46

Diss.

3302
16.
4 Diss. 3302,16

< 36605750160019

< 36605750160019
Bayer. Staatsbibliothek
BIAS Ricks.
Titche
*40 01:33 ). 16 . 7.

THE SE S

DE DESCENSV
CHRISTI AD INFE
ROS , ET EIVSDEM AD
cælos aſcenſu .

IN QVIBVS REFVTA
TVR IMPIA ET IN CHRISTVM
blafphema doctrina Lutheranorum& Cal.
uinianorum de hoc vtroque fidei
articulo.
AVCTORITATE ET CONSENSV
INCLYTÆ FACULTATIS THEOLOGICA
à R.do D. HIERONYMO MONTANO,Auſtriaco,
‫ܘ‬
‫ܘ‬

S.Theologiæ Baccalaureo Formato ,ad publicam di

‫ܘܘ‬

ſputationem pro conſequenda Liceritiæ Theologice

‫ܝܘ‬

Laurea in celeberrima ac Catholica Ingolſta

‫ܘ‬
‫ܘܚ‬

‫ܕ‬

dienfi Academia propofitæ .

‫ܝܘ‬
‫ܦܝܝܙ‬
‫ܘܘ‬
‫ܘ‬

PR AE S ID E

REVERENDO ET MA
‫ܝ‬

GNIFICO D. ALBERTO HVNGERO

SS.Theologia Doctore,Profeſſore,Procancellario,
& pro tempore RECTORE.
DISP V TABVNTVR IN AVDITORIO
1 Canoniſtarum die It Aprilis.

INGOLSTA DIT, EX OFFICINA

DAVIDIS SARTORII.
Anno M. D. LXXXVII.

O o O o O o ‫ܘ‬ ‫ܘܝ‬
 4 Diss. 3302-16
I

< 36604895 480011

< 36604895480011

Bayer. Staatsbibliothek

Bayerische
Staatsbibliothek
B3 München
ILLVSTRI AC
MAGNIFICO DOMI
NO , DOMINO PHILIPPO ED.
VARDO FUGGERO , LIBERO BARONI
in KIRCHBERG & VVETSSENHORN, & c .
Domino ac Mecanati ſuo obſer
uandiſsimo,

A SVET, ILLVS TÂN IS Á C

MagnificeDomine,tua in mecollata autpotius
munificè effuſa beneficia, vtillaipſa etiam me
tacente fatisfuperg,declarare poßint, cur tibi
a vniex omnibus iispræclarißimis viris & de
me optimè meritis hoc quale quale fludiorum meorum monu
mentum dedicem . Cùm enim antebienniumfermè apud Reue
rendum , illuſtremac Magnificum Dominum , Dominum V 1.
CTOREM UVGVSTVM FVGGERVM , & C.(piame
moria)patruelem tuum tibilongè charißimum ,ViennaAuſtria
facellanumagerem ,mefpontetua in tuum patrocinium afciuifti,
tuisýſumptibus adhanc celeberrimam Academiamſtudendi
gratia mififti, atque in eadem hactenus liberaliter ſuſtentafti.
Quocirca non potuinec debui interimittere,quin V. Mag-ixpro
ſuo hoc fingulariin me amoré, gratia de liberalitate gratam
etiam animi mei voluntatem publicè teftatam facerem . Etſi
verògratia abs mereferri non poteftquanta debetur,funtenim
in V. Mag ia omnia auguſtiorailluftriorajz, quàm quò conatus
meiinfirmitas aſpirare poßit,habenda est tamëniſifædißimam
ingrati
 Epiſtola Dedicatoria .
ingrati animi notamfubire velim , quantam maximam animus
meus capere potest.Et cùm diu multumý, ancipiti cura diſtrahe
rer, qua ratione quóue modohoc commodè efficere poffem , tan.
demin mentem venit vt idoblatione alicuius munuſculi litera
rijpraſtarem . Arripui itaquecalamum ,atque has de deſcenſu
Chriſtiad inferos ,& eiufdem in cælos afcenfu affertiones colle
gi,illasý, tuoilluftrinominidicatas,pro Licentia Theologica con
ſequenda fub prafidio R.di MagnificiD.VALBERTI HVn
Geri huius inclytæ Academiæ Profefforis Theologi, Procan
cellarij,&pro tempore Rectoris dignißimi,admaiorem Deiglo
riam publicè diſputandaspropofui. Accipe igitur, illuftris af
Magnifice Domine, hilari & ferenovultu hunc qualemcungs
ſtudi mei Ingolſtadianfiructum, illum quidem fiexfua artepe
Etetur exilem ,ſicumtuadignitate & raraomnium ſcientiarum 1

cognitione, quaprædituses, conferatur,perexiguum ,fi ex viri.

bus meispendatur mediocrem , fi ex animo æftimetur magnuń ,
declarandaggratitudinisindicium & perpetuain te obſeruan
tia tefiemlocupletißimum . His me meagRudiapotißimùmad
Dei Opt.Max.gloriam ,deinde ad ampliorem Reipub. Chriſtia .
nefrugem decreta, V. Mag.iæ vti patrono meo unico relicto
bumiliter&obnixècupio commendata, pro cuius incolumitate
communisvitæparentem Deum fupplexfineintermißioneroga
bol.ngolftadyin octaua Pafcha, AnnoM.D. LXXXVII,

V. Illuſtrisaç Mag.- D.mid

deditiffimus faceļlanus &
cliens

Hieronymus Mon
tanus.

1
 1
O

CAPVT PRIMVM ,
IN QVO EXPLICATUR
DOCTRINA CATHOLICORVM
DE DESCENSV. CHRISTI AD INFEROS , ET
SIMVL OSTENDITVR EX SACRIS SCRIPTYRIS ET
fanctorum Patrum teftimoniis, Chriſtum verè & realiter
fecundum animam ad inferos deſcendiffe, &
fanctorum Patrum animas inde
liberâſſe,
1.
OSTEAQUAM Chriftus Dominus & Saluator
nofterad redimendum genus humanum acerbiſ
ſimam in crucemortem paſſuseſt, infimas etiam
terrę partes penetrauit atq; ad infernum deſcen
dit. Nam cùm homo per peccatum non folùm mortem cor
poris,fed etiam deſcenſum ad inferos incurriſſet,conueniens
fuit vt Chriſtus, qui pro nobis mori yt nosà morteredimeret
venerat, etiam ad inferos deſcenderet, vtfibichariſsimas ani
mas inde ereptas ad beatitudinem traduceret, & nos à de.
ſcenſu ad inferos liberaret. Quo fiebat, vt ficut poteftatem
ſuam oftendit in terra viuendo & moriendo , ita etiam ean .
dem oſtenderet in inferno ipſum viſitando & illuminando ,vt
in nomine eius omne genuflectatur,non folùm cæleftium &
terreſtrium ,fed etiam infernorum ,
II. Necobftat huic veritati,quòd in Concilio Niceno I. & in
fymbolo fidei ibi compoſito nulla huius articuli fiat mentio
aut commemoratio. Neque etiamquod vetuſtiſsimi quidam
Patres dum vel ſummam fidei Chriſtianęvel fymbolum Apo
A 3 ftoli
 DISPVTATIONIS
ſtolicum exponunt , hoc dogma prætermiſerint. Non enim 1

ideò mutilum fuitillorum fymbolumaut imperfe & um , quia

a Ruffin, in ex-in verbo ſepulturæ , vt annotauit Ruffinus, adeſcenſusquoq;
pofit.ſymbols. ad inferos conſequentia quadam intelligitur. Si enim corpus
Chțiſti poſt mortem in cruce per fepulturam ad ea loca de
ſcenderat, quò reliquorum hominum corpora ; conſequens
erat , vt & anima defcenderet quò iam anteà omnes animæ
deſcenderant.
Hilar.in Pfal.III . Hoc ipſum etiam teſtatur B.Hilarius his verbis 6:Huma
nę,inquit,iſta lex neceſsitatis eft,vt fepultis corporibusad in
feros animæ defcendant, quam defcenfionem Dominus ad
confirmationem veritatis non recuſauit.]Quod verò in ſym
bolo Nicæno nihilde deſcenfu Chrifti ad inferos dicitur,non
eft mirum ;potuit enim hoc ideò fieri,quiacùm de eoarticulo
nulla eſſet mota controuerfia , & facis diſertè & apertè in fym
bolo Apoftolorum contineretur, non putabant Patres Con 1

cilij multum referre vt illum articulum denuò explicarent.

IV. Sedyt hæc melius intelligantur, prius quædam de no
mine & loco inferniexplicabimus. Et quamuis multi dubi
tent, vbínam locorum ſit infernus, nobis tamen fatis apertè
ex Scripturis colligi poffevidetur , infernum locum eſſe cor
poreum in terræ viſceribus profundiſsimè ſitum.Nam Eccle
c Ecclef.14. fiafticus prædicens defcenfionem Chrifti ad inferosdixit :
Penetrabo omnes inferiorespartesterra , & infpiciam omnes dormien
d Ephef.4. tes,& illuminabo omnes fperantesin Domino. Item ad Ephef.d Oui
c Ifai.14. deſcenditprimumin inferiorespartesterra. Ita etiam Iſaias e: Infere
f1. Petr.3 . nusſubtusconturbatus est in occurſum aduentus tui. Et D. Petrusf
eum carcerem vocat , vt certus in terra ſitus & locus inferni
nomine ſignificaretur.
V. Et facra Scriptura explicans quomodo Core , Dathan &
g Num . 16 . Abiron defcenderint in infernum ,aitg: Dirupta est terra ſubpe
dibus eorum , &aperiens osfuum deuorauit illos cum tabernaculisſuis,
& vniuerfa fubftantiaeorum , deſcenderuntg viwiin infernum operti
humo perieruntdemedio multitudinis.Itahunc locum B.Hierony
h Hieron.inc.4. mus intellexit , cùm ait h: Quod autem infernus in inferiori
epift. ad Epher
i: Pfal.1os. terræ parte ſit, Pſalmiſta teftatur, dicens :: Aperta est terra,es
devo .
 CAPVT PRIMV M. 3

deuorauit Dathan, & operuitſupercongregationem Abiron .Ipſum

etiam nomen clarè indicat infernum , locum inferiorem ligni a Aug.lib.rr.de
ficare ; inferienim , vtinquit Auguſtinus “ eò quod infra lint Gew.adlit.6.34
Latinè appellantur .]
VI. Diſtinguunt verò ſcholę Theologiquadruplicem infer
ni locum :Infernum damnatorum, Purgatorium , Limbum
puerorum, & limbum Patrum . Infernusdamnatorum elt lo
cus tenebroſus deſperationis ac omnis miſeriæ plenus , rece
ptaculum omnium ſpirituum malorum & impiorum homi
num quicum ſceleribusex hac vita exceſſerunt, in quo etiam
in perpetuum cruciantur.Et vocatur etiam ignis æternus,in
extinguibilis g, ehenna, abyſſus, locus ſupplicij ſempiterni,
locus ignis & fulphuris. Purgatorium verò eft locus illis de
putatus, quivel venialialiqualabeinfe &ti vitam claudunt ; vel
antequamDeo pro peccatorum pæna plenè quemadmodum
debebant ſatisfaciant vita emigrant,vtillorum animęibidem
ad definitum tempus expientur. Limbus puerorumin quo il.
lidegunt,qui nonexpiato prius peccato originis, diem ſuum
obierunt.
VII. Limbus Patrum eft locus in quo animæ Sanctorum ab
omni contra & a maculapurgatæ ac debito pænæ foluto, ante
Chriſti aſcenſum in cælum , fælix illud tempus expe&abant
quo redemptionis pretium Deo ſoluendum erat , & cælum
tot annorum millibus peccato clauſum , denuò referandum .
Nam cùm omnes pij non folùm qui poft aduentum Domini
in lucem editi erant, ſed qui illum poſt Adam anteceſſerunt,
vel qui vſque ad finem feculi futuri ſunt, eius paſsionisbene
ficio falutem conſecuti fint ; Nemini antequam ille morere
tur ac reſurgeret cæli portæ vnquam patuerunt,ſed piorum
animæ quamprimùm aliquis è viuis exceſsiſſet, vel in finum
Abrahę deferebantur, vel quod etiam nunciis contingit qui
bus aliquid diluendum & perſoluendum eft ,purgatorij igne
expiabantur. Quoniam homo qui per ſe cecidit, inquitGre
gorius b,per ſe ad paradiſirequiemredire non potuit, niſi ve- b Gregor.Mag.
niret ille quifuæ incarnationis myfterioeiuſdem nobis para- lib.12. cap.7. in
diſi iter aperiret. cap.14.106 .
VIII.
 4 DISPVTATIONIS
VIII. Quod autem ſanctiſsimi etiam Patres anteChrifti ad.
uentum in inferis detenti fuerint, oftendit illud Patriarchæ
Iacob , cum confpe &ta filij charifsimi tunica dolore ferè exa
a Genef.37. nimatus dixit a : Deſcendam ad filium meum lugens in infernam .
Quod certè non de fepulchro,fed loco fubterraneo,vbi ſedes
animarum eft, intelligi poteft. Non enim poterat Iacob Pa
triarcha vel ſuſpicari filium ſuum fepultum eſſe quem àbe
ſtia deuoratumcredebat. Accedit quod nemo iam mortuus
in fepulchrum deſcendere dicitur,ſedinferripotius; deſcen
dereenim viuentium magiseft quàm mortuorú.Quodetiam
b Gregor. Mag- confirmat Gregorius Magnusdicens b. Prius autem quàm re
32. ing.cap.lobo demptormorte ſua humanigenerispænā folueret,eosetiam
quicæleſtis patriæ vias ſecuti ſunt , poftegreffum carnis in
feruiclauftratenuerunt. Atq;hïc Patrum limbus ſinus Abra
hæ à Chriftono immeritò dictus eſt ,vt ille qui in terris exem
Ita Aug.lib.4.plar fuit& pater credentium ,in alteroetiam fecalo fideles fi
de animao liosin fuum quali finum ſuſcipereacfouere fignificareture.
eius orig .
IX. Prætereà cùm duplex lit dolor:Vnus depaſsione pænę:
d Prouerbusz. Alter de dilatione fperatæ gloriæ , fecundum illud d : Spes qua
differtur affligit, imam . Non eft exiſtimandum fanctos Patres
in limbo exiftentes alium præter illam qui eſt de dilatione
gloriæ paffos fuiffe . Ad quod ſignificandum Auguftinus die
Ang. Serm.z. cite:Quod lachrymabili obfecratione Chriſtumorabantdi
deReſurrect.
centes: Roratecæli defuper & nubes pluantiuftum , & c.Nec
mirum ,quierem fanctorum Patrum inquietudinem hancha
buiſſe admiftam , cùm San & orum animæ in patria cæleſti
nonnihil inquietudinis habeant qua fufpirant ad corporum
fApocals . reſurre & ionem ,ita vt dictumſit illisf: Suftineteadhuc modicum
tempus donec impleatur numerusfratrum veftrorum .
X. Atquehorum quidem locorum diſcrimen aliquodagno
8 Pfal.ss. fcendum eſſe , oftendunt verba Chriſti apud Prophetam & :
Eruiſtianimam meam ex inferno inferiori.Et quantum conie & u
ris& San & orum di & is affequipoſſumus, hicillorum ſitus &
diſpoſitioeſt:In viſceribusterræ vaſtusquidā circacentrum
extat hiatus, in cuius ima parte reproborum animæ tarta
reis flammis excruciantur. In ſuperiori fuit ſinus Abraha ,
quod
 CAPVT PRIMV M. s

