This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
2 10

214
404
ドイーターマ
‫سن کر‬

‫سخ‬
 .
9
)
 DER 18973
HISTORIA
Hæreticorum , & Hæreſum
ANTE A INSCRIPT A 273
LUX FIDE I ( 09 )
SE U 1341
DIVUS THOMAS
DOCTOR ANGELICUS,
OMNIUM ERRORUM ANTE VITAM ,
in vita , & poft vitam ad hæc uſque tempora ab incu
mabulis Eccleſiæ exortorum tenebras e Literis Sacris pro
Aligans, ac prædebellans ; cujuslibet ſæculi ERRORIBUS
præfigitur ERRONUM vita hiſtorice dedu a : Accellit
ſingularis Diſertațio adverſus modernos Sectarios ,
AUTHORE F. FRANCISCO V A N.RANST
Sar. Ordinis FF. PP. in Alma Univerſitare Lovanienfi
S.T. Licentiato , ac Studii Generalis Antuerpienfis Regente,
EDITIO QUINTA VENETA ,
Appendicibus fuo loco pofitis illuftrior , & Præadamitarum
Hiſtoria nunc primum Auctior ,

ORA

VENETIIS , MDCCLXXIV .
APUD LAURENTIUM BASILIUM .
SUPERIORUM PERMISSU , AC PRIVILEGIO .
>
 (

..
 A
EC
OT
101

AMPLISSIMO DOMINO

MO O
L
H
D. JACOBO HACHE
Celeberrima Abbatiæ Villarienſis S. Ordink TA
Ciſtercienſis Præſulis Digniſſimo, Ordi IN
S
num Brabantiæ Deputato ,
Toparche in Tbil , Torembaisales Beginnes, Melleriy S. Maria,
Sccoten , Horft, s. Job in Goora Oc.
UB cujus aptius auſpiciis , quam fub tuis , vir AM
SUPLES
PLISSIME ,, liber hic continens Errores omnes ab in
cunabulis Ecclefiæ hæc tempora Doctorem
, ad uſque per
ANGELICUM , profligatos , in medium prodear ? ſcilicet
.

ubique præclarum Lerema tuum Forriter , 6 Suaviter cum

THOMAM , AQUINATEM ; tum &vitam Amplitudinis
tuz repræſentat . Nonne THOMAS Fortitero Suaviter
infinitas expugnavit Hæreſes ? quanta ejus in ſcriptis emi.
cât ſolidiras , modeſtia , fuavitas ! nonne illuſtres illae pre.
rogativa vel ipfis adverſariis laudem extorquent ? fed quam
egregie hoc in Te Lemma exprimis ; vos appello te &ta ,
& Delubra Villarien Gia · Nosne illic in Te effulfit Rega.
laris vitæ obſerýantia , mira in Deum pietas , fingularis
erga omnes comitas ? io quocumque, caſu inconcuſſa animi
fortitado ? nonne e nutu Superiorum pependiſti ? his fane
aufpiciis, & condebas Lemma , & Abbatiali præludebas di.
gnitati : nullus enim rečte præelle, novit , qui non fubelle
didicit. Quid tuam .memorem in agendo dexteritatem ? quid
recenfeam calamitofffinis , difficillimiſque temporibus tenta.
tam , led, non labefactatam prudentia'm ? In fervente, rerum
5

æſtu,mens ſtabat erecta 7 immota , fui fecura , eventuum

1

, & præfentium , moderatrix : . Quis,

exploratrix futurorum .
non ſuſpiciat in medio bellorum turbine tuam in Scooten
villa adminiftranda Induſtriam dum Mars omnia quaſlat,
peſſumdat , evertit , tu ornas ædificia , feris Arbores , in
gratam terram fubigis : pacem nactus e locis , inamenis &
incultis hortos eruis Semiramis , Antuerpienfis agri deli
ciss ;
cias, folitudini facros , fepofitarum curarum receptacala
9

Certarunt hic inter fe , & Induſtria , & affabilitas , quz

Summos , Medios , Infimos, tenaciffimo ribi amore agglu
ita ut nova quadam Metempſychofi omnium in Te
animi transformati eſſe videantur . Quod ex his pro com.
miffo tibi Grege non augurer ? qua non dulcedine , quo
non amoris illicio ſubditorum nectus pectora ? ſcite proinde
binos tibi Agnos adſciviſti: ne vero Manſuetudo deſpectui
lit , binis armaſti Leonibus : hos reformident , ſi qui forent
virtute degeneres . In Arca federis Moyſes Manna re
condebat , & Virgam , Clementiæ utique , & juſtitiæ Sym.
1

bola . Hæc in ſe continent argumenta tum Agni , ' ium

Leones tuiGentilitii . Accedit , quod & Aſciam (HACHE )
nomine tuo præferas . Quemadmodum hæc in Arboribus
luxurantia fcindit ligna , pt reliqui fructum Rami produ. 29

cant , ita & in Grege tuo prælto es , ut omnem ſuccidas >

amputes , convellas, fi quis oriatur , abuſum , Quo me ,

quo rapis , Patria? nonne Te eximia hæc virtutum orna
menta impulere . ut A BBAS Villaríenſis Ordinum Braban
1 x Deputatus conſtitueretur ? {cilicet pro Patria excuba
bune Leones, per Agnos reluctantia Reip. Saluti pectora
clora emollientur , Pergerem , ſed ecce innata tibi 'Mode
Nia promerita Gfit Encomia . Pareo imperanti : apud Te
fane virtutis Laus eft Aftio . Virtutem amas , non laudes .
Atque eft tua laus eft maxima .
Suſcipe igitur opus hoc ſpoate lua in Patrocinii tui lic
num convolans, meque egregia , qua omnes , noftrumque
præſertim Ordinem ( quem tenerrime diligis ) complecti
Coles, benevolentia profequi non dedignare . Ita ex animo
atur , & ſeiplum Amplitudini tuæ Dedicat , conſecrat,
devovet
AMPLISSIME DOMINE ,
ବ ay

UL

Veftre Amplitudinis
obfervantiffimus. Famulus d
Fr. FRANCISCUS VAN -RANST Ord. Præd. el

dh
PRÆ e
1

P R E FATI O.
0 rid
VIC eft. Jam dudum Doctor Angelicus omnium audiit pro
STAAigator, & prædebellator Hærelum , ac Errõrum S. D.
Apoftolicam Ecclefiam ( Pius V. ) infinitis confutatis Hereli
bus illuſtravit : & Paulus V. Hujus fcriptorum Clypeo miija
taus Ecclefie Hereticorum tela feliciter eludit . His accedir
inter alios Jacobus Florentinus Ord. Min . Pref.in Opus Rai
neri de Piſis . Diſpoſitions, inquit , fummi Dei fu &tum elle
recr ; it' noviſſimis diebus, cum nulla fere mirabilium rerung
opera coruſcarent, hujus viri ( S. Thornæ ) doétrina profundiſſi
mis ec validiſſimis rationibus præmunita clarefceret, per quam
Ecclefia Hereticorum preliae quondam exorta , Cimpofte.
rum oritura repellere poffet . Quifnam error per exm illico non
eft extinétus aut quis novus fidei oppugnaror acceffit , in
quem non prosinus jusula Catholici ſui Dogmatis cortorferis ?
Hæc , iiſque æquipollentia millies e Cathedris, pulpitis ,
libris certatim eftura funt in Thomam Aquinatém encomia :
ſed ani per fingula probatum eft ſæcula , eum fuiſſe Hærelum ex
pugnatorem ? an Error quilibet cum S. Præceptoris do & rina col
jatus eſt ? demonſtretur ģ ajebat nonnullus, hæc Elogia non
folum in genere , ſed in fpecie Doctori poſſe aptariAngelico .
Hoc igitar in præſenti demonftrandum fufcipio. Hunc iv fi.
nein cuilibet Errori ſublernere conatus fui D. Th. Authoritas
tem omnis Hæreſis ante vitam , in vita , & poft vitam exor
te e Literis ſacris peremptricem, ac præfuffocatricem . Si nova
nafcantur monftra,arma fibi Thomas lais in fcriptis refervat ex
pedita , quibus illa Herculis initar monftrorum domitoris ene
ctt. Si velutHydra redaſcantur , eapita excidet , & conteres
nemquam amplius tepullulatura . Sed profana hæc faceſſant ,
Aquinas eſt alter Angelus , qui percuſſit in caftris Allyriciani
centum octoginta quinque millia , 4 Reg. 19. Eft alter Sarno ;
!
qui plures occidit moriens , quam ante vivus oceiderdi . Juin
16.In nupero Opuſcula noltio ( coi titulus Veritas in medio )
D. Th . utrumque extremam , Laxitatem ; e rigorem Baju
>

sifmum ,infelicem Janfenii Pensadem , & famoſas proportiones

101. Queſneliana Damnatarum in Bajo , & Jungenio afferrid
nam renovatrices prædunnavit ; ab illis modo ad dogitara Su
& ariorum , & antiquas , torque a fæculis profcriptas me conver
7
10
 vj ,
to hærefes , ut ſcilicet omnino pateat , Doctorem Angelicum
fuiffe cunctorum plane errorum , quorum Authores vel gremioEc.
clefiæ im nortui,velextra 'illam extine lune prædebellatorem .
Quim felix proinde ibisforet , fi una D. Th. doctrina ubi
queubtineret illud lane terventiſſimiſunima defideri elt ; eo
& in altero collimavı!,' & in hoc colimat libro quaiiſrumque
Tabor meus . ' Eminentiffimus Palavicinus infignis S. J. Theolo
gushæc olim in tcriptis protulit . Aquinate , inquit , tantopea
re'nunc dele&tor, at pixilium ? Scholaſticis diu "terumfine fa.
ftidio : non quod in cæteris multa non mveniam oppido pulchra,
jedaliu longe pilchiora me inventurum fuiffe intelligo, li di
vo T home tempus illud imperdilem
Cæterurn ver quælibet fæcula Erroribus præfigendam eſſe du ནད

xi Erronuin vitam cum ob connexlonem mutuam inter ſe, rim

t
quod Theologo perutilis lir hiſtorisë EccleGalticæ præfertim hæ
reſes concernentis notitia . Onnibus in promptu non ſunt in
geocia illa Buromi, Spondani , aliorumque yolumina : hic in
>

Epitomen contracta funt, quæ unique ab iis fuſius pertractantur.

Ads. Prima fæcula adhibui Epiphanım , Ireneum , Augu .
1

Hinum , Clementem ' Alexandrinum Terrullianum de præ

( criptionibus , Phliaftrium , Theudurerum , Eufbium . Ad 6 .
Baionium . Ad 7. 8. Joannem potiffimum Damafcenum , &
Baroxium . Ad fequentia præcitatum Baronium , Spondanum ,
! Itoricos
aliofque caftig-. tiores # Ad '17 . Guvlterium S. J.
Moreri , Modernoſqie aliqunt : ita ut de veritate hiſtoriæ , &
9

Errorum prudenter dub tari nequeat .

Porro præcipuos tantum recenſui Errores, tum quod in multis
Hæreticis ( licet yario 'rempore extiterint ) conveniant, tura
quod alias in infinitum quodammodo fuffer procedendum ?
Hinc cæteras non 'memoro propofitiones Antonii de Dominis ,
de qua pag 346. Pleræque enim illæ VVicleffi , Hulji, Seits
riorumque fuis refutata locis retricant Dogmata . Vid. Bail.
rom . 1. Conc .
Fruere igiturhoc opere , Lestor Benevele , in quo fi quid
3

acrimoniam quandam ( quam prorſusaverſor) præ fe ferre vi.

deatur , id ex animo rejicio , & retncto . Ama veritatem a
Thoma ſignatam .
thoMas LUX CLara fiDel .
PRÆ
 1
vij
IN DE X ERR ON UM
PER SÆCULA DIVISORUM ,
Errones Sæcull I. Praxeas.
Simon Magus. Pag.1 Hermogenes. ibid .
Mienonder. Scleucus. ibid .
Saruminus , ibid . APPENDIX .
Balides. ibid . Lucanus. 39
. Hymençus, Nazareja ibid .
Nicolaite. ib . Secundus. ibid .
Wieland Nicolaus Diaconuseiro Colarbafius.
hereſi Nicolaisarum .
*Marcus. ibid .
ibid .
Cerinthus. 8 Heracleon . ibid .
Ebion. ibid . Hydroparaftark. ibid .
APPENDIX. Alogi . Lucianus. ibid .
Thebutes . 16 Artemon . 40
Cleobius , Dofitheas , Coriheus , 6 Erroncs Sæculi Ilj.
Malborieus. ibid . Tertullianus. ibid .
Alexander Errarius . ibid . Arabici. 41
Diotrephes. ibid . Valefiis ibid .
Errones Sæculi II. Origenos. ibid.
Helceſeise , quorum Paser Elxai.ib. Novatus.
Gnoftici. ibid . Novarianus, 43
Adamise . 18 Rebaprizantes . ، 46
insisadic . ibid . Apoftolici 5, di&ti etiam Apota &ti. ib.
Cerdon . ibid . Noerus . 47
Marcion . 19 Sabellius. ibid .
Apelles 20 Paulus Samofatenus. ibid .
Valentinus . ibid . Scythianus. 48
Cainani. 10 Buddas. ibid .
Ophise. ibid . Manes.
49
Sashiani. ibid . Hierax Pater abftinentium . ibid ,
Prolomeus. Ibid . APPENDIX ,
Archonsici. ibid, Angelici. 64
Florinus. ibid . ' Beryllus, ibid .
Blafus Dux Quartodecimanorum , Errones Sæculi IV .
ibid .' Donatine . ibid .
Tarianus Pater Encratiftarum Eorumfuror in res ſacras. ibid ,
Aquariorum , 22 Circumcelliones . ibid.
Severus. ibid . Progrefus Arianiſms.
Monsanus. Semiariani. 71
ibid .
73
Catapbryges. 23 Çollusus, ibida
Proclus . ibid . Aetius. ibid .
Arsotyrite . ibid . Bunimius. ibid .
Pepuzjani . ibid , Merangiſmonisk.
Aſcodrogire. 73
Patralorinchita . ¡bid, Theophronius, ibid .
24 Eufashiusa ibid .
Berdeſanes. ibid . Audeus.
Theodotus Coriarius. 73
ibid. Photinus . ibid.
Theodotos Argentarlus Dux Mel. Macedonius . 73
cbiſedecbianorum . ibid . Apollinaris. 75
Mit
 Index Erronum .
Millenarii , íen Cbiliafte. 76 Monothelite . 13E
Aerias , ni 77 Armeni, 132
Meljizia , ſeu Euchite , Precato- Illorum unio in concilio Florcnii .
res ,> Enthuſiaſte, Saccophori. ib . no . 133
Collyridiani ibi . Relabuntur in errores. 135 •
ibid . Gnoſomachi. ibid .
Nudipedes. ib.
Priſcillianus. 78 Ethnophrones.
H :/ viidius Antidicomarita . 79 Cbriſtolyte. 136
ibid . | Parermeneute . ibid .
Jovinianus. 79 | Occaſione illorum agitur de le &tione
Rhetorius.
Paserniani. ibid . Sacre Scripture , 6 ponilina ob
APPENDIX. jectio Patris Qneſnel ſalvitur. 144
94
APPENDIX
Ajlerius. ibid . Heicete, ibid .
Accius. ibid . Chazinzarii. 140
Troglodise. ibid .
pijtarii . 95 Tbnetopſycbite.
! 1892 . ibid. Tbeccatagnofte , ibid.
Timoracus. ibid . Lamperiani. idio.
ibid . Errones fæculi VIII.
Biofies. ibid .
HD ibid . Agonyclite.
96 Iconoclaſts. ibid.
Lucifer. Leo Iſaurus. 146
Errones Sæculi V.
ibid Conftantinus Copronymus. 148
Tisilanius,
Vii : ius 1 : 27.7. 97
ibid.
ilChriftia nocategori.
249
ibid .
Aslimni. Adalbertus Gallus Go Clemens
7 : 3 : yx Morſuetenui. 93
Scorus . ibid .
ibid .
P : 37 25 Felix Urgelitanus , & Elipandus .
Eils 2:C . Caffius. 98
10o 150
7::!:28:45 APPENDIX.
102
Semipelagiani, Pauliciani . 152
Nefiorius. 104
Euryches . 106 Errones Sæculi ix .
ibid Sergius. 154
Diofcorus, Claudius Taurinenſis. ibid .
Espris. 107
Thiota pſeudo propheriff3. ibid. 1
Petrus Fullo. 109
109 Goshefcalcus. ibid .
Illorhali
Acep .
um Pater Severus . ibid. ! Photius. 156
Jacobi! e a Jacobo Syro. ibid . Sæculum X.
Xeraias. ibid . Nulle hoc fæculo fuorunthereſes per
APPENDIX. fingularem Dei providensiam . Ob 41

12.1 connexionem fchifmaris , Údo.

Secundinus .
Prædeſtinatiani.
Erroras Sæculi VI .
ibid . 1 Etrine Phosii hoc ſeculo fractatus
de erroribus Grecorum . 165
125 Michael Cerularius renovator Schif
Palibiles. maris. 166
Inpaffibiles. ibid
127 Unio Ecclefie Grece cum Latina in
A3 :10154. Concilio Florentino. 170
Joan nes Philoponus Author Tri.
1 28 Grèci redeunt ad vomitun . 172
teisayum . ,
Ca...obabdita Damianifte , Te . Mifera modo facies Græcie. ibid .
Errones Sæculi XI .
tikdire , Petrite, Paulise.ibid .
Errores Sæculi VII . Heribeydus , O Lifojus. 119
175
Makamsih
fullfi
ibid . Berengarius.
odii Turcarum in Chriftia. Simoniaci. 373
id .
30 Reordinanses. Novi
 Codex Erronum . ir
Novi Nlcolaite . ibid . Errores Seculi XV.
Ineeſtuoſi.
Todetchinus ,
79
1
Joannes Hus .
Joannes Venetus Hieronymus dc Praga,
358
259
Simoniaci palliati. ibid . Jacobellus Mifnienſis. ibid .
Vecilo . ibid . Petres Dreſdenfis. ibid .
Roſcelinus. idid . Hiſtoria Joannis Hus. 260
Errones Sæculi XII . Hiſtoria Hieronymide Praga. 269
Durandus de Waldach . 186 Inter Hulosas eminens Thaborite
Bongomoli. 189 Duce Ziska. 269
Tancbelinus. ibid . Nicolaus Galecus Thaborita . ibid .
Pirrus de Bruis. 187 Orebitæ Hulicarum altera proge
Henricas Petro bruſianus. ibid . nies . 270
Petrus Abailardus. ibid . Bedri cus illorum Ductor. ibid .
Arnaldus de Brixia . 190 Joannes Roatius. ibid.
Gilbertus Porretanus . 191 Joannes Bchaim Tympaniſta. ibid.
Eon . 192 Profligantur Huſfire , reconci .
Apokolici. liantur Ecclefia .
ibid . 271
VValdenſes . Di&ti etiam Patareni , Adamite Duce PiKardo. ibid .
Cathari, pauperes de Lugduno.193 Parus Oxomenſis. ibid .
APPENDIX, Hermanus Rusſvich. 272
Marlius Paduanos. 205 Errones Sæculi XVI.
Barulenſes. ibid . Lutherus. 284
JoachimAErrones
bbas. ibid . Lutheri hiſtoria. 286
ſæculi Xlll. Lutheranis 294
Albigen fes . 206 Phil ppus Melanchthon Peter Mob.
Illorum hiftoria . 207 lium Lutheranorum , Confeſsioni.
Almaricus . 210 parum Adiaphoriftarum , feu
David de Dinando. ibid . Indifferentium . ibid .
Guilielmus de S. Amore . ibid Flaccus Illyricus Rigidoram Lu
Illius bellum adverſus Religioſos, theranorum Coripheus usi o
prefertim SS. Doétores Thomim , ſubſtantialiſtarum . 255
Bonaventuram . ibid. Nicolaus Amſdorphiús. ibid .
D. Thomas moritur anno 1974. 211 Georgius Major. ibid.
Joannes Petrus. 212 | Joannes Agricola parens Ansino
Prairicelli. ibid . morum . ibid .
us or
Gerardus Segzrell Aush pſeudo- Andreas Opander. 206
Apoftolorum ibid . Franciſcus Stancavius. 297
APPENDIX . Andreas Muſculus ibid.
Ad hoc seculum referendi videntur foannes Byensius Paser Ubiquita .
Albanenfes, recenſendi ſcilicer in . ' viopun . ibid .
ter Albigen fer. 226 Joannes Sponeborgus. ibid .
Errones Sæculi XIV . Gaſpar Suuenckfeldius ibid.
Dulcinus , Margarita . ibid . Anabapsiffé 298
Beguardi , & Beguing. Ibid . Nicoltus St. Kius . ibid
Joannes de Poliaco. 288 Thomas Munizerus: ibid .
VValtherus Lolardus. ibid. i Joannes Matthias. jaid .
Ceccus Aſculanus. ibid. Joannes B.coldus Sartor Leidenfis .
Flagellantes. ibid . 299
Beyzboldus de Rorbach . ibid . Obſsdio Monnferienfis , seeppll
B271 bolemaus J anovezius. ibid . cium Joan. Leidenfis . ibid .
Turlupini ibid. Knipperdolingus Joannis in fuppli.
Joannes VVicleff ibid . cio Josius. 300
Wicleffiſmi biftorla. 232 Menonite. ibid .
David Anaboptifini jot
Anh
 Index Erronum .
Anabaptiftarum ſpecies . ibid. Edmundus Richerius. ***
Clancularii , {cu hoyen fer. ibid, APPENDIX .
Demoniaci. ibid. Prendamise . 340
ibid . Erroncs Sæculi XVIII.
Sabbatharii. ibid . Pierife, 343
Communia habcntes. ibid. Novillimafe &taa cujufdam viſion arié
Cendormientes .
ibid . in Gallia . ibid .
Ejulantes.
Sacramentarii . ibid . Differtatio fpecialis adverſus mo
ibid. dernos Sectarios. ibid .
Carolftadius,
Zvvinglius. 803 Conferuntur moderni errores cum an
Oecolampadius. ibid . siquis hærefibus , oftenditurque,
Petrus Martyr. 304 pleraqueillorum dogm dra elehe.
Joannes Calvinus. ibid . reſesantiquasa focclapfis ſeculis
Hiſtoria Calviniſmi. ibid . ab Eccleſia dannatas. ibid .
!
Calviniſte. 308 Expendunsur particulariter Se&ta
riorum dogmata . ibid.
Sebaſtianus Caſtellio. 309
Joannes a Laſco. ibid . De Invocatione Sanctorum . 347
Henricus Buiingerus . ibid. De cultu Imaginum . 351
Petrus Boquinus. ibid. De cultu Reliquiarum . 352
Sepulchrales Authore Beza. ibid. De Feftis Sanctorum , 454
Infernales. ibid . DeJuftifications. 355 1
Unets Anglicani. įbid . De Merito . 357
Puritani, ſeu Presbyteriani. 310 De libero Arbitrio . 360
Ecciefia Anglicana . ibid. ! De Jasisfactionibus. 362
Ansisrinitarii , ibid . De Indulgentiis. 364
Michaei Serveruse ibid. De Purgatorio . 366
Valeniinus Gentilis. 311 De Sacramentis in Genere . 367
Georgius Blandra14 . 312 De Sacramentis in ſpecie 368
Joannes Aiciatus. ibid . Luftratur porillimum realis preſen.
Bernardinus Ochinus. ibid . sia Corporis Chrifti in Euchari .
Pranc iſcus
David . is fia. 370
Sociniani: horum Aushores. Lelius. DeSacrificio Mille: 389
Socinus, o Fauftus Socinus.ibid. De communione fubutraqueſpecie
Errones Sæcull XVII. 390
Gommarus , 0 Arminius. 326 De Traditionibus. 397
Famoſores Arminiani Epifcopius De authorit ate Eccleſia . por
i Stephanus Courcelles . ibid . De capite viſibils Ecclefia . 406
Gommarife celebriores Joannes Pio Petrus fuit primum vifibile illius
Jcator,& * 1librandus Lubbertus.227 capus. ' 407
Conrarduş DVorstius. ibid. Perro fucceduns Romani Pontifices.
Lucilius Atheiſla. ibid . 408
Marcus Antonius de Dominis. 328 Nullus Princeps ſecularis po.eſ effe
Illuminari , ibid . caput Eccleſia in dirion e ſua.409
Conveniunt cum Biguardis , Be. Sola Romani dicenda eft vera Cbri
guinis, ac Michaele Molinos, 329 · Ai Ecclefia, ibid .
Independentes. QuoKeri. ibid . Sectarii fuam ab Apoftolis ad seip.
Tremblantes,live ibid. Jos ſine ulla interruprione fuccef
Spinoſa politico . Albeus . 330 fonem in lucem proferre nequeunt,
Inveſtigantis , feu expectan es, Sie . quod per omnia fecula demonftra ti
prici, Queſtionarii, vel Quæren. 415
ibid. ' Quilibet nequisfalvari in fua fide >

Voerius. 333 ut Sectarii volunt. 423

Cocceins. ibid . Apoſtrophe_ ad Chrifum pro conveyo
Errantes circa diem Dominicum . ib.. fions Sectarioruna . 424
IN.
IN DEX E RRONUM
Alphabetice diſpoſitus .
Bailardus Petrus 188 Apollinaris 74
A Abbas Joachim 265
Abeliani 97
Apoftolici 46 192
A potafli 47
Abftinentes si Aquarii 22
Acephali 109 Arabici 41
Acefius 94 Archontici 21
Adalbertus Gallus 144 Argentarius Theodorus 24
Adamite 271 Arins 67
Adiaphoriſta 295 Armeni 231
Arminiani 327
Ægyptii 109
Aerius 77 Arminius 326
Aetius 7 ? Arnaldus de Brixie 190
Agapele 95 Artemon 40
Agnoita 127 Artofiritæ 23
Agoniclytæ 145 Aſcodrogira 23
Agricola Joannes 296 Aſculanus Cecca $ 327
Albanenfis 226 Afterius 94
Albigenfes 206 Atheifta Lucilius 42
Alciatus Joannes 293 Audeus 73 4
Alexander Erarius 16 Bardefanes 24
Almaricus 210 Bartholomeus Janodezius 230
Alogi 39 Barulenſes 205
de S. Amore Guilielmus 210 Bafilides 4
Amfdorphius Nicolaus 295 Bedricus Huſſita 239
Anabaprije 305 Beguardi , 0 Beguina 227
Andreas Muſculus 296 Bebaim Joannes 270
Andreas Ofiander 296 Berengarius 175
Angelici 64 Bernardinus Ochinus 312
Anglicana Ecclefia 310 Bertoldus de Rorbacb 230
Anglicani Un &ti 310 Beryllus 64
Antisadte 18 Beza 309
Antidicomarianite 74 Blandrata Georgius 313
Antinomi 296 Blaſtus Quartodecimanus 21
Antitrinitarii 310 Bocoldus Joannes 299
Apelles 20 Bongomili 186 Ba.
 tij INDEX ERRONUM .
Bonofus 95 Courcelles Stephanus 327
Boquinus Petrus 309 Demoniaci jos
Brentius Joannes 296 Damianiſte 128
de Brixia Arnaldus 100 David Anabaptifta zot
de Bruis Petrus 188 David de Dinando 210
Bucerus 303 Davidis Franciſcus 313
Buddas 48 Diofcorus 30
Bulingerus Henricus 310 Diotrephes 16
Celeftius 99 de Dominis Marcus Antda
Cerularius Michael 166 nius 328
4

Cainani 20 Donstifta 68
Calvinifte 308 Doficheus 16
Calvinus Joannes 304 Drefdenfis Petrus 266
Carolſtadius 292 Dulcinus , & Margarita 227
Caſtellio Sebaftianus 309 Durandus de PValdach 186
Cataphryges 23 Ebion 8
Cathari 248 Edmundus Ricberius 332
Caucebaditie 129 Ejulantes 259 1

Ceccus Afculanus 8200 Elipandus 150

Cerdon 18 Elxai 17
eerinthus 8 Encratite 22
Chazinzarii 145 Enthufiafte 77
Chiliafte 76 Eon 192
Cbriftianocategori 156 Errantes circa diem Dominia
Chriſtolyte 136 curio 331
Circumcelliones . 67 Erbnophrones 137
Clancularii 398 Euchire 77
Claudius Taurinenfis 154 Eunomius
Clomens Scorus 150 72
Euſtathius 72 >
Cleobius 16
Coccejus 331 Eutyches 106
Expectanses 330
Colurbafius 39 Fauftus Socinus 313
Collutbus 72 Felix Urgelisañus 150
Collyridiani 77 Flaccus Illyricus 252
Co
Conmm
hab
i. entes 399 Flagellantes 229
dorun
mientes 301 Florinus 2 :
Confeſioniſte 301
Connaidus VVorftias 327 Franciſcus Davidis 313
Franciſcus Stancarius 298
Confianiinus Copronymus 148 | Fratricelli 212
Coriarius Theodorus 24 Fullo Petrks 108
GA
 xiij
INDEX ERRONUM .
Galacus Nicolaus 269 Infernales 309
Gallus Adalbertus 150 Inveſtigantes 330
Caſpar Suvenckfeldius 297 Joachim Abbas 205
Gentilis Valentinus 311 Joannes Agricola 295
Georgius Major 295 Joannes Alciatus 312
Gerardus Segarellus 211 Joannes Behaim 270
Gilbertus Porretanus 191 Joannes Bocoldus 299
Gnojimachi 135 Joannes Brentius 296
Gnoftici 17 Joannes Calvinus 309
Gommarus 326 Joannes Hus 258 263
Gort heus 16 Joannes & Lafco 309
Gothefchalcus 153 Joannes Matthias 299
Greci 167 170 Joannes Philoponus 129
Guilielmus de F. Amore 210 Joannes Pifcator 327
Heicet& 145 Joannes de Poliaco 228
Helcefeitæ 17 Joannes Roarius 270
Helvidius 79 Joannes Spanebergus 296
Henricus Bulingerus 309 Joannes Venetus 179
Hinricus Petroóruffianus 187 Joannes VVicleff 239
Heracleona 39 Joannes Petrus 209 210
Heribertus 174. Jovinianus 79
Humanus Ruiſvich 290 Ifaurus Leo 145
Hermogenes 25 Julianus 103
Hierax 50 Knipperdolingus 362
Hicronymus de Praga 259 Lelius Socinus 314
Hortenfes 301 Lamperiani 145
Hus Joannes 263 a Laſco Joannes 391
Hujju & 271 Leidenfis Joannes 299
Hydroparaſtata 39 Leo Ifaurus 149
Hymeneus 6 Leo Porphyrogenitus 149
Hypfiftarii 95 Libertini 302
Jacobellus Mifnenfis 259 Librandus Lubertus 317
Jacobite 109 Lifoius 174
Jacobus Syrus 109 Lolandus VValtherus 224
Iconoclaſte 145 Lubbertus Librandus 327
Illuminati 328 Lucanus 39
Illyricus Flaccus 295 Lucianus' 39
Impaſibiles 125 Lucifer 96
Inceſtucſi 179 Lucillus Arbeifla 327
Independentes 329 de Lugduno Pauperes 191
Luo
 N
xiv INDEX ERRONU M. 1
Lui berani 293 Nicolaus Diaconus 7
Lutherani Molles 294 Nicolaus Galæcus 269
Lutherani rigidi 294 Nicolaus Storkius 298
Lutherus 284 Noetus 47
Novarianus 45 une
Macedonius 74
Magus Šimon Novatus 44 330
Major Georgius 295 Novi Nicolaite 178

Cape
Mabomeih 127 Nudipedes 77
Malborbeus 16 Ocbinus Bernardinus 327 2:39
Manes 49 decolampadius 303
ante
Marcion 19 Ophitæ 20 /

Marcus 39 .
Orebite 270
Marcus Antonius de Domia Origenes 41
nis 328 1 Oſiander Andreas 296
Margarita e Dulcinus 227 Oxomenfis Petrus 271
Martýr Petrus 304 Padúanus Marklius 205
Marfilius Paduanus 295 Parermeneute 136
Matthias Joannes 298 Paſibiles 125
Melanchthoni Pbilippus 292 | Patareni 194
Melchifedechiani 24 Paterniani 79
Meriander 4 .. Pattalórinchite 24
Mennoniſte 300 Pauliciani 153
Mëtangiñonite 73 Paulitse 128
Michael Cerularius 166 Paulus Samoſatenus 47
Micbael Molinos 329 Pauperus de Lugduno 198
Michael Servetus 310 Pelagius 98
Millenarii 76 Pepuziani 23
Miſnenfis Jacobellus 259 Petrite 128
Molinos Michael 329 Petrus Abailardus 189
Molles, Lutherani 269 Petrus Dreſdenfis 259
Manot belite 131 Petrus de Bruis 187 M

Montanus 25 Petrus Fullo 108

Mopfüeftenus Theodorus 98 Petrus Martyr 304 ,
Muntzerus Thomas 298 Petrus Oxomenfis 271
Muſculos Andreas 296 Petrus Joannis 212
Nazarei 39 Philetus 6
Neftorius 10+ Philippus Melanchihoni 294
Nicolaite 6 3
Philoponus Joannes 126
Nicolaite Novi 178 Photinus 73
Nicolaus Amſdorphius 295 phorius 156
Pie 10
 INDEX ERRONUM . XV

Pietifte 343 Scyebianus 48

Pikardus Adamita 271 sebaftianus Caftellio 309
Pifcator Joannes 327 Seftarii 22 415
de Poliaco Joannes 307 Secundinus 124
Politici -atbei 330 Secundus 39
Porphyrogenitus Leo 149 . Segarellus Gerardus
Pörtetanus Gilbertus 310 Seleucus 25
Préadamitd 339 Semiariani 72
Prædeflinatiani 124 Semipelagiani 102
de Praga Hieronymus 159 i Sepulcbrales 309
267 Sergius 123
Praxeas 25 Serverus Michael 316
Precatores 77 Serbiani 20
Presbyteriaui 307 Severus 109
Priſcilliani 78 Simoniaci 178
Proclus 23 Simoniaci palliati 277
Pſeudoapoſtoli 218 Simon Magus 1
Prolomeus úr Sociniani 313
Puritani 310 Socinus Fauftus 313
Querentes 330 Socinus Lelius 313
Queſtionarii 330 Spanebergus Joannes296
Quakeri 229 Spinosa Polirico atheus 336
Quartodecimani 22 Stancarius Franciſcus 296
Queſnel 144 Storkius Nicolaus 298
Rebaptizantes 46 Stephanus Courcelles 330
Reordinantes 178 Suvenkfeldius Gaſpar 297
Rhetorius 73. Syrus Jacobus 109
Richerius Edmundus 333 Tancbelinus 186
Rigidi Lutberari 295 Tarianus 21
Roatius Joannes 270 Taurinenſis Claudius 154
de Rorbach Bertholdus 230 | Tertullianus 40
Roſcelinus 179 Thaboritæ 366
Ruisvich Hermanus 272 Thebureš 16
Sabbatharii 302 Tbeocatagnofia 145
Sabellius 47 Theodorus Mopfueftenus 98
Saccophori 79 Théodotus Argentarius 24
Sacramentarii 302 Theódótus Coriarius 24
Samofatenus Paulus 47 Theo phronius 73 1

Saturninus 4 Thioia pſeudo- prophetina 194

Septici 320 Thneiopſychise 43 Thou
 xvi INDEX ERRONUM .
Thomas Muntzerus 298 Vincentius Vietor 97
Timotheus 95 Un &ti Anglicani 300
Tremblantes 322 Voerius 331
Tritheita 125 Urgelitanus Felix 150
Troglodite 94 deValdach Durandus 186
Tud etchinus 178 VValdenfes 206
TWTCe 130 Valtherus Lolardut 229
Turlupini VVecilo 179
Valentinus 20 VViclef Joannes 238
Valentinus Gentilis 311 VVorſtius Conrardus 327
Valefii 41 Xencias 109
Venetus Joannes 179 Zacheus 95
Ubiquit arii 297 Ziska Tbaborita 269
Vigilantius 96 Zvvinglius 393

Play

IN.
 INDEX ALPHABETICUS
Materiarum circa quas ERRORES verſantur ,
Pro majore claritate ERRORIBUS
fubnedtuntur ERRONES .

A D O R A TI 0.

A Abiron
randus eft , Hyphilltarii. 97 Cain , Core ,
oc. adorandi funt , item serpens , qui 2
Darban
Evam
,
>

decepit, Seth , Cainani ,, Ophiræ , Sethiani, 29 Corpus

Chrifti non eft adorandum antè fumptionem , Lutherani >

388 390
Adam , Eva , Adamitæ .
Si Adam Eva permanfiflent in juflitia originali
non folum non fuiffet genoratio per coitum >, ſed nec fe
xuum differentiam , Almaricus , 213 Nuditas Ade in Ra
tu innocentiæ imitanda eft , Adamira g . 27 Novi Adamica
Duce. Pikardo , 282 Nihil quemquam debet pudere eorum ,
quæ a natura accepimus, Turlupini, 244
Adam non fuit primus homo a Deo creatus, ſed ante
ipfum fuerunt alii homines , qui Præadamite vocaban .
tur . Adam , Go Gentiles mortui ſunt non quia peecave.
rins , fed ex conditione nature , hoc eft quia corpus cure
9

ruprioni fubje tum babusrunt , Præadamitæ , 340

Anima .
Anima rationalis non eft forma Corporis , Petrus Joan.
>

nis, 223 Anima non de nibilo , fed de divina creata eft

fubftantia , Victorinus III Anima rationalis non crea .
iur a Deo, fed craducitur , feu generatur a parentibus
Tertullianus ist Anima hominis fimul cum corpore in
morte haminis corrampitur , Arabici , 52 Thneropſychi
tæ , 145 Anima tranfus de uno corpore ad aliud corpus ;
Simon Magus, 11 Manichæi,62 Anima birmane
humana et
dem naturæ funt cum fpiritibus Celeftibus . Anime buma
ne 3 quemadmodum Spiritus , Mundi corporalis credriani
preexiftunt. Omnes ille anima fimul creata funt , fid
proprer peccata fun in corpus velue in carcerem detrudur
INT.
 xviij 1 Ν D E X
>

tur . Anima Chrifti ab initio ante corporales creaturas cum

omnibus aliis ſpiritualibus creaturis creata eſt , a Ver . 1

bo Dei fumpta, & demum circa finem feculorum car.

nem fuit indura , Origenes , 33° &c.
Antichriftus ,
Antichriftus die Pentecoft's anni 1360. venturus eft
Adulti Chriftiani , qui fimel Antichriſti charactere info
griti erut , nunquäm amplius ad fidem Chrifti redire
porerunt . Judei, Saraceni,' infideles omnes ab eodem
Antich iſlo ſedufti, eo extinto, ad Chriftum converten.
tur . Antichriſti tempore omnia Ecclefia Sacrament's
incruentum Sacrificium ce cellabunt Joannes Janovezius ' ,
!
241 &c.
Apoftoli.
Nor fuit licitum Apoftolis aliquid fervare in crafti.
num , nec ulla eft ſpes ſaluris aliquid in craftinum re.
ſervantibus , Gerardus Segarellus Author pſeudo- A poſtolo
1

rum . Cum hoc dagmare conveniunt Apoſtolici ( fæculi

3 : ) pag. 59. 60 Apoftoli ( fæculi 12.) ne novos de Apo Sem
Atolicis formetur articulus, invebebantur in nuptias · 199
.

Baptifmus.
Baprifmus eft inutilis ad expianda peccata , unde non Cea

differt ab aqua fluviali , Albigenſes 213 Hec eft for-. ei

ma Baprifmi: ego fum aquaviva , Pauliciani 153 Bee
priſmus ab Ecclefia ad biberi folitus non eft Baptiſmus
Chrifti ,, fed Joannis Baptiſte : Baprifmus 'vero Bongomi
Zerum eſt Baptiſmus Cbrifti ob Spiritum San &tum in ipfis bru
reſidentem : Balilius Medicus Author' Bongomilorum , 194 dec
Gratie, virtutes non infunduntur in Baptiſmo, Petrus
Joannis , 223 224 Nullus Baptizatur niſi falvandus
1

Gilbertus Porretans 199 ' Baptizati ab hereticis abſolute

ſunt rebaprizandi , Rebaptizantes , 58 Donatiftæ rebapti
zabant omnes , qui a Catholicis ad illos deficiebant, 80
82 ·Parvuli non funt Baptizandi , quia carent aftu fi li
dei , Petro-brufiani , 195 Hinc adulti tantum " Baptizan.
>

di ſunt rationis capaces , Anabaptiſtæ , 223 224 Necef

Jarius eft ad falutem folus Baprifmus Sanguinis per pro
Flagellantes ,, 240 Parvuli
prii corporis flagellationen , Flagellantes
non funt Baprizandi , niſi diebuspublico conventui 'defti
paris ; Calviniſtæ , 369 370 Baprifmus non eft necef
?
Sa
 ERRORUM .. xix ,
Sarius ad deletionem peccati originalis ; fed tantum od
conſuetudinem Regni Cæleftis, Pelagiani , 114
Beatitudo ,
Bear'tudo confiftit in 'carnis deliciis, Cerinthus , 14 Ma .
homel, 137 ' * Deus non videtur per eſențiam ' a Biatis ,
Perrus Abailardus, 196 Chriftus mille annis bic in terra
rem Beatis regnaturus eft, Milenarii , 89 " Beatitudo dif.
fertur juftis uſque ad extremum diem judicii , Græci, 167
Nec beatitudo , nec miſera'eft per perud . Hinc @ Beati.
tudo put ft amitti , e contra dæmones ' o impii . alia
quando penis liberandi funt ,' Origenes , 44 59 Hu
mo poreft bic ira finulem Beatitudinem allequi, ficut eam
in vita æterna obrinebio" Quelibei ' intellectualis creatura
in ſeipſa naturaliter eft beata ; nec anima indiget lumine
glorie ad Deum videndum : Beguardi, & Beguinæ , 329
Ab his non multum diſcrepant Meffaliani , 90 Illumi.
nari , 328 Querittæ , ibid . Pietiftæ , 343 Noviſſima
Secta cujuſdam vifionarii in Gallia , 343
Calceamentum .
Ob verba illa Domini dicta 'Moyfi Exod. 3. Solve Cal.
ceamentum de pedibus tuis , quidam dixerunt incedendum
elle nudis pedibus . Hinc tales appellati fuere Nadıpe
des 9
Cantus , Canticum Canticorum .
Deus irridetur Cantibus Ecclefiafticis , Henricus Petro
broGapps 196 Fruftra in illis tempus teritur V Vala
denſes 296
Canticum ' Canticorum eft Cantilena impudica Salomo
nis cum Amafia quadam fua, Sebaſtianus Caſtellie Calvi
nilta 324
-
Caro , Corpus humanum .
Caro a malo provenit principio : unde çaro de fe moe
la eft , Manichæi 60 'Hinc inferiores partes Corporis bu
mani • diabolo faétas eße arbitrantur Paterniani 94 Hinc
& Manichæi nolebani in cibum adhibere carnem anima.
lium , ca idcirco mactari prohibentes , 60
Concupiſcentia .
Concupifcentia eft peccatum ,Ploclus 35 Sectarii 347
Chriſtus .
Chriſtus non eft Deus ,Cerinthus , Ebion 14 Theode -.
2 tus
 EX
XX IND
tus Coriarius, 24 Divinitas eft in Chriſto , non per naiu.
rám , fed per quandam excellentem gloriæ participationsni,
quam per bona opera meruerat Paulus Samoſatenus , 47
ita proludens Photino , 86 Chriftus non eft ab æterno.
Non eft equalis Patri , Arius , 82 Filius eft fimilis Pa
tri , non tamen ei confubftantialis , Semiariani , 85 Filius
fac eft in Patre , ut vas minøs in majori , Metangiſmoni.
iz , 86 Cbriftus eft Dei virtus es pado quo dixit Mog.
fes locuftam . Bruchum jeelle magnam Dei virtutem ,
Afterius Arianus Epiſcopus, 06 Chriftus eſt purus horio',
fed dicitur verbum Dei , quia verba Deiannunriavit , quo.
modo Joannes Baptiſta dicitur vox , Sociniani , 325
Chriftus non fuit verus homo , fed tantum phantafticos,
Saturninus, 12 ' Chriftus non eft natus de Maria , fed per
Mariam oftenfus , Gnoftici, 26 " Chriftus de cælo corpus
attulit ,
. fic nihil alampſit de B.V.fed per eam quaſ
per fiftulam tranfiit , Valentious , 28 Chrifus per Corpus
>

Virginis tranfiit ficut lux vitrum pertranfit, Mennoniftæ ,

321 Chriftus aeream ſibi carnem contexuit , eamque in
By
afcenfu fingulis reddidit elementis, Appelles , 28 Mani
chæi negarunt Chrifti humanitatem , eo quod caro juxta ip 193
ſos mala eller 60 Chriftus non eft Crucifixus , fed Simon ME
Cyreneus , qui angariatus ſuſtulit Crucewa , Bafilides , 13
Baglidis blaſphemia parum differt a Mahomet. 15 Pr
In Cbrifto eft duplex perfona , una Dei, alia hominis,
Neſtorios , 118 In Chriſto eft una tantum natura ( fcilicet be
divina ) in quam caro in ipfo momento Incarnationis converſa per
eft , Eutyches, 122 Hinc fequebatur , Chriftum elle palluni
fecundum divinam naturam , a Petro Fullone Sacro Triſta
gio , San &tus Deus, Sanétus fortis , Sanétus' immortalis >
Ne

additum eft hoc , qui paffus és pro nobis , Hinc Theopara

chitæ , ib. His ſuffragatur AndreasMuſculus Lutheranus, 318
Verbum affumpkt folam carnem , non animam , fed Verbum
fuit loco anime, nec Verbum affumpfit intelle &tum , fedrupa Sed
ſus Verbum fuit loco ejus , Apollinaris, 87 In Chrifto eft
unica voluntas , fcilicet divina , Monothelitæ , 137 Chi.
ftus vixit , dum miles ejus latus lancea aperuit , Petrus
Joannis, 224 Chriſtus pre doloris nagritudine in Cruce de th

fwa ſalute desperavie,? Bertholdus de Rorbach , 232 Chris

Aus afcendens carnem in folo pofuis , Seleucus , 38 Chri.
Nais
 ERRORUM : xxj
Aus cum fola deitate de refurrexit, in cælo aſcendis,
Chriſtolytæ , 141 Chriftus non eft mortuus pro redemptione
omnium hominum , Gothefchalcus , 162 Boquinus, 322
Chriftus ex neceffitate defe&tus corporales ſuf:epit, fallíbi
les, 125 Corpus Chrifti non fuit pere Jubditum corporali.
bus defeAibus , ut v.g.funt fames , foris , mors, c hujuſmodi,
Impaffib. 10 Per Chrifti defcenfum ad inferas intelligi
dur' ejus quies in ſepulchro, Sepulchrales, 323 Dominus Ja
jus defcendens ad inferos, pios, o impius" simalinde edu.
xit , Clemens Scotus , 352 Chriſtus defcendit uſque ad lo .
cam damnatorum , ibique in anima fua dira damnatorum
tormenta perpeffus eft , Infernales, 323 Chriſtus fecundum
humanitatem eft tantum Filius Dei adoptivus , Felix Ur.
gelitanus, & Elipandus . 153 Præ !ulerat eis Neftorius,
Cbriftus eft juftificator bumani generis fecundum folam dia
winem naturam ,excluſo humana , Andreas Ofiander, 315
Chriftus Dominus eft iuftificator nofter folummodofecundum
naturam humanam ,exclufa divina, Franciſcus Stancarus , 316
In Chrifto non fuit Spiritus timoris Domini . Abailardus,
196 Melchifedech non fuit purus homo , fed Chriftus 9

Melchifedechiani , Duce Theodoto Argentario, 37

Confeflio ,
Confeffio auricularis non eft admittenda , Seakii , 372
Præiverant Archontici omnia negantes Sacramenta , zi si
bomo debite fuerit contritus , omnis confeffo exterior eft Ju
perflua ,
>
inutilis, Vicleff, 246 Aliquis confefus vi 1

Vis Religiofis habentibus licentiam audiendi confeffiones te.

netur eadem peccata iterum confiteri proprio parocho, 239
Non a Chrifto inftituta, fed ab bominibus inveita ei con .
feffio Sacramentalis, Petras Oxomenſis , 281
Confirmatio .
Non datur Sacramentuna Confirmationis , Novatiani, 58
Sectarii , 374
Creatura .
Creatura , feu mundus creatus eft ab Angelis , Simon Ma
gus , 9 Creatu s eft a 7. Angelis, Saturnimus 12 Crea .
zurelive mundus non a Deo , ſed ex ipfo fortuito conditus
A, Heribertus, & Llojas, 179 Creature corporales profluunt
a molo Deo , Manichæi 180 **Creature Spirituales , fer Ana
geli" non funt creati a Deo , Hermacos Ruiſvich 284
Mopfes
 xxij IN DE X
Moyles capite primo Genefios enarrat Centilium crea.
tiazem ở cáp. . Creationem Adami primi patris non i

omnium himinum , fed folum Hebræorum , Præadamitæ 341

Decima .
Decimæ non debent duri Sacerdotibus Romane Eccleſia ,
quia non funt pauperes ficut Apoftoli, Gerardus Segarellus
225 Decime ſunt pure Eleemoſyne , poflunt Paro
chiani propter peccato fuorum Prelatorum ad libitum
fuum eas auferre , VV.creff 249
D.us unus , & Trinus .
Sane duo Dii , unus bonus alter malus' , Cerdon 38
Manichæi 60 Novum Teftamentumi benigno Deo , verus
maligno adfcribendum eft , Albigenfes 206 Ad materiam
de Deo referendi ſune famoli Æunes Valentini 20 & Ni.
colaitarum‫ܕ ܐ‬, diverſo modo explicati 6. His accedit commen. JE

tum Baglidis s . Deus eft corporeus, Tertullianus , st Au.

diani, ſeu Anthropomorphitæ 76 Deus eft' materia prima, Co
David de Dinando 215 Deus'est mutabilis . Deus non eft
immenfus feu ubique , Conrardus v Vorſtius Calviniſta 333 Ele?
Deus nefcit mala , que fub terra frunt , V Valtherus Lol.
hardus 239 Deus' non eft ens infinite perfe&tum , ſed aliud Am
110 eft , quam virtus nature, Spinola Politico- Atheus 335
In divinis tantum eft una perfona tribus gaudens no
minibus , Sabellius' 39' Trinitas' eft triplex monſtrum , Mi. 89
chael Servetus* 298 Hinc Antitrinitarii 299 Tres funt
in Trinitate nature, Joannes Philoponus Author Trithei por
DUAS
farun 128 In divinis efentia generat fentiani , Joan ann
chim Abbas' renovans Tritheiſmum , 216 Filius non eft
Dei verbum , Alogi 39 Filius ut homo penitus nefcit 1
diem judicii , Agnoita 121 Spiritus Sanctus non eft
Deus , Macedonius 77 Spiritus Sanctus non procedit a
Patre , o Filio , Giæci 162 Deus non eft deitas . Rea
lationes in divinis funt affiftentes , five extrinfecus affixe, 41
cita non funt realiter idem , quod sua effentia ', Gilber
tus Porretanuś 199
Diluvium .
Diluvirini Noeticum, non fuit univerſale fuper omnem fa
ciem terre , fed folummodo ſuper civitates , Paleſtine 213
Provincias , Preadamitæ 374
Ec.
 ERROR U m; xxiij
Ecclefia ."
Ecclefia confiat ex folis bonis , non malis , Donatiſz ,
8. Ecclefia eft prædeftinatorum univerfitas : Unde Paulus
nuaquam fuit membrum diaboli , licet fecerit a &tus quof
dam edibus Ecclefiæ malignantium confimiles , Joannes
Huſlius, 274 Plures propoſitiones ejuſdem farfuris vide ib.
275, Ecclefia Romana erravit à fæculo 6. Sectarii, 419
VValdenſes , 201. His affinia habet v Vicleff . 252 Viri
Ecclefiaftici nullas poſſidere pofluni divitias , Arnaldus de
Brixia , 190 V Vicleff , 247 Vide illic plures propofitio.
nes V Vicleffi circa idem lubjectum . Non eft obediendum
Prelatis Ecclefiafticis , fed tantum D : 0 , VValder.ſes , 200
Rejiciende Junt omnes ceremonia in Ecclefia Romana adhi,
beri folita , V Valdenfes , 203 Rex eft fummum capus
Ecolefiæ Anglicana , Anglo -Calviniſtæ , 329
Eleemoſyna .. . 3

>
Conferens Eleemofynam Fratribus eft excommunicatas eo
fulto , V Vicleff , 256 : Illicitum eft Religiofis vivere de
Eleemofynis . Unde illi debeni manibus laborare . Paupere
tas habitualis licita eft , non a & tualis ; Guilielmus de s.
Amore , 215 Oc.
1 Epiſcopus
Epifcopus non eft fimplici Sacerdote ſuperior, Aerius ,
89. MarGlius Paduanus , 308 Sectarii rejiciunt Epifcom
pos, 375. Nullus eft Dominus civilis, nullus eft Epi/ge
pus ,, dum eft in peccato mortali, V Vicleff , 205 & c. Jo
annes Hus , 263
Euchariſtia .
Infandam materiam circa Euchariftiam adhibebant Gno
Nici, 17. Materia Euchariſtice eft Panis ex infantis San.
guine, o farina confe&tus , Cataphryges , 35 Illius ma.
ieria eft panis , o cafeus, Artoiyritæ , 36 Sola aqua in
Altaris Sacrificio offerenda eft; Aquarii, 32 In eo acqua
minime vino mifcenda eft, Armeni , 139 Græci , 171 Sa.
cramentum Euchariſtie nequit confici in pane azymo , Gra.
ci , 167 Laici poffunt conficere Euchariftiam recitatione
orationis Dominicæ . V Valdenfes , 201Jflis verbis confi
citur Euchariftia : accipite , & manducate, & bibite, Pau
liciani , 126 Corpus , o Sanguis Chrifti' non funt in San
cramento Euchariſtie'vere , eraliter
**
, fed rantum in for
4 gurno
 XXIV I N D E X
gura , Berengarius, 190 VVicleff , 244 Calvinus , 378 em
Cum Cbrifli Corpore in Euchariftia eriam eft fubflantia !!
panis , Berengarius, Į8 : Lutherus, 393 çorpus Chriſti
eft ubique ex vi unionis perfonalis , adeoque in pane
ente confecrationem , Joaopus Brentius Ubiquitariorum Pa
rens, 338 Non eft fundatum in Seripura , quod Chriſtus
Miſlam ordinaverit , V Vicleff, 23 Sacrificium Millæ re WIU

jiciunt etiam Segarii , 390 Precepra eff a Domino Com IVE

munio ſub urraque Specie, proinde Laici nequeunt privari

sifu calicis, Huſfire , 272 Sectarii , 395 Sacro SanctiCor .
poris , Sanguinis Chrifti perceptio nibil prodeft ad fa
lutem perpetuam , Tanchelinus, 195 V
Eunuchus. 2

Ad D :o bene ferviendum , oportet, ut quiſque cafiratus, M

feu Eunuchus fit, väleli , 52 th

Excommunicatio .
Excommunicatio Pape , vel cujufcumque Prelati non eft
ximenda , quia eft cenſura Antichriſti, v Vicleå . Vide in
lam , 251. cum aliis polizionibus huc ſpectantibus . Excom .
municati fine reconciliatione recipi poflunt , VVeciio , 186
Hujus alia propofitio ibid . eft huic affinis . Vide infra pra
dicario :
Fatum .
Faro , fideribus converſatio hominum eft imputanda ,
Bardelaniftæ , 37 Chriftus ex neceffitate aftrorum o pau
per natus eft , & turpem mortem obiit , Ceccụs Alcula.
nus , 240
Fides .
Nihil eff credendum , quod excedit virputem noftri in . 3
selle &tus , Abailardus, 198 Fides nibil facit ad ſalutem ,
Hermannus Ruiſvich , 294 Non funt neceſaria ad Salu
1

tem bona opere ; sed sufficie fides , Simon Magụs , 10 Eu

nomius , zi Sectarii, 413 Licet fimul exercere Paganiſ
mum cum fidenoſtra , Ethnophrones, i41 Ex fide Luthe.
vana , Calvinifica , Anabaptiſtiça , Romana fides una
Orthodoxa conflari poteft,Fornicatio
Antonius. de Dominis , 333
Fornicatio peccatum non eft , fed potius nature bepefi. boy
sisim , Sergius, 128 Fornication adulterium funt opus
boasitudinis monitorium , Tanchelinus, 195 Licitus eft ‫ܐ‬
pro
 ERRORUM : XXY

promiſcuus fæminarum ufus, Nicolaitæ , 13 Gnoſtici, a

Condormientes ( Anabaptiſtæ ) , 317
Gratia .
Liberum arbitrium poreft fine gratia Dei facere opus be.
num vita æterne meritorium . Gratia neceſaria pon eft ad
fimpliciter , fed tantum ad facilius promerend am vitam
æternam . Graria datur fecundum merita , Pelagius, 114
& c. Initium fidei , & bone voluntatis eft a nobis . Libero
arbitrio adfcribendum eft, quod unus pre alio finaliterper
Jezerpi, Semipelagiani, 117 & c. Homo in bac visą poteft
salem perfe tionis gradum Dequi , ut reddarur penitus im .
peccabilis ; nec amplius in gratia proficere poffis , Beguar
di , & Beguinæ , 235 Æqualis e Deo omnibus hominibus
tribuitur graria , iam peccatoribus, quam juftis , Noviffi
3

ma lecta cajgsdan yifionarii in Gallia, 343

Hæreticus .
Quilibet poteft faluari in fua fide, unde omnes Heresi.
ci recte ambulant , Rhetorius, 94 Huic affertioni affinia
docent Sectarii, 423 Hererici non poffuns puniri morte
Joanạes Hus , 279
Jejunium ;
Jejurandum eft die Dominica , Euſtathius, 8s . Non el
obſervandum jejunium Cuadagefimale , aut ali ſtatusasje
junia, Aerius, 89 Sectarii , Jejunium nullius eft meriti
apud Deum , V Valdenfes , 201 Jejunare non oportet homi:
nem , nec orare , poftquam gradum perfectionis ( imagina.
riz ) fuerit allecutus , Beguardi, & Buguine , 236
Imago :
Non funt venerande Chrifti,, et San & orum imagines
Xenajas, 124 Iconoclaſiz , isi Chriſtiano Categori , ib .
Claudius Taurinenfis, 160 Bongomili, 186 Sectarii , 35 !
Indulgentia .
Papa non habet poteftatem concedendi ingulgentias }
V Valdenſes, 200 VVicleff, 25 ? Şectarii , 364
Infernus.
Nullus eft infernus, fed ille , qui habet peccatum mor
tale, babct in ſe inferbum , ſcilicet vermem confcientia
Almaricus , 214 Hermanus Ruiſvich fimpliciter negat in
fernum , 264
Jo
 XXVI I N D E X
Juramentum
Chriftianis interdi&tum eft juramentam , ita utnunquam
illis jurare liceat , Valdenfis, 201 Juramenta illicita funt ,
que fiunt ad roborandos contra &tus,; commercia. civilia,
mendacium non effe peccatum etiam junéto perjurio , 92
e
Huc pertiner Error Helceſeitarum dicentium , non pe pece
.

catum ore negare fidem , dummodo quis corde in fide pera

maneat , 25
Juſtus, Juſtificario .
:: Juftus in omni fuo opere peccat , Sectarii, 336 Non ju .
Hi, ſed imperfe&ti eft bominis fe in virtutibus exercere ,
quia anima juſti, feu perfe&ti, dimittit a fe virtutes , Bea
+ guardi , & Beguinæ , 236 Homo ante lapfum non habuit
juftician originalera, Sociniani, 324
Homo juftificatur eadem juftitia , que Deus effentialiter
juftus eft , Andreas Olander Lutheranus , 315 Homo ju
Mificatur per juftitiam Cbrifti nobis imputatam , qua pec
cata dumtaxat teguntur, Sectarii 357
Lex . 4

· Lex vetus obfervanda eft cum lege nova . Cerintkus , &

Ebion , 14 Nazaræi 39 Lex vetus fuit mala , Marcion ,
28 Manichæi 62 Colendum eſt Sabbatum ( quod ſpectat
ad legem veterem ) more judæorum Spreta die Dominica ,
Sabatharii Anabaptiftæ , 331. Hypſtarii, 95 Pafcha de
bet celebrari more Judeorum luna 14.Menfis primi, Quar ME
da decimasi, 31 Ab adorato vitulo aureo tanium incæpit 902

Oeconomia , ſeu Lex Çæremorialis . Fideles impuri , fordia

o conſcientiam pec
di, babuerunt non redexipti peccatum , O
cati . Tres ſunt leges, leu Teftamenta , æternum vet 145

1
novum , Coccejus, 339 & c. Ad bona opera divina le ha
gis non obligantur homines Evangelici , Joannes Agricola
Dux Antinomorum , 315 :
Liberum arbitrium , Libertas.
1
Homo non eft liberi arbitrii, Simon Magus , 10
neseffiratur ad agendum : bene quidem ex bono principia ,
male autem ex malo principio , proinde non eft liberi ar
9

bitrii , Manichæi , 62 63 Se &tarii ex alio principio fci

licet ex lapſu Adæ dicunt hominem effe liberi arbitrii , fed
illud per originale extinétum effe peccatum , hominemque
neceffitari ex concupifcentia ad malum , ex gratia ad be.
num ,
 E RROR U
RU M. xxvij
sám, 361 Omnia de neceffiiate abſoluta eveniunt , VVi:
deff, 264 Vide etiam fupra fatum .
Gabelle ; Tributa , Vectigalia non funt folvenda , cam
Cbriflus nos libertate ab iis eximenie duxarit, Joannes Be.
him Tympaniſta , 282
Malun .
Deus eft autbor mali , Florinus , 33 Sifarios hujus
modo doctrina pudet , 413. Florino aditi ; aianiur L bertia
Di , 30 Creature corporales de fe funt mala , Vide fupra
Coro. Mala pæna non funt a Deo, Colluthus , 84
Maria :Virgo: ,
Beata Virgo Maria non eft dicenda Mizer D - i , reu
for
Deipura , fed tantum Chriſtipara :, Neftcrius 120 121
1

Mater Chrifti non fuit Virgo poft partum , E vidus , 92 $

Maria Dei Genitrix eft meretrix ; . ( Horrela prefetins )

Albigenfes , 211 Virgo Maria Mater Dei , ut Deus com
lenda eft , Collyridiani , 91
Martyrium .
Non licet tempore perfecutionis fugere Martyrium . Mon.
tanus', 33 Licitum ef feipfum occidere , ut quis cutonami
Martyrii accipiai , Çircumcelliones , 81
Meritum .
Homo nequit mereri, cum per boc injuria inferatur ve
ritis Chrifti. Sectarii, 358
Mulier .
Mulieres Presbyteratús, 9
Epifcopatus ſunt capaces ,
Pepuziani, 36 Mulieris ofculum cum ad hoc natura non
incliner ) eft peccatum mortale , ačtus autem carnalis ( cum
ad hoc natura inclinet ) peccarum non eft , Beguardi & Be
guinæ , 238 Vide etiam Heiceras Caltantes cum mulieria
Bus , 144
Nuptie.
Nuptie funt illicité', oum actus Marrimonialis At a Sa. &

tana , Saturninus , 12 Entratiræ , feu Tatianus , 22 Mare

cion , 28 Manichæi tollebant nuprias, quod per eas caro
( juxta ipfos de fe mala ) propagaretur , 62 Matrimonium
licitum eft , fed non copula , Abeliani, uo Nupria fune
fornicatio palliata , Durandus de V Valdach , 194. Secun
de nuprie non funt licita , fed fcortationes , Montanus , 33
Nuprie ( ſeu Matrimonium ) non funt Sacramentum Eta, Se
 kxviij INDEX
Starii , 375 Per adulterium folvitur Matrimonium etiam
confummatum , Græci , 171 In nova lege poteft frater den
funéti fratris uxorem fibi mutrimonio jungere, Clemens Sco
tus, 152 Licita funt nupriæ in 4. gradu .confanguinisa
şis , Inceſtuoli , 184 Nuprie funt æqualis meriti apud
Deum , ac virginitas, Jovinianus, 93 Vide etiam Aga
petas pretextu viţe ſpiritualis diſpari fexui Jone Marri .
monio cobabitantes; 95 Occidere .
Nullus homo juſte occidi poteſt nove legis tempore , cum
Novum Teftamentum id non dicat , Nicolaus Galæcus
Thaborita , 282 Ne quidem in bello unus alium poteft
anis illicit
occidere,unde bellum ChriftiOratio .
um eſt,Anabaptiſtæ ,321
2

Oporter continuo orare , imo fola orario fufficit ad falm

fem Homo capax eft per juge orationis Sacrificium fan.
Eiffimem oculis corporeis videndi' Trinitatem , Meffaliani,
90 Non multum ab his diſcrepant illuminati , 328 Pie
tiltæ , 343 Noviffima recta cujuſdam vilionarii in Gallia ,
343 ' Non valet genuflexio, dum orationes fundimus , Ago
nyelitæ , 151 Orationes private majoris ſuns ponderis apud
Deum , quam communes , Zachæus, 85 Ordinqtio divina
quibuſdam orationibus impediripoteft , Ægyptii, i23 Oras
sio præfciti ( ſeu mali ) nulli valer . Speciales oraciones ,
applicare uni perſone per Prælatos , vel Religioſos , non
plus proſunt eidem , quam generales, VViclett, 257
Ordo .
Ordo non eſt Sacramentum , Sestagii , 374 Ordinari
Simoniacis ſunt reordinandi, Reordinaateş, 187
Pontifex .
Romanus Pontifex non eft caput Ecclefie , Græci , 169
Cå
V Vicleff, 352 Petrus non fuit caput Sanéte Ecclefia cá.
thòlice : Non eß Scintilla appareniia , quod" operteat efe
unum caput in ſpiritualibus regens Ecclefiam , Joannes Hus,
218 Se&tarii, 406 & c. ķi Papa (ſeu Pontifex ) forpraſcitus ke
o malus, perconfequens membrum diaboli, non habet
poteftatem fuper fideles, V Vicleff . 252. Papa non eft ma.
nifeftus, o verus fucceßor Perri Principis Apoſtolorum , fi
pivit moribus contrarius Perro. Papa , vel Prælatus maluis
>

of equivoce Paftor, vere fur, o laivo , Joannes278Hus,

 E RRORU M. axik
278 Qui & illic plures habet propofitiones ejuſdem fuli
ginis. Pontifex fine Concilio nibil mugni momenti morx
proprio poteftdecernere . Richerius , 339
Peccatum
Non datür peccatum originale in parvulis , Pelagius , 113
Peccatum originis eft ipfa fubftantia animæ rationalis , Flac.
cus Illyricus di us idcirco ſubſtantialiſta , 315 Propter nule
lum peccatum damnatur homo nifi propter peccatum ; fi.ie.
Bjearis, Sectarii, 415 Omnia peccata funt paria , Jovinia.
nas, 95 Se&tarii, 414 Peccatum non fupplicio , fed prae;
mio dignum eft , Antitactæ , 78 Is, cui femel remiffa funt
peccata , non peccat amplius , Un &ti in Anglia , 330
Gentiles omnibus vitiis dediti erunt , dom samen non peč,
rabant ; Peccatum enim non imparab diur cum lex non effet,
Præádamitæ , 341 342
Penitentia.
Poft priinan Pænitentiam , que agilurin Baptiſmo , pc
sans non poteft isev ato per pænitentiam reftitui, Novatiani ,
59 Afterius , 96 His ſuffragatus fuit famolus Lucifer Ca.
laritanus , 96 Non funt abfolvendi pænitentes , nifi peracta
prius penitentia , Petrus Oxomenfis , 283
Præceptum
Deus précipitimpoſſibilia, Prolomæus, 32 Sectarii, 415
Prædeftinatio .
Sicut Deus quofdam ad vitam aternam prædeftinavit , fic
etiam alios ad mortem eternam predeftinavit, cogitque ha
mines inserire , Goteſchalcus, 16i & Prædeftinatiani, 129
Vide Errores Joannis Hus titulo de Ecclefia 260
Prædicario .
Illi , qui dimittunt prædicare vorbum Dei propterexcom.
nun itatjonem bominum , funt excommunisti , o in Dei ju .
dicio traditores Dei habensur. Licet alicui Diacono vel
Presbytero predicare verbum Dei abſque authoritate fedis
Apoftolice , five Epifcopi Catholici , V Vicleff, 156. Et Jo.
Hus , 260 & c. Qujliber fine ulla perfonæ , ac fixius diftin .
etjone of legitimus verbi Dei præco , Independentes , 334
Prophetia .
Propher jæ funt falfa , Apelles, 28 Propheste veteran
Prophetarum confiftunt in re ,> quad tie imaginationem bras
bue .
 E
IN DE X
buersnt fortjorem communi, ille Moyfis , in eo , quod so
6xc -l1 -asiuri præditus fuerit intelle& u , Spinoſa , 338 lific
Purgatorium .
Non dutur purgatorium , fruftra proinde oratur pro De
funtiis, Aerius, 89 Sectarii , 366
Reſurrectio .
Non eft futurs corporum refurre&tio 9, Simon Magus , lo
Albigenles, 206 Refurre & io mortuorum [ ſpiritualis ] jam
fa &ti eft ' unde negabatur refurre &tio corporum , Hymenæus,
& Philerus , 13
3

Reliquiæ .
Non funt colenda Sanktorum Reliquiæ , Vigilantius , 109
4. 等
Sectarii , 352
1
Religioſi.
Religiofe viventes in Religionibus privatis non funt de
religione Chriftiaxy , Suncti inftituendo religiones privatas
fic inftituendo peccaverunt & c. V Vicleff, 257
Sacerdos .
Sacerdos amittit poteftatem confecrandi , fi peccatum
mortale commiſ VValdenſes , 202 ' V Vicleff , 245
Licitum eft Clericis in Sucris Ordinibus [ etiam Sacerdo
** ] confliulis habere uxores, Novi Nicolaitæ , 183 Idem
tenent Sectarii .
Saneti .
San &ti pro nobis non prant , adeoque fruſtra a nobis in .
vocaniur , Vigilantius, 109 Invocutio Sunctorum eft ido.
lolatria , Sectarii, 347 Ideoque etiam tollunt Feſta San
Ctorum , 353
Satisfactio .
IN

Per ſatisfa &tiones noftras Chrifti fumus Satisfa &tioni ixe

jurji , Sectarii, 362
. Scriptura Sacra .
Non datur Scriptura Sacra ; Heribertus , & Lil ius ,
174 Scripture ' Sacre non eft attendendum , utpote que
non fit Verbum Dei , Suvenckfeldius , 318 " Scientia Scrie
prura Sacre Chriſtiano inutilis eft , Deus enim nihil aliud
ab bomine exigit , quam bonam aétionem , Gnolimachi , 141
Quilibet Scripturam Sacram juxta propriam opinionem in .
Perpretari poteft , Parermeneutæ , 141 Satarii, 404 Se.
flas
 E RROR U M. xxx
Sarii ad Montani exemplum non recipientis, Axa Apoſto
Jorum varios Scripture Sacræ libris rejiciunt 33. Quilibet
haber lumen fufficiens, ut Scripturam intelligat , Quake.
ti, 334 Silentium .
Pattalorinchitæ fuperftitiofe naribus , vel ori palum , aut
hujus defe& u digitum apponebant, ut fic fridtjus fervarent
filentium 24.
Simonia .
Donum Dei poteft pecunia comparari, Simon Magus ,
Licitum eft vendere beneficia Ecclefiaftica , ut prælaturas ,
Canonicatus & c. Simoniaci , 182 Epiſcopatus fine fimo
niæ crimine emi poſuni a principibus, dummodo confecra .
tje gratis accipiatur, Tudetchinus, & Jo. Venetus Simo.
niaci Palliati, I184
Studia Generalia .
Univerſitates , Studia , Collegia , Graduationes, y Ms.
gifteria in eifdem , funt vana gentilitate introducila 9

ficurdiabolus , V Vicleff , 255

tantum profunt Ecclefiæ ,Sübditus .
Subditi , feu populares polünt ad fuum libitum Domja
nos delinquentes corrigere , y Vicleff , 249
Templum
Templa omnia diruenda funt , nulla enim ſunt depuia.
ta , vel neceffaria loca ad orandum , Petro -Brufiani , 196
Timor Domini .
Timor Domini caftus non eft futurus in Beatis , Abai.
lardus , 196
Unctio Extrema .
Un &tio extrema non eft Sacramentum , Se&arii , 289
Votum .
Perfe & ius eft vivere fine doto , quam cum voto , Gerar
dus Segarellus , 224 Lampetiani vota condemnabant Mo.
naftica , 145 Quod & fa &titant Sectarii .
.
Ulura .
Non eft peccatum dare aliquid ad ufuram , Græci 175
FINIS INDICIS .

NOI
LXžij
NOI RIFORMATORI
Dello Studio di Padova . 철

Venezia di poter riſtampare il Libro intitolato R. P.

Franciſci Van.Range Opera omnia , videlicet Hiftorio
Hereticorum Herefun , Veritas in Medio , & c .
Trattatus de Indulgentiis , Jubilæo ; Panegyricus
D. Thome Aquinatis , Refutatio Calumnia de Quefuel.
Lifmo &c. oſſervando gli ordini ſoliti in materia di
Stampe, e preſentando le Copie alle Publiche Librerie
di Venezia , e di Padova .
Data li 7. Settembre 1759.
( Alvife Mocenigo Rif.
Marco Foſcarini Kav. Proe. Rif.
(

Regiſtrato in Libro à Catte 19. al N. 114 .

Gio. Girolamo Züccato Segr.

Regiſtrato al Magiftrato Eccell,della Beſtemmia .

Gie. Pietro Dolfin Segr.

ER

1
 TV
I

ora 151

**
T1555

E
ERRR O R E S
R OR
SÆCULI PRIMI .
NTIQUUS humani generis hoftis & no
va ſemper moliens , & gloriæ Chriſti
zmulus , cam vidiffer ſaper Siinonem Pe.
trum ſuam a Chriſto ædificatam , ac fir
miter ftabilitam Ecclefiam ; ſue quoque
noluit carere Simone, ćui yt fundamen
to erigendum per quælibet fæcula omnis
hærefis , & impietatis Theatrum incumberet . Simon ille
natione Samaritanos fuit ex quodam vico , cui Girohon
nomen elt , magicis artibus inſigniter imbutus , ideoque
Şimon Magus appellatus · Suis præftigiis ita Samaritano
rum oculos, menteſque perftrinxerat, ut omnes in illius
admiraționem rapti cerratim ad eum confluerent, ipSique
acclamarent ; Hc eft virius Dei magna , Act.8 . interim
Philippus Diaconus qui una cum cæteris diſcipulis Hie
roſolymis pulſus fuerat, adit Civitatem Samariam , Evane
gelium prædicat , convertuntur innumeri , quos inter &
Simon Magus non valens obriti veris divini præconisMi
raculis credit , & a Pbilippo baptizatur . Mittuntur Pe.
>

trus, & Joannes , ut Samaritanis converfis manus impo

nant . Cum vidiffet autem Simon , quia per impofirionem
manus Apoftolorum daretur Spiritus Sanctus, ebtulit eis
pecuniam dicens : date mihi banc poteftatem , ut cuie
А cum .
 Ź ERRORES
cumque imparuerawanus accipia's $ piritum San & tum ; 13

Petrus autemdixit ad eum :pecuma tua tecum fac in

perditionem , quoniam domum Dei exiftimaftipecunia pol
រ

ſideri. Non eft

el tibi pare , neque fors in ſermone ifto .
Cor enim tuum non eft re&tum coram Deo : Poenitentiam
itaque age ab hac nequitia tua , o roga Deum , lire
mittatur tibi hec cogitatio cordis tui . Refpondens autem
Simon dixit : precamini vos pro me ad Dominum ,
nihil veniat ſuper me horum , qué dixiftis. Act. ibid.
Sed non diu Petri correctioni acquievit : poft illius enim
diſceſſum depoſita ementitæ pænitentiæ larva , primus eva
fit Hærefiarcha ; ſinumque Matris Eccleliæ , quo benigne
fyerať per Baptiſmum exceptus, quafi vipereus partus la **

ceravit. A poſtolorum itaque Do&trinæ totis cæpit viribus

reluctari . Cum Judæos videret efle infenſos Apoftolis 9

commentum , quod olim Samaritanis fuis ,' jactans ſé elle

Magnam Dei virtutem , propinaverat , illis communica
vit , eis per horribilem blafphemiam fe perſuadens effe Fi.
lium Dei . Docebat femetipſum elle eſſe :9, qui inter Judæos
quidem quafi Filius Dei apparderit , in Samaria quafi Pa
ter defcenderit , in reliqaas vero Gentes quafi Spiritus San
& tus ignearus linguarum fpecie diffufus fuerit .
A Tyro Civitate Phænices quæſtuariam meretricem He- tate
lenam fecum circumducens , eftutiebat eam efle primam lede
9

mentis fuæ conceptionem , matremque omn um , per quam um

initio creaflet Angelos , a quibus poftea Mundus fuiſſet iſt
9

conditus : porro Angelos ægre ferentes ſe cujuſquam alte. sal

rius putari progeniem , in ipſam Helenam fuiffe comimo
tos >, ac ' eam derinuiſſe in terra , ne furſum ad ſuum Pas
trem recurreret ; uſque adeo , ut in corpore humano' in.
cluderetar , & per fæcula veluti de vaſe in vas in altera
muliebria corpora tranſmigraret , fuifleque & in famoſa il.
la Helena , quæ facem bello Trojano ſubminiſtraverat :
commigrantem vero de corpore in corpus , & ſemper ab
Angelis contumelias patientem , poftremo etiam in fornice
>

proſtiriffs Helenam viliorem , & hanc efle perditam illam

ovem , quapropter & fe de Cæio deſcendiſle , ut eam pec.
cari vinculis primam liberaret , ac deinde per illius jam
redemptæ agnitionem falutem humano generi præftaret ,
992 .
 Cull PRIMI .
SÆCULI
quáre in ſe duntaxat , & in Helena ſpem falutis collocatie
dam elle , ac de cætero licere cuicumque vivere , ut lie
buerit .
Imperabat ea tempeſtate Nero , coronatum illud om
nium flagitiorum Monſtrum : cætera inter crimina emine
bat in eo jacredibile magia fadium , ita ut non ſolum
ejuſmodi circulatores fponte artes ſuas offerentes , ac vili
pretio venditantes avide exciperat ; verum etiam e remo
tis plane Regionibus accerfirer quos infignes noviflot iftius
artis profeflores. Hac igitur fama percrebrefcente ſtimula
tus Simon Romam rapitur Imperatori , Orbique terrarum
éxplicaturus ampliffimum fuæ fcientiæ magicæ Theatrum .
Sub idem tempus benigna , & propria Dei totius hujus
Univerſitaris Re&toris erga humanum Genus providentia“
omnium Apoſtolorum Principem , ac primum vifibilem Ec .
2

clefiæ moderatorem Petrüm Romam verſus ad hujuſmodi

peftiferam vitè humana corruptelam profternendam quafi
manu fua deduxit . Simon Magus illico fuis fe præftigiis
ärnicitiæ Netonis infinuans divinos ab eo Gibi honores com
paravit , ita ut inſtar Jovis ille , fua vero Helena inſtar
Minerve adoraretur. Quinino ad utriuſque imagines in
omnium conſpectu auctoritate publica mira Neronis cæci
iate conſtitutas adoratio illa protendebatur. Ut vero Cæ ..
lelles promeritus fuiſſe honores videretur , per aera vola.
cum in Cælum uſque Imperatori pollicitus eft . Nec pro
iniffum moratur exequi . Volat itaque tota urbe in inſos
litum effuſa ſpectaculum , jamquemalignis fpiritibus in fa.
blimem aerem ſubveštus erat , Cæfare , & univerſo ei
applaudente populo ;cum ecce admirabilis ille Petrus Ora.
tionis lux vi diſlipatis præftigiis ; eum in ima præcipitein
egit , ex quo lapſu cruribus effractis , totoque corpore eli
lus, lacer & ſaučius brevi miſerrime interjir .
Talis fuit exitus & Hæreticorum Coryphæi , & Magi
nefandiffimi, qui ( ut narrat Anaftafius Nicetas ) ita arte
fua oculos fpeétantium faſcinabit , ut in fui admirationem
omnes ferme converteret . Statuis motum imprimebat, in
igne volutatus non exurebatur ; in aere volabat , & ex
lapidibus panes eliciebat . Fiebat ferpens , & in reliqua
.

animantia transformabrur : binas babeat facies, in aurum

A 2 со -
 E RROELS
5
convertebatur : fores claufas aperiebı:, in conviviis exhi
bebat formarum omnis generis fpectra . Vaſa , quæ crant
in ædibus , ejus opera videbantur tamquam quæ fua fpon
tė moverentur ad minifterium , iis , qui ea genabant , non
# 2
vifis , efficiebatque , ut multæ eum umbræ præcederent
quas dicebat effe mortuorum animas A Cæfare aliquando
quælitus,>
& territus aufugis., ſua forma alteri impofita
Præter terribilem illam blafphemiam , qua dicebat tum
fe effe Devm , qui in Samaria apparuit ut Pater , in Ju
dza ut Filius, in Gentibus ur Spiritus Sanctus, tum in
je , ſuaque Helena, tantummodo habendam eſle (per la :
lutis , quæ narraße , refutaffe eft , hi funt potiffimi sio
monis Magi errozes .
1. Donum Dei poteft pecunia poffideri.
2. Mundas non eft creatus a Deo , fed ab Angelis.. *

3. Homo non ef Liberi Arbitrii .

4. Non ſunt neceflaria ad futurom bona opera , fed
fufficit fides.
Ś. Non eft futura corporum refurre&tio.
6. Anima ' tranfit de uno eorpore ad aliud corpus .
Menander pariter Samaritanus ( ex vico Caporotaja) &
Magus fuit : digaus Natione, Profeffione, do&rina, mo
ribus Simone Magiftro Diſcipulus. Antiochiæ hæc fparlig
dogmata ,
1. Cum Simone docuit Mundum non effe conditum
Deo , fed ' ab Angelis.
, perpetuam in hac vita immunitatem a few
2. Alleruit
nio , e a morte dandam effe illis , qui tinéti ejens 1

lavacro Baprifmatis a fi collati . 1

Saturninus Menandrum lectarus elt , patria fuit Antio
chepus , & in Syria ſcholam erroris aperuit .
1. Ajebar , Mundum fuiffc creatum * feptem Angelis.
2. Chriftum umbratili dumtaxat in carne apparuiſe.
3. Nubere, generure elle a Sarana .
Cum ſuis ab anipatorum elu abftinebat , ut fi &ta hujus
abftinentiæ Religione facilius hominibus imponerer .
Bafilides Genere Alexandrinus, condiſcipulus Saturnini ,
& Menandri auditor gloriabatur ſe Glauciam habuiſſe pre
ceptorem , interpretem Apoſtoli Petri teſte Clemente Ale.
Xan
 SÆCULI PRIMI. s
Sandrino lib. 7. ftromatum . Profeus in Egyptum , ibi
ſuz fadit venena Hæreſeos , quam ultra Simunis , Menar
dri,
> Saturnini deliria le exteudens, majoribns ornavit
commentis. Nus ab innato natus eft Paire , qui vocatur
Abraxas. A No prodit Logos, deinde a Logo Phroneſis ,
à Phroneſi Sophia , o Dynamis , ab h's flaxerunt Vir.
fuldt, o Principes, Angoli primi . Hi condiderunt
primum Cælum ; ab corum derivatione alii fimpliciter
procedentes aliud Cælum æquale priori crearunt : rurſus
vero ex iftis alii provenienres tertium formarunt Cælum ;
& fic deinceps Angelorum propagine uſque ad trecentos
fexaginta quinque Ordines dilatata ; totidem ab illis Ce
li fabricati funt ; juxta quorum numerum tot etiam die
bus compoſirus fuit annus. Porro Angeli noviſſimi Cæli ,
nobiſque vicinjores hæc inferiora crearunt , ac orbem ter
rarum , Genteſque omnes inter fe diftribuerunt . Princeps
autem ipſorum eft ille, qui Judæorum putatur eſſe Deus.
Quia vero ifte , fuis hominibus , id eft', Judæis cætera's
9

voluit Gentes fubfternere , cureti Angeli conglomeratis vi

ribus ei reſtiterunt, ejuſque Genti Gentes relique . Inge
mitus, aurem Pater videns miſerrimam rerum faciem , mi .
lit Primogenitum fuum Num in forma hominis , (& hic et
qui dicitur Chriftus ) ut credentes in eum e poteftate An
gelorum . Mündi hujus Conditorum eruerei . Cate : um Ba '
Slides aſſerebat Chriſtum (pecie tenus mortalibus apparuií.
fe; neque hominem revera extitiſſe, nec paffum , aut cru
cifixum , eo quod eſſet virtus æterni Patris incorporalis
impaffibilis, omnibus inyiGbilis , transfiguran's fe quemad
modum vellet , atque adeo cum non poflet teneri , ruam
fermam indidilte Simoni Cyrenæo , qui crucem ejusg.11a.
vit , & vice illius crucifixus eſt ; ipſum vero effigiem Si.
monis induentem adftitiffe cruci irridentem eos , qui Sin
monem crucifigebant; itaque non credendum efle in eum ,
qui fit crucifixus, ne quis confiteatur fe in Simonem cre
widiffe
.
Su's Diſcipulis , cum primum ſe in illius diſciplinam
tradebant, quinquennii filentium Pythagoreorum more >

inllitutoque præcipiebat , illis & hoc wedit mandatum :

Date operam , ui omnia cognofcatis , neme vero vos com
840
 6 ERRORES

? gnofcat . Tam nefaria namque erant ipſorum Sacra ?

tam obſcæna facinora,3 ut luæ impuritatem doctrinæ évul
gari formidarent .
Palmaris ' ejus Error eft ifte jam deſcriptus. TE
Chriftus non eft crucifixus, Jed. Simon Cyreneus, qui
Tongariatus fuftulit Crucem ,
Filium reliquit Ikdorum nomine , impietatis fuæ & hæ
>

redem , & propagatorem .

Hyrenæus , & Philetus odio adverfus Paulum inflam .
mati corporalem mortuorum reſurrectionem ( quam fuis il . 2
le auditoribus ftrenue inculcabat ) mala fide ad novam , &
commentitiam fignificationem detorſerunt, ad Spiritualem !

ſcilicet dumtaxat reſurrectionem , quæ confiftebar in exci

tarione a morte peccati ad vitam gratiæ , a tenebris er
roris , & infidelitatis ad lumen veritatis, & fidei , inficiantes
omnino futuram reſurrectionem corporum : De his "loquio 12
tur Apoftolus 2. ad Timoth. 2, de quo loco in refutatio .
pe erroris .

Nicolaite nomen deprompſerunt a Nicolae Patria An. Ali

tiocheno , uno ex feptem Diaconis .
Cum effent in omnem effufi libidinem , dacuerunt , li f
citum elle promiſcuum fæminarum ufum .
1
Ajebant præterea initio tenebras, ac voraginem fuiffe ,
& aquam , a Spiritu deinde ſecretas. Verum tenebras con
tra Spiritum commotas furlum excurriſſe , & cum eo fuifo po
>

ſe congreflas. Ex hoc conſortio prodiif?e Matricem quan- p.

dam ; quæ rurſus eidem Spiritui juncta quatuor Æones pe.
perit . Hi 4. alios procrearunt; dexteram , & finiftram
lucem & tenebras . Ex his , ' inquiebant , genitus eft tur
pis Æon : ex cujus cum præfata Matrice conlortio Dii ,
Angeli , homines, & feptem fpiritus Dæmoniorum ortum te
habuere . Talia ne fabularum portenta ab humano forma
ti potuiſle intellectu !
Cæterum an vere iftius hæreſis author fuerit Nicolaus 0
unus e feptem Diaconis , in dubium revocatur . Nonnulli $

ex Antiquis ipſorum Hærefeos caput afferunt ,9 alii hans

ab ipfo labem depellunt , quorum fententiæ ob lequentes
rationes ſuffragandum eſſe exiſtimamus .
1. Incred : bile eft eum , quem Scriptura facra annume ,
rat
1
 SÆCULI PRIMI . 7
qat viris boni teſtimonii, plenis Spiritu ſando, & ſapien.
pia , & quem nullibi damnat , aut perftringit , fuifle ca.
put , & auctorem nefariæ hæreſis , ieu Scriprora ſacra Ni.
colaum Advenam Antiochenum leptem Diaconorum unum ,
annumerat viris boni teftimonii , plenis Spiritu ſereto
o Sapientia , `Act. 6. & nullibi innuit ipfum tam divi
nas dores hæreſi, aut libidine maculaſſe : elli enim falta
Nicolairarum execretur Apocal. 2. Nicolai tamen Nomi.
ni nullam notam ingrit ; veriſimile igitur eft, iplum non
fuiſſe Hærefeos auétorem .
Idem probat Eminentiffimus Baronius ex ſancto lgnatia
Martyre in Epiftola ad Trallianos dictole : fugiamus quo
que impuros ' Nicolaitas Falſum fibi nomen ſumentes ,
7

voluptatum amatores , & Sycophantas.

