Sich immer mehr
mit dem Gedanken an das Opfer vertraut gemacht hatte (Luc. 2, 35, 51), so
gab sie ihr Liebstes willig hin, als er das mütterliche Haus verliess,
um den
Willen dessen zu thun, der ihn gesandt hatte, und mit noch viel heldenmüt-
higere Ergebung stand sie unter dem Kreuz ihres Sohnes, um von Seiteu
der
Menschheit das Opfer wirklich hinzugeben, das sie einst sinnbildlich schon im
Tempel Gott dargebracht, dann aber für fünf Sekel wiederzum Eigenthum der
Menschheit losgekauft hatte (Luc. 2, 23-93). So ist ihr als der ersten Er-
lósten eine Mitwirkung bei der Erlósung Zugestanden worden, welche der
Thütigkeit der Kirche bei der Vermittlung der Erlósungsgnade gleiehkomm
t ;
Sie wird desswegen mit Recht als die Stellvertreterin der Kirche betrachtet..
. »,
"^' Ibid.: « Wenn hierbei die am Kreuz erworbenen Gnaden gewissermas-
sen der heiligen Jungfrau als Ausspenderin anvertraut werden, so
entspricht
 Corredemptio apud scriptores hispanicos saec. XIX 449

GOTTFREDUS NOGGLER (a2. Graun), O. F. M. Cap. (ob. 1908), re- 94j

cognovit Institutiones Theologiae Dogmaticae confratris sui, Al-
berti Knoll (a Bulsano). Legimus ibi: « Ob divinam materni-
tatem facta est [Maria] mediatrix fontis gratiarum ; ideo recte
celebratur ut aquaeductus gratiae. Ipsa dein facta est coopera-
trix Redemptionis; obtulit enim Filium suum in cruce, et simul
iunxit eruento Sacrificio crucis proprium, et quidem atrocissi-
mum animae suae. In virtute passionis et mortis Christi autem
a Deo dispensantur gratiae; in qua dispensatione ergo Mater
magnas partes habet... Porro stans sub cruce facta est B. Virgo
ministra omnis meriti satisfactorii pro universo genere hu-
mano ».!945
ART. 5

Seriptores hispanici

RAYMUNDUS MARTÍNEZ Y FERRER, sacrae theologiae doctor ac 948

professor (1853), in opere de utilitate definiendi illibatum Dei-
parae conceptum : « Ad hoc sane superabundavit gratia Christi,
ut mortis et peccati regno destructo, regnum iustitiae et aeternae
vitae per Christum eiusque Matrem Mariam, humanae redem-
ptionis cooperatricem, instauraretur et longe lateque propa-
garetur ».
« Ad superandum itaque iustitia daemonem et ad hominem
per viscera misericordiae Dei nostri a peccato et morte redi-

diess dem bevorzugten Antheil, weleher durch Gottes Weisheit Maria bei der
Ausführung der Erlósung überhaupt zugedacht war».
1948 GopryFREDUS NoaGGLER (a Graun), Institutiones Theologiae Dogmaticae,
vol. 1, Oeniponte, 1893, p. 806. Apud F. X. Goprs, De Definibilitate Medáiationis
wniversalis Deiparae, Bruxellis, 1904, p. 410. — Adnectimus verba ALBERTI
KNorr (a Bulsano), O. F. M. Cap. (ob. 1863), qui sententiae nostrae non videtur
suffragari: « Certum igitur est, Christum esse causam primariam, principalem
et efficientem salutis nostrae; sed certum pariter est, Mariam rectissime cau-
sam remotam, secundariam et accessoriam salutis nostrae dici posse». « Et
sieut per Verbum Fiat mundus creatus est, ita post pronuntiatum a Virgine
Fiat Incarnatio peracta, et opus redemptionis coeptum est. Vere igitur Maria
formaliter per consensum datum ad Verbi Incarnationem, et remote ad redem-
ptionem humani generis cooperata est». « Ex charitate igitur erga Deum, cuius
ordinationi se perfectissime subiecit, et ex charitate erga nos, quorum re-
in
demptionem ardentissime exoptavit, Filium suum pro salute totius mundi
templo obtulit, et in diram eius passionem et mortem consensit». « Voluntas
pro
autem Mariae voluntati Christi plane conformis fuit. Sicut ergo Christus

29
450 Corredemptio apud scriptores hispanicos saec. XIX

mendum, illum fuit divinae bonitatis studium ut ipse Deus an-

tiquo humani generis inimico, qui dolo et fraude Adamum et
Evam seduxerat, inter ipsa mundi primordia praeparata mor-
talibus pietatis, iustitiae et misericordiae remedia praemonstra-
ret, illis scilicet Geneseos verbis quibus serpentis vel Diaboli
audaciam contundendam praenuntiavit : /nimicitias ponam inter
te et mulierem... (Gen. 3, 15). Quo quidem oraculo non solum
Redemptorem humanae naturae praesignatum fuisse censemus
iuxta perpetuam et antiquissimam Patrum traditionem, sed iti-
dem B. Virginem Mariam futuram Christi Redemptoris Matrem,
quae haud unquam extitura erat sub Diaboli servitute ».!?*?
«In his ceterisque veteris testamenti oraculis, quibus facta
est a Deo Patriarchis et Prophetis redemptionis mundi promissio ,
illud est prae oculis habendum, quod B. Virgo et Christus Sal-
vator numquam, n divinis promissis disiunguntur. Ex quo con-
sequitur, ipsam cum Dei Filio in eius utero incarnando simul
praeordinatam fuisse ad humani generis salutem, quae maximum
est divinae pietatis opus. Quocirca Richardus a S. Laurentio
aiebat: * Fuit Dominus cum Maria et ipsa cum Domino in eodem
labore et in eodem opere redemptionis ? ».!?*?
Alibi collationem statuit auctor inter Iosue et Beatam Vir-
ginem: « Hine confer quod si Iosue fortis fuit in bello, fortior
fuit B. Virgo Maria, quae ab ipsa sui Conceptione caput ser-
pentis contrivit. Atque si ille fuit maximus in salutem electorum
Dei, potiori iure haec gloria danda est Mariae, quae in nostra
salute, ut ait Arnoldus Carnotensis, communem cum Christo ef-
fectum. obtinuit ».195!

salute hominum passus et mortuus est, ita recte dicitur, Marlam quoque ex
charitate erga nos passam esse, non quidem wt nos redimeret, quod solus Chri-
stus fecit, sed ut nostra fecundior mater et potentior advocata, fieret ». « Maria
nempe mater nostra est, non corporalis, sed spiritualis, quae nos ut filios adop-
tivos charitate concepit, cum in passionem Filij sui Unigeniti consensit, et cum
summo dolore peperit, cum Christo in eruce morienti adstitit ». (Institutiones
theologiae theoreticae, vol. 6, Taurini, 1864, p. 353 sq. Ita citatur a H. LENNERZ,
De cooperatione B. Virginis in ipso opere Redemptionis, in Gregorianum, 98,
1947, 588-589).
7** RAYMUNDUS MaRTINEZ ET FznnER, De wtilitate et ratione sufficienti ad
dogmaticam definitionem super Immaculato Deiparae Mariae Conceptu... elu-
cidatio sacra, Interamnae, 1853, p, 60-61.
105970), 001., D. 04. Ct.cetiam)p:. 40.
1951 05 oit, D. 169.
 Corredemptio apud scriptores hispanicos saec. xix 451

Enarrans assertum paulinum in ep. ad Gal. 4, 4, scilicet:

* Ubi venit plenitudo temporis misit Deus Filium suum factum
ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redime-
ret?^, subdit Martínez: « Illiusmodi autem redemptionem Chri-
stus Dei Filius non fecit nisi factus ex muliere; nec Apostolus
aliter definiit nostrae opus redemptionis, quam praeostensa illa
eadem muliere de qua factus Filius Dei ut nos redimeret. Quare
fit, ut in historia divini operis, sive quod in idem reddit, in my-
sterio Dei Patris et Christi Iesu, B. Virgo locum teneat mon
solum. tamquam wnwus eorum qui salvantur, sed, suo modo tam-
quam. aliquid de medicina et pretio redemptionis quo salvandi
salvantur. Hinc plerique Patres eam Redemptoris Christi lesu
consortem et Corredemptricem appellare non dubitaverunt ».'^?*
IoANNES PrANas, O. P. (1869), in opere paraenetico cui titulus 249

Virgo Praedicanda, ad quaesitum : Utrum Beata Virgo una cum

Christo nos redemerit, respondet: « Utique; nullum adest in-
conveniens in hoc affirmando, dummodo hoc dicamus eodem sensu
ac Saneti Patres cum eam vocant hominum Corredemptricem,
mundi reparatricem, restauratricem tristis sobolis Adam. Iuxta
ipsos, Christus et Beata Virgo nos insimul redemerunt... sed
Christus tamquam causa directa, principalis et ex se sola suffi-
ciens; Beata Virgo tamquam causa indirecta, secundaria et ez
se sola insufficiens: Christus, infinitum pretium sui sanguinis
et vitae suae pro nobis offerendo; Beata Virgo, Christo praebens
sanguinem et vitam quae pro nobis obtulit ».19535 — In quibus
verbis, ut patet, sola recolitur illa cooperatio quae ab hodiernis
remota ad Redemptionem obiectivam vocatur. Ergo reiicitur eo
ipso Corredemptio pleniori sensu intellecta? Audiamus ea quae
alias tradit ipse Pater Planas:

1952 ()5. cit., p. 216.

pues,
153 JuAN PrLANAS, Virgo Praedicanda, Gerona, 1869, p. 39: « ;,Diremos,
nos ha redimido con Jesucristo? Ningün inconvenie nte
que María Santísima
los santos
hay en decirlo, con tal que lo digamos en el sentido que lo entienden
cuando la llaman Corredento ra del hombre, Reparador a del mundo, res-
Padres
ellos, Jesucristo y María
tauradora de la triste descendencia de Adán. Segün
causa directa, prin-
Santísima nos han redimido juntos... pero Jesucristo como.
si sola; María Santísima como causa indirecta, se-
cipal y suficientísima por
por nosotros el precio
eundaria e insuficiente por sí misma: Jesucristo dando
al mismo Jesucristo
infinito de su sangre y de su vida, María Santísima dando
la sangre y la vida que ofreció por nosotros ».
452 Corredemptio apud scriptores hispanicos saec. XIX

« Beatissima Virgo Maria active et efficaciter cooperata est

ad Redemptionem nostram quia adventum Filii Dei in mundum
acceleravit; quia illi purissimum ac virginalem ventrem adape-
ruit ut homo fieret; quia illum humanitate nostra induit ut nos
congrue redimere posset; et tandem quia ipsa omnes labores om-
nesque cruciatus pariicipavit quos ipse perpeti debwit ut nos
redimeret ».!*?^ Hic novum elementum recensetur, elementum sc.
compassionis (de quo textus superius allatus prorsus silebat), et
quidem compassionis quae, testante auctore, activam atque effi-
cacem cooperationem ad salutem constituit.
« Beatae Virgini magna pars competit honoris in nostra Re-
demptione, non solum quia in Filii Dei Incarnationem consensit,
verum etiam quia interfuit omnibus mysteriis quae ipse Filius
Dei operatus est ut nos redimeret; et quia interfuit, non tam-
quam mera Spectatrix, sed iamquam auctriv et causa effi-
ciens ».!^?? Postea addit auctor: Dum Christus in ara crucis seip-
sum sacrificat, Beata Virgo seipsam immolat et sanguinem Chri-
sti Deo Patri offert tamquam pretium Redemptionis nostrae.!^^9
« Ergo cooperata est Beata Virgo ad Redemptionem nostram
inmediate et efficaciter? Utique; quocirca gloriosum RKedemptio-
nis nostrae munus Christus et Maria inter se dividunt; et hac
de causa ipsam appellamus Corredemptricem nostram, liberatri-
cem et Reparatricem nostram ».!??* — Sedulo ad haee attendant
155 p. cit., p. 35: «María Santísima contribuyó activa y eficazmente a
nuestra redención, porque aceleró la venida del Hijo de Dios al mundo, por-
que le franqueó su purísimo y virginal seno para hacerse hombre, porque le
vistió de nuestra humanidad para que pudiera redimirlos de un modo con-
veniente, porque, en fin, participó de todos los trabajos y tormentos que por
redimirnos él hubo de sufrir».
155 0p. cit., p. 38: « ..a María Santísima le corresponde gran parte de
honor en nuestra redención, no solo por haber consentido en la Encarnación
del Hijo de Dios, sino por haber intervenido en £odos los misterios que este
mismo Hijo de Dios obró para redimirnos, y por haber intervenido, no como
simple espectadora, sino como actora y causa eficiente ».
75* Op. cit., p. 39: « [En el Calvario] padeciendo Jesucristo segün la carne,
ella es martirizada en el espíritu,.. sacrifieando Jesucristo su cuerpo, ella in-
mola su corazón,.. vertiendo Jesucristo arroyos de sangre, ella recoge esta
sangre misma y la ofrece a Dios como precio de la redención del mundo».
Eandem fere doctrinam tradit M. Acurirag, Harmonías del Coraeón de la
Virgen Madre, Madrid, 1849, p. 13 sqq., ubi de Virginis Corredemptione iuxta
crucem per modum meriti et oblationis.
757 Op. cit., p. 34. « María Santísima, pues, tomó una parte tan inmediata
como eficaz en nuestra redención? Sí, y por esto comparte con Jesucristo la
 Corredemptio apud seriptores hispanicos saec. XIX 453

illi qui textus restrictivos tamquam exclusivos interpretari pro-

perant!
MARCELLINUS GUTIÉRREZ, O. S. A. (ob. 1893), in opere de habi- 250
tudine Immaculati Cordis Mariae ad corda hominum, haee ha-
bet: Beata Virgo, quamvis immaculata, doloribus tamen, ex di-
spositione divina, subiecta fuit. Hoc autem a perfectione morali
ipsius Virginis nullatenus detrahebat, sed e contra eam aptius
disponebat ad adimplenda divina consilia de regeneratione ge-
neris humani.!'^5* Cum Beata Virgo electa fuerit ad munus Cor-
redemptricis generis humani, sapientissima Dei economia hoc de-
poscebat, sc. ut ipsa admodum conferret ad expiationem hominis
lapsi et naturam labefactatam regeneraret participando poenas
et dolores quibus Verbum Incarnatum nos redempturum, erat .!*?*
DowiNiCUS Díaz (1866) in quodam opusculo de excellentiis ro- 951

sarii mariani: Omnes christifideles Beatam Virginem agnoscunt

tamquam universorum dominatricem, quorum dominium acqui-
sivit, ut aiunt theologi, quia fuit Mater Redemptoris, Dei et Do-
mini omnium creaturarum ; haec praerogativa Mariam constituit
mundi Salvatricem et Corredemptricem, coeli et terrae impera-
tricem.!?^*" Alias declarat auctor christifideles erga Beatam Vir-
ginem amore flagrare quia est Mater Iesu Christi, Redemptoris
nostri; et subnectit: Praeterea, quamplures alios titulos ad no-
stram dilectionem habet Deipara: Nonne illa est quae, validis-
sima eius intercessione, Filii sui veniam ac misericordiam nobis
conciliat? Nonne illa est Mater nostra dilectissima, advocata et
mediatrix nostra, liberatrix et Corredemptriz nostra, quatenus

nuestra Corredentora,
gloria de habernos redimido; y por esto la llamamos
nuestra Libertadora, nuestra Reparadora ».
Madrid,
1555 MAncELINO GumIÉRREZ, El Corazón de Marta y el corazón hwmano,
18905, p. XVII.
ra del
1955 (0p. oit., p. XVIII: « ..predestinada [Maria] par ser Corredento
en el plan de la infinita Sabiduría que contribuye ra
género humano, entraba
naturaleza humana,
a ezpiar la prevaricación del hombre, a regenerar la viciosa
de las penas y dolores con que el Verbo Divino, encarnado
siendo copartícipe
en su vientre, había de redimirnos». Idem tradit p. 25.
Díaz, La corona de la Madre de Jesüs; ecmcelencias del San-
159 DowrwGo
fieles] a la dominadora
tisimo Rosario, Ecija, 1866, p. VIII: « Reconocen [los
de todo el mundo, eujo dominio se adquirió, dicen los Teólogos, por
y Sefiora
y Sefíor de todo el universo: excelencia y prero-
ser Madre del Redentor, Dios
tora y Salvadora del
gativa que constituye a la Virgen Santísima Correden
la tierra ».
mundo, y Soberana Emperatriz de los cielos y de
 454 Corredemptio apud scriptores hispanicos saec. XIX

pro nobis intercedit et quatenus ad. liberationem et Redemptio-

nem nostram diversimode cooperata fuit? 991
252 IosgEPH MENDIVE, S. I., professor theologiae in urbe Valliso-
leti (ob. 1896), in commentario dogmatico-scholastico, de Proto-
evangelio agens, arbitratur « victoriam pariter B. Mariae Vir-
ginis eodem modo saltem obscuro fuisse in illis verbis (Gen. 3,
15) a Spiritu Sancto praenuntiatam. Nam Beata Maria ab aeter-
no in Christi Matrem et mundi Corredemptricem a, Deo praede-
stinata, fuit; atque adeo victoria Christi contra diabolum victo-
riam quoque suae Matris contra eundem naturali consecutione
secumfert ».!06?
253 IAcopUs Manrí BEsTAnD (1879), in opere de compassione ma-
riali: « Ardentissime exoptabat Deipara ad opus redemptivum
suis doloribus cooperari et gloriosum Corredemptricis titulum
sibi acquirere,'^*? et Christus hanc Matris cooperationem libentis-
sime acceptavit.'*^ Iuxta crucem itaque exstitit Beata Virgo
sacerdotissa [?] a qua Pater aeternus totale ac cruentum unige-
niti sui Filii sacrifieium exposcebat; et Beata Virpo, divinae
voluntati plane concors, Filium suum liberrimo animo ultro im-

19! 0p. cit., p. 1539: «[Debemos amar] a la Virgen Santísima con toda
nuestra alma, con todas nuestras fuerzas y con todo nuestro corazón después
de Dios, como a verdadera Madre de Jesucristo, infinito y supremo Dios, Cria-
dor y Redentor nuestro. Además hay otros muchos poderosísimos motivos para
amar a la Santísima Virgen. ;No es ella la que por medio de su poderosa in-
tercesión nos lacanza el perdón y misericordia de su divino Hijo? ;No es ella
nuestra Madre amorosísima, nuestra Abogada y Medianera, nuestra Liberta-
dora y Corredeniora, por interceder por nosotros y haber cooperado de varios
modos a muestra libertad y redención? ». Cf. etiam p. 291,
7? Josgeg MwnivE, Institutiones '"l'heologiae Dogmatico-Scholasticae, vol. 3,
Vallisoleti, 1895, p. 482-483.
7? JarqE Manrí Brsranp, La Compasión de María, Madrid, 1901, p. 171:
« María estuvo allí [en el Calvario]... con la resignación y conformidad inalte-
rable de un alma unida intimamente al Hijo de Dios, que se sacrifica por
la redención del género humano; con un deseo vivísimo de coadyuvar, pade-
ciendo, a esa divina obra y adquirir el glorioso título de Corredentora y madre
universal de todos los hombres ».
75* Op. cit., p. 91, Deipara iuxta crucem ita Filium suum alloquitur:
«...mj corazón será el altar donde nos ofrezcamos juntos a la divina Justicia
para la salvación de los hombres », Et Christus dolentissimae Matri sie respon-
det: «'Ten valor y serás la sacerdotisa que offrezca la hostia de mi euerpo y
de mi alma por los pecados del mundo a la divina Justicia. Tü serás la columna
de la fe, cuando todos vacilan y la mayor parte me niegan. Tü cooperarás
a mi gran obra de amor ».
 Corredemptio apud scriptores hispanicos saec. xix 455

molavit.'?95 Tbi, in vertice montis Calvariae, Christus et Maria

genus humanum lapsum regenerarunt ac divinae iustitiae pro
peccatis totius mundi integram satisfactionem praestiterunt ».'9**
FELIX SanpÁ y SALVANY (1889), in opere paraenetico Mater 954

Admirabilis, censet Beatam Virginem, ex eo quod Salvatoris

Mater exstiterit, iam ad opus salutis quodammodo cooperatam
fuisse, et subdit: ut de alio titulo sileamus propter quem Dei-
para Corredemptries designatur, sc. de ingentis cruciatibus quos
iuxta crucem sustulit ipsa in mysterio Redemptionis nostrae.'^**
Titulus * Mater Salvatoris? Deiparam nobis ostendit ita conso-
ciatam operi redemptivo, ut Sancti Patres eam veram Corredem-
ptricem. missis ambagibus celebraverint, non obstantibus Nova-
torum [!] reclamationibus. Quis audebit illi unquam denegare
hunc titulum efficacissimae Cooperatricis in Redemptionis nego-
tio? Quamquam enim praefatum opus Christo immediate fuerit
concreditum, placuit tamen Filio illud cum Matre dividere.'^**

195 (5. oif., p. 112-1013. « Maria en la Crucifixion fué la sacerdotisa, de

quien el Eterno Padre exigió, no como a Abraham una prueba de sumisión in-
cruenta, sino el completo y sangriento sacrificio de su ünico Hijo, por la re-
dención del género humano. Y la Emperatriz de los cielos, acallando los instin-
tos maternales de su purísimo corazón, y sufriendo en el fondo de su alma todos
los dolores consiguientes a un sacrificio de esta naturaleza, se sometió entera-
mente a la voluntad divina y le ofreció, con la majestad de una reina y de una
la
sacerdotisa, el sacrificio del adorable Fruto de sus entrafías en el altar de
los
Cruz. Por esto, así como Abraham fué constituido por Dios, padre de
creyentes, apenas hubo dado aquella prueba gloriosa de su fe sobre la cumbre
del monte Moria; Nuestra Sefíora fué constituida Madre de todos los hombres
por completo su sacrificio sobre la cum-
por el Hijo de Dios, al ir a terminarse
bre del monte Calvario ».
Hombre y
199 05. cit., p. 114: «...Jesüs y María, es decir, el verdadero
Mujer regeneraro n la humanidad caida y satisficier on completa-
la verdadera
».
mente a la divina justicia por los pecados de todo el mundo
p. 88:
197 Fgprx Sampá v Sarvawy, Mater Admirabilis, ed. Barcellona, 1905,
el otro motivo por el se llama a María Corredento ra,
«...Sin alegar todavía
la cruz le cupo à nuestra
o sea, por la parte que con sus dolores al pie de
Redención. ... Respetemos
misericordiosísima Madre en el misterio de nuestra
que tan a costa suya los adquirió
los derechos de esa hermosa corredención,
amor la bendita Reina de los cielos ».
sobre nuestro
Salvador la presenta aso.
19568 05. cit., p. 105: « ... el [título] de Madre del
de tal suerte a la obra de la redenci ón del género humano, que los
ciada
dudado llarmarla, aunque rabien
Santos Padres (como antes dijimos) no han
se atreverá a disputarle el
los protestantes, su verdadera Corredentora. ;,Quién
Coopera dora la más eficaz en la obra de la salvación
título honrosísimo de
encarga da a su Hijo, quiso El com-
del mundo, que aun cuando directamente
modo con dicha su divina Madre?» . |
partir en cierto
 456 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xix

ART. 6

Seriptores italiei

265 ManIUS FELIX PERALDI (1830), in opere de fundamentis devo-

tionis erga Deiparam: Cum Beata Virgo libero consensu possi-
bilem reddiderit Verbi Incarnationem, Deo ita disponente, to-
tum Redemptionis opus illi merito adseribi potest.!?*? Sicut uni-
versalis Christi Mediatio ad omnes homines se protendit, etiam
ad eos qui illum tempore praecesserunt, ita Beatae Virginis Me-
diatio illam universalitatem participat, ideoque recte dici po-
test Adam et Evam omnesque patriarchas et prophetas intuitu
meritorum Deiparae futurae gratiam accepisse.!79
Cooperata est etiam Deipara Virgo ad opus redemptivum
compassione sua. Immo, ipsius dolores erant pro nobis satisfa-
ctori.^"' Item, Corredemptricis titulum promeruit Maria qua-
tenus in Calvaria una cum Filio seipsam obtulit in omnium
Redemptionem.'?^? Effectus huius duplicis sacrificii fuit com-
munis Christo et Mariae." Cum Beata Virgo Filio suo arctis-
sime consociata fuerit in opere redemptivo, oportet ut simili

^"* Manro F. PEnarpDr, Dei fondamenti della divosione q Maria, Roma, 1830,
p. 62.
7" Op. cit., p. 116-117: «... se la mediazione di Gesü Cristo agli
uomini di
tutti i secoli si estese, come si accennó, che o la precedettero o la Seguirono,
e se Maria all'onor di questa universale mediazione verissimamente partecipav
a,
Ella dunque fu la mediatrice, e peró il bene augurato mezzo della
dispensazione
di ogni grazia impartita agl'uomini tutti non solo che sursero dopo
l'operato
mistero di salute, ma che innanzi vissero dallorigine prima del mondo,
e ai
quali infallibiTnente la mediazione si estese. ... Quindi uopo e eonfessare
che
per li meriti ancora di questa futura Mediatrice, per riguardo ancora di
Maria,
la grazia racquistarono ed Eva sedotta e il disubbidiente Adamo ».
77! Op. cit., p. 13: « Ed invero soffrí Maria nel mondo, anzi morí;
ma le
pene e la morte tollerar volle onde offrirle a mostro vantaggio e soddisfazi
one ;
onde conformarsi a] Figlio nelle sofferenze e nel morire».
7? Op. cit., p. 198: «Ella si sacrifica pubblicamente con questo
Figlio
divino alla gloria del Signore, alla Redenzione degli uomini; e da
questo doppio
sacrifizio di Gesü Cristo e della Madre, ove comuni sono i disegni, il fine,
l'in-
tento, le pene, quel titolo poi per Lei si glorioso, per noi sj consolante
deriva,
che ha ottenuto ne] mistero della Riparazione di vera Corredentrice...
».
1073505: cit-7 D: 139-194:
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX 451

modo Redemptori consocietur etiam in applicatione fructuum

operis redemptivi.!?7*
FRANCISCUS DE PAULA, ex-minister generalis Congregationis 256

Missionariorum SSmi Redemptoris (1840), in tractatu de ex-

cellentiis Deiparae longe lateque disserit de munere Corredem-
ptrieis.!?'* — Est Beata Virgo « concausa nostrae reparationis
et redemptionis » ; unde recte asseri potest cum Petro Damiano:
« Per ipsam et cum ipsa et in ipsa totum hoc faciendum decer-
nitur, ut sicut sine ipso nihil factum est, ita sine ipsa nihil
refectum ».!?7$
Sicut Christus Redemptor noster exstitit, ita et Beata Virgo
Corredemptriv» nostra dici potest et debet; Christus tamquam
causa principalis et primaria, Beata Virgo tamquam causa se-
eundaria et accidentalis.'"" Quo fundamento nititur ille Corre-
demptricis titulus quem Mariae tribuimus? Eo scilicet, inter alia,
quod ipsa in mortem Filii dilectissimi libero ac generoso animo
consensit eumque pro nobis obtulit.!?* Exinde iure declaravit
Arnoldus Carnotensis: Omnino tunc una erat Christi et Mariae
voluntas ;unumque holocaustum ambo pariter Deo offerebant.!97?
FnANCISCUS AMBROSJ, theologiae professor in universitate Ur- 957

bini (1843), in concionibus theologico-moralibus in laudem Beatae

Virginis: Non indiguit Christus ullo adiutorio ad perficiendum
opus nostrae Redemptionis; attamen disposuit divina Sapientia
ut in hoc opere solus non esset, sed adiutorium haberet simile
sibi. Hoc adiutorium est Deipara Virgo. Equidem ineffabilis

174 (5. cif., p. 111-112: « Maria cosi intimamente associata al mistero della
effetti di
Redenzione degli uomini, dovea del pari nella dispensazione degli
sgrandeggia re per insigne comunicato potere». Idem habet
ecotal mediazione
auctor p. 115-116,
195 WgANCESCO DI PaUrA, Grandeeee di Maria, vol. 5, Foligno, 1840, a p.. 174
usque ad p. 217.
176 (p. cit., vol. b, p. 186: « Concausa di nostra riparazione e redenzione ».
Op. cit., vol. 5. p. 185: «...se il Figlio e stato il nostro Redentore, la
17
Corredentrice; i| Figlio come causa
Madre ben dir si puó, e si deve dire nostra
».
primaria e principale, la Madre come causa secondaria e accidentale
alla sua
155 (p. cit., vcl. 5, p. 183: «... questa Madre generosa acconsenti
morte [di Gesü] e l'offri per noi; ch'é la terza ragione che proposi per giu-
GrANNUCCI, S. I.,
stificare jl titolo di nostra Corredentrice ». Of. etiam GruskePPE
di Maria Vergine Madre di Dio, svelate al popolo cattolico, Fer-
Le grandeeze
rara, 1878, p. 199.
PrerROo DANDINI, O P. Lo Vita di Maria
197? Op. cit., vol. 5, p. 184. Cf.
Vergine, Firenze, 1850, p. 809-814.
458 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xix

Verbi Incarnatio locum non habuit nisi dependenter a libero con-

sensu Mariae; praeterea, sacrificium redemptivum in Calvaria
non perficitur nisi consentiente perdolentissima Virgine. Ibi
Christus Sacerdos est atque Victima ; Deipara consacerdos est et
convictima : idem sacrifieium uterque offert; ergo Beata Virgo
exstitit una cum Christo generis humani Corredemptriz. Quae
cum ita sint, quo pacto potest originali peccato obnoxia esse illa
quae in hunc mundum venit ut peccatum deleret? !959
Agens de munere regio quo fungitur Deipara, necnon de fun-
damento tituli * illuminatricis totius Ecclesiae ^, asserit auctor:
Quo autem totum hoc innititur nisi eo quod Beata Virgo electa
fuerat ad munus immediatae cooperatricis salutis, Corredemptri-
cis generis humani, cooperatricis omnium mysteriorum wniver-
salis reparationis? Certe, Christus solus fuit Mediator ac Redem-
ptor, quia solus capax infiniti meriti ;nihilominus, statuit divina
Sapientia ut sicut originalis praevaricatio ab Adam et Eva pro-
fluxit, ita spiritualis regeneratio a Christo cum Maria principium
duceret. Unde non solum consensit Maria in Verbi Incarnatio-
nem, verum etiam ad passionem et mortem Redemptoris compas-
sione propria cooperata est.'^*! Media ineffabili hac compassione
"*" FRANCESCO. AMBROSJ, Discorsi teologico-morali in lode di Maria Vergine,
vol. 1, Ascoli, 1843, p. 142-143: « Non abbisognava lUomo Dio di aleuno per
compiere la grand'opra: ma nellammirabile economia della divina Sapienza,
che tutto dispone con non minore soavità che imperio, non era spediente ch'ei
fosse solo...; si voleva dargli un aiuto simile a lui...; Questo aiuto e Maria:
non servj ella a guisa di materiale stromento, ma fu chiamata in parte di tutti
i misteri di nostra riparazione», ...«sul Calvario ancora non si compie il
grande olocausto per l'umano riscatto, se non presente e consenziente l'addo-
lorata Madre. Gesü à il Sacerdote e la Vittima; consacerdote e conwittima é
Maria: compiono ambidue wn Sacrificio istesso; quello nel Sangue della sua
carne, questa nel Sangue del proprio cuore. Dunque ella e la Corredentrice del-
luman genere col Figlio Dio... E dopo tutto questo, chi senza far onta alla
ragione e al buon senso potrà sospettare soltanto conceputa in peccato colei che
non per altro fine fu dotata di esistenza che per la distruzion del peccato?».
Qf. vol39: 5p 12:
"** Op. cit., vol. 2, p. 38-39: « Ma e d'onde questo, o da qual altra parte
tragga tutta la forza questa verità, se non perché fu eletta Maria ad essore
immediata ministra di salute, Corredentrice al Figlio dell'uman genere, coope-
ratrice fedele alla salvezza dell'uomo, partecipe e compagna di tutti i misteri
dell'universal riparazione? Fu certamente Gesü Cristo solo il nostro divin
Redentore, unico mediatore fra noi e 3] divin Padre, perché solo capace di me-
rito infinito, che pure abbisognava ner soddisfare la irritata divina giustizia
pei peccati del mondo: pure per un tratto di amorosa prudentissima economia
di sua celeste sapienza..., ei vi volle in parte la sua Madre Santissima ; ... per-
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX 459

iuxta crucem, nos omnes ad vitam gratiae peperit Beata Virgo.

Ecce quomodo exstitit illa vera mundi illuminatrix : quatenus
fuit immediata cooperatris salutis, Corredemptriz cum Filio.'^**
AuGUsTINUS Mania DE Canoro (1845) sciribit in eius T'heoto- 958

cologia :« Beata Virgo ex Divina Maternitate hominum Redem-

ptioni cooperata est et Corredemptricis nomen promeruit et glo-
riam... ».55? Si Corredemptio et divina maternitas intimo copu-
lantur nexu, non ideo coarctanda est prior illa praerogativa ad
meram cooperationem physicam in ordine redemptivo; etenim
«in opere Redemptionis, sive illud in praeparatione inspiciatur,
sive in pretii oblatione, locum obtinuit influxus voluntatis Vir-
ginis Mariae: Ergo, praeter materialem remotam cooperatio-
nem, moralis etiam Virgini Mariae tribuenda est yattid
Ulterius: « Ergo ex quacumque parte opus Redemptionis in-

carnal genera-
ché, come da uno e da una, Adamo ed Eva, origin trasse ogni
e da una, Gesà e Maria, traesse principio la
zione degli uomini, cosi da uno
il gran mistero
loro spirituale rigenerazione. Il perché non solo non si effettuoó
lei consenso, ma Si
della divina Inearnazione senza il previo spontaneo di
ma la sua partici-
volle eziandio non ché il consenso, ma la sua presenza,
nel trafitto suo spirito di tutta la serie tormentos issima della
pazione istessa
passione e della morte del Figlio Dio ».
Maria] energica-
1932 (p. cit., vol. 2, p. 389-40: « O come esprime [il nome
di spirito che soffri in si terribili momenti!
mente quel fierissimo martirio
fra inconcepibili spa-
E allora appunto, o miei fedeli, ella ci partori alla grazia
della Croce. Ecco il come
simi dell'amante passionato suo cuore appie dell'albero
sopra tutta la Chiesa
?$ divenuta Maria vera luce del mondo, col riverberare
tutta quanta la terra quell'abi sso di luce, di cui fu ammantata
di Dio, e su
di salute, Corredeni rice al Figlio, ap-
da lui nell'essere immediata ministra
di lume di grazia e di vita sempitern a ».
portatrice
o de Virgine Dei
13:33 AvovsrINUS M. Dr Canoro, T'heotocologia, seu Instituti
Neapoli, 1845, p. 142.
Genitrice scholastica methodo quatuor libris concinnata,
periodi non describitur
1934 ()p. cit., p. 143. Apud sequentes auctores huius
US Parrorrr, Maria Imuwna-
ambitus Corredemptionis marianae. Beatus VirwcENTI
Virgo sic fideles alloquitur:
colata Madre di Dio, ed, 4, Roma, 1853, p. 82, B,
fiducia, e ricordati ch'Io sono ]a Cor-
«In ogni passo difficile riceorri a me con
redentrice di quelle anime che tanco ti raccomando; e rifletti che per entrare
sostenere sj doloroso martirio,
nei diritti preziosi di Corredentrice, ho dovuto
all'Altis simo che la Chiesa mi saluti coll'augusto titolo Regina Mar-
che piace
sull'Immacolato Concepimento
tyrum ». ANGELICO DE FILOTTRANO, O. F. M., Novene
Sansever ino, 1847, p. 85: « [Maria 6] la compagna indivisibile e con
di Maria, dis
esso [Cristo] la Corredentrice del mondo colpevole ». Iuxta editores ephemeri
tamquam « principale cooperatrice del
Civilià Cattolica, Deus Mariam elegit
Cattolico..., appendix 2 ad vol. 9,
gran riseatto » (apud Pareri dell'Episcopato
F. M, Conv., in quadam dissertatione
Roma, 1854, p. 264). ANGELO BrcoNI, O.
Concept ione: «E qui notate che Maria essere doveva la Corre-
de Immaculata
 460 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX

spiciatur, in illud Virginem contulisse reperitur ac proinde ex

divina Maternitate ei Corredemptricis nomen tribuendum ».!*55
Arbitratur autem auctor Beatam Virginem non satisfecisse pro
nobis per verum concursum efficientiae, et addit : « Proinde firmo
permanente dogmate fidei de Christi satisfactione, cum Patribus
et Ecclesiae Doctoribus Virgini Mariae tribui potest gloria et
titalus Corredemptricis ».!^** Tuxta auctorem, spiritualis mater-
nitas Deiparae erga homines nititur munere corredemptivo eius-
dem Virginis.!957
259 IoANNES BaP'rISTA ToNINI, O. F. M. Conv. (1848), in quodam
Voto pro Immaculata Conceptione definienda: Non peccavit
Beata Virgo quia, ex altissimo Dei consilio, electa fuerat ad mu-
nus Corrcdemptricis generis humani. Quo igitur pacto macu-
lari poterat illa quae universorum culpam erat deletura? Ergo
cum munus Corredemptricis admodum alienum sit a notione pec-
cati, fateri cogimur Beatam Virginem numquam peccavisse, ne-
quidem originaliter.'^** Alias asserit auctor: Ecclesia igitur,
dum Beatam Virginem Corredemptricem declarat, eo ipso im-
maculatam implicite fatetur.!5?
260 PgrRUS BrANCHERI, C. M. (ob. 1863), in quadam dissertatione

dentrice del mondo, il fine cioé della legge e il principio della libertà » (apud
Pareri dell'Episcopato Cattolico..., appendix 2 ad vol. 9, Roma, p. 306; cf.
etiam p. 320).
1035, 0571001: 2-9:1144.
195 (5. Cit., p. 145-146.
"5* Op. cit., p. 146. Of. SarvaroRÉE A. Dk CasrRo, Orazione panegirica della
Presentagione della Vergine nel tempio, Oristano, 1879, p. 8: «E per
essa
[maternità spirituale] noi tutti siamo figliuoli suoi, ch'ella si e fatta Madre
nostra comune, e nostra Corredentrice in Gesü».
"** GraNBaATTISTA TowiNI, Lettera e Voto sull'Immacolata. Concezione; apud
V. Sanmpr La solenne definieione del dogma dell'Immacolato Concepime
nto di
Maria Santissima. Atti e documenti..., vol. 1, Roma, 19605, p. 176-171
: « Non
peecó, perché essa, Dio cosi nella Genesi predicendolo, doveva schiaeciare
la
testa dell'insidioso serpente; ...Non peccó. perché per altissimo e divino con-
siglio dovette essere del genere umano Corredentrice. Ora, come mai chi
é
redentore puó concepirsi dominato da quello stesso vizio e colpa che ei
é
venuto a toglere e distruggere in tutti gli altri? Il concetto di Corredentr
ice
pertanto essendo inconciliabile col peccato d'origine, non é mestieri il dire
che la Vergine non abbia giammai peceato neppure originalmente ».
75? Fbid., vol. 1, p. 587: «La Chiesa dunque credendo la Vergine Corre-
dentrice va implicitamente a manifestarla immacolata». Cf. etiam
epistolam
Capituli dioeceseos calliensis ad Pium IX in qua idem dicitur (apud Pareri
dell'Episcopato Cattolico..., vol. 4, Roma, 1851, p. 138).
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX 461

de illibato Virginis conceptu, memorata Evae cooperatione ad

lapsum originalem, scribit plus minusve: Porro sicut Christus
opponitur Adam et est verus auctor vitae, sic Maria opponitur
Evae et est huius vitae causa instrumentalis et quasi primaria,
quatenus Christo medium suppeditavit producendi vitam gra-
tiae; unde est vera generis humani Corredemptriz. Atqui, Chri-
stus numquam fuit obnoxius morti propter culpam ; ergo neque
Beata Virgo, quae cum illo participat titulum Matris vitae.'^??
Attamen, iuxta auctorem, Virginis Corredemptio coarctari
non videtur ad munus divinae maternitatis; etenim, paulo infe-
rius, dum recolit S. Bernardi verba, sc.: « Ipsa [ B. Virgo] Pa-
tri pro matre [Eva] satisfaciat... »,'^?' adnotat Pater Biancheri :
Cum peccatum illud, pro quo Beata Virgo satisfactionem -prae-
stitit, sit peccatum originale, nullo modo potest ipsa illo pec-
cato coinquinari.!???
IoacHIM VENTURA DE RaULICa, praepositus generalis Ord. 961

Theat. (ob. 1861), in vulgatissimo eius opere de maternitate spi-

rituali Deiparae, privilegium Mariae Corredemptricis passim de-
scribit. Sequentia raptim colligimus: Iuxta crucem non est
Beata Virgo mera spectatriv mysteriorum Redemptionis; est po-
tius Corredemptrie quae suis doloribus ad regenerationem no-
stram summopere cooperatur.'??? Sicut Christus suo sanguine nos

199 Prgpsgo BraNcHERI, Voto in forma di dissertazione sulla definizione

1848; apud
dogmatica dell'Immacolato Concepimento della B. V. Maria, 'T'ivoli,
siccome
Pareri dell'Episcopato Cattolico.., vol. 5, Roma, 1854, p. 196: «Ora
come con-
Cristo che & contrapposto di Adamo, fu il vero autor della vita ; Maria
avendo a Cristo
trapposto di Eva ne fu causa istrumentale e quasi primaria,
to il mezzo per produrre la vita della grazia, cioé lumanità, per
somministra
genere. Ma Cristo non andó mai soggetto
cui é vera Corredentrice dell'uman
del titolo di
alla morte della colpa ; dunque neppur Maria, che con lui partecipa
Madre della vita ».
1933 &, BreRNARDUS, Hom. 2 swper Missus est; P. L. 188, 02.
circa
199? ()p. cit., p. 191. Cf. AcosTINO PacirICO, O. F. M., Lao Chiesa Cattolica
elio ait:
l'Immacolata Concezione, Napoli, 1852, p. 35, ubi agens de Protoevang
la energia, insomma,
«[Adamo ed Eva] ne penetravano tutto il valore, tutta
di Dio. Quindi,
tutta la estensione e profondità del significato, e ció come parola
associavano .an-
alla eonsolantissima idea d'un futuro Redentore, di necessità
Corredentr ice ». Cf. etiam p. 2.
cor quella della Madre come
nova ed.,
1993 (QroAccHuINO VENTURA, La Madre di Dio, Madre deglà uomini,
non solo dall'amore
TTorino, 1937, p. 16: «... Maria tratta ai piedi della croce
essere spettatrice
di madre, ma anche dallo zelo di Corredentrice; non solo per
mà ancora per prendervi
dei grandi misteri che il suo Figlio stava per compiervi,
462 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX

ad vitam gratiae regenerabat, ita maestissima Virgo Maria idem

sua compassione praestabat.'??' Haec spiritualis maternitas, te-
stante auctore, retributio est pro ob/atione meritoria Beatae Vir-
ginis iuxta crucem.!??5
Beata Virgo, ait P. Ventura, pro peccatis nostris nullatenus
satisfacere potuit per sc solam et sine Christo. Sacrificium Ohri-
sti solius infinito valore praeditum erat necnon virtute expiandi
aliena peccata. Unde Christus solus capax erat hanc satisfactio-
nem praestandi. Beata Virgo dumtaxat cooperatur ad satisfa-
ctionem Christi. « Uti a duobus [Adam et Eva] casus mundi
profectus est, ita salus et redemptio a duobus, Christo et Maria,
proficisceretur ».!?^?* Quia ingens fuerat ordinis perturbatio quam
induxit protoparentum peccatum, ingens debebat esse satisfa-
ctio quam Christus et Maria coniunctim pro peccato praesti-
terunt.!??7
Agens de testamento reconciliationis hominum cum Deo in Cal-
varia peracto, ait auctor conditionem huius reconciliationis
fuisse sacrificium Christi et Mariae, effectum autem : gloriam Dei

parte e cooperare col suo amore e col suo dolore alla nostra nascita che Gesü
Cristo doveva effettuare con la sua morte e col suo sangue ».
1** 0p. cit., p. 322: «Dove egli [Cristo] muore, noi rinasciamo; ma rina-
sciamo per lei, poiché ivi essa ci ha concepiti e partoriti nelle sue pene, come
Gesü Cristo ci ha rigenerato col suo sangue». Cf, p. 304.
1*5 Op. cit., p. 260: « Esaminiamo dunque, nelle sue particolari circostanze,
questa bella figura, questa luminosa profezia, e vediamo come in essa 6 indi-
cato non solo il merito di Maria nell'avere offerto ed immolato il suo Figlio,
per conformarsi ai disegni ed ai voleri di Dio, ma ancora la sua ricompensa,
essendo perció stesso divenuta la madre nostra ».
^** Op. cit., p. 241: « Poiché Eva poté peccare senza di Adamo, Maria non
poté per nulla espiare il peccato senza di Gesü Cristo. Gesü Cristo solo é Dio,
egli solo é per natura e per essenza santo, innocente. I] solo suo sacrificio, i
soli suoi patimenti son di un valore infinito ed hanno la forza di espiare le
altrui colpe, non avendo egli nulla da espiare in se stesso. La soddisfazione
dunque doveva cominciare da Colui che solo 6 eapace di darla. Maria vi é so-
lamente associata perché come coll'uomo antico vi fu aneora una donna al-
l'albero che ci ha perduti, cosi colUomo nuovo vi fosse pure una donna al-
l'albebro che ei salva: Uti a duobus casus mundi profectus est, ita salus et re-
demptio a duobus, Christo et Maria, proficisceretur. Chiamata adunque Maria
per fini si nobili ad essere partecipe delle pene del Figlio, adempie l'incarico
de Dio ricevuto di cooperare alla Redenzione, con !a fermezza con cui Eva
adempie il suo, ricevuto dal demonio, di cooperare al peccato ».
"' Op. cit., p. 291: « Immenso fu in quelli [Adamo ed Eva] il disordine del
peccato; immensa doveva essere in questi [Gesàü e Maria] la pena e ia sod-
disfaeione che di concerto ne hanno data».
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xix 463

et salutem generis humani.'^?* Item, Christus et Maria pretium

persolverunt ut nobis ?us obtinerent ad salutem et vitam aeter-
nam.!??? Et tandem : Sicut Christus, suo sacrificio meritorio, om-
nibus acquisivit ius ad gratiam, et tamen non omnes redempti de
facto salvantur; ita eodem modo, quamvis Beata Virgo univer-
sum genus humanum ad vitam gratiae in Calvaria regeneraverit,
de facto tamen non omnes sunt filii eius.'!??
ANGELUS PIANORI A BRISIGHELIA, O, F. M. (1854), in quodam 262
tractatu de fundamentis pro definitione immaculati conceptus
Deiparae: Gloriosus ille titulus verae Corredempiricis, quem in
opere reparationis nostrae Beata Virgo sibi acquisivit, duplici
innititur illo Matris et Filii sacrificio, cuius consilium, finis, in-
tentio et dolores utrique communia swnt.!'*!

195 05. cit., p. 188. «O trattato, o contratto, o alleanza, o mistero, di cui

Sono garanzia e la bontà del Padre, e Pubbidienza del Figlio, e la generosità
della Madre, di cui il sacrificio di Gesü e di Maria sono la condizione, ed il
frutto ne e la gloria di Dio e la salute degli uomini ».
19? (5. cit., p. 330: « Possibile che la mia salute, la mia immortalità, la
mia beatitudine eterna, che & costata wm si gram prezzo a Gesü ed a Maria V'ot-
tenermene il diritto, non debba costare poi nulla a me stesso per entrarne al
possesso? ».
119 (5. cit., p. 89-90: « Al medesimo modo, sebbene Maria per la sua coope-
razione alla redenzione, alla nascita spirituale di tutti, come vedremo, sia
divenuta la madre di tutti come Gesü Cristo e il redentore di tutti; pure di fatto
essa non é realmente madre se non di coloro, di cui Iddio e il vero padre e
Gesü Cristo i| vero maestro e fratello, cioó a dire dei veri eattolici...». Of.
p. 98-99: « Ora, al medesimo modo, Maria per la sua eooperazione all'opera della
nostra salute, alla nostra nascita novella, 6 madre di tutti gli uomini, giacche
per tutti gli uomini offri sul Calvario alla morte quel Figlio che per tutti
di
aveva partorito. Ma questa sua maternità rispetto a tutti gli uomini e pure
figli
disposizione, di potenza, di compassione e di amore. In ato peró i suoi veri
Cristo,
sono solo quelli che in atto sono i veri figli di Dio e fratelli di Gesü
e formano una cosa sola con Lui ».
101 ANgGELO PIANORI DI BRISIGHELLA, F'ondamenti ortodossi per la definibilità
dell'Immacolato Concepimento di Maria Santissima, Gesa, 1854, p. 28: «...da
il
questo doppio sacrifizio di Gesü e dela Madre, ove comuni sono i disegni,
fine, l'intento, le pene, quel titolo per lei si glorioso, per noi si consolante
Corre-
deriva, che ha ottenuto nel mistero della Riparazione, di vera mosíra
Riparatrice amorosa ». Cf. GENNARO Vivo, La definieione dell'Imma-
dentrice e
57: «[Maria]
colato Concepimento per l'oracolo del Vaticano, Napoli, 1854, p.
Corredentri ce dell'uman genere, dovea essere immune da quella macchia
come
che si cooperava a cancellare ». Et p. 58: « Se dunque non per necessità, ma
per libera elezione del suo eterno volere [Gesü] volle morire per redimerci,
onde mostrarci palese qual amore effettivo nutrisse verso di noi; perehé ad
imitazione del Figlio non morirà la Madre, se essa pure si onora del titolo di
 464 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX

263 CAROLUS PASSAGLIA, S. I. (0b. 1887), ex cuius opere vere mo-

numentali de Immaculata Virginis Conceptione pauca tantum
promere sufficiat : Beata Virgo est « per Filium una eum ipso re-
demptionis munere penitissime copulata ».''? « Quod igitur de
Christo cum Iohanne [I 7oan. 2, 2] et Paulo [Rom. 3, 25] pro-
fitemur, ipsum esse... propitiationem pro peccatis nostris, et a
Deo propositum... propitiationem per fidem et sanguinem ipsius,
id ratione non prorsus dissimili ad Virginem pariter referendum
esse maiores nostri sua auctoritate testantur ».!1!??
Profert auctor innumera fere Traditionis testimonia in qui-
bus declaratur Deipara « mundi Redemptrix », « saeculorum re-
paratrix », « pretium redemptionis mundi », « captivitatis libe-
ratio » et cetera eiusdem generis, et subdit: « Sane memoria re-
putentur nobilissimae Christi dotes, quibus est ac omnium fide
creditur caput et causa salutis,.. salutaris omnium. expiatio,...
mortis et Satanae triwmphator ,... universalisque Redemptor ; tum
haec insignia decora cum iis diligenter comparentur quae una-
nimi suffragatione maiorum Deiparae adscripta novimus. Quid
ex huiusmodi contentione necessario consequetur? » !!?^,.. « Qui-
bus animadversis, neque splendidior apparere potest coniunctio
Deiparae reparatricis cum Christo reparatore, neque exposci ali-
quid iure potest accommodatius quo Deiparae origines suffragio
maiorum immaculatae comprobentur ».!195
« Neque enim fieri ullo modo potuit, ut quae primum exsti-
tit... morti et maledicto obnoxia, filia irae et condemnationis ; ea-
dem foret omniumque ore celebraretur... reparatio et restitutio
generis, commune propitiatorium et salutaris omnium expiatio...,

Corredentrice dell'uman genere?» Cf. Cenni sull'Ummacolato Concepimento di

Maria.., Napoli, 1854, p. 137: «...a coro pieno i Padri la chiamano la Ripa-
ratrice, la Corredentrice del genere umano». Of. L'Immacolata Conceezione di
Maria ed à Francescani Minori Conventuali, per wn sacerdote wmbro [P. Rossr,
O. F. M. Conv.], Roma, 1854, p. 3-4. « E pur essa la Vergine Madre, chiamata
nelle antiche carte... regina degli angeli, degli uomini e di tutte le creature;
mediatrice, Corredentrice del mondo..., ne mai dalla colpa macchiata ».
?*? CanoLUS Passaar1, De 1mmaculato Deiparae semper Virginis Conceptu,
pars tertia, Romae, 1855, p. 1432.
193 0p. cit., pars tertia, p. 1433.
'"* 05. cit., pars tertia, p. 1441-1442.
"5 0p. cit., pars tertia, p. 1443.
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xix 465

chirographi peccatorum deletrix, ... pretium universalis redem-

ptionis, universalisque Redemptrix ».!1?9
GEMINIANUS MISLZEI, S. I. (ob. 1867), in tractatu de Beatissima 264

Dei Genitrice: Eo vero sensu quo Eva dicitur cooperatrix lapsus

nostri, appellanda est Deipara Corredemptrie mostra; ... neque
ad solam Verbi Incarnationem cooperata est, verum etiam, quod
caput rei est, ad sacrificium quod Christus pro redemptione ge-
neris humani obtulit; unde potiori iure vocanda est Corredem-
ptrix."?" Et ulterius: Si igitur Beata Virgo ad salutem nostram
ita arctissime cooperata est ut a SS. Patribus merito dicatur,
Corredemptrix, plane inde sequitur eam apud Deum efficacissi-
mam agere Mediatricem ad conciliandam nobis salutem.'!??
VrrUS Occurvusir (1860), in lectionibus theologico-biblieis de sa- 265

lutatione angelica: Eva causa fuit lapsus generis humani; Ma-

ria, ait S. Augustinus, eiusmodi reparatrix exstitit quia una cum
Redemptore ad fidelium regenerationem cooperata est, non solum
physice..., sed etiam caritate, cum tota anima sua, eius merita et
martyrium meritis et martyrio Redemptoris coniwngens; qua-
propter Corredemptricis nomen promeruit.^?
MARIANUS SPADA, O. P. (1862), in animadversionibus in opus
excfüi domini I. B. Malou, episcopi brugensis, de Immaculata
Conceptione, istius auctoris sententiam de munere corredemptivo
suam omnino facit: Beata Virgo Redemptori consociata fuit
tamquam Corredemptriv tum in ordine dispositionis, tum in

1108: Thád.
197 (GkgMINIANO Misrgr, La Madre di Dio, Venezia, 1859, p. 372: « Adunque
in quel vero senso che si chiama Eva cooperatrice di nostra rovina, si deve
pur chiamare Maria nostra Corredentrice... E non solo cooperó allIncarnazione
del Verbo, ma quello ehe e piü, concorse anche al sacrifieio che il divin Signore
fece sopra la croce per la redenzione del genere umano; perlocché ben con mag-
gior ragione deve dirsi Corredenítrice ».
1:5 (5. cit., p. 313: «Se adunque Maria Santissima cooperó in si alto modo
alla nostra salute che meritamente si chiama dai Padri Corredentrice, ben ne
consegue avere avuto il diritto di esser appresso a Dio mediatrice efficacissima
ad ottenere salute».
1:99 Viro Oconrusr, Lezioni Teologico-Soritturali sull'Ave Maria, Napoli,
1860, p. 119: « Eva fu la causa della rovina del genere umano, e Maria, dice
alla
S. Agostino, ne fu la riparatrice; dappoiché coneorse col Redentore Gesü
generazione dei fedeli, non solo fisicamente.. . ma ancora vi cooperoó charitate,
coi me-
con tutto lo spirito e con tutta l'anima, wnendo i suoi meriti e martiri
Redentore, facendo di due passioni una sola, onde merito il
riti e martiri del
nome di Corredentrice ». ^

30
 466 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX

ordine ececutionis, tum in ordine applicationis... Quum Deata

Virgo generis humani Corredemptrix fuerit, iam ex hoc titulo a
peecato originali certe praeservari debuit.'''^
t£
RAPHAEL CoPPoLA, protonotarius apostolicus (1866), in prom-
ptuario de diversis titulis marianis: « Ad haec, eadem benedicta
Virgo verissime cooperatrix dieenda est humanae redemptionis.
Non ignoro redemptionem humani generis principaliter Ohristo
tantum adscribi debere ipsumque dicere potuisse (/s. 63, 3):
* Torcular calcavi solus '. Hoc non obstante, iuremerito Sanctis-
simae Deiparenti titulus asseritur cooperatricis humanae redem-
ptionis et Corredemptricis totius humani generis: a) quia a con-
sensu eiusdem voluit Deus pendere opus redemptionis, nolendo
aliter Verbum incarnari, nisi eiusdem consensu praehabito; 0)
Beata Virgo eatenus cooperata est mysterio redemptionis, qua-
tenus se obtulit sociam passionis; cum, quantum Christus passus
est in sua humana natura, ipsa passa fuit in anima ; c) Sancti
Patres fere omnes hoc perhonorificum titulum ipsimet asserue-
runt et theologi idipsum confirmant; hoc discrimen summum in-
ter Christum Redemptorem et Mariam QCorredemptricem sta-
tuentes, quod Ille redemptionem nobis meruit de condigno, san-
guinem suum pro nobis fundendo, haec vero eandem redemptio-
nem nobis meruit de congruo, Filium suum aeterno Patri pro no-
bis offerendo. Quapropter Innocentius III (Serm. 2 de Assumpt.)
inquit: * Quod damnavit Eva, salvavit Maria... Maria causa
est nostrae salutis quia Christum genuit et nobis modo congruo
promeruit, ipsi compassa est et passionem eius Deo pro se et pro
nobis omnibus obtulit ».!!!!

7"* ManulANUS SPADA, Animadversiones im opus I. B. Malou, ep. brugensis,

de dogmate Immaculatae Conceptionis Beatae Mariae Virginis, Romae, 1862,
p. 16-17: «...nos e doctrina a Sancto Thoma tradita in tertia parte, cum exi-
mio Auctore [J. B. Malou] dicimus: ' Marie a été associée au divin Rédempteur
comme Corédemptrice, aussi bien dans l'ordre de disposition, que dans l'ordre
d'éxecution, et dans l'ordre d'application '... Ac eapropter prae eaeteris maiorem
debuit a Christo gratiae plenitudinem obtinere, id est, * Marie est done la
Corédemptrice du genre humain; mais à ce titre elle a du étre préservée de la
táche originelle ' », Cf. F. CawcEn, S. I. (fl. 1866), Maria Santissima del Soc-
corso, apud Fiori Mariani, Napoli, 1907, p. 405: « Era Maria la Madre del Re-
dentore, era la Corredenítrice dell'uman genere. E pner questo ineffabile uffi-
Zio.. era ella creata nell'innocenza ».
?U5 RaPHAEL Corpora, De diversis titulis marianis promptuarium, Neapoli,
1866, p. OXXVI.
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xix 46

FERDINANDUS FoLGonRr (1867), in opere de excellentiis Deipa- 268

rae: Oportet concludere Beatam Virginem, humani generis Cor-
redemptricem, non potuisse culpam originalem contrahere, quia
iam antequam creata fuerit a divino Redemptore praeservative
redempta fuerat.'"'? Si Beata Virgo in peccato concepta fuisset,
tunc illa quae nos salvavit, inferior esset illa (Eva) quae nos per-
didit.'''? Cooperata est Deipara ad opus redemptivum non solum
Redemptorem mundi gignendo, sed praecipue, ut ait Arnoldus
Carnotensis, unum idemque holocaustum cwm F'ilio pariter Deo
offerendo.'''*
IosEPH MANSELLA (ob. 1881?), in disquisitione de illibata Vir- :
ginis puritate, ex eo quod Deipara fuerit mundi Corredemptriaz
et lapsi reparatrix, concludit ad absolutam peccati originalis im-
munitatem.'''? In historia liberationis populi hebraici per Mar-
docheum et Esther, invenit Mansella aptissimum parallelismum
relate ad liberationem generis humani a servitute peccati per
Christum Redemptorem et Mariam GCorredemptricem.!!'*

112 FggprNANDO Foraonr, Dignità, santità e gloria di Maria Vergine, vol. 2,

Napoli, 1867, p. 248. « E' mestieri quindi conchiudere che Maria, la Correden-
irice del genere umano, non ha potuto contrarre la colpa di origine, peroccheé
il Redentore già ne aveva pagato il riscatto con una redenzione preservativa
anteriore alla sua creazione.. ».
115 p. cit., vol. 2, p. 228: «In questa ipotesi, Eva sarebbe superiore a
Maria! Quella che ei ha rovinati, avrebbe il vantaggio su quella che ci ha
salvati!». Cf. p. 237: «...passiamo ora a mostrare come la Madre di Dio e
la Corredentrice del genere umano dovendo essere la creatura piü perfetta-
mente redenta dal Salvatore, avea mestieri di una redenzione preservativa che
]a rendesse tutta simile al Redentore a cui era associata nella grand'opera
dell'umano riscatto »,
134 (p. git., vol. 5, p. 1452.
15 QGrosEgPPE MaNwsELLA, Jj Domma dellImmacolata Conceeione di Maria,
vol. 8, Roma, 1867, p. 274.
116 (p. cit., vol. 3, p. 70-:2: « V'ha insomma un perfetto riscontro tra la
storia della liberazione del popolo Ebreo. e quella della Redenzione dell'uman
genere, tra la figura e il figurato, tra l'imagine e la verità, tra Aman e il ser-
pente, tra Mardocheo e Cristo ». ... « Ma qual e l'antitipo di Ester, ossia la gran
donna da lei figurata nella economia dell'universale riscatto? La figurata da
Ester non puo essere che Maria, Madre del Redentore, col quale siccome ve-
demmo nel vaticinio del Genesi, Ella forma wn solo gruppo che non puo di-
sgiungersi nella economia della Redenzione. E poi, qual altra donna, fuorcheé
Ja Madre di Dio, contribui l'opera salutare alla universale Redenzione dell'uman
genere? ». Quoad vaticinium Gen, 3, 15, haee habet auctor (p. 31): «La seconda
idea infatti che colpisce lo spirito nel leggere il protoevangelio e questa, che
non appena la gran Donna viene designata, che tosto la si mostra da Dio sic-
 468 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX

Ex alibi dietis facile apparet praefatum Corredemptricis of-

ficium dissimile esse a munere divinae maternitatis. Sie, ad men-
tem Patris Suárez "'" tenet Mansella dignitatem Matris Dei
unam esse ex rationibus ad stabiliendum privilegium Immacu-
latae Conceptionis, et subiungit: et cum hac coniuncta est alia
dignitas, scilicet, singulari modo cooperari Redemptioni, cui
fini nihil potest magis contrarium esse quam peccatum.!!'*
910 HILARIUS ALIBRANDI, iurisconsultus romanus (1870), in re-
sponsione ad monita Promotoris Fidei de titulo « Doctoris Ec-
clesiae » Sancto Alphonso concedendo, inclyti istius Doctoris
doctrinam interpretari videretur de Corredemptione sensu pro-
prio. Asserit enim : « S. Auctor [sc. Alphonsus] agens de modo
quo Virgo nobis Redemptionem promeruit et Mater nostra ef-
fecta est, lucubrationi suae pretiosissimam dotem indidit pra-
cticae utilitatis. Hunc igitur modum explicans, illud praecipue
constituit, quod quidquid Christus Redemptor meruit de con-
digno id. Beata, Virgo meruit de congruo. Unde Maria hoe sensu
rectissime nuncupatur Corredempiriz hominum ».!'!?
971 LUDOVICUS A CASTELPLANIO, O. F. M. (1872), in prolixo eius
opere de praedestinatione Virginis ad ipsam missionem Iesu

come essenzialmente annoverata al primo gruppo; Ella vien mostrata come in-
timamente congiunta col suo Figlio a formarne per ogni guisa una morale wnità.
Ma chi é questo Figliuol della Vergine? Lo abbiamo già dimostrato: eé il Messia,
lUnigenito del divin Padre. Dunque la gran Vergine Madre é congiunta con
tale un Figliuolo, che é la fonte di tutta la santità, l'Agnello immacolato, il
Mediatore tra Dio e gli uomini, il Redentore dell'uman genere... ».
1" SuaREZ, In 3 P. divi Thomae, q. 21, a. 2, d. 3, sect. 5.
1U* Op. cit., vol. 3, p. 46: «Imperciocché, come scrive l'esimio P. Suarez,
Iddio concede a ciascuno la grazia in quel tempo, in quel modo, in quel grado
di perfezione, che secondo una retta e prudente ragione massimamente conviene
al fine, alla dignità, all'uflicio, in cui il Signore ha costituito taluno, Or la prima
dignità della Vergine fu d'esser Madre di Dio, per il qual titolo le si deve
massimo amore ed onore: ed un'altra ve ne ha con questa congiunta, quella cioe
di cooperare in modo singolare alla * Redenzione'; onde venne eletta da Dio
perché fosse veramente la Seconda Eva, Madre di tutti i viventi, la quale ben
lungi dal subire i danni eagionati dalla prima, li compensasse invece abbon-
dantemente; dunque Iddio fu presente a Maria con tali aiuti di grazie e di
celesti carismi, che rispondessero pienamente alla sua eccelsa dignità di Madre
di Dio ed al suo ufficio di Cooperatrice alla Redenzione qual Eva novella ». Ipsum
titulum Corredemptricis adhibet auctor, e. g., vol. 3, p. 274.
77? HILARIUS ALIPRANDI, Responsum ad Animadversiones Promotoris Fidei,
cap. 3, art. 5, animadv. 17; apud Urbis et Orbis concessionis tituli Doctoris
in honorem Sancti Alphonsi, Romae, 1870, p. 80.
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xIX 469

Christi, haud pauca de nostra quaestione habet. Contra Pa-

trem Faber (qui affirmaverat Virginis compassionem, non secus
ac merita ipsius Christi ante passionem, ad innecessaria Me-
demptionis pertinere) statuit auctor noster nihil prorsus inne.
cessarium dari in opere redemptivo; et ratio est quia quamvis
illa merita acceptata non fuerint nisi per effusionem sanguinis
Christi, de facto tamen, ad ipsam Redemptionis economiam
pertinebant. Ex quo arguit etiam compassionem marialem ad
integritatem huiusce operis, Deo sic disponente, necessario com-
putari.!!?
Cum autem huius compassionis indolem soteriologieam pe-
nitius determinare conatur, auctoris expositionem ambiguitate
quadam involutam cernimus. Sic asserit, e. g. dolores Beatae Vir-
ginis non fuisse efficacia expiatrice praeditos ; satisfactionem pro
culpa privilegium esse incommunicabile Christi Redemptoris.''*
Et nihilominus, alio loco libenter concedit compassionem Deipa-
rae iuxta erucem indolem ezpiatricem passionis Christi parti-
cipare; item, tum Filii tum Matris dolores wnam ac simaulta-
neam esse oblationem aeterno Patri factam pro peccatis gene-
ris humani.??