quod etiam Chriftus non obſcurè fignificauit de illo diuite e

pulone loquens,q:Qui cùm eſſet in tormentis eleuans oculos fuos vie a Luc.16.
dit Abraham à longe & Lazarum in finu eius. Vbi clarè comme
moratur illos magno terræ hiatu diſiun & os, & alterum in ſu
periore, alterum in inferiore inferni loco fuiffe.Hinc D.Gre.
gorius 6 : Nec tamen,inquit,ita iuftorum animæ ad infernum b Gregor.lib.:2.
moral
defcendiffe dicimus, vt in locis pænalibus tenerentur; ſed eſ- cap. 14. cap.7.17
lob.
fe inferiora inferniloca, effe alia ſuperiora credenda ſunt, vt
in ſuperioribus iuſti requieſcerent,in inferioribus iniufticru
ciarentür.
XI. Hoc diſcrimen locorum agnouit quoque D. Auguſtinus,
fic fcribens : Quia dicit Scriptura,cuicontradicinon poteſt: C Aug.in Pſal.
Erniſti animam meam ex inferno inferiori, intelligimus tanquam
duo infernaeſſe,ſuperius & inferius; nam vndè infernum in
ferius niſi quia eft infernum ſuperius? aliud non diceretur in
ferius niſi in comparatione illius inferioris partis . Et paulò
poſt : Et quidem diuescùm torqueretur apud inferoscùm videret A
braham leuauit oculos. Non poffet leuatis oculis videre niſi ille
eſſet ſuperius,ille inferius. Etquid eireſpondit Abraham ? In
ter nos es voschaosmagnum firmatum est,vinecnos poßimus venire
ad vos,nec indè venirealiquis ad nos. Et alibid: Sic enim non ab. dnit.ib.zo.deci.
Dei,cap.iso
ſurdècredi videtur,antiquos etiam fan & os qui venturi Chris
ftitenuerunt fidem , locis quidem à tormentis impiorumre .
motiſsimis, ſed apud inferos fuiſſe; donec eos indè fanguis
Chriſti & ad ea loca deſcenſus erueret .
XII. Quod ad reliqua duo loca attinet , illa intermedia effe
videntur, ita vt paruulorum quidem limbus limbo Patrum
proximus fit; Purgatoriú verò immineat inferno , vt ficidem
ignis &Deo inimicas animas torqueat ,& purget amnicas.Ne
que verò hæc omnia loca muro, pariete vel aliquo alio termi
no , fed variis proprietatibus ac qualitatibus Dei voluntate à
feinuicem ſunt diſtincta. Atque locum quidem puerorum &
patrum ideò limbum appellare ſolemus , quia ficut veſtis ex
tremitas limbus eft, fic extrema& ſuprema inferniloca ſunt
illa patrum &puerorüm feceptacula . Quod autem facra Scri.
ptura & fan & i Patres de puerorum limbo diſtinctè non lo
B quuntur,
 DISPVTATIONIS
quuntur ,ideò fit, quia iſtum locum ſub inferno damnato
rum comprehendunt , quatenus & illi pueri in perpetua ſunt
damnatione, quæ in perpetua diuinæ viſionis carentia conſi
ftit.
XIII. His ita conſtitutis, quæſtio eft;Vtrum deſcenſus Chrifti
ad inferos fuerit realis & corporeus , an verò ſpiritualis tan
tum & metaphoricus? Per realem autem deſcenſum intelligi
mus illum ,quo anima vel angelus è ſuperiore loco in inferio
rem fecundum ſubſtantiam demigrat , & impropriè dicitur
corporeus. Per ſpiritualem verò illum,quo anima fecundum
virtutem vel operationem agit in locum inferiorem , in quo
tamen fecundum ſubſtantiam non eft. Et Chriftum quidem
verè & realiter fecundum fubftantia fuam ad inferos defcen
diſſe ita certum eſt,vt de veritate huius nullus relinquatur du
bitādi locus . Etenim in Symbolo Apoſtolorú apertè habetur
quod Chriftus deſcenderit ad inferos, & cùm hæc veritas co
ftituatur inter alias de morte & refurre & ione Chrifti, facilè &
verè intelligitur, quod ficut Chriſtus verè mortuus eſt & re
furrexit, ita etiam verè defcenderit ad inferos,
XIV. Et hocipſum ex ſacra Scriptura manifeftè oftenditur.
a Pfal.is, Vrexillo Pſalmiſtær : Non derelinquesanimam meam in inferno.
b Act,2.
Quod de Chriſto ſecundum expofitionem D.Petri b intelli
gendum eſt, qui dicit illú fuiſſe liberatum folutis infernido
cPfal.141.
loribus iuxta quod impoſsibile erat feneriillum ab eo. Etex
alio Pſalmoc:Educ decarcere animam meam .Item d : Veruntamen
dpfal.48.
Deus redimet animam meam de manu inferi, cùm acceperit me. Huc
c Ephef. 40 etiam ſpe & at illud D. Paulie: Quod autem aſcendit quid est nis
quia & defcendit in inferiorespartesterre. Qui locus non intelligi
fHilar.lib.1o. poteſt de primo aduentu Chriſtiin terram , vel in vterum B.
Trinit. Tertull. virginis,vt quidam falsò exiſtimabant ;nam diſertè fcribit A
lib.de animal poſtolus Chriſtum non in terram tantùm , fed in inferiores
12.in loan.c.36. partes, nimirum in ipfa terræ viſcera deſcendiſſe ,Ita Hilarius,
Irenem lib.s.c. f Tertull.Cyrillus,Irenæus,Hieronymus,Ambroſius, & alij.
st.Hier,Ambr.
incap. 4.000
XV. D.item Auguſtinus de hoc deſcenſu diſputans, cum his
Ephef. diuinis teftimoniis prorſus conſentits. Quamobrem ,inquit, !

g-Aug. Tom ,en tençamus firmiſsimè,quod fides habet fundaciſsima authori

gitt.99. tate
 CAPVT PRIMV M. 77
tate firmata , quia Chriſtus mortuus eft , & c. In quibus etiam
hoc eſt, quod apud inferos fuit folutis eorum doloribus qui
bus eumerat impoſsibile teneri. Item,& Dominum quidem
mortificatum in carne adueniffe in infernum fatis conſtat;ne
事
que enim contradici poteſt Prophetiæ quæ dixit: Quoniam non
derelinquesanimam meam in inferno. Quod nè aliter quiſquaſa
pere auderet,in A &ibus Apoſtolorú idem Perrus exponitillis
verbis quibus aſſerit ſoluiſſe inferni doloresin quibus impof
fibile erat eumteneri.Quis ergo nifi infidelis negauerit fuiſſe
apud inferos Chriftum ? ]
XVI.Et paulò pòftibidem :Profe & ò igitur in paradiſo atque
finu Abrahæ etiam ante iam erat ( fcilicet Chriſtus ) beatifi .
cante fapientia,& apud inferos iudicante potentia. Vbienim
non eft nullo loco obfefla diuinitas ? Verùm tamen fecundum
creaturam , quam ex quodam tempore fufcipiendo manens
Deus, homofa & useft, hoc eſt, ſecundum animam eum fuiffe
apud inferos apertè Scriptura declarat , & per Prophetam
promiffa , & per Apoftolicum intelle&um fatis expoſita,
qua di&um eft: Pon derelinquesanimam meam in inferno. Hæc
ille.
XVII. Pulchrè etiam Damafcenus in hanc fententiam ſcribit
hisverbis a: Obid porrò deificata Chriſti anima ad inferos a Damafc.lib.3.
iis quiin terra verſabanturia- cap.29.
defcendit, vt quemadmodum Orebod.fidei,
ftitiæ fol ortus erat,itaetiam iis qui infra terram in tenebris
& vmbra fedebant,illuceret , & quemadmodum his quiin ter
ra erāt pacem ,captiuis remiſsionem , cæcis viſum euangeliza
uerat,atque iis quidem qui fidem ipfiadhibuerant,æternæ ſa .
lutis auctor extiterat ,eorum autem qui contumaces & incre
dulos ſeſe præbuerant,infidelitatem coarguerat. Sic etiam iis
qui in inferno erant , vt ipfi omne genu Rectatur cæleftium ,
terreſtrium & infernorum . Atquehoc pa&o cum iis qui ab o
mni æuo velut compedibus aftri& itenebantur folutis, ipfe
rurſus àmorte ad vitam rediit, viam nempè ad refurre & io
nem nobis muniens .
XVIII . His teftimoniis accedunt rationes .Nam Ecclefia -
pertè tenet animam Chriſti fuiſſe triduo apud inferos , quod
B. 2 etiam
 DISPVTATIONIS
alreranslıb. s. etiam ſancti Patres confirmant «, at hoc nó propter effe & um ,
6.12.3 . Tertull.illum enim Chriſtus ſubitò operatus eſt,ergò fuit apud infe
in lib.deanimó ros ſecundum realem præſentiam . Vndè in benedi& ione ce
luip.ss.
rei ſic canit Eccleſia : Hæceft illa dies quæ fola nouit tempus 7

& horam qua Chriſtus ſurrexit ab inferis, igitur vfq; ad tem

pusreſurre& ionis anima illa beatiſsima apud inferosmora
batur, nec enim exiſtimandum eſt illam in illo triduo'vfquã a
libi fuiſſe. Deinde ſi animam Chriſti ad inferos deſcendere
nihil aliud eft quàm fecundum virtutem vel effe&tum eò per
uenire, cum effe & us Chriſti patientis omnes fint effe & usnon
ſolius deitatis ,ſed etiam humanitatis Chriſti; ſequeretur eti
am ipſum corpus Domini non folùm ad inferos,fedetiam ad
infernum damnatorum & ad multa alia loca tempore mortis
Chriſti perueniſſe. Nam virtus corporis & mortis eius tunc
illa loca omniapenetrauit, Infernum quidem damnatorum ,
b Athanaf.co
piftola ad Epic
quia illosexterruit ytau&or eſt Athanafius. Cælum verò,
iterum . quia in illo Angelosfumma voluptate affecit propter redem
ptionem generis humani in cruce peractam .Sed quàm abſur
da hæc fint nullus eſt qui ignoret.
XIX. Idem probatur ex definitioneConcilij Lateranenſis
Extra defum- ſub Innocentio III. ybi hæc veritas in hunc modum declara
maTrinit.cap.
Firmiter. tur : Deſcendit ad inferos , reſurrexit à mortuis , aſcendit in
cælum ; ſęd deſcendit in anima , reſurrexit in corpore, aſcen 1
dit pariterin vtroque.] Vbiclarè ponitur deſcenſus in anima
& non folùm in effe & u. Nimirum ficutverè caro quæ cecide
ratà vita reſurrexit in feipfa & non in effectu, ita & deſcendit,
verè in anima & non in effe & u ; Adeoque, ficut cùm dicitur H

quod aſcendit pariter in vtroquę ſcilicet anima& carne, dei

pfis & non de eorum effe & ibus intelligitur , ita cùm dicitur
deſcendit in anima , deipfaanima & non de eius effectu intel
ligendum eſt,
disc, 11.
XX. Quod fi objicias,Chriſtum in cruce latroni dixifſed:Ho
die mecumerisinparadiſo ; quomodoergò fieri potuitvt fecun i