Probatur ſecundo ex fancto Clemente Alexandrino li.
bro 2. Atromatum pag. 301. ubi poftquam de quibuſdam
hæreticis locutus eft , qui per wrum voluptats pugnare le
1

cum voluptate dicebant, hæc fubjungit : tales junt esiam

bi, qui dicunt fe Soqui Nicolaum , adducentes ejus wiri
aliquid literarum monumentis mandatum ,fed ab eis Deo
tortum , nempe oportere carne uri : Şed ille vir preclarus
ſignificabat , oportere voluptates arcere , eas frenando jo
jupis, vel inira caſti thori limites . Qui vero inftar Hir.
corum effufi funt in voluptatem , hi decretum ipſius valera
pratis, non autem viri Apufiolic! , fequuntur. Er libra 3 .
p. 318. lc rurſus Nicolaum Diaconun ab iimpura hæreſi
vindicat , Ego audio Nicolaum nulla unqucm alia , quam
ta , que ei nupſerat, uxore uſum effe : ex illicis libee
ris filias quidem confenuille virgines , filium autem per-.
>

manfiffe incorruptum . Docebatauiem illud , uti carne opor

tere , hoc eft exercere carnem ; de feratur exira matrimo
nii terminos , ſed nec in eo unice quærat voluptatem :
neque enim volebat duobus dominis fervire , voluptati,
Deo . Dicunt enim Marobiam quoque fic docuife, cum care
ne quidem pugnare , ea uti, nihil ei impudicum lar
giendo ad voluptatem effrænem , fovere autem aximam per
5 fidem , agnitionem . Certe uri carne licet . Qui enim
ea utitur, nec excedit matrimonium , nec conſtituitfinem
> >

in voluptatibus corporis , nec dicit cum Epicuro , Mibi

A 4 frui
 É R Ř O Ř E
frui mea carne bonum eft, unde aliud eſt uti , aliud früc
carne , quod nunquam Nicolaus afferuit . Nicolairæ igitur
nomine Nicolai viri Apottolici abuli funt , & ejus verba ,2
pravum in ſenſum detortere ut ianto Nomine rectam im. 10 :

puriffimain ornarenr . In earn Sententiam conſpirant Eu

ſebius lib . 3 ; Hiſtoriæ Ecclefiafticæ capit. 29. Theodore
ius lib. 3. Hæreticarum fabularum c. 23. Vittorinus Pe.
tubonenfis Commentario in Apocalypfim , quibus adftipu
lantur calligatiores Critici moderni .
Cerinthus Philofophiæ in Ægypto operam dedit ; d in NAV

de Hierofolymis . Cæfareæ , Antiochiæ ipfis Apoftolis fre

quenter reftitit .
In Afiam profe &tus virulentam illic doctrinam profudit .
Fertur Joannes Evangelilla intrarurưs in Balneom , con .
(pedo Cerintho , qui eo quoque fortuito acceſſerat, dix P
ſe diſcipulis: Fugiumus exremplo , ne balneum , in quo
Cerintbus veritatis boftis moratur , fubiro concidens nos op
primat. Euſeb. lib. 3. Hiſtoriæ Eccl. 2ź .
Porro hæc funt præcipua illius doctrinæ Capitá .
1. Beatitudo confißit in carnis deliciis .
2. Legalia funt obferuanda cum Lege nova , ut quis fu
luten conſequatur .
3. Chriſtus eſt purus homo'.
Cæterum ex primo dogmate effutiebat poſt reſurre &tionem
carnis humanæ , Regnum Chrifti terreſtre futurum , ac Hie
roſolymis homines carnis cupiditatibus, & voluptatum il
lecebris fervituros : & mumerum mille annorum in nuptia
rum feilis, & ceicbritate conſämnendum . Hinc Erroris re
Etatores Chiliallæ , id eſt, Milleparii funt nuncupati. Sed
de hiſce Sæculo 4.
Ebion , cum ' in docendo Paulùm primas ferre videret ,
in eum maledicta jacere , contumeliiſque illum proſcinde
re oilus eft : idque eo confilio , ut Judæorum animos ab eo
redderet alienos . Ajebit enim ipſuin elle Græcum , non na
tura Judeum , factumque ex Gentilibus profelytum ea occa
Gione,9 quod Hierofolyinis agens adamaflet filiam Pontificis,
quam cuperet ducere in uxorenr., ufque fieret voti compoś ,
accepiſſe circumcifionem : fed cum nec ita , quod opraffel,
fuiffet allocutus, ad impugnativan circuncifionem ; & tea
 SXCULI PRIMI.
gem effe converſum . Sic igitur exiſtimans hac ratione Pag .
ů Prædicationem , & Scripta a ſe eſſe convalla, alios Apo
ftolorum a&us , a Canonicis diſtinctos edidit fizmenris, er
foribuſque refertos .
Præter dogina de legalibus una cum Loge nova obfer.
wandis illi cum Cerintho commune , afferuit Chriftum effe
Concedium ex ſemine viri ; vel potius eft idem utriuſque error.

Refelluntur Errores Sæculi primi.

1. Donum Dei pecunia pareja comparaii.
D. Th 2. 2. q . 100. á. 1. Actus aliquis eft malus ex gene
re eo quod cadit fuper materiam indebiram , emprionis au
sem , e venditionis eſt materia indebita res ſpiritualis ( ſeu
donum Dei triplici ratione . Primo quidem,$ quia res ſpi
ritualis non poteft aliquo terreno prerio compenfari , ui de
fapientia dicitur Prov . 3. pretiofior ejt cunétis opibus,. ego
omnia , quæ defiderantur, huic non valent comparari. Ideo
criaſ Peirus in ipfa fui radice Simonis pravitatem conde
mnans dixit : pecunia ina tecum ſir in perditionem , Quad
niam donum Dei exiſtimalti pecunia poffideri. Secundo
quis id non poteft effe debita venditionis materia , cujus
venditor non eſt dominus spiritualium rerum , fed diſpen
jator , fecundum illud 1. ad Corinth. 7. Sic nos exiftimes
bomo ut Miniſtros Chriſti , 6 difpenfatores Myſteriorum
Dei , Tertio , quis venditio repugnat ſpiritaalium origini,
gue ' ex gratuit . Dei voluntate proveniunt. Unde a De
minus dixit Mattb.1o. Gratis accepiſtis , gratis date .
Cæterum licet Simonia fic diéta ab illius Parente Sis
mone Mago, proprie loquendo, non fit Hærefis , in Simo
ne tamen fuit Hærefis . Iſte enim non tantum voluit emers
donum Spiritus Sancti , ſed etiam credidit hoc poſſe fieri.
Exiftimabat enim , quod donum Dei poßer pecunia polfin
deri , feu comparari .
2. Mundus non eft creatus a Deo , fed ab Angelis.
D. Th. 1. p. q. 65. art. 3. dicitur Genef. 1 in principio
Creavit Deus Cælum , terram , non ut igirur Mum
sur productas ab Angelis :
Ra
 ERRORES

Ratio autem eſt , quia producere aliquid hoc modo, ue

nihil præfupponatur quod fit in creatione ) eft virtutis 3
infinitæ , quud nulli creature comperit . ib. ad 3 . AL
3. Homo non eft Liberi Arbitrii.
D. Thomas 1. p . q. 83. art. I. dicitur Ecclefiaftici 15 .
Deus ab initio conftituit hominem , em reliquit eum in
>

manu conſilii ſui, id eft in libertate arbitrii , inquit Gloffa

interlinearis ibidem .
Ne quis vero hæc ad hominem in ftatu innocentiæ re.
ftringar, dicatque hominem polt lapſum Adæ libero ca.
rere Arbitrio ,ut poftea , longa evoluta fæculorum ſerie ,
voluere Şectarii", quibus hic ' Simon præluſit ) en alią
Scripturæ loca . Si quis vult poft me venire, abneger
femetipſum , o fequatur me . Lucæ 9. noli repellere Con
filia matris tue Prov. 2. dedi illi tempus penitentie ,
e non vult pænitore , Apocalypfis 2. & Matth. 10. No. .
6
lite timere eos , qui occidunt corpus .
4. Non funt necel'aria ad falutem bona opera , fed fufa Pla
ficit Fides . HE
D. Th. 2. 2. q. 124. art. 5. Dicitur Jacobi 2. Ego oftendam fc
tibi ex operibus fidem meam . Quid prodeft . Si quis fi
-

dem dicat le habere , opera autem non habeat? Sane fic

cut corpns fine Spiritu mortuum eft , ita & Fides fine ope
ribus mortua eft , & ad Rom . 2. Non auditores legis juo
ii ſunt apuod Deum , fed fa &tores legis juſtificabuntur
5. Non eft futura corporum refurre&tio.
D. Thomas in fupplemento q.75. art. I. dicitur Job 19.
Ssio , quod redemptor meus vivit , e in Noviffimo die
de terra furre&turus fum , rurfum circumdabur pelle
mea : ergo refurre &tio corporum erit .
Reſurrectionem etiam corporum novum exprimit Telta
mentum 1. Corinth . cap. 15. deducto argumento a reſur
rectione Chriſti . Si Chriftus predicavit, quod reſurrexit
a mortuis ' quomodo quidam dicunt in vobis , quoniam
refurre&tio mortuorum non eft ; ſi autem reſurrectio mor.
tuorum non eft, neque Chriftus refurrexit. Siautem Chris
Rus non reſurrexit , inanis eſt ergo prædicatio noſtra , ingu
nis eft & fides noftra : invenimur autem falfi teftes
Dei , quoniam teftimonium diximus adverſusDeum , quod
fu
 SAECULI PRIMI. II

jufcitavit Chriftum , quem non fufciavit , fi mortui non

Fofurgunt .
Hinc D. Th. ib. membra , inquit , debent elle Capiri
> >

conformia : fed' Caput noftrum vivis , c in æternum via

ver in corpore, o anima ; quia Chriftus refurgens ex
7

mortuis jam non moritur , ut paret Rom. 6. ergo o ho

vines , qui Juni ejus membra, vivere in corpore, Onni.
ma , o fic oporter carnis refurre tionem effe
Præter argumentum petitum ex ' fade , sationem mora
lem.reſurrectionis affignat S. Doctor ad 3. Quia operan .
şi debetur operis merces , oporter ,' quod ipfe homo com.
pofitus ex Anima , corpore operis fui mercedem in re
lurrecturo corpore accipiat Et artic. 2. Reſurrectio ad
boc neceffaria eft , ut refurgentes accipiant pro meritis
penam , vel premium .
6. Anima tranſit de ung corpore ad aliud corpus ,
D. Th. 2. contra Gentes c. 83, ferme circa finem .
Plures ponunt tranfitum anime de corpore in corpus
Hoc eft autem imposſibile ; animæ enim humane non dif
ferunt ſpecie'ab invicem , fed numero folo . Alreguin
homines fpecie differrent, differentia autem fecundum nu
>

merum ineft fecundum principia materialia ; opurtes igi

iur diverficarem animarum humanarum fecundum ali
quid materiale ( ſeu corpus ) ſumi: fi igitur funs de
verfa corpora , neceffe eft, quod babeant diverfas ani.
igitur unitur una Pluribus ( corpo
masfibiunitas ; nonſeu
ribus ) few ſimul fucceflive . Hinc etiam dicitur
Pfal. 32. qui finxit fingillatim corda eorum ; quia ſci
licet anicuique feorfim Deus animam fecit : nec unam
diverſis corporibus adjunxit . Proinde anima non tranſic
de corpore ad aliud corpus , fed in diverGis corporibus
diverſa regnat anima .
Primus illius Error , de Mundo non a Deo , fed ab
>

Angelis condito , ftarim in Simone refuratus eſt .

Alia ejus fabula , fcilicet Diſcipulos Juos nunquam
moritures a fe rinctos Baprifmate, fola , quæ illos morte
involvit , refellitur experientia .
Porro D. Th. diſerte dicie 3. p. q. 68. art. 3. ad 1 .
Duplex eft pena peccati , gehennabis ,3 semporalis
Ge
-
.
 ta E RRO RE 5
19
Gehennalem prorfus delevit Chriftus , ut eine non foro
riant baprizati , o veri pænitentes , temporalem vero
nondum penitus rulit : manet vrim fames , fitis , eo
31
mors , o bujufmodi.
Sed juvat , præter Aquinatem , tantiſper audire Ter
tullianum de anima cap. 10. ubi has ineptias egregie
explodit : Publica totius Generis humani fententia mor.
tem naturæ debitam pronuntianus. Hoc fpopondit omne;
quod nafcitur . Quemain , ey ubinam ifta felicitas aqua
yum Menandri, quas nec Joannes Baptizator premini:
Sravit ; nec Cbriftus ipfe Difcipulis demonftravit ? quod
boc Menandri balneam ? translatus eft Encchi Elias ,
nec mors eorum reperia eft, dilaiu ſcilicet , cæterum mo
rituri refervantůr , ki Antichriftum fuo fanguine extin.
guanes Poftremo ubi funt illi , quos Menander ipſe pet el
fudii? teniant Apoftoli perennes, ac immortales i
1. Mundus conditus eſt « feprom Angelis ,
Cum mundus non fit conditus ab Angelis , nec a
feptem conditus eft .
Chriftus umbratili duntaxat in carne apparuit . R
D. Th . 3. p. q. 1. a. 3. Cum Chrifius fit veritas
non decuit , ut in ejus opere aliqua fittio efet, unde es
>

Dominus hunc erroit m per fe ipfum exclusive dignairs 91

)‫ه‬
oft Luce ultimo : cum difcipuli conturbari , o conterri.
ti putabani ſo Spiritum videre, e non verum corpus 4

ideo fe eis pelpardum prebuit dicens : Palpate , ab

videte , quin ſpiritus carnem , a oja non habet ficut 12

me viders habere . Deinde dicitur de , Chriſto ad Rom. i .

Fa &tus eft ex femine David ſecundum carnem . Et i .
Joan .4. Omnis /pir.tus , qui non confiretur Jefum Chri
fium in Carne venifle, ex Deo non eft , hic eft Ano 10:

ricbriftus . Dicitur etiam lſai. so. Corpus meum dedi

percutientibus , corpus vero umbratile ; fed phantafticun
percuti nequit. Unde fi non fuerit verum Chrifti cor.
pus, ergo nec veram mortem fuftinuit , nec aliquid eorum ,
que Evangeliſta de eo narrant, ſecundum veritatem gol.
fit, fic etiam fequeretur , quod non fuerit vera falus
Homini fecita .
3. Nubere, er generare,feu a &tus matrimonialis eft a faräna.
D.Th.
 SECULI PRIMIT . 13
D.Th. in ſupp .4:41 . a. ; . ad 1. ad Cor. 7. dicitur . Si
.

rupſerit virgo, non peccavir , O 1.ad Timah. s. Volo ju

niores nubere , finnes procreare , fed procreatio filiorum non
poteft fieri fine carnali conjunctione , ergo alius patrimo
nialis non eft peccatum , cujus auctor eſt ſatanas .
Fræterea ; nullum peccatum eft in præcepro, ſed aftus
marrimonialis eft in precepto 1. ad Cor. 7. Uxuri vir de
brum reddai : ergo non eft peccatum .
Cbriftus non fuit crucifixus, fed Symon Cyrenæus , qui
angariatus fuftulit Crucem .
D. Th. 3. p. q . 46 a. 4. Dicitur Philip. 2. Cbriftus fa &tus
.

eft obediens ufque ad mortem , mortem autem Crucis :

Apoftolo omnes quatuor comfortant Evangeliftæ .
Nonne iterum Paulus 1. ad Corinth. 1. apertiffime aſ
ſeri , Nos prædicamus Chriſtum crucifixum ? quænam apud
Apoftolum , Evangelitas , aut alibi fit vel uinbra mentige
nis , Simonem Cyreneum , quamvis Crucem Chrifti angi
ratus tulerit , illi fu ffe affixum ? Unde hæc eft borribilis
plane blaſphemia .
Refurreétio mortuorum jam faéta eft.
D. Th. 4. contra Gent. c. 79 Quidam perver fe intelligen
Ies , refurre tionem corporum futuram non credunt, fed
quod de Reſurrectione legitur in Scripturis , ad ſpiritua
1-m refurrectionem referre conuntur , fecundum quod aliqui
a morte peccati refurgunt per grutiam : Hic autem Error
1

ab ipfo Apoftolo reprobatur : dicit enim 2. ad Tim . 2. Pro

fana , o vaniloquia devita : murtum enim proficiunt ad
impietatem , :& fermo corum , ut cancer ferpit, ex quibus
ef Hymenæus , & Philetus , qui a veritaté fidei excide.
runt , dicentes refurre tionem jam faétam ele , quod non
poterat intelligi , niſi de refurrectione Spirituali . Eſ au
rem contra veritatem Fidei ponere Reſurrectionem Spirie
tualem , o negare corporalem : ut vidimus circa Errorem
quintum Simonis Magi.
Licitus eſt promiſcuus fæminarum ufus .
Vel per promiſcuum fæminarum uſum intelligitur fee.
mina libera , vel conjugata , aut aliis vinculis," puta ſan.
guinis ligata, nulla autem ex iis vti licet , quod oftendit
D. Th. 2. 2.9.154.a.2. dicitur Tobie 4. Atiende tibi ab
omni
1
 14 ERRORES
omni fornication , præter uxorem tuam numquam pa.
tiaris crimen fcire . Crimen autem importat peccatum more
tale , kaque fornicatio, connis concubitus, qui eſt præter
uxorem , eft peccatum mortale, adeoque omnis ille concu
bitus , feu promiſcuus fæminarum uſus eſt illicitus .
>

Id etiam liquet , de fornicatione quidem ad Galatas

Ubi Apoftolus, præmiffa fornicatione, fubdit , qui talin
agunt, Regnum Dei non confequentur :. de adulterio au
uem Exod . 2. Non mecbåberis ; de inceſtu Levit. 18. om .
nis homo ad proximam fanguinis fui non accedet ,7 ut ita
veles turpitudinem ejus . 1

Ratio autem eft , quoad fornicationem ; quia eft contris

bonum prolis educanda; quoad adulterium , quia violatur
matrimonii fides ; quoad inceftum , quia bomo debet na
ruraliter quandam honorificentiam Parentibus do per
conſequens aliis confanguineis, qui ex eiſdem parentibus
de propinquo originem trahunt : manifeftum eft autem 9

quod in a&tibus venereis maxime confiftit quedem turpi 0

tudo honorificentie contraris , unde de bis bomines vere.
cundantur , art. 2. 3.09.
I ,.Beatitudo cunliftit in carnis deliciis .
D. Thom . 1. 2. q. 2. art. 8. In folo Deo beatitudo VE
hominis confiftit. His adde cirata verba Apoftoli circa T

errorem præcedentem ad Galatas. Si fornicatio , fi opera

carnis conſecutioni Regni Dei adverſentur, qui fiet, ut
Regnum Dei in operibus carnis confiftat ? Sane fi illa ho !
mines beatos efficere pollent , nihil caule effer , quia pe
cudes quoque beats elle dicantur . 1. 2. q. 2. ar. 6. .

fi
3. Legalia ſunt obfervanda cum Lege nova ut quis
Alutem conſequatur .
D. Th. 1. 2.9. 103. .a. 3. ad 2. Dominus dixit moriens 9

confummatum eft. Joan . 19.Et ideo tunc totaliter cella

runt Legalid , jam veritate eorum coržſummara :, in cu b
jus fignum in Paffione Chrifli velum rempli legitur elle
Sciffum , Matth.27. Non igirur , cum ceffaſſent poft mor.
tem Chriſti Legalia , illa quis obſervare tenebatur cum
Luge nora , multo minus illorum obſervationi falus erat
adfiica ,
Quin imo temporibus Cerinthi 3
cum jam ſufficienter
alice
 Ś Æ CULI PRIMI. IS

èflet promulgatum Evangelium , ne quidem Legalia ab!cro

vari poterant, unde tunc erant , & mortua , 1 morifo
ta ; à fortiori ea quis obſervare non tenebatur .
z . Chriflus non habuit naturèm Divinam , sed solum
humanam . Eit ertor Cerintho , & Ebioni communis .
D. Th. 3.p. q. 16. a. 2 Dicitur Rom. 9. Ex quibus eft
Chrifus fecundum carnem , qui eſt ſupra omnia Deus ben
nedi&tus in fæcula .
Et 1. Joan . c. 5. Scimus quoniam Filius Dei venit , ‫منم‬
dedit nobis fenfum , ut cognoſcamus Deum verum , eolio
mus in vero filio ejus. Hic eft verus Deus , o vita æterna.
Item Apoftolus ad Titum 4. Apparuit Benignitus ,
bumanitas Salvatoris noftri Dei .
Adverſus hunc ertotem , ut Chrifti Divinitatem aflere.
ter , fcripfit omnium noviſſimus Evangelium Joannes fic
intonans: In principio erat Verbum Verbum drar
5

apud Deum 9, & Deus erat Verbum .

Oportebat nurent , inquit Angelicus 3. p. q. 1. a. i. Jed
fum Chriftum efe Deum , hominem , quia homo purus
Jatisfacere non poterat pro toto humano genere . Unde la
Led Papá dicit in ſermone de Nativitate . Sufcipitur a
Virtute infirmitas, Majeſtare Humilitas , ut quod noftris
temediis congruebat , unus, atque idem Dei , o hominum
Mediator , mori ex uno, o refurgere poffet ex altero.
Niſi enim eflet Verus Deus , non ad ferret remedium : nifi
élet verus Homo , non præberer exemplum .
4. Chriftus conceptus eft ex femine viri . En error ma
gis attributus Ebioni .
D. Th . 3. par. qu. 28. art. 1. dicitur Ifa. 7. Ecce Virgo
concipiet .
Sed quomodo ? Reſpondens Angelus dixit Mariæ 7, Spie
ritus fan &tus fuperveniet in te , & Virtus Aluiſimi obum
brabit tibi , ideoque eo quod naſcetur ex te fanclum ,
vocabitur filius Dei . Quia non erit impoffibile apud Deum
omne verbum . Lucæ 1.
Hinc virtus ſupernaturalis divina, cum fit infinita 1

ficut non eft déterminata ad unum effe&tum, ita non eft

determinata ad modum producendi quemcumque effettuan.
Et ideo ficut virtute divina fieri poruit , ut primus bomo

.
 16 ERRORES
de lino terse formaretur , ita etiam fieri potuit, ut din
vina virtute Corpus Chrifti formaretur de Virgine abſque
virili ſemine.
APPENDIX AD SECULUM PRIMUM .

E Rrores quoſdam circa ſæcula XVIII. ſtudio omiſe

ram , tum quia levioris momenti ſunt, ita ut de ſe
facile refellantur ; tum quia ad alios ( de quibus memi
nimus ) reducuntur . Quia tamen plures me hortati ſunt,
ut & ipſos ( qualeſcunque fine ) in medium proferrem
idcirco votis eorum obſecundans , illos ad ſua ) quibus er
rores viguere ) pandimus ſæcula .
Thebutes incidit in errores ipfi cum SimoneMago , &
Menand o communes, quod ab Epiſcopatu ambitioſe pe
tito repulſam tuliffet . Ejus Diſcipuli fuerunt hæc nomi.
num portenta Cleobius , Dofitheus, Gortbeus,& Malbo
iheus . De his omnibus Nicephorus 1.4 C. 7.
De Alexandro ærario fic loquitur Apoftolus 1. ad Tim .
1. Quidam ... circa fidem naufragaverunt ; ex quibus
oft Hymeneus, e Alexander ; quos tradidi ſatane , ut
diſcant non blafphemare. Item 2. ad Tim . 4. Aloxan .
der Ærarius multa mala mihi oftendit : reddet illi Do
minus ſecundum opera ejus , quem tu devita : vulde
enim reftitit verbis noftris .
Verolmile eft eum cum Hymeneo , Phsleto corpo
ralem reſurrectionem corporum detorſille ad novam , &
commentitiam fignificationem ad Spiritualem failicet
duntaxat reſurrectionem . Vide pag. 6. & 13 :
Diotrephes a Joanne Apoftolo ep. 3. verf. 9. 10.
demnatus eft , quod amare primarum gerere , quod ipſum
A poſtolum Joannem non reciperet , imo verbis' malignis.
in eum garriret , quod neque ipfe fufciperet fratres pere:
grinos pro nomine Dei itinera conficientes , eos > qui
Tufcipiebant , prohiberet , Ecclefia ejiceret.

ER
 17

E R. ROR E S
SÆCULI SECUNDI .

Ujus Author hærefis fuit Elxai Pſeudo - propheta ex

H" Judæis oriundus .
Spiritum ſanctum fexu. efle fæminam , & Chrili ſororem
evomebant Helcefeitæ , utrique molem corpoream porten .
zolam affigentes .
Sed hac prætermifla blaſphemia , quum vel referre poder,
præcipuus illorum error confitebat in eo , quod docerent
non effe peccatum ore : negare fidem , dummodo quis corde
in fide permaneat .
Nefarium id dogma viam ftravit Sæculo 3. Diflimulatio
ni impiæ , perniciofæ , execrandæ Libellaticorum , qui libel
dos a Magiftratibus Ethnicis numerata pecunia obtinuerant fi
dem facientes ipſos Cæſarum ediétis de cultu Idclorum
( quæ tamen noncircu
adoraverant ) paruiffe .
Porro librum mferebant Helceſeitæ , quem jactabant
o Coelo delapſum , cujus doctrinæ qui credidiffet , remiſlio .
nem peccatorum confequeretur diverſam a remiffione peccato
rum per Jeſum Chriſtum . Tempore S. Epiphanii duas mulier
culas ex ftirpe Elxai Martham , & Marihanam tanta vene
ratione profequebantur , ut pulverem pedibus earum ad
hærentem , & fpura ad amuleta , & phylaéteria facienda colli
gerent , quæ morbis przſentiffima elle remedia affeverabant .
Carpocras natus Alexandriæ fræna laxans carni fuit author
Gnofticorum . Omni rupto vei umbratilis honeftatis repagulo ,
in quemcumque ſe iſti obſcenitatem præcipitabant . Impu
Țicalis exercebant non tam crimina , quam mooſtra . Nulla
fuit turpitudo , aut modus ullus libidinis immaginationi per.
yius , quo fe non confpurcarint. Semine humano in facris li.
babant ,7 & ne in coitu mulier conciperet, ftudiofe obfiftebant ;
at 6 quæ forte concepiffet, fætum ex utero erutum ( horreſco
referens ) ej aromata admiſcentes, in mortario contundebant
coétum manducabant , & hoc nefandom Lycaonis epulum
Pafcha appellabant . Quamvis in rebus ad fidem , & ' mores
ſpectantibus fuerint talpis cæciores, fibi nihilominus Gnofti.
forum , ideft , Sapientum nomen arrogabant.
B Cze
 IS
;$ ERROR
Cætera ipſorum Hagitia fanctusEpiphanius , licet renitens ác.
eurate narrat hærefi 26. Sed ea tamquam mortui cadaver
fætidi, ac cujuſdam peftiferi,afflatus, in ſepulchrum abjici jam
latus eft , ne vel auditu ipſo perniciem afferant.
Nulla fane Hæreſis plus detrimenti, quam iſta intulič Eco
clefiæ . Nam Ethnici , cum for profligata ſcirent committi
fugitia a Gnofticis , qui de Chriftiano nomine gloriabantur , illa
etiam a veris Chriftianis perpetrari fibi perfuadebant, ea ip
>

fis exprobrabant & falla de Religione noftra opinione imbuti, 2

earn omnibus diris devovebint velut ſectam propudioſarum 1

eriam naturæ adverſantium ſentinam libidinum , & jolanda

oft: renrem Sacrificia .
Hi communiter de Gnoſticis circumferuntur errores .
1.1 Licita ef umnis luxuria .
2. Cbriftus non eft natusdeMaria , fed per Mariam oflenfum .
3. Martyrium non eft fanllum , feu a &tus virtutis . Ehen !
quor homines hoc perverſo dogmate a martyrio non arcue
runt Gnoftici ! $

4. Non eft futurum judicium extremum .

5. Non funt admittende Traditiones . Hoc docuerunt
etiam Marcion , Eunomius , Macedonias , Neftorius , Eury
ches , aliique infra recenlendi.
Prodicus e Gnofticorum Schola infantem Adamitarum rectam ,
ne quid carnis (purcitiæ deeller , inftituit . Hi ſu's in conven.
ticulis , omni pudore depofito , nudi fuos ritus obibant. Uxo
rum communio decretum erat fecta , promiſcuus concubitus
myſtica initiatio '. Si quis eorum judicio in culpam lapſus
videretur , hunc e fua pellebant Eccleſia , ut Adamum e Pa
radiſo : ſúam namque Ecclefiam , Paradili nomine decorabant .
Ne doctrina a factis degeneraret , docuerunt , nuditatem
Adæ in ftatu innocentiæ imitandani alle .
Antitactæ prodierunt quoque e Gnofticorum colluvie. Doce.
bant peccatum non effe fupplicio , fed præmio dignum.
Cerdon primo errorem fparfit in Syria , deinde Romam fe
contulit fub Hyginio Pontifice maximo . Verum admiratione
res digna eft , procaciffimum Hærefiarcham Romam advenien
tem , ita Majeftate ejus Eccleſiæ perculſum fuiſſe 1 ut non :N
aulus fuerit palam ſuas eructare blafphemias , fed fidem Ca. Yo AT

tholicam finulando, le aglie Catholicum profeffus fuerit જૂ

& non niſi clanculum d . lputationis occaſione capra Hærefes ર
De
propinaverit ,
 SACULT SÉCUNDI .
Derectus palinodiam cecinit ; & acta poenitenta , fuil E
clefiæ reftitutus : ſed relapſus , & variis iter1.m nolic relip
ſcentiz , nunc erroris indutus formas , tandem larta imomor
tuus eft .
Introduxit duos Deos , unum bonunt, alterum maluni , 1 : 2
facem præferens Manichæis . Negavit etiam Chrißi Ins'.
.

nationem .
Diriſfima ex Ponto affata peſtis Marcioni vehementer af.
Aixit Eccleſiam , Oriundus erat ex urbe cui nomen Sy20,";*
ad Ponium fita Euxinum , a Patre genitus , qui polt noop
tem Conjugis , ob virz integritatem , ad Epifcopatum pr»
motus fuit . Ab hoc Marcion ſancta educatus, in teterr ma
vitia deflexit , confecratam Dco virginem corrurumpens , qua
ex canſa a proprio Patre excommunicatus, Romini coofok
ſperans le communioni a Romano Pontifice redditum iri . Ves
tum ob nequitiam ſuam ſpe illa fruſtratus , Cerdoni ſe adjiin .
xi, illumque nactus Impietatis magiftrum , eo ſuperior He
Teleos fuæ virus latius diffudit , multoſque pervertit , ex quia
bus tamen plurimos divinus ille Polyearpus , qui tunc R
mam cum Aniceto Papa de rebus Ecclefiæ collaturus adverige
rat , ad Fidem reduxit Catholicam , Polycarpo Marcion ali
quando Romæ occurrens procaciter dixit :. Cugnoj ciſne nos ?
cui ille : Cognoſco te primogenitum Diaboli.
Sed audiatur Tertullianus omnem Sıyli & energiam , &
gravitatem in hunc vibrans Hærefiarcham lib. I. Contra
Marcion. c. 1. Nihil ram Barbarúm ; ac triſte apud Pon
7um , quam quod illic Marcion natus eft , Scyiha terrior
Meſagera inhumanior , Amazone audacior, nubilo obfcurior ,
hyeme frigidior , gelu fragilior , Iftro fallacior, Caucafu i ' .
ruptior : jam beftiis illiüs Barbárie importunior M .-
cion . Quis enim tam caftrator carnis caftor , quam qui N.
prias abftulit ? quis tam comefor mus Ponticus , quam qui
Evangelia corroſit ? Ne tu , Eutine ‫ܕ‬, probabiliorem fera ir
Philofophis edidifti, quam Chriſtianis. Nam illa Carnickie
Diogenes bomines invenire cupiebat lucernam meridie or
cumferens : Marcion Deum , quem invenerat , extincto Ficiri
fue lamine amifit ,
Hi vero ſunr iplius errores .
1. Conjugia funt illicita .
2. Non eft futura corporem refur flin .
B 2 3. Lex
 ERRORES ,
3. Lex vetus fui: muid .
Solum Lucæ , fed truncatum quoque , cæteris explofis
Evangelium admittebat . Et circa hoc alludit citatus 'Pero
tullianus .
Apelles Marcionis diſcipulos, præter alics errores , quos 1

cum ipſo communes habuit , a Virgine quadam Philumene

revelationes , & miracula fabricante, deceptus , ac deprava:
115, finxit , quod Filius Dei e Calo defcendens carnam
fibi coxlexuerit aeream ; eamque in afcenfis.ſingulis reddi.
perit elementis .
Suſtingit etiam Prophetias el falfus .
Valentinus Ægyptius ob amittain qirein fpe devorave.
rat , Epiſcopatum ., ab Eccleſia defecit . Tornam veniens er
rores abjurat, ſed mox ad vomitum revertus , ab iis. ayelli
non potuit. Unde obiit pertinax.
Præter fuos Xonas a Nicolaitis depromptos , palmaris,
ejus error confiftebat in eo , quod doceret , Chriftum Domia
rwinum corpus de Calo detulile , nec quidquam de Virgi.
ne fumpfife , fed per eam , quafi aquam per fiftulam tran
Hille ; leu ( ut Tertulliani verbis,utar ) illum per Virgin
nem , non ex Virgine fuiffe editum , quia delatus in Virgi P
nem tranſmeatorio potius , quara generatorio more procent ,
27
per ipfam , non ex ipfa , non Marrem eam , ſed viam palſuse
2

E Valentino proruperunt Gainani , Ophite , Serbiani

Caínani dicebant Cainum á potentiori quadam virtute eſſe
derivatum , nec non Core , Datban , oso Abiron 2, By Sudo
> C

misas ; Judam etiam ljcariorem . Quapropter inpios illos , 02

ac reprobos divino quoque colebant bonore . Evangelium

lub ejuſdem fudæ nomine , alioſque nefarios libellos diſperge-.
bsor. Præter hæc , addebant Core , Darhan , & Abiron ita
Deo fuiffe abſconditos , ut nihil eis mali inferre potuerit .
Ophitæ Chriftum in ferpenris. lpeciem transformarum ,
afferebant , live bunc ipfum ferpeniem eſſe dicebant , qui
Adamum & Evam decepit , Serpenrem propterea adora-,
bant , & in menfam ; ubi propoſiti panes erant, incantatio
mibus quibuſdam e Spelunca , ' in qua nutriebatur , advoca
ium , & circa panes illos gyiantem ofculabantur : fic vero
pines a ſerpente Chriſto lanctificatos confringebant in Eu .
chariſtiam , ac populo tradebint .
Sathiani hanc tabulam precuderunt . Dicebant duos effe
ho
 SÆCULI SECUNDI .
homines ab Angelis creatos , Cain , Abel , & propter
hoc magnas inter Angelos contentiones extitiſſe : aigus
hanc ob cauſam , illam virtutem , quæ fuper omnes viriu
tes effet , quam Matrem pronuntiabant , Abele interfeéto ,
voluifle concipi ejus loco Serb putum ſemen , ut evacua
rentur Angeli illi , qui duos priores illos homines coud
diſſent Permixtiones autem Angelorum , & hominum i9.
quas fuiſfe ; ideoque illam virtutem Matrem , ad vindickim
Cataclyſmum induxiffe ,‫ ܪ‬ut illud permixtionis femen toile
retur , & folum ſemen puruin conſervaretur : Veruin
illos , qui femen prius inſtituiffent , clam Matre virtute
cum octo animabus in arca miliſie etiam ſemen Cain , ut
femen malitiæ non periret , fed poft Cataclyſmum exempos
cæterorum excreſcerei, ac totum orbem impleret , & occu
paret .
Porro Sethiani fuftineáant Seth effe ipfum Chriftum ,
illumque ut talem ab omnibus adorandum exhibebant.
Ex eodew Valentini ſeminario profluxere Prolomæus
Archontici , Florinus ,
7 Blaſtus.
Prolomæus , prætér Æonas diverſo modo prout labefa
etata ferebat phantaſia, explicatos docuit : Deum præcipere
impoffibilia .
Per iltos autem ones vel intelliguntur Sècula , val
mediæ illæ Deum inter , & Cieituram ſubltantiæ , quam
neceſſario a Deo emanabant , nec ramen Deus ipfæ erant :
atque has, poſt Platonicos finxere tüm hic Prolomæus, turi
Ballides , Nicolaitæ , Valentinus , aliique . Sed hæc apag !
commenta .
Arehontici penitus abjiciebant Sacramenta : dicentes
non oport et effe Divina Myſteria , que ſunt inuifibilium
figna 3, nec incorporaliu per viſibilia , ac corporalia com
municando . Porro illi cæteris ad alios fallendos erant aftu
tiores , quod ſolitarie agentes renunciationem omnium præ
ſe ferrent. & fe fuco ſanctitatis oblinirent . Teſtatut Epi
phanius eos ad fua uſque tempora viguifTe in Palæſtina .
Florinus evibravit Deum elle au &torem peccati .
Blaſtus docajt Pafcha celebrandum effe more Judesyam
Luna decima quartá menſis primi , ita Legalia reſuſcitans.
Vide refutationem erroris .
Tatianus Natione Syrus , S. Julini Philofophi, & Mi??yº
 27 ERRORES
ris ( a quo Fidem haufit ) Difcipulus , fireoue pro Fide die
inicavit , quoad vixit Profeſſor ejus : polt illius vero filie
9

Cim obitum , ſcicntia ſua elatus , & Doctoris nomen Gibi

arrogans , in hæreſim lapſus elt , & rectæ Encratitarum or.
197 dedit .
Illi a vino abftinebant , quod improbos eo dantaxat uti
cinſeren . Detelabantur eriam Nupiias Hinc Encratia
le dicti ſunt , id eſt , cuntinenres . Deinde folam aquam ad
>

Myiteria fua adhibebane , unde & Aquarii appellatı ſunt.

Hi fune igitur porimini ipſorum errores .
1. Sola aqua in Altari fucrificio offerenda eft.
2. Uſies vini oft illicitus.
Cæterum Evangeam compoſuit Tatianus , quod Dia.
reparon dicitur ; id eit , auum ex aliis quatuor compactum ,
7

in quo deliderabantue Genealogiæ , & omnes tex !us , qui >

Dominum 6x ſemine David ſecundum carnein natur oſten

Waol . Ex quo liquet , illum cum Saturnino , Cerdone ,
1

wiſque Dominicam negaffa Incarnationem .

S: verus Tatiani errores amplexus , ultra iſtos , Pauli
Epiftolas , & act . Apoflolorum rejiciebat . Sacrarum etiam
Literarum fenfus , & fententias pro Arbitratu interpreta
>

birur ; fic certe tot ante ſæcula viam fignans Sectariis,

muftris idem faftitantibus .
Montanus in Myha Phrygiæ natus inſatiabili Primatus
cupiditate incenſus malo arreprus fpiritu , furioſo impetu ,
ac peregrinis vocibus Prophetam cæpit profiteri : niełus ad
Gam rem duas , quas a maritis abduxit , Nobiles > & opus
totas Mulieres Priysillum , & Maximillam , quas pariter
maligno fpiritu afflatus prophetare docuit . Libros etiam
turibebant illæ , quos propheticis adæquabat Monianks .
Parro ut plures ille deciperet , inrerdum promifforum mi.
gnitudine Tectatores alliciebat , interdum conjecturis , & ra.
nonibus in fpeciem probabilibus nixus , aperte eorum pece
cara arguebat , ut vitiorum hoftis , & corrector videreiur .
Carbolicos, qui ipfi , & ejus Prophetiffis furiofu , inepte ,
& novo , ac peregrino modo garrientibus reliktebant , Pro .
parlaruin vocabat intertectores . Silentium fuftra indixit ei
Eccleſia , & illum tandem cum fequacibus anathemate feo
ris. Doniqne Mintacum , & Maximillum fibi laqueo mor.
cun coniciv ; T. & eorum inlar Judæ proditoris effufa
រ
fu.fi
 SÆCULI SECUNDI . 2?
fui Te viſcera , eſtatur'Apolinaris Hierapolitanus apud Eu
febium lib. 5. c. 15 .
Hi modo funt præcipus Montanillarum errores .
1. Docebant , promiſiunem Domini de dando Spirits
7

fancto Paraclito , non fuiffe completam in Apoftolis , ſed

fed
in Montano , o Priſcilla .
2. Damnabant fecundas Nuprias tamquam fcortationes .
3. Aflerebant nunquam licere perfecutionis tempore fugee
ra Martyrium ,
4. Nunquam a fortiori , dicebant, licet illud fugere Epi.
fcopis , vel Paftoribus in. iifdem circumftantiis .
5. Nova jejunia obfervanda flatuebant tanquam ad fals.
tem nocelaria , tres fcilicet Quadrageſimas .
7

Ex Montani hæreli varii pullularunt furculi , ut Ca.

tapbryges ; Artot yrite, Pepuziani , Aſcodrogitæ , Paitalo
rinchitæ .
Cataphryges perhibebantur de infantis ſanguine , quem
de toto ejus corpore minutis punctionuin vulneribus extore
quebant , quafi Ecchariftiam fuam conficere , mifcentes eum
cum farina, panem que inde confiantes : Puer'ille ſi more
retur , apud eos habebatur pro Martyre ; fi ſuperftes foret,
pro magno Sacerdote . Sunt nonnulli ,2 qui factum negant
ob horribilem criminis immanitatem , ſed videtur prævalere
illuſtrium Doctorum , ut Epiphanii , & Auguftini authori
tas illud afferentium .
Inter Cataphrygas celebrior 'extitit Proclus . Illi Gajus
vir diſertiſſimus coram Zephyring Pontifice diſputans os
plane obftruxit .
Inter alia tradidit , concupifcentiam efle peccatum .
Artotyritæ fic appellati ſunt, quod in Sacramente Ex
chariſtie panem , o cafeum offerrene.
Pepuziani a Pepuza vico Phrygiæ , quem incolebant
nuncupati, Mulieres ad Epifcopatum , & Presbyteratun
evehebant , docentes, illas De iftorum graduum capaces,
nec ullum fexus habendum elle difcrimen .
Aſcodrogitæ fe Montani fpiritu inſtructos effe jactantes ,
infanis mentibus inftar bacchantium furentes agebantur .
Hinc pellem novo vino juxta Altare adimplebant , & lin
teolis tectam choreis diſſolutioribus vacantes circuibant , di
çentes ſe effe utres novos , de quibus Chriſtus loquitur
B 4 Marth .
 ERRORES
Marth . 9.Vinum novum in uires novos mittunt , ambe con.
fervantur .
Patralorinchitæ fic vocati funt , quod fuperftitiofe naribus
vel ori palum , aut hujus defecta digitum apponerent , ut
fic ftrictius fervarent filentium . Pantalos enim palum figni
ficat , & Rinchos nalum .
Bardeſanes Syrus Edellæ natus , fuit in Eccleſia celeber
rimos , tum ob fingularem eruditionem 7, tum ob eximiain
in fide propaganda conſtantiam . Cum enim Appollonius
.

Calcedonius inter Stoicos illius Sæculi Philoſophos facile

Princeps , & Imperatoris Aurelii Antonini familiaris ali
quando conatus efſel illum Gentiliſmo inſerere , non ſolum
>

id conftanter renuit , fed egregiam quoque pro Chriftianz

Religione defenfionem edidit , quod ejus opus laudat Hie
ronymus libro de Scriptoribus Ecclefiafticis .
Sed eben ! Valentiniani erroris maculam , quamvis non
in omnibus illum fectatus fnerit tam præclaræ famæ in
>

fperfit. Unde lugendus profe &to eft tanti viri lapſus . Scrip
fit enim propemodum infinita adverfus omnes ferme Hare
ticos, qui ejus ætate emerſerant : in quibus eminer Liber
ille de fato, quem Cæſari Aurelio inſcripſit . Unde falſum und

eft, eum docuiffe , quod fideribus, fato effet imputan

da bominum converſatio . Nihil enim validius, quam farun
Bardefares in eo opere impugnat . Credendum eſt, aſſertio ,
.

nem illam fuifle Bardeſanis inlinuatam libris ab ejus ſectariis , DIE

qui poſtea fuerunt ; & ab eo ſunt dicti Bardeſaniſte. Pró CA

inde error ille non eſt Bardeſanis , ſed Bardefaniſtarum . 3

Theodotus patria Byſantinus , arte Coriarius , Chriſtine

mine ſub Marco Aureiio in perſecutione negato 5 Ut ſe
juftis fideliirin exprobrationibus tueretur , Deum fe non ne..
gaffe , fed hominem duntaxat , Chriftum fcilicet, blateravit,
ac deinceps Chriftum ella purum , ac merum hominem in,
pie cum Corintho , Ebione, aliiſque fuftinuit.
Theodoro Coriario fefe adjunxit Theodorus Argentarius ,
qui ejus errori addidit , Melchifedech one ipfum Chriftum ,
sum Melchiſedecb fit line Patre, O Matre , imo Chrifto
majorem , eq Davidis verſu abuſus , tu es Sacerdos in æ
ternum fecundum Ordinem Melchifedech , ejus ſectatores
Melchifedechiani vocati funt.
Sane mirandum non eft, Sectarios , præfertim culo 15
& Su
 SÆCULI SECUNDI . 25
Satrinis , Calceariis , vel Fabrilibus tabernis conſcendirte
crebro Cathedram ; præivetant Tbeodori ignobilium areium
profeſſores: nec rurlus mirum eſt, quod Heretici tam 24
dacter Scripturas facras negent , detruncent , augeant , im-.
mutent, corrumpant & pervertant fecundum libitum : viam
illis hi præclari Daces aperuerunt. Hi magna inſcitia , &
impudentia aufi funt dicere , ſe illa corrigere , que non be
ne in Sacris Paginis haberentur, atque ita ſe Spiritu San
Ho fapientiores pronuntiare .
Praxeas Montaniſta primum , deinde Montani fuit holtis
infenfiffimus, Romamque le conferens , Pontificem de recta
illius reddidit certiorem : fed detectus & ipſe Hæreticus ,
erroris pænitens illum retractavit. At eundem rurfus po
ftea excuíla fronte diſſeminavit .
Docuit, Deum Patrem Omnipotentem efie Jeſum Chri .
ftum , illumque Crucifixum , Paljum , ac Mortuum , pere
จ

rea feipfum fibi federe ad dexteram Patris . Hinc ejus aí.

ſeclæ Patro-paffiani ſunt nuncupati . Vide Noetum O S
bellium Sæculo 3. quorum fuit præcurſor.
'Hermogenes primo docuit in Africa , deinde , cadente leo
cundo fæculo , a Chriſtianis ad Philoſophos ſtoicos defecit .
Illius præcipuus error in eo fuit , quod allereret materiam
lo Deo coæternam
Ex cæpofo Hermogenis gurgite manavit Seleucus . Hic
præter errorem illius de materia , negavit Salvatorem in
Carne federe ad dexteram Patris , aſſerens , quod Carnen
in fole pofuerit

Refelluntur Errores Sæculi fecundi.

Non eft peccatum ore negare fidem , dummodo quis corde
in Fide permaneat .
D. Th. 2.2. q. 110. a. 3. & 4. Dicitur Ecclefiaftici 7. Noli
velle mentiri omne mendaciam , unde omne mendacium eft
peccatum : confiftit anrem mendacium in hoc , quod quis
voce ſignificèt id , quod non habet in mente : proinde men
dacium eſt Fidem corde retentam ore negare ; cumque men .
dacium illud verſetur in materia Religionis , peccatum eft
lane graviflimam , 1 Licet
 28 E RRORES
Licet quidem interdum celare Fidem , dum quis V. G. li
a legitima non interrogatur Authoritate ; numquam tamen 11

lieet negare Fidem . Qxi negaverit, me coram hominibus 1

vegabo egueum coram Patremeo, qui in Colis eft.Matth.10.

I Licita eft omnis Luxuria .
D.Th. 2. 2. q.153 . a 3. Golatarum quinto Luxuria enu
meratur inter opera,carnis . Manifefta funt opera carnis ' ,
.

quæ ſuni fornicatio , immunditia , impudicitia Luxuria .

9

Opera autem carnis fuot illicita . Proindeque illicita eft

Luxuria .
Racio autem inter alias , hæc eſt . Quia per luxuriam 3

cum ifta fit inordinatus ujus corporis , injuria fit Deo , qui
eft principalis Dominus corporis noftri . Unde dicitur I. ad
Corinth. 6. Empii eftis pretio magno, glorificare , e por
tare Deum in corpore veftro . Portabaturne Deus in corpore
Gnofticorum , dum fe tot illi horrendis , infar.diſque libidj . har
nibus contaminabant ? vide etiam errorem Nicolairarum
Sæculo 1 .
2. Cbriftus non eft natus de Maria , fed per Mariam
oftenfus ,
D. Th. 3. p. q. 31. a. 4. Dicitur Gal. 14. Mifit Deus Fin
he
lium fuum factum ex Muliere : ergo non per illam often
ſum , fi enim tantum per illam fuiſſet oſtenſus , deftruere
tur Incarnacio , perº ejus vero ex Maria Nativitatem vori.
tas Incarnationis aftruitur. Unde Ambrofius dicit in Libro de
Incarnatione . Mulia in Cbrifto fecundum naturam in VE
nies , e ultra naturam . Secundum enim conditionem na.
tura , in urere fæminej Corporis fuit : Sed supra conditio
nem Virgo concepit , Virgo generavit . Ut crederes , quia
Deus erat , qui ' innovabae naturam de Homo erat > qui
Secundum naturam nafcebatur ex homine . Ex Auguftinus
dicit in Epiſtola ad Voluſanum , Si Omnipotens Deus ko.
minem ubicumque formatum non ex Materno stero crearet ,
ſed repentinum inferret ( ſeu oſtenderet ) aſpectibus non
na opinionem confirmarent erroris, nec Hominem verum sw
fcepille ullo moda crederetur ? dum omnia mirabiliter fa
cit , wuferret quod mifericorditer fecit .
?. Martyrium non eft Sanctum , feu actus virtutis .
D. Th . 2. 2.q. 124.a. 1. & 3. Premium Beatitudinis non
debetur nift eftni virtutis ; debetur autem tale premium
Mar.
 SÆCULI SECUNDI . -> 7
Ilaytyrio fecundum illud Matik. s . Boati , qui perſecutio.
nem pariuntur propter quflitiam , quoniam ipforum eft Ram
gram Cælorum . Murtyrium iraque eft alius virtutis .
lino maximæ Virtutis , & perfe &tionis; quią ut Apofto
lus dicit ad Cololl. 3. Charitas eft vinculum perfe &tionis.
Mortyrium autem inter omnes alius virtutis , maxime de
maxfirat perfettivnem Claritatis : quin tanto magis often.
ditur aliquis rom amare , quanto pro ca rem magis ama.
tam contemnit, * rem magis odiofum eligit pari. Meni.
ftum eft autem , quod inter omnia alia bona prafentis
vite. maxime amat, homo ipfam vitam , eo e contrarie.
maxime odit ipſam mortem , & præcipue cum doloribus
corporalium tormentorum . Adeoque Martyrium eft maxima
perfectionis, utpote maxime Charitasis fignum , ſecundum
illud Jo: 5. Majorem Charitatem nemo habet , quam ut anja
mam ſuam ponas quis, pro amicis ſuis,
4 Non eft futurum judicium .
D. Th. in ſuppl. q. 88. a . 1. Matıb. 12. dicitur , Viri Nini.
vitæ furgent in judicio cum Generatione ifta , ego condem.
nabunt eum : igitur poſt resurrectionem , aliquod judicium
fer .
Præterea Jo. 5. dicitur : Procedent , qui bona fecerunt >

in reſurrectionem vile , qui vero mala egerunt, in refur.

re &tionem judicii .
Nec tamın Deus judicabit bis in idipfum ; quia non
duas pænas pro una peccaro inferet , fed pæna , qua ante
judicium complete inflitia non erat , in ultimo judicio com.
plebitur : tunc impii cruciabuntur quoad corpus , 5 ani.
mam fimul.
5. Non funt admittende Traditiones .
D. Th . 3. p.9 . 25. ad 4. Dicitur 2. ad Theb . 2. State , es
tenete Truditiones , quas didiciftis five per Sermonem , ſci
1

licet ore prolatum , live per Epiftolum , ſcilicet fcripro

2

frunſmiſtame ,
Nuditas Adæ in ftatu innocentiæ imitanda eft .
D. Th. Opuſculo s. cui titulus de Sacramentis Eccleka,
ferive circa finem . Eft error quorumdam , qui dicuntur A.
damani ( leu Adamitz , ) hi imitantur nudis atemi Ade 2
nikati Mares . , Fæminæque conveniunt , nudi lectionem aue
diur.fo
 28 ERRORES
diunt , nudi erant , Sacramenta nudicelebrant : contra götus
disitur í . Cor. 14 Omnia honeße fiant in vobis .
Adæ etiam , & Evæ poft peccatum ( quod omnes Adie 1

poſteri contrahunt ) fecit Dominus tunicas pelliceas ,

induit Genef
cos . . 3.
Peccatum non ſupplicio , ſed premio dignum eff .
D. Th. in ſuppl. q.99. a . i. in corp. Dicitur Matth . 250
Ibunt ( fcilicet peccatores ) in ſupplicium æternum , Noa
igitur peccatüm præmio , fed fupplicio dignum eſt.
Duo ſunt Dii, unus bonus, alter malus'.
D. Th. 1. p. q. 11. 2. 3. Dicitur Deut. 6. Audi Ifrael, Do.
minus Deus cóus, Deus unus eſt . Plura infra ad errörerna
.

1. Manichæorum , Sæculo 3/
.
1. & 2. Errore's Marcionis concernentes Nuptias, & ve
furreétionem corporum fupra Sæculo 1. tum in Saturnino
Tum Simone Mago refutati ſunt :
3. Lex vetus fuit mala .
D. Th. 1. 2.4.89 . 2. 1. Apoftolus dicit ad Rom. 7. Itaque
lex fan &ta eft , comandatum fanétum ,
) juftum , obo .
num . Et paulo poft, Confentio legi , quoniam bona eji .
Vide infra errorem 8. Mąpichæor. cit.Säc.
1. Cbriftus aeream ſibi carnem cont exuit , eamque ist
afcenfus fingulis elementis reddidit . De eo ftatim ad tr
rørem Valentini.
2. Prophetiæ funt falfet .
D. Th. 2. 2. q. 171. a. 6. Prophetia eft quedan cognitio
intelle &tui Propheté impreffa ex revelatione divina , cui
impoffibile eft jubel falfum : unde Prophetiæ nequit fubiri
fe falfum . Alioquin ifta falfitas in ipſum Deum refundere
tur . Non enim voluntate kumana allata eß aliquando
Prophetia , fed Spiritu Sancto locuri fanéti Dei bomines
2. Petri 1 .
Cbriftus de Cælo Corpus detulit , eu fic nihil aſümplic
de Beata Virgine, fed per eam , quafi per fiftulam tranfit.
D. Th. 4. contra Gentes c. 3o. ſub initium . Valentinus di 1

xit , quod Chriftus non terrenum corpus habuit , fed de &

Cælo apportavit , quod nihil de Virgine Matre accepii,

Sed per eam quaſi per aqueduétum Esanſivit. Sed certe ſi
Cbrifti corpus non fuit rerrenum , in ipfo non fuit vera Ca
10 ,
 SÆCULI SECUNDI . 29
* , at emnine in eo fuerunt fecundum apparentiam tantum,
it isa etiam non fuit verus Hemo; ſed apparens : nec
voie paſſionem , & mortem ſuſtinuit , cum corput cælefle
Já impaſſibile,
Quod vero Chriſus per Deiparam tanquam per fiſtulam
non tranherit , fic probat S. Doctor. Ap Bolus dicit ad Ga.
lai. 4. Quod Deus mifir Filium fuum faétum ex Muliere ,
Matt. I. disitur : quod Jacob genuit Jofeph virum Ma
rie, de qua natus eft Jefus, qui vocatur Chriftus . Non
autem , vel ex ea factus, vel ex ea natus diceretur 3, fi lo
iem per eam , ficut per fiſtulam , tranfiffet . Sane cum ex
ea narus ſit , ex ea vere Corpus affumpfit.
Atque hinc fponte fua ruit Error 1. A pellis de carne
& ? rea a Chriſto fibi contexta ; cum enim lic natus ex My.
Diere , non carnem aeream , ſed veram , ſuſcepit.
Cain , Core , Dathan , Abiron cc . Divino bonore colendi
f1425, item ſerpens , qui Evam decepit, co Sech .
D. Th . 2. 2. q. 84. a, 1. Dicirur Marib . 4. Dominum tuum
adorabis , illi joli fervies : ita ut adoratio , feu divinus
2

honor ne quidem Sanctis impendi poſſit . Poteritne ille igi

tur impendi iftis , quorum infandam memoriam univerſum
genus humanum execratur ?
Quoad Ophitas, Sethianos , quamvis eorum terribilis
fit blaſphemia ( quæ refutatione non indiget ) confequen .
rius tamen errant, cum & ferpentem , qui Evam decepit , &
2

Sith Chriftum fuiffe , adeoque adorandum effe dicant .

Deus præcipit impoffibilia .
D. Th. 2. 2. 2.9. 107. a . 2. Dicitur i . Jo. 1. Mundara gra ,
via non funt . Ęt Matth. 11. Jugum meum ſuave eft , O
05; ?! $ meum leve . Deinde Deuteron. 30. dicitur . Manda.
iam , quod ego precipio tibi hodie , non fupra te eft , ne.
que procul pufitum : juxta te eft fermo valde in ore
790 , e in corde iuo facias illum , fcilicet per gratiam
Dei. Unde & Apoſtolus ad Philipp. 4. Omnin , inquit
polum in eo , qui me confortai . Nonne etiam plures tum
jo apțiquo tum novo Teſtamento mandata Dei adimplerunt?
Jefus non præteriit de univerfis mandatis ; n' eç unum qui
dem verbum , quod jufferat Dominus . Joſue 11. Et 3. Re
gum 14. Non fuifti , ficut fervus meus David , qui cuſtodia
vit mandata mea . Porro Lucæ 1. Legitur de Zacharia
& Elia
,
 IRRO È S
& Elizabeth : Erant ambo juſti ante Deum incedentes in
omnibus mandatis Domini . Et Joan. 17. Chriftus loquens
de Apoſtolis : rui erant , inquit , Pater , mihi eos dedi.
fti , & ſermonem fuum fervaverunt : Si molti mandata
Dei ſervarunt , poflunt igitur illa fervari , proinde Deus
non præcipit impoſſibilia : lllud , quod præcipit Deus ,
nor eft impoſſibile homini ad fervandum , qu. 24. de veri
tate art. 17.
Sane G Deus ( ut alia omittamus ) talià præciperet ;
injuftus maxime foret, & crudelis , utpote & imponens ho
mini mandata , quæ adimplere non poſſet , & aliunde clip
eorum tranſgreſſionera graviffimis, ac fempiternis illum tor
mentis excrucians . Enormam hane quilibet vel ſuperficie
Deitatis obumbratus averſatur blafphemiam . .

Nulla omnino Sacramenia admittenda funt:

D. Th. 3. p. q . 61. a. I. Perrinet ad divinam providentiani,
ut unicuique rei provideat fecundum modum fuæ conditio
nis : conditiuzis autem nature humane proprium eft , ut per
Eorporalia , e ſenſibilia in Spiricualia deciucatar. Existei
divina fapientia homini auxilia falutis confert fub quz.
bufdam corporalibus fignis , que Sacramenta 'dicuntur . 11

Cæterum Sacramenta funt feptem , & hæc de Fide ad .

mittenda funt. De omnibus fit mentio in Scripturis . Ba? les
ptiſmus exprimitué Joannis ; . Niſi quis renatus fuerit ex
aqua , Spiritu Santo ,‫ ܪ‬non poteft introire in Regardent 40
Dei . Confirmatio habetur A &. 8. Oraverunt pro ipfis ( AJO. f
ftoli ) tunc imponebant manus fuper illos , ☺ accipie .
banı Spiritum Sanctum . Item 2. ad Cor. 1. Qui confirmat
nos Deus, eo qui únxit nos , qui fignavit nos , Bei de
dit pignus fpiritus in cordibus noftris . Euchariſtia patet ex
Joannis ſexto . Qui manducat meam Carnem , bihis
meum Sanguinem , haber vitam eternam . Pænitentia **
> S

Joann. 20. Accipite Spiritum Sanétum , quorum itis reinifrin

sis peccata ,9 remittuntur eis ; o quortim retinuer
tenta funt Extrema unétio ex Jacobi 5. Infirmatur quis
ex vobis , inducat Presbyteros Ecclefie , covent ſuper
>

cum ungentes cum oleo in nomine Domini , oratio fidei

ſalvabit infirmum , e allevabit eum Dominus , & li ini
peccatis fit , remittentir ei . Ordo liquet ex I. ad Timoth.
4. & 2. ad Timot , 1. Admoneo te , ui 1.fiscites Gratiam 1

que
 SÆCULI SECUNDI . .
qu& eft in Te per impofitionem manuum mearum . Ma
irimonium ex s . ad Ephefios . Viri diligite Uxores veſtias ,
ficut Chriftus dilexit Ecclefiam , feipfum tradidit po
ca. Mox fubjungitur : Sacramentum hæc magnum eft , ege
autem dico in Chriſto , e in Ecolefia .
Deus eft Auctor peccati.
D. Th. 1. 2. q. 79. á. 1. Sapientia Ii. Dicitur ' . Nibil
cdilli cortim , quæ feciſii : odit autem Deus peccatum jen
candum illud Sapientiæ 14. Odio eft Deo impius , enim .
pietas ejus : ergo Deus non eft caufa peccati .
Sed nec eſſe poteft. Quia omne peccatum eft per recef
Jum ab ordine, qui eft in Deum , licet in finem : Deus
5

autem omnia inclinae , convertit in feipfum , ficut in

ultimum finem . Unde impoffibile eft, quod alicui fit can
fa difcedendi ab ordine ultimi finis. Unde non potelt eſtu
cauſa peccati . Cauſa peccati eft fola Creatura . Perdicio tua
ex te, Iſrael , iantummodo in me auxilium tuum , 0! .13 .
Paſcha débet celebrari more Judæorum Luna decima
quarta Menfis primi,
19.
D. Th. 1. 2.9. 103. a.Ź. Dominus dixit moriens Joan. .
Confummatnm est . Et ideo tune soraliter debuerunt cela .
re legalia , fcilicet jam veritate eurum confunimata . Inter
legalia vero etiam referebatur celebratio Pafchatis luna de .
cima quarta, illud proinde prà fato nunc tempore celebrari
Bizquit .
Porro Paſcha ex perpetua Traditióne Romane E.clefiae
præfertim poft Concilium Nicænum , celebratur in Domin .
ca , utpote Reſurrectione Domini conſecrata , eaque Lunaim
14. p:imi Menfis immediate fequente.
Nonnulli quidem Afiatici ante Nicænung Paicha celebra
banı Luna 14 Sed per hoc no!uerunt extinctas dudum le
gis Mofaicæ infcitare obſervantias , nec afferuerunt uſquam
non poſſe Paſchatis folemnitatem celebrari extra Lunam 14 .
Sed conſuetudinis fuæ , quam traditionem Apoftolicam ar
bitrabantur , tenaciores cum iis, qui aliter Paſcha obſerva.
bant, communione conjuncti ſemper extiterunt , nec a Ro
mana Ecclelia, quæ Centrum eſt Ecclefiaflicæ vnirat ! s , le
le ullatenus fepararunt . Blaſius veio Quartadecimanorum
Parar doetbat cum luis, non aliter cuftodiendum efle Pixi
sha nifi fecundum legem Myſis luna 14. menlis : Quis autem
 32 ERRORES:
autem nefciat, inquit Tertullianus de præſcriptionibus , > .
329. Quoniam graria Evangelica evacuat ur , f ad legem
Chriſtum redigit? In hoc igitur crravit Blaſtus , & ſe ab
Eccleſia divifit .
J... Sola Aqua in Altaris facrificio offerenda eft .
D. Thomas 3.p. 9:74. a. I. Quidam , qui dicuntur Aqua
vii, aquam folam Tub Specie ſobrietaris in koc., quod Chri
fius hoc Sacramentum fub fpecie panis , e vini inftituit
ut patet Matth. 26. Unde. Paris , Vinum funt materia
hujus Sacramenii . Proindeque fola aqua ( quæ ex ordina
tione Ecclefiæ vino apponitur ) non eft in Altaris facrifie
cio offerenda ..

2. Uſus Vini ef allicitus..,

D.Th.2. 2. q. 149. a. 3. Apoſtolus dicit. 1. ad Timoth. 2.
Modico, vino utere propter ftomachum tuum . Et Eccleſia ,
ftici 31. dicitur , Æqua vita Hominibus vinum in fobrie
tate . Deinde 1. ad Tim. 4. Omnis creatura Dei bona eft .
Et Eccleſiaſtici 31. Vinum in jucunditatem creatum eft ab
initio . Imo , & Chriſtus Dominus vino uſus eſt , & aquas
Jo. 2.mutavit in vioum optimnm . Apage igitur dementem
.

iftum errorem .
I. Promiffio Domini de dando Spiritu Sancto Paracleto nou
fuit completa in Apoftolis , sed in Montano , Priſcilla .
>

D. Th. 1. 2.9. 106.art.4. Augußinus dicit in Libre con.

tra Fauftum , o & libro de Herefibus , quod Montanus, o
Priſcilla pofuerunt, quod Promiſſio Domini'de Spiritu San
do dando nox fuit completa in Apoſtolis Sed in eis : Er
idee xun recipiebant Actus Apoftolorum , in quibus mani .
fefte oftenditur, quod illa promiffio fuit in Apoſtolis com
pleta , ficut dominus eis iterato promiſit AEt, 1. Baptiza
bimini in Spiritu Sancto non poft multos hos dies , quod
impletum legitur A & . 2. Cum enim complerentur dies
Pentecoftes factus eſt repente de Çæla fonus tanquam ada
venientis Spiritus vebementis , replevit totam domum
ubi erano Apoſtoli fedentes , com repleti funt omnes Spiri
tu Sancto . Sed & Montani error exoluditur per hoc , quod
dicitur Joan. 7. Nondum erat fpiritus datus ,, quia nondum Je
ſus erat Glorificatus. Ex quo datur intelligi, quod farina
Glorificato Chrifto in Refurrectione , Afcenfione , fuit eis
7
4

Spiritus Sanctus datus .

Ex
 LIBER SECUVDI .
. Ex Montani exemplo negantis Actus Apoftoloruin ob
3 rationem bic .a D. Thoma aſſignatam , colligitur, miran .
다. dum non eſſe , quod moderni Sectarii varios e cancue Scrie
plurarum Sanctarum libros expunxerint. Id certe tum An.
tiquis , tum Novis familiare fuit , & eft Heretics , Mani
chæi, cum Manetem ( de quo Sæculo 3. ) etiam dicerent
>

elſe Spiritum Paracletum , non recipiebant ( ad Nontani

2 exemplum ) actus Apoftolorum : Marcion folum Lucæ ( dem
pris quibuſdam capitibus , quæ Chriit : Incarnationem , cui
adverfabatur , continebant ) admittebat Evangelium . T.-
tianus compoſuit Evangelium , quod nuncupavit Diatela.
ron , unum ſcilicet ex quatuor coacervarum , fed orburum
Genealogia , Dominum ex ſemine David ſecandum carnem
Aatum oftendente , ut idem eluderet Myſterium . Cerinthus ,
& Ebion inficiati funt eos libros , ea capitula , quæ Chri.
fti Divinitatem adftruebant. Id & alii factirarunt negantes
que fibi refragabantur ( prout ferax errorum phantafia di
Stabat ) amplectentes quæ ſuffragabantur, Scripturas. Ita &
modo Sectarii exofculantur , qui fibi faveot , qui repugnant ,
hos repudiant Codices. Alios inter rejiciunt Machabæorum
Libros , quia patrocinantur ( quas averfantur ) precibus pro
defmetis. Lutherus Epiftolam Jacobi contentiofam tumia
>

dam , aridam , ſtramineam appellat : quia hoc fcripto con

foditur, dum in fola Fide ( fine operibus) juſtitiam collo
cat . Alia prætereo paflim obvia . Ecclefiæ fane folius est
judicare , quinam fint Libri veri, genuini , indubitari , Ca.
nonici ; illa fola eſt difcretrix ſacrarum Literarum , cuin fit
Columna , e firmamentum veritatis , 1. ad Timoth.3
2. Sesundse Nuptie non funt Licite , fed fcortationes .
D Thomas in lopplemento q. 6 ;. a. 1. Dicit Apoftolus i .
ad Timoth.s. Volo ego juniores ( foilicet viduas ) nubere
filios procreare. Et ad Rom. 7. Mulier , vivente viro vo
cabitur adultera , fi fuerit cum alio viro, ſi autem mortuus
fuerit vir ejus , liberata eft a lege viri , ut run foc adula
zera , ſi fuerit cum alio viro . Et fic non folum fecunde ,
fed tervie , deinceps Nuprie funt licite . Proinde ille
non ſunt ſcortationes .
3. Non lioes perfecutionis tempore fugere Martyrium .
. s5,Apoſtolis dixit Dominus Matt. 10.
D. Th. 2. 2.q . 185 a.
Si ves perfecuti fuerint in una civitate , fugite in aliam .
с Ec
 34 € RRORES
Et ratio eſt ( 2. 2. q. 3. a. 2. ) quia confeffio fidei cum fic
quoddam affirmativum , non potefi cadere, nifi fub prace.
pro affirmativo. Precepta autem affirmativa non obligant
and femper : adeoque confiteri Fidem nox femper , neque in
quolibet loco eft de neceſſitate falutis : licet igitur per fu
gam declinare confeffionem fidei , proindeque emergens ex
fidei confeffione Martyrium .
Epiſcopis , vel Paftoribus
4. Nunquam licet a fortiori Epifcop
fugere Martyr ium .
Præter authoritatem Scripturæ , & rationem Angelici ad.
verſus hanc quoque affertionem militantes, fic præterea D.
Thomas loco priori citato in corpore . In qualibet obliga
tione præcipue attendi debet obligationis finis . Obligant
autem ſe Epiſcopi , e Paftores ad exequendum Paſtorale
officium propter fubditorun Salutem • • ideo
• fubdi
torum faluti poffit fufficienter in abfentia Paftoris per alium
provideri , tunc licet Paltori vel propter aliquod Ecclefia
commodum , vel propter perſonæ periculum corporaliter D.
gregem deſerere . Unde Auguftinus dicit in Epiftola ad
Honoratum . Fugiant de civitate in civitatem fervi Chrifti,
quando eorum quiſquam ſpecialiter a perſecutoribus queri SE
iur, ut ab aliis qui non ita quæruntur, non deferatúr Ec
clefia .Itaque Epiſcopis, vel Paftoribus quandoque licet fu- fei
gere Martyrium .
Illud etiam conſtat ex eo , quod ipſemet A poſtolus , vi9 10.

vidum illud , & præclariffimum Paſtoralis officii exemplar ,

cognitis Judæorum infidiis eas declinarit per murum in
Sportam dimiffus , A &t. 9. & quod , cum plures quam qua
draginta vivi devoviffent, fe nihil guſtaturos donec eum in
terficerent, per filium fororis fuæ curarit . hoc tribuno fi..
gnificari ut ejus induſtria poffet evadere A&. 23.
Quod fi tamen fubditoruna Salusexigit ( inquit S. Doctor)
perſonæ Paftoris præfentiam , non debet Paftor perfonaliter
ſuum gregem deferere , neque propter aliquod commodum o
temporale , neque propter aliquod periculum perſonale im.
minens , cum bonus Paflor animam fuam ponere teneatur
pro ovibus ſuis.
3. Tres Quadragefimæ obfervandæ funt tamquam adſam
lutem neceſarie .
D. Th. 2. 2. q. 10. a 12. Confuetudo Ecclefie ſemper eft in
077
 SÆCULI SECUNDI . 35
omnibus emulanda . Fuit vero femper Ecclefiæ conſuetud ,
quod illa duntaxat unam ex Apoſtolica Traditione obſervarit
Quadrageſimam ; non igitur tres obſervandæ funt tanquam
ad ſalutem neceſſariæ .
Multi quidem Regulares Ordines plura in anno ſervant
jejunia tribus quodammodo Quadragefimis zquivalentia , fed
hujuſmodi leges non ſont univerſe, ut Montanus volebat,
præfcriptæ Ecclefiæ , at illis tantum , qui arctiori diſciplina
vinculo,, voto ,, idquam , le Conſtitutionibus talia jejunia
continentibus adftrinxerint .
Perperam proinde nonnulli fectarii, Religioſos Montani
mi atguunt, qui altra Quadragefimam alia prolixa obſer
vant in anno jejunia .
Materia Euchariftia eft Panis ex infantis ſanguine , a
farina confeEtus.
Refurabitur cum errore mediate ſequenti .
Concupiſcentia eft peccatum .
1

D. Th. 1. 2. q. 30. a. 3. ad 3. Concupifcentia carnis contra

ſpiriium , quando ratis ei actualiter reſiſtit, non eſt pec
carum , Ted materia exercende virtutis ,
Sed nonne dicitur, non concupiſces ? Sane adverfus præ .
'ceptam illad mon impingit homo, dum motus illos carnis,
Teu concupifcentiæ invitus, & non conſentiens patitur . Frum
ftra dictum eft, inquit Augustinus lib. 5. Contra Julianum
cap. 3. Poft concupifcentias tuas non eas. Ecclefiaftici 18.
Si jam quiſque reus eft , quia tumultuantes , ad mala
trabere nitente's fentit eas . Concupiſcentia igitur , feu fo
mes peccati, ſtimulus carnis peccatum non eft: relinquitur
ille in homine propter Spirituale exercitium . Homo habot
'concupiſcentiam , cum qua pugner , eamque adjuvante D20
fuperet . 3. p. q. 69 a . 3. in corp .
in Sacramento Encbariftie offerendus eft Panis
Cafeus.
D. Th. 3: 0 4 74. a. I. Circa materiam hujus Sacramenti
aliqui multipliciter erravernnt . Quidam enim ... ſcilicet
Cataphryge de infantis fanguine, quem de roto ejus corpor
re minutis pun &tionum vulneribus extorquent , quafi Eucba
viſtiam ſuam conficere perhibentur miſcenter eum farinen
panemque inde conficientes Alti qui dicuntur Avtoryritæ
2
 36 ERRORES.
( ut Augußinus dicit in lib. de Herefibus offerunt Pau 016

nem , o Caſeum in hoc Sacramento dicentes a primis Ho.

minibus oblationes de fructibus terra , e ovium fuiffe ceo
lebratas ...Omnes autem hi , fimiles errores excludun .
tur per hoc , quod Chriftus boc Sacramentum fub fpecie Pa
nis , & vini inftituit ; ut patet Matth. 26. Unde panis , 7

eye virum funt materia huqufmodi Suoramenti hoc

rationabiliter quantum ad ufum bujus Sacramenti , qui eſt
manducatio. Sicut enim aqua affumitur in Sacramento Ba.
priſmi ad ufum Spiritualis ablationis , quia corporalis ab.
lutio communiter fir 'in aqua : ita Panis, virum , quia.
bus communius homines reficiuntur , afumuntur in hoc Sau
cremento ad ufum Spiritualis manducationis .
Femina Presbyteratus , cum Epifcopatus ſuna capaces .
D. Th. in ſuppl.9. 19. a . 1. Dicitur I. ad Timoth. 2. Mun
lierem in Ecclefia docere non permitto , docere autem maxi
me Presbyteris, & Epiſcopis convenis , unde habetur Mala .
chiz 2. Labia Sacerdoris cuftodiunt fcientiam : legem
requirent ex ore ejus .
Ratio quoque fuffragatur, Quia in Sacramentis requiri .
tur fignificatio Sacramenti ...cum igitur in fexu fæmineo
non poffit fignificari aliqua eminentia gradus, quæ ad Sa
cramentum Ordinis requiritur : Mulier enim ftarum fubje
& ionis habet , ideo nec licite , nec valide poteft Serrameno
tum fufcipere : proinde a fortiori neque Presbyteratus , ne
que Epifcopatus eſt capax.
Fuerunt quidam olim in primitiva Ecclefia ( paulo etiam
ante tema pora Pepuzianorum ) Diaconiffa , & Presbytere
fed fine alla ordinatione . Vidur , fcilicet ſeniores dicebano
sar Presbytere, Diaconiffc vero appellabantur illæ , quæ
miniſterium in Ecclefia præftabant athine functionibus alicu
jus Ordinis . Earum officium primum erat , cuftodire Ja
nuas , per quas in Ecclefiam intrabanr Mulieres, fecunduin ,
comitari eas Mulieres , quæ ad Diaconum , vel Epiſcopum
ibant . Nulli enim Mulieri tunc temporis fine Diaconiſſa
licebat eos accedere . Tertium , ad Chriflianas mitri tæmi .
.

nas : eas vel confolandi , vel fublevandi gratia . Quartum ,

.

fubfervire Presbytero , vel Epiſcopo Baptizanti Mulieres ;

Ita S. Ignatius Martyr in Epiftola ad Antiochenſes , & Cle.,
mens lib. 8. Conftitutionum c. 28. Quintum illarum officium
-erat,
 SÆCULI SECUNDI. 37
crat , curam gerere pauperum viduarum , ut de Phoebe Mi
niftra , ſeu Diacomifla patet ad Rom. 16 .
Cæterum Presbytere , imo & Epiſcopæ fuerunt quon.
dam vocatæ illæ etiam Mulieres , quarum Mariti cum con.
ſenſu mutuo perpetuæ caftitatis , facti erant Presbyteri, vel
Epifcopi.
Afrodrogite, a Pattalorinchise , præfertim ultimi , ia.
liter tacertes tacendo vincantur .
Sideribus , o fate converſatio hominum eft imputenda.
D. Th . 1. p. q. 115. a. 4. Si hominuin converſatio lideribus
imputaretur , Jequeretar , quod homo non effet liberi arbia
trii, nam illud quod fio in iftis inferioribus ex impreffio
ne corporum cæleftium , naturaliter agirur, unde homo ha.
beret 'actiones determinatas , ficut & cetera res natura
les . Que manifefte funi falfa , e converſationi bumana
contraria .
Nes etiam fato fubditur hominam converfatio . Non enim
tunc erit opus pugnare adverſus vitia : imo talis pugna eſt
inanis , ſed expectaudum erit , quo fata ducant , quibus ho
7

mo non poteft repugnare , cum ſit inevitabili , & necefli.

tanti ( ut dicunt )facto ſubjectus ; fruftra igitur perſoa
detur boni amor , & proſecutio , & diſſuadetur vitium :
fruftra dixit Propheta ; declina a malo , fac bonum :
fruftra etiam præcepit Paulus, fugite fornicationem . Quis
enim alicui præcipiat ea , quæ non ſunt in ejus potefta
te ? Cur interdicitur mihi furtum , li me ad furtom fata
impellunt ?
Si tamen confderemus omnia quæ hic aguntur ( q. 116.
2. 1. ) Divine providentia fubdi tamquam per eam ordina
ia ; fic fatum ponere poflumus : lieet hoc nomine S. Docto
res uri recuſaverint propter eos ( præſertim Bardeſaniſtas ) qui
ad vim pofitionis fiderum hoc nomen detorquebant , Unde
Auguftinus dieit in s . de Civitate Dei . Si propterea quis
quam res humanas fato tribuit , quin ipfam Dei volunta .
>

iem , vel poteftatem fari nomine appellar , fententiam te

meat , o linguam corrigat ,
Melchiſedecb eft ipfe Chriftus , cum Melchifedech fit A
me Patre , ® Matre , imo Cbriſto major, cum Chriſtus di
Catur Sacerdos ſecundum ordinem Melchifedech .
D. Th. 3.ps q. 22. 2. 6. ad 3. Melchifedech di&tus eft ad
с 3 11.1.7.
 w
E RROKE :
Hebr. 7. fing Farre , fine Matre , & fine. Genealogia ,
em quod non habet initium dierum , neque finem : non quia
ifta non habuerit , ſed quia in Scriprura Sacra. ifta de co.
non leguntur . Et per hoc aſſimilatus eß ( ſcilicet per figu.
ram ) Filio Dei, qui in terris eft fine Patre , in Celis
fine Matre, o fine.Genealogia fecundum illud f. 53. Ge.
nerationem ejus quis enarrabit ? Et fecundum divinitatem ,
neque prinsipium neque finem babet dierum.
Quantum ad fecundam partem Erroris , Chriftus non dia
citur Sacerdos secundum ordinem Melchifedech quaſi prin
cipalioris Sacerdotis , Sed quia excellentia Sacerdotii Cbris
fi ad Sacerdotium Leviticum fuit figurata in Sacerdotio
Melcbifedech , qui ab Abraham decimas. fumpfi , in cui
jus lumbis decimatus. eft quodammodo ipfe facerdos la.
galis .
Deus Pater, morlem in Cruce fußinuit .
D. Th. 3. p. 4. 47. a. 3. Dicitur. ad Rom. 8. Proprio. Filio.
fuo non pepercit Deus , Jed pro nobis omnibus gradidis it .
lum . Et Lucæ 23. Clamans voce magna Jolus ait : Puter
in manus tuas commendo Spiritum meum , Obec dicers
expiravit . Non ergo Deus Pater mortem in Cruce fuftinuit,
fed Filius ejus Jeſus Ghriftus .
Materia eft Dea poæterna .
D. Th. 2. p . 9.45. 2. 1. Dicitur Gon. 1. In principie ( fcilie
cet temporis ) creavit Deus. Cælum , lou terram : adeoque.
& materiam , cum line illa formæ nequeant exiſtere . Pro.
inde materia non eſt Deo coæterna .
Huc etiam ſpectant verba illa Plal. 89. Priuſquam for.
maretur terra , & orbis , a feculo , uſque in faculum .
tu es Deus .
Accedit & Auguftinus citatus q . 44. art. 2. Duo fecifti ,
Dumine, in tempore , unum prope it , fcilicet Angelum ,
aliud prope nihil , ſcilicet materiam primam . Lib. I. Con .
3

ful cap
l. . 7.
Salvator afcendens carnem in fole poſuit ,
D. Th. Opufc. s . titulo de articulis fidei . Soleuciani ne.
gant Salvatore na ſedere in carne ad dexteram Dei Pairis,
led aitrunt, quod eam exuit, e in fole pofuit . Contra
quod dicitur Marci ult. Dominus quidem Jefus , poftquam
lecuius eft eis , afondit in Cælum , eo redet a dextris Dei ,
Et
 SÆCULI SECUNDI . 39
Et 3. p. 9:57 . a. 1. Chriftus humanam naturam eDumptam in
-

Celo collocavit . Unde exulet commentum de carne exuta,

o in fole pofita .
APPENDIX AD SÆCULUM 11.
E Lucano fis Tertullianus libro de preſcriptionibus
DEcap. si . Lucanus per eadem vadens blafphemiæ geo
nera , eadem docuit que Marcion , Cerdon docuerant
Luſtra pag . 19
Nazaræi licet Jeſum confiterentur eſſe Filium Dei , adeo
que hoc in punéto a Judæis recederent į judicabant nihilo.
minus totam legem judaicam eDle obſervandam ,
Conveniunt cum errore 2. Cernitbi pag. 19 .
Secundus Valentini , Ptolomzique perfidlæ faccedens ad
fabulas eorum plus quam Pythagoricas , uxorumque comm.u
nitatem hauſam a Nicolaitis , nouus adjunxit impudicitiæ
fæditates ,
Marcus etiam Valentini Diſcipulus , inſuper Magiam
exercens efficiebat, ut colores cærulei , purpureique in ca.
lice apparerent , quo poftremo colore miſellis , præfertim
Mulierculis perſpadebat , Sanguinem Chriſti in Calicem di
Itillari : ita & verbis incantatoriis , non conſecratoriis vim
Sanguinis Chriſti confectivam depromebat impius.
Colarbafius ( qui apud Philaſtrium etiam Balus diētas
reperitur ) Marci Sectator fuit .
Magiftri præftigiis hanc fabulam addidit , omnium bomi
num vitam , generationem ex feptem dependere fideribus,
Heracleon Marci, & Colarbaſii preſſit veiligia . Conſue.
verat præterea invocaris ſuper morientes quorundam prio
cipatuum nominibus ungere defunctos oleo , ut incompre
heoGbiles fierent ſupernis principatibus, & Gc ab eorum po
teſtate redimerentur . Qualis fuperftitio !
Hydroparaſtatæ græce iidem funt qui Aquarii ' . Vide
pagina 33
Lucianus Samoſatenſis Rhetoricis, apprime diſciplinis in
ſtructus poftea a fide defecit. Gentiliſmum amplexus . Re
fert Suidas, eum a canibus , poftquam diu adverſus Eccle
Gam latraffet, fuiffe diſcerptum .
Alogi ( grece fine verbo ) non differunt a ſectatoribus
с , Theoa
 40 ERRORES
Tbeolo! i Coriarii , qui dixit Chriſtum non che eternum Dei
Verbum , ſed purum , ac merum hominem . Vide pag. 25 .
& etiam errorem 3. Cerinthi Sæculo s . pag . 15.1
Artemon ( nihil de ejus Patria , aut Profeſſione didici )
iſtius Theodori adoptavit blafphemiana . Veteres a le fare
Patres calumnioſiſſime jactabat.

E RR O R es
E S
SECULI TERTII .

7 Cente
Serionis proconſularis filius, Ethnicus olim , ut ,ex ejus
libris conſtat, Carthagine cauſarum Patropus , Chriſtianam
poftea amplexus religionem , Latinorum Patrum Princeps
3
ab omnibus eſt habitus . Vir fuit aeris & vehementis in
genii ; in omni diſciplinaruin genere verſatiffimus. Omnem
Philoſophiam , & cun&as Philoſophorum ſectas , Authores ,
Allertoreſque fe&tarun , omnem Hiſtoriarum , & Studiorun
varietatem mira quadam mentis capacitate complexus erat .
Nihil in divinis , humaniſque fcientiis reconditum fuit ,
quod non vi ingenii penetrarit ; nulla ei difficultas propob
12 , quam non pondere argumentorum eliſerit . Diferuituni
viri quot verba tot erant fententiæ
, quot ſenſus >, tot
Victoriæ , Palmæ , Triomphi. Norunt hoc Marciones , A
pelles, Praxcæ , Hermogenes , Gentiles , Gnoftici , cæteri
qua , quorum ille blaſphemias multis , ac magnis volumi-.
num fuorum molibus , velut quibuſdam fulminibus evertit .
Sty'us ejus gravis eft, elegans , lublimis , nervolus , Heroi
9

eus, & fingularem fpirans Majeftatem .