DI CasTELPLANIO, Maria mel consiglio dell'Eterno, ovvero la,

1120 T,gpovrco
2,
Vergine predestinata alla missione medesima con Gesü Cristo, ed. 2, vol.
p. 438: «Ora (ponete mente poiché qua noi miravamo, a quest'ul-
Napoli, 1902,
e per so-
tima conseguenza) lo Scrittore che rimuove il vocabolo Corredentric
in sua vece la parola composta co-redentric e, novera la compassione di
stituire
della passione di Gesü; ma nella passione di Gesü
Maria tra gli innecessari
ne danno, bensi tutto in essa e$ necessario; dunque o la
innecessari non se
al piano divino
compassione fa parte dei necessari, ovvero $ solitaria ed estranea
compassione sono
della redenzione. E poiché il solitarismo e Pisolamento della
redenzione ».
assurdi, é mestieri dichiararla elemento mecessario alla
di Adamo
121 ()p. cit., vol. 2, p. 442; «La distruzione della colpa, si chiami
Eva, personale o originale, la soddisfaz ione per la colpa e privilegio in-
o di
della croce».
comunieabile di Gesü Cristo, e scaturisce dall'immolazione
nella
122 ()p. cit., vol. 2, p. 433: « Goncederemo aneora, da ció ridondare
di sacrifieio e di espiazione appartenen te alla pas-
compassione il carattere
'le due cose (passione e compassione) essere una sola e simul-
sione; ed anco
di peccato, dai due
tanea oblazione fatta all'eterno Padre da due cuori scevri
mondo'». Et p. 441:
euori del Figlio e della Madre, pei peccati d'un reo
nell'animo le sofferenze
«[Maria] si pone con lui in istato di vittima, ricopia
del Figlio e le offre nell'unità di un sacrificio per i peccati degli uomini ».
un dolore volontario, di
..«...la Madre apre il cuore alla compassione, ad
cooperazione e attivo, diretto a raggiungere il "medesimo fine della pas-
s iuxta quem oblatio Chri-
sione». Et tune adducit notissima verba Carnotensi
sti et Mariae communem. effectum obtinuit.
410 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xIX

Aspeetum quoque meritorium huius cooperationis agnoscere

videtur auctor dum scribit: Beata Virgo una cum Christo Re-
demptionem perficere debet; et sicut consociata illi fuerat sub
ratione meriti, sic ab illo seiungi nequit sub ratione praemii.!'??
— Quomodo differt Virginis cooperatio a cooperatione aliorum
Sanctorum? Respondet auctor: Alii Sancti concurrere valent ad
continuationem et applicationem Redemptionis iam peractae ;
dum Sancti Patres cooperationem Virginis agnoverunt ceu ele-
mentum necessarium, ex decreto divino, ad ipsam constitutio-
nem operis redemptivi. Immo, iuxta Sanctos Patres, adnectit
auctor, huiusmodi cooperatio exercebatur per dérectam et im-
mediatam concausalitatem, cuius fundamentum remotum erat
divina maternitas, fundamentum vero proximum, Virginis com-
passio.?4
CAIETANUS GUIDA (1872), in opusculo de sacerdotio Mariae:
« Mulier Protoevangelii est B. Virgo, socia Christi [in opere Re-
demptionis]; unde ait Pater Salmeró: Uti a duobus casus
mundi profectus est, ita salus et redemptio a duobus, Christo et
Maria, proficiscitur. Hic animadvertere iuvat hane esse quoque
Sanctorum Patrum doctrinam, qui unanimi consensu Deiparam

?)7* Op. cit., vol. 1, p. 73, loquens de electione Virginis ad consortium cum
Christo in opere salutis: «' Tale é il disegno liberamente decretato dalla bontà
(divina) e tale ? in questo disegno la parte assegnata alla Madre del Figliuol
di Dio. Ella opererà con lui concordemente, e come sarà inseparabile dal Fi-
glio nella ragione di merito, cosi sarà inseparabile nel premio».
"^ Op. cit. vol. 2, p. 432: «[I Santi] divenuti membri di Cristo per
mezzo della grazia redentrice, possono concorrere alla continuacione ed appli-
cagione della redenzione già compita. Y Padri videro nella cooperazione di
Maria un elemento divenuto indispensabile dopo il decreto di Dio all'adempi-
mento del riscatto. La riposero forse nel consenso verginale necessario all'ef-
fettuarsi dell'Inearnazione, ovvero nella sommin/strazione della earne e del
sangue al Verbo aeció potesse sostenere gli offiei di Redentore? Cotesta sarebbe
una cooperazione remota al riscatto, un intervento mediato, una conseguenza
necessaria della divina maternità; e i Padri intendevano stabilire un'influenza
diretía, un coneorso immediato, una coneausalità, basata bensi remotamente
sulla maternità e perció sul consenso individuale onde scelse l'opera, emergente
peró prossimamente dalla compassione, ossia dai dolcri ». Et paulo inferius
(p. 433) sua facit verba Patris Faber: «Parrebbe come se Dio avesse scelto
intorno a se stesso le cose che sono piü incomunicabili, e le abbia comunicate a
Maria in un modo misterioso e reale. Parrebbe come se Dio si fosse avvicinato
a Maria appunto in quelle cose che egli possiede unico e solitario, e se la sia
attirata tanto vicino, che a noi non sembra piü che Egli sia unico e solitario,
perché Maria é con Lui».
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xIX 471

vocant Secundam Evam, ideoque humani generis Corredemptri-

cem. Atqui, ut supra ostendimus, oportet ut ille qui Redem-
ptionem perpetrat sit sacerdos; ergo, si Beata Virgo est Corre-
demptrix, eo ipso est etiam sacerdotissa ».'"* — Adnotamus ta-
men hane clari auctoris conclusionem falsam omnino esse ; con-
fundit enim « esse sacerdotem » cum « consortio in sacerdotio ».
Unde ex eo quod Beata Virgo sit Corredemptrix, sequitur eam
quodammodo Christi sacerdotium participasse, nullo autem modo
eam fuisse « sacerdotissam », ut suo loco exponemus.
Quo autem sensu est Beata Virgo mundi Corredemptrix?
Iuxta Guida, obiectum meriti ac satisfactionis de condigno Chri-
sti Redemptoris cadit etiam sub merito et satisfactione de con-
gruo Deiparae. Vis ingentissima meritorum Deiparae, una cum
meritis Christi, et divinam placavit iustitiam, et peccatorum ve-
niam assequuta est omnemque nobis gratiam promeruit.''?*
ALPHONSUS ManIA IANNUCCI (1881), in tractatu de Assumptione
973

Beatae Virginis: « Mariam Deus mulierem vocat eo tempore quo

reparationem generis humani spopondit; uti mulierem pariter
vocat eo tempore quo generis humani reparationem, ipso Filio
suo moriente, perfecit. Mulier Geneseos est, mulier Apocalypseos,
utraque contra serpentem dimicans, utraque serpentinum caput
conterens ».!!?
In monte Calvariae «...quia utriusque (Christi et Mariae)

i e morali,
1:2: GAgrANO Guipa, 7] Sacerdogzio di Maria; pensieri dommatic
é Maria, associata a
Napoli, 1873, p. 12: « Questa donna [del Protevangelio]
easus mundi profectus
Gesü Cristo, e pero il Salmerone dice: * Uti a duobus
Maria, proficiscitur'. Questo
est; ita salus et redemptio a duobus, Christo et
Padri, i quali unanimamente
ragionamento, giovi dirlo, non e che quello dei
Corredent rice del genere umano. Ma si
chiamano Maria seconda Eva, e peró
innanzi, che per compiere la redenzion e si voleva un sacerdote.
à mostrato
nza ancora sacerdotessa ».
Dunque se Maria & Corredentrice, 6 per consegue
e meritó con merito
1:26 0p. cit., p. 54: «...quanto il Figliuolo soddisfece
detto da' teologi de condigno, altrettanto essu
equivalente e soprabbondante,
de congruo. La quale gran-
[Maria] ottenne col merito detto di convenienza,
infinito di Gesü, ciascuno
dezza e valore di merito di Maria, unito al merito
Dio, ottenne 4l perdono de' peccati, e
nella .sua forma, placó la giustieia di
ogni gracia ». Cf. RAIMONDO MassENTI , Oraeione.panegirica della Ma-
meritó
di Maria,
donna della Pietà, Livorno, 1881, p. 12: « Vide PEterno l'affizion
della colpa ».
accettó l'olocausto,ed, a pietà commosso, il chirografo cancelló
M. IawNuceL, De psychosomatica Deiparae Assumptione,
127 AppHoNsUS
Taurini, 1884, p. 130.
 412 Corredemptio apud scriptores italicos saec. xIX

una voluntas erat, unwm etiam sacrificium offerebant ».1?5

« Hinc fieri debuit ut sicut Christus cum anima et corpore ce-
lesti gloria fruitur, ita et Maria perfruatur... quae nostra Cor-
redempiriv suis ipsa doloribus evasit...».'?? Iuxta crucem
« Virgo Deipara tantummodo stabat; et non fugiens, non ti-
mens, non erubescens, Corredemptricis nobile praeclarumque
munus obibat ».!!3?
Textum S. Pauli enarrans (7 Cor. 15, 14), ait Iannucci:
« Quam ob rem Christus ad rite officium Redemptoris obeundum,
vitam resurgendo reparavit. Ast Beata Virgo Corredemptrix
nuncupatur et est. Igitur et ipsa ut Corredemptricis munere
fungeretur, vitam debebat resurgendo reparare. Fuit utique Cor-
redemptrix cum Verbum aeternum in suo ventre concepit... Fuit
utique Corredemptrix cum incruentam mortem super Calvarii
cacumina tulit. Si in omnibus porro mysteriis Beata Virgo aut
concipiens, aut pariens, aut mystice moriens seipsam Corre-
demptrieem exhibuerit, in Christi tantummodo resurrectione
suum Corredemptricis officium desineret, nequaquam ex morte,
suus prouti Filius, resurgens ».!!?!
97A IANUARIUS BUCCERONI, S. I. (1885), in commentario de Beata
Virgine Maria: «Porro B. Mariae Virginis mediatio, inter-
cessionis tantum non est, verum etiam. cooperationis ad. opus
nostrae redemptionis. Etenim primo, Ipsa, suum praestans An-
gelo consensum, morali causalitate vere influit in opus Redem-
ptionis generis humani. Ipsa praeterea Christo Redemptori sub-
stantiam suam ministravit, eumque aluit, conservavit et pro no-
bis morti in ara crucis voluntarie obtulit. Quare quemadmodum
Filius dilexit nos et tradidit semetipsum pro nobis, ita Mater di-
lexit nos et tradidit Filium pro nobis. ... Hinc Patres uti com-
parationem instituunt inter Adam et Christum, ita compara-
tionem instituunt inter Hevam et Mariam. Uti Adam causa fuit
nostrae perditionis, ita Christus causa fuit nostrae salutis; uti
1185,00: 61t;, p: *925.
1179 05.. Cit., p. 295.
115950p:eoltz ep1998.
U? 0p. cit., p. 933. Cf. A. Lama, La risurrezione e corporea Assuneione al
cielo della Santa Vergine Madre di Dio, Roma, 1880, p. 144 sqq., ubi auctor
Assumptionem Deiparae probat per recursum ad Corredemptionem. Idem facit
D. AmRNALDI in eius opere "T'radicione della Chiesa sul transito di Maria San-
tissima..., Acqui, 1881, passim,
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX 413

Heva cooperatrix fuit in illa prima nostri primi parentis prae-

varicatione, ita Maria cooperatrix fuit in opere nostrae Redem-
ptionis ».!!??
Agens de fundamentis dignitatis regiae Deiparae Virginis,
haec inter alia habet: « Alius huius dominii titulus est, quia ad
nostram redemptionem singulari modo cooperata est. Sicut enim
Christus so quod nos redemit, speciali titulo Dominus est ac
Rex noster, ita Beata Virgo speciali titulo Domina est et Regi-
na nostra propter singularem modum quo ad nostram redem-
ptionem concurrit, et Christo substantiam suam ministrando, et
illum pro nobis morti voluntarie offerendo. ''ertivs titulus est
universale illud munus in dispensatione gratiarum, de quo iam
dictum est ».!??
In opere quod Pater Bucceroni lingua italica postea evulgavit
(et quod substantialiter idem est ac illud supra memoratum),
sequentia de nostra quaestione habet: Iam a mundi primordiis
ipse Deus in Protoevangelio Corredemptricem una cum Redem-
ptore praemonstravit.!?* Iuxta aram crucis obtulit Beata Virgo
mortem Christi aeterno Patri in expiationem pro peccatis no-
stris.!!?5 Tempore Annuntiationis Beata Virgo, mediante eius
consensu in Verbi Incarnationem, acceptavit munus victimae pro-
pitiationis pro totius mundi peccatis. 1*8
de B. V. Maria
1:32 JaANVARIUS BucckRoNI, Commentarii de SS. Corde Iesu,
1896, p. 91. Cf. Man-
et de S. Iosepho Sponso B. Mariae Virginis, ed. 4, Romae,
Roma, 1886, p. 20:
CELLINO DA OrvEzzA, O. F. M., La vita di Maria Vergine,
futura Madre di questo Salvatore, che
«Or dunque la venuta al mondo della
ente cooperan do alla salvezza dell'uman genere, n'acquisterebbe
con lui solennem
fatto sin dal principio dei se-
giusto titolo di Corredentrice e di Madre, & un
rivelata del Signore, che piü
coli cosi chiaramente prenunziato nella parola
l'universo ».
non potrebbe essere sfolgorante la luce del sole che illumina
1553 (5. cit., p. 92.
Roma, 1913, p. 16:
134 GgNNARO Buccrgowr, La Beata Vergine Maria, ed. 3,
dopo la caduta dei nostri primi geni-
« Fin dal principio del mondo Dio stesso
Maria, cosi parlando al serpente ed annunzia ndo a tutto il genere
tori predisse
Corredentrice Maria: lo porro inimicizia fra
umano il suo Redentore e la sua
te e la Donna... ».
« Ammirava essa interiormente l'eccessiva carità
135 Qp. cit., p. 288-289:
disegno, e desiderando come
del suo Figliuolo, e concorrendo al suo generoso
umano e la gloria di Dio, soffriva con pazienza e
lui la salvezza del genere
all Eterno Padre in espiazione di
con amore quella si amara morte, l'offriva
dell'inte ro mondo, e lo ringrazi ava di un sl grande benefizio per
tutti i peccati
il genere umano ».
135 (5. cit., p. 98.
414 Corredemptio apud scriptores italicos saec. x1x

Alibi secernit auctor cooperationem ad Redemptionem obie-

ctivam a cooperatione per modum intercessionis: Beata Virgo
est Mediatrix et Reparatrix generis humani sensu sibi proprio
atque exclusivo : primo, quia Redemptoris corpus in suis visce-
ribus libere efformavit; secundo, quia cum iura naturalia in
Filium habuerit, in eius mortem pro nostra salute voluntarie con-
sensit, e£ hac de causa compassionem maxime meritoriam per-
pessa est; et tandem, quia potentissima intercessione causam no-
stram agit coram Deo.!!?7
HENRICUS LEGNANI, S. I. (1888), in commentario in Protoevan-
galium: « Beatae Virgini utpote novae Evae ius inest participandi
in hiis [sic] honoris officiique titulis qui ad novum Adam pro-
prie pertinet secundum eam rationem qua communieari possint.
Hine, ut ipse Dominus, Rex, Redemptor, Mediator, Pater, ipsa
quoque ut Domina, Regina, Corredemptrie, Mediatrix Mater-
que nostra praedicatur et colitur ».1138
Sensus quo praefatum Corredemptricis titulum intelligit Le-
gnani ex sequentibus haud difficile colligitur: « De hac fun-
ctione muneris Corredemptricis per dolores nihil quantum sciam
in antiquitate invenitur; ... sed satis multum docet Ecclesia in
moderno officio septem dolorum... * Nobis salutem conferant Dei-
parae tot lacrimae... ". Quae verba, si in theologicam formulam

7*7. Op. cit., p. 160-161: «Quindi e che tutti 1 Santi e tutti 1 Dottori della
Chiesa sono unanimi in affermare che Maria $ nostra Mediatrice. Per ben com-
prendere questo, si debbono distinguere due sorta di mediazioni, l'una di me-
rito e di giustizia, l'altra di grazia e d'intercessione. Gesiüt Cristo é nostro Me-
diatore. Non vi à, e non vi puó essere, che Gesü Cristo, in tal modo Mediatore.
Questo peró non impedisce che la Santa Vergine con ogni verità sia chiamata
nostra Mediatrice e la Riparatrice del genere umano in 4na maniera che non
conviene che ad Essa sola. Primieramente perché Essa, come e stato già detto,
e secondo che parlano i Padri della Chiesa, ha meritato di essere la Madre
del Divin Nostro Salvatore, ed ha liberamente fornito il prezzo della nostra
Redenzione dando un corpo al Salvatore del mondo. In secondo luogo, perché
appartenendole questo Figliuolo per diritto naturale. Essa ha liberamente con-
sentito alla, sua morte per la, salvezza degli uomini, ed ha sofferto in. questa cc-
casione immensi dolori, e di un merito oltremodo eminente, a ragione dell'al-
tissima sua dignità. E finalmente, perché Essa molto s'interessa per noi presso
Dio..». In p. 167 sua facit verba Pii X de Maria promerente de congruo id
quod Christus nobis de condigno promeruit. De Corredemptricis sacrificio in
Calvaria ad expianda nostra peecata cf. etiam FLAVIO AMonETTI, A Maria Ma-
dre di Dio, ed. 3, Roma, 1886, cap. 19, per totum.
"** HgNRICUS LEGNANI, De Secunda Eva; commentarius in. Protoevangelium,
Venetiis, 1888, p. 57.
 Corredemptio apud scriptores italicos saec. x1x 475

redigantur, significant Deiparae dolores tantae magnitudinis

fuisse, ut per eos meruerit de congruo redemptionem generis hu-
mani, ... Neque est cur citata Eeclesiae verba per poeticam hy-
perbolem dieta esse putentur ».''??
NicoLAUS MaTOoNE (1888), iu opere de Immaculata Virginis 9/16

Conceptione, energice insurgit contra Novatores qui autumant

Beatam Virginem esse' tantum causam materialem et passivam
nostrae salutis. Non attendunt isti, ait auctor, ad principium
recirculationis-consortii, iuxta quod Beata Virgo ad salutem con-
ferre debebat eodem modo, quamvis inverso, quo Eva ad praeva-
ricationem cooperata fuerat.''^' Corredemptricis titulus Novato-
ribus displicet quia, una cum fide catholica, etiam usum rectae
rationis amiserunt.!!4' Certocertius est Deipara ceu Corredem-
ptrix salutanda quia ad ipsum opus redemptivum |cooperata
est; ^? quia Christum in Golgotha obtulit atque immolavit pro-
pter redemptionem nostram.'^' Hoc munus Corredemptivum,
iuxta auctorem, iam in Protoevangelio praenuntiatum füeratb i
immo, est fundamentum privilegii Immaculatae Conceptionis
Deiparae.!!**

certitudine ma-
11» 05. cit., p. T1. Cf. etiam eiusdem auctoris De theologica
fideles, Venetiis, 1899, p. 19.
ternitatis Beatae Mariae Virginis quoad,
XIX, Napoli,
149 Nioccoró MarowE, I] Domma dell'Immacolaia ed il secolo
1888, p. 2T7T.
che tutto han
141 05. cit., p. 241-248: « Delirii son questi di menti stravolte
l'uso del retto raziocinio ; e questa fede vorrebber o indebo-
perduto con la fede
contro questi nemici di
lita o distrutta nella credenza universale. Ed eeccovi
della dommatiea definizione sul concepimento imma-
Maria, la proclamazione
dell'Immacolato Concepimento esalta [la fede?], per-
colato di Lei.. La Bolla
».
ché ci presenta Maria che ceoadiuva la nostra salute
di Redentore es-
142 Qp. cit., p. 246-2471: «...se al divin Figlio i] nome
redenzione umana, anco
senzialmente conviene, che l'opera mandó a fine della
si deve, che all'operao
alla degna e santa sua Madre il nome di Corredentrice
stessa cooperó e concorse».
fa sl che la re-
143 Op. cit., p. 205: «... questa cooperazione di volontà
in una al divin Padre immola volen-
denzione si appropria a Maria, in quanto
ente per incendio di carità, la medesim a vittima ». In p. 212, post-
tierosam
nobis in Calvaria, subnectit :
quam esserit Deiparam Christum immolasse pro
il diritto di ehiamare Maria Cor-
«6 questo un ^nu0vo titolo su cui poggia
redentirüce ».
Dunque la donna nemica di
144. 5. cit., p. 112, agens de Protoevangelio: «
sibbene Maria, incarica ta di prender e la rivincita contro il
Satana non é Eva,
essa sarà la Corredentrice universale ».
serpente:
145 05. cit., p. 213-214: « ... se il Figliuolo di Dio,.a redimere l'uomo ribelle,
 476 Corredemptio apud scriptores italicos saec. XIX

ALBINUS CARMAGNOLA (1896), in concionibus de vera devotione

erga Deiparam, dum agit de intima communione voluntatis Bea-
tae Virginis cum voluntate divina quoad hominum salutem, haec
asserit: Numquid efficacius cooperari poterat Beata Virgo ad
opus Redemptionis nostrae? Haudquaquam; etenim, dum illa
Filium suum dilectissimum aeterno Patri in sacrificium offere-
bat, seipsam quoque offerebat, unum idemque holocaustum pro
nostra Redemptione una cum Filio perficiens. ... Cum Virgo Dei-
para ad opus salutis quondam fuerit cooperata, oportet ut etiam
nunc ad diffusionem et elargitionem fructuum Redemptionis iu-
giter cooperetur.!!4e
Cum ipse Deus in paradiso futurum humani generis indigi-
tavit Redemptorem, mundi quoque Corredemptricem una cum
ipso posteris opitulatus est.'*' Iuxta aram crucis seipsam cum
Redemptore immolando, Beata Virgo omnes homines ad vitam
gratiae vere regeneravit.!!45
918 FRANCISCUS Mana Rrsr, Ord. Sti. Ioannis de Deo (1898), do-
ctrinam nostram lucidissime tradit: Beata Virgo, scribit auctor,
ad integrum sacrificium Filii cooperata est. Haec Virginis coo-
peratio ad sacrificium pro hominibus lapsis oblatum, ab Eoccloe-

per natura esser dovette immaocolato e Santo; anche Maria, per esser degna
Corredentrice con Lui, bisogna che fosse per grazia immacolata e santa».
7** ArBpINO CaRnMAGNOLA, La porta del cielo, ossia la vera divoeione a Ma-
ria, Santissima, cd. 2, "Torino, 1944 (prima ed., Torino, 1896), p. 42: « Potcva
Maria eooperare alla nostra redenzione in un modo piü grande, piü efficace,
pià amabile di questo? No certamente, poiché offrendo essa medesima al sacri-
fizio della eroce Gesü Cristo, Figlivolo perfettissimo di cui essa era la madre,...
veniva ad offrire anche se stessa, essendo impossibile tenersi estranea ai dolori
del Figlio, participandovi anzi nel modo pii interno e perfetto tanto da for-
mare con lui wn solo sacrifigio per la redenzione del genere umano». ...« Ri-
cordiamoci bene, che cooperatrice della salute operata una volta per Gesü Cristo,
Maria ne continua gli effetti, li rinnova ogni giorno e li propaga di secolo :n
secolo, di generazione in generazione...».
"** Op. cit., p. 36: «...Iddio giustamente sdegnato, prima ancora di proffe-
rire la terribile sentenza di morte contro dell'uomo e della donna, voltosi al
serpente lo maledi e gli disse: € Porró inimicizia tra te e la donna... ». Le quali
parole, come chiaramente si vede, mentre valevano a promettere il Redentore
del mondo, servivano ad annunziare Maria sua Madre, e la cooperazione che
ella avrebbe avuto nella riparazione degli uomini ».
"** Op. cit., p. 219: « E quando infine sulla cima del Calvario immolava a
Dio Padre il suo divin Figlio facendogliene generosamente l'offerta e con que-
sto figlio immolava se stessa sottostando al piàü acerbo dolore, allora, vera ma-
dre dei viventi, ci generava alla vera vita, alla vita della grazia ».
 Conclusio quoad testimonia saec. XiX 4TT

sia catholica, irrefragabiliter docetur quippe quae Deiparam Vir.

ginem tamquam mundi Corredemptricem agnoscit.'^* Ulterius:
Beata Virgo cooperata est ad sacrifieium crucis quatenus erat
edpiatorium pro peccatis hominum ; immo et seipsam una cum
Filio obtulit in holocaustum, et media hac oblatione, ad acquisi-
tionem gratiae regeneratricis cooperata est.''*?
Quoad aspectum meritorium, asserit Pater Risi: Ibi, in Cal-
varia, adimpletur partus spiritualis generis humani per merita
Christi et Mariae a Deo praevisa ct acceptata."^' Inferius ait
auctor: Eeclesia singulis hominibus applicat gratiam regenera-
tricem quam omnibus promeruerunt Christus et Beata Virgo." l3

Capitis conclusio.
Testimonia quae in prolixo auctorum elencho supra instituto
omnibus prostant, ex originali scriptorum lingua, libera ut plu-
rimum versione lectoribus proferimus ; ea tamen nulla sermonis
elegantia exornare decrevimus, eo sane consilio ut. germanam

14s FgANCESCO M. Risr, Sul motivo primario dellIncarnazione del Verbo,

Brescia, 1898, lib. 4, p. 118, n. 183; « Maria Mediatricee di adozione cooperó
all'intero sacrifizio del Figlio, e non già solo in parte. Vi cooperó in quanto
vi €oo
fu offerto per la generazione di tutti gli adottivi, poiché n'é la Madre:
e
pero in quanto fu offerto per l'uomo caduto. La seconda specie di cooperazion
in Maria
é ammessa incontrastabilmente nella Chiesa cattolica, che riconosce
la Corredentrice del gemere wmano ».
nella
159 p. cit., p. 119, n. 186: «Avendo Iddio associata la Vergine a Se
causa del Sacrifizio, ed avendola associata al Figlio nella
produzione dell'intera
coope-
prima offerta del medesimo, qual Gubbio ehe l'abbia voluta e costituita
Angeli e per i pri-
ratrice dell'intero sacrificio, cioó in quanto pacifico per gli
uomini caduti, e cooperatric e all'ultima
mogenitori innocenti, espiatorio per gli
dello stesso sacrifizio, con eui l'Eterno Pontefice consummavit in sem-
offerta
e Sacerdotessa offrí
piternum. sanctificatos? Ebr. 106, 14. Maria dunque Madre
come un $0l Sacrifizio,
se stessa ed il Figlio, la sua vita e quella del Figlio,
cooperó all'acquisto della
un'Ostia sola, un solo Olocausto, e com tale oblazione
Dio, ed all'eterna con-
gracia generairice € rigeneratrice dei figli adottivi di
sumazione de' Santi ».
il parto dell'adot-
1531 0p. cit., p. 120, n. 188: «Ivi [al Calvario] si compie
mediante una serie di atti meritori di Gesà e di Maria, da Dio
tivo innocente
di penalità e di espia-
previsti ed accettati astrattamente da ogni circosanza
zione; ed ivi pure si opera dal nuovo Adamo e dall^Eva novella il ravvivamento
una passione ed wn martirio
colpevole, mediante
e la, rigeneracione dell'adottivo
oltre ogni dire acerbissi mo ».
in Adamo !a
152 Q5. cit., p, 122, n. 189: « ... la Chiesa trasfonde nei morti
soprannat urale; applica nei singoli la grazia rigeneratrice che Ges e
vita
meritarono per tutti». :
Maria
 478 Conclusio quoad testimonia saee. xIXx

auctorum sententiam omnes vel primo intuitu assequi valeant.

Quo vero haud exigua illa documentorum moles uno redigatur
conspectu quin singula denuo perstringere cogamur, testimonio-
rum medullam sequentibus conclusionibus proponere iuvat:
1. Ex centum triginta theologis ac scriptoribus catholicis
supra memoratis longe maior pars Beatissimam Virginem Ma-
riam hwmani generis Corredemptricem uno plenoque ore proela-
mat. Quoad hoc, nullum apud laudatos auctores dissentionis de-
tegitur vestigium.!!5?
2. Dum omnes insimul factum ipsum cooperationis Deipa-
rae Virginis ad opus salutis missis ambagibus profitentur, haud
parum abest ut omnium sententiae quoad naturam vel ambitum
praefatae cooperationis in eundem sensum conspirent. Arbitran-
tur sane nonnulli Beatam Virginem, ex eo quod liberrimo animi
consensu Redemptori vitam mortalem et sanguinem suppeditave-
rit quibus ipse mundum redemit, Corredemptricis nomine iure
cohonestandam esse. Ulterius progrediuntur non pauci autu-
mantes Deiparam Virginem ad opus salvificum eo potissimum
conferre quod validissima eius interpellatione redemptivi ope-
ris fructus cunctis mortalibus iugiter elargiatur.!'5^ Frustra igi-
tur ex illis argumentum conficere conaremur ad fuleiendam ho-
diernorum sententiam de Maria Corredemptrice.
3. Iuxta alios tandem, ulterior quoque cooperationis modus
Virgini Reparatrici adseribendus videtur: intima scilicet parti-
cipatio in ipso erucis sacrificio quo genus humanum a servitute
peccati ereptum est. Sic, celebrant isti luctuosissimae Virginis
ineffabile prorsus martyrium ad aram crucis generoso animo per-
pessum, innocentissimae Victimae oblationem ab ipsa Matre

"5! Excipe tamen G. Kors, S. L, qui in artieulo Beitrüge zu Maápredigten

Gn Theol.-prakt. Quartalschrift, 39, 1816, 34-35, 38-39), predicatores monet con-
tra titulum « Corredemptriz », ne simplices fideles in errorem inducantur quoad
unitatem Redemptionis Christi, et ne Novatorum accusationibus ansa prae-
beatur.
?5* Alii adhibent vocem Corredemptriv absque ulla ulteriore determinatione
quoad sensum huius vocabuli. Praeter quosdam supra citatos, cf. etiam Non-
BERTO DA SAN MAROELLO, O. F. M., Lourdes, ossia il trionfo del soprannaturale
nel secolo XIX, Siena, 1900, p. 468; Paoro PrnEZ, I sette silemei e le sette pa-
role di Maria, ed. 4, Torino, s. a. (prima ed., Milano, 1896), p. 59; Breviarium
Marianum (approb. decreto S. Rituum Congregationis, 16 martii, 1857), Ilerdae,
1859, p. 177, ubi in offieio pro Dom. in Palmis vocatur Maria « Virgo mundi
Corredemptria ».
 Conclusio quoad testimonia saec. xix 419

summa caritate peractam, et ita porro. Haec interdum reco-

luntur prater cooperationem illam remotam ad Redemptionem
obiectivam, necnon praeter perennem influxum in concilianda no-
bis Redemptoris gratia. Non tamen semper innotescit utrum effe-
ctus immediatus praefatae cooperationis ipsum opus redempti-
vum attingat, an potius aliquod ws ad elargienda munera gratiae.
4. Nihilominus, prolata documenta vel leviter expendenti-
bus hoc protenus elucebit, nimirum : quamplures istius periodi
scriptores corredemptivum Virginis munus eodem prorsus sensu
profiteri ac theologi saeculi Xx. Palam enim ae diserte obtestan-
tur Deiparam Virginem universorum Corredemptricem exstitisse
quatenus idem plane de congruo promeruit quod Christus He-
demptor hominibus de condigno acquisivit; quatenus eius inef-
fabilis compassio, Passioni dilectissimi Filii coniuncta, indole
satisfactoria reapse praedita erat; quatenus iuxta crucis pati-
bulum divinam Victimam, immo et seipsam, aeterno Patri in ho-
locaustum pro nostra omnium redemptione ultro obtulit; qua-
tenus non tantum in gratiarum dispensatione admodum valet,
verum etiam ad earum acquisitionem una cum Redemptore coope-
rata fuit; quatenus mysticum eius sacrificium, una cum Redem-
ptoris oblatione, aeternus Pater libentissime acceptare dignatus
est in liberationem generis humani a servitute peccati; etc. etc.
5. Quoad terminologiam hac periodo usitatam, notamus
unum Morgott vocabula « obiectiva » et « subiectiva » adhibere.
Nonnulli sermonem faciunt de gratiarum « acquisitione » et « ap-
plicatione »; ast non pauci hanc ipsam distinctionem introdu-
cunt quin ipsas voces exprimant. Item, nonnulli reperiuntur
qui Virginis cooperationem ad opus salutis « 4mmediatam » de-
signant. Sedulo autem ad sensum istius vocabuli attendendum
est ne confusio in textuum interpretatione oboriatur. Nihil enim
contulit Beata Virgo ad Redemptionem nostram immediate, id
est, sine medio, per se solam, ita ut eius operatio directe et sine
consortio cum primario Redemptore divinam maiestatem attin-
geret. Hoc sensu cooperationem immediatam respuere videntur
re-
e. g. Paquet, Quigley, et Blot, sieut et nos ipsi proculdubio
iicimus.
Alii autem, e. g. J. de Concilio, Ambrosj,L. a Castelplanio,
cooperationem immediatam sano et catholico sensu propugnant,
Beata Virgo non solum ad ea cooperata est
quatenus scilicet
480 Brevis conspectus systematicus

quae sacrificium crucis praecedunt illudque quodammodo respi-

ciunt, verum etiam ad ipsam operationem redemptivam Christi
(praesertim passionem meritoriam et satisfactoriam Deo obla-
tam) cuius virtute genus humanum a diaboli tyrannide ereptum
est atque in Dei amicitiam denuo instauratum.
Si igitur dolentissimae Virginis compassio (meritoria et satis-
factoria de congruo) una cum Christi Passione (meritoria et
satisfactoria de condigno) placandae divinae iustitiae causa in-
simul offertur, et gratissimum hoc utriusque holocaustum Deus
in hune finem acceptare dignatur, tune Beata Virgo proxime
(et hoc sensu, immediate) ad ipsum opus redemptivum certocer-
tius cooperatur. Hanc vero cooperationem quamplurium aucto-
rum saeculi xix amplissimo suffragio commendari, loculentis-
sima documenta superius prolata diserte satis ostendunt.
Inane equidem foret praeclara istius periodi testimonia in
unam dumtaxat eiusdemque generis redigere categoriam quasi
in omnibus illis de so/a ageretur cooperatione « ad Redemptio-
nem subiectivam ». Perperam idcirco atque incassum insudant
nonnulli recentiores qui (ut ab onerosa hace conclusione facili
negotio se expediant) innumera fere subterfugia capessentes, et
disertissima illa maiorum praeconia a sensu obvio detorquent et
mariani privilegii fundamenta pro viribus suffodire conantur.

CAPUT VI

BREVIS CONSPECTUS SYSTEMATICUS

Ex hactenus exhibitis retro omnium aetatum monumentis iam

omnibus liquet hodiernam sententiam de mariali Corredemptione
haud exigua testimoniorum mole evolventibus saeculis solidari.
Illa vero monumenta, ordine chronologico plus minusve dispo-
sita, quamquam doctrinae continuitatem decurrentibus annis sat
luculenter ostendat, maiorum tamen placita quasi membratim
sparsa ac disgregata relinquit. Hinc igitur opere pretium visum
est cuncta illa elementa in organicam ac cohaerentem colligere
unitatem atque conspectum systematicum exstruere.
Quo vero in tam arduo negotio ordinatim procedere videamur,
primo de diversis titulis ac locutionibus dicendum est quibus cor-
 De titulis quibus exprimitur Corredemptio B. V. M. 481

redemptivum Virginis officium ab auctoribus exprimitur, ae de-

inde de diversis aspectibus qui conceptum integralem huiusce mu-
neris diversimode ingrediuntur. Quo stabilito, quaedam subne-
ctimus de distinctione inter cooperationem mediatam et imme-
diatam ad Redemptionem obiectivam et subiectivam, necnon de
gradu certitudinis nostrae doctrinae iuxta traditionis documenta.

ART. 1

De titulis quibus exprimitur Beatae Virginis eooperatio ad salutem

Traditionis testimonia perlegenti hoc statim patebit, sc. ter-

minologiam quae ad exprimendum Corredemptionis conceptum
adhibetur non esse apud auctores constantem neque concordem.
Aliis verbis, Deiparae Virginis consortium in opere Christi sal-
vifico a diversis auctoribus diversimode declaratur, immo et ab
eodem auctore non semper eodem modo. In genere animadverten-
dum est memoratos scriptores, dum "Virginis cooperationem ad
salutem recolunt atque enarrant, easdem fere locutiones usur-
pare quae de ipso Christo generatim adhibentur cum eius opus
redemptivum describitur.
Sic, e. g., appellatur Deipara « Secunda Eva» cuius inter-
ventu nobis donatur peccati remissio (cf. F. de Bivar, n. 119) ;
hominis lapsi Reparatrix (A. Scipione, n. 129) ;cooperatrix in
Redemptione generis humani (A. de Setuval, n. 45); Redemptio-
nis nostrae adiutrix (J. Miechow, n. 115) ;auctrix Redemptionis
(C. a Lapide, n. 19) ; Mediatrix quae nobis amissam gratiam re-
cuperat (Petavius, n. 85), et quamplura eiusdem fere generis.
Haud raro usitatum quoque cernimus Aedempíricis vocabu-
Ium, et adhuc frequentius illud Corredemptricis. — Titulus Ke-
demptric, quamvis primo intuitu videatur Deiparam Christo ex-
aequare, de facto tamen eundem sensum generatim pre se fert
aec illae locutiones superius memoratae. Invenitur prima vice, ni
fallimur, in quibusdam litaniis saec. X 155 et quamplurium
ogie chrétienne
155 Qf. H. Lrcorege, art. Litanie, in Dictionnaire d'Archéol
vol. 9, pars 2, col. 1556, ubi adducitur psalteriu m saec. 10, asser-
et Liturgie,
lí1b) in quo haee
vatum in bibliotheca capituli salisburgensis (MS 180, fol.
RrpEMPTRIX mundi, ora
verba oceurrunt: «Salvatrix mundi, ora pro nobis;
Liturgy and the Ritual of the Amglo-Savon
pro nobis ». Cf. etiam art. The
Church, in Church Quarterl y Review, 14, 1885, 201. . —

31
482 De titulis quibus exprimitur Corredemptio B. V. M.

deinde suffragatione commendatur. Apud nonnullos, e. g., B. de

Bustis (n. 27), J. M. de Ripalda (n. 82) et J. A. Velázquez
(n. 86), non clare liquet quo sensu vocabulum istud adhibeatur.
Apud alios, ut C. de Avendaíio (n. 120) et probabiliter Alexium
a Salo (n. 38), Deipara Virgo Redemptris salutatur eo tantum
sensu quod nunc in coelis pro nobis intercedit et Redemptionis
fruetus hominibus elargitur; dum Alonsus de Orozco (n. 36) et
J. Carthagena (n. 37) eodem titulo honorifico Deiparam exor-
nant quia ipsa nobis Redemptorem donavit. Nihilominus, apud
non paucos eadem appellatio verum et proprie dictum consor-
tium in opere redemptivo videtur designare; ef. e. g. Orationale
Sti. Petri Salisburgensis (n. 20), J. Clichtoveum (n. 29), A. de
Vargas (n. 42), J. Serrano (n. 47), Bernardum a Crypta Miner-
vae (n. 50), J. de Quirós (n. 51), G. de Morales (n. 109), L. Wadd-
ing (n. 58) necnon G. de Rhodes (n. 91).
Quoad titulum Corredemptricis, qui iam a saeculo XIV non-
numquam Deiparae adscribitur (e. g. Anonymus Minorita, n. 16;
Alanus Varenius, n. 18; Orationale Sti. Petri Salisburgensis,
n. 20; A. Salmerón, n. 30), decurrente saec. xvii et deinceps
communissime usurpatur, non solum in operibus pietati ac de-
votioni inservientibus (e. g., nn. 62, 64, 99, 115, 122), verum
etiam in quamplurimis tractatibus theologicis. Recolere sufficiat
A. Vulpes (n. 49), Th. F. Urrutigoyti (n. 61), H. de Guevara
(n. 71), D. de Celada (n. 78), G. de Rhodes (n. 91), E. Nieren-
berg (n. 89), B. de los Rios (n. 108), M. Reichenberger (n. 135),
J. van Neercassel (n. 138), S. Montalbanum (n. 161), C. del Mo-
ral (n. 163), D. Lossada (n. 164), et M. Siuri (n. 186). Iuxta om-
nes istos auctores Beata Virgo nuncupanda est hominum Cor-
redemptric propter veram et propriam causalitatem cum Christo
in perficiendo ipso opere redemptivo.
Haec raptim de diversis titulis qui ad exprimendam ideam
Corredemptionis marialis apud auctores persaepe in usu repe-
riuntur. Sed, ut patet, haec quaestio minoris est momenti, siqui-
dem de legitimitate appellativi Corredemptricis, hodie ubique re-
cepti, in Ecclesia catholica amplius non disceptatur.'55* Quod

"5? De usu huius vocabuli in documentis ordinarii magisterii cf. J. B. CaROrL,

O. F. M., The Holy See and the Title of Co-Redemptries, in The Homiletio and
Pastoral Review, 31, 1931, 146 ss. ;necnon Episcoporum doctrina de Maria Cor-
redempirice, in Marianum, 10, 1948, 211-258. Vide tamen M.-J. Cowcan, in
 De titulis quibus exprimitur Corredemptio B. V. M. 483

rei caput est, quod nempe theologicam disciplinam magis refert

est ipsam doctrinam de Mariae partibus in opere redemptivo
apud auctores praeteritorum saeculorum penitius contueri. Aliis
verbis, diversa elementa doctrinalia in testimoniis traditionis
Sparsa ordinatim coacervare ac systematico modo praebere, et
quidem abstractione facta ab illis titulis honorificis quibus prae-
fata doctrina subinde declarata exstat.
Beatissimae Virginis Corredemptio nihil aliud designat nisi
intimum quoddam consortium in ipso opere salvifico Christi.
Cum autem iuxta catholicam theologiam Christi passio nostram
salutem operata sit per modum meriti, satisfactionis, sacrificii et
solutionis pretii, iam illico apparet quaenam sint elementa spe-
cifiea quae in consortio Deiparae cum Christo Reparatore in-
veniri debeant.
Praedicta vero elementa, quamvis logice inter se diversa, di-
versas tamen realitates non constituunt. Una igitur eademque
mediatorialis operatio concipi potest vel quatenus Deo offenso
honorem restituit vel quatenus ius ad praemia aeterna nobis ac-
quirit. In priori casu habetur satisfactio, in posteriori vero me-
ritum. Porro haec ipsa merita et satisfactiones, a Christo et a
Beatissima eius Matre offensae deitati per sacrificium oblata,
iam constituunt pretium illud redemptivum quod Pater caelestis
acceptare dignatur pro nostra omnium liberatione a servitute
peccati.
Ex quo ulterius colligitur opus non esse ut scriptores sae-
culorum praeteritorum ad omnes et singulos illos aspectus atten-
dant cum de munere corredemptivo Virginis disserunt. Sufficit
ut unus alterve memoretur, dummodo clare constet eos de vero
consortio in ipso opere redemptivo reapse agere, et non tantum
de Virginis cooperatione per meram Redemptoris maternitatem
restrictive sumptam. Hoc non aliter evenit ac in casu ipsius
Christi cuius opus redemptivum, iuxta traditionis documenta,
aliquando cum solo eius merito, aliquando cum sola eius satis-
factione vicaria identificatur.''?'
ubi adhue
Revue des sciences philosophiques et théologiques, 27, 1988, 647-648,
Corredempt ricis quia, iuxta ipsum, haee appellatio
conqueritur de usu tituli
praedicare vi-
unum idemque munus de Christo ac Beata Virgine univoce
deretur.
157 Totam hane quaestionem fuso calamo, sed speculative tantum, recenter
484 De compassione corredemptiva B. V. M.

ART. 2

De eompassione eorredemptiva Beatae Virginis

Beatam Virginem toto decursu vitae mortalis, et praesertim

tempore passionis, divino Redemptori potissimum compassam
fuisse in dubium verti non potest. Hoc satis evincitur tum ex
Simeonis prophetia (Luc. 2, 85: « ... et tuam ipsius animam per-
transibit gladius ») tum ex ipsis rerum adiunctis. Sed de hoc
quaestio non movetur. Hic solummodo inquiritur utrum, iuxta
traditionis documenta, praedicta Virginis compassio, ab omni-
bus admissa, quandam indolem soteriologicam revera induerit.
Aliis verbis, utrum Beata Virgo, media acerbissima eius compas-
sione, ad ipsum opus redemptivum aliquid reapse contulerit ita
ut, ex hoe solo titulo, hominum Corredemptrix sensu proprio sa-
lutari valeat.
Statuendum, in primis, omnes fere scriptores qui hanc quae-
stionem pertractant, in hoc convenire, scilicet Beatae Virginis
compassionem non fuisse meram maestitiam matris dolentis pro-
pter mortem filii sui, quam de cetero impedire nequibat, sed ve-
rum spirituale martyrium, penitissima communione cum Filio
propter omnium salutem patientissime toleratum. Testimonia
possent absque difficultate multiplicari, sed quaedam tantum-
modo hic breviter recoluntur.
Primus qui compassionem vere soteriologicam Deiparae diser-
tis verbis celebrat est Arnoldus Carnotensis (n. 6), cui deinceps
cohaerent Godefridus Admontensis (n. 7), Richardus a Sto. Lau-
rentio (n. 10, auctor Orationalis Sti. Petri Salisburgensis (n. 22),
J. Clichtoveus (n. 29 et A. Catharinus (n. 31). Audivimus quo-
que, saec. xvri, G. Durant (n. 130) et L. Waddingum (n. 58)
palam asserentes Beatam Virginem, acerbissima eius compas-
sione, una cum Christo humanum genus redemisse.
Una ex rationibus cur Maria sit vera Corredemptrix appel-
landa, testante D. de Celada (n. 78), in eo est quod, dum in
cruce moritur Filius, Virgo perdolens ei commoritur et redem-
plionis nostrae consummat mysterium. Cui consonat omnino

pertractavit cl. J. M. Bovzn, in eius opere Maria, Mediadora wniversal o Soterio-

logia Mariana, Madrid, 1946, p. 289-385,
 Corredemptio B. V. M. per modum meriti 485

G. de Rhodes (n. 91) iuxta quem Deipara Virgo compassionem

suam Deo obtulit in eundem finem propter quem Filius sacrifi-
cium suum consummabat, ideoque « sensu vero et proprio » Cor-
redemptrix nostra nuncupanda est. Quod plus minusve declarant
etiam S. Calderón (n. 61), Isaac Oxoviensis (n. 70) et J. Cras-
set (n. 143), qui ulterius fatetur hanc esse £heologorwm sen-
tentiam ; necnon L. Kreaytter (n. 128) iuxta quem Deipara suas
lacrimas suosque dolores in remissionem peccatorum nostrorum
Deo obtulit.
Indolem soteriologicam compassionis marianae satis aperte
docent saec. xvir: G. Worpiz (n. 146), A. Peralta (n. 151),
J. Galiffet (n. 153), A. Diotallevi (n. 157), C. del Moral (n. 163),
P. Bayrhammer (n. 179), et praesertim A. Ginther (n. 183) et
J. Nasi (n. 181). Nec alia est doctrina quam saec. XIX saepis-
sime tradunt mariologi. Inter alios recenseri merentur: P. J. de
Concilio (n. 197), F. G. Faber (n. 204), P. Guéranger (n. 214),
S. M. Giraud (n. 217), J. B. Petitalot (n. 219), P. Modeste
(n. 228), J. Kórber (n. 242), J. Planas (n. 249), M. Gutiérrez
(n. 950), J. Martí Bestard (n. 253) et J. Ventura de Raulica
(n. 261).
ART. 3

De eooperatione Virginis ad salutem per modum meriti

Tenet communiter hodierna theologia Beatissimam Dei Ma-

trem nobis salutem promeruisse non solum remote et lato sensu,
quatenus sc. Redemptoris adventum ardentissimis precibus ac-
celeravit ae digna effecta est ut ex ea Redemptor humanitatem
assumeret, sed etiam proxime et sensu omnino proprio, quate-
nus nempe sieut actiones vitae Christi, et praesertim eius passio,
Deum efficaciter movebant ad elargiendum nobis reconciliationis
premium in actu primo, sic etiam actus meritorii Deiparae, et
potissimum eius compassio, divinam maiestatem efficaciter mo-
vebant ad conciliandam nobis ipsam gratiam in actu primo.
Unde si excipias primam gratiam ipsius Beatae Virginis (quae
a solo Christo fuit promerita), unum idemque obiectum directe
et immediate attingunt tum merita Filii tum merita Matris.
Quoad valorem istorum meritorum statuunt communiter theo-
logi merita Christi fuisse condigna ex toto rigore iustitiae, dum
486 Corredemptio B. V. M. per modum meriti

merita Deiparae vel de congruo reputantur, iuxta plerosque, vel

de condigno ex mera condignitate, iuxta quosdam. Hac tamen
diversitate minime obstante, iam cuique facile patet Beatam Vir-
ginem ex hoc solo titulo, etiam exclusis aliis, humani generis
Corredemptricem sensu vero et proprio appellari posse.
Doetrina de merito corredemptivo Virginis nonnisi paulatim
evolventibus saeculis in Ecclesia manifestatur. Apud Patres ve-
teresque scriptores nullibi invenitur. Primus in historia, saltem
nobis notus, qui merita reparativa Virginis explicite memorat,
est Eadmerus Cantuariensis (n. 4), initio saec. xiI, cui adiun-
genda sunt postea, inter alia, praeclara testimonia Beati Ioan-
nis Tauleri (n. 19), saec. x1v; Sequentiae missalis augsburgensis
(n. 28), saec. Xv; et Ambrosii Catharini (n. 31), saec. xvr. Quoad
saec. XVII dicendum est doctrinam de merito corredemptivo Ma-
riae adeo communiter eo tempore fuisse vulgatam ut iam ad
modum azciomatis theologici (sc. « Maria de congruo nobis pro-
meruit quod Christus de condigno ») subinde formulata repe-
riatur.
Primus qui hanc formulam categorice tradit videtur fuisse
Pater F. Q. de Salazar, S. I., qui anno 1621 scribebat: Sicut
voluntaria oblatio vitae et passionis Christi omnium salutem de
condigno promeruit, ita aequum fuit ut eadem vita et passio,
quatenus à Deipara erant oblata, eandem salutem nobis de con-
gruo promererent. Immo, iam anno 1618, in eius opere de Im-
maculata Conceptione, idem Pater de Salazar hane doctrinam
substantialiter exposuerat (n. 73). Eum sequutus est eius in re-
ligione confrater, F. Poiré, iuxta quem Virginis sacrificium in
Calvaria id omne de congruo nobis meruit quod ipse Christus ex
iustitia promerebat (n. 15).
Eodem axiomate utuntur, et quidem explicite, Bernar-
dus R. a Orypta Minervae (n. 50), F. van Hondeghem (n. 51),
Th. F. Urrutigoyti (n. 61), exec$us F. Guerra — qui testatur
hanc esse doctrinam communem apud. theologos (n. 59), D. de
Celada (n. 78), Casparus Tausch (n. 81), Ch. de Vega (n. 81),
G. de Rhodes (n. 91), B. de los Rios (n. 108), P. M. Frangi-.
pane (n. 122), I. B. Novati (n. 123) et Agnellus Scipione (n. 129».
Iuxta omnes istos theologos, aliosque eiusdem saeculi, merita
Beatae Virginis. valore saltem de congruo praedita, per mo-
dum unius cum meritis Christi Redemptoris, ex libera Dei vo-
 Corredemptio B. V. M. per modum meriti AST

luntate, pro nostra omnium liberatione a servitute peccati ac-

ceptata fuere. Unde optimo iure concludunt Beatissimam Vir-
ginem sensu vero et proprio, quamvis secundario, Corredem-
ptricem hominum exstitisse.
Item, haud pauci inveniuntur eiusdem periodi theologi qui,
quamvis ipsum axioma de merito corredemptivo nullibi adhi-
beant, tamen idem prorsus aequipollenter docent. Sic, e. g.,
A. Vulpes (n. 49) diserte asserit Deum statuisse redimere ge-
nus humanum a servitute peccati propter merita propria Chri-
sti eiusque Sanctissimae Matris; L. Waddingus (n. 58) testa-
tur impetrationes Beatae Virginis iuxta crucem Redemptionem
nostram secundario modo promeruisse; M. de Convelt (n. 90)
magnitudinem meritorum Deiparae ex eo deducit quod Deus
dignatus fuerit ea pro nostra Redemptione acceptare. Eandem
sententiam iisdem fere verbis expositam invenies apud A. de Se-
tuval (n. 45), J. de Quirós (n. 51), B. de Riez (n. 62), H. de Gue-
vara (n. 77), A. de Peíialosa (n. 84), J. Pinamonti (n. 102),
G. Morales (n. 109), J. Miechow (n. 115) et De Priézac (n. 132).
Occasione acerrimae illius controversiae circa Momnita salu-
taria, in quibus A. Widenfeld Corredemptricis titulum reiicie-
bat et Virginis cooperationem ad salutem nimis aequo coarcta-
bat (n. 134), non defuerunt theologi qui, in vindieanda Corre-
demptrieis vocabuli legitimitate, ad doctrinam de merito cor-
redemptivo recurrebant. Sie, e. g., M. Reichenberger (n. 195)
autumat Beatam Virginem verum ius habere ad titulum OCorre-
condigno
demptricis quia eius merita de congruo meritis de
nostrae salutis.
Christi coniungebantur ad perficiendum opus
N. Dubois
Ad obiectiones iurisconsulti coloniensis respondet
non quidem
(n. 136) Deiparam esse hominum Corredemptricem,
lem, quia eius merita, quam-
sicut Christus, sed minus principa
ris, iram Dei offensi
quam subordinata meritis Christi Redempto
s testimonium
reapse placavere. Nec praetermittere hic possumu
auctori Momi-
exci J. Van Neercassel (n. 138) qui, quamvis
nus increpat
torum amicitiae vinculo adstrictus, eum nihilomi
Corredem ptricis, ac categorice
ob censuram relate ad titulum
patiente m nobis salu-
testatur Deiparam Virginem sub cruce
ferme modo scri-
tem una eum Redemptore promeruisse. Eodem
operis Consideraciones
bunt L. Dassier (n. 117), auctor ignotus
Redemptionem generis
(n. 133), neenon T. Strozzi (n. 104) qui
488 Corredemptio D. V. M. per modum satisfactionis

humani aperte tribuit duplici causalitati meritoriae, Redem-

ptori nempe et Corredemptrici. — Iuxta omnes laudatos aucto-
res meritum corredemptivum Deiparae fuit tantum de congruo,
dum auctoritas unius C. de Ortega (n. 93) in favorem meriti
de condígno invocari posset.
Theologi saec. xvi idem prorsus sentiunt ac theologi
saeculi immediate praecedentis. Recolere suffieiat: S. Montal-
banum (n. 161), J. Galiffet (n. 153), E. Martínez a Barrio (n.
168), J. B. Van Ketwigh (n. 171), E. de León y Gómez (n. 172),
S. Alphonsus (n. 180), C. Mozzins (n. 185) et J. Nasi (n. 184).
Inter fautores meriti corredemptivi de condigno duos tantum
theologos detegimus: OC. del Moral (n. 163) et D. Lossada
(n. 164).
Pro saec. XIX quamplures istius sententiae patronos recen-
sere facile est. Prae aliis, sequentes nominari merentur: Wil-
helm-Scannell (n. 208), H. Saintrain (n. 210), C. H. T. Jamar
(n. 211), F. Blot (n. 216), H. Depoix (n. 218), J. B. Petitalot
(n. 219), R. de la Broise (n. 229), M. J. Scheeben (n. 211),
J. Herrmann (n. 244), M. F. Peraldi (n. 255), V. Occhiusi
(n. 265), H. Alibrandi (n. 270), C. Guida (n. 272), J. Bucce-
roni (n. 274), H. Legnani (n. 275), F. M. Risi (n. 278). In eun-
dem sensum nec minus lucide scripserunt: A. Paquet (n. 201),
F. G. Faber (n. 204), F. Harte (n. 212), A. Nicolas (n. 215),
H. Pradié (n. 233), R. Coppola (n. 267) et L. a Castelplandio
(n. 211).
ART. 4

Cooperatio Virginis ad salutem per modum satisfaetionis

Secundus modus quo Christi passio, iuxta catholicam theo-

logiam, Redemptionem generis humani perfecit, reponendus est
in satisfactione vicaria. Haec satisfactio nihil aliud dicit nisi
compensationem qua reparatur offensa Deo illata, sc. peccatum.
Porro, ipsa Christi passio, summa obedientia tolerata et Deo
Patri ardentissima caritate oblata, superabundantissimam con-
stituebat compensationem ad peccatum rite expiandum, ad pro-
pitiandam iram divinam. Exinde evenit ut passio Christi Re-
demptoris aliquando satisfactio, aliquando reparatio, eompiutio
vel propitiatio nuncupetur.
 Corredemptio B. V. M. per modum satisfactionis 489

Quod Beatae Virginis compassio, eodem modo ac Christi

passio (quamquam inferiori plane titulo) veram satisfactionem
pro peccatis generis humani Deo offenso praestiterit, sat com-
muniter in hodierna theologia edocetur.'5* Haec tamen doc-
trina, sicut illa de merito corredemptivo, in Ecclesia pedeten-
tim evoluta est. Testimonia clara et categorica de satisfactione
virginea apud Patres veteresque scriptores frustra quaereren-
tur. Reperiuntur quidem apud illos locutiones primo intuitu
absolutae, uti, e. g., cum Deiparam appellant mundi reparatri-
cem, peccati propitiatoriwm et alia similia; quae tamen, in-
specto contextu, sensum latum et improprium non videntur
excedere. Primus qui de satisfactione Virginis explicite sermo-
nem facit est forsitan Sanctus Bernardus (n. 5) in priori medie-
tate saec. XII, et post eum, clariori adhuc modo, Arnoldus Car-
notensis (n. 6), Sanctus Bonaventura (n. 11), Petrus de Ofia
(n. 34) aliique a saec. x11 et deinceps.
Saeculo xvii doctrina de satisfactione Virginis non solum
ampliori luce reponitur, verum etiam satis communiter ab
auctoribus traditur. Eam diserte proponit P. M. Frangipane
(n. 192) iuxta quem Beata Virgo suis actibus meritoriis ?psam
culpam. originalem vere delevit et ita fuit genus humanum in
pristinam Dei amicitiam redintegratum. Insuper testante
H. de Guevara (n. 77), si Christi mors peccatum in hominibus
expiavit, idipsum, Virginis compassio de congruo praestitit. Cui
quodammodo cohaeret P. Carraria (n. 112) asserens Beatam
Virginem ad opus redemptivum cooperatam fuisse praecise qua-
tenus erat satisfactorium pro nobis. Christus solus de rigore

, Institu-
155 Quosdam tantummodo auctores hie recolimus: J. HERRMANN
175; Card. A. M. Lf-
tiones theologiae dogmaticae, vol. 2, ed. 6, Lugduni, 1926, p.
490-492; V. Z/JUBIZAR-
proreR, Tractatus de B. V. Maria, ed. 5, Romae, 1926, p.
Bilbao, 1935, p. 804-805; E. Houcow,
nuETA, Medulla "Theologiae Dogmaticae,
Dogmatic a Specialis, vol. 2, ed. 10, Romae, 1935, p. 748; R. Gan-
Theologia
IIIa» Partem Summae
nrcov-LaanawaE, De Christo Salvatore. Commentarius in
C. LARNICOL, De Verbo In-
Theologicae Sancti Thomae, Taurini, 1945, p. 514;
. GnePPr, De Verbo
carnato et de B. V. Maria, Romae, 1948, p. 226; C. Bozzora-C
p. 115; G. ALASTRUEY,
Incarnato, de gratia et de wiriutibus, Neapoli, 1948,
p. 562-578; C. Bovzm, Sy-
Tratado de la Virgen Santísima, ed. 2, Madrid, 1947,
Romae, 1946, p. 47; F. S. RAMÓN,
nopsis Praelectionum de B. Maria Virgine,
Mariana, vol. 2, Gaudix, 1991, p. 73-77; J. BITTREMIEUX, De Mediatione
Teología
1926, p. 57-67; J. M. Bovkrn,
universali B. M. Virginis quoad gratias, Brugis,
Mediador a universal , o Soteriolo gía Mariana, Madrid, 1946, p. 317-330.
Maria,
490 Corredemptio B. V. M. per modum satisfactionis

iustitiae pro debito nostro satisfecit, sed una cum Illo, ait
C. Tausch (n. 81), eius iram Dei de congruo placavit.
Luculentius est testimonium A. Vulpes (n. 49) iuxta quem
Christus ut Redemptor et Beata Virgo veluti Corredemptrix mor-
tem voluntarie subierunt pro exstinguenda radice nostrae morta-
litatis (sc. peccatum originale) et ad solvendum debitum mo.
riendi aliorum hominum. Concinit omnino I. B. Novati (n21123)
aperte declarans virgineam compassionem valore satisfactorio
praeditam fuisse in remissionem peccatorum nostrorum. Item,
pro J. de Quirós (n. 51) Beata Virgo mundi Redemptrix est
salutanda quippe quae una cum Christo Redemptore homines
redemit, eos a culpa sublevans et aliena peccata propriis me-
ritis destruens.
Eandem doctrinam sine ambagibus tuentur, et quidem ex
professo, L. Waddingus (n. 58), F. Guerra (n. 59), F. Q. de Sa-
lazar (n. 73), L. de Kreaytter (n. 128), B. de los Rios (n. 108),
N. Dubois (n. 136) et praesertim G. de Rhodes (n. 91) qui statuit
per compassionem meritoriam Deiparae Virginis homines a ser-
vitute peccati immediate liberatos fuisse, ideoque Beatam Vir-
ginem sensu vero et proprio Redemptricem nostram exstitisse.
— Iuxta laudatos auctores, Beatae Virginis satisfactio fuit so-
lummodo de congruo, dum solus Christus satisfacere potuit de
condigno. Non desunt tamen theologi qui etiam de satisfactione
mariali condigna, vel saltem de eius possibilitate, longe lateque
disserunt, uti, e. g., T. F. Urrutigoyti (n. 61) et C. de Vega
(n. 87).
Saeculum xvin quod spectat, notamus doctrinam de satisfa-
ctione corredemptiva Beatae Virginis implicite tradi a S. AI-
phonso (n. 180), J. B. Gaddi (n. 189) et Diotallevi (n. 157);
aequivalenter autem a C. Mozzins (n. 185) et P. de Amaral
(n. 147), iuxta quos Beatae Virginis oblatio ita Deo accepta-
bilis fuit ut divinam iram placaverit et peccatoribus amissam
amicitiam restitueret ; et tandem explicite ac luculenter a D. Gon-
zález (n. 166), A. Peralta (n. 151), J. N. Grou (n. 158), G. Fe-
derici (n. 182), Th. de Almeyda (n. 182a), J. Nasi (n. 184) et
A. B. Duquesne (n. 196). Pro satisfactione corredemptiva de
condigno adduci possunt C. del Moral (n. 163) et D. Lossada
(n. 164).
Quoad saec, Xix, nullus theologus, quantum sciamus, satisfa-
 Corredemptio B. V. M. per modum sacrificii 491

ctionem condignam Deiparae vindicat; ast satisfactioni de con-

gruo suffragantur, inter alios, F. G. Faber (n. 204), O. van den
Berghe (n. 209), S. M. Ledoux (n. 213), T. Combalot (n. 220),
M. V. Maynard (n. 224), D. de Pesquidoux (n. 231), H. Pradié
(n. 233), J. A. Opitz (n. 235), M. J. Scheeben (n. 241), J. Herr-
mann (n. 244), M, Gutiérrez (n. 250), J. Martí Bestard (n. 2593),
IM. F. Peraldi (n. 255), P. Biancheri (n. 260), J. Ventura de
Raulica (n. 261), L. a Castelplanio (n. 271), C. Guida (n. 22) et
F. M. Risi (n. 218).
AnT. 5

Consortium Deiparae in oblatione saerifieii redemptivi

Sacrificium Christi redemptivum, iuxta catholicam soterio-

logiam, in eo praecise consistit quod Ipse immolationem sui-
ipsius per passionem et mortem libere acceptavit eamque actione
vere sacerdotali Deo Patri pro nostra omnium salutem ultro
obtulit.
Hoc praesupposito, iam inquirunt theologi utrum Beata Vir
no
go, immolationi et oblationi Redemptoris intime consociata,
concau.
stram salutem etiam per modum sacrificii quodammodo
nostris tempor ibus affirma tive respond en-
saverit. Haud pauci
negati vum praeben t respon-
dum esse censent, dum alii, e contra,
ationem
sum ob graves difficultates quae contra talem cooper
tionem spe-
militare viderentur, Nostra minime refert elucida
hie insti-
culativam salebrosae ac difficillimae huius quaestionis
scopus eo solumm odo vertit, sci-
tuere. Disquisitionis nostrae
maiores nostri praefa tam do-
licet: investigare an et quomodo
ctrinam tradiderint.
Christi re-
Deiparae Virginis consortium in ipso sacrificio
ti strenue incul-
demptivo quamplures auctores superius allega
, de intima natura
cant ae diversimode celebrant. Certocertius
sc. sacrificium pro-
marialis eo-oblationis iuxta crucem, utrum
menta prorsus si-
prie dictum fuerit an non, traditionis monu
ratum habeamus prae-
lent. Nee mirandum profecto, cum explo
fuisse a theologis ex-
fatam quaestionem saeculis anteactis non
soteriologicam oblationis
cussam. Unde ample sufficit si indolem
ire valeamus. De cetero,
marialis ex traditionis documentis stabil
ivum huiusmodi im-
nos ipsi, dum characterem vere corredempt
492 Corredemptio B. V. M. per modum sacrificii

molationis et oblationis libenter decernimus, negamus tamen

Beatam Virginem sacrificium proprie dictum in Calvaria ob-
tulisse, prout innuere videntur nonnulli theologi hodierni.!!*?
Virginis consortium in sacrificio crucis primus omnium, ni
fallimur, perspicue ac categorice exposuit saec. XII Arnoldus
Carnotensis (n. 6), quem sequuti sunt plus minusve S. Bona-
ventura (n. 11), S. Albertus Magnus (n. 12) et praesertim Dea-
tus Ioannes Taulerus (n. 19). Saec. xvi1 haec doctrina iam com-
munior evadit, ampliori luce reponitur et fusiori calamo expo-
litur. Influxus Arnoldi Carnotensis apud ommes fere scripto-
res facile detegitur, etiamsi quandoque de illo nulla mentio ex-
plieita habeatur.
Sic, e. g., arbitratur S. Cadana (n. 46) Beatam Virginem ad
opus redemptivum cooperatam fuisse quatenus in Calvaria ani-
mam suam immolavit unumque holocaustum cum Christo pa-
riter offerebat Deo pro nostra omnium salute. Consonat S. Lau-
rentius a Brundusio (n. 41) iuxta quem spiritus Mariae sacerdo-
tali munere iuxta crucem fungebatur, Christique sacrificium
aeterno Patri pro nobis offerebat. In eandem prorsus sententiam
conspirant A. de Setuval (n. 45), F. de Rojas (n. 48), C. Tausch
(n. 81) et A. Scipione (n. 129) pro quibus oblatio Deiparae Vir-
ginis, oblationi Redemptoris coniuncta, Deum offensum placa-
vit, propitium nobis reddidit ac chirographum decreti delevit.
Eiusdem fere valoris est testimonium C. a Lapide (n. 79) qui
autumat Beatam Virginem, ex eo quod Christum ac seipsam di-
vinae maiestati obtulerit, cooperatam fuisse ad crucis sacrificium
ideoque ad Redemptionem nostram. Recolantur quoque verba
Bernardi a Crypta Minervae (n. 50), F. van Hondeghem (n. 57),
F. Q. de Salazar (n. 73), J. B. Ripalda (n. 82), H. Niquet
(n. 98), J. B. Novati (n. 123) et De Priézac (n. 132) iuxta quos
mystica Virginis immolatio iuxta crucem, eiusque co-oblatio di-
vinae Victimae, tantam induit efficaciam ut eam Deus, una cum
Christi holocausto, pro nostra salute acceptare dignatus fuerit.
In altera medietate saec. xvir indolem soteriologicam oblatio-
nis marianae contra Adam Widenfeld strenue vindicat M. Rei-

7"! Of. de hae quaestione cl. J. M. DovER, op. Cit., p. 9391-354, necnon cl.
N. GanofA Ganofs, Cooperación de María a nuestra Redención a modo de sacri-
ficio, in Estudios Marianos, vol. 2, Madrid, 1943, p. 195-247.
 Corredemptio B. V. M. per modum sacrificii 493

chenberger (n. 135) iuxta quem Virgo Deipara in morem sacerdo-

tis cum Filio sacerdote sacrificium faciens, aeterno Patri obtulit
Redemptionis hostiam. Cui valde affinis est sententia episcopi
Van Neercassel (n, 138) de sacerdotio Virginis Corredemptricis.
Item, contra auctorem Monitorum salutariwm eandem doctrinam
tuetur J. Crasset (n. 143) categorice statuens compassionem Ma-
riae una cum passione Filii a Deo pro nostra salute accepta-
tam fuisse. Talis est, testante eodem auctore, theologorum sen-
tentia. lisdem fere verbis utuntur Nicolaus à Divia (n. 66),
A. Vieira (n. 99), L. Dassier (n. 117) necnon L. Kreaytter
(n. 128).
Quoad scriptores saec. xvIiI facile colligitur ex attenta lectione
eorum testimoniorum, eos quoque de sacrificio corredemptivo
Virginis idem plane sentire ac scriptores superius laudatos. In-
ter alios, recensere iuvat S. Montalbanum (n. 161), J. B. van
Ketwigh (n. 171), E. Martínez a Barrio (n. 168) et A. Diotallevi
(n. 157). Omnes isti, Carnotensis vestigia prementes, palam do-
cent Beatam Virginem fuisse mundi Corredemptiricem quatenus
unum idemque holocaustum cum Christo Redemptore pro no-
stra salute obtulit.
Quibus omnino concinunt omnes fere mariologi Saeculi XIX
quorum nomina supra recitavimus, sed praesertim F. G. Fa-
ber (n. 204), O. van den Berghe (n. 209), H. Saintrain (n. 210),
P. Guéranger (n. 214), J. Kórber (n. 242), M. J. Scheeben
(n. 241), F. Ambrosj (n. 257), C. Guida (n. 272) et F. M. Risi
(n. 218).
Quo intimam Virginis participationem in sacrificio redem-
ptivo pressius declaretur, a quibusdam recentioribus adhibetur
titulus Virgo-Sacerdos. Hoc tamen vocabulum, quamvis sano
sensu intelligi valeat, a theologia catholica expelli debet tum
quia sensu obvio desumptum veritatem nullatenus exprimit, tum
praecipue quia Ecclesiae decretis aegre eonciliatur.!!? De ce-
tero, raro dumtaxat in traditionis monumentis nobis oceurrit.

que: Marie et le sa-

9 Qf. R., LAURENTIN, Essai sur um malaise théologi
Id., Le probléme
cerdoce, in Nowvele Revue Théologique, 69, 1947, 211-283;
10, 1948, 160-178; Id.,
du sacerdoce marial devant le Magistére, in Marianum,
de spiritual ité sacerdotale, in Nou-
Marie et la Messe: essai sur un probléme
Mariologiae Compendium,
velle Revue Théologique, T1, 1949, 39-55; J. KruPPEÉNS,
Antverpiae, 1938, p. 137-158.
404 . Consortium B. Virginis in solutione pretii redemptivi

Illud usurpant, e. g., saec. XVII, ignotus auctor illius tractatus

Consideraciones (n. 133) necnon J. van Neercassel (n. 138);
saec. XIX, van den Berghe (n. 209) et C. Guida (n. 272).

ART, 6

Consortium B. Virginis in solutione pretii redemptivi

Novissimus aspectus sub quo generatim consideratur Christi

passio, ut supra adnotavimus, est ille redemptionis stricte et for-
maliter dictae, id est, per solutionem alicuius pretii. Sedulo ta-
men animadvertendum praefatum aspectum nihil realiter ac
positive adiungere passioni Salvatoris quatenus satisfactoriae et
meritoriae. Aliis verbis, agitur hic de quadam locutione meta-
phorica quae operationem specifice diversam a merito et satis-
factione minime constituit. Etenim, ipsi actus satisfactorii et
meritorii Christi sunt pretium Deo oblatum cuius intuitu libera-
tur genus humanum a servitute daemonis. Hoc posito, sequitur
quod si Beata Virgo una cum Christo Reparatore pro peccatis
nostris vere satisfecit ac gratiam redemptricem nobis promeruit,
iam eo ipso ad solutionem pretii redemptivi una cum Christo
quodammodo concurrit.
Dupliciter distinguitur modus quo Beata Virgo cooperari di-
citur ad solutionem pretii redemptivi, scilicet: a) quatenus Deo
obtulit idem pretium quod Christus obtulit, nempe sanguinem et
vitam Redemptoris (vel potius: valorem meritorium et satis-
factorium effusionis sanguinis et oblationis vitae); et etiam 05)
quatenus Deo obtulit proprios dolores satisfactorios et merito-
rios quorum intuitu genus humanum libertati filiorum Dei resti-
tuebatur. Quamvis prior aspectus, per se solum, ad notionem
verae Corredemptionis sufficiat, omnibus facile patet posteriorem
aspectum multo magis ad rationem peculiarem redemptionis ac-
cedere.
Iam saec. Xir Arnoldus Carnotensis (n. 6) et clarius adhuc
saec, xri S. Bonaventura (n. 11) hoc Virginis consortium in solu-
tione pretii redemptivi plus minusve recolere incipiunt. Saec. xvii
ab illis omnibus aequivalenter edocetur iuxta quos merita et sa-
tisfactiones Deiparae una cum Christi meritis et satisfactionibus
ab aeterno Patre acceptata fuere pro nostra omnium salute. Sed
 Consortium DB. Virginis in solutione pretii redemptivi 495

nonnulli etiam seriptores allegari possent qui hunc peculiarem

Corredemptionis aspectum magis adhuc explicite commemorave-
rint. Sie, e. g., tenet clarus exegeta hispanus H. de Guevara
(n. 77) divinam Sapientiam sanxisse marialem compassionem uti
pretium congruwm nostrae Redemptionis acceptare, et quidem
per modum unius cum pretio condigno passionis Christi. Idem
colligitur ex verbis Patris A. Vulpes (n. 49) iuxta quem inten-
sissimus dolor Beatae Virginis in Calvaria tanto valore in cons-
pectu Dei praeditus fuit, ut homines revera redimerentur per
eius poenalitates. Nec dissimilis est doctrina Patris B. de los
Rios (n. 108) asserentis nos Virginis mancipia esse quia Beata
Virgo genus humanum, persoluto pretio eius compassionis, &
captivitate daemonis co-emit. Quod diversimode testantur etiam
Nicolaus à Divia (n. 66), M. de Convelt (n. 90) et J. Crasset
(n. 143) dum seribunt Beatam Virginem cordis sui sanguine
(i. e., media compassione) mundum de congruo redemisse sicut
Christus sui corporis sanguine mundum de condigno redemit.
Mirum in modum hanc indolem redemptivam dolorum Mariae
iuxta crucem agnoscunt etiam G. de Rhodes (n. 91), N. M. Palla-
vieino (n. 100), L. Kreaytter (n. 128) et Ioannes Ambrosius e
Sancto Carolo (n. 111). Quibus accedunt testimonia luculentis-
sima Ioannis van Neercassel (n. 138) et A. Vieira (n. 99) iuxta
quos Redemptionis nostrae pretium non fuit a solo Christo per-
solutum, sed etiam ab eius perdolentissima Matre. Immo, testante
Patre Th. F. Urrutigoyti (n. 61), hoc est privilegium exclusivum
Deiparae, quia nullus praeter eam Corredemptor cum Christo
salutatur, neque ullum aliud pretium morti Christi adiungitur
nisi merita Corredemptrieis nostrae.
Omnes laudati auctores loquuntur de Maria Corredemptrice
non solum quatenus idem pretium a Christo solutum illa solvit,
sed etiam quatenus propriwm (eius sc. compassionem) pro nostra
salute persolvit.'9?' Quibus aecensendi sunt, saec. XVIIL, prae-
sertim A. Peralta (n. 151), G. Worpiz (n. 146), P. Bayrham-
mer (n. 179) et I. Nasi (n. 184). Ex saec. XIX eidem doctrinae suf-
frangantur, inter alios, O. van den Berghe (n. 209), P. Guéran-
quem Beata Virgo
13 Dpjcus qui aliter sentit est CORNELIUsS A LaAPIDE, iuxta
est ad solutionem
non persolvit per se redemptionis pretium, sed cooperata
et mortem Christi Deo
pretii quatenus ardentissima caritate vitam, dolores
Patri pro nobis obtuli (n. (9).
496 De natura et ambitu cooperationis B. V. M.

ger (n. 214), T. Combalot (n. 220), L. F. Gillet (n. 222), M. V.

Maynard (n. 224), A. Modeste (n. 228), C. Stecher (n. 243), I. Ven-
tura de Rauliea (n. 261) et Ludovicus a Castelplanio (n. 271).

ART.