lum animam in inferno fuerit , ſequeretur enim illam tunc

definitiuè in duobus ſimul fuiſſe locis ? Refpondetur illud A

Aon de paradiſo cæleſti, neque de paradiſo terreno intelli 1

gen
 CAPVT PRIMUM.
gendum eſſe,ſed tantum de paradiſo ſpirituali, ftatu videlicet
voluptatum deliciarumque pleniſsimo, qui conſiſtitin beata
Deiviſione.Ita hunc locú D.Auguſtinusintellexit inquiens a: a Ang.opulls7.
Si ſecundum hominem putamus di & um effe : Hodie mecum ad Dardanum .
eris in paradiſo ,non ex his verbis in cælo exiftimandus eft ef
ſe paradiſus. Neque enim ipſo die in cælo futurus erat homo
CHRISTVS IESV s, ſed in inferno fecundum animam , in ſe .
pulchro autem ſecundum carnem .
XXI. Deſcendit autem Chriſtus ſecundum ſuam ſubftátiam
non in quemlibet inferni locum,ſed tantùm iuftorum ,ex quo
ipfius a&io præpotens omnes penetrauit infernipartes, non
ſecus atq; exynoloco terræ in quo eſt paſſus totum mundum
peruaſit. Illos qui in inferno damnatorum exiftebant de ſua
incredulitate & malitia confutauit . Infantes in fuo limbo
conſtitutos de ſola malitia originalis peccati & incredulitate
quam nec propria nec parentum fide euaſerunt redarguit.
Aliis verò qui in purgatorio detinebantur, fpem gloriæ con
ſequendę dedit. San &tis autem Patribus lumen glorię infudit,
quam gloriam quia communem habuit cum ipſis latro, fuit
præmio in paradiſo ,licet anima cum aliis in limbo ;Et ficut il
los per gratiam interius illuminauit ſecundum diuinitatem,
ita exterius viſitauit ſecundum animam ,
XXII. Ex his facilè colligi poteſt, Chriſtum ſecundum ani.
mam tantùm deſcendiſfenon autem ſecundum corpus:Cuius
rei clariſsimum extat teſtimonium in Pſalmis 6: Quoniam non b Pſalis.
derelinques animam meam in inferno, nec dabis fanétum tuum vide
re corruptionem . Quem locum B.Cyprianusſic explicat : Im- Cypr.tra &t.de
poſsibile erat illam ſanctam animam tuam teneri ab inferis, paßioneChrifti,
de qua ipfe ad Patrem dicis : Quia non derelinques animam
meam in inferno, nec corrumpicarnem in ſepulchro ; Quia
ybi in præſentia illius effractis inferis eft captiuata captiuitas,
preſentata vi&rice anima in conſpectu Patris,ad corpus ſuum
fine dilatione reuerſa eſt.
XXIII. Huc etiam pertinet illud Theophili Alexandrinid:d Theoph.Alex.
Nec credibile eft quod ad inferos caro eius deſcenderit, vel cpift.n.pafchali.
prudentia carnis quæ appellata ſit animainferis apparuerit,
B 3 ſed
 DISPVTATIO MI S
fed quòd corpus eius pofitum in ſepulchro fit, & ipfe nec de
corpore & fapientia carnis, nec de diuinitate ſua dixerit; Noni
derelinques animam meam in inferno: ſed verè de noftræ na
turæ anima, vt perfe & am ac rationalem & fenfibilem ad infe
ros animam deſcendiffe monftraret. Hortamur eos quicon 1

tra fapiunt vterrores hæreticosrelinquentes acquiefcant Ec

cleſiaſticæ veritati.
XXIV. Et D.Athanaſius tam certum & firmum eſſe putauit
dogma de deſcenſu animæ Chriſtiad inferos,vt ex eo Apolli
nariſtas negantes Chriftum animam humanam habuiffe re
a Lib. de Incaró felleret. Ita enim fcribit «: Non ſolùm in nobis,ſed in Chriſti
Bas.Chreti,
quoque morteidipfum patet , corpore non vltra ſepulchrum
delato , anima ad inferospenetrante locis ingenti interuallo
diſcriminatis , ſepulchro quidem id quod corporeum erat,
quia ibicorpus aderat, recipiente , inferno verò id quod in
Epiß. ad Epio corporeum fuit. Et alibi: Corpus Chriſti eratinmonumen
deri Corinthio- to poſitum ,quando ipfeiuit ad predicandum etiam fpiritibus
rum Epofcopum , in carcere velut Petrus dixit. Similia habet in ſermone contra
quam haberEpi omneshærefes.
han en berefi
Dimaritarum . XXV. Necminus perfpicuum eftillud B. Petri “: Chriftusfe
6 ),Petr.3. melpropeccatis noftris mortuus est;mortificatus quidem carne,vinifi
catus autem fpiritu ,in quo & his quiin carcere erantfpiritibusveniens
predicauit. Vbiapertè corpusanimęapponitcùm fcribit ;Chri
Aum mortificatum quidem carne, viuificatum autem ſpiri
tu , id eft , viuum permanfiffe fpirito velanima, in quo fpiri
tu & his qui in carcere inferni erant fpiritibus ſeu animabus
fan & orum Patrum veniens prædicauit. Idem prolixè decla
d Fulgentis ad rat Fulgentius d:TotusChriftus,inquit,fecundum
Thrafimundum folam ania
regem cap. 34. mam ad infernum deſcendit ; idem atque inſeparabilis Chri
ftus fecundum ſolam carnem de ſepulchro ſurrexit; idem ata
que inſeparabilis Chriſtus ſecundum totum hominem quem
accepit terramlocaliter deſerens ad cælum afcendit.EtB.Vi
• Vigihk..cono gilius e:Conftat Chriſtum fexta feria crucifixum , & ipfa die ad
tra Ensychem . infernum defcendiffe , ipſa die in ſepulchris iacuiffe , ipſa die
latronidixiſſe;Hodie mecum eris in paradiſo.Caro igitur ipſo
die non fuit in paradiſo , nccin inferno, verè tamen dicere .
mus
 CAPVT PRIMVM.
mus Dominum iacuiſſe in fepulchro ,ſed in ſola carne, & Do
minum deſcendiſſe in infernum , ſed in ſola anima, ficuti dici.
mus hominem audiuiſſe vocem ,fed folis auribus, & vidiffe lu
men, ſed ſolis oculis.]
XXVI. Et licet in morte Chriſtianima fuerit feparata à cor
pore, tota tamen perſona Chriſtiratione animæ deſcendit ad
inferos, & tota ratione corporis ſepulta fuit, quia nec diuini
tas nec perſonalitas diuini Verbivnquam vel àcorpore vel ab
anima Chrifti ſeparata fuit. Et ideò in illo triduo totus Chri
ftus fuit in ſepulchro, totus in inferno , totus vbique ratione
diuinæ naturæ. Hinc D. Auguſtinus 4 : Quis eſt quiſedet ad a Aug.lib.s des
dexteram Patris? Homo Chriſtus.Nam in quantú Deusfem - Symbolo ad ,Cae
per cum Patre & ex Patre,& quando ad nosproceſsit, à Patre
non receſsit.Hoc eft enim effeDeum, vbiqueeffe totum . To
tus ergo Filiusapud Patrem,totus in cælo ,totus in terra, to
tus in vtero Virginis,totus in cruce,totus in inferno ,totus in
paradiſo quò latronem introduxit. Non per diuerſa tempora
vel loca dicimus vbiq; effe totum,vt modò ibi totus ſit, & alio
tempore alibi totus, ſed vt femper vbique ſit totus .
XXVII. Per illud verò triduum mortis , cùm anima fuerit
ſeparata à corpore , hocnimirumpofito in ſepulchro , illain
inferno conſtituta,ex qua ſeiun & ione mors oritur quę homi.
nem corrumpit, non remanfit integra humanitas Chriſti.
ProindeChriſtus ſeu perſonaVerbidiuiniquamuis corpori &
animæ vnita, in eo ftatu homo non fuit. Quemadmodum au
tem voluit corpus ſepultum manere in fepulchro diem & duas
no&es ; ſic & animam defcendentem ad inferos tantundem
temporis illic morariad horam vſq; reſurre & ionis, vtpofteà
fimul anima eius educeretur de inferno & corpus de ſepul
chro , totusque reſurgeret Chriftus etiam ratione humanita
tis.Quod colligivideturex illoD.Petrib: Quem Deus ſuſcitauit6 Allores
folutis doloribus inferni, iuxta quodimpoſſibile erat tenerislum ab eo .
XXVIII. PORR o ,Chriſtus deſcendensad inferosnon ſo .
lùm Patres fan & os ſua diuina gratia illuminauit , illisquelu
meggloriæ infudit, ſed etiam à reatu pænalipeccati origina
lis, quo altri & i & à vita gloriæ excluſi tenebantur, liberauit.
Quam
 12 DISPVTATIONIS
Quam piorum Patrum liberationem Ofeas multò antè præ
a Ofer 13. dixerat in hunc modum a : Ero morstua ômors,morſustuw eroin .
ferne.Quafi dicat;redemptione quæ eftin fanguinemeo mors
quidem ero totius mortis , fed non niſi morlus inferni, quia
non auferam totum infernum ,fed tantummodò limbum Pa
trum ſeu ſinum Abrahæ.Nam illum prorfus abſtulit Chriſtus
confringens illiusportas,ve &tes ferreos, & vincula vniuerſa,
omnem ſcilicet vim & poteftatem vltra retinendi purgatas
animas Sanctorum . Vnde ficcanit Eccleſia : Inferni clauſtra
penetrans, tuos captiuosredimens , victor triumpho nobili,
ad dextram Patris reſidens.
XXIX . Hoc ipfum etiam præcinuit Zacharias Propheta,
b Zach.cap.9. cùm ait 6 : Tuquoque in fanguineteftamentitui emififti vinctostuos do
lacu in quo non est aqua. Quod etiam D. Paulus expreſsit illis
c Colol.2. verbis c: Expolians principatus&poteftates, traduxit confidenter pa
làm triumphansillosin femetipſo.Expoliauit,inquit Ambroſius &
dAmbr.An . Anſelmusd, cùm expoliauit animabus quasin captiuitate te
Jelmus in com- nebat, omnique metu depoſito palàm illos ex infernilatibu
men,huiusloci,
c Cyril. Hierfol. lis
eduxit. EtB.Cyrilluse: Solus hic quidem deſcendit ad in
cafechefi14 . feros, cum multis autem aſcendit. Exterrita eſt mors videns
nouum quendam deſcendentem in infernum vinculis quæ il
licſunt non ligatum . Quade cauffaộ portæ inferi hunc viden
tes exhorruiſtis? Fugit mors& fugatimitatem arguebat.Ace
currerunt fan & i Prophetę Moyſes legiſlator,Abraham, Iſaac
& Iacob,Dauid & Samuel, & Efaias & Ioannes Baptiſta dicens
& teftificans; Tu es qui venturus es,an alium expe & amus?Re
demptifunt omnesSan & iquos deuorauerat mors. Tum verò
quilibet iuſtorum dicebat: Vbieſt mors vi&oriatua?liberauit
nos vietor.
XXX. Cæterùm ,cùm Chriſtus deſcendens ad inferos ope
ratus ſit in virtute ſuæ paſsionis,illis ſolis profuitqui paſsioni
illius per fidemcharitate formatam coniun&i fuerút:Et cùm
damnati aut fidem paſsionis Chriſti penitus non habuerint,
aut faltem nullam conformitatem ad charitatem Chrifti pa
cientis,minimè etiam cenſendum eft deſcenſum Chriftiillis à
reatu pænæ infernalis vllam contuliffe liberationem . Quod fi
vous
 CAPVT PRIMVM.
vnus vel alter fingulari Dei priuilegio ,è damnatorum ſuppli.
ciis liberatus fuit,quomodocunq; tandem id fa & um fuit,fiue
tranſlatione ex inferno ad gloriam,fiue reuocatione ad vitam
in paruulum tempus , quo conuerfiiterum defun & i & falui
facti ſunt: Hæreticum tamen eft afferere vel totum infernum
exinanitum fuiſſe,vel omnes qui crediderunt,tunc ex inferno
effe liberatos.Vtrumque enim inter hæreſes refertur, & apud
Philaſtrium «, & apud B.Auguſtinum.Poft quos & D.Grego- Catal.b
a Philafrius in
ar.Aug.
riusb: Nihil aliud teneatis niſi quod vera fides per Catholi har. 79.
cam Ecclefiam docet, quia deſcendens ad inferos Dominus, b Greg.ad Gre
illos folummodò ab inferni clauſtris eripuit, quos viuentes in gorium Preſby
terum & Theo
carne per ſuam gratiam in fide & bona operatione feruauit . dorumDiaconi
XXXI. Quemadmodum deſcenſus Chrifti ad inferos in Ecclefiæ Conftáo
damnatis nullum effe & um liberationis habuit, ita neque pue. tinop.
ros quicumoriginali peccato déceſſerant ab inferno libera
uit, quia paſsioni Chriſtineque per fidem propriam ,neq; per
fidem parentum ,autper aliquod fideiSacramentumconiun
&i fuerunt,fine quibus gratiam , per quam ad gloriam perue
nitur, habere non potuerunt. Vnde Apoftolus dicit : Quod € Rom.s.
Deus propoſuit Chriftum propiciationem per fidem infanguine cius.
Paruuliigitur qui fidei Chriftiparticipes non fuerunt, neque
etiam reconciliationis & liberationis per fanguinem factæ
participes effe potuerunt.
XXXII. In purgatorio autem exiſtentes, quamuis non o .
mnes,ſaltem aliquos per Chriſti defcenfum inde liberatos el
fe minimè dubitamus, illos nimirum , qui tunctalesquales
nuncvirtutepafsionis Chriſtià purgatorioliberantur,reper
ti fuerunt. Aut etiam illosquilicet abfolutèadhuc fuiffentin
purgatorio permanſuri, meruerunt tamen in hac vita poſiti
propter fingularem illorum deuotionem ad Chriſti mortem
& redemptionem , quod Chriſto deſcendente ad inferos ex
ſpeciali illius gratia plenæ liberationis fru & um reciperent.
Quemadmodum enim Chriſtus naſcens quofdam ſingulari
deuotione perfe & os inuenit, vt Simeonem & Annam, quoſ.
dam verò præparátos vtpaftores & magos , qui digni eſſent
confolatione natiuitatis , ita moriens nó folùm Patres fan & os
C perfe
 DISPVTATIONIS
perfe& os,fed etiam aliquos in purgatorioſpeciali deuotione
præparatos, quidigni eſſențconſolari ex deſcenſu ad inferos
liberatorio ,inueniflç exiſtimandum eſt,
XXXIII. Non tamen improbamus pientiſsimam quorun.
a D.Bonanent. dam Theologorú ſententiam , quifortèmagispietate quàm
in 3. def.22.g.s. veritate duđiaſſerunt, quod Chriftus Dominus fuo defcen
Gab.Marſylius,fu omnes animas ex purgatorio liberauerit , maximè eas quæ
gentina lean
, feruentiùs Chriſtideſcenſum exoptabant. Vțuntur illi vt hoc 1

nes Maior,Vi to aftruant au & oritate ſacræ Scripturæb: Penetrabo,inquit Chri

&
b Ecclef.24 . ſtus,omnes inferiorespartes terra,$ c. illuminabo
omnesfperantes in
Domino.At conſtat eosqui in purgatorio ſunt verè in numero
[ Ador.z.
ele&orum ac prædeſtinatorum cenferi, atque ſperare in Do
mino. Quò etiam refertur illud quod B. Petrus dixit : Chris
Atum reſuſcitatum ſolutisdoloribus inferni. Rectiſsimè enim de iis,
quiin purgatorio fuerunt,intelligitur.Quo teſtimonio diuus
d Aug.epift.99. etiam Auguſtinus motus ſcripſit ,præter Patres qui in finu
olib.12.on Ge- Abrahæ doloris expertes requieſcebant,alios liberatos à do
wef.cap.i}.0934. loribus inferni, quos norat diuina ſapientia liberandos.
XXXIIII. Deinde ratio etiam hoc ſuadere videtur,Credi.
mus enim per indulgentias , ex quibus applicatur meritum
Chriſti & San & orum ,animas à purgatorio educi, que alioqui
G fuffragia hæc illis non applicarentur ,in eo loco diutius per
manerent,igitur cùm diesdeſcéſus Dominifuerit triumpha
lis & indulgentior dies quàm ceteri , immò dięsindulgentiſ
fimus , rationiconfentaneum videtur,quodomnęs animas in
purgatorio exiſtentes in illo die liberauerit. Solent eţiá Prin
cipes in magnavi& oria & triumpho aliquid de priſtina iufti
tiæ feueritate remittere & reos in carcere detentos inde erue
re ,vt lætitiæ cauſæ ad omnes deriuentur: Multò magis Chri
ķus triumphator nofter,ruptis inferorum ve &tibus & expu.
gnata mortis dæmonisģ; tyrannide, clementiam ſuam de
çlarare voluit amicis & ele & is ſuis in purgatorio
exiſtentibus illos inde eruendo,

CAPVT
 CAPVT SECVNDVM .