Hic tamen tot , tantiſque doribus exornatus Tertullianus
a Montano, quem inter hæreticos in præclaro ſuo de Præ
ſcriptionibus libro connumerarat , ita fuit dementatus , ut
ejus partes adverſus Ecclefiam Catholicam præfracte defep
derit . Scilicet hominem proprii ingenii fiducia ſuperbien
tem , & ad omnia, quæ ſeveritatem fapiebant , immodice
>

propenſum mirabiliter deluſerunt magnifica illa Paracleti in

Montanum diffusi larva vitæ ejus auſteritas , continentia
>

a ſecundis ' nuptiis , apparentia Mariyrii , quod nunquam

2

juxca
 SÆCULI TERTII . 41
gusta Montanum alicui licebat per fugam declinare , ; :j .
nia per tres in anno deducta Quadrageſimas . Hinc furere
cæpit in Catholicos , quod unem inter alia tantam cbter
varent Quadragefimam , eos , idcirco hon Chriftianos , fed
Pſychicos nempe animales appellans , calumniis infuper, ac
'ccntumeliis eoldem onerare non cellans. Unde quantum aliis
elucubrationibus profuit Eccleſiæ , tantum illi nocuit libris
in hærefi conſcriptis .
Tanti faciebat opera Tertulliani S. Cyprianus , ut nullam
diem fiue illorum lectione prætermitteret, & crebro Notario
ſuo diceret , da Magiftrum , Tertullianum innuens .
Præter Errores Montaniitis proprios , quibus vir tantus
turpiffime fuit involutus , hæc funt privata ipfas dogmata .
1. Anima racionalis fic ex traduce , ſeu tradiicitur , vel
generatur a parentibus .
2. Deus eft corporeus.
Sunt nonnulli eruditi , qui hunc poftremum a Tertullia
no removent Errorem ſed præponderat authoritas D.
Thom ., 1. contra Gentes cap. 21. nbi dicit , Tertullianus ,
>

Audiuni , fide Anthropomorphite Deum corporalibus linea

mentis figurabant . Unde Tertullianus his prolufit, de qui .
bus ſæculo 4 .
Arabici , feu Arabes, tales di&i ſunt, eo quod in Ara .
bia quidam allererent , animas hominum una cum corporis
bus extingui fod i'ofimodum in reſurrectione fimul cum toru
poribus refurreciurus. In Synodo ibidem adverſus illes habi.
ta , pleroſque eorunu Origenes illic præſens diſputatione lua
peratos re &tæ fidei reftituit .
İllorum author fuit Arabs nomine Valens . Quofcumque
obvios fi viribus prævalerent , mutilabant , diétitantes ,
poffe obtineri falutem , nifi membra , que offenſicni funt ,
in quibus regnat concupifcentia , abjicerentur .
Origenes Patria Alexandrinus , Leonidis Martyris Fi
lius , Sacras Literas una cum humanioris literatura fludiis
combibit . Pater fententias aliquot Scripturæ Sacræ , quas
ei memoriter reciranúas præſcribebat, ab eo in dies fingu
los exigebat . Non ſatis videbatur admirabili puero fimplio
CES , & apertos Sacrarum paginarum ſenſus eruere , ſed re
conditiores in ea etiaru ætate, & magis abltruſos ſcruta.
barur . Pueri dormientis pecius cum reverenta fæpius ex: f
 4% ERRORES
culabatur pius parens ( id referente Euſebio lib. 6. Ha
Ecclef. cap. e. ) velut templum Spiritai Sancto conſecra.
tum . Dum Pater ad Martyrium raperetur, vix a Matre
non quidem precibus , ſed veſtium fubtractione potuit reti .
>

neri ne leiplam perſecutoribus ofterret , & Parenti com 21

moreretur . Cum hoc non poſſet , faltem illum in car

cere detentum ad ſubeundum fortiter Martyrium literis
exhortatus eft ,
Port laureatam mortem SS. Patris completo anno 17.
ætatis ſuæ , fimul cuma Matre , & fex Fratribus natu mi
>

nonbus; opibus paternis in fiſcum relatis , in fummam re .

daétus eft inopiam . Hunc mulier nobilitate conſpicua , &
locuples magna excepit, fovirque humanitate . Annum æta.
tis agens 18. Scholis Alexandriæ præfectus eſt, quo tempo
re incredibili ardore Martyribus præfto fnit, eoſque multis
Chriſtianæ pietatis officiis promeritus eft . Hanc ob rem
adeo perfecutionis æftus adverſus ' eum efferbuit , ut tota
Civitas Alexandrina non amplius illum tenere, aut tueri
potuerit , led ubique diriflima perpeſſus, domicilium fubin .
de murare cogeretur , Grammatica interea profeſſioni nun
tium remittens , ſeque divinarum literarum interpretationi NT

devoturus veterum Oratorum libros divendidit , pacta con CO

ditione , ut de emptore 4. Obolos ad vi&tum in dies fin
gules exigeret , ne externis indigeret ſubfidiis. Sane ſevera
2 M
fuit Origenis eriamoum Adoleſcentis vita omnium expu ve
gnatrix voluptatem , omniumque laborum patientiffima . 1
Duin Alexandriæ Grammaticam exponeret , & non folum
viri , fed & mulieres juventute Aorida ad eum conflue
rent , & ex illius ore penderent , Origenes ſuæ timens ca
Itirati ſe caftravit , quæ res ei poftmodum ingentes confia
vit procellas .
Porro dum Sacras literas omni ſtudio , & induſtria , nec
minori tam Catholicorum cujufcumque generis , & condi
tionis , quam ipſorum etiam ' Hæreticorum , atque Genti
lium fructu explicat , inter plures alios Ambrofium quem
dam virum eruditiffimum , fed Valentini , Marcioniſque
hærefibus infectum ad Catholicam fidem convertit > a quo
idem Origenes omnibus rebus tam ad victum , quam ad
fludia neceffariis adjutus , illius maxime impulſu commen
garios in Sacras Literas { cribere adorſus eft; idque tanto
& ar .
 $ XCULI TERTII. 43
& ardore , & facilitate , ut celeres Scribæ plures, quam
septem ei dictanti præſto aderent , qui præftitutis tempo.
tibus ſcribendi laborem viciffim fuſciperent, ac librarii non
pauciores, a quibus eadem dictata fcite , & concinne ex
fcriberentur .
Cæterum celeberrimus eſt Origenes per fua Terrapla
Hexapla , & OEtapla . Tetrapla vocavit editionem Scriptu
12 Sacrz quatuor columnis per fingulas paginas diſtinctam .
Primpa exhibebat verfionem 70. Interpretum : altera trans.
lationem Aquilæ , tertia Symmachi ; quarta Theodotionis .
H -xapta continebant fex columnas in fingulis paginis :
quarum prima comprehendebat textum Hebraicum Hebrai
ce ſcriptum , fecunda eandem textum Hebraicum , fed Græ
co charactere exaratum , tertia verſionem Aquilæ , quarta
Symmachi , quinta ſeptuaginta Interpretum , fexta Theo
dot.onis . Octapla complectebantur beto columnas , nimi
rum lex illas verſiones , & præterea duas alias editiones
ab Hebræis , ſed piis ( ut putat Hieronymus ) hominibus
elaboratas .
Hinc innumeri ex finu fuo Doctores , Sacerdotes , Con
flores, & Martyres promanarunt. Ex oninibus etiam re.
conditis, mundi parribus ad eum Diſcipuli confluebant ;
quod inaximam illi authoritatem conciliabat . A Mamaa
Marre Alexandri Imperatoris , religiofa fæmina rogatus
venit Antiochiam & ab ea fummo in honore habitus eft .
Ad Philippum Cæſarem , qui primus e Romanis Principi.
)

bus fertur fuiffe Chriſtianus, & ad Matrem ejus Literas de.

dit , quarum meminit S. Hieronymus .
Tantus tamen ac talis Origenes , dum ingenio fuo ni.
mium indulget , dum fe plas cunétis fapere prelumit , in.
cidit in Errores tanto viro indignos .
Hæc vere eft Errorum ejus æconomia . Ponebat animas
humanas ejufdcm effe naturse cum fpiritibus cæleſtibus , &
Corporibus fuis , ac mundi creationi przexiftere ; propter
priora autem peccata corporibus jungi, in illis porgari, eis
laudem liberari, ac liberas eouſque felices eſſe , donec no.
Verum peccatorum merito rurlus eiſdem alligentur . Ex quo
deducebat , nullam dari felicitatem ftabilem , feu inamilli
bilem , fed perpetuum efle circulum fpirituum , qui juxta
meriiorum , aui demeritorum diverſitatem , vel eiſdem cor
po
 44 ERRORES
poribus affixi mament , vel deterioribus adftringuntur , vel
meliori faro emergunt ad ſupera , ea tamea lege ut aliis
( ubinde aliiſque affigantur , nec ufquam iis ita folvantur ,
ut non alios iterum & fortaſſe deteriores carceres ſem .
per formidare debeant . Ex ifta variarione domicilii ani.
marum , inferebat etiam pænas Dæmonum , & damnatorum
aliquando efle finiendas . Porro hæc ſui cerebri figmenta
Incarnationis materiæ applicans Origenes ; dicebat animam
Chrifti ab initio ante corporales creaturas, cum omnibus
aliis fpiritualibus creaturis creatam , & a Verbo Dei aſſum .
plam , & demum circa finem fæculorum pre ſalute homi
num carnem fnifie indutam .
En modo Errores ordine digeſtos .
1. Anine humanie ejufdem naturæ funt dum spiritibus
celeftibus .
2. Animæ humane , quemadmodum Spiritus, mundi cor
poralis creationi preexiſtunt.
3 , Omnes ille anime fimul create ſunt ; fed propter pec
tata ſua in Carpus, velut in carcerem , detruduntur.
4. Anima Chriſti ab initio ante Corporales creaturas ,
cum omnibus aliis ſpiritualibus creaturis creata eft , ca
Verbo Dei affumpta , ey demum circa finem feculorum pre
falute kovinune carnem fuit induta .
s . Beatitudo poteft amiții .
6. Damnatio dæmonum ,
habitura eft .
> impiorum aliquando finem
Cæterum variæ pro Origene fcriptæ ſunt Apologiæ , quæ
ipſum conatæ funt purgare ab Erroribus , aliis e contra
Scriptoribus eum illis elle vel immortuum contendenti
bus : Ut ut eſt, notior eft certe peccans, quam pænitens ,
novuſque Salomon , qui præter fuam de falute ambiguita
tem , docuit fumma ingenia magnis efle navigiis paria ,
quæ mergantur facilius, quod magna funt , nili guberna
culo pareant .
4

Novatus, & Novatianus hærefim Novatianorum condide 6

runt. Novatus Presbyter Carthaginenlis erat graviffimorum
criminum reus , ob quæ cum ſe propediem ab Epifcopis
9

damnandum , excommunicandumque prævideret, Carthagine

furtim diſceffit , & Romam profectus, Novatiano conflandi
(chiſmatis adverſus Pontificem Cornelium rite electum au.
thor
 SECDLI TERTII . 45
thor fuit eum ad fupremos in Ecclefia prenſandos honores
ailidye ſtimulans, & nonnullos a populo ( ut in Communi .
tate ſemper aliqui in turbas proclives fant ) hanc fibi in ft.
.

nern devincire ftudens .

Novatianus quondam fuit energumenus , in lecto Bapti.
zacus urgentemorbo ,ex quo cum convaluiffet, ceremonias Ba
ptiſmi in fe fuppleri nequaquam curavit , nec Sacramentum
Confirmationis , quod tunc temporis ex Ecclefiæ diſciplina
ftatim poſt Baptiſmum conferebatur , ſuſcepit. Hinc Confir
mationem Sacramentum effe , negarunt ejus ſectatores . Poſt
7

Baptiſmum , aliquanto tempore etaplo , Presbyter ordinatus

eft, Epiſcopo de regulis cum ipſo difpenfante Ecclefiafticis,
quæ prohibebant ad Clerum eos promoveri , qui in leéto
Baptizati effent : cui diſpenſationi Clerus univerſus , plureſ
que a populo refragabantur ; qui ægre tandem in ejus Or.
dinationem conſenſerunt . Sane tam eximio fuit gradu inn
dignus . Tempore enim perſecutionis admonitus , & rogatus
& Diaconis, ut ex cubieulo , in cujus latebris ſe pra metu
mortis abdiderat , egrederetur , fidelibuſque fuccurreret, non
lolum non Chriſtianis opitulatus fuit rapratis ad Martyrium ,
Sed ita pereitus reſpondit , nolle ſe amplius eſſe Presbyte
rum , fed alterius rei deſiderio teneri .
Scilicet res illa fuit Suprema in Ecclefia dignitas , quam
diu animo ambitionis æltu fervente præconceperat . Ambi.
tio illa proruperat e nullo applauſu ex dicendi facundia hbi
compararo . Itaque nihil non molitus tandem per tres rua
diores , ac fimpliciores Epiſcopos ad hoc vi , & fraude ada
Etos , eoſdemque ebrios redditos clandeſtine fuit ordinatus
Pontifex . Atque ita turpi fchifmate Romana fuit diviſa
Eccleſia , quæ hactenus unita permanſerat juncta capiti fir
ma compagnatione membrorum . Idem vero Novarianu's
adeo fuit in fulciendo ſchiſmate ſacrilegus , ut etiam in
ipſa diftributione Euchariftiæ unicuique ex aleclis fuis
hoc execrandum plane extorqueret juramentum : Jam min
hi per Corpus , Sanguinem Domini noftri Jefu Chrifti ,
te nunquam meas partes deferiarum nec ad Cornelium
reverfurum .
Hi modo funt præcipui utriuſque Errores .
2. Poft primam pænitentiam , que agitar Baprifnto
peccans non poteft iterato per pænitentiam reftitui.
2. Non
 等5 ERRORES
2. Non datur Sacramentum Confirmationis .
Primus omnium , qui afferuit Baptizatos ab Hereticis
fecundun Catholice Ecclefie formam , elle abſolute 'rebao
prizandos , fuit Agrippinus S. Cypriani deceffor ; ardore
quodam pietatis abreptus , quod quæcunque Hæreticorum
ellent , deberet abominari Ecciega : Error iſte ex Africa
cito in Afiam tranſmneavit , ibique magni nominis viros,
& fanétitate etiam inſignes propugnatores nactus eft, Fir
milianum præcipue Calarez in Capadocia Epiſcopum , &
. S. Dionyfiom Alexandrinum .
Sed nullus pro ifta ftetit acrius ſententia , quam Cipride
nus, tribus hac de re Conciliis , quibus frequentiffimi in. 1

terfuere Epiſcopi , habitis Carthagine. Ex fecundo Concilio

Divus Cyprianus unà cum cæteris Præfulibus fynodicam ad
Stephanum Romanum Pontificem Epiſtolam direxit, quæ il
lius inter Epift, eſt 72. qua ipfum de luxe Synodi A &tis
quæ ſanciverat invalidum eſſe Hæreticorum Baptifma, pro
indeque illud iterandum , certiorem fecit , illiſque ut præ
beret aflenſum , atque Authoritatis ſuæ pondus adjiceret ,
efficere conatus eft .
Sed Pontifex Stephanus univerſo Torrenti Epiſcoporum
Africa intrepide , inconcuffe , irrefragabiliteroppoluit , valin
dumque effe Hereticorum Baprifma , nec ab illis Baptiza C

tos abſolute eſſe rebaprizandos Pontificiæ vi , pondere , &

plenitudine Auctoritatis invictiſfimo armatus Traditionis tu
Clypeo decrevit . c

Cæterum licet Cypriapus erraverit , notam tamen nec

Hærefeos, nec Schiſmatis incurrit , quod præſertim liquet
ex ejus litteris datis ad Jubajanum Epiſcopum , quibus con
teftatus eft ſe ſalvo pacis , & concordia vinculo , liberum
cuique relinquere quam vellet ſequi ſententiam : quod fine
cerum ejus propoſitum de unitate conſervanda & Hierony.
mus, & Auguftinus ſæpe laudarunt . Errorem porro Sangui
ne pro Jefu Chrifti nomine profuſo diluit.
Apoſtolici germen Encratitarum , feu Continentium ( de
quibus fæculo 2. ) hoc le nomine appellarunt ob exactum
diſciplinæ ftudium : fed & dici voluere Apoftatici a renun
ciatione, quod .conjugiis , & bonorum poffeffionibus renun
tiarent . At non in hoc confiftit ipſorum Error ; cum feia
les habeat plurimos Ecclefia ,3 fcilicet Religofos ; fed ideo
 SECULI TERTIÍ . 47
ifti funt habiti Heretici , quod ſe ab Ecclefia feparan
tes docerent , nullam iis eße Spem falutis , qui pofident
divitias .
Fuerunt & alii Heretici , dicti Apoflolici, de quibus 12
culo 12 .
Noetus fuit oriundus ex urbe Smyrna , de qua Joannes
Evangeliſta meminit 1. & 2. Apocalypſis : modo illa eft
Emporium ſub ditione Turcarum , navigatione , & commer
cio percelebre . Vehementius propugnavit hærefie Patripaf
fianorum , quam Praxeas ( de quo fæculo 2. ſub finem )
præformaverat. In tantum faftum elatus erat , ut auderet
una
ſe Moyfem , & Fratrem fuum daron aſſerere. Noetas
cum ſuis ab Eccleſia ejecius, paulo poſt extiu&us eft fimui
cum fratre fuo ; nulluſque fidelium eos vere & natura , &
impietate germanos iradete voluit ſepulchro .
Sed hanc hæreſim fuo nomine , patrocinio , propagatione
celebriorem fecit Sabellius Ptolemaide in Lydia natus . Ne
gabat perfonarum in Trinitate diſtinctionem dicens cas tax .
ium De iria unius Dei nomina ad infinuandos diverſos
effectus compofisa . Unde cum unam folummodo Perſonami
profiteretur, illa neceſſario deducebatur conſequentia , ut fie
cut Filius , ita & Pacer , & Spiritus Sanctus dicerentur in.
9

carnati , & pafſi.

Paulus Samofatenus Antilles Antiochenus ante Epiſcopa:
tum pauper, & mendices , ſceleribus , facrilegiis , fratrem
concutionibus, aliiſque pravis actibus immen las corrafit di .
vitias . Divitiis abulus eſt ad faftum , quo maximum Chris
Nianis confiavit ſcandalum .
In concionibus ſoli applauſui, & gloriæ inhiabat . Se An.
gelum e cælo delapſum a luis prædicari allentatoribus p?.
tiebatur ; & in locum pſalmoruin , & cantus Eccleſiastici
in media Eccleſia 9 ipſo ſolemni Paſchatis die , inanes
cantilenas in laudem iuam a Mulierculis depromi inpe.
1
rabat .
Zenobia Reginæ Palmyrenorum ( quæ Romanis rerum
Dominis fuit aula reſiſtere ) patrocinio fullus ſuam propa
gavit hæreſim . Palmaris ejus Error verſabatur circa Chri.
fi Divinitatem , quam abrogabat , utpote confingers Dt.
vinitatem in Chrifto non per naturam ; fed per quan .
d22
 48 E RRORES
dam excellentem glorie participationem , quam per borsa 2
opora meruerat. Ita Photino præluſit, de quo Sæculo 4.
Cum Patribus Antiochiæ ea de re congregatis ſemel it
lufillet tum fimulatione fidei Catholicæ , tum emendationis
1pecie, iterum in fecunda Synodo id tentans verfipellis He Me
renarcha , a Malchione dilertiſimo Ecclefiæ Antiochene V
Presbytero , egregia difputatione impietatis , & Hærefeos
convictus eſt , anathemate iftus , & Epiſcopatu privatus
Domno in ejus locum fubrogato . Verum cum e domo Epi
ſcopali egredi nollet , Aurelianus Imperator a Catholicis
Epifcopis interpellatus gentilis licet , tam juſtam ea in cau .
ſa fententiam tulit , quam proferre potu:ílec Chriftianus Im
perator : iis domum tradi juflit , quibus Romanus Epiſco
pus ſcriberet concedendam .
Execrabilis ſectæ Manichæorum primus artifex fuit Scya.
1 chianus , genere Saracenus , in Arabia enutrirus . Cum in .
gentes ex Mercatura Indica divitias fibi comparaffet , in
Egyptum fe contulit , & Alexandriæ Græcas literas , præ
ſertim Philoſophiam hauſit , qua abuſus eſt perniciofillimi
vir ingenii ad condendum dogma de duobus principis
bune , malo . Ibidem Mulierculam e Lupanari abductam
fibi matrimonio junxit . Tum libros conſcripſit quatuor ,
quibus hærefim firmaret ; unum Myfteriorum , alterum CA
pitulorum ; tertium , quem Evangelium appellavit , quar
tum Thefaurorum . Poft hæc profectus Jerofolymam cum
Terebintho Diſcipulo , cum fidem Chriſtianam , quam argu
mentis evertere non poterat ab illius Eccleliz Presbyteris
confutatus , concutere prættigiis niteretur , atque in eum fi
9

nem ſummuin ædum teetuin confcendiffet , inde Deo vin.

dice , lapſus in præceps miferrime interiit.
Terebinthus auri , librorum , & Hereſeos illius factus
hæres , e Judæa pellitur , hinc fugit in Perfidem , & ne co
gaofceretur ex nomine , Buddam ſe vocat . Verum cum il
lic adverſarios haberet Sacerdotes Solis , variiſque ab eis diſ
putationibus impeteretur , ubique extorris, ædibas ſe inferuit
cujufdain Viduż . Deinde Seychiani Magiftri premens veſti
gia , nec illius exitu perterritus , dom faltigium domus
aſcenderet, ac maleficiis operaretur , ibidem correptus a De
mone , & in terram deturbatus terram efflavit animam .
Vidua
 SÆCULI TERTII , 49

Vidua vero pecuniarum , ac librorum compos effica,

cui nec cognatum , nec amicum ullum poſſidere !, kirvum
Perſam emit Cubricum nomine , quem poftea adoptavit , &
Perſicis diſciplinis erudiendum curavit . Is in Semi -Philoſo .
phum evadens , defuncta Benefactrice , cujus & Hæres erat ,
ne ſervitutis nomen ei contumelioſum foret , Manes , quz
vox lingua Perla Himiliam , feu Allocutionem fignificat,
tanquam optimus argumentator appellari voluit . Sad divina
provideatia contigit , ut nolens feipfum argueret , indito fa
7

bi eo nomine , quod apud Græcos infaniam exprimit . Un

de hoc ejus advertentes Difcipuli , tum poftea Municheum,
quali Manna fundentem nominarunt. Ut ſectæ fuæ majo.
rem conciliaret auétoritatem ., Filium Suparis Perſaram Re.
gis tunc furte ægrotantem magiæ innixus curandum fuſce.
pit . Avandantur omnes procul Medici , folus ipfe infallibi
lem pollicitus fanitatem lacto Principis agglutinator
ce Filius Mexeris, inter manus nequidqi?- ! vim omnem
magicaruni artium exerentis expirat . Quare in carceren
præitigiator conjicitur . Inde erump'? , corruptis pecunia
cultodibus , m Miſque varias in partes Diſc puiis , iri hærefin
fuam longe , lateque diffunderent , in Melopotamie fines
iple contendit , ibi Marcellum virum nobilitate , & omci
bus religionis Clariftianæ officis percelebrem , qui in Oppido
Paſohata morabatur ; ſeducere molitus eſt data ad eum
9

Epiſtola præcipuos ſucs Errores continente . In ez le Apo

ſtolum Jefu Cbrifti infamis vocabat impoſtor. Nec mirum ,
quod iftud fibi nomen arrogaret, qui & le Paracietum eſſe
jactabat, Montani delirium , & blafphenjam æmulatus fuu
perbiam . Marcellus illum accerfit ; res dcfertur ad Arche
laum Epiſcopumn ; initur | diſputatio : conftitutis commu ni
conſenſu judicibus Philoſopho , Medico , Grammatico &
Sophilia , quos licet Ethnicos Archelaus nos recujbat ? ut
magis adverſarii , 'hominis etiain ethnici os impudens ' ob
ftrueret . Omnium fententia foperatus Manes , Delcius quo
daclinaret ; tandem incidit in Regis poteftatein , quem de
luſerat : quo jubente , cutis illi vivo derrasta eſt. Atque ita
qui ſe Deum finxerat , infra. hominem periit . Ob id Ma.
nichæi arundinibus incubabant . quod feilicet arundine pellis
detracta eſſet Maneti .
1. Primum , ac præcipuam ipfius dogma , ex quo ali
velut
 so * RRORES
velut rivi e limoſo fonte dimanarunt , fuit , quod conſtitue .
rit duos Deus , ſeu duo principia ; unum bonorum 9 aliud
malorum . i
2. Docebat corporalia condita fuiffe a principio illo ma .
lorum , proindeque & carnem noftram ele de ſe malam
Hinc Manichæi perpetuum adverſus eam bellum inſullo
more movebant dicentes illam continuis afficiendam effe
immunditiis . Eo infano prætextu in immenfum gurgitem
turpitudinum merli omne genus libidinum exercebant , quod
dicerent eo modo carnem proſeindi injuria , malum que
purgari .
3. Eadem quoque ex caula, quod carnem ex malo prino
cipio profluere dicerent , licet ad explendam libidinem mu
lieribus uterentur , omnem tamen generationem fedulo vi
tabant, ne malum principium ſuos extenderet limites , un
1

de & nuptias damnabant .

4. Hinc etiam inficiabantur Chriftum humanam fufce
piße paturam : fed tantum afferebant eum in corpore ap
paruiſe phantaſtico, ne ſcilicet vera carne indutus a malo
principio progenitus effe videretur.
5. Ex eadem radice pullulabat , quod Manes doceret
nefas epe occidere animalia in ufus hominum , quia caro
ſcilicet eſler generata a malo principio . Unde & abſtinen
tiam a carnibus fuis præcipiebat Diſcipulis.
6. Admittebat Manes tranſmigrationem animarum de uno
corpore in aliud .
7. Tradebat , legem veterem fuille malam . +
8. Denique ex fallo illo fundamento de duobus principiis
jam deſcriptis , inferebant Manichæi in homine duas efle
maturas , alteram Bonam , determinatam ad Bonunt ex illo
bono principio , alteram malam , & determinatam admalum
3

ex malo illo principio . Ex quo etiam deducebant, Hominem

nullo modo habere libertatem , fed eum omnia , sive bona,
five mala ex neceſſitate nature operari , vel ex natura illa
boni, & ad bonum determinata , vel ex natura mali etiam
determinata ad malum .
Sectarii ex alio medio fcilicet ex lapfis Adæ dicunt ho .
minem non effe liberi arbitrii , ſed illud per Originale
extinctum effe peccatum ,hominemque neceffitati , ex gra .
tia ad bonum , & ex concupifcentia ad malum, de quo fæculo
Hie
16 .
 SÆCULI TERTII .
si
Hierax Ægyptius ex urbe ( cui Leontum nomen eft ) vit
liberalium artium ftudiis & linguarum peritia clariffimus ,
hæc inter alia invenit , & propugnavit doganata .
Í . Päratus non eft locus fenfibilis, ſeu corporeus :
2. Melchifedecb eft Spiritus San &tus .
Ad ſeverioris normam diſciplinæ vitam ſuam exigebat,
ab animatis , & vino fibi temperans: Unde & ejus Diſcia
puli abſtinentes nuncupati funt.
Porro , & Manichæi afuñ vini dicebant effe illicitumi
tanquam a malo creati principio

Refelluntur Errores Sæculi tertii .

1. Anima rationalis traducitur , fed generatur a Paren
ribus .
>

D.Th. i. p.q. 1 18. a. Anima intelle &tivá , cum fit im

materialis ſüb & antia ,9 non poteft cauſari per generationem ,
fed folum per creatiönena a Deo . Hoc etiam innuit Sacra
Scriptura Geneſ. 1. Cum enim ( contra Gent. c. 87. ) de infti
tutionë aliorum animalium loquens eorum animas aliis cau
fis adfcribat, ut cum dicit : producant aquæ reprile animè
viventis i la fimiliter de aliis ; ad hominem veniens ,
animam ejus a Deo creari oſtendit, dicens ; formavit Deus
hominem de lime terre , inſpiravië in faciem ejus ſpi.
ráculum vitae .
Deinde ponere animam intelle & tivam a generante caufa :
qi, nihil eft aliud , quam ponere corrumpi eam cum corpo .
té. Et ideo bareticum eft dicere , quod anima intellectiva
traducătur cum lemine . i. p.q. citata .
Ź . Deus eft corporeus .
D. Th. 1. p. q . 3. a. 1. Dicitur Jo. 4. Spiritus eft Deus , non
ergo eſt Corporeus.
Ratio autein eft , quia Deus eft id , quod eft nobiliffimum
in entibus , impoffibile autem eft aliquod Corpus; ( cum fit
materiale ) ene nobiliffimum in entibus , impoſſibile eft igi
tur Deum , qui eft expers ominis materiæ , & cujuſcumque
compoſitionis, fed actus puriffimus, efle corpus.
At Scriptura , inquis , fæpe nominat Dei membra > ut
capür , oculos , agres ; manus , brachia , & his fimilia . Sed
D 2 hæc
 52 ERIORES
hæc explicat Angelicus ad 3. Dicendum , quod partes cora
parce attribuuntur Deo in fcripturis ratione fuorum aétuum ,
fecundum quandam fimilitudinem , ( leu Metaphoram ) The
que a&us oculi eft videre : unde oculuis. de Deo di&tus fic
gnificat virtutem ejus ad videndum modo intelligibili, non
Ten Gbili : O fimile eft de aliis partibus .
Anima Hominum una cum corporibus corrumpuntur , ſed
pofimedum in reſurrectione fimul cum corporibus refufcita
buntur,
Ex di&tis , ad Erroren primum Tertulliani , poliet ſuffin
cienter hic Error dilui , fed tamen eum fpecialiter reteliis
D. Th 2, contra Gent. c. 79. Dicitur in libro de Ecclefiis
cis dogmatibus : folum hominem credimus babere animam
Subſtantivem , que exuta corpore vivit , ingen :un
vivaciter tenet , atque cum corpore moritur , ficui. Arabs
polair . Et hoc ideo , quia quod per ſe haber ele, non por
jeſt corrumpi ( L. p.9.75. a . 2. ) aninu Bitems baumana per
jo jubfiftir, unde anima bumana nan poteft corrumpi. Seel
anime brutorum , cum non fine per fe fubfifientes., corrum .
>

puatur corrupsis corporibus .

Dicitur quidem de homine Eacléfiaße 3. unus. interitus eft
hominis , o jumentorum , aqua uiriufque conditie ...
nibil habet homo juwento, amplius , fed Salomon boc indu
sit ex. perfona infipientium , ut exprimitur ſapientia 1. Di..
xerumt cogitantes, apud fe non recte puft boc erimus
tanquam non fuerimus , ut fere brutorum conditio . Deinde,
fimilis eft interitus hominis , bruti quantum ad carpus ,
fed non quantum ad animam undo de bomine
concluditya Eoclefiafte ult. revertatur pulvis , ſeu corpus
hominis in terram , unde erat , • Spiritus redeat ad Deum ,
qui dedit ilium .
Animæ incorruptibilitati fuffragatur etiam maxime illud, !

Marik. 10. Nolite timere eos , qui occid unı sorpus , animary
autem non poffunt occidere . Si enim anima ginul cum cor
pore periret, qui occideret corpus , js & occideret animaith,
ut fit in bruto , cujus anjnia ab interficienie corpus occiditur. 11
Homines debeat fe caftrare, feu abjicere membra, in quis
bus regnat concupiſcentia.
D. Th. 2. 2.q. 65.art. 1. ad a. Membrum non eft præfcin. A

Atendum propter corporalem falutem zotius , nifi quando ali.

 SECULI TERTII. 53
on posi fubveniri non poteft . Saluti aurem Sprituali ( quæ
ad caftrationem maleſanos Valeſios impellebat ) femper poieft
wtiter fubveniri , quam per membri præciſionem , quia pes.
catum fubjacet voluntati . Et ideo in nullo caſu licetmem
brum præſcindere propter quodcumque peccatum vitandum .
Unde Chyſoſtomus exponens illud Matth. 19. funt Eunuchi ;
qui feipfos Cuftraverunt proprer Regnum Cælorum ( quod
perperam acceptum erat Valeſiorum fundamentum ) dicit ,
non per membrorum abfcifionem , fed malarum cogitatie
mxm interemptionem , Maledictioni cnim eft obnoxius , qui
membrnm abfcindit : etenim Homicidæ funt, qui talia pra.
Jumuni , Cum præcepto non occides Matth . 5. non ſolum
prohibeatur occifio , fed etiam omne illud , quod ad occia
lonen quomodo ( ut fit in caftratione ) tendit . Et po
.

ftea Jubdit ; neque concupifcentia manfuerior ita fit ; jet

moleftior . Aliunde exim babet fontes Sperma , quod in
mobis eft , co præcipue in propofito incontinenti men
ile negligente .
1, Anime bumane ejufdene natura sunt cum fpiritibus
celeſtibus.
D. Th. 2. contra Gentes c. 45. Operi a fummo Arrifice fa
Ao non debuit deeffe funsma perfeétio ; deeffet autem illa ,
fi dideyitas", o inequalitas creaturarum non eßet :animë
igicur humanæ non funt ejuſdem nature cum fpiritibuscor
Lectibus. Atque hinc eft , quod dicitur Genef. 1. Vidit Deus
tundta, quæ fecerat , & erant valda boza. Cum de fingu
lis dixiffet Deus quod funt bona , fingula enim funt in ſuis
naturis bona , dixit fe fimul omnia walde bona propter
ordinem , & varietatem * niverfi , que oft ultima , a nobre
liffimia perfeétio in rebus .
Deinde ; anima humana eft imperfe&ta in genere intells.
Aualium fubftantiarum non habens in fui natura plenitudi
nem ſcieniie , fed acquirens eam per Jealus corporeos a
fenfibilibus rebus ; in quocunque autem genere invenitur
alionid imperfeElum , oportet præexiftere aliquid perfe& um
in genere illo : ſunt igitur alique fubflantie perfecte intele
leétuales in natura intelle&uali non indigantes scquirere
Scientium a fenfibilibus rebus . Et bas diximus Angelos I.
p . 9.51. 2. 1. Non inque anima humana ejufdem natura eſt:
cum Angelis , feu fpiritibus celedibus .
D 3 De
 54 ERRORES
Denique , anima ex natura ſúc. eſentiæ habet qaod las
corpori unibilis, Angelus vero corpori non uritur. Unde ruit
aſſertio Origenis., qui pofuit omnes animas humanas 9

Angelos elle uniks Speciei. 2.q. q. 75. ar.7 . X1

2. Anime bumane quemadmodum Spiritus , mundi cor

poralis creationi preexiſtunt. 77

D. Thomas 1. p. qu. 61. art. 3. Dicirur Geneſ. 1. in prin .

cipio creavit Deus Cælum do terram . Non autem hoc
ellet verum , aliquid creaffet ante , ergo Angeli non funt 7

ante naturam corpoream creari . Si igitur Angeli, ſeu Spi 24

ritus Muudi creationi non præexiftunt, nec præexiſtunt ani 2

mæ humanæ , etiam conceflo , quod ejufdem førent cum il. 2

Jis naturæ .
3. Omnes illæ animæ fimul create ſuns, fed propter pec
>

cata fuu in Corpus , velut in carcerem , detruduntur .

5

D. Th. 2. contra Gent. c. 83.ſub finem . Dicitur in Pf. 32 .

qui finxit fingillatim corda eorum ; quia fcilicet unicuique
ſeorſim proprie Deus animam fecit : non autem fimul om,
nes creavit .
Ratio quoque adftipulatur : quia anima fine corpore exi.
ftens non habet fuæ nature perfe&tionem . Non fuit autens ;
conveniens , ut Deus ab . imperfe &tis fuene opus incboarer OY

.eu ab his , quæ funt præter naturam . Non enim fecit hoc L
minem fine 103 anu aut fine pede , quæ funt partes, naru ..
rales, homini. Mulro igitur minus fecit animam fine cor
pore .... Sed fimul animæ creantur cum corporibus , & in.
funduntur .
At nonne Genef. 1. Deus requievit ab omni opere. quod
patraret ? Hoc certe non effet , li novas quotidie animas.
crearet , non igitur animæ humanæ eſſe incipiunt ,. fed fimul 4

omnes creatæ funt .

Sed ecce folationem Angelici c. 84. Quies Dei ab omni
opere , quod patravit , eft intelligenda fecundum ceffationem
a novis ſpeciebus condendis , non autem a novis individuis ,
quorum fimilia fecundum fpeciem præcefferunt. Et fic , cum
omnes animæ humanæ fint unius ſpeciei , ficut ea omnes
homines , non repugnat prædicte quieti , fi Deus quotidie
povas animas creat .
Quoad 2. partem Propofitionis , fic D. Th. c. 83. Origenes
dixit, quod animæ corporibus unita funt , fed in earum pee
nan
 SÆCULI TERTII . 55
cam . Nam ante corpora eas peccare exiſtimavit : & pro
quantitate peccari corporibus nobilioribus , vel minus nobis
libus eas unilas elle , quafi quibufdam carceribus iuclufas.
2

Sed hæc poſitio ſtare non poteſt . Pæna enim bono nature
adverfatur, ex hoc dicitur mala . Si igitur unio ani
me , O corporis eft quoddam pænale , non eft bonum na.
ture, quod eft impoſſibile . Eft enim intentum per natu
ram : nam , ad hoc naturalis gener 2010 terminatur . Et ite
.

rum fequeretur , quod efe hominem , non effet bonum fecun

dum naturam , cum tamen Gen. 1. dicatur poſt hominis
creatiunem : vidit Deus cuncta , que fecerat , erant val
de bora . Sane creature ideo funt faétæ ( c. 44. ) quie bo
num eft cas ele, quod eft confonum divine tonitati , &
non propter aliqua creaturarum rationalium merita , vel 2

peccata .
His adde , quod ſi animæ in corpus velut in carcerem
detraderentur , nullo pacto anima corpus diligeret :. nullus
enim diligit carcerem ; nec dolet , ſed gaudet, dum ex iftɔ
eruitur , quanto autem mærore acerbitate .. repugnantia ,
reniſu anima a corpore, avellitur ? .
4. Anima Chrifti ab initio ante corporales creaturas cum
omnibus aliis.Spiritualibus creaturis. creata eft , a Vera
bo Dei aſumpra , o demum circa finem Seculorum pro
falute hominum carne fuit induta .
D. Th.4. contra Gentes c. 33. Chriftus carnem , & huma.
nam animam habuit : unde manifeftum eft , animam Chris
fi non fuifle ante corporis ejus conceprionem . Oftenfum eft
enim , quod anime humane propriis corporibus non preexi
>

ſtunt . Unde patet falſum elle Origenis dogma dicentis

animam Chrifti ab initio anie corporales creaturas cum one
nibus aliis creaturis Spiritualibus creatam , la Verbo Dei
affumpram , & demum circa finem Seculorum pro ſalute
hominum carne fuiße indutam .
5. Beatitudo hominis poteft amitti .
D. Th. 1. 2.4.5 . a.4. Dicitur Matth. 13. de juftis quod
ibune in vitam æternam . 0

Er Pl. 83. Beati. qui habitant in domo tua , Domine , in

fecula fæculorum laudabunt te .

Rurſus Sap. 5.Jufti in perpetuam vivent , itaque beatitu-.

do hominis nequit amitti .. ut Origenes poſuit. Ratio
D 4 au
 1
S
RE
RO
56 ER
.

autem eft, quia beatitudo, kominis in vifioxe divide effentie

confiftit, eft autem impoffibile, quod aliquis videns divisam
effenriam eam velit non videre , quia omne bonum habi
tum , quo aliquis carere vult , aut eft inſufficiers, els quatro
ritur aliud ſufficientius loco ipſius : aut habet aliquod in 21

commodum annexum , propier quod in faftidium venie : zig

fio autem divinæ ellentie replet animam omnibus bonis ,
cum coniungat fonii zorius bonitatis ; unde dicitur in Plai. ¿

16. Satiabor, cum apparuerit Gloria rua . Similitev erinn

.

non habet aliquod incommodum adjunétum ; quia de cono

templatione ſapientiæ dicitur fapientize 8. Non habet amaa
ritudinem converfatio illius , nec tadium convictus ejus .
Non itaque propria voluntate beatus poteft beatitudinem
deferere . Similiter non poteft eam perdere Deo fubtraben .
te. Quia cum fubtraétio Beatitudinis fit quædam pæna ,
non poteft talis fubtraétio à Deo jufto judice provenire ni's
pro aliqua culpa, in quam cadere won poteft .
>

6. Damnatio Demonum , co impiorum aliquando finers

habitura eft .
D. Th. in ſuppl. 9.99 art. 2. Dieitur Matth. 25. Difceda.
te a me maledi&ti in ignem æternum, qui paratus eft dia .
bolo , e Angelis ejus, ergo & diaboli , & damnatiæterna . b
liter punientur .
Deinde in corp . Error Origenis fuit ( at Aug. 1, 22. 6. 17 .
de Civitate Dei dicit ) quod dæmones quandoque per Dei
mifericordiam liberandi junt a penis . Sed ifte Error oft .

ab Ecclefia reprobatis , quia manifefte authoritati S. Scrie

piure repugnat , quc habetur Apocalypfis 20. Diabolus
qui feclucebat 06:5 , milles eſt in jagnum ignis, & ſulpbu.
ris , ubi obeftia , o pfeudo- Propbeta cruciabuntur die
æc noéte in fæcula fæculorum ; per quod in Soriptura figni
ficari æternitas confuevit.
Deus quidem ( ad 1. ) quantum in ipfo eft , miferetur ow
7

nibus , sed quia ejus miſericordia Sapientiæ ordine' regula

rur , inde eft , quod ad quofdam non se extendit qui ſe
mifericordia fecerunt indignos , ficut Demones , ó damna
ri , qui funt in malitia obflinati.
1. Por primam pænitentiam , quis agitur in Baprifmo ,
piccans non poteft iterato per pænitentiam reftirui.
D. Th. 3.9.9.54. art. 10. Circa pænitentiam quidam evva -
 SÆCULI TERTII . 52
verunt dicentes non poble hominem per pænitentiam confta
qui veniam peccatorumi poft Baptifmum , ut Nevaliani ni .
xerunt . Videtur autem hujufmodi Error procesine ex eo ...
.

quod putarent adeo grave fe peccatum , quod aliquis come

mittit poft veniam impetratum , quod non fit poffibile ipfum
remitti . In quo quidem errabant . ex paris peecati ,
(2 quod etiam poft remiffionem confecutam poteft ede, ego
gravius, ca levius , quam fuerit primum peccatum remif.
Jim ) multo magis contra infinitatem divine mifericor
die , quæ fuperat omnem numerum , eo magnitudinem peco
catorum fecundum illud Pfalmi so. Miſerere mei Deus
ſecundum magnam miſericordiam tuam , ergo ſecundum male
titudinem miſerationum tuarum , dele iniquitatem meam .

Unde reprobatur verbum Cain dicentis Genef. 4. Majer oft

iniquisas mea , quam ut veniam merear . Et ideo miſeria
fordin Dei peccantibus , por penitentiam veniam præbet
abſque ullo termino, unde dicitur 2. Paralip. ult. immen
fa , inveſtigabilis mifericordia promiffionis ina ſuper
malitiam hominum , unde manifeftum eft , quod panitentia
pluries eft iterabilis .
Novatiani objiciebant perpetuo illod Apoftoli ad He.
bræos 6. Impoſſibile eft eos , qui ſemel funt illuminati , O'
gukaverunt Cælefte donum , o participes funt facti Spiritus
Sanéti; e prolaphi funt , renovari rurfus ad pænitentiam .
Sed ſenſus verborum Apoſtoli eſt , quod impoſſibile fit
>

femel illuminatos ,7 id eſt , Baptizatos rurſus renovari ad

penitentiam ,છે id eſt, iterum Baptizari , ut egregie San
ctus Doétor ad i . Quia apud Judeos erant fecundum le .
gem quædam Lavacra , in quibus pluries fe ab immundia
tiis purgabant , credebant aliqui Judæorum , quod etiam
per Lavacrum Baptiſmi aliquis pluries purificari popet
Ad quod excludendum Apoftolus ſcribit Hebr. 6. quod ine
poffibile eft eos , qui femel funt illuminati fcilicet per
Baptiſmum , rurſum renovari per pænitentiam , fcilicet per
Baptifmum , qui eft Lavacrum regenerationis , renova
rionis Spiritus Sanéti , ui dicitur ad Tit. 3. Et rationem
aſſignat ex hoc , quod per Baptiſmum home Christo rummo
ritur , unde fubdit, rurfum crucifgentes fibimetipfis Filium
Dei . Baptiſmus itaque iterari nequit, bene autem , & fa
pius Sacramentum pænitentiæ 2. Non
 E RRORES
2. Non datur Sacramentum Confirmationis.
D. Th . Opuſculo s . quod eſt de Sacramentis Eccleſiæ . Die
çitut , A&. 8. Imponebant ( A poſtoli ) manus fuper illos ,
qui erant Baptizati a Philippo Diacono , accipiebane.
Spiritum San &tum . Per impofitionem vero manuum ſuper
.
2

Biptizatos factam ab Epiſcopis ( quales erant Apoft. ) & 2

collationem Spiritus Sancti , ſemper Eccleſia intellexitConfira

mutionis Sacramentum .
Baprizati ab Hereticis , abſolute rebaprizandi funt.
D. Th. 3. p. q. 64. a. 9. Quia miniſter in Sacr. inſtrumene
taliter operaiur, non agit in virtute propria, ſed in virtue
$e Chrifti , qui interius Baptizat ſecundum illud Jo. 1. Su
per quem videris Spiritum defcendentem , emanentem
hic eſt qui Baptizat ... Unde & hæretici ( ad 2. ) Qui fer-.
vant Eccleſiæ formam , conferunt Sacrameotum Baptiſmi,
2

proindeque ab illis Baptizati non funt ablolute , ſeu fima

>

pliciter rebaptizandi. .

Cyprianus quidem nullo modo Sacramentum conferre be

reticos polle credebat ; fed in hoc ejus fententia non tenetur.
Unde Auguſtinus dicit : Martyrem Cyprianum , qui apud
bæreticos , vel ſchiſmaticos datum Baptiſmum nolebat co
gnofcere, tanta merila ufque ad Triumphum Martyrii ſe
cuta funt, ut Charitatis , qua excellebat , luce obumbratio
illa fugaretur,
tolleretur .
fi quid purgandum erat , Faſſionis falce
Hodie oh ſuſpicionem non infundatam de mente Hæreti.
corum in collatiore Baptiſ. ab intentione Ecclefiæ aliena ,
plerumque in noftro Belgio in cautelam Baptizati ab Hæ
reticis , ſub conditione Baptizantur . Sed nunquam tales li
cuit , nec licet abſolute rebaptizare .
Nulla Spes fuluris eft illis , qui poffident divitias .
D. Th. 2. 2. q. 100. a. 10. Dominus dixit, Match.19. Si vis
ad vitam ingredi, ferva mandata , exprimens autem quæ ef
ſent hæc mandata , nullum de abdicanda rerum fuarum pol
ſeſſione explicuit . Non eft itaque neceſſaria ad ſalutem di
vitiarum abdicatio ; quamvis illis renuntiare majoris fit per
fectionis, ut patet ex fequentibus : fi vis perfectus ele ,
vende omnia, que habes , o da pauperibus. Majoris id ,
inquam , perfectionis opus eſt , non neceffitatis.
Unde Auguſtinus expendens verba Apoſtoli 1. ad Timoth.6
Pia .
.
 SÆCULI TERTII. 59
Precipe digitibus bujus feculi non ſuperbe Sapere ,, neque
perare in incerso divitiarum ; non ait Apoftolus , inquit,
9

precipe divitibus hujus mundi, ut vendant omnia , que baa

bent, & dent pauperibus,, fed præcipe non ſuperbefapere,
neque ſperare in incerto divitiarum . Epiſt. 89.
In Trinitate non eft Perfonarum difiinctio , fed tantum
funt tria unius Dei nomina ad infinuandos diverſos Divi.
nitatis effeEtus compofita .
D. Thomas 1. p. q. 47, a. 1. Sabellius dixit , ipfum Deum
Patrem Filium dici , fecundum quod carnem fumpfit ex
Virgine ( ex quo neceffario deducebatur Deum Patrem efle
partom , unde & ipfius fectatores etiam Patri-paffiani ap
pellati ſunt ) 6 eundem dici Spiritum Sanctum, ſecundum
quod creaturam rationalem Sanétificat , ad vitam mo
yet : ita ut ficut una eſt in divinis eſſentia , ita ,> juxta Sa.
bellium , una etiam fit tantum Perſona . Huic autem aca
ceprioni repugnant verba Domini de ſe dicentis Joan.s. Non
poteft facere a ſe Filius quidquam : & illud 1. Joan. s . Ur
fimus in vero Filio ejus : left igitur in Deo vera Paterni.
tas 7 & Filiatio ; ubi autem elt vera Paternitas & Filia
tio , debet elle diverſum ſuppoſitum , feu perſona, cum hæc
relative opponatur .
Sed præter duas perſonas , Patrem , fcilicet , & Filium
etiam tertia , nempe Spiritus Sanctus clariſſime in Scripturis
exprimitur Matth . 28. Baprizantes eos in Nomine Patris ,
co Filii , . Spiritus Sanéti : & 1.Jo: 5. iterum : Tres funt
qui Teftimonium dant in Cælo ,. Puter , Verbum , & Spia
situs Sanctus , bi tres unum ſunt . Tres ſcilicet in Pere
Sona ( quod negavit Sabellius ).& unum in eflentia .
Accedit qu. 30, art. 1. Dicit Arbanaſius in ſuo famoſo
Symbolo : Alia eft Perſona Patris , alia Filii , alia Spiri.
tus San &ti, Ergo Pater , & Filius , & Spiritus Sanétus,
funt plures Perfone ,
1. Dantur duo Dii, feu principia , unum bonorum ,aliud
malorum .
D. Th. 1. p. q. 11.a. 3. Dicitur Deur.6. Audi Ifrael , Do
minus Deus tuus , Deus unus eft . Et iterum 27. Videte
quod ego fim folus , Os non fit alius præter me . Et Il.
45. Ego Dominus , & non eft alter .
Sed in novo Teftamento dicitur I. ad Cor. 8. Nullus eft
Deus ,
 ERRORES
Deus , wifi unus . Ad Ephefios etiam 4. Unus Dominus , 2 %
>
>

fides , unun Bapoilme , unus Deus , Pateromnium , qui

eft fuper omnes , per omnia , & in omnibus nobis .
Ratio autem iftios potiffimum peritur loco citato D. Th. ex
infinitare perfectionis Dei . Deus enim comprehendit in je
totam perfectionem cilindi. Si erga elrent plures Dii , opor 1
teret eos differre . Atquid ergo conveniret uni , quod non
alteri : Et ſic ille , in quo per privatio , nen foret fimpli
citer perfe &tus. Si autem hos eſſet perfe &tio alteri eorum
deeffet . Impoffbile eft ergo elle plures Deas.
.

Ex infinitate perfectionis Dei evidentiffime conftat non

poſle dari malum Deom . Sed audiatur ulterius Sanct. Do
etor id explanans 1. contra Gentes c. 39. Malum , inquit ,
bono oppofitum eſt : Raiura autem boni , vel ratio in perfe
Biode confiftit, erga ralio mali in imperfectione , defeétus
Futem vel imperfe &lio in Deo , qui eft perfeftus, effe non po
reft . In Deo igitur malum efle non poteft ; adeoque dari ne
quit malus Deus . Sed & Scriptura id clare afierit Matth .
jo . Nemo bonus nifi folus Deus . Et Exodi 2. dicitur , nors
eft San tiss , ut eft Dominus : atque hoc univerſa etiam cero
Otim natura demonſtrat .
2. Principium corporalium , o carnis noftre eft Diabolus ;
proindeque Cave noftra de fe mala eft.
D. Th . 1. p. 9.05. art. I. Dicitur Pf. v . Qui fecit ( Deus)
Cælum , terram ,, mare ; omnia , quæ in eis funt .
om
Er in nova lege dicitur ad Hebræos 3. Qui autem
nia creavit , Deus eft . Er Joan. 1. Omnia per ipfum fui
eta funt .
Caufa autem hujus Erroris eft ( Opuſc. 6. pauio poſt
initium ) quiu Manichæi nefcientes diſcernere , quid fit
malum , quid bonum , crediderunt , quod omnia illa ,
que funt aliqualiter mala , fimplicirer ellers mala : ficut
ignis quia urit, dicitur wb eis Ampliciter malus , eo aguas
quia ſuffocat , e fic de aliis . Unde quia nihil iforum ſen .
fibilium ( ſeu corporalium ) eft fimpliciter bonum , fed alia
qualiter malum , la deficiens , dixerunt ; quod viſibilia ,
ſeu corporalia omnia non ſunt facta a Deo bono , fed a ma
do , vel a Diabolo , Contra hos ponit Auguſtinus taleexem
judum . Si aliquis intraret domum fabri , e invenirer in
.

ftrumenia , ad que impingeret ,5 er lederent cum ; ex

ber
 ENODLITENTI1. or

hoc reputaret illum fubrum maium , quia tenet talia in

Arumenia > Aulius Det , cum faber en tenent ad opus
fuum : ita fiultum eft dicere , quod creaturæ funt malce
quia ſunt in aliquo nocive . Nam quod uni efi nocivum .
alteri efi utile . Proindeque maxime a ratione alienum eft
dicere Deum non effe creatorem omnium vilbiuni . Cum
habeatur Gen. 1. In principio creavit Deus Cælum , se
wiram . Ad hunc proinde Errorem removendum dicitur, fa.
ktorem Cæli , terre , vifibilium , ſeu corporalium omnium,
e invifibilium .
Ad illa autem verba , Deos bujus feculi C. ( que
de Diabolo dieta aliam Manichæorum formant objectio
nem ) refpondet D. Thomas 1 . par. loco præcitato .

Dieitur Diabolus, ene. Deus hujus fæculi non creatione 2

fud quia faeculariter viventes vi ferviunt , eo modo lo

quendi , quo Apofiolus loquitur ad Philipp. 3. quorum
Deres venter eft .
Com demon non fit principium corporalium , nec per
conſegnens principium feu cenditor eſt carxis nofte
proinde Cara noftra non eft de ſe mala Vidit Deus
cuncta , quæ fecerai ( inter alia vero creavit Deus Hoina
nem , qui & anima. , & carne conſtat ) com erat valde bou
na . Genef. 1. & i. ad Timoth . 4 Dicitur . Omnis cres
THYA Dei bona eft .
3. Nuprie funt illicite .'
D. Th .in fuppl. q . 41. art. 3. 1. Ad Corinth. 7. Dicitur , fi
Näpſerit virgo , non peccavit :
Deinde hos hæreticos præviders Spiritu Prophetico Apo
Atolas ad Timoth . 4. Gc de zilis ait : Spiricus manifefte
dicit , quia in nouiflimis temporibus difcedent quidam u
fide, attendentesſpiritibus Erroris , do£irinis demonioruni,
in hypocriſi, loquenrium mendacium , o cauterjatam b.
bonium fuam confcientiam , probibentium vubere , idcica
20tem prohibentium , quia falſo aufumant carnem noftram ,
adeoque & generationem , quæ per nuptias procuratur , elle
a malo Deo ,
4. Chriftus habuit tantum corpus phantafticum .
Vide fæculo 1. Errorem 2. Saturnini , B.filidis , & Cere
donis , aliorumque fæculo 2.
D. Th. 2 , 2.9. 64. art. 1 , Nulius peccat, ex hue , quod uzi
 Ë RRORES
tur re aliqua ad hoc , ad quod eft ordinatun . In revan
.

autem ordine imperfecta funt propter perfectiora , ficut etian's 1

in via generationis natura ab imperfectis ad perfe &ta proce

dit . Es inde 'efi, quae omnia animalia funt propter homi:
nem .... ita ut illorum ufus fit ei in cibum , quod fine
mortificatione eorum fieri non poteft. Et ideo licitum ej ...
mortificare animalia in ufus hominum ex ipfa ordinatione
divina. Dicitur enim Gen. 9. Omne ; quod novetur , via
vit ; erit vobis in cibum :
Huc etiam maxime ſpectant verba Apoſtoli loco præalle
gato ad Timotheum ; In noviſſimis temporibus difcedeni
quidam a fide ... probibentes abftinere a cibis, quos Deus
creavit ad percipiendum cum gratiarum aétione.
6. Anime tranfeunt de corpore ad aliud corpås:
D. Th. 2. contra Gentes c. 83. paulo ültra inirium capitis ,
Manichei afferunt animas de corpore ad corpus tranfire ...
fed hoc eft impoſſibile . Vide Sæculo 1. Errorem 6. Simo
nis Magi :
7. Lex vetus fuit mala ,
D. Th. 1. 2. q.98. a. 1. Apoſtolus dicit Rom.7. Itaque lex
Sanéta eft, mandatum San tum , ejuftum , bonum.
Et j.ad Cor. İ . Scimus quoniam bona eſt Lex .
Ratio autem eft , quia ficut deftrina oftenditur elle verá
ex hoc , quod confonat rectæ rationi ; ita etiam lex aliqua
7

oftenditur effe bona ex hoc , quod confonat rationi . Lex au .

tem vetus rationi confonabat : quia concupifceniiam reprie
mebat , quæ ratióni aaverſatur, ut patet in illo mandato.
non concupiſces rem proximi tui : Ui ponitur Exod . 2o. Ipfa
etiam omnia peccata prohibebat, queeſunt contrarationem.
Unde manifeſtum eft , quod bona eråt i ege bec eft ratio A. 1

poſtoli Rom . 7. Condelettor , inquit , legi ſecundüm interiorem

hominem , o iterum ; confentio legi , quoniam bona eſt.
9

8. Homo novi eſt liberi arbitrii ; ſed neceſitatur ad agere

dum . bene quideni ex bono principio , male autem ex ma.
lo principio
D. Th. 1. p. q. 83. a. 1. Homo eft liberi arbitrii . Alioquin 21

fruftra ellent confilia, exhortationes , precepta , prohibitis

>

nes , premia , & pæne . Nec diſtingueretur à bruto , o pro

tanto neceffe eft , quod homo fit liberi arbitrii, ex hoc ipo
fo, quód rationalis efi. 1

Nec
 SÆCULI TERTIL. 63
Nec neceffitator ad agendum . Homo ( ibidem ) eft liberi
arbitrii potens in diverſa ferri . Hinc dicitur i ad Cor. 7 .
Qui ftatuit in corde fuo , non habens neceffitatem , porca.
tem autem habens ſuæ voluntaris , eo hoc judicavit in corde
suo fervare Virginem fuum , bene facit .
Confirmat hæc Angelicus 1. 2. qu. 10. art. 4. Ad provie
dentiam divinam , inquit 9, non pertinet naturam serum

Corrumpere , fed fervare : unde omnia movet fecundum eo.

rum conditionem , ita quod ex caufis neceſariis per mo
tionem divinam conſequantur effe& tus ex neceſſitate , ex cau
fis autem contingentibus ſequuntur effe&tus contingenter
Quia igitur voluntas eft activum principium non deter
minatum ad unum , fed indifferenter fe babens ad mulon ,
fic Deus ipfam movet , quod non ex neceſitare ad uniuni
determinet , fed remanet metus ejus contingens , e non
neceſſárius .
İd roboratur ex loco famofiffimo deprompto e quæſtione
6. de malo ad 3. Deus movet quidem voluntatem immuta
biliter proprer efficaciam virtutit moventis , que deficere
non poteft ; fed propter naturam voluntatis more , que in
differenter je haber ad diverfa, non inducitur neceſitas , fed
manet libertas ,
Nec Deus neceílitat hominem ad bene agendum . Sine
libertate enim , nec virtus datur , nec peccatum , ut Patres
loquuntur
A fortiori non neceſſitat eum ad male agendum , feu al
malum : alioquin Deus foret cauſa mali , quod eft impium ;
& ſupra refutatum fæculo 2. In Florino .
Opponebant quidem Manichæi , hominem neceſſitari ad
malum ex malo principio ; fed jam fupra probatum eſt ,
unum tantum dari Deum , ſeu rerum principium , & im
plicare dari malum Deum
I. Paradiſus non eft locus ſenſibilis, ſeu Corporeus.
D. Th. 1. q. 102. a. 3.Dicitur Genef. 2. tulit Deus homis
riem , w pofuit eum in Paradiſo. Homini vero utpote cor
poreo locus corporeus convenit .
Dzinde , ea , que de Paradiſo in Scriptura dicuntur 1

per modum narrationis hiftorice proponuntur . In cmnibus

autem , que fic Scriprura tradit , ei pra fundamento tenen .
da veritas hiftoriæ, Art. 1.I Unde oportet intelligere Paradia
fum
 64 ERRORES

fum talem , qualis in Scriptura defcribitur , hoc eſt , veruna be

locum ſenſibilem , len corporeum .
2. Melchifedech oft Spiritus San & tus .
For
Cum Melchiſedech fuerit purus homo , ut vidimus fæcu
Jo 2. ad Errorem Melchifedechianorum , dici pequit Spirirus L
Sandlus .
APPENDIX AD SÆCULUM 11.
Ngelici ( quorum incertus eſt Author ) eam denomi
A nationem obtinuere , vel quod mundum ab Angelis
conditum cenferent ; ( qua de re pag. 9. adverſus Sim nem
Magum ) vel quod Angelicam fe vitam ducere jactitarent ;
vel certe quod propenli eífent ad Angelos adorandos , ut
teſtis eſt Auguſtinus hærefi 39.
Beryllus Boftrorum Arabis Epiſcopus aſſeruit , Chriſtums
ante Incarnationem non habuiffe divinitatem propriam , fed
folum Patris in eo extitille .
Eum Origenes ad fanam fidem reduxit .
Convenit error præcipue cum Sabellio , p . 60. Videtur 3

etiam nonnihil accedere ad Phorinum pag 36 .

E RR O R E S
SECULI QUARTI .

LUUcilla
Imatis mulier Hiſpana prædives , & fallidioſa , Schif
Donatiftarum , diriffimique ſubſecuti incendii
non leve fuit inftrumehtum . Hæc morans Carthagine a Ce.
ciliano Carthaginenſis Ecclefiz Archidiacono reprehenſa ,
quod ante Sacram Communionem os cujuſdam hominis more
tui , eili Martyris , fed nondum vindicati , & ab Eccleſia
agniti , ſuperſtitioſis ofculis veneraretur , fe ulciſcendi ira . >

muliebri exæftuans moliebatur occaſionem . Forte accidit

ut Menfurius Carthaginenfis Epiſcopus a Tyranno Maxen
tio Romam evocatus propterea quod Diaconum quendam
Felicem nomine famola adverſus Imperatorem illum Epi
ftolæ authorem apud fe occultaſſet , nec repræſen tare vel
let , Seniaribus Ecclefiæ vafa , & ornamenta commendaret .
Que
 SÆQULI QUARTI. 65
Quo defuncto Cecilianus in ejus locum ele &tus eft , & a
Felice Aptungitano ordinatus . Cum vero a ſenioribus illis
depoſitum Sacrum repeteret , hi communionem ejus averſa .
ti luni . Iis ſe Lucilla conjunxit cum Botro , & Cele fio ,
qui eundem Epifcopatum fpe doworarant , & illa fuerant
dejecti. Sic tribus convenientibus diverſis caufis , & perſo
nis , ingens ſchiſma formatum eft , quod Fæminæ iracun
dia peperit, ambitio virorum nutrivit , avaritia roboravit .
Ut autem ſchiſmati ſuo colorem aliquem obtenderent, vi
tiofam eſſe Cæciliani ordinationem confinxerunt, quod Fr.
lix Aptungitanus ejus ordinator Sacros Codices tempore
perſecutionis infidelibus tradidiſſet : & ipſe Cecilianus Con.
fefforibuş olim in carcere conftitutis vietam afferri prohi.
buiffet . Exinde a Schifmaticis accerGtus eſt Carthaginem
Traditorum Princeps Secundus Tigiſitanus Numidiæ Pri
mas , cum aliis Traditoribus 70. Epiſcopis ; qui_ſeorſim a
Ceciliano coguntes adverſus eum crearunt pſeudo-Epiſcopum
Majorinum antea domefticum Lucille , & qui Rector fuc.
fat in Ecclefia , dum Cæcilianus munere Archidiaconi fun
gebatur . Porro Traditorum nomen ab eo profluxit , quod
in Synodo Cirte in Numidia durante Diocletiani , & Ma
ximiniani perſecutione, celebrata præfatus Secundus cum aliis
pleriſque Epiſcopis convictus effet de codicibus ex Impera
torum edicto combuſtioni traditis .
Præcipuus vero author , & fautor ſchiſmatis Donatifta.
rum , fuit Doratus . Cafis Nigris in Numidia Epiſco.
pus , a quo Majorinus ordinatus eſt. Ac erubeſcentes Do.
batiltæ ab eo denominari , qui in Concilio Romano 316. per
Melchiadene Pontificem Maximum damnatus fuerat ; confira
mato e contra ab eodem Melchiade Ceciliano , ab alio po
>

ſtea Donato , qui Majorino in ſchiſmate ſucceſſit , nomen

ſe accepiſſe jaétaront, quem ab omni labe puriffimum effe

defendebant, & qui 'magnas eloquentia fua factioni vires
fubminiftrayit
Schiſma Donatiftarum in hæreſim evaſit , cujus , hi funt
præcipui Errores .
1. Esclefia eft tantum in ea parte Africæ , que adheret >

Donato , ita ut alibi terrarum perierit . Ad illud commen

tum fulciendum verbis Sponſæ in canticis canticorum ute
bantur : indica mihi , quem diligit anima mea , ubi pa
E soas ,
 OG ERRORIS
ſcas, ubi cubes in Meridie : illum textum Errori fuo
quun Africa fira lit in meridiana orbis parte , favere ar.
birrantes, ut teftatut Aug. lib. de unitate Eccleſiæ c. 16 .
Ź Intra Ecclefiam non funt buni , ego mali , fed fali
boni . Quales erant , juxta iplos, ſoli Donatiftæ .
3. Baprifmus extra Ecclefiam cóllatus nullus eft . Et
quia Ecclefiam in toto tertarum orbe defeciſſe 1 & intra
nam fectam coarctari comminiſcebantur , ideo Catholicos
qui illorum ſchiſmati inferebantur , extra Eccleſiam , ut fup.
ponebant , Baptizatos , rebaptizabant
Javat modo luſtrare- Donatiftarum in res Sacras furorem ?
Sacro Sanctæ Eccleſiæ Sacram. indigniffime tractabant Eu
chariſtiam canibus , projicientes , & Sanétum Chriſma effun
dentes . Altaria etiam evertere ſolebant : quod fi ab Alta.
rium everfione aliquando temperarent , ea ſacrilego ritu ra
debant quaſi a Catholicis violata · Calices quoque Sacros
frangebant, ut graviter exponit lib. 6. contra Donatiſtas p.
95. Opiatus Milevi in Numidia Epiſcopus, ac inde diełus
Milevitanus . Fregiftis Culices Chrifti Sanguinis portitores,
quorum Species revocaftis in magas mercem nefariis nuntia
nis procurantes, ad quam nec emptores eligere voluiftis Fi.
crilegi , dum inconſiderare eos vendidiftis emerunt Pau
gani fu &uri vaſa , in quibus incenderent Idolis fuis . O ſce
lus nefarium ! facinus inauditum ! auferre Deo , quod Ido
lis preſies ; ſubducere Chriſto , quod proficiat facrilegio
Codices , pallas , & vela Sacra per vim extorquebant , & 9

velut profanata a Catholicis puriscabant . Immanitatem , &

horribilem in Catholicos ſævitiam exercebant . Nec in vivos
tantum , ſed in mortuos quoque illorum graffabatur furor
Il teſatur præfatus Author p. 99. Ad hoc Bafilicas inva .
dere voluiftis , ut vobis folis cemeteria vendiceris , non per.
mittentes Jepeliri corpora Catholica . Ut térrearis 'uivos >

male tractaris o mortuos , negantes funeribus locum . Siin

ter viventes fuerat certamen , odia veftra vel mors aliena
compefcat. Jam tacet , cum quo paulo ante litigabas. Quid
inſultas funeri? quid impetis fepulturam ? quid cum mor .
tuis litigas ? perdidißi malitie fruétum . Eiſi enim corpora
non vis in unum quieſcere , animas tamen in uno apud Deum
pofitus non poteris Separare .
Sub eodcm Donato , ipfoque docente , & hortante , ob
orii
 SÆCULI QUARTI. 67
orri ſunt in Africa Circumcelliones fic dici , inquit Au •
gulnus in Pſal. 132. ) quod circumcellas vagarentur
quos tamen a Donato 4goniſticos, & eorum præfectos du
ces Sanctorum , appellatcs eſſe ſcribit Oplaius . Erant hi
fecta Propugnatores , audebant Magiftratibus reſiſtere ; per
>

nundinas, villas , vicoſque circumvagantes jactabant fe eſte

publicæ joftitiæ vindices, eoque prætextu & ſervos in liber
tatem allerebant,7 & opprellos ære alieno e creditorum po
teſtate ergebant . Seiplos inſano Martyrii furore agitari ne
cabant præcipitio , aqua , aut igne , aut alios ad inferendam
tibi mortem ut lauream Martyriicapeferent , cogebant: un
de hoc erat potiffimam ipforum dogma .
Licitum ej feipfum occidere , ut quis coronam Martyrii
accipiat :
Jam per tria fæcula ferventibus Tyrannorum 'perſecutioni
bus , torus quodammodo orcus in Eccleſiam effufus fuerat .
Defævierant in Martyres ingenia crudelitatis . Nemo niti
tortus , vel tortor erat. Cum tandem pax optatiſſima fuga
t's , oppreffis, extinctis Tyrannis , fub Conftantino Magno,
Ecclelize illuxit . Sed ſane in pace amaritado illius fuit ama
riflima . Fuerat enim ante tot inter cruciatus Eccleſia dam.
nis ſuis ferax , miſeriis , felix, ruinis erecta , jacturis dives, redivi.
va in morte , mortalium victrix , & dæmonum : mediis in
fluctibus immbra , & quiera : pace vero fibi per Confi anti
num reddita , tot quallata fuit tempeftatibus,5 tot avulla in
numeris dolis , fraudibus , & machinationibns a ſe membra
confpexit , & ingemuit, ut non ſolum concuſſa , ſed etiam 7

pene ſubmerſa videretur navis Petri . Sed fluctuat, at nun

quam mergitur illa ratis .
Fluctus illos Ecclefiæ movit Arius , ex Lybia oriundus 9

tefte S. Epiphanio , ea videlicet , que Ægypto vicina eft ,

& Alexandriæ contributa . Unde Alexandria paſſim dicitur
ejus patria . Schiſmaticus fuerat , antequam Hareſiarcha ;
Meletio quippe Licopolis in Egypto Antiftiti , qui a S.
Petro Alexandrino ob idololatriæ crimen , aliaque ſcelera in
Concilio Epiſcoporurn depoſitus fuerat , & ſchiſma excie
tat, res novas molienii comitem ſe adjunxit . Schiſmati in
ſpeu em renuncians a S. Petro Diaconus ordinatus eit . Sed
cum interim Petrum Melerium , cui clar communicabit
Arius , excominunicaffet, ille hujus imptiens , & vitupera
tur
E.2
 68 ERRORES
Ś
tor diſciplina , ab eo pulſus eft ex Ecclefia . Commemorant
acta S. Petri Alexandrini, cum Arius Ecclefiæ reddi a S. Ilagun
Petro in carcere conſtituto , & jam artyrio proximo vehe
mentius poftularet , Chriftum Sanétiffimo Præluli nofta ap
paruiſſe veſte diſciſla , caulamique rei ſciſcitanti reſpondiffe :
hanc mihi fcidit Arius . Precave omnino ne eung in com.
munionem recipias . Quin potius jubeto Achille , Ale.
xandro Presbyteris, qui poft ruum exitum recturi ſunt Ec
clefiam meam , ne eum in illam admittant .
Poft S. Petri Martyrum , in Ecclefiam Arrius irepfit ,
& ab Achilla ſuſceptus in communionem , Presbyter crea
tus eft . Porro ad fabricandam hæreſim eum impulu Ambi
tio , & invidia in Sanctum Alexandrum quem Gbi poft
mortem Achillæ prælatom in electione ad Epiſcopatum A
lexandrinum ægre ferebat. Cum igitur Sanctiffimi Præſulis
vitam non pofler, doctrinam criminarı ftatuit . Urque elati
anina: feditatem , quam deformi fatebatur aſpectu , facrile
ga fareretur & lingua, novo , atque impio dogmate diffe
minato , ad quem honoris gradum nequiverat ingredi per .
oftium , aliunde velut fur , & latro , aſcendere nixus eft .
Itaque de Dei Filio illa jactare in vulgus cæpit . Erat alie
quando , quando non erat. Genitus non ex ſubſta'tia Pa.
tris. Ex tempore , non ab æterno : haudquaquam Deus ve
rus de Deo v.ro ; fed ex nihilo creatus , cu minor Patre .
Quæ , aliaque cum impie eructaret , innumeris ſane cala
mitaribus afflixit Eccleliam . Primo fepringentas V +rgines
.

Des Sacras , feptem Presbyteros , Diaconos 12. Epiſcopes

ducs pett lenter infecit, quos S. Alexander coacta ex Lybia ,
& Egypto Centum Epifcoporum Synodo , Anathemate fe
1111 Sed nec his Ami furor repreſſus eſt . Alexandria fu
.

gens debacihari magis 10 dies , pellicere quoſcumque poſ

fer in Iceleris conlortium , turbare privatas domos , doštir .
limos etiam Ecclefiarum Paltores wt'in lupos verteret, al
laborare : Eufebium in prim's Nicomedienfem Epifcopum
tot malorum fublecutorum artificem fibi devincit : interea
fuam quoque Thalejam adornat . Canutena hæc erat moi
lis , & affibre coropofita , in qua oinne ſuæ Hærefeos virus
expreffit, ut illud luayibus modulis in hominum , & præ
7

fertim muliercularum ad voluptates procliviuin animos infun

deret , Aulæ etiam fe inferait vaferrimus Hæreliarcha , &
Con.
 SÆCULI QUARTI . 89
Conftantiam Auguftam Conftantini fororem fuis partibus ad
dixit , ejuſque deinceps patrocinio uſus eſt .
Poft hæc Euſebii Nicomedienfis opera , qui & Euſebium
Cefarienfem alterum malorum Architectum Arii par: ibus
alligarat , Arianorum Epiſcoporum Conciliabuio in Bythimia
celebraro , Arius in Ecclefiæ coutuberniom recipi jubetur .
Ad graviſſimum høc malum , quod longe , lat que lurpebut ,
opprimendum , Alexander dedic Literas ad S. Sílv ftrum
Pontificem maximum , utpote ad quem præcipue perrine res
judicium de caufis Fidei . Deinde Conflantinum Imperato
rem eriam atque etiam obtellacus elt 7 ut Ariani incendii
Aammas , quæ immaniter graffibantur , & in populares etiam
tumultus erumpebant , fua authoritate teſtingueret . Mitri
tur itaque à Sylveftro in Ægyprum magnus ille Oſius Cor.
dubz in Hifpania Bætica Epiſcopus. Hic cum res æquif
fime in copiola Synodo Alexandrie congregata componere
Auduillet 5 tantum abeft , ut pax Ecclefiæ fit reddita ,
ut e contra Ariana quotidie Hæreſis magis , magiſque in
valuerit .
Viſum eſt itaque Sylveftro Pontifici ultimum ingrave
ſcenti malo remedium effe afferendum ex Concilio æcume
nico . Hoc Pontifex promovente rem egregie Conſtantino
Magno , Nicææ in Byrhinia Aliæ Provincia indixit . Eo
convenerunt præclariffima mundi lumina , ſpirantes Sancto
1

rum Reliquæ in contritis corpufculis plures Diocletiani

Vetores , quos intereminuerunt Nicolaus , & Spiridion 7,
ille Myra in Lycia , hic Heracleæ Egyptiorum Epifcopus.
Synodo Conſtantinus non ut Judex, fed ut pacis conſervas
tor , & conciliator interfuit , cujus piaf.nria 2 & Majellas
omnem , quæ tuboriri poſlat, inſolentiam inter officii limi
cohiberet. Concilio præſedere Legari Apoſtolici
tes a Syl
veſtro eleti præfatus O'Gus Cordubenſis , Vituſque & Vin
centius Presbyteri. Arius ibi præfins a trecentis , & octo
decimi Patribus damnatus eft , aſſertuſque Filius æqualis ,
coæternus Patri . Concilio quoque interfuit Athanafius
etiamnum juvenis , & Diaconus , illuc una cum Antiftite
>

fuo Alexandro profectus , iſque tanta vi animi & ſubtili .

tate Arii cavillationes , argumenta , evaſiones , argutias , &
ſophiſmata elulit, ut ingeniem a Catholicis gloriam , & ab
e , ac
Hæreticis invidiam , & odium fibi deinceps implacabilcer
E 3
?

28 RRE
E S
cerſiverit. Poft terminatam Synodum , Arius,a Conſtantino
in exilium amandatus eft . Decrevit etiam Imperator , ut
ejus Thalja , & quidquam uſpiam librorum illius extaret
igni traderetur , pæna capitis in eos conftituta , qui ipfos
>

penes ſe retinerent . At aliquet poft annos . Conkantia Ma 12

gni Conftantini ſorore Arii revocationem > ut erat morti
proxima , fingularis beneficii loco ab Imperatore poftulante ,
in aulam ab ipſo vocatus eft . Illic fraudulenter Nicænæ
formulæ fubfcribens Conftantini mandato Alexaudriam rta
varfus eft , & Eufebii etiam Nicomedienfis Epiſtolam ad
Athanaſium S. Alcxandri in Patriarchatu illo fuccellorem
detulit, qua ipſum precabatur, ut Arium ſuſciperet. Reſtia
1

tit Athanafius , nec vel Imperatoris literis , quibus ipfi &

depofitionem , & exilium minabatur, nili Arium in Eccle
Gain admitteret , fideti potuit impavidi , inconcuffi, immoti ,
3 si

inviat , & Heroici pectoris Antilles .

Sanctiſſimi Piæſulis conſtantia magis exaſperati Euſebiani
Hierofolymis , quo ad Templi dedicationem Conſtantini mu
nificentia extructi cum fuis convenerant , conciliabulum ce
Jebrant, & rogati , ur profeſſionem fidei , quam in Adla fi.
7

ete Arius Imperatori obrulerat , expenderent, jufiique ab eo,

dem Principe, ut fi recta videretur , illum Ecclefiæ reuni .
renr , in præfata Arii formula mhil non Orthodoxnin , &
Catholicum contineri pronuntiant, admittuntque in Ecclee.
fiam tum Arium ipſum , tum Arianos omnes, quaſi per ins
vidiard olim Anathumate damnatos.
Sed hoc non lahefactavit Athanaſium ; plebs Alexandria
na præftantiffimum fecuta Paftorem , Arium arcet ab inigrei
ſu Ecclefiæ , & execratur, ut Hæreſiarcham : urgent e come
tra Ariani, ut ipſe illico reftituatur, gratiaque fruatur ,
quam ipſi conceſſerat Hierofolymitana fynodus ; juffu dein
de Cæfaris , magna Eufebianorum ftipente caterva , Arius.
tendit Confantinopolim . Illic rogatas ab eo , an Nicændris
ſervaret formulam , illain ipfiffimam , ut narrat Socrates,
>

lib. 1. cap. 25. Imperatori ocolit , atque , ita fe credere

cum juramento affirinavit , aliam interim perfidiæ ſuæ furs
mulan ſub aia recondens, de qua juramentum ſuum reflri .
étione mentali intelligebat . Haruin rerum neſcius Imrer
conteſtatus eft, fi dolore jurafler , D : um perjurii vindice iz
tuturum ; mandavitque Alexandra Patriarchæ Conſtantinos
 SÆCULI QUARTI. 71
litano, ut eum Excomnunicatione folveret : Sed reſtitit piiſ
fimus antiſtes, allerens non debere nefarium hæreſeos fabri.
catorem refundi in Ecclefiam : contra vero minitari ſunt
Eulebiani, Arium die poftera ( erat tunc Sabbatum ) ipſo
incaſſum renitente , a le eſte in Eccleſiam introducendum .
Tum Alexander Templuin ingreffus , feque huni ad Altare
proſternens, atque imbrem lacrynarum profundens tora no
čte ardentiſfime Deum rogavit , ut í Arius Ecclefiæ obiru .
dendus effet , ipſe Alexander prius eriperetur e vita ; ſiu
autem Eccleſiæ ſuæ Deus miſereri dignaretur, Ariun e me.
dio tolleret . Et ecce , dum Eul biani Herefarh . Trwm
phabundi ad Eccleſiam gravi paſſo contendenten circumcin
gunt, Arius ſubito , lacellento alvo ad barrinas pahlicas po
ne forum Conftantini accurrens teterrimo inco maie oleorem
animam effuſis viſceribus exhaiat .
At mors tam fada , tam improviſa , tam horribilis , tam
que perſpicuum exhibens divinæ ultion's argumenrum nequi
vit illius Sectatores ab errore aveilere . Quinimo per fera
hæreſis larius ſe extendit . Ex Alia in Europam penetrans
Italiam , & Illyricum per Valeotem , & U fac um Arianos ,
& Antiſtites infecit. Gallias Saturninus Arelatenfium Epi
fcopus dire laceravit. Lues in Africain qunque , & ! (pa
nias prorupit, efferatas Vandalorum , & Gothorum Gentes,
præcipue involvens. In hiſce tamen anguftiis , ſvis Ecclefia
non caruit defenſoribus : quos inter emicuerunt H larius Pi.
Ctavienſis, & Eufebius Vercellenfis ( ne omnes Eufebii fo
rent hærefi contaminati ) ille pro Gallia , hic pro Italia
excubans . Sed omnibus fidei propugnatoribus palinam Ma
gnus præripuit Athanafius a prima adoleſcentia Arianiſmi
terror, & fulmen , invidiæ , odii , detractions, contumelia ,
acerbitatum , perfecutionum , telorum omnium fcopus. Fue
2

giens , exulans, latens, & de toto orbe præter lepulchrum

7 fuit illud ſepulchrum Patris , in quo per quatuor menſes
Alexandriæ delituit ) præ inimicorum fuorum barbarie ane
nes ut illum comprehenderent, latebras perſcrutantuny, ex
punctus . Fait fæpius fede ſua excurbatus ; læpius eideln cuni
incredibili civium applauſu reflitutus ; ac tandem Alexag
driæ , poftquam Eccleſiam ſuam inter maximos rerum tur
bines 46. Annis Sanctiſfime gubernaflet in lecto, defunctus
gloriofiflimis de Ariana impictate trophæis erectis .
E 4 Aria,
 1

72 ERRORES
Arianis luccedit ingens illa Semiarianorum congeries , quze
tot per ſæcula tam dire proſcidit EccleGam Dei . Hi quidem
.