De eooperatione * mediata?" et *immediata" ad Redemptionem

* objeetivam?? et **subjeetivam

Dum traditionis monumenta adamussim perscrutamur, haud

pauca detegimus ita clare et categorice formulata ut ea absque
ulla ulteriori elucidatione de Corredemptione sensu vero et pro-
prio interpretari cogamur. Ex eo enim Christus nominatur et
est humani generis Redemptor quod gratiam restauratricem
omnibus promeruit, pro mundi sceleribus satisfecit, Deo sacri-
fieium expiatorium obtulit ac debitum nostum persolvit. Atqui,
in testimoniis superius allatis haec omnia de Beatissima eius Ma-
tre sat lucide praedicantur, quamvis secundario tantum modo
et cum omnimoda subordinatione relate ad principem Redemp-
torem. Ergo agitur in illis de munere corredemptivo sensu vero
et proprio, quamquam secundario.
Attamen, arbitratur nonnulli scriptores hodierni, ad hoc ut
testimonia praeteritorum saeculorum de vera et proprie dicta
Corredemptione accipi valeant, opus esse ut auctores clare distin-
guant inter cooperationem mediatam et immediatam, necnon inter
ordinem Redemptionis obiectivae et ordinem Redemptionis sub-
iectivae. Et ratio est, iuxta illos, quia omnes illi textus in quibus
dicitur Beatam Virginem nobis gratiam promeruisse, pro pec-
catis nostris satisfecisse etc. bene possunt intelligi de quadam
Virginis causalitate tum in formatione Victimae cuius vera Ma-
ter erat, tum in applicatione fructuum Redemptionis quae sin-
gulis hominibus iugiter fit. Immo, quum Beata Virgo, una cum
ceteris hominibus, a Christo redempta fuerit, inpossibile prorsus
est traditionis documenta sensu vero et proprio interpretari.!'*?
Cum de praefato interpretationis criterio iam alias satis

1*5? Gf, W. GoossEeNS, De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad

RHedemptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 16; H. LEewwERZ, De Beata Vir-
gine, ed. 3, Romae, 1939, p. 221.
 De natura et ambitu cooperationis B. V. M. 497

dictum sit,'5? non est cur in eo occasione praesenti nimis im-

moremur. Recolere tamen iuvat methodum ab istis auctoribus
adhibitam eandem omnino esse ac methodum quam sectabantur
scholastici ad reiiciendam Immaculatam Deiparae Conceptionem.
Scholasticorum argumentatio plus minusve hue redit: Immacu-
latus Virginis conceptus laedit wniversalitatem operis redem-
ptivi Christi; ergo, Patrum veterumque testimonia de singulari
ac eminentissima Virginis puritate intelligi debent de sanctifi-
catione Deiparae post animationem. — Nostris diebus sequenti
modo plus minusve arguunt Lennerz et socii: Beatae Virginis
Corredemptio laedit «nicitatem operis redemptivi Christi; ergo,
traditionis documenta de Virginis Corredemptione intelligi de-
bent de Virginis cooperatione cum Christo postquam ipsum opus
redemptivum completum ae perfectum est.
Ut patet, vitium huius methodi in eo est quod laudati aucto-
res, reiecta ipsa possibilitate Corredemptionis propter difficul-
tates ordinis speculativi, traditionis documenta, etiam praecla-
rissima, a sensu obvio detorquere coguntur.
Aliis verbis, theologia speculativa primatum tenet relate ad
theologiam positivam, immo et contra eam erigitur. Sed quo pa-
eto hoe solummodo obtinet in excutienda doctrina de mariali
Corredemptione? In reliquis enim quaestionibus theologicis in-
verso plane ordine proceditur, nimirum : theologus prae primis
fontes inquirit, documenta theologiae positivae prouti prostant
colligit, expendit ac pro veris retinet etiamsi intimam doctrinae
naturam non semper perspicue assequatur. Tune, ope theologiae
speculativae, elementa iam acquisita ordine systematico redigit,
exponit, collimat, elucidat, corroborat; et si forte difficultates
oboriantur, has enodare satagit per recursum ad principia ge-
neralia theologiae de fide ac revelatione implicita, de dogmatum
evolutione et cetera huiusmodi. Quae eum ita sint, iam quaeri-
tur: Qua de causa in Mariologia e converso procedendum est?
Si propter difficultates speculativas alicui doctrinae inhaerentes,
fontium documenta vel respuenda sunt vel a sensu obvio detor-
quenda, quis non videt eunctum systema theologicum illico ener-
vatum iri?

et problema de Corredem-
16s Qf. J. B. Canor, O. F. M., Pater H. Lennere
ptione, in Marianum, 2, 1940, 194-200.

32
498 De cooperatione « mediata » et « immediata »

Sed de istorum methodo iam satis superque. Nunc autem ad

documenta praeteritorum saeculorum denuo revertamur, ea se-
dulo colligentes ex quibus natura cooperationis Deiparae ad opus
salutis ampliori adhuc luce nobis innotescat ac penitius stabiliri
valeat. Duplici sectione rem breviter perlustrabimus.

A) De distinctione inter cooperationem « mediatam » et « im-

mediatam ».
Praenotamus, in primis, terminologiam istam (sc. cooperatio-
nem mediatam, immediatam) non fuisse superioribus saeculis ita
communem sicut hodie; ideoque inane prorsus esset a singulis
traditionis documentis praedicta vocabula exposcere. De cetero,
neque nostris diebus ab omnibus adhibentur, neque omnibus pla-
cent. Atvero, si vocabula ipsa (sc. mediata. immediata) in tradi-
tione generatim non oceurrunt, non desunt tamen indicia, immo
et locutiones aequivalentes, quae maiorum nostrorum mentem
hac de re sat lucide ostendunt.
Huc faciunt, e. g. verba Arnoldi Carnotensis qui iam saec. XII
marialem cooperationem ad salutem non in munere divinae ma-
ternitatis reponebat, sed potius in oblatione propitiatoria iuxta
crucem (n. 6). Cui quodammodo cohaerent Godefridus Admon-
tensis (n. 7), saec, xiii, Richardus a Sto. Laurentio (n. 10) et AI-
bertus Magnus (n. 12); saec. xiv, Alanus Varenius (n. 18) et
Beatus Taulerus (n. 19); saec. xv, S. Antoninus Florentinus
(n. 25) ;saec. xvi, J. Cliehtoveus (n. 29), A. Salmerón (n. 30) et
A. Catharinus (n. 31). Istorum testimonia nimis clara sunt ut
de sola cooperatione mediata intelligi valeant.
Saec. xvii satis perspicue secernit A. de Setuval (n. 45) coope-
rationem qua Beata Virgo corpus praebuit Redemptori, ab illa
qua propriis meritis et compassione ad Redemptionem concurrit.
Cornelius a Lapide (n. 79) statuit Deiparam esse mundi Redem-
ptricem, primo, quia e carne sua purissima Redemptorem con-
cepit atque peperit; secundo, quia Filium suum, immo et seip-
sam cum illo, Deo Patri in holocaustum pro peccatis obtulit.
Item, iuxta Bernardum R. à Crypta Minervae (n. 50) Virgo Dei-
para Reparatricis et Redemptricis nomen assequuta est, non quia
mundi Salvatorem edidit aut Incarnationem promeruit, sed quia
pretium quod suum erat in ara crucis obtulit ac nobis Redem-
 De cooperatione « mediata » et « immediata » 499

ptionem de congruo meruit. Quod iisdem fere verbis testantur

Balthasar de Riez (n. 62), F. Londres a Castronovo (n. 60),
J. Vignier (n. 83), C. de Vega (n. 87), auctor ignotus tractatus
Consideraciones (n. 133) necnon Th. Strozzi (n. 104) iuxta quem
cooperatio illa mediata, qua Beata Virgo nobis Redemptorem
dedit, sufficiens non esset ad munus vere corredemptivum Ma-
riae stabiliendum.
Omnes igitur auctores laudati, multique alii qui eodem modo
loquuntur, sat elare distinguunt inter concursum remotum vel
mediatum et proximum vel immediatum ad opus redemptivum
et expresse fatentur Deiparam esse Corredemptricem praesertim
propter alterum cooperationis modum. Quo vero omne possibile
dubium hac de re procul amoveatur, quosdam auctores invocare
hic iuvat qui, de Corredemptione mariali disserentes, termino-
logiam hodiernam explicite adhibent.
Et in primis, Pater Martinus de Convelt, iuxta quem Beata
Virgo « procime » cooperata est ad opus redemptivum propter
eius in Calvaria cooblationem meritoriam quam Deus una cum
Christi meritis pro nobis acceptare dignatus est. Testante auc-
tore, haec est communis doctorum sententia (n. 90), Cui consonat
omnino G. de Rhodes asserens Redemptricis titulum Deiparae
Virgini tribui vere non posse nisi « immediate » per eius merita
liberati fuerint homines a servitute peccati (n. 91). Et sedulo
animadvertendum praefatam terminologiam, non in quodam opu-
sculo devotionali inveniri, sed in tractatu cui titulus est : Disptu-
tationes Theologiae Scholasticae, anno 1676 conscripto !
Adversus Adam Widenfeld, qui Deiparentis cooperationem
tantum remotam et mediatam agnoscebat, surrexit praeclarus
theologus M. Reichenberger Corredemptionem sensu vero et pro-
prio strenue vindicans. Eva, scribit iste, nonnisi remote et per
accidens cooperata est ad generis humani perditionem ; sed Beata
Virgo « proxime et immediate » ad opus redemptivum coope-
rata est per compassione et oblationem meritoriam (n. 135). Ean-
dem doctrinam sectatur L. Dassier, iuxta quem Beata Virgo
dupliciter ad Redemptionem concurrit, scilicet: primo, minus
proprie et remote, quatenus mundo edidit Salvatorem ; secundo,
magis proprie et immediate, per oblationem qua nobis una eum
Christo gratiam et gloriam promeruit (n. 117). Et notamus, per
transennam, praeclara haec testimonia versutissimo Patri Len-
500 Cooper. ad redempt. « obiectivam » et « subiectivam »

nerz optime nota esse; nihilominus, de illis convenientissimum

servat silentium, immo et adhuc conqueritur de novitate huius
doctrinae, saeculis anteactis prorsus ignotae! Incredibile sane
dictu, sed verum.
Saec. xvIII satis clare cooperationem immediatam recolunt Do-
minicus à Sto. Petro ab Alcántara (n. 165), Martínez a Barrio
(n. 168), F. de Echeverz (n. 174), P. Bayrhammer (n. 1179),
A. Ginther (n. 183), et apprime S. Montalbanus (n. 161), C. del
Moral (n. 163) et G. Federici (n. 182).
Ex saec. XIX quamplures recenseri possent auctores qui id-
ipsum diserte testantur. Sufficiat memorare explicita testimonia
J. de Concilio (n. 197), A. Nicolas (n. 215), J. Jeanjacquot
(n. 223), R. de la Broise (n. 229), P. Badet (n. 230), M. J. Schee-
ben (n. 241), J. Planas (n. 249), F. Ambrosj (n. 251) et Ludo-
vici a Castelplanio (n. 271).

B) De distinctione inter Redemptionem « obiectivam » et

« subiectivam ».
Praenotamus Redemptionem obiectivam nihil aliud designare,
fatentibus omnibus, nisi summam operationum Christi dum
adhuc in terris degeret quarum intuitu Deus cessavit hominibus
irasci ac paratum sese exhibuit ad suscipiendum genus humanum
in suam pristinam amicitiam. Hanc Redemptionem, quae iam
ab ipsa Incarnatione initium habuit et culmen accepit in Calva-
ria, Christus perfecit per oblationem Deo factam suorum meri-
torum et satisfactionum, et quidem per modum unius cum sa-
crificio erucis, Redemptionem subiectivam (quae effectus est seu
sequela Redemptionis obiectivae, et quae nonnisi per metony-
miam Redemptio nuncupatur), perficit Christus per causalitatem
relate ad actualem applieationem omnium et singularum gra-
tiarum quae hominibus elargiuntur. Ad hanc Redemptionem
cooperari possunt et de facto cooperantur non solum Beata Virgo,
sed et reliqui electi, immo et omnes Christi sacerdotes quatenus
per eos sacramenta et alia munera gratiae hominibus dispen-
santur.
Quibus praestabilitis, iam quaeritur utrum ad mentem scri-
ptorum hucusque relatorum Beatae Virgini competat (praeter
cooperationem ad Redemptionem subiectivam, de qua minime
 Cooper. ad redempt. « obiectivam » et « subiectivam » 501

disceptatur) vera quoque cooperatio ad Redemptionem obiecti-

vam. Et statim fatendum memoratos auctores (duobus tantum
exceptis) terminologiam istam (sc. obiectiva, subiectiva) nullibi
adhibere. Quibusdam tamen locutionibus et distinctionibus utun-
tur quae de eorum mente ambigere non sinunt.
Virginis consortium in ipsa Redemptione obiectiva docent
theologi mediaevales tum implicite tum etiam aequivalenter dum
asserunt, e. g., Beatissimam Dei Genitricem sua compassione et
oblatione iuxta crucem una cum Christo gratiam redemptricem
nobis promeruisse, Deum offensum placasse, peccatum delevisse,
ad omnes operationes redemptivas Christi contulisse, et ita porro.
In mentem revocentur testimonia Arnoldi Carnotensis (n. 6),
Richardi a Sto. Laurentio (n. 10), S. Alberti Magni (n. 12),
Beati Ioannis Tauleri (n. 19), A. Salmerón (n. 30), A. Catha-
rini (n. 31), Petri de Ofia (n. 34) et satis liquet praefatos theo-
logos plus docuisse quam meram cooperationem ad dispensandos
fructus Redemptionis.
Quae omnia adhue clarius saec. xvii exponuntur. Sumamus
exemplum Patris C. Tausch. Memoratis diversis modis quibus
Beata Virgo et alii Sancti ad gratiarum applicationem coneur-
runt, subnectit auctor aliwm dari cooperationis modum Deipa-
rae Virgini adeo peculiarem ut nulli alteri creaturae competat,
sc. per oblationem illam qua Beata Virgo iuxta crucem iram Dei
placavit nobisque gratiam de congruo promeruit (n. 81). Idem
plus minusve invenies apud F. Poiré (n. (5), D. de Celada (n. 18),
C. de Vega (n. 87), J. Crasset (n. 143) et alios, iuxta quos hoc
privilegium fuit ezclusivum Virginis Corredemptricis. Atqui hoc
verum non esset si auctores laudati solam Redemptionem sub-
iectivam prae oculis habuissent...
Mentione quoque dignum est luculentissimum testimonium
t
Patris Texier, iuxta quem, in monte Calvariae, ita muniun
Redempt ionis negotiu m ut
Christus et Beata Virgo humanae
suam de-
intuitu meritorum eorum Deus suaviter cogatur iram,
Animadverti-
ponere ac mostra peccata ultro dimittere (n. 96).
defi-
mus huius auctoris verba quasi ad litteram convenire cum
ipso Lennerz
nitione Corredemptionis immediate obiectivae ab
|
nostris diebus proposita!
Redemptionem obiectivam à subiectiva secernunt etiam
e. g., Novati
J. B. Novati, M. de Convelt, G. de Rhodes. Sie,
502 Cooper. ad redempt. « obiectivam » et « subiectivam »

(n. 123) duplicem distinguit rationem in meritis Christi et

Mariae, quatenus scilicet considerantur in actu primo vel quoad
sufficientiam (en Redemptio obiectiva), et quatenus consideran-
tur in actu secundo vel quoad efficaciam (en Redemptio sub-
iectiva). Talis efficacia cooperationis Deiparae in applicandis Re-
demptionis fructibus, iuxta Patrem de Convelt (n. 90), eo inni-
titur nimirum quod ipsa Virgo per oblationem eius meritorum
dum in terris degeret, unum idemque effectum obtinuerat cum
Christo Redemptore. Pater de Rhodes (n. 91) duplicem quoque
rationem affert propter quam Deipara hominum Redemptrix sa-
lutatur, videlicet: primo, per compassionem meritoriam iuxta
crucem , secundo, suis precibus omnia beneficia nobis impetrando.
Si compassio meritoria de qua agit auctor, ad ordinem Redem-
ptionis subiectivae pertineret, tunc identificaretur ratio prima
cum ratione secunda. Idem colligitur ex opere Consideraciones
cuius auctor expresse testatur Beatam "Virginem esse mundi
Corredemptricem ^1on quia pro nobis intercedit, non quia Re-
demptorem peperit, sed potissimum ob eius oblationem merito-
riam iuxta crucem, cuius intuitu Pater aeternus, tam Filii quam
Matri precibus annuens, genus humanum lapsum sibi iterum
conciliare dignatus est (n. 133).
Ut supra diximus, saec. xvii, unus tantum theologus termino
logiam hodiernam adhibet, sc. A. Vulpes, qui loquitur de opere
redemptivo consummando « subiective et obiective » principaliter
a Christo, et ab eius Matre cooperative, sc. per compassionem
(n. 49).
Saec. xvii distinctionem in ter cooperationem ad Redemptio-
nem obiectivam et cooperationem ad Redemptionem subiectivam
diserte proponunt, inter alios, S. Montalbanus (n. 61), M. Siuri
(n. 186), L. Chrysogonus (n. 150) et S. Alphonsus M. de Liguori
(n. 180).
Quoad saec. XIX praefata distinctio apud tot auctores reperi-
tur ut communissima haud immerito edici valeat. Sequentes prae
aliis memorare iuvat: A. Paquet (n. 201), F. Faber (n. 204),
Wilhelm-Seannell (n. 208), H. Saintrain (n. 210), F. Harte
(n. 212), S. M. Ledoux (n. 213), F. Blot (n. 216), S. M. Giraud
(n. 211), H. Depoix (n. 218), J. B. Petitalot (n. 219), J. M.
L. Monsabré (n. 221), P. Jeanjacquot (n. 223), J. B. Terrien
(n. 225), A. Vincent (n. 226), JJ. Chevalier (n. 227), R. de la Broise
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae 503

(n. 229), H. Pradié (n. 233), J. B. Hirscher (n. 236), M. J. Schee-

ben (n. 241), J. Herrmann (n. 244), R. Martínez y Ferrer (n. 248),
M. F., Peraldi (n. 255), J. Ventura de Raulica (n. 261), G. Mislei
(n. 264), M. Spada (n. 266), J. Bucceroni (n. 214), A. Carmagnola
(n. 271) et F. M. Risi (n. 278). Unus Franciscus de Paula Morgott
(n. 240) terminologiam hodiernam explicite adhibet dum asserit
Beatam Virginem ad Redemptionem obiectivam et swbiectivam
cooperari.

AnT. 8

De gradu eertitudinis doetrinae nostrae juxta traditionis doeumenta

Scriptores praeteritorum saeculorum quaestionem de gradu

certitudinis quae competit doctrinae de mariali Corredemptione
argu.
e; professo generatim non tangunt. Non desunt tamen
tam doctrin am,
menta ex quibus haud difficulter evincitur praefa
vel
eorum iudicio, vel ad depositum fidei quodammodo pertinere,
esse saltem theologice certam. Haec argume nta duplici s generis
sunt, scilicet: indirectum prius, posterius vero directum.

A) Argumentum indirectum ex eo praecipue desumitur,

e in tradi-
nempe quod munus corredemptivum Deiparae subind
icis ad
tione exhibetur tamquam unum ex fundamentis theolog
m Virgini s Immacu lata Con-
stabiliendam doctrinam de eiusde
iae » immacu listae ,
ceptione. Contra adversarios « piae sentent
e solent :
quamplures theologi sequenti modo plus minusve arguer
aeterno
Beatissima Virgo Maria, positiva Dei ordinatione, ab
ad opus Redemp tionis concur-
electa fuit quae una cum Christo
ut genus hu-
reret. Atqui, opus redemptivum in hoe totum erat
cum imperi um fun-
manum a servitute peccati eriperet ac satani
Virgo, homin um
ditus everteret, Ergo impossibile est ut Beata
subiiciatur.
Corredemptrix, peccati iugo quomodocumque
inter alios, A. Catharinus
Hac argumentatione utuntur,
z (n. 39), A. Vargas
(n. 31), Petrus de Ofia (n. 34), F. Suáre
B. de Riez (n. 62),
(n. 42), J. Serrano (n. 47), F. Guerra (n. 59),
86), A. Pinto Ramí-
F.. Q. de Salazar (n. 13), J. A. Velázquez (n.
erdo (n. 94), Th. Stroz-
rez (n. 88), E. Nierenberg (n. 89), S. Izqui
Micha el Angelus a Bib-
zi (n. 104), P. M. Frangipane (n. 122),
lbanus (n. 161), E. de
biena (n. 159), J. Marín (n. 149), S. Monta
504 De gradu certitudinis doctrinae nostrae

León y Gómez (n. 172), J. B. Gaddi (n. 189), D. de Pesquidoux

(n. 281), R. Martínez y Ferrer (n. 248), J. B. Tonini (n. 259),
P. Biancheri (n. 260), C. Passaglia (n. 263), M. Spada (n. 266)
et J. Mansella (n. 269).

B) Argumentum directum eo potissimum innititur quod non

pauci auctores superius allegati doctrinam de mariali Corredem-
ptione in revelationis fontibus contineri sine ambagibus fatentur.
Sic, e. g., ad Scripturam Sacram recurrit Anonymus Mino-
rita (saec. 14) contendens Spiritum Sanctum, in historia Rache-
lis, Virginem Mariam Ecclesiae proponere et quidem tamquam
Corredemptricem cum Christo (n. 16). Ad Scripturam recurrunt
quoque F. Guerra (n. 59), Th. Strozzi (n. 104), J. B. Novati
(n. 123) et J. B. Gaddi (n. 189) asseverantes munus corredem-
ptivum Deiparae, una cum munere redemptivo Christi, ab ipso
Deo in Protoevangelio (Gen. 3, 15) solemniter praenuntiatum
fuisse. Quod simplieiter repetunt saec. XIX: Auctor anonymus
opusculi de Beata Virgine, Matre boni consilii (n. 200), R. Quig-
ley (n. 202), O. van den Berghe (n. 209), A. Vincent (n. 226),
D. de Pesquidoux (n. 231), H. Pradié (n. 233), Pater Maria-Bo-
naventura (n. 284), R. Martínez y Ferrer (n. 248), J. Mendive
(n. 252), J. Bucceroni (n. 274), N. Matone (n. 276) et A. Carma-
gnola (n. 271).
Item, ad Traditionem diversimode appellant Alexius a Salo
(n. 38), A. Vargas (n. 42), Robertus B. a COrypta Minervae (n.
90), J. de Quirós (n. 51), F. van Hondeghem (n. 51), L. Waddin-
gus (n. 58), Th. F. Urrutigoyti (n. 61), F. Q. de Salazar (n. 13),
D. de Celada (n. 78), E. Nierenbergh (n. 89), A. Vieira (n...99),
Th. Strozzi (n. 104), B. de los Rios (n. 108), G. de Morales
(n. 109), L. Kreaytter (n. 128), M. Reichenberger (n. 135),
J. Crasset (n. 143), D. Lossada (n. 164), D. González (n. 166),
S. Montalbanus (n. 161), Th. de Almeyda (n. 182a), J. Nasi
(n. 184), A. B. Duquesne (n. 196), Dominicus a Sto. Petro ab AI-
cántara (n. 165) et M. Siuri (n. 186). Iuxta omnes istos auctores,
doctrina de mariali Corredemptione Sanctorum Patrum docto-
rumque testimonio roboratur, Quibus tandem accedunt Bernar-
dinus a Parisiis (n. 54), F. Guerra (n. 59), A. Rodríguez (n. 71),
M. de Convelt (n. 90) et J. P. Pinamonti (n. 102) palam decla-
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae 505

rantes praefatam doctrinam iam saec. XvII fuisse in Ecclesia

« communem, ».
Traditionis suffragium pariter invocant, saec. XIX, J. Concilio
(n. 197), P. Gual (n. 203), O. van den Berghe (n. 209), H. De-
poix (n. 218), J. M. L. Monsabré (n. 221), M. V. Maynard (n.
224), A. Vincent (n. 226), P. Modeste (n. 228), R. de la Broise
(n. 229), R. Coppola (n. 267), C. Guida (n. 272). M. J. Scheeben
doctrinam nostram « theologice certam » decernit (n. 241), F. Risi
eam dicit « doctrinam Ecclesiae » (n. 2(8), dum C. H. T. Jamar
(n. 211) et J. Herrmann (n. 244) eam statuunt « doctrinam
communem ».
 faipee: aste É
ELLE iate TEX Las gébieoian ——
neg * fe EM
-o5 arit bote a uris «y vous "
H* si008t sposiaEE geli wer iO (En? | lego SE EE Lak
3
XE ü T aspere OSMC HER C) dedu m H. dps p ru
| wee A oH UE
pot d 6fuabulá QA eU. uw riindaniv A em
] msdan ihe: 5G Tn MAS ^g sra uii ne qne: tdg
Lo o NN "ESCONES "t Tattenb 4 BE oo ssspotióg*^ vafidicsiet madii
AEG Urgeo war ORC soNpotoos e es
reip f WbwiS p gas qm out dina PAG 1ECWS A
"rüE ol Cw toii iml
2a 3 - ud deti UU ME.

LEAD | éTÉx RI TeskeEWnD--d

» istive-
find

AH'"Urie d A al- !

1! "TYBE 1 Hd
ETT yg ifondeghyse In dt To. HLEERN
2 -
N wr , E E
4 - Je Malzsef.[n.
L TR ]
Mr
^e -. H E:
D b » 1 zi
:311; DUM !
* L2 Tn - E i E ea, LJ»,. TE. xd nra. 7
B 4 * Lo t3) uo vge
; i; SEDE zu.
n. 19354 H
5 RES CD.
5»
Sons 66)...
i » m E X T.

"aeduriss ow Sto, T'etro sb At. r

Ve "26 GR TUS dafos x : nux C" !
s
Mu
E
ba sj Mon aue Pul Pakrám 4 keDaepo
! ee IhMIpITUT,. eros ELE acenfiart penis
US.
A
: ] : "e a "x € Th tn Ss 3ÉM.
inni B:

'
RETIA
Al
n
4
PARS TERTIA
 1

AIT IT e ALAS
"
T
*.

ES
 PARS TERTIA

DE CORREDEMPTIONE B. VIRGINIS
JUXTA ECCLESIASTICUM MAGISTERIUM

Ut omnibus exploratum est, iuxta doctrinam ab Ecclesia

non semel propositam,' duo dantur divinae revelationis fontes
remoti, sc. Scriptura Sacra neenon divina Traditio, in quibus
omnes primitivi depositi veritates asservatas novimus. Huiusce
vero revelationis norma prozima nihil aliud diiudicandum est
nisi ecclesiasticum magisterium.
Nomine ecclesiastici magisterii hic solummodo veniunt Ro-
mani Pontifices neenon episcopi per orbem dispersi. Alia igitur
argumenta consulto praetermittimus (e. g., ex fontibus liturgicis
deprompta) non sane quasi ista ad magisterium reduci nequeant,
sed potius quia revera pauca sunt quae invoeari mereantur,
ideoque ea facile negligere hic possumus.
Suprema catholicorum lex solemni hoc Subtilis Doctoris ef-
fatu apposite formulatur, sc. : « Non est aliter sentiendum quam
sentit Ecclesia ».? Nihil proinde mirandum si theologicae disci-
in-
plinae cultores qui in quaestionibus praesertim doctrinalibus
vestigandis, solvendis ac vindican dis tuto pede proceder e conan-
tur, ecclesiasticum magisterium, ceu normam infallibilem, iugi-
. Quae
ter prae oculis habere eique perpetuo consulere satagunt
sit ec-
cum ita sint, iam cuique facile patet quam opportunum
nostram
clesiastici magisterii documenta relate ad doctrinam
attenta praesert im sententia -
accurate ac sedulo perpendere,

Vatic., sessio 3, Constit. de

! Qf. Conc. Trid., sessio 4; D. B. n. 783; Conc.
fide catholica, cap. 2; D. B. n 1^81.
vol. 19, Parisiis, 1894, p. 167.
3 J. D. Soorus, In 4 Rent., d. 26; Op. Omn.,
510 Corredemptio B. V. M. iuxta documenta R. Pont.

rum discrepantia quae apud hodiernos hac super re subinde de-

tegitur.
Cum ecclesiasticum magisterium, ut supra notavimus, dupli-
citer exerceatur, ab ipso scilicet Romano Pontifice (immediate
vel mediantibus Congregationibus) necnon ab episcopis per orbem
dispersis, materia hic tractanda bipartita sectione haud incon-
erue distribui potest. Priori igitur capite Romanorum Pontifi-
cum documenta excutere conabimur, ac deinde, capite altero,
episcoporum doctrinam diligenti crisi subiiciemus.

CAPUT I

ROMANORUM PONTIFICUM DOCTRINA

DE BEATA VIRGINE CORREDEMPTRICE

Beatissimae Virginis cooperationem ad opus salvificum a re-

centioribus Pontificibus saepissime ac diversimode fuisse lin-
culcatam, omnes sine ambagibus libenter profitentur.? In diversa
tamen placita abeunt hodierni cum agitur de natura et ambitu
illius cooperationis iuxta pontificia documenta. Sic, arbitrantur
nonnulli recentiores Pontifices de sola cooperatione remota ad
Redemptionem obiectivam vel etiam de cooperatione ad solam
Redemptionem subiectivam locutos esse ;dum alii, e contra, cum

* Doetrinam Romanorum Pontificum quoad rem nostram exponunt, inter

alios, H. SkErLER, Corredemptriv; theologische Studie eur Lehre der Leteten
Püpste über die Miterlóserschaft Mariens, Rom, 1939; J. M. Bovrgn, Las gran-
des verdades mariológicas confirmadas por el testimonio de los Romanos Pon-
tífices, in appendice 1 operis María, Mediadora universal o Soteriologia Ma-
riana, Madrid, 1946, p. 445-494; J. BrrrREMIEUX, Adnotationes circa doctrinam
B. Mariae Virginis Corredemptricis iw documentis Romanorum Pontificum, in
Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939, 745-118 ; ORISÓSTOMO Dk PaAM-
PLOMA, La Corredención Mariana en el Magisterio de la Iglesia, in Estudios
Marianos, vol. 2, 1943, p. 89-110; G. M, Roscuiwr, De Corredemptrice, Romae,
1939, p. 15-38; C. DiLLENSCHNEIDER, Marie aw service de notre Rédemption, Ha-
guenau, 1947, p. 45-(1; P. SrnaàXrER, Mariens Mitwirkung beim Erlósungsopfer,
in Katholische Marienkunde (ed. P. SrTRATER), vol. 2, Paderborn, 1947, p. 280-
2871; E. DRuwf, La Médiation universelle de Marie, in Maria; études sur la
Sainte Vierge (ed. H. Du Mawoig), vol. 1, Paris, 1949, p. 435- 458; J. BOKELOH,
Maria's aandeel im Verlossing, in De Standaard van Maria, 20, 1940, 38-41;
84- x 110-116; 142-146; 167-171; G. ArasrRUEY, Tratado de la Virgen Santisima,
ed. , Madrid, 1947, D. 521-628 passim.
 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium IX 511

longe maiori theologorum copia, autumant Romanos Pontifices

de vero concursu immediato ad Redemptionem obiectivam semel
atque iterum sermonem fecisse. Pontificum tamen documenta,
uti erat expectandum, valde diversi sunt generis. In quibusdam
enim generico tantum modo asseritur Beatam Virginem humani
generis Corredemptricem vel Reparatricem exstitisse quin eius-
dem cooperationis natura ulterius declaretur; in aliis autem,
istius muneris corredemptivi modalitates atque effectus speci-
fice ac nominatim recoluntur. Ea vero documenta quasi per mo-
dum unius accipienda esse censemus, eo vel magis quod non raro
sese ad invicem illustrent atque compleant. Aliis verbis, non
sunt textus seorsum a locis parallelis interpretandi. Et sedulo
animadvertendum quod iuxta leges rectae interpretationis ubique
terrarum receptas, sensus alicuius effati generici per textus spe-
cificos et clariores determinandus est, et non vice-versa, ut qui-
dam immerito fingunt; alioquin methodus plane illegitima
censetur.
Quibus prae oculis habitis, iam inquiramus oportet quid do-
cuerint recentiores Pontifices de Mariae Virginis habitudine ad
opus salvificum Christi.

A) Et in primis, de mente PII IX (1846-1878).

In eius notissima Bulla /Ineffabilis Deus (8 dec. 1851), qua
doctrinam de Immaculata Virginis Conceptione solemniter defi-
niebat, sic ait laudatus Pontifex : « |Patres Ecclesiaeque scripto-
res] professi sunt gloriosissimam Virginem fuisse parentum Re-
paratricem, posterorum vivificatricem, a saeculo electam, ab AI-
tissimo sibi praeparatam, a Deo, quando ad serpentem ait 'ini-
procul-
mieitias ponam inter te et mulierem ', praedictam, quae
dubio venenatum eiusdem serpentis caput contrivit. .. DES
x
Quousque se protendat illud munus Reparatricis Pontife
n-
ibidem non statuit, sed difficulter coarctari posset ad designa
Deipara e. Hoc vero testimo -
dam meram sanctitatem personalem
recentiorum. Collectio La-
4 Cf. Acta et decreta Sacrorum |Conciliorum
— Of. etiam verba Pu VII
censis, vol. 6, Friburgi Prisgoviae, 1882, col. 840d.
ni fideles Beatae Mariae Vir-
(1800-1823) : «Id officii debent profecto christia
ut memori am dolorum, quos acerbissi-
gini, tamquam Parenti duleissimae filii,
praeser tim iuxta crucem Jesu, singular i et invicta fortitudine
mos illa, stans
salute aeterno Patri obtulit, assiduo stu-
constantiaque pertulit, ac pro eorum
entia colant ». Apud J. M, BovER, op. cit., p. 458.
dio et benevol
512 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium IX

nium singillatim aecipiendum non est; dantur enim eiusdem

Pontifieis verba quae praedictis aptissime cohaerent. Sumamus,
e. g., testimonium depromptum ex epistola quam scripsit ad illu-
strissimum Osvaldum van den Berghe, occasione istius auctoris
operis cui titulus Marie et le Sacerdoce.* En quoddam excerpetum:
« A tempore virginalis conceptionis Christi usque ad ipsius acer-
bam mortem [Beata Virgo] tam intime sese coniunait sacrificio
divini Fili) sui, ut Virgo-Sacerdos a Patribus Hoclesiae fuerit
appellata ».* Hie textus, quamvis in seipso consideratus quae-
stionem dirimere non valeat, continet tamen aliquid sat speci-
ficum circa Virginis cooperationem, nempe consortium in opere
redemptivo per modwm sacrificii; hocque consortium adeo for-
male supponitur ut Beata Virgo eo ipso Sacerdotis appellativum
quodammodo sit promerita.
Porro, in memorata Bulla /neffabilis Deus sequentia verba
nobis occurrunt quae praedicta mirum in modum complent atque
illustrant : « Equidem Patres Ecclesiaeque scriptores... enarran-
tes verba quibus Deus praeparata renovandis mortalibus suae
pietatis remedia inter ipsa mundi primordia praenuntians, et
deceptoris serpentis retudit audaciam et nostri generis spem
mirifice erexit, inquiens: 'Inimicitias ponam inter te et mulie-
rem, et semen tuum et semen illius ?, docuere divino hoc oraculo
clare aperteque praemonstratum fuisse misericordem humani ge-
neris Redemptorem... ac designatam Beatissimam eius Matrem
Virginem Mariam, ac simul ipsissimas utriusque contra diabo-
lum inimicitias insigniter expressas ».'
Iuxta H. Lennerz,?* W. Goossens * aliosque paucos, nihil aliud
designat illa inimicitia vel illa pugna nisi Virginis illibatum
conceptum. Nihilominus, ex contextu immediate subsequente sa-
tis perspicue evincitur praedictam luctam non esse aliquid mere

5 Bruxelles, 1872.
^ Pontifieis epistola, die 25 augusti, 1873 conscripta, invenitur in editione
18175 eiusdem operis VaàN pEN BkRGHE. Cf. H. SEILER, Corredemptrie ; theolo-
gische Studie zur Lehre der letetem Püpste über die Miterlóserschaft Mariens,
Rom, 1939, p. 52.
* Of. Acta et decreta Sacrorum. Conciliorum recentiorum. Collectio Lacen-
sis, vol. 6, Friburgi Brisgoviae, 1882, col. 839 c. d.
* H. LENNERZ, De Beata Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 122-124.
* W. GoosseNs, De cooperatione immediata Matris Redemptoris ad Redem-
ptionem obiectivam, Parisiis, 1939, p. 74.
 Corredemptio B. V. M. juxta Pium IX 513

staticum aut personale. Prosequitur enim Pontifex: « Quocirca,

sieut Christus, Dei hominumque mediator, humana assumpta na-
tura, delens quod adversus nos erat chirographum decreti, illud
eruei triumphator affixit, sic sanctissima Virgo, arctissimo et
indissolubili vinculo cum Eo coniuncta, una cum Illo et per
Illum, sempiternas contra venenosum serpentem inimicitias exer-
cens ae de illo plenissime triumphans, illius caput immaculato
pede contrivit ».'?
Hic agi de consortio in ipso Redemptionis opere ex sequente
patebit animadversione. Modus specifieus quo Christus, novus
Adam, inimicitiam contra Satanam perfecit fuit, iuxta verba
Pontificis, per exercitium sui muneris Redemptoris. Haec iden-
tificatio contritionis capitis serpentini cum Redemptione obie-
ctiva à Christo peracta, nimis aperte ex revelatione constat ''
ut in ea heic amplius insistamus. Iam age, immediate postquam
identificavit triumphum de antiquo hoste reportatum eiusque ca-
pitis contritionem cum conceptu obiectivae Redemptionis, pergit
Pius IX : « Sic |i. e. parili modo] sanctissima Virgo, arctissimo
et indissolubili vinculo cwn Eo coniuncta [utique in hoc opere]
una cum Illo et per Illum. sempiternas contra venenoswm, ser-
pentem. inimácitias exercens ac de illo plenissime triumphans,
illius caput immaculato pede contrivit ».*
Sedulo notandum quod, iuxta verba pontifieii documenti, hic
minime agitur de mera Virginis activitate « per Filium suum »
sed explicite sermo fit de causalitate Virginis Reparatricis CUM
Christo (« una CUM Illo »). Eversio proinde satanicae potestatis
(seu opus obiectivae Redemptionis) exhibetur ut aliquid com-
mune duobus concausis, quamvis operatio Deiparae in illo mu-
nere eorredemptivo exercendo omnino subordinetur operationi
Christi a quo totam eius vim desumit ac virtutem.
Accedit quod Deiparae inimicitiae, testante ipso Pio IX,
ipsissimae sunt ac inimicitiae Christi. Atqui, terminus inimici-
tiae Christi, omnibus consentientibus, est contritio capitis ser-
pentis. Ergo et Beata Virgo simul CUM Filio ad hoc opus con-
IX
currere debet. Unde, salvo meliori iudicio, existimamus Pium
19 Doo. cit.
2, 14-15, necnon ex J-
1 Praesertim ex Joan. 12, 31-83; Colos. 2, 14; Heb.
theolog orum ae exegeta rum consensu .
turgia Ecclesiae et omnium
12 Toc, cit.

353
514 Corredemptio B. V. M. iuxta Leonem XIII

haud immerito invocari tamquam patronum doctrinae de Cor.

redemptione sensw vero et proprio.

B) LEO XIII (1878-1903).

Ex Papa Leone XIII, qui tot tamque praeclara de praeconiis
marianis conscripsit, quamplura subinde adduci solent testimo-
nia in suffragium doctrinae nostrae. Ex textibus mox afferendis
alii potius generici sunt, alii magis specifici.
In Litteris Apostolicis Parta hwmano generi (8 sept. 1901)
haec asserit Pontifex: « Quoties... praeconio angelico gratia
plenam Mariam consalutamus,... toties reminiscimur alia sin-
gularia merita quibus illa cum Filio Iesu Redemptionis hwmanae
facta est particeps. ... Nec quidquam certe ad Mariae concilian-
dam ac demerendam saluberrimam gratiam valere rectius po-
test, quam quum mysteriis nostrae Redemptionis, quibus illa
non tantum adfuit sed interfuit, honores, quos maximos possu-
mus, habeamus ».'*
Maioris sunt momenti sequentia testimonia, quorum prius de-
sumimus ex encyclica 7ucunda semper (8 sept. 1894) in qua haec
legimus : « Quum... se Deo vel ancillam ad matris officium exhi-
buit vel totam cum Filio in templo devovit, utroque ex facto iam
tum consors cwm eo exstitit laboriosae pro hwmano genere eapia-
tionis : ... [iuxta crucem] Filium swwm ultro obtulit iustitiae di-
vinae, cum eo commoriens corde, doloris gladio transfiva ».'?
Cui testimonio aliud ex encyeliea Adiutricem populi (5 sept.
1895) accenseri meretur. « Inde [i. e. e coelo], divino consilio,
? Of. de hoe J. M. Boven, Síntesis orgánica de la Mariología em función
de la asociación de María a la obra redentora de Jesucristo, Madrid, 1929,
p::25;
1^ Of. Acta Sanctae Sedis, 34, 1901-1902, 194-195. De doctrina huius Ponti-
ficis consule J. BrrrREMIEUX, Doctrina Mariana Leonis XIII, Brugis, 1928; Id.,
Adnotationes cirea doctrinam B. Mariae Virginis Corredemptricis in documentis
Romanorum Pontificum, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939,
145-088; H. SrrLER, Corredempiris..., Rom, 1939, p. 54-68; G. M. RoscHiwi, De
Corredemptrice, Romae, 1939, p. 31-83; N. Gancía Gancfs, Mater Corredemptriz,
Romae, 1940, p. 163-164.
!5 Acta Sanctae Sedis, 27, 1894-1895, 178. LeoNEM XIII praefatam doctrinam
de Virginis consortio in ipso Protoevangelio iam perspexisse patet ex eius
verbis: « Ubi volvi primum coepere saecula, lapsis in culpam humani generis
auctoribus infectisque eadem labe posteris universis, quasi pignus constituta
est instaurandae pacis ac salutis» (Ene. Augustissimae Virginis, 19 sept., 1891;
Acta Sanctae Sedis, 30, 1897-1898, 129).
 Corredemptio B. V. M. iuxta Leonem XIII 515

sic illa coepit advigilare Ecclesiae, sic nobis adesse et favere

mater, ut quae sacramenti hwmanae redemptionis patrandi admi-
nistra fuerat, eadem gratiae ex illo in omne tempus derivandae
esset pariter administra, permissa ei pene immensa potestate...
Hine rectissime delata ei in omni gente omnique ritu ampla
praeconia, suffragio crescentia saeculorum: inter multa, ipsam
dominam nostram, mediatricem nostram, ipsam reparatricem to-
tius orbis, ipsam donorum Dei esse conciliatricem ».'*
Quoddam in opere redemptivo consortium praefatis verbis in-
euleari nimis evidens est ut probatione indigeat. Quod agatur
ulterius de quadam cooperatione immediata ad opus obiectioum
Redemptionis, nobis videtur satis probabile. Etenim, in primis,
non obscure secernit Pontifex concursum Virginis adhuc in terra
degentis ad acquisitionem thesauri gratiarum, ab ulteriori qua-
dam activitate quae nunc in coelis exercetur et quae gratiarum
elargitionem respicit. Ultima haec activitas, iuxta documentum
pontifieium, exhibetur uti effectus praevii illius concursus. Aliis
verbis, quia Beata Virgo administra seu socia Christi fuerat in
patranda humana Redemptione (sc. per compassionem et coobla-
tionem Victimae), quoddam ius habet derivandi vel elargiendi no-
bis gratias.
Hoc luculenter elucet etiam ex textu parallelo quem invenies
in Litteris Pastoralibus quas ipse Leo XIII (adhue episcopus
perusinus) ad dioecesanos scripsit. « Sicut Deus — sic ille —
iuxta consilium suae sapientiae, voluit ut gloriosa et semper
Virgo Maria consociata esset Jesu Christo in opere Redenmptio-
nis [en Redemptio obiectiva], sic accidit per divinam disposi-
tionem ut Iesu Christi merita per intercessionem eiusdem Vir-
ginis hominibus applicentur [en Redemptio subieetiva] ». Et
continuo subiungit: « En ratio cur ipsa est depositaria thesauri
gratiae coelestis... ».'"
Item, cooperationem illam ad opus redemptivum (de qua in
15 Gf. Acta Sanctae Sedis, 28, 1895-1896, 130-131.
iuxta versionem
13 Jy. Pxoor, Lettera Pastorale, Perugia, 1873, nobis nota
Conception; histoire d'un dogme,
gallieam apud D. DE PESQUIDOUX, L'Inumaculée
vol, 2, Paris, 1898, p. 378: « ... comme Dieu a voulu, dans un dessein de sa sa-
füt associée à Jésus-Christ dans
gesse, que la glorieuse Marie toujours vierge
n, ainsi e'est par une dispositi on divine que les mérites
leuvre de la rédemptio
aux hommes par lintercession de cette méme
de Jésus-Christ sont appliqués
elle est la dépositaire des trésors de la gráce celeste ».
Vierge. Voilà pourquoi
516 Corredemptio B. V. M. juxta Leonem XIII

priori textus parte) accipiendam esse de vero cohcursu formali et

proximo, sat clare apparet ex illis verbis quae reperiuntur in en-
cycliea Jucunda semper, ubi non solummodo memorat Pontifex
consortium in laboriosa pro humano genere eopiatione, verum
etiam cooblationem Victimae iuxta crucem ad. placandam divinam
iustitiam.
Quae omnia plenissimam lucem mutuantur ex iis quae iam
prius seripserat in praedictis Litteris Pastoralibus, nimirum:
« De cetero, debent filii devoti se illi [Mariae] consecrare, prop-
ter eius duplicem qualitatem Matris et CORREDEMPTRICIS generis
humani. Cui enim potissimum pertinent liberi nisi eorum geni-
trici? Quis potiora iura in servos libertati redditos nisi ille qui
eos redemit? ... Vere cooperata est Beata Virgo ad solvendum
pretium redemptivum humani generis, consentiendo passioni et
morti sui Unigeniti Filii; ita erepti sunt homines a captivitate et
in. libertatem positi ».'? Item, in solemni Actu Consecrationis quo
idem Praelatus suam dioecesim Virgini Deiparae devovebat, sic
exclamabat: «Iusti in limbo mirifica laetitia exultant, T'e pri-
maevae culpae Reparatricem atque hwmani generis Corredem-
ptricem agnoscentes! ».!?
Libenter concedimus illa verba quae deprompsimus ex
Leone XIII adhue cardinali inaequalis esse auctoritatis ae illa
quae iam Pontifex nobis protulit; sunt tamen loca parallela vel
explicativa eiusdem personae scribentis, donec probetur aliquam
exstitisse sententiae mutationem. Quibus omnibus rite perpensis,
arbitramur Leonem XIII doctrinae de mariali Corredemptione
sensw vero et proprio probabilissime suffragari,

'"* Apud D. Dr PxsqUIDOUX, 0p. cit., vol. 2, p. 380-381: « D'ailleurs, c'est

un devoir pour des fils dévoués de se consacrer à elle, à cause de sa double
qualité de mere et Co-rédemptrice du genre humain. Et, en effet, à qui les en-
fants appartiennent-ils plus spécialement, sinon à leur mére? Qui a plus de
droits sur les esclaves rendus à la liberté que celui-là méme qui les a rachetós?
Et Marie est vraiment la mére de tous les fidéles, car le Rédempteur mourant
les lui donna pour fils dans la persoune du disciple bien-aimé, et elle les recut
Sur son ecnur avee la plus tendre scllicitude. Ce n'est pas tout: elle a vraiment
concouru à solder le prix du rachat de l'humanité en donnant son consente-
ment à la compassion et à la mort de son Fils unique, et c'est ainsi que les
hommes ont été délivrés de l'esclavage et rendus à la liberté ».
? ,..les justes ont tressailli de bonheur dans les limbes en reconnaissant
en vous la réparatrice de la faute antique et la Co-rédemptrice du genre hu-
main». Apud D. Dre PrEsquuoUux, op. cit., vol. 2, p. 388.
 Corredemptio D. V. M. iuxta Pium X 517

O) PIUS X (1903-1914).
Ad Pium X quod attinet, quamplura de eius sententia relate
ad nostram quaestionem conscripta prostant. Duo sunt textus
ab auctoribus generatim adducti et inveniuntur in encyclica Ad
diem illum (2 feb. 1904), occasione quinquagesimi anniversarii à
dogmatica definitione immaculati conceptus Deiparae. Hecolens
Virginis iuxta crucem Filii sui compassionem, scribit laudatus
Pontifex: « Ex hae autem Mariam inter et Christum commu-
nione dolorum ac voluntatis, promeruit illa ut reparatrirv per-
diti orbis dignissime fieret, atque ideo universorum munerum di-
spensatrix quae nobis Iesus nece et sanguine comparavit ». AS-
serit tune gratiae fontem esse Christum, Mariam vero aquae-
ductum, unde abest profecto plurimum ut Deiparae tribuatur
vis efficiendae supernaturalis gratiae; et prosequitur: « Ea ta-
men, quoniam universis sanctitate praestat coniunctioneque cum
Christo, atque a Christo adscita in hwmanae salutis opus, de
congruo, ut aiunt, promeret nobis quae Christus de condigno
promeruit, estque princeps largiendarum gratiarum ministra ».??
Quamvis relata Pontificis verba diversimode a diversis intel-
legantur, recentiorum auctorum sententias ad duas facile redi-
gere valemus. Tenet prior nihil aliud à Pio X hie doceri nisi
Virginis interventum in Redemptione subieetiva, sc. in applica-
tione fructuum Redemptionis a Christo solo peractae." Iuxta
ici
alteram vero opinionem, explicite vindicat Pontifex Deigenitr
proximam et immediatam cooperationem ad ipsum opus obiecti-
vum Redemptionis et quidem per modum meriti de congruo.??
iuvat decreta
7; Gf. Acta Sanctae Sedis, 36, 1903-1904, 453-454. Recolere hie
ionis, iussu Pr: X
&. Congregationis Sancti Officii necnon S. Rituum Congregat
cohonestatur. Of.
edita, in quibus Beata Virgo Corredemptricis titulo explicite
5, 1918, 364; Ibid.,
Acta Sanctae Sedis, 41, 1908, 409; Acta Apostolicae Sedis,
Cf. etiam enc. Ad diem illum, ubi idem Pontifex mariologicam
6, 1914, 1C8-109.
dum seribit: « Hine porro
interpretationem Protoevangelii sat perspicue proponit
Seripturis sanctis, quotiescu mque de futura in nobis gratia prophetatur,
in
eius Matre coniungitur... Mariam
toties fere Servator hominum cum sanctissima
Adam, obortasque maledicto
utique, serpentis caput conterentem prospiciebat .
451.
lacrymas tenuit». Acta Sancíae Sedis, 36, 1903-1904,
Matris Redemptoris
2 Qf, e. g.,, W. GoossENs, De cooperatione immediata
p. 59-70; H. LENNERZ, De Beata
ad Redemptionem obiectivam, Parisiis, 1939,
Virgine, ed. 3, Romae, 1939, p. 172, nota 149; Id., Considerationes de doctrina
B. Virginis Mediaítricis, in Gregorianum, 19, 1938, 427, 431-432.
circa doctrinam B. Mariae Virginis
2; Qf, J. BrrrREMIEUX, Adnotationes
518 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium X

Huie novissimae opinioni quodammodo cohaeret sententia a cl.

Laurentio Di Fonzo, O. F. M. Conv., proposita, iuxta quam do-
ctrina de merito formaliter corredemptivo esset quidem a Pio X
edocta, sed tantum implicite.??
Argumenta sententiae negantis meritum corredemptivum se-
quenti modo contrahi possunt :
1. Idea praecipua totius encyclicae, prouti ex contextu prae-
cedenti et subsequenti plane elucet, versatur circa maternam
illa sollicitudinem qua Beata Virgo nos omnes prosequitur nos-
que gratiarum thesauri participes efficit. Ergo, etiam in praedi-
ctis propositionibus (donec contrarium probetur) quaestio merito
praesumitur esse de Mariae partibus in Redemptione nobis ap-
plicanda, de eius sc. materno munere in elargiendis gratiis.
2. Pontificis verba, sc. « promeruit illa ut reparatrix per-
diti orbis dignissime fieret », deprompta sunt ex monacho Ead-
mero qui ea intelligit de divina maternitate, minime vero de im-
mediata cooperatione ad Redemptionem obiectivam. Ergo hunc
sensum restrictivum in documento piano retinere debent.?*
3. In propositione illa: « de congruo, ut aiunt, promeret
nobis quae Christus de condigno promeruit», datur oppositio
inter meritum Virginis et meritum Christi: de priori loquitur
Pontifex tempore praesenti (« promeret »), dum de posteriori
loquitur tempore praeterito (« promeruit »). « Nonne haec mu-
tatio temporum... dicenda est haud fortuita sed intentionalis?...
Nonne itaque Christi actio de qua sermo, referenda est ad redem-
ptionem obiectivam olim perfectam, Mariae vero actio ad redem-
ptionem subiectivam quae nunc et iugiter peragitur? ».?5
4. Testante ipso Pontifice in eodem documento, erogatio mu-
nerum quae nobis Iesus nece et sanguine comparavit, privato pro-
prioque iure Christi est, « siquidem et illa eius «nius morte nobis
sunt parta ».?* Vox « unius » cooperationem immediatam Deipa-
rae evidenter excludit.

Corredemphbricis in documentis Romanorum Pontificum, in Ephemerides Theo-

logicae Lovanienses, 16, 1939, 747-168; G. M. RoscnuiNi, De Corredemptrice,
Romae, 1939, p. 16-28; multosque alios ab ipsis citatos.
? L. Dr Fouzo, B. Virgo «de congruo, ut aiunt, promeret nobis quae
Christus de condigno promeruit», in Marianwm, 1, 1939, 418-459.
?^* W. GoossENS, Op. cit., p. 10.
?5 W. GooSSENS, Op. cit., p. 62-63.
^* Of. Acta Sanctae Sedis, 836, 1903-1904, 453-454.
 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium X 519

5. « Tandem, ex eo quod... Maria dicitur * apud unigenitum

suum Filium Mediatrix ", dum in contextu Christus vocatur * Me-
diator Dei atque hominum ', sufficienter elucet hie agi de Mariae
interventu in opere redemptionis subiectivae seu in actu secundo
spectato ».?*
Hisce adversariorum obiectionibus prae oculis habitis, iam
audiamus oportet responsa theologorum affirmantium meritum
corredemptivum in laudata encyclica.
1. Et in primis, « immensa... copia theologorum ab initio
usque nune Pii X verba de cooperatione intellexit per meritum
in ipsa gratiarum acquisitione ;imo, exspectare oportuit per vi-
ginti circiter annos usquedum alia et nova interpretatio, a com-
muni recedens, excogitata fuerit: non immerito quis aestimabit
hoe factum saltem fortissime suadere quod prior, communis,
sponte ae naturalis apud theologos oborta interpretatio fuit re-
cta et vera ».??
2. Ad eorum obiectionem qui dicunt Pontificem usurpare
tempus praesens pro merito mariali ideoque de actuali interces-
sione intellegendum esse, respondent adsertores meriti corredem.-
ptivi hie agi de praesenti historico ad designandum praeteritum
saepissime adhibito. Cur autem diversitas temporum (promeret
— promeruit)? « R. Pontifex, ad perfectam omophoniam vitan-
t),
dam (promeruit - promerwit) eleganter loco perfecti (promerui
».??
praesens historicum, eiusdem valoris (promeret) adhibuit
Quod ulterius quamplurimis exemplis confirmari posset. Ut
unum tantum invocemus, dieit Sacra Seriptura: « Erat autem
duos la-
hora tertia et erucifizerunt eum... et cum eo erucifigunt
m muta-
trones... » (Marc. 15, 25-21). Numquid ex hae temporu
m in
tione et oppositione concludere licebit hic agi de latronu
quo hagiogr aphus evangel ium
Calvaria crucifixione eo tempore
exarabat? ?^
non se-
3. Adversariis concedendum est verbum « mereri »
are », ideoque
mel significare « precando obtinere » vel « impetr

277 fta arguit W. GooSSENS, 0p. cit., p. 64.

75 Sic J. BrrrREMIEUX, Grí. Cii , p. 49.
1939, p. 20, nota 12.
7:| G. M. Roscmiwr, De Corredemptrice, Romae,
Mediad ora wnivers al o Soteriología Mariana,
so Qf, J. M. BovrgR, María,
exemplum parallelum ex eadem encyclica.
Madrid, 1946, p. 497, ubi adducit
520 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium X

Redemptionem subiectivam respicere posse. Verumtamen, hic

quaestio non est simpliciter de sensu verbi mereri, sed potius de
sensu totius locutionis « de congruo mereri». Agitur proinde
de merito iuxta sensum theologicum, immo de quadam determi-
nata specie meriti, ab intercessione omnino diversa.?' Atqui
beati in coelis non sunt amplius capaces talis meriti; ergo agitur
de tempore quo Beata Virgo adhuc in terra degebat; ergo de me-
rito praeterito.
4. Non parum augetur vis argumentationis si consideretur
quod in eadem propositione opponit Pontifex meritum de con-
gruo Beatae Virginis merito de condigno Christi, « Trita enim
et classica, omnibus nota, a saeculis iam admissa est divisio me-
riti in meritum de congruo ac meritum de condigno. Rursus,
praesumendus est Papa, quando formulis utitur technicis in
theologia, eas adhibere cum ea determinata significatione quam
in terminologia theologica acquisiverunt. Sed nullus theologus,
ubi distinctionem adstruit inter meritum de congruo et meri-
tum de condigno et utrumque ad invicem opponit, prius hoc me-
ritum pro mera intercessione accipit; ergo neque Pontifex hoc
fecisse censendus est ».??
5. Additamentum illud: « wt aiwnt», in propositione ubi
meritum Deiparae recolitur (sc. « de congruo, ut aiunt, promeret
nobis quae Christus de condigno promeruit ») theologos vel ma-
riologos designat qui iam ab immemorabili tempore doctrinam de
merito Virginis tradiderunt. Atqui, iuxta illorum theologorum
axioma, ut plurimum, praedictum meritum consideratur ut prae-
teritum et quidem corredemptivum. Ergo... — Nec videntur illa
verba, « «t aint », solam locutionem « de congruo » afficere, ita
ut sensus potius sit: Beata Virgo, merito quod a theologis de
congruo denominatur, promeret nobis quae Christus de condigno
promeruit." Etenim huic sensui videtur obstare ipsa inutilitas
additamenti « ut aiunt ». Recte proinde asserit cl. J. Bittre-
mieux: « Omnibus enim sufficienter nota est divisio meriti in
meritum de congruo et meritum de condigno; neque insuper ra-

?! Of. J. BrrTREMIEUX, Gri. cit., p. 150.

*? Tta J. BrrrREMIEUX, art. cit., p. 151.
*' Cf. CnrsásroMO pE PaMPrOoNA, La Corredención Mariana en el Magisterio
de la Iglesia, in Estudios Marianos, vol. 2, 1943, p. 96-97.
 Corredemptio D. V. M. iuxta Pium X 521

tio aliqua apparet cur ut aiunt addatur potius merito de congruo

quam merito de condigno ».?*
Instant adversarii: « Sed quaeri potest num huiusmodi sen-
tentia [sc. in favorem meriti corredemptivi] iam anno 1904 adeo
vulgata fuerit? ».??
Cui respondet cl. J. Bittremieux : « Quod vero anno 1901 haec
doctrina meriti de congruo B. Virginis Summo Pontifici iam po-
tuit esse nota, imo quod fuerit iam evulgata, concludi potest ex
facto quod ipso hoc anno 1901, Hugon, cuius sane fama theolo-
gica in Urbe erat nosissima, de ea scripsit esse fagyioma, commA-
niter receptum a theologis ? ».** Insuper, doctrinam de merito
corredemptivo longe ante Pium X in theologia catholica vulga-
tissimam fuisse, ex superioribus capitibus huiusce nostrae di-
squisitionis lectoribus plane innotescit. Porro, neque ambigen-
dum est « theologum Encyclicam redigentem in mariologia ver-
satissimum fuisse, atque doctrinas marianas coaevorum et an-
tecessorum apprime notas habuisse ».?'
6. Vox illa « quae », in Pontificis effato « Beata Virgo...
procul-
promeret nobis QUAE Christus de condigno promeruit »,
locutioni-
dubio designat obiectum meriti marialis et aequivalet
etc. Aliis verbis, meretu r Deipara
bus: id quod, omnia ea quae,
diverso gradu meriti. At-
idem quod meretur Christus, quamvis
ption em sub-
qui, Christus nobis promeruit non tantum Redem
et quidem
iectivam (sc. applicationem gratiarum) verum etiam,
primo. Ergo et
primario, Redemptionem obiectivam vel in aetu
Deipara idipsum nobis promeruit.?*
Virginis mu-
7. Satis perspicue distinguit Pius X inter duo
um ab illo
nera: Reparatricis sc. et dispensatricis; hoc ultim
Ait enim Pon-
priori dependet tamquam effectus ab eius causa.
perditi orbis dignis-
tifex : «... promeruit illa ut dispensatrix
endus etiam de tota hac quaestione
34 J. BrrTREMIEUX, art. cit., p. 752. Consul
De congru o promer uit mobis B. Virgo quae Chri-
articulus ipsius BITTREMIEUX,
rides Theolo gicae Lovanienses, 8, 1931,
stus de condigno promeruit, in Epheme
422-420.
35 W. GoossENS, op. cCit., p. 68.
s$ T. BrTTREMIEUX, art. cit., p. 152.
5 Tta. J. BrrrTREMIEUX, loc. cit.
1939, 238; J. BITTREMIEUX, in Divus
ss Qf, J. B. Camor, in Marianum, 1,
166; G. M. Rosour wr, in Marianum, 1, 1939, 259; e
Thomas (Plac.), 42, 1939,
congru o, ut aiunt, promerei nobis quae
contra L. Dri Fowzo, B. Virgo « de
no promer uit », in Maria num, 1, 1939, 432-433, in nota 41.
Christus de condig
522 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium X

sime fieret, atque ideo universorum munerum dispensatrix ».

Verba illa « atque ideo », ut patet, sensum causalem et consecu-
tivum exprimunt; ita ut sensus obvius sit: Beata Virgo nunc
in coelis gratias dispensare valet quia decurrente eius vita mor-
tali Reparatrix seu Corredemptrix exstiterat in earum gratia-
rum acquisitione. :
Ad eorum instantiam qui dicunt verba illa in quibus asse-
ritur Deiparam promeruisse ut. Reparatricis orbis fieret, deprom-
pta esse ex monacho Eadmero qui effatum hoc de sola coopera-
tione remota intelligit, sc. per maternitatem divinam, reponi
posset: Opus non est ut Eadmeri verba, dum Pius X ea sibi ap-
propriat, sensum restrictivum retineant prout in contextu ori-
ginali inveniuntur, Et quod, de facto, pleniorem sensum hic
induant, ex eo manifeste evincitur quod in contextu praesenti
aliquid novum superaddit Pontifex quod certe deerat in origi-
nali. Seribit enim Pius X : « Ez hac autem Mariam inter et Chri-
stum communione dolorum ac voluntatis, promeruit illa ut re-
paratrix... fieret ». Aliis verbis, communio dolorum inter Chri-
stum et Mariam (Virginis sc. compassio) fuit modus quo vel
ratio cur Beata Virgo orbis Reparatrix exstitit. Ergo, ad men-
tem Pii X, illud munus Reparatricis plus designat quam merum
concursum remotum per divinam maternitatem ; re quidem vera,
ratio est seu fundamentum muneris dispensatricis; aliis verbis:
cooperatio ad Redemptionem obiectivam per compassionem me-
ritoriam.??
5. Similiter, ad eorum obiectionem qui dicunt per inte-
grum fere documenti textum sermonem fieri de sola gratiarum
dispensatione, apposite respondet cl. J. Bittremieux: « Con-
cedendum est, sed quid inde? Quod nempe distributio gratiarum
sit primarium ab Encycliea intentum, nullatenus excludit etiam
acquisitionem gratiarum ibidem doceri, etiamsi hoc nonnisi per
transennam fiat. Imo, erat potius naturale omnino quod et coo-
peratio in aequisitione recenseretur, siquidem haec considerari
potest ut fundamentum cooperationis in distributione... ».*^
* Of. J. BrrrREMIEUX, in Ephemerides Theologicae Lovanienses, 16, 1939,
158-7059; L. Dr Fowzo, art. cit., p. 432-483, in nota 41.
** J. BrrraEMIEUX, art. cit., p. 197; B.-H. MxnkELBACH, Mariologia, Parisiis,
1939, p. 328; J. PfcawTET, A propósito da controvérsia mariológica dos mossos
dias, in Revista Eclesiástica Brasileira, 1, 19417, 14-15.
 Corredemptio D. V. M. juxta Pium X 523

9. Ex eo quod Pius X Deiparam appellet Mediatricem apud

Filium suwm, non autem apud Deum, concludunt nonnulli *'
Pontificem hic docere Virginis interventum in Redemptione sub-
iectiva (sc. per intercessionem apud Filium) atque ita excludere
cooperationem ad Redemptionem obiectivam. Sed conclusio haec,
ut patet, ex antecedenti minime sequitur; et ratio est satis ob-
via: « Affirmatio unius non est negatio alterius, nisi quando hoc
alterum sit priori affirmato contradietorium, quod in casu sane
non obtinet ».4?? Praeterea, iuxta tenorem contextus, illa Virgi-
nis mediatio apud Filium tamquam fundamentum habet compas-
sionem cum Redemptore, id est, cooperationem ad Redemptionem
obieetivam, Scribit enim Pontifex: « Attamen, pro ea, quam
diximus, dolorum atque aerumnarum Matris cum Filio commu-
nione, hoc Virgini augustae datum est, ut sit totius terrarum
orbis potentissima apud unigenitum Filium suum mediatrix et
coneiliatrix ».
10. Prout supra vidimus, adversarii meriti corredemptivi
diffieultatem ex eo movent quod, iuxta documentum pianum,
Beata Virgo sit dispensatrix munerum « quae nobis Jesus nece
et sanguine comparavit » ; de quibus muneribus ulterius fatetur
sunt
Pontifex quod «eius [i. e. Christi] wnius morte nobis
am.
parta ». In quibus verbis videretur Pontifex excludere virgine
am. — Cui obiection i
cooperationem ad Redemptionem obiectiv
clausula m illam
respondent adsertores meriti corredemptivi
quidem
«quae nobis Iesus nece et sanguine comparavit» esse
rem clausu-
positivam, non autem exclusivam.*? Quoad posterio
Bittremi eux: « Non dicitur gra-
lam recte animadvertit cl. J.
morte nobis esse par-
tias Christi una morte, sed Christi unius
e. cum exclusio ne
tas; non dicitur ergo sola morte Christi (i.
solius (i. e. quod
cooperationis B. Virginis), sed morte Christi
».** De cetero, si sensus esset: « gra-
solus Christus mortuus est)
partae », tunc oportere t etiam
tiae sola Christi morte nobis sunt
vitae mortalis ipsius
excludere cunctas operationes meritorias
esset.
Christi, quod, ni fallimur, pene haereticum
ioru m diffi culta tibus earu mque solutionibus
Omnibus adversar
41 yide supra, obieect. 5.
42 y. BrrrREMIEUX, Gri. cit., p. 760.
238.
45 Qf. J. B. Cangor, in Marianum, 1, 1939,
Gri. Cit., D. 161-762 , nota 60.
44 J. BITTREMIEUX,
524 Corredemptio B. V. M. iuxta Benedictum XV

breviter perpensis, nobis videtur rem non esse adhuc absolutam;

aliis verbis, argumenta ab utraque parte prolata non videntur
litem definitive dirimere. Ex quo iam facile apparet quodnam sit
iudicium nostrum de tota hac quaestione. Quamvis nos doctrinam
de merito mariali vere corredemptivo indubitanter profiteamur,
tamen, omnibus rite ac serio consideratis, opinamur hanc doctri-
nam non posse ex praedicto asserto Pii X eum omnimoda, certitu-
dine stabiliri. Dicimus: cum omnimoda certitudine; quia, etsi
argumenta adsertorum meriti corredemptivi (praesertim argu-
mentum ex contextu historico) sat solida comperiantur, tamen
observationes a cl. W. Goossens in contrarium allatas quamdam
vim prae se ferre ultro fatendum est. Unde conclusio nostra:
Pius X inter patronos doctrinae de Corredemptione sensu vero
et proprio nonnisi valde probabiliter recensendus est.

D) BENEDICTUS XV (1914-1922).
Hisce de mente Pii X breviter excussis, successoris eius testi-
monium iam investigandum est. En quae Benedictus XV in Lit-
teris Apostolicis nter sodalicia (22 martii, 1919) de nostra quae-
stione habet: « Quod... Virgo perdolens bonae mortis patrona
deligitur atque invocatur, id cum mirifice doctrinae catholicae
pioque Ecclesiae sensui respondet, tum spe innititur recte felici-
terque collocata. Etenim vero tradunt communiter Ecclesiae Do-
ctores Beatam Mariam Virginem, quae a vita Iesu Christi pu-
blica veluti abesse visa est, si Ipsi mortem oppetenti et cruci
affixo adfui, non sine divino consilio adfuisse, ita cwm Filio
patiente ei moriente passa est et pene commortta, sic materna,
in Filium iura pro hominum salute abdicavit placandaeque Dei
Wustitiae, quantum ad. se pertinebat, Filium immolavit, ut. dici
merito queat ipsam cwm Christo humanum genus redemisse.
Quod si hac plane de causa, quas e redemptionis thesauro gra-
tias omne genus percipimus, eae ipsius perdolentis Virginis ve-
luti e manibus ministrantur, nemo non videt, sanctum hominum
decessutii ab Ea ipsa expectandum esse, quandoquidem praecipue
hoc dono redemptionis opus in unoquoque homine efficienter per-
petuamque in modum completur ».*5
Testimonium istud, statim a sua prolatione, de munere Vir-
*5 Of. Acta Apostolicae Sedis, 10, 1918, 181-182.
 Corredemptio B. V. M. iuxta Benedictum XV 525

ginis corredemptivo sensu proprio theologi catholici generatim

interpretati sunt. Novissimis autem temporibus nonnulli repe-
riuntur qui aliter sentire videntur. Audiatur, inter alios, cl.
W. Goossens qui sequenti modo Pontificis verba enodare cona-
tur: «Strenue quidem affrmat Benedictus XV cooperationem
Mariae ad redemptionem, et quidem etiam ad redemptionem ob-
iectivam. Nullo tamen modo haec cooperatio declaratur imme-
diata. Nam verba: : ut dici merito queat Ipsam cum Christo
humanum genus redemisse , nonnisi formula quadam generali
seu synthetiea exprimunt ea quae in verbis immediate praece-
dentibus magis determinate descripta sunt, nempe B. Virginem
*eum Filio patiente et moriente passam esse et pene commor-
tuam, materna in Filium iura pro hominum salute abdicasse, pla-
candaeque iustitiae, quantum ad se pertinebat, Filium immo-
lasse ^. Quare ex hoc textu cooperatio immediata Mariae ad re-
demptionem obiectivam erui nequit, nisi ab illis theologis qui
hanc cooperationem gratuito et immerito in R. Pontificis asser-
tum introducunt ».^?
Haud dissimilem interpretationem amplectitur cl. H. Len-
nerz qui insuper ex verbis « quantum ad se pertinebat », in te-
stimonio allato, videtur inferre hic non agi de vera placatione
dicit
iustitiae divinae; et ulterius addit : « Quae Benedictus XV
non excedunt ea quae Ecclesiae Doctores communiter tradide-
runt; ergo non est necessarium ea alio modo intelligere ».*'
qua-
Quid de hac interpretatione sentiendum? Iam praevia
imus nimi-
dam occasione mentem hac de re patefecimus ; scrips
obvium
rum praedictos auctores tempus perperam terere dum
extorq uere conant ur. Etenim , pos-
verborum sensum pro viribus
ad Redem ption em obiect ivam
sibilitate cooperationis immediatae
a fere subter fugia
q priori reiecta, recurrere coguntur ad infinit
enervent
quibus vel luculentissima testimonia per fas et nefas
callent, theo-
atque subvertant. Quae methodus, ut etiam tirones
logicam disciplinam neque sapit neque decet.^*

45 W. GoossENS, Op. Cit., p. "1-12.

Romae, 1939, p. 282;
4 H. LrwwEenz, De Beata Virgine, ed. 3,
Pater H. Lenner g et proble ma de Corredemptione ma-
45 Of, J. B. Canon,
; Id., Am Open Letter to the Very Rev.
riana, in Marianum, 2, 1940, 194-200
ning Mary's Co-red emptio n, in The Clergy Review, 18, 1940,
Dr. Smith Concer
371-315; Id., in Amer. Eccl. Rev., 193, 1950, 48.
526 Corredemptio B. V. M. juxta Benedictum XV

Benedictum XV in praedicta pericopa Virginis cooperationem

ad Redemptionem obiectivam asserere, adeo evidens est ut neque
cl. Goossens hoc denegare audeat. Sed quaestio est utrum ibi-
dem asseratur ulterius cooperatio proxima seu immediata, vel
potius cooperatio remota seu mediata.
Arbitrantur adversarii hic sermonem esse de concursu re-
moto seu mediato; ast immerito, ut patet. Obliviscuntur enim
quod, iuxta ipsos, cooperatio remota ad Redemptionem obiecti-
vam illa est quae attingit «ea quae ipsum definitivum actum
redemptionis, oblationem sacrificii crucis, antecedunt, seu ad
eum ordinantur et perducunt ».** Atqui, de hoc ne verbum qui-
dem habet Pontifex. Ergo non loquitur de cooperatione remota.
Re quidem vera, modus specificus quo Beata Virgo genus hu-
manum una cum Christo redemit, a Benedicto XV mirifice de-
Scribitur per actus qui proxime ac directe ipsam Redemptionem
obiectivam attingunt, nempe consortium in ipsa passione, con-
sortium in ipsa immolatione, consortium in ipsa abdicatione iu-
rium in vitam humanam Redemptoris. Et haec omnia, nota bene,
ad, placandam Dei iustitiam, id est, ad satisfaciendum pro pec-
catis totius generis humani.
Neque accipienda est compassio illa tamquam aliquid ab im-
molatione et abdicatione seiunctum, ita sc. ut compassio relatio-
nem dicat ad munus quoddam personale Virginis agentis ceu
persona privata, dum immolatio et abdicatio relationem dicant
ad munus sociale eiusdem Virginis cooperantis ad Redemptionem
obiectivam. Salvo meliori iudicio, illa compassio virginea in
concreto sumenda est et quidem per modum unius cum immola-
tione-abdicatione a Beata Virgine peracta. Sicuti enim passio et
dolores Christi concomitabantur immolationem-abdicationem ex
parte ipsius (immo, et quodammodo procedebant ex modo con-
creto abdicationis) et propterea rationem induebant meriti, satis-
factionis et pretii redemptivi in conspectu Dei, ita quoque Bea-
tissimae Virginis compassio et dolores non erant simplex mae:
stitia personae privatae moribundum conspicientis, sed erant
dolores Matris sacrificantis Filium suum pro hominum. salute ;
erant dolores Matris voluntarie abdicantis proprium ius in vitam
humanam Filii sui; et hac plane de causa isti dolores, una cum

^ Ita H. LeNNERZ, De Beata Virgine, ed. 8, Romae, 1939, p. 115, n. 162.