CAPVT SECVNDVM ,
Continensimpias hareticorum fententiasdedeſcenfu Chrifti
ad inferos,earundem refutationes.
XXXV.
ECTAR11, Lutherani& Caluiniani,reie & is diui.
narum Scripturarum & fan & orum Patrum teſti
moniis, non minus impiè quàm hæreticè de hoc
fidei articulo fentiunt.Nam vt eò facilius purga
torium inficiari, & ſeſe ab argumentis aduerfariorum ,quæ ab
inferni nomine peci ſolent,explicare pofsint,ſpiritualem no
bis conantur fingere infernum ,illumý; non loco,fed cruciatu
tantùm definiunt ,quafi nihil aliud fit impios effe in inferno, a Løsher: Tom .
quàm illorum conſcientias à præſentia irati Dei, cuiusindi- 7.fer.de Exchan
gnatio eft tanquam ignis violentiſsimus ,difcerpi, vri, lanci- in apologiacon
nari, diſsipari, nec eſſe aut fingi pofſe magis formidabilem fra Ingolftad.
abyſſum , quàm ſentire fe à Deo dereli & um . pag.se. Caluin.
kb.2. Inft11.6.16.
XXXVI , Atque in hoc quidem imitantur veteres illos &
iamdudum ab Ecclefia damnatos hereticos, origeniſtas vide
licet, qui vt B. Hieronymus teftaturbetiam hanc opinionem b Hier.epif.S9.
habuerunt:Ignis quoque gehennę, inquiunt,& tormenta quę qua eftad ani.
Scriptura fancta peccatoribus comminatur,non punit in fuperum ,
pliciis, fed in conſcientia peccatorum , quando Dei virtute &
poteftate omnis memoria deli &torum ante oculos noſtros
ponitur , & veluti ex quibuſdam ſeminibus in anima dereli & is
vniuerfa vitiorum ſeges exoritur , & quidquid feceramus in
vitavel turpe,vel impium , omnis eorum in confpe & o noftro
pidura defcribitur, ac præteritas voluptates mens intuens,
conſcientiæ punitur ardore & pænitudinis ſtimulis confodi
tur.

XXXVII. Brentius Schmidelini præceptor omnia Scripturæ

loca , quæ de inferno adferri folent, fpirituali ſenſu exponit,
atq;ad tropos & allegorias confugit , præſcribitqueregulam
С 2 gene
 16 DISPVTATIONIS
generalem pro his omnibus: Quando de rebus cæleftibus &
ſpiritualibus loquendum eft, mutuanda eſſe vocabula à rebus
corporalibus & terrenis , vt vel faltem aliquo modo de rebus
à noftro fenfu & intellectu in hoc feculo alienis balbutiamus .
Sed fi fic licebitpmnia explicare, ſua fe regularefutabit in al
ſertione Euchariſtię,quam Caluiniſtæ fub eiuſmoditropis li
benter admittent. Deinde ſi locus certus per tropum euane
ſcit, reliqua etiam pænarum genera quæ inferno tribuuntur
ſublata erunt, ergo nec tenebræ ibi erunt quæ exteriores vo
a Marth.22 . cangur “, nec fletus, nec ſtridor dentium, neque vermis nun-.
b Marc.9 .
quam moriensb,neq;omninò ignis æternus paratus Diabolo
& Angelis eius ,
XXXVIII. Quod verò Catholici dicunt infernú aliquando
ſignificare locum quendam quem fit Chriftusingreſſus, eoq;
deſtrụco Patres inde eduxerit;Schmidelinus figmentum vo
cat & phantaſmata Iefuitarum , cùm Patres velit eâdem fide
c Caluin . lib.2.
qua nos faluatos & nunquam infernum ingreſſoseffe .Calui
Inftitut.cap. 1o. nus etiam ait , fententia de loco fubterraneo , qui limbus di
felt... catur, ad quem animæ Patrum ,qui fub lege mortui erant,de
ſcenderint vſque ad hunc defcenfum Chrifti, etſi magnos au
&ores habeat, & hodie quoque à multis feriò pro veritate de
fendatur, nihil effe tamen quàm fabulam , & quod puerile fit
mortuorum animas įn carcere concludere , aut Chriſti ani.
mam oportere deſcendere,vt eas manu mitteret.
XXXIX. Hinc impius Schmidelinus articulum de deſcenſu
Chrifti ad inferos ficexplicat, vt Chriftum dicat verè inferni
tormentafenfiffe, quafi nihil aliud fit Chriftum ad infernum
d Schmideh in deſcendiſſe, quàm pænas æterniignis ſubiiſſe; ſic enim ait d :
concionequada
Germanica ,ha . Chri
ftus pro te in infernum defcendit , & non folùm omne
bıra sugulta,o opprobrium & mortem temporalé paſſus eſt, ſed etiam mor
impresja Tubin.tem æternam , ignemque inferni expertus eft & deguftauit.
ga
e Inrefur . Apo -Cumquehęcilli verbaab Alberto Sperlingio eſſentobie &tae,
Annoussano
logie, Schmidel.non reuocauitf, fed probare nititur Scripturiss:
fin refponfione Dolores noftros ipfeportauit; ideft,penas debitas peccatis, qua
ad hancrefuta
rionem . rum præcipuaeftinferni, quam ſiChriſtus, inquit, pronobis
g E /41.53. nonfuftinuit, nobis experiunda erit. Quo apertè dicit, Chri
Itum
 CAPVT SECVNDV M. 17

ftum ſua morte, quam in cruce pertulit, non fatisfeciſſe pro

peccatis noftris, necplenè nos Patri reconciliaffe.
XXXX. Vix abſimilis eft fententia Caluini,ita ythaud ſciam
vter in Chriftum magisfit blafphemus. Primùm enim vt at
tentionem ſibi pariat,magniaitintereſſes hunc articulum de Inſtur.cap.16.
aCalmin.lab.z.
deſcenſu Chrifti ad inferos re & è intelligere; & in co magnumfeAs.
eſſe rei maximæ myfteriú. Immòtanti hoc referre, vt eo præ
termiſſo , multum ex mortis Chrifti fru & u depereat. Dein b Sect. 1o .
dè ait b certiorem fibi conftare expofitionem deſcenſus Chri
fti ad inferos ex Dei verbo , non modò fan & am & piam , fed
plenam quoque eximiæ confolationis. Tum hæc verba ſub
iungit: Nihil a & um erat ſi corporea tantùm morte defun & us
fuiſſet Chriſtus, ſed operæ fimul pretium erat , vt diuinæ vl
cionis ſeueritatem fentiret , quo & iræ ipfius intercederet , &
iufto iudicio fatisfaceret. Erat enim Chriſtus in locum fcele
ratorum ſponſor & vas , & inftar rei ſubmiſſus,qui depende
ret omnes quæ ab illis expetendæ erant pænas. Et in fine ait:
Non modo corpus Chriſti in pretium redemptionis fuiffe
traditum ;fed aliud maius & excellentius pretium fuiffe , quod
diros inanimą cruciatus damnati acperditi hominis pertulit,
XXXXI. Deindevt hæcmagis confirmet,fic exponitillud cibid.fefk.lt.
D.Paulid : Exauditus est pro fuomein (nam reuerentiam vertere d Heb.se
imperitorú effe dicit ) orabat enim non vtà morte fit immu
nis, ſed ne abſorbeatur vt peccator ,cuius illic perſonam gere
bat. Et addit: Non effe aut fingi poſſe magis formidabilem
abyflum quàm ſentire ſe à Deo dereli & um ,ideoqueexclama.
re Chriſtumcoa & um eſſe: Deusmeusvtquiddereliquiftime. De c Sect. 12 .
nique e; Et fanènifipænæ fuiſſet particeps anima,corpori
bustantùm fuiſſet redemptor. Quod verò Catholici dicunt
timuifle Chriſtum mortis temporalis horrore, ideoque fan
guinem ſudaſſe , maledi& ionem verò & iram Dei,à qua ſetu
tum nouerat,non timuiſſe;ridet ille atque ait nos facereChri
ftum meticulofiorem quàm pleroſquelatrones ; quorum alij
contumaciter , alij alto animo, alij placidè mortem obeunt,
nec feriò vnquam reputare quid fit, aut valeat nos redemptos
effe à Dei iudicio.
C 3 XXXXII.
 DISPVTATIONIS
a Brentiusin fe XXXXII. Non diſſentit ab his Brentius ,fic enim aita : Res
cunda parte he ipfa teftatur , cùm mox fudor Chriſti fiat ficut gattæ fangui
Lucambon sa.nis, quodChriſtushoc locograniſsimosmortis & inferni do
lores ſuſtinuerit.Item ;Chriftus quivenerat in hunc mundum 1

vt reconciliaret nos cum Deo Patre , affumit & hoc peccati ?

1

fupplicium , vt doloribus mortis & inferni grauiſsimèomni.