Arii Blaſphernias deteſtari viſi ſunt , eaſque variis incruſta

re fucis tentaverunt, fed fruftra . Homboufion , ſeu Patri
Amilem Filium profitebantur , ſed Homooufson , feu confub .
Itantialem elle pernegabant. Quot procellas litera una pepe
rit ! nonnulli eum fimilem per omnia , alii in aliquibus , alii
in pluribus, aut pleriſque tantum fimilem prædicabant : at .
que hinc tanta inter illos litigia , & in Synodalibus fuis de
finitionibus, expoſitionibus, & fidei formulis mira eorundem
a fe , & ab aliis diſcrepantia .
Eorum aliqui rem Gbi magoam præftitiffe vifi funt , quod
aliquam Filio æternitatem tribuerint .
Colluthus fuit Alexandrina Ecclefiæ Presbyter Ario cod
vus Hic merus Presbyter cum eſſet, unique ex Eçclefiis
Alexandriæ præpoſitus , Epiſcopalia munia uſurpavit , &
nonnollos auſus eft ordinare Sacerdotes .
Præcipuus ejus Error fuit, mala pæne non elle a Deo .
Aetius cum Eunomio purum ſectatus Arianiſmum , docuit
Filium elle Patri diffimilem .
Fuit autem Aetius patria Antiochenus , pauperibus , &
vilibus natus parentibus. Primo Aur ficis artem apprime
edoctus eft , ac poftmodum liberales diſciplinas amplexus to
tum ſe deinde argutus, & ſophiſmatibus devovit . Ob hor
rendas impietates vulgo Albeus, vel impius , cognominatus
fuit .
Eunomius fuit Aetii diſcipulus. Ab Eudoxio Ariano Cy
zicenus Antiſtes creatus eft ; ſed a civibus propter fummam
in dicendo impietatem ejectus Conſtantinopolim apud Eu
doxium ſe recepit .
Docebat cum Simone Mago folam fidem neceffariam ef
ſe ad falutem . Ex hoc tam perdito principio , totius mo
ralis Chriſtianæ corruptela ſcaturiebat , & flagitii cujuslibet
impune perpetrandi licentia , cujus exemplum profertEpi.
phanius >, quod a teſtibus oculatis hauſerit ; fcilicet , Euno
mium , cum quidam ob ftuprum fæminæ illatum accufaren
tur , & ab aliis damnarentur ; hiſce nihil commotum , fed
factum illud cum riſo excipientem dixiſſe : Nullius iftud
momenti eft : corporis enim hec eft neceffitas, quemudmo
dum aurem nonunquam fcalpimus , vel nares' emungimus .
Licet
 SÆCULI QUAŘTI . 73
Licet totus eſſet in carnis fpurcitiis volutatus, animo ta
men ſe ſupra Coeli cardines ambulare jactabat . Unde doce .
bar, ab homine pole Deam comprehendi: cum ipfe iam
perfe& e, ut ajebat , Deum cognofceret , ficut Deus cognoſcit
feipfum .
Hinc etiam afferuit ab intelleétu creato poffe fortiori
naturaliter Deum videri .
Si ad retyndendam quandoque per rictam hominis proca
cillimi frontem quædam deprompta a Prophetis ,'vel Apofto
lis teſtimonia adverſus eum proferrentur, impudenter reſo
pondebat : Apoftolos , ficut cæteros homines , in Errorem lac
pſos ele .
Horum Author ignoratur. Dicebant Filium fic effe in
Parre, ut ves minus in majori .
Theophronius Cappadox primum Eunomii caftra fecutus
tandem Agnoitas progenuit: diverſos tamen ab Agnoitis
fæculi 6 .
Tradebat , fcientiam Dei effe variabilem ,
Euſtathius Arianarum partium Sebalta in Armenia minos
ri Epiſcopus Euftat bisnis Hæreticis nomen dedit . Damna
bat Nuptias cum Saturnino ( de quo fæcalo 1. ) & con
jugatis ſpem omnem æternæ . Beatitudinis adimebat . Unde
contigit , ut mulieres plurima viris relictis, & viri , uxori
bus dimiflis, Matrimonii vincula diffolverent.
Palmaris ejus Errot fuit, jejunandum efle die Dominica ,
reliqua vero jejunia ab Ecclefia fervari folita elle diffol.
venda ,
Audzus e Meſopotamia oriundus , vivenſque Arii tempo.
2

ribus Audianos progenuit. Vir, fuit morum inregritate cons

ſpicuus, veritatis caltor , ſeverioris diſciplinæ zmulator, a
cujus obfervantia deviantes Clericos , & ipſos Epiſcopos l
berius arguebat. Hinc ab illis varia perpeffus, randem in
juriarum impatiens feceffit ab Ecclefia , & privatos cum
fois conyentus agitare cæpit .
Nimis crude hæc verba interpretans ; faciamus hominem
ad imaginem , fimilitudinem noftram ; fuftinuit cum
Tertulliano Deum humana præditum ce forma , les figu.
14. Hinc & ejus Diſcipuli Anthropomorphite , id eft buma
nam Deo figuram attribuentes, appellati funt.
Photinus Natione Galata ex urbe Ancyra , fuit Epiſca
pus
 ERRORES
-74
pus Sirmienſis Sirmium vulgo Sirmich eſt Pannoniæ , feu
Hungariæ inferioris civitas . Vir erat & ingenii viribus emi
nens, & eloquio præpotens : quippe qui utroque fermone
copiole , & graviter diſputaret, & fcriberet : quod fuorum ut
declaratur monumentis librorum , quos partim græco , partim 09
latino fermone compoſuit . Sed hæc præclara ornamenta., fa-. il
mamque Doctrina partam impia expunxit hæreſi , quæ
fuit hæc .
In Chriſto fola fuit natura humana , divina vera non
per naturum , fed per quandam excellentem gratiam ado
prionis , quam per bona opera mer uerat .
Macedonius Arianas partes fecutus, defuncto Euſebio Ni th

comedienfi mortalium perditiſtimo, qui in ledem Pauli Con.

ftantinopolitani intruſus fuerat , ab Arianis illius Ecclefize
Epiſcopus conftitutus eſt, reluctante populo , qui Paulo Ca 9

tholico , & legitimo Antiftiti fuffragabatur. Fayit vero Con

ftantius Macedonio , Ariano Præſuli Arianus Imperator
Confeftim ille , Paulo in exilium pulfo , Præfe& tum miſit
cum militari manu , qui perridum & adulterum in Eccle
Tiam intruderet . At civibus fe militi opponentibus , graviſ.
fima illarum cædes perpetrata eft, tribus miile pro Paſtore bul
ſuo interemptis , Sede per talem Carnificinam occupata . in
Clericos Pauli ; & Innocentiæ propugnatores primum Ec
cleliis exturbavit ; deinde vim illis intulit , ut fuam ad com
munionem accederent. Plures verberibus ateriti , 60 auctore.
perierunt : alios fortunis , Urbe alios privavit ; aliis in fron
te notam inuri juffit .
Aulus eſt etiam Macedonius , Conftantio Imperatore in
confulto , & magna populi multitudine repugnante , corpus
Conſtantini ex Apoftolorum templo in aliud transferre. Quæ
res & immanem civium ftragem , & iram in le Conſtantii,
& fui e fede Conſtantinopolitana expullonem peperit. Sta.
tim ac Epiſcopatu abdicatus eft noyam commentus elt
Hæreſim aſſerens Spiritum Sanctum non effe Deum ; ne
qua Sanctiſfime Triadis. Perſona at Orci veneno foret
illibata .
Damoata fuit Hæreſis Macedoniana a S. Damaſo Ponti.
fice Maximo in Synodo æcumenica ſecunda , quæ eſt con
Atantinopolitana i .
Uterque Apollinaris Pater , & Filius. Apollinariſtarum ,
con
 SACULI QUARTI . 75
sondidit hæreſim . Junioris parens fuit Alexandrinus , ac pri
mum Beryti , deinde Laodicex decuii Grammaticam , &
poft fufceptum ab Uxore Filium , Sacris Ordinibus initiatus
eft , Presbyteratuſque gradum adeptus . Flius tuit Rhetori
cis apprime difciplinis excultus, ac ejuſdem Eccleſia Lao
dicenz Lector. Uterque a Theodoto Epifcopo Laodicero
fæpe commonitus , ut abftineret a familiaritate cujuſdam
)

Epiphanii infignis eo tempore Sophiſla Gentilis , tandem ab

Eccleſia ob contumaciam ſegregatus eft . Quodam tamen
temporis præterlapſo intervallo , cum lacrymis , & jeju.
niis veniam flagitaffent , peracta panitentia , denuo rece
pri luni .
Theodato defuncto , cum Georgius Ariapiſmi fegator Lao.
dicc !?? !? regerut Eccleſian , S. Alhapalio forte Laodiceam
tranſuunti obviam factus elt junior Apollinaris , & cum San
& tiffimo Præíule familiariter congreflus illius ſibi devipxit
amicitiam . Id indigne ferens Georgius Laodicenus , Apol
dinarem ab Ecclefiaftica conimunione removit. Ariano enim
Epifcopo piaculum videbatur inita cum Athanafio ab Apol
jinari communio . Quod ille contumeliæ loco ducens ( de
buiſſet libi tane honori ducere pelli ab Arianis & fidei, &
innocentiæ perſecutoribus, ) novam excogitavit hærega .
Profecto deploranda fuit tanti viri ruinz. Nihil eo erat
præliantius acumnine ingenii, exereitatione , doctrina. Mol .
fum profuerat Ecclefiæ fub Juliani Imperio . Cum enim
edieto prohibuiffet perfidus Imperator , ne Chriftiana juven
tus Gentilium imbueretur Disciplinis , feu Arubus, quas li.
berales vocat, Apollinaiis in gratiam juveotatis , Hæbræo- ,
cum hiftoriam ufque ad regnum Saulis deſcripfit , aliofque edi
dit humanioris literatura hbros argumentis ex Scriptura Sacra
deproa pris - Librum etiam va'givit adverſus Julianum , fi
ve adverſus Philoſophos Gentiles , qua eorum circa Deem
pudendos Errores proftravit : quod opus irridens Julianus
apoftata , fcripfit ad Epiſcopos : legi, intellexi, improbavi,
Ad quæ ipli refponderunt Lagiſte quidem , fed non intel
iexifii : nam ſi intellexilles, non improballes. Unde fum
17.! Ecclefiæ Patribus par elle potuillet, nili profana hære
ticæ noviratis libidine caustos labores fuos velut cujuſdam
depræ admixtione fæ iaiſet ,
Hi modo fant Apollinaris Errores.
I. Vara
 46 E RRORES
1. Verbum afimipfit folam carnem , non vero animam 2
1

ita ut Verbuí fuerit carni loco anime . 411

2. Verbum non affumpfit intelleéium , ſeu mentem , fed A

iterum Verbum fuit loco ejus
Renovavir etiam Errorem Chiliaflarum , ſeu Millenario
rum , de quo tlarim .
S. Papias Epiſcopus Hierapolitanus, vir ingenii quidem
pertenuis, ut ex ejus libris judicavit Euſebius, fed tamen
ob convictum , & familiaritatem cum Difcipulis Apoftolorum ,
nec non Mariyrii coronam , venerationem maximam apud
Patres Tecundi fæculi promeritus , Auctor fuit opinionis Mi.
lenariorum . Millenarii dicti funt , quod fuftinerent Chriftum
mille annis hic in terra cum Sanctis poft Reſurrectionem
regrarkrum . Multos authoritate fùa Papias ſuæ adftrinxit
Tententiæ : quos inter Principes fuerunt S. Ireneus , S. Ju
ftinus Martýr , Nepos Epiſcopus in Ægypto , qui etiam li
bros pro illiusopinionis aflerrione cudit ; ſectatoribus poft obia
tum ſuum reliétis quorum præcipuæ notæ fuit Coracion , qui
publice convictus elt per Sanctum Dionyſium Alexandrinum .
Cæterum latiffimum fuit diſcrimen inter Errorem Cerin
thi, & fententiam Papiæ . Ille enim docebat regnum Chri
Iti per mille annos , poft Reſurrectionem carnis humanæ
terreſtre forurum : & roto illo tempore carnales voluptates ,
& omnia libidinum portenta eſſe in illo regno exercenda
imo & in polterum , mille iſtis annis evolutis , futuras in
illo regno carnis delicias , atque in illis fitam elie beatitu
dinem : qua de re fæculo 1. Papias vero aſſeruit Chriſtum
mille annis hic in terra cum Sanctis poſt Reſurrectioneta
regnaturum fimpliciter in deliciis, fed talibus, quæ Sancto .
rum populum , Chriſtique ainicos decerent.
Affertio Papiæ profluxit ex verbis Apocalypfis 20. fini
ftre intellectis. vidi animas decollatorum propter teftimo
nium Jefu ; propter verbune Dei , & qui non adorave
1
runt Beftiam .... vixerunt , eu regnaverunt cum Chris
sto mille annis .
Porro hic Error non fuit hærefis in præfatis Patribus ,
cum nihil tunc certi Ecclefia hac de aſſertione determinal.
ſet ; tandem Damaſus Papa fæculo 4. Sententiam de Mil
benariis, quam Apollinaris inſtaurabat , alià inter dogmata , >
ut Hereticam condemnavit .
Ae
 ' SÆCULI QUARTI . 77
Aerius ex Arianorunt fecta profluxit, Eutat bii ( de quo hic
ſopra ) Sebaſtæ in minori Armenia Epiſcopi Sodalis , dein
de amulus. Ab ipſo Presbyter creatus & Xenodochio pre
tectus eſt . Suum deinde pre invidia non terens Anultitem ,
hos diſſeminavit Errores .
1. Epifcopus non eft fimplici Sacerdote ſuperior .
2. Non eft orandum pro Defunctis .
3. Non eft obferuandum jejunium Quadrageſimale , sut
alia fiuta jejunia .
Melalianorum hæreſis in Meſopotamia Conftantii tempo.
ribus erupit .
Aflerebant femper effe orandum , unde etiam Euchire ,
feu Precatores dicti ſunt .
Nullam apud illos erat jejunium : nullum obſervabant
præceptum , led folam orasjonem ad. Jalurem fufficere exi
ftimabant.
Commenti etiam funt, fe per juge orationis exercitium
capaces effe Sanctiſlimam oculis corporeis videndi Trini
salem
Viſion bus , ac præfumptis quibuſdam rerum futafarum
.

revelationibus eo intaniæ proruparunt, ut non tantum di.

cerent fe effe perfectus , ſed vel Angelum , vel Prophetam ,
imo & fe Chriftum efle jactarent : reliquos autem indignos
eſſe Chriſtiano nomine . Sed & repente faltabant , ac faltu
iſto , ſubſtratum , ut putabant , faltantiųm pedibus dæmonen
conteri affirmabant ; digitiſque fagitantium fpeciem repre
fentintes ſe in dæmonem jaculari vociferabantur . Ob hoc
omnia & Enthufiafte appellati ſunt, id eft , afflati, ſeu dia
vini .
Salebant etiam incedere facçis indari . Unde & Saccophori
ſunt nuncupati .
Collyridianorum hæreſis exorta fuit in Arabia . Qui hanc
fectabantur , Virginem Deiparam at Deum colebant, & in
>

ejus nomen collyridem , ſeu placentam panis per mulieres

in facrificium offerebant . Huic enim fexui more Pepuzia
norum ( de quibus fæculo 2. ) recta ilta Sacerdotii munie
deferebat ; imo lolæ fere mulieres hanc fectam conficiebana.
Hoc eodem ſæculo extiterunt quidam Hæretici , quorum
neminie D. Auguftinus : qui nudis ſemper ped .bus ambula.
bant , atque ita Chriftianis omnibus docebant efie inceden ,
dur
 73 ERRORES
dum ob verba illa Domini ad Moyſern habita : foi ve cabo
beamentum de pedibus fuis . Exodi 3 .
Gnofticorum lues , quæ jam credebatur a ſaculis extincta ,
Duce quodam Mirca JEgyptio Memphitico , ex Egypto in
Hiſpanias pervadens Priſcillianum virum nobilem , prædivi
tem , ingenio, eruditione , eloquentia confpicuum infecit. Is 61
magicis etiam artibus ab Adoleſcentia imbucus plures Nobi.
les , nec non & nalierum ad fe confluentium catervam h.
bi adjungens fingularem fectam formavit , quam inftantius ,
& Salvianus Epiſcopi Hiſpani ejus perfuafionibus delioiri
ſuſceptam fua Authoritate roborarunt. 2

Cum vero nonnulli Catholici Epifcopi illis acriter adver

farentur , demum Synodo apud Cæſar-auguftam convocata ,
iidem Hæretici committere le Concilii judicio non auf ,
ablentos condemnati ſunt , nempe Inſtantius, & Salvianus
Epiſcopi , Helpidius, & Priſcillianus Laici. Illi tamen ad 1
confirmandas vires fuas , eundem Priſcillianum Abulenſem
3

Epiſcopum conſtituerunt. E contra vero adverſus illos Ida

Clus , atque Ithacius Epiſcopi Catholici acrius inſtantes a
Gratiano Imperatore edictum impetraruat , cujus vigore it
dem Hæretici extra Hiſpanias fačti ſunt extorres . Sed illi
cam mulieribus quibuſdiin ( in quibus erat Procula , que
credita eft Priſciliani ſtupro gravida fibi partum abegill . )
Romam profecti ſunt, ut apud Dimaſum Pontificem ſe
pargarent , & in ejus adreperent communionem . At ne in
conſpectum quidem Pontificis admiffi funt. Accurrentes vie
diolanum æque reje ti funt a S. Ambrofio . Hinc fibi adi
tum ad Gratianum Imperatorem , per Macedonium Cæſari
familiarem , quem pecunia corruptuin ſuis partibus mancipa
tant , aperuere . Hujus beneficio , reſcriptum elicuerunt a
Principe, quo , reſciſſis prioribus decretis , reſtitui in inte
grum jubebantur, Hoc freti Inftantius , & Priſcillianus re
petiverunt Hifpanias , & luctuoſam rerum faciem univerſo
Regno peftiferis factionibus imprefferunt. Mortuo Gratiano ,
Priſcillianus damnatus in Syaodo Burdegalenfi provocat ad
Maximum Imperatorem , fed perſequentibus eum Catholi
cis , juſu Maximi capite pænas luit .
Capitalis Error Priſcilliani fuit , quod doceret , licitam
ejle mendacium etiam juncto perjurio . Hinc Auguftinus ,
ut Errorem refelleret, librum conſcripſit adverſus menda.
cium .
 SÆCULI QUARTI.
cium . Addit S. Doctor cap. 70. de Hærefibus , Priſcilliani.
îtis ad turpedines fuas occultandas communem fuiſſe verfum
illum ; poftea a Machiavello in ſua pſeudopolitica ada .
pratum .
jura , perjura , Secretum prodere noli .
Helvidius homo imperitiffimus, ſed teterrimaram blaſphe.
miarum eructator, edito impiiffimo libello , perpetuain San
etiſſima Deiparæ Virginitatem impugnavit , effutiens ipfam
non fuifle Virginem poſt partum ; fed poft illum , ex Jole
pho conjuge Filios procreaffe .
Helvidiani a S. Epiphanio vocati ſunt Antidicomarianite ,
Jovinianus e MonaHerio Mediolanenſi egrellus, cujus di
ſciplinam delicatulus ferre non poterat , mollem , voluptatia
que devotam 'vitam cum nomine Monachi ( quo titulo ,
etiam poft defertum Monafterium , gloriabatur ) conjunxit .
Ea vero ſpargere cæpit dogmata, ob quæ a S. Hieronymo
Chriftianorum Epicurus merito appellatus eſt .
s. Docuit , Virginitatem non elle matrimonio preft
yendam .
Hunc Errorem cum Romæ ſeminaret, nonullas Sanctimo
niales , de quarum pudicitia fufpicio nulla præcellerat , in
Nuptias præcipitavit, hoc maxime ipſas premens argumen.
7

ro : tu ergo melior, quam Sara, melior , quam Anna ? cie

teræque mulieres Sacrarum Teſtimonio Scripturarum come
mendatiſſime, quibus vos meliores, vel etiam paves elle
non poteftis ? His etiam illecebris magnorum viroruin cæli.
batum , commemorans inſignem Patrum conjugatorum vi .
tam , arierabat .
2. Afferuit ,0 omnia peccata eſe paria , feu equalia .
Honorius Imperator Jovinianum ſervili ſupplicio affectum
in Boam Ipſulam relegavit : ejuſqu ' Sectarios remotiſlinis
eriam infulis adftrinxit, ut peftifera lues compelcerefur .
Rhetorius ad tantam vanitatem devolutus eft, ut diceret ,
quemlibet poſse ſalvari in fua fide ; unde ſuſtinebat, oma
nes Hereticos reéte ambulare .
Paterniani inferiores corporis bumani partes non a Deo ,
ſed a diabolo fuelas eſse opinabantur . Hinc illis partibus
omnes flagitiorym licentiam impertientes, impuriſſime vis
-

vebant .
Re .
 8A ' ERRORES

Refelluntur Errores Sæculi quarti .

1. Ecclefia eft santum in ea parte Africa , que adbaret
Donato , ita ut alibi terrarum perierit.
D. Thomas Opufc. 6. quo exponit Symbolum Apoftolo.
zum circa iHa verba : Ecclefiam Catholicam . Eccleſia eft
Catholica ; id eft ; univerſalis ; primo quantum ad locum ;
guia eft per totum mundum contra Donariſas . Rom . I.
Fides veftra annunciatur in univerjo mundo ; Et Matth.
ult, euntes, in mundum univerfum , prædicate Evangeliun
omni creature . Unde antiquitus Deus erat notus tantung
in Judæa , nunc autem per univerſum mundum . Non igi
了

tur Eccleſia circumſcribitar Africa , terminis ; a fortiori non

anguſtis illis terre limitibus, quæ in Africa Donato adhære
bat". A page porro ridicularm illam interpretationem verbo
rum præcitatoram ex Canticis Canticorum, indica mihi, ubi
cubes in meridie . Expendantuk potius, magai Auguſtini ver.
ba commentanris libr. de unitate Eccleſiæ capit.16. in il
lud Pfalm . Replebitur Majeftate ejus omnis terra , fiat , fiat .
Ite nunc , inquit, Donarife , & clamare , non fiat, non fiata
Non diffundatur in omnem terram Ecclefia , vicit vos Verbung
Dei, dicens, fiat, fiat. Unde etiam alibi Terrarum Eccle
fa non periit .
Sed illud præterea evidentiffime patet ex verbis Chriſti . 3

Matth. 28. Ecce ego vobifcum fum omnibus diebus ufque

ad confummationem fæculi. Quæ verba peremptoria expen
dens Auguſtinus conc. 2. in Pſalm 101 : fic exagitat Do QL

natiſtas. Quid eft , quod nefcio qui recedentes a me mar

murant contra me ? Quid eft , quod perditi me periiſso con 1

tendunt . Certe enim hoc dicunt, quia fui, e non fum :

2

annuntia mihi exiguitatem dierum meorum, quandiu era

in ifto fæculo ? annuntia mibi propter illos , qui dicunt
furs , lai jam non eft, apoſtatavit, & periit. Ecclefia de *
omnibus gentibus. Es anüuntiavit : Ecce ego vobiſcum ſum
omnibus diebus uſque ad conſummationem fæculi.
2. Intra Ecclefiam non funt boni, wali ; fed , foli
boni ,
D. Th .
 SÆCULI QUARTI. 81

D. Thomas 3. p. 9. 8. art. 3. Multi ſunt fideles , in

quibus invenitur macula , aut ruga peccati. Vnde fi dixe .
rimus , quoniam peccatum non habemus , ipfi nos feduci
mites , ut dicitur prime Joannis primo .
Hinc Eccleſia aſlimilatur Sagene milie in mare , (Matth. 1

13.) O ex omni genere piſcium congreganti, quam , cum

impleta efter educentes , ac ſecus littus Jedentes , elegerunt
bonos in vafa , malos autem foras miferunt . Itaque & Ec
>

clelia bonos, ac malos continet .

3. Baptifmus extra Ecclefiam collatus nullus eft .
D. Thomas 3. p. quæft. 67. ari. s. ad. 1. Homo Rebas
prizans adhibet tantummodo miniſterium exterius , Chris
ſtus autem eft , qui interius Baprizat juxta illud Joann. 1.
Super quem videris Spiritum defcendentem , eo manen.
tem fuper eum , hic eft qui Baprizat in Spiritu Sancto :
Chriſtus vero poteft uri omnibus hominibus ad quodcum
que voluerit , ideo non Baprizati, feu extra Ecclefiam
cxiſtentes poflunt 'Baptizare . Adeoque validus erat Baptil.
mus collatus ab iis , qui non ftabant a parte Donati , etiam
.

dato ( quod tamen erat fallffimum ) quod illi eflent extra

Eccleſiam ', ſive non vere Baptizati . Proinde Donarilla
.

ab iis Baptizatos , & fuæ fecte ſe aggregantes rebaptizare

non poterant . Vide etiam ſupra ſæculo 3. Errorem reba.
prizantium .
Licitum eft feipfura occidere, ut quis coronam Martyrä
accipiat .
D. Thomas 2.2.q.64, art. 5. Seipſum uccidere eft omnia
no illicitum . Quia vira eſt quoddam donum divinitus bo
mini attributum , & ejus poteftati fubje &tum , qui occidit ,
e vivere facit . Er ideo qui feipfum vita prival, in Deum
peccat ; ficut qui alienum fervum interficit, peccat in Dei
minum , cujus eft fervus, eu ficet peccat ille, quiufurpat
fibi judicium in re fibi non commila. Ad folum enim Deum
perrines judicium morris , C vilce ſecundum illud Deut.
32. Ego occidam , e ego vivere faciam . Deinde ; natura .
liter qualibet res ſeipſam amat , ad hoc pertinet , quod
>

quælibet res naturaliter conſervat fe in ele, corrumpen.

ribus refiftit, quantum poteft, ideo quod aliquis feipſum
occidat , eft contra inclinationem naturalem , o contra Cha
LA
ritatem , qua quilibet debet feipfum diligere. Non occides,
F Exoa
 82 ERRORES
Exodi 20. Nec alterum ; ergo nec te , a quo primo inci. poder
pit dilectio .
At Martyrium , inquiebant, quod a charitate Dei impera
tur, præferendum ell dilectioni ſui ipfius , ſeu vitæ propriæ. patay
Quo non ruit Error ! Imperatur quidem Martyrium a
charitate Dei , verum ea non imperat , ut quis fibi mor andat
tem conſciſcat , ſed ut eam patiatur . Meritum Martyrii 3429
eft in ipfa voluntaria fuftinentia mortis, prour fcilicet ali.
quis voluntaric patitur inflictionem mortis 2, 3. qu. 134.
art. 4. ad 4.
Quod legitur de quibufdam Sanétis fæminis , qua feip.
fas tempore perſecutionis occiderunt , quarum memoria in
Ecclefia celebratur ; hoc contingit ex eo , quod latenter
Spiritus Sanctus hoc juferat . Et ita excufatur Sampſons
quod feipfum eum hoftibus ruina domus opprefic 2. 3. qu.
64. art. s . ad 4.
Chriſtus eſt creatura : non eft equalis Patri : nec ejufdem
cum es Dentiæ , & nature : non eft coæternus Patri , unde
erat , quando non erut .
D. Thomas 4. contra Gentes cap. 7. Pofirio Ariä vide
tur a Platonicorum di&tis exorta , qui ponebant Deum Pa .
orem , ego Creatorem omnium rerum , a quo primitus effu .
xiße dicebant quand am mentem , in qua efent omnium re
ram farme, ſuperiorem omnibus aliis rebus , quam Pater.
num intelle&tum nominabane ( fimile quid cuderat Bafilides
Seculo 1. ) O poft hanc animam mundi , es deinde alias
creaturas . Quod ergo in Scripturis Sacris de Dei Filio di.
citur , hoc de mente predifle intelligebat. Sic igitur Aria
ni de Dei Filio fufpicati funt , quod effet quædam creatu .
Ta ſuperemirens omnibus aliis creaturis , que mediante
Deus omnia crealet. Alibi advertit S. Doétor, quod Arius
fuftinuerit Chriſtum ſupremum fuille Cæleftium Spirituum :
unde Origenem ( de quo ſæculo 3. ) merito Arianorum
fontem appellat .
Sed her poſitio divine Scripture repugnat . Nihil enim
creatum Deus dici poteft , ipfe autemJefus Chriſtus eft
verus Deus . Dicitur enim i . Joan. ult. hic eft verus Desss >

vita eterna , Chriſtus ergo non eſt creatura .

Deinde Chriſtus eſt vere Filius Dei : ut fimus invero
Filio ejus Jefu Chrifto, Joann. ibidem : unde de necesitate
fo.
 SÆCULI QUARTI . 83
fequitur, quod fit verus Deus . Non enim vere Filius po
teft dici, quod ab alio gignitur , nifi in fimilem Speciem
generantis procedat . Oportet enim , quod filius hominis bo
me fit . Si igitur Chriftus eft verus Filius Dei , oportet
quod fit verus Deus . Non eft igitur aliquid creatum .
Qusad ſecundara partema : Filius eſt æqualis Parris , di.
citur enim Joannis s . Quærebant eum Judæi interficere :
quia non folum folvebat Sabbacum , fed eo Patrem suum
dicebat Deum , equalem fe faciens Deo . Hereftergo Evan..
gelife narratio , cujus teftimonium verum eft , quod Chriftus
Filium Dei le dicebat, do Deo equalem , & propterea eum
Judei perſequebantur. Dicit etiam Apoftolus Philipp. 2. von
rapinam arbittatus eft elle se equalem Dei .
Quoad tertiam , Omnia quæ habet Pater , funt Filii :
dicit enim ipfe Filius Joan. 16. Omnia , quæ habet Pater ,
mea funt , Joan. 17.ad Patrem loquens ait : Mea onnia
tua ſunt , iua mea ſunt. Eft ergo eadem eflentia ,
natura Pairis , com Filii.
4. Partem fic refellie Angelicus in cap. 7. ad Hebræos •
Dicitur Joan, 1. in Principio erat Verbum , id est , sempore
quocumque date , ante erat Verbum . Er 1. p. q. 42. art. 2. Ver
bum non eft pofterius eo , a que procedit, nifi fit talis in .
tellectus , qui exeat de potentia in a &tum , quod de Deo
dici non potefi . Unde Filius , qui ef Verbum, ſemper ge .
neratur , & Pater ſemper generat, adeoque Filius eft cor
ternus Patri: ac proinde de Filio dici nequit ; erat , quan .
do non erat, ut Arianuś poluit.
Filius eft fimilis Putri, non tamen ei conſubftantialis ,
D. Th. 1. p. 4. 42. art. 7. Natura Patris, & Filii,
que perfe &ta eft in utroque , o ideo non folum dicimus Fi.
lium fe fimilem Patri, ſed etiam dicimus equalem , ſeu
conſubſtantialem . Et art, 2. ad 1. Dicitur in Synodo Epheſie
na : coexiſtere semper coeternum Patri , Filium Splendor
tibi dersnriet conſubſtantialitatem Filii nomen inſinuet.
Huc accedunt & verba hæc Joan. 10. Ego , Pater unum
fumus, & alia Scripturæ loca hic ftatim allata ad 2. & 3 :
partem Erroris Ariani .
Quantum vero ad illud : Semiariani aliquam Filio
aternitatem tribuerunt : vel illa æternitas erat partici
pata , vel neceflaria : fi participata , fic D. Thom . Opu
'F Sculo
 84 ERRORES
ſculo 27. Non eft neceffe , ut caufa agens fcilicet Deus
precedat duratione fuum effe&tum ... unde mundus po.
tuit elle ab eterno . Cum igitur creaturæ non repugnet
participata æternitas , liquet, quod Semiariani a puræ crea n

turæ conditione Filium hac via nondum exemerint , Si q

vero æternitatem neceſſariam Verbo conceſſerint , ejuſdem
CE
conſubſtantialem fine evidenti rationis naturalis everfione
diutius negare non poterant . Sane fimilis ferme naturæ eſ
ſe Dei Filium hos Hæreticos finxiſſe neceſſe eſt, qualis 1

naturæ fuerunt famoſi Jones vel mediæ illæ Deum in

6
fer , & creaturam fubftantiæ , quæ neceſſario a Deo pro
fluebant , nec tamen Deus ipſe erant, quas traditas a Pla
tonicis tam avide quidam antiqui fæculis præcedentibus hay
ferunt Hæretici . Errabant profeéto omnes iſti . Quod enim
neceſſario a Deo eft, id Deus eft . Non igitur erant me.
diæ tantum inter Deum , & creaturam ſubſtantiæ , fed fi
neceſſario dimanabant a Deo , Deus erant . Atque hæc ap
plicanda funt Semiarianis , fi æternitatem neceffariam Ver. 43
bo concefferint . .

Mala pæne non funt adeo .

D. Th. 1. p. 49. art. 3. Deus eft Auctor mali , quod eft +
pæna ... dicitur enim I/ aie 43. Ego Dominus faciens pa
cem , e creans malum . Et Amos 3. Si erit malam in cio
vitate , quod Dominus non fecerit .
Unde omne malum pænæ , omnis calamitas , omnis ad.
Dus
verſitas a Deo provenit. Magnam fane hoc afflictis mate
riam confolationis præbeat , neceffe eft .
Filius eft diſimilis Parri .
Jam refuratus eft in Ario .
1. Homo poteft Deune comprehendere .
D. Th. 1. p. qu art. 7. Dieitur Hier, 32. Fortiffime , Ma.
gne , Potens , Dominus exercituum nomen tibi , Magnus
Confilio , o incomprehenſibilis.
Accedit ratio. Quia Deus , cujus elle eft infinitum , in.
finite cognofcibilis eft . Nullus autem intelleélus creatus po
reft Deum infinite cognofcere ... unde impoſſibile eft , quod
.

Deum comprehendar .
Quoad verba A poſtoli ad Philipp. 3. Sequor , ſi quomodo
comprehendam ; & 1. ad Cor. 9. Sic currite , ut comprehen
datis ... comprehenfio largius ibi fumitur , fecundum quod
com .

༽
. S ÀCULI QUARTI . 85
comprehenfio conſecutioni opponitur. Qui enim attingit alie
quem , quando jam tenet ipſum , comprehendere eum dici.
iur . Et fio Deus comprehenditur a Beatis , fecundum illud
Cant. 3. tenui eum , nec dimittam ; & fic intelliguntur aun
Etoritates Apoftoli de comprehenfione . Si Deus proprie non
comprehendatur a Beatis , nec a fortiori a nobis in via com
prehenlibilis eft , ut volebat Eunomius .
2. Intellectus creatus pereft naturaliter Deum videre .
D. Th. I. p. 4. 1 2. art 4. dicitur Rom 6. Gratia Dei viia
sterna . Sed vit u kterna confiftit in viſione divine eſentia ,
fecundum illud Joan. 17. hec eſt vita æterna , ut cognofcant
te folum verum Deum ; ergo videre Dei elencians conve
nii intelleétui creato per gratiam , & non naturam .
Filius fic eft in Paire , ut vas minus in majori .
D. Thomas 1. p. quælt. 42 , art. 4. ad 1. Verba illa Joannis
14. Pater major me eft ( quæ hujus occaſionem Erroris ſup
peditarunt ) intelliguntur dicta de Chrifto fecundum bu.
manam naturam , in qua minor eft Patre . Sed fecundum
naturam divinam æqualis eft Patri . Idque liquet ex præci
tatis Scripturæ Teſtimonis. Non rapinam arbitratus eft ef
fe fe æqualem Deo : Egº , o Pater unum ſumus : aliiſque :
Unde & Athanaſius in famoſo Symbolo : In hac Trinitate
nihil majus aut minus : fed 1012 tres Perfonæ fibi funt
coequales. Ablit proinde Filium efle in Patre , ut vas mi
nus in majori .
Scientia Dei eſt variabilis , ſeu mutabilis .
D. Th. 1. p. q. 14. a 15. Dicitur Jacobi 1. apud Deum non
eft tranfmutatio , neque viciffitudinis adumbratio .
Sed & rationes expendamus. Scientia Dei eft ejus ſubpan.
tia , fubftantia autem ejus eft omning immutabilis , unde
oportet ſcientiam ejus omnino invariavilem ele.
Res quidem crease ( ut objectioni occurtatur) in feipfos vas
riabilirer ſunt, in Deo autem invariabilit sr :
Jejunandum eß die Daminica : reliqua vero jejunis ab
Ecclefia fervari folita funt diſolvenda .
D. Thom . 2. 2. quæft. 147. art s . ad 3. Jejunia non conve
niune in diebus lætitiæ . Propter quod non eft jejunium ab
Ecclefia inftitutum in toto Pafchali sempore , nec etiam in
diebus Dominicis , in quibus fi quis jejunaret ex aliquo Er.
rore ( ficut Manichæi jejunant prodromi Euſtathii , nequafi
.
F 3
 86 E RROR E S

nece arium tale jejunium arbitrantes ) non offer a peccato

immunis , præfertim reliqua diffolvendo jejunia ab Ecclefia
inftituta . Qui vos ( id eft, Ecclefiam ) audit me audit
qui vos fpernit , me fpernit . Lucæ 10.
In Chrifto fola fuit natura bumana ; divina vero non per
naturam , fed per quandam excellentem gratiam adoprionis,
quam per bona opera meruerat . 2

D. Th. Opuſc. 6.quod exponit Symbolum Apoſtolorum > .

circa illa verba , qui conceptus eft . Photinus voluit , quod
Cbriftus natus eles ex Maria Virgine , fed addidit , quod 8

effet purus homo, qui bene vivendo, e faciendevoluntatem

Dei meruit Filius Dei fieri , ficut alii Saneli ,3 contra
quod dicitur Joan 6. Defcendi.do Cole , non ut faciam vo 2
luntatem meum , fed voluntatem ejus , qui mifit me ; con
Stur autem , quod non defcendiffet , niſi ibi fuiflet , og
fuißer purus bome, non fuißet in cælo , ideo ad boc
removendum dicirur : defcendit de cælis .
Deinde 4. contra Gent. cap. 4. circa medium . De Dei
Filio dicitur Joannis 3. Nemo afcendit in Calum , niſi qui
defcendit de Gælo . Apparet ergo eum fuiffe, antequam de
Cæle deſcenderet.
Præterea : fecundum prædi&tam pofitionem Photini, bomo
per vitæ meritum profecut in Deum : Apoftolus aut em o con.
verſo oftendit, quod cum Deus ællet, fa &tus eft Home . Die
cit enim ad Philipp. 2. cum in forma Dei Det , non rapi.
nam arbitratus eß De fe æqualem Deo , fed femetipfum exi.
nawivit formam fervi accipiens in fimilitudinem hominum
faftus, habitu inventus , ut homo
Denique inter cæteros , qui Dei gratiam habuerunt
>

Moyfes eam habuit copiofe , de quo dicitur Exod.33. Quod

loquebatur ei Dominus facie ad faciem , ficut loqui folet
homo ad amicum fuum : fi igitur Jeſus Chriftus non dicere.
Tur Dei Filius , nifi propter gratiam adoptionis , eadem ratio .
ne Moyfes Filius Dei diceretur, qua Chriſtus , licet etiam
abundantiori gratia Chriftus fuerit dotatus : nam inter $
alios Sanctos unus præ alio majori gratia repletur : @ ta
men omnes eadem ratione Filii Dei dicuntur Moyſes
autem non eadem ratione dicitur Filius , qua Chriftus . Die
finguit enim Apoftolus Chriftum a Moyfe , ficut Filium a fer
vo . Dicitur erim ad Hebr.3. Moyſes quidem fidelis eratdomo
in tota
 SÆCULI QUARTI, 87
dumo ejus tanquam famulus in Teftimonium eorum , que
dicenda erant: Chriftus vero tanquam Filius in domo fua .
Manifeftum eft ergo , quod Chriftus non dicitur Dei Filius
per adoprionis gratiam : Jed eft verus Filius Dei natura.
lis . Simus in vero Filio ejus Jefu Cbrifto. Hic eft verus
Deus, o vita eterna . 1. Joannis s .
Spiritus Sanctus non eft Deus .
D. Th. I. p. 4.72. art. i.De Spiritu San &to dicitur 1. Cor.
3. Nefcitis, quis membra veßra templum funt Spiritus San
eti ? Templum autem habere folius Dei eft .
Et in eadem Epiftola c. 12. habetur . Diviſiones gratiarum
funt , idem autem Spiritus . Et diviſiones miniſtrantium
funt, idem autem Dominus . Es diviſiones operationum funt,
idem vero Deus, qui operatur omnia in omnibus , Ecce hic
Spiritum Sanctum Dominum appellatum , & Deum .
Deinde : ſantificare homines contra Gentes cap. 17. )
proprium opus Dei eft . Dicitur enim Levitici 22. Ego
Dominus, qui fanétifico vos : Et autem Spiritus Sanétus ,
qui fan & ificat , dicit enim Apoftolus 1. Corinth. 6. ablu
si , ſanctificati eftis ; justifioari eftis in nomine Domini
Jefu Chrifti , o in Spiritu Dei noſtri. Et 2. ad Tbepal.
2. dicitur . Elegit nos Deus primitias in falutem , in ſan
Etificatione Spiritus, & fide veritatis : oportes igitur Spie
risum Sanctum cffe Deum .
Sed clariffimo, & omnino ineluctabiliter panditur hæc ve
ritas Act. s. ubi Petrus fic Ananiam alloquitur. Anania , cur
>

tentavit Satanas cor tuum mentiri te SpirituiSancto ? Non

es mentitus hominibus , fed Deo .
1. Verbum fumpfis folam carnem , non vero animam .,
ita ut Verbum fucris carni loco anime ,
D. Th.3. p.q. 5. art.3. Sicus Auguftinus dicit in libro de
Herefibus c. 55. Opinia fuit Apollinaris , quod Filius Dei
folans carnem affumpferis abfque anima, qnod autem Ver
bum fuerit carni loco anime : ex quo fequebatur , quod in
Cbrifto non fuerint due natura , fed una tantum, ex ania
ma enim , cu carne , una natura humana conftituitur .
Sed hæc opinio Apollinaris fare non poteft ; porifimuns
propter duo . Primo quidem , quia repugnat authoritasi
Scripturæ , in qua Dominus de sua anima facit mensionem
Maith, zó. Triftis eft anima mea uſque ad mortem ; ago
F 4 Joann .
 88 ERRORIS
Joann. 10. poteſtatem habeo ponendi animam meam . Sed
ad hoc refpondebit Apollinaris , quod in his verbis anima
Metaphorice fumitur , per quem modum in veteri Tefiamen
tu Dei anima commemoratur Ifai. 1. Calendas veſtras, o
Solemnitates veſtras odivit anima mea . Sed ſicut Auguſtin DTE
nus dicit lib. 83. Quæftionum , Evangelifte in Evangelica
narratione:narrant , quod mirat* s eft Jefus, iracus , ego
contriftatus . Quæ quidem ita demonſtrart eum veram ania
mam habuiffe , ficut ex hoc quod comedit , dormivit
fatigatus eft , demonſtratur , eam habuiſſe verum corpus
humanum ; alioquin fiehec ad Metaphoram referantur ,
cum fimilia legantur in veteri Teftamento de Deo , peribis 2

fides Evangelice narrationis ... quæ ſecundum rerum prou

prietatem ab Evangeliſtis ſcribitur. Unde & hæc poſitio ,
& explicatio eft contra ipfam Incarnationis veritatem : ca.
ro enim & anima conftituunt hominem . Hinc Athanalus
dicit : Perf - tus Deus, perfe &tus Homo , ex anima rationa u

Ti , o hamara carne ſubſiſtens .

2. Verbum non affumpfit intelle&tum , feu mentem : fed IN
iterum Verbum fuit loco ejus .
t D. Th. Ejufdem quæftionis a. 4. Chriſtus intelle &tum quo 13
que animæ oftendi: ſe habere dicens , diſcite a me , quia no
mitis fum , co humilis corde , Matth. 11. Et de ipfo per 87
Prophetam Deus dicit , ecce intelliget puer meus , Iſaie 52 .
Rationes li conſulas , wiſdem hec pofitio rationibus convin
citur , quibus e predietu . Primo enim hoc adverfatur nara
ratiosi Evangelica , que commemorat eum fuiße miratum >

ut patet March. 8. Audiens Jeſus ( ſcilicet verba centurio.

nis ) miracus eſt : admiratio autem fine ratione effe non poreſ ,
quia importat collationem effe &tus ad caufam . Secundo hoc
repugnat veritati Incarnationis : cum enim corpus proportio
netur anime, ficut materia proprie forme , non eft vere caro
bumana , que non eft perfecta anima bumana , fcilicet ra
sionali. Es ideo ſi Chriſtus animam ſine mente habuißer ,
non babuiflet veram carnem humanam , fed beftialem .
Sancti poft Reſurectionem regnabunt in terra cum Chriſto
mille annis .
D. Thomas in ſupplemento qu. 77. art. I. Occafione ver.
borum Apocalypſis 20. vidi animas decollatorum propter Teſti
monium Jefu ... vixerunt , es regnaverunt cum Chrifto
mila
 SECULI QUARTI . 89
mille annis : quidam pofuerunt , ur narrat Augufiinus lib.16 ,
de Civit. Dei c . 7. Reſurrectionem futuram efse mortuorum 2

ut cum Chrifto in terra mille annis regnarent , unde vocari

funt Chiliafte , Jeu Millenarii, Sed hæc verba , mille annis ,
aliter plane intelligenda ſunr . Millenarius enim annorum non
ſignificat certum aliquem numerum , ſed fumitur pro univere
litate : idque liquet ex Pfalm . 104. Ubi dicitur memor fuit
in fæculum teftamenti ſui, verbi , quod mandavit in mil
le generationes , id eft , in omnes . Quiod ulterius patet .
2

Denarius enim numerus aliquando eriam ponitur pro uni

verfitate : ut apud Marth. 25. D.citur , Regnum cglorum ,
quod eft in Ecclefia militans, affimilari decem virginibus,
quo numero omnes homines tarn boni , quam mali defi
gnantur . Denarius autem numeras radix eft Milienurii ,
qui eſt numerus folidus ex duplici du&u denarii in ſeipſum
furgens quia decies decem cenium ſunt , centum deo
čies, mille funt . Si ergo numerus denarius pro univerſita
te ponitur , Millenarius, qui ex denario bis ducto conſur
git , multo rectius pro univerſitate ponetur . Duin igitur
Evangelifta de Sanctis jain Defonctis loquens , dixit , quod
regnaverunt in terra cum Chrifto mille annis', illud fic ace
cipiendum eft , ut intelligatur illos in cæleftibus atriis re
gnare cum Chrifto in æternum . Quod vero Regnum Chri
fi fit æternum , patet ex Lucæ 1. Regnabit in domo Jacob
in æternum , regni ejus non erit finis .
1.
Epiſcopus non eft fimplici Sacerdote ſuperior .
D. Thomas in ſuppl. q. 40. 2. 4. ad i . Aaron Sacerdos
fuit, eo Pontifex , id eft , Sacerdorum Princeps ..... in
quantum fuit Sacerdos , Sacrificia offerebat , quod etiam
minoribus Sacerdotibus licebat,.. ſed in quantum Ponti.
fex poterat aliqua facere , ' at intrare femel in anno in San
2

Eta Sanctorum ad Hebræos 9. Quod aliis non licebat . Cur

& in nova lege , quæ fane elt præſtantior antiqua , ſua
quoque non fit Hierarchia ?
Nonne Act. 20. dicit Apoftolus , attendite vobis , uni.
verſo gregi , in quo vos Spiritus Sanétus pofuit Epiſcopos
regere Ecclefiam Dei quam acquifivit fanguine fuo ? cer
te humanorum officiorum ordo exigit , ut in quolibet offi
cia preponatur unus, qui fic Princeps illius officii : ficut
preponitur militibus Dux . Ergo e Sacerdotibus debet aliquis
pre
 ERRORIS
præponi, qui fit Sacerdotum Princeps . Et hic eſt Epiſcopus.
D. Th . art, citato in Arg. ſed contra .
7. Non eft orandumpro defun&tis ,
D. Th. in ſuppl. q.71. art. 2.Habetur 2. Machab. 12. San
Eta falubris eft cogitatio pro Defunctis exorare , ut a
peccatis folvantur .
2. Non eft obfervandum jejunium Quadrageſimale , aut
Alia fata jejunia .
D. Th. 2. 2. qu . 147. art. 5. Tejuniuna ad duo ordinatur
fcilicet ad deletionem culpe , ad elevationem mentis
e
in ſuperna , Gideo illis semporibus ſpecialiter fuerunt
jejunią indicenda , in quibus oportebat bomines a pecca
10 purgari, mentem fidelium elovari in Deum per den
vorionem . Qua quidem præcipue imminent ante Paſcha
lem folemnitatem , ut difponamur ad æternitatis gloriam ,
guam Chrifus refurgendo inchoavit : ideo ante illane
folemnitatem jejunandum eft . Jejunandum vero eft Qua
draginta dierum fpatio , prout Apoftoli nobis tradiderunt .
Traditio autem illa fundatur , ut Antiquitas obſervavit , -
in exemplo Chrifti , qui jejunavit Quadraginta diebus
Matth. 4.
? .

Jejunandum eft etiam Vigiliis præcipuarum Solemnita

tum ; ut nos preparemus ad Eefa futura devote celebranda . .

Similiter cum confuetudo. Ecclefiaftica habeat , ut in fosse

3

gulis quartis anni , ſeu quatuor anni temporibus facri ordines

conferantur ; ad illorum fufceptionem oporser per jejunium 10 .
preparori eos , qui ordinant, illos qui ordinandi funt,
etiam totum populum , pro cujus upilitate ordinantur .
7

Unde legitur Luca 6. quod Dominus ante Difcipulorum

electionem exivit in montem orare Servandum eft itaque
.

jejunium Quadrageſimale , & alia ſtata jejunia .

9

1. Oportet continuo orare imo oratio tansi momenti eft,

>

ut illa fola ad falutem .Sufficiat,

D. Th.2. 2. q. 83. art. 14. Oratio fecundum fe confiderate
non poteft effe aflidua , quia oportes . aliis operibus occu
pari. Porro illa verba Lucæ 18 Oport et femper orare,
non deficero, in quibus fe fundabant Meffaliani , fic fanili.
me accipiuntur, inquit Auguſtinus Hæreli 57, ut nulla dies et
fine oratione intermittatær . Unde Auguſtino ſemper orare ,
oft qualibet die orare . ‫ܢ ܠܐ‬
Se
 SÆCULI QUARTI . 91

Secunda pars apertiffime refellitur, 19. Matth. Si vis ad

vitam ingredi, ferva mandata , ſcilicet decalogi , & alia ,
proinde ſola Oratio non fufficit ad falutem .
2. H.mo capex eft per juge Orarionis facrificium fanétif
fimam oculis corparis videndi Trinitatem .
D. Th. 1. p. q. 12. a. 3. Nulla putentia ſenſitive patef se
extendere ultra corporalia . Deus autem incorporeus eff :
Spiritus eft Deus. Joan. 4. Unde nec ſenſu viſus, vel quo .
cumque alio fexſu, nec imaginatione ( quæ in Melalianis
ita Orationi affixis principabatur ) videri poteft , fed folo
intellettu .
Mater Dei Maria , ut Deus colenda eft .
D. Th . 3. p.9. 25. art. 5. Mater Dei eft pura creatura , non
ergo ut Deus colenda eſt, leu ei non debetur adorario la.
tria : ſed ſoli Deo , Ege Dominus , & non eft alter . Ilai.
45. Debetur tamen ei , quia eft Mater Dei , non qualifcum .
que dulia , fed Hyperdulia .
S. Epiphanius Collyridianorum dogma referens hæc fubne
Ait Hærefi 79 Honoratur Sane Maria : Pater vero , Filius ,
et Spiritus Sanctus adorenrur. Mariam adorare nemo velit .
Et paulo infra : Maria in honore fir , Dominus adovetur .

Unde nec Mariæ facrificium ( ut Collyridiani volebant, )

fed foli Deo offerendum eft .
Mamo debet incedere nudis pedibus ,
D. Th 2. 2. . 169. Dicitus i. ad Timoth. 5. Habentes ali
menta , quibus tegamur , bis contenti limus . An Apo
.

ftolus ab operimento corporis tegumentum pedum excipit ?

procul faceſſat illud , folve calceameruum de pedibus fuis ,
hic tam male applicatum : fcilicet hæc peculiariter dicta ſunt
Moyg , ut majori veneratione ad locum illum ( ubirubus ar .
debat , non comburebatur ) accederet , quem Deus , feu
Angelus Dei perſonam referens jam ſua præſentia ſanctifi.
carat. Quænam vero illinc ſequela deducitar ergo bomo
debet incedere nudis pedibus ?
Mendacium non eft peccatum etiam jun &to perjuria .
D. Th 2. 2. p.9. 110. art. 3. Dicitur Ecclefiaftici 7. noli
velle mentiri omne mendacium .
Ratio vero Theologica damoans mendacium hæc eft .
Quod eft fecundum fe malum , nullo modo poteft effe be .
num , O licitum ; quia ad boc , quod aliquid fit bo
num
 ER
ERRO
RORES
num , requiritur, quod omnia re & te concurrant : Borum enim
eft ex integra caufa , malum vero ex quocumque defeétu .
Mendacium autem eft malum ex genere . Eft enim aftus
Gadens fuper indebitam materiam . Cum enim voces fint 962

naturaliter figna intelleétuum , innaturale eft , indebi

ium , quod aliquis voce ſignificet id , quod non habet in 07

mente . Unde omne mendacium eft peccatum . A fortiori

itaque peccatum eft , juncto perjurio: jurabis ( Hier. 4. )
>

in veritate , in judicio, e in juſtitia . Et Levit. 19. dici. V.

tur . Non perjurabis in nomine mio .

Hinc pertinet ad Dei irreverentiam , quod aliquis eum
teftem in vocet falfitatis : quia per hoc dat intelligere, vel
quod Deus veritateng non cognofcat 9 vel quod falfitatem Di
teftificari velit : adeoque perjurium de fui ratione peccatum ,
& quidem grave eft . 2. 2. q. 98 a. 3 .
Mater Chrifti non fuit Virgo poft partum .
D. Thomas 3. p. q. 27. a. 3. Dicitur Ezech . 44. porta
hec claufa erit ; e non aperietur , & vir non tranfibit per
eam , quoniam Dominus Deus Ifrael ingreffus eft per eam .
Quod exponens Auguſtinus in quodam ſermone ( iſt 14. de
Natali Domini) dicit : quid eſt porta in domo Dominiclau
fa , niſi quod Maria femper erit intacta ; & quid eft , hoe
mo non tranfibit per cam , niſi quod Jofeph non cognofcet mo

com ? o quid eft ; Dominus folus intrat , egreditur per

cam , niſi quod Spiritus Sandlus impregnavit eam , « An.
gelorum Dominus naſcetur per eam ? & quid eft , claufa
erit in æternum , niſi quot Maria Virgo eft ante parium ,
e Virgo in partu , o Virgo poft partum ? 2

Deinde , Angelo fibi Incarnationem proponenti , Maria

reſpondit Lucæ 1 . Quomodo fier iftud , quoniam virum nox
cognofco ? hoc non diceret , inquit Auguftinus, nifi Deo Vir
ginem perpetuo ſe ante voviſet.
Nec obſter illud Matth. 1. Antequam convenirent , inven ..
ta eft ( Maria ) in utero habens de Spiritu Sancto . !
Non enim fequitur , ait Hieronymus commentans in lo
cum illum , quod poſtea convenerint , fed Scriptura , quod
1
fa &tum non fiu, oftendit . Eodem modo explicat illa verba
in libro contra Helvidium .
Unde abfque omni dubio deteflandus eft Error illius He
reſiarchæ , qui dicere præfumpfit , Matrem Chrifti poſt pare
tum
 SÆCULI QUARTI . 93
rum - Jofeph effe carnaliter cognitam , co alios Filios ge
suiſe . Huc enim derogat Chriffi perfectioni, qui ficut je
cundum divinam naturam unigenitus eft Parris tanquam
perfeEtus per omnia Fitus ejus , ira decuit , ut eller unige
ritus Mairis tanquam perfect fimum germen ejus . S. Do
for loco eitalo .
1. Virginitas non eft Matrimonio præferenda .
D. Thomas 2. 2. q. 152. art. 4. Apoſtolus I. ad Cor.17.
Virginitatem confuluit ianguam melius bonum dicens ,
qui Matrimonio jungit Virginem , bene facit , qui non
jungit , melius facit, adeoque Virginitas eſt præferendama
trimonio .
Error etiam Joviniani deftruitur Exemplo Chrifti ,
qui 0 Matrem Virginem elegit, ipfe virginitatem fer
vevis , o evidenti ratione . Tum quia bonum divinum eſt
porius humano bono , tum etiam quia bonum contemplative
vitæ præfertur bono ativa , Virginitas autem ordinatur ad
bonum svime fecundum vitam contemplativam : conjugium
autem ordinaiwr ad bonum Corporis, & pertinet ad vitam
activam . Qui fine uxore eft ( inquit ibidem Apoftolus ) fol.
licitus eft , quæ Domini funt , quomodo placeat Deo . Qui
autem cum uxore eft , follicitus efi, quæ funt mundi , quo.
modo placeat uxori , e divifus eft . Et mulier innupta ,
virgo, cogitat que Domini funt, ut fit Sancta corpore ,
Spiritu . Quæ autem nupia eft , cogitat que funt mun .
di , quomodo placeat viro · Unde indubitanter virginitas
preferenda eft continentie conjugali ,
2. Omnia peocata funt paria , feu equalia .
D. Thoinas 1. 2. q. 73. art. 2. Dominus dicit ad Pila
rum Joan. 19. Qui tradidit me tibi , majus peccatum habe:,
o tamen conftat, quod Pilatus aliquod peccatum habuerit ,
ergo unum peccatum etiam mortale eft majus alio .
Deinde , li omnia peccata ſint paria , non erit igitur di .
Ninctio inter peccatum mortale , & veniale , proinde æqua
Je peccatum erit furtum centum aureorum , & unius aliis ;
æquale peccatum erit blaſphemia , & verbum otioſum . Q.12
lia commenta !
Quiliber poteft falvari in fua fide, unde omnes Herezia
ci recte ambulant .
D. Thomas 2.2.4 4.art.6 . Apoftolus dicit ad Ephefios 4. Unns
Doc
 94 ERRORES
Dominus , una Fides . Non igitur quilibet poteſt ſalvari in
ſua fide , fed debet cle idem , quod ab omnibus creditur .
Proinde omnes Hæretici non recte ambulant , Alioquin recte
ambulaffent impuriffimi Gnoſtici, Saturninus , Cerdon , Mar
cion , Valentinus , Manichæi , aliique , qui nefandiſſima , & 1

contradictoria fæpe dogmata eructarunt. Uride dicit Augu

ftinus Hærel 74. Illud conimentum Rhetorii ita abfurdum
eft, ut mihi incredibile videatur .
Homo ab umbilico uſque ad plantas e diabolo croa . f

tus eft .
D. Th. t . p.9.91 . art. 1. Dicitur Ecclefiaftici 57. Deus de
gerra quoad corpus , tarim corpori infundeos animam , crea
vit bominem ; proindeque omnes partes humani corporis ,
Dei enim perfe &ta funt opera Deut. 3è. Adeoque creavit &
umbilicum , & partes reliquas uſque ad plantas . Abát igi
tur illas fuifle creatas a Diabolo .
APPENDIX AD SECULUM IV.
Sterius Sophiſta genere Cappadox , Arianas Epiſcopus,
A Arii fautor fuit acerrimus. Durante perſecutione M2
ximiani Herculei, Idolis facrificarat ,
Docuit , Chriftum fe Dei virtutem , co pacto, quo dicit
Moyſes locuftam , Bruchum ege magnam Dei virtutem . ly
Proinde Chriftum ad conditionem creaturæ inſulfiori etiam
modo, quam Arius , deprimebat . Vide pag. 82. U.
Cam a tempore Conc. Nicæni Fidelibus ubique inſultaſ.
ſet, & Ario fax para:iſfima ad inflammandas Eccleſias ſem .
per fuiffet , tandem S. Juliani cognomento Sabæ Religiofi
gratia miraculorum inſignis erluiflatione ( ut refert Tbeodo.
retus in ſoligatorium hiſtoria ) extinctus eſt .
Acefius, Prælul Novatianus a Nicæna Synodo adduci nose NE

quam potuit , ut fe Eccleſiæ reconciliaret . Illum etiam in

callum delinire conatus eft Conſtantinus Imperator .
Docebat , Apoftatas a fido non efle ad pænitentiam
admittendos , sed remiffionem criminis iftius foli Deo
refervatam effe . Unde conveniebat cum errore i. Nova . 0
tianorum .
Baronius hos refert ad Eunomianos ; qui hoc fæculo fue.
. Philaftrius zusem veroſimilius exiftimat Troglodyfas
( id eſt
 SÆCULI QUARTI. 95

siid eft Cavernarum inhabitatores ) extitiffe olim inter Ju

deos quod plures ex iftis in eccultis quibufdam Speluncis
rofidentes e idola colerent , execranda facinora perpe
trarent . De quibus Ezechiel c. 8. Conſtabat hæc hæreſis ex
Judaiſmo , & Paganiſmo.
1. Paganorum more illi ignem adorabant.
2. Sabbathum obſervabant more Judeorum .
Conveniunt ( quond poſterius Dogma ) cum errore 2. Com
rinthi , pag. 14. & Sabbatbariis Anabaptiſtis p. 337.
Ejus a veritate aberatio in ſuperbam cordis temerita
tem referenda eft . Temeraria ejus cæcitas in duobus con
.

fiftebat .
1. Cum mullo orare volebat . Qualis arrogantia !
.

Alii dicunt, Zachæum hoc fecille , quod ſuſtineret , pre

ces privatas majoris effe ponderis apud Deum , quam
communes .
D. Th. 2. 2. q. 83. art. 7. ad 4. Malrorum preces facilius
exaudiuntur ... unde multorum proces imposſibile eft quod
non imperrent , quod eft impetrabile .
2. Cum effet Laicus, facra myfteria , o ſacrificia tra
Stare neutiquam reformidabat.
Non differt hæc praxis ab errore s . VValdenfium p. 211.
Incoluit Zachæus præruptum montem circa urbem Jeroſo .
lymam magis a le , quam ab hominum focietate remotus.
Timotheus fuit fervidus Apollinaris ſectator, de quo p.87.
Una cum Apollinare a S. Damaſo damnatus eft .
Bonofus cujuſdam civitatis in Macedonia Epiſcopus, fecu
tus impietatem Helvidii ( pag. 94. ) Dei genitricis virginita ,
tem poft partum negavit .
Manavit hæc fecta ab Hiſpana muliere , cui nomen A.
gape , & ab Elpidio quodam diverſo ab Helpidio Pri
ſcillian : lta .
Agz.petarum cæcitas in eo fra erat quod Spiritualis
vite pretextu fine matrimonio cohabitarent , impudiceque
viverent ,
Non diſcrepant ab Apoftolicis ſæculi 12. pag. zog. imo il.
los in ſparcitiis ſuperant.
Cæterum noli confundere Agapetas hæreticos & Agapes .
Hæ erant convíviola ſeu cænæ , quas priſci Chriſtiani pri
mo in memoriam cænæ Domini celebrabant in Ecclefis . Vo
C2
 96 ERRORES
cabantur Agapes , id eſt amoris convivia ; Agape enim Gre .
ce arnorem , charitatem , ſeu dilectionem fignificat . Deini
de , Agapes habitæ ſunt extra Ecclelias præcipue circa le
9

pulchra Martyrum . Tandem illæ ob abufus ab Eccleſia pro

hibitæ funt .
E
A verbo Agape dilectionem inneunte diétæ ſunt etiam
Agapetæ quædam Virgines , quæ in primitiva Eccleſia in
ter ſe ſumma concordia , & dilectione vivebant .
Sed cum ob Hoſpitalitatem peregrinis , etiam viris præ
ftitam , nonnulli quoque abuſus exorti forent , Agapetarum
focietas ab Eccleſia abolita eft.
Lucifer Archiepiſcopus Calaritanus ( Cagliari ) in Sardi
nia a pleriſque Authoribus cenſetur Schiſmaticus tantum
non Hæreticus . Intrepidus fuit magni Athanaſii defenſor >

& ingens adverſus Arianos repagulum .

Atque hinc, ex odio in Hæreticos , tandem indiſcretiori ,
illius ſchiſma profluxit. Confiftebat in eo , quod Epifcopos
lapfus in herefim , quos pænitentes Eccleſia admiferat, nol,
let recipere , ac propterea fe talibris Epifcopis admiſ
fis , & ab admittentibus fepararet.
Porro ſunt qui tenent , Luciferum non fuiſſe extinctum
in Schiſmate , quos inter Illuſtriſſimus Spondanus ad an
numm 362 .
A Scriptoribus aliter excipiuntur Luciferiani , quorum
( chiſma dių protractum fuit .

E RRORES
S Æ CU LI QUIN TI,
"Igilantius natione Hiſpanus patria Calaguritanus
>

V profeflione Eccleſiæ Barcinonenlis Presbyter fuit. Il

lum S. Paulinus Nolanus Antilles ibidem ordinatus. Sacer
dos , ut virum pium , probumque laudavit , coluit, & apud
ſe ægrotantem fovit . Proficiſcentem . quoque Jeroſolymam
Sancto Hieronymo plurimum commendavit , a quo in gra
tiam Paulini maxima benevolentia fufceptus eft : fed a
Saneto Doctore , qualis eſſet , detectus non ceſſavit tam
> 2

in Palæſtina , quam in Ægypto , aliiſque , quas peragra .

2

vit ,
 SÆCULI QUINTI. 97
it, Provinciis oblatrare in Hieronymum , ipſumque ut Orige
niſtam traducere . In Occidentem denique reverſus, quas mul
to tempore congefferat , blaſphemiarum ſordes, ſed pallio ob
>

volverat ſanctitatis cæpit primum evomere in Galliis.

Potiſſima Errorum cauſa fuit incredibilis , qua vir li.
cet ignarus fervebat, ambitio . Aflentatorum pruritu magis
accenſus prenſabat nomen immortale : cumque illud per
ſcientiam non poflet , voluit vel per hærefim fibi com
parare .
Verſatur hæc præcipue circa Sanctos , eorumque Re
>

liquias .
1. Afferuit , Sanctos pro nobis non orare , ad eoque fruftra
a nobis invocari.
2. Sacra Reliquias nullo colendas ele honore . Catholi.
cos cinerarios , o idololatras appellans , qui mortuorum ho .
minum oſla venerarentur .
3. Docuit etiam æque perfectos elle qui poßident divitias,
ac alios, qui paupertatem voluntariam proficentur.
Vincentius Victor in Africa' novum de animarum origine
commentum fabricavit , illa adftruens non de nihilo , jed de
divina creatas effe fubftantia .
Illum Auguſtinus victum fe fatentem , ( quod' mireris
in Auctore Erroris ) atque emendationis ſuæ literas libi
ſcribentem , ut ipſe teſtatur 2. Retract. cap. 56. Fidei Ca
tholicæ reftituit .
Abeliani in eadem Orbis plaga prope urbem Hipponen.
Tem exorti , ab Abele Virgine Adami filio nomen ſortiti
ſunt, quod continentiam , quam Abel ſervaverat , profite
rentur . Ad matrimonium ſeſe obligari exiſtimantes , illud
inibant fimul habitantes , a copula tamen cornali , utpote
illam arbitrantes illicitam , abſtinebant. Ne vero recta de.
ficeret, puerum , &
& puellam fibi adoptabant , fuos fub ejuſ.
dem Matrimonii, & cohabitationis pacto fucceffores futuros .
Adoptatis morte præventis alii ex utroque fexu ſubrogaban
tur , pult mortem adoptantium , illorum veftigiis inhæfuri :
nec defuit materies , unde adoptarent ; generantibus unde
quaque vicinis , & filios ſuos inopes ad fpem hæreditatis
alienæ eis libenter confignantibus . Tandem Abeliani circa
Tempora Auguftini ad laniorem mentem reducti ſunt.
Teodorus Mopſueſtenus Epiſcopus S. Joannis Chry.
fo
G
 ERRORES
foftomi condiſcipulus , ac deinde cauſarum Patronus, tuo
ftrepitu forenli , ſolitudini , & Sacrorum virorum converſa.
tioni le devovit . Hortante Chryfoftomo tum Matrimonii
in quod propendebat , propofitum , tum facultates omnes
abdicavit, vitamque amplexus eft Nionafticam . Cam illius
fama per fingularem ubique eruditionem dilataretur , Mo
plueftiæ , urbis in Cilicia nobiliſſimæ , Epiſcopus creatus eß .
1

Hæreſes ſtrenue impugnavit , Arianam , Eunomianam , Apol

linariam ; fed dum ejus luxuriatur ingenium , Neftorianam F
præformavit.
Peculiare vero illius dogma fuit, in veteri Teftamento
nibil proprie dici de Chriſto.
Pelagius , coluber ille tortuoſus, qui totum gratiæ Dei
Spiritum morſu venenofo extinguere conatus eft , natione
fuit Britannus , profeſſione vero Monachus. Adeo probus
& religiofus apparuit , ut pro Sancto , & in virtutibus Chris
ftianis eximie provectus haberetur : id teſtator Auguſtin us
lib. ; . de peccatoram meritis cap. 1. Hiſce verbis : poft
paucos dies legi Pelagii quædam fcripta viri , ut audio ,
Sanéti, e non parvo profe&tu Chriſtiani. Dein cap. 3.
vocat illum egregie Chriftianum . Item lib. 2. retract. c. 33.
affirmat Pelagii vitam a multis predicatam , Orofius ve
ro in Apologia aſſerit, eum genio lao liberius indullille ,
peculiſque largioribus inhiaffe .
Porro ingenio fuit præſtanti, acuto , fublimi, eloquioque
facundus . Id probat elegantiffima Hærefiarchæ ad Demetria
dem virginem epiftola ,adverſus quam Auguſtinus aliam fcri
pfit ad Julianam Demetriadis matrem , in qua fic ait : Sa
sis enim dici non poteft , quantum cupiamus in corum hominum
fcriptis (( Pelagii, & Cæleftii ) que propter acrimoniam , 3

facundiam leguntur a plurimis, apertam confeffionem

illius gratiæ reperiri, Illius quoque eruditionem 7, Aylique
ejus energiam declarant liberad viduam , liber de natura , &
libero arbitrio,& alii , quorum SS. Aug.& Hieron,meminerunt.
Nobilium , & Sanctorum Virorum , piarum , & illuftrium
Matrobarum , Virginum , & Viduarum benevolentiam lite
ris ſuis ſpecie fanctitatis, laudibus , & affentationibus refer.
tis macupabatur. Teftes funt Paulinus , & Pammachius ,
Proba , Jatana, Demetrias, quorum in amicitiam irrepere
tentavit Hærefiarcha verfipellis, ut iis Errorem afflaret
Pe .
 Š ÆCULI QUINTI . 99
Pelagii doctrinam , mores , induftriam , fimulandi, & cu
juſque benevolentiam captandi artificium ſectatus eft Cæle.
itius . Illum Auguftinus lib. 2. contra duas Pelagianorum
Epiſtolas , vocat hominem acerrimi ingenii , qui fi corrige
9

retur , plurimis profuißet. Ejus incerta patria : fertur fuif

le Ennuchus a patura . Tantam Pelagianæ Hæren & prædi
candæ , & diſſeminandæ navavit operam , ut illius lcctæ
Profeſſores ab ipſo etiam Cæleftiani nuncuparentur .
Cæleftius hærefim in Africa palam prepugnans , primum
Carthagine actore Paulino S. Ambroſii Diacono Erroris ac
cuſatus , conviétus , & ab Eccleſiæ communione repullus eſt ;
hinc profugit in Afiam jüngendus Pelagio in Palæſtina de
genti , & illic una cum Magiftro peftiferum fparfurus in
cendium .
Eros , & Lazarus Epiſcopi duo Gallicani fidei ardore
fuccenfi nomen Pelagii detulere apud Palæſtinæ Antiftites .
Sed cum fato infelici corum alter, priuſquam eo pervenil
lent, in morbum incidiflet, ic tempore adeſſe prohibiti
funt. Quare eo excerpta de Pelagii, & Cæleftii libris ca.
pitula miſerunt . Ita Dioſpoli, feu Lidda in Palæſtina Sy .
nodus celebrata eft , cui Epiſcopi 14. interfuerunt. Ab iis
interrogatus Pelagius græcos judices lingüz ſuæ , ac fraudis
ignaros , dubia , & ancipiti reſponſione eluſt. Abfolütus ita
que Joannis potiffimum Hierofolymitani eadem lue corre
pri opera majores induit animos ; totumque tettarum orbent
diro deftinavit incendio , Flammæ ubique eruperunt . Sed
illas ftitere & in Aſia Hieronymus , & in Africa Auguſti
nus . Hic breviſſimo tempore Provinciales duæ Synodi cele
bratæ funt , una Carthagine, altera Milevi in Numidia
>

( Præſide Silvano ) cui magnus interfult Auguftinus . Hæ

literas Synodicas de damnatis a ſe Pelagii , & Cælefii Er
roribus ad Innocentium miſere Pontificem . Utriſque reſ
pondit Innocentius , ac ambos Ecclefiaftica cenſuit commu
nione privandos. Hac re comperta , Pelagius fcripfit ad In
nocentium , fed eo extincto literæ ad Zolimum pervenere :
qui Cæleftii primum fieta profeffione ( hic enim Romam
purgandi ſui cauſa advolarat ) ſubdolaque Pelagii ( ut erat
peritiflimus falle di artifex ) Epiſtola deceptus , in Africanos
Patres , nec non Érotem , & Lazarum paulo fuit commotior .
Nec tamen Pelagium , & Cæleftium communioni reflituit :
2 fed
 ERRORE S.
fud bimeſtrem huic diem præfixit, ad quam accuſatores adel
fent. Interim præſulibus Africans fıtagentibus; & Roma
a Zolino Hereticorum calliditate decta , cum ſe clam Cæ :
leftius ex Urbe ſubduxiſſet ; cum Pelagio pariter damnatus
eft. Secutum elt Honorii Imperatoris edi&tum , utrumque
等
proſcribens. De damnationis contentia par Zoſimum in eos
vibrata fic S. Proſper lib. contra collatorem Africanorum
Conciliorum decretis Beate recordationis Papa Zofimus
fententie ſue robur adnexuit , ad impiorum detruncatio .
nem , giacio Petri dexteras omnium armavit Antiftitum . Ple,
.

nariuin deinde totius Africæ Concilium Carthagine coactum eſt,

in quo Zofimi Epiftolæ ad Afros , & ad totius orbis Epi
fcopos prælectæ funt , & fumma Patrum gratulatione ex
cepiæ ; qui & datis ad Pontificem literis gratias ipli am
pliffimus egerunt. Atque ira totum per orbem Pelagiana
Hærefis confixa eſt .
Hujus jam profligatz patrocinium ſuſcepit Julianus Epi
ſcopus Capuanus . Ob id ſede ſua pulſus, libris pluribus
cum Auguſtino decertavit . Acer fuit ingenio , fæcularibus
& Sacris literis eruditus , eloquentia etiam confpicuus ; fed
homo procax , & temerarius. Juvenis fuit, dum Pelagia .
norum dogmatnm propugnationem aggreſſus eſt , ut colligi .
tur ex S. Auguſtino l. 2. adverſus Julianum c. S. ubi 'eum
confidentiſſimum juvenem appellat . Vere , confidentiffimum
qui ſe cum Davide , S. Auguftinum cum Golia conferebat :
& cum illo deſcendere volebat in palæſtram , ut ſua diſpu .
tatione controverſia, quæ Catholicam inter Eccleſiam , &
fectam Pelagianam movebatur , dirimeretur .
Procedamus modo ad Errores Pelagianorum de gratia.
Cæterum illi cum parente fuo hos deducebant ab alio
quo negabant , peccatum originale a nobis contrahi, ab
Adamo in ejus pofterosderivari: ex hoc enim inferebant ,
nullatenus læſum effe liberum hominis arbitrium , ſed ſa
num , & integrum ; ex quo rurlus deducebant , hominem
non indigere aliquo gratiæ adjutorio vires ipli tribuente 'ad
diuina fervanda mandata , perficiendamqne juftitiam ; ſed
9

poata illorum cognitione , ea omnia efficere pofle ſuis fanis

& integris viribus ipſum hominis arbitrum .
Al cum Pelagius Errores fuos pluribus verborum invo
lacris
, captiofifque velaminibus obtegeret ; varii iftius
Hæ
 SÆCULT QUINTI . 101

Herefis ftatus , feu gradus diftinguendi funt . Primus fuit,

Ethnicifinus a Philolophis acceptus ; in quo , nulla habita
mentione gratiæ , docebat folam pole naturam peccata fu
gere , legem ſervare , quæcumque virtutum opera exercere ,
eternamque conſequi felicitatem . Unde dicebat Pelagius
in Epiftola ad Demetriadem : Spirituales divitias nullus
ribi præter te conferre poterit . In his ergo jure laudan.
.

de es., in his merito ceteris preferenda es que niſi ex

te e in te effe non poflunt . Hinc & in laudem natu
.

12 librum confcripfit , quem ad S. Auguftinum miſerunt

Religiofi Adoleſcentes Timafius , & Jacobus a Pelagia .
na Hærefi recenter converſi . Illud vero opus Sanctus Do
ctor refutavit libro , cui titulum præfixit de Natura , C
Gratia .
Secundus ftatus fuit , in quo gratiam verbotenus admifit.
Cum enim Chriftianorum hbi od um peperiffet , quod negal

CLIOTECA
fet gratiam , quam omnes novi Teſtamensi paginæ , & fere
voces , ac ſyllabe inculcant, urgent , imprimunt , liberum
9

erbitrium gratis a Deo datum , Grariam appellare cæpit

ut hoc inaniffimo fuco , & ut ait Auguſtinus, acumine vi
treo , quod quali lucet vanitate, fed frangitur veritate , Ca.
tholicorum declinarer invidiam . Tale autem erat Pelagii ra
tiociniui . Quia hominem Deus creavit , o ei liberum doo
navit arbitrium , quidquid homo poteft de libero arbitrio,
cujus gratia debetur , niſi ejus , qui eum condidit cum eo
libero arbitrio ? unde , inquiebat , non diſputo contra gra
riam Dei ; idcirco , ajebat, non contra gratiam Dei diſpu
10 , quod liberum arbitrium defendo.
Non diu in ifto Itatu , & in hac fola gratia perftitit Pe
lagius. Cum enim ftatin Catholici conciperent fibi imponi ,
& nomine gratiæ eandem iterum naturam obtrudi , hanc gra
tiæ confeffionem velut prorſus fraudulentam exploſerunt
Quare Pelagius etiamnum pulſatus fidelium objurgationibus ,
eaſque a le, amoliri ſtudens , ad aliam fpeciem gratiæ con.
fugit , ad Legem ſcilicet , & doctrinam divinitus tradi
tam , cujus auxilio confeffus eft hominem indigere , ue de
clinet a malo , lo faciat bonum . Hinc , ut melius fuum
hoc conimentum ftabiliret , legem extollebat , ut teſtatur
Auguſtinus lib. 4. ad Bonifacium c. s . ubi hæé verba Pela
gii ad Demetriadem refert . Lege veluti lima natura expoli.
G 3 tur ,
 102 E RRORE
BE
IKY , C fulgori priftino redditur . Sed quia hæc tuebant per ho
illud ad Gal. 2. fi per legem juftitia , ergo gratis Cbriftus T&
mortuus eft ; ideo Legi Exemplum Chrifti addebat, qui San. lu
ctiffima nobis vita præluxit , atque illud ad vitam re&te in .
ftituendam neceffarium elle prædicabat . Audiatur S. Doctor
TL
lib. de graria Chriſti cap. 2. & 3. folent dicere nobis ( Pe
lagiani ) in eo Chriftum ad non peccandum præbuiffe adju 2
torjum , quia ipfe jufte vivendo , jufieque docendo nobis
prebuit exemplum ,
CO
Tandem Pelagiani admiſerunt, gratiam requiri ad facilius
operandum , quamvis non fimpliciter . Sıç Aurelius de gra DOE
uia Chrifti cap. 26. Ilie ( Pelagius ) dicit propterea dari
gratiam , ut , quod « Dee precipitur facilius' impleatur .
Sed quid de illa ſensiat , fatis oftendit , fcilicet quod
esiam fine illa , etſi minus facile , fieri tamen , quod divi
nitus precipitur, poteft .
.
ACITOUJOB

Idem conſtat ex cap. 27. ubi hæc verba exſcribit exp 1

Epiftola Pelagii ad Demetriadem , Divinam mereamur gra

tiam , e facilius Nequam Spiritui Sancti Spiritus aüxilio di
refiftamus. le
Ex verbis hiſce fatis innuitur , quod docuerit etiam Pela.
gius gratiam concedi fecundum merita noftra ; fed luculen
tius hoc declarat Auguſtinus lib . de Hærefibus c. 88. ubi de
Pelagianis ait : Gratiam Dei , qua liberamur ab impietate , n

dicunt , fecundum merita noftra dari .

Pelagiana Hærefis jam extinguenda infauſti inſtar Co.
metæ , qui dum ad occaſum vergit , quaſdam etiamnom
Aimmas habet ſuperſtites ; ſcintillas port" ſe reliquit , quæ
brevi in immenſum erupere incendium . Hæ ſcintillæ fue
runt Şemi- Pelagiani . Ilioſum Error occafione librorum Au.
guſtini de gratia exortus eft . Etenim cum in illis adverte.
rent , neceffitatem gratiæ Chrifti ad Gngulos actus meritorios
inirifice prædicari ; docuerunt, ſaltem initium fidei , bo
ne voluntatis elle a nebis . Dieți funt quoque Maffilienfes,
quod cirça Maffiliam , vicinalque Civitates plerique iftius
recte patroni morarentur . Hos ad Auguftinum tanquam ad
Arenuiffimum divinæ gratiæ propugnatorem deferendos cen .
fuerunt SS. Profper , & Hilarius inſignes S. Doctoris D..
fcipuli .
Palmare ipſorum dogma jam prælibatum eft ; initiuni ſcia
licet
 SÆCULI QUINTI . 103
licet fidei , o bona voluntatis effe a nobis . Sic vero di
ſcurrebant . Corrupta per peccatum originale natura , non
remanent quidem in nobis vires ad bene operandum , ( quæ
ſunt operationes hominis fani) remanent tameo profecto ad
deſiderandam ſalutem , & petendum remedium . Cur id .

non operetur fpiritualiter infirmus , quod operari valet

qui corporaliter laborat? nonne hic , licet ei deſint vires ad
ambulandum , aliaque exercenda opera hominis ſani , poteft
tamen corporis deſiderare. falutem , ac petere medicinam ?
cur non, igitur & ille poteſt velle credere ? cur non poteſt
ex le petere, defiderare , quærere , anhelare ſalutem anima?
porro illi fidei , bonæque voluntatis initiis promoveri ho
mines ad Chriſti gratiam afferebant . Conveniunt , inquit
.

Hilarius in Epiſtola ad Auguſtinom , omnem hominem in

Adam periiffe , nec inde quempiam proprio pole arbitrio
liberari : ſed id conveniens allerunt veritati, ut , cum pro
ftratis , boy nunquam fuis viribus furre &turis annuntiatur
obtinendæ falutis occafio ; co merito quo voluerint , ego cre
diderint , ſe porte fanari, ipfius & fidei augmentum ,
fanitatis conſequantur effe& um .
Errabant etiam . Semi-Pelagiani circa perſeverantiam in
gratia . Dicebant quippe libero arbitrio adfcribendum elle ,
quod unus pre alio fonaliter perſeverer. Unde negabant
magnum illud donum perſeverantiæ , per quod fanétis ,
predeſtinatis perfeverantia ipfa donatur . Hilarius in eadein
Epiſtola .
Sunt & alii Maffilienſium Errores . Sed illos alteri re.
ſervamus occaſioni.
e
Poft magni Auguſtini obitum , qui duobus libris de pre.
deſtinatione, o perſeverantie dono Semi Pelagianos oppu.
gnarat, Cæleftinus 1. Pontifex, Maximus, urgentibus Pro
(pero, & Hilario , illorum coercuit audaciam ; & Sancti
Auguſtini dodrinam adverſus illorum calumnias vindicavit ,
data ad Antiftites Gallicanos Epiſtola .
Gelaſius deinde in Synodo . Romana Caliani, Fauftique
Principum Semi-Pelagianorum libros damnavit, Sanctorum
vero Auguſtini, & Proſperi opera commendavit. Sed cum
nihilominus Error ſerperet, & ad ſæculum ferme continua
retur ; tandem anno 529. in Concilio Araulicano ſecun
do , Romani Pontificis authoritate a S. Cæſario Are
G 4 laten.
 104 ERRORES .
latenii implorata. Semi.Pelagianiſmus ſub Felice 4. damna
tus , convulſus , contritus eft.
Neftorius Germaniciæ ( quæ eft Oppidurn Syriæ !) natus
vitamreligiofam prope Antiochiamprofeſſus eft. Mortuo de
.

inde Sifionio Conſtantinopolitano Epiſcopo , cum Clerusdi.

viſus eſſet in partes , & alii Proclum , alii Philippum Pres.
byterum ad illius regimen Ecclefiæ promovere ſtudiis om
nibus niterentur , Theodoſius junior Imperator Neftorium
illius eloquentiæ , doctrinæque fama permotus cæteris præ .
ferendum duxit . Præclaris ejus doribus mirum addebar
fplendorem ſpecies quædam fan & titatis . Huic fidem con
ciliabat pallor vultus , macieſque corporis , cogitabunda
frontis gravitas , & modeſta triſtitia , pulla veſtis , amor >

que ſolitudinis . Poft inaugurationem ſuam , cum oratio

nem haberet ad Cæſarem in eas ftatim voves erupit :
tribue mihi , Imperator, terram Hereticis purgatane ,
>

ego tibi Cælum tribuam . Tu mibi in profligandis Here

ricis ſubveni , & ego tibi in profligandis Perfis fubue
niam . Arianos lane , Macedonianos , alioſque multum exa ia
gitavit , ſed teterrimam ipſemet , ex Ove ( cujus naturam
mentitus fuerat ) transformatus in Lupum , protinus inve 35
xit hærefim . 02

1. Afferuit, duplicem effe in Chrifto Perfonam , divinam , re

humanam : qua de re in refutatione Erroris .

2. Effutiit, Beatiſſimam fomper Virginem Mariam non eſe
nuncupandam Matrem Dei , ſed Matrem Chrifti, non Dripa
ram , fed Chriftiparam , non Theotocon , fed Chriſtococon .
Ad hoc reftinguendum incendium , vires omnes , operam , 22

nervoſque intendit S. Cyrillus Alexandrinus Antiſtes , cui

mandavit Cæleftinus 1. Romanus Pontifex , ut vicaria po
>
1

teſtate in cauſam Neſtorii inquireret , eumque, fi fieri por 1

ſet, ad palinodiam adigeret : quem in finem Cyrillus cer

tum Hærefiarchæ tempus præfixit . At illo in contumacia
per Giftente, ne longius malum exitiale dilataretur , Synodus
æcumenica ducentorum Epiſcoporum Epheſi coacta elt . Ab
illis diu expectato Joannis Antiocheni Præſulis , cæterorum .
que, qui ei ſuberant, Epiſcoporum adventu , 2
cum illi ex
compoſito moras traherent ( quo non cogit vel Eccleſiaſti.
cos effræne factionis fudium !') & Synodus inchoata , & ter
fcur. di
citatus nec coinparens Neftorius, probationibus accurate
 SÆCULI QUINTI . TOS
ſcuſſis, damnatus eſt , ac Epiſcopatu dejectus . His rite pero
actis , derepente Joannes cum fuis Epheſum ingreditur
nec tamen ſe Sacro adjunxit Concilio , ſed queritantes fa
& tam fibi omnes iſti Orientales injuriam , execrabili exem.
plo , alio ſimul loco convenere , ut ducentorum Patrum in
re tanti momenti Synodum reſcinderent , atque ita Hære.
ſis latius propagaretur . Iftis Epifcopis Candidianus , &
Irenæus præpotentes aulici , at Nettoriana lue infecti ſeſe
annectunt, adverſus Synodum omnidolo , perverftate , ma .
chinis confpirant ; acta illius revocant , irritant , corvei.
lunt . Verum cum nec ita fatis furori litatum effet , Pra
ſidem Concilii Cyrillum Legatum A poſtolicum , & fecun
dæ fedis Patriarcham > virum ſanctitatis fama celeberri .
mum , a ſatellitibus apprehenlum , in carcerem conjiciunt ,
prohibent , ne quiſquam cum ducentis aut verbis , aut li
teris communicet ; Epiſtolas omnes ad illos undequaque
ſcriptas, vel ab iis profectas intercipiunt . Cætus interim
illegitimus literas calumniis , & mendaciis infertas Con
ftantinopolim , alioque quaquaverſum , præfertim ad Impe
ratorem , ejuſque aulicos fundit , quibus eorum animi ma
gis indies exalperentur . At tandem nefanda erupit Machi.
natio . Sacra enim ducentorum Synodus hominem fidelema
reperit , qui militibus obſervatoribus iníciis ( bi lacum Cond
cilii arctiſſime cinxerant ) Synodi legitimæ Epiſtolas men
dici habitu recepit , eaſque arundini infertas Contantino.
polim detulit . Sic perſpecta rei veritate, annitente Pul
cheria Imperatoris forore , prudentiffima , & religiofiffi
ma Virgine, Theodofius gefta Antiocheni cum fuis Orien.
talibus, reprobavit , omnem , quam poterat , facro præfti
tit Concilio Authoritatem : Neftorium fuo profcripfit edi .
&o , ac in Monafterium , unde exierar , retruſit . Quia ve
1
Io multos ibi hærefis ſuæ contagio pervertebat , Oaſim fi
tum in Libyæ defertis Oppidulum juſſu Cæſaris relegatus
eſt . Eo in loco corrofa a vermibus lingua , miſerrime in
malo pervicax interiit , ante mortem exſpirans ſceleratiſſima
corporis parte .
Poft adeptam illam inſignem de Ecclefiæ perduellibus
victoriam , ubique locorum Trophæa a Catholicis erecta
funt , & Sanctiſlima Maria , Mater Dei omnium certatim ore
prædicata eft : tuncque additamentum illud accepiffe cre.
ditur
 106 ERRORES
ditur ſalutatio Angelica : Sancta Maria Mater Dei ora pro
nobis , &c.
Eutyches Archimandrita , feu Abbas Conftantinopolitani
cujuſdam Monaſterii , dum unam in Chrifto Perfonam ſum .
mo animi ardore adverſus Hærefim Neſtorii propugnat, in
extremum abreptus eſt Errorem , unam quoque ſolummodo
naturam in Chrifto eſſe aſſerens ſcilicet divinam Intra il
lam tanquam immenſam voraginem abſorptam efle in unio
ne fuftinebat humanitatem , unde conſequebatur , vel divi.
nam naturam humanis fuiſſe perpeffionibus, mortique obno.
xiam , vel quæ pro noftra redemptione palíus dicitur Chri
Rus , mera effe commenta , illufiones , & ludibria . Cum
>

Hærefim familiares inter Religioſos, aliofque fibi neceffitu

dine junctos furtim docere cæpiffet , Euſebius Dorylæi in
Phrygia Epiſcopus , cui cum Eutychete amicitia intercede
bat , privatis ipſum monitionibus corrigere tentavit . At
fruft -a : rem itaque detulit ad Flavianum Conftantinopoli
tanuin Antiftitem ; qui caufa penitus explorata , Eutycheti
diem dicit , ut ſe coram Synodo fiftat . Ifte de morbo ex
cuſationem prætexit , ſed demum poſt tertium citationis edi.
ctum , numerofa ftipatus manu militum , quos Chryſaphius
præcipuus imperii adminiſter Flaviano pridem infenliflimus,
ei præbyerar , Synodum adit arrogantia rumens , & contu
macis animi argumenta toto corpore præferens . A Patribus
interrogatus, & juſſus cauſam dicere aperte reſpondit: Cona,
fiteor ex duubus naturis fuifle Dominum ante unionem
poſt unitionem vero unam naturam cunfiteor . Hinc ſolemnem
a Concilio retulit damnationis fententiam .
Ille immanibus adverſus Synodum intemperiis furit : eam
libellis per compita affixis profcindit , novalque pro fe fa
Aiones ubique conflat . Quin etiam apud Leonem Pontifi.
cem Maximum conqueritur , fe Ephelinæ fidei affertorem
injuſte damnatum ab Epiſcoporum cum Neſtorio fentientium
factione Chriſtum Perſonarum diverſitare dividentium , nec
fe ullatenus auditum , dum ad Apoftolicum tribunal appel:
lat . De his ſcripfit ad Flavianum Leo , a quo totius rei
veritatem addidicit .
Inter hæc Dioſcorus , Magni olim Cyrilli D'aconus ,
ejuſdemque in Alexandrino Patriarchata indigniffimus fuc
ceffor , projectiffimæ nequitiæ vir , plurimis homicidiis , adul..
te
 SÆCULI QUINTI, 107
teriis , rapinis, & ſacrilegiis, inquinarus , ac fimul Chryſa
phius Theodofii, & Eudoxiæ Augufiæ an mas injuſtis adver .
lus Flavianum querelis præoccupant, remque perſuadent ad
Synodum deferendam eſſe ccumtn'cain , in qua Flavianus non
judicis , fed dumtaxat rei perſonam fuftineat . Horum , &
Eudoxiæ molitionibus Theodofus , Religioffimus alioquin
Princeps , ſed qui nimium Allentatoribus tribuebat , gene
rale Concilium Epheli celebrandum indicit . Hæc eft Syno
dus illa , quam Græci Larrocinalem , ſeu Predatoriam nun
>

cupant , in qua omnia per dolos , & vim militarem gella

funt Dioſcoro Prælde . Hic protinus Euryches communioni,
dignitatique reſtitutus, Flavianus vero , & declaratur Nello .
rianus , & fede ſua depulſus eſt . Dum autem ad Pontificis
provocat tribunal , eum Dioſcorus carnificem induios tam
atrociter verberibus excipit , ut mox toto corpore contulus,
fractus, & ſaucius poſt triduum vita exceſſerit . Nunquam
certe ob eximiam , heroicam , immotam , omnibuſque arti.
bus imperviam in fide tuenda conftantiam , Magni obl.te.
sabitur Flaviani memoria . Sine mora loco ejus Tubrogatur
Anatolius tam Dioſcori apud Theodofium Apocriſiarius ,
tum ejuſdem in crimine ſocius . Leo Papa his acceptis ,
pſeudo-Synodum damnat , fed in illum Diofcorus Alexan
driam reverſus novo , inaudito , & temerario auſu , Catholicis
>

omnibus exherreſcentibus , anathematis fulmen revibrat .