 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XI 527

doloribus Christi, habebant rationem meriti, satisfactionis et

pretii redemptivi (saltem de congruo) in conspectu Patris
aeterni.??
Unde compassio virginea nobis exhibetur revera uti aspectus
specifieus vel modus concretus illius abdieationis ex parte Dei-
parae ad placandam iram Dei. Iam, si haec omnia Corredem-
ptionem marialem sensw vero et proprio non designant, tunc
neque nos ipsi hanc doctrinam tuemur! ?'
Vis argumenti ex eo non minuitur quod Pontifex, dum abdi-
cationem iurium in vitam Christi recolit, adnectit: «... quan-
tum ad se [Mariam] pertinebat ». Etenim restrictio haec unum
dumtaxat inculcat, scilicet: materna iura Deiparae Virginis,
quamvis vera et realia, nullo modo absoluta erant. Hoc autem
ad quaestionem nullatenus facit, quia, de cetero, neque Ohristi
(qua Hominis) iura in vitam humanam ipsius absoluta erant.??

E) PIUS XI (1922-1939).
Non semel in litteris apostolicis, encyclieis et allocutionibus
aperuit nobis Pius XI eius mentem relate ad doctrinam de Maria
Corredemptrice. Hic ea solummodo testimonia memoranda veni-
unt ex quibus lucidius eruitur concursus immediatus Deiparae
ad opus Redemptionis obiectivae.
In quadam oratione per orbem radiodiffusa, qua Redemptio-
nis humanae iubilaeo finem solemniter imponebat (28 aprilis,
1935), sequenti modo Virginem Deiparam alloquebatur Ponti-
TA, archiepisco-
5» Eodem modo sentit etiam inclytus theologus V. Z/UBIZARRE
Sti. Iacobi de Cuba (ob. 1948). in Medulla theologia e dogmaticae, Bilbao,
pus
1935, p. 804-805.
5: Gf, H. Sxingg, Corredemptiriz..., Rom, 1939, p. 81-86; G. M. ROSCHINI,
De Corredemptrice, Romae, 1939, p. 28-29. J. LEBON, Comment je concois, j'éta-
in Ephemerides Theo-
blis et je défends la doctrine de la médiation mariale,
es, 16, 1939, 693-702; T. GaLLUs, Ad B. M. Virginis in Redem-
logicae Lovaniens
128-135.
ptione cooperationem, in Divus "Thomas (Plac.), 51, 1948,
UniBESALGO, in La Corre-
52 Qf. J. LrBoN, art. cit., p. 696 sqq. B contra, J.
de Escoto, in Estudios Marianos,
. dención mariana a lag lue de la Cristología
se comete un abuso al hablar
vol. 3, 1944, p. 232, scribit: « ..estimamos que
sobre Jesüs. El valimien to integral de la Madre de
de los derechos de María
con el divino Redentor, quien dés-
Dios nace de su íntima y excepcional unión
en virtud de sus infinitos mereci-
pués de preservarla de !a eulpa de origen
la había asociado al orden hipostático.
mientos, la asocia a su obra, come siempre
obedece a impulsos de una piedad no
Todo euanto se diga en contrar'o
a las normas de la Sagrada "Teología ».
conforme
 528 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XI

fex: « O Mater pietatis et misericordiae, quae dulcissimo Filio

tuo humani generis Redemptionem in ara crucis consummanti
compatiens et Corredemptirz adstitisti..., conserva in nobis quae-
sumus atque adauge in dies pretiosos Redemptionis et tuae com-
passionis fructus ».9?
Praefata Pii XI verba, sicut illa Benedicti XV superius re-
lata, Corredemptionis adversarios summopere pungunt atque cru-
ciant. Videamus qua de causa. In primis, nihil omnino in priori
parte nostrae pericopae adinvenitur sive de gratiarum dispen-
satione sive de libera susceptione muneris maternitatis divinae.
Non agitur, idcirco, neque de cooperatione ad Redemptionem
subiectivam neque de cooperatione remota ad Redemptionem ob-
iectivam. Pius XI Mariam appellat « Corredemptricem » quate-
nus ipsa consociatur Filio « redemptionem in ara crucis consum-
mati », id est, ob penitissimum consortium, non in opere praete-
rito aut futuro, sed in opere tune praesenti dum Christus in
ara crucis seipsum immolabat. Hoc consortium, testante Pio XI,
modalitatem induit compassionis; quae compassio, ut alias ipse
Pius XI fatetur, passioni Christi copulabatur et quidem pfe nOo-
stra omnium. salute.**
Insuper, haec nostra interpretatio, quae de cetero quamplu-
rimis arridet theologis, eo solide roboratur quod immediate post-
quam Deiparam « Corredemptricem » salutat, prosequitur Pon-
tifex: «...adauge in dies pretiosos Redemptionis et tuae com.
passionis fructus ». In quibus verbis diserte agnoscit Pius XI
omnes gratias (seu fructus Redemptionis) duplicem habere cau-
salitatem, nempe: passionem Christi Redemptoris et compas-
sionem Mariae Corredemptricis. Omnia haec, sensu obvio de-
sumpta, cooperationem proximam ad ipsam Redemptionem ob-

** Of. L'Osservatore Romano, 29-30 aprilis, 1935. De his Pontiücis verbis

scribit, inter alia, cl, J. M. BovEeR: «La gravedad y solemnidad de semejante
declaración, sólo superable por una formal y explícita definición dogmática,
da, por lo menos, a la verdad de la Corredención Mariana absoluta certeza teo-
lógica. ...Después de semejante declaración pontificia sólo cabe esperar una
definieión dogmática» (María, Mediadora wniversal o Soteriología Mariana,
Madrid, 1946, p. 463).
** In concione ad sponsos, habita die 30 octobris, 1933; ef., L'Osservatore
Romano, 1 nov., 1933: « [La Vergine] ha unito i suoi dolori a quelli del Reden-
tore per la salvezza dei suoi figli ». Apud G. M. RoscuiNi, De Corredemptrice,
Romae, 1939, p. 30.
 Corredemptio B. V. M. juxta Pium XI 529
p^

iectivam luculenter ostendunt. Neque recurrendum est ad pere-

grinam interpretationem quae sie sonat: « Filio Redemptionem
obiectivam consummanti compatiens et Corredemptrix in Redem-
ptione subiectiva adstitisti; ... conserva in nobis atque adauge
in dies pretiosos fructus Redemptionis obiectivae Christi et Cor-
redemptionis tuae in ordine distributionis gratiarum ».?? Hoc
nimis contortum est ut refelli mereatur!
Quibus prae oculis habitis, iam facile colligitur quid sentien-
dum sit de sequente subterfugio a el. W. Goossens paucis abhinc
annis excogitato: Pius XI, alia occasione, immediate postquam
Mariam Corredemptricis titulo exornaverat, iuvenes Actionis
Catholicae exhortabatur ut etiam illi corredemptores fierent.**
Atqui, in eorum casu agitur certe de cooperatione ad Redemptio-
nem subiectivam dumtaxat ; ergo, a pari, in casu Deiparae.
Sed quis non illico videt nullam hic dari paritatem? Haec pa-
ritas, quam immerito fingit Goossens, niteretur utique univoci-
tate vocabulorum Corredemptria-corredemptores; haec autem
univocitas gratis omnino supponitur quin ullum argumentum po-
sitivum in medium proferatur. Cum divinus Magister discipulos
adhortatur: « Estote ergo vos perfecti sicut et Pater vester coe-
lestis perfectus est » (Matth. 5, 48), cur non concludit cl. Goos-
sens vocabulum « perfectio » tum de Patre coelesti tum de Chri-
sti discipulis hie wnivoce praedicari?
Sensus illius vocis « Corredemptrix » non a priori determi-
nandus est, sed iuxta leges rectae interpretationis ubique vigen-
tes, id est, non solum ex contextu verum etiam ex aliis adiunctis
ubi idem Pontifex eandem quaestionem elucidat, Atqui, dum
corredemptivum Deiparae munus ab eodem Pontifice alias de-
scribitur, non sola recolitur gratiarum dispensatio, sed verum
quoque consortium ad ipsum opus quod Christus in ara crucis
consummabat, ut supra dictum est. Ergo.
Neque oblivisci debuit cl. Goossens eundem Pontificem, in
litteris apostolicis Ezplorata res est (2 feb. 1923) praedecessoris
doctrinam hac de re libentissimo excipere suffragio eamque

verba nonnisi de
55 Gf. de hoc H. SkrLER, p. 91-92, ubi ostendit Pontificis
posse.
cooperatione immediata ad Redemptionem obiectivam intelligi
55 W. QGoossENS, Op. Cit., p. 81.

34
 530 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XII

« aptissimis... verbis » propositam declarare." Atqui pro Bene-

dicto XV, prout supra statutum est, non coarctatur Virginis
Corredemptio ad meram gratiarum dispensationem, sed respi-
cit etiam, et quidem primario, immediatum plane interventum in
ipsa Redemptione obiectiva, sc. per cooblationem Victimae ad
placandam Dei iustitiam; ergo. Praeterea, in eiusdem Pontificis
encyclica Miserentissimus Redemptor (6 maii, 1928), haec etiam
legimus: « Virgo Dei Parens benignissima... cum Iesum nobis
Redemptorem ediderit, aluerit, apud crucem hostiam obtulerit,
per arcanam cum Christo coniunctionem,... Reparatrix item ex-
stitit pieque appellatur ».?* Nonne haec omnia praefatis Bene-
dieti XV verbis aptissime congruere censenda sunt? Nonne, prae-
ter concursum remotum (« Redemptorem ediderit, aluerit »), in-
terventum proximum insuper agnoscit (« apud crucem hostiam
obtulerit »)? *?

F) PIUS XII (gl. reg.).

Duo saltem afferuntur testimonia in quibus Sanctissimi Do-
mini Nostri iudicium de mariali Corredemptione nobis praeci-
pue innotescit:
1. Prius desumitur ex pulcherrima encyclica Mystici Cor-
poris (29 iunii, 1943) cuius epilogus integrum fere mariologiae
. tractatum veluti in compendio nobis praebet. Haec inter alia ibi
asserit Pontifex: « Ipsa [D. Virgo] fuit, quae vel propriae vel
haereditariae labis expers, arctissime semper cum Filio suo con-
iuneta, eundem in Golgotha, una cum maternorum iurium ma-
ternique amoris sui holocausto, nova veluti Eva, pro omnibus
Adae filiis, miserando eius lapsu foedatis, Aeterno Patri obtulit ;
ita quidem, ut quae corpore erat nostri Capitis mater, spiritu
facta esset, ob novum etiam doloris gloriaeque titulum, eius
membrorum omnium mater. Ipsa fuit, quae validissimis suis
precibus impetravit, ut Divini Redemptoris Spiritus, iam in
cruce datus, recens ortae Ecclesiae prodigialibus muneribus Pen-
tecostes die conferretur. Ipsa denique immensos dolores suos
forti fidentique animo tolerando, magis quam Christifideles om-

*' Of. Acta Apostolicae Sedis, 15, 1923, 105.

^* Of. Acta Apostolicae Sedis, 90, 1928, 178.
^? Cf. G. M. Roscmmi, De Corredemptrice, Romae, 1939, p. 34-35.
 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XII 531

nes, vera Regina martyrum, 'adimplevit ea quae desunt pas-

sionum Christi... pro Corpore eius, quod est Ecclesia "... ».*?
Tria sunt munera quae in hae pericopa declarantur: munus
Corredemptricis, munus maternitatis spiritualis, et tandem mu-
nus Deiparae in applicandis gratiis Redemptionis. Munus Cor-
redemptrieis, quod nostra potissimum refert, iuxta Pontificis
documentum, in eo est quod Deipara Virgo in Golgotha sacrifi-
cii redemptivi Vietimam aeterno Patri pro nostris peccatis nltro
offert. Non agitur proinde de cooperatione remota ad opus sa-
lutis, quatenus sc. Beata Virgo Redemptorem nobis peperit.
Sermo est igitur de cooperatione procima ad ipsam operationem
redemptivam Christi, et quidem per modum sacrificii.
Nee solummodo obtulit Beata Virgo Filium suum, verum
etiam et seipsam, eius sc. materna in Filium iura (« una cum ma-

*« Of. Acta Apostolicae Sedis, 35, 1943, 241-248. Doctrinam mariologicam

exeussam invenies apud sequentes auctores: J. DILLERSBERGER, J)G$
Pr XII
Mys-
neue Wort über Maria. Die Stellung Marias in der Heilsordnung nach «
nel-
tici Corporis» Pius XII, Salzburg, 1947; G. M. RosouriNri, La Madonna
Christi »,in Marianum, 6, 1944, 108-177; J. M. Bo-
l'enciclica « Mystici Corporis
vER, La Mariología de la encíclica « Corporis Mystici», in appendice operis
p. 495-519 ;
Maria, Mediadora wniversal o Soteriologíia Mariana, Madrid, 1946,
11, 1949, 1-24;
D. BrnarETTOo, La dottrima mariana di Pio XII, in Salesiamum,
Pius XII, in The
J. B. Canor, Mary's Co-redemption in ihe Teaching of Pope
121, 1949, 353-8361; J. M. HERMANS, Maria Me-
American Ecclesiastical Review,
71-16; O. BERTI, Ma-
deverlosseres, in De Standaard van Maria, 22, 1946, 33-31,
LEONARDUS A S. TEÉ-
ria nella parola, del Papa, in Marianum, 2, 1940, 402-410;
sche liturgie em
nESIA, Voorizetting van de bewijsvoering wit de middeleeuw
witspraken der Pausen, in Mariale Dagen, 'Togerloo, 1947, 151-
theologie en de
aw service de notre Rédemption , Ha-
153. Cf. etiam C. DILLENSCHNEIDER, Marie
La Mariologie de 1942 à 1945, in Maria-
guenau, 1947, p. 66-69; J. BITTREMIEUX,
mum, 9, 1941, 33-31.
in Consécration ma-
9i Gf. excmum. A. M. CHARUE, episcopum namurcensem,
les d'études mariales (1943), Louvain, 1948, p. 14:
rigle; Jowrnées sacerdota
rédemptrice? Par lho-
«Comment cette nouvelle Eve coopere-t-elle à louvre
amour. Consécration of-
locauste de ses droits maternels et de son maternel
n qui furent parfois áprement discu-
ficielle d'une doctrine et d'une expressio
, mais, à la rigueur, on
tées. Benoit XV avait déjà une expression semblable
pontifieal avait précédé la controverse et
pouvait encore dire que ce document ui,
termes assez librement. Aujourd'h
que donc celle-ci pouvait en interpréter les
diffieilem ent étre adoptée vis-à-vis de l'encyclique de
pareille attitude pourrait
bien impliquer, d'autre part, une par-
Pie XII. Tout ce que dit le Pape parait rice,
à la rédemption obiective. Marie est la corédempt
ticipation immédiate
ur, mais aussi parce que
non seulement parce qu'elle est la mére du Rédempte
ses droits maternels vient s'adjoind re à l'euvre rédemptrice
Pholocauste de
de son Fils».
532 . Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XII

ternorum iurium... holocausto ») Haec omnia praestitit Dei-

para, non quidem tamquam persona privata, sed potius tamquam
persona officialis (« nova veluti Eva »).5? Hoc munus novae Evae,
tota traditione confitente, penitissimum designat atque univer-
sale consortium cum novo Adamo in opere salutis; quod testa-
tur Pius XII dum asserit : « arctissime semper cum Filio suo con-
iuncta ».9?
Quaedam insuper in pontificio documento sedulo animadverti
merentur: Virgo benedicta, ad sacrificium Christi cooperatura,
exhibetur iam « vel propriae vel haereditariae labis expers »;**
ergo, quando Virgo Deipara munere illo corredemptivo in Gol-
gotha fungitur, Christi Redemptio illi io applicata supponi-
tur; et nihilominus, ceteri omnes homines, pro quibus Beata
Virgo una cum Christo holocaustum Deo offert, adhuc dicun-
tur adamitico crimine inquinati (« pro omnibus Adae filiis, mise-
rando eius lapsu foedatis »). Hoc prae oculis habeant illi qui, ex
eo quod Beata Virgo Redemptione Christi indiguerit, eiusdem
Virginis cooperationem ad Redemptionem aliorum hominum im-
possibilem prorsus decernunt.9*

* Of. J. M. BovkeRg, María, Mediadora wniversal o Soteriología Mariana,

Madrid, 1946, p. 569-511, ubi optime commentatur Pontificis allusionem ad mu-
nus novae Evae, et ex hoc munere officiali Deiparae deducit indolem corredem-
ptivam eiusdem compassionis meritoriae et satisfactoriae.
*! Of. J. DILLERSBERGER, 0p. Cit., p. ll6-d117: «So steht also Maria an der
Seite Christi in seinem Erlósungswerk ühnlieh wie die Eva an der Seite Adams,
Dass ' Maria mit Christus ein Ganzes bildet', dass sie in einem tiefen Sinn
beide *zusammen' die Menschheit erlósten, wie einst Adam und Eva die
Menschheit verdarben, das geht aus diesem "Text hervor. Das ist auch die theo-
logische Grundlage des Papstwortes, das Maria 'als neue Eva ' das Opfer auf
Golgotha dargebracht hat für alle Kinder Adams ».
** Cf. J. DILLERSBERGER, Op. cif., p. 1291: « Wenn die Menschheit erlóst
werden sollte dureh ein Menschenpaar — wie sie einst in Sünde und Tod fiel
dureh ein Sündigen des Menschenpaares — dann musste dieses Menschenpaar
rein sein von jeder Sünde, also auch Maria. Wenn Christus und Maria in der
Erlósung des Menschengeschlechtes sozusagen ein Ganzes bilden, die es vom
Protoevangelium bis zum Weib in der Geheimen Offenbarung die Sehrift in
vielen Aussprüchen und Andeutungen festhült, dann ist es gar nicht anders
müglich, als dass auch Maria von Angfang an frei war von jeder Sünde».
*5 Of. J. DILLERSBERGER, Op. Cit., p. 1293: « Wir wissen, dass dieses Opfer
auch für Maria dargebracht wurde. Sie bedurfte ja auch der Erlósung, aber
wegen ihrer Bestimmung zur Mitwirkung beim Vollzug des eigentlichen Er-
lósungswerkes wurde sie eben schon 2wum voraus erlóst, das heisst durch ein
Gnadenwunder Gottes wurden die Verdienste des Erlósungsopfer Christi an
 Corredemptio D. V. M. iuxta Pium XII 533

Item, ad mentem Pii XII, quia Beata Virgo una cum Christo
genus humanum corredemit, ulterius vocatur et reapse est, « ob
novum etiam doloris gloriaeque titulum, eius membrurum om-
nium mater». Ergo, maternitas spiritualis Deiparae relate ad
omnes homines, nedum sit mera adoptio legalis, ex eius coopera-
tione ad opus redemptivum quasi fluit, immo et cum ipsa hac
cooperatione veluti identificata conspicitur.
Diffieultatem fortasse movere quis posset ex ultima parte
pericopae superius allatae, ubi Pontifex notum textum paulinum
invocat (sc. « adimplevit ea quae desunt passionum Christi... »).
His verbis agitur proculdubio de sola Virginis cooperatione ad
Redemptionem subiectivam. Ast sedulo prae oculis habeatur ad-
verbium illud « denique» quod praefatis verbis praeponitur:
« Ipsa denique immensos dolores suos forti fidentique animo to-
lerando,... adimplevit ea quae desunt passionum Christi... ».
Quaestio est, ut patet, de alio modo quo Beata Virgo ad opus
salutis iugiter cooperatur. Si enim haec unicum. cooperationis
modum designarent, tunc omnia illa quae praecedunt prorsus
vacua essent, quod nemo sane contendere audebit.^* Unde sensus
totius pericopae est: Beata Virgo, arctissime semper cum Filio
suo coniuncta, non solum ad obiectivam Redemptionem coope-
rata est, quatenus nempe sacrifieium redemptivum in Golgotha
obtulit ac nos ibidem ad vitam gratiae parturivit, verum etiam
(« denique ») ad Redemptionem subiectivam iugiter confert qua-
tenus Corpus Christi Mysticum uberrimis gratiae muneribus cu-
mulare numquam desinit et sic ea adimplet quae desunt passio-
num Christi pro corpore eius quod est Ecclesia."
2. Alterum testimonium, quod doctrinam superius exposi-
tam mirifice confirmat, depromimus ex nuntio radiophonico

vóllig aktiv mitwir-

ihr schon zuvor wirksam, damit sie dann an seiner Seite
beim Vollzug dieses Opfers, das auch sie erlóste ». Of. J. M. BovkR,
ken konnte
gia Mariana, Madrid, 1946, p. 5077-508.
Maria, Mediadora universal o Soteriolo
« Mystici Corporis Clhri-
ss Gf. G. M. Roscumiwr, La Madonna nell'enciclica
sti», in Marianum, 6, 1944, 113-114.
ubi scribit: « In peri-
*7 Of. S. TnoMP, in Periodica de re morali, 32, 1943, 401,
in qua exponun tur quasi omnes relation es Beatam Virginem
cope de B. M. V.
ur ordo redemptionis ob-
inter et Ecclesiam, nota verba de Cruce, ubi attingit
et de Virgine adimplen te quae desunt passion um Christi, ubi de re-
iectivus,
CHNEIDE R, Marie au service de notre Ré
demptione subiectiva ». Cf. C. DrLLENS
, Haguena u, 1947, p. 69; necnon J. DILLERSB ERGER, Op. cit., p. 100.
demption
534 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XII

(13 maii, 1946) Lusitaniae Christifidelibus ad sanctuarium

B. M. Virginis a Fátima sollemnia celebrantibus. Pontificis
verba ex originali ad litteram vertimus: «Ille, Dei Filius, pro-
priae regalitatis gloriam, maiestatem atque imperium in Matrem
coelestem regerere facit; etenim, Regi martyrum in opere inef-
fabili humanae Redemptionis tamquam Mater et Ministra conso-
ciata, illi perpetuo coniungitur, immensa pene potestate, in elar-
gitione omnium gratiarum quae ex Redemptione profluunt. Iesus
Rex est saeculorum aeternorum tum iure naturali tum iure ac-
quisitionis; per ipsum, cum ipso et sub ipso Maria Regina est
ex gratia, ex cognatione divina, tum iure acquisitionis tum ob
singularem electionem. Eius regnum eadem pollet amplitudine
ac regnum Filii et Dei, cum nihil prorsus ab eius arceatur
dominio ».5?
Duo in praefata pericopa, quoad institutum nostrum, aperte
declarantur : a) Beatae Virginis consortium cum Christo in opere
redemptivo; b) Deipara est universorum Regina iure acquisi-
tionis.
Quoad primum, sedulo notandum est Deiparae cooperatio-
nem ad opus redemptivum veluti fundamentum esse, iuxta
Pium XII, eiusdem Virginis cooperationis ad elargiendos Redem-
ptionis fructus. Ergo prior illa cooperatio cum posteriori iden-
tificari nullatenus potest. Agitur idcirco de cooperatione ad Re-
demptionem obiectivam.$?
Quoad secundum, animadvertendum est munus regium Dei-

" Of. Acta Apostolicae Sedis, 38, 1940. 266: «Ele o Filho Deus, reflecte
Sobre a celeste Máe a glória, a majestade, o império da sua realeza; porque
associada, como Má&e e Ministra, ao Rei dos mártires na obra inefável de hu-
mana Redene&o, Ihe é para sempre associada, com um poder quasi imenso, na
distribuicáo das gracas que da Redenc&o derivam. Jesus é Rei dos séculos eter-
nos por natureza e pcr conquista; por Ele, com Ele, subordinadamente a Ele,
Maria é Rainha por graca, por parentesco divino, por conquista, por singular
eleicáo. E o seu reino é vasto como o de seu Filho e Deus, pois que de seu
domínio nada se exclue ».
* Quod ulterius evincitur ex textu Lrowis XIII ad quem alludit Prus XIÍ
in nota, sc.: «Inde [e coelo], divino consilio, sic illa coepit advigilare Eecle-
siae, sie nobis adesse et favere mater, w£ quae sacramenti hwmanae Redem-
ptionis patrandi administra fuerat, eadem gratiae ex illo in omne tempus
derivandae esset pariter administra, permissa ei pene immensa potestate... ».
(Ene. Adiutricem populi, 5 sept., 1895; Acta Sanctae Sedis, 28, 1895-1896, 130).
Cf. etiam LEONARDUM 4 S. 'TERESIA, «rf. cit., D3 151:
 Corredemptio B. V. M. iuxta Pium XII 535

parae Virginis, non secus ac munus regium ipsius Christi, iure

acquisitionis inniti. Iamvero, « Christum esse Regem iure acquá-
sitionis » nihil aliud in theologia catholica sonat, testantibus
omnibus, nisi « Christum esse Regem quia genus humanum a
captivitate diaboli eripuit ac redemit ». Ergo, donec probetur
Pium XII sensum traditionalem ac communissimum mutare vo-
luisse, eodem plane sensu praefata Pontificis verba regiae Vir-
ginis dignitati aptanda quoque sunt.
De cetero, nec ambigere fas est sollertissimum fidei Magi-
strum theologorum placita optime cognoscere quoad ea quae Chri-
stifidelibus proponuntur. Atqui, omnes fere theologicae discipli-
nae cultores, dum Virginis dignitatem regiam pertractaut, hoc
munus ex eo praecipue stabilire conantur quod Deipara Virgo ad
ipsum opus redemptivum Christi potissimum cooperata fuerit.
Ergo.
Quae omnia pleniorem lucem ex iis adhuc mutuantur quae
Pius XII, ad Petri cathedram nondum evectus, non semel edo-
ue
cuerat. Certocertius, non pollent ista eodem valore eademq
s prolata. Nihilom inus, verba
auctoritate ac testimonia superiu
re:
sunt eiusdem. Auctoris, ideoque loca parallela haud immerito
amplius collu-
putantur quae germanam Pontificis sententiam
strare censentur.
No-
Sic, e. g., in quadam concione ad sodalitatem Dominae
alia assere bat: « De
strae a. bona morte (7 dec., 193), haec inter
ac integr um opus
cetero, Iesu Christi meritorum applicatio unum
. Oportet
constituit eum eorum acquisitione: opus nempe salutis
modo coope-
Mariam ad utramque partem huiusce operis simili
deposc it ».'" In monte Gol.
rari; hoc unitas divinae economiae
ipso (Iesu) offe-
gotha stabat Deipara « sacrifieium una cum
et iura Corredem-
rens ».'! « Ipse (Deus), ut vidimus, et titulum

p. 3: «L'application des mérites

7» Gf. L/Osservatore Romano, S dic., 1937,
d'aille urs, avec leur acquis ition une seule cuvre com-
de Jésus-Christ forme,
Marie coopeér e de la méme maniére auc
pléte: celle du salut. I] convient que
le réclame lVunité du plan divin ».
deus parties de cette méme cuvre: ainsi
Marie rejoint son Fils sur la montée du Calvaire...
" Ibid.: «L'heure venue, divin
la croix se dresse, chargée de son
elle assiste au crucifiement et quand avec lui le sacri-
se.tien t tout auprés , debout , offrant
et sanglant fardeau, elle ».
mous, tandis qu'il s'offrait lui-méme
fice ». ...« elle offrait son Fils pour
536 Conclusio quoad doctrinam Romanorum Pontificum

ptricis ei concessit »."? Ac si haec omnia minime sufficerent, alias

palam statuit animas nostras fuisse « redemptas sanguine et do-
loribus Redemptoris eiusque Virginis Matris ».'?

CONCLUSIO
Omnibus testimoniis praecedentibus sic breviter excussis, iam
liquido patet quam longe a veritate absit conclusio illa a cl.
W. Goossens sequentibus verbis formulata: « Recentiores Ro-
mani Pontifices non solum haud clare, sed nullatenus affirma-
runt cooperationem immediatam Mariae ad redemptionem obie-
ctivam seu ad aequisitionem gratiarum, immo, quidam ex eis,
nempe Pius X et Leo XIII, talem interventum soteriologicum
Mariae haud obscure excludunt, et quidem in ipso contextu as-
sertorum quae a theologis ad fulciendam suam thesim invocari
solent ».?*
Libenter concedimus nonnullos dari textus qui seorsum et in
seipsis considerati marialem Corredemptionem sensu vero et pro-
prio minime evincunt, tum quia optime possent intelligi de coo-
peratione remota ad opus salutis, tum etiam quia ad solam gra-
tiarum dispensationem alludere viderentur. Ast non omnia eius-
dem generis sunt. Etenim praeclarissima quoque testimonia haud
raro inveniuntur in quibus sine ullo possibili dubio sermo est
de quodam interventu proximo, directo et immediato in ipsa Re-
demptione obiectiva, prout ample colligitur ex documentis Be-
nedicti XV, Pii XI et Pii XII. Isti enim Deiparam Corredem-
ptricem diserte celebrant quatenus ipsa acerbissimos crucia-
tus ad crucem Filii perpessa est, eosque summa in nos caritate
offensae Dei maiestati pro nostra omnium salute obtulit; qua-
tenus materna in Filium iura pro hominum redemptione ultro
abdicavit ;quatenus innocentissimam Victimam, nova veluti Eva,
forti fidentique animo in sacrificium redemptivum vere coobtu-
lit, et ita porro, Quomodo possent Romani Pontifices immedia-

7 Ibid., p. 4: «... lui-méme [Dieu], nous l'avons vu, lui a donné le titre
et
les droits de Corédemptrice ».
" Oard. E. PackLLr, Discorsi e Panegirici, ed. 2, Milano, 1939,
p. 370:
«.. anime redente dal sangue e dai dolori del Redentore e della
sua Vergine
Madre ».
'* W. GoossENS, De cooperaiione immediata Matris Redemptoris ad Re-
demptionem. obiectivam, Parisiis, 1939, p. 82.
 Conclusio quoad doctrinam Romanorum Pontificum 531

tam Virginis cooperationem ad Redemptionem obiectivam pres-

sius declarare ac dilucidius exprimere? Num forsam opus est
ut ipsa vocabula « obiectivam » et « immediatam » adhibeant?
Quo valorem testimoniorum Pontificum expeditius enervet,
simpliciter asserit Goossens: «...fere omnia documenta [al-
lata] sunt ordinis paraenetici potius quam dogmatici, id est,
magis student fovere pietatem quam inculcare doctrinam ne
— Verissimum quidem ; sed si documenta sunt ordinis paraene-
tici, quo iure exposcit Goossens ut in illis usurpetur terminolo-
gia technica quae, de cetero, nonnisi abhine paucissimis annis
communis evasit, quaeque tot mariologis haud immerito di-
splicet? "9
Praeterea, animadvertendum quoque censemus, quamvis fi-
nis primarius illorum doeumentorum sit fere semper pietatem
fovere, ex eo minime sequi Pontifices non intendere aliquam
doctrinam, saltem per transennam, inculcare. Cum enim chri-
stianae pietatis unicum fundamentum stabile in veritatibus do-
ctrinalibus reponendum sit, facile exinde intelligitur Romanos
Pontifices, dum Christifideles ad pietatem ac cultum marialem
exhortantur, aptissimam occasionem arripere velle ut illis solida
praebeant fulcimina quibus haec innituntur. Sic, ut unum dum-
et
taxat exemplum in medium afferamus, Pius XI, quo melius
efficacius ad devotionem marialem nos urgeat, validissi mum invo-
discri-
cat Dei Genitricis adiutorium praecipue in ultimo vitae
m causa inni-
mine, et confestim adnectit: « [hoc] ea. potissimu
Iesu Chri-
titur quod Virgo Perdolens Redemptionis opus cum
sto participavit »."'
, vix
Ad valorem praecedentium testimoniorum quod attinet
auctor itate di-
opus est hie recolere ea ab altissima ecclesiastica
expend enda.
manare, unde omnibus liquet ea non esse leviter
induant, eis
Quamquam enim characterem infallibilem minime
praest are tenemu r. Quis enim in
tamen religiosum assensum
ces, dum Christi fideles
dubium vertere audebit Romanos Pontifi
bilitat is privi-
omnes alloquuntur atque docent (etiamsi infalli

'5 W. GoossENS, op. Cit., p. SO.

ógicas, o los estudios marianos
'* Cf, N, Gancfía Ganofs, Orientaciones Mariol
os dias, in Estudi os Marian os, vol. 1, Madrid, 1942, p. 311-8318.
en nuestr
105.
"' Of. Acta Apostolicae Sedis, 15, 1923,
538 Conclusio quoad doctrinam Romanorum Pontificum

legio minime utantur) supremos agere custodes depositi fidei

ideoque singulari gaudere Spiritus Sancti praesidio?
Neque audiendi sunt qui aiunt: « Non fuit Pontificis intentio
hoc vel illud dicere ». Pontificum intentio ex eorum verbis, sensu
obvio et naturali intellecta, colligenda semper est. Probe sciunt
Pontifices eorum effata a longe maiori theologorum coetu (in-
clusis episcopis!) de Corredemptione sensu proprio intellecta
esse, et tamen nihil prorsus in contrarium hac de re decreverunt.
« Vix credibile videtur, — scribit rectissime cl. Keuppens — Ro-
manos Pontifices non statim cohibuisse divulgationem doctrinae
quae tam intime cum Redemptionis mysterio ac unicitate me-
diationis Christi connectitur, praesertim si sic dictus error a
longe maiore parte theologorum ex ipsis S. Pontificis assertis
proponitur. Vel si controversiam statim dirimere non volunt,
ad minus abstinere debuissent in scriptis et allocutionibus ab
ambiguo illo dicendi modo, qui tam facile occasionem praebet
errores spargendi. Iamvero, non modo non abstinent ab illa « am-
bigua » terminologia, sed iterum et saepius eandem doctrinam
variis in cireumstantiis inculcare satagunt. Non mirum proinde
est tot theologos sententiae de immediato concursu B. Virginis
in Redemptione obiectiva firmiter adhaerere, ita ut pauci
tantum, ipsis adversariis fatentibus, hanc doctrinam aggre-
diantur ».'*
Quae cum ita sint, non possumus quin conclusionem nostram
sequentibus verbis concise formulemus : Donec contrarium soli-

"* J. KeuPPENS, Mariologiae Compendium, Antverpiae, 1938, p. 127-128. Cf.

D. Bargmg, Mary at the Foot of the Cross, in Franciscan Studies, 2,
1943, 10-11 :
« Need we say anything more about the position we should take concerning
the
doctrine of Mary's Coredemption? It is true, not all of these pronouncements
of
Supreme Pontiffs are of the same value. Most of them, however, are contained
in offieial documents, in encyclical letters, which are intended to
teach the
faithful safe and sound doctrine. They may not be infallible declarations, but
they are certainly to he received with reverence as coming from the highest
teaching authority in the Church. Furthermore, these papal pronouncements
give us the assurance that we are not treading on dangerous ground in uphold-
ing the doctrine of Coredemption, It is futile to object that the Sovereign
Pontiffs did not mean this or that. In their obvious meaning, their statements
Signify that Mary is Coredemptrix in the sense that she directly
cooperated
with Christ on Calvary, though dependently upon Him, in the acquisition
of
£race, therefore, in the objective Redemption of the human race.
"Though
fully aware of the facet that some authors object to the title of Coredemptr
ix,
the Supreme Pontiffs have sanctioned it. They are not accustomed
in their
 Episcoporum testimonia de Corredemptione B. V. 539

dis probetur argumentis, arbitramur doctrinam de immediata

Virginis cooperatione ad ipsam Redemptionem obiectivam recen-
tiorum Pontificum amplissimo suffragio plane roborari, iis tamen
non oblitis quae de sententia Pii X supra adnotare curavimus.'?

CAPUT II

EPISCOPORUM TESTIMONIA
DE MARIA CORREDEMPTRICE

De episcoporum doctrina relate ad munus corredemptivum

Beatae Virginis iam abhinc undecim annis investigationem quam-
dam instituimus ac publiei iuris fecimus." Cum autem haud
pauca hae de re documenta, antea nobis ignota, hoc temporis
intervallo ad nostram notitiam pervenerint, non inopportunum
iis
fore duximus novam stabilire disquisitionem in qua testimon
nuper detecta in studioso rum utili-
prius memoratis testimonia
tatem adnumerare placet. Praeterea, cum in priori illa disserta-
im
tione episcoporum textus de Maria Corredemptrice membrat
exinde
ac sine ullo nexu logico dispositi prostarent, non parva
ele-
orta est difficultas pro illis qui doctrinalia documentorum
nt. Unde opere pretium no-
menta adamussim excutere satageba
ordine sy-
bis visum est praefata testimonia praesenti occasione
valore ac mo
stematico in unum colligere quo melius de eorum
mento valeat quisque iudicare.*'
or to employ vague or ambiguous
offeial pronouncements to use words lightly
Janguage ».
icum testimoniis de mariali Cor
** CJ]. J. PfcawTET, allegatis diversis Pontif
düvida : Maria náo só deu existéncia
redemptione, concludit: « Logo nío há
ou para Oo sacrifí cio (coope racío mediata e remota), mas
à hóstia e a prepar
juntam ente com ela: cooperacío imediata e
também a ofereceu, imolando-se
de Pio IX em 1854 a Pio XI em 1923
formal à redenc&o objetiva. 'Temos, pois,
elucid acío do assunt o que nos ocupa, t&o explícita
uma constante e progressiva com os termos sim-
ntos, a ser propos ta
e segura que chega, nos ültimos docume e pacíficamente
na já defini tivame nte conqui stada
ples e precisos de uma doutri mossos dias, in Re-
mariol ógica dos
possuida » (A propósito da controvérsia :
Brasile ira, 1, 1941, '16).
vista Eclesiástica is Corredemptio,
s cathol icus et Beata e Virgin
s» Qf, J. B. Canor, Episcopatu
enses, 16, 1939, 801-828.
in Ephemerides Theologicae Lovani Corre-
: Episc oporum doctrina. de Beata, Virgine
*1 Altera disquisitio nostra sed multis
10, 1948, 211-258, hic iterum reproducitur,
demptrice, in Marianum,
testimoniis nuperrime detectis.
adiectis episcoporum
540 Episcoporum testimonia de Corredemptione B. V.

Cum summam episcopalis muneris amplitudinem tota simul

profiteatur christiana traditio, non est cur in extollenda epi-
scopatus auctoritate quoad negotia doctrinalia nimis hic im-
moremur. Omnibus enim explorata res est episcopos, et solos
episcopos, Ecclesiae corpus docens per se constituere, Revelatae
igitur doctrinae legitimi magistri iure censentur atque officiales
christifidelium doctores quibus depositi revelationis custodia eon-
credita fuit. Sunt item episcopi divinitus constituti iudices (et
quidem, positis ponendis, infallibiles) qui ad catholicae veritatis
profectum perennemque evolutionem sollicita cura advigilare
numquam destiterunt. In quaestionibus idcirco theologicis, ab
ilis tutissimum moderamen praestolari nobis oportet, ab illis
insuper solutio definitiva nobis provenire debet. Ex quo iam
plane intelligitur illud Ignatii Martyris monitum apostolicis tem-
poribus formulatum : « Episcopi, per tractus terrae constituti,
in Iesu Christi sententia, sunt ; unde oportet vos in episcopi sen-
tentia, concurrere... ».?? Quae cum ita sint, nemo est qui statim
non videat episcoporum documenta, etiam relate ad peculiarem
quaestionem de Mariae partibus in opere redemptivo, magnum
prae se ferre momentum.
His brevi calamo praestabilitis, propositum iam agerediamur.
Cum episcoporum testimonia infra adducenda *? diversas eor-
redemptivi muneris modalitates diversimode respiciant, opere
pretium arbitrati sumus eorum esserta sequenti methodo in
medium proferre: In arf. primo illos afferemus antistites qui
modo potius generico testantur Deiparam esse humani gene-
ris Corredemptricem quatenus ad opus Christi salvifivum quo-
dammodo cooperata fuerit; in art. secundo, qui rursus quin-
que sectionibus dividitur, illos invocabimus qui diversos Corre-
demptionis aspectus recolunt (sc. Corredemptionem per compas-
sionem, per modum meriti, per modum satisfactionis, per con-
sortium in solutione pretii redemptivi, per consortium in sacrifi-
cio). Recensebimus tunc, art. tertio, nonnulla testimonia in qui-

* S. IcNATIUS ANTIOCHENUS, Epistola ad Ephesios, 3, 4; ed. FUNK, vol. 1,

p. 217.
** Paucissimis cum exceptionibus, afferemus solummodo testimonia epi-
Scoporum recentiorum, praesertim a tempore definitionis dogmaticae Immacu-
latae Conceptionis; alioquin plus aequo nostra protraheretur tractatio.
 Episcoporum testimonia generica 541

bus satis aperte agitur de cooperatione ad Redemptionem sic

dictam « obiectivam »; et denique, art. quarto, quosdam prae-
latos qui de gradu certitudinis huius doctrinae quodammodo 1o-
quuti sunt.
ART. 1l
Testimonia generica

Huc igitur quamplurima revocantur testimonia plus minusve

generica in quibus asseritur Deiparam Virginem esse Corredem-
ptricem nostram quippe quae munere Novae et Secundae Evae,
reparatricis culpae, cooperatricis in opere redemptivo functa est.
Sic, traditionalem antithesim Evam inter et Mariam paucis
verbis redigens, scribit cardinalis B. SaNz y FonÉs: Sicut mulier
[Eva] in primaeva ruina et praevaricatione directum concursum
praestitit, ita vult Deus ut in reparationis processu alia mulier
[Maria] Novo Adamo consocietur et Corredemptricis munere in
hominum beneficium fungatur.**
Item, iuxta eum cardinalem A. I. SCHUSTER, archiepiscopwmn
mediolanensem, sicut Eva fuit auctrix et causa mortis pro tota
eius progenie, ita Beata Virgo, ut Corredemptrix, operi Christi
Salvatoris generis humani intime consociata est.55 Quod plus
minusve testantur cardinalis V. DECHAMPS, C. SS. R., archie-
piscopus mechliniensis,'* cardinalis A. S. TOoUCHET, episcopus
aurelianensis," cardinalis PIANETTI in quadam epistola ad
o y en la, Sagrada Euca-
** Gard. B. SaNz v Fons, Jesucristo en el Evangeli
vol. 1, Madrid, 1819, p. 963-964: «Así como en la prevaricación y la
ristía,
ndo como nuevo Adán, in-
ruina que viene a reparar el Verbo eterno, aparecie
mujer, así también quiere Dios
tervino y tuvo una parte principal y directa la
en otra Eva, que, unida al
que la tenga en la reparación, constituyéndose
asociánd ose por amor a lo que
Adán Redentor, sea la Corredentora del mundo,
Padre y la piedad del Hijo hacían en beneficio del hombre ».
la bondad del
ipsius auctoris operis Discur-
Animadvertimus etiam totum primum volumen
las grandeza s y virtudes de la Santísim a Virgen (Tortosa, 1859),
sos sobre
eamdem quaestionem pertract are.
in qua indixerat comme-
55 Card. A. I. ScuvsrER, Epistola ad dioecesanos
rii ab Assump tione B. M, Virginis anno 1941-1942 per-
morationem XIX centena
agendam. Apud Marianum, 5, 1943, 133.
Malines, s. a., eap. 1-2.
5$ Card. V. DrcnaMPS, La nowvelle Eve, ed. 3,
concione habita in congressu mariali
*' (ard. A. S. ToucnHETr, in quadam
cf. Compte rendu du Congrés Marial tenu à Lyon les 5, 63415
lugdunensi;
8 septembre, 1900, Lyon, 1900, p. 129-130.
542 Episcoporum testimonia generica

Pium IX, PnH. ALLEGRO, episcopus albinganensis,? necnon

exefhius L. E1jo Ganav, Patriarcha Indiarum Occid. et episcopus
matritensis-complutensis.*^
In perficiendo opere redemptivo — sic ait cardinalis J. S. VAU-
GHAN — Beatissima Virgo Maria socia sui Filii esse debebat; et
praecise ob istam penitissimam associationem in opere Christi
salvifico, iure assequuta est Deipara singularem Corredemptricis
titulum.?' Idem prorsus sonant verba cardinalis P. SCHIAFFINO.??
Consonat omnino cardinalis A. GASQUET, O. S. B., qui in con-
cione quam habuit in sessione inaugurali congressus mariani
Romae a. 1924 celebrati, asseruit Mariam esse Corredemptricem
nostram quatenus vinculum exstitit divinitatem inter et huma-
nitatem, necnon quatenus ad cunctam Redemptionis economiam
potissimum cooperata est.??

** Card. PrawrTII, apud Pareri dell'Episcopato Cattolico... sulla definieione

dogmatica, dell'Immacolato Concepimento della Beata Vergine Maria, Roma,
1852, in appendice, p. 146.
* PH. ALLEGRO, Presentazione di Maria al tempio; apud Fiori Mariani,
Napoli, 1907, p. 136; necnon in quadam concione Sacro Cuore di Maria, ibid.,
p. 849.
*? L. Ergo Ganar, Circular sobre ei Santo Rosario, 10 Sept., 1919, in Boletín
Hclesiástico de Vitoria, an. 55, n. 18, apud G. ArasrRUEY, T'ratado de la Virgen
Santísima, Madrid, 1947, p. "741. Vide etiam ipsius excmi. auctoris Circular
sobre el mes de María, in Boletín Eclesidstico de Vitoria, an. 56, n, 8, apud
G. ALASTRUEY, 0p. Cit., p. 41.
? Card. J. S. VauaHaM, The Young Priest, London, 1904, p. 47: «In ecarry-
ing out the great work of Redemption, the chief solace and companion of Jesus
was to be Mary... From the first moment she had been in closer sympathy with
Him than all the angels and saints put together... She was nearer Him during
His Passion and in her proper place by the side of the Divine Priest as He offer-
ed the Divine Victim upon the altar of the Cross. "Through the knowledge of
the Priest and His intentions, through her love and sympathy—the greatest
possible—for her Divine Son, through the close association of her soul with
His in the work of redemption, she has obtained the singular and unique title
of OCo-redemptrix », Cf. etiam ipsius Sermon on Devotion to Mary, in TAe
Homiletic and Pastoral Review, 3, 1903, 540 sqq., neenon TAe Worship of the
Blessed Virgim Mary. ibid., 6, 1906, 820.
^? Card, P. Sonr4rFINO, La Madonna delle grazie, apud collectionem iori
Mariani, Napoli, 1907, p. 391 : « Lasciamo, o signori, da parte che per Lei [Maria]
ci venne ristorata la vita perduta; che fu s! nobile la parte che prese nella ripa-
razione universale da meritarle il nome di Corredentrice ».
*' Card. A. GasquET: «Pensare a Maria, parlare di Maria vuol dire ricor-
dare Colei che ? la Corredentrice del genere umano, la Mediatrice tra l'uomo
e Dio... il gran vincolo tra lumanità e la divinità, un gran fattore di tutta
l'economia della redenzione », apud L'Osservatore Romano, 19-20 maggio, 1924,
 Episcoporum testimonia generica 543

Si Iudith — scribit cardinalis J. GrBbPONS, baltimorensis ar-

chiepiscopus — appellari meruit « beata inter mulieres » quia
Israelitas a temporalibus calamitatibus eripuit, quanto potiore
iure hunc titulum promeret Deipara Virgo quippe quae tam active
ad Redemptionem nostram contulit? ?^
Testante exefüo J. EvRaRD, episcopo moeldensi, non tantum
Redemptoris personae ac dignitati consociata est Maria, verum
etiam ipsius operationibus (redemptivis), ac proinde est humani
generis Corredemptriv ac Mediatrix cum Christo ab omnibus
salutanda. ?*
Quod fatetur etiam Sanctus ANTONIUS MaRrA CramET, archie-
piscopus Sancti Iacobi de Cuba, asserens Deum infinita media
habere ad operandum quidquid Illi placet; attamen, in ordine
communi et iuxta ea quae facta sunt, Redemptio absque Maria
non concipitur et propterea Beatae Virgini, quatenus Corredem-
ptrici, ea omnia per participationem competunt quae naturaliter
Filio suo conveniunt.
Nec dissimilis est doctrina quam tradit excihus J. A. BUSSOo-
LARI, O. F. M. Cap., archiepiscopus modenensis, iuxta quem iure
meritoque congruit Beatissimae Virgini praefatus Corredemptri-
cis titulus, quum non solum participaverit ipsa in omnibus quae
pro nobis egit Redemptor, verum etiam quia sua ipsius erat Vi-
ctima in eruce immolanda.*?
n. 118; verba desumimus ex J. M. DBovrm, B. V. M. hominum Corredempiriz,
in Gregorianwm, 6, 1925, 568.
*4 Qard. J. Gigpows. T'he Position of the Blessed Virgin in Catholic Theology,
Catholic Quarterly Review, 3, 1878, n. 12, 606: «And if Judith
in American
the children of Israel
deserved to be ealled blessed among women in rescuing
ealamities, how much more Mary, who cooperated so actively
from temporal
race, deserve that title?» Idem docet in eius
in the redemption of the human
opere Discourses amd Sermons, Baltimore, 19€9, p. 166-167.
*s jJ. Evnanp, Les droits de Marie, noire reine, in Souveraineté de Marie
« Marie, étroitement asso-
(Congres Marial de Boulogne), Paris, 1938, p. 921:
à sa fonction, est Coré-
ciée à la personne de Notre-Seigneur, à sa dignité et
dempirice du genre humain, médiatrice avee Jésus».
Inmaculada Con-
*9€ Sanctus ANTox1IUS M. Crankgr, Sermón segundo sobre la,
, 1860,
cepción de Maria SS8ma., n. 1; Selectos Panegiricos, vol. 3, Barcelona
« Confesem os que Dios tiene medios infinitos para obrar lo que le place;
p. 25:
comün y segün lo que ha hecho, sin María no se concibe
pero en el orden
le convienen por
la redención, y por tanto a ella, como a Corredentora nuestra,
cosas que naturalm ente convienen a su Hijo».
participación todas las
Maria Mediatrice universale, Modena, 1934, p. 7: « Ve-
*! J. A. Bussoranr
dei tempi in cui alle figure doveva succedere la realtà,
nuta poi la pienezza
 544 Episcoporum testimonia generica

Idem sentire videretur excius L. PARLADORE, episcopus San-

cti Marci, qui ad Protoevangelium et Ep. ad Gal. alludens, pa-
lam profitetur: «...liquet Filium Aedemptionis opus perfecisse
cum Matre, in Matre et per Matrem: quibus positis, est qui as-
serat redemptione Kedemptricem. eguisse? ».?*
Iuxta mirificam divinae Providentiae dispositionem — scri-
bit excfhus G. GrACCI, episcopus nyssenus — Beata Virgo intime
coniungitur et consociatur omnibus mysteriis quae in morte Chri-
sti perficiuntur; et subnectit: Nova Eva, ut generis humani rui-
nam. restauret, cruci Iesu accedit et una cum Illo omnem huiusce
mysteriosae arboris amaritudinem degustat.?* Quod plus minusve
repetunt excíüi domini E. CANO, episcopus bosamus,"" F. ZUNNI
CASULA, episcopus wcellensis et terralbensis,? KyRILLOS II, pa-
triarcha coptus catholicus alexandrinus,""? B.pg UnrARTE,O.F..M.,
vediamo Maria Santissima che accanto al suo divin Figlio inizia quella mis-
sione di madre amorosa, nutrice e custode dellumanato Verbo, opera che le
ha meritato il titolo di Corredentrice del genere umano, Ben a ragione tal titolo
si conviene alla B. Vergine, poiché essa non solo partecipó a quanto fece il Re-
dentore per noi, accompagnandolo coll'affetto piü tenero ed unendosi Spiri-
tualmente alle sue pene, ma in modo molto piü intimo, perché avendo dato al
divin Verbo lumana carne, fu qualche cosa di suo che pati e fu immolato
sulla croce ».
* L. PanLA»oRE, in quadam epistola ad Pium IX, apud Pareri deli Episco-
pato Cattolico sulla definizione dogmatica dell'Immacolato Concepimento del-
la B. V. Maria, vol. 7, Roma, 1852, p. LXIV, nota.
* F. Giacor, Vita della Beata Vergine, ed. 2, Roma, 1901, p. 351: «L'Eva
novella per ristorare la ruina della wmanità, si appressa alla croce di Gesü,
e con Lui gusta tutta l'amarezza di questo albero misterioso ».
"* E. CANO, Orazione panegirica alla SSma, Vergine Maria incoronata di
Bonaria, 90 aprile, 1867, Cagliari, 1876, p. 14: «La Redenzione ristorava l'uma-
nità riparando ji danni e le onte della colpa originale. Un secondo Adamo in
Cristo, ed una seconda Eva in Maria dovevano ristabilire e perfezionare il
genere umano... Ecco la divina missione della Corredentrice ».
7* F. ZUNNI Casu1A, Omelia in occasione del giubileo della definizione dog-
matica dell'Immacolata Concezione, Cagliari, 1880, p. 26: «..la sua perfe-
zione [di Maria] le meritó di venir associata alla grande opera della Reden-
zione e la gloria di Corredentrice ».
"? KyniLLos II, Le mois de Marie dans la liturgie alexandrine des coptes,
in Congrés Marial tenu à Fribourg (Suisse); Compte rendu, vol. 1l, Dlois, 1903,
p. 338: « Cette participation de Marie à l'eeuvre de notre rédemption consiste en
ce qu'elle a joué dans notre salut et par rapport à Adam ». 7 bid., p, 340: «Se-
lon 1a synthése de notre office marial, la qualité de Marie comme Mére de Dieu,
associée à son Fils dans l'oeuvre de notre salut, est la racine de tous les dons
divins qui ont orné son áme et son corps... ». Et p. 948, sibi approprians verba
offücii T'héotokies, exclamat: «Salut à toi [Marie], rédemption d'Adam notre
pére ».
 Episcoporum testimonia generica 545

episcopus tit. de Madaura, vicarius apostolicus de Ucayali '**

H. ManTÍNEZ Y SaEz, O. F. M. Cap., episcopus Sti. Christophori
de Habana ,'?* JJ. Dg NrrTIS, episcopus castellanensis,'?* F. Guir-
LIBERT, episcopus foroiuliensis et tolomensis,'?* M. CONTRATTO,
O. F. M, Cap., episcopus acquensis,'" et R. PALAZZI, O. F. M.,
episcopus hemcewuvensis.!9?
Non pauci praelati doctrinam immaculati conceptus ex mu-
nere corredemptivo Beatae Virginis eruere conantur. Quosdam
dumtaxat recensebimus. Audiatur, e. g., excfius A. MkoRo, al-
meriensis episcopus : « In antiphona Salve Regina, vitam, dul-
cedinem et spem nostram [Mariam] appellat [Ecclesia], et ani-
madvertendum equidem quod cum ab Adamo primo parente ve-
niat ad nos originale contagium, non clientelam praesidiumve,
nisi tamquam filii Evae in eadem oratione Dominae nostrae sata-
gimus: cum inter virginem exitii universalis et Virginem uni-
versalis reparationis antithesis mysteriosa in eo adumbretur:
creationis inter virginem et inter Virginem Redemptionis : inter
virginem mundum naturalem terminantem et inter Virginem
mundum supernaturalem incipientem atque finientem. Virgo
praevarieatrix in iustitia originali condita, ut e manibus Dei

13 B. pg UnranrE, La Santísima Virgen y la Eucaristía, in Florecillus de

San Antonio, 99, 1940, 86 (infra citandus ubi de Virginis consortio in sacrificio
erucis).
14 KH. MaRríNEZ v SaEz, La Virgen María em sus relaciones com Dios, com
los ángeles y con los hombres, vol. 3, Madrid, 1868, p. 18, ubi refert quod inde
a Deiparae in eoelum Assumptione, iam christifideles «empezaron à invocar
su amparo y protección, pues aprendieron de los Apóstoles mismos a llamarla
Madre de los creyentes, y vieron en ella a la Corredentora del mundo, a la
depositaria de los misterios, a le tesorera de Dio..». Iuxta auctorem ($bid.,
p. 14), Mariae Corredemptio consistit in quadam coneausalitate directía ad opus
redemptivum.
155 Jf. Dg NirrIs, in quadam epistola ad Leonem XIII, an. 1902; apud HrN-
TRIOH DE Moos, Petitiones de Assumptione corporea B. V. Mariae in coelum defi.
nienda ad Sanctam Sedem delatae... l'ypis Polyglottis Vaticanis, vol. 1, 1942,
p. 4062.
195 F, QUILLIBERT, in quadam epistola ad Pium X, an, 1908; apud HENTRICH-
Dg Moos, Petitiones de Assumptione corporea B. V. Mariae.., vol 1, Typis
Polyglottis Vaticauis, 1942, p. 1003. :
19 M. CowTRATTO, in quadam epistola ad dioecesanos; apud Pareri deli Epi-
o
scopato Cattolico... sulla defimigione dogmatica dell/Immacolato Concepiment
della B. V. Maria, vol. 6, Roma, 1852, p. 623.
Cina,
1:5 R. ParaAzzi, Le prime novieie framcescane di Maria Addolorata in
in Le Missioni Francescane dei Frati Minori, 18, 1940, 94.

35
546 Episcoporum testimonia generica

quantum ad carnem et spiritum seu mentem virgo exiret, iisque

Virgo Corredemptriz dotibus orbata? ».'^ Idem fere invenies
apud cardinalem I. GoMá, archiepiscopum toletanum ?!* necnon
M. MIRONE, episcopum sulmonensem, in quadam epistola ad
Piumarx 2"
« Prior Eva, quae omnia pessundedit, non potuit — testante
excfio D. DurfTRE, episcopo Niverni — in ortu perfectior esse
quam posterior Eva (Maria), quae omnia reparavit ».'? Nee alia
est argumentatio exefii N. WhIS, episcopi spirensis, qui ad
Pium IX ita scribit: « Virgo erat ante omne aevum electa ut 4n
reparando humano genere eiusque salute promovenda partes sibi
ab aeterno destinatas susciperet; quapropter et a peccato origi-
nali erat praeservanda ».!!?
Ad eundem Pontificem scribebat excífius N. Gor1A, cariaten-
sis episcopus : « Admissa plenitudine caelestis gratiae primaevae
matri viventium divinitus elargita ab origine mundi, nonne opor-
tebat secundae [matri] illius damni reparatrici iam deputatac,
idem caeleste munus elargiri? ».!'^ Et ulterius: «...enixe de-
precor Beatitudinem Tuam, Pater Sancte, ut ea qua polles in-
deficienti potestate utaris ad conceptionem divae Mariae, absque
macula ulla secuta discernendum; ad mandandum omnibus
Sanctae Ecclesiae Tuique filiis ne eorum aliqui audeant in po-
sterum de illorum Corredemptricis illibata conceptione aliquando
suspicari »."* Eadem idea de Maria Nova Eva, primaevae prae-
varicationis Reparatrice eum Christo, passim recurrit apud car-
dinalem SiLICEO, archiepiscopum toletanwm,!'* L. A. PAvy, epi-
1*? A. MkonO, in quadam epistola ad Pium IX; apud Pareri dell 'Episcopato
Cattolico..., vol. 1, Roma, 1851, p. 180.
'" Card. I. GoMÁá vy Towás, María Madre y Sefiora, ed. 2, 'T'oledo, 1938, p. 70
et 241-249.
"' M. MiRONE, in quadam epistola ad Pium IX; apud Pareri deli Episcopato
Cattolico..., vol. 9, Roma, 1854, p. 199.
"U? D. Dur£rmE, iu epistola ad Pium IX; apud Pareri dell/Episcopato Cat-
tolico..., vol. 3, Roma, 1851, p. 244.
"* Apud A. Roskováwy, Beata Virgo Maria in suo conceptu immaculata,
vol. 5, Budapestini, 1873, p. 274,
7^ N. Gorr4, in epistola ad Piuin IX; apud Pareri dell'Episcopato Catto-
lico..., vol. 9, Roma, 1854, p. 158.
75 N. Gor1A, op. cit., 159-160.
'* Card. SrricEo, Opüsculos Marianos, Lérida, 1891; Exposición de la Sa-
lutación angélica, vol. 1, p. 45: « De la primera mujer Eva, tentada por el
ángel malo, nos vino todo género de males; de tí, oh María, saludada por el
 Episcoporum testimonia generica D4T

scopwm, algeriensem,"" J. E. BOURRET, episcopum ruthenen-

sem '"'? neenon exefüum JosuvE a Ssfiho Redemptore, archiepisco-
pum. teatimwm, qui in eius epistola ad Pium IX ita exelamat :
« Salvatris perditi orbis et damnationi obnoxia? ».''* Quasi di-
ceret: Illa quae nos eripuit a servitute peccati, nequaquam po-
tuit peccati vinculo ligari!
Memoratis episcopis adiungendi sunt nonnulli qui Deiparam
Virginem Corredemptricis titulo simpliciter salutant atque exor-
nant. Sic, inter alios, cardinalis D. FERRATA, in oratione inaugu-
rali die 27 nov. 1904 in Palatio Lateranensi habita ;'?? cardina-
lis M. LEGA, tusculanensis episcopus;'?* cardinalis G. VAN Ros-
suM, C. SS. R.;'? cardinalis G. PIGNATELLI DI BELMONTE, in
quadam alloeutione die 24 decembris 1934 coram Summo Ponti-
fice magnoque EE, cardinalium coetu;"? cardinalis C. D. Mr-
NORETTI, archiepiscopus iamuensis;"?* excihus M. MANZO, archie-
piscopus syracusanus, in quadam epistola ad Pium IX ab eo pe-
tens quatenus doctrinam de Immaculata Virginis Conceptione
definire dignaretur; I. pnE BrANCHI-DOTTULA, archiepiscopus
tranensis et nazarenus, cum Summo Pontifice de eadem re tra-
a de toda
ángel bueno, nos vienen todos los bienes». Jbid., p. 93: « Reparador
ruina ». Ibid., p. 55: « Reparador a de la universal ruina ».
Choiv de dis-
17: L. A, Pavy, Les victoires de Marie; apud J. GUILLERMIN,
la, Trés-Sainte
cours et allocutions des plus célébres orateurs contemporains sur
que Celle qui
Vierge; ed. 6, pars prima, Paris, 1892, p. 276: « Eüt-il convenu
réparer la faute d'Eve commencát par en étre la victime? ».
devait
La glorification anti-
us Jf, E. BounnET, Instruction Pastoral, 5 aug., 1884,
de discours et allocu-
cipée de la Vierge Marie; apud J. GuiLLERMIN, Choi»
faute! O felix culpa!
tions..., ed. 6, pars prima, Paris, 1892, p. 28: «OO heureuse
ur; mais heureuse aussi
Oui, heureuse coulpe qui lui a valu Jésus pour réparate
ce ».
parce qu'elle lui a valu Marie pour réparatri
13 Josuk a Ssmo. Redemptore, apud Pareri dell'Episcopato Cattolico...,
vol. 7, Roma, 1852, p. VII.
internazionale mariana
127 Gard. D. FrRRATA, apud Caíalogo dell'esposizione
nei Palaeei Laterano, Roma, 1905, p. 11.
M. Lrca, La santificazione della festa; apud Nozee d'oro sacerdo-
13 Gard.
di Frascati, Prefetto della
talá del Cardinale Michele Lega, vescovo subwrbicario
p. 120.
Congregazione dei Sacramenti, Faenza, 1933,
G. VaàN RossuM, Sanctus Alphonsus et Immaculata Conceptio
12 Qard.
B. M. Virginis, Romae, 1904, p. VIII.
26-27 dec.,
1:3 Gard. G. PravarELLI nr BELMoNTE, apud L'Osservatore Romano,
1934, p. 1.
sept., 1937, p. 2.
1:4 Card. C. D. MrwonErTI, apud L'Osservatore Romano, 20-21
deli Episcopato
3:5 M. MANZOo, in quadam epistola ad Pium IX; apud Pareri
Cattolico... vol. 9, Roma, 1852, p. 201.
548 Episcoporum testimonia generica

ctans;?*; D. AMBROSI, episcopus ierracinensis;?" I. SERRANO,

episcopus acernensis, qui doctrinam Immaculati Conceptus ex
munere corredemptivo deducere conatur;'?* R. ToRRIJOS, episco-
pus pacensis;?? J. HoU, vicarius apostolicus de Taichow ;!*?
PH. ARTICO, episcopus astiensis;?' cardinalis E. MANNING, ar-
chiepiscopus westmonasteriensis ;'?? A. RoSKOVÁNY, episcopus ni-
triensis ;?? A. BERSANI, episcopus patarensis ;?* V. FACCHINETTI,
O. F. M., episcopus niciotanus, qui incorruptibilitatem eorporis
Deiparae probat per recursum ad eiusdem Virginis Corredem-
ptionem ;'?? C. A. DE L4 TovR D'AUvVERGNE, archiepiscopus bitu-
ricensis;?* A. PaINO, archiepiscopus messanensis, in Litteris
quadragesimalibus anni 1942;'?' TI. B. Luis PÉREZ, episcopus
ovetensis ;,'?* B. BOoNAZZI, archiepiscopus beneventanus ;'?? excel-
lentissimus E. A. CHAPTAL, episcopus isindensis;* A. P. GaU-

?7* I. nE B1ANCHI-DOTTUIA, in epistola ad Pium IX; apud Pareri dell'Epi-

$copato Catitolico..., vol. 1, Roma, 1852, p. 10.
"7' D. AMBROSI, apud HeNrRICH-DE Moos, Petitiones dé Assumptione corpo-
TreG..., VOl. 1, p. 882.
57* J. SeRRaNO, De Immaculata Conceptione, Neapoli, 1631, lib. 22de28p22;
n. 21.
"* R. TonRIJOS, apud HtkwTRICH-Dk Moos, Petitiones de Assumptione corpo-
T00,., vol 15 p: 1215
?* J. Hov, apud HENTRICH-DE Moos, op. cit., vol. 2, p. 224.
?! PH, AnrIOO0, in quadam epistola ad Pium IX; apud Pareri dell/Episco-
pato Cattolico..., vol. 1, Roma, 1852, p. 324-325.
7? Oard. E. MANNING, in praefatione operis Patris P. JEANJACQUOT, Snm-
ples eoplications sur la coopération de lg trés Sainte Vierge à Uewvre de la
Rédemption, ed. 3, Paris, 1889, p. VIII-IX.
5* A. Roskováwy, Beata Virgo Maria in suo conceptu immaculata, vol. 3,
Budapestini, 1873, p. 428.
"* A. DBERSANI, 7] mese di maggio, ed. 5, vol. 12, Lodi, 1881, p. 141. Cf.
etiam excmum. I. Zuccano, episcopum calatasinianensem, apud HkrkwTRICH-DE
Moos,. 0p .cit., vol. 1, p. 437.
"5 V. FaccHiNETTI, Antonio di Padova, Milano, 1995, p. 153.
?7* O. A. DE rA ToUR P'AUVERGNE, /nstruction pastorale à l'occasion du
couronnement de la statue de N.-D. du Sacré Coeur à Issoudun, 8 sept., 1869;
apud J. GuILLERMIN, Choi de discours et allocutions des plus célébres orateurs
contemporains sur la "I'rés-Sainte Vierge, ed. 6, pars secunda, Paris, 1892,
p. 121-131.
7" A. PaINO, in litteris quadragesimalibus anni 1942 ; apud Marianum, 5,
1943, 136. to eg
5* J. B. Luis PÉREZ, apud HxNrRICH-DE Moos, Petitiones..., vol. 2, p. 495.
7* B. BoNazzr, apud HewTRICH-Dk Moos, op. cit., vol. do ps:
'" E. A. CnaPmaL, Marie, Mére du Prétre, Paris, s. a., p. 28-29, 93.
 De diversis Corredemptionis aspectibus 549

DRON, episcopus ebroicensis;^! P. A. SABADEL, O. F. M. Cap.,

archiepiscopus corinthiensis ;'^? F. LovatNorTI, episcopus Sti. Se-
verini;^* C. CARULLO, O. F. M., tune episcopus lacedonensis,
nunc autem archiepiscopus compsanus;'** F. M. Du Bors DE Là4
VILLERABEL, episcopus amneciensis ;'^* necnon Episcopatus unitus
Reipublicae Cubanae in Litteris Pastoralibus anno 1936 ad cle-
rum et christifideles totius Insulae conscriptis; documento sub-
scripserunt : exefii domini E. Ruíz v RopRÍGUEZ, archiepiscopus
Sti. Christophori de Habana; V. ZUBIZARRETA, C. D., archiepi-
scopus Sti. Iacobi de Cuba; S. SAINZ Y BENCOMO, episcopus ma-
tangensis; H. PÉREZ SERANTES, episcopus camagwueyensis; et
E. Manríxgz Y DALMAU, C. P., episcopus centumfocensis.'**

; ART. 2

De diversis Corredemptionis aspeetibus

Beatissimae Virginis Corredemptio nihil aliud est, omnibus

et
consentientibus, nisi participatio quaedam (secundaria quidem
subordinata) ad ipsum opus redemptivum Christi. Cum autem,
fun-
docente catholica theologia, Christus Redemptoris munere
ctus fuerit pro nobis patiendo et moriendo, gratiarum thesau-

la, pénitence, in Marie Co-

11 A. P. GaupnoN, Notre-Dame de La Salette et
Grenobl e-La Salette), Lyon, 1948,
rédemptrice (N* Congres Marial National,
:
p. 369.
Paris, 1918, p. 23,
142 p, A. SamapnkL, A Marie Immaculée,
del culto verso la, Madre
13 &. LowGrworrI, / benefici individuali e sociali
in Maria Madre della Misericordia. Celebraeioni centenarie;
della Misericordia,
Congresso Regionale Mariano, Macerata, 1947, p. 44, 65.
Primo
lL/Assunzione alla luce della Redeneione, in Atti del Com-
14 C. GanULLO,
p. 14-16.
gresso Mariano di Avellino, Avellino, 1946,
DE LA VILLERAB EL, Letíre Pastoral... à l'occasion du Tri-
145 F, M. Du Bois
de clóture de l'année sainte, 1935. (Revue du diocése d'Amnecy, 4. 4. 35);
duum
col. 991. Si hie solummodo titulum
apud Lg Documentation catholique, 33, 1935,
m ad episcopatum evectus esset, Cor-
Corredemptricis adhibet, tamen antequa
proposuerat in eius dissertatione His-
redemptionem sensu proprio satis clare
mariale pendant les neuf
toire et évolution de la doctrine de la Corédemption
breton tenu à Guingamp.
premáers siécles; apud Troisiéme Congrés Marial
im p. 145, 151, 156, 170, 171.
1910, Saint-Brieuc, 1911, p. 145-171; cf. praesert
Sres. Arzobispos y Obispos
146 Qf, Carta Pastoral de los Ezcmos. y Rdmos.
Corona ción de la SSma. Virgen de la Caridad del Cobre,
de Cuba sobre la
Santiago de Cuba, 1936, p. 8.
550 De compassione corredemptiva B. V. M.

rum nobis promerendo, pro peccatis nostris satisfactionem prae-

stando, pretium redemptivum solvendo necnon seipsum in ara
crucis immolando, iam quaeritur utrum ad mentem episcopatus
catholici praefata Virginis cooperatio easdem modalitates revera
induat. Quaestionem igitur quinque sectionibus pertractabimus.

Sectio A. — De Corredemptione per compassionem.