bin Catechif
moedero anno um affligatur. Et alibis, Chriftus cùm adhuccorporalem in
St. Symbolum terris vitam ageret,ſuſcepit dolores inferni. Hoc autem præ
explocens. Simi cipuè fa & umeft, cùm in cruce clamaret : Deus Deusmeus ,
bababerz.par- quid me dereliquifti. Hic clamor ſignificat Chriſtum doloribus
hefuperLuc.
bomorso inferniobrutum , & flammisinferni accenfum fuiffe.Hæcille.
XXXXIII. Verùm vt hæc illorum placita noua , ita etiam
planè impia ſunt. Quòdenim dicút Chriftum metum iudicij,
ignem gehennæ & pænasinferni ſenſiſſe,atque hoc fuiſſe ge
nuş redemptionis multò excellentius morte & cruce,nec fuf
feciſſe mortem corpoream nifi fecunda hæc pæna aceefsiffet;
omninò pugnat cum Scripturis , & infignis eft in Chriftum
blaſphemia .Nunquam enim in Scripturis niſi morte tempo
rali & cruce redempti dicimur. Ita D. Paulus variis in locis:
skom.s.
Reconciliatifumus Deo permortem filijeins o ; Pacificansper ſangui
d Coloß.s. nem crucis eiusfiuequa in cælisfime que in terra dl. Chyrographumde
e Coloß.20 creti quod erat contrarium nobistulitde medio affigens illud crucie,
fHebr. a . Permortem deſtruxitillum qui habebat mortis imperiumf.Atfi poft
mortem paſſus eft ignem inferni,adhuc ei dominabatur dia .
bolus .
XXXXIIII. Eadem hæc declarat multis in epiſtola adHeb .
g Heb. 1o, & vbi dicit ,Chriftum effe mediatorem morte & fanguine ſuo;
confirmaſſe ſuo fanguine nouum Teftamentum ; per fangui
nem feciffe introitum in regnum cælorum ; in cruce vnam
obtuliffe corporis ſui hoſtiam ,quæ fufficiat adomnia peccata 1
delenda. Nunquam verò Seriptura vel vnum horum omnium
tribuit defcenfui Chriſti ad inferos, & pænæ illic ab eo per
pellæ. Quare aut Scriptura nunquam veram cauſſam redem
ptionis noftræ afsignaffet , aut talem pænam in Chrifto non
agnoſcit.Accedit etiam quod fi hoc illorum commentum ve
rum eſſet , Eccleſia Dei hucuſque non intellexiffet ſummum
bene.
 CAPVT SECVNDV M. 19
beneficium ſibi à Chrifto exhibitum , & quomodo nos rede
miſſet Chriſtus, planè ignoraſſet , cùm ante hos nullus fuerit
auſus dicere , morte Chriſti non plenè nos redemptos eſſe.
Deindè fi neceffe erat,Chriſtum pati pænam inferni, vt om
nes pænaslueret peccatis debitas, debuiſſețetiam priuariad
tempus viſione Dei, & quidem fine vlla ſpe recuperandi , & a
lias pænas temporales ex peccatis natas perferre, quas cer
tum eft nunquam Chriſtum ſenſiſſe nec ſentire potuiſſe.
XXXXV. Quod verò Schmidelinus ait,hoc Efaiam ſignifi.
care,cùm ait : Dolores noftros ipfe portauit; nihil euincit , nam a Efa.15.
Matthæus hoc explicat de curatione infirmitatum inter Iu- b Matth.s.
dæos. Et fi de pænis peccatorum etiam intelligeretur,tamen
non illas pertulit in anima ſua in inferno , velin iudicio Dei,
fed in corpore ſuo ſuper lignum , vt D.Petrus docetc. Deinde ci.Pes...
illud quod Caluinus ad fuam fententiam trahit : Quem Deus
fuſcitauit ſolutis doloribus infernia. Auguſtinus benè explicat, di- dad, a .
cense: Dupliciter ſolutus eſt; vel quia non potuit capi ab iftis e aug. epif.ss.
doloribus, ficut folui dicunturlaqueivenantium neteneant,
non quiatenuerunt. Vel quia foluit iftos dolores quibus alij
quiliberatiſunt teneripoterant, non quibus ipfeteneripor
ſet. Accedit oleđio Græcahabeatſolutis doloribus mortis,
XXXXVI. Præterea , quod ad metum Caluiniattinet , qui
nimis parum fibiipfi metuit, facit ille Chriſtum nonmagna
nimum,ſed quauis muliercula meticulofiorem , vt non dicam
fatuum &metuat
infipientem ; nullus enim nifi infipiens & quiſuam
vmbram , timet id quod certiſsimè fcit nunquam fibi
poffe accidere , eft enim timor rationalis de re quæ poteſt
contingere; at ſciebat Chriſtus certiſsimè ſe condemnari non
poſſe, certiſsimus erat de ſalute , & animæ gloriam iam habe
bat, ſciebat ſe omnes aliosredempturos;quomodo ergo cum
hac ſcientia adhuc timor iudicij & condemnationis poteft
cohærere ? Deindè fi metuebat Chriſtus iudicium Dei,à quo
tandem erat iudicandus ? cùm omne iudicium Pater dederitfiliof. Floan.s.
Autfiexcipiendum eratab hac vniuerfali, exceptio ifta Scri
pturis erat comprobanda aut Patribus,quod tamen minimè
fa & um eft, aut fieri poteft.
XXXXVII,
 20 DISPVTATIO VIS
XXXXVII. Proindè audaciſsima etiam fuit illa fententia
aPhilipp.in an Philippi,cùm ſcribita,Chriſtum in illo pauore ſuo habuiffe
notar. in Matt .
Citat Gerba ſenſum defertionis & iræ diuinæ qua Au & uabat inter infer
Cochlausin z. num & vitam ,vt in eo ſubtrahente ſe diuinitate non fagraue
Via preparato. rit charitas. Et Caluinus liberè dicit ., Chriſtum deſperatio
ria in contrarie
rate circa art.36 nis vocem emiſiffe , & orationem Chriſti de transferendo à ſe
b Caluin , in
Harmonia
calice votum fuiſſe ſubitò elapſum & à Domino ſtatim corre
Euangelo
& um . Non tamen negamus in Chriſto aliquem fuiſſe timo
rem ,nempètimorem mortis temporalis,quæ illi ſubeundae
rat ,quia perfe & ifsimè fibi proponebat hanc mortem , om
niaque illi adiun &ta, & humanam naturam,quod ad ſenſum
attinet & animæ partem inferiorem , omniconfolatione pri
uauit,vt ea ex cauſſa ſe diceret dereli & um.Naturale autem eft
hominitimere mortem & commouericùm fe moriturum in
telligit, maximè ſi mors indigna ſit & crudelis, & ignominix
plena,qualisilla erat Chriſti .Sic & illud quod orauit Patrem
de transferendo calice,& ipfe pauor Chriſtierat naturalis ſeu
indeliberatæ voluntatis,qua mórtem per feipfam fpe & abar;
at deliberata voluntate libentiſsimè paffus eſt , dum fcilicet
conſideraret hanc effe voluntatem Patris , proptereà adiecit:
Non ficut ego volo,fed
ficut tu .
XXXXVIII. Atq; hæc omnia pertinebant ad demonſtra
c Orig.tra&t. 356.5tionem carnis humanæ,vt fan & i Patres teftantur. .Sic ſudo
in Matth. Aug. rem fanguineum ad effe & um humanæ naturę pertinere egre
Tom.s.in con- giè docet D.Ambroſiushis verbis d: Minus , inquit,cótulerat
Pfal.zz.itilla mihiniſi meum fufcepiſſet affe & um ; fufcepit triftitiamme
Serba:Reétos am , vt mihi fuam largiretur lætitiam , debuit ergò dolorem
decet, & c. fufcipere vr vinceret. Neque enim habent fortitudinis lau
d Amb. li.co.in
Luc.cap.detric dem quiftuporem magis vulnerum tulerint quàm dolorem .
Ainsa és dolore Non tamen ideò facimus Chriſtum maleficis meticuloſio
Chrifti, Tomoso rem, quia mortem timuerit quam illifæpè non timent. Nam
illiquidem non timent aliquando ,vel quia non intelligunt
quidmorsſit ,neque eamqualis eſt proponunt,vtaudacia illa
fit ex ignoratione profe& anon fortitudo, qua etiam infer
numnon timent,cuius penas ignorant,vel quia aliundè con
folationem capiunt, quòd ſcilicet morte liberentur à miſe
riis
 CAPVT TERTIV M.
riis huius vitæ . Quæ omnia in Chriſto nullum habueruntlo
cum .

XXXXIX. Quod verò Caluinus dicit,exauditum effe Chri

ftum pro hocſuo metu , & malè verti pro reuerentia ; mirum
eft nullum reperiri qui hanc Etymologiam inuenerit ante
Caluinum,cùm omnesvertanta reuerentiam , aut ſicut Eraſ- a lta Chryſos .
mus , pietatem . Deindè etiamſi metus hîc poffet intelligi, Theophylatus
nunquani tamen metum inferni & iudicij diuini cogitauit A- alijin hunc
poſtolus,quem poſt mortem in deſcenſu ad inferosſuſtinuif- locum .
fet, fed loquitur tantùm de illo quem habuit in diebus carnis ,
ſuæ dumadhuc in infirmitate carnis effet in vita. Ita etiam D.
b Hilarius lib.
Hilariusb, qui ex profeffo videtur contra Caluinum dicere; so.deTrinit.
prolixè probat Dominum non timuiffe infernum , cùm dice
ret: In manustuas Domine commendo fpiritum meum ; nam
iam antèpromiſerat latroni quod illo die fecumeffetfuturus
in paradiſo. Vbietiam ait quoſdam Arianos ita fenfiffe.

CAPVT TERTIVM ,
Inquoprobatur,Chriſtumpost refurrectionem fecundum fuam
bumanitatem propriavirtuteverè in cælum ,tanquam
certum locum , afcendiſ .
L.
ERTA fide credendum eft , Chriſtum poft reſur
re &tionem ſuam à mortuis non manfiffe in hoc
mundo autparadiſo aliquoterreſtri,fed afcendif
ſe corpore in cælos adthronum vſq; gloriæ Dei.
Et hæc veritasin Scripturis expreſsè habetur; nam apud lo
annemlegimus,Chriſtum ſuisApoftolis dixiffer: Aſiendoad (loan,20 .
Patrem meum & Patrem veftrum . Marcus dicitd. cAffumptusest in de Marc.16.
Luc , 246
fHcb.4 .
salum.Lucase:Ferebaturincælum.Paulusf: Penetrauitcalos.Nes
D certe
 1

DISPVTATIONIS
certè conueniés erat , Chriſtum poft reſurre & ionem in terris
manere , cùm enim locus debeat eſſe proportionatus locato,
& Chriſtus poft reſurre & ionem inchoauerit vitam immorta
lem & incorruptibilem ; ſecundum decentiam ei locus cæle
ſtis competebat, non hic in quo nos habitamus qui eſt locus
generationis & corruptionis.
LI. Atq; vt nobis de hoc nullus relinqueretur dubitandilo
cus,diligentiſsimè appoſitæ ſunt, di& ante Spiritu fan & o ,cir
cumſtantiæ, quando, quò, & quomodoaſcenderit, quid ante, 1

quid poft, quid in ipfa fa & um fit aſcenſione. Aſcendit autem 1

a A.,
non ftatim , ſed quadragefimo poft reſurrectionem ſuam die
~ , in quo temporis interſtitio præbuit ſeipſum viuum fuis A.
poftolis variismodis, multaquelocutus eſt ad confolationem
eorum de regno Dei, Diſpoſuit quoque tunc quæ pertinent
ad Hierarchiam Ecclefiæ , conftituendo Petrum paftorem v.
b104n . 21.
niuerfalem totius gregis ſui b;mittendo Apoftolos cum pote
C 104N , 20 .
ſtate qua ipſe venerat docendi,regendi,ligandi atque foluen
di, remittendi denique & retinendi peccata hominumc. Ad
quæ munera ritè peragenda aperuit etiam eis ſenſum ,vt intel.
ligerent Scripturas ,ne ſçilicet indođiad gubernandam Ec
clefiam deuenirent.
& Luc.24 .
LII. Locus etiam ex quo Dominus aſcendit apertè à S. Luca
commemoratur his verbisd : Eduxit autem eos forasin Bethani
am in montem quiest Olineti,Sabbathister labēsà ciuitate , & eleuatis
manibus benedixit eis,&factum est dum benediceret illis receßit ab eis
CAX.r. & ferebaturin cælum . Atque ex hoc monte Oliueti Dominum
aſcendiſſe indicat etiam idem Lucas in a&is , cùm Apoſtolos
poft aſcenſionem narrat àmonte Oliueti reuerſos Hierofoly
mam. Quem locum Dominuspeculiariter ſua aſcenſioneho
norare voluit , vt ſimul deſignaret ad quem defcenſurus fit
cùm venturus eft ad iudicandum viuos & mortuos. Is enim
- flools.
locus videtur ex Loëlef futurus vallis lofaphat qui eſt in pede
montis Oliueti,cụiadiacet atque coniun & a eftBethania .
LIII. Et ne Apoſtoli vlţrà quàm oportuit aut otiofa aliqua
expe & atione hærerent ibi inmonte oculis curiosè intentisin
cælum ;Autputareatİos vmpermanfiffein regioneaëris,vbi
nubes
 CAPVT TERTIV M.
nubes ſuſcepit eum ab oculis eorum ; apparuerunt illis duo
viri in veſtibus albis, qui haud dubiè Angeli fuerunt, dicen a Ador.1.
tesa: Viri Galilei quid ftatisafpicientes in cælum ?hic E svs guias
fumpiusest àvobisin cælum ,fic veniet quemadmodum vidiftis cumi
euntem in cælum . Quafi dicerent,non vltra vobis expe &tandum
eſthic in monte Oliueti,verèaffumptus eſt vſque in cælum , &
inde non iam ſed aliquando veniet , nempè in nouiſsimo die,
eodem modo quo vidiftis eum euntem in cælum ,propriavir
tute,in corporeglorificato & motu libero.
LIIII. Non tamen folus aſcendit Chriftus, fed cum illo in
finitus numerus fan & arum animarum, quas de limbo eduxe
rat,ex omni genere nationis humanę,ex Patriarchis,Prophe
tis,ex Regibus,Sacerdotibus, ex Plebæis, Martyribus,ex eis
etiam quimundo quidem incogniti, tamen eximiè fuerunt
fan & i.Quod ita fa & um effe teftatur Apoftolus, cùm inquit b:
Aſcendens Chriſtus in altum captiuam duxit captiuitatem.Et diuus bEphef.4.
Hieronymus : Qui quondam in Sinai deſcendens,populo le- ?inPfal.67.afcen
Hier. Tom.s.
gem diſtribuit,ipfenuncin ſan & o, id eft, in affumptohomine deftiin alsá ,etc.
( de quo Angelus ad MARIA M: Quod naſcetur ex teſanctum vo
cabitur )cælorum excelſaconſcendens, eos qui in captiuitate
Diaboli tenebantur,abſoluit;ac poft fetanquam captiuos de
du&os,æternævitæ reftituit .
LV. Porrò , Chriftus non aſcendit fecundum diuinam natu
ram , fi illa di & io , fecundum , conditionem aſcendentis defi
ignat , quia diuinitatimotuslocalis non conuenitcùm vbique
pręſens fit,nec quidquamillaaltius inueniripoſsit,de qua di
citur d :Cælum & terram ego impleo.Item :Siafcendero incælum tu d lerem.ss.
illic es, fi deſcendero adinfernumades. Et Iobf:Excelſiorcælo est . Et e Pfal.138.
rurſuss:Nonne cogitas quod Deus excelſior cælofit,&fuperftellarum flob.I.
verticem ſublimetur? In hoc tamen ſenſu conuenit illiafcenfio & lob.220
fecundum humanam naturam quæ loco continetur & moue
ri poteſt ,in qua natus hic deVirgineMARIA nondum fuerat
in cælo.
LVI. Neque impoſsibile eſt vnam & eandem perfonam ſe .
cundum vnam naturam aſcendere, & ſecundum aliam non,
fed inanere omninò immotā ;fimile enim in omnibus homi
D 2 nibus
 24 DISPVTATIONIS
nibus reperire licet,fiquidem conſtamus ex duabus naturis
anima & corpore, anima intelligimus , ratiocinamur , nihil
horum facientes corpore. Rurſum ,corporenutrimur,creſci
mus & decreſcimus, cùm nihil horum fiat in anima,& fæpe
mouemur vnaparte corporismanétes immotiin reliqua par
te totius.Nihil ergo mirum quod hęc Chriſto conuenire pof
fint refpe& udiuerfarum naturarum , cùm'nullam oppoſition
nem habeant.
LYII. Si verò ſermo fit de cauſſa aſcenſionis,dicendum eſt,
Chriftum in cælum aſcendiſſe non ſecundum quodhomo,fed
ſecundum quod Deus,non enim exvirtute humanę,ſed diui
2 Aug.ferm . 3o - nçnaturęaſcendit.VndeD.Auguftinus :Denoftro fuit quod
deafcenfione. Filius Dei pependitin cruce ,ſed de ſuo quod aſcédit .] Etlicet
b Ephef.com idem ipfe fitqui aſcendit , & qui defcendet b, aliter tamen dicitur a
fcendiffe in cælum quàm de cælo deſcendiffe, nam duplex de
ſcenſus Cbrifto attribuitur:Vnus quidem quo dicitur deſcendiſſe
de cælo,qui illi attribuitur fecundum quod Deus,non tamen
fecundum motum localem , ſed ſecúdum exinanitionem, qua
cum in formaDei eſſet ſerui formam ſuſcepit. Et ficut dicitur
exinanitus non ex eo quod ſuam plenitudinem amiſerit, fed
ex eo quod noftrain paruitatem ſuſcepit;ita dicitur deſcen
diſſe decælo ,non quod cælum deſeruerit, ſed quia terrenam
naturam aſſumpſitin vnitatem perſonæ, Alter autem deſcene
e lbidem .
fus eft, quo deſcendit in inferiores partes terræ, de quo etiam
D. Paulus loquitur,cùm ait : Quod autem aſcendit quid eft nifi
quia & defcenditprimùm in inferiores partes terra.Quiilliattribui .
tur fecundum conditionem humanæ naturæ & fecúdum mo
tumlocalem .
LVIII. Chriſtus aſcendit in cælum propria virtute, primò
quidem diuina,fecundòautem animęglorificatę.Diuina qui
dem , quoniam Deus verus erat, & ipfius velleerat efficere, &
ideò quodcunquefacere voluit facillimum erat executioni 1