Tandem ſub Marciano , Pulcheriaque Auguftis , celebra .
un eft , id convocante Leone Pontikice, Concilium Generale
Chalcedonenſe fexcentorum triginta Patrum , in quo Latro
cinans Conciliabulum una cum Eurychete , & Dioſcoro fola
guritum eſt : aſſerta duplex in Chrifto natura , etiam poſt
unionem , divina , & humana ; unita in perſona Verbi ;
Flaviani memoria honorificentiffime reftitura , & Dioſcorus
tantorum author malorum Gangram ( quæ eft Urbs iaculta
Paphlagoniæ ) amandatus ; ac militari manu perductus,> illic
impænitens diem claufit extremum .
Porro Eutychetis affeclæ fuerunt etiam di&ti Monophyſi
€ , id eft , unius naturæ affertores .
Ægyptii, feu Alexandrini , plerique impium Eutycheris
Errorem una cum Dioſcore lectati Tunt . Sed alium præte
rea procuderunt aferentes Ordinationem divinam aliquibus
facrificiis , e orationibus impediri pofle . D
 108 ERRORES
for B
Petrus Cnaphæus , communiter Petrus Fullo , Monafticam
primo vitam profeffus eft Conftantinopoli in Cænobio Acæ. tas
mitenGum , in quo Fullonis artem exercuit , unde & Fullo.
nis cognomen fortitus eſt . Ex eo Monaſterio ob Eutychianos saide
ejectus Errores , Chalcedonem fe contulit , ibique Presbyter
fuit Ecclefiæ Sanctæ Ballæ . Hinc propter eandem extorris
hæreſim rediit Conftantinopolim , ubi ſe Zenonis Patritii 9

cui Leo Auguſtus Ariadnem filiam fuam defponderat, ami >

citiæ infinuavit. Ejus gratia , & authoritate fultus Martye

rium Antiſtitem Antiochenum , virum Catholicum , & egre
gium Synodi Chalcedonenſis propugnatorem Antiochiæ , quo
Zenonem illi Urbi a Leone præfectum fecutus fuerat , diris
modis aggreſſus eſt, eum ut Neftoriis aſſeclam traducens , &
ingentes ea in civitate procellas excitans . WA

Martyrius feditionum , & tumultuum magis in dies in. 2

crebrefcentium pertælus, Zenonemque Petro Fulloni ſemper
faventem expertus , in publico Ecclefie convencu ſe Epi
ſcopatu abdicavit , altiori voce hæc proferens : Clero immoria
gero , & populo rebell.,3 Ecclefiæ contaminate renuntio ,
ſervata interim mibi Sacerdotii dignitate . Poft ejus diſceſ.
ſum , Petrus Fullo ſedem Antiochenam invafit . Illic ſacro .

Triſagio Sanctus Deus , Sanétus forris , Sanctus immor.

‫ܪ‬
talis ; omnibus ftupentibus , & infrendentibus Catholicis
addidit hæc verba , qui palus es pro nobis . De his in re
futatione Erroris .
Non diu poft ab Imperatore Oalim in exilium truditur .
Extincto Leoni ſubrogatur Zeno , ſed vix thronum occupans
eo per Baſiliſcum exuitur , ab hoc Petrus ſedi reſtituitur
Sed recuperato imperio , rurfum inde pellitur ab ipfo Zeno
ne mutato in Catholicum , qui ei lublicuit Stephanum ( pe.
ctatiffimæ virtutis Præſulem . Hunc, cum per anni circiter
fpatium Antiochenæ præfuiffet Ecclefiæ , Antiochenum Eu
tychianorum pueri a Petri commilitonibus exciti , calamis te
lorum inſtar preacuris interficiunt . Ob cædem horribilem
graviter commotus Zeno mittit Antiochiam , qui tam nefa
rium fcelus vindicent , & in ſacrilegos animadvertant . Inte
rim criminum artifex Fullo elabitur. Damnatur Romæ , &
Conſtantinopoli. Ne quid vero ad impietatis cumulum deel.
ſet, Xenajam genere Perfam , hominem perditiſſimum , fer
9

vilibus natum parentibus, fed & ex Manichæis oriundom

com
3
 SÆCULI QUINTI. 109
cum nedum Baptiſma ſuſcepiflet, Hierapolitanum creat Epi.
fcopum . Tandem anno 486. moritur , divinoque fiftitur Tri
bunali Petrus Fullo mortalium facinorofilimus .
Acephali profeffione fuerunt Eury hiani : fed cum Petrus
Mozgus ejuſdem fuliginis Alexandriæ ( cujus Eccleſiæ ledem
invaferat ) Chalcedonenfem Synodum , Catholicos perinde ac
Hæreticos demereri ſtudens , nunc rejicit , nunc adſciſcit ,
ab illo defecerunt: qui proinde , quod nec Catholicarum el
ſent partium , nec cum ſuo convenirent Epifcopo , ideo Ace
phali, id eſt fine capite dicti ſunt.
Huic feetæ vires addidit Severus patria Sozopolitanus in
Pildia , fax , lues, peftis Orientalis Ecclefiæ , monſtrumque
ex onininm vitiorum deformitate compactum , in ſedem
Antiochenam intruſus fuerat , pullo in exilium ob Fidei
propugnationem Flaviano , a celebri Conftantinopolitano
>

non degenere . Ab hoc Severo Acephali appellati font

etiam Severiani .
Ex ifta colluvie emerſerunt Jacobite , a Jacobo Syro ob
ſcuri generis homine nomen mutunti : quod nomenEutychia
nis hodie dum in Ægypto , & per totum Orientem commu.
ne elt . D.gunt & illic Neſtorianorum reliquiæ Sed urra.
que feeta denfiffimis ignorantiæ tenebris inimetſa eft, deſes ,
iners , barbara , ioculta , intractabilis , loop lima aſfixa ſera
vituri, & , 4 vel pollet, ab ea aveili neícia , Turcis ludi
brio , Catholicis defpectus , omnibus invila , & pene in ani.
martium conditionem redacta .
Errorum hujus fæculi agmen chaudit præcitatus X :na .
jas, nuncupatus etiam Philoxenus . Dignus fuit Magiſtro
Failone Diſcipulus. Novum commentus eft Errorem affe .
rens , non eße venerandas Chrifti , o Sanctorum imagines :
ut jam habeant Iconoclalla , cui laudatiffimo , ac probatiſ
ſimo Authori ftatuas ipfi erigant , ejuſdemque folius vene .
Tuniur fimulacra .

Refelluntur Errores Sæculi quinti .

1. Sunéti pro nobis non orant , adeoque fruftra a nobis
invocantur.
D. Th. 2 , 2. 9. 83,art, 11. Dicitur 1. Muchab. uli. Hic eft
1

qui
 II E RRORES
qui multum orat pro populo , e univerfa Sanita Ciz ..
tate , Hieremias Propheta.
Deinde 6 Apocalypfis 8. habetur : aſcendit ſumus incenfo
rum de orationibus Sanétorum de manu Angeli coram Deo .
Nunc ad rationem Erroris debellatricem procedamus . Sie
cut Hieron. dicië, Vigilantii Error fuit , quod dum vivimus,
mutuo pro nobis orare poſſimus ; poftquam autem mortuifue
rimus ; nullius pro alio fic exaudienda oratio . Sed boc eft
omnino falfum ; quia cum orario pro aliis falla ., ex cbarie
tate proveniat, quanto Sanéti , qui funt in patria , ſunt per
feltioris charitatis , tanto magis orant pro viatoribus qui
orationibus juvari poffunt , quanto funt Deo conjunctio.
res, tanto eorum orationes funt magis efficaces . Habet enim
bus divinus ordo , ut ex ſuperiorum excellentia in inferiora
refundatur , ſicut ex claritate polis in serem : Undo o de
2

Ghrifto dicitur Hebr. Accedens per ſemetipſum ad Deum ad

interpellandum pro nobis . Et propter hoc Hieron . contre Vin
gilantium dicit : Si Apoſtolus , Muriyres adhuc in corpore
conftituti , quando pro fe adhuc debent effe folliciti , pro aliis
orant ; quanto magis poft Coronas , ViHorias, & Triumphos?
Adeoque non fruſtra a nobis invocantur . G
1. Non funt solendé Sanctorum Reliquiè .
D. Th. 3. p. q. 35. art 6. Auguſtinus dicit in libie de Cie
virate Dei ( lib. 1. c. 13. ) ſi paterná veftis , anulus , ac
Så quid eft hujufmodi , tanto carius eft pofteris ; quarto er
ga parentes eft majer affectus, nullo modo ipſa ſpernenda
ſunt corpora, que utique multo familiarius , atque conjun,
Hius , quam quælibet indumenta geftamus · Hec enine ad
.

ipfam naturam buminis pertinent . Ex quo patet , quod qui

habet affe &tum ad aliquem , etiam ea , que de ipfo poft
mortem relinquuntur , veneratur : non folum corpus, aut pare
tes corporis ejus , fed etiam aliqua exteriora , puta veftes,
fimilia .. Manifeſtum eſt autem , quod Sanctos Dei in ve
nerurione habere debemus tanquam membra Chriſti , Dei Fi.
lios , ex amicos , o noſtros interceſores . Et ideo eorum
Reliquias qualeſcumque bonore congruo in eorum memoriam
venerari debemus, o præcipue eorum corpora , que fuerunt
templa, borgina Spiritus SarEti in eis habitantis ,
operantis, e Junt Corpori Cbrifti configurando per glorio ..
ſam reſurrectionem ,
3. Æque
 SECULI QUINTI. III

3. Æque perfe&ti funt illi , qui poſſident divitias AC

illi , qui voluntariam paupertatem profitentur .
D. Th. Opuſ. s.cui ritulus de Articulis fidei : circa Arti.
culum 4 Vigilantius aquavit ftatum divitias pofidencium
Aarui pauperi atis proprer Chriftum alumpios . Contra quem
dicit Dominus Matth. 19. Si vis perfe &tus efle , wade ,
vende omnia , quæ habes , & da pauperibus , a hubebis
Thefaurum in Cælo , veni , fequere me .
Anima non de nibilo, fed dedivina creata eft fubftantia .
D. Tb. 1. p. 9.90. art. 5. Auguſtinus in libro de Origine
anime cap. 3. 04. enumerat quædam , qua dicit elle mula
tum , aperteque perverfa , fidei Catholicæ adverfa . In
ter que primum eft , quos quidam dixerunt , Deum animam
non de nibilo , fed de feipfo feciffe.
Ideo autem hæc poſitio perverſa , & erronea eft, quia
in facris Literis multa animæ attribuuntur , quæ Deo con
venire nequeunt , ut , quod peccet , Ezech . 18. anime , que
peccaverit , ipfa morietur : quod lanetur , Pf. 40. Sana ani.
mam meam , quia peccavi tibi ; quod fit triftis , & contur
betur , Pfalm . 41. Quare triſtis es anima mea , e quare
conturbas me ?
His adde rationem D. Thomé . Anima humana eft quan .
doque intelligens in potentia , ſcienriam a rebus quodam.
modo acquirit, babet diverſas potentias . Que omnia
aliers ſuni a natura Dei ; qui eft a tus purus , a nihil ab
alio accipiens , nullam in ſe diverfitatem habens ... unde
falfum eft , animam effe de fubftantia Dei .
Potuit autem ( S. Doctor. 2. contra Gent. c. 85. ) exipfa fa
militudine anima noftræ ad Deum bæc opinio nafci . Intel
ligere enim quod maxime æftimatur proprium Dei , nulli ſub
ftantie in mundo inferiori convenire invenitur , nifi homini
propter animam : unde videri poruit animam ad naturam
divinam pertinere . Adhuc etiam coadjuvare videtur illud
Gen. 11. faciamus hominem ad imaginem fimilitudinen
noftram : * Deus inſpiravit in faciem ejus Spiraculum via
té . Qui enim in faciem alterius infpirat , idem numero
quod in ipfo erat , in alium emittit , o fic videtur fori.
prura innuere , quod aliquid divinum * Deo in bominem
ad ipfum vivificandum immiffum fit.
Sed fimilitudo predicta non oftendit animam hominis
crc
 II2 E RROR E S

effe aliquid fubjlantiæ divine , cum in intelligendo defe &tum

multipliciter patiatur : quod de Deo dici non poteſt . Unde
bec fimilitudo magis efi indicativa cujufdam imperfecte ima.
ginis Dei , quam alicujus fubftantialitatis . Deus autem in .
Spirale in faciem hominis Spiraculum vitæ dicitur , quia
Spiritum vitæ homini dedit , non eum ex fua ſubſtantia deci. RE
dendo . Nam qui corporaliter inſufflat in faciem alicu .
jus , unde videtur elle fumpta Metaphora , aerem in faciem
ejus impellit, non autem aliquam ſuæ ſubftantiæ partem in
ipfum emittit .
In Matrimonio copula carnalis illicita eft.
D. Th. in ſuppl. 9:41. art.3 . Dicitur 1. ad Timoth. 5. Volojua
niores nubere , Filios procreare ; fed procreatio filiorum non
poteft fieri fine carnali conjun tione , ergo carnalis conjunctio ,
ſeu copula in Matrimonio non eft peccatum , proinde illa
non eſt illicita . 74

In veteri Teftamento nihil proprie dicitur de Chriſto. 3

D. Th. 1. 2.9 98. art. 2. Chriſtus dicit , Luce 24. Oportet
impleri omnia , que ſcripta ſunt in Lege , & in Pſalmis
ein Prophetis de me. Scriptum eſt utique de eo , quod
eflet naſciturus ex femine Abrahæ . ( Gen. 22. 18. ) quod
ex familia David . ( Hieremiæ 23. 5. ) quod ex Virgine
( Iſaiz 7. 14. ) quod in Bethleem ( Michez s. 2. ) quod
.

pro humano genere moriturus , ( Iſaiz 53. 4 : ) . Scriptum

eft etiam in veteri Teftamento , Chriſtum fore Deum fimul,
& hominem . Hoc liquet ex parivitate , & morte prænun .
tiata , quæ quidem non poſſunt intelligi niſi ſecundum huma
>

nitatem : illud vero colligitur primo ex Pf. 2. 7. Filius meus

ex tu , ego hodie genui te . Ex quo loco probat Apoſtolus
Hebr. 15. Chriftum eſſe majorem Angelis , quia ab æterno
genitus eſt a Deo Patre per divinam generationem . Dicitur
eriam Pf. 109. 1. Dixit Dominus Domino meo , ſede a
dextris meis, quem locum clare de divinitate explicat ip
ſemet Chriſtus , Marth. 22. 44: Item dicitur Iſaiz 35. 4.
Deus iple veniet , có ſalvabit nos, ubi is aperte loquitur
de Chriſto, ut ex contextu pater . His adde locum Baruch .
3. 36. Hic eft Deus nofter , & non æftimabitur alius ad.
verfus eum : ubi quoque eft Sermo de Chriſto, quia fequi
tur : poft hæc in terris vifus eft , & cum hominibus convere
fatus eft . Sed nonne etiam fatur de Chriſto Plaimus 39 .
In
 SÆCULI QU'INTI.
113
In capite libri feriptum eft de me fane jic capite libri
Pfalmorum : primus enim Pfalmuseft de Cbriſlo . Bestus
vir , qui non abint in confilio impiorum , & in viis pecca
sorum non fedir ... ita D. Tb. in citatum Plalmum . Infini.
tus fim , a omnia antiquæ Legis , quz de Chriſto memine
ruat , loca recenfeam .
1. Non detur in parvulis peccatum originale .
D. Th. 1. 2. q. 31. art. 1. Apoſtolus dicit Rom. s . per unum
hominem peccatum in hunc mundum intravie , e per pece
carum mors, ita in omnes homines- mors, pertranfiit , in
quo omnes, peccaverunt : Plura. ſuppetunt Scripturæ Sacræ
.

teſtimonia ; ſed hoc fufficit utpote luculentiffimum .

Auguſtino Julianus perpetuo hæc objiciebat Non peccar
iſte , qui nafcitur, non peccat ille , qui genuit : non peccat
ifte , qui condidit , per quas rimas , inter tos præfidia in .
nocentia , peccatum fingis ingrefum ?
His lepide, & egregie reſpondet Aug Quid quæris la .
sentem rimam , cum babeas a perriffimam jannam ? per unum
hominem , ait Apoftolus , per unius deli&um , ait Apofto
bus , per inobedientiam unius hominis
Apo lus :
? quidftoque
Quid, queris amplius ? quid queris apertius ais
2
ris
inculcarius ?
Ratio autem Theologica potiffimum fumitur ex Chrifti
redemptione : Chriſtus enim eft redemptor omnium homi
num , nec ſolom adultorum , ſed etiam parvulorum , cum
inartuus fit non folum pro adultis, ſed etiam pro parvulis
juxta illud Pauli 1. ad Cor.5. Cbriflus pro omnibus mortuns
effe ; redemptio autem fupponit ſervirutera , ſeu mortem
>
peccati , . ut præfato loco dicitur : ergo omnes mortui funt :
itaque non tantum adulti , ſed etiam parvuli Tune infecti
peccato , non actuali , ut conftat , ergo origioali . Propter
quod ( D: Tbomas loco citato ) pueri mox nari deferuna
iur ad Baprifmum ab infe & ione culpe abluendi ; contra .
rium autem eſt. Hærefis Pelagiana , ut patet per Auguſtie
num in plurimis fuis libris.
Sed qui peccatum originale eft volontarium , cum hoc
requiratur ad rarionem peccati ? audiator Angelicus ibi
dem : Omnes homines, qui nafcuntur ex Adam , pofluns dorio
fiderari ut unus homo , in quantum conveniunt in natur
12 , quam , primo parents accipiunt , fecundam quod in
H
 114 ERRORES
civilibus omnes homines , qui funt unius communitatis , re.
putantur quaſi unum corpus : tota communitas quafi unus
homo . Unde homines exi Adam derivati funt tanquam mem **
bra unius corporis :: ačtus autem unius membri corporalis ,
pusa manus , non eft voluntarius voluntate ipſius manus ,
ſed voluntate anime , que primo movet membrum , for igi
tur inordinario , ſeu culp !, quæ eft in ifto homine ex Adam
។
ht
generato , non eft voluntaria voluntate ipfius, fed volunta
.

te primi parentis, qui movet motione generationis omnes ,

qui ex ejus origine derivantur . Præfertim cum in Adamo
tanquam in capite totius generis humani omnes omnium
voluntates, ( ut & pupillorum , ac minorum voluntates ex
juſlu Principis in voluntatem curatoris , vel tutoris transfe .
runtur ) fuerint cumprehenſa .
Unde Aug. lib . 2. de Nuptiis.c. 5. Per unius illius volun .
satem malam omnes peccaverunt , quando omnes illi unus
fuerunt, de quo propterea finguli pegcatum originale traxe
Tunt . Similiter in PT.84.Adam ille omnes nos eramus, quia
.

in Adam omnes moriuntur. Non eramus jam nos , ſed ere .

mus in Adam .
7
2. Liberum arbitrium poteft five gratia Dei facere opus
bonum vitæ rererne meritorium .
D. Th. 1. 2. 9. 109. art. I. Apoftolus dicit Rom. 9. Non eft $
volentis, fcilicor velle , neque currentis , fcilicet currere
sed miſerenris Dei Ei Joann, 15. dicitur . Sine me nihil
.

poteftis facere; in ordine fcilicet ad vitam æternam . Item

6. nemo venit ad me , niſi Pater , qui mifit me rraxerit
eum . Deinde 1. ad Cor. 12. Nemo poteft , ait Dector Gen
tium , dicere Dominus Jefus, niſi in Spiritu Sancto. Uude
2

Auguftinus loco citato allegatus a D.Thoma dicit in libro 0

de correptione, gratia cap. 2. quod fine gratia nullum

prorfus five cogitindo , five volendo , o amando, five ille
agendo faciuni homines bonum : Ad Rom . etiam 6. habetur:
Gratia D : ë vita æterna : quod ideo dicirur, inquit Augu . k
Itinus de gratia , & libero arbitrio ( apud Angelicum art . 5.)
ut intelligeremus, Deum ad vitam æternam pro fua miſe
ratione nos perducere .
Et ratio eft, quia a &tus perducentes ad finem ( eodem
articulo ) oport et elle fini proportionatos ; nullus autem aétus
excedit proportionem principii activi . Et ideo videmus in
rebus
 SÄCULI QUINTI . 115
rebus naturalibur, quod nulla res poteft perficere effe &tum
per fuam operationem , qui exced i virtutem a &ivam , sed
fulum poteft producere per operationem fuam effe &tum fue
virruti proportiondtum . Vird autem eterna eft " finif exces
dens ( utpote ſupernaturalis ) proportionem natúré hümane .
Et ideo bomo per fua naturalia non poteft producere opers
meritoria proportionata vitæ æternæ , fed ad boc exigitur
aliior virüs ; qué eft virtus gratiæ .
3. Ipſa natura ; ſeu liberum arbitrium gratis å Deo dan
tum ef gratid , adeoque ad bene operandum non negatus
gratis .
Hæc pofitio non differt na puro nomine ab Errore prz .
cedenti . Sed breviter audiatur Auguſtinus , Serm. it. de
verbis Apoſtoli cap. 47. Videte , quomodo generalem illam
gratiam ( Pelagiani) prediceni , qua creatus eft hono , que
homines Jumus . urique cum impiis bomines fumus : ſéd
non cum impiis Chriſtiani fumus . Hanc ergo gratiam , qua
Chriftiani fümus, ipfi, volumus , predicent. Commune eſt
ſane liberum omnibus arbitrium , communis eft omnibus na:
sura , non gratia , 6.4.
4. Prérer naturam data funt homini Lex , do&trina, preo
ceptaque divina , per que decliner a malo, o faciat bon
num , en etiam exemplum Chrifti.
D Th 1.2 q. cit art. 8. Dicit Auguftinus in libro de per.
fectione juſtiriæ . Quiſquis negat nos orare debere, ne intre.
mus in centationem ,negat autem hoc , qui contendit ad tioni
peccandum , gratia Dei adjutorium non effe homini necef
2

ſarium , fed Sola lege accepta , bumanam fufficere volun .

tatem ab dxribus omnium removendum , core omnium
Aanathematiganduin fe non dubito .
Certe Lex non juſtificat . Si enim per legem juftitia , ere
8 ° gratis Chriſtus mortuus eft , ad Gal. 2.
Sed nec fufficit exemplum Chriſti , cum illud , licet Chri
ftianum vehementer ad vitæ integritatem excitet, non ta
mea internam ei virtutem tribuat : requiritur gratia Chri
Iti, cujus gratiæ munus eſt interdam illam virtutem , vim ,
robur, vigorem ad vitam conferre æternam .
S. Greria neceſaria non eft, ad fimpliciter , fed tantum
ad facilius promerendum vitam æternam .
D. Th. 1. 2.9. præcedenti art. 6. ad 1. Dicitur Joann. 35 .
H 2 line
 116 ERROREJ .
fine me nibil porefiis facere. Non ait Dominus : fine me
non tam facile poteftis facere , feu operari veftram falu.
tem , fed ait clare , diſerte , perſpicue , ſine me nihil po
teltis facere, ita ut magnum illud opus veſtræ falutis a mea
gratia miſerante fimpliciter , abſolute 2 neceſſario , omnino
dependeat.
Roboratur hæc veritas ex celeberrimo loco 2. ad Cor. 3 , e
Non fumus fufficientes cogitare aliquid ex vobis , tanquam
ex. nabis , fed omnis nofira fufficientia ex Deo eft. Si non
finus fufficientes cogitare aliquid ex nobis , tanquam ex no
bs , multo minus fumus fufficientes velle aliquid ex nobis :
etenim quæ non cognoſcimus , velle non paffumus, & fi 7

velle non poflumus , nec operari poffumus. Unde omnis no

Ara fufficientia ex Deo eft . Non dicit Apoſtolus , facilitas
ex Deo eft, fufficientia ex nobis , fed : ominis nolra fufti.
ciencia ex Deo eft. Accedit ejuſdem Epiſtolæ caput nonum ,
ubi Paulus eadem confirmat hiſce verbis. Poreos eft autem
Deus omrem gratiam abundare ficere in vobis , ui in om.
nióus semper emanem fufficientiam babentes abundetis in
omne opus bonum .
Denique , cum idem Paulus tertio rogaret Dominum
ut aufstret ab ea ſtimulam carnis , reſponſum eſt illi a Do
mino : Sufficit sibi gintia mea . Non dixit ei Dominus , po
su ipſe ribi ſufficis, ſed dixit clariffime ‫ܕ‬: Sufficit tibi Graa
tia mea . 2
Unde Aug.hic citatus ad Errorem 2. Pelagii , fine gra 7

rja , inquit , nullum prorſus live cogitando , Gve volendo 2

& amando , & agendo faciunt homines bonum ,
Ratio fundamentalis eft iterum improportio natura huma
na ad finem fupernaturalem , qualis eft vita æterna .
>

6. Gratia d'atur ſecundum merita .

D. Thomas ! , 2. qu. 114. art. s , Omne meritum repų
gnar gratia . bwia ui ad Rom. undecimo Apoftolus dicit ;
ji gratis , jam non ex operibus: alioquin gratia jam non
ellei gratia .
Deinde , 1. 2. qu. 210, art. 2. ad 3. Graria dicicur creari ,
ex eo , quod bonines ſecundum ipfam creantur , id eft , in
novo ele conftituuntur ex nibilo >, id eft, non cx meritis ,
ſecundum illud ad Ephef. 2. Creari in Cbriflo Jefu in
operibus bonis .
1. Ini .
 SÆCULİ QUINTI . 117
i . Litium fidei , & bone voluntatis eſt a nobis.
D. Th. 2. 2. q. 8. art. 1. Dicitur ad Ephef . 2. Graria eftis
Jalvari per fidem , a hec non ex vobis ; Dei enim donum
alt: non ex operibus, ut ne quis glorietur.
Deinde ad Cor. 4. Sic diſcurrit Apnítolus : Quiste difcer
hit ? quid babes , quod non accepifti ? fe autem accepiſti
quid gloriaris , quaſi non acceperis ?? fi vero initium fidei
effet a nobis , poffet Fidelis dicere præ Infideli : ergo per
initium fidei diſcrevi me ab eo ; adeoque poſſet de magno
illo , & eximio dono fidei gloriari , quali non eller donum , 1

quod a Deo accepiffet.

Ratio autem cir initium fidei non lit a nobis , affigna.
tur ab Angelico loco citato . Homo enin allentiendo his
quæ funt fidei , elevatur Supra naturam ſuam , proinde
oportet , quod initium fidei infit ei ex ſupernaturali princi
pio interius movente per gratiam , quod eſt Deus .
Nec etiam initium bonæ voluntatis efta nobis . Per ta
le enim initium , intelligitur diſpoſitio , feu præparatio ad
gratiam , nullus autem poreſt le præparare ad gratiam fine
gratia . Quod conſtat ex 1. 2. q. 109. art. 6. Dicitur Joann. 6.
Nemo poteft venire ad me , nifi Pater ; qui mifit me , 14

xerit eum . Si autem homo feipfum preparare poles non >

uporteret, quod ab alio traheretur : ergo homo non poteft fe

ad gratiam praparare absque auxilio gratia . Unde dicitur
.

Threndrain ultimo : Converte nos Domine ad te O con 9

vertemur. Er ad Philipp. 2. Deus eft, gre operatur in no

>

bis , & velle , o perficere pro bons valuntate , adeoque

non folam perfectio , feu conſummatio bonz voluntatis, fed
etiam illius initium eſt a Deo .
Nunc ad rationem Theologicam , quz jam infinuari ce
pta eft. Præparare ſe od gratiam , eſt ad Deum converti .
Sicut ille , qui habet oculum averfum e lumine folis , per
hoc ſe preparat ad recipiendum lumen folis , quod oculos
ſuos convertit verfus folem , quod autem bomo converſatur
7

ad Deum , hoc non poteft, elle, nifi Deo ipſum convertente ?

ſecundum illud Hier. 31. Converte me , C convertar , quia
iu Dominus Deus meus, 1. 2. eodem loco .
7

Et ideo ( ad 2. ) um dicitut homo facere , quod in

fe eft , ) quod erai ordinarium Semi Pelagianorum argu.
H 3 men
 118 ERRORES
menrun ) dicitur , hoc efle in poteftate hominis , fecundum
quod eft molus , Teu converfus a Deo .
Ex dfis ruit exemplum de infirmo , cui licet de fint via
tes ad ambulandum , aliaque exercenda 'opera hominis fani ,
poteft tamen iſte defiderare falutem corporis , & petere me
dicinam .
Etenim & Sanitas corporalis , & deſiderium illius fanita
riş tutuin naturale eft , ejuſdemque lineæ : ſanitaş vero ſpi
ritualış , & illius defiderium , totum fupernaturale eft ,
alrioris ordinis . Unde nec fidei , nec bonæ voluntatis ini.
mum elt a mobis , ſed Deo nos movense per gratiam Deus
>

eft , qui operatur in nobis velle , o perficere . Loco met

moralo ad Philip
2. Libero arbitrio ad fcribendum eft, quod unus præ alio
>

finaliter perſeveret .
D. Th. 1. 2.9. 109.a. 20. Auguflinus dicit in libro de per.
feverantia . Cur perfeverantia pofcitur a Deo , fa non datur
A Deo ? nonne ifta iniforia peşinio eft, cum id ab eo peris 4

tur , quod fcitur non ipfum dare , fed ipfo non dante, elle
in bominis potefture ? perfeyerantia autem peritur etiam ab
illis , qui funt per g'ariam fan &tificați, quod intelligitur, de
cum dicimus, San &tificetur nomen ſuum , Matth . 6. Ergo bos
mo etiam in gratia conftitutus indiget , ut ei perfeverantia li
« Deo derur . Si indiger, ut ei perſeverantia a Deo de Dr
fur , non itaque libero arbitrio abſcribendum eft, quod unus Ve
præ alio finaliter perſeverer, 2014
WI

Eadem habet Angelicus in corp. Poftquam aliquis eft

juftificatus per gratiam , neçelle babes a Deo petere preo
- diétum perfeverantè donum , ut fcilicet cuftodiaint a ma-. 0
bu uſque ad finem vua , multis enim datur gratia , qui
bus non datur perſeverare in gratia . Et quæft. 114. a. 9.
.

Perſeverantia dependet ſolum ex morione divina : Unde

Deus gratis perſeverantia donum largirur , cuicumque illud
Jargitur .
Huc etiam ſpectant verba illa Orez 13. Perditio sua ex
de Ifrael , tantummodo in me auxilium inum ; præſertim
io termino vitæ . .
1

1. Duplex eft in Chrifto perſone, plia Dei , alia hominis .

D. Th. 4 . conr . Gent, C.4 Theodorus Mopjueflenus , o Ne
ftorius ejus feflator dixerunt >, quod in hoc homine Deushabis
 SÆCULI QUINTI. IT

savit ficut in Templo fuo, fcilicet per gratiam , ficue vero 2

in aliis hominibus Sanétis . Et hoc confecuta eft uire .

*

rius quædam aff Stualis unio inter hominem illum

Deum : dum o homo ille bona fua voluntate Deo inbafir ,
O Deus fua voluntate illum acceptu vit , ut fic intellige
tur: talis elle unio hominis illius ad Deum , qualis eſt uniu,
>

de qua Apoſtolus dicit : quiadberet Deo , unus Spiritus est.

Quæ proinde unio Sanctis convenit . Sed tamen quia in
illo homine major plenitudo gratiæ fuit , quam in aliis ho.
minibus Sanctis , fuit pre cæteris templum Dei , eartlius
Deo ſecundum affectum unitus , ſingulari privilegio dje
vina nomina ( ut ſunt Dei Filius, & Dominus , eó San.
Etus, o Chriflus ) participavil , Et propter hanc excellen
riam gratiæ , conftitutus eft in participatione divine digni.
iatis, o honoris , ut fcilicet coadoretur Deo . Et fic fecun .
.

dum predicta , oportet , quod alia for perfonaVerbi, ” alis

perfona illius bominis qui Verbo Dei coadoratur . Ut fic di.
.

catur homo ille , Dei Verbum , una perfona , ficut dici.

tur de viro , muliere , quod jam non fint duo , fed una
CAYO . Et quia talis unio non fucit, ut quod de uno dicitur,
de altero dici poffit ( non enim quidquid convenit viro , verum
eft de muliere , aut e converſo ) ideo in unione Verbi , oil .
lius hominis hoc obſervandum putani , quod ea quæ funt
propria illius hominis ad humanam naturam pertinentia de
Verbo Dei, aut de Deo convenienter dicinonpoffunt ; ficut
bomini illi convenit , quod fit natus de virgine , quod palus,
mortuus, e sepultus , e hujuſmodi : quæ omnia aperunt
de Dei Verbo dici non debere . Sed quia funt quædam no.
mina , que etfi Deo principaliter conveniant , communican.
tur samen hominibus per aliquem modum , ficut Chriftus ,
Dominus 9, Sanétus , c etiam Filius Dei : de hujuſmo.
di nominibus, ſecundum eos , nihil prohibet predi&ta pre
dicari. Convenienter enim dicitur , quod Chriftus fic Do.
minus gloria , vel Sanctus Sanctorum vel Dei Filias >

fit natus de Virgine, paljus, mortuus, fepultus : unde

B-atam Virginem non Matrem Dei , vel Verbi Dei ,
fed Marrem Ch iſti nominandam ele dicunt . Sed fi quis
diligenter confideret, prædi&ta pofitio veritatem Incarnatio.
nis excludit . Non enim fecundum prediéta , Verbum Dei
fuit homini illi unitum , nifi fecundum inhabitationem per
H 4 grs .
 ERRORES
gratiam ix qua tonfequitur anio voluntatem ; inbabitario estam
Verbi Dui in homine non eft Verbum Dei Incarnatum , habitavit
emim Verbum Dei , & ipfe Deus in omnibus Sunétis e cono
ftitutione mundi fecundum illud Apoftoli , 2. ad Corinth .
6. Vos eftis remplum Dei vivi , facut dicit Deus , quoniam
inbabitabo in illis ; qus samen inbabitario, Incarnario di:
ci non poteft; alioquin frequenter ab initio mundi Deus
Incarnatus fuillet . Nec fufficit , fi Deus pleniori gratia ha .
bisavir in illo bomine , quis magis, o minus fpeciem non
9

diverfificant unionis. Cum igitur Chriftiana religio in fide

Incarnationis fundetur, evidenter apparet , quod prediéta
pofirio fundamentum Chriftianæ religionis rollis .
Porro in Neftorianiſmum , quem declinare nitebantur, . il
los relabi neceffe erat , qui pofuerunt ( D. Thomas C. 27. )
quod perſona aflumpra ſe baberes ad perfonam Filii Dei,
Sicuc veftis ad hominem ... nihil enim refert dicere , quod
Verbum eft in homine , ficut in remplo, quod natura hu
mana Verbo uniarur , ficut veftimentum veftro . Unde ma
nifeftum eft , ( 3. p q . 2. a. 6. ) & hunc , & modos
>

omnes recenfitos accidensalem unionem imporiare ... fides

áutem Catholica non dicit unionem fa &iam Dei , hominis
fecundum accidens, ſeu accidensalem , fed fubftantialem ,
perfonalem .
Audiit hæc Neftorius , & ne ulterius ab Orthodoxis pre
meretur , admiſit homo .verſipellis unionem naturarum in
5

Chrißo fubftantialem , & perfonalem , unam in Chritto Hy.

poftafim , feu perſonam .
Sed ſane hiſce licet ornatus larvis , Catholicus non erat ,
quantumvis effe videtur : latitabat anguis in herba : quæcum
que proponebat, fraudulenta condiebat acceptione perfone ,
illam reilicet fubintelligens pro explicata perſona honoraria ,
ſeu dignitatis , vel pro perfona civili , qualiter vir , & uxor ,
tutor , & pupillus , principalis , & commiffarius una perſo
na funt: vel tandem pro perſona, ut eam fumunt gramma
tici , qualiter tragædi varias perſonas induere dicuntur in
theatro. Semper autem negabat unam revera fimpliciter in
Chriſto perſonam
.
Illam autem in Chrifto admittendam efle, fides docet :
Manifeftum eft enim [ S. D. capite præcitato 34. ) que
afvendere in Calum Chriſto bomini convenit , qui viden.
tibus
 Ś À CULI QUINTI . 121

sibus Apoftolis, elevarus eft, ut dicitur Act. 1. Defcendere

7

sutei de Celo Verbo Dei convenit. Scd Apoſtolus dicic

ad Ephefios 4. Qui defcendir ; ipfe eft, eo qui afcendır ;
ipfa igitur eadeños eff perfona illius hominis , quæ eft per.
fonte Verbi Dei. Videatur , volvaturi luftretur Angelicus
per capur integrum , ubi rem banc mirifice tractat.
Neftorium fefellit potiffimum hoc pſeudo.principium : na
tura totalis non diftinguitur a fuppofi:o , vel perfona : ato
qui , dicebal Neftorius, ſunr in Chrifto duæ naturæ : ergo
duæ perſonæ : fed & illud dem ei directe oppofitam pepe
rit hærefim , Eutychianam fcilicet : unde fublumebat Euiy.
ches : atqui eſt una tantum in Chriſto perſona, ergo non
funt duæ naturæ . Sed de hoc Errore flatim infra .
Cæterum injurius forem incomparabili Vincentio Liri
nenfi , fi eum præterirem in aureo fuo opuſculo con
ira hæreſes cap. 19. de una Chriſti perſona ſic diſcurren .
lem .

Non eft altet Chriftus Deus , alter homo, non alter in ."
>

creatus alter crearus , non alter impaffibilis , alter pallin

7 >

bilis , non alter &qualis Patri , aliet minor Parre , 7071

alter ex Patre , alter ex Matre , fed unus , idemque Chris
Rus Deus homo : idem non creatus creatus , idem
incommutabilis , o impaffibilis , idem commutatus
pajus, idem Patric equalis “ minor , idem ex Patre
ante fæcula genitus , idem in fæculo ex Marre generatus :
Unus , idemque Filius Dei , & Filius hominis , o unius ,
ejufdemque una eademque Petrona .
2. Beata Virgo Maria non eft dicenda Mater Dei , fet
Deipara , ſed tantum Chriftipata .
D. Th .3. p. q . 35. a. 4 In capirulis Cyrilli approbao
ris in Ephefina Synodo Can. 10. legitur . Si quis non confise.
sur Deum elle fecundum veritatém Emmanuel, o propter buc
De Dei Genitricem Sanctam Virginem ( genuis enim carnalis
ter
Carnem fuftum Dei Verbum ) anaib-ma fit .
Sed & veritas potiffimum eruitur ex 9.ad Rom.ubi dici
tur , quod Chriftus ex Judeis eft fecundum carnem , qui eft
ſuper omnia Deus benedi&tus in fæcula ; non eft autem ex
Judeis, niſi mediante Beara Virgine . Unde ille , qui eft
ſuper omnia Deus benedi&tus in fecula , eft vere natus ex
Beata Virgine , ficus ex fua Matre . Hic ad i.
Prea
 122 ERRORES
Præterea : concipi , generari perfune attribuitur se
hypoftafi, fecundum naturam illam , in qua concipitur , o
nafcitur ; cum igitur in ipfo principio conceprionis fuerit hu .
mana natura aDumpra a divina perſone, confequens eft quod
vere poffit dici , Deum elle conceptum , & natum de virgio
ne Ex hoc autem dicitur aliqua mulier alicujus mater ser

quod cum concepit , ego genuit : unde confequens eft quod AT

Beata Virgo vere dicatur Mater Dei.

In Chriſtiano una santum eft natura post unionem , scia
licet divina , in quam çare in ipfo Incarnationis momento.
converſa eft ,
D. Th . 4. contra Gent. c. 35. Eutyches ut unitatem perfo
ne contra Neftorium fervaret in Chrifto , dicit in Chrifto
ole eriam unam naturam : ita quod quamvis ante unionem
Dent due nature diſtincte , in unione samen coierunt in
unam naturam , Sane videtur a fide alienum ele, quod Eu .
tyches dixit , ante unionens in Chrifto fuille duas naturas
Cum enim humana 'natura ex anima , & corpore conftitua .
tur , fequitur , quod vel anima , vel corpus , aut utrumque
Ante Incarnationem fuerit , quod patet e falfum . Unde.

hæc ftupida plane fuit imaginatio .

Contrarium quoque fidei eftdicere , quod post unionem una
fuerit natura in Chrifto. Natura enim eft, fecundum quam
res aliqua dicitur elle naturalis : dicitur autem res natura .
lis ex hoc , quod habet formam , ficut res artificialis
Non enim dicitur domus , antequam babeas formam ar
sis . Forma igitur rei naturalis eft ejus natura . Oportet er.
go dicere ; quod in Chrifto fint duæ firme etiam poft unio.
nem . Dicit enim Apoftolus ad Philipp. 2 de Chriſto Jeſu ,
quod , cum in forma Dei eller , formam fervi accepit ; non
autem poteft dici, quod fit eadem forma Dei , ca forma
ſervi . Nihil enim accipit, quod jam jam babet , o fic ,
ſo eadem eft forma Dei, o forma fervi , cum jam formam
Dei habuifei , non accepiffet formam fervi . Neque poreſt
dici, quod forma fervi fic corrupta in unione ( ita ut caro
fit converſa in divinitatem ) quia fic non accepir formam
fervi ... fic oportet dicifecundum perba Apoſtoli , quod
in Chrifto
duæ na
etiam
turæ .
poft unionem fuerunt duæ forme , ergº
Hinc dicitur in determinatione Concilii Chalcedonenfis
Con
 SÆCULI CUINTI. 23

Confitemur in noviflimis diebus Filium Dei unigenitum in

duabus naturis inconfuſe , immutabiliser , indivije , inſepa
Tabiliter agnofcengum nunquam ſublata differentia naturarum
propter un.onem , 3. p. 9. ? art d .
His adde , ex affertione de converſione carnis in divinita .
tem ,, evidenter fequi , iplam diyinitatem Chrifti in Cruce
fuifle paſſam . Quid repugnat illis verbis 1. Petri 4. Chriſto
igitur pulo in carne , et vos eadem cogifutione armamini .
Carne paſlum dixit , non divinitate . Et Paulus Apoftolus
ad Cor. 13. An experimentum quæviris ejus, qui in me lo .
quitur Chriftus ? qui non infirmatur, fed potens eft in vo
bis ? nam o ſi Crucifixus eft ex infirmitate , fed vivit ex
virtute Dei . Paſſus eft ergo Chriſtus , & mortuus , ſed ex
noftræ humanitatis infirmitate : vivit autem impaſſibilis , >

& immortalış , at ex luz divinitatis virtute .

Unde Magnus Leo in grayıſfıma Epiftola ad Flavianum
ordine decima . Salva igitur Proprietate utriuſque naturæ ,
o in unam coeunte perfonam , fufcepia eft a majeſtate bu
militas , a virtute infirmitas, ab æternitate mortalitas , e
ad refolvendum conditionis noſtre debitum , natura invio.
labilis naturæ eft unita pallibili , ut quod noftris remediis
congruebai, unus atque idem mediator Dei , o hominum
bomo Jeſus Chriftus & mori poſſet ex uno , & non mori
poffet ex altero .
Ordinatio divina aliquibus ſacrificiis , “ Orationibus
impediri poteft. #

D. Th. 1. p.9. 23. art. 8. Dicitur fuißeapinio Ægyptiorum ,

ordinationem divinam aliquobus facrificiis , o orationibus
impediri pole. Sed contra hoc eft quiboritas Sacre Scriptu.
tæ . Dicitur enim 1. Reg. 15.Purro Triumphator Ifrael non
parcet , neque pænitudine fectetur. Et Rom . 11. Dicitur ,
quod fine pænitentia ſunt dona Dei, vocatio .
Sacro frifugio Sanctus Deus, Sanétus fortis , Sanctus im .
martalis , addendum eft , qui paffus es pro nobis .
D. Th . 3. p.q. 46. art. 12. In corp. Divina națura eſt im
paffibilis . Et ad 1. Dominus , ſeu Deus glorie dicitur Cru.
cifixus, non ſecundum quod eſt Dominus gloriæ : fed fc
cundum quod erat_honio pafſibilis: Įmpium eſt igitur illud
additamentum ad Trifagium ; qui paljus es pro nobis : ut.
pote inou ns Deum efle pallam , vel totam Trinitatem Cru
ci
 in ERRORES
cilixam . Unde Petrus Fallo Theopafchitarum invexit , vel
potius inftauravit blårdhemiam . Solus Chriftus fecunda
Trinitatis perſona prò nobis omnibus ſuſtinuit Crucem ra.
tione natura pafſibilis affumpre , non autem ratione natus
ræ divine impaffibilis . Loco allegato in corp. Vide ftatim
refutatum Errorem Eutychetis , tujus Error Fullonis ap
pendix eft .
Non funt venerande Chriſti, San & torum imagines :
Vide infra Iconoclaſtàs feculo 8 .
APPENDIX AD SÆCULUM V.

*Ecundinus Manichæos S. Auguſtinom literis hortatus eſt

ad
denuo amplectendum .
At Auguſtinus librum egregium adverſus illum con
feripfit, in quo phreneticam iftius feetæ delirácioneiñ mire
depingit.
Docuit , Deum elfe mutabilem .
Convenit cum Theophronio pag. 85. & Conradio VVoffie
de quo fæculo 17.
Prædeſtinatiani problema ſunto . Alii funt qui conten
dunt, non extitiffe hoc fæculo, nec unquain alias Prede
ftinatianos , ſed eo nomine S. Auguſtini" Diſcipulos ob pre
deftinationem gratuitam , a ſemi-Pelagianis Hæreticorum
.

more & genio , qui Catholicis alicujus hæreſis notam inu

runt , ut eos fpeciofius impugnent, calumniofe fuiffe tradu
Stos . Sic Eurychiani Catholicos diſtinctas in Chrifto natu
ras propugnantes , ut Neftorianos calumniabantur. Sic Pela
glani Auguſtinum gratiæ per ſe efficacis, ſeu vietricis pao
tronum tanquam Manichæum proſcindebant.
Alii afferunt, tales revera fuiffe , & docuiſſe ; quod Deus
fitur quofdam predeftinavit ad vitam , ita alios predeftina
rit ad mortem ærernan . Quæ lane propofitio hæretica eft .
Convenit autem illa cum hac 1. Politióne Gotheſcalci .
Sicus Deus quofdam ad vitam eternam predeſtinavit , fic
etiam alios ad mortem eternan predeftinavit , cogitque
hemines interite , pag. 159.

ER,
 E RROR E S
SECULI SEX TI.

SeEvero
ver )Acephalorum
rfinem duci ( de quo fæculo præcedenti ſub
non diu licuit Antiochiæ vitiorum ſuorum exer
cere Tyrannidem . Extorriş inde per Juſtinem Imperatorem ,
Alexandriam fe recepit com Juliano ejuſdem furfuris An
riſite Halicarnaſſeo . Alexandrinæ Eccleliz præerat Timo..
theus Aferius non minimus inter Acephalus. Dum inhgnes
illi triumviri varlis de rebus inter ſe conferrent ; a Severo
Religioſus quidam ſciſcitatus eft ; utrum Chriſti Domini cor
pus corruptibile fuiflet, an corruptionis expers ? per hanc
quæſtionem , ut nobiliores volunt ſcriptores , ia controver
fiam vocabatur, corpurne Chrifti , perinde ac noftrum , de
.
fe& ibus corporalibus, ut ſunt fames , Gris , mors , vere fuil.
.

ſet fubditum ; an / pecietenus ? priorem fententiam ample.

xus eſt Severus, addens tamen Chriſtum ex neceſitare illos
Tulcepiſſe defectas; hanc vero fuftinuit Julianus Halicarnaf.
Tenſis. Uterque ſuam ſtabilire opinionem , & adverſarium
ſcriptis cæpit laceflere . Hirc binæ exortæ ſunt fectæ : qua
rum altera corruprigularum , ſea pallibilium , altera incor.
rapricolarum , feu impaſſibilium , appellata eſt. Utraque
materiam popolari ſubminiſtravit ſeditioni, quæ ad cadas
uſque, domorumque incendia exarſit .
Dum hæc Alexandriæ ferveret de paſſibili , & impalli-.
bili contentio , quælivit ex Timotheo Pralule Alexandring
Themiftius Diaconus etiam Acephalus , an Chriftus qua
homo aliqua ignoraffet? allegabat autem Themiftius hæc ver
ba Marci 13. de die illa ( extrema judicii ) nemo fcit , ne
gne Angeli in cælo , neqme Filius , niſi Pater . Timotheus
ignorantiam in Chriſto negavit. Ob reſponſum Themiftius
ab eo deficiens , & ignorantiam Chrifto adſcribere perfeve
rans Agnoitarum lectam condidit . Hi
Mirum quoque Themiſtiani
ab thore ſuo difti ſu fane eft belluany line
capite ( ita Acephalorum hæreſis nuncupata eft ) pluribus pro
diile capitibus inter fe pugnantibus.
Joannes Cognomento Philoponus , Grammaticus Ale-.
xan.
 1 26 ERRORES
xandritüs ex Eutychianorum caftris ; Tritheitas formavie .
Cum enim adverius Catholicos argumentaretur , eo tandem
vi , & confequentia difputationis abreptus eft, ut tres effe
in Trinitate naturas , ficut tres hypoſtales afereret . Sic
autem ratiociñabatpr : Si naturz duz Gint in Chriſto , fe
quitur duas effe in eodem hypoſtales : Reſponderunt Cátho
lici, id non eſſe conſequens, cym non fit idem omnino na
tura ; & hypoftaſis : alioquin gres føre in divinitate naturas ,
quemadmodum tres hiy poitaſes . Hanc legitimam elle contes
cutioriem Philoponus admiſit , & profitendumi contendit
tres elle in Trinitate natüras .

Refelluntur Errores Sæculi fexti .

Chriflus ex neceſſitate defeftar corporales ſuſcepit .
D. Th. 3: p. q.15 . art. 4. ad 1. Chriſtus propria voluntate
je paffionibus corporalibus fubjecit . Et q .14 art. 3. ad s .
Chriſtus potuiffet natutam aſſumerê abſque péria , fed vo
luit fufcipere pariam propter opus nojird redemprionis im
plendum : ideo babet bujufmodi defe &tus ( corporales ,
voluntarie eos aſſumendo .
Corpus Chrifti non fuit vere fubditum corporalibus defe.
Etibus , ut v.g. funt fames , fins , mors , o bujufmodi.
D. Th. 3. p. q. 14. art. 4. Sunt defe&tus, qui communiter in
>
omnibus hominibus inveniuntut .. ficut mors , fames , fitis ,
6 aliâ bujuſmodi. Et hos defe&tus omnes Chriſtus fufcepit .
Et art. 1. Corpus affumptum a Filio Dei humanis infirmia
fatibus , defe&tibus fubjacuic précipae propter duo. Pria
mo quidem quia ad boc Filius Dei Carne a pumpra , vee
nit' in mundum , ut pro peccato humani generis ſatisface
ret . Unus autem pro peccatis alterius fatisfacit , dum per
nam pro peccato alterius debitam in fesuſcipit . Hujuſmos
di autem defe & us corporales fcilicet mors , fames, faris,
hujufmodi funt pana procati, quod eft in mundum per
Adam introdu &tum , ſecundum illud Rom . 5. Per unům bo
minem peccatum intravit in mundum e per peccatum
mors . Unde Cbriftus propter finem fricarnationis , bujuf
.

modi penalitates in noftra natura füfcepit vice noſtra fo.

cundum illud Ifai. so : Vere languores noftros ipfe rulit .
Sem
 SÆCULI SEXTI . 127
Secundo proprer fidem Incarnationis adfruendam . Cum enim
natura humana non aliter eres nota hominibas , niſi prout
hujuſmodi corporalibus defeétibus ſubjacet , fi fine his de
fe &tibus Filius Dei humanam naturam afumpfiffet , vide.
retur non fuiße verus homio : wec veram carnem habuiſſet,
ſed Phantafticam , ut Manichæi pofuerunt. ( Hinc & Im
pallibiles a nonnullis Phantaſiaſte vocati fuor : ) E: ideo ,
ut dicitur Philipp. 2. Chriftus exinanivit femetipfum , for .
mam ſerui accipiens , in fimilitudinem hominum faftus ,
babiru indensus ut homo .
Ex fententia denique Impaffibilium , Crux & mors Chri
fti in nihilum corruerent , adeoque magnum illud redem
ptionis noftræ opus deftrueretur. Vide etiam , præter Erro
tem Manichæorum fæculo 3. Errorem 2. Saturnini , & Ba
Glid's fæculo 1 .
Chriftus at bomo penitus nefcit diem judicii, o foc iz
Chrifto fuit ignorantia .
Cum illorum Error profloxerit ex verbis illis apud Mar.
cum 1 ;. De die illa nemo fcit , neque Angeli in cælo ,
neque Filius, niſ Pater : videamus , qui illa D. T. exponat
3. p. 4. 10. art. 2.ad 1. Dicirut Chriſtus nefcire diem , obos
sam judicii, quia non faris fcire : interrogatus enim ſuo
per boc ab Apoftolis A & . 1. boc eis noluit revelare , ficus
contrario legitur Gen. 2z. Nunc cognovi , quod timeas Deuin,
id eft nunc cognofcere feci . dicitur autem Pater ſcire ,
quia hujufmodi cognitionem tradidit Filio . Unde in hoc
ipfo, quod dicitur , nifi Pater , datur intelligi quod Fie
>

lius cognoſcie non solum quantum ad divinam naruram

sed eriam quantum ad humanam : fi enim , ut Chryſoſto
mus argumentator , Homil. 72. in Matth. Chrifto hominida.
tum eft , ut ſciar, qualiter oporteatjudicare , quod eft ma
jus, multo magis datum eft ei foire, quod minus eft , fci.
licet tempus judicii.
Quod antem nulla in Chrifto etiam qua homine fuerit
ignorantia , conftat ex articolo g. quæftionis is . Sicui in
Cbrifto fuit plenitudograrie , Joann . 1. Ita in ipfo fuit ple
nitudo omnis ſoienria ... ficut autem in Cbrifto ( etiam
qua homo eft ) plenitudo gratiæ excludit fomitem peccari ,
ita pariter plenitudo fcientia excladit ignorantiam , que
ſcientia opponitur. Unde in ipfo omnes Thefauri Sapientia,
Tres
ſoientiæ funt abfconditi. Ad Col. 2 .
 128 ERRORES
Tres funt in Santiſima Trinitate natura .
D. Thomas a . p . qu. 31. art. 7. Arbanaſius dicit in
Symbolo fidei ) quod anitas in Trinitare , Trinitas in
unitate veneranda fit. Et ad 4. Cum dicimus Trimisatem
in unitare , non ponimus numerum in unitate effenria ,
quafi fic ter ana , red perſonas numeratas ponimus in uni.
tate natura .
Sed & apertiffime hoc teſtatur Scriptura 1. Joann. s . Tres
funt qui teftimonium dant in Cælo , Pater , Verkum , e
Spiritus Sanétus , hi tres unum lant.
Porro funt Authores nonnulli , qui huic inſergat feculo
Caucobabditas , Damianiſas , Tetraditas , Peqritat ,
Paulitas , quæ ſane nomina ſunt ipfo pene timenda ſono ;
ſed hæc portenta , diverſa ſunt Acephalorum capita ex Se.
veri nata cerebro monstrorum feraci.
Alii Cbriftolyrat preſenti fæculo annegant , at eos potius
in fequenti cum S. Joanne Damaſceno collocandos effe
exiſtimamus .

E RR ( RĘ S
SECULI SEPTIMI

culum hoc orbi pernicioffimam , regnante Heraclio ,

,
ex ' Arabia felici , verius ob erytum illud e ſuo finu por.
tentum infelici, Iſmaelitz cuidam diviri Mercatori vendi.
rus eft , cui nomen erat Abdemonaplis . IpG & venofas
oris , & agendi induſtria Heri rami conciliavit amorem , qui
illum Camelorum negotiationi , quam exercebat , præfecit .
Defuncto Abdemonaple , Vidoz, amori ſe infinuavit , eam. 8
que duxit uxorem . His Nuptiis locupletatus , mercaturam H

dedignatus eſt , militiamque profeſſus Principatum ambire

cæpit . Calliditate ingenii, facundia , largitionibus , prædo
nu , militumque abi devinx!! animos , eorumque ingen
temm numer um luis fignis implicuit . Tum adjutore Sergio
Monacho , qui ob Neftorianam hæreſim ab Ecclefia eje
ctus erat , & cujus beneficio Judaicarum , & Chriſtiana.
rum literarum levis aliqua in eum diſtillatat notitia , novum
re
 SÆCULI SEPTIMI . . 129

religionis monſtrum parturiit , legemque conſcripfit , &

promulgavit , quam Alcoran Arabice nuncupavit , id eft ,
volumen præceptorum . Hanc paulatim per tomos ab Ar
changelo Gabriele ad ſe delatam mentiius eſt . Colloquii
cum Archangelo confingendi occafionem præbuit morbus co
mitialis , quo interdum correptusterræ allidebatur . Me
Tenti ob id uxori perfuafit , le Prophetam inauguratum ,
& Gabrielis alloquio donatum fic affici, percelli, conſter
nari . Sparfit fabulam muliercula , Sergius impofturam ſciens
volens teſtimonio ſuo roboravit , ac inter Arabes propala
vit . His artibus a popularibus ſuis habitus eft Princeps ,
belli Dux , & Legislator; fuamque fectam longe , lateque
tum ineptæ ad verum diſcernendum plebis ſuffragio , quæ
ipfam ut Dei internuntium , & Prophetam venerabatur ,
tum armorum terrore propagavit. Contigit tamen aliquan
do , ot Erroram novitas quoſdam ab eo alienarit , ideoque
fugam arripuerit anno ſcilicet Chriſti 622. die 16. Julii fe
zla 6. quam fagam , Hegyram vacant Arabes , a qua ſuam
Epocam auſpicari folent . Cæterum cundis ad illum ,) quos
fpolioram opulentia , urbium deprædationes , fcelerumque
impunitas pelliciebant , certatim confluentibus , uſque adeg
nova , & bellatrix religie invaluit , ut vivens Mahomet uni
verſam Arabiam , Ægyptum , Paleſtinam armis ſubjugarit .
Morti proximus in urbe Mecbs, prædixit fe ab Archange
lo Gabriele tertia die reſuſcitandum ; fed cum , Gabriele
non comparente , corpus putrefceret , ad velandam ignomi
niam Omarus illius ſucceſſor magnificum ei lepulchrum ere
xit . Pendet illud ſublime in medio Templo , vi magnetica
elatom , lapidibus ornatum pretiofis. Ad illad Maometani
faltem femel in vita remotiffimis etiam Regionibus miris in
le & auſteritatibus, & fuppliciis in itinere lævientes Relie
gionis ergo peregrinari folent .
Porro hæc legis Mahometanæ fumma eft .
1. Deum unum prædicat cum Judæis , eumque univer
fi conditorem pronretur , pium , miſericordem , bono.
rum remuneratorem malorumque judicem ; ſed negat
efle Zrinum .
2. Chriſtum Filium Dei , Deumque effe inficiatur, eoſ
que incredulos vocat , qui ipſum Deo æqualem ftatuunt
Cæterum illum nuncupat Prophetarum excellentiffiсин
mum
I
 ERRORES
130
cui Deus animam fuam , vim , atque virtutem præ cæteris
tribuerit .
3. De partu Virginis multa fabulatur . Ait , ipfam juxta
palmam Chriftum peperile, propter dolores partus ani w

mo defecife, Chriftumque ex ejus utero locutum jufije pal.

mæ , ut fru & usexcuteret , quorum eju recrearetur.
4. Allerit , Judæos voluille quidem Chriftum in Crucem
agere , ſed cum eum tenuiſent , ejus tantum umbram in Crea
cem egille , ipſum vero nec in Crucem a & um fuiffe , nec
mortuum ; illum enim a Deo translatum eſſe in Colum ,
quod ei foret chariffimus : ibique interrogatum a Deo , an
je Filium Dei dixiſſet , id negale e tantummodo fo
3 >

profeflum eße . a
ſerwum Dei ifionem .

5. Circumc ex Judaic Religione acceperunt Ma

hometani : non vero octava die ipſam celebrant , ſed anno
decimo tertio , quod ea ætate circumciſas fuerit Iſmael
quo parente gloriantur .
6. Permittit Lex Mahometana Polygamiam , ſeu uxorum
pluralitatem it
.
7. Promitt , quod poft carnis refurre &tionem , fe &tatoria
bus fuis , in beatifimo Paradiſo formofiffimarum copia pucl .
barum promiſcue ad uſum fuppetet .
His lane carnis illecebris ., cum in hac vita concedens
multitudinem fæminarum , tum in futura pulcherrimarum
ulum pollicens verſutus Mahomet , plurimos irretiit , le
ctamque incredibiliter extendit . Hac de re fic D. Th. i .
contra Gent. cap. 6. Mahomet carnalium voluptatum pro
miffis, ad quorum defiderium carnalis concupifcentia infa
bat , populos illexit .
8. Ut ſuos ad bellum exſtimulet , Paradiſum non patere
affirmat, niſi fortibus , & magnanimis in prælio . Maxime 1.

vero adverſus incredulos , id eft , Chriſtianos arma vertenda

decernit . Fugientibus in bello cum eis gerendo ignem per•
petuum comminatur.
Hinc ſcaturit dirum illud >, implacabile , afperum , inex.
>

faturabile Mahometanorum in Chriftianos odium . Vitto.

riis de Republica Veneta in Morea relatis tumidi , integra
modo Europæ innumeris copiis incabant . Stragem a nobis
Deus pro lua avertat Clementia , Auctuſque ipfremcotes
elidat .
Dum
í SÆCULI SEPTIMI . 13t
Dum his vacamus; Eugenius Sabaudiæ Princeps , Ma.
gna hujus ſæculi pagina , Turcas aa urbem Petervvara
dinium memorabili prælio , Chriftianis opitulante Numi
ne , profligat, ( qua ex clade Corfuum oblidione ; Italia
metu folvitur , ) Temefuverium ex infidelium faucibus
eruit, jamque victoribus Aquilis civitati Belgradenſi , &
Turcici imminet everfioni Imperii .
Monothelitarum hæreſis etiam fub Heraclio ex inferis
erupit . Hac vero occaſione emerfit , & funeftum Eccle.
fiæ peperit incendium . Dum Heraclius , bello Perfico
.

quo Romanas Provincias a Perlis occupatas recuperarat,

feliciter perfunctus Hierapoli verſatur , ipſum officio &
gratulandi Audio comvenit Athanaſius Jacobitarum Anti
ftes . Hunc Imperator ratus fe fidei conſulere , in fpem
erexit potiundi Patriarchatus Antiocheni, fi Synodum Chal
cedonenſem ( erat enim Eutychiana lue inftetus ) ample
eti vellet . Ea compellatione alleetus Athanaſius ſe Syno
dum Calcedonenſem ſuſcipere , duaſque in Chrifto efle na
turas ſimulate dixit . Sed vafer homo viciſſim rogavit He
raclium , utrum duplex in Chriſto effet admittenda volun
tas , & operatio , an
an una dumtaxat ? Imperator Sergium
Præfulem Conſtantinopolitanım abſentem , & Cyrum Pha.
fidis Epiſcopum de propoſita quæſtione conſuluit . Perſua
d

ſerunt ambo conjurati majorum artifices Heraclio , unam

eſſe in Chriſto voluntatem , unamque a & tionem . Cæſar ve
rə tam obfirmato animo hujus fautor Hæreſis evaſit , ut
illam publico edicto , quod E &tefim vocant , tanqnam cer
tum fidei articulum omnibus prædicandam propofuerit. Cy.
rus in ſceleris præmium in locum demortui Georgii Ale
xandrini Patriarcha fufficitur : Athanafus in promiffa fe
de Antiochena collocatur . Sergius coacta fubditorum fibi
Epiſcoporum pſeudo Synodo , novam Hærefim quanto po
tuit , molimine , vi , ope , induſtria ftabili , fimolque Elte.
fim Heraclianam græcorum Prælulum ſubſcriptione robo
ratam , univerla fpectante populo, foribus Bafilicæ Sancta
Sophiæ affigi jubet . Eadeni omniâ Cyrus Alexandriæ exe
quitur . Atque his protinus turbis univerſus Oriens con
cuffus eft .
Diu protracta Hærelis, varioſque patronos adepta , nacta
eſt etiam inter alios Macarium Antiftitem Antiochenum ;
I 2 its
 132 E RRORES
ita ut tres Patriarchæ principes ad fidem evertendam con.
ſpirarent ; unus e Patriarchis defuit Sophronius Hieroſoly
mitanus Epiſcopus, qui le ut validiffimum tribus iftis re.
pagulum & voce , & nervoſiffimis fcriptis intrepide , con
Itanter , invicte objecit .
Tardem lub Conſtantino Pogonato religiofiffimo Princi
pe , ſub auſpiciis Agathonis Romani Pontificis , ad hære.
fim tam extirpandain ,> habitum eſt univerſale Concilium
Constantinopoli. Præfederunt in eo Legat: Agathonis . Hu.
jus Synodi Decret s confixa eſt Heraclii Exefes , & denni.
tum , duas in Chriſto voluntales , & a &tiones re , divi.
nam , & bumanam , vibratumque Anathema in Sergium ,
Syrum , acarium 7, alioſque, qui ſecus docuerant , aut do
Auri eflent.
Jacobus Syrus ( de quo fub finem fæculi s . ) Jacobitarum
.
Parens , dictus etiam Zanzalus Armenis primo venenum Hæ
refeos inſtillavit , illud ali foverunt ſublecut Errorum pro
pinatores; ; ſed maxime Echanius Mantacunes, ut refert Ni.
cephorus Calliſtus Hiftoriarum lib. 18.c. 53. Illo duce , Hz .
relis Armenorum hoc fæculo cæpit dilatári . Hæc certe di.
.

cenda eft porius fentina Hærelum .

Admittit ita cum Eutychete tantum unam in Chriſto
naturam ; item unam cum Monothelitis in Chriſto volun
tatem ; ut nihil dicam de adoptata Theopa (chitarum im .
pietate , ut ftatim infra patebit .
Sequentes vero Errores funt Armenis proprii .
1. Cum Novatianis ( de quibus ſupra fæculo 3. ) refpuunt
Sacramenrum Confirmationis .
2. In oblatione incruenti ſacrificii vino folum utuntur
nulla admixta aqua .
3. Annuntiutionem B. M. V. Nativitatem D. N. J. C.
ejuſdem circumcifionem , ' ac Epiphaniam , Purificationem
Dei Genitricis celebrant temporibus a ritu Ecclefia e la
sine, græce diſcrepanribus .
Tradıı vero cum pluribus aliis Michael le Fevre in ſuo
Theatro Turcico , Armenos colere Nativitatem , '& Baptiſ.
mum Chrifti 6. Januarii ob illa verba Lucæ . 3. Erar Jeſus
( dum baptizabatur ) incipiens quafi annorum triginta . .Un.
de volunt, eum preciſe natum eſſe 6. Januarii , quo die
Baptizatus est , utpote tunc incipieniem anaum trigefimum ;
pro
 SÆCULI SEPTIMI. 133
proinde qxiftimant fe conformiores eſte Scripturæ , cele
brantes fimul Nitivitatera , & Baptiſmum Chrifti 6. Ja.
nuarii . Atque hinc ( ut præſumendnm est , diverfus illa
ordo temporis in di &tis omnibus feſtivitaribus celebrandis
profluxit .
Armeni pluribus feculis aa Romana avulâ Ecclefia , eidem
unici fuere in Concilio Florentino ſub Eugenio 4. eo tem
pore , quo communi Latinorum , Græcorumque conſuetudo
confecla eft toties deſiderata inter utrofque ñdei , & reli
gionis unio . Contigit anio 1439.
.

Juvat hic ſubnectere Decretum unionis Armenorum .

Eugenius Epifcopus, ſervus fervorum Dei ,> ad perpetuam

rei memoriam .
1
Exultate Deo falutari noſtro ; jubilate Dco Jacob ,
» omnes, qui ubique cenlemini nomine Chriſtiano . Ecce
enim iterum Dominus recordatus mifericordiæ ſuæ
alium diffidii lapidem , de Ecclefia fua , auferre dignatus
sj eft , & qui facit concordiam in ſublimibus, & per quem
in terra pax eſt hominibus bonæ voluntaris , optatiſſi.
mam Armenorum unionem ſua ineffabili miſeratione
29 conceffit . Benedictus Deus , & Pater Domini noftri Je
ſu Chrifti, Pater miſericordiarum , & Deus totius cono
>

folationis, qui conſolatur nos in omni tribulatione no

ſtra . Intuens namque piiffimus Domhntas ſuam Eccle
ſiam modo ab his , qui foris ſunt , modo ab his , qui
1

23 intra non parvis agitari turbinibus , ur inter iplas

reſpirare anguſtias , & ad refiftendum fortior aſſurgere
» valeat , multis eam modis quotidie conſolari , & robora
» re dignatur.
Nonnullis deinde interjectis , fic profequitur Pontifex .
Tradimus ais ( Armenis ) diffinitionem quarti univerla.
lis Concilii Calcedonenſis de duabus naturis in unu Chris
„ fti Perfona .
Deinde diffinitionen de daabus voluntatibus , duabuf.
1

que Chrifti uperationibxs .

Ecclesiaſticorum etiam Sacramentorum veritatem pro
„ ipforum Armenotum tam præfentium , quam futurorum >

faciliori doctrina , fub hac breviffima redigimus forma ,

1 3 Nove
”
 134 ERRORES
Novæ legis ſeptem (nnt Sacramenta , videlicet Baptiſmus ,
2 & ſex reliqua notiffima. Circa Confirmationem , tantum
»
Armeni ' diffidebant ab Eccleſia ,
9 Quoad Euchariſtiæ Sacramentum ; illi ante confecratio .
nem aqua modiciſſima admiſceri debet ...decernimus au
tem , ut etiam ipfi Armeni ſe cum univerſo orbe Chri.
ſtiano conforment , eorumque Sacerdotes in calicis obla
> tione paululum aquæ vino admiſceant.
Cum vero inter alia , fit eriam cum ipſis Armenis di.
3 ). ſputarum , quibus diebus feſtivitates Annunciationis Bea.
,, tæ Mariæ Virginis, Nativitatis , & Circumciſionis D. N.
92 J. C. ac Purificationis Beatæ Mariæ Virginis celebrari
debeant , fatiſque dilucide veritas patefacta fuerit con
ſuetudine Romanæ Ecclefiæ , & omnium aliarum unie
verſaliter apud Latinos , & Græcos : ne in tantis cele .
britatibus diſpar lit Chriftianorum ritus ; unde pertur
bandæ charitatis occafio pofſit oriri ; decernimus tanquam
veritati , & rationi conſentaneum , ut juxta totius reli
» qui orbis obſervantiam , ipfi etiam Armeni feſtum An.
nunciationis Beatæ Mariæ die 25. menſis Martii , Natie
vitatis ſecundum carnem Salvatoris noftri 25. Decembris ,
Circumcifionis ejuſdem 1. Januarii , Epiphaniæ 6. Janua
rii Purificationis Dei Genitricis 2. Februarii debeant
93 ſolemniter celebrare .
His omnibus explicatis , Oratores Armenorum reſponde
runt : Nos Oratores nomine noſtro , noftrique Reverendi Pa 2
triarchæ , & omnium Armenorum , hoc faluberrimum fyno
9

dale Decretum cum omnibus ſuis diffinitionibus , præceptis ,

& ftatutis , omnemque doctrinam in ipſo deſcriptam nec
non quidquid tenet , & docet Sancta Sedes Apoſtolica , &
Romana Eccleſia , omni devotione , & obedientia accepta
mus ; ſuſcipimus , & amplectimur quidquid autem Ro
mana Ecclefia reprobat , & damnat, id nos pro reprobatis ,
& damnatis habemus . ':
Hec idee protulimus , ut nonnulli retundantur Criti
ci , qui fuftinuerunt, hæc recenſita puncta perperam illis
attribui .
Cæterum Nicephorus & hujus meminit Erroris .
Crucem , inquit , Armeni non venerantur , nifi prius ila
>

lam inftar hominis Baptizaverint , & in medio ejus unum

cla .
 SÆCULA SEPTIMI . 13 ‫پژ‬
clarum finxerint, ac facrificii Sanguine ipſam inunxerint . ,
Per clavum innuere volant , unum ex Trinitate Crucifixum
efle , id eft , divinam ejus naturam ..

Hic Error fane, feu fuperftitio quoad fixionem clavi il

lorum principiis ( cum eſſent peſte Eurychiana infecti ) con.
formis eft . Verum alia ſunt commenta , a quibuſdam Scri
.

proribus illis affricata , quibus , cum ea nec in Conciliis, nec

in Authoribus coævis , vel gravioribus repererim , duxi effe
ſuperſedendum . Quis inter alia adduci poteft, ut credat al
ſeruiſſe Armenos , quod Deus fi. Mendax ? nonne hancin
manem blaſphemiam & boni , & mali , totaque univerſitas
refellir , horret, adverſatur , deteftatur ?
Porro Armeni vix Patriæ redditi in Errores turpiſſime re
voluti funt , Græcorum cum in unione , tum in levitate , ac
inconſtantia æmulatores .
Non integræ tamen Nationi hæc nota Hærefeos , & in
conſtantiæ inurenda eft : funt & hodie plures Armeni Roma.
no-Catholici , Provinciam incolunt Noklivan ſub Regis Per
farum Dominio , Perlis , Turcis , Neſtorianis, & præſertini
falſis fratribus Armenis Hæreticis ſeu Schiſmaticis (quiom .
nibus diris illos devovent ) circumdati, etiamnum fidem il.
libatam conſervant , & propugnant ; nullo modo degeneres
a Majorum ſuprum veftigiis , qui anno 1320, a Patribus
Ordinis noftri perJoannem 22. miffis in Armeniam ( qui
& illic degunt hactenus jam a tot fæculis continuata ſerie
ſoli Armenorum Epiſcopi ) e denliffimis, miſerante Numi
ne , fuerunt eruti Errorum tenebris , & communioni reſti.
tuti Eccleſiæ . Ante unionem Majores multa, quidem a
Schifmaticis perpeffi fuerant; fed illa diffoluta , vis acrior
fraudis, & violentiæ in fideles Armenos incubuit . Tales
tamen hi machinas , dolos, perſecutiones , & mille nocen
di artes ſuſcepræ tenaçes fidei elulerunt . Virtus hæc , &
pectus pro defendenda religione noftra Heroicum innuma
ra inter pericula , & agitationes perpetuas, Modernis per
ſeverat .
Gnoſimachorum lues infaniffima de ſua ignorantia gloria
batur . Omnem . fciendam Scriptura Sacre Chriftianis ele
contrariam , vanam , sinurilem reputabat , dicens Deum
nihil aliud ab homine expetere , quam bonam a & ionem .
Ethnophrones Paganiſmum impie cum Fide noſtra prto
I firens
A
 136 ERRORES
fitentes , ftalte exiftimabant , quod becambo limui li
cet exercere . Præterea Aſtrologiæ judicariæ , divinatio-.
nibus , auguriis , ſortilegiis , aliiſque criminibus , addi.
eti erant .
Chriſtolitæ dixerunt , quod Chriftus cum sola Deitate ege
7

refurrexerit, in cælos afcenderit .

Parermeneutæ afferebant , quemlibet Scripturam Sa.
cram juxra opinionem propriam interpretari polle . Aique
hoc in praxim redigebant , Bibliis evolvendis , & expli
candis affixi .
Ejuſdein Parermeneuras modernos inter ſectarios reperire
eft . Cum enim omnes illic Sacras corrodant paginas line
diſcrimine fexus , ætatis , & ſcientiæ , pene contingit', infi
nitos quodammodo inter eos eſſe Parermeneutas .

Refelluntur Errores fæculi feptimi.

1. Error de Trinitate , fæculo 3. in Sabellio : 1. de In
carnatione , fæculo I. in Cerintho confixus eft .
3. Maria Dolores in Chriſti partu Juftinuit .
D. Th. 3. p. 4:35 . art. 6. Dolor parientis caufatur ex aper
tione meatuum , per quos proles egreditur . Chriſtus autem
egrellus eft ex claufo uiero Marris, fac nulla violentia
apertionis meatuan ibi fuit , propter hoc in illo partu
nullus fuit dolor . Sed fuit ibi maxima jucunditas, ex huc,
quod homo Deus eft natus in mundum , fecundum illud
Ifai. 35.Germinans germinabis ficut lilium , o exultabit 합
letabunda , 6 gaudens .
4. Chriſtus non eft aétus in Crucem , néc mortuus
D. Th. 3. p. 9:49. art.4. Dicitur Philipp. 2. Chriftus falius
eft obediens ufque ad mortem mortem autem Crucis . Vi .
de fæculo 1. Errorem Bafilidis , qui effutiebat , Chriftum
non fuiſſa Crucifixum , fed Simonem Cyrenæum : unde ea
dem eft in fubſtantia utriuſque blaſphemia
5. Circumcifio obfervanda eft:
D.Th. 1. 2. q. 103. art. 4. Apoftolus dicit ad Galatus 4.
Si circumcidamini , Chriſtus nihil vobis prodeft : fed nie
bil excludit fruétum Chrifti, nifi peccatum mortalo ,
gº circumcidi poft paffionem Chrifti, præfertim jam a tot
ig
 SÆCU
SECULI SEPTIMI .. 137
íæculis promulgatam , eft peccatum mortale , proinde cir:
cumcifio modo licita non eft , adeoque nec obſervanda .
Apage vero commentum de circumciſione exercenda deci
mo tertio ætaris anno . Nollo enim modo licita eft sir.
cumciſio poft paſſionem Chrifti : igitur hæc octava die
juxta ritum legis Moyfaicæ , nec animo decimo.tertio ad
>

imitationem ridiculam Iſmaelis , quo parente Maometaoi

gloriantur .
6. Licita modo eft Polygamia , fem Uxorum pluralitas .
D. Th. in fuppl. q.65 . art. 2. David , « plures alii Deo
accepriſſimi plures leguntur habuiffe uxores , unde fuit hoc
licitum in lege veteri , ut major eller multiplicatio prolis
ad cultum Dei edusanda , tunc enim culius Dei care
xali propagatione multiplicabatur , confervabatur ... ,
nunc autem poft Chrifti adventum tempus eft plenitudinis
grarie Chrifti ,3 per quam eulius Dei in omnes gentes Spia
rituali propagatione diffufus eft, ideo non eſt modo ea
dem ratio difpenfationis quoad Uxorum pluralitatem , qui
erat ante Chrifti adventum .
Accedit maxime, quod Chriftus Matth. 19. & Marci 10 .
conjugium reduxerit ad primævam fuam inftitutionem , &
naturam , fcilicet Monogamiam . Non legiftis, inquit , quia
qui fecit bominem ab initio , mafculum , o foeminam foi
cis eos? propter hoc dimittet bomo Patrem , o Marrem
adberebit uxori fuæ : non dixit uxoribus , unde modo
illicita eſt uxorum pluralitas.
7. Poft carnis refurre tionem , ſecatoribus Mahometis in
beariffimo paradiſo pulcherrimarum fæminarum copia pro
miſcue ad uſum ſuum fupperet .
D. Th. Opuſculo 6. quod explicat Symbolum ; circa illa
verba , carnis refurrectionem : dieitur Matth. 22. in refur.
rections neque nubent , neque nubentur , fed erunt ficusAn
geli Dei , unde poſt refurrectionem nullus erit vener eorum
ufus, ne quidem inter limites Matrimonii , nullum enim
tunc erit ;a fortiori non erit promiſcuus fæminarum uſus
Talemne Errorem & menti cujuſdam imprimi potuiffe , &
hactenus a tot jam evolutis fæculis , integræ infixum effe
Nationi ! adeo caligat animus , dum carnalibus immergitur;
nec inſcite dixit Auguftinus : Spargit Deus penales recitares
fuper illicitas cupiditates .
In
 138 ERRORES
In Chriſto una tantum eft voluntas, e operatio :
D. Th. 3. p. q.18. art. 1. Dominus dicit Lucæ 22. Pa.
se , vis , transfer calicem iſtum a me : verumtamen non
mea , fed tua voluntas fiat : juper quod Ambrofius dicit
> >

voluntatem fuam Chriftus ad hominem retulit , Patris ad

divinitatem .
Deinde in corp. Macarius Antiochenus Patriarcha ,
Cyrus Alexandrinus, Sergius Conftantinopolitanus ,
quidam eorum fequaces poſuerunt in Chriſto unam volunta .
tem : quamvis ponerent duas naturas in Chrifto fecundum
bypoftafim unitas , quia opinabantur, quod humana natura
in Cbrifto nunquam movebatur proprio motu , fed folum fe
Bundum quod erat mota a Divinitate ; ut patet ex Epiſto
la Synodica Agathonis Papæ . Et ideo in ſexta Synodo ( ad
quam illa fuit miſſa epiſtola ) apud Conftantinopolim celes
brata determinatum eft , oportere dici , quod in Chrifto fint
due voluntates. Ubi fic legitur; juxta quod olim Prophe
te de Chrifto , & ipfe nos erudivit , SS. PP . nobis
tradidit Symbolum duas voluntates naturales in eo
>

eye duas naturales operationes prædicamus.

Erroris vero fibras ( quæ jam inſinuari cæptæ ſunt ) hoc
modo , præfertim quoad operationem detegit Angelicus in
9. q. diſputatis , de unione Verbi Art. confiderandum
eft 7, inquit, quort. fo virtus , que eft a tionis principium ,
ab alia ſuperiori virtute moveatur , operatia ab ipfa pro
cedens , non folum ef aétio , fed etiam paffio , in quantum
ſcilicer procedit a virtute , quæ a ſuperiori movetur . Sic
Budire, 'videre , imaginari, concupiſcere, et iraſci , non
tantum ſunt actiones ; fed etiam paffiones quædam proceden.
des a motione voluntatis . Et ideo bicet in uno bomine fem
cundum diverfas potentias , videantur effe plures aftiones
Jpecie differentes ; tamen quia omnes procedunt ab una pri.
ma aftiune voluntatis , diçitur efle una actio unius homie
nis . Sicut unus artifex per multa inſtrumenta operatur ,
1

una ejus operatio diceretur. Secundam ergo hunc modum

aliqui pofuerunt , ( fcilicet Monothelitæ ) quod in Chrifto
eft una operatio , eo quod humana natura in eo divine opea
rationi ſubjicitur, ab ea movetur , es fic a &tio humare
natura in comparatione ad divinam magis babet rationem
paffionig. Vnde propter virtutem divine actionis, dicebant is
Chris
 SÆCULI SEPTIMI, 139
Chriſto unan tantum elle actionem . Sed hoc irrationabiliter
dicebatur , Virtus enim , quæ habet dominium fui a &tus
fcilicet voluntas, fic movetur a ſuperiori, fcilicet a Deo ,
quod non folum agitur, fed etiam agit , motus ergo buma
ne voluntatis in Chrifto , aétio eft , non folum paffio )

alioquin fecundum humanam naturam mereri non potuiſſet.

Proinde neceffe eft , quod fint duæ a &tiones in Chrifto , di .
vina , ego bumana .
Confirmatur veritas Catholica 3. p. loco præcitato. Ubi ,
cum S. Doctor fibi objeciffet : Inſtrumentum non movetur
propria voluntate , ſed voluntate moventis ; ergo natura hu.
mana non movebatur propria voluntate , led divina , utpote
Divinitatis inſtrumentum , ſic reſpondet ad 2. Proprium eft
inſtrumenti,9 quod moveatur a principali agente diverſi.
mode tamen , ſecundum proprietatem naturæ ipfius . Nam
inftrumentum inanimatum , ficut fecuris , aut ferra , move.
iur ab Artifice per folum motum corpuralem . Inſtrumentum
vero animatum anima fenfibili , per appetitum fenfitivum :
ficut equus < sellore . Inſtrumentum vero animatum anima
rationali , movetur per voluntatem ejus . Sic ergo bosmana
>

natura in Chrifto fuit inſtrumentum Divinitatis , ut move.