Sub hoc capite illos praelatos memorabimus qui simpliciter
testantur Mariam esse generis humani Corredemptricem quate-
nus propter nostram salutem plurimum peressa est. .
Sit in primis cardinalis P. Marrr, archiepiscopus pisanensis,
iuxta quem iam a tempore Annuntiationis acceptaverat Deipara
munus « reginae dolorum » antequam illud « coelorum reginae »,
et praecise ob amaritudinis calicem propter nos delibatum, i. e.
ob acerbissimas poenas pro nobis in Calvaria toleratas, nostra
Corredemptriz evasit." Quod sic contrahit excfüus V, ZUBIZAR-
RETA, archiepiscopus Sti, Iacobi de Cuba, asserens: « Deipara
merito nuneupatur Corredemptries quia consociata est passioni
F'üli sui ».!*?
Idem senserat saeculo elapso excfius J. B. MALOU, episcopus
brugensis: In ordine executionis Maria exstitit Corredemptriz
nostra ob hanc nempe causam, quia in doloribus Filii sui potis-
simum participavit.'^?* Cui omnino consentit excmus L. J ANSSENS,

1 Oard. P. Marrr, Omelia letta nel solenne Pontificale del 26 aprile 1908
nella Cattedrale di Cagliari, p. 3: «Per noi già nell'Annunziazione aveva
ac-
cettato di essere, prima che del cielo, la regina dei dolori: per noi aveva as-
saporato il calice delle amarezze e salendo l'erta sentiva che lassü, sotto gli
Spasimi piü acerbi che cuor di madre possa provare, sarebbe diventata !a
Corredentrice nostra». — Card. Onsrw1 (postea BENEDICTUS XIII) in quodam
sermone de compassione Virginis loquitur de «le nostre ossequiose riconoscenze
con gli atti pià proprii della nostra gratitudine non men verso il nostro aman-
tissimo Redentore, che verso la nostra amantissima Corredentrice »; apud Ser-
moni sopra. la, vita, della gloriosissima Vergine e Madre di Dio, Maria, nostra
Signora, delti ne' sabati dal Cardinale arcivescovo Orsini, dell'Ordine de^ Pre-
dicatori, nella sua, metropolitana, di Benevento, ora Benedetto XIII, felicemente
regnante, Benevento-Firenze, 1728, sermone 90, p. 368.
'"* V. ZunizangETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935,
p. 805.
'? J. B. Marou, I/Immaculée Conception de la bienheureuse Vierge Marie
considerée comme dogme de foi, vol. 2, Bruxelles, 1857, p. 224:
«Dans Vl'exé-
cution, Marie a été Corédemptrice du Sauveur, par ce motif encore
qu'elle a
pris une grande part aux souffrances de son Fils».
 De compassione corredemptiva B. V. M. 551

episcopus bethsaidensis, sic scribens: « Corredemptricis missio-

nem Beata Virgo tum in Filii conceptione ipsi intime coniuncta,
tum sub cruce dolorissime ipsi commoriens exercuit ».'*?
Notatu dignissimum censemus testimonium exefii I. P. N1Co-
LINI, O. S. B., assisiensis episcopi, haec asserentis: Beatae Vir-
vinis compassio a Passione Iesu Christi seiungi minime debet;
etenim omnes quos pertulit Filius dolores, pertulit et ipsa, et
quidem propter eundem finem. necnon quia, éurta divina consilia,
Matris dolores ad Redemptionem nostram cooperabantur.'** Quod
diversimode tradit etiam excfius E. MkRRA, episcopus cotro-
nensis.!??
Doetrinam apud theologos communissimam amplectens, pro-
Se-
fitetur excfhus B. GanarULo, O. F. M. Cap., episcopus St.
fundam entum esse
veri, Corredemptionem Deiparae theologicum
.
ad demonstrandam eiusdem Virginis in coelum Assumptionem
pec.
Christus — sic ille — propter illud « similitudinem carnis
assumps it, id est,
cati », effectus naturales peccati in sua carne
Redemp tionem ;
dolorum et mortis susceptibilitatem in ordine ad
s voluit Cor-
idem dicendum est de Beata Virgine quam Christu

De Deo Homine, 2* pars:

15 I, JANSSENS, Summa Theologica, vol. 5, tract.
Brisgovi ae, 1902, p. 55. Cf. eiusdem aucto-
Mariologia - Soteriologia, Friburgi
m En quel sens la Bse Vierge Marie mérite d'étre appelée Co-Ré-
ris articulu
in Revue Liturgique et Monasti-
demptrice et Médiatrice de toutes les gráces,
que, 1, 1922, 225-291.
Ssma. nell'opera della, Reden-
1:31 f. P. Nriconrmwi, Lettera Pastorale : Maria
, 1933, p. 19: « Dalla Passion e quindi di Gesü non si deve di-
zione, Subiaco
Vergine , perche soffri tutti i dolori di lui, con
sgiungere la compassione della
stessa intenzi one, per il medesi mo fine e col medesimo cuore, e perche i dolori
la
alla nostra Redenzione ».
suoi, secondo i disegni di Dio, cooperarono
Napoli, 1907, p. 289: « Perche
152 g. MrnRRA, 5a Desolata, apud Fiori Mariani,
Correde ntrice spiecass e maggiormente, era quasi
adunque la sublime missione di
che Maria si mostras se nei suoi dolori sola, scompagnata per poco
necessa rio
scompagnata da Adamo, stese
dal Figlio suo, come nell'Eden 1a prima Eva, sola,
di morte, e con lei rovinó l'umanità
sciaguratamente la mano all'albero fatale
« I1 dolore della Correde ntrice esser doveva un dolore senza
futura ». Et p. 292:
DvzounG , archiep iscopum bisuntinum, Re-
conforto». Cf. etiam excmum. M.
sacerdotal, Besancon, 1942, p. 309: « Tout ce qu'il [Jésus]
gards sur le ministére Mais
plus douloureux retentissement.
a souffert a eu dans son coeur maternel le
Pére en union avec son Fils. Elle a
elle a tout accepté; elle a tout offert au
salut». Et p. 302: « [Marie] fut associée si intime-
vraiment coopéré à notre
qu'elle mérita d'étre appelée Corédem/pírice ».
ment à la Passion de Jésus
 552 De compassione corredemptiva B. V. M.

redemptricem, et cuius caro, «in similitudinem carnis peccati

»,
subiecta, fuit dolori et morti in ordine ad Corredemptionem.5*
Sat categorica atque explicita nobis videtur asseveratio
exciii L. KERKHOFS, episcopi leodiensis, iuxta quem Virgo
bea-
tissima, media acerbissima eius compassione, ad ipsam gratia-
rum thesauri acquisitionem cooperata est; et subiungit: etiam
ex hoc capite dici iure meritoque potest ipsam una, cum. Christo
hwmanwnm genus redemisse.!54
Audiatur quoque, in eodem sensu, excfius M. SIURI, episco
pus
cordubensis, iam suo tempore scribens: « Beatissima Virgo
ni-
hil unquam fecit aut dixit nisi specialiter movente
et dirigente
gratia Spiritus Sancti; cum autem electa esset a Deo
non so-
lum ut esset Mater Filii sui in assumpta Humanitate, sed
etiam
ut esset absolutissima eius imago ac perfectissima imitat
rix,
quantum ut pura creatura capere poterat, propterea, divino
af-
flante Spiritu, debuit in opere maximo Redemptionis homin
um
Filium imitari, ut quemadmodum Filius, media sua
passione,
operatus est Redemptionem, etiam sanctissima M ater,
media sua
compassione, cooperetur eidem Redemptioni, ac ita
esset nostra
73 B. GanaIULO, LG corporea Assunzione di
Maria al cielo; tradizione e
$cuola, francescana, Napoli, 1902, p. 17-18: «Cristo
assunse nella sua carne gli
effetti naturali del peccato per quel similitudinem
carnis peccati, cioó la su-
scettibilità dei dolori e della morte in ordine alla
redenzione, ma non ne as-
sunse le conseguenze provenienti dalla condanna
del peccato; quindi, compiuta
la redenzione colla sua morte, resuscitato glorioso
, ascese trionfale al cielo,
assumendo le doti della originale giustizia. Lo
Stesso rispetto a Maria, che
Gesü volle Corredentrice al suo fianco. La sua carne
im similitudinem. carnis
peccati, in armonia al suo Figlio, fu soggetta
ai dolori ed alla morte, allo
$copo della redenzione, ma non pià alla eorruzione
del Sepolcro...». Of. Card.
A. Piazza, L'Assuneione della Madonna. Discorso
tenuto nel 59 corso di studi
cristiani in Assisi, 5 settembre 19/7, "Treviso, s. a.,
p. 11: « Nell'Assunzione
di Maria noi vediamo il connaturale coronamento della
sua missione di Cor-
redentrice, nonché il giusto premio del martirio
da Lei sostenuto ». Cf. etiam
exemum. P. Monaaurr, archiepiscopum ravennatensem,
Maria SSma. ai suoi
Sacerdoti, Milano, 1928, p. 359, necnon eiusdem opus
7i mese di maggio per i
Sacerdoti, ed. 2, Milano, 1940, passim.
7* L. KrenkgHors, Marie, mére de Loutes les gráces,
in Revue ecclésiastique
de Liége, 13, an. 1922. Iuxta versionem hispanicam,
unice nobis notam, sie ait:
« María, con su fiat, con sus cuidados maternales,
com su propia pasión, y en
especial, con la ofrenda que de su Hijo hace en la
Anunciación, en la Presen-
tación y en el Calvario, concurre à la adquisi
ción del tesoro de las gracias...
Por todos estos títulos se puede justamente decir
que María, con Oristo, rescató
€l género hwmano ». Apud Zepertori) wnivers
al del Predicator, vol. 4, Barce-
lona, 1931, p. 98.
 De corredemptione per modum meriti 553

cooperatriy et Corredemptriz, sensu quo plures Patres et Do-

ctores loquuntur ».'5?
Hanc eompassionem Virginis Corredemptricis mirifice extol-
lunt etiam exciii domini A. GancíA y Gancía, archiepiscopus valli-
soletanus ;'?* I. MIRALLES SBERT, archiepiscopus-episcopus maiori-
censis;?' A. OROOIJ, episcopus tornacensis, in quadam allocu-
tione ad Congressum Marialem bruxellensem ;?? T. T. LAURENT,
episcopus tit. chersonensis et vic, apost. hamburgensis et luzem-
burgensis;? cardinalis N. MAaRINT;'^ A. CAILLOT, episcopus
gratianopolitanws;'*' et recentissime J. Lr CouU&pIC, episcopus
trecensis.!*?

Sectio B. — De Corredemptione per modum, merit.

Beatissimam Virginem Mariam liberis actibus totius vitae
suae mortalis, et praesertim suis amarissimis doloribus, coopera-
tam fuisse ad opus redemptivum Christi sub ratione specifica
meriti, implicite testantur omnes illi qui explicite affirmant Dei-

15 M, S&runr, /m sacrosancta quatuor lesu Christi Evangelia commentarii

emegetici, vol, 3, tract. 16, cap. 1, Cordubae, 1727. Apud C. nEL Monmar, Fons
illimis theologiae scoticae marianae, vol. 2, Matriti, 1720, p. 382-383.
155 A. GancíA v Gancía, Sermón de la Concepción Inmaculada y de los siete
dolores de la Santísima Virgen; apud G. ArasrRUEY, Tratado de la Virgen San-
tísima, ed. 2, Madrid, 1947, p. 740-141.
157 J| MIRALLES SnaEeRT, Carta Pastoral, 8 aprilis, 1938; apud G. ALASTRUEY,
Tratado de la Virgen Santísima, ed. 2, Madrid, 1947, p. 41.
155 A. OnooIJ, apud Hondelingen van het vlaamsch Maria-Congres te Brus-
sel, 8-11 september, 1991, vol. 1, Brussel, 1922, p. 22: « Door haar lijden, door
haar liefde, ward zij [Maria] onze Mede«verlosseres, en bescehikt zij over al
de schatten van Jezus? hart ».
159 J 'T. LAURENT, Les mgystéres de la Sainte Vierge Marie, Mére de Dieu,
vol. 1, Bruxelles, 1857, p. 260.
199 Card. N. MaRiN1, L'estetica della Stabat Mater, Siena, 1896; prae mani-
bus habemus ed. gallicam ZL'esthetique dw Stabat (traduction avec notes par
J.-C. BRovssoLLE), Paris, 1924, p. 16: «Là, sur la cime du Calvaire, la Mere
regarde son Fils avec des yeux qui n'ont pas de larmes et, comprimant sa dou-
leur immense dans le fond de son coeur, et contemple son Fils qui, au prix de
son sang divin, rachete le genre humain; associée, elle aussi, à Lui et à son
suplice, elle devient, en quelque maniere, véritable Corédempirice des hommes ».
Verba illa «en quelque maniere» non sunt ipsius Cardinalis, sed addita sunt
:
a BROUSSOLLE.
131 A. QarLror, Letire Pastorale pour le centenaire de l'apparition de
ce
N.-D. de La Salette et le Congrés Marial de Grenoble, in Marie Corédemptri
Grenoble-La- Salette), Lyon, 1948, p. XXX.
(5e Congrés Marial National,
1:2 J. Lg Cou&Epic, Marie, Reine de la, paie, in Marie, 3, n. 2, 1949, 13.
554 De corredemptione per modum meriti

param Virginem, ceu Novam Evam, decurrente toto tempore

vitae suae terrestris, integro restaurationis processu, Christo Re-
demptori intime atque indissolubiliter consociatam fuisse. Sed
inveniuntur etiam nonnulli praelati qui hanc veritatem expli-
citis verbis profitentur, inter quos, sequentes nominare sufficiat:
Cardinalis D. MEncIER, archiepiscopus mechliniensis, in eius
Litteris Pastoralibus de Virginis mediatione, ita scribit: Quam-
quam stricte loquendo, unus sit principalis Mediator pro omni-
bus, etiam pro ipsa Beata Virgine, minus verum non est Chri-
stum voluisse ut eius Mater in actu redemptivo sibi consociare-
tur, et (ut theologorum terminis utar) ea quae ipse solus de
condigno promeruit, ipsa Virgo, dependenter ab illo et propter
ipsius voluntatem, de congruo promereret.'? Tdem prorsus tra-
dit dignissimus eius successor, cardinalis J. E. VAN ROoEYy.'**
Arbitratur quoque exefius J. B. MALOU, brugensis episcopus,
quod cum Christus opus redemptivum in Calvaria consummabat,
ibi aderat Beata Virgo quae, suo modo, una cum Filio suo, infi-
nitum meritorum thesaurum co-acquisivit, quibus (meritis) di-
vinae iustitiae satisfactio praebebatur: unde vere exstitit per-
dolens Virgo mundi Corredemptriv.'** Hoc testatur etiam excel-

153 Card. D. MrzncrgR, Lo médiation universelle de la Sainte Vierge et la

* Vraie dévotion à Marie" selon l'esprit de Grignion de Montfort, in Q7wvres
pastorales, vol. 7, Louvain, 1926, p. 448: « Mais, s'il] n'y a, à strictement par-
ler, qu'un Médiateur principal pour tous, pour la Sainte Vierge elle-méme, il
n'en reste pas moins vrai que le Christ a voulu unir sa Mére à son action
rédemptrice et que, pour parler le langage des théologiens, ce qu'Il a mérité
Lui seul en stricte justice, ez condigno, elle l'a mérité dependamment de Lui,
de par sa volonté, en vertu d'une aimable convenance de surerojt, ev» congruo ».
14 Gard, J. E. VaN RoEy, in Litteris Pastoralibus Per Mariam ad Jesum,
20 feb., 1954: «Ses mérites et ses satisfactions [au pied de la croix] sont
agréés par l'infinie Miséricorde, qui a sa place dans les conseils éternels et que
Dieu n'oublie jamais, méme quand il doit manifester sa justice ». Apud J. Brr-
TREMIEUX, La "mariologie de 1942 à 1945, in Marianum, 9, 1947, 13. Cf. etiam
ibid. p. 21-28.
15 f. B. Marovu, L'Immaculée Conception de la. Bienheuwreuse Vierge Marie
considerée comme dogme de foi, vol. 2, Bruxelles, 1885, p. 224-225: « Quand
on econtemple la mére du Sauveur se tenant debout au pied de la croix et
s'unissant à la céleste victime, pour offrir à Dieu le Pére le grand sacrifice
d'expiation, peut-on avee quelque ombre de raison, lui refuser le titre de Coré-
demtrice? L'intention de Marie était unie alors à celle du Rédempteur, sa volonté
ne faissant qu'une volonté avec la sienne. Tandis que l'Agneau sans tache
S'immolait de plein gré pour la salut du monde, Marie le sacrifiait à la méme
 De corredemptione per modum meriti 555

lentissimus dominus E. ManiINI, archiepiscopus amalphitanus.!*^

In eius notissimo Tractatu de Beatissima Virgine Maria Ma-
tre Dei, emfüáus cardinalis A M. LéPrCIER, O. S. M., sequentem
thesim sibi proponit demonstrandam : « Beata Virgo, sua com-
passione, Christo cooperata est in eo quod cwm. ipso... merwit
nostram, salutem ».'?' « Beatissima Virgo de congruo meruit
omne id. quod. Christus de condigno ».!5* Et adhuc : « ... non erit
ambigendum quin Beata Virgo sua compassione, salvandorum
salutem meruerit obtinere, non quidem quasi iste effectus ipsi
aut soli aut tamquam primariae causae foret adscribendus, sed
quia Deus, qui in effectuum productione, etiam in ordine super-
naturali, medias causas ordinat, voluerit ut Beata Virgo ex sua
materna compassione tale meritum compararet cuius virtus in-
finito Christi merito subnixa, ad hominum salutem, tamquam ad
mercedem, ez congruo debitam ordinaret ».'**
Concinit omnino exciius V. ZURBIZARRETA, archiepiscopus San-
cti Iacobi de Cuba, haec asserens: « [Beata Virgo] cum eodem
[Christo] compassa est,... commeruit... in ordine ad redemptio-
nem, generis humani »;"" necnon: Beata Virgo cum Christo ad
Redemptionis opus cooperata est « per modum, meriti de con-
gruo... ».!"'. Cui accedunt testimonia emi cardinalis I. GoMá,
archiepiscopi toletani;? excefi NN. ROBICHAUD, archiepiscopi

fin... elle rachetait avec lui tous les péchés du monde; elle gagnait, en quelque
Elle
sorte, avec lui, le trésor infini des mérites qui satisfait à la justice divine.
est dono vraiement la, Corédemptrice dw monde ».
1*5 E. ManrNI, Candida Rosa; la 8sma. Trinità in Maria Ssma., negli Angeli
e nei Santi, Savona, 1944, p. 54 et 80,
19 Qard. A. M. LéPiorgR, Institutiones Theologiae Speculativae; Tractatus
de Beatissima Virgine Maria Matre Dei, ed. 5, Romae, 1926, p. 487.
155 ()5. cit., p. 488.
19? ()p. cit., p. 489. Of. etiam eiusdem auctoris L'Immacolata Corredentrice,
mystéres
Mediatrice, Roma, 1928, p. 172-115, Cf. exemum. J. 'T. LAURENT, Les
253, 262,
de la, Sainte Vierge Marie, Mére de Dieu, Bruxelles, 1857, vol. 1, p. 30-831.
318; vol. 2, p. 92, 126, 323-924.
p. 801-802.
19 V. ZuBIZARRETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935,
11 Op. cit., p. 804-805.
escritos
52 Gard. I. GoMÁ, María Santísima (obra póstuma); Estudios y
la Virgen, ed. 2, Barcelona, 1947, p. 85: « Es principio uni-
pastorales sobre
congruo todo
versalmente admitido por los teólogos que la Virgen mereció de
Jesucristo [en
lo que su Hijo mereció de condigno», Et ibid., p. 482: « Ora
de condigno; y la
el cielo] y funda la eficacia de su oración en sus méritos
».
Virgen ora eficazmente por iguales méritos de congruo
556 De corredemptione per modum meriti

monctonensis
,!'? J. SINIBALDI, episcopi tiberiensis; "^ P. M. Rit-
CHAUD, episcopus valleguidonensis ''* necnon H. LaMIROY, epi-
scopi brugensis. Hie ultimus, postquam de uno Mediatore agit,
de Maria Mediatrice subnectit: « Attamen, sicut benigne voluit
Deus sacerdotes novae legis esse mediatores, non per naturam
sed per gratiam, mediatores subordinatos sane, sed veros ta-
men, qui munus Christi participant, ita ab aeterno ordinavit ut

"5 N, RonicHAUD, Marie dans la vie du Prétre-Adorateur, in Marie, 83,

n. 4, 1949, 21: «Avec Jésus, Marie consomme lP'euvre de notre rédemption...
elle mérite en union avec Lui toutes le gráces qui découleront jamais du eal-
vaire ».
"* T. SiNrmBALDL, I] Cuore della Madre di Amore, Roma, 1995, p. 163-104:
« Associata al Figlio nello stesso sacrificio, anche la Madre dovea soddisfare
e meritare; cosl intense erano le sue pene, cos] eroiche le sue virtü, cosí ar-
denti le sue preghiere. Le soddisfazioni e i meriti di Maria traggono valore ed
effieacia dalle soddisfazioni e dai meriti di Gesü. Il Figlio soddisfa a titolo
di giustieia, in quanto le sue soddisfazioni sono proporzionate e superiori alla
gravità dei nostri peccati; la Madre soddisfa a titolo di convenienza, in quanto
conviene alla Bontà infinita accettare le soddisfazioni di Maria, le quali, seb-
bene non proporzionate alla malizia delle nostre colpe, sono date da una Per-
Sona cosí degna, cosi santa, cos] amante, cosi addolorata. Có che 4 meriti
del Figlio ottengono per diritto, i meriti della Madre ottengono per amore.
Donde i titoli dati a Maria di Salveeea degli Uomini, di Redenzione degli
schiavi, di Corredentrice del genere wmano ».
"5 P, M. RicHaUD, Marie et Uaction catholique, in Marie; études sur la
Sainte Vierge, (éd. H. Dv Mawoin), Paris, 1949 p. 908: « Marie reste donc
la premiere des laiques, mais quelle apótre! Quelle participation, non pas seu-
lement à l'apostolat de la hierarchie apostolique, mais à la grande médiation
de son Fils. Co-rédemptrice du genre humain, et non pas seulement advocate
écoutée pour obtenir de la divine clemence toutes les gráces dont ont besoin
les hommes, elle a pris une part, la plus étroite qui soit, quoique de facon
subordonée et par simple mérite de congruo, au sacrifice libérateur qui a fait
déverser sur le genre humain les torrents de la gráce divine». Cf. excellen-
tissimum S. Macwasco, archiepiscopum ianuensem, Lettera Pastorale al suo
Clero, 20 dec., 1882, in Le Settimana religiosa, Genova, 31 diec., 1882 (n. 53),
p. 623-627. TTextum desumimus ex dissertatione Patris G. AMERI, Domenico Ar-
naldi; appunti bibliografici, in Atti del Congresso Mariano dei Frati Minori
d'Italia, (1947), Roma, 1948, p. 396-397: «...a lei [Maria] non ripugnava la
morte pro conditione carnis, come si dice nellorazione secreta della messa
dell'Assunta, e ad meriwm, come dice il Toledo. Diciamo ad meritwm, tanto
per se, avendo potuto Maria sempre crescere in merito finché visse sulla terra;
ed anche ad meritum per noi, poiché avendola Cristo voluta quasi Correden-
trice, come dicono i Padri[!], le pene di Maria, e specialmente il suo martirio
appié della croce, tornarono anche a] merito nostro per una certa conseguenza,
e per ottenerci l'applieazione dei meriti del medesimo divin Salvatore». Verba
haee de « applieatione» meritorum non necessario intellegenda sunt sensu ex-
clusivo, ut patet.
 De corredemptione per modum meriti 557

Deum-hominem haberemus per Mariam, et quidem hac ratione

u* Maria partes haberet suas, omnino peculiares, tum in elar-
gienda, tum. etiam in promerenda gratia redemptionis ».'** Et
paulo postea sua facit verba Pii X: « A Christo ascita in hu-
manae salutis opus, de congruo, ut aiunt, (tunc) promeret nobis,
quae Christus de condigno promeruit ».**
In monte Calvariae — testatur execfius L. KERKHOFS, epísco-
pus leodiensis — iuxta crucem Christi Mediatoris stabat Maria
Mediatrix, Mater eius, cooperatrix et socia in eius opere, nobis
de congruo promerens id quod eius Filius em iustitia pro-
merebat.**
Eandem interpretationem notissimi asserti piani detegimus
in quadam Epistola collectiva episcopatus neerlandici, diei 15 au-
gusti 1943, ubi explicite agitur de Corredemptione mariali per
modum meriti et satisfactionis iuxta crucem. Documento sub-
scripserunt : Emus cardinalis J. DE JoNG, archiepiscopus ultra-
iectensis; exfüi domini P. A. HOPMANS, episcopus bredanus;
G. MursaAERTS, episcopus buscoducensis; J. P. HUIBERS, episco-
pus harlemensis; G. LEMMENS, episcopus ruremondensis.'*
r$ H. LaMiRoy, apud Collationes Brugenses, 35, 1935, 297; ex J. BrrTRE-
MrkUx, Adnotationes circa doctrinam B. Mariae Virginis Corredempiricis in
documentis Romanorum Pontificum, in Ephemerides Theologicae Lovanienses,
16, 1939, 769. — Ante eius evectionem ad sedem episcopalem brugensem, scrip-
serat exemus. LaMiROY: « Cooperata est itaque B. M. V. ad ipsam redemptionem,
satis-
qua solus Christus de condigno meruit nobis gratiam et adaequate simul
de con-
fecit pro peccatis nostris; hoc idem quod solus Christus mobis meruit
data
digno, meruit etiam Maria de congruo, et hoc quidem ex gratia ipsi
propter merita Christi-Redemptoris ». (De B. M. V. mediatrice omnium gratia-
rum, in Collationes Brugenses, 21, 1921, 464).
157 H. LAMiRoy, in Collationes Brugenses, 39, 1935, 238. Nota adverbium
excel-
«tunc», tempus praeteritum rectissime designans, Idem prorsus docet
per la Quaresima
lentissimus Pur. M. Orenuwr, La Madonna. Lettera Pastorale
123.
del 194,1, Città di Castello, 1941; apud Marianum, 4, 1942,
ne
15 I, KERKHOFS, in oratione quam habuit die 7 maii, 1995, in congregatio
Marie sa Mére,
prosynodali: « Au Calvaire, prés la eroix de Jésus se tenait
son Fils et
sa collaboratrice, associée à son ouvre et à son sacrifice, offrant
par convenance,
s'offrant avec lui, l'àme transpercée par le glaive et méritant
». Apud Acta
de congruo, ce que som Ils méritait em justice, de condigno...
vidimus apud J. Brr-
congregationis prosynodalis..., Leodii, 1935, p. 12. Textum
Adnotationes circa doctrinam B. Mariae Virginis Corredemptricis
TREMIEUX,
Pontificum, in Ephemerides Theologicae Lovanienses,
4n documentis Romanorum
16, 1939, "71.
J. BrrrRE
1? Excerpta illius Epistolae, in versione gallica, legimus apud
12-18. et 31-32, Cf.
MiEUx, La mariologie de 1942 à 1945, in Marianum, 9, 1947,
558 De corredemptione per modum meriti

Nec praetermittere possumus testimonium excfii G. M. Maz-

Z0CCO, episcopi adriensis, qui in pulcherrima quadam Epistola de
Maria Corredemptrice et omnium gratiarum Mediatrice, ad dioe-
cesanos ita fere scribit: Beata Virgo est causa secundaria sed ni-
hilominus causa vera, realis et efficax nostrae Redemptionis,
quia, wna, cum, Christo omnes gratias promeruit quae nobis neces-
sariae sunt ad aeternam beatitudinem assequendam. Proculdubio
Iesus Christus, verus Deus et verus homo, genus humanum per
se solum, id est, absque cooperatione Mariae, redimere potuisset.
Sed, de facto, hoc noluit facere nisi cum praefata Virginis coo-
peratione.*?
Neque nova apud episcopos diiudicanda est haec doctrina,
cum iam abhine quatuor saeculis AMBROSIUS CATHARINUS, O. P.,
archiepiscopus compsanus, scripserit : « ... haec generatio ex utro-
que est, id est, ex viro et muliere, Christo et Maria, qui ambo
licet fuerint innocentissimi, quamquam Maria per Christum ta-
lis fuerit, tamen super seipsos peccata mostra reiicientes, me-
ruerunt nobis propter suas poenas salutem, primo tamen et
principaliter Christus, ut vir; deinde, quasi mulier, Virgo
ipsa ».!*?!
Quod iam suo tempore explicite, quamvis concise, sic trade-
bat IOANNES VAN NEERCASSEL, episcopus castoriensis: « Meretur
nostram salutem Christus agens et patiens; eam etiam meretur

exemum. A. RkErzs, episcopum S. Mariae, Carta Pastoral: María, Medianera

de todas las gracias, apud J. B. LEHMANN, Salió el Sembrador..., vol. 3, ed. 8,
Buenos Aires, 1947, p. "71.
^" G. M. Mazzocco, Maria Corredenirice e Dispensatrice di tutte le grazie,
Rovigo, 1946, p. 2: «... Maria e causa secondaria ma tuttavia causa vera, reale,
efficace della nostra redenzione, avendoci meritato con Lwi [Cristo] tutte le
grazie necessarie al raggiungimento della nostra eterna felicità. Non vi eé
dubbio che Gesü, vero Dio e vero Uomo, avrebbe potuto da solo redimere l'uma-
nità, indipendentemente dalla cooperazione di Maria. Ma, di faito, Egli non la
volle redimere se non associandosi, nell'opera grandiosa, la, sua, stessa Madre ».
Et p. 4: « Cosi la Vergine Santissima divenne realmente Riparatrice del mondo
perduto, non con merito de condigno, ossia di stretta giustizia, che spetta uni-
camente a Gesü Cristo, perché Egli soltanto, essendo Uomo-Dio, poteva rigo-
rosamente riparare la malizia del peccato mortale, ma con merito e soddisfa-
Zione che i teologi chiamano de congruo, che hanno cioe? il loro fondamento
nella liberalità di Dio e nella convenienza ».
7! A. CaraRINOo, Opusculum de Immaculata Conceptione Virginis Mariae.
Disputationis lib. 8, 14^ persuasio; apud PETRUS DE ALVA ET AsTonGA, Biblio-
theca Virginalis Mariae Mare Magnum, vol. 2, Matriti, 1648, p. 56.
 Corredemptio per modum satisfactionis 559

Maria, tam agendo quam patiendo ».'*? De quo testimonio hoc

animadvertere velim, sc. auctorem adhibuisse praesens histori-
cum non solum quoad meritum Deiparae, sed etiam quod meri-
tum Christi, quamvis in utroque casu evidenter quaestio sit de
merito praeterito, et quidem iuxta crucem.

Sectio C, — Corredemptio per modum satisfactionis.

Quoad aspectum satisfactorium Corredemptionis marialis se-
quentes praelatos memorare sufficiat:
Sit in primis cardinalis ILUNDAIN, archiepiscopus hispalensis,
haec asserens: Beata Virgo acceptavit amaritudinem et profun-
ditatem dolorum eius propter eundem finem et propter easdem
intentiones quibus Christus proprios dolores aeterno Patri offe-
rebat, scilicet, satisfactionem. pro peccatis nostris et redemptio-
nem generis humaná.'*?
Eandem doctrinam proponit cardinalis A. M. LÉPICIER,
cuius sunt verba sequentia: « Haud diffitendum etiam est Bea-
tam Virginem cum Christo pro peccatis nostris satisfecisse »."**
Et adhuc : « ... tenendum est Beatissimae Virginis satisfactiones,
quas Filio suo compatiendo sustinuit, valere ad compensandam
de congruo offensam Deo pro nostra peccata irrogatam ».'**
Hane satisfactionem quam Beata Virgo, quatenus mundi Cor-
redemptrix, una cum Redemptore pro peccatis nostris praestitit,
recolunt etiam excfüi domini J. BynNE, C. S. Sp., vicarius apo-
stolicus de Kilima Njaro (Africa);'** F. DE SANTA, episcopus
132 T. víAN NxkncassEL, Tractatus de Sanctorum et praecipue Beatissimae
Virginis Mariae cultu, tract. 3, Ultrajecti, 1075, p. 216.
1 (ard. E. IrvNDaIN, Epistola Pastoralis occasione congressus marialis
sus
Hispali celebrati an. 1929: « María aceptó la amargura y profundidad de
dolores por las másmas intenciones y fines con que Jesucristo ofrecía al Eterno
y la redención
Padre los suyos, que eran ia satisfacción por nuestros pecados
hispano-
del género hwumano...». Apud Crónica Oficial del Congreso Mariano
americano de Sevilla (1999), Madrid, 1930, p. 54.
134 Card. A. M. LfPiorgR, Imstitutiones Theologiae Speculativae; Tractatus
de Beatissima Virgine Maria Matre Dei, ed. 5, Romae, 1926, p. 490.
L'Im-
15 Card. A. M. LÉPICIER, 0p. cit., p. 491. Cf. eiusdem auctoris opus
.
macolata Corredentrice, Mediatrice, Roma, 1928, p. 163.
epistola ad Pium XI an. 1935: «She should not
1:5 J. ByRnNE, in quadam
not to expiate
have suffered, yet she did. Her sufferings were, however, endured
but ours; thus with our Lord she suffered for us. Being the
her own sins
and the channel
Mother of Jesus, our Brother, she is also our Spiritual Mother
of all grace, of all Redemption. Having empiated cith. Jesus our sins, she is
560 Corredemptio per modum satisfactionis

suessanus;'** episcopi neerlandici in Litteris Pastoralibus supe-

rius citatis; neenon, tempore Concilii Vaticani, J. TH. La4U-
RENT, episcopus tit. chersonensis et vic. apost. hamburgensis et
luzemburgensis 9?
En quoque concisum, ast pulcherrimum, testimonium prae-
clari theologi Ordinis Carmelitani, excfiüi V. ZUBIZARRETA, Gr-
chiepiscopi Sti. Iacobi de Cuba: «[Beata Virgo] cum eodem
[Christo] compassa est, consatisfecit...»; et ulterius: Deipara
ad Redemptionis opus cooperata est « per modum. satisfactionis
etiam de congruo, quatenus compassio vehementissimi doloris
Matris Dei, coniuncta satisfactioni Christi, oblata est Deo in
compensationem de congruo pro peccatis hominum secundum ac-
ceptationem Dei ».!?*
Cui quodammodo consentit excihus E. J. GRELLIER, episcopus

our Co-Redemptress ». Apud HrwTRICH-DE Moos, Petitiones de Assumptione

corporea B. V. Mariae in coelum, definienda ad Sanctam Sedem delatae...,
vol. 2, Typis polyglottis Vaticanis, 1942, p. 155.
7' FP, nk SaNTA, La pace di Cristo nel regno dà Cristo auspicata «lla luce
soave della Vita di Maria Vergine, Venezia, 1924, p, 143: « Sulla cima del
Calvario Gesü non e soltanto il Figliuolo di Maria, ma la vittima universale,
perché là si decidono le sorti della sventurata umanità e perció la Vergine
diviene Corredentrice, mediatrice di salute e di grazia per tutta la famiglia
dei credenti ». «...la Vergine dei dolori, la gran sacerdotessa che in quell'ora si
fosca placa la divina giustizia con lofferta dell'Agnello immacolato » (Ibid.,
p. 12). Eandem doctrinam tradit p. 19, 141, 178-179, ubi agit de Maria Cor-
redemptrice per modum meriti, satisfactionis et co-oblationis iuxta crucem.
"* En episcoporum verba, iuxta versionem gallicam: « De plus en plus,
gráce à Dieu, se fait jour dans la conscience des fidéles la vérité au sujet
du role de Maria dans l'euvre de la Rédemption et de la sanctification des
ámes, Nous avons apris à la connajtre toujours mieux comme l'Assoeciée du
Rédempteur, qui a pw ajouter sa part à la plus haute satisfaction de Jésus-
Christ... Cette co-satisfaction et ce co-mérite ont trouvé avant tout leur réa.
lisation dans Sa douloureuse compassion» (et continuo allegant notissimum
textum Benedicti XV de Corredemptricis satisfactione). Apud J. BITTREMIEUX,
La mariologie de 1942 à, 1915, in Marianum, 9, 1941, 32.
"* J. TH, LaunENT, Vota dogmatica Concilio Vaticano proponenda: «Bea-
tissima Virgo Maria, quae Christo pro salute humana patienti et morienti com-
passa est et postea commortua, divinae iustitiae satisfactionem gratissimam,
pro se innocente nullatenus debitam, praestitit, nostra Corredemptriv cum
Christo effecta est, non quidem quoad necessitatem, eum infinitum Christi me-
ritum abunde suffecit, sed per spontaneam et vere meritoriam associationem ».
Apud K. MoELLER, Leben und Briefe von Johannes Theodor Lawrent..., vol. 8,
Trier, 1889, p. XXIX. Notitiam desumimus ex Patre ARCHANGELO A Roc, in
Collectanea, Francescana, 14, 1944, 280.
'* V. ZunBIzangETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935, p. 804-805.
 Corredemptio per modum satisfactionis 561

valleguwidonensis, occasione 19' centenarii Redemptionis ad suos

dioecesanos scribens: Immaculata Virgo nullum proculdubio ha-
buit peccatum expiandum, immo neque ullam imperfectionem,
cum et ipsis angelis innocentior ac purior exstiterit; sed si nihil
pro seipsa expiare debebat, ob eius tamen caritatem, quantum
in nobis ezpiandum invenit! '*!
Recolere hic iuvat verba excmi J. B. MALOU, iam a nobis su-
perius relata, iuxta quae, dum Christus in ara crucis Redem-
ptionis opus consummabat, aderat etiam Beata Virgo quae, suo
modo, una cum Filio suo infinitum meritorum thesaurum acqui-
sivit quibus divinae iustitiae satisfactio praebebatur; unde vere
exstitit mundi Corredemptrie.'?? Idem prorsus sentiunt Card.
I. GoMá, archiepiscopus toletanus;'?? E, GuERRY, archiepiscopus
tit. archridensis, coadiutor cameracensis;?" G. M. MAZZOCCO,
1 E. Jj. QGnELLIER, Letíre Pastorale... sur ia pari que la "Trés-Saíinte
Vierge a prise à U«wvre de notre Rédemption, Laval, 1933, p. 288: «L'Im-
maeulée Vierge n'a sans doute aucun péché, que dis-je? aucune imperfection à
expier, puisqu'elle est plus innocent et plus pure ques les Anges; mais si
elle n'a rien à expier pour elle-méme, par charité elle trowve qu'elle a tant à
ecpier powr mous et powr tous ses fréres d'ici bas». Cf. etiam Sanctum ANTO-
NIUM M. CraRET, archiepiscopum $ti. Jacobi de Cuba, in quadam concione de
compassione Virginis: « Mírala el Padre [a María] como a compafiera del
Hijo en la obra del humano rescate; y si éste satisfizo dignamente en la inten-
sidad de las penas y dignidad de là persona, quiere que ella satisfaga caanto
cabe en simple criatura, en la duración de los padecimientos. Mírala el Hijo
amantísimo y, por más que desee hacerla partícipe de sus goces, lo difiere para
que vaya cumpliendo en sí misma lo que faltara a su pasión. Adora María los
decretos del Padre para llenar los deseos del Hijo y granjearse el título de
Corredentora, que le es muy grato por sernos ventajoso a nosotros...». Apud
Colección de selectos panegíiricos.., vol. 4, Barcelona, 1860, p. 31-58. Textum
desumpsimus ex N. Gancía GancfÉs, Ung lección de Mariología Claretwana. La
Corredención en la doctrina del Beato Padre Claret, in Virtud y Letras, 8,
1949, ST.
12 Jf. B. Marou, L'Immaculée Conception de la Bienheureuse Vierge Marie
considerée comme dogme de foi, vol. 2, Bruxelles, 1857, p. 224-225 : «' Tandis que
le
PAgneau sans tache s'immolait de plein gré pour le salut du monde, Marie
sacrifiait à la méme fin... elle rachetait avec lui tous les péchés du monde; elle
gagnait, en quelque sorte, avec lui, le trésor infini de mérites qui satisfait à la
divine. Elle est donc vraiment ia Corédemptrice du monde».
justice
13 Gard. I. Gowá, María Santísima (obra póstuma); Estudios y escritos
esüs satis-
pastorales sobre ia Virgen, ed. 2, Barcelona, 1947, p. 468: « Cuanto J
de condigno, tanto satisfieo y mereció de congruo la Virgen, dicen
fizo y mereció
y del mérito
los teólogos. La Iglesia es el sazonzdísimo fruto de la satisfacción
de María» .
1:4 HE. Guxmuy, L'Action Catholique et le message de La Salette, in Marie
(5e Congres Marial National, Grenoble-La Salette), Lyon, 1948,
Corédemptrice

36
 562 Corredem. per consortium in solutione pretii redempt.

episcopus adriensis.'** J. SINIBALDI, episcopus tit. tiberiensis,'?*

et N. ROBICHAUD, archiepiscopus monctonensis.!?*
Nec aliud profiteri videtur F. GuERRA, O. F. M., episcopus
placentinus, iam suo tempore asserens: « Unus vero ac proprius
humani generis Redemptor, Christus Dominus, qui ex toto rigore
iustitiae pro nobis aeterno Patri de condigno solus satisfecit, di-
gnatus est Matrem suam in eiusdem Redemptionis consortium
de congruo cooperaturam, non uno tantum sed titulo multiplici
admittere. Primo quidem per oblationem Filii. Secundo, per
oblationem sui».'** Unde oblatio Deiparae, inspecto contextu
praecedente, valorem habuit satisfactorium de congruo.

Sectio D. — Corredemptio per consortium in solutione pre-

ti redemptivi.
Huiusmodi Virginis cooperatio dupliciter a quibusdam intel-
ligitur: primo, eo scilicet sensu quod Beata Virgo idem pretium
coobtulit quod Christus obtulit, id est, vitam et sanguinem Filii
sui; secundo, eo sensu quod Beata Virgo etiam proprios dolores

p. 390: «Le drame du Calvaire est évoqué sous nos yeux et dans nos cours
par les larmes de Marie, qui expriment d'une maniére si touchante, si saisis-
sante, si bouleversante pour nous la part qu'elle a prise au sacrifice de son
Fils, les souffrances que lui a coutées sa mission de Corédempirice, tout ce
qu'il a fallu, tout ce qu'il faut encore pour réparer le mal du péché des hom-
mes, pour la Rédemption de tous les hommes ».
!5 G, M. Mazzocco, Maria Corredentrice e Dispensatrice di tutte le grazie,
Rovigo, 1946, p. 2: «Maria ha cooperato realmente ed immediatamente
con
Gesü alla nostra salvezza, soddisfacendo com Lui galla Giustizia divina; coope-
razione dipendente e subordinata a quella del suo Divin Figliuolo, ma tuttavia
vera cooperazione; per cui Maria e eausa secondaria ma tuttavia causa
vera,
reale, efficace della nostra redenzione...».
7$ T. SiwiBALDI, 7] Cuore della Madre di Amore, Roma, 1925,
p. 163-164:
«Associata al Figlio nello stesso sacrificio, anche la Madre dovea
soddisfare e
meritare... Le soddisfazioni e i "meriti di Maria traggono valore
ed efficacia
dalle soddisfazioni e dai meriti di Cristo. Il Figlio soddisfa
a titolo di giu-
stizia.., la Madre soddisfa a titolo di convenienza, in quanto conviene
alla
Bontà, infinita accettare le soddisfazioni di Maria... ».
"' N. RonicHAUD, Marie dans la vie du Prétre-Adorateur, in Marie, auno
1949, 27: « Avee Jésus Marie consomme l'euvre de notre
rédemption...; elle
satisfait de concert avec l'Homme Dieu à l'injure infinie
faite à Dieu par le
DÉChé. ... A cóté du Rédempteur se tient la Corédemptrice,
unie à Lui par des
liens d'une intimité et d'une indissolubilité incomparables,
partageant sa mé-
diation et effectuant avec Lui la réconciliation de l'humanit
é avec Dieu ».
"* F. Gurenma, Maiestas gratiarum ac virtutum Deiparae Virginis
Mariae,
vol. 2, Hispali, 1659, p. 556.
 Corredem. per consortium in solutione pretii redempt. 563

seu propriam compassionem (habentem rationem pretii redem-

ptivi) una eum pretio a Christo soluto, Deo Patri coobtulit. Ut
patet, quomodocumque talis operatio concipiatur, verum atque
immediatum concursum designat ad opus obiectivum Redemptio-
nis. In hae autem sectione, ea praecipue testimonia prae oculis
habebimus ex quibus perspicue liquet dolores Beatae Virginis
quodam valore redemptivo praeditos fuisse,
Audiatur, e. g., exetbus M. B. OLany, archiepiscopus bari-
nensis, qui in eius Mariologia, ubi de Virginis compassione, sic
exclamat: En igitur, auditores mei, quomodo Mariae passio ef-
fecta fuerit similis passioni Christi, etiam quoad efficaciam. Si
enim Christus suis cruciatibus nos a morte aeterna liberavit,
Beata Virgo suis doloribus cooperata est ad eripiendwm nos a
morte aeterna. Si Christus meritis propriis effectus est mundi
Redemptor, etiam Maria, vi gratiae, effecta est mundi Corre.
demptrig.'*?
Idem colligere possumus ex sequenti testimonio excellentis-
simi J. J. MOUSSARON, olim episcopi awrvitanensis, nunc autein
archiepiscopi albiensis : « Stans iuxta crucem, ubi Christus cru-
eiatibus torquebatur, permiscet Beata Virgo proprios dolores
doloribus Filii sui, sciens hanc communem passionem illos adhuc
arctius consociare ac, eodem tempore, ampliorem fecunditatem
operi redemptivo tribuere ».??? Tuxta eundem praelatum, Virgi-
nis compassio non solum nos redemit sed etiam regeneravit ;unde
Maria non solum est Redemptrie nostra sed etiam Mater.??' Cui

1:9 M. B. CraáRY, Mariologia, Bari, 1838, p. 49-50: « Ed eccovi con ció, Ascol
tatori, divenuta la Passion di Maria simile in qualche guisa à quella del l'iglio
süo anche nella sua efficacia. Imperocche se Cristo con le sue pene ci salvó
dall'eterna "morte, Maria com i suoi dolori cooperó a salvarci dall'eterna, morte.
Se Gesü Cristo per suo proprio merito divenne i] Redentore del mondo, Maria
in virtü della grazia divenne ancora Corredenirice del mondo...». « Maria e
nostra Corredentrice e nostra Madre in virtü delle pene piü diuturue ed in-
tense»
20 Jy. J. MoussaRoN, Les joies et les souffrances de la maternité, in Notre-
Dame de Liesse, huitiéme centenaire 1184-1934. IIIe Congrés Marial National,
des
s. L, 1935, p. 229: «...debout au pied de la eroix oü il connaít lui aussi
du
tortures d'agonie, elle [Marie] mélera la douleur de la mére à la douleur
Fils, sachant que cette commune souffrance les unit encore plus étroitement,
».
en méme temps qu'elle assure à l'eeuvre rédemptrice plus de fécondité
2033 fJ. J. MOoUSSARON, in quadam concione habita mense julii, 1938, in eccle-
à un
sia cathedrali urbis Boloniensis (in Gallia): « Vous avez été rachetés
tenir le méme
grand prix, dit saint Paul, en songeant à Jésus. Ne peut-on pas
564 Corredem. per consortium in solutione pretii redempt.

cohaeret exciius A. J. Fava, episcopus gratianopolitanus, iuxta

quem, in monte Calvariae, Christus eiusque Mater eorum dolores
coniunxerunt, consummati in wnwm, ad divinitatem glorifican-
dam et genus humanum redimendum.???
In Litteris Pastoralibus diei 2 feb. 1891 ad dioecesanos scribit
exefius F. LAGRANGE, episcopus carnotensis: « Deiparae coope-
rationem ad opus nostrae Redemptionis plane cognoscere et in-
telligere oportet. Minime exstitit ipsa merum istius operis in-
dispensabile instrumentum, sed voluntaria et conscia cooperatrix.
Non tantum libero eius assensu Redemptoris maternitatem ac-
ceptavit, praebendo illi corpus postea immolandum et sanguinem
fundendum,.. sed interest omnibus et singulis scaenis huiusce
magnifiei dramatis; potissimum iuxta crucem, ubi Filii immola-
lionis socia fit, seipsam ultro immolando ». Christus in cruce
moriens — subiungit LAGRANGE — sic Virginem perdolentem al-
loquitur: « Patimur quidem, mater mea, sed nostris cruciatibus
genus hwmanwm redimáimus ».?9?
Nostram considerationem meretur etiam sequens testimonium
cardinalis J. PEcCI, episcopi perusini (postea LkEo XIII), qui
huiusmodi Virginis cooperationem ita exponit: « De cetero, de-
bent filii devoti se illi [Mariae] consecrare, propter eius duplex
munus Matris sc. et Corredemptricis generis humani. Cui enim
potissimum pertinent liberi nisi eorum genitrici? Quis potiora
habet iura in servos libertati redditos nisi ille qui eos redemit?

langage en songeant à sa Mére?.. Les larmes qui mous rachétent, nous engen-
drent. Marie n'est pas seulement notre Rédempírice, elle devient notre Mére ».
Apud Sowveraineté de Marie; Congrés Marial de Boulogne-sur-Mer, 1938, Paris,
S. 8., p. 484-485.
7? A. J. Fava, Notre-Dame du OCrucifiv. Instruction Pastorale, 90 aprilis,
1887; apud J. GurrrERMIN, op. cit., p. 260: «...consummati in unum pour glo-
rifier la divinité et sauver l'humanité ».
^9 W, LaAGRANGE, Le dogme de Marie; Instruction Pastorale ; apud J. Guir-
LERMIN, Of. Cit., p. 202: « I1 faut bien savoir et comprendre quelle est la part
de Marie dans Pouvre de notre Rédemption: elle en a été non pas seulement
l'instrument indispensable, mais la coopératrice volontaire et consciente. Non
seulement elle a accepté par son libre consentement d'étre la mére du Rédem-
pteur, de lui fournir ce corps destiné à étre immolé, et ce sang destiné à étre
répandu, à l'élever, à le conduire de la créche à !a eroix, mais encore dans
toutes les phases de ce grand drame elle est là; sourtout au pied de la croix,
prenant sa part de l'immolation, s'immolant elle-méme ». Ita Christus Matrem
alloquitur: «O ma mére, nous Ssouffrons, mais par mos souffrances mous les
rachétons... ».
 Corredem. per consortium in solutione pretii redempt. 565

... Vere cooperata est Beata Virgo ad. solvendum pretium redem-
ptivum hwmani generis, consentiendo in passionem et mortem
wnigeniti sui Pili, ita, erepti sunt. homines a captivitate et in
libertatem positi ».?^* Item, in solemni Actu Consecrationis quo
idem praelatus suam dioecesim Virgini Deiparenti devovebat, sic
exclamat: «Iusti in limbo mirifica laetitia exsultant, T'e pri-
maevae culpae Reparatricem atque humani generis Corredem.-
ptricem agnoscentes! ».??* "Textus loquitur, ut patet, de sola
eooperatione per consensum in passionem et mortem Filii; atta-
men, ex iis quae superiore capite de LEONE XIII diximus, satis
liquet hanc non esse wnicam Corredemptionis modalitatem.
Notatu dignissima sunt verba quae contra, adversarios cultus
Deiparae iamdudum scripserat illustris ille J. VAN NEERCASSEL,
episcopus castoriensis : « [Maria] adstitit [cruci] quasi religiosa
sacerdos, offerens cum Filio nostrae salutis Victimam et cum illo
solvens nostrae Redemptionis pretiwm ».?"** Prorsus idem colligi-
tur ex verbis cardinalis ILUNDAIN, archiepiscopi hispalensis^"

294 (ard. J. Procr, Lettera Pastorale, Perugia, 1873; apud D. DE PksQUI-

poux, L'Immaculée Conception: Histoire d'un dogme, vol. 2, Paris, 1898, p. 380-
381: «D'ailleurs, c'est un devoir pour des fils dévoués de se consacrer à elle,
à cause de sa double qualité de mere et Corédemptrice du genre humain. Et,
en effet, à qui les enfants appartiennent-ils plus spécialement sinon à leur
mére? Qui a plus de droits sur les esclaves rendus à la liberté que celui-là
méme qui les a rachété? Et Marie est vraiment la mére de tous les fidéles, car
le Rédempteur mourant les lui donna pour fils dans la personne du disciple
bien-aimé, et elle les recut sur son cour avec ]a plus tendre sollicitude. Ce
n'est pas tout: elle a vraiment concouru à solder le priv du rachat de V hwma-
uni-
nité, en donnant som consentement d la passion et à la mort de som Fils
à
que, et c'est ainsi que les hommes ont été délivrés de l'esclavage et rendus
la, liberté ».
205 Card. J. Pxocr, ibid., p. 388: «...les justes ont tressailli de bonheur
dans les limbes et reconnaissant en vous ja réparatrice de la faute antique et
la. Corédemptrice du genre hwmain ».
20$ J. VAN NxxROASSEL, Tractatus de Sanctorum et praecipue Beatissimae
Virginis Mariae cultu, Ultrajecti, 1615, p. 220.
Mariani
277 (ard. E. IruwDAIN, in Epistola Pastorali occasione Congressus
de María
hispano-americani, Hispali, 1929, ait: «A las excelencias singulares
como conse-
corresponden sus oficios en la economía sobrenatural del mundo,
de aquellas, semejantes, aunque en inferior orden de.
cuencia y derivación
Estos son los de
mérito y valor, a los oficios propios de su Divino Hijo Jesüs.
Reina de cielos
Medianera y Abogada nuestra, Corredentora del linaje humano,
dolores por las mis-
y tierra... María aceptó la amargura y profundidad de sus
los suyos,
mas intenciones Jy fines con que Jesucristo ofrecía a] Eterno Padre
pecados y la redención del género hu-
que eran /a satisfacción por nuestros
566 Corredem. per consortium in solutione pretii redempt.

J. P. NICOLINI, episcopi assisiensis *^* necnon P. DADOLLE, epi-

scopi divionensis, iuxta quem Christus et Maria, soli et insepa-
rabiliter coniuncti, Redemptionis nostrae pretium solvere de-
bebant.???
Sequens testimonium excmi V, ZUBIZARRETA, archiepiscopi
Sti. Iacobi de Cuba, vix posset quisquam perspicuitate superare :
« [Beata Virgo Christi Redemptioni cooperata est] per modum
redemptionis, quatenus Virgo Maria coobtulit Deo Patri ipsam
passionem Christi, imo et proprios dolores, qui simul ac erant
satisfactori, habebant rationem pretii redemptivi pro nostra li-
bertate. Hinc Deipara merito nuncupatur Corredemptriz, quia
consociata est passioni Filii sui ».?!?

mano». Apud Crónica Oficial del Congreso Mariano hispano-americano de Se-

villa (1929), Madrid, 1930, p. 53-54.
?* j. P. Niconrwr, Lettera Pastorale: Maria SSma. nell'opera della Re-
deneione, Subiaco, 1933, p. 19: «Dalla Passione quindi di Gesü non si deve
disgiungere la compassione della Vergine, perché soffri tutti i dolori di lui,
con la stessa intenzione, per il medesimo fine e co] medesimo cuore, e perché
i dolor suoi, secondo i disegni di Dio, cooperarono alla nostra Redencione ».
?* P. DapoLLE, 7] Mese di Maggio (versio a lingua gallica, curata a
V. 'TagDIEU), Giarre, 1914, 66: «Giuseppe altra missione non aveva, se non
d'introdurre il Salvatore nel mondo sotto il velo del suo angelico connubio con
la Vergine Maria; a lui spettava di fare i preparativi esteriori della Reden-
Zione, accompagnando, come i servi d'Abramo, il nuovo Isacco sino alle falde
del monte del Sacrificio, e non piü alto. Il resto spettava a Gesü ed a Maria;
loro due soli e inseparabilmente wniti dovevano pagare il prezzo del riscatto,
come furono uniti Adamo ed Eva nell'operare la nostra rovina. Dio aveva con-
dannato Adamo alle fatiche ed Eva al pianto e al gemito; ma ohimé! questo
patire da colpevole, niente poteva giovarci. Ecco perché Dio ci da un nuovo
Adamo ed una novella Eva, ambedue santi ed immacolati: « Gesü ài lavoro, a
Maria i gemiti e le lagrime del lungo e laborioso parto, di cui noi dovevamo
essere frutto».
?" V. ZunizannETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935, p. 805.
Cf. etiam Oard. I. Gowá, María Santisima..., ed. 2, Barcelona, 1947, p. 4'74-
415: «4Cómo cooperó María a la Redenceión? Ofreciendo al Padre el mismo
precio que su Hijo par la redención del mundo; y este precio no era otro que
su Jesüs, que no vino al mundo ni se inmoló sin el beneplácito de la Madre.
Ella, como dice Benedicto XV, abdicando sus derechos maternales sobre el hijo,
padeeiendo con El y casi muerta con El, lo inmoló para la salvación del
linaje humano. Cooperó, por lo mismo, pagando a Dios de congruo lo que su
Hijo pagaba de condigno; porque solo Dios es capaz de cancelar dignamente
la deuda del pecado contraida por el hombre ante Dios. Cooperó llevando
voluntariamente sus dolores — dolores de una Madre de Dios — al acervo, de
valor infinito, de los méritos y satisfacción de Jesucristo; no porque debiera
avalorarlos o aumentarlos, que no pudieron tener incremento, nj en intensidad
ni en extensión, sino para no frustrar lg Providencia de Dios, que así reque-
 Corredem. per consortium in solutione pretii redempt. 567

Huie quodammodo accedit doctrina quam tradit excellentis-

simus E. J. GRELLIER, episcopus valleguidonensis, iuxta quem,
Beata Virgo per spatium triginta annorum vitae privatae, una
cum Redemptore nostro, proprios dolores coofferebat ad operan-
dam nostram cum Deo Patre reconciliationem, et postea, iuxta
crucem, cooperata est suis lacrimis ad delendum, si non crimina
nostra, saltem poenam pro ipsis debitam.?!!
Alter Corredemptionis marianae illustris propugnator est
excimus L. KERKHOFS, episcopus leodiensis, ex quo sequentia de-
promimus: « Maria, cum suo fiat, suis curis maternalibus, sua
propria, passione, et praesertim oblatione Filii sui... in Calvaria,
concurrit ad acquisitionem thesauri gratiarum... Propter omnes
istas rationes iure meritoque potest dici Mariam, cum Christo,
humanwm. genus redemisse ».?'?
Adduci quoque merentur verba exemi A. M. Hinar, O. F. M.,
episcopi de Sululi, praeclarissimi adsertoris privilegiorum Dei-
parae. In Redemptionis economia — ita scribit — functa est
Maria Corredemptricis munere; in economia gratiae sanctifi-
cantis, fungitur munere Mediatricis universalis ;?'? et hae plane
de causa, sc, quia ad munus Corredemptricis electa fuerat, de-
buit Virgo perdolens a praetorio usque ad Calvariae culmen, Fi-
lium suum comitari.?!'^ Alio loco, sic idem praelatus Deiparam
alloquitur: « Cum te Deus elegit ut Christi Mater fieres, etiam

ría sw personal sacrificio para wn complemento de redundancia y de divina

armonía en ia grande obra». Idem plus minusve repetit p. 146, 280, 507.
73 HK, J. GnELLIER, Lettre Pastorale... sur lg part que la Trés-Sainte Vierge
« prise à l'ewvre de notre Rédemption, Laval, 1933, p. 389: « Durant trente
années, elle s'enferme avec l'Homme-Dieu dans l'obseurité et offre em méme
temps que lui ses privations et ses peines powr mows réconcilier avec le Pére
céleste; puis, elle passera de Nazareth au sommet du Calvaire... et contribuera
par ses larmes à effacer sinon nos crimes au moins la peine de mos crimes... ».
7:2 T, KxnkHors, Marie, mére de toutes les gráces, in Revue ecclésiastique
de Liége, 13, 1922; apud Repertorio universal del predicador, vol. 4, Barcelona,
1931, p. 98. Textum superius retulimus ubi de compassione corredemptiva
B. Virginis,
215 A. M. HiRaL, Reine du monde, in La Vie Franciscaine 5, 1934, 422: «Le
mystére de la Rédemption donne à Marie le róle de Corédemptrice: le mystere
de la gráce de sanctification reconnaít à Marie l'ofiee de médiatrice universelle ».
214 A. M. Him, Les lieur saints: Stabat, in La Vie Franciscaine, 5, 1934,
mater-
643: «Du Prétoire au Calvaire, malgré tous les brisements de son ecur
nel,la mére n'avait pas abandonné le divin Condamné. XN'éfait-elle pas notre
Corédemnpírice? »
b68 . Corredem. per consortium in solutione pretii redempt.

te elegit «wt cum eo fieres universalis victima ac redemptionis

pretium ».?!5
In Litteris Pastoralibus de Deo misericordiarum Patre, aperte
testatur emus cardinalis J. E. VAN ROEY, archiepiscopus mech-
liniensis, Deiparam Virginem, a momento Incarnationis usque ad
mortem in Golgotha ubi stabat iuxta crucem, integro Redempto-
ris operi arctissime consociatam fuisse; Filii dolores participasse
eosque Deo Patri pro salute humani generis coobtulisse, et ob
hanc effectivam cooperationem ad. opus redemptivum, ius plenum
obtinuisse ut Corredemptrie nostra diceretur, necnon Mater spi-
ritualis omnium hominum.?!*
Nec praetermittere hic possumus explicitum testimonium car-
dinalis E. PACELLI (nunc PrUS XII, feliciter regnans). In qua-
dam concione Romae habita, occasione septimi centenarii funda-
tionis Ordinis Servorum B. M. Virginis, sie aiebat: « Si in An-
nuntiatione ancilla Domini efficitur Mater Filii Dei, iuxta cru-
cem, facta, est Corredemptrix et Mater nostra ».?'* Quo vero lucu-
lentius ostendat Corredemptricis titulum, nedum sit mera meta-
phora, strictum potius sensum prae se ferre, seu aliis verbis,
Deiparae dolores quodam valore redemptivo praeditos fuisse ac,
qua tales, simul cum doloribus ipsius Christi ab aeterno Patre
pro omnium salute fuisse acceptatos, diserte fatetur eminentis-
simus Princeps animas nostras « redemptas fuisse sanguine et
doloribus Redemptoris eiusque Virginis Matris ».?'* Pulcherri-
mum hoc testimonium commentariis certe non indiget!

"5 A. M. Hrnar, La gráce de la croio, in La Vie Pranciscaine, 5, 1933, 101:

«Quand Il [Dieu] vous choisit pour devenir sa Mere, c'était aussi powr devenir
avec lui la, victime universelle, la rancon du rachat ».
?" J. BH. Vaw Roky, Mandements Pastorawuae, vol. 3, Malines, s. a., p. 21:
« Depuis ce moment jusqu'au Calvaire, oit elle se tient debout sous la croix, elle
est intimement associée à toute l'eeuvre du Sauveur; elle partage les douleurs
atroces de son Fils et les offre avec lui au Pére pour le salut du genre hwmain.
Par sa fonction de Mére de Dieu e£ par sa participation effective à l'euwvre de
la. rédemption, elle a, acquis de plein droit le titre de Corédemptrice et de mere
spirituelle de tous les hommes ».
?'" Oard. E. Pa4cErL1, Discorso per il VII centenario della fondaeione dell'Or-
dine dei Servi di Maria, apud Discorsi e panegirici 1931-1935, Milano, 1936,
p. 3883: « Se nel ritiro del'Annunziazione l'ancella del Signore diventa Madre del
Figlio di Dio, a piedi della croce si fa Corredentrice e Madre nostra ».
^! Oard. E. PACELLI, $bid., p. 970: «... [le anime nostre sono state] redente
dal sangue e dai dolori del Redentore e della sua Vergine Madre». Cf. etiam
exemum. N. ROBICHAUD, archiepiscopum monctonensem, Marie dams la vie du
 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo 569

Sectio E. — Corredemptio per consortium in sacrificio.

Beatissimam Virginem sub hoc quoque aspectu nos correde-
misse, i. e., sacrificium (improprie dictum), una cum Christo Re-
demptore, Deo Patri pro nostra reconciliatione coobtulisse, com-
muniter hodie apud theologos receptum est. Haec mystica dolen-
tissimae Virginis pro nobis immolatio, quamvis nullo pacto po-
stulet appellativum sacerdotissae'? constituit tamen veram et
immediatam cooperationem ad opus obiectivum Redemptionis no-
strae, estque proinde novus titulus ut ab omnibus Corredemptriz
salutetur.
Quamplurimi hic adduci possent praelati qui praedictum Cor-
redemptionis marialis elementum explicite recolunt, sed praestan-
tiores dumtaxat invocabimus.
Cardinalis A. CAPECELATRO, ex Oratorio, ubi de Virginis par-
ticipatione ad crucis mysterium agit, haec asserit: « Tuxta illud
sanctum [erucis] lignum exstitit Maria et redempta et Corre-
demptrix : redempta, quatenus pretiosus illa sanguis in Golgotha
effusus, illam redderat sanctam et immaculatam ; Corredemptriz,
quia, ineffabili animi fortitudine sacrificium dulcissimi Filii sui
Deo Patri pro nobis obtulit atque omnes dolores, quibus genus
humanum redemptum est, una, cum Filio participavit ».*?^
Nec alia videtur esse mens cardinalis E. PACELLI qui explicite
ait : « Tempore stabilito, Maria suo Filio in monte Calvariae con-
sociatur... erucis supplicio assistit, et cum levatur crux divino
onere onusta, prope stat, wna cwm. Illo sacrificium, offerens ».
Prétre-Adorateur, in Marie, 3, n. 4, 1949, 21: « Avec Jésus, Marie consomme
de
lPouvre de notre rédemption, et cela sows ses quatre aspects: elle satisfait
eu à l'injure infinie faite à Dieu par le péché; elle
concert avee lHomme-Di
mérite en union avec Lui toutes les gráces qui découleront jamais du calvaire;
pour le
elle nous libére de la servitude du démon, et s'offre en victime eonjointe
Corédemptrice,
salut de l'humanité coupable, A cóté du Rédempteur se tient la
té incomparables,
unie à Lui par des liens d'une intimité et d'une indissolubili
partageant sa médiation et effectuant avec Lui la réconciliati on de l'humanité
avee Dieu».
21 Qf. J. KEuPPENS, Mariologiae compendium, Antverpiae, 1938, p. 137-138.
CaPrckraTRo, La Dotirina Cattolica, ed. 3, II, Roma, 1888,
2:2 (ard. A.
legno ella fu redenta
cap. 16; Op. Omn., vol. 8, p. 216 : « Onde a pie di quel santo
si versava sul Golgota
e Corredentrice; redenta, perehé il prezioso sangue che
per la ineffabile fortezza
l'aveva fatta immacolata e santa; Corredentrice, perché
noi il Sacrifieio del Figliuol suo dolcissimo, e par-
dell'animo offri al Padre per
con Figlio a tutti gli strazi, a tutte le ignominie , q tutt'i dolori che re-
tecipó
densero il genere wmano ».
 570 Corredemptio per consortium in gacrificio redemptivo

«... Filium suum, seipsum offerentem, ipsa Virgo pro nobis ultro
offerebat »."? Et alio in loco: « Mater aeterni Sacerdotis Chri-
sti Iesu, quaeque in monte Golgotha cruenti sacrificio intime par-
ticeps, Regina martyrum simul et sacerdotum facta est ».?7?
Testante cardinali B. SaNz y Fonf£s, Beata Virgo in Calvaria
adimplevit eius sublime munus Corredemptricis generis huma-
ni," unaque e rationibus quare Deus ipse voluit ut adesset iu-
xta crucem fuit « ut ipsa Mater Filium suum n sacrificium Pa-
tri aeterno pro toto mundo offerret »,?** et ita quidem ut in rcdi-
mendo genere humano wnwm idemque effectum Mater et Filius
consequuti fuerint.??5
Iuvat etiam auctoritatem cardinalis A. M. LÉPICIER hie invo-
care qui sequentem thesim longe lateque exponit atque probat:
« Beata Virgo sua compassione Christo patienti cooperata est,
in eo quod... obtulit dignum Deo sacrificium ».??* Cui testimonio
adnumerari possent verba cardinalium P. GasPAnRI,' C. J, Br-

? OQard. E. PAcEULI, Discorso all'Associazione di Nostra Signora, della buona

morte, ' dec., 1937; apud L'Osservatore Romano, 8 dec., 1937, p. 3: «L'heure
venue, Marie rejoint son Fils sur la montée du Calvaire... elle assiste au cruci-
fiement et quand la croix se dresse, chargée de son divin et sanglant fardeau,
elle se tient tout auprés, debout, offrant avec lui le sacrifice ». ...«elle offrait
son Fils pour nous, tandis qu'il s'offrait lui-méme ».
?7,O8rd. E. PacELLI, Discorsi e ponegirici 1931-1935, Milano, 1936, p. 408.
Cf. etiam exemum. J. T. LAvnENT, Les mystéres de la Sainte Vierge Marie, Mére
de Dieu, vol, 1, Bruxelles, 1857, p. 282, 292, 299, 311.
?? Oard. B. SANz v Fonfs, Jesucristo en el Evangelio y en la Sagrada. Euca-
ristia, vol. 1, Madrid, 1879, p. 266: En el Calvario está María « cumpliendo
su
misión sublime de Corredentora del mundo ».
?* Op. cit., vol. 1, p. 267, nota 2, ubi sua facit verba Patris SALMERÓN :
« [Deus] voluit adesse Mariam Virginem [iuxta crucem] non sine magnis rationi-
bus... 4» ut ipsa Mater Filium suwm in sacrificium Patri aeterno pro toto mundo
offerret ».
?5 Op. cit., vol. 1, p. 270: «..ella [María] aleanzó 4n mismo efecto con
Jesucristo en la salvación del mundo ».
?7* Gard. A. M. Lf£riorgR, Institutiones Theologiae Speculativae; Tractatus
de Beatissima Virgine Maria Matre Dei, ed. 5, Romae, 1926, p. 487. Cf. etiam
eiusdem auctoris L'Immacolata, Corredentrice e Mediatrice, Roma, 1998,
p. 142-150.
?" Oard, P. GasPanRr in quadam epistola ad Revmam, Superiorissam
Fi-
liarum SS. Cordis Jesu, Città Vaticana, 7 dec., 1922; apud LAPLACE-NEWCOMB,
Immolation : Life of Mother Mary of Jesus, New York, 1926,
p. 379-280 : « ... souls
that have received from God the privilege of so sublime a vocation
must ga-
ther in ranks around the altar of the Most Blessed Sacrament
in imitation of
the Virgin Mary sacrificing herself before the altar of the Cross
upon which
Jesus was immolating Himself for us».
 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo 571

NET, archiepiscopi bisuntini,?* N. P. WISEMAN, archiepiscopi

westmonasteriensis?* necnon exefiorum M. B. CraRy, archiepi-
scopi barensis,?" J. M. PogTUGAL, O. F. M., episcopi de Aguas
Calientes ?*** et J. VAN NEERCASSEL, episcopi castoriensis; qui ul-
timus scribit: « [Maria] adstitit [cruci] quasi religiosa sacer-
dos, offerens cwm F'ilio nostrae salutis Victimam et cum illo sol-
vens nostrae Redemptionis pretium ».???
In quodam commentario in sequentiam Stabat Mater, scribit
cardinalis M. N. ManrNI : « Re quidem vera, crudelissimos Iesus
Christi dolores Beata Virgo participat non tantum qua Mater,
verum etiam qua Cooperatrie Redemptionis generis humani.
Quapropter, quodammodo dici potest eam, veluti sacerdotem,
seipsam immolando, ad hunc infinitum caritatis actum [sc. sa-
crificium redemptivum] cooperatam fuisse ».^??