mandare nullo egens alieno auxilio. Virtute autem animæ

glorificatæ , quia quamuisnaturali vi,quæ procedit ex princi
piis naturæ,non potuerit in cælum aſcendere , tamen virtus
illa quabeataChriftianima prædita erat ,corpus vtlibuitmo
uere
 CAPVT TERTIV M.
uere potuit; corpus verò quod iam gloriam adeptum erat ex
redundantia animæ glorificatæ ,mouentis animæ imperio fa
cilè parebat. Tanta erit obedientia,inquit Auguſtinusa, cor- ciunr,
a Aug.lib.zz.de
Den, c.f ! r.
poris gloriofi adanimambeatam ,vt vbivoletſpiritus,ibi pro
tinus erit corpus;nec volet aliquid fpiritus quod nec ſpiritum
poſsit decereneccorpus. ) Et cùm deceatcorpus glorioſum
& immortale effe in loco cælefti, ideò minimè dubitandum
eft ex virtute animæ volentis corpus Chriſti aſcendiſſe in co
lum .
LIX . Ac licet Chriftus quemadmodum à Patre ſuſcitatus,
ita etiam eleuatus vel aſſumptus dicatur,huic tamen non ob
ftat, quin propria virtute ſurrexerit & in cælum afcenderit,
cadem eftenim yirtus Patris & Filij . Neque indiguit ad hoc
vllius creaturæ adminiculo; nam vt benè notar B.Gregorius b b29.de
Gregor.bom
Afcenf.in.
ideò Helias legitur in curru aſcendiffe , vt apertè demonftra Euang.
retur,quòd homo purus adiutorioindigeret alieno. Redem
ptor autem nofter non curru, no Angelis fubleuatus legitur,
quia qui fecerat omnia ſuper omnia ſua yirtute ferebatur.]
Quodautem ſenſimnon raptim aut imperceptibiliter aſcen
derit, id ideò factum effe exiſtimamus ,vt euntem illum in cæ
lum præfentes intueri poffent, donec nubes lucida ſuſciperet
aut quaſi ſubduceret eum ab oculiseorum . Quæ quidem nu
bes non videturalia fuiffe quàm nubes ſplendoris, quàm pro
prium corpus I Es y,cùın longius verſus cælú iiſſet, genuerit.
IX. Ceterùm , cùm corpora tantò localiter ſint ſuperiora,
quantò perfe & ius diuinam bonitatem participant; certiſsi.
mè afferendum eftChrifticorpus quod inter corpora glorio
ſaexcellentiori gloria refulget, ſuper omnes cælos aſcendiffe,
atque adeò Chriftum Dominum in loco digniſsimo & in ſu
prema parte illius cælivbi eftthronus Dei conftitutum eſſe,
ita vt planta pedis eius ſit ſupra ſuperficiem conuexam ſupre
miceli,quod ab aliis cælum Empyreum vocatur.Ita enim af
ferit Scripturae ; Aſcenditfuper omnescælos-vtadimpleret omnia. c Ephef.4.
Item d ; Excelſior cælis factus, Plures autem cælos effe teftatur d Hebr.7.
Scriptura aperciſsimè. Nam Paulus affirmat fe raptum fuiffe C 2.Cor.12,
in tertium cælume. Et Stephanus aitf: Ecce video cælosapertos. Fa&tor.7,
D3 Paulus
 DISPVTATIONIS
a Hebr.4. Paulus item dicit : Nos habere aduocatum Pontificem ma.
gnum quipenetrauit cælos IE sv M Filium Dei. Quam etiam
cælorum pluralitatem non modò Theologorum , fed & Phi
loſophorum omnium teftatur conſenſus ,vtcunq; in illorum
numero conſtituendo differant.
LXI. Multę verò cauffę ſunt ob quas aſcenſio Domini in ce
lum nobisperquàm falutaris fuit, quarum quædam ſeſe pro
ferunt ex partenoftra, quædam verò ex parte ipfius Chriſti.
Exparte quidem noftra,quatenus per eius aſcenſionein mens
noſtra in ipſum mouetur,ex quo datur focus fidei,fpei,chari
tati. Nam cùm fides earum rerum fit quæ fub afpe & um non
cadunt; fi Dominusà nobis non diſceſsiſſet, fidei noſtræ me.
ritum minueretur , fiquidem à Chrifto beati prædicantur qui
non viderunt & crediderunt. Spes etiam per hunc Chriftia .
[ cenſum in cordibusnoftrisconfirmatur,quia cùm Chriftum
hominem in cælum aſcendiffe &humanam naturam in dex .
tera Dei Patris collocaſſe credimus ,magnam fpem habemus
nos etiam illuc peruenturos iuxta Chrifti promiſsionem no
b loan,340 bisfactam b : Siabiera &praparauero vobislocum iterum veniam &
accipiam vosad meipfum ,vt vbi egofum & vosfiriso
LXII. Prætereà, charitatis affe & us in cæleftia hac ratione
Colol.3. plurimùm erigitur. Vnde D.Paulus : Quafurfum funtquarite, 1

vbi Chriſtus est in dextera Dei ſedens;queſurſum ſunt ſapite non que
d Matth.com
fuperterram .Vt enim legimus apudMatthæum d . Vbi est thefaue
rustuns ibi est escortuum.Et quia Spiritus fan & us eft amor nos
e loan , 16 . in cæleftia rapiens,ideò Dominus dixit diſcipulis : Expedit
vobis ut ego vadam ,fienim non abiero Paracletus non veniet ad vos,fi
autem abiero mittam eum ad vos.Quod D.Auguftinus hoc modo
fAug.tra&t.94. exponitf: Nonpoteftis capere fpiritum quamdiu ſecun
in loā.postmedo dumcarnem perſiſtitis noffe Chriftum , Chriſto autem diſce
Tom.s.
dentecorporaliter nonfolùm Spiritusfan & us, fed & Pater &
Filius illis affuit fpiritaliter,
LXIII. Ex parte veròChriſtinobis etiam falutifera fuit eius
afcenfio , quia cùmſocietas quædam fitinter Chriſtum Iesvm
& eius corpus myfticum , cuius ſocietatis negotia & lucra ex
cælo à Patrecælefti expediuntur, propterea conueniensfuit
Chriftum
 CAPVT QVARTVM. 27
Chriſtum noftrum caput illuc confcedere, vt negotia noſtra "
& lucra inde curaret & expedita redderet. Nam vt D. Paulus
aſſerita : fdeò cælum aſcendit vtappareat nunc vultui Deipronobis. a Hebr.9.
Item :Vt apud Patrem aduocatiofficiofungaturb.Deniq ; vt aſcena biloan.z.
fu ſuo nos doceat quod in terris poſiti in cælum nos cogita
tione conferamus, cogitantes nos peregrinos & hofpites eſ
ſe ſuperterram , inquirentes patriam cæleftem , vt vbiipſeca .
put noftrum eſt, nos quoquemembra illius veniamus .

CAPVT QVARTVM ,
In quo oftenditur, Se&tariosquiChriftum in cælūtanquam cer.
tum locum aſcendiſſe inficiantur , & ut gloriam Chrifti magie
defendant, cælum non nifi gloria & maieſtate definiunt;
non defenſores,fed reos diuina maieftatis
Lafacenfendos effe
.
VEM AD MOD VM Se&arij infernum non loco,ſed
cruciatu , ita etiam cælum tantum beatitudine ,
gloria & maieftate definiunt. Inde fitvt etiam va
ria de aſcenſione Chriſti in cælum comminiſcan
tur. Atque omnes Vbiquitarij conueniunt,cælum non dicere
locum quendam certum & definitum ,inquoChriſtus locatus
Git Phyſica & corporali locatione. Quorum ſentētias hîc bre
uiter ſubiiciemus. Scriptura,inquit Schmidelinus “,nó agno- c Schmidel. in
fcit eiuſmodi cælum in quoſint diftin &tæ manſiones in qui- ColloquioMul
bus ſedeant, ftent, ambulent corporali modo circumſcriptis brunenfibabiro
corporibusper diuerſa loca, quale ſibi homo fingere queat; ritare Comitis
ſed credimus & firmiter tenemus Deum ipſum futurum o- Palatini& Du
mnium ele & orum cælum ſicutſcriptum eſt: Deus erit omnia grci
ci Wirtember
fol9s.
in omnibus .
LXV. Brentiusetiam negatdcæli nominelocum ſignifica- drecognitionibus
Brent,in foie
ri, ſed omnem potius felicitatem , coeleſte regnum , & fi quid pag.166.
his
 DISPVTATIO S
his excellentius nominari poteſt. Deinde cælum noftrum
Empyreum quod vocamus,vocat Mahometicum & Thalmu
dicum. Denique aſcenſionem Chrifti in altum fuiffe tantum
ſpe& aculum externum per diſpenſationem exhibitum , ficut
& reliquas apparitionesà reſurre &tione, ex quo fcilicetintel
ligeretur, Chriftum finem impoſuiſſe Phyſicæ præfentiæ. Et
proinde hanc aſcenſionem perducit tantùm vſque ad nubes.
Luther,Tom
a ferm
7. . de Exa.Atque hoc exLuthero videtur ſumpſiſſe quiſicaita: Nonita
chariftia . cum Chriſto agitur veluti cum alio ſchalæ ſubſidio domum
conſcendente ; ſed hæc de Chriſto perſuaſio omnibus accia
pienda & credenda eſt, illum effe ſuper omnes creaturas, & in
omnibus , & extra omnes conſtitutum . Quod autem corpo
raliter in cælum aſſumptus eſt, proſigno & ſphragide nobis
relinquenda fa & um eft.
LXVI. Huius fententiæ eft etiá Nicolaus Selneccerus ſcho
lę V Vittenbergenſis Alumnus & Doctor; & Philippi aliquan
do diſcipulus.Cùm enim V Vittenbergici edidiſſent cateche
Lin doctrinæ Lutheranæ nomine totius Collegij Theologici,
b Actor.se
& in ea agerent de aſcenſione Chriſti , illum locum 6 : Oportet
Chriftum cælum ſuſcipere ; ipfi tollendæ æquiuocationiscauſſa
fic redderent:Oportet Chriſtum cælo capi,inter ceteros Lu
theranos qui vbiquitati fauerentSelneccerus contraillos edi.
dit Grammaticam ,vt vocat, diſputationé , de iis ipſis verbis,
in qua inter cetera illos reprehendit quod tollant maiefta
temChriſti;cùm dicunt illum cælo capi,tanquam certo & de.
Alphab.I.lie finito loco ,‫ و‬vbietiam miratur " ſi cceluminarticulo afcenfio .
eter.e.
nis certum locum ſignificat,vbicollocandusſit reſpectu anti
podum ſurſum an deorſum ?Ipfe verò cæli nomine intelligit
4 Alphab.
lor.D . 40 gloriam d, potentiam & maieſtatem cæleftem & diuinam , 0
€ Matth.28 . mnemquein Chriſtum transfuſam ,ſecundum illud :Data est
| Alpbab.la mihi omnispoteft as in cælo ES interra.
it.R. LXVII. Deinde dicitf,nihileffe aliud Chriſtum aſcendiffe,
quàm corpus eius fa & um eſſe inuiſibile , cùm verè tamen &
effentialiter nobifcum manferit . Item humanam in Chrifto
glit.s.infalinr. naturam poft aſcenſionem in cælos habere omnipotentiam
queftigia & virtutem diujnam :Potentia, inquits donatahumanæna
turæ
 CAPVT QVARTV M.
turæ Chriftieftdiuina & infinita , non -titulotenus ſed reuera,
non phyſicè ſed vastgovoruws. Etpaulòſuperiùs:Quidquidvel
fueratprius vel eft & manet fubftantiæ &naturæ duplicis, fa
&um eſt vnius virtutis. Demum dicit - delirum & blafphe- a Alphabelo
mum efle, iftam maieftatem & potentiam corporis Chriſti lin. P.
extenuare velle, & ytcorpus eſtfinitum ,ita & fingere finitam
potentiam .
LXVIII. Exquibus manifeftèfequi videtur,fecundum ho
rum fententiam nihil aliud effe Chriftum aſſumi feu ferri in
cælum, quàm illum recipere gloriam ,potentiam , vbiquita
temmaieſtatemcæleftem & diuinam , quemadmodum etiam
ſedere illum ad dexteram Patris non aliter explicant , quàm
habere omnipotentiam ,vbiquitatem & parem cum Deo ma.
ieftatem . Atque hocillorum dogma,vtpatet,exalio quodam
errore de vbiquitate natum eſt, quam quidem rem mallet
Schmidelinusmaieſtatis nomine explicareb; Cùm enim di- b Schmidel. en
cerent quodper vnionem Verbi diuini cumhumana natura brun.fol
Colloquso.7.polo
Mula
omnes proprietates diuinitatis communicatæ fint humani
tati Chriſtic ,ita vt Chriſtus non tantùm ratione diuinitatis, į Schmidel, in
ſed etiam ratione aſſumptæ humanitatis fit atque dicatur o- fuis allert.post
mnipotens, infinitus, omniſcius,omnipotens fiue vbiq;, & c. brunenfi edition
coa & i etiam funt aſſerere cælum & infernum non eſſe loco affert.20.22. 24
definienda,nec Chriſtum verè,realiter & localiter, fed fpiri- 34.
tualiter eò perueniffe,cùm antea ibi fecundum totam fubftan Brentiu s lib.de
maieftare Chris
tiam fuerit. De tempore tamen huius vbiquitatis ſiue maie- ft .
ftatis diſcordes ſunt,alij àprincipio incarnationis, alij tum
primùm cùmeſt aſſumpta humanitasad cælum , hocilli tri .
buunt .
IXIX. Nos verò iftam communicationem ad perfonam re
ferimus,hoc fenſu ,quod iſta yniofa &ta fit in perſona,non ita
quidemquafi fint in Chriſtoduæ perfonæfecundum duas na- dvide Concil
turas; fed duæperfe &tæ naturæ in vnicaperſona ,yt yni& ei- Conftantinopot
dem perfonętribuantur a & iones,cùm diuinitatis,tum huma quodeisgene
nitatisejita vt quidquidin perſonam diuinam conuenit,etiam non.4. Conci
in humanaconueniat, &quidquid conuenit in humana,etiam Tolet.6.cap."
Concil.Epher.
conveniat,indiuinam , quiavtriufq;vna & eadem eft perſona. CAR .
E Inde
1 30 DISPVTATIONIS
Inde fit vt Chriſtus dicatur Deus & homo , infirmus & omni
potens, creator & creatura , mortalis & immortalis, æternus
& natus in tempore, vbiq; & certo loco circumſcriptus. Pro
pterea etiam hæ enuntiationes veræ ſunt & Catholicæ :Homo
eft Deus,omnipotens,immortalis,impatibilis.Item Deus eſt
homo, infirmus, martalis,patibilis. Falſæ verò ſunt hæ ſimul
& hæreticæ: Humanitas eft Deusvel Deitas, humanitas efto
mnipotens,immortalis, impatibilis.Item Deitaseft homo vel
humanitas , Deitas eft infirma, mortalis . Neque id alia fanè
ratione,quàm quod modò concretis,modò abſtra & is vtamur
nominibus, quæ in concreto ſumpta hypoſtaſin, in abftra & o
verò naturam ſignificant fiad vim & proprietatem ſermonis
attendamus .
LXX . Sed talem communicationem vel transfuſionem pro
prietatum à diuina in humanam naturam non eſſe fa & am ,pa
tet ex definitione Eccleſiæ ,vt videre eft in Concilio Nicęno I.
Conftantinopolitano I. Epheſino I. & eſt etiam repetitum in
a Concil. Chal- Concilio Chalcedonenſis , vbi fic habetur : ChriſtusDomi.
cedonenſ,alt.ş.
nus vnigenitus in duabus naturis inconfuſibiliter, inconuer
tibiliter, indiuiſibiliter & inſeparabiliter eſt agnoſcendus,
nulla differentia naturarum ſublata propter vnioné, ſed falua
magis vtriuſquenaturęproprietate,adeò quidem vtquicon.
trarium ſentir , hæreticus fit habendus. Nec quidquam valet
b) Schmidel. in reſponſio Schmidelinib , quod fatis fit ad iftam retinendam
reper.fua1 pro
renbergenfi Vit. confeſsionem Conciliorum,non fa & am effe iſtam communi.
pofit, 152. 153. cationem alicui alteri ſuppoſito, licet fa & a fit alteri naturæ:
Nam Concilium Chalcedonenſe, in quo habentur illa deter
minationis Eccleſiaſticæ verba , egit contra Eutychetem , qui
vnam tantùm perſonam in Chriſto ponebat, fed naturascon
fundebat. Cùm igitur Concilium hoc proprietates naturæ
diuinæmanſiſſe faluas definit , non tam ſuppoſitum alterum
quàm naturam alteram ,videlicet aſſumptam ,ab illarum pro
prietatum communione excludit.
LXXI. Prætereà , fi talis qualein Se&arij fingunt commu
nicatio naturarum & proprietatum naturalium in Chrifto fa
& aeſſet, ſequeretur Chriſtum ſecundum humanitatem ſuam
impare
bi.
CAPVT Q VAR TV M. 31