>

retur per propriam voluntatem . Præſertim cum Filius Dei

alumpſerit naturam humanam perf.Etam . Ad perfectionem
autem bumanæ naturæ pertinet voluntas , quæ eft naturalis
ejus poteftas . Proinde neceffe eft dicere , quod in Chrifto
fint duæ voluntases : ſcilicet non folum divina, ſed & hue
>

mana . In corp.
Aliis rationibus fuperſedeo . Has videre eft locis præalle.
gatis, præcipue articulo de unione Verhi .
Prætermillis Erroribus illico in Monothelitis , & Eutyche
te ( ſeculo s . ) & fupra ſæculo g . in Novato proſcriptis ,
C

ad particulares deſcendimus.
1, In oblatione incruensi ſacrificii , vino minime aqua
admifcenda eft .
D. Th. 3. p . 9. 74. art. 5. Vino, quod offertur in hos
Sacramento , debet aqua mifceri. Primo quidem propter in.,
ftitutionem : creditur enim , quod Dominus hac Sacramentum
inftituerit in vino aqua permixto fecundum morem illius
terre . Unde O Proverb . 9. Dicitur, bibite virum , quod 9

mifcui vobis . Secundo, quia hoc convenit repræſentationi domsa

nica
 146 ERROR ÉS
nicæ paffionis . Unde dixit Alexander Papa, non debet in
Calice Dumini aut vinum solum , aut aqua fola offerri
fed utrumque permixtum : quia ex latere ejus utramque in
paffione fua profuiſte legitur : Tertio, quia hoc convenit ad
fignificandum effectum hujus Sacramenti, qui eſt unio populi
e

Chrißianiad Chriftum : dicit Julius Papa: videmusin aqua

populum inrelligi, in vino verooftendi Sanguinem Chrifti :
ergo cum in calice vino aqua miſcetur , Cbrifto populus adue
natur. Hactenus Doctor Angelicus , vel ipſum potius Con
ciliam Florentinum in Decreto unionis , quod hæc D. Th.
verba Gibi adoptavit . Unde perſpicuum eft, quanta fit ejus .
in Eccleſia Authoritas . Pergit deinde Florentina Synodus . 0

Cum ergo , inquit , tam San &ta Romana Ecclefia , quam

veliqua omnes Latinorum , Grecorumque Ecclefia ab initio
nafcentis Ecclefiæ , fic fervaverint , modo fervent , in-.
conveniens admodum videtur at alia quævis Regio ab hac
univerſali, o rationabili difcrepet obfervantia . Decerni
mus igitar, ui etiam ipſi Armeni ... Sacerdotes in calicis
oblatione paululum aquie vino admiſceans.
2. Annuntiatio B. M. V. Nativitas D. N. ). Ĉ , ejus
dem Circumciſso , ac Epiphaniæ , Purificatio. Dei Genitria
eis , poſſunt celebrari temporibus a ritu Ecclefie Latinæ
Grece diſcrepantibus .
D. Th. 2. 3. 4. 10. 12. Ecclefie confuetudine ( ut etiain
Florentinum declarat.Concilium ] ſemper eft in omnibus
memulanda : proinde præfatæ feſtivitates celebrandæ ſunt
temporibus ab EccleGa præfixis . Illa vero verba Lucæ 3 .
Erat Jefus į dum Baptizabatur , 1 incipiens quafi annorum
triginta , ( quæ fupra ad hunc Errorem tertium expendi
mus] non funt fic mathematico accipienda , quaſi eo die,
quo Baptizatus eſt, præciſe , feu ftridte incæperit annum tri
gefimum , fed intelligenda funt juxta interpretationem
mentem Ecclefiæ , quæ præfata verba non mathematice ,
ſed moraliter accipit , fuftinens Chriſtum non rigoroſe die
primo anni trigeſimi , fed aliquot diebus poft inchoatio
nem anni trigefimi, fuiſfe baptizatum : proinde Nativitas ,
& Baptiſmus Chrifti non funt fimul colendi 6. Januarii
ſeu in Feſto Epiphaniæ , ſed temporibus ab Ecclefia del
gnatis. Interpretatig , mens, conſuetudo Eccleliæ ſemper eft
in omnibus æmulanda .
Scient,
 SÆCULI SEPTIMI . 14Y
Scientia Scripture Sacræ Chriftiano inutilis eft , Deus
enim nibil aliud ab homine exigit, quam bonam actionem .
D. Th. 1. p. q. 1. art, 1. Dicitur 3. ad Timoth. 3. omnis Scri.
prura divinitus inſpirara utilis eft ad docendum , ad argu.
enaum , ad corripiendum , ad erudiendum in juftitia , MO
perfe&tus fit bomo Dei , ad omne opus bonum inftru & us :
ande & ftudere Scripturæ Sacræ , cum & ftudium illud lee
Etorem virtutes doceat, actio bona eſt .
Licet exercere fimul Paganiſmum cum Fide noftra .
D. Th . 2. 2. qu. 119. art. 4. Dicitur Ecclefiaftici 7. noli
velle mentiri omne mendacium ; mentitur autem , & fibi
contradicit , qui fimul profitetur Paganiſmum cum Fide na .
ftra ; qua Paganus enim plures Dees colit , qua Chriftianus
plures Deos non colit . Non licet igitur Paganiſmum exer
cere cum Fide noltra : Que focictas lucis ad tenebras ? qua
conventio Chrifti ad Belial ? 2. ad Cor. 6.
At nonne licet exterius Idola colere , dummodo quis 6 .
dem in mente conſerver ?
Hunc fane reor fuifle Errorem Ethnophronum , ( aperta
3

enim Idololatriæ , - & Chriſtianiſmi profeffio de fe ruit , ) fed

& hanc evaſionem , & Ethnophrones tacito nomine refellit
Doctor Angelicus 2. 2. q.94. art. 2. Quidam Heretici aften
ruerunt non effe periculoſum , ſi quis exterius Idola colar ,
dun tamen fitem in mente ſerver : Jed hoc apparet mani.
fefte falſum . Nam cum exterior cultus fit fignum interio
ris culrus : ficus eft perniciofum mendacium , fi quis verbis
aferat contrarium ejus, quod per veram fidem tenet in cor .
de: ita etiam eft perniciofa falfitas , ſi quis exteriorem
culium exhibeat alicui contra id , quod fentit in mente .
Unde Auguftin. dicit contra Senecam libro 6. de Civitate
Dei , quod eo damnabilius colebat Idola , que illa , que
mendaciter agebut, fic ageret , eum populus veraciter
agere exiftimaret . Vide Helcefeitas , quibuſcum hæc aller
To confpirat fæculo 2.
Cbriftus cum fola Deitate & refurrexit , et in cælos
afcendit.
D. Thom . 3.p.9.54. art.I.Dicitur Lucæultimo , quod 1

Chrifio Diſcipulis poft refurre&tionem apparente , illi contuan

bari , o conterriti exiftimabantfe Spiritum videre, quibus
Cbriftus dicit >, palpare , es videre , quia Spiritus carnem
& olla
 142 ERRORES
& olla non habet, ficut me videris habere ; itaque Chris
ftus cum carne fua, feu corpore , & non cum fola Deitate
( licet reſurrectio Deitati adicribenda fit ) reſurrexit. ,
Deinde ; fi Chriſtus line carne reſurrexit, quis fuit ille ,
quem in medio Difcipulorum ( Joan. 2. ) conſtitutum Tho
mas tetigir ? cujus erant illæ manuum cicatrices ? cujus. la
teris vulnera, qua Thomæ oftendit , & palpanda præbuit ?
Divinitas enim nec oculis videri poterat , nec tangi manis
bus , nec habere cicatrices .
Quod vero cum Corpore in Cælum aſcenderit, & non
cum ſola Deitate , patet clariſſime ex Actorum 1. Tum ex
illis verbis , videntibus illis , elevatus eft ; Divinitas enim
nequit cerni eculis ; tum ex ſequentibus: bic Jefus, qui af
fumptus eft a vobis in Calum , fic veniet , quemadmodum
vidiftis eum euntem in Cælum , Veniet autem judicaturus
in forma humana , proindeque & in illa Colos aſcendit.
Quilibet Scripturam Sacram juxta propriam opinionem
interpretari poteft .
D. Th. 2. 6. p. q. 1921. art. 3. Dicitur 2. Petri 1. oma
his prophetia Scripture propria interpretatione non fit. Spa
ctat ad Ecclefiam , quæ eft columna , firmamentum veria
tatis . I. ad Timoth. 3. non ad privatum quemlibet homi
nem , judicare de vero ſenſu Sanctarum Scripturarum .
Sane quam gravis eſt temeritas indiſcriminatim allumere
provinciam Sacros interpretandi codices ? nonne illi permul
iis funt involuti obſcuritatibus? nonne arcana , ænigmata ,
oracula , myfteria abſcondita a fæculis in Deo ; nonne plu
rima intellectu difficillima continent ? id teſtantur & Diſci.
poli euntes in Emaus , qui non intelligebant Scripturam ,
nifi eam Chriſtus interpretaretur Lucæ . 24. & Eunuchus
Reginæ Æthiopum , qui rogatus a Philippo, an intelligeret
Ifaiam Prophetam , quem legebat, refpondit . Ac. 8. Quo
modo pofum , fi non aliquis oftenderit mihi ? Princeps que .
que Apoftolorum in fua pofteriori Epiſtola c. 3 : differens
de Epiſtolis Paulinis fic ait: In quibus funt quædam diffi
cilia intellectu, que indo&ti, « inftabiles depravant ; ficut
O cateras Scripturas ad ſuam ipforum perditionem .
Hæc cum ita fint, cur promiſcua Scripturæ lectio vulga
zibus , agricolis , cæmentariis , mulierculis apud Sectarios
( qui hodierni Parermeneutæ ) etfuſs habenis conceditur ?
non.
 SÆCULI SEPTIMI . 143
nonne illic in una familia ſcrutandis Bibliis devota tanta
crebro cernitur opinionum differentia , ut implacabilis belli
civilis fpeciem præ le ferre videatur ? profecto , ut tollatur
effrænis diverfa opipandi pruritus , ipſa ratio dictaret, rele
candam eſſe lectionem Scripturæ in verſione vernacula . Con
fiderarunt & ipfi paffim Acatholicorum miniftri feraces, &
infelices fequelas ex præfata lectione profluentes : animadver
terunt Anabaptiſtas, Socinianos , Mennoniſtas, alioſque ita
nebriones , quos ipſi æque , as nos damnant , ex tali fonte
pradiiffe , imo quotidie experiuntur malum longius ferpere ,
& tot ferme nalci ſectas , quot funt capita, Quid agent
igitur ? fontem illum libenter obftruerent, fed verentur tor
rentem populi ftatim ad præceptam a reformationis fundato.
ribus Scripturæ lectionem provocaturi , hæc Sectarii vel fa
tentur inter ſe , vel muffitant in cordibus ſuis ,7 vel hæc ina
vitis licet , & reluctantibus pectoribus veritas exterqueat ,
necefle eft .
Juſta proinde, & prudens fuit lex Ecclefiæ , quæ prohi
buit paffim lectirationem Bibliorum in lingua vulgari . Cui
liber nota eft quinta illa regula Indicis Concilii Tridentini .
Cum experimento manifeftum fit, f Sacra Biblia vulgari
lingua paffim fine diſcrimine permittantur, plus inde ob
bominum temeritaten detrimenti quam utilitatis oriri , bac
in parte judicio Epifcopi, aut Inquiſicoris ftetur , ut cum
confilio Parocbi , vel confeffarii , Bibliorum a Catholicis
authoribus verforum lectionem in lingua vulgari iis conce
dere poffint , quos intellexerint ex hujufmodi lectione non
damnum , fed fidei, atque pietatis incrementum capere pof
fe ; qui autem abſque iali facultate ca legere , aut habere
præſumpſerit, nifi Bibliis Ordinario redditis , peccatorum
abfolutionem percipere non poffit. Neque in hoc crudelitatis
arguenda eſt Eccleſia , ſed pia Mater cenſenda , utpote con
fulens infirmæ Pugllorum conſcientiæ , & occafionem rele
cars Erroris . Nonne enim , fi irrefragabilia Sanctorum Pa
trum expendantur teftimonia , omnes paffim ex Scriptura
male intellecta pullularunt.Hæreſes ?
Huc maxime ſpectant ea , quæ D. Thomas adducit I ,
2. q. 101. art. 2. ad 1. Dicendum , quod divina non funt 1

revelando bominibus , nifi fecundum eorum capacitatem

alioquin daretur eis præcipisii materia dum conte .
nine .
 144 ERRORES
mwerent . aut ſiniſtre interpretarentur ea 5, qua capere non
poſſunt.
At nonne jam cellavit , inquies , faltem in hoc noftro
Belgio regula 4. Indicis ?
Minime vero : non recenfeo , & antiqua , & nova Anti .
>

fitum noftrorum ſtatuta obſervationem iltius regulæ præci.

pienria . Adverſantium ora obſtruantur necelle eſt per re
•

centiffimam Conſtitutionem Clementis XI, feliciter regnan

tis , quz famoſas centum inter Propofitiones & unam , banc
etiam vaticano fulmine feriit , le &tio Scripturæ Sacre eft pro
omnibus . Roma refcripta venerunt , ( hoc cum Auguſtino
repetimus ) caufa finita eft . DeGinant nonnulli varias tum
hujus, tum aliarum propofitionum explicationes diffemina
re : deſinant Romano obftrepere oraculo ; definant vires
omnes , ftudium , induftriam , opem , machinas harum de
fenſioni conſecrare : Roma intonuit . Iis omnis terminata
& dirempta eft .
Fuerint olim Paula , Marcelle , Fabiola , Demetriades,
aliæque viragines in lectione Bibliorum affidua ( id quod
P. Queſnel potiffimum urget dans la fixieme memoire con .
tre la Conſtituțion ; ) fuerit praxis diverſa priſcis illis tem .
poribus : alia modo eft Ecclefiæ , quæ ſe circumftantiis
temporum anguſtiis , ſubditorum imbecillitati , pronis in
ſcandalum , & Errores animis accommodat , conluetudo
Eccleſia non minus bodio , quam heri eft columna, o for
mamentum veritatis . Vide Opuſculum noftrum in propo
damnatas , p. 268. & feqq.
>

APPENDIX AD SÆCULUM VII .

vitam Religiofam profitebantur & in omni

HEEicetæ
bus Ecclefiae authoritatem reverebantur
rentur
niſi quod
Dei ſe laudibus præclare defungi opina , G una cum
Sanctimonialium turmis ., Choreis , tripudiiſque vacarent .
Que in re imitari ſe gloriabantur inftitutum tunc a
Moyſe Chorum . cum in mari rubro Ægyptios Audus
oppreffit .
Imitatio ridicula , nec a peccari exempta periculo , Quo
ties ss. Patres tripudium cum diſpari fexu non appel
larunt contram Diaboli ?
Cha .
 SECULI SEPTIMI ..
145
Chazinzarii Armenorum hæreticorum proles a voce Gbazus -
vernacula eorum lingua Crucem denotanie nomen hauferuni .
Naliam enim, præter Crucem , venerabantur imaginem .
Reducuntur ad ' Iconuclaftas pag. 159.
Thnetopſychitæ animas hominum una cum corporibus in
ftar pecudum interire ( cui errori ipſum nomen apte reſpunder)
fabulabantur . (
Vide Arabicos pag . 53 .
Theocatagnoftæ , id eſt in Delm blaſphemi fic nominati
ſunt , quod quædam , quæ a Deo facta , vel dicta fuerunt in
facris literis, reprehenderent.
Non ita remóri Tuot a Florino pag . 31 .
Lamperiani ( 2 Lampetio quodam ) vora condemnabant
Monaftica ,
Illum errorem poft 700. annos redintegrarunt VDicleffi.
fle, pig. 268 .
ERROR E S
SÆCULI OCTAVI .
Gonyclitæ genuflexionem in fundendis precibus con
A
bant,
:
demnabant . Hinc dum orabant , genuflectere nole.
femper ftantes precabantur.
ſed
Iconoclaſtarum Hærefis , cujus Author Xenaias Perla .,
Hierapolitanas Epifcopus , de quo fub calcem ſæculi quinti ,
anno 723. a Judæis inftaurata eft .. Judæorum illorum 3
qui
tam atroci in fuperos bello facem fubminiftrarunt, Dux fuit
Saradtaphechys , veneficus , ac præftigiator infignis . Is , ut
conceptum jam diu adverſus Chriftianos odium aliquando
exſaturaret, Ezidum Arabum Regem , cujus leviffimum eſ.
ſe notat ingenium , convenit : vaticinandi illi artem oſten
tat , diuturnum ei fpondet imperium , li ex Chriſtianorum
remplis, totiufque regni fui finibus Chrifti fanctorum elis
miner imagines". Præltigiatori auſcultavit Princeps impru
dentiffimus. E veſtigio imagines omnes live in templo , fic
ve in foro eflent , revelli, ac perfringi jubet . Cumque im
perata exequi nollent Chriftiani fatellites , ea Hebræi , &
Arabes alacriter perfecere. Cæterum fallax vaticinium nulli
magis , quam vel vaticinanti , vel obſequenti fuit exitio :
Nam & Rex ipſe poß feſquiannum interiit, & Vulidus eju
K Fi
 146 ERROR ES
Filius , ac hæres Hebræum vatem
. ut Patris interfectorem

de medio fuftulit .
Dum hæc geruntur, Leo , dictus antea Conon obſcuro in
Iſauria genere natus , fed militaribus ſuffragiis imperio ad
motus , meditatum diu fcelus explicat ; bellumque implaca
bile facris indicit Iconibus . Ad id porro ſe obſtrictum eſſe
vi facramenti exiſtimavit . Duobus enim Judæis ei , dum
gregarium' ageret militem , imperium prædicentibus , ſed
exigentibus juramentum , quod tunc imagines demoliretur ,
illud impie præſtiterat . Leoni calcar addidit Conftantinus
.

ignobilis oppidi in Pamphylia Epiſcopus ; ob enormia cri

mina a civibus ſede ſua deturbatus . Acceſſit quidam Beo
zeris , qui ex Chriftianis ortus parentibus , cum captivus in
Syriam eſſet abductus , ex Arabom conſortio Mahometanis
fuperftitionibus imbutus erat . Hic libertate donatus cum
9

ad Romanorum ditiones rediiſſet , primo familiariter egit

cum Conftantino , deinde fe in gratiam Imperatoris penitus
inſinuavit . Utriuſque fuafionibus inflammatus Leo , qui de
ſe aliunde ad omnia properans flagitia , in criminum ver
ticem enitebatur, totum animi impetum in ' everſionem ef
fundit imaginum : eas non ex templis tantum , & privatis
edibus dejicit , & abradit , ſed etiam pervetuftæ , magnæque
Religionis ftatuam Salvatoris Domini noſtri Jeſu Chrifti ,
quæ ad æneam urbis portam in excelſo , illuftrique loco
diu fteterat, vi , ferroque convellit , comminuit , conterit ,
Percellitur tam triſti ſpectaculo civitas ; undique ad arma
concurritur. Regii diſcerpantur apparitores , & adminiſtri :
fremit Imperator , accepta injuria , & natura ferox , ac
truculentus ferinam exardeſeit in rabiem ; publico ediéto
amnem imaginum cultum abrogat ; earum cultoribus in.
terdicit aqua , & igne ; alios in exilium relegat, aliis ma
nus abſcindit , alios crudeliter jugulat , totam denique Rem
publicam velut immaniflimus vere Leo lacerat , & cruen
tat : Duodecim deinde aggreditur imperialis Collegii Pro
feſſores , viros pietate , ac rerum divinarum ſcientia con
>

fpicuos, & fine quorum confilio quidquam agere præceden

tes Imperatorės nefas duxerunt . Hos cum in fuorum Er
rorum fentinam pertrahere non poffet , ſed acerrinos expe
9

riretur adverſarios una cum inſtructa Bibliotheca noctu im

perat concremari . Sanctorum præterea opem deridere ;
los
 SECULI OCTAVI . 147
loculos perfuite , Reliquias fæjare , Sacratos cineres ini
aerem , phareas, mare projicere , nec hoinines , nec Deum ves
1

reri . Ederatum Leonem filtere conatus est Germanus Pa

triarcha Conſtantinopolitanus , cujus exiniam ſanctitatem ,
venerandam čanitiem 2 & fingularem in paſcendis , in
ftruendis , conſervandis ovibus v gilentiam colebant univerſi .
Proponit , & exponit Imperatori Ecclelæ in colendis lco.
nibus deductam ab Apoftolis uſque confuetudinem ; ſolem
nia , quæ emiſerat , promiſſa de non convellendis Ecclefiæ
titibus , duin Imperator inauguratus eft, revocat in memo .
tiam ; iplum per facra omnia obtellatur , ut a Sanctarum de
Giftar violatiorie imaginum . Excanduit impotens fu : Imperi .
for , indictaque ei alapa , Antiftitem Regia expulit . N ciræ
Tiraiun ſatis ; illum impietati ſaæ ſubſcribere renưentem
ſolio dejecit Conſtantinopolitano , ac ini ſedem intrufe Ana
Stafium ejuſdem Hærefeos propugnatorem . Nec Joanni pe
o

percit Damaſceno, humanarum , divinarumque rerum eru

ditione fiorentiffimo ; qui curic in aula verlans Hiliam Sa
tacenorum Principis, ipli a . Confiliis primarium , & Da .
maſci præfe& tus , fidem ſcriptis adverfus naſcentem hæreſim
folidiffimis tuebatur . Ipſum itaque pravis artibus perdere
decrevit . Quadam ſcilicet epiſtola illius intercepta , aliam
characteribus perfimilem a fcribis exarari juffit peritiffimis ,
quæ tanquam ad ipſum Leonem fcripta illum ad regiam
urbem Damaſcum oppugnandam invitaret , deditionem si
ſpondens . Hanc ad Saracenorum Ducem tranſmiſie ut ip 9

lum in Joannem, velut in proditorem Patriæ , & reum

Majeſtatis accenderet . Nec inanis fuit impii Leonis cona
tus . Dum enim vocato Joanni Epiftolam objecit , proditio .
nemque exprobravit , is lecta Epiſtola , literarum formas
ſuis quidem fimiles eſſe reſpondit , le veto neque epiſtolam
illam exarafle , neque machinationem in ea contentam un
quam ſibi in mentem incidiile , congeftatus eft . Juſtam pura
>

gationem audire noluit Princeps Barbarus : illi confeqturi

dextram amputari juſſie , quam tamen eodem i quo abicir
ſa eft , die ei reſtiruit Clementiſumaa Dei Mater , ad cujus
ille imaginem velut ad facram anchoram , piis futbus , &
ſupplici fide confugerat. Felix vulnus, quod a Maria curari
debuit. Tandem Leo diris aff etatus torminibus inter ango
res , & ejulatus impiam exhalat animam .
K 2 Leo.

1
 148 E RRORES
1 : 00:s' imperio , & impietati fucceffit ejus Filius Conflan
sinies , diétus Copronymus, quod Sacros fonres ventrisonere
in B pofmo coolpurveflet. Ad hoc attonitus Patriarcha Gere
manes prædixerit Rempublicam , & Ecclefiam ejus aliquan
do flgtiis polluendam . Prædictionem comprobavit eventus.
Nam fi Augellis ' Leo, ſcorpionibus cecidit Ecclefiam Copro
rymus , homo natus ad eradicandam omnem , quantum in
ipro fuit, Religionem . Ut ſui principatus initia bonis vide
jicet aufpiciis confecraret , generali farim vetuit edicto , ne
quis aut eos, qui vitæ Sanctimonia excelluerunt , Divos apo
pullaret, aut corum Reliquias veneraretur , auttanquam Pa >>
fronos , ac advocatos imploraret , quod illos nihil nobis pro
deffe pofle eftatiret , ne Deiparam quidem Virginem , quam
nec fic quidem voluit nominari. Quin etiam fumptis ali.
quando loculis auro plenis , ex iis , qui aderant , ſciſcitatus
>

eſt, quanti eos æftimarent , reſponderunt : magni ; vacuos

deinde eoſdem oftendit percontatus , quanti eos licerentur ;
cumque refponfum effet, nibil : ita, inquit , Maria quoque ,
dum Chriftum geftavis utero, in honore fuit , poftquam vero
eum peperit , nibilo reliquis mulieribus præftantior ef . O
execrandam blaſphemiam ! Hanc cives impietatem graviſſime
ferentes Artabaſdum Curopolatem Copronymi affinem e le
roris conjugio , Imperatorem defignant, Bezerem tot malo.
rum machinatorem interimunt, Copronymum convitiis pro
fciffum exuunt imperio. Curopolates urbem ingreffus mox S2
cras imagines reftituit , quo facto populum demeritus eſt
Verum breviſſima fuit de Tyranni exauctoratione, & redin
tegrato imaginum cultu lætitia ; coacto enim exercitu , Ar
tabaſdum fudio Copronymus; eoque cum Filiis trucidato
imperio line æmulo potitus eft : quo ex tempore bellum ad.
verſus Sanctorum etfigies, earumque cultores renovavit ar
dentius. Impium namque Concilium trecentorum triginta &
oct Epiſcoporum , qui a fide defecerant , convocavit Con
Nantinopolim , ut Sacras imagines authoritate , & decreto
Ecclefie aboleviffe videretur". Horum Epiſcoporum facile
Principes erant Theodofius Epheli, & Paſtillas Pergæ in Pam .
prilia Antiftites. Hi nemine e Catholicis vocato Præſulibus ;
Romano Pontifice , feu ejuſdem Legato , Alexandrino , An
tacheno , & Hierofolymitano Patriarchis ablenubus , & ne
quidem invitatis , aut conſultis , a decima die Februarn u.
que
 ŚCULI OCTAVI. 140
que ad cervam Anguit: anai 75+.pſeudo-Synodum pror ga:
rani . in ea diélum fuit anathina imaginaın cultores , 7

20 defenſoribus, præfertim Germano Constantinopolitan in

tea Patriarchæ , & Joanni Damafceno . Ei re peracta , Co
pronymus ad fuæ Synodi ſubſcriptionem Presbyteros, acMo
nachos univerſos adigere conatus eſt . Verum reduint eorum
optimus quiſque, nec illi Conſtantini yrannidem timuere
jam jam ſuis cervicibus imminentem , fed labentibus animis
excepere oblatam fibi facultatem bibendi calicem Domini ,
& lavandi ftolas fuas in fanguine agni . Delevierunt in de
fenſores imaginem carceres , flagra , lapides , gladii , ignes,
rotæ , fed fruſtra : nullis enim ſuppliciis a cultu imaginum
Clerus vterque avelli potuit . Tardem novus Julianusa Mia
ria profligatus, ut vetus a Chrifto in expeditione Bulga
rica ' igne interno conflagrans , cum exclamartl le vivann
cremari propter Mariam Deiparam , cruciatibus æternis ani
ram tradidit .
Leo Porphyrogenitus dira etiam bella Iinagipum caufa gef
fit in Orthodoxos, donec anno quinto imperii , ſaciilegio cu
mulavit priora crimina : coronana enim inſignem e Sardtæ
Sophiæ raptam capiti cum applicuilt, carbunculis igneis e
capite tumeſcentibus, acerbiffimos inter dolores periit.
Tandem ſub Conſtantido eriam l'orphyrogenito Leonis
Filio , curante Irene Matre Religionis amore incenſa , con
vncita eſt ſecunda Synodus generalis Nicæna ( alias Synodus
ſeptima ) in qua Adriano 1. Pontifice Maximo illic per e
gatos præſidente, & præfentibus 350. Epiſcopis , cultus ima
ginum inſtauratus eft ; vibratum Anathema in eos, qui di
cunt , Quod Chriftiani ad Iconas , veluti ad Idola acee.
dant , pſeudo-Synodus damnata , &
& pax Ecclefiæ reftituta
eft, Deo per infirmam mulierem trium Imperatorunn Hz
reſim convellente .
Chriſtianocategori latine accufatores Chriftianoram didi
ſunt, quod ipſorum cauſa Chriftiani ab adverſariis diceren
3

tur idolorum cultores , quafi ui Deos imagines colerent, f

cut & eandem hodie calumniam a Sectariis Catholici pa
tiuntur .
Hoc etiam fæculo infignés duo emerſerunt impolinres
Adalbertus Gallus , & Clemens Scotus pleudo- Epiſcopi .
Adalbertus Sacerdotium luxuria com maculars, ac publicis
K 3 Te
 $ 50 ERRORES
reliétis Ecclefiis, Cruces , & Oratoriola in campis ubique
statuens fallis fignis populum ludificabat, fibique fanctitatem
ac fecretorum cordium fcientiam vendicans , fuo quoque no.
inine Eccleſias conſecrabar . Eo ufque prorupit , ut & ca
pillos fuos, & ungulas pro Reliquiis circumferendos , Thono.
randoſque omnibus traderet . Multa deinde de mirabili fuo
ortu mentitus eft , & Epiftolam ineptiffinam velur Jeſu
Chrifti divulgavit : illam vero finxit a Cælo in civitatem
Jeruſalem cecidifl: & per Archangelum Michaelem inven
tam aliis innotuiſle . Ignotorum denique Angelorum nomi
na invocans Dæmones in ſui patrocinium implorabat .
Clemens facros canones , expofitiones SS. PP. & Decreta
Synodalia reſpuebat: fed & impudicitiam cum Sacerdotio
conjungens affirmabat ſe poft duos Filios ex adulterio ſuſce.
ptos, licite poſſe eſſe legis Chriftianæ Epifcop.
Hus vero vitæ facinorofiffimæ adjunxit Errores .
1. In nova lege poteft frater defunéti fratris uxorem fibi
in matrimonio jungere .
2. Dominus Jeſus Chriſtus defcendens ad inferos , pios,
e impios fimul inde eduxit ,
Felix natione Hifpanus , Urgellæ , quæ civitas eſt in Pi
renæi monțis jugo fita , Antiſtes ab Elipando Archiepiſco
po Toletano confultus, quid de humana Chrifti Servatoris
natura ſentiendum foret : utrum qua homo eft, proprius ,
an adoptivus Dei Filius dicendus eſſet? adverſus antiquam
Ecclefiæ Catholicæ doctrinam adopsiyum eſſe non folum al
feruit , ſed etiam ſcriptis ad præfatum Præfulem libris , pra
vun dogma, N.ſtorianiſmum novis fucis obfitum renovans
omni, qua potuit, contentione animi propugnavit. Ambo
Antiſtites varias Provincias feterrimo Erroris fui veneno in.
fecerunt : Elipandus Alturįam , & Galæciam ; Felix Septi
maniam : Gail vero & Germani virus Gbi propinarum die
vina virtute eliferunt. Porro Felix , inkar Prothei varias
formas induit . Cum enim Hæreſim in Concilio Ratiſpo
nenli anno 792 ejuraſſet, fopitos hærefis cineres Elipan .
do ſtimulante fufcitavit. Poftea vero Aquiſgrani, præſente
9

etiam Imperatore Carolo Magno , erroris convictus, veram

fidem confeßus eſt , & ad Ecclefiæ unitatem ferio reperti
viſus : at reperta quædam poft ejus obitum fchedula ingens
de illius converſione dubium pofteris impreſſit. Elipandas
per
 TÁCULI OCTAVI . 151
parvicaciffimus ſenex diu veritati reluctatus eft ; fed ipfi
tandem , miſerante Dei gratia , emollitus ceſfit, & Romanz
ſe acquieſcere definitioni profeſſus, in Ecclefiæ gremio, ut
communior fert opinio , occubuit .
Eorum error, jam antea in Neftorio per Ephefinos Pa
tres confixus , denuo proſcriptus eſt a trecentis circiter Epi
fcopis Francofurti ad Menum Fluvium in Germania , ex
univerſa Italia , Gallia , Germania , & Britannia co !leftis.
Unde Concilium illud Francofurtenfe tum ob numerum An
tiſtitum , tum ob preſentiam Legatorum fedis Apoftolicæ ,
illi nomine Adriani 1. Præſidentium Generale quodammo
do appellari poteft .
Refelluntur Errores Sæculi octavi .
Non valet genuflexio, dum preces fundimus .
D. Th. 2. 2. q. 84. a. 2. ad 2. Genuflectimus orando,
noftram infirmitatem deſignantes in ordine ad Deum . Non
ne etiam Dominus Lucæ 22. pofitis genibus orabat ?
Non licet colore Cbrifti Sandlorum imagines.
D. Th. in 3. dift. 9. 1. art. 2. quæſtiuncula 2. ad 3 :
Apoftoli multa tradiderunt , ( ftandum vero et Traditio .
nibus juxta illud Apoftoli 2. ad Theſſal. 2. State , to.
nete Traditiones , quas didiciftis, live perfermonem , fiveper
epiftolam noftram ) inter que tradita unum eft de ufu imagi
num . Fuit autem triplex ratio inſtitutionis imaginum in
Ecclefia . Primo ad inftruétionem rudium , qui eis quali
quibufdam libris edoceatur. Secundo , ut Incarnationis my.
Aterium , O Sanctorum exempla magis in memoria effent ; dum
quotidie oculis repreſentantur. Tertio ad excitandum devam
rionis affe& um , quiexvifis efficacius excitatur, quam ex auditisa
9

Catholici funt Idolorumcultores , quia ui Deos colunt

imagines .
Eft & error , & calumnia tum hoc , tum fæculo 16. im
pacta Catholicis, ut Orthodoxæ fidei confletur invidia , un
de & hodie . Sectarii dici queant Chriſtiano-categori .
I.matrimonio
In nove lege poteft frater defunéti fratris axorem fibi
in jungere .
D. Thi in fuppl. qu. ssi art. 8. ad 2 : Frater : poteras
accipere uxorem fratris fui defun &ti in cafu , quando ille
moriebatur fine prole , wi fufcitaret femen fratri fuo,tunn
quod
к
 152 E RRORES
tunc requirebatur , quando per propagationem carnis cultus
religionis multiplicabatur , quod nunc in nova lege , in qua
per ſpiritualem gratiam , non per carnis commixtionem cul
9

tus Dei extenditur, locum non babet .

Porro allertio Clementis Scoti univerfalis erat ; & fic
falla eft . Poteft alioquin fummus Pontifex hoc in negotio
.

certis de caulis interdum diſpenſare ; prout nonnulla cum

antiqua , cum recentiora probant exempla .
2. Dominus Jefus defcendens ad inferos, pios , o im
pios fimul inde eduxit .
D. Th. 2. p. q. 52. a. 6. Dicitur Oſee 13. ero mors tua ,
ó Mors, morfus tuus ero , inferne ; electos , ait glop in.
terlinearis , educendo , reprobos ibidem relinquendo . +

Et ratio eft quia Chriſtus defcendens ad inferos operatus

eft in virtute fue paffionis, ideo ejus defcenfus ad in .
feros illis folis liberationis contulit fruftum , qui fuerunt
>

paſiowi Chrifti conjunéti per fidem charitate formatam ; per

quam peccata tolluntur . Illi autem , qui erant in inferno
damnaiorum , aut penitus fidem paffionis Chrifti non bubur.
rant , nullum conformitaiem habebant ad charitatem Chri.
fi patientis, unde nec.a peccatis fuis erant mundati . Et
propter hoc defcenfus Chrißi ad inferos non contulit eis lie
berationem a rearu pæne infernalis :
Huc etiam ſpełanz verba illa Matth. 25. Difcedite a
me maledi&ti in ignem æternum & c. fupra allegata fæculo 1

3. ad Errorem 6. Origenis de damnatione impiorum quan . 1

doque finienda , cui errori hic vicinus eft .
Chriſtus ſecundum humanitatem , tantum of Filius Dei
adoptivus .
D. Th. 3. p. q . 23. a. 4. Ambroſius dicit in libro de In
carnatione , adoptivum Filium non dicimus Filium efle na .
tura , fed eum dicimus natura ele Filium , qui verus eft
Filius . Chriſtus autem eft verus > naturalis Dei Filius ,
fecundum illud 1. Joan. ult. ur fimus in vero Filio ejus Je
ſu Chriſto, & Maith. 3. Hic eft Filius meus dile tus, alia.
.
que Scripturarum teſtimonia ; igitur Chriftus fecundum quod
bomo , non eft Filius Dei adoprivus.
Ratio etiam id evincit Theologica . Filiatio proprie.com.
venit bypoſtali , vel perſone , non autem naturre ,, filiatio
1

enim eſ proprietas perfonalis , in Chrifto autem non eft alia

Per .
 SCULÍ OCTAVI .
Perfona , vel Hypollafis, quam inereara, cui convenit elle
Filium per naturam . Porro filiatio adoptionis eſt partici
pata fimilitudo filiationis naturalis . Non autem recipirur
aliquid dici participative , quod per fe dicitur . Et ideo
Chriſtus, qui eſt Filius Dei naturalis , nullo modo poteft
dici Filius adoptivus . Secundum autem illos , qui ponude
in Chrifto duas perforas , ut ponebat Neſtorius, ( quem
Felix ; & Elipandus pone ſequuntur ) nihil prohiberet ,
Chriftum hominem dici Filium adoptivum .
At audio : Chriſtus ut homo non eft genitus a Patre per
æternam generationem : ergo nec eſt Filius Dei naturalis .
Sed negatur ſequela . Idem enim ille , qui ut Deus eft
Filius Deus naturalis per æternam generationem ; eſt in
quantum homo Filius naturalis per unionem Hypoftaticam :
onia per eam factum eft , ut Humanitas, vere, & proprie
Gir fubftantialis natura Filii Dei : & con ſequenter , ut hic ,
in quantum homo , ait Filius Dei naturalis . Quapropter
duobus modis Chriltos poteft dici Filius Dei naturalis . Uno
modo per ætérnun generationem . Alio modo per unionem
ſubſtantialem i Illo modo Chriftus , ut Duus , elt Filius Dei
naturalis : hoc modo Chriſtus, ' ur homo 1, eft & dicitur Fin
>

lius Dei etiam naturalis .

APPENDIX AD SECULUM VIII .
Auliciani ſeu Paula Joannitæ nomen fortiti funt a Pau.
PA UL come
runt natione Armeni .
:
Præter Manicheifmum , quem refricabant, docuerunt, bis
verbis contineri Buptiſmum , ego fum aqua viva : iftis eu
tem Euchariftiam , accipite, manducate , & bibite .
* Deinde omnem honorem Cruci detrahebant . 6

: Si tamen in morbum incidiffent , Crucem quamdam ligneam

tamquam efficax remedium fibi applicabanı : morbo cellante
eam fumma impietate in mille partes recabant .
Hic error conſentit cum Iconoclaſtis pag. 150. Bongomilis
pag . 184. Petro de Bruis pag. 185 .
Alter convellirar per verba formæ vtriuſque Sacramenti .
De quibus D. Th. 3. p. q. 66. a. s . & q. 73. a. 2. & 3 .

ER
 754

E RROR E S
SÆCULINONI .
"Ergius a Sergio Monothelita , aliiſque iftius nominis di.
SEPERTI
Itinetus Manichæorum in Ala inſtauravit Errores .
Se nominabat Apoſtoli Diſcipulam fcilicet Tychicum , ( ad
Epheſ. 6. ) ſeque & Lucidam Bellam , & Paracletum fin . li
gens plurima ſab fuco Sanctitatis perpetravit ſcelera , ac do
Arinam perniciofiffimam evomuit.
Præcipuum illius dogma hoc erat : Fornicario peccatum non
eft , fed nature porius beneficium .
Claudius natione Hiſpanus fuit , profeſſione Presbyter , Fee 3

licis vero Urgelitani (de quo fæculo 8. ) Diſcipulus. Cum

in Gallias veniſſet , in palatio Ludovici Pii Imperatoris ſub.
ſiſtens, illius Principis beneficio ad Epiſcopatum Taurinenſem
in ſubalpinis promotus eſt. Cum vero fuam laftrans Dioece
fim , quoſdam abufus in ſacrarum cultum imaginum irreplil.
ſe comperiffet, in ipſam venerationem imaginum inveétus fuit , 1
quin & eo temeritatis , ac facrilegii prorupit , ut figuram
Crucis Domini fao juſſu ex Ecclegis dejectam proculcarit :
Hæc cum a Theodorico Abbate fuiſſent reprehenfa , proli
xam adverſus eundem pro im pio errore fuo fcripfit Apolo
giam , quae ab Epiſcopis diſculla juftiffime damnata eft .
Cum errorerrorem præſertim affinem ſeminet , effutiit et
iam cum Vigilantio, non efle colendas Sanctorum Reliquias.
Thiota, ſeu Theoda in regno Sueciæ nata eſt. Adverfus
Apoſtoli præceptum ( docere mulieri non permitte 1. ad
Timoth. 2. ) docendi, & prædicandi munus arripuit . Mo
> .

guntis illud doctrinæ monltrum vidit fundens etiam vatici

nia . Determinare audebat diem choram extremi judicii.
Ob illum errorem , & tumultum popularem inde exortum
verberibus affecta , in exilium pulſa eſt.
Gotheſchalcus ex Germania oriundus , vitam religiofam
profeſſus eſt in Gallia , in Abbatia.Orbacenfi ( Orbais ) ordi
nis Benedictini Diæcefeos Suceflionenfis . SS . Patrum , fed
præfertim Auguftini doctrinæ impigram navavit operam . At
illius Dogmata in alienos ſenſus detorquens, in hos, lapſus
eit Errores .
2 1. Sicut Deus quofdam ad vitam æternam predeftinauit ,
1
fic
 SECULI NON1 . . 155
fie exiam elios ad mortem æternam prædeftinavit , cogitque
bomines interire ,
2. Non vult omnes bomines falvos fieri, fed cos dunta
xat , qui falvantur .
3. Chriſtus tantum pro eleétorum falute mortuus eft, non
autem pro redemptione omnium hominum .
Fuit homo quietis impatiens, ſcientia tumidus, protervus
ciendis tumultibus , ac diſſidiis devotus. Sine ſuperiorum li
centia peregrinationis cauſa Romam fe contulit , ac diu
multumque divagatus, & prædicandi munus fine miffione
uſurpans (ua ubique ( parat dogmata . Damnatus eft Gorhe.
Ichalcus , ejuſque Errores confixi ſunt in Synodo Mogunti.
na ſub Archiepiſcopo Rabang celebrata . Inde ad fuum Me.
tropolitam Rhemenſem ( Hincmarum ) remiflus, in Synodo
Cariliaca ab Epiſcopis Galliæ declaratus pariter fuit Hereti
cus , cumque errores præfracte queretur , eorum Decreto vir.
gis cæſus , ac ne alios vepeno doctrinæ inficeret , in quod.
dam Monaſterium Diæcefis Rhemenfis detrulus carcerique
mancipatus eft. Hinomarus dibail non rentayıl , ui Gorhe.
Schalcum ad ſaniorem mentem revocaret , maxime dum Le
thali morbo correptus vergere ad exitum cæpit Ad ipſum
mift formulam ejus aſſertionibus oppofitam , cui fubſcriberet,
id ni faceret, & Viatico , & poft mortem Ecclefiaftica pri
vandus ſepulrara : ſed a ſua nequ it fententia dimoveri ;
preces, minas , penas , rationes eluſit ; ſuumque eſſe proca.
citer jactitans Auguftinum Gine Sacramentis errori immor.
tuus eft , & Sacra orbatus fepultura ,
Cæterum nonnulli hoc fæculo 9. Gotheſchalci patroci.
nium fuſcepiſſe viſi ſunt, quos inter Prudentius Tricaſſinus
Antilles ſcribens ad Hincmarum Rhemenſein & Pardulum
Laudunenfem Epiſcopos, Lupus Abbas Ferrarienfis in libel
lo de tribus quzſtionibus, aliique. His quidam acceſſerunt
Recentiores, ſed hæ certe , quz circumferuntur , propofitio
Les omnino ſunt erronez .
Cum Ignatius Michaelis Curopalatæ Græcorum impera.
toris Filius , & Conſtantinopolitanus Patriarcha fanctiffimus,
Bardam , hominem impuriffimum , ſed in aula præpotentem ,
Fidelium communione fubmovillet ob Aupri cum propria
Nuru conſuetudinem , graviſſimam illius indignationem incur.
rit . Relegatur in inſulam Terebinthum a ſubornatis teſti
bus
 356 ERRORES
bus accufatus, quod adverſus Michaelem Porphyrogenituin
Imperatorem conſpiraſlet. Mittuntur deinde Epiſcopi aulici ,
qui ceſſionem Patriarcharus, Eccleſiaſticæ pacis gratia , apud
Ignatium vehementer urgent . At invi &tiffimus Præſul nec
precibus, nec minis adduci potuit , ut fe Epiſcopatu abdica
ret. Quam illi conftantiam , non dignitatis amor , fed Ec
clefiafticæ libertatis , & æquitatis ftudium , quam ceffione fua
videbat oppreſſam iri , imperabat . Varia interim molitur
Bardas , fuis partibus agglutinat Gregorium Syraculanom An
riftitem ; ante aliquot annos ab Ignatio ob inſignia crimina į
o Concilio damnatum , & fua dignitate privatum , quan
Ignatii fententiam poftea Benedi &tus Papa tertius confirma
sat . Ille ultioni inhians ,7 inito inter ſe confilio , in non
1

mellorum , quos aulæ peftilens aura infecerat ', Epifcoporum

conventicalo depoſitum pronuntiat Ignatium , & Photium
Laicum , Patriarcham proclamat , ac confecrat, fex dierum
>

1patio ad omnes gradus ipſum promovens , prima fcilicet die

2

eum creans Monachum ( ut moris erat apud Græcos ) altea

ra Lectorem , tertia Subdiaconum , quarta Diaconem , quinta
Presbyterum , fexta Epiſcopum ordigans. Atque hæcpromo.
tio fons & origo eft infinitarum , quibus deinceps Ecclefia
Dei conflictata eft , calamitatum . Porro Phosicis vir erat
nobilitate conſpicuus, Sancti Tharafii quondam Patriarcha
Conſtantinopolitani ex ſorore Nepos, Sergii Patritiii frater ,
Legatus Imperatoris in Perfidem , tunc vero eidem primus
a ſecretis, divitiis affluens , ingenio & literatura nulli le
cundus : ambitionis autem ftimulis, ad quodvis audendum
nefas promptiffimus . Non contentus Sanéti Præſulis exilio ,
.

Imperatori ſuggeſfit, nova quædam adverſus Cæfaream Ma

jeftatem machinari Ignatius . Miffi illico ſunt ſatellites ,
qui eum longius propellerent, in Copronymi ſepulchro in
clulus, fætore , & fame extin & as fuiffet, nili viri pii de
lulis , aut præmio conciliatis cuſtodibus, ipfam inde eruif.
ſent . Mutaris deinde fæpius carceribus , & exilii locis , qua
G nullus ad ipſum cruciandum ſatis aſper atroci Barde ,
& immiti Photio videretur, famem , ' verbera , dentium
contulionem paſſus a barbaro milite , cum Patriarchatus
ceſſioni ſubſcribere heroica conſtantia recuſaret in Myri.
lenem inſulam gravatus vinculis detrulus eſt. Photius dein
de in conciliabulo Conſtantinopoli coacto , Ignatium fo .
le.
 SÆCULI NONI , 57
lemoiori judicio exauctoratum declaravit, & Anathemate
perculit, ut facilius populum innocentiſſima Paſtori pro
inajori parte ſuffragantem ab ejus communione abfterreret.
Sed ipſemet Photius a Nicolao I. Pontifice maximo Da
mnatus, auſus eſt viciſſim Nicolaum Damnationis ſenten.
tia perftringere.
Hinc ſcelera ſceleribus accumulans varias in ſedem Ro
manam vibravit calumnias . Inter alias , eidem objecit , quod
perperam doceret , Spiritum Sanétum a Patre , Filioque
procedere : atque hoc punctam præcipuus ftatim fuit utram
que inter Ecclefiam cardo controverfiæ .
Ac Deus non diſtulit promeritas pænas de malorum Au
thoribus ſumere ; Michael enim Imperator Bardæ ſuperbiam
peroſus , eique diffidens eundem per Balliuin Macedenem
trucidari juffit. Illius cadaver fode diícerptum , lacerum
que plebs per vicos , & compita raptavit . Deinde Baglius
a Michaele donatus Auguſti dignitate , quam morum pro
bitate , juſtitiæ ftudio , & bellicis de Saracenis fucceffibus
illuſtrarat , extincto Michaele , mox Phorium ſua ſede de.
jecit , ad eamque Ignatium poft novem perſecutionis annos ,
ſummis , & infirmis applaudentibus, revocavit.
Tandem opera , & cura Bafilii, ac Ignatii octava , ul.
timaque Græcorum habita eft Conftantinopoli Synodus Or
cumenica , cui per ſuos præfedit legatos Adrianus ejus no .
2

minis fecundus . Afione quinta , ſexta , & feptima Photius

invitus , in Synodum juſſu Bafilii eft introductus tanquam
laicus , qui, cum Baculo , ſeu Pedo innixus ingrederetur 2

Marinus Romanæ Eccleſiæ Diaconus , & Legatus juffit ipſi

auferri Paſtoralis iftud infigne dignitatis . Tollite , inquit
9

Buculum de manu ejus : fignum eſt enim Paftoralis digni

tatis , quod hic nullatenus habere debet , quia lupus ejt ,
non Paftor. Pluries interrogatus hoc unum impudenter
refpondit , le tacere Chriſti exemplo 2, cum judicaretur. A
Psiribus fuere unanimiter in Photium prolati Anathematiſ,
mi, & omnia , quæ per eum , ejuſque preudo Synodum ge
ita fuerant , abrogara , & damnata lunt: Inter Anathema
ta , hæc eminent fulmina . Photio curiali , o invaſori Ana.
shema . Phario inventori perverforum dogmalum Anatheme .
Nozo Diofcoro Anathema . Novo Jude Anathema .
Poltea tamen Pberjus tot ille malorum artifex ; & tam
 158 ERRORES
ſolemniter Patriarchali dignitate exutus , ſedem priftinam re 1
cuperavit hac ſcilicet fraude afùs , Commentus eſt Bafilii
Imperatoris Genealogiam ; ejulque perobſcurum genusa Ma .
gro Tyridate Arinenorum Rege deduxit. Cum ad Patrem
Bafilii veniſſet novo fabricato nomine , flios ejus ad impe
tium proveherdos auguratus eft . Nomen iHud erat Beclas ,
cujus literæ nominum Bufilii, ejuſque Uxori ; ac Filiotum
initiales erant , ut ex fequenti ſchemate colligitur .
.

! Gafilius Imprator ,
tudoxia Auguſta .
monftantinus Filius,
teo Filius
Alexander Filius .
Srephanus Filius.
Cum fexcentis fabulis Genealogiam illam hiſtoricam
adornaſſet , eam vetuftiffimis in membranis , Alexandrinis
etiam characteribus ement tis deſcripſit : codicemque anti
quis chartis involutum in bibliotheca Palatina recondi cu
ravit. Phario in ſtroenda fraude adjutor fuit Theophanes
Regius tunc temporis Clericus , magnæque apud Cæſarem
authoritatis, poftea vero in fraudis præmium Cæfareæ Cap
padociæ Epiſcopus. Is librum plane mirabilem , & exquili
tum ſe in bibliotheca reperiſſe Baſilio Imperatori indicat ;
qui res arcanas & vaticinia ipfius Majeſtatem concernentia
complecteretur ; cæterum illius arcana præter Phorium im.
menſæ eruditionis virum , poſte reſerare neminem . Eodex
ad Phoriumi protinus mittitur in exilio degeniem : jubetur
myſticam Genealogian reſolvere . Negat ille, ſe res arcanas ,
quz ad Imperatorem ſpectarent, alteri, quam Sacræ Maje.
ftati revelaturum : Imperator ambitiola curioſitate illectus
Photiurh Conſtantinopolim ab exilio revocat. Is Bafilio , qui
.

raſticam ex Macedonia ftirpem erubeſcebat , de natalium fplen

dore adulatur , confi&amque Genealogiam explicans , & va
ticinia , quæ jam maxima ex parte impleta etant , & quo
rum eventus ſpem faciebat fore, ut cætera ; quæ gloriohfſi.
mum , ac feliciflimum illi portendebant imperium , pariter
implerentur , fele in Principis animum penitus inſinuat co
luber vaferrimus : afſidue verſatur in Palatio ; quifitis ver
boram lenociniis Proceres demeretur , Theodorum Santaba.
tenum profligatiffimæ vitæ virun , ſolo habitu Monachum ,
fuco
 SÆCULI NONI . . 150
fuco tamen Sanctimonia incautis illudentem Imperatori fi:
ftit , commendat , familiarem reddit; eo adjutore tendit in
fidias Ignatio illumque præcipitare e folio ,9 ac iftud rurſus
invadere meditatur .
Obiit interim tot prosellis jactatus S. Ignatius : cui lane
mortem Phorii, & Santabareni nequitia fuiſſe maturatam
non levis fuit fufpicio. Vix corpus ejus tumulo mandaruin
erat miraculis eriam coruſcans : cum Phorius Imperatoris fa
cilitate abuſus ſedem Patriarchalem nova tyrannide occupa
vit . Annitente deinde Cæſare obtinet confirmationem fuz
ſedis a Joanne 3. Legatos Pontificis Conſtantinopolim dili.
diorum omnino fopiendorum cauſa miſſos ſeducit ; pſeudo-Sy.
nodum falſo dictam octavam celebrat , Joannis literas inter
polat; ſed ab eodem , re plane explorata , condemna tur ,
actaque Conciliabuli reſcinduntur. Tandem a Long Auguſto
Baſilii Filio , merito Sapientis nomen ob ſtadium , fum
mamque prudentiam conſecuto , Photius jam exauctoratus ,
procul ab urbe Regia in Monafterium aliquod Armenorum
relegatus eſt ; ubi vitam terminavit vinctus Anathemate 9

non autem illo expeditus , ut nonnulli Scriptores levioris av ;

thoritatis perperam exiftimarunt .
Refelluntur Errores Sæculi noni .
Fornicatio non eft peccatum , 'ſedpotius natura beneficium .
D. Th. 2. 2. q. 154. a . I. Fornicatio excludit a regno Dri ,
ut patet per Apoſtolum ad Gal. s. Ubipræmiffafornicatione
... fubdit , qui talia agunt , regnum Dei non confequentur ;
nihil autem excluditur a regno Dei, niſi peccatum morta .
le ; unde fornicatio fimplex eft peccatum mortale . Quis
vero unquam dixerit , quod peccatum mortale fit naturæ
>

beneficium ?
At natura , inquiebat Sergius , proclivis eſt in concubitum .
Id verum eſt de natura animalis , quæ fæpe dominatur
homini, & qua ille cumparatur jumentis inſipientibus , eo
fimilis fit illis, Pf. 38. Secus de natura ipfa hominis . Non
enim intendit natura in homine folum generationens prolis ,
fed etiam illius traductionem , promotionem ufque ad
perfe &tum flatum hominis . Unde tria a parentibus habemus,
fcilicet elle, nutrimentum , c difciplinam . Filius autem a
parente educari, e infirui non poffet, niſi determinates g
 160 ERRORES
certos parentes haberet ; quod non effet, nifi epet ali.
qua obligatio viri ad mulierem determinatam , que matri
monium facit 1. Unde ad matrimonium inclinat natura
hominis ex parte differentiæ , ſeu quatenus homo eft , non
vero ad fornicationem ; quæ eft contra bonum prolis edúr
candé . In luppl . q. 41. a . 1. O. & ad 1. His adde verba hæc
articuli præcitati ex fecunda fecundæ , contre naturam bo
minis eft, quod utatur vago concubitu . Vide & errorem
Nicolaitarum ſæculo 1. & Opuſculum noftrum in propofi
tion's damnatas , ubi hæc propofitio confixa confpicirur
7

pag. 96. Tum clarum videtur , fornicationem ſecundum fe

Hullam involvere malitiam , & folum effe malam , quia
interdi&ta eft , ut conirarium omnino rationi diffonum via
deatur . Eft 48. Innoc. Magna iftam inter aſſertionem in.
nocentianam , & hanc præfentem , eſt connexio .
Errores Claudii circa cultum imaginum , o Reliquiarum
>

tum in Iconoclaſtis 8. cum in Vigilantio , fæculo s . a D.Th.

prædebellatos vidimus .
Quantum ad abuſus , qui ipfius temporibus in cultum ima
ginum irrepſerant, ex quibus Claudii errores profluxere , il.
los femper Ecclefia pluribus Conciliis deteſtata eft . Juvat
hic noviffimi etiam verba Concilii ( Tridentini ) expendere
ſefl.. 15. In has Sanitas, e falutares ( de imaginibus & Re
liquiis) obfervationes fi qui abufus irrepferint , cos prorfus
aboleri Sancta Synodus vehementer cupit : ita ut nulla falſi
dogmatis imagines , & rudibus periculofi erroris occafionem
præbentes ftatuaniar. Paucis deinde interjectis, omnis fuper
titio , inquit Synodus , in Reliquiarum veneratione tollatur
Ecce Ecclefia quemcumque averſatur, & prohibet abuſum
Itaque nec debet ille Claudium nec modernos debet ad.
verlus cultum imaginum , reliquiarum movere , excire ,
accendere Sectarios .
Poreſt ab homine fciri dies, e hora extremi judicii .
D. Th . in fuppl. q. 77.a. 2. Illud quod eft ignoratum ab
Angelis, multo magis hominibus eſt occultum , quia ea , ad
que homines naturali ratione pertingere poffunt , multo lim
pidius, o certius Angeli naturali ratione cognofcunt . Sed
Angeli neſciunt tempus determinate extremi judicii, ut patet
Matth. 24. de die' illa , & hora nemo fcit, neque Angelica
torum ; ergo tempus illud eft bominibus occultum .
Unde
 SÆCULI NONI : 161
Unde dudum dixit Aug. l. 18. de Civit. c. 53. hic ci
tarus . Quidam dixerunt , ab Aſcenſione Domini uſque ad
ultimum ejus Advenium quadringentos annos pofle comple
ri , alii quingenios , alii mille , quorum falfitas patet , &
patebit fimiliter eorum , qui ad huc computare non definunt .
1. Sicut Deus quofdam ad vitam eternani predeftina
vit , fic etiam alios ad mortem æternam predeſtinavie co
>

gitque homines interire .

D. Thomas 1. p. q . 23. a. 5. Predeftinatio eſt cauſa
ejus , quod expectatur in futura visa a predeſtinatis ,
fcilicet glorie , o ejus , quod percipirur in preſenti, ſci
licet graria . Unde Deus quoſdam ad vitam æternam præ
deftinavit gratuito ; non tamen alios prædeſtinavit ad mor
tem æternam ; mors enim eterna delignat culpam ; Deus
1
autem nequit hominem prædeſtinare ad culpam , cum fit
ipſa ſanctiras; ſed pænam ceteris, quia juftus eff ( verba
ſunt Concilii Cariſiaci ) predeſtinavit eternam , leu , ut
Scholaſtici loquuntur , quoſdam reprobavir negative. Re
probatio , inquit S. Doétor ad 2 , non eft caufa ejus , quod
eft in præfenti, ſcilicet culpæ : culpa enim provenit ex lio
bero arbitrio ejus , qui reprobatur ; eft tamen caufa ejus ,
quod redditur in futuro , fcilicet pænæ ærerne inferende pro
culpa. Non cogit proinde homines interire ; interitus in folam
creaturam deficientem refunditur . Perditio tua ex te Iſrael,
Orex 13. & præfata Synodus , Deus , inquit , cæteros , non
ut perirent , prædeftinavit.
2. Deus non vult omnes homines Salves fieri, fed cos
dumtaxat, qui falvantur
D. Th. 1. p. q. 19.a.6. Dicit Apoftolus I , ad Timotheum
2. Deus vult omnes homines falvos fieri ; voluntate fcilicet
antecedente , fecundum Damafcenum , Qui pereunt , hoc iſti
ſuæ perverſe imputent voluntati . Id patet ex. Angelico 3 .
Dist. 20. 9. 1. art. 1. quæft. 1. ad 2.Quod omnes homines
non reparantur , feu ſalvantur , non eft ex inſufficientia media
cine reparantis, fed ex defectu eorum , qui reparationis
effeEtum in feipfis impediunt per peccata fua , ut liquet
ex verbis fequentibus D. Thome ſcribentis in illud Maith .
I 26. Qui pro multis effunderer Or.... Si conſideremus
inquit , effe&tum pafſionis, non habet eff &tum nifi in his >

qui ſalvantur, & hoc ex culpa hominum .

Accedit Synodus memorata Carifiaca, adverfus Gorbes,
L chala
 162 ERRORES
chalcun celebrata . Deus omnipotens omnes homines find
exceprione vult falvos fieri, licet non omnes falventure
Quod autem quidam ſalvantur , ſalvantis eft donum : quo.
autem quidam pereunt , pereuntium eft meritum .
3. Chriſtus tantum pro electorum ſalute mortuus eſt, non
autem pro redemptione omnium hominum .
D. Thomas . Lect. 2. in cap. 2. Prioris epift. ad Timoth.
Chriſtus eft propitiatio pro peccatis noftris , pro aliquibus
( electis nimirum ) efficaciter, fed pro omnibus ſufficienter ;
quia pretium Sanguinis ejus eft fufficiens ad falutem om.
nium . Nullus hic omnino excipitur, non reprobus , non
infidelis , non Scytha , non Barbarus.
Confirmatur hæc veritas ex verbis illis Apoſtoli 2. ad Cor. 5 .
Si unus pro omnibus mortuus eft, ergo omnes mortui funt ,
o pro omnibus mortuus eft Chriftus. Itaque tam genera
liter mortuus eft Chriſtus pro omnibus , quam omnes mor
tui ſunt in Adamo : omnes autem omnino , & ſinguli mor
tui ſunt in Adamo , igitur & Chriftus pro omnibus, & fin
gulis prorſus hominibus mortuus eſt.
Hiſce adftipulatur citatum Concilium . Sicut nullus homo
eft, fuit , vel erit, cujus natura in Chrifto afumpta non
a

fuerit , ita nullus eft , fuit , vel erit homo , pro quo Chris
ftus palus non fuerit , licet non omnes paljionis ejus my
ferio redimantur... ob culpam fuam .
Sane Gothe ſcalehus fuit Prodromus harum propofitionum
Janſenii, & Queſnellii. Chriftus pro omnibus omnino ho
minibus mortisus non eft , aut Sanguinem fudit. Janſeniana
s . Jeſus Chriftus fe morti tradidit ad liberandum ſem .
per fuo fanguine primogenites, id eft , ele &tos , de manu
Angeli exterminatoris . Queſnelliana propoſitio ; 2 . Vide cita
tum Opuſculum noftrum p. 64. & 179.
Spiritus Sanctus non procedit a Patre , C. Filio.
D. Th.q. 10. de potenzia, a .4 Joan. 16. ex perfona Filii
de Spiritu Santo dicitur , ille, me clarificabit , quia de
meo accipiet . Quid autem de Filia acceperit Spiritus San.
Etus, ipſemet Filius fubjunxit dicens. Omnia , quæcumque
habet Pater, mea funt , propterea dixi , quia de meo üc
cipiet, quafi diceret , quia eadem eft ejensia Patris, e
mea , non poteft Spiritus Sanctus ele de eflentia Patris
quin fir de mea efentia. Sicut igitur Spiritus Sanctus ha
bet eſſentiam a Patre, ita etiam habet illam a FilioCon.
.
 SÉCULI NONI . 16 ;
Confirmatur hoc ex i , p.9.36.a. 2. ad 1. Ubidicitur :: Red
gulariter id , quod de Patie dicitur, oportet intelligi de
Filio ( excepto eo , in quo relative opponuntur , feu quod
bic fit Pater, dille Filius ) cum igitur Pater lit Priaci
pium Spiritus Sancti , illud debet pariter convenire Filio :,
Quantum enim ad boc , quod eft efle principium Spiritus Sancti
non opponuntur Pater @ Filius:proinde Spiritus Sanétus
Sanctus non ſolum procedit a Patre, ſed etiam a Filio .
Affertioni quoque Catholicæ fuffragatur illud ad Roman.
3. Si quis Spiritum Chriſti non habet , hic non eß ejus.
Et ad Gal. 4. Mifit Deus Spiritum Filii ſui in corda ve
ftra : non poteft autem Spiritus Sanctus dici Spiritus Filii ,
niſi quia elt a Filio : unde & ſimili modo dictus elt Spiri
tus Patris Matth. 10. Spiritus Parris , qui loquitur in vo
bis , quia ſcilicet eſt a Patre. Accedunt & alia præclara
loca tum Joann. 14. Paraclitus Spiritus Sanétus, quem
mit !et Pater in nomine meo , tum 15. cum venerit Para
clitus , quem ego mittam vobis . Quæ verba expendens
Athanafius in epiftola ad Serapionem fic diſcurrit : Hic eft
ordo nature divinæ , ut qui a nullo efi , & nullo mittatur,
ou qui eſt ab alie , in nomine (1: 0 ron veniat , fed in no
mine illius, a quo exiſtit . Ita igitur Spiritus San &ius, qui
A fe non eft , a ſe wenire non debuit , fed in nomine ila
lius, a quo eft : quemadmodum de eo dicit Filius , Para
clirus Spiritus Sanctus, quem mistet Pater in nomine meo .
Pater ergo quod ex hoc , quod Spiritus Sanétus mittitur
& Filio , fequatur, quod a Filio exiftar eternaliter , en ab
eo habeat , quod fit Deus . Ita D. Th. Opuſc. i . ( quod
militat adverſus errores Græcorum ) c. 32.
Unde rurſus Athanaſius præfulgidum Græcæ Eccleſiæ
ornamentum in famoſo dicit Symbolo : Spiritus Sanctus a
Patre, o Filio non factus, nec creatus , nec genitus , fed
procedens . Huic adde Epiphanium ſermore de Incarnatione
Verbi. Pater , inquit , ſemper erat , Filius erat femperl,
6 Spiritus Sanctus a Patre & Filio erat ſemper. S. D. ibidem.
Binæ etiam D. Thomæ rationes hanc fidei veritatem fta.
biliunt , quarum prima eft . Si Spiritus Sanélus non procede.
.

ret a Filio , nullo modo poffet ab eo perfonaliter diftingui :

certum vero eft, quod diftinguatur, alioquin enim non fo
rent tres divinæ Perſonæ . Quod autem non poffet diftingn
L2 a Fi.
 364 ERRORES
# Filio , probator . Diſtinctio realis in perſonis orient ex
7

oppofitione relativa juxta illud celebre Theologorum prolo.

quium , omnia in divinis ſunt unum , niſi ubiobviat rela.
fionis oppofirio ; hæc vero oppoſitio relativa fundatur in
Origine unius perſonæ ab alia, adeoque fi Spiritus Sanctus
non procederet a Filio , non diftingueretur ab eo ,
Altera eſt hæc . Filius procedit per modum intelleétus ,
at verbum , Spiritus Sanétus autem per modum voluntao
lis , ut umor . Necefle eft autem , quod amor a verbo pro .
cdat . Non enim aliquid amamus, niſ fecundum quod
conceptione mentis apprehendimus . Unde e fecundum hoc
manifeftum eft , quod Spiritus Sanctus procedit a Filio .
1. p. loco hic præallegato .
Objiciebat Phorius id , quod hodiedum Græci Schiſmati.
ci objectare non definunt . In determinatione Concilii Con,
ftantinopolitani 1. ( quod celebratum eft adverſus Macedo
nium , negantem Spiritum Sanctum effe Deum ) non habe
tur , quod Spiritus Sanctus procedat a Filio , fed folum
quod procedat a Parre ; legitur enim in Symbolo iftius Si.
nodi , credimus in Spiritum San &tum Dominum , a vivi.
ficantem ex Patre procedentem , cum Patre , & Filio ado
randum , conglorificandum . Nullo ergo modo debuit ad .
di in Symbolo fidei , quod Spiritus San &tus procedat a Filio , 1
Objectioni quam pro Græcis format Angelicus , ſiç re.
ſpɔndet loco præcitate de potentia ad 13. Dicendum eft , .

quod proceſſio Spiritus Sanéti a Filio implicite in ſymbolo 1

Conſtantinopolitano continetur , in quantum continetur ibi ,

quod procedit a Patre . Quia quod de Patre intelligitur ,
oportet e de Filio intelligi, quecumque enim habet Pa
gar , (10.16. ) mea funt ; unde in nullo differunt, nifi quod
hic eſt Filius, o ille Pater . Sed propter inſurgentes er .
rores eorum , qui Spiritum Sanétum a Filio elle negabant ,
conveniens fuit , ut id in ſymbolo poneretur ; non quaſi ali
giid additum , fed explicite interpretatum , quod implici,
9 9

continebatur ; ficut ſi inſurgerer Herefis, que negaret ,

Spiritum Sanctum ele fa&torem Cæli , terre , oporteret
boc explicite poni , cum in prædi&to ſymbolo hoc non dio
ca:ur nifi de Paire . Luftra Aquinatem & integro illo
art culo , & prælaudato Opufculo 1 . Certe utrobique
2472 prolaris in favorem fidei Græcis Patribus , tum con
pio .
 SECULI NONI . 16

pioſis ſibi propofitis , folutiiqne argumentis , hane , gainiuin

homini licei , imateriam exhaurit .

S Æ CU LU
D E CI MU M.
Oc fæculum nulla continet in fide Montra : Gil
Hºlari profecto Dei pro Ecclefia excubante providen .
tia , quæ arcebat ab illa hæreſes eo tempore , quo ob ram
>

premorum illiuś Moderatorum incurian saxime in Eccle

fiam inundare poterant .
Aliis tempeftatibus fluctuabat navis Petri per varias hæ .
reſum Procellas ; hoc fæculo , duin perverſi Pontificum me
res illam quaflant , füblidunt horribiles errorum furia .
Sed nec Ichiſma Photii , hoc fæculo , ut quibusdam vi.
derur , continuarum fuit , verum cum fuo Authore extir
clum : quod breviter luftremus. Photio ex nuevonato ſubro .
gatus fuit Stephaiius Leonis fapientis frater , hic cum Ro
mano Pontifice communionem fovit , ut ex Appendice
liquet Synodi octavæ . Id & præftitit ejus fuccellot Anto
nius Cauleas , fub cujus Patriarchatu Stylianus aliique fala
tores Photii ad fummum Pontificem pro abfolutione , &
difpenfatione lapforum fcripfere , agnofcentes fe ab Apofto
lica fede regi , o gubernarı debere . Sob Nicolao Myfi.
6o Eccleſia Conſtantinopolitana turbata eft ob quartas Lso
nis Imperatoris nuptias, quas ille approbare nolot, Impe
ratorem ob eas etiam a communione removens . Hinc 12
men non eſt interrupta utriuſque unio Ecclefiæ , ſed ma
gis potius roborata . ' Romanus enim Pontifex Joannes nonu!.
ab Imperatore appellatus , Legatos miſit Conitantinopolim ,
qui fedis Apoftolicæ Authoritate nuptias ipfius confirma
ront . Poft varios deinde Patriarchas , redem tenuit Nico.
laus Chryſoberges. Sub eo , dom Synodus quædam circa
res varias haberetur circa annum 980. jacta ſunt aliqua
ſchiſmatis renovandi femina , dam a feditiofis Plouii me
moria æque, ac Ignatii, & aliorum Patriarcharum Ortho
doxorum ſolemni acclamatione impune celebrata eft. Non
nullis deinde Patriarchis interpofitis, Eujiathius ſedi Con
ftantinopolitana admotus eſt . Eo fuadente , Bafilius A.97
ftus miffis Romam Legatis , a Joanne 9. Pontifice Ma.
ximo petiit , ut titulum Univerſalis : O : meni
L 3
 166 ERRORES
Patriarche , vellet Antiſtiti Conſtantinopolitano concedere .
Sed repulfam tulerunt Legati : ftetit tamen unio ad annum
uique nulleGmun quinquagefimum tertium , qua Michael
Cerusiarritis Patriarcha indole turbulentiſſimus venenum diu
ciccultatum adverfus Ecclefiam Romanam effudit ſcripta ad
Toinem Trenerjem in Apulia Antiftitem epiftola , quæ ab
Humberto Silva -candidæ Epiſcopo Latinitate donata, ad
Loonen nonum Pontificein Maximum delata eſt . Aliam
quoque anno ſequenti ad Petrum Antiochenum Patriarcham
dedit , fædis in Ecclefiam latinam calumniis , & accuſatio .
nibus refertam . Hæc vero accuſationum ſunt capita : quæ
lane accuſationes in Latinos vibratæ ſunt ipſi Græcorum
Errores .
1. Larini male Symbola addiderunt particulam Filioque ,
e male de Spiritu Sancto fentiunr .
2. Sacramentum Eucharifie non poteft confici in pane
Azymo. Damnandi funt ifti Azymitæ Romani .
3. Bearitu.do non datur juftis ante extremum diem ju.
dicii , ut Larini volunt .
4. Romanus Pontifex non eft fumemus, ac univerſalis
Ecclefie Paſtor, Capur .
ico IX . Michaelis Patriarchæ & inſultus in Romadam
Ecclefiam procaciffimos , & errores prolixa , erudita , & ve
hementi epiſtola redarguit . Ea Leo pacem illi offert, Ec.
1
cleſiæ unitatem impenſe commendat, fedifque Apoftolicæ
firmitatem , robur , & Authoritatem oftendit. Michael live
juſſu Imperatoris Conftantini Monomachi , live etiam mi
nis civium erga Romanam Ecclefiam propenfiorum , ad
eundem Pontificem conciliatrices pacis literas (cripfit. Pon
tifex unitatis Eccleſiarum ftudiofiflimus Legatos pro pa
ce concilianda mifit Conlantinopolim , qui honorificentiffi
me ab Imperatore excepti funt . Nicetas Pectoratus ftudita
diſcordiæ fautor , & machinator ſcelerum , librum adverſus
Romanam Eccleſiain a ſe editum coram Legatis igni tra.
didit , ( id approbante Iimperatore ) omneſque errare profeſ.
lus eſt , qui Romanæ Ecclelie Primatum negareni , vel
ejus fidem oppugnarent . Cum Pontificiis Michael Patriar.
thia Decretis parere nollet , colloquiumque Legatorum de
gnin etiam templa ad ſacra peragenda civi .
bus interdixiffet , idco crebrius admonitus , nec reſipiſcens ,
in
 SÆCULUM DECIMI. 167

in magna Sande Sophie Eccleſia coram effuſiltimo populo

una cum ſuis aſſeclis Anathemate a Legaris ictus eft. His
peractis , illi Michaelis Patriarchæ infidiis per Imperatorem
liberati , in Italiam remearunt. Patriarcha Schiſmaticus
Excommunicationem in ipfos Legatos Apoltolicos retorque
re , nomenque Romani Pontificis e Dyprichis , fea Canone
delere auſus eſt . Datis deinde literis ad Perrum Antioche
um
aliofque Patriarchas mendaciis , ac calumniis ſcaten .
tibus , eos à Romanæ communione Ecclefiæ conatus eft
avellere . Petrus Antiochenus ( quid alii Patriarchæ egerint ,
incertum eft ) Michaeli Cerulario reſpondit ; & multas il.
lius objectiones tamquam leves , futileſque refutavit : non
ita ramena ut in quibuſdam Latinos etiam non car

peret .
Ita ſenſim Schiſma ( proh dolor ! ) in Orientalem irrepfit
Eccleſiam . Illud per aliquot continuatum ſæcula alriores
.

ſemper egit radices , uſque ad annum millefimum qua

dringentefimum trigefimum nonum , qua de re inferius .
Refellamus modo Græcorum errores .
Juxta ordinem temporis , illos fibi vendicabat fæculum
andecimum ; fed eos huic potius fæculo reſervavimus, quod
tota rei economia fit connexa cum Photio Authore Schir .
matis , cujus recens eft memoria .
Refelluntur Errores Græcorum.
1. Latini male Symbolo addiderunt particulam Filioque ,
e male de Spiritu San &to fentiunt .
Vide errorem Photii fæculo 9.
2. Sacramentum Euchariſtia non poteft confici in parte
azymo .
D. Th. 3. p. 9. 74.a . 4. Circa matcriam hujus Sacramenti
duo poffunt conſiderari , ſcilicet quid fit neceffarium equid
conveniens . Necelarium quidem eft , ut fie panis triticeus
fine quo non perficitur Sasramentun : non eft autem de ve
ceffitate Sacramenti, quod fit azymus , vel fermentatus, quia
in unoquoque confici poteft ... tamen confuetudo in pane
azymo celebrandi ( quæ in Latina, obſervatur Eccleſia ).
rationabilior eft ; præcipue propter inſtitutionem Chrifti
qui hoc Sacramentum inſtituit prima die azymorum , ut
habetur Marihi 26. Marci 4. & Luce 22. qua die
nibil
L 4
 168 ERRORES
mihil fermentatum in domibus Judeorum effe poterat , ut
habetur Exod. 12. Habet tamen aliquam rationem conſue
tudo Græcorum ...offerenrium panem fermentatum 7 ex eo ,
quod Verbum Patris indutum eft carne , ficut fermentum
miſcetur farine . Sed definant Græci Romanam lacellere
confuetudinem , o unuſquiſque fervet ritum fue Ecclefiæ
in hujus Sacramenti celebrutione .
3. Beatitudo non datur juſtis ante extremum diem ju.
dicii .
D. Thomas in ſupp. qu. 69. art. 2. Dicitur 2. ad Co..
rinth. 2. fcimus, quoniam fi terreſtris domus noftra hujus
habitationis diffolvatur , quod edificationem ex Deo babe..
mus domum non manufactam , confervatam in Cælis . Igi.
tur carne diſoluta , anima habet manfionem , que ei in
Cælis fuerat confervata .
Præterea ad Philipp. 2. dicit Apoftolus : cupio diffolvi,
ele cum Chriſto, per hoc indicans , quod Sancti poſt
diffolutionem corporis fint cum Chrifto : neque id quomo
docuinque ( nam & hic in gratia degentes cum Chriſto
funt ) fed mndo Beatis proprio , de quo i . ad Theff. 4. di
cit, eu fic femper cum Domino erimus.
Ratio eft, quia animas illas Sanctorum nihil impedit a Cæ.
leſti gloria Station conſequenda ; Cælum enim , quod antea
erat occluſum , per Chriftum fuit apertum . Unde ficut cor
pus per levitatem starim fertur in locum ſuum , niſi prohi.
beatur : ita anima ftatim , foluto vinculo carnis... ad ce.
los evolat , nifi impediatur aliquo reatu , quo oporteat eve
>

lationem differri , ut prius anima purgetur .

Perperam hic allegatur a quibuſdam Joannes XXII. quaſi
mandaſlet, ut hæc de Cæleſti gloria ad diem judicii dila :
ta ab omnibus teneretur fententia . Sane & iplemet : Tho
mam Aquinatem in Album Sanctorum retulit ; ac in Bulla
Canonizationis ejus animam Cælum pofſidere afferuit , &
decreverat ( quidquid fit , an ut Doctor particularis in opi
nionem præfatam inclinarit ) definire e Cathedra , Saneto
rum animas poſt mortem ftatim frui viſione Beatifica ; fed
morte præventus hoc efficere non potuit .
Id ejus præſtitit ſucceſſor Benedi& us XI. Decretali edita ,
quæ determinat, animas Sanctorum nihil habentes expurga
bile, ftatim ut decedunt ,ante diem judicii faciem Dei cernere.
4. Ro .
 GRÆ CORUM : 169
4. Romanus Pontifex non eft fummus , ac univerfalis
Paltoy , 0 Caput
D. Th. percekebri Opuſculo 1. contra errores Græcorum .
Chrifti Vicarius Romanæ Ecclefiæ Pontifex in totam Eccle
fiam Chriſti univerfalem Prelationem obtinet . Legitur enim
in Chalcedon -nſi Concilio, quod tota Synodus acclamavit
Leoni Pape ; Leo fan &tiffimus, Caput univerſalis Ecclefiæ ,
Petri Apoſtoli predirus dignitate, per multos annos vivai .
Et Chryfoftomus fcribens in Joann. Homil. 85. Chriftus
ait , Jacobam localiter in loco terminat ; Petrum autem to
rius orbis ordinat Magiftrum , & Doctorem . Item fupra
Haus Apoftolorum . Peirus a Filio fuper omnes qui Fia
lii ſunt , poteſtatem accepit , non ut Moyfes in gente una ,
ſed in univerſo orbe . Hoc etiam trahitur ex authoritate
.

ſacræ fcripturæ . Nam Petro non limitate ad ' unam Civi

tatem , vel Regnum , fed indiftin &te per mundum univer
fum cves fuas Chriſtus commifit , dicens, paſce.oves meas ,
Joan . 21. Cuinque Romanus Pontifex Git Petri lucceffor , in.
viste ſequitur ' , eum effe fummum totius Ecclefiæ Paſto
rem ,, Caput , Moderatorem .
Hifce favet eodem Opuſc. Beatus Cyrillus Parriarcha
Alexandrinus in libro Thefaxrorum . Uc membra , inquit ,
maneamus in Capite noftro , Apoftolico throno Romanorum
Pontificum , a quo noftram eſt querere, quid credere, quid
tenere debeamus ... nulli alii , quam Petro , quod fuum eft,
plenum , fed ipfi foli dedit ... illi omnes jure divinocaput
inclinant , c Primates mundi tanquam ipfi Domino Jefu
obediunt . ltem * Maximus in Epiſtola Orientalibus dire
eta dicit , Omnes fines Orbis , qui Dominam fincerereeepen
.

rune , ubique terrarum Catholici veram fidem confiten.

tes , in Ecclefiam Romanorum tanquam in Solem refpiciunt,
ex ipfa lumen Catholice , & Apoftolicæ fidei recipiunt ,
nec immerito . Nan Petrus legitur primo perfectam fidems
efe confeſſus Domino revelante , cum dixit Matth. 16 : tu es
Chrifus Filius Dei vivi . Unde & idem Dominus dicit :
Egº pro te rogavi, Petre, ut non deficiat fides tua .
Pater criam , quod ipſe Patriarchis , ( adeoque & Con
Nantinopolitano , qui fibi titulum Univerſalis Patriarchæ
arrogabat ) Prælatus exiſtar , ex hoc quod Cyrillus dicit
quod ipfius, ſcilicet Apoftolici Throni Romanorum Poneifi
CH178
 1.70 ERRORES
cum folius eft reprehendere , corrigere, ſtatuere , folvere
diſponere , o loco illius ligare , qui ipfum ( Thronum )
ædificavit. Et Cbrifoft. ſuper Actus Apoftolorum dicit , quud
Petrus sejt vertex Sanctiſſimus Beari Apoſtolici T hroni , Pa.
for Bonus . Ilene etiam hoc patet ex Auihoritate Dominidi.
centis Luce 22. tu aliquando converſus confirma fratres tuos
Prætereo torrentem Latinorum Patrum eadem certarim ,
& fule affirmantium : ſolos Græcos ad Græcos convincen .
dos produxiffe fuffecerit .
Porro quantum ad Purgatorium , in hoc differunt Græci
a Latinis , quod illi non admittant in eo (ut Latini ) poe
1

xam ignis , ſeu ſenſus , fed tantum pænam damni , dicen.

tes animas illic detineri ut in carcere perobſcuro , donec
æternæ claritatis lumen aſpiciant ,
Tandem Schiſma per tot protractum fæcula fub Eugenio
4. Pontifice Maximo in Concilio Florentino anno 1439.
miſerante Numine , cum erroribus profligatum eſt , utriuſ
que Eccleſiæ unio tot antea votis expetita coram Pontific
ce, Græcorum Imperatore Joanne Paleologo, omnibus Pa.
triarchis , & Epiſcopis , confertiffimoque populo folemniffi.
me promulgata , cunctis præ ingenti gaudio in lacrymas
erumpentibus. En modo Decretum unionis .
Eugenius Epiſcopus, fervus fervorum Dei , ad perpetuam
rei memoriam .
Lætentur Cæli , & exultet terra : fublatus eft enim de
medio paries, qui Occidentalem , Orientalemque divide
92 bat EccleGam : & pax , atque concordia rediit , illo An
97 gulari lapide Chriſto , qui fecit utraque unum vinculo
2

,, fortiffimo charitatis , & pacis utrumque jungente parie

tem , & perpetuæ unitatis fædere copulante , ac conti .
nente poſt longam mæroris nebulam , & diffidii diuturni
- atram , ingentemque caliginem , ſerenim omnibus unionis
7
„ oprate jubar illuxit , Gaudeat & Mater Eccleſia ? , quæ
Filios ſuos hactenus ab invicem diffidentes jam vider in
unitatem , pacemque rediiſſe , & quæ antea in eorum ſe .
., paratione amariſſime flebat, ex ipſorum modo mira con
cordia cum ineffabili gaudio omnipotenti Deo gratias re
ferat. Cuneti gratulentur Fideles ubique per Orbem , &
qui Chriſtiano cenfentur nomine Marri Carholicæ Eccleſize
1 y collatentur. Ecce enim Occidentales , Orientaleſque Pa..
s, tres , poft longiffimum diffenfionis atque diſcordiæ tem .
a pus ,
 GRÆCORU M : 171
„ pus, ſe maris , & terræ periculis exponentes , omnibuſ
, . que ſuperatis laboribus , ad hoc facrum Oecumenicum
- Concilium defiderio facratiffimæ unionis , & antiquæ cha
ritatis redintegrandæ gratia , læti , alacreſque convene
runt , & intentione ſua nequaquam fruftrati ſunt . Poft
longam enim , laborioſamque indaginem , tandem Spiri..
,, tus Sancti Clementia ipſam optatiffimam , fanctiffimam .
,, que unionero conſecuti ſunt. Quis igitur dignas omnipo
tentis Dei beneficiis gratias referre fufficiat? quis tantæ
divinæ miſerationis divitias non obftupeſcat ? cujus vel
ferreum pectus tanta fupernæ pietatis magnitudo non
molliat ? funt ifta prorſus divina opera , non humanæ fra
» gilitatis inventa , atque ideo eximia cum veneratione fu .
ſcipienda , & divinis laudibus profequenda . Tibi laus
tibi gloria , tibi gratiarum actio, Chriſte, fons miſericor
diarum , qui tantum boni Sponfæ tuæ Catholicæ Eccleſiæ
atque in generatione noſtra tuz pietatis mira.
contulifti ,
97çula demonſtraſti , ut enarrent omnes mirabilia tua . Ma.
w gnum ſiquidem , divinumque munus nobis Deus largitus
29 efti oculis videmus , quod ante Nos multi cum valde
» cupierint , afpicere nequiverunt .
Sequuntur deinde definitiones Concilii Græcorum errori.
bus oppoſite
1. Diffinimus, explicationem verborum illorum Filioque
veritatis declarande gratia , o imminente tunc neceſitate ,
licite , & rationabiliter Symbolo fuiße appofita .
2. Item in azymo , love fermentato pane tritiseo Corpus
>

Chriſti veraciter confici, Sace doreſque in alterutro ipſum

Domini corpus conficere debere , unumquemque fcilicet
juxta fuæ Ecclefie , live Occidentalis, ſive Orientalis con
fuetudinem .
3. Diffinimas illorum animas , qui poft Baptifma
fufceptum , nullam omnino peccati maculam incurrerunt ,
illas etiam , que poſt contractam peccari maculam , in fuis
corporibus , vel eifdem exut& corporibus , funt purgata ,
in Cælum mox recipi , & intueri clare ipſum Deum tri
Tium , & unum, ficut eft , pro meritorumramen diverſitate
alium alio perfe &tius.
4. Item diffinimus , Sanétam A poſtolicam fedem , Re
manem Pontificem in univerſum Orbem tenere Primatum ,
 172 ERROR E Ś
do ipfum Pontificem Romanum fuccefforere ele Beati Pe.
tri Principis Apoftolorum , verum Chriſti Vicarium
tetiuſque Ecclefia Caput , omnium Chriſtianorum Pas
frem , o Do&torem exiftere ; eo ipſi in Beato Peiro pafcen
di , regendi, o gubernandi univerſalem Ecclefiam
mino noftro Jefu Chrifto plenam poteftatem traditam elle :
Sed non diu ftetit tot deſideriis > votis , ſuſpiriis , viri
bus , laboribus , precibus, periculis inſtaurata unio · Græci
reverſi ſunt ad vomitum : Gemit nunc infelix Natio in
pænam ſchiſmatis , errorum , inconftantiæ , & difcordiæ fub
immaniffimo Turcarum jugo . Florentina olim Ecclefia ,
.

quz Athanafos , Toannes Chryfoftomos , Gregorios Nazian

zenos , Nyſenos , Baſilios , innumeroſque alios protulit ,
nunc proſtrata jacet ; ſanctimoniæ fucceffit impietas , virtu.
ti vitium , literatura ignorantia, celeberrimo olim Athenæo ,
>

Theatrum defidiæ . Verbo : Græcia Sanctorum , Doétorum

Bellatorum , Mufarum , Scientiarum Genitrix , in horribi.
7

lem, deplorandamque degeneravit Barbariem .

Cæterum Alphonfus a Caſtro cum pluribus aliis , Græ.
coram erroribus hos fequentes fuperaddit .
1. In Sacrificio Milla aqua minime vina mifcenda eft . >

2. Per adulterium folvitur Matrimonium etiam confum .

matum .
3. Non eß peccatum dare aliquid ad ufuram .
4. Non eft necellaria rei furto ablatæ reftitusio, ut quis
vitam polfie conſequi æternam .
Narrat porro citatus Alphonfus , ufurarios oleo fimplici
>

ungi a Sacerdote , nulla quidem iis impofita obligatione re

ftituendi extorta per ufuram , fed eos obftringi ad aliquam
pecuniæ portionem fibi Sacerdoti tantum diftribuendam
atque ita abfolvi, quod fane, fi fiat , turpe , vile , inju
ftum , & impium eft .
Refelluntur modo errores modo ſolito per D. Thom.
1. In Sacrificio Mife aqua minime vino mifcenda eft .
Vide errorem 1. Armenorum ſæculo 7.
B. Per adulterium folvitur matrimonium etiam conſum .
metum .
D.Th. in ſuppl. q.62. a.6 . Dicitur V. ad Cor. 7. præcipio non
ego , Sed Dominus , uxorem a viro non difcedere , quod ſi 1
difceperit ( ob adulterium mariti ) manere inuptam . Et Marci
12 .
 CPA E ORU M. 173
10. Quicunque dimiferit uxorem ſuam , eo aliam duxerit ,
adultcrium commirtie Super ( id eft ) contra eam : fi uxar
dimiferit virum fuum , . alii nupſerit, machatur .
Nec obftat illad Matth. 19. Quicunque dimiferit uxorem
fuam niſi ob fornicationem, eu aliam duxerie, mechatur ,
ergo qui eam dimittit ob fornicationem , & aliam ducit ,
non nicchatur .
Reſpondetur enim , quod exceptio illa : niſi ob fornicatio
nem , ſeu adulterium , tantum rcferatur ad verba iſta , qui
dimiferit uxorem ; ita ut ob fornicationem tantum non ex.
pectato etiawi Ecclefiæ judicio , uxor a marito quoad Thu
rum poffit dimitti , alias ipfam matrimonii vinculum etiam
in cauſa adulterii omnino eſt indiſſolubile . Atque hæc elt
concors Theologorum ſententia .
3. Non eft peccatum dare aliquid ad ufuram .
D. Tin, 2. 2.4.78.a . I. Dicitur Exod . 22. fi pecuniam mu
tuam dederis populo, qui habitat recum , non urgebis eum
quafi exa tor , nec ufuris opprimes . Et Pf. 14. poft illud :
Domine , quis habitabit in tabernaculo ruo 7 ſubjungitur 9

qui pecuniam fuam non dedit ad ufuram .

Id ex novo etiam liquet Teſtamento Lucæ 6. Mutuum
date , nihil inde ſperantes, per mutuum date , innuitur con.
filium , per illud nihil inde Sperantes ; id eſt nihil ultra
fortem accipientes, preceptum , juxta communem explana.
tionem Patrum .
Ratio vero , cur nihil poflit accipi ultra fortem , quod fit
in uſura , hæc eft. Quie per hoc venditur id > quod non
eft , per quod manifeſte inequalitas conftituitur , quæ jufti
tiæ repugnat. Ad sujus evidentiam fciendum eft, quod que.
dam res funt, quurum ufus eft ipfarum rerum confumprio , 2

ficut vinum conſumimus eo utendo ad parum , triticum con .

Jumimus co utendo ad cibum . Unde in talibus non debet
feorfim computari ujus rei a re ipfa , fed cuicumque conce
ditur ufus , ex hoc ipfo canceditur res proprius autem ,
O principalis pecunie ufus eft ipfius confumptio , five di
ſtrattio ; ſecundum quod in commutationes expenditur . Et
propter hoc fecundum fe eft illicitum pro uſu pecuniæ mu.
tuatæ accipere pretium , quod dicitur ufura .
4. Non eft neceſaria rei furto ablate reftitutio , ut quis
vitam poſre confequi æternam .
D. Th.
 174 ERRORES
D. Th. z. 2. q. 62. a. 2. Auguftinus dicit in epiftola 54. ad
Maced. ſo res aliena , propter quam peccatum eft, reddi poſ
fit , non redditur , pænitentia non agitur , fed fimula.
tur. Si autem veraciter agitur , non remittitur peccatum ,
nifi reftituatur ablatum .
Sed & Scriptura Sacra id exprimit Ezech. 33. Impius vis
ta vivet, li egerit pænitentiam , pignus reftituerit, ra .
pinamque reddiderit .
Suffragatur ratio , quia reftitutio eft a &tus juſtitie com :
imutative , quæ in quadam equalitate confiftit , e ideore .
Aituere importat redditionem illius rei , que injuſte ablata
eft: Sic enim per iteratam ejus exhibitionem æqualitas re
paratur ...cum ergo conſervare juftitiam fit de neceffitate ſa
lutis, confequens eft, quod reſtituere id , quod injuſte abo
batum eft alicui , fit de neceffitate falutis .
E R R o RE S
SCULI UNDECIMI .
Rima ,; quæ hoc ſæculo exorta eſt hærefis , fuit rečerja
tior Manichæiſmi propago : hæc diutius occulte germi
nata , in perditionis fegetem male pullulans , prope urberri
Aurelianenfem in Gallia plures in fuæ cæcitatis præcipita.
vit laqueum . Ab Italia quadam muliere invecta non ſolunt
Idiotas, & rudiores , verum etiam Heribertum Ecclefiæ S.
Petri Aureliis Scholaſticum , & Lifoium ibidem Sanctæ Cru
cis Canonicum viros tum Religionis, tum ſapientiæ opinio.
ne celebres veneno ſuo infecit.
Errorum capita hæc erant .
1. Negabani Scripturas Sacras ; illas rejicientes velut fig .
menta carnalium hominum , folamque legem in cordibus
ſcriptam fe admittere gloriantes .
2. Inficiabantur Incarnationem Chrifti cum Saturnino ,
aliiſque antiquis Hæreticis .
3. Ajebant, mundum non a Deo , fed ex feipfo condi
tum elle fortuito .
Iftis erroribus has execrandas addebant fpurcitias . No.
cturnos agebant conventus , in quibus
tes nomina Dæmonum , Litaniæ inltar fingulilucernas
, recitabant tenen
donec
Dæmonera ſub cujufdam forma beſtiola conſpicerent. ex .