Corédemp-
222 Card. C. J. BiNET, La confiance envers la, Trés-Sainte Vierge,
n. 26, feb., Be-
trice du genre hwmain, in Supplément à la Semaine Religieuse,
humaine
sancon, 1933, p. 425: « Et c'est à cause de cet acte inouí de volonté
per liberum consensum ], s'identifia nt avec le
[loquitur de cooperatione Virginis
fait sien le sacrifice de
bon vouloir divin pour le salut du monde, que Maria aq
son divin Fls ».
His Bless-
227 Card. N. P. WISEMAN, Sermons on Our Lord Jesus Christ and.
York, 1866, p. 364: « Therefore does she stand at the foot of
ed Mother, New
and willing sacrifice of
the eross, that for lost man she may make a publie
a cooperator, as far
all that is dear to her on earth. ... Thus it is she becomes
great work; she became the priestess [?] on the
as possible, with God, in His
the holocaust..., the sa-
part of all mankind, who was allowed to accomplish
crifice of a beloved child ».
2:0 M. B. Orany, Mariologia, Bari, 1838, p. 97 testatur Deiparam in Cal-
varia sacrifici um obtulisse et quidem pro nostra redemptione: «... offrendo an-
ch'Essa colassü il Sacrificio piü dolente di amore materno...». Et ulterius:
«... Stassi immobile a pie della croce a compiere nel suo cuore il sacrificio per
Ja salute di tutto il genere umano ».
, Madrid,
31 Jj. M. PonrucaL, María, esperanza y amor de los cristianos
in sacrificio Christi,
1911, p. 342-362, ubi fuse agit de intimo Virginis consortio
fuisse pro nostra omnium
et asserit maternum hoc sacrificium a Deo acceptatum
redemptione.
Sanctorum et praecipue Beatissimae
2:2 fJ. Vaw NkknCASSEL, Tractatus de
Virginis cultu, Ultrajecti, 1675, p. 220.
333 Card. M. N. Mamm, L'Esthetique du Stabat (versio ab origin. ital.
à dir vrai, ne parti-
cum notis J.-C. BnoussoLLE), Paris, 1924, p. 116: « Marie,
tant que Mére aux tres cruelles souffranc es de Jésus-
cipe pas seulement en
rice à la Rédemption du
Christ: elle y participe encore en tant que Coopérat
de quoi on pourrait dire, en un certain sens, que,
genre humain. En raison
l'immolation d'elle-méme, à cet acte in-
comme « prétre», elle concourt, par
finie de charité ». Cf. etiam p. 16.
 5172 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo

Iuxta excfium J. L. MOoRELLE, episcopum briocensem, iam a

tempore Annuntiationis liberum consensum praestiterat Beata
Virgo in Redemptionem generis lapsi et augustissimam Victimam
virtualiter immolaverat; tunc subnectit: « Iuxta crucem, volun-
tatem suam voluntati Filii coniungens, humani generis Corredem-
ptriv efficitur, totius vitae sacrificium perficit, una cum Christo
primam Missam celebrat, actionem sacerdotalem perpetrat ».2**
Concinit exefius G. M. Mazzocco, episcopus adriensis: Re-
demptionis nostrae opus, iuxta aeterna Dei consilia, suprema
Filii Dei immolatione in Golgotha adimpleri oportebat. « Ibi po-
tissimum adesse debebat Maria... Christus corpore crucifixus,
Virgo anima crucifixa; duo sacrificia: sacrificium Christi per
passionem, sacrificium Mariae per compassionem; sacrificium
Christi valorem induit infinitum ; sacrificium Mariae non est in-
finitum, sed nihilominus, propter divinam maternitatem, infiniti
quasi limina attingit (S. Thomas, p. I, q. 25, a. 6, ad 4). Qua
Virgo sacerdotalis, ipsa offert sacrificium Filii sui in salutem
generis humani... Hoc modo efficitur Beatissima Virgo vera Re-
paratrix perditi orbis, non quidem merito de condigno..., sed me-
rito et satisfactione de congruo ».?*5
^* J. L. MonELLE, Oratio habita in Congressu Mariano Rhedonensi, 25 mar-
til, 1908; apud Deuriéme Congrés Marial Breton iemnu à Rennes, vol, 1, 1908,
p. 507: «Le jour oà elle [Marie] a repondu à l'arehange: 'qu'il me soit
fait
selon votre parole', elle a librement acquiescé à la rédemption douloureuse
et
sanglante du genre humain; ce jour-là dont nous eélébrons aujourd'hui l'anni-
versaire, elle a virtuellement immolé la plus auguste et la plus chére
des
victimes, et a4 pied de la croim, wnissant sa volonté à celle de son divin Fils,
elle devient la, Corédemptrice du genre hwmain, elle consomme le sacrifice de
toute sa vie, elle célébre avec lui la, premiére de toutes les messes, elle fait
acte sacerdotal ».
?5 G. M. Mazzocco, Maria Corredentrice e Dispensatrice di tutte le grazie,
Rovigo, 1946, p. 4: «Ma la Redenzione doveva compiersi, secondo gli eterni
decreti, colla suprema immolazione dell'Uomo-Dio crocifisso per nostro amore
sulla sommità del Calvario. Là, sopratutto, doveva trovarsi Maria: Stabant
iwrta crucem Jesu, mater eius... (Io. 19, 25). Crocifisso Gesü nel corpo, la
Vergine é crocefissa nell'anima ; due sacrifici: quello di Gesü per la
passione,
quello di Maria per la compassione; il sacrificio di Gesüà ha un valore infinito,
quello di Maria non e infinito, ma tuttavia, per la divina maternità, tocca
quasi
il limite dell'infinito (S. Tomm. p. I, q. 25, a. 6, ad 4), Vergine
sacerdotale,
essa offre il sacrificio del suo Figlio per la salute del genere umano, per eui
anche nei riguardi di Maria si potrebbero ripetere le parole con cui S. Paolo
indica i sentimenti dell'Eterno Padre rispetto all'immolazione del
Figlio: Pro-
prio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit
illum. (Rom. 8,
32). Cosi la Vergine Santissima divenne realmente Riparatrice del mondo
per-
 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo 578

Spiritualis maternitas Deiparae — iuxta card. C. PH. PLACE,

archiepiscopum rhedonensem — non est quaedam fictio vel quid
mere symbolicum, sed potius reponenda est in quadam vera
et positiva vitae divinae communicatione iuxta erucem perpe-
trata, dum Virgo perdolens ad opus redemptivum cooperaba-
tur;?** et pergit idem auctor: « Re quidem vera, si Redemptor
noster, eius cruciatibus ac morte, hanc pretiosam vitam [gra-
tiae] nobis donavit, ... sanctissima eius Mater ad hanc regene-
rationem active cooperata est... propter realem concursum quo
huic mirifico sacrificio consociata exstitit. ... Ut uno verbo om-
nia declarem : ipsa Virgo simul cum suo Filio nos redemit ».??"
Est proinde Beata Virgo vera RAKeparatri» originalis praevari-
cationis.??*
Cui testimonio prorsus cohaeret illud cardinalis P. L. Goos-
SENS, archiepiscopi mechliniensis, haec asserentis: « Iesus Chri-
stus vitam gratiae nobis donavit mediantibus eius doctrinis, pas-
sione et morte. Ad hoc cooperata est etiam Deipara mcedian-
tibus eius doloribus et caritate. ... Stabat quidem iusta cru-
cem seipsam una cum Filio suo immolando 4n generis hawmani
Redemptionem »;???* ideoque vera exstitit protoparentum Ke-

duto, non con merito de condigno, ossia di stretta giustizia, che spetta unica
mente a Gesü Cristo, perché Egli soltanto, essendo Uomo-Dio, poteva rigoro-
samente riparare ]a malizia del peccato mortale; ma con merito e soddisfazione
che i teologhi chiamano de congruo, che hanno cioé il loro fondamento nella
liberalità di Dio e nella convenienza ».
735 (ard, CO, PH. PracE, Marie, Mére de gráce; apud J. GurrLERMIN, Choiao
de discours et allocutions des plus célébres orateurs contemporains sur la, Trés-
Sainte Vierge, ed. 6, Paris, 1892, pars 22, p. 204.
?331 Gard, PLACE, 0p. cit., p. 205: « En effet, s: le Sauveur nous rend par sa
mort et ses souffrances, cette vie précieuse.., sa sainte Mére prend une part
active à cette régénération... par la participation réelle qui l'associe à ce grand
sacrifice. ... Pour tout dire en un mot, eile nous a sawvé conjointement avec lui ».
25$ (p. cit., p. 213.
239 Gard, P. L. GoossEeNs, Echortation à redoubler de confiance et d'attache-
ment envers Marie; apud J. GUILLERMIN, Op. Cit., p. 63: « Jésus nous a rendu
la vie de la gráce par sa doctrine, par sa Passion et par sa mort. Marie y a
contribué par ses souffrances et par son amour. ... Elle s'est trouvé sous la
croix, s'immolant avec son Fils pour le salut du genre humain ». Cf. Sanetum Ax-
TONIUM M. CraRnET, archiepiscopum Sti. Jacobi de Cuba, in quodam sermone de
compassione Virginis; apud Colección de selectos panegíricos, vol. 4, Barcelona,
1860, p. 11-12: « No creáis... que la Santísima Madre de nuestro Salvador fuese
tener
llamada al pie de la cruz sólo para asistir al suplicio de su ünico Hijo, y
el corazón desgarrado por este horrible espectáculo. Hubo en ello designior
574 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo

paratrio» quatenus immolationi redemptivae cooperata est.?^?

In quadam concione Lapurdi habita, haec inter alia statuebat
excfius G. F. TURINAZ, episcopus nanceiensis : « Passa est Beata
Virgo pro cunctis animabus et pro cunctis populis quod Filius
eius redemit suis humiliationibus, doloribus ae morte. Patres Ec-
clesiaeque doctores ei tribuunt titulum Corredemptricis perditi
orbis quia ipsa partem habwit (et qualem partem!) in sacrificio
quo mundus redemptus est ».?*!

más altos de la divina Providencia sobre esta Madre afligida, y es preciso que
eomprendamos hoy que fué eonducida al lado de su Hijo... porque era voluntad
del Eterno Padre que fuese no sólo inmolada con aquella Váctima inocente...
sino también asociada aq todo el misterio que se cumplió en Jesucristo con la
muerte...». 'CTune ostendit effieaciam redemptivam illius sacrificii dum fingit
Christum ita Matrem suam colloquentem : « Mujer, ese es tu hijo... Oh mujer,
que sufres conmigo!, sé tan feeunda como yo; sé la madre de mis hijos que yo
te doy sin reservas en la persona de ese solo discípulo; yo los crio con mis do-
Jores; así como tü sientes su amargura, también tendrás su eficacia, y tu
aflieción te hará fecunda...». "Textum vidimus apud N. GanmcíA Ganofs, Una
lección de Mariología Claretiana. La Corredención en 1a doctrina del Beato
Padre Claret, in Virtud y Letras, 8, 1949, 85.
?*9 Gard. GoosSENS, op. cit., p. 62.
?^" CO. F. TTunINAZ, La Trés-Sainte Vierge, Jeanne d^Avc et la, France (Dis-
eours prononcé devant la grotte de Lourdes à l'oceasion de la benediction d'un
etandard de Jeanne d'Arc... le 2 sept., 1888); apud GurirrERMIN, Choices de dis-
cours et allocutions..., ed. 6, Paris, 1892, p. 282: « Marie a souffert pour toutes
les àmes et pour tous les peuples que son Fils a rachetés par ses humiliations,
ses douleurs et sa mort. Les Docteurs et les Péres de lEglise lui donnent le
titre de Corédemptrice de l'humanité, car elle a pris sa part, et quelle part!,
dans le sacrifice qui a sawvé le monde ». Cf. etiam excmum. C. Gay, episcopum
anthedonensem, Zníretiens swr les mwystéres dw saint Rosaire, vol. 2, Paris,
1887, p. 428: « Elle n'a pas méme seulement produit Jésus au monde en l'en-
fantant à Bethleem. L'immolation librement au.Calvaire, en union avee lui et
avec le Pére celeste l'immolant en qualité de Mére, qui conservait toujours
sur lui une sorte d'autorité; l'immolant comme sa coadjutrice em toutes ses
«wuvres, mais surtout en celle-ci, elle l'a alors comme enfanté de nouveau à
Sa vie céleste et glorieuse... ». Et alias: «...elle se tient là debout. C'est Patti-
tude non d'une victime (encore que Marie soit la victime à sa maniere), mais
d'un prétre qui saerifie. Dans la vertu de Jésus, Pontife supréme et unique en
un sense, en union et de moitié avee lui, elle l'immola comme il s'immole: aux
mémes fins... Jean est consacré prétre, peut étre évéque, depuis la veille au
Soir; il est loin cependant de coopérer comme Marie au sacrifice sanglant de
son Maitre. La Vierge ici dípasse infiniment l'Apótre. Sa fonciton est unique, sa
dignité unique, son union à Jésus unique, sc participation aw sacerdoce dw Clirist
unique, unique enfin sa, coopération à l'acte suréminent de ce sacerdoce qui est
la, mort sur la croic de noire divin Agneawu » (p. 128-129). Et paulo inferius:
«Elle est monté sur le Calvaire pour étre la coopératrice du Christ dans son
immolation à Dieu; mais aussi pour enfanter de moitié avec lui le genre humain,
 Corredemptio per eonsortium 1n sacrificio redemptivo 57b

Deiparentis praerogativas ac virtutes recolens (et in specie

eius munus corredemptivum), scribit excfius S. F. BORDERIES,
episcopus versaliensis : « Quotidie, iam a tempore Annuntiatio-
nis, renovat Beata Virgo hanc eius immolationem ; quotidie con-
sentit ut sanguine divini Filii sui solvatur salutis nostrae pre-
tium, usque in diem qua sit ipsa in Calvariam accersita ut ibi,
wna, cum Iesu, opus nostrae reconciliationis perficiat ac Deo of-
ferat pretiwm, redemptionis universi, per Eum quem singulari
dilectione prosequebatur. Ibi [in Calvariae monte] maiori libe-
ralitate quam ipse Abraham, non tantum novum Isaac sacrificat,
verum etiam, «na cum, illo, seipsam pro nobis immolat ».?*? Eo-
dem ferme modo loquuntur excihus A. M. HrnaL, O. F. M,, epi-
scopus de Sululi ?*** necnon emiius cardinalis E. RUFFINI, archi-
episcopus panormitanus, iuxta quem Beata Virgo ad opus re-
demptivum procime cooperata est quatenus eandem victimam
cum Christo obtulit necnon quia proprios dolores sacrificio re-
demptivo coniwnait. "lTestante clarissimo Auctore, in tota hac
economia reparativa, Christus et Maria wnicam personam mora-
.?**
lem constituunt

et d'abord la sainte Eglise, à la gráce qui est la vie de Dieu répandue dans sa
Création, la vie bienheureuse et éternelle, Se coopération aw sacrifice propre-
ment dit l'éléve au faite de la sainteté...» (p. 130).
7:7 S. F. BonbeRrES, Les priviléges et les vertus de la Sainte Vierge; apua
J. GUILLERMIN, 0p. cit., pars prima, p. 231-232: «Depuis cet instant [de l'In-
earnation] chaque jour, elle renouvelle cette immolation, elle consent chaque
jour à payer notre salut du sang de son divin Fils, jusqu'à ce qu'elle soit
appelée sur le Calvaire pour consommer avec Jésus l'owvrage de notre récon-
ciliation et offrir à Dieu, dans celui qu'elle chérit uniquement, ie priv de la
rangon de lwnivers. C'est là que, plus généreuse qu'Abraham, non seulement
elle immole ce nouvel Isaae, cis elle s'immole pour nous avec lui».
74 A. M. Hrinar, Les lieue saints: Filiale et maternelle rencontre, in La Vie
Franciscaine, 5, 1934, 391: « [Marie] a un office mondial à remplir sur l'autel
du Calvaire, car elle est non seulement la Mére de Jésus, mais elle est avec Lui
Ja Corédemptriee du genre humain». ..« Elle doit elle aussi, monter sur le
Calvaire, faire son sacrifice qui n'est autre que celui de son Fils».
74 Qard. E. RurriNr, Relazione tra Ul'Eucaristia e la. Madonna, "Tip. poli-
glotta Vaticana, 1939, p. 10: «La Madonna e associata a Gesü nella grande
opera della Redenzione umana e perció sopratutto nel sacrificio della Messa...
Maria 6 la novella Eva... La stessa incertezza del testo latino 'ipsa', *ipsum'
sta a dimostrare l'intima unione nella lotta vittoriosa contro l'inferno, tra il
Figlio e la Madre, costituenti un"unica persona morale». Et adhuc luculentius:
«La Madonna agisce nel sacrificio della Croce: remotamente col somministrare
la materia del sacrificio stesso, col nutrirla e ceustodirla; prossimamente,
eoll'offrire insieme con Cristo, Sommo Sacerdote, la medesima ostia; ella vi
516 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo

Hue faciunt etiam sequentia verba praeclari F. GUERRA,

O. F. M., episcopi placentini : « Unus vero ac proprius humani
generis Redemptor, Christus Dominus, qui ex toto iustitiae ri-
gore pro nobis aeterno Patri de condigno solus satisfecit, digna.
tus est Matrem suam in eiusdem Redemptionis consortium de
congruo cooperaturam, non uno tantum sed titulo multiplici ad-
mittere. Primo quidem per oblationem Filii. Seeundo, per obla-
tionem. sui ».?** « Hinc ergo, Christo Domino in cruce moriente
atque hominem reparante, dum Virgo Mater ex parte sui ipsum
Deo Patri dolens nimirum offerebat, negari non potest ipsam
aliquod magnum, in quo aliquod ius habebat, devovere et conse-
quenter hominum redemptioni maxime fuisse cooperatam. Haec
ergo Virginis voluntas adeo perfecta et eminens, voluntati quae
erat in Christo moriendi pro nobis tempore passionis iugata ac
convincta, tamquam causa aderat aliquo modo in nostram in-
fluens redemptionem : ex quo iure optimo eidem Virgini maxima
ad humani generis salutem cooperatio attribui potest ».?^* Et
ulterius: «In augustissimo nostrae redemptionis sacramento,
post Filii Dei oblationem, a Matre Dei viriliter peractam, locum
obtinuit in Virgine pro humano genere oblatio sui, per quam una
cum Redemptore mostro, hwmani generis Redemptrir facta
est ».***
In eundem ferme sensum conspirant cardinalis GENNARTI,?4*
L. JANSSENS, episcopus bethsaidensis;* E. GUERRY, archiepi-

congiunge inoltre le proprie pene morendo nel suo cuore mentre Gesü muore
erocefisso » (p. 11). Cum opus clarissimi auctoris prae manibus non habeamus,
eius verba depromimus ex Marianum, 3, 1941, 84.
^5 TF, GurRRA, Maiestas gratiarum ac virtutum Deiparae Virginis Mariae,
vol. 2, Hispali, 1659, p. 590.
21 0n GT EDS Db:
^" Op. cit., p. 559. Cf. excmum. PH. M. OrPRüNI, episcopum Civitatis Ca-
stell, Lo Madonna, Lettera Pastorale per la Quaresima del 1941, Città di Ca-
stello, 1941; apud Marianum, 4, 1942, 123; necnon exemum. G. PIO6CIONI, episco-
pum liburnensem, La Devozione alla Madonna, Lettera Pastorale per la Qua-
resima del 1941, Livorno, 1941; apud Marianum, 4, 1942, 123.
^5 Gard. GEeNNaRI, L/Immacolata Concecione di Maria, ed. 2, Roma, 1904,
p. 122: « [Maria] offre anch'ella a Dio quel sacrifizio che apporterà la salvezza
agli uomini, la pace nelle creature. Di qui é che i Padri l'appellano coi nomi
di Corredenitrice, di riparatrice del genere umano ».
?* L. JaNSSENS, Summa, Theologica, vol. 5, tract. de Deo Homjine, 2 pars,
Mariologia-Soteriologia, Friburgi Brisgoviae, 1902, p. 499: « Corredemptric
enim Maria est... quia magnanimo Filium suum obtulit, conjungendo volunta-
 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo 5

scopus-coadi. cameracensis,??? F. G1ACCI, episcopus nyssenus

,??!
neenon J. B. MALOU, episcopus brugensis, qui merito quaerit:
«Cum Salvatoris Matrem stantem iuxta crucem inspicimus,
seipsam Victimae coelesti consociatam «wt magnum ecpiationis
sacrificium Deo Patri offerat, quo iure poterit quis Corredein-
ptricis titulum illà denegare? ». Intentio ac voluntas Matris et
Filii una eadenque erat; et Maria, sacrificando Filiwm swwum
pro mundi salute, una cwm illo omnia mundi crimina redi.
mebat...?9?

tem suam eum mandato Patris et cum voluntate Filii mandatum Patris heroice
adimplentis ». Cf. eiusdem auctoris En quel sens la Bse Vierge Marie mérite
d'étre appelée Co-rédempíirice et Médiatrice de toutes les gráces, in Revue Li-
turgique et Monastique, 1, 1922, 227: «La glaive symbolique dont Siméon avait
annoncé la blessure mystique à la Mére du divin Enfant, exprime sans doute
la eompassion maternelle que devait éprouver sur le calvaire la Mater dolorosa
iuxta Crucem lacrymosa; mais il signifie en outre /a part active que Marie
devait prendre à l'immolation de som Fils. Le Fiat voluntas tua du jardin de
Lagonie retentit au fond du ccur de la plus aimante des meres; et quand tout
fut econsommé, et qu'elle recut sur ses genoux le corps inanimé de son Fils,
Marie nous apparait à la fois comme un autel du sacrifice et comme la Reine
du sacerdoce chrétien »,
50 E. QuxnRY, L'Action Catholique et le message de La Salette, in Marie
Corédemptrice (5€ Congrés Marial National de Grenoble-La Salette), Lyon, 1948,
p. 390: « Le drame du Calvaire est évoqué sous nos yeux et dans nos ecurs par
les larmes de Marie, qui expriment d'une maniere si touchante... la part qu'elle
à prise au sacrifice de son Fils, les souffrances que lui a ecoutées sa mission de
Corédemptrice, tout ce qu'il a fallu, tout ce qu'il faut encore pour réparer le
mal du péché des hommes, pour la Rédemption de tous les hommes ».
2313 &, Gracor, Vita della Beata Vergine, ed, 2, Roma, 1901, p. 349-350: «La
Provvidenza dispose che Maria si trovasse sul Calvario, ma non precisamente
perché fosse testimone del supplizio del suo Unigenito; no, Iddio aveva un
disegno piü alto su questa Madre dolentissima, e chiamandola sul Calvario,
vuole, non solo che sia imumolata com la vittima innocente che in se espiava i
a
peccati del mondo, ma ancora che sia intimamente congiunta ed associata
tutti i misteri che si adempiono nella morte del suo Gesü »,
75: J. B. Marov, L'Immaculée Conception de la bienhewreuse Vierge Marie
considerée comme dogme de foi, vol. 2, Bruxelles, 1857, p. 224-225. "Textum
originalem superius allegavimus in sectione B. Cf. etiam cardinalem I. Gowá,
archiepiscopum toletanum, María Santísima (obra póstuma), ed. 2, Barcelona,
en la
1947, p. 147: « Cierto que la maternidad sacerdotal de María empieza
tiene
enearnación del divino Sacerdote en sus entraíias; ... pero se consuma y
histórico y teolóogico en la consumación del sacrifieio de la
su coronamiento
sacerdotal, se-
Cruz, euando la Madre del Sumo Sacerdote, con serenidad casi
nuestro Suárez, se identifiea en espíritu con su Hijo y colabora
gün frase de
de 'ministra' y 'socia' del divino sacrificio, como la llama
con El en calidad
«Jesüs y
Pio IX en la carta al autor de María y el Sacerdocio ». Of. p. 46:
María ofrecían el mismo sacrificio...».

37
 578 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo

Beatissima Virgo Maria, confitente exco J. SINIBALDI, epi-

scopo tiberiensi, vocatur et est vera Corredemptrix generis hu-
mani quatenus in Christo, per Christum et cum Christo cooperata
est ad genus humanum redimendum a captivitate diaboli. Salus
mundi est effectus communis sacrificii a. Christo et Deipara
oblati." Nec aliud sonant testimonia excfüi J. P. NICOLINI, epi-
scopi assisiensis,?* exefhi B. SPILA, O. F. M., episcopi arethu-
sani **?? necnon excfüi I. Russo, O. F. M., episcopi bovinensis.259
Similiter hie commemorare placet excfium J. VOLPI, epi-
$copum arretinum, cuius sunt verba sequentia : « Ecce Mater tua,
exclamavit Iesus moribundus, caput suum versus discipulum di-
lectum inclinans eumque veluti filium Virgini Mariae relinquens :
Ecce Mater tua, purissima victima immolata una, cum. Victima
divina et supra eodem altare in hominum reconciliationem sacri-
ficata et propterea vera humani generis Corredemptria ».257

?^5* J. SixisarpI, 7] Cuore della Madre di Amore, Roma, 1995, p. 160: «... la
Beatissima Vergine si chiama ed é veramente la Corredentrice del genere umano,
in quanto in Gesü, per Gesü e con Gesi ha cooperato a redimercj dalla schiavitü
del demonio e a ricondurci al seno del Padre celeste. La salveeza del mondo
6 il frutto del comune olocausto, offerto in odore di soavità da Gesà e da Maria
alia, divina Giustizia. ».
?* J. P. NicoriNI, Lettera Pastorale: Maria SSma. nell'opera, della. Reden-
£ione, Subiaco, 1933, p. 17: «Maria, la nuova Eva, restituisce in certo modo
e acconsente che il frutto benedetto del suo seno materno venga appeso all'al-
bero della croce per riparare l'offesa di Dio. Ma come Eva avea anche gustato
di quel frutto, cosí Maria dovea assaporare tutta l'amarezza dell'espiazione e
offrirsi vittima con Gesi. I1 santo vecchio Simeone glielo aveva già annunciato ».
"55 B. Serra, La gran Madre di Dio, adombrata melle donne pii illustri
dell'Antica Alleanza, Marino-Laziale, 1928, ubi passim alludit ad hane obla-
tionem Mariae, una cum Christo, pro nostra Redemptione.
?9 T. Russo, Dopo il Calvario, Napoli, 1924, p. 11: «La Madre di Colui
che
nasceva ' Vittima ' era, in qualche modo vittima anch/essa; e dividendo i dolori
del Cristo, soffrendo con lui, meritava e si rendeva pienamente degna di
dive-
nire la riparatrice del mondo perduto». Et alias, p. 91-58: « Maria e la Madre
di Gesü, ma di Gesü Redentore, e, come tale, ella 6 Corredentrice del genere
umano. Pensiamolo! Ella perció non 6? andata sul Calvario per un semplice
ufficio materno, ma per unirsi al Sacrificio divino che doveva redimere il mondo.
Vivamente, attivamente ha partecipato al grande olocausto, offrendo a Dio
con
infinito strazio, ma con generoso consenso, il Figlio diletto». Et p. 21: «In
tutto il tempo della divina Passione, ell'era troppo compenetrata dalla sua
missione di Corredentrice ».
^" I. Vorrr, Ecco la Madre nostra! Lettera Pastorale per la Quaresima
del
1919, Arezzo, 1919, p. 38-39: « Ecco la Madre tua, esclamó allora
Gesü mori-
bondo, piegando il capo verso il discepolo prediletto e lasciandol
o per figlio a
Maria: Ecco la Madre tua, la purissima vittima immolata con la,
Vittima Di-
 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo 519

Prorsus idem testantur cardinalis J. S. VaAN ROoEY, archiepisco-

pus mechliniensis,?* excfiáus A. REIS, episcopus Sanctae Mariae
in Brasilia??? necnon exefius A. C. M. CHARUE, episcopus ma-
muurcensis, qui ex duplici hoc Christi et Mariae holocausto recte
concludit genus humanum ab utroque fuisse redemptum.?*?

vina, sacrificata sul medesimo altare per ia vriconciliacione degli womini col
Padre celeste e perció la vera Corredentrice del genere wmano ». Et ulterius:
« Predestinata Maria nei consigli eterni ad essere la Figlia di Dio, la Madre
del Verbo Inecarnato, la Sposa dello Spirito Santo... vittima di amore e di
dolore e perció trasformata sul Calvario nel Dio-Uomo crocefisso; intimamente
congiunta al Cuore SS. di Gesü trafitto sulla croce, unita quindi nell'offerta e
nellimmolazione al Pontefice Eterno sacritficato per la salute degli uomini. Z$ssa
& veramente la Corredentrice del genere umano» (p. 43).
?55 (lard, J. VawN RoEÉy, in Litteris Pastoralibus Per Mariam ad Iesum,
90 feb. 1943: « Elle aeceptait ainsi [par son fiat] d'étre la Corédempírice, et
non seulement sa maternité...». « Et quand son heure est venue d'accomplir
par des souffrances atroces et par la mort ignominieuse de la croix, la volonté
de son Pére, le Christ voit sa Mere, fidéle collaboratrice de sa mission, debout
prés de l'autel du sacrifice, Mére douloureuse, offrant au Pére céleste les in.
dieibles souffranees de son Fils avec les siennes propres pour la restauration
spirituelle et le salut du monde». « Marie a donc pris une part active dà
laewvre rédemptrice de son Fils: elle y fut associéóe dans les desseins éter-
nels de Dieu et elle le fut dans les faits. Elle ne peut donc étre dissociée du
Sauveur: ia rédemption, telle qu'elle a été voulue par la sainte Trinité et réali-
sée historiquement, ne se comprend pas sans l'intervention et Ia coopération de
Marie ». Ex J. BrrrnEMIEUX, La mariologie de 1942 à 1945, in Marianum, 9,
1947, 271-28.
75? A. RgrS, Carta Pastoral: La Mediación universal de María Santisima;
apud J. B. LEHMANN. Salió el Sembrador..., ed, 3, vol. 3, Buenos Aires, 1947,
p. 68-69: «Además de prestar libre consentimiento a la Encarnación del Verbo
— a la que Dios tenía vinculada la realización del plan de la Redención del
género humano —, María tomó parte activa y muy especial en el sacrificio de
la Cruz que Jesucristo ofreció al Eterno Padre por la salvación de los hom-
bres». « María, como Madre, tenía derechos maternales sobre Jesucristo, a los
euales renunció, permitiendo que su Hijo muriese en el lefío de la Cruz por
la salvación de los hombres». « María Santísima tomó parte en la oblación
del Redentor: 1. Porque uniendo su Corazón al del Hijo, ofrecía libremente los
sufrimientos y la muerte de la Víctima Divina por la salvación humana; 2.
Porque con estos mismos sentimientos ofrecía su proprio martirio. Y Dios, que
desde toda la eternidad había determinado asociar a la Virgen al sacrificio de
la Cruz, aceptó benignamente su oblación e immolación». Inter auctoritates in
favorem istius sententiae, invocat auctor notissimum BENEDICTI XV testimonium :
y mori-
« De tal modo padeció María hasta easi expirar con su Hijo paciente
bundo, de tal manera renunció a sus derechos maternales, y concurrió cuanto
puede
estaba de su parte a aplacar la divina justicia, que con toda razón se
afirmar que rescató con Jesucristo al género humano» (p. 11-72).
260 A. O, M. CnHaRUE, in Litteris Pastoralibus 11 nov., 1942: « Au pied de la
de Jésus
Croix, elle [Marie] est Corédemptrice, unissant ses souffrances à celles
580 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo

Notamus etiam quomodo arguit excitus E. S. BALLÓN, episco-

pus arequipensis, a Pio X efflagitans quatenus Assumptionis doc-
trinam dogmatice definire dignaretur: « Sanctissima Virgo ab
aeterno praedestinata fuit uti mundi Corredemptriz, eiusque al-
tissimum munus fideliter adimplevit. Ipsa nempe eiusque Filius
divinus Iesus Christus Golgotham ascenderunt ibique in ara cru-
cis pro nostra salute seipsos obtulerunt ». « Unde impossibile est
supponere quod dum divinus Salvator gloriose surrexit atque
iriumphanter coelos ascendit... permiserit ut Corredemptricis
corpus in pulverem sepulchri converteretur ».?*!
Audiatur iterum praeclarus theologus carmelitanus, excellen-
tissimus V. ZUBIZARRETA, archiepiscopus Sti. Iacobi de Cuba,
explicite asseverans Deiparam una eum Christo ad Redemptio-
nis opus cooperatam fuisse etiam « per modum, sacrificii , tum mi-
nistrando Filio corpus pro victima, twm. victimam cum. Christo
coofferendo aeterno Paíri».*' Hanc doctrinam iradebat, ab-
hine paucis annis, etiam excfius B. DE UnmranmrE, O. F. M.,

et joignant sa volonté d'offrir à la volonté du Rédempteur qui s'offre à son

Pére pour nous tous». Ex J. BITTREMIEUX, Gri. cit., in Marianum, 9, 1941, 29.
Et in quadam concione habita die 13 dec., 1942 pro inauguratione Anni Marialis,
haec inter alia asserebat: «...si nous avons été rachetés par le sang du Christ,
nous l'avons été aussi, conjointement, par les larmes de sa Mere ». « .. Si le
péché nous est venu de la coopération. dans le péché d'Adam et d'Eve, voici
que nous sommes sawvés par la, coopération rédemptrice de Jésus et de Marie ».
Ex J, BrrTREMIEUX, Grí. cit., in Murianum, 9, 1947, 29-30.
?? BE, S. BALLÓN, in quadam petitione ad Pium X, 18 dec.,
1904; apud
P. RENAUDIN, La doctrine de l'Assomption de la, Trés-Sainte Vierge,
Paris, 1912,
D. 312: «La Santísima Virgen fué predestinada desde la eternidad
para Co-
rredentora del mundo y cumplió fielmente su altísima misión. Ella y su Hijo
divino Cristo Jesüs subieron al Calvario, se ofrecieron en el ara de
la crue em
sacrificio por nuestra Redención ». ... « Luego no es posible suponer que
mientras
el Divino Salvador resucitó glorioso y subió triunfante a1 cielo... haya
permitido
El que el cuerpo de la... Corredentora quede convertido en el polvo
del sepul-
cro. María sufrió con N, S. Jesucristo desde el establo de Belén hasta la
cima
del Calvario y desde el Calvario hasta el Ssepulero; luego justo es que
haya
resucitado gloriosa; haya subido triunfante al cielo y esté como...
Corredentora
a la diestra del Divino Redentor, llena de gloria y majestad ».
7"? V. ZUBIzARRETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935,
p. 804-805.
Cf. emmum. Card. L. F. D. Pre, episcopum pietaviensem, (GZwvres,
ed. 6, vol. 3,
Poitiers-Paris, 1879, p. 428, ubi Deiparam vocat « la corédempt
rice du Calvaire,
associéóe au sacerdoce et au sacritice de l'Agneau ». Ex J. M. Bovzs,
B. V. Maria,
hominum. Co-redemptriz, in Gregorianum, 6, 1925, 5063.
 Corredemptio per consortium in sacrificio redemptivo — 581

episcopus madawrensis, in quadam pulcherrima allocutione

de relationibus Beatissimae Virginis ad Ssmam Euchari-
stiam.?$?
Firmissimus quoque Corredemptionis marialis vindex exsti-
tit excíius A. M, IANNOTTA, episcopus aquinatensis, iuxta quem
nullatenus reponendum est hoc Virginis munus in eius dumtaxat
consensu in Salvatoris Incarnationem ac sacrificium,?*^ verum
etiam in vera cooblatione Victimae et quidem ad genus humanum
redimendum. « Ipsa Beata Virgo, una cum voluntate Dei Patris
iuxta illud: qui proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis
omnibus tradidit illum (Rom. 8), proprio Filio Iesu non pepercit
et ipsum in. Redemptionem generis humani obtulit »."** « Dum
Beata Virgo Maria stans iuxta crucem et offerens Filium Iesum
ad Redemptionem generis humani, Corredemptrix Ioannem filium
ut discipulum excipiebat qui credebat in Iesum... ».?*^
Efficacitatem istius oblationis marianae sic breviter decla-
rat excfhus H. Lawrnoy, episcopus brugensis: « [Maria] Filium
suum in cruce pendentem compatienti animo simul obtulit et ita
de congruo meruit... idipsum. quod, Christus nobis ut causa pri-
maria atque principalis promeruit. Merito dicitur causa nostrae
salutis, sc. secundaria et subordinata; hoc sensu iwre vocatur

de
2:5 B. Dg UnranrE, La Santísima Virgen y la Eucaristía, in Florecillas
al. pie de la
San Antonio, 99, 1940, 86: « [María fué] quien con sus dolores
pues, ofre-
cruz ofreció el sacrificio del cuerpo y de la sangre de Jesüs... Maria,
y la sangre de
ciendo en aras de la voluntad de su Padre celestial el cuerpo
nuevo "Testamento ».
Jesucristo, fué, por decirlo así, la ünica sacerdotisa del
::344 A. M. Jawworra, Theses de Assumptio ne corporea.. . ei de B. V. Maria
etiam excmum. AEMILIUM
Deipara Mediatrice, Isola del Liri, 1928, p. 112-113. Of.
ed. 6, vol. 3, Brescia,
LE CAMUS, episcopum rupellensem, La Vita di Gesi Cristo,
19834, p. 298.
2955 A. M. JANNOTTA, Op. Cit., p. 114.
206 A. M. JaxNorrA, Compendium. 'T'heotocologiae Dogmaticae, Isola del Liri,
ANTONIUM M. CranET, archiepiscopum Sti. Iacobi de
1931, p. 205. Cf. Sanetum
el templo] de María
Cuba, qui ita scribit: « De esta oblación [la de Jesüs en
por consecuenc ia, el que deba también permanece r víctima com Jesucristo
deriva
de la crue. Esto es un necesarisimo corolario de sw müánisterio ». Et
en lo alto
uniformidad de pena y
tune suam facit Arnoldi Carnotensis sententiam : « Por
[María] con Jesucristo una, sola víctima y wn mismo holo-
afecto viene a formar
1860, p. 392-394;
causto », Colección de selectos, panegíricos, vol. 3, Barcelona,
N. GaRoíA GanoÉs, Una lección de Mariologia Claretiana . La Corre-
ita citatur a
Olaret, in Virtud y Letras, 8, 1949, 84.
dención en la doctrina del Beato Padre
582 De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. »

Corredemptrics nostra, iure etiam reparatrix perditi orbis ap-

pellatur ».?** Quod docet etiam explicitis verbis exciius L. KEn-
KHOFS, episcopus leodiensis.?9*

ART. 3
De distinctione inter Redemptionem **objeetivam^? et * subjeetivam ^

Hactenus de elementis constitutivis, vel si vis, de diversis

aspectibus sub quibus solet Beatae Virginis Corredemptio a theo-
logis considerari, — Ex testimoniis supra allegatis (coniunctim
perspectis) sat facile colligitur corredemptivum Deiparae munus
explicari minime posse nisi per verum et immediatum concursum
ad opus obiectivum Redemptionis. Non desunt tamen nonnulli
qui eorum vim enervare cupientes, autumant praefata testimonia
optime de sola gratiarum dispensatione, vel ut aiunt, de coope-
ratione ad Redemptionem subiectivam, intelligi posse. Nihilomi-
nus, ut centies vidimus, Deipara ab episcopis Corredemptricis
titulo cohonestatur quia una cum Christo ipsam gratiam redem-
ptricem nobis promeruit; quia una cum Christo pro peccatis no-
stris divinae iustitiae satisfecit; quia Filium suum, immo et
seipsam, pro nobis immolavit; quia iuxta erucem, acerbissimis
animi cruciatibus, genus humanum offensae Dei maiestati re-
conciliavit, et ita porro. Nonne haec omnia, sensu obvio et absque
praeiudicio perspecta, aliud dicunt quam meram cooperationem
ad elargiendas gratias? Quo autem difficultatis propositae inani-
tatem efficacius exhibeamus, nobis sufficiet quaedam in medium
proferre documenta ex quibus luculenter evincitur haud paucos
episcopos praefatam distinctionem inter Redemptionem obiecti-
vam et subiectivam certocertius prae oculis habere.

?*' H. LAurROY, De Maria, Reparatrice perditi orbis, in Collationes Brugenses,

21, 1921, 466. Cf. etiam testimonium exemi. N. ROoBICHAUD, archiepiscopi moncto-
nensis, quod supra allegavimus in sectione D, versus finem.
^* L. KERKHOFS, in oratione quam habuit die 7 maii, 1935, in eongregatione
prosynodali: « Au Calvaire, prés de la croix de Jésus se tenait Marie sa Mere,
Sa collaboratrice, associée à son ouvre et à son Sacrifice, offrant son Fils
et
s'offrant avec lui, l'ame transpercée par le glaive et méritant par convenance,
de congruo, ce que son Fils méritait en justice, de condigno... ». Acta congrega-
tionis prosynodalis..., Leodii, 1955, p. 12. Textum vidimus apud J. BITTREMIEUX
,
Adnotationes circa doctrinam B. Mariae Virginis Coredemptricis in
documentis
Romanorum Pontificum, in Ephemerides Theologicae Lovanienses
, 16, 1939, 771.
 De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. » 583

Sit, e. g., cardinalis J. PEccr (postea LEo XIII), qui sequenti

modo dioecesanos suos alloquitur: « Sicut voluit Deus, iuxta
consilium suae sapientiae, ut gloriosa et semper Virgo Maria con-
sociata esse Iesu Christo im opere Redemptionis [en Redemptio
obiectiva], sic accidit per divinam dispositionem ut Iesu Christi
merita per intercessionem eiusdem Virginis hominibus applicen-
tur [en Redemptio subiectiva]. En ratio cur ipsa depositariu sit
thesauri gratiae caelestis ».?*?
Idem invenies apud cardinalem B. SANZ v Fon£s, qui notissi-
mum Petri Damiani textum enarrans (sc. «Per ipsam, et in
ipsa, et de ipsa, et cum ipsa, totum hoc faciendum decernitur, ut
sine illo nihil factum, sine illa nihil refectum sit»), asserit
munus Deiparae dispensatricis omnium gratiarum esse effectum
praeviae cooperationis ad opus Redemptionis." Quod diversi-
mode repetunt excfíüi J. A. GERMAIN, archiepiscopus tolosensis ?'!
P. Rgx LgzwMos, O. F. M., archiepiscopus pelusianus"^? L. FEn-
RETTI, episcopus de Poggio Mirteto.?*
Nee aliud colligitur ex testimonio exci J. B. Marou, epi-
scopi brugensis, haec categorice asserentis: « Maria consociata

29 J. Pxkocr, Lettera Pastorale, Perugia, 1873, nobis notam iuxta versionem

d'un dogme,
gallieam apud D. DE PESQUIDOUX, L'Immaculée Conception; histoire
de sa
vol. 2, Paris, 1898, p. 318: «...comme Dieu a voulu, dans un dessein
toujours vierge füt associée à Jésus-Chris t dans
sagesse, que la glorieuse Marie
que les mérites
Joeuvre de la rédemption, ainsi e'est par une disposition divine
on de cette méme
de Jésus-Christ sont appliqués aux hommes pàr Plintercessi
de la gráce céleste ».
Vierge. Voilà pourquoi elle est la dépositaire des trésors
Idem docet exemus. J. T. LAURENT, 0p. cit., vol. 2, p. 98, 323-324.
y en la Sagrada Euca-
200 Card. B. SaNz v Fonfs, Jesucristo en el Evangelio
ristia, vol. 1, Madrid, 1879, p. 210.
Concepción; apud Re-
71 f. A. GrRMaIN, Las ensemnaneas de la Inmaculada
hispanica), vol. 4, Bar-
pertorio universal del predicador (ed. BERINGER, versio
la redención, la Correden-
celona, 1931, p. 411: « [María] fué el instrumento de
esta obra de reparación y
tora del genero humano, y continda desde el cielo
salud ».
en la, Sagrada
7:2 p. Rgy LEeMos, La Maternidad divina de la Virgen María
in Aránzaewu, 11, 1931, 354: «Asociada por voluntad de su divino Hijo
Litwrgia,
hácela inseparable del
en la economía de Ja redención, la Maternidad de María
y le asigna por tanto la misión de Corredent ora y de Distribuidora de
Redentor
hombres ». Et p. 959:
la gracia de la Redención, como Madre afectiva de los
hasta el fin de los
« [María] resucitó y fué llevada à los cielos donde contindüa À
de Corredent ora y Madre de los hombres ».
tiempos su misión
all'Euca ristia, Ferrara, 1918, p. 62:
773 T, FEnnETTI, 7] Rosario dinamei
della quale, in mezzo ai dolori
«Colà [nel cielo] siede Avvocata dell'umanità,
divenuta Correden trice ».
presso la croce del Figlio, era
 584 De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. »

erat divino Redemptori, tamquam Corredemptrix, tum in ordine

dispositionis, tum in ordine executionis [en Redemptio obiectiva],
tum in ordine applicationis [en Redemptio subiectiva] ».?*
Eandem distinctionem supponunt exefii P. DADOLLE, episco-
pus divionensis,?? P. M. RICHAUD, episcopus vallegwidonensis ?'$
et praesertim G. M. Mazzocco, episcopus adriensis, qui doctrinam
pertractandam in Litteris Pastoralibus anni 1946 ita disponit ut
primo munus corredemptivum elucidet, postea autem de dispen-
satione omnium gratiarum per manus Deiparae sermonem
faciat.?'"
His concinit exefus A. REIS, episcopus Sanctae Mariae,
cuius verba ita fere sonant: Haec veritas (sc. Mariam esse di-
spensatricem omnium gratiarum) ex eo deducitur quod Beata
Virgo ad integrum Redemptionis opus cooperata est; hoe autem
opus (on solum meritum sew acquisitionem gratiarum complecti-
tur, verum etiam et earundem elargitionem. Quapropter, sicut

7* J. B. Marov, ZL/Immaculée Conception de la bienheureuse Vierge Marie

consideróe comme dogme de foi, vol. 2 Bruxelles, 1857, p. 223: « Marie a été
associée au divin Rédempteur comme Corédemptrice, aussi bien dans l'ordre de
disposition, que dans l'ordre d'exécution et dans l'ordre de l'applieation ».
"5 P. Dapotrs, JI] Mese di Maggio (trad. V. TanRDrEU), Giarre, 1914,
p. 116:
« D'aitro canto, bisogna ricordarsi che Maria pure aveva da collaborare
al-
lopera redentrice per essere un giorno distributrice de' frutti di essa, racco-
gliendolo prima in unione com suo Figlio». Cf. excmum. J . B. PERUZZO, episco-
pum agrigentinum, Salut, o Marie, notre Reine, in Marie, 1, n. 5, 1948, 11: «Le
salut du genre humain a été, sans aucun doute, opéré par le divin Rédempteur,
mais dans l'ordre actuel de la divine Providence il eut la participation de la
Trés Sainte Vierge Marie qui, avec Jésus-Christ et sous sa dépendance, nous
a
rachetés et réconciliés avec Dieu. Et comme pour Jésus la Rédemption
est un
titre nouveau, celui de conquéte — pour la Royauté — ainsi
en est-il pour
Marie. En effet, si Marie, avec le courage le plus heroique... a participé
à la
glorieuse bataille et à la victoire insigne de son Fils, il est juste,
et c'est pour
nous un devoir sacré et trés cher, qu'Elle soit établie Reine des hommes
par
droit de conquéte »,
?'* P. M. RICHAUD, La priére et La Salette, in Marie Corédempt
rice (59 Con-
grés Marial National, Grenoble - La-Salette), Lyon, 1948, p. 382: «
A La-Salette,
Marie nous a révélé le lien essentiel qui existe entre sa priére et son
geste de
Corédemptrice. ... La priére de Marie actualise sa coopération directe à
la Ré-
demption générale du genre humain », Cf. etiam excmum. G. PicCIONI, episcopum
liburnensem, L« Devoeione alla Madonna, Lettera Pastorale per la
Quaresima
del 1941, Livorno, 1941; apud Marianum, 4, 1942, 123.
?" G. M. Mazzocco, Maria Corredentrice e Dispensatrice di tutte
le gracie,
Rovigo, 1946. Cf. etiam exemum. L,. DELMorTE, episcopum tornacens
em, Lettre
Pastorale à l'occasion du Caréme, 1945; apud J. BirrrREMIEUX,
LG Mariologie de
1942 à 1945, in Marianwm, 9, 1941, 30.
 De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. » 58b

Christus non solum Redemptor noster est, sed etiam Advocatus

in coelis, iuxta doctrinam Apostoli Pauli, eodem modo Deipara
Virgo non solum Corredemptrix nostra est, verum etiam Advo-
cata nostra apud Deum.*?'*
Eandem prorsus doctrinam tradunt Episcopi neerlandici in
Litteris Pastoralibus diei 15 augusti 1943;?"? excfus L. KERK-
HOFS, episcopus leodiensis;?*" emíhus cardinalis I. GoMÁ v To-
MÁs, archiepiscopus toletamus?*' necnon excefius H. LAMIROY,
95 A. Rxrs, La Mediación universal de Maria Santísima; apud J. B. LrmH-
MANN, Salió el Sembrador..., ed. 3, vol. 3, Buenos Aires, 1947, p. 75-16: « En
primer lugar esta verdad se deduce de que María fué integralmente asociada
a una obra que eomprende n0 solo el merecimiento o adquisición de las gracias,
sino también la distribución y repartición de las mismas. Por eso, así como Jesu-
cristo no es solamente nuestro Redentor, sino que también es nuestro Abogado
en el cielo..., de la misma manera María no es solamente nuestra Corredentora,
sino que también es nuestra Abogada e Intereesora ante Dios. ... Así como Jesu-
eristo completa su oficio de Redentor intercediendo para que se apliquen a los
hombres los frutos de su Redención, así también María completa su oficio de
Corredentora, intercediendo por los hombres para que se les apliquen las gra-
cias € cuya adquisición tan eficazmente cooperó ».
27? NjppsCOPATUS "NEERLANDICUS: «La Sainte Eglise, qui est la 'columna et
firmamentum veritati' — colonne et fondement de la vérité, et qui avec mis-
sion divine et sous la conduite du Saint Esprit enseigne les vérités de la Révé-
lation, nous propose avec une insistance et une netteté toujours croissantes...
la
qu'Elle [Marie] pouvait coopérer avec J ésus-Christ aussi bien à l'obtention de
gráce de la Rédemption qu'à son application », ... « En tout celà Dieu a eu aussi
de la, gráce de
ce dessein, que Marie, qui serait Corédemptrice pour l'obtention
l'associée et Plaide dans la distribution de la
la rédemption, serait également
1947, 51-32. In
gráce». Textum desumimus ex versione gallica in Marianum, 9,
episcopos fidelibus pro-
quibus verbis hoe sedulo animadvertendum est, scilicet
veritatis ».
ponere doctrinam Ecclesiae quae « columna est et firmamentum
Marie, mére de toutes les gráces, in Revue ecclésiastique
7: T, KgnkHors,
vol. 4, Barcelona,
de Liége, 13, 1922; apud Repertorio universal del predicador,
s, com sw propia
1931, p. 98: « María, con su fiat, con sus euidados maternale
que de su Hijo hace... en el Calvario, con-
pasión, y en especial, con la ofrenda
tesoro de las gracias. ...Por todos estos títulos se
curre a la adquisición del
el género hwmano ».
puede justamenie decir que María, con Cristo, rescató
p, 263-264: « Jesu-
2:5 Gard. I. GoMÁ, María Santísima, ed. 2, Barcelona, 1941,
en la obra de la Redención ... Junto a este Hombre-Dios,
cristo no estuvo solo
de Dios. ... Aquel Hombre-Dios
obrando con El la misma obra, ... estuvo la Madre
p. 281. Et alias: «...si
fué el Redentor; su Madre, la Corredentora ». Idem ait
obra de
María Santísima, por querer de Dios, es solidaria del mismo Dios en la
las consecuencias y en
la Redención.., debe ser también solidaria de Dios en
(p. 458-459). Et adhue: « Este nexo íntimo entre
la aplicación de la redención... »
ión de las gracias ha
la corredención y la mediación posterior en la distribuc
Sumos Pontífices » (et tunc
sido puesto de relieve especialmente por los ültimos
(p. 202-203). Et tandem, memo-
citat LEoNEM XIII, Pru M X et BENEDICTUM XV)
ptione per modum meriti, satisfact ionis etc., pergit
rata Virginis Corredem
 586 De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. »

episcopus brugensis, dum scribit: « Mediatio Beatae Mariae Vir-

ginis pressius spectata haberi potest tamquam sequela ipsius
Corredemptionis; similiter universalitas huius Mediationis in
eadem. Corredemptione fundatur et nititur ».29?
Quae omnia, solita eius claritate, sequentibus verbis declarat
excmus V. ZUBIZARRETA, archiepiscopus Sancti Iacobi de Cuba :
« Duplici ex capite potest considerari Virginem Matrem exercere
hanc mediationem universalem. Primo, quatenus in vita ad oeco-
nomiam redemptionis electa, consensit in integrum munus ma-
ternitatis divinae, et consequenter concepit, formavit, parturiit,
aluit, fovit et protexit Redemptorem, imo et cum eodem com-
passa est, consatisfecit, commeruit, conredemit ac cooperata est
sacrificio crucis in ordine ad redemptionem generis humani. Se-
cundo, quatenus in coelo cooperata est atque cooperatur ad di-
spensationem et distributionem omnium gratiarum in favorem
hominum. Mediatio ex capite conredemptricis videtur esse fun-
damentum. tituli cooperationis ad dispensationem gratiarum ».?*?
emmus. auctor: «De esta laboriosa cooperación en el plano universal de
Ja
redención del género humano, es fácil inferir, venerables hermanos y amados
hijos nuestros, la mediación universal de la Virgen y su intervención
en la
distribución de todas las gracias». Eadem distinctio inter Redemptionem
ob-
iectivam et subiectivam invenitur, praeter textus citatos, etiam p. 126,
136, 147,
198-199, 226, 287, 471 et 482.
?:? H. Lawrigoy, De B. V. Mania Mediatrice omnium gratiarum, in Collatio-
nes Brugenses, 21, 1921, 493. Cf. etiam Card. P. Cour, archiepis
copum lugdu-
nensem, in allocutione inaugurali occasione Congressus Mariolis
Lugduni, 1900;
apud Compte rendu dw Congrés Morial tenu à Lyon les 5, 6, 7,
8 septembre, 1900,
vol. 1, Lyon, 1900, p. 31.
75? V. ZuBrZanRETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao,
1935, p. 801-802.
Of. etiam exemum. N. ROBICHAUD, archiepiscopum monctone
nsem, Marie dans
la vie dw Prétre-Adorateur, in Marie, 3, n. 4, 1949,
26: «...le Christ n'a pas
voulu étre Rédempteur et Médiateur seul; il a voulu Pétre en union avec Sa
Mére, et en societé étroite avec la nouvelle Eve, Compagn
e et participante de sa
vie, de ses souffrances et de tous ses mysteéres». Et
inferius: «La médiation
rédemptrice du Sauveur comporte trois phases: la constitut
ion du Médiateur par
l'Incarnation; l'accomplissement actuel de la, Médiation par la, Passion; et l'ap-
plieation des fruits de cette médiation par le saint Sacrifice
de la Messe et les
sacrements. ... Or la Trés Sainte Vierge a été associée d'une
maniere ineffable et
mystérieuse dà ces írois phases de la Rédemption» (p. 27).
Tune recolit auctor
Virginis cooperationem ad Incarnationem (per consensum) necnon ad ipsam
Redemptionem (per modum meriti, satisfactionis, solutioni
s pretii et sacrificii)
et prosequitur: «Parce qu'elle a contribué à le constitue
r Médiateur entre le
ciel et la terre, parce qu'elle a concouru d'une maniére si
éminente à l'acquisi-
tion des gráces au Calvaire, Jésus-Christ a voulu associer
sa Mére à un titre
particulier à l'application des mérites de sa médiation»
(p. 27-29).
 De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. » 587

Eodem prorsus modo doctrinam nostram proponit excellentis-

simus H. DELGADO, olim episcopus almeriensis, nunc autem epi-
scopus pampilonensis.?**
Duo sunt, testante excfüio J. SINIBALDI, mediationis marialis
munera: acquisitio gratiarum et earumdem distributio quae ho-
minibus fit. « Deipara Virgo, una cum Christo et per Christum,
ad, utrumque munus cooperata est et adhuc cooperatur »."** « Si
Maria Christo consociata fuit in opere Redemptionis nostrae,
congruum erat ut Christo consociaretur etiam in opere sanctifi-
cationis nostrae, quod sequela est et complementum Redem-
ptionis ».?**
Praefatis episcopis adnumerandus est etiam cardinalis E. Pa-
CELLI (nune PrUus XII, gloriose regnans), qui distinguens inter
ordinem acquisitionis gratiarum (i. e., Redemptionis obiectivae)
et ordinem applicationis (sc. Redemptionis subiectivae), expli-
cite et categorice affirmat Deiparam Virginem ad utrumque
ordinem fuisse cooperatam. « De cetero, sic ille, applicatio meri-
torum Christi eorumque acquisitio ad unum idemque pertinent
opus, seilicet opus sàlutis. Oportet igitur ut Maria eodem modo
ad «tramque huius operis partem cooperetur: hoc postulat
divini consilii unitas ».?*7 In hora mortis nostrae, iuxta eminen-

feb., 1949):
2344 H. Dkraapo, in humanissima epistola ad auctorem (die 25
de Mayo de 1945 escribí una Pastoral sobre la Mediación de la
«Ya en 15
Mediación cualitativa , mediación corre-
Ss.ma Virgen en su triple aspecto:
L. JANSSENS, episco-
dentora y mediación dispensadora ». Cf. etiam exemum.
quel sens la Bse Vierge Marie mérite d'étre ap-
pum tit. bethsaidensem, En
in Revue Liturgique
pelée Co-Rédemnptirice et Médiatrice de toutes les gráces,
à l'euvre de la Rédemp-
et Monastique, 1, 1992, 225: « Marie a été... associée
non seulement dans l'ecomomie de la Rédemption elle-méme,
tion du monde,
infinis qui en sont le
mais encore dans celle de l'application des mérites
articuli (p. 231): «Assureme nt le second
fruit salutaire ». Et versus finem
de ce titre [de Médiatrice , l'applicati on de toutes les gráces] est moins
aspect
à la Rédemption elle-méme] ».
établi que le premier [c'est-à-dire, la coopération
Roma, 1925, p. 253: « Due
755 T. &rNIBALDI, 7] Cuore della Madre dài Amore,
mediazi one : l'acquis izione della grazia e la distribuzione
sono le funzioni della
ha concorso e concorre Maria
di essa agli uomini. All'una e all'altra funzione
con Gesü e per Gesiü».
nell'opera della no-
355 Qp. cit., p. 258: « Se Maria fu associata a Gesü
Redenzio ne, conveniv a che a Gesü fosse associat a anche nell'opera della
stra
e frutto e complemento ». Idem
nostra santificazione, la quale della Redenzione
dicit p. 161.
habita) ad Sodalitatem
257 Qard. E. PackLLI, in concione (lingua gallica
atore Romano, 8 dic.,
Dominae nostrae a bona morte, 7 dec., 1931; apud L'Osserv
 588 . De distinct. inter Redempt. « obiect. » et « subiect. »

tissimum Principem, ita Christus nos omnes alloqui videtur:

« Est mea voluntas ut sicut [Mater mea] consociata fuit meae
Redemptioni len Redemptio obiectiva]l, sic etiam consociata sit
applicationi gratiarum quae eiusdem fructus sunt [en Redemptio
subiectiva] ».?55
Finem huic episcoporum elencho imponimus afferentes prae-
stantissimum omnium testimoniorum, illud sc. excfii A. M. Cra-
RUE, episcopi namurcensis. In quadam allocutione ad mariologos
belgas et neerlandicos anno 1943 Namurci congregatos, memo-
ratis verbis encyclicae Mystici Corporis de Maria Corredemptrice,
haec inter alia notatu digna subnectit: « Quomodo ad opus re-
demptivum cooperatur nova Eva? Per holocaustum iurium ma-
ternalium et amoris materni. En officialis consecratio lin enc,
Mystici Corporis] doctrinae et locutionis de quibus olim acriter
disceptabatur. ... Verba Pii XII cooperationem immediatam. ad
Redemptionem obiectivam. designare videntur. Virgo Deipara
Corredemptrix nostra est, non solum quia Redemptoris Mater
exstitit, verum etiam quatenus holocaustum suorum iurium ma.
ternalium operi redemptivo sui Filii coniungitur. Denique, me-
diatio marialis in animabus nostris expanditur per consortium
Christi eiusque Matris quoad dispensationem omnium et singula-
rum gratiarum ».?*?

1937, p. 3: «L'application des mérites de Jésus-Christ forme, d'ailleurs, avec

leur aequisition, une seule cuvre compléte: celle du salut. Il convient que
Marie coopére de la méme maniére aux deuacs parties de cette méme couvre:
ainsi le reclame l'unité du plan divin ».
?:55 Card, E. PACELLI, loc. cit., p. 4: « Je veux, qu'associée à ma Rédemption,
elle le soit à l'application des gráces qui en sont le fruit».
?^** A. M. OnaRUE, Discours de clóture, in Consécration mariale
(Journées
sacerdotales d'études mariales, Namur, 1943), Louvain, 1948, p. 141:
« Comment
cette nouvelle Eve coopére-t-elle à l'euvre rédemptrice? Par
Pholocauste de
Ses droits maternels et de son maternel amour. OConséeration officielle
[dans
l'encyclique Mystici Corporis] d'une doctrine et d'une expression
qui furent
parfois áprement diseutées. Benoit XV avait déjà une expression
semblable,
mais, à la rigueur, on pouvait encore dire que ee document pontifical
avait
précédé la controverse et que done celle-ci pouvait en interpreter
les termes
assez librement. Aujourd'hui, pareille attitude pourrait diffieilement
étre adopté
vis-à-vis de l'encyclique de Pie XII. Tout ce que dit le Pape parait
bien im-
pliquer, d'autre part, une participation immédiate à la rédemptio
n objective.
Marie est la corédemptrice, non seulement parce qu'elle est la mére
du Ré-
dempteur, mais aussi parce que l'holocauste de ses droits maternels
vient
s'adjoindre à l'euvre rédemptrice de son Fils».
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos . 589

ART. 4

De gradu certitudinis nostrae doctrinae

Altera quaestio quae quasi sponte fluit ex consideratione te-

stimoniorum praecedentium illa est de gradu certitudinis quae
doctrinae nostrae competit ad mentem episcopatus. Praeclaros
antistites supra memoratos Corredemptionis doctrinam profiteri
non uti meram opinionem inter scholas disputatam, sed saltem
uti orthodoxam et communiter in Ecclesia catholica receptam,
ex eo potissimum evincitur quod eam non tantum in circulis
privatis proponunt atque docent, verum etiam aperte in Litteris
Pastoralibus, in congressibus, in concionibus ac orationibus pu-
blieis et, quod summi momenti est, in epistolis ad ipsum Roma-
num Pontificem.
Hoc in genere. Sed in specie, testimonia iam allata denuo per-
currentes, nonnullos detegimus praelatos qui doctrinam nostram
communissimam vel in universa Ecclesia receptam explicite ap-
pellant. Sic exciius J. RUOTOLO, episcopus wcentinus, scribit:
«Quoad B. M. Virginis Mediationem universalem res facilior
mihi videtur, quia tota doctrina, Ecclesiac quoad Mariae peculia-
res qualitates et praesertim ob titulum Maternitatis divinae et
Corredemptricis totius generis humani iam demonstrat quod
Pater nullam gratiam praestat, quin mediatio primario Iesu
Christi et secundario Mariae Virginis intercedat ».??? Et excel-
lentissimus A. M. IANNOTTA, episcopus aquinaltensis: « Apud
omnes in confesso est theologos B. Virginem Mariam Corredem-
ptricem esse ».??! « Theologorum communis sententia est B. Vir-
ginem Mariam Corredemptricem fuisse." Idem colligitur ex
verbis exei A. GoNZÁLEZ Y ROBLETO, episcopi matagalpensis ,?*?

79 Jy. Ruororo, apud HkwrRICH-Dk Moos, Petitiones de Assumptione corpo-

rea..., VOl. 1, p. 920.
231 A M. Jawworma, T'heses de Assumptione corporea... et de B. V. Maria
Deipara Mediatrice, Isola del Liri, 1928, p. 112.
292 (p. cit., p. 42.
79: A. GONZÁLEZ Y ROoRBLETO, in quodam Voto pro Assumptione definienda:
« Profesando, como profesamos, com firmisima fe la ereencia universal de que
Nuestra Santísima Sefíora la Virgen María, Inmaculada Madre de Dios y Co-
rredentora de la Hwmanidad...». Apud HkNTrRICH-DE Moos, Petitiones..., vol.
1, p.838.
 590 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos

et exeofhi P. R. ARDUINO, ep. algarensis, in epist. ad Pium IX.??*

Alii doctrinam nostram absolute certam supponunt, uti, e. 9.,
excfüus G. M. Mazzocco, episcopus adriensis ;??** excinus L. Krn-
KHOFS, episcopus leodiensis ,??* excinus E. J. GRELLIER, episcopus
lavalensis ,??" necnon excíüus V. ZUBIZARRETA, archiepiscopus San-
cti Iacobi de Cuba, iuxta quem haec doctrina « communior
in dies evasit, adeo wt hodie sine periculo negari non possit ».??*
His accedunt illi qui Corredemptionis doctrinam traditionalem
arbitrantur. Audiatur, e. g., excmius A. Mkono, episcopus al-
meriensis: « Ecclesia Deigenitrici aptans illud *faeiamus adiu-
torium simile illi? in divino Conceptionis officio, nos de eo cer-
tores reddit, confirmatque illas antiquissimas traditiones * Re-
demptionis comes ', * Corredemptora [sic], salutis. aeternae
adiutrix " ».??? Et excimus A. SIMONETTI, episcopus piscensis:
« Ex liturgia Ecclesiae, ex sensu fidelium, ex Patribus et docto-
ribus, ex doctrina in sacris concionibus semper tradita probatur
veritatem de B. M, Virginis Assumptione in sacrae Traditionis
deposito contineri et hoc privilegium cum titulo et munere Ma-
riae Corredemptricis generis humani mire congruere ».?? Tdem
diversimode tradunt emiii E. BINET, archiepiscopus bisuntinus,
in Litteris Pastoralibus de Maria Corredemptrice ;??' P. SEGURA,
?^* P, R. AmpuiNO, apud Pareri dellEpiscopato Cattolico..., vol. 9, Roma,
1854, p. T.
?* G. M. Mazzocco, Maria Corredentrice e Dispensatrice di tutte le grazie,
Rovigo, 1946, p. 2, 6.
^" L. KERKHOFS, Marie, mére de toutes les gráces, in Revue ecclésiastique
de Liege, 18, 1922; apud Repertorio universal del predicador, vol. 4, Barcelona,
1981, p. 97: « En efecto, la ejecución del plan divino se manifiesta tal, que es
menester reconocer este papel [de Medianera universal] en María. Es abso-
lutamente cierto que María colaboró a la obra de la Redención, en especial por
su maternidad libremente aceptada y por todo el ejercicio subsiguiente de las
funciones maternales con aquel 'que había de llamarse Salvador 5 y esta
colaboración constituye, por dos conceptos, une prueba de nuestro aserto».
^" E. J. GnELLIER, Lettre Pastoral... sur la part que la Trés Sainte Vierge
« prise à l'ewvre de notre Rédemption, Laval, 1933, p. 385, ubi de Corredem-
ptione mariali scripturus, haee praemittit: « Nous ne voulons rien écrire d'in-
certain ou de simplement probable ».
?** V. ZUBIZARRETA, Medulla Theologiae Dogmaticae, Bilbao, 1935, p. 802.
^? A. Mkono, in epistola ad Pium IX, apud Pareri dell'Episcopato Catto-
lico, vol. 1, Roma, 1852, p. 186.
?" A. SIMONETTI, in epistola ad Pium X, an. 1912; apud HEeNTRICH-DE Moos,
Petitiones de Asswmptione corporea... vol. 1, p. 749.
?' Card. E. BrwET, La confiance emvers la Trés Sainte Vierge, Corédemp-
trice du genhe humain, apud Supplément à ia, Semaine Religieuse, n. 260, Be-
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos — 591

archiepiscopus hispalensis, in Litteris Pastoralibus pro tempore

quadragesimali anni 1940 ;??? A. Prazza. patriarcha Venetiarum,
in quodam opuseulo de Assumptione Deiparae;?? A. I. Scnu-
STER, archiepiscopus mediolanensis ;??* excíüi domini E. DE Cas-
TRO ALONSO, archiepiscopus burgensis, in Litteris Pastoralibus
de Maria Corredemptrice;?* A, Rurs, episcopus Sanctae Ma.
riae;*^* H. M. ManTrÍNEZ Y SAEZ, O. F. M. Cap., episcopus San-

sancon, 1933, p. 496: «Cet aspect ds la personalité de la sainte Vierge, Nos

'hés Chers Fréres, s'est exprimé des les premiers siécles de l'Eglise par 1a plume
des Péres... ».
**'?^ Oard. P. SEGURA, Carta Pastoral para 1a Cuaresma (1940): «Ella
[María], como verdadera Corredentora con Jesucristo, su divino Hijo, segun
el sentir de la Iglesia, manifestado por la doctrina wnánime de los Doctores,
es la dispensadora de las divinas gracias de la Redención ». Apud G. ALASTRUEY,
Tratado de lu Virgen Santísima, ed. 2, Madrid, 1947, p. 140. Notamus tamen,
verba illa «segün el sentir de la Iglesia... », bene posse assertum subsequens
respicere, sc. «es la dispensadora de las divinas gracias». Textus sane ambi-
guitate quadam non caret.
*9 Oard.. A. PrAzza, L'Assuneione della Madonna, Discorso tenuto nel V
corso dài studi cristiani im Assis), 5 settembre 1947, "Treviso, 1947, p. 10:
«Tale maternità [divina] fu volontaria e consapevole da parte di Maria la
quale, aderendo a diventare Madre di Colui che 'veniva a togliere i peccati
del suo popolo', prestó una cooperazione richiesta come necessaria nel disegno
divino, per cui la, Madre fu elevata al grado di Corredentrice. ...E" il pensiero
comune dei Santi Padri»
394 Card. A. I. ScuusrER, Liber Sacramentorum, vol. 1, 'Torino, 1925, p. 89:
«...la divozione speciale ai dolori della Vergine Corredentrice del genere umano
era già da lunghi secoli nell'amima, del popolo cristiano ».
305 MANUEL DE CasrRo ALoNSo, Circular sobre la Corredención de la Santí-
sima Virgen, 19 maii, 1940; apud. G. ArasrRUEY, T'ratado de la Virgen Santísima,
ed. 2, Madrid, 1947, p. 740: « [María] contribuyó con todo su ser y todas sus
fuerzas a la obra de la redención mucho más que Eva a la perdición; por lo
cual toda la tradición la ha reconocido y aclamado como Corredentora del gé-
nero hwmano ».
3? A. Rkrs, Carta Pastoral: La Mediación universal de María Santisima;
apud J. B. LEHMANN, Salió el Sembrador..., ed. 3, vol. 3, Buenos Aires, 1941,
p. 72, postquam agit de Virginis cooperatione ad ipsum opus redemptivum (per
tai como
modum meriti, sacrifici etc.) concludit: « La cooperación de María,
acaba de ser ecpuesta por los Santos Padres, Doctores y Pontífices, en la obra
que basta-
de la Redención, es con toda propiedad una Mediación Universal,
gracias.
ría por sí sola para asegurarle el título de Medianera de todas las
es una verdadera mediación, pues, por ella María
En efecto, esta cooperación
media entre Dios y los hombres para obtenerles el perdón y para reconciliarlos
a esto que la cooperación de María tiene por objeto la eco
con Dios. Afíádase
nomía íntegra de la gracia y comprende a todo el género humano ».
592 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos

cti Christophori de Habana?" necnon cardinalis C. GENNARI.*^*

Nec desunt antistites qui doctrinam nostram ab Ecclesia de-
finiendam. censent. Sie, e. g., execthus L. Moccia, episcopus gal-
lipolitanus, ad Pium IX seribit: « Magis magisque in dies au-
gentur in scholis, in Ecclesia Dei per cunctas mundi plagas, in
piis Christifidelium cordibus ferventia vota obsecrationesque ad
Dominum Iesum ut Tibi, Vicario Suo, qui idem solvis et ligas
quod erit solutum atque ligatum in coelis, arcanum mysteriorum
lumen mittat, quo solus definire valeas: * Deiparam Virginem,
Corredemptricem nostram, sine labe conceptam fuisse ».??? Re-
colimus etiam exefium C. I. BAMPI, episcopum tit. tlóensem et
praelatum nullius vaccariensem, in epistola ad Pium XI (anno
1937) postulasse definitionem dogmaticam Assumptionis et Me-
diationis Beatae Virginis « in opere redemptionis ».?'? Oui co-
haeret Memorandum quod excfüus I. E. ARAGONE, archiepiscopus
Montisvidei, ad Card. E. Pacelli aliosque episcopos Americae
Meridionalis misit, et in quo votum formulabatur pro definitione
dogmatiea Assumptionis, Mediationis et Corredemptionis Bea-
tae Virginis.?!!