-US
impaſsibilem & immortalem fuiſſe, adeoque nec paſſum ,nec
mortuum effe,omnes enim proprietatesilli fuiffentcommu
20
nicatæ, quia non funt vt noftræ diuiſę,vt altera ab altera ſepa
eft rari queat,ſed ſuntjpfa eſſentia Dei infinita, & res vnafimpli.
ciſsima «.Ergo ficutDeitas eſt impaſsibilis,ita & humanitas fa a siefaretur eo.
De &a eſſetimpaſsibilis, &quidé multò magis impaſsibilis quàm riam Brétites in
el vllum fit corpus vllius beati, quia impaſsibilitas diuina longè PlateChrifti.Er
è multumg; ſuperat impaſsibilitatem & immortalitatem San - Schmidel. theft
r
&orum . Et cùm hoc beatis ſua præftet impaſsibilitas & im- in24.Apologia
31.6 34. con
Er
mortalitas, vtpatiaut mori non poſsint, quantò magis hoc tra Ingoitado
diuina impaſsibilitas atque immortalitas præſtitiſſent natu-pag.is.
ræhumanæ Chriſti.
LXXII. Quod fireſpondeat Schmidel. fuiffe quidé Chri- 6 Schmidel in
ftum iam inde mox à primo Incarnationis momento prædi- reperit.Vivien
tum immortalitate aliisque attributis diuinis ſecundum hu- bergenfi, in
manitatem , attamen eorum vim non vfurpaffe ante refurre- Colloqui o Mula
brun. fol.12.
& tionem , ſed repreſsiſſe & exuiſſe forma ferui: Contra;Ratio 36 ,
impaſsibilitatis eft non pofſe pati , ratio immortalitatis non
poſſe mori,ergo fi Chriſtus ſecundum humanitatem paſſus &
mortuus eft , non fuit fecundum eandem impaſsibilis & im
mortalis ;non enim patitur velmoritur niſi quod pati ac mori
potuit, alioqui contradi& oria fequerentur ,videlicet,res ifta
in natura ſua pati & morinon potuit.Et rurſus:Resiſta in na
tura ſua pati & mori potuit. Neque valet dicere ,Chriſtum ſem
cundum humanitatem habuiſſe immortalitatem ,non vt pof
ſet mori , fed vt poſſet etiam non mori: ſic enim Chriſtus ſeo
cundum humanitatem non habuiſſet immortalitatem diui .
nam ſecundum quam Deus non modò non poteft mori, ſed
etiam nullo modo poteft mori.
LXXIII. Ex hoc porrò ſequitur quod humanitas Chrifti
habueritintelle & um & voluntatem Dei, quæ cùm fintipfa ef
ſentia Dei,etiam humanitas habebit veram efſentiam Dei , id
eſt,erit verus Deus ; habebit item omnipotentiam , infinita
tem, æternitatem , &c. ergo in Chriſto erunt duæ naturæ o
mnipotentes , duo creatores ;vnus creator antiquus, alter re
cens,Deus vnus eternus qui fecit cælum & terram ,alter tem
E 2 pord-.
 33 DISPVTATIONIS
poraneus qui fa & us fit in tempore ab illo æterno. Sed talem
idiomatum communicationem ftatuere,talemnaturęhuma
næin Chriſto diuinitatem tribuere , non eſt extollere maie
ftatem Chrifti,fed deprimere, quia coæquant diuinitatem feu
creatorem cum creatura , & confulionem naturarum indu
cunt , quod nihil aliud eſt ,quàm damnatiſsimos Eutychetis
aliorumý ; veterum hereticorum errores ab inferisreuocare,
quia hæc opinio ita cum illorum erroribus conſentit,vticas 1

dem videatur eſſe horum & illorum phrafisiam olim ab Ec

clefia reprobata & anathematizatayvt videre eftapud D.Hie
. Hieron. in ex , ronymum “ , Auguftinum , & alios.
poffidei adDar LXXIIII. Repugnat hocetiam manifeftè facris Scripturis;
maſum. Aukio nam apud Eſaiam legimusDeum dixiſſeb: Gloriam meam alte
pore.Flauianu.rinon dabo;ſedfi eft fa &tahçc communicatio verèdata eftglo,
inepift. ad Leo-ria Dei alteri, nempè humanænaturæ quæcreatura eft, &ni,
nemPontifique hilominusmanet altera resàdiuina natura. Falſum etiam ef.
it in ", Timoſet id quod apudIoannem Chriſtusdixit: Pater maiorme eft;
epoſt. Leonis, & quod vtiq; dehumanitate non diuinitate intelligendum eft,
in alta quadam fed fi fecundum humanitatem æqualem accepiſſet potentiam
adLeonéquaeft & maieftatem , procul dubio ſecundum eandem Patrieffet
praams.Chalce æqualis. Hisaccedit ratio . In rebuscreatisnon poſſunt pro.
doner.Concilý,prietates communicarinifi &ipfęrerum ſpeciesmutētựraut V

Ef.41.42.00%48.
bc loa n . 14 .
permiſceantur, vt lapis nunquam intelligitniſifiat rationalis
çreatura, multò ergominus Dei proprietates poterunt crea
turæ communicari, quia per ſe minus ſunt cominunicabi
les creaturis , cùm magis difter à creatura Deus,quàm altera
creatura .

d Schmidel, in LXXV. Sed reſpondet Schmidel. dnegandoantecedens hy.

Apolog.pag.41.
Num.22.
ius rationis,quia etiam afina locutaefts, quod eft tamen homi,
nis proprium . Athæc reſponſio planè aſininaeffe videtur ; f;
enim Schmidel.yfus fuiffetratione,ſcire debuiſſet,quod for
mare voces etiam articulatasnon fit proprium hominis, nam
& pſittaci & picæ in hocgenere muleum poffunt; ſed fic for
mare vt ab intrinfeco principio illa formario proueniat & ab
informante anima. Deindè ita formaré, vt etiam intelligat &
ſeſe explicet alteri. Aſina verò locuta eft quemadmodum ſer
pens 1
 CAPVT QVARTV M. 33

pens Euæ loquebatur,hoc diſcrimine; quod ſerpens à Diabo

lo regebatur, aſina ab Angelo.De quo multa habet D. Augu a Ang. Tom . 3.
ftinus a qui etiam teſtaturnihilDominum in natura aſinęmu de Genej.aille.
taſſe cùm hæc loqueretur . lib . 1. cap.28.
LXXVI . Ineptum proindè& planè ridiculum eſt, quod no- 29.0 demorabe
uatores iſliex hac noua & falſa idiomatum communicatione facra feript.lib .
deducunt , & quidem non minus certò quàm articulum de " .cap.34 .
afcenfione Chrifti in cælos & de ſeſsione ad dexteram Patris ,
Chriftum etiam fecundum humanitatem à momento conce
ptionis ſuæ potuiffe effe vbiqueb , poft refurre &ionem autem b Concerdra
reuera & te fa &to fuiffe vbique .Quorſum enim illa facræ Scri . pire
Schmdiidir 16.t
prof ora
pturę teftimonia ,quæ ſecundum proprium & planum ſenſum Chrifti.
abſentiam Chrifti,velcertè id quod cum abfentia aliquo mo
doconiun &um eft,puta motum localem ſignificant,niſivto .
ftendant Chriſtum aliquando ſecundum humanitatem in ali
quo loco non fuiſſe ? Vt eft illud Ioan.c : Venit Iefus ianuis clauſis c loan.20 .
Eftetit in medio. Et illudd : Accedens Ieſus is dixif exs ,pax vobus . d Marth.as .
İtem é: Etintrauit cum eis. Etf: Reliquit Indeam .Rurſus8: None- floLuc. an.24.
1