Tuma
 SÆCULI UNDECIMI . 173
extinctis lucernis , promiſcuam exercebant libidinem : nulla
conſanguinitatis , vori , aut vinculi cujuſdam habita ratione.
Ex foedo concubitu compaginatos infans, octava die ( horre
ſco referens )cremabatur. Cineres Audioſe colligebantur, & 7

religione ſeryabantur non minori, quam Chriſti corpus di

ftribuendum moribundis fidelibus in viaticum alervat Eccleſia :
ex iis porro qui vel tantillum prælibarant, ita roborabantur
in hærefi, ut ex ipſa vix unquam poſſent eluctari .
Heribertus, & Liofius in Aurelianenſ Synodo interroga ,
ti, an memorata tenerent dogmata , refponderunt le illa
tenere , nec ab iis eſſe amovendos . Cum vero illa Guari.
aus Antiftes Bellovacenfis difcutiens , & ad myſterium In
carnationis perveniens , iltis inter alia objiceret : Chriſtum na.
ſci voluille de Virgine , quia poruit, ex pro noftra ſalute
pati in Humanitate, replicarunt Epiſcopo : nos neque inter
fuimus, neque hæc vera elle credere poffumus · Hec eis .

narrare potes , qui credunt figmenia carnalium hominum

( Scripturas ) Scripta in membranis animalium : nobis auiem,
.

qui legem feriptan babemus in interiori homine a Spiritto

Sanéto, incallum fuperfiua , a divinitate devia profers:
idcirco verbis finem impune , o de nobis , quidquid velis,
facito . Jam Regem noſtrum in Cæleftibus regnantem vide
mus , qui ad immortales Triumphos dexira Jua nos fubie .
vat. Diu , led fruſtra laborarunt Epiſcopi, ut eos e denſis
>

errorum tenebris eruerent . Tandem Sacris veltibus juxta Or.

dines ſuos induti , moxque iiſdem ad execrationem fpoliari,
exauctoritati , ex Eccleſia pulli, & ſæculari brachio tradiri
ſunt . Dum extra muros civitatis cremandi ducerentur , ra.
pida adacti dementia in accenſum ſponte rogum profilierunt,
ex temporali igne in perpetuuin irruentes .
Berengarius natione Gallas , Patria Turonenfis fuit
Adoleſcens ad ſcholam Carnoteníem tunc celebrem miſſus ,
& Fulberti , qui poflea ficcieliæ illi præfuit , viri ſandil.
fimi, & doctiſſimi diſciplinæ confignatus eſt . Elatus inge
nii levitate , ipſius Nagiftri fenſum non adeo curabat , con
difcipulorum pro nihilo reputabat: novis vero verborum in .
terpretationibus, fingularis ſcientiæ laudem fibi arrogare , &
cujuſdam excellentia applauſum venari , qualitercumque
poterat , affectabat . Sæpe adoleſcentem Præceptor quafi
9 .

futurorum prælagus horrabatur , ne a via regia , hoc

eſt
 176 ERRORES .
eft , a fide A poſtosa ,
2 & SS. Patrum doctrina alie
quando deflecteret.
Variis deinde officiis perfunctus , tandem Andegavenſis
Eccleliæ Archidiaconus creatus eft . Tum demum hanc no
vam ex inquieto cerebro enixus eſt hæreſim , quæ negae
realem corporis , e fanguinis Chrifti in Euchariftia pre
fentiam . Quamvis autem in initio hæreſeos nihil Corporis , 2

& Sanguinis Domini , Sacramento ineffe contendit , fed um .

brus tantum , & figuras , in progreffu tamen , Ecclefiæ ra
tionibus convietus dixit , in Euchariſtia Corpus Domini ve
re , ſed imparatum contineri , Tranfubftantiationem infi-.
cians . Atque ita per primum dogma Calvino , per hoc al
terunt , Luthero præcinuit
Berengarii hæreſis in Galliis fæpe proſcripta >, ad Apofto
ļicaın tandem ſedem delata, primum ſub Leone X. in Con
çilio Romano , deinde in Vercellenſi ( Urbs eft in fubalpi
nis ) fub eodem Pontifice anno 1053. damnata eft. E vita
deinde migravit Leo IX . quem defunctum Hærefiarcha Be.
rengarius , ut refert Guitmundus, convitiis laceravit , eum
inter alia Concilium vanitatis coegiſſe eructans . Petulcam
ejus linguam compreffurus Victor II. Leonis fucceffor Syno
dum Turonenſem celebrari juffit anno 1055. cui per Lega
tos, maxime per celeberrimum Hildebrandum , qui poftea
fuit Gregorius VII. præſedit . Data eſt ibi Berengario cau.
fæ fuæ defendendæ optio , quam tamen defendere reformi
dans , communem Eccleſiae fidem confeffus eft 3 & præftito
juramento , ab ea nunquam feſe receffurum fpopondit. At
Hærefiarcha ſacramenti immemor , & violator , in errores
relapſus eſt . Unde virus ne ferperet, Nicolaus II. Romæ
Concilium ex centum tredecim Epiſcopis anno 1959. con
vocat . Ibi ejus ſententia a Patribus audita, perpenfa , &
confixa fuit . Ipſe Berengarius Sanctæ Synodo fuos conce.
dens libros perverſum dogma continentes , eos in medio fa .
cri Concilii propalam igni devovit , jurans le fidem a Pa.
tribus præfentibus traditam inviolabiliter fervaturum . Aucto
ritate Sanctæ Synodi Umberto Epiſcopo Cardinali commilla
provincia eſt , ut veræ fidei formulam ederet , eamque Be
>

rengarioprælegeret. Acquieſcens Berengarius eam accepit , le

git , le ita credere jurejurando firmavit , & manu propria
3

profeſſioni fidei fubſcripſit . Hæc autem profeffio ad hanc

for
 SÆCULI UNDECIMI, 777
formam redaéta eft . Ego Berengarius indignus Diaconus S.
Mauritii Andegavenſis conoſcens veram , Catholicam , en
Apoftolicam fidem anathematizo omnem herefim , præcipue
gum , de qua haétenus infamatus fum , que aftruere conato
tur , panema , e vinum , quo in Altari ponuntur, poft
confecrationem non ele verum Corpus & Sanguinem Do
mini noftri Jefu Chrifti & c. Hanc formulam Nicolaus ad
reparationem ſcandali per omnem Italian , Galliam , &
Germaniam promulgari juffit .
Polt tam folemne juramentum , verſatilis, & arundini
vento agitatæ fimilis Berengarius virulenta de novo ſcripta
adverſus fidem Catholicam aufus eſt ſpargere, quæ contra
riis , iiſque nervoſiſſimis ſcriptis Lanfrancus , Guitmundus
Epiſcopus Averſanus , & Algerus præclara Ordinis Benedi
etini ornamenta refurarunt . Ut extremum malo remedium
afferret, Gregorius VII, Rome Concilium anno 1079. con
tra Berengarii tories lapli impietatem indixit . In eo firma
ta eſt veritas Catholica : convictus iterum Berengarius
ab ea Sede , quæ more Dei non vult mortem peccatoris ,
ſed ut magis convertatur, & vivat, veniam impetravit ,
& in hunc modum juravit . Ego Berengarius corde credo ,
ca cre confireor , punem « vinum , que ponuntur in Alta
ri per myfterium Sacre orationis , verba notri Redem.
ptoris, ſubſtantialiter conuerti in veram , e propriam ,
ae vivificatricem carnem , o Sanguinem Jeſu Chriſti Do
mini noſtri , eo poft confecrationem eſe verum Chriſti Cor
pus, quod natum eft de Virgine , eo quod pro ſalure mun.
di oblatum in Cruce pependit, eo quod ſedet ad dexeram
Patris : & verum Chrifti Sanguinem , qui de latere ejus
cffufus eft non tantum per Signum , o virtutem
Sacramenti fed in proprietare nature de veritate
ſubſtantia , ficut in hoc brevi continetur , o ego legi ,
es vos intelligitis . Sic credo, nec contra hanc fidem ulte
rius docebo . Sic me Deus adjuvet , 6 hæc Sancta Dei
Evangelia .
Tunc Dominus Papa ( ajunt acta Concilii ) præcepit
Berengario ex Authoritate Dei Omnipotentis, & San
ctorum Apoftolorum Petri , & Pauli, ut de Corpore ,
& Sanguine Domini nunquam ulterius cum aliquo di
fputare , vel aliquem docere præfumeret , excepta cauſa redu
M Gen
 178 E RROR ES
cendi ad fidem hanc eos , qui per ejus doctrinam ab ea
99 receſſerant .
Ut autem viri hujus , alterius fane Protei inſtabilitatem
>

figeret, fideique conſtantiam tentaret , Berengarium abſolu

to Concilio , ſecom per aliquod tempus paterna benignita
te lummus Pontifex derinuit . Explorata illius per mileran
tem Dei gratiam , in fide firmitate , eum ad proprios tan
dem lares perbenevole remift .
Tandem nonagenarius in profeſſione, & unione Catholi
ca , ut & communior , & nobiliorum Authorum eft fenten
tia , Berengarius die Epiphaniæ obiit anno 1088. Narrat
Guilielmus Malmesburienſis Ordinis ſancti Benedicti in An
glia fæculo 12. Religiofus & Bibliothecarius , Berengarium
morientem producto gemitu dixiſſe : Hodie in die Apparis
tionis fue apparebis mibi Dominus meus Jeſus Chriſtus
propter pænitentiam , ut Spero , ad gloriam , vel propter
alios , ut times , ad pænam .
Sectarii , quem fequuntur errantem , fequantur Pæniten .
5

tem .
Simoniaca labes non ſolum hoc fæculo viguit , ſed & plu
res ſibi adſcivic Scriptores, qui Simoniani a peccato exi
mere ftuduerunt. Unde fuftinebant licitum elle vendere
ben - fisia Ecclefiaftica , ut Prælaturas , Canonicatus &c .
Dum hos probi oinnes Catholici reprimere conantur, non
nulli ingenti ardore , fed non ſecundum ſcientiam in Epi
ſcopos Simoniacos inflammati , allergeruor, ordinatos ab eis
non ele recipiendos, fed iterum ordinandos .
Sed & alia hoc fæculum monſtra peperit . Qao me , quo
rapiunt ferrea ifta ternpora ? plures Clerici ( dicti ſunt No.
vi Nicolaite ob effulam in foeminas libidinem ) plures , in
quam , ut velum aliquod infami ( hæc ffens commemoro )
concubinatui obtenderent , contenderunt, licitum cfle Cleri
cis in Sacris ordinibus conftitutis ducere uxores.
Incredibile dictu eft , quot labores pro Ecclefia hac tem.
peſtate devorarit S. Petrus Damiani, Religioſus, Cardina
lis , & Epiſcopus Oftienfis . Ut alter Joannes Baptifta , vex
clamantis in deferto, ab eremo ( quam amore ſolitudinis
incolebat ) calami, ut tubæ Dei , ubique clangore perſo.
nans > pios Clericos excitavit ad pugnam , improbor. 1

que vel colla fubjicere Ecclefiafticæ diſciplinæ coegit

vel
,
 SECULI UNDECIMI . 190
vel eos fidelium oculis fubducers , enorme ſtitit ſcan
dalum .
Pettus Damiani iiſdem compeſcuit temporibus hæreſim
inceſtuoforumi . Docebitilli , licnum elle conjugiuni in quar.
1

to gradu conſanguinitatis , Ravennä potiffimum error" ifte

efferbuit , in multos, quos nullus æternæ damnationis me
tus a falibus areere potuit connubiis; deplorandam exercens
týrannidem .
Eidem Perro tunc dimicandum fuit adverſus novam aliam
emergentem quorundam Hærefim , tradentium , licite Epi.
fcopatus a Principibus laicis fine fimoniæ crimine emi pole,
dummodo confecratio gratis deciperetur. Sic enim non dir
gnitatem emi Epiſcopalem , jed popsionem prediorum ,
que venalia funt. Scilicet jam pudebat Simoniacos( de qui
hus hic ffatim ) antea nudos , fine pallio incedere . Hujus
palliata feminatores Simoniæ fuerunt Tüdeichinus quidam
natione barbarus , Joannes patria Venetus.
VV cilo , quem Henricus 111. Imperator ex fugitivo Cle
rico , poft obitum Sig fridi, in Moguntinum Archiepiſco
patum in remunerationem caufæ ab eo adverſus Gregorium
VII. defenſe intruſerat, in Synodo Quintilineburgenſi de
claratus eſt Hæreſjarcha : quod teneret, feculares ſuis re
bus ſpoliates Ecclefiaftico non ſubjacere judició , nec excom.
municari poffe pro fuisexceffibus, quodque contenderet , ex
communicatos fine reconciliatione recipi polle .
Roſcelinus Patria Compendienfi ( Compiegne ) in Gal
lia , famoſi Petri Abajlardi Præceptor, in Hæreſim circa
myſterium Sanctæ Trinitatis impegit , Sabellianum reno.
vans' errorem . In Concilia' Sueffionenâ damnatus errorem
coram Synodo ejuravit , fed in eundem relapſus elt ,
ete, & ex metu mortis renunciarat.
>

Refellunrur Errores Sæculi Undecimi .

1. Non dantur Scripturæ Sacre.
D. Th. 1. 2. q. 98. a. 2. Chriftus dicit Lucé 24 oportet
impleri omnia , qué fcripiä ſunt in lege in Pſalmis, ó in
Prophetis de me. Tunc aperuit illis fenfum , ut intelligerent
Scripturas. Hæc certe non intelliguntur, nifi de Scripturis
Sacris , ut nec illud Joan, 5. ubi Chriftus dicebat, ſcruta
maini Scripturas . Non de alia quoque quam de Scriptu . TA
M 2
 RES
180 ERRO
ra Sacra ſermo eſt, dum dicitur , quod Chriſtus a morte
redivivus duobus Diſcipulis euntibus in Caftellum Emaus
interpretabatou in omnibus Scripturis, que de ipfo erant.
An de alia etiam , quam de Scriptsus? divina Petrus Acto
rum 1. dixit , oportet impleri Scripturam , quam predixit
Spiritus Sanctus per os David de Juda ?? dantur ergo Seris
pturæ Sacræ .
Cæterum , quare oporteat eſſe Scripturas Sacras , hæc,
inter alias , poteft reddi ratio . Juxta enim fuavem , & com.
munem divinæ providentiæ , modum , doctrina revelata ,
non bene poteſt tota in perpetuum fervari, & ad abſentes
( maxime ad polteros ) transfundi fine ſcripto . Quamvis enim
quædain documenta etiam ſupernaturalia poffint viva Tras
ditione , & vocali magiſterio traduci , & conſervari, non
tamen poflunt omnia , eo quod nonnulla fit multum diffici
lia : & hominun corruptio , quæ ſucceflu temporis multum
invaluit , reddat illos ad ea retinenda, & fideliter tranſmite
tenda inepriores : unde & citatæ quæftionis art. 6. do
cetur , quare oportuerit dari legem ſcriptam in 1 enne
dium fcilicet humane ignorantiæ . Accedit , quod om
.

nis Scriptura ( 2. ad Timoth. 3. ) divinitus infpirata

uilis eft ad docendum , ad arguendum , ad corripiendum ,
ad erudiendum in juftitia . Cur illa nos igitur Deus privet ?
Sed & Scripturas Sacras extare , atfirmant Concilia Car
thaginenfe tertium, Laodicenum , Florentinum, Tridentinum ,
& perpetuus Ecclefia uſus, firmiffimaque ipfius Traditio .
2. Mundus non a Deo , fed ex ſeipſo fortuito condi..
tus eft .
D. Th. I. p. q. 65. art. 3. Dicitur Gen. I, in principia.
creavit Deus Colum , & Terram .
Adftipulatur Auguftinus lib. 19. confeff. Mundus, inquit ,
ifte ordinatiſſima fúa mutabilitate, cu mobilitate , e via
libilium omnium pulcherrima fpecie , e faétum fe ele ,
e non niſi a Deo ineffabiliter pulchro fieri ſe potuife ta
cite proclamat. Deinde : ſi mundus ille corporeus tanta pare
tium multitudine , & varietate , tamque apta difpofitione
ſpectabilis, fortuito ex ſeipſo conditus ſit , cur non etiam , u
aic Tullius lib . 2. de natura Deorum , annales Ennii , &
Homeri poemata ex foreuito, characterum concurſu relui .
tarunt ? cur non iunt elegantiflimæ tabulæ ex fortuito
colo
 SXCULI UNDECIMI. 18+
colorum in cas delapfu formate ? unde Triſmegillus in Post
mandro cap. 5. Cum ſarvam abſque fabro , ei picture fico
ri nullus aſserere audeat ; miram bajres mundi cost112810.
nem fine conditore profluxifle putabimus ? en , qui vel Gen
tiles Heriberti, & Lifoii ora cooltuingant .
1. Corpus , eg Sanguis Chrifti non funt in Sacramento
Euchariſtie vere , o realiter , fed tantum in figura .
D. Thomas 3. part. qu. 79. art. 1. Dominus dicit Joan.
6. Panis, quem ego dabo, Caro mea eft pro mundi vita :
Matth . vero 26. hoc Sacramentum inftituens , & adimplens
id , quod loco iſto Joannis promiſerat, accipiens Jeſus Pan
2

nem , accipite, inquit Diſcipulis , o comedite : Hoc eft

Corpus meum . Non ait : Hoc eft fignum , figisura Corpo.
ris mei . Sumens etiam calicem , bibite
.
inquit , ex
>

hec omnes ; Hic eft enim Sanguis meus novi Teſtamena

si &c. Non dixit , hic eft fignum , len figura Sangui
nis mei . Præſertim cum verba , quibus conditur Telamen
tum ( ut hiſce Chriſtus condidit ) debeant effe clara , per
{picua, plana, ab omnibus tropis , figuris, ambiguitatibus re
motiſlima : adeoque citata ponderofiflima verba , Hoc eft
Corpus meum , bic eft Sanguis meus , in ſenſu proprio , &
naturali intelligenda funt , nec dari poffent, que preſentiam
realem Corporis, & Sanguinis Chrilti, in hoc Sacramento
laculentius exprimerent .
Cæterum conveniens etiam fuit , ut verum Chriſti Cor
pus , & Sanguis in hoc Sacramento contineretur . Primo
quidem ( inquit Angelicus q. 75. 2. 1. ) ob perfectionem 20
ve legis . Sacrificia enim veteris legis verum facrificiun
paffionis Chrifti continebant folum in figura , fecundum
illud Hebr. 1o . umbram babens lex futurorum bonorum 9

non ipfam rerum imaginem , ego ideo oportebat , ut aliquid

plus haberet Sacrificium nove legis a Chrifio inftitutum , ut
ſoilicet contineret ipfum Chriftum paffum , non ſolum in fi
gnificatione , vel figura , ſed etiam in rei veritate. Et ideo
hoc Sacramentum , quod ipfum Chriftum realiter continet , >

eft perfectivum aliorum Sacramentorum , in quibus virtus

Chrifti participatur. Secundo hoc competit perfe&tioni fidei ,
quæ ficut eſt de Divinitate Chrifti, ita eſt de ejus Huma.
nitate ſecundum illud Joann. 14. credit is in Deum , & in me
credite . Et quia fides inviſibilium , ideo
1 in hoc Sacramenta
M 3 Chris
 2 ERROR E $
Chriftus carnem fuam nobis exhibet inviſibili modo. Que
qurilam non attendentes pofuerunt Corpus, Sanguinem
Chrijii non efle in Sacramento , niſi ficut in ligno , quod
>

ejt tanquam Hereticum abjiciendum , utpote verbis Chriſti

( hic præcitaris ) contrarium . Unde & Berengarius, qui
primus hujus erroris Auctor fuerat, poftea coactus eſt ſuum
errorem revocare , e veritatem fidei confiteri . Ille tamen
proceſſu temporis in errorem lapſus eft fequentem .
2. In hoc Sacramento Corpus Domini vere , fed impa.
natum continetur , ſeu , cam Chrifti corpore etiam eft fuba
ftantia panis .
D. Thomas 3. p. q. 75. art. 2. Hæc pofitio contrariatur
forme hujus Sacrmenti, in qua dicitur , Huc eft Corpus
meum , Matth . 26. Marci 14. Lucæ 22. quod non effet
verum , fi fubftantia Panis ¡bi remaneret . Numquam enim
fubftantia Panis eft Corpus Chrifti, fed potius effet di
cendum , hic eft Corpus meum ... unde bec pofitio vitan.
da eft tanquam heretica .
Licitum eft vendere beneficia Ecclefiaftica , at Prælaturas ,
Canonicatus , &c.
D. Th. 2. 2. q. 100. a. 4. Habere beneficia Ecclefiafti
ca , dicitur Spiritualibus annexum : quia non competit niſi
habenti beneficium clericale . Unde hujufmodi nullo modo
pollunt elle fine fpiritualibus. Et propter hoc ea nullo mo.
do vendere licet ; quia eis venditis, intelliguntur etiam fpi
ritualia venditioni Tubjici. Id quod nullo pacto licet , cum
repugnet illis verbis Chriſti Matt. 10. gratis accepiſtis ,
gratis date . Vide errorem primum Simonis Magi ( cujus
hi preſlere yeſtigia ,) fæculo 1 .
Ordinati s Simoniacis funt reordinandi ,
D. Th. in fupplem . q. 36. a . 2. Onnis poteftas, que da.
tur cum aliqua confecratione , tolli non poteft, ficut nec ip
ſa confecratio annullari. . unde , cum Epiſcopalis pote.
ftas etiana per Simoniam impetrata, cum quadam confecra .
quod perpetua maneat . Si pere
tione detur , oportet ,
petuo maneat, ergo Epiſcopus Simoniace promotus poteft
valide prdinare , adeoque a tali ordinati non funt reordi
pandi .
Huic rationi conformis eſt praxis Ecclefiæ , quæ nonquam
Ordines a Simoniacis collatos reiteravit .
Licet
 SÆCULIUNDECIMI . 183
Licet Clericis in facris Ordinibus conftitutis ducere
*xores .
D. Th. in ſuppl. q. 53. a. 3. Ordo Sacer ... impedit ma
trimoniuna per conſtitutionem Ecclefiæ ... ex vi Ordinis , em
ulterius ex voto continentie , quod eft Ordinibus Sacris an .
nexum , quod etiamfi quis verbo tenus non emittat ex hoc
ipfo tamen , quod Ordinem ſuſcipit , intelligitur emiſije ;
ita ut etiam Ordo facer impediat matrimonii uſum , >

que etiam dirimat contractum . Fundatur autem illa conſti.

turio Ecclefiæ in quadam congruenria , quia in Sacris Or
dinibus conftituti Sacra vafa, & Sacramenta tractant ,
ideo decens eſt, ut munditiam corporalem per continentium
ſervent .
Sane lex antiqua præcipiebat Sacerdotibus, qui fecundum
vices facra tradtabant, ne eo tempore appropinquarent uxo
ribus ; & Apoftolus 1. ad Corinth. 7. vult conjugatos ab
ftinere ad tempus ab uſu conjugali , ut vacent orationi. A
novæ igitur legis Presbytero , cui ſemper pro populo ſacri
ficia Deo offerre, ſemperque orare incumbit ; continentia
ſervanda eft perpetua . Ita diſcurrit Hieronymus lib. 1 .
contra Jovinianum , & Ambroſius lib. 1. Offic. cap . ult .
Paulus etiam i . ad Timotheum 4. monet eum , ut exem
plum fit fidelium in caftitate : & cap. 5. te ipſum , inquit ,
caſtum cuftodi. Non metuebat Apoltolus Timotheo, quem
Epiſcopum crearat, 'ab adulteriis . Sed cum juvenis effet, &
innuptus, hortabatur eum ad colendam caftitatem , utique
virginalem .
Unde liquet , jam inde ab Apoftolorum temporibus Cle
rum fuiffe obftrictum cælibatui . Illud aperte declarat , obli.
gationemque hanc reiterat Concilium ſecundum Carthagi
nenſe canone 2. Ut quod Apoftoli decreverunt, ipfa
fervavit antiquitas , nos quoque cuſtodiamus omnibus pla
cuit , ut Epiſcopi, Presbyteri , Diaconi , pudicitie cu
frodes ab uxoribus fe abftineant. .

Idque locum habuit tam apud Grecos , quam Latinos .

Prima Synodus Nicænu ( celebrata in Græcia ) Canone 3 .
interdicit Epifcopis, Presbyteris ,. Diaconis , ne fecum ha
beant ullam mulierem , præter Marren , Sororem , Amirane , >

vel Materteram . . Cui legi nullas erat locus, li poterant

dacere uxores ; nam Epiſcoporum , & Presbyterorum
M 4 ( imo
 184 ERRORES
( imo nec laicorum ) uxores nullæ ex hoc genere mu.
lierum , quæ ifto Canone excipiebantur , ob propinquitatem
ſanguinis eſſe poterant . Et quamvis eo Canone non expri
mantur Subdiaconi , comprehenduntur tamen . Sub nomine
enim Diaconorum , tamquam generali , fæpe apud Veteres
continentur etiam Subdiaconi , tanquam Diaconi inferiores.
Deinde Concilium Romanum fub eodem Pontifice , ſub quo
Nicænum fuerat , ſcilicet Sylveſtro , habitum , expreſlo no
mine Subdiaconorum Can. 3. evidenter ftatuit , nullum Sub.
diaconorum ad nuptias tranfire pole.
Hæc communis continentiæ praxis obſervata paffim fuit
a Clericis uſque ad fæculum 7. quo Græci illam cæperunt
( Ecclefiz diffimulante ) exuere . Quamvis autem hoc in
Grecis Roma toleret , id tamen nec hiſce Nicolaitis ' fa
vet , nec modernis SeEtariis, apud quos juxta Authorum
fuorum exempla tum Presbyteri, tum etiam Religioſi ſole
mniter profeffi ab Ecclefia noftra transfugæ uxores ducunt .
Sane hoc avá lantur Græci , vel fchifmatici, Retinent illi
ad Sacros Ordines promoti ductas ante ordinationem conju.
ges, in Ordinibus vero ſacris jam .confitutis,1 multo minus
Religiofis profeflis , Matrimonium inire licet
Licitum eft conjugium in quarto gradu confanguinitatis .
D. Thomas in ſuppl. qu. 54. art. 4. Dominus dixit Di
fcipulis Luc. 10. qui vos audit , me audit : ergo præceptam
Ecclefiæ habet firmitatem , ficut præceptum Dei ; ſed Eccle .
>

fra probiber matrimonium ... uſque ad quartum gradum con

fanguinitatis ; itaque non eſt licitum in præfato gradu ma
trimonium .
Convenienter autem illa prohibitio ( olim in Eccle
Ma extendebatur ifta uſque ad feptimum ) falta eft uf
que ad quartum gradum , tum quia homines ufque ad
quartam generationem vivere confueverunt : tum quia in
qualibet generatione fit nova mixtio fanguinis , cajus iden.
titas facit conſanguinitatem cum fanguine alieno : rum
que elementa fint quatuor, in fingulis generationibus eva
nefcie fanguinis identitas. quantum ad aliquod elemen.
tum , ita ut poft quartam , primus ſanguis quaſi in te
tum abforbeatur , unde convenienter poft quartam gene
rationem
Aio , ( non ante ) poteſt reiterari carnalis conjun
Li.
 SÆCULI UNDECIMI . 185
Licite Ipifcopatus a Principibus laicis fine Simonis cria
mine emi popunt , dummodo conſecratio gratis accipiatur ,
fic enim non dignitas emitur Epifcopalis, ſed podeſio pre
diorum , que venalia funt .
D. Th. 2. 2. 100. a. 4. Beneficia Ecolefiaftica ( quoad tempo
ralia , ut ſunt prædia , reditus , & quævis alia ) nullo modo
7

vendere , proinde nec emere licet, quia eis temporalibus ) ven

ditis, vel emptis , intelliguntur etiam fpiritualia ; ipli ſcilicet
Epifcopus venditioni, vel emptioni ſubjici. Rejiciatur enor
me illud Pallium , quo hæc allertio Simoniam velabat .
Huic errori affinis eft hæc Propoſitio Damnata . Non eft
contra juftitiam , beneficia Ecclefiaftica non conferre gratis ,
quia colllaor conferens illa beneficia , pecunia interveniente,
non exigit illam pro collatione beneficii , fed pro emolu .
mento temporali. Alex. 22. Utinam aliquando omnis pal.
liata , larvata , fucata Simonia ex Ecclefia eradicetur . Vide
Opuſculum noftrum in propofitiones damnatas pag. 110.
1. Sæculares fois rebus Spoliari Ecclefiaftico non fub.
jacent judicio , nec excommunicari poffunt pro fuis ex
cefſibus.
D. Th. 2. 2. 185. a. 2. Dicitur Joann. 21. Petre , parce
oves meas ; oves autem etiam lanis orbatä oves elle non
definunt , proinde fæculares, qui omnes funt oves Ecclefiæ ,
rebus ſui ſpoliati, Eccleſiaſtico quoque fubjacent regimini
& judicio ; adeoque & excommunicari poffunt pro fuis
exceffibus .
2. Excommunicati fine reconciliatione racipi poflunt .
D. Thom . in ſuppl. qu. 24. art. 1. Excommunicatus non
debet abfolvi, nifi ab eo, qui excommunicavit , ille autem
non abſolvit , ſeu recipit excommunicatum fine reconcilia
tione , tum ut ille pareat E - cleſiæ , tum ut darum fcanda
lum tollatur . Hæc lame aſſertio quantum Ecclefiafticam poo
teftatem authoritatem , diſciplinam , ſubordinationen
enervabat !
E RROR E S
SECULI DUODECIMI .
Irca initium hujus fæculi Durandus de VValdach Ger .
Cimmanus
a , cum focio quodam Hæreſes non paucas ſemi
na
 136 E RRORES
navit , quarum hæc præcipua fuit, Matrimonium nihil aliud
eft , quain fornicatio palliata .
Sub Alexio Comneno Græcorum Imperatore apprime Ca.
tholico détecta elt Bongomiloram Hærelis . Sectæ illius Au .
thor fait Bafilius profeſſione Medicus; execrandus cente Me
dicus, qui, dum corporibus medebatur, mactabat animas .
Varios inter illius errores, hi potiffimum eminent .
1. In divinis ( cum Sabellio ) non datur Trinitas .
2. Michael Arcbongelus ( de quo ineptiſſima fabulatur )
fuit incarnatus .
3. Baptifmus ab Ecclefia adhiberi folitus non eft Chri
fti, fed Joannis Bapriſe , Bongomilorum vero eft Baprif
mus Chrifti ob Spiritum Sanétum in ipfis reſidentem .
Sacris etiam imaginibus ( imitatus Iconoclaſtas) præſertim
Cruci Bafilius bellum indixit : illius impietatem repreſſurus
Cæſar , eum cum pluribus aliis in carcerem compingi jubet.
Inde cum aſſectis ad ignem rapitur. Cum autem inter eos
nonnulli forent, quorum hæreſis von ira explorata videba
tor, prudens Imperator Pyras duas parari juffit : quarum
uni Crux ſupereminebat optionemque dedit , ut captivi om.
nes , quam veļlent , Pyram eligerent : Bongomili Pyram
Cruce carentem elegerunt, Catholici rogum Cruce infignem .
Atque ira innocentes a fontibus diſcreti , & dimilli ſunt,
illi vero cum ſuo Duce igni immolari.
Tanchelinus homo perditiffimus hærefi infeçit Antuer.
piam , celebrem in Brabantia Civitatem , nuper princeps to
tius orbis Emporium . Illa in. Urbe , cum eo , ut præeſſet
plebi , adveniffet, nec vita , dec moribus cives fibi commiſ.
fos fovit. Paftor fuit ovium , fed ( o tempora Civitatis no
ftræ , dilectiffimæ Patriæ miſerrima! ) diciffimo lupo tru
culentior . In Gregem enim ita apparatu magnifico , vefti
bus deauratis , lauriſfimis extruetis conviviis , verborum leo
nociniis , blanditiis , aliiſque vitiorum irritamentis deſæviit,
ut omnium lentina Argitiorum cives involverit . Adeo An
tuerpienfium faſcinarat animos , ut qua corpus ſuum lave
rat , plures aquam biberent ; alii vero lotiones Reliquiarum
loco reconderent . Cum blias in conſpectu matrum , (ponſas
maritis videntibus conftupraret , opus id effe fpirituale aſſe
sebat, miſeriſque perfuadebat Ganeo fpurciſſimus . Ad hoc
debellandum impuritatis monftram , S. Arehi- Præſul Nor
bera
 SECULI DUODECIMI . 187
bertus Præmonftratenfium , ob caſtigatiffimos mores , & ftri
Atiffimam Regularis vire obſervantiam cum antiquis Parrio
bis conferendorum Condiror , çum electis Fratribus venig
Antuerpiam : venit , vidit , vitit Tanchelinum , civeſque
nioribus, & fjei reftituit olim ab Apoltolis noftris Aman.
do , Eligio , VVillebrordo Majoribus noſtris inſertæ . Hoc
> .

fcite exprimilar per hæc verba Abbariæ S. Michaelis An

Cuerpiæ præfati Ordinis , ea parte , qua illa Schaldim reſpi.
cit , infcripta infra lapideais Norberri imaginem .
Quod Amandus inchorrst >
Quo Eligius plantaret ,
VVillebrordus irrigar of
Tanchelinus devaltavat ,
Norbertus reftituit .
Cæterum hi funt palmares Tandhelini errores
1. Sacro Sanéti Corporis , o Sanguinis Chrifti perceptie
pihil prodeft ad ſalutem perperuam ,
2. Fornicatio , adulterium funt opus beatitudinis me.
ritorium .
Non diffimilis Tanchelino impietate fuit Petrus de Bruis,
qui Hæreſim ſuam in Provincia Arelatenfi , aliiſque conti
guis in Gallia ſparſię .
Hæc funt præcipua illius dogmata .
1. Crux Chriſti ( cum Iconoclaſtis, Bongomilis ) 90
eft colende.
2. Baprifmus nihil prodeft parvulis ante intelligibilera
etatem .
3. Ecclefie omnes diruende funt : nulla enim Chriftianis
funt deputata , vel neceſaria loca facra ad orandum .
Hinc in templorum deſtructionem innumeraque ſacrile
gia ſe Petrus cum aſſeclis effudit . Sed dignum impietate
.

fua finem conſecutus tandem eft , in villa S. Ægidii in

Dateh Nemaofenfi vindici Aamma elligatus ; vindici , ir :
quam : inter alia enim crimina , ipfo die fancto Paraícevos
in inauditam facræ Redemptionis noftræ contumeliam , ma
gno ex ligneis Crucibus aggeri conſtructo ignent univers
ſo fpectante populo , immiſeraț ; ita divinam vel invitam
provocans , irritans
? laceſſens ultionem , & patientian
exGbilans .
Henricus patria Tolofanas, Religioſus Apoftata , addidis
Pe .
 188 I RRORES
Petrobufianæ Hæreſi , Deum irrideri cantibus Ecclefiafticis,
9

quia , qui folis piis affectibus dele&tatur, nec altis vocibus

ad vocari , nec cantu poteft mulceri .
Ad Henricianam luem extinguendam Eugenius 3. Ponti
fex Maximus legationem Apoftolicam in Gallias commiſit
Alberico Ottient Epiſcopo , qui S. Bernardum legationis
fuæ comitem adſcivit . Hic vero ſui teinporis Matarhias toa
tum le laborantis defenfioni Eccleſiæ devovit . Ferventiſlio
mis concionibus, collationibus , miraculis innumeros ad f.
dem revocavit Hæreticos . Henricus fugiens, ac deliteſcens ,
tandem captus , Legatoque Apoftolico confignatus eft : a
quo carceri mancipatus eſt perpetuo , ne plures deinceps
perverteret .
Petrus Abailardus ex Oppido quodam oriundus , quod
in ingreſu minoris Britanniæ pofitum , ab urbe Nannetica
verſus Orientem octo circiter remotum miliaribus appella
tur Palarium , ex piis parentibus Berengario, & Lucia na
sus eſt. Pater militiæ adſcriptus , & nihilominus in litera
.

rum ſtudium propenſus , filios ante literis inſtrui, quam

armis curabat . Hic profeſſionem Religioſan provecta jam
ætate amplexus eft , quem in facro propoſito æmulata eſt
Lucia conjux. Petras Abailardøs expedito præ fratribus in
genio præditus, Marti renunciavit , ut fe totum Minerva
conſecraret Dialecticæ præſertim incubuit , ejuſque artis
magiſterio famofiffimum lìbi nomen peperit . Innumeri ad
eum confluebant Diſcipuli, quos inter infelix ille Arnaldus
>

de Brixia , de quo itatim infra .

Sed & inter Diſcipulos nactus eſt Diſcipulam Heloiſam ,
nobilem virginem , Fulberti Canonici inſignis Ecclefiæ Pa
riſienſis Neptem ; forma præftantem , doctrina præftantio
rem , toto Regno ob fingulares dotes percelebrem . At do
etrina ſe Viris ſecure , son Fæminis communicat . Furtivis
Abuilardi amoribus fuparſedeo . Heloiſam ducit uxorem
quamvis ei matrimonium ob illius onera quæ ægre cum
ſtudiis fociari queunt , virili animo diſloadentem .
Mutuo deinde conſenſu Abailardus in Abbatia S. Dioni.
fii prope Pariſios ſacrum fuſcepit habitum : Heloiſa vero
benediétum ab Epiſcopo velum in monaſterio Argenteolenfi
( Argenteuil ) etiam prope Parifios Oratorium deinde
Paracleti ab Abailardo conltructum rexit ut prima tilla
Abba
 SÆCULI DUODECIMI. 189
riffa , atque illic viiam ad omnem virtutis normam Reli.
gioſe inſtituit .
Porro Petrus femper immerſus ſtudiis, pluribus fuos in.
fperüt libros erroribus . Illos Cono Præneftinus Epiſcopus ,
& Legatus in Concilia Sueſſionenſi juſta damnatione per
trinxit. Sed ſuperbus ille ſpiritus ſententiæ Legati nullate.
nus acquievit. Quinimo magis inde exafperatus , magnum
ratus eft patrocinium fuæ cauſæ acceffurum , & Bernardo
Clavevallenſi viro toto orbe celeberrimo ſuperior in difpu
tando evaderet . Victoriam Gbi haud føre difficilem tum
proprii ingenii fiducia , tum argutiis Syllogifticis , continuo.
que diſputandi ufu fibi perſualit, cui nequaquam adverſa
rius , quem provocabat , erat alluerus. Ilia fpe fretus inli
tit apud Joelinum Senonenſem Metropolitanum, ( Civitas
ea eft ad fluvium Sequanam 20. leucis diſtans Pariliis ) ut
Synodun Prælatorum fibi fubjectorum indiceret Bernar,
dumque ad fecum publice dilpurandum invitaret. Vir ſan
etus diu reftitit ; ſed urgentíbus Senonenfi , aliiſque Epi
ſcopis in arenam prodiit . Eo fpectatores advenerunt Rex
ipfe Ludovicus VIII , aliique Principes viri . Concilio in
terfuerunt Metropolitani Senonenfis , & Rhemenfis , plures
Epiſcopi; ac Abbates , accitique infigniores Theologi. Ubi
ad rem ventum eft, Bernardus ea dogmata de ſcriptis Abaie
lardi protulit , quæ plane effe hæretica demonftrare nite
batur . Abailardus vero inops animi , non expectata diſcuſ
fione rei , ante omne præfentis Synodi judicium , neque vel
mutire auſus , unice provocavit ad ſummi Pontificis judi.
Concilio confuGone obrutus fe fubduxit , erupit , .

evaſit , quamvis Bernardus fugientem comiter retinere cona.

retur . Non poterat Abailardus retiſtere ſapientiæ , & Spi
ritui Dei in Bernardo emicanti, ipſeque ſuis confeffus eft ,
fibi ea hora memoriam excidille , menrem caligaſſe , ſen.
funique interiorem defeciffe . Evalio tamen ejus non impe
divit , quin Synodus illius propofitiones palam lectas exami
narii , & condemnart. Per Cathedram Apoftolicam , fub
Innocentio II. confirmata eft Concilii Senonenfis fententia ;
Abailardus quoque Anathemate obtritas, mandatum que fuit
Patribus, ut in Monaſterio arctæ cuſtodiæ includeretur pe
nitentiam reliqua vita peracturus , & ut illius libri , qui.
cumque reperiri poffent, comburerentur .
Abai.
 ‫وو‬ ERRORES
Abailardus dum Romam verſus ante vaticana hæc fulmic
ha, variis ideis irretitus , & vanam præſertim proſecuturus
appellationem iter intendit Cluniacum divertit. ' Illic, ſe 10
tum , repente victrice Dei gratia morus ,, arbitrio Abbatis
Petri Venerabilis dedit , illius opera omnes ſuos errores
ejuravit , S. Bernardum impenſe coluit , perfecteque pæni.
tens in profundo fui deípectu , vitæque auſteritate laneto
demum fiae quievit . Eundem , poftquam obiit , Perrus Ve.
nerabilis impenſe laudavit ſcripta ad Abbatiffam Heloiffam
epiftola , de viri quondam fui ſalute admodum follicitam .
Hi funt principes , qui de Abailardo celebrantur errores .
1. Deus non videtur per ellentiam a Bearis.
1. In Chrifto non fuit Spiritus timoris Domini.
3. Timor Domini caftus non eft futurus in Bratis .
4. Nihil eft credendum , quod excedie virtutem noſtri
inrellectus .
Š . Non danjur peccata ignorantia .
6. Judæi, ut pore Chriftum ignorant ës , eum crucifigendo
non peccarunt .
7. Per liberum arbitrim fine adjuvanie Dei gratia be.
ne poffumus velle , o agere .
Arnaldus natione Italus ,patria Brixienſis, ibidem Cleri
cus , in Galliis Abailardi A'uditor fuit . Vir quidem erat na
turæ nou hebetis , plus tamen verborum profluvio , quam fen .
tentiarum pondere copioſus , fingularitatis amator , povita
tis cupidus , atque hinc ad fabricandas pronus hærefes , &
Ichiſmata. E Gallia reverfus , in ipſamer urbe Roma exe
f'uit hærefim , atque illic omnia fufdeque vertit .
Docebat ; Clerico illicitum effe pofſidere bond tempora
lie , o béc ad folos Laicos pertinere .
Damnatus eſt in Synodo Oecumenica Lateranenſi lub In.
nocentio II .
Arnaldus ex Italia fugiens in ignobili quodam oppidulo
Germaniæ Do&oris officium affumpfit , & perniciolum ibi
dogma aliquo tempore divulgavit .
Sic vero de Arnaldo S. Bernardus epift 196. Arnaldus de
Brixia , cujus converſatio mel , a doctrina venenum , cui
caput coluimba , cauta ſcorpionis eft , quem Brixia evomuit,
>

Roma exhorruit , Francia repulit , Germania abominatur ,

Isalia non vult recipere , omnia perturbat .
Sub
 SÆCULI DUODECIMI . I. 197
Sub Eugenio 3. S. Bernardi diſcipulo , licet proſcriptus in
urbem irreplic . Cum eſſet fax ſeditionis paulo ante motæ
adverſus Pontificem , illa magis , magiſque , Arnaldo pre
fente , exarfit . Ut Romanis' adularerur, inftaurandúm con
tendit effe Capitolium , renovandann dignitatem Sepatoriam ;
excotiendumque jugum , fibi Orbis olim deteftatoribus nunc
perperam a Pontificibus impofitum , irent illi, ſolaque fo
yeni Ecclefiaftica juriſdictione contenti . In rantum vero re
ditiofæ hujus doctrinæ malum cæpit invaleſcere , ut plebs
furibunda non ſolum Cardinaliam Palatia uno impeta di
ruerit , fed & plures fauciarit .
Novas denique Turbas cum molirerar Árnaldus , juffu
Imperatoris Frederici I. caprus , & a Petro urbis præfecto
ad rogum darenatus eſt , ejuſque cineres in Tyberim proje
Ai ſunt, ut Ortho Frifingenfis , Guntherus celebres Au
thores referunt;
Ne folidæ plebis , quem fecerat, improbus error
Martyris ona novo , cinereſque fuverer honore .
Talem finem nactus eſt Urbis , & Orbis perturbator.
Gilbertus Porreranus Pictavienſis Epiſcopus , cum ab Ados
2

leſcentia in diverlis Galliæ locis Philoſophiam magna ſui

nominis celebritate tradidiffet ; ut ante conſueverat ſubrili,
ter de quaeſtionibus Philoſophicis diſputare , ita & cæpit ad
dignitatem evectus Pontificalem mulia de rebus divinis prz.
ter communem Ecclefiæ morer proferre · Contigit vero
ur in ſermone quodam ad clericos de fide SS. Trinitatis
differens nonnulla diceret , quæ Catholicæ doétrinæ refraga
ri videbantur. Quapropter ab Arnaldo ,& Calone Archi.
diaconis fuis ad Romani Pontificis tribunal vocatus est . Il.
li Eugenio 3. Senis fupplicarunt, ut cauſa , in qua de fide
agebatur, cognitionem fufciperet. Is , cum in Gallias feni
deret , examen controverfiæ , donec illam ipſemet in Gato
liis diſcuteret , diftulit . Archidiaconi vero Bernardam Cla
9

revallenſem incredibili Catholicae fidei ardore flagranten

convenientes , ab eo obribuerunt , di errorum a Gilbeso
10 Porretano aſſertorum condemnationem urgeret . Primo
negotium illud agitatum eft in Synodo Parifienfi præſen:
te Eugenio 3. deinde in Rhemenfi eodem præfide Ponci
fice Maximo . Illic ſuis damnatis aſſertionibus cum magna
animi ſubmiſſione ſubſcripſit, & Archi-diaconis 5, qui curata
ACCS
 192 ERRORES
accuſarant , in gratiam receptis , ad fuam honorifice Eccle .
Lain remiſſus est .
Illius porro errores hi fuerunt .
1. Deus non eft Deitas .
2. Relationes in Divinis ſunt affiftentes, five extrinfecus
affixe , c ita non ſunt realiter idem quod ſua eflentia .
3. Nullus Baptizatur , niſi ſalvandus. .

Eon , ſive Eudo de fella ex Britannia oriundus , homo

plane illiteratus , dæmonum tamen præftigiis nudam fibi
plebeculam copulans in eadem Rhemenli Syoodo Pontifici
Eugenio oblatus eft . Malignorum ludificatione fpirituum ita
dementatus erat, ut cum ipſe diceretur Eon , ſe eſſe crede
ret eum , qui in Exorcilmis Eccleſiaſticis dicitur venturus
judicare vivos e mortuos , O fæculum per ignem , ita pla-.
ne fatuus, ut Eon , & eum neſciret diſtinguere ; fed & itu
penda prorſus cæcitate ſe crederet , & jačtitaret dominato.
rem , ae judicem , vivorum , & mortuorum .
Juſſu Eugenii miſſus eft in carcerem , ubi paulo poſt ex
tinctus eſt . .

Eugenii temporibus alii ex inferis proruperunt Hæretici.

li , cum certo carerent Authore , a quo denominari poſſent,
ſe ipſos Apoſtolicos ambitioſe nuncupabant.
Se Apoſtolorum fucceffores eſſe dictitabant : id quod &
Seftariis familiare eft : cum tamen illi exorti fæculo 16.
fuam ab Apoſtolis ad ſeipſos fine ulla interruptione ſucceſ
fionem in lucem proferre nequeant.
Continentiæ voto ſe obftringentes invehebantur in nu
prias : illas docebant effe illicitas ; & tamen mulieribus
indivulle adhærebant .
Si morum luftres corticem , apparebant integerrimi . Vi.
deas , inquit Bernardus ſerm.66 . in Cantica , Apoſtolicos in
teſlimonium ſue fidei frequentare Ecclefias , honorare Presa
byteros , Confeffiones facere , Sacramentis communicare...
pallent infuper ora jejuniis, Panem nemo comedic otiofus.
Omnis operatur manibus, ut vitam fuftentet. Sed quidquid
id eſt , neceſſe erat , ut feminarum contubernium virtutes
demoliretur , & quid lateret in illis continentiæ , proderet .
Vide eos in refutatione erroris a Sancto Bernardo egregie
exagitatos .
Porro Apoſtolorum pertinacia etiam in fuppliciis ſeſe di:
ftin
 ŠACULT DUODECIMI . 193
Ninguebat. Dom illius rectæ profeſſores prope Coloniana , 7

cum per triduun adınoniti , reGpifcere nolleat , rapti a po

> 5

pula rimio ardore permoto , ac in ignem projecti, non lo

ium patieati , fed & alacrianimo inundaates in ſe flammas
exceperunt. Adeo vel Dæmon fibi vindicat Marryies .
Secte VValdenfium Aator eft Petrus VValdo , quam hac
occaſione fabricavit. Cum civis quidam Lugdunenſis inter
præcipuos , io plurium conſpectu ſubito expirallet; Petrus
7

VValdo mortis imagine percuiſus ingentem pecuniæ viin

pauperibus diſtribuit. Hæc beneficentia maximam egenorum
multitudinem ejus lateri agglutinavit. Sed dum curat cor
pora , benignitate præpoftera perdit animas . Curu enim fo
ret aliquantulum literatus , novi Teftameoti textum docuit
eas vulgariter, variaque effudit dogmata a doctrina Eccle
fiæ aliena. Hanc ob temeritatem a Prælatis Ecclefafticis
reprehenfus, eorum correptionem ( previt , perſuadens Diſcia
pulis, Clerum , quod moribus eſſet diffolutioribus, tum fan
& tæ ipſorum vitæ, um doctrinæ invidere. Com vero Ana
themate a Romano eſſent confixi Pontifice , illum contem .
plerunt, abnegarunt, ejurarunt. Hinc & miſerrima rerain
facies, & errorum profuxit colluvies. Præcipus hic ſub.
nectimus .
1. Ecclefia Romana deferit fub Sylveftro Papa ; unde
Ecclefia Romane eft modo omnium fentne vitiorum .
2. Hinc non oft obediendun Prælatis Ecolefiaßicis , sed
tantum Deo .
3. Duo funt folummodo Sacramenta , Baptifmus ,
Euchariſtia .
4. Sacerdos amittit poteftatem confecrandi, fi peccatum
mortale commiſerit.
s . Laici poffunt conficere Euchariftiam non quidem prou
batione verborum , que in Gent Chriftus inftituit, fed res
citatione orationis Dominice .
6. Pape non babet poteftatem concedendi Indulgen.
tias .
7. Jejunium nullius eft meriti apud Deum :
8. Chriftianis interditum eft juramentum , its uteis
nunquam jurare liceat .
10. Rejiciendæ funt omnes Ceremonia in Ecclefia Ron
mana adhiberi Soline.
N Illa
 194 ERROR E S
Illorun Miniſtri appellabantur Barbe , nde & hodiedum
Waldenfes , feu V Valentiam reliquiæ ( vulgo les Vaudois )
nuncupantur les Barbers . Degunt in vallibus Subrudie,
& Pedemontii . De eorum fraternitate Sectarii glorian.
tur .
Porro V Valdenſes dicti etiam funt Patareni , Cathari ,
Pauperes de Lugduno ; fed de his , præfertim Catharis ," fa
culo ſequenti .'
Damnati fuerunt VValdenſes 1. fub Alexandro 3 . in
Cnncilio Generali Lateranenſi 3. anno 1179. canone 27.
læ
deinde etiam una cum Albigenfibus ( de quibus eodemanno
culo ) in oecumenico Lateranenſi 4. lub Innocentio
1225. item a Gregorio 9. in Conſtitutione edita 1236. quæ
inſerta eſt libro s. Decretalium tit. 7. de Hiereticis capa
excommunicamus . Conſtitutionis hæc Tunt verba : Excom.
municamus , & Anathematizamus univerfos Hereticos , Can
>

tharos , Paiarenos , Pauperes de Lugduno , Albigenes , oc

Refelluntur Errores Sæculi Duodecimi.
Matrimonium eft fornicatio palliata .
D. Th. In fuppl.9.41. 2. 3. Dicitur 1. ad Corinth . 7. Ji nuo
pſerie virgo , non peccavit: fornicatio autem peccatum eft .
Narrimonium igitur non eſt fornicatio palliata .
1. Michael Archangelus fuit Incarnatus .
D. Thomas 3. p. qu. 16. art . 2. Dicitur Rom . 1 . ex

quibus eſt Chriſtus ſecunduin carnem , qui eſt ſuper omniis

Deus benedi&tus in fecula .
Ei Joan , J. Ec Verbum Caro Factam eft.
Item 2. Joan . 4. Orinis Spiritus ,, qui confitetur, Jefum
Chriftum in carné venifle , ex Deo eft . Quænam fit vel
umbra mentionis in Sacris Literis de Incarnatione Michae.
lis Archangeli ? unde appage horribilem illam adverſus Chri
ftum blaphemiam .
2. Baprifmus ab Ecclefia adhiberi Solitus , non eſt Chri.
fi , fed Joannis Baprilie , Bongomilorum vero eft Baptiſ.
mus Chrifti ob Spiviium Sanétum in ipfis refidentem .
D. Thomas 3. p. qu. 38. art. 5. & 6. Ceſlavit Baptiſmus
Joannis ... qui iuntum Baptizavit in wqua ... Baptiſmus
autem Chrifti non folum fic in aqua , fed etiam in Spiritu
Sanéto : ſecundum illud Joan. 8. nijê quis renatus fuerit
ex
 SECULI DUODECIMI. 195
ex aqua, ea Spiritu Sanéto non poteft introire in regnum
Dei . Unde illi, qui tantum baptizari erant Bapeiſmo Joan.
nis ... erant iterate totaliter bapri zandi in aqua e Spiris
tu . Baptiſmus autem Chriftinon reiteratur . Poinde Baptil .
mus ab Eccleſia adhiberi ſolitus, qui etiam iterabilis non
eft , non Joannis , fed Chrifti Baprifmus eft . Quod vero
Baptiſmus Bongomilorum fit Baptiímus Chrifti ob Spiritum
Sanctam in iplis reſidentem commentum eft , quod refula .
tione non indiget .
1. Sacro-San &ti Corporis , & Sanguinis Chrifti perceptio
nihil prodejt ad falutem perpetuam .
D. Th. 3. p.9.79. a. 2. Dicitur Joan. 6. fi quis manducaverit
ex hoc pane , vivut ,in æternum, fed vita eterna eft vita
glorie , ergo eff Eius hujus Sacramenti eft adeprio gloria .
Deinde ; Chriſtus per ſuam pafſionem in boc Sacramento
maxime repreſentatam aperuit nobis aditum vitæ æternæ :
Jecundum illud Hebr. 9, novi Teftamenti Mediator eft ,
itt morte intercedente , qui vocari ſunt, accipiant repromiſ-
fionem eterne hereditaris. Unde e in forma hujus Sa
cramenti dicitur : Hic eft Calix Sanguinis mei novi ,
cererni Teſtamenti. Itaque Sacro -Sanéti Corporis, & Sar.
guinis Domini noftri Jefu Chrifti perceptio ' ( li requiſita
adfit difpofitio ) prodeſt ad ſalutem perpetuam :
2. Fornicatio, ' adulterium ſunt opus beatitudinis me
ricorium .
D. Th. in ſuppl. q. 99. a. 5. Dicitur i . ad Cor. 6. Neque
fornicarii, neque adalteri regnum Dei poſſidebunt,
i . Baptifmus nihil prodeji parvulis ante intelligibilem
ætatem .
D. Thom. 3. p. quæſt. 68. art. 9. Dominus dicit Joan.
3. quod niſi quis renatus fuerit ex aqua , & Spiritu San .
Eto , non poteſt introire in regnum Dei. Unde neceſſarium
fuit parvulos Baptizari ; ut ficut per Adam damnationem
incurrerunt nafcendo, ita per Chriftum ſalutem conſequan
iur renaſcendo .
At pueri , inquiebat Petrus, ante intelligibilem ætatem
non credunt aetu proprio , finc fide autem impoffibile eft
placere Deo. Ad Hebr. 10.
Sane ad aliena verba falvantur, qui ad fulum alie.
num vulnerantur , inquit Auguſtinus ferm . 14. de verbis
N 2 Apo
 196 ERRORES
Alololi cap. li . Hinc puer , cum Buprizatur, non per feie
Pjuna, Sid per alius ( fcilicet ſuſceprores ſuos ) crédie .
Hic ad 3. Vide errorem Anabapriftarum fæculo 16 .
2. Ecclefic omnes diruende funt , nulla enim ſunt des
mata , vel necelaria loca ad orandur . .

D. Thomas 2. 2. quelt. 84. art. 3. in corp. Dicitur Lux

C& 19. domus mea , domus orationis vocabitur . Ad 2. ve
ro determinatus locus , inquit S. Doctor, cligirur ad uran .
dum : non propter Deum , quafi loco concludurur, fed pror
pter ipfos. araneas Ei koe triplici ratione . Primo propres
loci confecrationem , ex qua ſpiritualem devotionem concia
piuúr orantes ut magis exardiantur. Secundo proprer Sæ
era myſteria ; alia fanétisatris figura , que ibi conti
* entur. Tercio propter concurfum multorum orantium , ex
qua fie oratio magis exaudibilis , fecundum illud Mat
ih .. 18. ubi ſunt duo , vel tres congregati in nomine meo ,
ibi fum in medio eorun . An ergo Eccleſiæ diruendæ ſunt ?
Dars irridetur cantibus Ecclefiafticis : quia qui folis
piis affeftibus deleétatur , faec abris vocibus ad vocari , ne
kantu poteft muiceri .
D Th. 2. 2. quæft. 91, 2: 1- In Pfalm . 62 Dicitur
tabiis exultationis laudabit os meum . Et Pfalm . 49. Sacrie
ficium laudis honorificabit me . Non igitur per cantam Ec
clefiafticum Deus irridetur , fed bonpratur .
In divinas uutere laudes ( ut inane ipfius argumentum .
elidatur ) cantus , affumuntur , ut animi magis provocentur.
ad devotionem . Unde Auguftinus dicit libr. 10. confeffio
nuim cap . 33. adducor cantandi confuetudinem approbare
is Ecclefir , we per oblectamenta aurium animus in affe
>

Etum pietatis a l'ergat, art. 2. Affectus aurem pietatis Deus

tum altis vocibus advocari , tum canku poteft mulçeri ..
1. Deus non videtur per centiam a Beatis.
D. Thomas 1. part. quæft. 12. art. 1. Dicitur I. Joan.
3. videbimus eum ficuti eft . Et 1. ad Corinth. 13. Videmus
nane per Speculum in enigmate , tune autem facie ad faciem .
Deinde, Matth. 18. Angeli eorum in Cælis ſemper vidert
friciem Patris mei , qui in Cælis eft.
Ratio etiam fuffragatur : cum enim ultima hominis bean
ritudo in altiſſima ejus operatione confiftat , que eft ope-.
Yo !io intelleétus , fi nunquam effensiam Dei videre po.
2

teft
 SECULI DUODECIMI. 107
teft intellietus creatus ; vel nunquam beatitudinem obzines
bir, vel in alio ejus beutitado confiflet , quam in Deo .
Quod eft alienum a fide , in ipfo enim eft ultima perfectio
Tutionalis creature . Si vero intellectus nunquam beatitud! -
nem obrinere poffit, remanebit inane difiterium naturæ 9

que ( cum infic ei naturale deſideriure coznofcendi caufam ,

dum ininetur effeElum ) perringere non volebis ad primam
caufam , quz elt Deus .
2. In Chrifto non fuit Spiritus timoris Domini ·
D. Thom. 3. p. qu. 7. art. 6. Dicitur Vai, 11. Reple
bit eum Spiritus timoris Domini.
Spiritus autem Donini non eft timor ſervilis , ſed reve
rentialis , divinain fcilicet refpiciens eminentiam , qui fare
fuit in Chrifto . Anina enim illius quodum affectu rederen
riæ movebatur in Deuns a Spiritu Sanéto séti. Unde Hoby ,
s . dicitur , quo in omnibus exauditus eft pro jut reverona
3

ria .
5. Timor Domini cafius non eft futurus in Beatis .
D. Thomas 2. 2. quælt. 19. art. 11. Dicitur in Pfula
ma 18. rimor Domini fanétus pertisanens in fiecuium fæculi ,
Nec obeſt ,7 quod Beari non timeant feparari a Deo per
culpam . Timor enim callus feu filialis habet duos a & tu's
( 1. 2. quælt. 67. art. 4. ad 2. ) fcilicis timere fepara.
cionem Deo , ego revereri Deum : quantum ad priorem
metsim , ille non manet in Beatis , quantum vero ad hunc
7

actum , manes . Beati enim divinam reverentur Majeltatens ,

ac illi le penitus fubllernunt.
In hunc lenlum interpretatur Gregorius 16. moralium
verba illa Job . 26. Columna Cæli costremifcunt, pün
vent ad nutum ejus . Sic etiam acaipirur rimor Lucæ 7.
Accepit autem omnes rimor , id eit reverentia Majeftatis
Chriltis relucentis in miraculis , & magnificabant Deum .
Dicitur etiam Marth. 9. videnies turbe Itupenda Chrifti
opera iimebant , glorificabart Deam .
4. Nibil eft credendum , quod exceditvirtutem noflri in .
>
sellectus .
D. Th. 2. 2. 4. 2. 2. 3. Dicirao tebr. 11. fine fide impoffibile
eft placere Deo eft autem fides ( ibidem ) / perandarum
fubftantia rerum , argumentum non apparentium . Appa
resent autem res fidei, fi humana porten: ratione invelia
N 82 :
 ES
1998 ERROR
Stri ; proindeque falſum eſt , nihil effe credendum , quad
geri
excedie virtutem noltri intellectus ; fed debemus captivare
intelle &tum in obfequium fidei 2. ad Corinth . 10.
Accedunt verbi Apoſtoli 1. ad Corinth . 2. Sermo meus
o predicatio mea non in perfuafibilibus humane Sapien.
11.c verbis, fed in oftenfion. Spiritus , o virtutis , ut fi
des veftra non fit in Japienria hominum , fed in virtuto
Dri . Si non fint credenda ( ut vult Abailardus ) niſi ea
quæ intellectu feu ratione percipi poſſunt ; tunc poftra fi.
des ex humana pendebit fapientia : cum tamen Paulus di
ferte dicat , fidem noftram non eſſe in ſapientia hominum ,
fed in virtute Dei . Denique , fides tunc erit humana , non
divina .
5. Non dantur peccata igrorantie .
D. Th 1. 2. q. 76. a . 2. Nihil meretur pænam niſi
paccatum : fed igaurantis meretur pænam , fecundum ile
iud 1. ad Cor. 14. fi quis; ignorat , ignorabitur ; ergo
ignorantia eft peccatum , adeoque dantur peccata igno
7

jania .
Id etiam exprimit Pfal . 24. Delicia juventutis mee ,
e ignorantias meas ne memineris Domine. Deinde llaix
5. dicitur; propierea ca privus duétus eft populus meus ,
quio non habuit ſcientiam . Item Oleæ 4. Populus non in.
telligens vapulabit .
Dunique ad Hebræos 9. Sacerdos veteris Teſtamenti of
frrebat ſanguinem pro fua , e populi ignorantia .
Ratio autem , cur ignorantia G10 peccatum , a priori hæc
& lt: Quia quicumque negligit facere id , quod tenetur facere ,
ille peccat , itaque eu ignorantia eorum , que aliquis ſcire
se netur , eft peccatum .
6. Judei utpote Chriftum ignorantes , eum crucifigendo
non peccarunt .
D. Th . 3. p. 9. 47. a. 5. ad 3. Ignorantia effe &tata non
cxcft a culpa , ſed magis videtur culpam faggravare : of
findit enim hominem fic vehementer affcctum elle ad peco
cendum , quod vuli ignorantiam incurrere , ne peccatuna vi.
ret . Ec ideo Judæi peccaverunt , non folum hominis Chrifti ,
Jed etiam tanquam Dii crucifixores .
7. Per liberum a betrium fine adjuvante Dei gratia be
9.epidemus velle , agere ,
Vi.
 SÆCULI ULI DUODECIMI. 199

Vide errorem 2. Pelagii fæculo 5 .

Clerico illicitum eft poffidere bona temporalia , cb.cc
ud folos laicos pertineni .
D Th . in fuppl. q.40. a . 3.Jeremias fuit de ordine Sacer
dotali u patet Jerem , 1.fed ipfe habuit podeljiomer. bono
rum temporalium , ut pater Jerem . 32. mi agrum , cap .
pendi( venditori) argentum feptem ftateres , e decom ar.
zenteus; poflunt igitur Clerici babere bona temporalia ;
proindeque hæc non perrinent ad ſolos Lacos .
Deinde , terrenorum popeljio non corrpariatiky divina cul.
tui , ad quem Clerici deputanjur , ſe! nimia corum foilio
citudo ... unde Clerici , dum coionum accipiunt non re
nuntiant rebus temporalibus.
Imo , reponebat Arnaldus , Clerici , dum coronantur , di
cunt , Dominus pars hæreditatis mere : unde & Hieronymus
dicit in epiſtola ad Nepotianum , Dominis in his tempora
libus pars fieri dedignatur, Clerici proinde renuntiant tem
poralib us
At ſolutionem hic accipe ad 1. Dominus dedignatur
pars fieri eorum , qui res mundi ira poſſident , ut ponant
finem fuum in Deo , in rebus mundi , non iamen' dedi
gnatur pars fieri eorum , qui res mundi ita poffident UC

per eas a divino cultus non retrahantur , Deus igitur non

culpat bonorum temporalium poffeffionem in Clericis , ſed
exigit , ut cor eorum non fit illis affixum .
1. Deus non eft Deitas .
D. Thomas 1. part. qu. 3. art. 3. De Deo dicitur, quod
eft vita , e non folum quod eſt vivens , ut patet Joan. 4..
ego fum via , veritas , & vita , Sicur autem fe haber vi.
tu ad viventem , ita Deitas ad Deum , itaque Deus eſt
ipſa deitas .
2. Relationes in Divinis funt affiftentes , five extrinfecus
affixe, e ita non funt realiter idem , quod fua Densis .
D. Th . 1 . p. q. 28. art. 2. Girca hoc dicirur Gilbe
rtus Porn
retanus erraße... dixit enim , quod relationes in Divinis
9

Jint aſſiſtentes , five extrinfecus affixe , ut errorem fuum

poftmodum in Remenſi Concilio revocavit .
Fuit autem in iftum errorem induétus Gilbertus ex eo quod
non bene relationes conſideraret . Reales enim relationes in
ercaturis habent duo : Unum in quantum funt accidentia ,
N nic
4
 200 ERRORES
munirum inhèrere fubjecto , accidentis enim eft inepe. Al
rerum , quod relationi convenit , in quantum eſt relatio
dicere reſpectum ad terminum extra ſe exiſtentem .
Si igitur confiderentur relationes tantum fecundum quod
velationes funt , lemoto eo , quod habent in quantum ſunt
accidentia , fic inveniuntur effe affiftentes , extra ſe exiſten
res , quafi extrinfecus affixe . Et hoc modo tantum Gib.
bertas 2 Porretanus conſideravit relationem , & propterea
dixit relationes in Divinis efle alfiftentes, ac ideo eas non

effe idem quod eft ſua eſſentia .

Sed hoc refellitur ex celebri illo Theologorum axiomate:
omnia fuat unum in Divinis, niſi ubi obviat relationis op
pofesio, relationes autem divinæ nullam habentoppoſitionem
ad elentiam , proinde fant unum , & idem cum Divina ef
>

Tentia , lic non funt tantum extrinſecus affilentes .

Præfatum vero axioma fundamentum habet in facris Li.
teris ſcilicet Joann. 16. ubi Chriſtus dicit : Omnia e qua
cumque habet Pater , mea ſunt. Et cap. 17. M omnia iua
funt, o taa mea funt. Illic eniin fignificatur, Filium ha
bere omnia , quæcunque competunt Patri, dempemtis iis, quæ
pertinent ad Paternitatem ſeu ad oppofition relativam
Patris ad Filium .
Si vero relationes ſpectentur ut accidentia, fic quidquid in
rebus creatis babet elle accidentale , fecundum quod trans.
fertur in Deum , babet effe fubflantiale , nibil enim eft in
Deo , ut accidens in fubjeéto ,> sed quidquid eft in D :0 , cft
ejus eſſentia ...cita petet, quod in Deo non eft aliud
elle relationis , & effe effentiæ , fed unum , & idem .
3. Nullus Baprizetur nifi falvandus .
D. Th. 3. p. q.69.art. 10. Effectus Baptiſmi non eſt tollere
peccata futura . Multi igitur Baptizantur , qui æternum:( pro
dolor! ) ab peccata par Baptiſmum commiſå ſunt perituri.
Eonis , reu Eudonis infania de fe refellitur .
Naprie funt illicite .
D. Th. hic fupra ad errorem Durandi de VValdach .
Cum tamen Apoftolici mulieribus cohabitarent , fic illos
obſervatores continentiæ , nuptiarumque condemnatores S.
Bernardus exagitat ſermone 65. & 66. in Cantica . Inser
Apoftolicos nemo eft , qui fæmina careut . Interrogo unum .
.

9*empian borum , heus in , bone vir 7 quenam bæc mu

lier ,
 SECULI DUODECIMI . 201

dier , « unde hæc tibi ? uxor ne tua ? non inquit , non

>

voto meo iftud non coxvenit . Filia ergo ? Non . Quid ? num
Soror , nam Nepris , num aliquod faltem propinquitatis >

vel affinitatis gradu attinens tibi? nullo prorfus . Et quoa

modo tuta tibi cum ifta continentia tua ? Verum quiſpiam
( proſequitur ) de illis fuccefforibus Apoftolorum , qui mor.
iuos ſuſcitabanı, finiftrum quiſpiam fufpicabitur ? fac tu fi
militer , Apoftolice, ſuſcita mortuos , cum femina femper
elle , non cognofcere fieminam , nonne plus eft , quam
1 mortuum fufcitare ? quod minus eft, non potes , o quod
majus eft, vis credam sibi ? ſcandalo mihi es , tolle fcan
dali caufam , ut te probes verum , ut ja {titas, Evangelii .
mulatorem ... fi non vis fcandalizare Ecclefiam , ejice fæminam .
1. Ecclefia Romana defecit fub Sylveſtro Papa , unde
Ecclefia Romana eft modo ſentina vitiorum .
D. Th. Opuſculo 8.a nobis fæpe allegato . Aliqui dixerunt
( antea Donatifte fæculo 4. & modò VValdenſes ) quod Eco
cleſia debet durare ufque ad certum tempus. Sed hoc eft
falſum ; quia Ecclefio durabit ufque ad finem feculi . Di
citur enim Matth . uit. Ecce ego vobiſcum ſum uſque ad
conſummationem fæculi . Nec itaque defecit Ecclefia luty
Sylveftro , nec unquam deficier.
S.nte nonnulli in ea , fuerint , futuri fint Majorum vir
tute degeneres, corum improbitas non eft in totam refun
denda Ecclefiam .
2. Non eft obediendum Prælatis, fed tantum Deo .
D. Th. 2. 2.9 .104. a. 1. Precipitar ad Hebr. ult. obedire
Prepoſitis veftris, fubjacete eis. Quod autem loquatur
A poſtolus de Prælatis Eccleſiaſticis 2 convincitur per id ,
quod in eodem capite præmiſerat: Mementor e Prepoſitorum
veftrorum , qui vobis locuti funt verbum Dei .
Deinde Chriſtus loquens Diſcipulis fuis , & in eis om
nibus Prælatis illorum fuccefforibus ait Lucæ 10, Qui vos
audio , me audit , qui vos Spernit , me Spernit .
At qui audiendi funt, inquiebanr V Valdenſes , quorum
opera verbis non correſpondent ?
Luftrent illi caput 23. Matthæi . Super Cathedram Muyk
vere, & cum legitima poteftate federunt Scribe , O Pha
riſei. Omnia ergo quæcumque dixerint vobis, fervate , &
facite, obedite illis , prædicantes audite , colite , venerami..
Al ,
 262 ERRORES
ni : fecandum opera vero eorum nolite facere . Hæc in præ.
fenti materia quibuſdam Prælatis illis , fi Seribas , & Pha
rifæos imitentur , applicanda ſunt .
3.Tantum duo funt Sacramenta Baptiſmus, Auchariftia .
Vide tum Archonticos ſæculo 2 . rum Sectarios fub fi.
nem operis .
4. Sacerdos amittit poteftatem confecrandi, fi peccatum
mortale commiſerit .
D. Th. 3. p. 9. 82. art. 5. Sacerdos conſecrat hoc Sacramen .
tum non virtute propria , ſed ſicut minifter Chriſti, in cu
jus perfora confecrat hoc Sacramentum . Non autem ex hoc
ipfo definit eliquis miniſter ellle Chriſti, quod eft malus :
habet enim Dominus bonos , ego malos miniſtros , ſeu fer
vos ' . Unde Matth. 24. Dominus dicit : Quis putas eft fide
lis fervus , prudens Oc . Et poftea fubdit, fi autem dia
xerit malus ille fervus in corde fuo &c. Et Apoftolus di
cit 1. Cor. 4. fic nos exiſtimet homo , ut miniſtros Chrifti :
tamen poftea fubdit , nihil mihi conſcius ſum : ſed non
in hoc juftificatus fum . Erat ergo certus , ſe ele miniftrum
Chriſti: tamen non erat certus , ſe efe juftum . Poteft ergo
Saliquis elle miniſter Chrifti , etiamfi jujtus non fit : hoc
ad excellentiam Chrifti pertinet ; cui ſicut vero Deo ſerviunt
non folum bona , fed etiam mala , que per ejus providen
tiana in ejus gloriam ordinantur . Unde manifeftum eft 7

quod Sacerdotes , etiamfi non fint jufti , fed peccatores ,

poffunt Euchariftiam confecrare.
5. Laici pollunt conficere Euchariſtium non quidem pro
laiione verborum , quæ in cæna Chriſtus inftituit , fed reci.
tasione orarionis Donrinice .
D. Th . 3. p. q. 82. 2. 1. ad 1. & 3. Virtus confecrativa , ſeu
confectiva Euchariſtiæ confiftit in ipfis verbis conſecrationis
( quantum hæc differunt ab oratione Dominica ! ) ficut vir
tus Baptifmi confiftit in ipfis verbis . Confiftit in pote
tate Sacerdoti tradita in fua confecratione ordinatione ;
cum ei dicirur ab Epifcopo , accipe poteſtatem quam pro
mortuis ... unde laicus non poteft hoc Sacramentum confice.
re , etiamſi vel verba confecrationis proferret, multo minus
igitur proferendo verba orationis Dominicæ .
6. Papa non haber poreftatem concedendi Indulgentias ,
D. Thi in fuppi g.25. art. 1. Habetur 2. ad Cor. 2. nam eju
ego
 SÆCULI DUOI
DUODECIMI . 23

ego quod donavi inceſtuoſo pártem pænæ , quam fubire de

bubai , fi quid donavi propier vos in perfona Chriſti , id
ejf, as fi Cbriftus donalet , inquis glona . Si Paulus hoc
.

potuit , ergo Papa poteft, qui non eft minoris , fed ma.
joris poteftutis in Ecclefia quam Pauius fuit .
Id etiam colligitur & ex Matth. 16. & Joann. 20. ubi
Petro , ejuſque fuccefforibus ( qui funt Romani Pontifices )
poteftas ligandi , co folvendr , item peccata remittendi
c retinendi eſt tradita . Indulgentia enim ad poteſtatem
folvendi, item remittendi fpectat .
7. Jejunium nullius eft meriti « pud Deum .
D. Th. 2. 2. q. 147. art. 1 Jejunium connumeratur aliis vir
tuium aétibus (adeoque operibus meritoris ) 2. ad Cor. 6.
ubi Apoftolus dicit , in jejuniis , in ſcientia , in caftitate
&c. Et Tobiæ 12. dicitur : bona eft oratio cum jejunio )

Eleemofyna ,
Hinc Anna Prophetilla Filia Plaanuelis laudatur Lucz 2 .
quod non difcederet de Templo jejuniis , obſecrationibus
Jerviens die , ac noéte .
Ratio autem , cur jejunium fic actus virtuofus, proinde
que meritorius , hæc eft, quia illud per rationem ordina.
iur ad aliquod borim honeftum . Alumitur enim jejunium
principaliter ad mia ... Primo quidem ad concupiſcentias
carnis reprimendas , unde Apoftolus dicit in authoritate in .
du ta ad Cor. in jejuniis, in caftitate ; quia per jejunia ca
ftitas confervatur dicente Hieronymo , fine Cerere , có. Bac
chu fiiget Venus . Secundo afumitur ad hoc , quod mensli
berius eleverur ad fublimia contemplanda . Unde dicitur D
nielis 10. quod ille polt jejuniuni erium bebdomadarum ,
revelationem accepit a Dio. Tertio ad fatisfaciendum pro
peccaris . Unde dicitur Joel. 2. Convertimini ad me in 10
30 corde veftro , in jejunio , furu , planetu .
8. Cbriftiani interdictum eft juramentum , ita ut nunquam
illis jurare liceat .
D. Th . 2. 2.9.89. a. 2. Dicitur Deut. 6. Dominum Deum
tuum zimebis , per nomen ejus jurutis .
Sed ne folis Judæis juramentum permillum effe videatur,
prohib tum vero Chrißianis , en teftimoniuin e novo Telta
mento depromptum . Tefiis et mibi Deus , inquit Apollo
lus 1. ad Rom . quod memoriam veftri ſemper ficio in
O14
 204 ERROR Ś
orationibus meis . Et 2. ad Cor. 1. Ego to tens Deum inue.
co in animam meam .
Licitum autem , o honeftum eft juramentum tam ex fi.
de , qua homines credunt , Doam habere infallibilom ve.
ritatem , o univerfalem omnium cognitionem ; tum ad jutima
Ntificandum homines, and finiendum controverfias ,
dicitur ad Hebr. 6 .
Licitum eft , idquam , juramentum , dummodo tribus fa
molis ftipetùr comitibas, veritate , judicio , & juſtitia . Ja
rabis in veritate , in judicio , & in juſtitia . Hierem . 4 .
Cæterum quæcumque loca a VValdenſibus ex Evangelio al.
legari folita tantum probant, prohibituin elle a Chriſto abu .
fum juramenti ; non vero ipſum juramentum .
2. Fruftra tempus teritur in cantibus Ecclefiafticis ,
D. Th. 1. p.9. 107. a. 4. Ifaire 6. Dicitur , quod duo Sera
phim clamabant altered alterum ; Sanctus, Sanctus, San .
Sus , Dominus Deus exercituum ,9 plena eft omnis terra ?!o .
ria ejus. Ad quorum fimilitudinem duo funt chori in Ec
clefia , qui per vicas alternas cantant , & tanquam duo Se.
raphim alter ad alterum clamant .
Deinde , Plaltes Regius ait Pf. 33. Benedicam Donzino in
omni tempore , ſemper laus ejus in oremeo . Audiant man .
fueti, ego lerentur ... magnificate Dominum mecum 7 dogo
exaltemus nomen ejus in idipſum . Er difertiffime Pl. 32 ,
Cantare Domino canticum novum , bere pfallite ei in vo
eiferatione . Ecce ne detorqueatur Scriptura , ut volebant
VValdenfes , ad orationem mentalem , clare dicitur : bene
1
pſallite ei in vociferatione .
10. Rejiciendæ funt omnes Ceremonia in Ecclefia Roma
na ad biberi ſolicæ .
D. Th. 1. 2. q. 99. a. 3. Ordinatèr homo in Deum non po
lum per interiores aétus mentis ( qui furt credere, Sperare ,
e amare, ) fed etiam per quædam exteriore opera , qui
bus hominis tum attentio , tum reverentia erga ſupremam
Majeftatem , coram qua Riges funt tanquam non fint lla .
40. excitetur . Talia autem opera exierna ; vocantur Ceres
moniæ , feu Cæremonialia. Non ſuntigitur rejiciendæ Cæ
remoniæ in Eccleſia Romana adhiberi Politæ ,2 cum ad di
Stum finem ordinentur .

AR
 SÆCULI DUODEGIMI .

APPENDIX AD SECULUM XII .

Arſilius Paduanus his aſſertionibus in Ecclefiam , &

MA Ecclefiafticas perſonas debacchatus eft .
1. Pontifex Romanus non eft Chrifti in terris Vicarius
ille Cafari in Spiritualibus fubjicitur , imo Imperator , fede
2

vacante , fummo poteft Pontifici fuccedere. Confufio horris

bilis , quæ Cælum terræ , ac ſpiritualia temporalibus non
modo exæquat, verum etiam fubfternit.
2. Epiſcopum inter , O Sacerdotem nihil eftdifcriminis .
7

3. Ecclefiafticis illicita eft bonorum temporalium polleffio .

Præluft Marſilius Arnaldo de Brixia p. 197. VValdenfi.
bus p. 191. VVicheffe p. 228. 257. Joanni Hufja p. 289 .
Quoad Propofitionem 2. ſectatus eſt Aerium ) fæculo
4. ) pag. 89 .
Barulenfium hi funt errores .
2. Anime bominum arte mundi conftitutionem create funt,
atque etiam inne peccarunt ,
2. Chrifius alumpfit Corpus cælefte , non vero humanam
4

carnem ex utero Virginis .

Confpirant cam Origene ( fæculo 3. ) pag . 54. & Vas
lencing ( fæculo 2. ) pag. 29.
Porro ( car ingenue non loquar ? ) non videntur Barulen
Jes extitiffe in rerum natura , cum de iis vel coævi , vel
Tubactioris judicii Scriptores nihil delibarint .
Joachim Calaber Abbas Ordinis Sancti Benedicti varias
prædiétiones venditans multarum fuit diſſeminator fabel
Jarum .
In eo libro , quem fcripfit adverſus Petrum Lombardum
Magiftrum fententiarum , afferuit , in Trinitatis Myſterio
ellentiam generare ellentiam ; per hoc innuens , quamlibet
Perſonam fibi particularem vendicare eflentiam , atque hinc
fuebat , & renovabarur Tritheiſmur , cujus Author fuit
Joannes Philoponus ſæculo 6.
Vide pag. 130 .
*
Propofitio ifta Joachimi damnata , ac hæretica pronun
ciata fuit a Concilio Generali Lateraneng 4. fub Innodex •
rio III . anno 1215 .

ER
 206

E R R O R E S
SECULI DECIMITERTII .

A genies . Inter V Valdenſes enim ,eminebani Carhari ,

id elt puri ; sales per ironiam diéti , Principus imbuti Ma
nichæorum : illa vero Albigenfes pro majori parte ſecta
bantur : porro Albigenſes appellati ſunt, quod Albigenfium
præſertim , totamque Toloſatum Provinciam ſu sa infecerint
erroribus .
1. Primum Hærefeos capue erat , quod duos ( more Nia
nichæorum ) conftituerent Creatores , inviſibilium ſcilicet ;
quem vocabant benignum Deum , & viſibilium , quem man
lignum Deum nuncupabant. Novum Teſtamentum benigno
Deo , vetus vero maligno attribuebant , hoc omnino repu
diantes . Authorem veteris Telarnenti hoinicidarà nomina.
bant , tum quia Sodomitas , & Gemorrhæos incineravit , &
aquis diluvii mundum delevit , tum quia Pharaonem &
#gyptios mari obruit :
2. Refurrectionem carnis , lectantes errorem Simonis Mio
gi , inficiabantur .
3. Comminiſcebantur , animas noftras effe Spiritus illos
A poſtatas, qui ob fuperbiam præcipites e Cælo cecidere
unde reliquerunt corpora ſua in Aere: iplas vero met ani
mas , poftquam finierint fucceffivam habitationem terreftrium
corporum , tamquam abſoluta pænitentia , in priora corpo
ra , quæ reliquerant , reverti debere .
9

Commentam illud affine erat errori ſexto Simonis Magi

( fæculo 1. ) & tertio Origenis ( fæculo 3 : )
4. Sacrarum imaginum uſum , ac venerationem cum Ico .
noclaftis ( fæculo 8. ) Idololatriam effe afferebant . Deformes
pingebant Sanctorum imagines , ut earum intuitu ab ima
ginum culw populus arceretur.
5. Dicebant , Baptiſmum effe inutilem ad expianda peca
cata , proindeque undam Baptifmatis non differre quoad
virtutem ab aqua fluviali .
5. Beatam Mariam Genitricem , proh refas ! meretricem
ele eftuticbant.
7. Do
1
 SÆCULI DECIMIDERTIL . 207
7. Docebant , non peccare gravius eum , qui cum Matre ,
vel Sorore concumbit , quam qui cùm alia .
Sane quod docebant, id opere complebant , in omne vi
tiorum , & libidinum genus effuſi . Quidanı ſcorto ſuper
altare collocato , in ipſo ſacrificii loco veneri indulſerunt .
O flagitium diris omnibus devovendum ! aliis fpurcitiarum
portentis ſuperſedeo . Aulus eft & Hæreticus aliquis eo uſ
que abominationis, & facrilegii prorumpere , ut in odion
Chrifti , & confufionem fidei juxta Altare Majoris Eccle.
fiæ Toloſo ventrem purgavit ;, & palla Altaris immundi .
tias deterferit .
Cæterum nonnulli lunt errores illis attributi , quos nega.
runt eſſe ſuos , ut inter alios , Indulgentias , que fiunt a
fummo Pontifice , non proficere ,
> a jufto Laico fibi con
firentes poffe abfolvi. Unde videntur & Indulgentias , &
Confeffionem admiffa Sacramentalem .
Spuitgalibus, ac temporalibus armis adverſus Albigenſes
Hæreticos dimicarum eit . Agmen ſpirituale inftruxii Arnal.
dus Ciftercienſis Abbas cum nonnullis fui Ordinis profeflori
bus : Accellir Didacus Oxomenſis in Hifpania Epiſcopus,
infatigabilis Evangelii præco , ac integritate vitæ illuftris .
Sed Albigenlis Hæreſeos confutatio , & Hæreticorum con
verſio ( ut et adinirabilis Dei providentia ſuumi cuilibet ma
lo remedium deftinantis ) reſervata fuit S. Dominico , Hc
miraculo inſigni Catholicæ veritatem fidei confirmavit , Deo
eloquia caſta per ignem probante. Illud verbis refero Petri
de valle Cervaii Ordinis Ciſtercienſis , coævi Authoris 117
ſua Albigenſium hiſtoria cap. 7. Diſputaverant quudam die
noftri adverſus bereticos . Unus autena de noftris Dominis
cus nomine , vir totius fanétitatis , qui Socius fuerat Epi.
ſcopi Oxomenfis , auctoritates , quas in medium produxerat,
redegit in fcriptum , o cuidam hæretico tradidit Schedu
lam illam , ut fupra obje &tis deliberaret . Nolte igitur illa
erant Heretici congregati in una domo ſedentes ad ignem .
Ille autem , cui vir Dei tradiderat fchedulam produxit
eam in medium . Tunc dixerunt focii fui, ut in medium
ignem illam projicerer , aferuerunt, quod , fi cumbu.
reretur , vera efjer fides fua , fi vero incombufta permane
ret , fidem , quum prædicabant noftri , veram pe fateren .
tur. Quid plura ? Jokedula in ignem projicitur . Sed cum in
m .
 208 ERROR Ë Ś
medio igne aliquansuhem moram feciſer, incombuft. pinia
tus ab igne reſilivit. Soupentibus qui aderant , unus cate".
ris dubior ait illis : projiciatur in ignem iterum , tunc
experiemini plenius veritatem : projicitur iterum , iterum
reſilio incombufta : quod videns ille dessus a tardus ad
credendum , dixit iterum ; tertio vire projiciatar, ex iuns
1

fine dubio rei exitum cognofcemus : projicitar tertio , non

tunc quidem comburitur , fed integre ab igne reſiliit ,
illafu . Heresici autem viſit to fignis , nec tunc ad fidem
voluerunt converti , fod in fua maneres malitia diftris
9

Hiflime Sabi invicem inbibuertant, ne miraculum iftud per

narrationem alicujus ad noftrorum notitiam perveniret , fed
railes quidam , qui erat cum illis , qui aliquantulum con
fentiebat fidei noſtre , voluit colare quod viderat , fed id
pluribus enarravit . Factum eſt autem hoc epud Mortone re
galem , ficur ab ore viri religiofiffimi ( ipfius S. Dominici )
audivi qui fshedulam Heretice tradidis ſuperfcriptani.
Porro S. Dominicus evertendis hæreticis ſeptem devovit
annos , plurimis eorum per ferveuriſſimas prædicationes ad
Catholicam fidem adductis . Sed nullum efficacius remedium
impietati Albigenſium opponi potuit , quam ab codem Ra
farii Beatæ Virginis Deiparæ ( ipſa Cælorum Regina , quæ •

cunetas interemit hæreſes , hanc revelavit ) inventa devotio .