?" H. M. ManrÍNEZ v SaExZ, La Virgen María em sus relaciones com Dios,

con los ángeles y com los hombres, vol. 3, Madrid, 1868, p. 18, ubi refert quod
inde a Deiparae in coelum Assumptione, iam christifideles « empezaron a in-
vocar su amparo y protección, pues aprendieron de los Apóstoles mismos a
llamarla Madre de los creyentes y vieron en ella a 1a Corredentora del mundo,
a 1a depositaria de los misterios, a la tesorera de Dios».
?5 Oard. C. GENNaRI, L'immacolata Concezione di Maria, ed. 2, Roma,
1904, p. 122: « [Maria] offre anch'ella a Dio quel sacrifizio che apporterà
la salvezza agli uomini, la pace nelle ereature. Di qui é che i Padri l'appel-
lano coi nomi di Corredentrice, di riparatrice del genere umano». Cf, etiam
Card. I. GoMá, Honremos a muestra Corredentora (Carta Pastoral, 1934), in
eius opere María Santísima, ed. 2, Barcelona, 1947, p. 2175-216, ubi agit de ar-
gumentis convenientiae in favorem muneris corredemptivi B. Virginis: « Esto
no es sólo una bella conveniencia, sino que es doctrina de la Santa Iglesia».
.. X Es esta, una verdad... que la tradición de la, Iglesia ha recogido y comentado
como wno de los conceptos fundamentales del sistema, doctrinal cristiano ». Et
alias, ubi de Corredemptione mariali in documentis iconographicis (0p. cit.,
p. 478-479) : « No insistimos en un punto que, como //eng los siglos de la tradi-
ción doctrinal eclesidstica, así ha inspirado las obras clásicas marianas de
los artistas cristianos, especialmente desde el siglo XIII ».
?* T. Moccis, apud Pareri dell'Episcopato Cattolico..., vol. 1, Roma, 1852,
p. 24.
*" C. J, BaMPI, apud HrNrRICH-DE Moos, Petitiones..., vol. 2, p. 84.
?! J. E. AnaGoNE, apud HrNTRICH-DE Moos, Petitiones..., vol. DOUDSOT(:
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos . 593

Maioris momenti reputandum est votum dogmaticum quod

Concilio Vaticano definiendum proposuit exeus J. TH. LaU-
RENT, episcopus tit. chersonensis et vicarius apostolicus hambur-
gensis et Iuremburgensis : « Beatissima Virgo Maria, quae Chri.
sto pro salute humana patienti et morienti compassa est postea
commortua, divinae iustitiae satisfactionem gratissimam, pro se
innocente nullatenus debitam, praestitit, nostri Corredemptrix
cum Christo effecta est, non quidem quoad necessitatem, cum in-
finitum Christi meritum abunde suffecit, sed per spontaneam et
vere meritoriam associationem ».?!?
Nec praetermittere possumus íriginta illos episcopos qui in
Postulatis ad Sanctam Sedem delatis pro definienda Deiparae
Assumptione, explicite testati sunt doctrinam de Corredemptione
mariali esse divinitus revelatam. Eorum nomina inferius recita-
bimus.?!?
Quamplurima etiam episcoporum documenta Corredemptio-
nem marialem in Protoevangelio (Gen. 3, 15) divinitus revelata
explicite vel saltem implicite profitentur,
Sit in exemplum cardinalis E. BINET, archiepiscopus bisun-
tinus, qui uti fundamentum biblicum huiusmodi economiae quae
Mariam statuit mundi Corredemptricem, praedictum invocat Ge-
neseos oraculum. Vos scitis, fratres dilectissimi — sic scribit
— quando adorabile hoc consilium Dominus Deus nobis revela-
verit :nimirum, in ipsa origine tristissimae historiae humanae,
post commissum funestum peceatum. Desperatis protoparenti-

?5 Jy, TH. LaàunENT, Vota dogmatica Concilio Vaticano proponenda; apud

K. MoEkLLER, Leben und Briefe von Johannes Theodor Lawrent..., vol. 3, "Trier,
1889, p. XXIX, Notitiam desumimus ex P. ARCHANGELO A Roc, in Collectanea
Franciscana, 14, 1944, 280.
313 Of. etiam Card. I. GoMÁá, María Santísima, ed. 2, Barcelona, 1941,
p. 201: « ;Por qué no obró Jesucristo la redención con absoluta independencia
de toda ereatura? ;Por qué quiso asociar a su obra a una madre? Porque quiso:
Quia ipse voluit». ...«el hecho de esta asociación del Hijo con la Madre para
el rescate del mundo es fan visible em la historia de la revelación y de la re-
dención, que no dudamos llamario uno de los puntos salientes de nuestra re-
ligión divina ». Of. etiam Card. A. Prazza, L'Assunzione della Madonna. Discorso
tenuto nel V corso di studà cristiani in Assisi, 5 settembre, 1947, 'Treviso, 1947,
p. 14: « La rieapitolazione del mondo nella nuova Eva Corredentrice e i privi-
legi dell'Inmacolato Concepimento e della divina Maternità perpetuamente
verginale, che appartengono al patrimonio delle verità esplicitamente rivelate,
presentano un nesso cosi intimo e necessario con l'Assunzione corporea da farla
ritenere implicita in tali rivelazioni »,

38
594 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos

bus nostris Deus eodem tempore praenuntiat et Redemptorem

et Corredemptricem : *Inimicitias ponam inter te et mulie-
rem... ! ».?'^ Idem plus minusve fatentur eminentissimi cardina-
les H. REIG CAs4NOVA, episcopus barcinonensis ,?!? O. GENNARI ;?!^
B. SANZ Y FonÉs ?!? neenon A. PrazzA, O. C. D., patriarcha Ve-
netiarum.?!*
Exploratum vobis est -— seribit exefnus M. B. CrLAmRY, ar-
chiepiscopus barinensis, — Adamum protoparentem, immediate
post lapsum, iam a longinquo divinum illum Rheparatorem per-
spexisse qui humanam gentem restauraturum erat. Sed eodem
tempore intuitus est etiam mulierem illam quae, humani generis
Corredemptrix, veneficum caput serpentis contritura erat.?'?

35 (ard. E. BiwET, La confiance envers la Trés Sainte Vierge, Corédemp-

trice du genre hwmain, apud Supplément a la Semaine Religieuse, n. 26, Be-
sancon, 1933, p. 424: « Ce plan adorable, vous savez, Nos 'Trés Chers Fréres,
quand le Seigneur Dieu l'a révélé. Ce fut à l'origine méme de la triste histoire
humaine, quand le péché fatal venait d'étre commis. A nos premiers parents
désespérés, éperdus, Dieu annonce em méme temps et le Rédempteur et la
Corédemptrice en donnant un relief singulier à celle qui sera la Mere du Mes-
sie-Sauveur: 'J'établirai des inimities...' ».
315 Gard, H. RkErG CasáaNovA, in concione inaugurali Congressus Marialis
Montfortiani, Parcinone, 1918, sic ait: «Yo no tengo más que preguntaros
Si concebís ninguno de los dogmas de nuestra Santa Religión sin asociar a
ese dogma el nombre de María. ...Pues ;qué? ;no es ella, acaso, ia promo-
tida en el momento mismo de Ia primera caida? ;puede pensarse en el pecado
original] sin pensar en María? ,Acaso no es ella la Corredentora de la hwma-
nidad?». Apud Crónica del primer Congreso Mariano Montfortiano celebrado
en Barcelona del 18 al 21 de septiembre, 1918, 'lTotana, 1920, p, 87.
315 Card. OC. GreNNanr, ZL'immacolata Concegzione di Maria, ed. 2, Roma
1904, p. 121.
*?" OQard. B. Sawz v Fonfs, Jesucristo en el Evangelio y en la Sagrada
Ewcaristia, vol. 1, Madrid, 1879, p. 256: « [E1 en Protoevangelio Dios anun-
ció a María como] la Eva reparadora que quebrantará la cabeza de la ser-
piente para que el hombre, recobrando su libertad, sea de nuevo el amigo y
el hijo de Dios».
315 Gard. A. PraAzza, L'Assunzione della Madonna. Discorso tenuto nel V
corso di studi cristiami im Assisi, 0 settembre, 1947, 'Treviso, 1947, p. 14,
ubi loquens de Protoevangelio ait: « Ora 6 dogmaticamente certo — dalla bolla
Ineffabilis — che il testo si riferisce a Maria e a Gesü ed annuncia quel com-
pleto trionfo, in cui la Madre fu associata con vincolo strettissimo ed indisso-
lubile al Figlio e che dalla dottrina rivelata di San Paolo apparisce pienamente
realizzato ».
** M. M. Oran, Mariologia, Bari, 1838, p. 7-8: «Ben v'é noto, o Signori,
che appena Adamo precipita nel suo fallo, se gli mostró da lungi il Divino
Riparatore delle ruine cagionate per la sua colpa a tutto il genere umano. Ma
perché l'idea del Verbo umanato non doveva essere separata dall'idea della
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos — 595

Nec ad aliam recurrebat argumentationem excmus F. GUERRA,

episcopus placentinus, dum aiebat: « Sed forsam pro hoc insi-
gnior locus alius, Geneseos 3, dum Deus, primo piaculo a pro-
toparentibus, serpentis suggestu patrato, eundem acerrime conci-
pit, sic ait: ' Inimicitias ponam inter te et inter mulierem. Et
ipsa conteret caput tuum ?, Glossa ord. vel iuxta alia exemplaria :
Ipsum conteret caput tuum; scilicet, semen mulieris. Sane haec
serpentis contritio mostrac fuit redemptionis mysterium, quod
Christus Dominus diabolum conterendo mirabiliter consumma-
vit ». ... « Dum ergo ipse vel ipsum dicitur caput serpentis con-
terere, Christo soli ae proprio totius generis Redemptori, opus
redemptionis iure optimo attribuitur. Quando autem nostra Vul.
gata, in omnibus tenenda, vertit: Ipsa conteret caput tuum,
satis innuit ut adfuturam ibi mulierem, Deiparam scilicet. huic
redemptioni cooperaturam, per quam etiam caput serpentis in
minutissimum venerat pulverem redigendum ».???
Hoc idem diversimode testantur: cardinalis P. L. GoossENs,
archiepiscopus mechliniensis;??! exciius JosuE a Ssfho Redem.
ptore, archiepiscopus teatinus ;,?? M. D. A. SIBOUR, archiepisco-

Genitrice, nel tempo istesso se gli mostró quella Donna che avrebbe schiac-
cidio all'imvida serpe i| capo venefico e sarebbe stata la Corredentrice MWel-
U'Universo ».
32? FÀ', GuornRRA, Maiestas gratiarum ac virtutum Deiparae Virginis Mariae,
vol. 2, Hispali, 1659, p. 557-5508. Cf. etiam Card. I. GoMÁ, María Santísima,
ed. 2, Barcelona, 1947, p. 207: « El arte... no ha hecho más que proyectar, en
forma viva y sensible, lo que está en la conciencia del mundo, desde que en
el Protoevangelio, primera, página, del Génesis, juntó ya Dios el futuro Reden-
tor con ia futura Corredentora ». Et p, 305: «Y ved a la Virgen Santísima,
ya alumbrando al mundo con la suavísima luz de la promesa, el dia trágico
de la primera injusticia: es el Protoevangelio .es decir, el presagio de la paz.
€ Pondré enemistades entre ti y la mujer...'. La rehabilitación de la justicia,
y por lo mismo la reintegración de la paz a la tierra, debía ser la obra de la
redención por Jesucristo, el Hijo de María; y en esta obra María, por querer
de Dios, debía jugar un papel trascendental, de co-autora de la paz del mundo,
de restauradora de la justicia ». Alias, agens de Virginis cooperatione ad opus
redemptivum, scribit: « Esta acción conjunta de Jesüs y María la vemos a
través de todos los siglos, de la profecía y de la historia. Juntos aparecen en
la promesa paradisíaea de la redención...» (p. 414). Idem tradit auctor p. 93,
190-191, 475.
321 Qard. P. L, GoossEeNs, Echortation a redoubler de confiance et d'atta-
chement envers Maria; apud J. GUILLERMIN, Choix de discours et allocutions...,
pars 2, p. 62.
322 Josug a Sanctissimo Redemptore, in quadam epistola ad Pium IX:
« Una sub arbore maledictionis violatae Evae, o electa, et arbore sub ipsa
596 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos

pus parisiensis; ?? excfhus A. J. FAvA, episcopus gratianopolita-

nus ;?*^ G. M. Mazzocco, episcopus adriensis;??? excíhus C. GAY,
episcopus anthedonensis;??* excíhus J. SINIBALDI, episcopus ti-
beriensis;??' excífhus F. BnIGANTI-COLONNA, archiepiscopus reca-
natensis et lawretamus ??* necnon excfius J. LE CouEniC, epi-
scopus trecensis.???
Mentione quoque dignum censemus testimonium excellentis-
simi J. B. Marov, episcopi brugensis, qui profunde et accurate
scripsit de sensu dogmatico Protoevangelii, id est, de intima
Virginis participatione in opere redemptivo Christi. Haec inter
alia asserit auctor: « Post lapsum protoparentum, Deus illis Li-
beratorem pollicetur ;eodemque tempore protoparentes mulierem
illam prae oculis habuerunt quae eos a servitute daemonis ere-
ptura erat. Inducitur heic Beata Virgo una cum suo Filio ad
serpentem devincendum ; cum suo Filio unum ens morale effor-
mat cuius qualitates, munus et attributa utrique communia sunt.
Beata Virgo hie exhibetur tamquam serpentis inimiea, suo F'ilio

suscitata, Reparatriy ». Apud Pareri dell'Episcopato Cattolico.., vol. 7, Roma,

1852, p. XXXIX.
3| M, D, SrBovm, in Litteris Pastoralibus de Immaculata QConceptione;
apud Sanmpr, Le solenne definieione del dogma dell'Immacolato Concepimento dài
Maria Santissima, Roma, 1904, p. 537.
$324 A, J. Fava, Notre-Dame dw Crucifiv; Instruction Pastoral, 20 aprilis,
1887; apud J. GuinrLERMIN, Choiy; de discours et allocutions..., pars pirior,
p. 253.
3?5 G. M. Mazzocco, Maria Corredentrice e Dispensatrice di tutte le grazie,
Rovigo, 1946, p. 3.
5 O. Gay, Entretiens sur les mystéres du saint Rosaire, vol. 2, Paris, 1887,
p. 131, nota 3: «Aprés la chute.., Dieu avait dit au démon devant Adam et
Eve non eneore expulsés du paradis terrestre: * J'établirai des inimities entre
toi et la femme..." (Gen. 8, 15). Tout le mystére de la sainte Vierge, depuis son
Immaeulée Conception jusqu'à sa coopération à l'euvre rédemptrice et a son
Assomption dans le Ciel, est enigmatiquement mais trés réellement contenu
dans ces paroles. Adam et Eve en comprirent au moins la substance; ils conser-
verent done et transmirent à leurs descendants cette doctrine qui tient au
fond premier et permanent de la vraie religion ».
3? [. SiwiBALDI, 7] Cuore della Madre di Amore, Roma, 1925, p. 279: « Nel
paradiso terrestre, dove fu commessa la prima colpa, che trasse a ruina la
umanità intera, comincia la benefica mediazione di Maria, appunto perche
ivi Iddio la presenta come Corredenirice del genere amano ».
*?! F. BnraANTI-COLONNA, in quadam epistola ad Pium IX ; apud Pareri del-
Ul'Episcopato Cattolico..., vol, 9, p. 101.
"* J. Le CovuEprc, Marie, Reine de la Paie, in Marie, 3, n. 2, 1949, 13.
 De gradu certitudinis doctrinae nostrae iuxta episcopos ^ 597

assimilata tamquam serpentis triumphatrix, identificata suo Fi-

lio tamquam humani generis Corredemptrio ».*??
De praefata prophetia genesiaca audi tandem excfium L. JANs-
SENS, episcopum, bethsaidensem, in rebus biblicis versatissimum :
« Ex una parte habemus Evam seductam ac seductricem ; ex al-
tera parte, novam Evam, nihil seductam, imo immaculatam at-
que 4n opere reparationis cooperatricem ».??* Et ulterius : « Mu.
us Corredemptricis relate ad opus redemptionis mulieri huic
competere muntiatur. Haec altera dignitas promissae mulieris
eruitur ex toto parallelismo oppositionis qui interest inter novum
Adamum cum nova Eva et protoparentes generis humani. Inde
sicuti Eva cooperata est ruinae gentis suae,??? licet peccatum
Adami eam proprie perdiderit, ita, licet semen mulieris sit con-
terens propria virtute caput serpentis antiqui, nihilominus mu-
lier ab eo non separatur et quasi wnwm cwm ipso efformat ».???
339 fJ; B. Marou, L'immaculée Conception de la bienheureuse Virge Marie
considerée comme dogme de foi, vol. 1, Bruxelles, 1857, p. 313: «Aprés la
chute de nos premiers parents, Dieu leur promit un libérateur; a«ssitót la
femme qui devait les délivrer de la servitude dw démon leur fut mise sous
les yewr, Marie apparaít iei avee son Fils pour vaincre le serpent, e? ne forme
avec lui qu'un seul groupe, un seul étre moral, dont les qualités, la mission
et les attributs sont eommuns aux deux personnes qui le composent. Marie y
parait associée à son Fils comme ennemie du serpent, assimilée à son Fils
comme triomphatrice du serpent, identifiée à som Fils comme Corédemptrice
du genre hwmain ».
331 Jj, JawSSENS, Summa Theologica, vol. 5, tractatus de Deco Homine, 2
pars, Mariologia-Soteriologia, Friburgi Brisgoviae, 1902, p. 51.
332 Bvam non fuisse meram occasionem sed potius veram concausam origi-
nalis peccati, testatur, inter alios, exciius L. CnESPI DE BonJa, episcopus orio-
lensis in eius Propugnaculum theologicum definibilátatis provyimae sententiae
pie negantis B. V. Mariam in primo suae conceptionis instanti originali labe
fuisse infectam, Valentiae, 1653, p. 174, ubi etiam fatetur Mariam veram repa-
rairicem, peccati exstitisse.
333 Tj, JANSSENS, Op. Cit., p. 54. Cf. etiam eiusdem auctoris articulum ZEn-
quel sens la B:e Vierge Marie mérite d'étre appelée Corédemptrice et Média-
trice de toutes les gráces, in Revue Liturgique et Momastique, 7, 1922, 228:
« C'est tout juste parce que le róle de Marie est si intimement uni à celui de son
Fils dans l'euvre de la Rédemption, que la femme par excellence occupe tant
de place dans la premáére promesse que Dieu fit. dw Rédempteur futur: ' J'éta-
blirai une inimitie absolue entre toi et la femme...' Marie mérite done à
juste titre d'étre associée à son Fils dans la dévotion que la piété catholique
témoigne enver le Rédempteur. Sans doute, le titre de Co-Rédemptrice mal
compris conduirait à une erreur funeste... Mais, entendu dans les limites d'une
coopération subordonnée, prenant saà source et sa vertu de l'influence et de la
volonté du Christ lui-méme, ce titre ezprime une vérité solidement établie et
rend à Marie l'honneur dà à une prérogative aussi excellente ».
598 Conclusio quoad doctrinam episcoporum

Eandem doctrinam inculeant excfhi domini F. DUPALOUP, epi-

scopus awrelianensis,*** Pros A. DEL CoROoNA, O. P., episcopus
brasensis;??* J. DE NiTTIS, episcopus castellanensis ,??** A. SCHAE-
FER, episcopus dresdensis *?* necnon Episcopatus unitus reipubli-
cae Chilensis.?**

CONCLUSIO

Testimonia praecedentia perlustrantibus hoe statim patebit,

scilicet episcopos de Beatae Virginis munere corredemptivo tra-
ctationem theologico-scholasticam minime instituere. Si quosdam
excipias (e. g., Lépicier, Zubizarreta) omnes de nostra quaestione
disserunt praesertim in Litteris Pastoralibus, in concionibus ad
populum, in operibus ad fovendam christifidelium pietatem, etc.
Quae cum ita sint, nihil profecto mirandum si doctrinam nostram
generatim proponunt atque docent absque terminologia illa tech-
nica quae apud nonnullos theologos hodiernos subinde adhibetur.
Hoc in genere.
334 F. DUPANLOUP, in Litteris Pastoralibus occasione Bullae Ineffabilis
Deus; apud V. Sanmpr, Lo solenne definieione del dogma, dell'Immacolato Conce-
pimento di Maria Santissima, vol. 2, Roma, 1904, p. 607: «Je veux ici vous
faire remarquer, N. T. C. F., un des principaux traits de ce grande dessein de
Dieu révélé par saint Paul et par le premier chapitre de la Genése. Comme
Adam et Eve sont intervenus tous deux dans la défaite de notre nature, et tous
deux sont tombés sous les coups du démon; une nouvelle Eve, aussi bien qu'un
nouvel Adam, devait econcourir à notre victoire, et écraser la téte du serpent
infernal ».
3:35 P, A. Dkr. CongoNA, Lettera Pastorale al clero e al popolo della città e
diocesi di S. Miniato, San Miniato, 1878, passim,
?** J. DE NrrIIS, in quadam epistola ad Leonem XIII, an. 1902; apud Hkx-
TRICH-DE Moos, Petitiones de Assumptione corporea..., vol. 1, p. 462.
?? A. SoHaEFER, Die Gottesmutter im der Hl. Schrift, Münster, 1887; ed.
anglica, The Mother of Jesus in Holy Scripture, New York, 1913, p. 108-117.
*:35 MprscoPATUS unitus reipublicae chilensis, in quadam petitione ad San-
ctam Sedem anno 1939 delata, pro definienda Assumptione necnon Mediatione
universali; apud HrNTRICH-De Moos, op. cit., vol. 1, p. 213-214: « Nos parece en-
contrar suficientemente fundada en la Revelación la eonsoladora verdad de la
Mediación Universal de la Virgen María. Fijándonos en primer lugar en lo que
se suele llamar Proto-Evangelio del Génesis, vemos que en la promesa del Re-
dentor comunieada a nuestros primeros Padres, el papel que corresponde a
aquella 'Mujer' allí nombrada es el de restaurar como una segunda *' Madre
de vivientes' en unión con Cristo, * nuevo Adán ', la vida de la gracia perdida.
Nadie duda actualmente en la exégesis católica, después de la solemne declara-
ción de Pio IX, que aquella *Mujer' mencionada en la Escritura se refiere
literalmente a la Madre del Redentor. Si María, pues, aparece intimamente
 Conclusio quoad doctrinam episcoporum 599

In specie: Ex plus quam centum nonaginta episcopis ??? a

nobis allegatis longe maior pars explicitis verbis asserit Beatissi-
mam Virginem Mariam «humani generis Corredemptricem »
exstitisse.^ Fatendum est apud quamplures adhuc deside-
rari commentarium seu explanationem de sensu praeciso istius
appellativi; sed ratio forsan est quia episcopi generatim suppo-
nunt christifideles saltem confuse scire in quo consistat praefa-
tum Virginis munus.
E contra, haud pauca testimonia invocavimus in quibus di-
versae modalitates Corredemptionis marialis diserte recensentur.

asociada al nuevo Adán para reparar, comunieando simplemente cuanto hay

de vida de gracia, necesariamente parece intimamente unida a Cristo como
fuente y canal inmediato de toda gracia». Et p. 221: « María en el pasaje ci-
tado (Gen. 3, 15) aparece intimamente unida a Cristo y asociada « la obra
redentora.. María está en la misma linea de los combates y triunfos con
Cristo ».
333 Notamus quaedam ex testimoniis supra memoratis (e. g. verba claris.
LaMrROovY, FAconHiNETTI, Rv s80, RUurFINI) prolata fuisse antequam eorum auctores
charactere episcopali induti fuerint. Attamen, ex communicationibus nuper re-
ceptis, certiores facti sumus tres priores episcopos Corredemptionem marialem
sensu vero et proprio nunc etiam propugnare. Quoad emrium Card. E. RUFFINI,
nihil positive scimus; sed supponendum est eum, post susceptum episcopatum,
pristinae sententiae adhuc adhaerere.
349^ Animadvertimus, per transennam, titulum Corredemptricis non solum
a quamplurimis episcopis adhiberi (uti supra vidimus), sed etiam ab ipsa
Sancta Sede in suis decretis. Vide, e. g., Acta Sanctae Sedis, 41, 1908, 4€9;
Acta Apostolicae Sedis, 5, 19183, 364; ibid., 6, 1914, 108. Ante ista decreta duos
solummodo episcopos invenimus qui videntur Corredemptricis titulo quodammodo
adversari, scilicet: excfium F. J. RuniGrER, episcopum. linciensem, in quadam
allocutione ad clerum ante mensem maii, 1882 (Cf. G. Kors, Beitrüge ew Maái-
predigten, in Theol. prakt.-Quartalschrift, 39, 1886, 34-35); necnon eminentissi-
mum Card. H. LxrpocHowSsKI, archiepiscopum gnesnensem, qui timebat prae-
fatum appellativum posse fideles in errorem ducere (Cf. J. KónnskR, Maria im
System der Heilsükonomie, auf thomisticher Basis dargestellt, Regensburg,
1883, p. 192, in nota). Aliter tamen, et quidem merito, sentiebat eminentissi-
mus Cardinalis E. MawxNrNG, archiepiscopus westmonasteriensis, qui contra ad-
versarios tituli Corredemptricis et Mediatricis in Anglia energico modo decla-
mabat. Juxta eminentissimum auctorem, Beata Virgo habet «un droit véri-
table à tous ses titres, Ils ne sont donc pas, ces titres que nous Lui donnons,
des métaphores, mais des vérités; ils ne sont pas l'expression d'idées purement
oratoires ou poétiques, mais l'expression des relations vraies et vivantes qui
existent entre Elle et son divin Fils, entre Elle et nous », Haee verba scripsit
Card. MawwING in praefatione operis Patris P. JkANJacQUOT, Simples eaplica-
tions sur la coopérations de la trés Sainte Vierge à l"awvre de la, Rédemption.
Cum versionem anglicam prae manibus non habeamus, eius verba desumimus
ex tertia editione gallica illius operis, se. Paris, 1889, p. VIII-IX.
600 Conclusio quoad doctrinam episcoporum

Sic, e. g., testantur Beatissimam Virginem esse humani generis

Corredemptricem : 9) quia una.cum Christo, potissimum iuxta
crucem, pro nostra omnium salute perpessa est ; b) quia una cum
Christo gratiam redemptricem nobis promeruit; c) quia divinae
iustitiae pro nostris peccatis vere satisfecit; d) quia pretium
nostrae salutis una eum Filio persolvit; et e) quia sacrificii re-
demptivi Victimam generoso animo co-obtulit, imo et seipsam
una cum Filio iuxta crucem quodammodo immolavit.
Ex quibus omnibus iam satis liquet Beatissima Virginem non
esse mundi Corredemptricem sensu lato et improprio, sicut ceteri
Sancti (quatenus sc. pro nobis in coelis intercedit et Redemptio-
nis fructus hominibus elargitur), sed potius sensu vero et proprio,
quatenus nempe ad ipsum opus redemp'ivum una cum Christo
procime seu immediate ?**' cooperata est. Haec tamen Virginis
cooperatio, omnibus consentientibus, secundaria fuit et omnino
subordinata operationibus Christi, Redemptoris principalis et
sufficientissimi.
Tandem, haec duo sedulo notanda volumus: a) haud paucos
episcopos doctrinam nostram fidelibus proponere, non quidem
uti quaestionem in theologiam catholicam recenter introductam
aut in scholis libere disputatam, sed potius tamquam in Eccle-
sia sat communiter receptam, tamquam traditionalem, a mente
Romanorum Pontificum non alienam, immo et ab ipso Deo in
Sacra Scriptura revelatam ; et b) marialem Corredemptionem non
solum ab episcopis in regionibus sic dictis « catholicis » (e, g.,
Hispania, Italia), verum etiam in regionibus « acatholicis » (e.
s. Neerlandia) palam plenoque ore propugnari.

*' Dti exspectandum erat, episcopi generatim non adhibent ipsas voces
«immediate», «proxime», «directe », dum Virginis cooperationem describunt;
sensus autem ex contextu haud difficulter colligitur. Cf. nihilominus, inter illos
qui praefata utuntur terminologia: G. M. Mazzocco, Maria Corredentrice e
Dispensatrice di tutte le grazie, Rovigo, 1946, p. 2 (citatur supra, sect. C);
4. M. CnaRUE, in Consécration Mariale, Louvain, 1948, p. 141 (citatur supra,
4ri. 3); F. DUPANLOUP, in Litteris Pastoralibus occasione Bullae Ineffabilis ;
apud V, Sanmpr, La solenne definizione del dogma dell'Immacolato Concepimento
di Maria Santissima, vol. 2, Roma, 1904, p. 611: « [Marie est] la coopératrice
inmédiate de Jésus-Ohrist dans l'euvre de la rédemption du monde». Cf.
etiam Card. B. SANz v Fonfs, Jesucristo en el Evangelio y en la Sagrada HEwuca-
ristia, vol. 1, Madrid, 1879, p. 263 (citatur supra, art. 1) Card. I. Gowá,
Maria Santísima, ed. 2, Barcelona, 1947, p. 191, 193, 328-329, 400.
 Corredemptio in postulatis ad S. Sedem delatis 601

Excunsus I

De Corredemptione Beatae Mariae Virginis in quibusdam

Postulatis ad Sanetam Sedem delatis

Novissimis hisce temporibus, occasione motus assumptioni-

stici, quem in dies quidem augere cernimus omnes, non parum
inter se disputant auctores de modo quo revelata exstat praero-
gativa illa gloriosae evectionis Beatae Virginis in coelum, nec-
non de theologicis argumentis quibus singulare hoc privilegium
solide stabiliri valeat. Porro, satis patet unum ex praecipuis ar-
gumentis hac de re subinde in medium prolatis, ex sensu Eccle-
siae quoad marialem Corredemptionem esse desumptum.?^? Hoc
facile liquet cuilibet percurrenti tum litteras postulatorias pro
Assumptione, in duobus amplis voluminibus recenter editas,*'?
tum etiam diversas illas disquisitiones theologicas quae de quae-
stione ipsa assumptionistica praesertim his ultimis annis in lu-
cem prodiere.?**
Opportunum autem nobis visum est, in studiosorum corm-
modum, ex praefatis « Postulatis » argumenta haec de munere
corredemptivo Virginis depromere, quo melius clarescant ac di-
gniori attentioni excerpta prostent iis praesertim qui hoc Dei-
parentis privilegium studiose prosequuntur. Hic igitur nostra
solummodo interest eorum antistitum nomina referre qui, in pe-
titionibus ad Summum Pontificem pro definienda Beatae Vir-
ginis Assumptione, ad corredemptivum Virginis munus recurrere
non verentur tamquam ad validissimum argumentum pro stabi-
lienda doctrina de eiusdem Virginis incorruptibilitate ac gloriosa

*4 Of. J. B. Canon, The Definability of Mary's Assumption, in The Amoc-

rican. Ecclesiastical Review, 118, 1948, 161-177; Id., Recent Literature on Mary's
Assumption, ibid., 120, 1949, 376-387.
345 HgNTRICH-DE Moos, Petitiones de Assumptione corporea B. V. Mariae in
coelum definienda ad Sanctam Sedem delatae..., "Typis Polyglottis Vaticanis,
duo volumina in-49, pp. XLII-1064 et XV-1110.
3:4 Of jnter alios quamplures, L. Dri Fowzo, De Immaculatae Deiparae As-
sumptione post praecipua recentiora studia critica disquisitio, in Miscellanea
Francescana, 46, 1946, 45-104; necnon C. Darié, Pro veritate Assumptionis
B. V. Mariae dogmaticae definienda, Romae, 1949, praesertim p. 32-33
602 Corredemptio in postulatis ad S. Sedem delatis

in coelum evectione. Eorum testimonia, utpote diversi momenti,

tribus sectionibus praebere iuvat:
A) Testimonia in primis ezplicita de Corredemptione ma-
riali quatenus divinitus revelata; B) testimonia dein implicita de
eiusdem veritatis revelatione vel saltem certitudine theologica;
C) pauciora tandem testimonia generalia in quibus Deipara
Virgo « Corredemptrix » salutatur absque ulteriori determina.
tione. Ad singula haec puncta, breviter enuntiata, ipsa postulan-
tium seu episcoporum nomina (potius quam numerum tantum
vel summam) cum designata eorum sede episcopali in elencho
adiicere praestat, quo aptius iudicium proferatur de testimonio-
rum et testificantium momento.

A) Episcopi explicite asserentes doctrinam de mariali Cor-

redemptione esse divinitus revelatam.
Quibusdam Litteris Postulatoriis in quibus aperte declara-
tur: « Idem etiam privilegium Assumptionis intra doctrinam re-
velatam de munere Corredemptricis Mariae continetur »,?^* se-
quentes praelati subseripserunt easdemque Summo Pontifici ob-
tulerunt:

1 Petrus Paulus XIII Terzian, Patriarcha Ciliciae Armenorum.

1 Carolus J. Gentili, O. F. M., Archiepiscopus Agraensis, India.
1 Emmanuel Arboleda, C. M., Archiepiscopus Popayanensis, Co-
lIumbia.
t Petronius E. Gramigna. O. F. M. Cap., Episcopus Allahabandensis,
India.
Lucianus Campistron, Episcopus Anneciensis, Gallia.
Emmanuel López de Mesa, Episcopus Antiochensis, Columbia.
Petrus E. Rougerie, Episcopus Apamiensis, Gallia.
Joseph A. Duce, Episcopus Augustanus, Italia.
Maria J. Coelestinus Douais, Episcopus Bellovacensis, Gallia.
Paulus F. Beuvain de Beausejour, Episcopus Carcassonensis, Gallia.
Stephanus J. Cazaniol, Episcopus Constantinianus et Hipponensis,
Africa.
Franciscus V. Dubillard, Episcopus Corisopitensis, Gallia.
Emmanuel Canappe, Episcopus Gwadalwpensis. Ins. Guadal. et
Martinica.
Firminus L. Renouard, Episcopus Lemovicensis, Gallia.
Oo Sebastianus Herscher, Episcopus Lingonensis, Gallia.
—R—R—BR—ER-B-EB-É
—R—RO
—R—R

*5 Apud HzwrRICH-Dk Moos, Petitiones..., vol. 1, p. 32; vol. 2, p. 2718.

 Corredemptio in postulatis ad S. Sedem delatis 603

T1 Augustus R. M. Dubourg, Episcopus Molinensis ,Gallia.

1 Maria Carolus De Cormont, Episcopus Sti. Petri, Insula Martinica.
1 Dominieus Darmanin, Episcopus Syrensis, Graecia.
1 Joseph Doumani, Episcopus Tripolitanus Melchitarum, Syria.
1 Albertus Negre, Episcopus T'utelensis, Gallia.
1 Petrus C. F. Cotton, Episcopus Valentinensis, Gallia.
q Felix Jourdan de la Passadiére, Episcopus tit. Rosenus, Gallia.
] Andreas Navarre, M. S. C., Vic. Apost. Novac Guineae, Melanesia.
j Philippus P. Augouard, Vic. Apost. Congi Gallici Superioris ,
Africa.
1 Franciscus Steinmetz, Vic. Apost. de Dahomey, Africa.
f Thomas Spreiter, O. S. B., Vic. Apost. Daressalamensis, Africa.
1 Hyppolitus Bazin, P. B., Vic. Apost. Deserti Saharae, Africa.
T Rogatianus Martin, C. SS. OC., Vic Apost. Insularum Marchesi,
Polynesia.
T Isidorus Klaus, Vic. Apost. a Litore Aureo, Africa (1905).
j Ignatius Hummel, Vic. Apost. a Litore Aureo, Africa (1906).

B) Episcopi qui supponunt doctrinam de mariali Corredem-

ptione vel revelatam esse vel saltem theologice certam.
Litteris Postulatoriis in quibus asseritur: « Privilegium As-
sumptionis cum titulo et munere Mariae Corredempíricis genoe-
ris hwmani mire congruere manifestum est »,?** sequentes prae-
Jati subscripserunt easdem Romano Pontifici detulerunt:

1 Aristides Cavallari, Card. Archiepiscopus Venetiarum, Italia.

1 Petrus Coullié, Card. Archiepiscopus Lugdunensis, Gallia.
1 Kyrillos VIII Geha,Patriarcha Antiochenus Melchitarum.
1 Paulus Abi-Mourade, Archiepiscopus Vic. Patriarchalis pro Hie-
rosol.
1 Makarios Saba, Archiepiscopus Vic. Patriarchalis Antiochenus.
f Joseph Rochossian, Archiepiscopus Vic. Patriarchalis Ciliciae Arv-
menorum.
1 Mattheus de Oliveira, Patriarcha tit. Archiepiscopus Goanus, India.
1 Demetrius Kadi, Archiepiscopus Allepensis Melchitarum, Syria.
1 Salomon M. Sabbagh, Archiepiscopus Amidensis Chaldeorum, ''uv-
chia.
1 Nicolaus Cadi, Archiepiscopus Bostrenus et Auranensis Melchita-
rum, Syria. ; feda!
1 Antonius Coudert, O. M. T., Archiepiscopus Columbensis, India.
1 Augustus E. Nufies, Archiepiscopus Evoriensis, Lusitania.
1 Arturus Marchi, Archiepiscopus Lucensis, Italia.

*** Of. HaNTRICH-DE Moos, op. cit., vol. 1, p. 32-83; vol. 2, p. 218-219.
604 Corredemptio in postulatis ad S. Sedem delatis

t Cyrillus Mogabgab, Archiepiscopus Mariamnensis Melchitarum,

Syria.
1 Natalis Bruni, Archiepiscopus Mutinensis, Italia.
Elias J. J. Morel, M. E. P., Archiepiscopus Pondicheriensis, India.
Basilius Haggiar, Archiepiscopus Sidonensis Melchitarum, Syria.
Aemilius Parodi, Archiepiscopus Turritanus, Italia.
Euthymius Zulhof, Archiepiscopus T'yrensis Melchitarum, Syria.
Robertus Menini, O. F. M. Cap., Archiep. tit. Gangren., Vic. Ap.
—r—r—r—r—t
Sophiae, Bulgaria.
Andreas Caron, Archiepiscopus Januensis, Italia.
Paschalis Keklikian, Episcopus Adamensis, 'T'urchia.
Andreas A. Celebian, Episcopus Amidensis Armenorum, 'l'urchia.
Gregorius Bahaban, Episcopus Amciranus Armenorum, ''urchia.
Dismas Marchesi, Episcopus Aquensis, Italia.
Joannes Volpi, Episcopus Arretinus, Italia.
Joannes V. Tasso, C. M., Episcopus Augustanus, Italia.
Sebastianus Leite de Vasconcellos, Episcopus Beiensis, Lusitania.
Philippus Bacciu, Episcopus Bisarchiensis, Italia.
Dominicus Pugliatti, Episcopus Bovensis, Italia.
Petrus Celestinus Cézérac, Episcopus Cadwrcensis, Gallia.
Clemens Malouf, Episcopus Caesariensis Melchitarum, Syria.
Antonius Bahabanian, Episcopus Caesariensis Armenorum, Syria.
Ludovicus Gavotti, Episcopus Casalensis, Italia.
Joannes Gamberoni, Episcopus Clavarensis, Italia.
Bernardus Pizzorno, Episcopus Cremensis, Italia.
Philippus Meunier, Episcopus Ebroicensis, Gallia.
Petrus L. Genoud, ÉEpiscopus Guadalupensis, Insula Guadalupe.
Joannes Arista Vigo, Episcopus Jaciensis, Italia.
Hugo M. Bottero, M. E. P., Episcopus Kumbakonamensis , India.
Maria A. Chapuis, M. E. P.,Ep. Coadj. Kuwmbakonamensis, India.
Sabbatinus Giani, Hpiscopus Liburnensis, Ttalia.
Joannes Baptista Penon, Episcopus Molinensis, Gallia.
Petrus Marty, Episcopus Montis Albani, Gallia.
Augustinus F. Basle, M. E. P., Episcopus Mysuriensis, India.
Petrus Capmartin, Episcopus Oranensis, Africa.
Ludovicus Humbrecht, Episcopus Pictaviensis, Gallia.
E—IF Antonius J. De Souza Barroso, Episcopus Portugallensis. Lusi-
—HF
—LF
EAE
—E—E
—F-
—E
—E-
—EF
4E
EF
-E-E-E-E-E-E-
EIER
IE
tania.
Sebastianus Pelezar, Episcopus Premisliensis Latinorum, Polonia.
Joseph Aemilius Legal, O. M. I., Episcopus Sti. Alberti, Canada.
Salvator Scanu, Episcopus Sti. Marci et Bisinianensis, Italia.
—r—R—
1 Joannes S. Bogarín, Episcopus Ssfhae Assumptionis, Paraquaria.
T Joseph Seatti, Episcopus Savonensis et Naulensis, Ttalia.
1 Antonius Macrioniti, Episcopus Syrensis, Graecia.
1 Andreas H. Longhin, O. F. M. Cap., Episcopus Tarvisinus, 1talia.
1 Prosper A. Berthet, Episcopus Vapinensis, Gallia.
 Corredemptio in postulatis ad S. Sedem delatis 605
1 Ambrosius Daffra, Episcopus Ventimiliensis, Italia.
1 Joannes Chollet, Episcopus Virodunensis, Gallia.
j;Emmanuel Mignone, Episcopus Volaterranus, Italia.
1 Emmanuel Ballón, Ep. tit. Arabissenus, olim. res. Arequipensis.
.1 Germanus Mehakad, Zpiscopus tit. Laodicensis.
T Carolus Hryniewicki, Archiep. tit. Pergen., olim res. Vilnensis,
Polonia.
T Celestinus Jouassard, O. M. I., Coadj. Vic. Ap. de Athabaska,
Canada.
1 Camillus F. Van Ronsle, Vic. Ap. Congi Belgici, Africa.
1 Joseph Allys, Vic. Ap. Cocincinae Septemtrionalis, Indosina.
T Augustinus Duret, Vic. Ap. Deltae Nili, Aegyptus.
1 Armengaudius Coll, C. M. F., Vic. Ap. de Fernando Poo, Africa.
j Antonius de Valencia, O. F. M. Cap., Pro-Vic. Ap. Goajirensis,
Columbia.
1 Joannes Bertreux, S. M., Vic. Ap. Ins. Salomonicarum, Melanesia.
j Athanasius Hermel, C. SS. CC., Vic. Ap. Insularum Tahiti, Poly-
nesia.
f Ovidius Charlebois, O. M. L., Vic. Ap. de Keewatin, Canada.
T Julius Moury, Vic. Ap. a Litore Eburneo, Africa.
T1 Hieronymus Van Aertsclaer, Vic. Ap. Mongoliae Centralis, Sina.
T1 Conradus Abels, Vic. Ap. Mongoliae Orientalis, Sina.
j Joseph Dupont, P. B., Vic. Ap. Nyassae, Africa (1910).
T1 Maturinus Guilleme, P. B., Vic. Ap. Nyassae, Africa (1911).
1 Ferdinandus Terrien, Vic. Ap. Orae Benini, Africa.
1 Joannes Guiot, S. M. M., Vic. Ap. Planorum Sti. Martini, Co-
Iumbia.
T Gabriel Maurice, O. F. M., Vic. Ap. Scen-si Septemtrionalis, Sina.
1 Caesarius Schang, O. F. M., Vic. Ap. Scian-Ton Orientalis, Sina.
1 Hyacinthus Jalaber, Vic. Ap. Senegambiae, Africa.
1 Ludovicus Aureau, S. M. M., Vic. Ap. Shirensis, Africa.
T1 Joannes O' Gorman, Vic. Ap. Sierrae Leonis, Africa.
1 Florianus Demange, M. E. P., Vic. Ap. de Taiku, Corea.
1 Adulphus Le Chaptois, P. B., Vic. Ap. Tanganikensis, Africa.
1 Gulielmus Miller, O. M. I., Vic. Ap. Transvaallensis, Africa.

C) Episcopi qui in swis petitionibus privatis Deiparam

« Corredemptricem » appellant, nihil tamen de hoc munere ul-
terius asserentes.
Praeter alios, sequentes tantum memorabimus:
Exefium Dominicum Ambrosi, Episcopum Terracinensem
(an. 1901): « Ma, a somiglianza del Redentore suo Figlio, che
ascese al cielo in anima e corpo glorioso e immortale, cosi noi
crediamo che Essa pure, Corredentrice dell'umanità, sia stata
606 : Corredemptio in postulatis ad S. Sedem delatis

assunta in cielo alla destra di Gesü Cristo, con l'anima e col

corpo suo santissimo ».?*"
Excfium Raymundum Torrijos y Gómez, Episcopum Pacensem
(an. 1900) : « Es ley comün para todos los hombres que sus cuer-
pos esperen a unirse con sus almas hasta el dia de la resurrec-
ción general; pero hay una ley excepcional en favor de dos seres
privilegiados que son : Jesás Salvador y María, Corredentora del
género hwmano ».?**
Excfium Joseph Hou, €. M., Episcopum tit. Theodosiopolita-
num, Vic. Apostolicum de Taichow (an, 1932) : « Et si les justes,
fréres de Jésus, aprés leur resurrection générale iront au ciel
avec leur corps, dire que Marie la Mére du Sauveur possede déjà
le sien par un privilége spécial, n'est que fort convenable et
juste, vu les mérites de son divin Fils et de sa Corédemption ».?**
Exemum Ignatium Zuccaro, Episcopum Calatanisianensem
(an, 1900) : « Sarebbe questo [la definizione dogmatica dell'As-
sunt] il piü grande omaggio reso al Redentore del mondo,
poiché tutto in suo onore ridonda quello reso a Colei che fu
la Corredentrice del genere wmano ».**?
Exefium Ioannem Baptistam Luis Pérez, Episcopum Oveten-
sem (an. 1926) : « Si esa palabra [infalible del Papa] se pronun-
cia sobre la Asunción o la Mediación de María, entonces la gloria
de la Virgen brilla con nuevos fulgores, se hace más patente la
ruta de los cielos, que su cuerpo virginal recorrió, se penetra
hondamente en el misterio de su divina Maternidad, se com-
prende mejor su misión santificadora, su poder de intercesión,
su oficio de Corredentora del linaje humano ».*?**
Exemfum Benedietum Bonazzi, Archiepiscopum |Beneventa-
n»wm. (an. 1904) : « Noi intuoneremo l'osanna della completa vit-
toria, quando alla gloria accidentale della Corredentrice della
wmanità noi con la nostra pietà avremo preparato Pultimo e
piüà eecelso trionfo [dell'Assunzione] ».???
Excifium Pium Albertum del Corona, O. P., Episcopum San-

*" Of. HEeNTRICH-DE Moos, op. cit., vol. 1, p. 882.

*** Cf. HEgNTRICH-DE Moos, op. cit., vol. 1, p. "2T.
*5 Of HNTRICH-DE Moos, op. cit., vol. 2, p. 224.
*59 Cf. HgNTRICH-DEe Moos, op. cit., vol. 1, p. 437.
*51 Of. HeNTRICH-DE Moos, op. cit., vol, 2, p. 495.
* Gf. HENTRICH-Dke Moos, op. cit., vol. 1, p. 38T.
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata | 607
cti Miniati (an. 1901) : « Voi, Santo Padre, con istupende En-
cicliche promoveste le glorie della divozione preclara che trae
il gentile nome suo dalle rose; Voi consecraste l'ottobre alla
piena di grazia e chiamaste i popoli cristiani a riparare sotto lo
scudo della pietosa Corredentrice ».35*

Eco positorum summa:

A) Testimonia ezplicite asserentia doctrinam de Corredem-
ptione Beatae Virginis Mariae esse divinitus revelatam : N. 30,
seu :1 Patriarcha, 2 Archiepiscopi, 18 Episcopi resid. , 1 Episco-
pus tit., S Vicarii Apostolici. Iuxta regiones et sedes: Ex Eu-
ropa, 13; ex Africa, 7; ex America, 4; ex Asia, 4; ex Oceania, 2.
B) Testimonia quae supponunt doctrinam de mariali Cor-
redemptione esse vel revelatam vel saltem theologice certam:
N. 86, seu: 2 Cardinales, 1 Patriarcha, 18 Archiepiscopi, 38
Episcopi resid., 3 Episcopi tit., 21 Vicarii Apostolici. Iuxta re-
giones et sedes: Ex Europa, 39; ex Africa, 13 ; ex America, 7;
ex Asia, 25; ex Oceania, 2.
C) Testimonia generalia de B. V. Corredemptrice: N. 7.

Excunsus II

De Corredemptione mariali in quadam Oratione

ab Episeopis approbata

Paucis abhinc annis Orationem quandam nos ipsi conscripsi-

mus in qua Deiparae Virginis cooperatio immediata ad opus
obiectivum Redemptionis diserte formulabatur, eamque diversis
episcopis subseribendam praebuimus. Quamplurimi, nostris pre-
cibus humanissime annuentes, non solum doctrinam ibi propo-
sitam libentissimo exceperunt suffragio, verum etiam praefatam
Orationem pro fidelibus eorum curae commissis indulgentiis lo-
cupletare dignati sunt. En textus latinus illius Orationis:

OREMUS

Omnipotens sempiterne Deus, qui una cum meritis et satis-

factionibus Iesu Christi, Redemptoris nostri, et dependenter ab
3555 Of. HaNTRICH-DEe Moos, op. cit., vol. 1, p. 830.
608 . Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata

illis, etiam merita et satisfactiones Beatissimae Matris et Cor-

redemptricis nostrae in liberationem. perditi orbis a servitute
peccati benignissime acceptare dignatus es; concede propitius,
ut qui tua per eos beneficia poscimus, tantae reparationis fructus
abundantius in posterum consequi valeamus. Per eundem Chri-
stum Dominum nostrum. Amen.*9*
Huic orationi sequentes antistites subscripserunt ??* eamque
indulgentiis ditarunt :
EUROPA
Anglia et Scotia
1 Cardinalis Bernardus Griffin, Archiepiscopus Westmonasteriensis.
t Michael J. McGrath, Archiepiscopus Cardiffensis.
t Andreas J. McDonald, Archiepiscopus S. Andreae et Edinburgensis.
i Eduardus Ellis, Episcopus Nottinghamensis.

Belgium
*t* Cardinalis Joseph E. Van Roey, Archiepiscopus Mechliniensis.
1 Stephanus Carton de Wiart, Episcopus Tornacensis.
1 AndreasC. M. Charue, Episcopus Namurcensis.
1 Ludovicus Kerkhofs, Éipiscopus Leodiensis.
i Enricus Lamiroy, Episcopus Brugensis.

Bulgaria
1 Eugenius Bossilkoff, Episcopus Nicopolitanus.

Gallia,
ilMauritius Dubourg, Archiepiscopus Bisuntinus.
1 Georgius Grente, Archiepiscopus Cenomanensis.
*4 Emilius Guérry, Archiepiscopus-coadj. Cameracensis.
1 Petrus M. Théas, Episcopus Tarbiensis et Lapurdensis.
1 Alexander Caillot, Episcopus Gratianopolitanus.
1 Paulus Richaud, Episcopus Valleguidonensis.
1 Alphonsus Gaudron, Episcopus Ebroicensis.

Graecia
1 Georgius Xenopoulos, Episcopus Syrensis.

*5* Haec Oratio, ineunte anno 1948, typis demandata fuerat in Civitate Va-
ticeana cum Imprimatur exemi. A. O, Dr RoMawis, Ep. Porphyreonen. et Vi-
earii Generalis Civitatis Vaticanae,
355 Episcopi quorum nomina asterisco praeceduntur, doctrinam quidem
approbaverunt, sed indulgentias non concesserunt.
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approb
ata 609
Helvetia
f Franciscus von Streng, Episcopus Basileensis.
T1 Angelus Jelmini, Episcopus Adm. Ap. Luganensis.

Hibernia
| Joannes D'Alton, Archiepiscopus Armacanus.
1 Eugenius O'Callaghan, Episcopus Clogheriensis.
1 Patritius Collier, Episcopus Ossoriensis.
1 Joannes Kyne, Episcopus Midensis.
Hispania
T Cardinalis Isidorus Gomá, Archiepiscopus Toletanus.
1 Cardinalis Emmanuel Arce, Archiepiscopus Tarraconensis.
T1 Leopoldus Eijo Garay, Patriarcha Ind. Occid., Eppus. Matriten..
Compluten.
1 Marcellinus Olaechea, Archiepiscopus Valentinus.
, Rigobertus Domenech, Archiepiscopus Caesaraugustanus.
j Lucianus Pérez Platero, Archiepiscopus Burgensis.
1 Joseph Miralles y Sbert, Archiepiscopus Maioricensis.
1 Daniel Llorent, Episcopus Segobiensis.
1 Albinus González, Episcopus Cordubensis.
1 Maximus Yurramendi, Episcopus Adm. Ap. Civitatensis.
1 Emeterius Echeverría Barrena, Episcopus Cluniensis.
1 Benjaminus de Arriba Castro, Episcopus Ovetensis.
1 Franciseus Barbado Viejo, Episcopus Salmantinus.
T Joseph Eguino Trecu, Episcopus Santanderiensis.
1 Henrieus Delgado, Episcopus Pampilonensis.
1 Thomas Gutiérrez, Episcopus Gaditanus.
1 Jesus Mérida, Episcopus Asturicensis.
1 Sanctus Moro Briz, Episcopus Abulensis.
1 Leo Villuendas, Episcopus Terulensis.
1 Joseph López Ortiz, Episcopus Tudensis.
1 Angelus Herrera, Episcopus Malacitanus.
1 Raphael García, Episcopus Giennensis.
1 Arturus Tavera, Episcopus Adm. Ap. Barbastrensis.

Italia
1 Cardinalis Adeodatus Piazza, Patriarcha Venetiarum.
559
1 Anielus Caleara, Archiepiscopus Consentinus..
1 Cornelius Cuccarollo, Archiepiscopus Hydruntinus.

355 D)je 26 junii, 1948 Emmus. Card. A. G. Prazzà Orationem sic modifi-
eatam indulgentiis ditavit: « Omnipotens sempiterne Deus, qui una cum meritis
et satisfactionibus Jesu Christi, Redemptoris nostri, merita quoque et satis-
factiones beatissimae Matris et Corredemptricis nostrae benignissime acce-

39
610 | Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata

f Archangelus Mazzotti, Archiepiscopus Turritanus.

t Aegidius Bignamini, Archiepiscopus Amconitanus et Numanensis.
1 Reginaldus Addazi, Archiepiscopus T'ranensis et Baroiensis.
1 Christophorus Carullo, Archiepiscopus Compsanus.
t Joseph Siri, Archiepiscopus Januensis.
t Albertus Carinci, Episcopus Boianensis et Campobassensis.
1 Friderieus Emanuel, Episcopus Castrimaris.
1 Adulphus Ciuchini, Episcopus Algarensis.
t Joseph Gori, Episcopus Nepesinus et Sutrinus..
1 Joseph Angrisani, Episcopus Casalensis.
t Joseph Di Donna, Episcopus Andriensis.
i Faulinus Tribbioli, Episcopus Imolensis.
*t Benignus Carrara, Episcopus tit. Hieropol., Coadj. Imolen.
1 Philippus Cipriani, Episcopus T'ifernatensis.
1 Joannes B. Peruzzo, Episcopus Agrigentinus.
j Placidus Nicolini, Episcopus Assisiensis.
t Hieronymus Bortignon, Episcopus Bellunensis et Felironsis.
i Innocentius Russo, Episcopus Bovinensis.
1 Joseph M. Palatucci, Episcopus Campaniensis.
1 Eugenius R. Faggiano, Episcopus Cariatensis.
1 Hyacinthus Ambrosi, Episcopus Clodiensis.
1 Bernardinus Salvator Re, Episcopus Liparensis.
t Aegidius A. Lanzo, Episcopus Salutiarum.
1 Stanislaus Battistelli, Episcopus Soanen. et Pitilianen.
1 Pius L. Navarra, Episcopus Terracinensis.
1 Joseph Pronti, Episcopus Aquapendiensis.
1 Benignus Migliorini, Episcopus Reatinus.
1 Joachim Pedicini, Episcopus Arianensis.
1 Guido M. Mazzocco, Episcopus Adriensis.
t Joseph Gagnor, Episcopus Alezandrinus.
1 Vigilius Dalla Zuanna, Episcopus Carpensis.
1 Maturinus Blanchet, Episcopus Augustanus.
1 Joannes M. Sanna, Episcopus Gravinensis et Montis Pelusii.
1 Guido A. Bentivoglio, Episcopus Abellinensis.

J^goslavia
1 Hieronymus Mileta, Episcopus Sibenicensis.

Lusitania,
1 Joseph Alves Correia de Silva, Episcopus Leiriensis.
1 Emmanuel Frutoso, Episcopus Portalegrensis.
t Abilius Vaz das Neves, Episcopus Brigantiensis.
*t Raphael J. d'Assungao, Episcopus tit. Limyrensis.

ptare dignatus es; concede propitius ut tantae reparationis fruetus abundan-

tius in dies consequi valeamus. Per eundem Christum D. N. Amen».
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata
. 611

Lucemburgwum
1 Joseph Philippe Episcopus Luwvemburgensis.

M elita
1 Michael Gonzi, Archiepiscopus Melitensis.

Neerlandia
1 Gulielmus Lemmens, Episcopus Ruremondensis.
j; Petrus Hopmans, Episcopus Bredanus.
*1 Joseph Baeten, Episcopus Coadj. Bredae.

Norvegia
1 Jacobus Mangers, Vicarius Apostolicus de Oslo.

ASIA
Arabia
1 Joannes M. Tirinnanzi, Vicarius Apostolicus Arabiae.

Ceylon
1 Thomas B. Cooray, Archiepiscopus Columbensis.
1 Nicolaus M. Laudadio, Episcopus Gallensis.

India
1 Ludovicus Mathias, Archiepiscopus Madraspolitanus.
1 Ferdinandus Perier, Archiepiscopus Calcuttensis.
1 Evangelista Vanni, Archiepiscopus Agraensis.
1 Patritius Mulligan, Archiepiscopus Delhiensis.
1 Thomas Roberts, Archiepiscopus Bombayensis.
1 Joseph Attipetty, Archiepiscopus Verapolitanus.
1 Ludovicus La Ravoire, Episcopus Krishnagarensis.
1 Franciscus T. Roche, Episcopus Tuticorensis.
i1 Augustinus Wildermuth, Episcopus Patnensis.
1 Aldus Patroni, Episcopus Calicutensis.
i1 Anscarius Sevrin, Episcopus de Ranchi.
1 Laurentius L. Graner, Episcopus Dacchensis.
1 Conradus de Vito, Episcopus Lucknowensis.
1 Thomas Agniswami, Episcopus de Kottar.
1 Jacobus Mendonga, Episcopus Trichinopolitanus.
1 Thomas Pothacamury, Episcopus Bangalorensis.

Indosina
1 Felix Hedde, Vivarius Apostolicus de Langson et Caobang.
612 . Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata

Iraq
f Armandus Blanquet du Chayla, Archiepiscopus Babylonensis La.
tinorum.
Java
t Albertus Soegijapranata, Vicarius Apostolicus Semarangensis.
Manchuria
1 Ludovicus Janssens, Épiscopus Geholensis.

Ins. Philippinae
1 Michael O?Doherty, Archiepiscopus Manilensis.
1 Constantius Jurgens, Episcopus Tuguegaraoanus.
1 Marianus Madriaga, Episcopus Lingayensis.
1 Jacobus T. Hayes, Episcopus Cagayanus.
Sina
1 Petronius Lacchio, Archiepiscopus Ciamsciavensis.
1 Paulus Yu-Pin, Archiepiscopus Nanchimensis.
1 Ludovicus Morel, Archiepiscopus Soeiiuenensis.
1 Pacificus Vanni, Archiepiscopus Singanensis.
i Cyrillus J. Jarre, Archiepiscopus Zinanensis.
1 Mauritius Rosà, Archiepiscopus de Hankow.
1 Fridericus Melendro, Archiepiscopus Nganchimensis.
j1 Raphael Palazzi, Episcopus Hemcewvensis.
i Franciscus X. Ford, Episcopus de Kaying.
1 Rembertus Kowalski, Episcopus Uciamensis.
1 Fulgentius Pasini, Episcopus Saniuenensis.
1 Ludovicus P. Durand, Episcopus Jentaevensis.
1 Natalis Gubbels, Episcopus Iciamensis.
1 Leo de Smedt, Episcopus Sivanzeanus.
1 Joannes W. Lesinski, Episcopus Timceuvensis.
1 Cuthbertus O'Gara, Episcopus lIüenlimensis.
1 Joannes de Deo Ramalho, Episcopus Macaonensis.

Syria
1 Georgius Steté, Archiepiscopus Damascenus Syrorum.
i Petrus Chami, Archiepiscopus Bostrenus et Auranensis.
j1 Remigius Leprétre, Archiepiscopus Rhusiensis, V. A. Aleppensis.

AFRICA
1 Cardinalis Theodosius de Gouveia, Archiepiscopus Lawrentiomar-
chensis.
1 Faustinus Moreira dos Santos, Episcopus S. Jacobi Capitis Vi-
ridis.
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approb
ata 613
Theophilus Pereira de Andrade, Episcopus Nampul
ensis.
Alanus Le Breton, Vicarius Apostolicus de Tamata
ve, Madagascar.
Adalbertus Fleischer, Vicarius Apostolicus de Mariannhill,
Natal.
Adolphus Noser, Vicarius Apostolicus Accraensis, in
Litore Aureo.
Joseph A. Hagendorens, Vicarius Apostolicus de Tshwmbe
in Con-
go Belgico.
Joseph Futy, Vicarius Apostolicus de Antsirabé.
Camillus Stappers, Vicarius Apostolicus de Lulua et Katang
a.
Attilius C. M. Barneschi, Vicarius Apostolicus de Swaziland.
Alphonsus van den Bosch, Vicarius Apostolicus de Matadi.
Edgardus A. Maranta, Vicarius Apostolicus Daressalamensis.
Venantius Filippini, Vicarius Apostolicus de Mogadiscio.
Franciscus Henneman, Vicarius Apostolicus de Cape Town.
Angelus M. Hiral, Vicarius Apostolicus Canalis Suessi.
Joseph Betanzos, Vicarius Apostolicus Marroquiensis.
Ludovicus Marinoni, Vicarius Apostolicus Erythreae.
Camillus V. Facchinetti, Vicarius Apostolicus Tripolitanus.
—L—ER—b—LR—R—R—R—ER-—R—R—RO——R—R—ER—E—E
T Candidus Moro, Vicarius Apostolicus de Bengasi.
f Iginus Nuti, Vicarius Apostolicus Aegypti.

AMERICA SEPTENTRIONALIS
Canada
1 Cardinalis Jacobus McGuigan, Archiepiscopus Torontinus.
Mauritius Roy, Archiepiscopus Quecbecensis.
Norbertus Robichaud, Archiepiscopus Monctonensis.
Alexander Vachon, Archiepiscopus Ottaviensis.
Joseph M. Lemieux, Episcopus Gravelburgensis.
Napoleon La Brie, Episcopus Sinus Sti. Laurentii.
Patritius A. Bray, Episcopus Sti. .Joannis Canadensis.
Albinus Lafortune, Z/piscopus Nicolctanus.
Antonius M. Roy, Episcopus Edmunstonensis.
Gerardus Murray, Episcopus Saskatoonensis.
—r—F—F—E—F—E-E—E-E-E-
1 Joseph F. Ryan, Zpiscopus Hamiltonensis.
1 Guilielmus Smith, Episcopus Pembrokensis.
1 Franciscus P. Carroll, Episcopus Calgariensis.
1 Reginaldus Duprat, Episcopus Principis Albertensis.
1 Enricus Belleau, Vicarius Apostolicus Sinus Jacobi.

Meaoicum
Tf Gulielmus Tritschler, Archiepiscopus Monterrejensis.
f Petrus Vera, Archiepiscopus Angelorum. :
1 Alphonsus Espino, Episcopus Cuernavacensis.
q Emeterius Valverde, Episcopus Leonensis. x
f Leopoldus Díaz Escudero, Episcopus Chilapensis.
614 . Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata

t Joseph a Jesu López, Episcopus de Aguas Calientes.

t Joseph Anaya, Episcopus Zamorensis.
Status Foederati
1 Cardinalis Dionysius Dougherty, Archiepiscopus Philadelphiensis.
t Richardus J. Cushing, Archiepiscopus Bostoniensis.
1 Patritius O'Boyle, Archiepiscopus Washingtonensis.
t Edvinus V. Byrne, Archiepiscopus Sanctae Fidei.
t Joseph Ritter, Archiepiscopus Sancti Ludovici.
1 Enricus Rohlman, Archiepiscopus Dwubuquensis.
t Gerardus Shaughnessy, Episcopus Seattlensis.
t Ludovicus Kucera, Episcopus Lincolniensis.
1 Bartholomaeus Eustace, Episcopus Camdensis.
t Mauritius McAuliffe, Episcopus Hartfortiensis.
1 Bernardus Espelage, Episcopus Gallupensis.
t Edmundus F. Gibbons, Episcopus Albanensis.
t Joannes Gannon, Episcopus Eriensis.
1 Guilielmus McCarty, Episcopus Rapidopolitanus.
t Joannes F. O'Hara, Episcopus Bwuffalensis.
1 Eduardus C. Daly, Episcopus Desmoinensis.
1 Eduinus V. O'Hara, Episcopus Kansanopolitanus.
1 Petrus L. Ireton, Episcopus Richmondensis.
1 Raphael Crimont, Vicarius Apostolicus de Alaska.
*4 Bonaventura Broderick, Episcopus tit. Juliopolitanus.

AMERICA CENTRALIS
Costarica
1 Victor Sanabria, Archiepiscopus Sancti Josephi.
Cuba
t Cardinalis Emmanuel Arteaga, Archiepiscopus S. Christophori de
Habana.
t Valentinus Zubizarreta, Archiepiscopus S. Jacobi de Cuba.
1 Eduardus Martínez Dalmau, Episcopus Centumfocensis.
1 Evelius Díaz, Episcopus Pinetensis ad. flumen.
i Enrieus Pérez Serantes, Episcopus Camagueyensis.
1 Albertus Martín Villaverde, Episcopus Matanzensis.
Resp. Hondurensis
t Joseph Turcios, Archiepiscopus Tegucigalpensis.
t Angelus Navarro, Episcopus Sanctae Rosae de Copanm.
t Joannes Sastre Ruitort, Vicarius Apostolicus de Sto. Petro Sula.
Resp. Dominicana
t Ricardus Pittini, Archiepiscopus Sti. Dominici.
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata 615

Insulae Dominica et Trinitatis

j1 Fimbarus Ryan, Archiepiscopus Portus Hispaniae.
1 Jacobus Moris, Episcopus Kosensis.

Jamaica
T Thomas Emmet, Vicarius Apostolicus Jamaicensis.

Nicaragua
T Joseph A. Lezcano, Archiepiscopus Managuensis.
1 Isidorus Oviedo y Reyes, Episcopus Leonensis.
1 Mathias Solá y Farrell, Vicarius Ap. Bluefildensis (1941).
1 Mattheus Niedhammer, Vicarius Ap. Bluefildensis (1947).

Panama
T Joannes Maíztegui, Archiepiscopus Panamensis.
1 Joseph Preciado Nieva, Vicarius Apostolicus de Darien.

Portoricum
T Jacobus P. Davis, Episcopus Sancti Joannis.
t Ludovicus Willinger, Episcopus Poncensis.

Resp. Salvatoris
1 Aloysius Chávez, Archiepiscopus Sancti Salvatoris.

AMERICA MERIDIONALIS
Aequator
tf Carolus M. de la Torre, Archiepiscopus Quitensis.
f Joseph Heredia, Episcopus Guajaquilensis.
1 Albertus Ordónez, Episcopus Riobambensis.
1 Caesar Mosquera, Episcopus Ibarrensis.
1 Nicanor Aguirre, Episcopus Lojanus.
1 Daniel Hermida, Episcopus Comchensis.
1 Dominicus Comin, Vicarius Ap. de Mendez et Gualaquiza.

Argentina
1 Robertus J. Tavella, Archiepiscopus Saltensis.
1 Annunziatus Serafini, Episcopus Mercedensis.
t Joseph Weimann, Episcopus S. Jacobi de Estero.
1 Carolus F. Hanlon, Episcopus Catamarcensis.
1 Augustinus Barrere, Episcopus Tucumanensis.
1 Caesar Caneva, Episcopus Aszulensis.
616 . Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata

Bolivia
t
U
Abel Antezana y Rojas, Archiepiscopus Pacensis.
t Augustinus Arce, Episcopus Sanctae Crucis de Sierra.
1 Raymundus Font, Episcopus Tarijensis.
1 Thomas Aspe, Episcopus Cochabambensis (1940).
1 Franciscus Buehl, Eppus. Carten. Adm. Ap. Cochabambensis (194).
1 Tharsitius Senner, Vicarius Apostolicus de Chiquitos.
1 Joannes B. Claudel, Vicarius Apostolicus de Reyes.
1 Alonsus Escalante, Vicarius Apostolicus de Pando.
1 Angelus Vigiani, Vicarius Apostolicus de Chaco.
1 Franciscus Luna, Vicarius Apostolicus de Beni.

Brasilia,
1 Franciscus de Aquino Correa, Archiepiscopus Cwiabensis.
1 Antonius de Almeida, Archiepiscopus F'ortaleciensis.
1 Aloysius Galibert, Episcopus S. Aloysii de Caceres.
1 Henricus Golland Trinidade, Episcopus de Bonfim.
1 Joannes Baptista Muniz, Episcopus Barrensis.
1 Innocentius Engelke, Episcopus Campaniensis.
1 Joseph de Haas, Episcopus Arassuahyensis.
1 Daniel Hostin, Episcopus Lagensis.
1 Franciscus X. Rey, Praelatus nullius Guajaramirensis.
1 Candidus M. de Caxias, Praelatus nullius Vaccariensis.
1 Franciscus Prada, Prael. nullius S. Joseph de Alto Tocantins.

Chile
1 Cardinalis Joseph Caro, Archiepiscopus Sancti Jacobi.
1 Candidus Rada, Episcopus de Punta Arenas.
1 Hernandus Frias, Episcopus Amntofagastensis.
1 Bernardinus Berríos, Episcopus Sti. Philippi.
1 Raymundus Munita, Episcopus Portus Montt.
t Guido B. Beck, Vicarius Apostolicus de Araucania.

Columbia
t Ismael Perdomo, Archiepiscopus Bogotensis.
1 Petrus Brioschi, Archiepiscopus Carthaginensis (1941).
T Joseph I. López, Archiepiscopus Carthaginensis (1948).
1 Didacus M. Gómez, Archicpiscopus Popayanensis.
1 Angelus Ocampo, Episcopus Succursensis et S. Aegidii.
T Michael Builes, Zpiscopus S. Rosae de Osos.
1 Julius Caicedo, Episcopus Barranquillensis.
1 Ludovicus Concha, Episcopus Maniealensis.
1 Aloysius Andrade, Episcopus Antioquensis.
1 Ludovieus Díaz, Episcopus Caliensis.
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata . 617

Franciscus Bruls, Vicarius Ap. Planorum Sti. Martini.

Gaspar Monconill, Vicarius Ap. de Caquetá.
Benvenut
—r—E-—E us Alcaide, Vicarius Ap. Goajirensis.

Gana, Hollandica
1 Stephanus Kuypers, Vicarius Ap. Surinalensis.

Paraquaria,
Symphorianus Bogarín, Archiepiscopus SS. Assumptionis.
Emilius Sosa, Episcopus de Conceptione et Chaco.
Augustinus Rodríguez, Episcopus Villaricensis.
Angelus Muzzolón, Vicarius Apostolicus de Chaco.
-rR—E-—E-R

Perwvia

Petrus Farfán, Archiepiscopus Limanus.

Marianus Holguín, Archiepiscopus Arequipensis (1941).
Leonardus Rodríguez, Archiepiscopus Arequipensis (1947).
Petrus Ortiz, Episcopus Chachapoyasensis.
Albertus Dettmann, Episcopus Hwencavalicensis,
—r—rF—E—EE
1 Paulus Ramírez Taboada, Episcopus Cajamarcensis.
T1 Victorius Álvarez, Episcopus Ayacuquensis.
1 Marianus Valdivia, Episcopus de Huaraz.
1 Fortunatus Chirichigno, Episcopus Piurensis.
1 Salvator Herrera y Pinto, Episcopus Punensis.
1 Joseph García Pulgar, Episcopus dc Iquitos.
1 Bonaventura de Uriarte, Vicarius Apostolicus de Ucayali.
1
Sabas Sarasola, Vicarius Apostolicus de Urubamba.
T
Athanasius Jáuregui, Vic. Ap. de S. Gabriele a Virgine Perdol.

Uruquaria
1 Antonius Barbieri, Archiepiscopus Montisvidei.
T1 Michael Paternain, Episcopus Ploridensis et Melensis.