4.
ram ibi.Sic etiá poft reſurre&tionem illud Angelib : Surrexit non gloan. It.
ofthic.Quomodo ergopoft refurre & ionem eſtvel fuit vbiq.? ŘMarc.16.
LXXVII . Sed eludit hæc Schmidelinus diftin &tione qua
dam viſibilis & inuiſibilis præfentiæ Dei , quali Chriſtus tunc
non fuerit vel neque iam ſit vbiq; viſibiliter, ficut & nos Ča
tholici dicimus hæc loca non tollere inuifibilem eius præſen
tiam in Ecclefia. Sed hæc diftin & io gratis datur, namex dia
metro pugnat cum do&rina ſanctorum Patrum,qui illaloca
fimpliciter exponunt & non agnofcunt Chriftum manerein
uiſibili modo & tantùm viſibiliter tranſire.Immò hoc tranſi ..
re de loco ad locụm opponunt ei quod eſt vbique,& indè pro.
bant Chriftum hæc feciſſe quatenus erat homo non quatenus i Athan,in die
Deus,quia Deus ſemper manet idem & vbique. Ita Athanafi- fpur. contra 4
us : Eius,inquit, eft ire& redire qui aliquibus locorum ter- isum
Gerba;fuper illa
minis circumſcribitur, & eum in quo erat deferens locum , vt eum, .
ad eum vbinó erat veniat.Et Gregorius Nyſſenus k : Qui dicit k Greg.Nyllen.
vado,localem diſceſſum ſignificat.Et paulò pòft:Quod autem Eunom
Tom.2.. contra
per omnia graditur & in omnibus exiſtit, & omnia continet ,
E 3 non
 DISPVTATIO NI S.
non habet quò diſcedat, eò quod à diuina plenitudine nihil
Ambr. defide ett vacans.Similia Ambroſius in hanc fententiam habet ".
6.2.1ap.4, LXXVIII. Prætereà ita dicitur, Chriſtus mutare locum vt
dicatur non eſſe hic,ſicut Angelus reſpondit mulieribus: Sur
rexit non est hic; quod de viſibili præſentia non poteft fimplici
ter accipi,ſed quod omnino non fit hîc , aliàs non videretur
verú dixiſſe, Sicut ſi quis demonftrata Euchariſtia ,etiali Chri
ftus in illa non fit viſibili modo , nemo tamen rectè dixerit :
Non eft hîc Chriſtus. Ita ſi erat Chriſtus in ſepulchro inuifi
biliter,non poterat dicere nó eſt hîc. Addeadhæc quod nun
quam auderemus nos dicere, Chriſtum efle in Euwia cùın
iam ad cælos aſcenderit, niſi apertè Scripturæ nos docerenç
Chriſtum eſſe in Euchia , nam contra Scripturas manifeſtas
non eft excipiendum niſi per Scripturam , ſed non habemus
Scripturam quæ dicat Chriftum effe vbique ficut habemus
Scripturas quæ afferunt Chriftum ręceſsible ab aliquo loco &
& proindè vbique non eſſe .
LXXIX. Ex quo yidere licet,quàm falla finthæcgrata dx.
moni placita Se & ariorum , & quàm multa abſurda ex illis ſem
quantur.Sienim cælum nó loco, ſed maieſtate definiendúeft,
vt hiipfi Vbiquitarij volunt, ergo antequam Chriſtus aſcena
derat ad cælos iam aſcenderat,nam gloriam ſuam habuit poft
reſurrectionem ante aſcenſionem ſuam . Quod verò viſibilem
aſcenſionem vocent tantùm ſpectaculum externum per dia
{penſationem & condeſcenſionem Chriſti fa & um : Ludung
cum Scriptura , & reli&o yero ſenſu allegoriã ſequuntur nuſ
quam vllo Scripuræ loco explicatam , & fimulationem indu
cunt in myfteriis Chrifti & Manichæam Phantaſiam ; ſic enim
liceret etiam mortem Chriſti, natiuitatem & refurre & ionem
allegoricãs exponere. Scriptura autem tam diſertè loquitur
Pfal.67,
demutatione loci vt clariusnon poſsit. Vtb : Aſcendiftiin al
tum . Item : Pfallite Deo qui afcendit fuper cælum cæli ad Orientem .
:Ephefoto Rurſus : Quod autemafcendit quid est niſi quia & defcendit in infe
riorespartes terra .
LXXX . Prætereà, fi aſcendere ad cælos eft ingredi in glori.
am & maieftatem , ergo venire ex cælo erit deponeremaie
ftatem ,
 CAPVT QVARTV M. 35
ſtatem , ſed legimus Chriftum venturum ex cælo ad iudicandum *, Attor, t.
ergo tunc deponet gloriam quodeft cótra Scripturam 6:Cùm bMatth.zs.
veneritFiliushominisin maieftate fua.Deindè ſi cælum ſignificat
gloriam , maieftatem & confequenter vbiquitatem , fequere
turquod Chriſtus aſcendiſſet ſuper omnem gloriam , maie,
ftatem & vbiquítatem , quia non tantùm dicitur ad cælosa
fcendiffe ,fed etiam ſuper omnes cælos.Denique etiam exhac
vbiquitate ſequeretur quod Chriftus natus fuiffet antequam
eſſetextravterum matris, & iam natus adhuc eſſet in vtero
matris . Ex quo ſequitur non fuiſſe veram natiuitatem ,fed ap
parentem . Neque ſatis eſſet dicere quod habuerit quidem ab
incarnatione hanc maieftatem , fed quod illam occultauerit;
nam ſi ex vnione fequitur iſta maieſtas, non poteſt non ineſſe
illi,fa & a vnione, ſiue fit natus, fiue non natus.
LXXXI. Ceterùm, cùm corpus Chriſtiverè fit quantum &
materiatum , membraque habeat certo ſitu & loco diftin & a,
neceſſe etiam eft illud in aliquo loco eſſe viſibili & corporali
modo;atvbieſt ſi in cælo non eft? Eft autem planè abſurdum
quod dicit Brentius quod corpora glorificata non fint ani- c Brent. in re
malia amplius,fed fpiritualia, & ideò non mutenturloco,nec cognitionibus
circumſcribantur quantitate, hoc enim eſſet ex his corpori- palotsto
bus quaſi Deum quendam facere qui nihil mutatur. Proinde
re & è aitAuguftinus dilla verba Apoſtolie: Seminatur corpusa- Ang.Tom.s.
nimale.furget ſpirituale;noneſſe intelligenda quafi corpus in ſpi- defide Symbo
ritum vertatur, quia & nunc corpusnoſtrum quod dicitura- elCor.ls.
nimale, non eft in animam verſum & fa & um anima ; ſed dici
tur ſpirituale, quia cæleſti habitationicoaptabitur & fragili ,
tas omnis atque labes terrenain cæleftem Itabilitatem & pu
ritatem mutabitur.
LXXXII. Neque verò eft quod uniretur Selneccerus,vbi fit
& quo loco Chriſtus collocandus refpe & u antipodum. Vbiz
cunque enim ſit in cælo,ſemper ſurſum eft,nam & ipfum coe
lum Curſum eſt. Pulchrè autem de hacre nos inſtruit Augufti
nus,cùm aitf: Vbi & quomodo fit in cælo corpus Domini-fang. Tom.s.de
cum , curioſiſsimum & ſuperuacaneum eft quærere,tantum- lv Enchyria
modò in coelo effecredendum eft. Items: Non eſt fragilitatis docap.6.
E 4 noſtra
 DISPVTATIONIS
!

noftræ cælorum fecreta diſcutere, ſed eſt noftræ fidei de Do

minici corporis dignitate ſublimia & honeſta ſapere. De ipſo
loco & ſitu Chrifti in cælo, ſupra noftram ſententiam poſui
a Num , 60 . musa.

LXXXIII. Finem faciemus,fiprius nonnulla exiis,quæ ab

iſtis egregiis ,ſcilicet, vbiquitatis feu maieſtatis Chriſti defen
foribus ad ftabiliendam ſuam hæreſin obiiciuntur,confuta
b Schmidel,af. uerimus.Acinitiò quidem eſtargumentum Schmidelinibex
fert. 21. Et in facris Scripturispetitum.Nam apudD.Paulum legimus : In
ſua apolog.pag.ipſo,id eft,inChriſto,inbabitatomnisplenitudo diuinitatiscorporali
21.

c Coloß.2. ter, Et ibid . In quofunt omnes thefauriſapientia & fciétia Dei abfcon .
d loan.3 .
diri.Item d:Chriſtodaturſpiritusnõ ad menfuram : ergo datur eiita
vtſimulſitimmenſus, infinitus, omnipotens ratione huma
nę naturæ: Sed reſpondetur negando fequelā ,hoc enim folùm
habetur indè , quod in Chriſto ſit diuinitas non vtin ceteris
San& tis tantùmſpiritualiter aut per gratiam ,nequevt olim in
templis manufa & is vmbraliter vel per vmbram quandam
(huic enim paulò inferiùs in eodem capite opponitur corpus
c Vode Aug.in Chriſti, cùm ait legalia eſſe vmbram futurorum .) ſed cor
epiftola ad Dar poraliter verè & ſubſtantialiter, & hoc ratione vnionis perſoa
danum ,
nalis,ex qua factum eſt, vt Filius Dei verè ac perfe &tè eſſet ho 1

mo, & homo Chriſtus verè & perfe &tè eſſetDeus,eiusq ;cor
pus verè eſſet corpus Dei.
LXXXIIII . Sunt item in Chriſto omnes thefauri fapientia Oy
fcientia Dei, vt fecunda au&oritas habet,& quidem corporali
ter;nam ſiloquamur de fapientia illa infinita quæ eft Deo pro
pria ,vtique eſt illa in Chrifto, & quidem corporaliter, quia eſt
in Chriſto ipſa quoque diuinitas corporaliter, quia fapientia
diuina ſeu ipfa diuinitas corpus humanum in ſuam perſo 1

namverè aſſumpſit,itavt iam hoccorpus verè poſsit dicicor

pus fapientiæ diuinæ vel diuinitatis. Quod fi defapientia &
ſcientia creata , itemde ſpiritn infuſo loquamur , ſenſus iſtorum
locorum erit , quod Chriftus homo habuerit fpiritum , fapi
entiam & gratiam , non ita ficut ceteri San&i ad certam mena
furam parcè & particulariter, fed copioſiſsimè & vniuerſalis
ter,
 CAPVT QVARTVM .
ter, itaveea dona iniyniüerfum genushomiñomredundarét,
de plenitudine enim eius omnes accepimus.Tertius veròlo ,
cusingelligitur apertè de communicatione diuina & æterna,
& ideò ex hoc & fimilibus locis Patrescolliguntdiuinitátem
Chriſti, non Schmidelinicam , fed verè confubftantialem Pa
tri, quanquā & ad humanitaté referripoteft modo iam expo .
ſito. At planè ridiculum -eftomnia velle tribuere humanitati
quæ funt Chriſto tributa ; fic enim humanitas effet confub .
ftantialis Patri, & geniça ab æterno , quia hæc omniaChrifto
conueniunt.
LXXXV. Huiuſmodi eft etiam argumentum Brentij“, qui a Brent.lib.de
ſuam ſententiain probat ex illo Matth.bData estmibi omnis po- b Massh.23.
seſtasin cælo & in terra:Quæverba ille de humanitate interpre .
catur , quaſi humanæ Chrifti naturæ communicata fit omnis
potentiaaliæque proprietatesdiuinę.Nos quidem non negam
mus Chriſto ſecundum humanitatem ,fiue quatenus eſt hoc
mo,datam omnem poteſtatem in cælo & in terra,illumq; ham
bere omnem iudiciariampoteſtatem , omnia regna, & domi
nium ſuper omnesres creatas, & hoc meruiſſe libiſua humi.
Jitate:non tamen indèfequitur, ergo eft vbique omnipotens,
&c. Huiųſmodi enim loca cum exceptioneintelligendaſunt,
ficut ipſe quoque Apoſtolus ſententiam illam generalem re
gij Prophetæ “: Omniafubiecit ſubpedibuseius,aftrinxit dhis ver- ds.Corpis.
1/418,
bis : Cùm autem , inquit ,omnia dicat ſubie &ta ſub pedibus
eius, fine dubio præter eum qui ſubiecit eiomnia . Quod fie
nim abſque vlla exceptione ſunt intelligendæ eiuſinodi yni
uerſales locụciones , dicendum etiam eſſet,D.Paulo omnem
fuiſſe poteftatem conceſſam , cùm ipſe vniuerfaliter quoque c Roms.
dicat : Omnia poffum in eo, qui me confortat.
LXXXVI . Prætereà argumentantur ex illis Scripturæ lo
cis , vbi Chriſtus dicitur iam ſedere ad dexteram Patris; ergo iam in
plius quoque humanitas æquali gaudet omnipotentia & om
nipræſentia cum Deo Patre; nan ytBrentius vultf, federe ad fBrentiu inere
dextera Dei Patris ,idemprorſus fignificat atq; coelum & tere cognis.pag. 149.
rāimplere , & omnia coràm , id eſt ,cæleſti modo gubernare.
Sed
 IONIS
38 DISPVTAT
Sed fciendum eft ,ſedere ad dexteram Dei in articulo afcena
fionis, quando de humanitate intelligitur nihil aliud eſſe, quá
habere illam fummam beatitudinem quæ humanitati Chriſti
. Aug. Tom.s, debetur, & accipere illam iudiciariam poteftatem & domini.
de Symb.cfide
cap.7 Tom .. um ſuperomnescreaturas “ .
deSymb.ad Ca.
techumenos lab.
LXXXVII. Patres tamen quandoque hæc loca exponere
1.cap.4 folentde Chriſto ſecundum diuinitatem , & tunc illi parem
cum Deo Patre maieftatem & gloriam tribuunt, atqueex ſef
o Cyril.incap. fione ad dexteram coæqualitatem aſſerantb, ſicut & Apofto
23.Lechien lus cùm probare vellet diuinitatem Chriſti, citat illud Pfal
so ad Neophy. miſtæd, dicens:Adquem aliquandoAngelorum dixit,ſedeà dex
tris meis, & c. At cùm ad humanitatem huiuſmodi locarefe .
Heb.i.
d Pfal.1o9.
runt,nunquamęqualitatem aſſerunt maieftatis,ſed excellen
tem ſuper omnes creaturas beatitudinem & poteftatem , ita
yt ei tribuatur primus poft Deum locus in cælis.Et quia hanc
maieſtatem fecúdum humanam naturam primùm poft mor
tem & afcenfionein confecutus eſt ,ideò Scripturæ nunquam
tribuunt Chriſto hanc dexteram niſi etiam poſt mortem &
e Ephefos. aſcenſionem . Vt patetex Apoftoloe: Reſuſcitans illum à mortuis
fHcb.la
& conftituens ad dexteram ſuam .Item f: Purgationem peccatorum
faciens,ſedet addexteram maieftatis. Idem multis aliis in locis hama.
betur.

LXXXVIII. Adau & oritates verò fan & orum Patrum ,qui
ea quæ diuina ſunt in Chrifto ipſius etiam humanitati viden .
tur tribuere , adeoque dicere carnem Chriſti effe deificatam ;
reſpondendum eſt , illosnon femper ad amufsim regularum
Diale & icarumlocutos fuiſſe , aliquoties enim in Incarnatio :

nis myfterio abſtractum pro concreto vſurparunt,hoc eft hu.

g VideAthan. manitatem
in Orat.deDesa pro homine , ficut etiam è contra concretum
para. Cyrillum pro abftra & o, verbigratia, hominem pro humanitate,vt cùm
in epist.z.ad paſsim dicunt à diuino Verbo hominem aſſumptum eſſe ,
Succeffum.De cùm propriè loquendo non homo, ſed humanitas aſſumpta
shod.fidei,ca.11.fit. Re&è igiturcùm à ſan & a Synodo, tum ab aliis Patribus
Auguft.lib.Dedeclaratum eſt ,non ideò dici aut carnem Chriſti deificatam ,
agoneChrißowoaut
,
diuinitatem Chriſti incarnatam , quod vel caro in diui
nam,
 CAPVT QVARTV M. 39

nam , vel diuinitas in humanam tranſierit naturam, ſed quòd

fecundum hypoſtaſin,velſubſiſtentiam caro realitervnita
ſit Verbo, & Verbum realiter vnitum ſit carni, ita
vt caro Chrifti verè fit caro Dei.

LAVS DEO , VIRGINIQVE MATRI,

ET SANCTAE BARBAR AE .

Diſputatio hæc de Chriſti deſcenſu ad

inferos , & eiuſdem ad cælos aſcen
fu , eruditaacdigna prorſus mihi vi
deturquæ typisexcudatur:

GREGORIVS de VALENTIA So.

cietatisI E s V,facultatisTheologice
protemporeDecanus.

Bayerisch
Staatsbibiloinen
1
V. Aumann
uchbinderei
04. JUNI 1996