Venezuela
T Lucas Castillo, Archiepiscopus Caracensis.
1 Acacius Chacón, Archiepiscopus Emeritensis.
T Arturus Álvarez, Episcopus Calabocensis.
1 Franciscus Iturriza, Episcopus Corensis.
t Constantinus Gómez, Vicarius Apostolicus Caronensts.
t Angelus G. Turrado, Vicarius Apostolicus de Machiques.
618 — Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata

OCRBANIA
M elanesia
Julius Halbert, Vicarius Ap. Ins. Novarum Hebridarum.
Joannes Aubin, Vicarius Ap. Ins. Salomonicarum Merid.
Eduardus Bresson, Vicarius Ap. Novae Caledoniae.
—r—r—tk
Micronesia
—1-
Apollinaris Baumgartner, Vicarius Apostolicus Guamoensis.
Nova, Zelandia
1 Thomas O'Shea, Archiepiscopus Wellingtonensis.
Polinesia
David Le Cadre, Vicarius Apostolicus Insularum Marchesi
Victor Foley, Vicarius Apostolicus Insularum Fidgis.
Paulus Mazé, Vicarius Apostolicus Insularum Tahiti.
—rR—r—

Ex praecedente elencho (qui, de cetero, in dies longior eva-

dit) iam facile colligitur doctrinam de mariali Corredemptione,
sensu proprio intellectam, in mente Ordinarii Magisterii sat fir-
miter atque universaliter esse defixam. Ex illo enim conspectu
plane evincitur praefatam doctrinam non solum apud unam al-
teramve Europae vel Americae nationem, verum etiam apud re-
motissimas quoque regiones Africae, Asiae et Oceaniae sat com-
muniter esse receptam.
Certocertius, episeoporum numerus superius allatorum adhuc
nimis exiguus invenitur ut ex eo concludere possimus ad absolu-
tam huiusce doctrinae universalitatem. Animadvertere tamen
liceat non omnes prorsus episcopos, sed solummodo circa 350,
hac de re à nobis interrogatos fuisse; ex quibus tres dumtaxat
Orationem approbare renuerunt; ceterorum responsa adhue fi-
dentem praestolamur, Quamplurimi autem non solum doctrinae
in Oratione propositae libenter subscripserunt, verum etiam in
humanissimis epistolis ad nos missis ?*" explicite professi sunt se

*5' Episcoporum epistolae omnes in nostro schedario ordine alphabetico

asservantur. Unam dumtaxat, cum exemi. auctoris venia, lectoribus hie de-
gustandam praebemus:
Reverendo e caro Padre:
In risposta alla sua recente domanda sul mio pensiero riguardo alla Cor-
redenzione mariana ho il piacere di comunicarle quanto segue:
^
E mia ferma convinzione che Maria Santissima e Corredentrice del genere
 Corredemptio in quadam Oratione ab Eppis. approbata ^ 619

magno animi desiderio exoptare quatenus praefata Oratio magis

magisque apud christifideles divulgetur, quo citius valeat Ec-
clesia universorum Corredemptricem solemniter glorificare. De
cetero, vix fieri potest ut 309 episcopi, ex omnibus fere universi
regionibus, doctrinam quamdam, Ecclesiae menti non consonam,
sponte plenoque ore profiteantur.

umano —- bensi solo dipendentemente dai meriti di Gesü Cristo e solo in

unione coi meriti di Lui — ma in modo reale e immediato, cioé soddisfacendo
con Lui per i peccati degli uomini e meritando con Lui la loro eterna salvezza.
Maria SS.ma fu quindi associata all'opera della Redenzione non solo in
modo negativo, in quanto Madre del Redentore, ma anche in modo positivo
e formale: 1) eolla sua volontà intensissima di cooperare con Gesü alla Reden-
zione; 2) coll'esercizio della earità piàü perfetta (e di tutte le virtü) agli scopi
della Redenzione; 3) colla sottomissione piü generosa e completa a tutte le
sofferenze fisiche e morali espiatrici di tutta la sua vita; 4) sopratutto col-
Punirsi a Gesü nel sacrificio estremo del Calvario, offrendo tutto il suo mar-
tirio morale per la salvezza degli uomini.
Con sensi di sincera stima mi confermo

Suo aff.mo nel Signore

* Fr. PETRONIO M. Lacceuio, O. F. M.
Arcivescovo di Changsha.
11 gennaio, 1949.
620 Conclusiones generales totius disquisitionis

CONCLUSIO TOTIUS OPERIS

Ex omnium retro aetatum monumentis hactenus a nobis ex-

cussis, ad sequentes conclusiones perveniri posse censemus.
Doctrina de munere corredemptivo Beatae Virginis, prout
hodie in Ecclesia proponitur, nedum divinis Scripturis adverse-
tur, eis potius aptissime congruere dicenda est. Ut ex cuncta
tractatione nostra de sensu dogmatico Protoevangelii satis erui-
tur, mulier illa singularis quae, una cum suo semine, Deo ita
pollicente, plenissimam de infenso tenebrarum hoste reportabit
victoriam, corredemptivo plane munere insignita conspicitur.
Eorum proinde sententia magis in dies nobis arridet qui iam
in primaevo illo Geneseos oraculo doctrinam nostram implicite
revelatam decernunt.
Verbum Dei traditum quod spectat, quamplurima ex omnibus
saeculis documenta diversimode testantur hodiernorum senten-
tiam de Beata Virgine Corredemptrice Traditionis fulcinine so-
lide roborari. In periodo fidei implicitae (ab initio scilicet usque
ad saeculum 11) Patres veteresque Ecclesiae scriptores audivimus
uno ore proclamantes Beatissimam Dei Genitrieem Novam esse
Evam, Christi Redemptoris sociam, debellatricem quoque sata-
nicae potestatis divinitus institutam. Porro, saec. 11 iam incipit
transitus ad notitiam explicitam : quaedam enim recoluntur cor-
redemptivi muneris elementa (praesertim indoles soteriologica
compassionis marialis) quae antiquioribus fuerant prorsus ignota.
Quae denique transitionis periodus, decurrente saec. 17 culmen
assequitur; omnes enim et singulae Corredemptionis modalitates
(meritum scilicet, satisfactio, pretii redemptivi solutio, consor-
tium in sacrificio) a non paucis huius periodi theologis diserte
recensentur. Immo, et quod rei caput est, haud raro evenit ut
illa Virginis cooperatio quae ipsum Redemptionis opus attingit
propalam ab illa secernatur cooperatione quae salutares tantum
Redemptionis effectus respicit. A saec. 17 et deinceps celerius
semper asseclarum turma ubique distenditur, ita ut novissimis
tandem temporibus — adversariis libenter fatentibus — iam a
longe maiori theologorum copia mariale privilegium commen-
detur.
 Conclusiones generales totius disquisitionis 621
Fidem Ecclesiae docentis quod attinet, exploratum
satis omni-
bus est quamplures Antistites per orbem disper
sos, immo et
ipsos Romanos Pontifices, Corredemptionem sensu
proprio haud
semel et quidem perspicue propugnare. Hoc solum, per
se, iam
ample sufficeret ad renuentium animos commovendo
s eorumque
subtilitates speculativas penitus enervandas. Quod si
testimonio
Ecclesiae docentis saeculi vigesimi tot tamque praeclara Tradit
io-
nis anteactae adiiciantur monumenta, validissimum exinde
pro
veritate huiusmodi sententiae conficitur argumentum. Nec mi-
randum profecto nonnullos Ecclesiae praelatos, eosque exspec
ta.
tissimos, doctrinam nostram divinitus revelatam. exsistimare.
Veram idcirco quoad praefatam doctrinam detegimus evolu-
tionem, imperceptam ferme primaevi conceptus elaborationem
quae, vertentibus saeculis, paulatim completur atque perficitur.
Proficit igitur complexae veritatis notitia, sed eodem semper
sensu eademque sententia, nimirum: Beatissima Virgo Maria,
Nova, Eva, Christi Redemptoris socia ecstitit.
Quod si hodierna illa sententia de immediata Virginis coo-
peratione ad ipsum Redemptionis opus primaevae Traditionis
deformatio potius censenda sit quam evolutio (immo et deforma-
tio talis quae vel ipsum religionis christianae fundamentum ever-
tere comminatur), aegre iam assequitur humana ratio quo sane
consilio tot tamque egregii scientiarum sacrarum cultores atque
Ecclesiae illustrissimi praesules praefatae sententiae (annuente
Romano Pontifice) impensius in dies suffragari prosequantur !
Quo autem tota veritas et sola veritas tandem aliquando om-
nibus prorsus affulgeat, summopere exoptandum est ut illi qui-
bus munus incumbit theologiam positivam excolendi, revelatio-
nis fontes penitius adhuc in posterum expendere ac perlustrare
satagant. Iudicium interea, qua par est ingeniorum obsequentia,
ab uno fidei Magistro proferendum praestolamur!
 P. s 4 » ; , "rhe 4x4
eter asma gite UP ne e £i
nad decirlo À HET
av uie ya jr

T h*; MR
w^ up

] HH :
E

H I3 STUNT
4 *J)
tb is
ae

tee
H

; H A y ! iie qi [el a rami

, , - * T'es HuT1
bos

E
t
 ADDENDA

Orationem pro glorificanda Deipara Corredemptrice nuper-

rime indulgentiis ditarunt sequentes Ordinarii:

T Aleuinus van Miltenburg, Archiepiscopus Karachiensis, Pakistan.

1 Joannes J. Wright, Episcopus Wigorniensis, in Statibus Foed.
Americae.
1 Dominicus Brizi, Episcopus Aurzimanus et Cingulanus, Italia.
T Michael J. Ready, Episcopus Columbensis, in Statibus Foed. Ame-
ricae
1 Joannes A. Mussio, Episcopus Steubenvicensis, in Statibus Foed.
Americae.
T Bernardinus Echeverria, Episcopus Ambatensis, Aequator.
1 Joannes Gunnarsson, Vicarius Apostolicus Islandiae.
T Sigibaldus B. Kurz, Ep. tit. Terenuthitanus, Praef. Ap. de
Yungchow.

Episcopi qui Corredemptionem sensu proprio aperte viudi-

cant adiungendi sunt: excfüus C. AGOSTINI, episcopus patavinus
(nunc Patriarcha Venetiarum), in La Corredentrice... Lettera
Pastorale... (Ot. Bollettino Diocesano di Padova, 19, 1934, 1-15) ;
et excitus P. CAPIZZI, episcopus calatayeronensis, in Lettera Pa-
storale. Peregrinazione Mariana, Caltagirone, 1949, p. 24-25.

CORRIGENDA

Pagg. 445-447 adducitur cl. J. HERRMANN inter theologos ger-

manicos, dum revera theologis gallicis adiungendus esset.
 rnm perse
(od. and dH nl paciente vedooshqii. (ibas: j! £i
dg co rime epo LE
» ob Xe
vrwgei erint T ELyr

ipu. wFewpr oiwdeTq sagesse sreotlquisbeio fgg

ad aea wuqoseige Uetpeno& 7) ande 2 din
ctis .onseidesierea ed oni carente Y
Lt MU RE gota Phonosinnx baianall Xy
an) pesitwX ab alarbetormteTüleo armmodelqu ASIE ^im
m"4€ :q Spin Em duocalde onrib M

| | d EE.
EE goin sedat weit T.L s ie S E
doa anfuaouanibs absibas Mec bead amb

L4 7
4
 INDEX AUCTORUM

Abels, C. 605. Alvarez, A. 617.

Abi-Mourade, P. 603. Alvarez, V. 617.
Adeline, P. J. 9. Alvery, A. 10.
Adriensen, J. 9. Alves Correia da Silva, J. 610.
Acevedo, L. 197. Amadeus a Zedelgen, 105.
Addazi, R. 619. Amaral, P. de, 10, 323-324, 490.
Aegidius a Praesentatione, 9, 970. Ambrosi, D. 548, 605.
Agius, A. 9, 133. Ambrosi, H. 610.
Agniswami, T. 611. Ambrosj, F. 10, 451-459, 479, 493, 500.
Agostini, C. 627. Ambrosius Mediol., S. 133, 142-144.
Agreda, M. de, 229-230, 354-355. Ameri, G. 556.
Aguilar, F. de, 9, 338. Amoretti, F. 474.
Aguilar, M. 452. Amorós, L. 10, 58.
Aguirre, N. 615. Amort, E. 10, 345, 354-356.
Ailinger, A. 9. Anaya, J. 614.
Alameda, S. 9, 58, 130, 137, 198, 140. Anciaux, Can. 10.
Alanus de Insulis, 160. Andrade, A. 616.
Alanus Varenius, 10, 174-175, 185, 482, Andreas Cretensis, S. 67, 136, 141, 428.
498. Andrés, M. 10, 189.
Alarcón, D. 10, 296-237. Andries, J. 10, 245.
Alastruey, G. 10, 50, 489, 510, 542, 553, Angelieus a Filottrano, 459.
591. Anger, J.
Albarelli, G. M. 10. Angrisani, J. 610.
Albers, H. 10, 145. Anonymus Minorita, 172-173, 482, 504.
Albery, A. 134. Anselmus Cantuar., S. 153.
Albertus Magnus, 164-167, 198, 278, 492, Antezana, A. 616.
498, 501. Antoninus Florent., S. 180-183, 198,
Albrecht, J. 10. 424, 498.
Alcaide, B. 617. Apollinaire, P. 162.
Alcuinus, 153. Aponte, L. de, 350.
Aldama, J. A. de, 10, 51. Aquino, F. de, 616.
d'Alés, A. 10, 63, 8T. Aragone, J. 592.
Alexius a Salo, 194, 482. Arboleda, E. 602.
Alibrandi, H. 365, 468, 488. Arce, A. 616.
Allegro, Ph. 542. Arce, E. 609.
Allys, J. 605. Archangelus a Roe, 560, 593.
Almeida, A. de, 616. Arduino, P. R. 590.
Almeyda, T. de, 10, 370-8371. 381, 490, Arendt, G. 11, 63, 75, 83, 84, 86.
504. Arendzen, J. 11.
Alonsus de Orozco, 1983, 482. d'Argentan, L. F. 11, 224-225.
Alphonsus M. de Liguori, 26, 360-368, Arintero, J. G. 1.
411-412, 488, 490, 502. Arista, J. B. 604.

40
626 INDEX AUCTORUM

Arnaldi, D. 472. Bazin, P. B. 603.

Arnoldus Carnotensis, 156-159, 198, 215, Bea, A. 12, 86.
236, 938, 269, 363, 408, 410, 484, 488, Beck, G. B. 616.
492, 494, 498, 501. Bellanti, L. B. 12.
Arriba Castro, B. de, 609. Bellarminus, S. Robertus, 196, 198.
Artaud, V. D. 11. Belleau, H. 613.
Arteaga, E. 614. Bello, L. 12, 50, 191.
Artico, F. 548. Bellon, L. 12, 130.
Aspe, 'T. 616. Belon, P. 12.
d'Astroy (v. Bartholomaeus). Benedietus XIII (v. Orsini).
d'Assuncío, R. J. 610. Benedictus XIV, 319.
Attipetty, J. 6011. Benedictus XV, 524-521, 536.
Aubin, J. 618. Benisa, F. de, 13.
Aubron, P. 11, 154, 155, 303. Bentivoglio, G. M. 610.
Augouard, Ph. 603. Bergmann, J. 13, 165, 169.
Augustinus, S. 66, 127, 134, 142, 303, Bernard, R. 13.
428. Bernardinus de' Bustis, 13, 172, 185-
Aureau, L. 605. 187.
Avendaíio, C. de, 11, 285, 482. Bernardinus Senensis, S. 172, 180, 238.
Aznar y Embid, J. 11, 270-211. Bernardinus a Parisiis, 13, 212, 504.
Bernardus Claraval., S. 154-156, 234,
Paeciu, Ph. 604. 302, 359, 428, 488.
Badet, P. 432, 500. Bernardus R. a Crypta Minervae, 13,
Daeten, J. 611. 207-209, 482, 486, 492, 498, 504.
Bahaban, G. 604. Berríos, B. 616.
Bahabanian, A. 604. Berry, L. C. 13.
Baier, D. 11, 50, 538-539. Bersani, A. 548.
Baillet, A. 11, 319, 321. Bertetto, D. 13, 85, 5831.
Bainvel, J. V. 11. Jerthet, P. A. 604.
Baldassarri, S. 11, 153. Berti, O. 13, 581.
Balié, O. 11, 51, 170, 200, 329, 339, 601. Bertreux, J. M. 605.
Ballet, M. 11, 375-316, 381. Berulle, Card. de, 297.
Pallón, E. 580, 605. Betanzos, J. 613.
Pampi, €. J. 592. Beumer, J. 13.
Bandini, P. 457. Beuvain, P. F. 602.
Barbado Viejo, F. 609. Biancheri, P. 460-461, 491, 504.
Barbier, A. 11. Bianchi-Dottula, J. 547-548.
3arbieri, A. 617. Bibbiena, M. A. a, 18, 334-335, 503.
Barneschi, A. C. M. 6013. Bigaro, P. 13.
Baron, H. M. 11, 303, 306, 309. Bignamini, Aeg. 610.
Barr, W. M. FP. 12. Digoni, A. 459-460.
Barra, G. 12. Billot, L. 48, 59, 60, 69, 87, 88, 91.
Barral, F. 12. Binet, C. J. H. 571, 590-591, 593, 594.
Barrére, A. 615. Bittremieux, J. 13, 48, 49, 58, 69, 118,
Barriuso, D. 12. 132, 164, 238, 239, 489, 510, 514, 517-
Barry, H. A. 12, 386. 523, 531, 551, 560, 580, 532, 584.
Bartholomaeus d'Astroy, 12, 211. Bivar, F. 285, 481.
Bartmann, B. 12, 112, 113, 129. Blanch, A. 13.
Parzia y Zambrana, J. de, 12, 303. Blanchet, M. 619.
Basle, A. F. 604. Blanquet, A. 612.
Pasilius, S. 67. Blondiau, L. 13.
Basilius a S. Paulo, 12. Blot, F. 14, 407-409, 4'/9, 188, 502.
PBattistelli, S. 61v. Bogarín, S. 604, 617.
Baumann, A. 12. Boisseaux, A. 2617.
Baumgartner, A. 618. Bokeloh, J. 510.
Baumgartner, D. 12, 213. Bóminghaus, E. 14, 303.
PBayrhammer, P. 359-360, 485, 495, 500. Bona, L. 14, 308, 490.
 INDEX AUCTORUM 627
Bonaventura, S. 162-164, 489, 492, 494. Camargo, I. de, 329.
bonazzi, B. 548, 606. Campana, E. 15, 58, 105.
Bonincontro, H. 14. Campanale, A. 15.
Bonnefoy, J. F. 14, 75, 86, S7, 90, 91, Campistron, L. 602.
96,2235. Oanape, E. F. 602.
Bonsel, P. I. 14. Canger, F. 406.
Borderies, S. F. 575. Caneva, C. 615.
Bortignon, H. 610. Canice, P. 15, 50.
Dorzi, H. 14, 58, 198, 361. Canisius, S. Petrus, 194, 195.
Bosio da Trobaso, A. 14. Cano, E. 544.
Bossilkoff, E. 608. Capánaga, V. 15.
Bottero, H. M. 604. Capecelatro, A. 569.
Bourassé, J. J. 135, 161, 309, 357. Capizzi, P. 697.
Bourgeois, P. 14. Capmartin, P. 604.
Bourret, J. E. 541. Cappellazzi, A. 15.
Bourzéis, A. 320. Carbone, C. 15.
Bover, J. M. 14, 47, 49, 58, 10, 5, S5, Carinci, A. 610.
86, 983, 118, 119, 120, 126-128, 131-133, Carmagnola, A. 476, 503, 504.
138-140, 149, 165, 1068, 172, 180, 186, Caro, J. 016.
195, 378, 421, 484, 489, 492, 510-511, Carol, J. B. 16-17, 47, 517, 14, 150, 172,
514, 519, 528, 531-533, 543, 580. 1474, 302, 482, 497, 521, 523, 525, 5931,
Boyer, C. 15, 50, 489. 539, 601.
Bozzola-Greppi, 489. Carolo, A. M. de, 17, 459-460.
Brand, E. 15, 181-182. Caron, A. 604.
Brandt, J. de, 15. Carrara, D. 610.
Brans, G. 15, 102. Carraria, P. 277-278, 350, 489.
Bray; P2045976127 Carroll, F. P. 613.
Bremer, H. 86. Carthagena, J. de, 17, 194, 350, 482.
Bresson, E. 618. Cartmell, J. I. 17, 148-149.
Breviarium Marianum, 48. Carton de Wiart, S. 608.
Briganti-Colonna, F. 596. Carullo, C. 549, 610.
Brioschi, P. 616. Casanova, R. 391.
Brizi. D. 620 Càstano, L. 17.
Broderick, B. 614. Castelplanio, L. 17, 58, 468-410, 49, 4S8,
Broeckaert, N. 15, 180. 491, 496, 500.
Broise, R. de la, 15, 48, 430-431, 488, Castillo, L. 617.
500, 502, 505. Castro Alonso, E. de, 591.
Broussole, J. C. Castro, S. A. de, 460.
IBEOIS ELO T7 Catharinus, A. 17, 189-191, 192, 198, 484,
Bruni, N. 604. 486, 498, 501, 503, 558.
Bucceroni, J. 15, 472-474, 488, 503, 504. Cavallari, A. 603.
Buehl, F. 616. Cazaniol, S. J. 602.
Puiles, M. 616. Caxias, C. M. de, 6160.
Burlot, F. 15. Ceijssens, L. 17, 309-310.
Burón, C. 15, 271. Celada, D. de, 238-239, 350, 482, 484,
Ppussolari, S. A. F. 543-544. 486, 501, 504.
Byrne, E. V. 614. Celebian, A. E. 604.
Byrne, J. 559. Cerf, H. de, 309.
Ceslaus ab Haczow, 180.
Cadana, S. 15, 204, 492. Ceuppens, F. 5, 78-79, 81, 85, 88, 89,
Cadi, N. 603. 102, 120.
Caicedo, J. 616. Cézérae, P. C. 604.
Caillot, A. 553, 608. Chacón, A. 617.
Caleara, A. 609. Chami, P. 612.
Caldentey, M. 15, 171. Chaptal, E. A. 548.
Calmet, A. 806. Chapuis, M. A. 604.
Calvani, I. 15. Chardon, P. 297.
628 INDEX AUCTORUM

Charlebois, O. 605. Crasset, J. 18, 315-8318, 365, 485, 495,

Charles, P. 1T. 495, 501.
Charue, A. C. M. 531, 519-580, 588, 600. Cremers, V. 18.
Chávez, Al. 615. Crespi a Borgia, L. 596.
Chevailer, C. 137, 141. Crimont, R. 614.
Chevalier, J. 18, 428-429, 502. Crooij, A. 553.
Chiettini, E. 18, 162-164. Crosignani, G. 86.
Chilensis, Episcopatus, 598-599. Cucearollo, C. 609.
Chirichigno, F. 617. Cuechi, F. 19, 186-187.
Chollet, J. 605. Cueillens, F. 223.
Ohrysogonus, L. 18, 326-328, 502. Cuervo, E. 19, 51, 169.
Chrysostomus a Pampilona, 18, 87, 102, Culhane, R. 51.
510, 520. Cushing, R. J. 614.
Oicchitto, L. 18, 162. Cyrillus hieros. 65.
Cipriani, Ph. M. 557, 516, 610.
Ciuchini, A. 610. Dadolle, P. 566, 584.
Civezza, M. da, 44. Daffra, A. 605.
Olaret, Sanctus A. M. 543, 561, 513-514, Dalla Zuanna, V. 610.
DSI1. D'Alton, J. 609.
Clary, M. B. 18, 563, 511, 594-595. Daly, E. C. 614.
Claudel, J. B. 616. Darmanin, D. 6083.
GQleary; JovA-718C Dassier, L. 19, 282-283,
319, 487, 493,
Clemencet, P. 155. 499.
Clemens, H. 18. Davis, J. P. 615.
Clement, P. 126. De Ambroggi, P. 14, 85, 86.
Oliehtoveus, J. 188, 198, 482, 484, 498. Dechamps, V. A. 541.
Clodinio, G. 292-293. De Cormont, M. C. A. 603.
Clovis de Provin, 18. Dehau, P. T. 19.
OCohausz, O. 18, 58. De Jong, J. 551.
Coleridge, H. J. 39T. De Jonghe, M. 19, 133.
Coll, A. 605. De la Tour d'Auvergne, C. A. 548.
Collier, P. 609. Del Corona, P. A. 598, 606-607.
Colomer, L. 18, 51. Delgado, H. 587, 609.
Combalot, 'T. 414-415, 491, 496. Delmotte, L. 584.
Comin, D. 615. Demange, F. 605.
Concha, L. 616. Deneffe, A. 19, 49.
Concilio, J. de, 18, 383-384, 485, 500, 505. De Nittis, J. 545, 598.
Congar, M. J. 48, 482-483. Depoix, H. 19, 410-412, 488, 502, 505.
Connell, F. J. 18, 51, 105, 3061, 367. Derckx, H. 19, 49.
Consideraciones... 300-802, 494, 499. De Romanis, A. C. 608.
Contenson, V. 218. De Santa, F. 559-560.
Contratto, M. 545. Desmarais, M. M. 19, 161, 165-167.
Convelt, M. de, 18, 253-254, 312, 487, De Souza Barroso, A. J. 604.
495, 499, 502. Dettmann, A. 617.
Cooray, 'T. B. 611. De Vito, C. 611.
Coppens, J. 85, 134. Devy, V. 19.
Coppola, R. 18, 466, 488, 505. De Wit, J. 184.
Cordovani, M. 18, 165. Díaz, D. 19, 453-454.
Coriolanus (v. i'ranceiscus). Díaz, E. 614.
Corluy, J. 82, 85, 90. Díaz, L. 616.
Corti, G. D. 18. Díaz Escudero, L. 613.
Cotton, P. C. F. 603. Didacus a Gadibus, 341-848.
Coudert, A. 603. Di Donna, J. 610.
Coullié, P. 586, 603. Dieu, P. 19.
Coutinho, I. 278-219. Diez, Ph. 19, 197.
Cozien, G. 18. Di Fonzo, L. 19, 50, 58, S5, 162, 180.
Crampon, A. 86. 205, 518, 521-522, 601.
 INDEX AUCTORUM 629
Dillenschneider, C. 20, 49, 94, 114, 115, Engelkemper, W. S5, S7.
129, 132, 137, 141-143, 152, 154, 150, Escribano, E. 21.
161, 162, 165, 169, 173, 174, 180, 184, Ephraem, S. 65, 132-133, 141, 411, 428.
187, 194-196, 201, 212, 214, 220-223, Epiphanius, S. 65-06.
283-294, 236, 241, 257, 2061-263, 271, Episcopatus Neerlandiens, 585.
274, 218, 283-284, 290, 294, 298-300, Ernestus a Hassia, 310-8311.
303, 309, 315, 319, 323, 350-351, 357, Escalante, A. 616.
361-362, 365-367, 377, 440-441, 510 , Eseribano, E. ?1.
55159592- Espelage, B. 614.
Dillersberger, J. 20, 531-533. Espino, A. 613.
Dionysius Carthusianus, 183-185, 191. Eudes, S. Joannes, 21, 294-291.
Diotallevi, A. 333-334, 485, 490, 493. Eustace, B. 614.
Domenech, R. 609. Evrard, J. 543.
Dominicus a S. Petro Alcantara, 90, E«position of Christian Doctrine, 380-
344, 500, 504. 381.
Donnelly, Ph. 85.
Dornn, F. X. 378, 381. Faber, D. 188.
Douais, M. J. C. 6002. Faber, F. 21, 391-393, 404, 413, 485, 488,
Dougherty, D. 614. 491. 493, 502.
Doumani, J. 603. Faechinetti, V. 548, 599, 613.
Dreisoerner, C. 26. Faggiano, E. R. 610.
Dreves-Blume, 171-178. Faivre, N. 21, 48.
Drewniak, L. 20, 75, 102, 103, 104, 105. Faller, O. 141, 146.
Drive, A. 195. Farfán, P. 617.
Druwé, E. 20, 51, 152, 165, 167, 510. Fava, A. J. 564, 596.
Due, J. A. 602. Feckes, C. 21, 49.
Dublanechy, E. 20, 188. Federici, G. 21, 368-370, 381, 490, 500.
Dubillard, F. V. 602. Ferland, A. 21, 51.
Dubois, N. (v. Bona, L.) Fernández, A. 21, 168.
Dubourg, A. R. 6083. Fernández Nistal, A. 21.
Dubourg, M. 551, 608. Ferrata, D. 547.
Dufetre, D. 546. Ferretti, L. 583.
Dohrj J. 20. Filippini, V. 613.
Dupanloup, F. 598, 600. Fillon, L. S86.
Dupont, J. 605. Fineo, G. 21.
Duprat, R. 613. Flachaire, C. 21.
Duquesne, A. B. 21, 318-381, 490, 504. Fleischer, A. 613.
Durand, L. P. 612. Foley, V. 618.
Durant, G. 298-299, 484. Flunk, M. 86, 89, 90, 118.
Duret, A. 605. iIvnn; D. E5192.
Folgorait, J. 21, 172, 180.
Eadmerus Cantuar, 153-154, 235, 480, PFolgori, F. 21, 467.
922. Fonseca, L. G. da, 21, 15, 87, S9, 90,
Eberle, A. 21. 102, 104, 116.
Echeverría, B. 627. Font, R. 616.
Echeverría Barrena, E. 609. IBOId ESEXS 012
Echeverz, F. M. de, 21, 353-354, 500. Franciseus Coriolanus 21, 202.
Eguino Trecu, J. 609. Franciseus a Paula, 21, 457.
Eijo Garay, L. 642, 609. Frangipane, P. M. 21, 287-288, 319, 4306,
EBinig, P. 447-448. 489, 503.
Elejalde, F. 21, 361. Franzelin, J. B. 117, 200.
Ellis, E. 608. Frenaud, G. 22.
Emanuel, F. 610. Frias, H. 616.
Emeterius a Jesu Maria, 21. Friedel, F. 22, 394-395.
Emmericus d'Izegem, 180. Friedrich, Ph. 22, 66, 134.
Emmet, T. 615. Friethoff, C. 22, 49, 105, 132.
Engelke, I. 616. Frutuoso, E. 610.
630 INDEX AUCTORUM

Fuerst, C. 22. Girerd, F. 23.

Futy, J. 613. Giuliani, L. 23, 348-349.
Godts, F. X. 23, 51, 58, 172, 181, 321,
Gaddi, J. B. 374-3175, 490, 504. 361, 408, 449.
Gagnor, J. 610.
Godefridus Admontensis, 159-160, 484,
Galibert, A. 616. 498.
Galiffet, J. de, 22, 329-330, 381, 485, Golia, N. 546.
488. ; Golland, H. 6106.
Gallus, T. 22, 104, 521. Gomá y Tomás, I. 23, 546, 555, 561,
Galtier, P. 22, 131, 146. 1066-567, 511, 585, 592-593, 595, 6000,
Gallwey, P. 397. 609.
Gamberoni, J. 604. Gómez, C. 61".
Gannon, J. 614. Gómez, D. M. 616.
Ganss, H. G. 22. Gommenginger, L. 348.
Garau, F. 2606. Gontier, C. 23.
García, D. A. 22, 51, 58, 144. González, A. 609.
García, R. 609. González Matheo, D. 28, 344-8346, 354,
García Castro, E. 85. 9381, 490, 504.
Gareía Gareés, N. 22, 47, 53, 169, 119, González Robleto, A. 589.
194-196, 240, 246, 250, 257, 291, 294, Gonzi, M. 611.
348, 361, 492, 514, 537, 561, 574, 581. Goossens, P. L. 513-514, 595.
García y García, A. 553. Goossens, W. 23, 47, 14, 85, 102, 106,
García González, J. 22. 109, 112, 125, 129, 153, 156, 166, 194,
García Pulgar, J. 617. 199, 261, 294, 361, 440, 496, 512, 511-
Garcon, J. 22, 131. 519, 521, 524-525, 529, 5936-591.
Garde, Th. E. 22, 145. Gori, J. 610.
Gargiulo, B. 551-552. Gorrino, A. 23, 199.
Garrigou-Lagrange, R. 23, 50, 489. Goussen, H. 135.
Garriguet, L. 23. Gousset, T. M. J.
Gasparri, P. 510. Gouveia, T. de, 612.
Gasquet, A. 542. Grabié, P. 24.
Gaudron, A. P. 549, 608. Grabman, M. 151.
Gavotti, L. 604. Graf, E. 24.
Gay, C. 514-515, 596. Gramigna, P. E. 602.
Gebhard, H. M. 23, 50, 348. Graner, L. L. 611. ,
Geenen, G. 51. Gregorius a S. Martino, 309.
Geha, Kyrilos VIII, 603. Gregorius a J. Crucifixo, 24.
Genevois, F. 23. Grellier, E. J. 560-561, 567, 590.
Genevois, M. A. 23, 131, 165. Grenier, P. 24, 311-314.
Gennari, C. 576, 592, 594. Grente, G. 608.
Genoud, P. L. 604. Grifün, B. 608.
Gentil, C. 264-265. Grignion de Montfort, S. Lud. 24, 348-
Gentili, C. J. 602. 349.
Georgius Nicom. 67, 153. Grimley, B. 112.
Germain, J. A. 583. Grou, J. N. 334, 490.
Germanus, 1236, 141, 411, 428. Gual, P. 116, 390-391, 505.
Gerson, J. 179-180. Gubbels, N. 612.
Giacci, F. 544, 577. Guéranger, P. 404-405, 485, 493, 490.
Giani, S. 604. Guerra, F. 24, 216-218, 486, 490, 508,
Giannuzzi, J. 23, 451. 505, 562, 516, 595.
Gibbons, E. F. 614. Guerrini, N. 24.
Gibbons, J. 543. Guérry, E. 561, 576-511, 608.
Gillet, L. F. 417-418, 496. Guers, E. 415.
Ginnetti, M. 23, 132. Guevara, H. de, 237-288, 482, 4817, 489,
Ginther, A. 23, 371, 485, 500. 495.
Giraldo, G. A. 23. Guida, G. 24, 470-411, 488, 491, 493, 494,
Giraud, S. M. 409-410, 485, 502. 505.
 INDEX AUCTORUM 631

Guilleme, M. 605. Hummel, I. 95, 603.

Guillibert, F. 545. Hummelauer, F. von, 81, 85, 106, 117.
Guiot, J. 605. Hunter, S. 395-396.
Gunnarsson, J. 627. Hurter, H. 438-439.
Gutiérrez, M. 453, 485, 491. Husslein, J. 24.
Gutiérrez, Th. 609. Huygens, G. 299.
Gutiérrez Alonso, S. 24, 172, 271, 348.
Iaecono, V. M. 24.
Haas, J. de, 616. Ignatius Antioch., S. 540.
Hagendorens, J. A. 613. ]lundain, E. 559, 565.
Haggiar, B. 604. Irenaeus Lugdun., S. 61-64, 130-131, 145,
Halbert, J. 618. 146, 148, 428.
Hammersberger, L. 24, 132, 137. Ireton, P. L. 614.
Hanlon, C. F. 615. lsaac Oxoviensis, 228-229, 485.
Hansler, B. 155. Iturriza, F. 617.
Hardon, J. A. 24. Izquierdo, S. 24, 258, 503.
Harte, F. 403, 488, 502.
Hayes, J. T. 612.
Hedde, F. 611. Jahns, 89.
Heinisch, P. 85. Jalaber, H. 605.
Hengstenberg, 85. Jamar, C. H. 'T. 25, 401-402, 488, 505.
Henneguier, H. 308. James, P. 25, 131.
Henneman, F. 613. Jannotta, A. M. 25, bS1, 589.
Hentrich, G.-De Moos, R. 548, 560, 589- Jannucci, A. M. 471-472.
590, 592, 598, 601-603, 606-607. Janssens, Al. 25, 48.
Henze, C. 24, 90, 361-362. Janssens, E. 25.
Heredia, J. 615. Janssens, L. 25, 86, 93, 551, 516-511, 581,
Hermans, J. M. 348-849, 531. 591.
Hermel, A. 605. Janssens, Lud. 612.
Hermida, D. 615. Jarre, C. J. 612.
Herranz y Estables, A. 24. Jáuregui, A. 617.
Jeanjacquot, P. 25, 58, 418-425, 430, 500,
Herrera, A. 609.
Herrera, S. 617. 502, 548, 599.
Herrmann, J. 445-447, 488, 489, 491, Jelmini, A. 609.
503, 505. Joannes, A. a S. Carolo, 271, 495.
Joannes Eubeensis, 07, 136-137.
Herscher, S. 602.
Joannes Chrysostomus, 66.
Hetzenauer, M. 86.
Hieronymus, S. 133-134, 141. Joannes Damascenus, 137, 141.
Hieronymus a Fellette, 201. Joannes Geometra, 67.
Jones, R. T. 25, 1583, 154.
Hieronymus a Parisiis, 25, 201.
Joseph Hymnographus, S. 152.
Hiral, A. M. 561-568, 5175, 613.
Josue a SS. Redemptore, 547, 595.
Hirscher, J. B. 436-431, 503.
Jouassard, C. 605.
Hitz, P. 24; 75, 86.
Jouassard, G. 25.
Hoberg, G. 86.
Jourdain, Z. C. 354.
Hoffer, P. 24, 257, 299, 303-307, 309,
Jurgens, C. 612.
314-315, 319, 321, 324.
Jürgensmeier, F. 25, 50.
Holguín, M. 617.
Justinus, S. 62, 130.
Holland, Th. 24.
Holzapfel, H. 172.
Hopmans, P. 551, 611. Kadi, D. 6083.
Hostín, D. 616. Kaiser, A. 25.
Hou, J. 548, 606. Kalt, E. 86.
Houdry, V. 318. Kaulen, F. Ph. 448-449.
Hryniewicki, C. 605. Keklikian, P. 604.
Hugon, E. 24, 168, 169, 489. Kenrick, P. R. 114.
Huibers, J. P. 551. Kerkhofs, L. J. 552, 5917, 561, 582, 585,
Humbrecht, L. 604. 590, 608.
032 INDEX AUCTORUM

Keuppens, J. 25, 50, 58, 132, 135, 131, Leclerq, H. 481.

152, 161, 167, 168, 179-180, 183, 493, Le Couédie, J. 553, 596.
538, 569. Ledochowsky, M. H. 599.
Kick, D. 25, 346, 381. Ledoux, S. M. 26, 4083-404, 491, 502.
Klaus, I. 603. Leeming, D. 26, 48.
Kleinhans, A. 85. Leen, E-Kearney, J. 26.
Kloppenburg, B. 25, 85, 170, 183, 329. Lega, M. 547.
Knoll a Bulsano, A. 449-150. Legal, J. 604.
Knox, J. 25. Legnani, H. 26, 474-475, 488.
Koehler, 'Th. 25. Le Hennin, F. 314.
Kolb, G. 478, 599. Leite de Vasconcellos, S. 604.
Kórber, J. 25, 146, 444-445, 485, 493, Leloir, L. 27, 46, 49, 117, 120, 126, 127,
599. 150.
Kóster, H. M. 25. Lemieux, J. M. 613.
Kowalski, R. 612. Lemmens, G. 557, 611.
Kreaytter, L. 25, 297-298, 485, 490, 493, Lenglez, M. 211-212.
495, 504. Lennerz, H. 27, 46, 47, 102, 103, 104,
Kucera, L. 614. 125, 129, 138, 143, 145, 156, 158, 161,
Kurz, A. 25, 148, 439. 162, 164, 166-167, 183, 191, 194-196,
Kurz, S. B. 621. 284, 251, 260, 289, 296, 319, 361-362,
Kuypers, S. 617. 361, 381, 412-425, 450, 496-497, 499-500,
Kyne, J. 609. 512, 517, 525-520.
Kyrillos II, 544. Leo XIII, 105, 514-516, 534, 536, 564-565.
León y Gómez, E. 29, 351-352, 488, 504.
La Brie, N. 613. Leonardus a S. Teresia, 29, 152, 531,
Laechio, P. 612, 618-619. 534.
Lafortune, A. 6013. Lépicier, A. M. 27, 86, 489, 555, 559, 510.
Lagrange, F. 5064. Leprétre, R. 612.
Lagrange, M. J. 85. Le Rohellee, J. 29.
Lambot, Can. 26. Leroy, T. 305.
Lamiroy, H. 26, 556-567, 581-582, 585- Lesinski, J. W. 612.
586, 599, 608. Lezana, J. B. 193.
vyamyss Tor qo. Lezcano, J. A. 615.
Lana, A. 472. Llamera, M. 27.
Landucci, P. C. 26. Llorent, D. 605.
Lang, F. 328. Lo Giudice, C. S5.
Lannoy, A. 306. Londres da Castronovo, F. 27, 218, 499.
Lanzo, Aeg. A. 610. Longhin, A. H. 604.
a Lapide, C. 239-240, 481, 492, 495, 498. Longinotti, F. 549.
La Ravoire, L. 611. López, J. a Jesu, 614.
Largent, A. 26. López, J. I. 616.
Larnieol, C. 489. López de Mesa, E. 602.
Laudadio, N. M. 611. López Ortiz, J. 609.
Laurent, J. TT. 26, 553, 555, 560, 510, Lorichius, J. 27, 283-284.
583, 593. Lossada, D. 27, 227, 342-8344, 381, 482,
Laurentin, R. 26, 493. 488, 490, 504.
Laurentius a Brundusio, S. 26, 201, 492. Ludulphus a Saxonia, 173.
Lavaud, M. B. 26. Duis; -A-02(,9419220151
Lazeano, F. X. 330-331. Luna, F. 616.
Le Bachelet, X. M. 80. Lutz, A. 27.
Lebon, J. 26, 49, 59, 128, 130-134, 139,
146, 527. Macedo, F. 223.
Le Breton, A. 613. MacDonald, A. J. 608.
Le Cadre, D. 618. Maerioniti, A. 6004.
Le Camus, Aemil. 581. Madóz, J. 85.
Lecanu, M. 428. Madriaga, M. 612.
Le Chaptois, A. 605. Maffi, P. 550.
 INDEX AUCTORUM
633
Magnasco, S. 550.
Meersch, E. 63.
Maíztegui, J. 615.
Mehekad, G. 605.
Malo, A. M. (6, 118. Meignan, G. 85.
Malou, J. B. 115, 398, 465-4606, 550, 554,
Melendro, F. 612.
511, 583-584, 596-597. Melia, R. 28, 393-394.
Malouf, C. 604. Melo, A. 98.
Maltha, A. H. 348-349. Méndez, E. 197.
Mangenot, E. 85. Mendive, J. 454, 504.
Mangers, J. 611. Mendonea, J. 611.
Manning, H. E. 548, 599. Menini, R. 604.
Manio, M. 27. Meoro, A. 545-546, 590.
Mansella, J. 467-468, 504. Mercier, D. 554.
Manya, J. B. 21. Mérida, J. 609.
Manzo, M. 54'. Merkelbach, B. H. 28, 49, 168, 198,
Maranta, E. A. 613. 022.
Marchesi, D. 604. Merra, E. 551.
Marchetti-Selvaggiani, F. Metzgerotb, H. 28, 165.
Marchi, A. 603. Meunier, Ph. 604.
Mariani, B. 27, 75, S7, 90. Miaskowski, P. 334.
Marianus a S. Jacobo, 314-315. Michel, A. 28, 48.
Maria-Bonaventura, P. 58, 435-436, 504. Miechoviensis, J. 28, 279-281, 481, 487.
Marie, notre gloire... 438-484. Mieres, M. de, 928.
Marín, J. 325, 343, 508. Migliorini, B. 610.
Marini, E. 555. Mignone, E. 605.
Marini, N. 553, 571. Mileta, H. 610.
Marinoni, L. 613. Miller, G. 605.
Martí Bestard, J. 28, 454-455, 485, 491. Millot, J. 28.
Martín, A. 614. Minoretti, C. D. 547.
Martin, F. 173. Miralles y Sbert, J. 553, 609.
Martin, R. 603. Miranda, C. 28, 165.
Martínez a Barrio, E. 28, 346-347, 381, Miranda, L. 202.
488, 493, 600. Mirone, M. 546.
Martínez Dalmau, E. 549, 614. Mislei, G. 28, 465, 503.
Martínez y Ferrer, R. 449-451, 503, 504. Mitchel, V. 28, 137.
Martinez y Sáez, H. M. 28, 545, 591- Mitzka, F. 105.
592. Moccia, L. 592.
Marty, P. 604. Modeste, A. 429-430, 485, 496, 505.
Mathias, L. 611. Modestus Hierosol., S. 135-130.
Massenti, R. 471. Mogabgab, C. 604.
Matone, N. 475, 504. Molien, A. 29, 297.
Mauri, P. 28. : Monconill, G. 617.
Maurice, G. 605. Monsabré, J. M. L. 415-417, 502, 505.
Mayer, A. M. 28, 58, 59. Montalbanus, S. 29, 336-338, 381, 482,
Maynard, M. U. 28, 425, 491, 496, 505. 488, 493, 500, 502, 503, 504.
Mazé, P. 618. Moral, C. del, 29, 216, 234, 338-342, 314,
Mazzoeco, G. 558, 561-562, 512-513, 584, 381, 482, 485, 488, 490, 500, 553.
590, 596, 600, 610. Morales, G. de, 29, 214-2175, 482, 487,
Mazzotti, A. 610. 504.
MeAuliffe, M. 614. Morales, P. 29, 192, 198.
Me Carthy, J. 28. Moreira dos Santos, F. 612.
MeCarty, G. 614. Morel, E. J. J. 604.
MeDermott, D. I. 384. Morel, L. 612.
MeGowan, F. X. 385. Morelle, J. L. 572.
MeGrath, M. J. 608. Moreton, M. 29.
MeGuigan, J. 613. Morganti, P. 552.
MeNabb, V. 28. Morgott, F. 29, 168-169, 439-440, 479,
Medrano, P. de, 266-261. 503.
634 INDEX AUCTORUM

Morineau, B. M. 29, 155. Noser, A. 613.

Moris, J. 615. Novarini, A. 30, 286-287, 350.
Moro, C. 613. Novati, J. B. 30, 288-290, 486, 490, 492,
Moro Briz, S. 609. 502, 504.
Mosquera, C. 615. Noyon, A. 30.
Mouri, J. 605. Nufíiez, A. E. 603.
Moussaron, J. J. 563. Nuti, I. 613.
Moyses Chorinensis, 135.
Mozzins, C. 373, 488, 490. O'Brien, S. 30, 50.
Mugnier, F. 29. O'Boyle, P. A. 614.
Mulders, A. 29 O'Callaghan, E. 609.
Müller, M. 29, 152, 155, 157, 162, 1061, Ocampo, A. 616.
169. Occhiusi, V. 465, 488.
Müller, F. S. 118. Ocerín Jáuregui, A. de, 30.
Mulligan, P. 611. O'Connell, R. 31, 58, 1i2.
Munita, R. 616. O'Doherty, M. 612.
Muniz, J. D. 616. O'Gara, C. 612.
Mura, E. 29. Ogara, F. 31.
Muratori, L. 331. O'Gorman, J. A. 605.
Murillo, D. 197. O'Hara, E. V. 614.
Murillo, L. 29, 86, 96, 117. O'Hara, J. F. 614.
Murray, G. 613. Olaechea, M. 609.
Musger, J. 29. Oliveira, M. de, 6083.
Mussio, J. A. 021. Oliveira Dias, J. de, 31.
Musters, A. 29, 271, 213. Oltra, M. 31.
Mutsaerts, G. 5951. O'Malley, A. 31.
Muzolón, A. 617. Ofia, P. de, 193, 198, 488, 501, 503.
Oomen, C. 31.
Nácar, E. 85. Opitz, J. A. 436, 491.
Nasi, J. A. 29, 371-313, 381, 485, 488, O'Rafferty, N. 31.
490, 495, 504. Orationale S. Petri, 111, 482, 484.
Nau, L. J. 29. Ordónez, A. 615.
Naulaerts, J. 29. Orsini, P. F. 352-358, 550.
Navarra, P. L. 6010. Orozco (v. Alonsus de).
Navarre, A. 603. Ortega, C. de, 31, 254, 251-258, 319, 342,
Navarro, A. 614. 355, 488.
Nawelaerts, M. A. 30, 130. OrTtiz EN6LT SN
Nazaire, L. 30. Ortíz de Urbina, I. 31, 145.
Nebot, A. S. 30. O'Shea, Th. 618.
Negre, A. 603. Ossuma, F. de, 192.
Neophitus Presbyter, 135. Ott, G. 831, 437.
Neubert, E. 58. Oviedo y Reyes, I. 615.
Newman, J. H. 30, 58, 132, 394-395. Oxoviensis (v. Isaac).
Neyron, P. 30, 195.
Nicolas, A. 30, 58, 405-406, 488, 500. Paccelli, E. 535-5030, 5068-570, 581-588,
Nieolas, M. J. 30, 50. 592.
Nicolaus a Divia, 30, 225-226, 493, 495. Pacifico, A. 461.
Nicolini, J. P. 551, 566, 518, 610. Paciuchellius, A. 281-282.
Niedhammer, M. 615. Pagnamenta, A. 31, 133, 143.
Nierenberg, E. 30, 252, 482, 503, 504. Pagnozzi, F. M. 213.
Niessen, J. 30, 133. Paino, A. 548.
Nieszporkowicz, A. 292. Palatueci, J. M. 610.
Niquet, H. 30, 262-263, 492. Palazzi, R. 545, 612.
Noboa, G. de, 30, 231. Pallavicino, N. 31, 264, 495.
Noggler, G. 449. Pallotti, V. 459.
Nogues, D. 30, 155. Pallu, M. 31, 328-329, 381.
Norbertus a S. Marcello, 478. Palmerini, N. 31, 81, 86.
 INDEX AUCTORUM
635
Palmieri, D. 91. Pianori a Brisighella, A. 4603.
Panadés, M. M. 31, 95. Piazza, A. J. 552, 591, 593-594, 609-610.
Paquet, A. 388-389, 479, 488, 502.
Piceioni, J. 516.
Parente, P.
Pichéry, E. 32, 50.
Parladore, L. 544.
Pie, L. F. D. 580.
Parodi, Aem. 604. Pignatelli di Belmonte, G. 547.
Pasini, F. 612. Pilet, F. 32.
Passaglia, C. 31, 93, 111, 132, 464-4065, Pinamonti, J. 32, 265-266, 487, 504.
504. . Pinto Ramírez, A. 251-252, 503.
Passardiére, F. J. de la, 603. Pittini, R. 614.
Pasté, R. 31. Pius VII, 511.
Paternain, M. 6017. Pius IX, 511-514, 536, 539.
Patrizi, F. X. 77, 86, 90, 116. Pius X, 105, 517-524, 536.
Patroni, A. 611. Pius XI, 74, 521-530, 536, 531, 539.
Paulus de Heredia, 185. Pius XII, 530-536, 5608, 587-588.
Pavy, L. A. 546-541. Pius Salisburgensis, 32, 227-998.
Pazzaglia, L. M. 81. Pizzorno, B. 604.
Pécantet, J. 31, 51, 90, 522, 539. Place, €. Ph. 573.
Peecci, J. 515-516, 564-505, 583. Planas, J. 32, 451-453, 485, 500.
Pedicini, J. 610. Plazza, B. 32, 331-332.
Peinador, M. 31, 76, 87, 86. Plesser, V. 32, 102.
IPeIrocEOEX 2831-3276 097: Plessis, A. 32, 199.
Pelezar, S. 604. Ploumen, P. 33, 51.
Pefíalosa, A. de, 32, 244-245, 487. Plumj9P. 2362!
Penon, J. B. 604. Pocquetus, A. 191.
Pepe, EB. 32, 332-833. Pohle-Preuss, 33.
Peraldi, M. F. 32, 456-457, 488, 491, 503. BPoiré; HE. 88, 235, 305, 486, 501.
Peralta, A. 32, 328, 381, 485, 490, 495. Portugal, J. M. 511.
Perardi, J. 32. Poschmann, B. 48.
Perdomo, I. 616. Pothacamury, 'P'h. 611.
Pereira de Andrade, T. 613. Pourrat, M. P. 335.
Pérez, A. 2217, 8344. Prada, F. 616.
Pérez, J. B. L. 548, 606. Prada Morán, V. 33.
Pérez, M. 240. Pradié, H. 33, 434-435, 488, 491, 503,
Pérez, P. 418. 504.
Pérez, Platero, L. 609. Prado, J. 86.
Pérez Serantes, H. 549, 614. Prat,«B- 97.
Perlinus, J. 32, 234-235. Preciado, J. 615.
Perier, F. 611. Prestre, P. D. 33, 308.
Perrone, J. 90, 111, 116. Priézae, D. de, 33, 299-300, 487, 492.
Peruzzo, J. B. 584, 610. Prigelius, C. 368.
Pesch, C. 32, 58. Pritanio, L. 371-8318, 381.
Pesquidoux, D. de, 432-433, 491, 504, IPriuli x3 H-423, 292;
514-516, 583. Proclus, S. 135.
Petavius, D. 245-246, 481. Pronti, I. 610.
Petitalot, J. B. 32, 412-414, 430, 485, Protin, S. 33, 86, 134.
488, 502. Prümm, P. 33.
Petrello a Sigillo, F. 271. Przybylski, B. 33, 131, 149.
Petrus Chrysologus, S. 93, 135. Pugliatti, D. 604.
Pujalras, H. 51.
Petrus Damianus, S. 153, 411.
Philipon, P. 32. Pusey, E. B. 33, 117, 394.
Philippe, J. 611. Puzo, F. 85.
Philippe, P. 32, 50.
Philips, G. 32. Quigley, R. 33, 75, 1, 118, 389-390, 4'(9,
Philippus de Harveng, 160. 504.
Piana, C. 198. Quirós, J. de, 33, 172, 209-211,, 482, 487,
Pianetti, Card. 541. 490, 504.
636 INDEX AUCTORUM

Rábanos, R. 33, 51, 75, 86, 116. Rolland, C. 436.

Rada, C. 616. Rondet, H. 34.
Rahner, H. 33. Rosà, M. 612.
Ramalho, J. de Deo, 6012. Roschini, G. M. 34-85, 47, 50, 74, 'i5,
Ramírez Taboada, P. 617. T1, 85, 81, 102, 128, 140, 152, 162, 168,
Ramón, F. S. 33, 58, 488. 180, 183, 184, 195, 201, 261, 294, 348,
Raphael, P. 218-214. 356, 361-362, 421, 440, 510, 514, 518-
Rapinas, C. 185. 519, 521, 521-528, 520-531, 533.
Raugel, A. 33, 155. Roskovany, A. 199, 292, 313, 546, 548.
Raymundus Lullius, 171. Rossi, P. 464.
Raynaud, Th. 33, 256-251. Rougerie, P. E. 602.
Re, B. S. 610. Rougier, F. 35.
Ready, M. J. 6021. Roupain, E. 35.
Régamy, P. 144. Roy, A. M. 613.
Reichenberger, M. 33, 306-308, 319, 482, Roy, M. 613.
487, 493, 499, 504. Rozo, G. 35.
Reig Casanova, H. 514. Rudigier, F. J. 599.
Reinke, L. S1, 85. Ruffinij E. 575-516, 599.
Reis, A. 558, 579, 584-585, 591. Ruiz y Rodríguez, E. 549.
Renaudin, P. 33-34, 580. Ruotolo, J. 589.
Renouard, F. L. 602. Russo, I. 578, 599, 610.
Repetti, J. C. 34, "75, 85, 88. Ryan, A. J. 384.
Resch, P. 34. Ryan, F. 615.
Rey, F. X. 616. Ryan, J. F. 613.
Rey Lemos, P. A. 583.
Reynders, 105. Saarda, P. 35, 137.
Rhodes, G. de, 34, 254-256, 319, 411-412, Saavedra, S. 35, 290-291.
480, 482, 485, 486, 490, 495, 499, 501- Saba, M. 603.
502. Sabadel, P. A. 549.
Richardus a S. Laurentio, 160-162, 198, Sabbagh, S. M. 603.
323, 484, 498, 501. Sagaert, O. 35, 7/5.
Richardus Victorinus, 411. Saintrain, H. 35, 399-401, 488, 493, 502.
Richaud, P. M. 556, 584, 608. Sainz y Bencomo, S. 549.
Riez, B. de, 34, 220-223, 487, 499, 508. Saladin, B. 36, 226.
Rinieri, H. 34, 87. Salazar, F. Q. de, 36, 232-234, 365, 486,
Rio, M. del, 197. 490, 492, 5083, 504.
Rios, B. de los, 34, 271-213, 482, 480, Sales, M. 36. 86.
490, 495, 504. Salmerón, A. 36, 172, 188-189, 192, 198,
Ripalda, J. 242, 482, 492. 482, 498, 501.
Rippel, G. 34, 374. Sanabria, V. 614.
Riquelme, J. de, 231. Sánchez, J. 30, 51, 58.
Risi, F. M. 476-4771, 488, 491, 493, 503, Sánchez del Villar, E. 36.
505. Sanna, J. M. 610.
Ritter, J. 614. Santos Oliveira, B. 36.
Rivera, A. 34, 85, 86. Santos, F. de...
Riviere, J. 34, 48, 129, 132. Sanz y Forés, D. 541, 570, 583, 594, 600.
Robert, A. 34, 776. Sarasola, S. 617.
Roberts, 'Th. 611. Sardá y Salvany, F. 455.
Robiehaud, N. 556, 562, 568-569, 582, Sardi, V. 108-111, 114, 600.
586, 613. Sarnelli, G. 36, 367.
Roche, F. T. 611. Sastre Ruitort, J. 614.
Rochossian, J. 603. Sauras, E. 36.
Rodríguez, A. 617. Sauvé, C. 36.
Rodríguez, L. 617. Seacciotti, R. 197.
Rodríguez Feijoo, A. 34, 229-231, 504. Sealabonio, L. 36.
Rohlman, H. 614. Seanu, S. 604.
Rojas, F. de, 34, 205, 492. Searamuzzi, D. 180.
 INDEX AUCTORUM
637
Seatti, J. 604.
Smet, (Th. 37.
Sehüfer, A. 36, 598.
Smith, G. D. 31, 48, 49, Bor 61.
Sehang, C. 605.
Smith, Guil. 613.
Scheeben, M. J. 36, 150, 172, 396, 440-
Smith, M. 81.
444, 488, 491, 493, 500, 503, 505.
Soegijpranata, A. 612.
Scheeben- Feckes, 36, 58. Solá, F. de P. 37, 129, 139.
Scheeben- Geukers, 36. Solá Farrell, M. 615.
Schiafüno, P. M. 542. Sondergeld, P. 37.
Sehouppe, F. X. 404. Sophronius, S. 135-130.
Schulz, A. 36. Sosa, E. 611.
Schumpp, P. 36. Souastre, J. B. de, 324, 381.
Schuster, I. 541, 591. Soubigou, L. 37.
Schüth, F. H. 36, 58, 157, 113, 129, 139, Sousa, D. de, 31, 75.
141. Spada, M. 37, 465, 503, 504.
Schütz, J. H. 36, 135. Speculum hwm. salvat. 118.
Scipione, Agnellus, 298, 481, 486, 492, Spila, B. 578.
Scipioni, A. 36. Spinelli, P. A. 37, 231-232.
Seotti, P. 36, 165. Spreiter, 'Th. 603.
Scotus, J. D. 170, 509. Stamm, C. 37, 431-438.
Sebaldus a S. Chryst. 356, 381. Stanislaus du Chambon-Feugerolles,
Sedlmayr, V. 36, 135, 266, 356-359. Ge
Seeberg, R. 63. Stano, C. S5.
Segneri, P. 36, 260-202. Stap, A. 108.
Ségur, L. de, 37, 405. Stappers, C. 613.
Segura, P. 590-591. Stecher, C. 445, 4906.
Seiler, H. 37, 50, 440, 510, 512, 514, Stefani, G. de, 38.
520, 922. Steinmetz, F. 603.
Seiler-Strüter, 37. Steté, G. 612.
Seisdedos, H. 37, 58. Stewart, J. H. 38, 58.
Sendín Calderón, J. 2924, 485. Strüter, P. 38, 50, 152, 191, 194, 510.
Senner, T. 616. Streng, F. von, 609.
Sentiments des docteurs... 391. Strich, S. A.
Seny, V. 404. Strozzi, "Th. 38, 267-269, 335, 487, 499,
Sequentiae, 486. 503, 504.
Sera, F. 37, 231. Suárez, F. 194-196, 198, 411-412, 408,
Serafini, A. 615. 503.
Seraphim de Ausejo, 347-348. Suau, P. 38.
Seraphius de Iragui, 37, 172, 177-191.
Serrano, J. 37, 205, 482, 503, 548. Taille, M. de la, 4T.
Setuval, A. de, 37, 204, 481, 487, 492, 'Tarasius, S. 152.
498. 'Tasso, J. V. 604.
Sevrin, A. 611. Taulerus, J. 38, 175-176, 185, 198, 486
Shaughnessy, G. 614. 492, 498, 501.
Sheen, F. J. 37. 'Tausch, C. 38, 240, 486, 490, 492, 501.
Sibour, M. D. A. 595-596. 'Tavella, R. J. 615.
Siliceo, Card. 546. 'Tavera, A. 609.
Silva, F. H. da, 391. Teetaert, A. (v. Amadeus a Zedelgen).
Simon, J. M. 87. 'Terrien, J. B. 38, 58, 65, 425-421, 502.
Simon-Prado, J. 80. 'Terrien, F. 605.
Simonetti, A. 590. 'Tertullianus, 428.
Simonin, H. D. 37. '(Terzian, P. Paulus XIII, 602.
Sinibaldi, J. 556, 562, 578, 581, 596. Tevar y Aldama, P. de, 38, 203-204.
Siri, J. 610. '(Texier, P. 259-260, 501.
Sismondo, J. 'Théas, P. M. 608.
Siuri, M. 37, 378-314, 381, 482, 502, 552- 'Theodotus Ancyranus, 66, 134-135.
598. "Theophilus ab Orbiso, 38, 86, 93, 116.
Smedt, L. de, 612. 'Théoret, E. 38, 294.
638 INDEX AUCTORUM

'l'heyskens, E. 38. Van Maele, V. 40.

"Thomas Aquinaten., S. 46, 168-169, 414. Van Miltenburg, A. 627.
"Thomas Illyricus, 38, 181-188. Van Neercassel, J. 40, 309-310, «82, 487,
Tintoré, J. M. 38. 493, 494-495, 558-559, 565, 511.
'l'irinnanzi, J. B. 611. Vanni, E. 611.
'lTonini, J. B. 460, 504. Vanni, P. 612.
Torre, C. M. de 1a, 615. Van Roey, J. E. 556, 568, 579, 608.
Torrijos y Gómez, R. 548, 606. Van Ronsle, C. F. 605.
TTouchet, A. S. 541. Van Rossum, G. M. 541.
'Tribbioli, P. 610. Varenius (v. Alanus).
'Trinidad, J. 38, 86. Vargas, A. de, 40, 202, 482, 503, 504.
'UTritschler, G. 613. Vassall-Phillips, O. R. 40.
'Trochon, C. 86. Vaughan, J. S. 542.
Trombelli, J. C. 38, 350. Vaz das Neves, A. 6010.
'Tromp, S. 50, 533. Vega, C. de, 40, 246-250, 486, 490, 499,
'Tummers, F. 38. 501.
'Türcios, J. 614. Velázquez, J. A. 40, 246, 482, 503.
Turinaz, C. F. 574. Vélez, F. 85.
'Turrados, A. G. 617. Ventura, J. 40, 461-463, 485, 491, 490,
'Turrecremata, J. de, 183. 503.
'lTuyaerts, M. M. 39, 168. Venturini, G. 40.
Vera, EF. J. A. de, 40, 3TT.
Vera, P. 613.
Ubertinus a Casale, 187. Verciulli, F. 40, 258-259.
Ude, J. 39, 48. Vereruyssen, F. 40, 137.
Unger; D..J. 89; 16,987, 4131; Vieira, A. de, 41, 263-264, 493, 495, 504.
Urdanoz, 'T. 39. Vigiani, A. 616.
Uriarte, B. de, 544-545, 580-581, 617. Vignier, J. 41, 243-244, 499.
Uribesalgo, J. 39, 170, 527. Vigouroux-Bacuez, 86.
Urrutigoyti, Th. F. 39, 219-220, 2385, Vilain, R. 41.
482, 486, 490, 495, 504. Villada, P. 41, 172.
Villerabel, F. M. du Bois de la, 41,
Vaeas, FE. 39, 51. 549.
Vachon, A. 613. Villuendas, L. 609.
Vagaggini, C. 39. Vincent, A. 421-428, 502, 504, 505.
Valdivia, M. 61. Vincentius Bellovacensis, 153.
Valencia, A. de, 605. (The) Virgin Mother of Good. Counsel,
Valentibus, L. de, 314. 381-8388, 504.
Valverde, E. 613. Vismara, E. 41, 142-143.
Valverde, F. de, 213. Vita beatissimae Virginis... 316-911.
Van Aertsclaer, H. 603. Viva, D. 329.
Van Crombrugghe, C. 39, 86. Vivier, 86.
Van de Woestyne, Z. 39. Vivo, G. 463.
Van den Berghe, O. 39, 397-399, 491, Volpi, J. 518-519, 604.
493, 494, 495, 504-505, 511. Vosté, J. 41, 77, 85.
Van den Bosch, A. 613. Vulpes, A. 41, 205-201, 319, 482, 481,
Van den Kerkhoven, A. 39, 155. 490, 495, 502.
Van der Meerseh, J. 39, 50.
Van Haute, M. 361. Wadding, L. 41, 214-216, 482, 484, 4817,
Van Hondeghem, F. 40, 214, 486, 492, 490, 504.
504. Wasilkowski, A. 41, 334-330.
Van Hoorn, C. 40, 276-271. Weerts, M. G. 41.
Van Houtryve, I. 40. Wegrzynowiez, A. 335-336.
Van Hove, A. 40. Weiger, J. 41.
Van Ketwigh, J. B. 40, 349-351, 488, Weiler, A. 41.
493. Weimann, J. 615.
Van Lantschoot, A. 40, 132. Weis, N. 546.
 INDEX AUCTORUM
639
Widenfeld, A. 41, 303-3006, 481, 492.
Yaugis, J. M. 42.
Wilde, V. de, 4i. Yu-Pin, 612.
Wildermuth, A. 611.
Yurramendi, M. 609.
Wilhetm, J.-Scannell, Th. 396-397, 488,
502. Zamoro, J. M. 42,
Willems, C. 86. Zerda, J. de la, 42, 292.
Willinger, L. 615. Ziegelbauer, M. 42, 353.
Wiseman, N. P. 571. Zoll, E. 42, 96.
Worpiz, G. 41, 322-323, 485, 495. Zubizarreta, V. 50, 527, 549, 550, 5955.
Wright, J. J. 627. 960, 566, 580, 586, 590, 614.
Wyels, F. de, 41. Zucearo, I. 548, 600.
Zulhof, E. 604.
Xenopoulos, G. 608. Zunni Casula, F. 544.
 Af
Tt
ies
A MR P"
»i; ait | Miel
).Ja, T ong (E
' utt Le
P : $
0g a Mbdnm $ v. Oe Lcd M SER e
í A Ame 5. ASIE irn) px TN» EN "ul
LE: dat» ) :
Mio A LR
T. Toni
 PROSPECTUS

Dedicatio
Praefatio
Bibliographia
Introductio .

Caput praeliminare: De fundamento proximo Corredemptionis marianae .

Art. 1. De sensu principii retroversionis-consortii .
Art. 2. Existentia principii stabilitur .

PARS PRIMA
De Corredemptione juxta Saeram Seripturam

Caput I - Adnotationes in textum Protoevangelii . 18

Art. 1. De objecto luctae a Deo stabilitae .
Art. 2. Quaenam sit « mulier » Protoevangelii . 84

Caput II - De Corredemptione mariali in Protoevangelio . 91

Art. 1. De ipso contextu Protoevangelii . A rS 92
Art. 2. Principium retroversionis juxta S. Paulum . 9T
Art. 3. De Protoevangelio juxta Ecclesiae magisterium . 100

PARS SECUNDA
De Corredemptione juxta Traditionis documenta

Caput I - SS. Patrum doctrina de Beata Virgine Corredemptrice . 125

Art. 1. SS. Patrum testimonia exponuntur . E amos 129
Art. 2. Testimoniorum relatorum interpretatio . 197

Caput II - B. V. Corredemptio apud scriptores mediaevales . 151

Art. 1. Seriptorum testimonia a saec. IX ad saec. XIV . 152
Art. 2. Seriptorum testimonia a saec. xiv ad saec. xvI. 112
Caput III - De Corredemptione B. V. Mariae apud scriptores saec. xvi. 198
Art. 1l. Seriptores Seraphici Ordinis . 201

41
642 PROSPECTUS

PAG.
Art. 2. Seriptores e Societate Jesu . . . . . -« - « s» *« -* 231
Art. 3. Scriptores Augustiniani et Dominieani . . . : 210
Art. 4. Scriptores ex aliis Ordinibus Religiosis necnon e Cero necuiati 283
Art. 5. De controversia cirea opusculum anonymum: Monita salutaria
B. Virginis |Miriae uos VE M. UTR usce Eo MEME

Caput IV - Scriptorum saec. xvni testimonia de Maria Corredemptrice . 321

Art. 1. Seriptores:e SocietatelJesujo ^5 9-00 S822
Art. 2: Neriptores ex Ordine Seraphico . 2 2 S UU eSd
Art. 3. Seriptores ex aliis coetibus religiosis . . . . . . . - 9348
Tt 4 ScriDtores'eclero:saeculari- 9 29 20 205992 2:99:92 29 UE

Caput V - Testimonia saec. xix de Corredemptione mariali . . 4 iE NB82

Art. 1. Seriptores americani et angllel . .- 2 9 V MCERENNOSS
ArtWo9Seriptores belgaex.| i e 090v 4e ESL UTD ks PREISEN CURED S4
ATUS Seriptores(eallcl-09:99 5 9 5:59:05 25-02-22 2 1 22 20 9 0404
Art*5sSeriptoresthispantejs o ou 0NE GIMSSPSIIE er TREES . 449
Art. 6:- Scriptores-italicidlwede moie ns doped nc SOEUS 18496

Caput VI . Brevis conspectus systematicus . . . 480

Art. 1. De titulis quibus exprimitur B. Virginis SOOO TRE 2d salutem 481
Art. 2. De compassione corredemptiva. B. Virginis . . . . . . 48€
Art. 3. De cooperatione Virginis ad salutem per modum meriti . . . 485
Art. 4. Cooperatio Virginis ad salutem per modum satisfactionis . . 488
Art. 5. Consortium Deiparae in oblatione sacrifieéii redemptivi . . . 491
Art. 6 Consortium B. Virginis in solutione pretii redemptivi . . 494
Art. 7. De cooperatione « mediata » et « immediata » ad Hedern PIoHem
«objectivam » et «subjectivam» , . . 496
Art. 8. De gradu certitudinis doctrinae Wisirty [eer TiRdidonis. do-
cumenta c Ih ui Noui ac d E der e MS aM NEEDS

PARS TERTIA

De Corredemptione B. Virginis juxta eeelesiastieum magisterium

Gaput I- Romanorum Pontificum doctrina de B. Virgine Corredemptrice . 509

A) Pjus DyS3UMMUMAOUO &UpOMERATI AUTD, AnmHprebNTERV C oL . 25D
B)LDeoXXLDIL UC UMeriens6r 2 M euet. oc Me ur mM rca EO TE
Q)-Pius Xebig sabio T; enu. xps nth nap emcb enr S opos
Bj) Benedictus XV.. . v mmuboxs- marta mmuxteL. (8 . P 4:521
H) Plus-XI.. 4 4€ 05 9»quoak mimotetet urmbtonttuw T TP TA 527
B)ePius-XIDo Ue DE OL ME E GUT B NE 2 ies EE COO

Caput II - Episcoporum testimonia de Maria Corredemptrice . . . . 539

Art. 1l. Testimonia generica . . us] Suede € OUGA DAL
Art. 2. De diversis Corredemptionis NOR "Nr qM dac e De iut
A) De Corredemptione per eompassionem . . . . . . . . . 650
B) De Oorredemptione per modum meriti . . . . . . . . 9598
 PROSPECTUS 643

PAG,
C) De Corredemptione per modum satisfactionis .
ute 559
D) Corredemptio per consortium in Solutione pretii redemptiv
i . 562
E) Corredemptio per eonsortium in sacrificio . : QUEEUS e ES 569
Art. 3. De distincitione inter Redemptionem «objectivam
» et « sub-
jectivam » SU 6. "uw M c2 ER T UNS-
582
Art. 4. De gradu certitudinis nostrae doctrinae . SATET ss worst: 589
Excursus I"5 - De Corredemptione Beatae Mariae Virginis in
quibusdam
Postulatis ad Sanetam Sedem delatis . A MEE ng as. 601
Execursus II"5 - De Corredemptione mariali in quadam Oratione
ab Episco.
pis approbata 607
Conclusio totius operis . 620
Addenda TIE. E : : 623
Index auctorum ; SU
Prospectus . . . 641
"73 Miennie stk) ds
15s. iain al ük-
BT640 .C3. E
Carol, Juniper Benjamin, 1911-
De corredemptione Beatae Virginis Maria
30046

| | |
|

Bt60 3b6«L
C3 Carol, Juniper Benjamin
De Corredemptione Beatae
Virginis Mariae; disquis-
itio positiva,

[sese BET lHo RROWER'S NAME

QUATIT
[* "^
ZgST y
SUHUUIL C
 Lie.
MAGNEGEDIT SPUR GeEn

zcER
Dips
valvigird PA
DICIAM1
AERE x am SATA
mds by
nU
[es
VEIT

Li

Jc
Mere
RE
S3 d ad

£ Mise
EDS
oyje
Agi? SU. Y
Y

bain PES.

CENSUI
HERSE USE
XU
S DEM
s
t
E
;
;
^
5 Vs
VS UTE
Anio
Side rS
S REL
3n EC E SUR. ULP par y
Mage vits det E ALME
EXT "ur
SEN ps
TIR UC
fU TUN E
SON UU
d:
P
YEA
LS

Tu
porc
OPINONE
s een

gus

ü
fenenn
ife ah iurolt,
tos
jS ure ved
NOCHE ASIN Hh
NIU IeHH i1