S. Dominicum illius Authorem fuiſſe Leo decimas , S. Pius
quintus , Gregorius decimus tertius , & Sixtus quintus Apo
tolicis diplomatibus profitentur .
Eft autem Roſarium facra quædam formula precandi Deom
in honorem Beatæ Mariæ , qua per quindecim falutationis
Angelicæ decades, interjecta fingulis oratione Dominica ,
quindecim præcipua Redemptionis humans myfteria piis
meditationibus percenſentur.
Devotionem illam ur fortiffimum inundanti Hærefi repa
gulum Dominicus objiciens cum incredibili animarum frudu
& promulgavit ipfe, & alumnis fais ubique prædicandam
hæreditario jure tradidit .
Prædicatio Rofarii in Italiam antea , Hifpanias , Gallias ,
Germaniam , Poloniam , Lituaniam extenſa , ab aliquotan
nis noftro quoque Belgio cum maximo populi applaulu , &
ſingulari morum emendatione effulfit . Viger illa potiffimum
Antuerpia , tota arbe , hora 5. matutina ad pulſum cam.
para
(
 SÆCULI DECIMITERTII . 209
panz diebus fsugulis, etiam infremente Hyeme , per plus
vias , grandines, totamque Aeris inclementiain ad Ecclefiar
noftram confluente .
Cæterum occafione iftius Hærefis , a S. Dominico novis
addiris lociis , in Toloſana Provincia Ordo FF. Prædicato
rum inftitutus eft, Fulcone Toloſarum Epiſcopo , & Simo
ne Montisfort is comite faventibus anno 1215. approbatus
vero anno ſequenti ab Innocentio Ill. Cæletti oftenſa viſio
ne ruentis Baſilicæ Lateranenſis , quam S. Dominicus ſab
រ

ject's humeris ſuſtentabat. Ex eo innumera fan & itatis, &

doctrinæ exempla in Ecclefiam promanarunt . Sed hic ſuf
.

ficiat breve Ordinis elogium, profectum a Gregorio IX. con

tentum literis Apoftolicis, quibus fratres noftros omnibus ore
bis Chriftiani Prælatis commendavit ſexto idus Maii 1227.
Quoniam abundavit iniquitas , refriguit charit's pluri.
morum , ecce Ordinem dilecturum filiorum FF. Prædicato
rum Dominus fufoitavit , qui non quæ fun , fed quæ funt
Cbrifti, quærentes, tam ad profligandas Hæreſes, quam
peſtes alias mortiferas extirpandas, ſe dedicarunt Evan
gelizationi verbi Dei in abjeétione voluntaria paupertatis.
Nos igitur eorum Sanétum propofitum , o
. neceffarium mi
niſterium fuvore benevole profequentes , univerfitati veſtra
ipfos affe&tuofe duximus commendandos :.
Sed ad extirpandam Albigenſium Hærefim , Sacram quo
que militiam confcribere oportuit . Dux Belli electus eft
præcitatus. Simon Comes Monfortius. Poft urbes varias ex.
pugnatas , Heros ille Chriſtianus cum octingentis equitibus ,
& mille pediribus confeſſione prius, ac Sacra communione
monitis pugnam prope incredibilem circa oppidum Murela
lum ( Garumnæ illud incumbit ) feliciter ſuſcepie x, profli
gatis centum millibus. Albiger fium . Et ne turbam incondi
tam credas , aut prælium tantum delibatum , ducebant Hæ .
reticorum ordines Petrus Arragonum Rex , & Raymundus
Comes Tolofanus,. quorum ille in acie , pugnans occu
buit
Strenuo Catholicæ fidei propugnatore Monfortio in ohſi (
dione Toloſana ietu lapidis interfecto , ſacrum bellum a Lua
dovice 8. Sancti Ludovici Patre anno 1226. inftauratum
& ab ejus Filio terminatum eſt anno 1228. quo. Comes
Raymundus junior ( pater fertur extin &tus in hærefi ) ejura
1 o tis
 210 ERRORES
tis erroribus, Lutetiæ Pariſiorum Filiam ſuam unicam Joan.
nam Alphonſo S. Regis fratri cum Toloſani comitatus do
te in matrimonio locavit .
Almaricus literarum fcientia in univerſitate Parifienfi
non ignobilis , Patria Carnotenfis , hos ſparſit errores .
I. Si Adam permanfiffet in juftitia , non folum non fuif
។

fet generatio per coitum , fed nec ulla fexuum differentia .

2. Nullus eft infernus , fed ille , qui habet peccatum
mortale , babet in ſe infernum , fcilicet vermem confcientie.
>
Ad abjurandos errores a Sacra facultate compulſus , ore
retractavit , corde retinuit , ac fovit hærefim . Pre dolore
.

deinde , ac indignatione , in morbum lapſus obiit . Damna.

>
ta eſt potiſſimum Almarici hæreſis ſub Innocentio z . in
1

Concilio Generali Lateranenſi 4. C. 11. his verbis . Repro .

bamus , damnamus perverſiſſimum dogma impii Alma.
rici , cujus mentem fic Pater mendacii excæcavit , ut ejus
do &trina non tam heretica cenfenda fit , quam inſana .
David de Dinanda , feu Dinantius Almarici Diſcipulus
ftultiſſime afferuit, Deum elle materiam primam .
Guilielmus de Sancto Amore ita nuncupatus a natalis
ſoli Oppido ( Saint Amour ) in Comitatu Burgundiæ fito ,
in Sacra facultate PariſienG Doctor Theologus , graviſſimass
adverſus recentes FF. Prædicatorum , & Minorum Ordine.
in Academia Pariſienſi procellas concitavit , Mag Aris Odo
ne de Duaco , o Chriſtiano Canonico Bellovacent , alii
que fibi adſcitis. Scriptis & concionibus in viros Religioſos
invectus eſt, illoſque etiam ex Academiæ gremio expelli
curavit . Tempeſtas potiffimum incubuít in duo fulgentiffi
ma Univerſitatis , & Ecclefiæ lumina SS. Thomam Agui.
narem , & Bonaventuram . Hi dum publice docerent , per
Guilielmum , ejus aſſeclas , ac Diſcipulos a feditionum fag
toribus in Sanétiffimos Profeffores fubornatos , cum ingenti
contumelia e Scholis pulâ funt. Neque hic ftitit infremens
invidia . Guilielmus virus ſuum évibravit in concione de
Publicano , & Pharifæo , in libro de periculis noviſſimorum
temporum & in quæftione, de valido Mendicante , in qui
propoſitiones
bus hæ Paupertas habitualis z ubique
erronelicita erant
eſt , non obviæa &tualis
autem . , id
1.
eft, licita eft animi prom peitudo ad on.nia pró Chriſtorelinquen .
da , cum urget neceſſitas, hac tamen neceffitate feclufa illicita
of
 SÆCULI DECIMITËRTIÍ. äit
At bonorum renunciatio, quæ fit ad ſerviendum Deo liberius:
2. Religioſi tenentur ad viltum operé manuali ſibi como
Parandum :
Unde , illicitum eft illis de Eleemoſynis vivere ,
4. Religiofis committi non poteft officium prædicandi ego
confliones excipiendi. Per tales inſtant pericula noviffi
morum temporum univerfe Ecclefie .
5. Non licet Religiofis docere .
6. Religioſi non poſſunt elle de Collegio Magiftroruni fa .
cularium , feu R ligiofe non poffunt feculares docere .
Ordinum Mendicartium caufam ftrenue ſuſcepit Alexan
der IV . Pontifex max mus , librumque Guilielmi, totius
ſcandali , & errorum Seminarium ; aliaque ſcripta feriit .
Authoritas Pont ficia , vifque veritatis, quam Angelicus
in aureo plane Opuſculo contra impugnantes Religionem ,
& Seraphicus in libello de paupertate Chriſli, apolo
gia pauperum , invietflime defenderunt, Magiſtros Odonem
de Duico ; & Chriftianum Canonicum Bellovačeníem ad
ejurandos errores compulere : Guilielmo autem de Santo
Amore , in Religioſorum mendicantium impugnatione per
tinaciori, Pontificia , Regiaque S. Ludovici Authoritate
Regni Galliarum aditus , omniſque docendi , ac præd candi
faculras interdicta eſt . Strictiſfime deinde præfatis Magi
ftris injunctum fuit , ut Fratres Prædicatores , & M nores
in ſocietatem Scholaſticam , & univerfitatem Pariſienſem
Teciperent , nominatim vero , uť Fratres Thomam de
Aquino ex Ordine Prædicatorum , & Bonaventuram éx Ordie
ne Minorum , ( quos tamen inſigni aff- cerant injuria ) ea , qua
par erat, veneratione animi, úr Magiſtros profequerentur .
Utroque Doctore cum Religiofis in Academiam , unde
ámoti fuerant, fummo cum applauſu refuſo , poft Alexar
dri IV. & Urbani IV. qui ipfi proxime fucceffit , obitum.
Guilielmus de Sancto Amore Parifios reverſus eſt. Av FF.
Mendicantibus perfecte reconciliatus fuerit , incertum eft .
Res iſta problema eſto . Malim tamen , cum dubia meliorem
inpartem interpretanda fint , refipifcentiæ ipfius fuffragari .
Occidit hoc Sæculo , anno ſcilicet Chriſti 1274. nonis
Marrii Sol noſter Angelicus : attamen incomparabilis do
+
Arinz fiz radiis ſubſequentes hæreticorum tenebras fugare
bon degit .
0 20 Non
 213 E RRORES
Nonnulli tres errores ( de quibus ftatin ) attribuont
Porro Joannis ; qui fertur fuiſſe Diſcipulus Joachimi Abbas
tis fub finem ſæculi 12. alii Petro Joaoni Olivi inſignis
cujuſdam Ordinis Profeſfori ex Oppido Scigeano Diæcefis
Bezierenlis ( Beziers . ) in Gallia ; qui vixit circa hæc
Tempora :
De ut eſt, hi funt errores Petro Joannis communiter
adſcripti . Damnati funt in Concilio generali fub Clemente
V. anno 1311. ſuppreſſo Authoris nomine.
1. Anima rationalis non eft forma corporis humani .
2. Gratis , su virtutes non infunduntur in Baptiſmo.
3. Cbriftus vixit , dum miles ejus latus lancea ap:
fuit .

Fratricellorum , ſeu Bizochorum Dux fuit Hermannus

quidam Pongilupus, Patria Ferrarienſis. Illius ofía , poſt
.

quam diu Orbem fucata pietatis ſpecie deluſerat, deiecta

impietate , & hereſi , poft mortem exhumata , flammiſque
tradita ſunt . In locis lubrerraneis Fratricelli infanda pero
petrabunt .
Præcipuum dogma illorum fuit , nefas De Cbriftiano gue
bernare rempublicam .
Gerardus Segarellus Patria Parmenfis , fuit Author pfeue
do - Apoftolorum ,
Illi per Italiam , aliaſque mundi partes mendicando va.
gantes , & jactantes, ſe imitari Apoftolos, hos eructarunt
errorcs .
1. Non fuit licitum Apoſtolis aliquid fervare in crafti
num , nec ulla eft Spes faluris aliquid in craftinum ſervar
ribus .
2. Decimæ non debent dari Sacerdotibus Romane Eco
clefie, quia non funt pauperes , ficut Apoftoli.
3. Parfe&tius eſt vivere fine voro, quum cum voto . .

4. Ecclefia Romana dudum defiit propter malitian Pra

lurorum . Eftatiebant paffia , omnes Romanæ Eccleſiæ Mo
deratores a tempore S. Sylveftri fuille & prævaricatores
& ſeductores dempto F. Petro Murrbone , qui nuper fue .
rai S. Pontifex Cæleftinus s .
Tandem Segarellus meritas per ignem pænas luit .
. Diftinguuntur porro Pſeudo .Apoſtoli ab Apoftolicis 3. &
12 , fæculi.
Re:
 SECULI DÉCIMITEŘTii. 013
Refelluntür Errores Sæculi Decimi tertii :
1. D:40 ſunt Creatores , fem Dii , inviſibilium fcilicet
qui eſt benignus Deus , e viſibilium qui eſt malignus Deus .
D. Th 1. p. q, ib . a. 3. Dicitur Deur. 6 Audi Ifrael ,
Dominus Deus tuus , Deus unus eft . Facerat vero horri ?
bilis blaſphemia de Deo homicida in veteri lege. An Deus
homicida , an malignus eft , quia juſtus, juftitiamque in
Sodoniitas, Pharaonem , & muidum prius peccatis iinmer
ſum ; antequam aquis involveretur , exercens ? vide errorem
1. Manichæorum fæculo g .
Og iflis erroribus circa reſurrectionem carnis 1, tranſmigra
tionem anime ir diversa corpora , culiumque imaginum. ;
ad priora ſæcula expenſis, ad alios progredimur.
2. Baptifmus eft inutilis ad expienda peccata , unde
rhon differt quoad virtutem ab acqua fluviali.
D. Th 3. q. 9. 69. a. I. Dicitur Ezech. 36 Effundun
Super vos aquam mundam , co mundabimini ab omnities
inquinamentis veftris. Et Apoſtolus dicit Rom. 6. quicun-
que baprizari jumus in Chrifto Jefu , in morte ipfius bs.
peizari ſuntus : dc poftea conclutit , ita e vis exiftimare ,
vos mortuos quidem ejfe peccato ,> viventes autem D:o "in
Chrifto Jeju Domino noftro . Ex quo patet , quod per B .:.
ptifmum bomo moritur viruſtasi peccati , o incipio vivi.
re novitati vita . Omne autem peccatum ud priſiinim ve .
tuftatem porcinet . Unde confequens eft, quod omne pecctie
tum per Baptifmum solliour . Unde differt ab aqua fiuvialia
2. Beata Maria Dżi G nitrix eft meretrix .
D. Th. 3. p. q . 28. a. 1. & 3. Dicitur Ifai. 7. E :ce
Virgo concipiet . Et Ezech. 44. Porta hes clauſt erit
et non à perietur, a vr non tranſibit per eam , quoniam
Dominus Deus Ifrael ingrclss eft per eam . Quæ quidem
verba de intemerato Virgi's pudore ſemper intellexit Ec
clefia .
Sed non opus eſt pluribus haric teterrimam , que orni
bùs hotrori eſt, biaſphemian convellere.
4 , Noni peccat gravius , qisi cum Mitre , vel Sorore 691700
cumbit , quam qui cum alia .
D. Thom . 2. 2 99. 154. art. 9. Illud elt majus pecc 2 .
tum in venereis , quod eſt magis repugnans ratiuni, commix
o 3 1.0
 ERRORES
Rio autem cum Matre , vel Sorore magis repugnat rationi,
quam commixtio cum alia ; cum Homo peculiarem debear
bongificentiam parentibus , eo per confequens aliis conſan
guineis, qui de parentibus de propinquo originem trabunt,
in a &tibus autem venereis maxime confifie quadam turpis
sudo bonorificentiæ contraria .
Undo ſpecialiter dicirur Lev . 8. Mater tua eft , non re.
velabis turpitudinem ejus ; turpitudinem Sororis tuæ non

revelabis . Quis ergo dubitet , peccare eum gravius , qui

cum Matre , vel Sorore , quum illum , qui cum alia concumbit.
7

1. Si Adam permanfilet in juftitia, non folum non

fuiflet generatio per coitum, ſed nec ulla ſexuum differentia,
D. Thomas 1. p. q. 98. art. 2. Genef. 2. Dicitur , quod
mulier eſt f. &a in adjutorium viri. Sed non ad aliud
nifi ad generationem , quæ fit per coitum ; ... itaqu: in fta .
14 Innocentiæ fuipes generatio per coitum .
Deformitas ta nen immoderate concupiſcontiæ ( que nunc
eft in coitu poft peccatum ) in ftatu Innocentia nonfuißet .
Tunc enim inferiores vires omnino fuißent fubdita rario .
ni. Ų de Auguſtinus dicit in Lb. 14. D: Civ. Doi cap.
26. Abfit, ut fufpicemur, non potuifle prolem fieri fine
libidinis morbo ,
Ex dictis ruit altera pars , ad generationem enim per cois
tum requiritur diftinélio / xuume .
Sed præterea id conſtat ex eo , quod ante peccatum Deus
mafculum , o feminam creuvit rus . Genel. 1 .
Diſertiffime eriam Marci 10. dicitur : ab initio creature
( igitur ante peccatum ) mafouium , e fæminam fecit
605 Deus .
2. Nullus eft infernus, fed ille , qui babe: peccatum
mortale , habetin fe infernum , fcilicet vermem confcientiæ .
D. Thomas in ſupplemento q 69. a 2. Dicitur Luce
16. Murtuus eft autem dives , de fepultus eft in ino
ferno . Eft itaqe infernus
Gravis qu dem , fateor, & hic , & in damnatis pæna eft',
propriæ accuſatio conſcientiæ , quæ peccatorem femper cru
ciat , exedit , corrodit : & de qua intelligitur a Patribus il
lud llai, alt, Vermis corun ,' id eft vermis conſcientiæ ,
non
morietur. Sunt tamen ' & aliæ pænæ acerbiffing ,
quas hoc in fæculo non experiuntur peccatores ,
ignis ,
 SÆCULI DECIMITERTII . 215
ignis, tenebræ , fumus Sulphureus, quapropter dici nequit ,
peccatorem hic in ſeipſo proprie habere infernum , ita ut
poft hanc vitam infernus non detur .
De igne dicitur Iſai. ult . ignis eorum now extinguetur .
Et Ecclefiaftici 7. Vindicta carnis impii ignis . Item Ju
dith. 16. Dabit ignem in carnes eorum , ut uraniur uſque
in ſempiternum .
De tenebris damnatorum teftatur Jobus dicens illorum
nomine c. 30. Preſtolabar lucem , eruperunt tenebre .
Et 38. clariſſime. Auferetur ab impiis lux .
De fumo autem fulphureo David loquitur Pfal. 10. Pluet
fuper peccatores laqueos : ignis , & Sulphur Spiritus
procellarum pars calicis eorum . Et Apocal. 19. dicitur .
Vivi milli funt hi duoin ſtagnum ignis ardentis Sulphure .
Deus eſt materia prima .
D. Thom. 1. Contra Gentes , cap. 17. Deus eft aétus
purus, materia prima , potentia pura ...ex quo infania De
vidis de Dinando aperte confunditur , qui aufus eft dice
re , Deum effe idem , quod materia prima .
1. Paupertas habitualis licita eft , non autem aétualis .
D. Thomas. Opuſculo contra impugnantes Religionem
( quod eſt Opuſculum 19. ) cap. s. paragr. 3. Dicitur
Matth. 19. Si vis perfe&tus effe , vade, o vende omnia ,
que habes , o da pauperibus , fed ille qui fue vendit
e properibus tribuit, non folum habitualem paupertatem
eligio , fed etiam aétualem , ergo a &tualis paupertas ad
Evangelicam perfe&tionem pertinet : adeoque illa licita eſt , >

quin imo maxime laudabilis ..

Id confirmatur eodem capite Matth . exemplo Petri , om.
nium Apoftolorum nomine dicentis . Domino ; Ecce nos re .
liquimus omnia, non habitu ,, fed.actu , non folum affectu ,
ſed & effe & u , co ſecuti ſumus: te . Unde Hieronymus die
cit ad Hebidiam . Vis effe perfeéta , in primo ſtare fae
Pigio dignitatis ? Fac quod fecerunt Apoſtoli, venda7

omnia , que babes , o da pauperibus, ſequereSalva

forem , & nudam , folamque Crucem nuda fequaris , fola ,
Item Marsi 10. Super illud , quam difficile , qui pecu.
nias habent > in regnum Dei intrabunt , dicit gloria :
1 Aliud eft , pecuniam habere , aliud amaro. Mulii ba.
bent , & non amani , cu mulii non habent , amant .
04 Irem
 216 ERRORES
Item alii dgn habent , doo amant : alij vero nec habere , nec
>

amare ſe gaudent, qui tutiores ſunt, ego quidem cum Apo.

3

Rolo dicere poſſunt: mihi mundus crucifixus eft. digo egómun .

do . Ego actualis paupertas, ego habitualis , fimul , prafe .
.

renda eft habituali paupertati .

Deinde 2. 2. q. 186. ar. 3. ad 2. Qui volunt divites fieri,
incidunt in tentationem , doo in laqueum diaboli . i.ad Tim .
>

6.Ifte autem affectus deponitur ab iis, quivoluntariam pau

pertatem ſequuntur .
Et ad 4. Voluntaria paupertas eſt efficax exercitium perver
niendi ad perfe&tam charitatem , c id : o multum valet ad
Gæleftem beatitudinem confequendam ... divitia Autem habita
per fe quidem nata funt perfeEfionem charitatis impedire .
Unde Marth. 18. dicitur quod follicitudo feculi, dgn fallacia
divitiarum Juffocant verbum Dei .
Denique ad 6. sic Angelicus ex D. Gregorii fententia .
Qui ex rebus pofleffis ſubſidia e, entibus miniftrant ... do alia
quid fibi refervant , Dei facrificium offerunt ... qui vero nie
hil fibi refervant ( ut fit in paupertatem profitenuibus )
offerunt holocauftum , quod eftmajus, imo excellentiffimuni
inter facrificia . Actualis proinde paupertas ſu inmopere
laudabilis est .
2. Religioſi debent manibus laborare :
D. Th. Opuſculo citato c. 4. D. 3. laborare manibus aut eſt
confilium , aut preceptum ... fi confilium eft , nullus tenetur
att labor andum manibus , nifi qui ad hoc voto fe obftrinxit,
9

crgo Religiofi , qui ex fua regula non habent , quod dea

beant manibus laborare , ad laborem manuum non tenen -

tur . Si autem eft in precepto , cum ad pracepta divina , ego

apoſtolica aquaiiter teneantur Religiofi , ogn Seculares , non
magis ad laborem manuum tenentur Religiofi quam Sacute
lares . Ergo la licebat alicui ſine labore manuum vivere >

quando erat in fæculo , idem licebit , quando in Religione

aliqua erit,
Item illi , qui habent alias unde vivant , quam de labo.
1

re manuum ; non tenentur manibus operari , alioquin omnes

divites , doo omne's Clerici , doo Laici , qui non laboranı ,
effent in ftatu damnationis , quod eft abfurdum ; fed aliqui
Religiofi funt qui habent , unde alias vivant , quam dela .
.
bore manuum , quia habent posſeffiones , quæ ad corum zi .
>
 SÆCULI DECIMIT ÉRTIL . 21
tam fuftentandam a fidelibus 'collatæ funt , vel hebent mit
niſterium prædicationis fibi commiſſum , de quo vivere pof
Sunt. 1.Cor.9. Dominus or dina vit his , qui Evangelium an-
nuntiant , de Evangelio vivere . Non igitur tenentur Reli.
giofi laborare manibus .
Similiter aliqui religiofi funt, qui Ecclefia deferviunt in
divino officio , da de hoc etiam licite vivere poffunt, unde
dicitur i. Corinth. 9. qui Altari deferviunt ; cum Altari
participant
Poftremo , opera miſericordia præferuntur corpot alibus,
exercitis 1. Timoth . 4.corporalis quidem exercitatio ad mo
dicum utilis eft , pietas autem ad omnia valet , fed operai.
pietatis ſunt intermittenda , ut vacetur pradicationi , Acts
>

6. non eft aquum nos derelinquere Verbum Dei , dgn miniftra .

re menfis , don Luca 9. fine , ut mortui fepeliant mortuos (uos ,
) >

tu autem vade , poi annuntia regnum Dei , ubi dicit gloffa .

Majus eft animas mortuorum prædicando ſuſcitare , quan
corpus mortui terra abfcondere; ergo don illi , qui licite pre .
dicare poſſunt qualitercumque debent laborem manuum pro
pter predicationem intermittere .
3. Illicitum eft Religiofis de Eleemofynis vivere .
D. Th.eod. Opuſc, c. 6. p. 7. Apoftolus dicit 1. Cor. 9. quis
plantat vineam , ego de fruétu ejus non edit ? quis paſcit
gregem , ego de la &te gregis non manducat ? ... ſi nos vobis
Ipiritualia ſeminavimus, magnum eft , fi nos carnalia vi
3

fra metamus ? led eadem Spiritualia , que pradicant Pre

lati, predicant Religiofi ex eorum authoritate , rrgo, etiam
ipfe poffunt ab his, quibus pradicant , carnalia accipere ,
unde vivant .
Item Aug. dicit in lib. de opere Monach.fi Evangeliſta funt,
ſcilicet hi Relig!oſe , fateor habent poteftatem ſcilicet viven
di de ſumptibus fidelium , led non foli Pralati -funt Evan .
gelifte , fed omnes, qui Evangelizare poffunt, etiam Diacou
nes , unde Ephel . 4. Apoftolis dicit ; dedit quodam quidem
Apoftolos , quodam autem Prophetas , alios vero Evangelio
ftas, alios autem Paftores , e Doctores , diftinguens Evan
geliftas a Paftoribus, do Apoſtolis, per quos Pralari intelli
guntur , ergo quicumque predicant , five fint Prelati , dve
>

Don , pollunt de evangelio vivere .

Item inter omnes occupationes Ecclefiafticas, dignior eft ocele
pa .
 218 I RROR ES
patio eorum , qui verbum Dei annuntiant, unde ad hoc
Chriſtus wenije ſe monftras Marci 1. ad hoc mifus fum :
demonftratur id eriam Ifa.61.ad Evangelizandum pauperibus
mifit me . Et ad boc etiam Paulus mifum fe dicit I.
Corinth. 1. non enim mifit me Chriftus Baptizare , fed Evan .
gelizari : fed illi , qui occupationibus Ecclefiuficis implie
cantur, non debent manibus laborare , fed de rebus Eccle.
9

fie vivere...ergº multo fortius illi , qui occupantur in pre

dicarione verbi Dei , popunt fine labore manuum de Evan.
gelio vivere .
Denique , ſanitas anime preferenda eft Sanitari corporis ;
ſed Medici dantes conſilium de fuimte corporis etfi nihil mari .
bus operentur, poffunt licite accipere , unde vivant ; ergo
multo fortius illi , qui coxfulunt Saluri animarum , etiamfi :
manibus non laborent ,
Ar audire videor Guilielmum de Sanéto Amore totis vi .
ribus urgentem , Religioſis committi non poffe prædicandi
>

officium , atque inde inferentem , omnia de fe fuere , quæ

hactenus pro Religiofis allata funt.
tioHoc
4
igitur refellendum eft ac fimul ponitur Guilielmi aller
4.Religioſi committi non poteft officium predicandi ,
confeſiones excipiendi .
D. Th. Opuſc, præfato cap.3 .S. 8.9. 10. Apoftoli, quorum
Epifcopi funt fucceffores, per Civitates , e Caſtella Pre
9

sbyteros, ordinabant, qui continuo cum populis fobi fubje &tis

commorabantur, et tamen alios mittebant ad prædicandum ,
ad alia exercitia, que pertinent ad falutem animarum ;
2. Corinth. 12. Rogavi Titum , miſi cum illo Fratrem .
Ergo co alii , quam Presbyteri Parochiales , pollunt pre
dicare, confeffiones audire ex commiffione Epiſcoporum .
Item predicare e confeffiones audire funt jurifdi&tionis,
o Ordinis fimul : fed ea quæ funt hujufmodi, popunt his
commitri, qui Ordinem habent , ergo. Religiofis in Ordini.
bus conftitutis committi poteft officium prædicandi , á con .
feffiones excipiendi .
Deinde 16. q. 1. cap. ſunt tamen nonnulli , dieit: Boni
facius Papa : credimus à Sacerdotibus monachis ligandi ,
folvendique officium , Deo operante , digne adminiftrari,
cos contigerit hoc minifterio fublimari. Et cap. per .
venit .
 SÆCULI DECIMITERTII . 219

venit. Ex au:horitate hujus Decreti ( quod Apoftolico

moderamine , e pietatis officio a nobis eſt conſtituium )
Sacerdouibus monachis liceat predicare , communienem dan
re , pænitentias imponere , atque peccata folvere .
Præterea : majus eft predicationis officium ex propria
authoritate alequi, quam ex commiffione alterius; fed
Relig oi polunt ad Prælationis gradus ſublimari , in qua
eis comperit prædicare , o alia propria aurboritate
exequi , quæ ad ſalutem pertinent animarum ; ergo multo
magis debent idonei reputari , ut prædicationis officium
ea alia bujufmodi ex commiffione Epiſcopi exequantur .
Item , ad illud , quod maxime competit perfectis , non
redditur aliquis minus idoneus ex hoc, quod in ftatu para
f. Etlonis se ponit : fed predicationis officium comperit ma.
xime perfe & is, quem ftatum Religiofi afumunt ... ergo Re .
ligiofi non redduntur minus idonei ad exequendum pradie
Cationis officium , quam aliis : proindeque hoc illis æque
ac aliis , poteft committi .
Quinimo faluti animarum expedit , etiam aliis , quam
Sacerdotibus Parochialibus , predicationem committi , O
alia, quæ ad falutem pertinent animarum ; adeoque Reli
goſis præfatum potelt commitri officium . Id oftenditur pris
.

mo per hoc , quod Dominus dicit Mattb. 9. Mellis quidem

mulia , ubi glofa . Turba populorum fufcipiendo verbo, e
ferendo fructui apta . Opereni autem pauci. Glopa : Pre .
dicatores, ad congregandum ele&torum Esclefiam . Rogate
ergo Dominum mejlis, ut mistat operarios in mellem fuam .
Ex quo patet , quod falubre eſt Ecclefie per multos pre
1

. dicari Dei fidelibus, eo maxime curba fidelium creſcente,

Huc idem poteft oftendi per multa exempla vereris Te.
ftamenti. David enim laudatur de ho : , quod cultum Dei
ampliavit, viginti quatuor Sacerdotes conjtituendo , ut ma
gis poßer populus expediri; ut peret 1. Paralip . 23 .
24. Similiter patet de Ezechia 2. Paral. 30. Perrexerunt
curfores cum Epiftolis ex Regis Imperio, principum
ejus in univerfum Ifrael , o Judan , juxia id , quod Rex
jullerat, predicantes: Filii Ifrael revertimini ad Domia
num Deum Abraham , o Ifaac, e Ifrael : ergo multoma.
gis ſaluberrime hoc fieripoteft, ut aliis, quam Sacerdoribus Pa.
rochialibus, prædicationis officium committatur , calia
que
 220 ERRORES
que pertinent ad ſalutem animarum . His adde Gregorium
in si homilia Super Ezech. dicentem . Ni qui animarum cu .
ftodes funt , dyo pafcendi gregis onera Sufceperunt , mutare
Locm minime permittuntur . Hi autem , qui amore Domini in
predicatione diſcurrunt , rola ejus ignis ardens funt , quia
cum ex ejus defiderio per varia loca diſcurrunt , inde ipo
Ardent , eg alios incendunt . Ex quo patet , quod conveniens
eft , ut prater Rectores Ecclefiarum qui refident in ſuis Ece
clefiis , aliis prædicationis officium committatur , qui per di.
verfa loca diſcurrant .
Ad confefliones vero quod ſpectat , in illis audiendis
non minor neceſſitas apparet ob multitudinem plebis , quæ
interdum uni Sacerdoti gubernanda committitur , qui li co.
to tempore vitæ fuæ nihil aliud ageret , vix omnium
confefliones diligenter audire poffet .
Hanc poftremo neceſitatem oſtendit difficultas confitendi .
Quidam enim , ut experimento inventum eft , a confeßioni.
>

bus defifterent , nifi poffent aliis , quam ſuis Sacerdotibus

confiteri: tum propter verecundiam , quia erubefcuntconfite.
ri illis peccata , cum quibus quotidie converſantur , tum pro
prer multa alia . Unde pie Pralati iis condeſcendunt , ne
omnino in deſperationem labantur , de aliis Confefforibu sila
lis providendo . Unde per Religioſos certe non inſtant peri.
cula noviffimorum temporum univerfæ Eccleliæ .
Ab hac propofitione Guilielmi de S. Amore non multum
abhorrec hæc quorundam Guilielmi fequacium per Alex ,
VIII. 1690.7 . Dec. damnata aſsertio : Confeffiones apud Re .
ligioſos facta pleraque vel Sacrilege funt, vel invalide .
Vide Opuſc. noftrum in propof. damnatas pag. 138 .
5. Non licet Religioſis docere .
D. Th. laudato Opufc.cap. 1.5. 1. Monachi posſunt ſuſcia
pere docendi officium , quod oftenditur exemp!is Sanétorum qui
in Religione viventes docuerunt: ficut patet de Gregorio Na
zianzeno , qui cum Monachus ellet , Conſtantinopolim eft
adduétus, ut Sacram Scripturam ibi doceret , ut Ecclefiae
fica narrat hiſtoria . Hieron . etiam in prologe Biblia , licet
Monachus effet , doctrinam Sacræ Scripture promittit Pauli.
no Menacho, fcilicet quod eum docebit , De Aug. quoque
legitur , quod poftquam Monafterium inftituit , in quo capit
vivere fecundum regulam ſub ss, Apoftolis conftitutam ,
scrie
 SÆCULI DECIMITERTII . 221

fcribebat libros , ú docebat in doétos . Hoc etiam patet de

aliis Ecclefia Doctoribus , ſcilicet Gregorio , Baſilio , Chryfo .
2

stomo , dos aliis multis , qui Religioli fuerunt , & præci.

pui Eccleliæ Doctores ,
Prateret, ridiculum eft dicere , quod ex hoc aliquis a
doctrina repellatur , per quod magis quieras ad vacandum
studio, con doctrina redditur: ficut ridiculum eſſet quod a cura
>

rendo impediretur , qui impedientia curfum relinquit . Sed

Religioſi per triplex votum reliquerunt illa , quibus animus
maxime ingusietatur, & a ftudio removetur ; ergo eis man
xime docere , en studere comperit.
Item ; magis remota videtur a Religionis propoforo cor «
poralis militia , qua corporalibus armis exercetur, quam
militia ſpiritualis , qua utitur armis Spiritualibus , ſcilicet , ,

Sacris documentis ad exrorum impugnationem , de quibus dia

citur 2 , ad Cor, 10. Arma militia noſtra non ſunt carna
lia . Sed Religiones aliqua provide inftitutæ ſunt ad exea
quendam militiam corporalem in tutelam Ecclefia ab hou
ſtibus corporalibus , quamvis nou defint Ecclefia Principes
feculares, qui ex officio Ecclefiam defendere debent : ergo
do falubriter inftituta funt aliqua Religiones ad docendum ,
ut fic per eorum do&trinam Ecclefia ab hoftibus defendatur :
quamuis etiam fint alii, ad quos pertinet hoc modo. Eccles
fiam defenſare .
Nec valet , quod dicunt , quod hoc pollet fieri , quando
! neceſſitas immineret , quæ nunc non apparet , cum Magiſtro
rum ſecularium jam copia habeatur .
Utilitas enim communis non ſolum debet procurari , ut
fit quocumque modo , fed ut fit optimo modo , quo fieri po .
teft , quanto autem Doctores magis multiplicantur , tanto
stilitas communis , qu& ex doctrina provenit , magis cre
fcit , quia uni manifeftatur , quod alteri nondum notum
eft , propter quod dicitur Sap. 6. Multitudo fapientium fa
pitas eft Orbis Terrarum . Quo Zelo Moyfes duétus dixit
Num. 11. quis tribuat , ut ornnis populus prophetet ? licet
igicur Religiols docere .
Depique ; ejuſdem eft verbo preſentes es fcripto abſen
"
tes docere , ut habetur 2. ad Corinth. 10. quales fumus
per Epiſtolas abſentes , tales con preſentes in facto. Sed nul.
*lus dubitat, quin Religiofepoffint docere ablentes Scripto , cum
omnia
 E RRO ŘES
omnia Armaria plena inveniantur operibus , five libris ,
quos Religiofi fecerunt ad Ecclefiæ inftruétionem : ergo em
prafentes pollunt verbo docere .
6. Religiofi non pollunt ene de Collegio Magiftrorum se
cularium , feu Religiofi non poffunt fæculares docere .
D. Th. celebri Opuſc. c. 3: S. 4. Hæc ſententia & damnofa ,
of falja eſt. Dumnofa quidem eft , quia derogat Ecelefia
fticae unitati , que conſiſtit ſecundum Apoſtolum ad Rom . 12 .
In boc , quod multi unum corpus fumus in Chriſto; finguli
autem alter alterius membra ; ubi dicit glofa , qui babet
gratiam docendi, eft membrum alterius inexhibitione deftria
ne ; ... derogat proinde Ecclefiafticæ unitati quicunque Rea
ligioſos impedit , ne quemquam doc re poffint , vel a quo.
cumque addiſcere. Derogant etiam pred its charitati , quia
in communicatione amicitia fundatur . Vir amicabilis ad fo .
cietatem magis amicus erit , quañ frater. Prow i8 Unde
i

qui probibet feculares in Radio Religiofis communicare , vel

e converſo , impedit charitatem , ex hoc etiam difenſio.
nis , Orixe dileminat incentivuni
Derogat bes quoque fententia prof Etui ftudentium . In
omnibus enim negoriis , que a pluribus exerceri poffünt
plurium focietas multum prodef . Uide Prov. 18. ' Frater,
qui adj watur & Fratre , quaſi civitas firme. Et Ecclefia
ſtes 4. melius eft duos ne fimul, quam unum , habent enini
emolumentum focietatis fuæ . Sed præcipue in acquiſitione
ſcienrie, plerumque Societas multorum ludentium prod-fi ,
quia interdum alter ignorat quod alius invenit , aut quod
ei revelatur ... quicumque ergo aliquod genus hominum a fo.
cietate ſtudentium ſegregat, manifeſte commune ſtadium im .
pedit. Et hoc præcipue verum eft de Religiofis , qui quan .
to ſune a curis fæcularibus abfoluti , tanto ad fludium indo
veniuntur magis idonei ſecundum illud Ecclefiaftici 38. qui
minoratur ačtu , ſapientiam percipit .
Eft etiam eadem fententia falfa , quia eft contraria do .
& rine Apoftolica , que falfa elle non poteft. Dicitur enim
1. Petri 4.unuſquiſque ficut accepit gratiam , in alterutrum it.
lam adminiſtrantes , ficut buni difpenfatores multiformis gra
tia Dei. Ubi glon . Si quis habet fcientiam loquendi , non
fibis ſed Deo adſoribat . Timeat autem , ne preter volun .
>
date m Dei , vel authoritatem Sanctarum Scripturarum , veh
pra
 SÆCULI DECIMITERTII . 223
prater utilitatem Fratrem doceat, nec etiam quod docena
dum eft , taceat . Qui igitur dicit , quod Religioſi, se
culares in alterutrum donum fcienti e non communiceni > må .
nifefte authoritati Apoſtolica contradicit. Item ex or ſa.
.
pientis dicitur Ecelefiaftici 33. refpicite , quod non mibi fo
li laboravi ; fed omnibus exquire tibus difciplinam , quod
7

ad Ecclefiafticum ductorem pertinet , ut glopa ibidem dicir

qui non folum fibi; fed alii feribendo , > ducendo profia
cit . Qui omnes dicit , nullum excipit ; ergo tam Religioſi
quam ſeculares Doétores omnibus communiter fæculari.
bus Religiofis proficere debent docendo .
Accedit , quod diverſa officia funt in Ecclefia ,3 ficut di.
werſa merabia in corpore .. ficut autem oculi ſunt in cor
pore, ita Do tores funt in Ecclefia ... in corpore autem hu
mano ita eft , quod oculus omnibus mémbris providet indif.
ferenter, o ſimiliter quodlibet aliud membrum
m
alteri ſub
Jervit in fuo officio 1. Cor. 12. Non poteft autem dicere ocu.
lus manai , opera tur non indigeo , aut iterum caput pedi.
bus , non eſtis mihi necellarii ; ergo a quicumque fumun.
tur ad officium doctrine , debent omnibus, cujufcumque cone
ditionis fuerint , docendo proficere , & Religiofi ſæcularibus,
& fæculares Religioſis.
1. Anima rationalis non eft forma corporis .
D. Thom. 2. part. quaſt 76, art. 1. Illud , quo primo ali,
quid vivit, operatur, eft furma ejus...anima autem eft
id , que primiin vivimus , Sentimus , movemur , eo intelli.
gimus, unde anima rationalis , ſeu intellectiva , eft forma
Corporis .
Hinc in Concilio Viennenfi fub Clemente V. celebrato
definitur . Quod quiſquis deinceps afferere, defendere , feu
tenere pertinaciter præſumpſerit, quod anima rationalis , ſeu
intelle&tiva , non fit forma corporis per se , gjentialiter , 9

is tanquam Hereticus cenfendus fit .

2. Gratia e virtutes non infunduntur in Baptiſmo .
D. Th. 3. p. q. 69. a. 6. Quidam pofuerunt ( fuerunt igitur
& alii prævie hoc errore imbuti ) poſuerunt, inquam , quod
pueris in Baptifmo non dantur gratia , & virtutes, fed
imprimitur eis chara &ter Cbrifli , cujus virtute , cum ad
perfeEtam ætatem venering , conſequuntur O gratiam ,
o virtutes .
sed
 224 ERRORES :
Sed hoc patet ee faiſum dupliciter. Primo quidem :
quia, pueri , ficut e adulti in Bupriſmo effciuntur mem .
bra Chrifti : unde neceffe eft , quod a capire recipiant in
fluxum gratiæ , e viriutis . Secundo , quia fecundum hoc
pueri decedentes poſt Baprifmum , non pervenirent ad via
sam ciernam : quia, ut dicitur Rom. 6. Giatia Dei eft
vita eterna . Et ita non profuiſſet eis ad ſalutem Bapri
zatos fuiße. Caufa autem erroris fuit , quia nefrierunt di
ftinguere inter. babitum , altum , fig videntes pie
ros inhabiles ad actus virtutum , crediderunt , eos poſt Ba.
ptiſmum nullatenus habere virtutem . Sed ifta impotentia ope.
gandi non accidit pueris ex defe&tu habituum , fed ex impedia
>

mento corporali ficut etiamdormientes , quamvis habeant babi.

tus virtutum , impediuntur iamen ab actibus propter fomnun .
3. Chriftus vixit , dum miles ejus lacus lancea aperuit .
>

D. Thom. 3. p. qu. 66. art. 4. ad 3. Aqua Arens de

latere Chriſti lancea perforato ... fuit aqua egrediens de
corpore mortue , ficut em Sanguis.
Chriſtum etiam tunc fuiſfe mortuum , diſerte. exprimit
Scriptura Sacra Joan. 19. Milites ... ad Jefum cum veniſ:
Seni , ut viderunt eum jam mortuum ; non fregerunt ejus
crura . Sed unus militum lancea latus ejus aperuit
. >

continuo exivit Sanguis , o aqua .

Nefas eft Chriftiano gubernare rempublicam ,
D. Thom. 2. 2. qu. 47. art, 10. Dicitur. 1. ad Corinth.
13. non querens , quod fibi utile fit, fed quod multis ...
>

Unde bonum commune melius eft , quam bonum unius ;

non eſt autem nefas Chriſtiano quærere bonum commune ,
proindeque nec gubernare rempablicam , cum gubernatio
illius cendat ad bonum , & utilitatem communitatis.
Præterea : id , ad quod collimar intentia multitudinem
gubernantis , elt unitas , live pix , non eft autem nefas ,
fed fummopere laudabile Chriftiano , tum procurare , tum
fovere pacem . Beati pacifici , quoniam Filii Dei vocabun.
tur . Matth. 5 .
Sed nonne & Conſtantini, Theodofii , Ludovici , Henri
ci , aliique Imperii, & reip. Moderatores præſtantiſſimi ,
fuere Chriftiani?
1. Non fuit licitum Apoſtolis, aliquid fervare in craftinum ,
nec ulla eſt Spes falutis aliquid 'in craftinum ſervantibus.
D Th.
 SÆCULI DECIMI-TÉRTIÍ. 225
D. Th. 2. 2. q. ' 188. a 7. ad 2. & in corp. Per hoc ,
Quod Dominus dicit Maith. 5. nolite folliciti elle in cra
frinum ( quæ verba fuerunt fundamentum Segarelli ) non
intelligitur, quod nihil refervetur in futurum , ſeu in cra.
fiam . Nam ipfe hoc Dominus docuit fuo exemplo
Habebat enim loculos Jude commiſſos, in quibus reconde
bantur ei oblata , ut habetur , Joan. 12. in Actibus etiam
Apoftolorum ( 2. 2. quæſt. 55.art. 7. ad 3. ) ſcriptum eft ,
ea quæ ad vi&tum ſunt necell sria, procurata effe in futu
rum propter imminentem famem ab Agabo prædictam . Do
mirus autem improbat nimiam neceſſariorum ſollicitudinem :
ne quis ſcilicet propter ifta non militet Deo .
Hinc de ſe corruit alia pars erroris . En enim ſpes ſalu
tis Chriftum , & Apoftolos ſectantibus.
1. Decine non debent dari Sacerdotibus Romane Ec
clefiæ , non enim ſunt pauperes ; ficut Apoſtoli.
D. Th. 2. 2. 6. 87. a . 3. Dicitur Num. 18. Filiis Le
vi dedi omnes decimas Ifrael in poffeffione pro miniſterio ,
quo ferviunt mihi in tabernaculo . Foliis autem Lev: ſucce
dunt Clerici in novo Teſtamento . Ergo illis decimæ debentur .
Hoc & confirmat Apoftolus 1. ad Corinth. 9. Si ſemi
namus vobis Spiritualia , magnum eft , fi nos carnalia , id
eft temporalia veftra metamus ?
Ar, inquiebar Segarellus, Clerici modo non funt pau
peres ſicut Apoſtoli ,7 habent,9 unde vivani , cur igitur eis
debentur decimæ ?
Profecto & plares fuat Clerici , qui non habenr, unde
vivant , nifi decimas; & aliunde, etiamfi alii effent tivi.
tes , deberentur tamen illis decima : cum radix ſulationis
decimarum , fit debitum , quo fuminantious Spirituwira de.
bentur carnalia ſecundum præfata verba Apoftoli.
3. Perfectius eft vivere fine voto , quam cum voto .
D. Th .2. 2. q . 88. art. 6. Nobilioris virtutis eft opis
melius , o magis meritorium , unde attus interioris virtue
iis eft melior , o magis meritorius ex hoc , quod impera
tur a ſuperiori virtute , ſicut a & tus fidei , vel spei inelier
eft , fe imperetur a charitate. Et ideo bétus aliaruin vir.
tuium moralium , puta jejunare , quod eſt actus abftinentie ;
o continere , quod eft aétus caftitatis, ſuns meliora
magis meritoria, fi fiant ex voto , quia fic jam pertinet ad
P divia
 226
ERRORES
divinum cultum , fe religionem , cum votum fit a&us Rea
ligionis. Hinc dicitur Iſai. 19. Colent eum in Hoftiis , o
muneribus , eo vota vovebunt Domino ; ſolvent.
Deinde : ille , qui vovet aliquid , fucit , plus ſe
Deo ſubjicit quam ille , qui folum facit . Subjicit enim
fe Deonon folum quantum ad aflum , fed etiam quar
tum ad poteftatem , quia de cætero non poteft aliud facere,
facut plus doret homini , qui daret ei arborem cum frus
Stibus, quam qui daret ei fru &tus tantum .
4. Ecclefia Romana dudum defiit propter malitiam Pre-.
D.rum
late . m.
Tho Opuſc. 6. non femel citato . Dicitur Matth .
ult. Ecce ego vobiſcum fum omnibus diebus ufque ad con .
fummationem feculi .
Non dixit Dominus ; vobifcum fum eo ufque , dum ſan
Eti erunt Prælati , fed ecce vobifcum fum licet nonnul .
Jos præſciret a prædeceſſorum ſanctitate degeneraturos ) om .
nibus diebus , uſque ad conſummationem fæculi .
Sed & omnino fallum eſt , omnes Romanæ Ecclefiæ Re
ctores a temporibus S. Sylveftri, fuiſſe , dempto S.Cæleſti.
no IV. & prævaricatores , & ſeductores , ſeu vitæ improbæ .
Nunquid ſane' poſt Sylveſtrum , ſanctiſſime Ecclefiam
moderati ſunt, ipfiſque fidei hoftibus laudem extorſerunt
ut alios præterean , Leones magni , Gregorii , Ingo .
centii ?
1,
Vide errorem 1. Donatiftarum fæculo 4. errorem
VValdenfium fæculo 12. Sectarios ſub finem operis .
APPENDIX AD SECULUM XIII.
Onnulli Albanenfes interſerunt fæculo 8. Verum his
obltant Baronius Spondanus aliique nobiliores
Hiſtorici, qui certe eorum neque iſto ſæculo , neque alibi
meminere . Crediderim ego Albinenfes ſpectare ad Albi.
genfes tum ob propinquitatem nominis , tum ob deformita
tem dogmatum : eadem enim ferme omnia quz Albanen.
fibus, ( ut eft dogma v.g. de duobus diis bono , o malo )
attribuuntur etiam Albigenſibus ; proinde Albanenſes ad
ſæculum 13. (quo vixere Albigenfes ) videntur referendi.
ER
 227

E RROR E S
SECULI DECIMI.QUARTI .
Mpia Gerardi Segarelli dogmata ( de quo ſub calcem
I elapfi fæculi ) pluribus hominum millibus fub hujus
initium fæculi affavit Dulcinus Patria Novarienſis in Lom.
bardia , Segarelli Diſcipulus. Cum numero peftifera lues
prævaleret , omniaque jura tum divina , tum humana per
7 9

fumdaret , ad illam extirpandam Cruce fignati milites fub

Clemente V. directi ſunt . Dulcinus una cum (corto Mar
garita etiam Itala captus , flammiſque Vercellis in Pede
montio devotus eft .
Beguardi formam quandam vitæ Monafticæ quoad habi
tum 7, & convi&tum , ac aliquam fpeciem trium votorum
præ fe tulerunt : Illorum Antelignani fuerunt Jacobus Jufi,
& Bononatus Catalani .
Beguine Religiofam quoque vitam prætexuerunt . Harum
fundatrix , vel præcipua propagatrix putatur fuille Marga
rite Porreta , non ſcortuin Dulcini , fed ex Hannonia oriun.
da , quæ librum compoſuerat, in quo innumeros inter er
rores docuerat , animam in amore Conditoris ennihilatam
fine ullo confcientiæ morſu pode, e debere naturæ indula
gere , quidquid illa appetit defiderat : hic ipfiffimus eft
error ſecundus Beguardorum , & Beguinarum , de quo
Ilarim .
Horum inftitutum penitus abolendum eſſe Sacra Synodus
Oecumenica Viennenfis fub Clemente V. decrevit . Cujus
conſtitutionem quoad Beguinas cum poft hæc nonnulli ad
Sorores de pænitentia dictas extenderent , Joa anes 22. Clea
mentis fucceffor declaravit , nequaquam illas fub iftis com
prehendi.
Porro a Beguardis , & Beguinis diſtinguuntur tum P. P.
9

Beguardi, qui tertiam S. Franciſci Regulam in hoc præfertim

Belgio profeſſi bene de Eccleſia merentur , tum Buguine ,
quarum plurimæ in Brabantia , Flandria , Diæcefi Leodien
fi, viciniſque provinciis fine votis monaſticis cum fingula
ri degunt morum , ac padicitiæ integritate : ut merito ca
1 Rus Orbis Germania noſtra inferior ab exteris nancu
petar . Ducunt illæ originem five a S. Begge Pipi
P ni
 .: 3 ERRO
R
ES
ni Landenſis ( quem primum Brabanıæ ducem appellant )
62, & S. Geltrudis Nivelendis , quæ Canonicas nobiles
Virgines fundavit, ſorore : quæ obiit an 698. Give Lam .
berto Beguio pio Sacerdote Leodienfi , qui an . 1170. flo.
suit . De his vide eximnium noftrum Bertrandum Loth in refe
Ixtionibus Thologicis quæftione de Beguinis Belgii pag. 145 .
Cæterum famolorun Beguardorum , & Beguinarum hi
fuervor errores
1. Homu in hac vita poteß talem perfeétionis gradum
allequi , ist reddatur penitus impeccabilis, nec amplius
in gratia troficere queas.
5
2. Jejunare non oportet hominem , nec orare , poftquam
gradum p'rfectionis hujufmodi fuerit aſſecutus ; quia iuno
jeafu litas eft ira perfecte Spiritui, o rationi fubjeéta , ut
pofie homo libere corpori concedere quidquid placer .
3. Illi , qui font in prædicto gradus perfectionis , non
furt humane ſubjecti obedientie , nec ad aliqua praecepta
Ecciefie obligantur :
4. Homo poteft ita finalem beatitudinem fechadum om.
nom gradum perfectionis in preſenti alegui, ficut cam in
vita beata obrinebit .
5. Quælibet intellectualis natura in feipfa naturaliter eft
beata , nec anima indiget lumine gloriæ ad Deum videndum .
6. In a &tibus virtutum fe exercere , eft hominis imper
feeli; quia anima perfetti dimittit a fe virtutes .
7. Mulieris ofculum ( cum ad hoc natura non incliner )
eft mortale peccatum ; actus autem carnalis ( cum ad hoc
natura inclinet ) peccatum non efl ; maxime cum tentorur
Exercens .
8. In elevatione Corporis Chrifti non debet hujuſmodi
perfectus bomo ei reverentiam exhibere ; for et enim imper.
fiblio , fi ab altitudine fuce contemplationis , ad cogitatio .
nem Euchariſtie , ſeu Humanitaiis Chriſti deſcenderet .
Hec fecta potiſſimum per Germaniam graffata eſt .
Joannes de Poliaco Doctor Pariſienſis , Joanne 22 . mo

derante Eccleſiam ; hunc periculoſum errorem de Sacra.

mento penitentiæ cum in ſcholis, tum in prædicationibus
vulgavit. Aliquis confifus Fratribus, ſeu viris Religiofis ,
>

habentibus licentiam audiendi confeffiones 1

tenerur

dem peccata iterum confiteri proprio Parocho , ime Por

rifex
 $ ACƯLI DECIMI- QUART !.. 239
tifex non poteft facere , ut Parochianus non teneatur ( liant
te capite ; omnis utriuſque Sexus ) omnia fisa peceata per
mel in aiino Parocho fuo confiteri .
Hanc propofitionem iple Joannes de Poliaco Aveniono
coram Joanne 22. publice retractavit , & Pontife : authori
rate Apoftolica condemnavit í veriffime inhibens , ne quis
earn tenere , defendere , yel docere , aut in praxin redigere
auderet . Jullit etiam , at Joannes diſleminatain errorem fo
lemni ſermone revocaret : qund & præftitit . Pontifex que
que imperavit , ut ab Epifcopis omnibus in Civitaribus
& Diæcelibus fuis doctrina contraria convocato & Clero ,
& populo promulgaretor .
V Valtherus Lolhardus fædiffimis per Germaniam , Au.
ítriam , & Bohemiam eructaris erroribus , feeta Lolbardo
rum nomen dedit . Varia inter commenta docuit , Deuna.
nefcire mata , que fub terra fiunt. Narrator de quadana:
hujus profeſſionis Poella , banc, dum famais eller traden
da , fortuito interrogatam , num effet virgo , refpondiffe :
fum virgo fupra derram ; non ſubterra : Le bardus feétæ Prin.
ceps exuftus fuit Coloniæ , anno 1321.
5

Ceccus ex urbe Aſcoli in Italia , dietus inde Aſculanus ,

Florentiæ Ducis Aftrologus, Bononiæ tractatum edidit , in
quo inter alias blaſphemias decebat , Chriftum ex necefſita.
ie Aſtrorum paupereni natum elle, eu turpem morrem
obiilte .
Flagellanrium fefta Peruſii primum , deinde Rome cira ,
ca annum 1274, exorta eft . Pænitentiæ , pietatiſque fervo
re accenſus populus , ab umbilico furſum nodis corporibus ,
catervarim per agros , & civitaies , Presbyteris cum Cruci
bus, & vexillis præeurubus, procedebat fligellis armatus .
Lacrymis , & fingultibus divinam implorans clementiam
per 33. dies bis in die corpus fuum ad Sanguinis effufio
nem uſque caftigabar . Siluerunt tunc temporis omnia muda
fica inſtrumenta , & cantilene amorem fpirantes : folus lo
>

gubris pænitentium cantus obique & in villis, & urbibus

reſonabar . Ad flebilem ejulatum corda etiam ferrea move
bantur : obduratorum oculi pias folvebantur in lacrymas ;
quiſque inter fe de morum emendatione egregia æmulatio
ne concertabat . Diſſidentes , antea flesti neſcii ad offenfo .
rum genua coriuebant : graviſsimæ condonabantar injuriæ :
P 3 ulu .
 230 E RRORES
vfurarii & raptores male parta reſtituere fellinabant : im.
paritaris delubra in templa Spiritus Sancti erigebantur :
npes ante præ avaritia in terræ viſceribus abditæ in Gnus
effundebantur pauperum , omnia ſanctitatis, & mifericordiæ
paflim opera exercebantur .
Sed hæc omnia tandem in ſuperſtitionem , imo in Hz
reſim degenerarunt : docuerunt flagellantes , neceffarium
De ad ſalutem folum Baptiſmum Sanguinis per proprii
corporis flugellurio em .
Ifti errori hos izquentes addiderunt .
LiCt eft fiinul.stio .
Licitum eft perjurium .
Sects hæc in Hungaria , & Germania renovata eſt anno
1:49 . Der Clementem vero ſextun exterminata .
Bertholdus de Rorbach Germanus Herbipoli evomuit ,
Chriftum pre doloris magnitudine de fua falute in Cruce
deſperape.
Hinc blaſphemiam cum ejuraffet , ad vomitum rediit ,
& Spire ultricibus illinomis traditus eſt .
Bartholomeus Janovezius Mijaricanus hos errores docuit .
1. Antichriftus die Pentecoſtes anni millefimi trecenteſimi
ſexagelimi venturus eft. Adventum illum dicebat ſe meti.
ri ex for bullis, periculis , & erroribus , quibus huc uſque
orbis qu flatus erat .
2. Adulti Chriftiani, qui ſemel Antichriſti chara & tere infi.
gniti erunt, nunquam amploss ad fidem Chriſti redire poterano
3. Judei , Saraceri , en Infideles omnis ab eodem Antii
chriſto feduéti, eo extincto , ad Chriftum convertentur .
4. Antichrifti tempore omnia Ecclefie Sacramenta , e
incruentum Sacrificium celabunt .
Errores pænitens publice retractavit .
Turlupini in Galliis , & Allobrogibus præter Beguardo
ram , & Beguinarum , quorum fectabantur Paradoxa , has
evibrarunt inlanias .
1. Nihil debet pudere quemquam eorum , que a natura
Accepimus . Hinc nudi pecudum more palain coibant .
2. Voce non eft orandum , fed folum corde .
Secta cum Parifiis, tum alibi partim igne deieta , par
tim fuæ turpitudinis horrore illico extin&a eft.
Joannes VViclef natione Anglus , Doctor Theologus 7,
Ec
 SÆCULI DECIMI.QUARTI. 231
Eccleliz de Lutthlevvorth Lincolienfis Diæceſis Rector cir- :
ca hujus ſæculi finem , in Anglia regnante Eduardo III. in .
gens in Eccleſia excitavit incendium . Homo fuit ingenii
non mediocris , fed honorum pruritu exæftuans . Hinc , quod
Pontificis Decreto a præfectura Collegii Cantuarienfis Oxo.
nii, quam præterljus , fasque invaſerat , cauſa cognita , fu flet
abdicatus, implacabile adverſus Romanum Pontificein con
cepit odium . Quam deinde paſſus fuit. V Vigorinenfis Epi
+

fcopatus, quem deperibat , repulſa , majores novaturienti

animo flammas admovit .
Porro temporis circumftantias opportunam effe ferendis
erroribus occafionem judicavit Vicleffus . Rex , Procereſque
a Rom. Pont. ob quaſdam collationes beneficiorum , in quas
nonnulli irrepferant abuſus, erant ſubalienati : EduardiRe.
gis inclinata jam erat ætas ; inde debilior emergebat Reip.
gerendæ ratio , & major Miniſtrorum , ut fieri aſſolet , am.
3

bitio , partiumque ftudium : hos inter eminebat Joannes Lan.

caftriæ Dux , omnia ferme authoritate ſua adminiſtrans, &
cujus favori ſe Wicleffus inſeruerat , accedebat Gregorii XI.
vigilantiſſimi Pontificis, qui ſedem Avenione Romam refude
rai, obitus , & Schiſma fubſecutum quod tanto tempore
exagitavit Ecclefiam . Ipfi etiam authoritatem conciliavit
quædam vitæ ridigioris ſpecies. Nudis enim pedibus VVicleff
incedebat , pannis vilioribus amicus , ut incautos facilius
ſeduceret. Populum & præcipue Magnates potiffimum de
1
mereri ftuduit per doctrinam , qua Ecclefiafticis non effe lt.
citum habere poßeffiones ( ut infra patebit Saferebat.
Primum in Vvicleffum quæftio habita eft Londini a Si
mone Subdurienfi Cantuarienfi Archipræſale , fed ob fauto .
rum ſuorum potentiam impune dimillus eft , iudieto ei in po
fterum filentio . Hinc malum ( cum crimen impunitum
indomitam induat belluam ) latius ſe effudit . Joannes Bel.
leus ex Epifcopi fui carcere profugus VVicleffo ſe adjunxit,
audacior magiftro Diſcipulus , civilis incentor Belli conju
rationiſque in primaria Cleri, & nobilitatis Anglicanæ ca
pita : qua Simon Subdurienfis Archi-Epiſcopus , Primas An
gliæ , & regni Cancellarius trucidatus eft .
Guilielmus de Courtenay Simonis Subdurienſis ſucceſſor,
Eoncilio Londini Epiſcoporum , & ſelectiorum Doctorum
coasto , plures VVicleffi propofitiones feriit anno 1382.
P 4 Anno
 232 ERRORES
Annos 1384.moritur Hæreſiarcha Lutth-revverthii in Dicco
ceſi Linconienî die S.- Silveftro Pontifici maxima ſacra , 1'a.
ralyſi ante biduum correptus , die fcilicet D. Thomae Can.
tuarienfis Archi- Epiſcopi, & Martyris memoria ſolemni,
cum gloriofum ſanctiſſimi Antiftitis nomen Saryrica Ora
tione proſcindere Panegyrici loco impie decreviffet
Hærelim cun Authore minime extinctam , ſed immanius
graſſantem , ſequens Archi-Epiſcopus Thomas Arundelivs,
ftrenue aggreffus eft , ac Synodicis damnavit decretis anno 1396.
Altera ab eodem Arundelio Synodus adverſus Wicleifi
hæreſim celebrata eft Oxonii anno 1408 .
Eodem anno Academia etiam Pragenſis , cum VVi.
clejfi libri in Bohemiam a Petru Payne Angla V Viclef
fiita allati effent , jamque per illud regnum glifceret. Hæ
relis, illius errores profcripfit . Archiefcopus quoque Pra
geolis iplius libros , ne lues amplius ferperet , ignibus
> >

immolavit .
At Joannes Hus ( de quo plura feculo 15. ) qui librorum ,
errorumque VVicleffi ſuſceperat patrocinizin , arribus fuis,
dolis , machinationibus , illitis veneno concionibus rem to
tam in regione illa, evertit, fantamque civibus erga hære
tici libros venerationem impreſlit, ut eos non ſolum doini
ftudiofe retinerent , verum etiam auro argento codices
peftilentiffimos exornarent.
Anno denique 1425. ſacrum univerſale Concilium Cone
flantienfe left. 8. art. 45. Joannis VVicleffi poft accuraium
examen , ſolemniter condemnavit, plures quidem , ut noin
rie hevericos, o a SS. Patribus dudum reprobaros , alios ,
ut ſcandalofos, eg blafphemos, quoſdam , utpiarum aurium
offenſives, nonnullos , ut temerarios , o feditiofos, .

En iplius articulos , cum proæmio Synodi feff. 8.

Fidem Catholicam , fine qua , ut ait Apoſtolus Hebr.
„, 11. impoſſibile eft placere Deo, a falfis ejuſdem fideicul
, toribus, imo perverſis impugnatoribus , & per fuperbam
ugj curiofitatem intendentibus plus fapere , quam oportet,
» oppugnatam fæpius, & contra illos , per fideles Eccleſiz
. , milites ſpirituales oppofto ſcuto fidei defenfatam fuiffe ,
9) Sanctorum Patrum Scripturis , atque geſtis inftruirur .
99 Hæc quippe bellorum genera in bellis carnalibus Ifrae
litici populi adverſus gentes idolatras prælignata fuerunt.
‫رو‬ la
 SÆCULI DECIMI - QUARTI : 233
In his itaque fpiritualibus bellis Sancta Ecclefia Catho
lica in fide veritate luperniluminis radiis illuſtrata , Do
„ mino providente , & Sanctorum patrocinio opem feren
te femper immaculata permanens de erroris tenebris ,
velut hoftibus profugatis glorioſiſſime triumphavit . No.
39 ftris vero temporibus vetus ille & invidus hoftis nova
„ certamina ( ut probati temporis hujus manifefti fant )
Tuſcitavit , quorum Dux & Princeps extitit quondam
„ Joannes VVicleff pſeudo-Chriſtianus , qui dum viveret ,
)

adverſus religionem Chriftianam pertinaciter aſſeruit , &

dogmatizavit plures articulos , quorum 45. huic paginæ
duximus inferendos ,
1. Subftantia panis materialis , cum fimiliter ſubſtantis
7

vini materialis , remanent in Sacramento Altaris .

2. Accidentia panis non manent fine fubjeéto in eodem
Sacramento
3. Chriftus non eft in eodem Sacramento identice ,
realiter in propria præfentia corporali .
4. Si Epifcopus , vel Sacerdos exiflut in peccato mortali ,
non ordinat , non confecrat , non conficir, won baprizat .
5. Non eft fundatum in Scriptura , quod Chriftus Mif
ſam ordingverit.
6. Deus debet obedire diabolo .
7. Si homo fuerit debite contritus , omnis confeſsio extem
rior eft fuperflua , e inutilis .
8. Si Papa fit prefeitus, malus , e per confequens
membrum Diaboli , non habet poteftatem ſuper fideles.
9. Poft Urbanum VI. non eft aliquis recipiendus in Papam ,
ſed vivendum eft more Grecorum fub legibus propriis.
10 Conira Scripturam Sacrum eft , quod viri Ecclefiae
ſtici habeant poDeſfiones .
11. Nullus Prælatus debet excommunicare aliquem nifi
prius cum fciat excommunicatum a Dio , eo qui aliter ex
2

communicat , fit ex hoc Hæreticus , vel excommunicatus .

12. Prælatus excommunicans Clericum , qui appellavit
ad Regem , vel ad Concilium Regni , eo ipſo traditor eft
Regis , eg Regni .
>

13. Illi , qui dimittunt predicare , five audire Verbum

Dei propter excommunicationem hominum , funt excumama
wicati , in Dei judicia traditores Chriftli habentur :
I 4. Licet
 234 ERRORES
14. Licef alicui Diacono , vel Presbytero predicare Ver .
bum Dei , abſque autoritate fedis Apoftolica , five Epiſcopi
Catbolici .
15. Nullus eft Dominus civilis , nullus eft Prelatus ,
nullus eft Epifcopus , dum eft in peccato mortali .
16. Domini temporales poffunt ad arbitrium fuum au
ferre bona temporalia ab Ecclefia , poffeffionatis habitua .
liter delinquentibus, id eft ex habitu , non folum aétu den
linquentibus.
17. Populares poffunt ad ſuum libitum Dominos delina
quentes corrigere .
18. Decima ſunt pura Eleemoſyna , don poffunt Parochia
ni propter peccata ſuorum Pralatoram , ad libitum ſuum
SAS auferre .
19. Speciales orationes applicata uni persona per Pre
latos , vel Religiofos, non plus profunt eidem , quam ge
perales , cateris paribus .
20. Conferens Eleemo/ynam Fratribus , eft excommuni.
catus eo fatto
21. si aliquis ingreditur Religionem privatam qua
lemcumque , tam pofleffionatorum , quam mendicantium
redditur ineptior , dom inhabilior ad obfervationem manda
torum Dei .
22. San &ti inftituendo Religiones privatus , fic inftituendo
peccaverunt .
23. Religioſo viventes in Religionibus privatis .non ſunt
de religione Chriftiana .
24. Fratres tersentur per labores manuum victum acqnia
Tere , da non per mendicitatem .
25. Omnes ſunt simoniaci , qui fe obligant orare pro
aliis , eis in temporalibus fubuenientibus.
26. Oratio prajciti nulli valet .
27. Omnia de neceffitate abfoluta eveniunt .
28. Confirmatio juvenum , Clericorum ordinatio , locorum
confecratio, refervantur Papa , o Epifcopis , propter cupi
ditatem lucri temporalis , ego honoris .
29. Univerſitates, Studia , Collegia , Graduationes , dor
>

Magifteria in eiſdem , ſunt vana gentilitate introduéta ,

2
7
dgn tantum profunt Ecclefia , ficut diabolus.
30. Excommunicatio Papæ , vel cujufcumque la Pra.
.
 SÆCULI DECIMIQUARTI . 235
lati non eft rimenda , quia eft cenſura Antichrifti .
31. Peccant fundantes Clauſtra , e ingredientes funt
viri diabolici ,
32. Ditare Clerum , eft contra regulam Chrifti.
33. Sylveſter Papa , Conſtantinus Imperator erradia
runt Ecclefiam dotando.
34. Omnes de Ordine Mendicantium Sunt Heretici s

dantes eis Eleemofynam ſunt excommunicari .

35. Ingredientes Religionem , aut aliquem Ordinem , o
ipſo inbabiles ſunt ad obfervanda divina pracepta , dan
per conſequens ad perveniendum ad Regna Calorum 9, niſi
apoftataverint ab eifdem .
36. Papa cum omnibus Clericis fuis poſſesſionem ha.
bentibus ſunt Hæretici , eo quod poffeffiones habent 3 doo
con entientes eis omnes videlicet Domini feculares , ego
Cateri Laici .
37. Ecclefia Romana eft Synagoga Jatana ; nec Papa eft
proximus ego immediatus vicárius Chrifti,
38. Decretales Epiftola Sunt Apocry phe , dan seducunt a
Apocrypha
fide Chrifti: dg Clerici ſunt ftulti, qui ſtudent eis .
39. Imperator , doo Domini Saculares ſunt ſedueti a dia.
bolo , ut Ecclefiam dotarent bonis temporalibus.
40. Ele& tio Papa a Cardinalibus a diabolo eft intro.
du & ta .
41. Non eft de neceffitate falutis , credere Romanam Ec
cleſiam eſſe ſupremam intor alias Ecclefias.
42. Fatuum eft credere indulgentiis' Papa , d Epiſco
porum .
43. Juramenta illicita funt , quæ fiunt ad corroborandos
contraétus , ego commercia civilia ,
44. Auguftinus , Benedi&tus , de Bernardus damnatiſunt,
niſi pænituerint de hoc , quod habuerunt pofleffiones , in
ftituerunt , do intraverunt Religiones, ego foc Papa ufque
ad ultimum Religiofum omnes Tuut haretici .
46. Omnes Religiones indifferenter introduéta funt *
diabolo .
Nonnullis deinde interpofitis , fic profequitur Con
cilium .
,, Hæc Sancta Synodus declarat , & definit , Joannem
„ v Visleff notorium fuiffe, & pertinaciter Hæreticum ...
den
 ERROR ES
936
,, deeernitque , & ordinat corpus , & ejus offa ( G ab aliis
Fidelium corporibus diſcerni queant ) exhumari , & pro .
‫رو‬cul ab Ecclefiæ fepultura jaftari , fecundum Canonicas ,
» & legitimas ſanctiones .
Refelluntur Errores Sæculi Decimi- quarti .
1. Homo in hac vita poteſt talem perfectionis gradum
affequi, ut reddatur penitus impeccabilis, nec amplius in
gratia proficere poffit . .

D , Th.2. 2.9.24.2.11. Charitas in hac vita poteſt amit.

ti , adeoque homo nequit in hac vita talem aſſequi perfe ,
étionis gradum , ut reddatur penitus impeccabilis .
Quod vero charitas illa poilic amitti , patet ex multis
Scripturæ locis . Dicitur Gal. 4. Evacuati eflis Chrifto
a gratia excidiftis. Et Apoc. 2. Habeo adverſum te ,
quod charitatem tuam primam reliquiſti. Deinde Apoftolus
ail 1. ad Corinth. 10. Qui le exiſtimat ftare , videat ne
cadar: fentiebat ergo , jaftoni poſſe a juftitia , leu a cha
ritate excidere .
Suffragatur & ratio Quia cbaritas viæ non replet
potentialitatene fubje&ti , qum non femper a &tu ferarur
in Deum , unde poteft aliquid occurarre , per quod chario
tas nmittatur .
Securea pars refellitur tum ex Apocalypfis capite ulti
mo : qui juftus eft , juft ficetur adbuc , tum ex 4. ad Ephe
>

fios .: Veritatem facientes in charitate , crefcamus in illo

per omnia , qui eft caput Cbriftus.
Ratio eft, quia fi charitas viæ non poßet augeri ſeu 3

homo in illa proficere , jam ceffaret vie progreffus. E :

ideo Apoſtolus Charitatem , viam nominat dicens 1. ad Cu
rinth. 12. adhuc excellentiorem viam vobis demonſtro . Ejuſ
dem quæltionis art . t.
Quoad propofitiones ſecundam , 'tertiam , fextam , vi-.
deer mihi videre magnum illum Apoftolum , illud fancti
prodigium
tatis vas electionis , raptum in tertium Cæ
2

dum , divinum illum Paulum dicentem , & ingeminantem

1. ad Corinth. 9. Caſtigo corpus meum , ea in fervitutem
redigo: ne forte , cum aliis predicaverim , ipfe reprobes ef
>

ficiar . Ad Rom. etiam 8. Si fecundum carnem , ait , vixeria

ti:
 SÆCULI DÉCIMI QUARTI. 237
tis, moriemini, fi autem Spiritu fala carnis mortificaveria
ris , vivetis . Itaque Paulus non concedebat corpori quid
quid concupiſcentiæ placebat .
Au ille ab humana ſe obedientia , an ab Ecclefie pre
ceprorum obſervatione eximebar ? an dimittebar a le vir .
tutes ? ſane ſe in actibus virtutura exercere non imporfe &ti ,
fed perfecti eft hominis ; & D. Th . 2 2. qu . 189. a. 1 .
dudum docuit , quod per jejunium , vigilias , alia bu.
juſmodi , ( quæ fpernebant Beguardi ) exirahatur homo
e

quibuſcumque peccatis præfertim luxurie , quo Syſtema

Beguardorum , uti & Quietiftarum , Duce Michaele Moli.
nus anno 1683. unice collimabat.
4. Homo poreſt ita finalem beatitudinem fecundum om.
nem gradum perfettionis in præfenti all'equi, ficut eam in
vita beatit obtin.bit .
D. Th . 1. 2. quælt. s . art. 3. Dicitur Job. 14 Homo
narxs de muliere brevi vivens tempore repletur multis mi.
feriis : ſed beatitudo excludit miferiam , bomo igitur in
hae vira. non poteft efle bearus, ſeu finalem beatitudinem
ſecundum omnem perfectionis gradum affequi >, maxime cum
boni defiderium in hac vita fatiari non poflit 7, ſed tantum
in futura . Satiabor cum apparuerit gloria tua . Pſalmo
+
16. Aljis rationibus pallim obviis fuperledeo .
s : Quælibet intelle&tualis natura in feipſa naturaliter
eft beata, nec anima indiget lumine glorie ad Deum vi.
dendum .
D. Th. 1. p. 9. 12. a. 4. Dicitur Rom. 6. Gratia Dei
vita æterna. Etcap. 3. Juſtificati gratis per gratiam ip
Jius . Si non per noltra naturalia , led gratis juſtificamur
muito magis non per noſtra naturalia beati efficimur . Hinc
dicitur Pf. 83. gratiam , © gloriam dabit Dominus . Un
de apage paradoxum , quod natura intellectualis per ſeip
ſam naturaliter fir beata .
2. Pars prædebellatur 1. p. q . 12. art. 4. & 5. Dicitur
Pſalmo 35. In lumine tuo videbimus lumen .
Deinde : omne , quod elevatur ad aliquid , quod exo
cedie ſuam naturam , oportet , quod difponatur aliqua di..
Spoſizione ., que fit ſupra fuam naturam ; viſio autem
ditine Jentie excedit facultatem naturalem cujuslibet
intelleétus creati , unde oportet , quod ex divina gratia :
>

f.
 238 ERROR ES
ſupercrefcat ei virtus intelligendi , hoc augmentum
virtutis intellectivæ vocatur lumen gloriæ .
7. Mulieris ofculum ( cum ad hoc natura non incliner )
eft mortale peccatum : altus autem carnalis, ( cum ad hoc
natura inclinet ) peccatum non eft , maxime , cum tentatur
exercens illum alium .
D. Th. 2. 2. qu. 152. art. 2. Fornicatio , eum fic con
2

cubitus vagus , ut pore præter Matrimonium exifters , eft con.

tra naturam prolis educande , bideo eft peccatum morta
le . Nonne etiam a tanto jam tempore pronuntiavit Apo
ftolus, fornicarii Regnum Dei non poſſidebunt ?
At , inquiebant Beguardi, natura ad hoc inclinat.
Id verum eft ; unde & Paulus carnis ſtimulis agitatus in
hæc verba prorumpit ad Rom. 7. Infelix ego humo quis me
liberabit de corpore morris hujus ? Sentio aliam legem in
membris meis repugnantem Legi mentis meæ , & captivan .
tem me in lege peccati, que eß in membris meis . Sed an
Paulus ſequitur carnis impetum ? nonne illam caſtigat, &
affligit ? nonne reluctans Gbi corpus fubfternit fpiritui? Can
figo , inquit , corpus meum , in ſervitutem redigo .
Illud porro , quod ad mulieris oſculum natura non in .
clinet , omnino falfum eft . Garnale enim oſculum , quid
eft aliud, quam repræſentatio , præludium , & præguſtatio
carnalis actus ? cumque ad illuminatura inclinat , inclinat ter.
iam ad Ofculum . Nonne certe natura , dum oſculum illud
figitur , vel ſopita reſuſcitatur , provocatur , irritatur ?
9

e
luti . & mal
und ieris fugiat oſculum , qui ſux conſulit ſa
8. In Elevatione Corporis Chriſti non debet hujufmodi
homo perfe&tus ei averentiam exbibere , foret enim imper.
feétio , fi ab altitudine fuæ contemplationis , ad cogitatio
nem Euchariſtie , feu Humanitatis Chrifti defcenderet .
D. Th. 2. 2. qu. 82. art. 3. ad 2. Sicut mens humana
indiger manuductione ad cognitionem divinorum : ita ad
dile&tionem ducitur per aliqua fenfibilia nobis nota : inter
quæ præcipuum of Humanitas Chriſti .... ideo que pero
tinent ad Humanitatem Chrifti ( qui præfertim in Eucha
riſtia amoris viſcera in homines effundit ) illa profecto ma
xime devotionem excitant . Procul igitur impium abigatur
commentum .
Ali
 SÆCULI DECIMI.QUARTI . 239
Aliquis confefus Fratribus,feu viris Religiofis habens
tibus licentiam audiendi confeffiones , tenetur eadem pecca
sa iterum confiteri proprio Parocho : imo Pontifex non pou
teft facere , ut Parochianus non teneatur (flante capite Om
nis utriuſque ſexus ) omnia fua peccata femel in anno P.
recho ſuo confiteri .
D. Th. in fuppl. q. 8. a. s. ad 1. & ad 4. Juriſdictio
nis poteftas non eft commiffa alicui homini in favorem
fuum , fed in utilitatem plebis, & bonorem Dei . Et ideo
ſi ſuperioribus Prælatis expedire videatur ad falutem ple
bis , e honorem Dei promovendum , quod aliis que funt
juriſdictionis committant, in nullo fit prejudicium inferio .
ribus Prælatis , nifi illis , qui quærunt quæ fua funt , non
que Jefu Chrifti, qui gregi præfunt , non ut eum pa
Scans, ſed ut ab ea pafcastur ... unde ſe quis alicui com
miffionem habenti confeffus fuerit , cum fint fibi dimifa
peccata , quoad Deum , eo quoad Ecclefiam , non tene
tur ea confiteri Sacerdoti , quantumcumque petat :
Suffragatur Angelicus , & radicem propofitionis evellit
9
Opuſculo aureo contra impugnantes Religionern c. 3. S. 13 .
Ad illud , quod objicitur a Guilielmo de S. Amore , &
modo a Joanne de Poliaco ) quod quiliber tenetur in anno
femel confiteri proprio Sacerdoti ; dicendum , quod Sacer
dos: proprius, non eft Parochialis , ſed etiana Papa , vel
Epifcopus, ad quos etiam magis pertinet cura populi ,
quam ad Sacerdotem . Proprium enim hic non accipitur ſe
cundum quod dividitur contra commune , fed fecundum quod
dividitur contra alienum . Unde qui confifus eft Epifco
po fuo, vel alicui habenti vicem ejus ( ut est Religious
ab Ordinario approbatus ) confeffus eſt proprio Sacerdoti.
Vide etiam ſupra fæculo 13. errorem s. præfati Guilielmi.
Peccata que flunt fub terra , five in locis ſubterraneis , 4
Deo ignorantur .
D. Th. 1. p . qu. 14. a. 5. Dicitur Hebr. 4. omnia
nuda , aperta ſunt oculis ejus. Et Pl. 32. qui intel
bigit omnia opera eorum . Item Prov . 15. in omni loco
oculi Domini contemplantur bonos , a malos . Unde quo
ibo a Spiritu tho ( Pf. 183. ) O que a facie tus fugiam ?
1

Je aſcendero in Cælum , tu illic es, fi defcendero in infer

num
in intima terræ penetralia , finus , vifcera > &
10
 240 ERRORES
tu illic ades omnia videns & perluftrans. Non itaque
Deus ignorat peccata , quæ in locis funt lubterraneis .
Ratio autem eft, quia Deus eſt communis omnium ju.
dex , proindeque & omnes & omnia cognofcit, five bona
five mala , quæ fiunt ubicumque locorum , alioquin nor
poſlet omnibus retribuere ſecundum merita .
Chriftus ex neceffitate aftrorum pauper natus eft ,
lurpem mortem obiit .
D. Th. 3. p. qu. 35. art. 7. ad 3. Chriftus pauperche
lam elegit Matrem , o pauperiorem Patriam , ſcilicet Be
thleem , in aqua non erat Matri locus in diverforio ; Lu.
cæ , 2. electio autem fupponit libertatem . Et ad 1. Cbria
ftus in civitate ignobili nafci voluit ,> ea in civitate nobis
li pati opprobrium .
Dicitut deinde Iſaiæ 53. Oblatus eft, quia ipfe voluit ,
& Joann. 10. Egº pono animam meam , o iterum fuma
eam ...
poteſtatem habeo ponendi eam . Unde Chriſtus, &
pauper natus eft, & turpem mortem obiit libere , non ex

neceffitate , multo minus ex neceffitate illa eftrorum .

Denique , ſi afira neceſſitarent, homo ( adeoque nec
Chriftus non effet liberi arbitrii , quod manifejte falfum
eft. 1. p. qu. 115.a. 4. Non ſolum proinde blaſphema , & Theo.
logiæ , fed & Philofophiæ morali adverſa fuit Cecsi lententia .
1. Neceffarius eft ad falutem folus Baptifmus fanguinis
per proprii corporis flagellationem .
D. Th. 3. p. q. 66 art. 3. Dominus dixit ' Joanr. 3 .
niſi quis renatus fuerit ex aqua Spiritu Sancto, ( de
aqua , non de ſanguinea flagellatione fit mentio ) non po
teſt introire in Regnum Dei .
Tria quidem alligantur a Theologis Baptiſmata , nempe
7

Auminis, feu aquæ, flaminis , five defiderii, & fanguinis

quorum duo poſteriora vicem prioris , dum conferri nequit
Baptiſmus aquæ , ſupplent: ſed nullus unquam dixit , folum
Baptiſmum Sanguinis effe neceffarium ad ſalutem .
F
Deinde , Baptifmus fanguinis confiftit in eo , quod quis
>

pariatur pro Chriſti nomine , oon in eo , quod quis in fe

agat , ſanguinem fibi flagellationibus eliciens . Unde apage
inſanum errorem ..
2. Licita eft ſimulatio.
D. Thom, 2. 2. q. 111 , art., 1. Opponitur veritati , quod
alia 1
 SXCULI DECIMI QUARTI. 246
allquis per aliqua figna factorum , vel rerune , aliquod
fignificet contrarium ejus , quod in eo eft, quod propriefimum
Latio dicitur . Unde fiinulatio proprie eſt mendacium quoddam
.

in exteriorum fignis fa &torum confitens. Non refert autemi ,

utrum aliquis mentiatur verbo , vel quocumque alio facto,
Unde cuin omne mendacium fit peccatum , ( nili velle mena
tiri omne mendacium Ecclefiaftici 7. ) confequens eſt etiam ,
quod omnis fimulatio eft peccatum .
3. Licitum eft perjurium .
D. Th. 2. 2. q.98.2. 3. Dicitur Lev . 19. non perjurabisin
nomine meo . Vide errorem Priſcilluanifsu , 120 ala 4.
Chriftus pre doloris magnitudine de ſua Salute ire Cruce
desperavit .
D. Th. 3. p.9.46.a.6. In aliis patientibus mitigatur triſti.
tia interior , don etiam dolor exterior per quandam derivation
nem , ſeu redundantiam confolation is a ſuperioribus viribus
ad inferiores, quod in Chrifto patiente non fuit , quia uni.
cuique virium permifit agere , quod efi fibi proprium . Unde
dolor Chrilti fuit maximus , itaut eriam diceret , Matt.
27. Deus Deus meus , ut quid dereliquiſti me ? maximus , in
quam , fuit dolor Chrilti, fed non exceflii Regulam ra.
tionis. Nonne autem exceffiffet regulam rationis , fi Chris
Aus de ſua ſalute defperaffet ? unde procul repellenda
elt enormis illa Bertholdi blaſphemia , quam Calvinus
cum ſuorum etiam ſcandalo fæculo 16. renovavit .
1. Antishriftus die Pentecoſtes' anni millefimitrecentefimi
Sexageſimi venturus eft.
D. Th. in fuppl.9. 88.a. 3. Non poteft determinari , qua
fit illa quantitas periculorum , bellorum , errorun ( illa
moverunt Janovezium ad hoc fingendum paradoxum ) qua
immediate diem judicii precedent , vel Antichrifti adventum,
cum etiam circa tempor a primitiva Ecclefia bella , & co
ruptiones errorum adeo abundarent ut ab aliquibus tung
vicinus expe&taretur , vel imminens Antichrifti adventus .
Sane cognitio finis mundi, feu Antichrilti advenius Soli
Deo refervatur , in hanc rationem ipfe Dominus affignat
Aft, 1. Non eft ( inquit ) veſtrum noffe tempora , vel momentag
que Pater pofuit in fua poteftate , feu que foi poteftati ejus
reſervata Junt. Unde de ſe Error corruit Janovezii .
Vide esiani errorem Thiofa fæculo 9 .
2,Adula
 24 ? ERRORES
2. Adulti Chriftiani, qui femel Antichrifi charactere
infigniti erunt nunquam amplius ad fidem Chrifti redire
DOLP8it2t
D Th. 2. 2. q. 14. 2. 3. Per quodcumque peccatum
ndz p eiiudirur via illud Sanandi miſericordiæ Dei . Un
de o nulla peccatore defperandum eft in hac vita , cona
ſiderata rifericordia , co omnipotentia Dei . Et 3. p. 4.
86. art I. dicere , quod aliquod reccatum fit in hac via
ta , de 9'40 quis pæni: ere non pofit, erronum eſt. Primo
quia 4.0, quia per hoc rolleretur libertas arbitrii . Secundo ,
quia per hoc derogaretur vitimti gratie , per quam moveri
foreſt cor cajuſcumque percaroris ad pænitendum ; fecix.
duan illesd Prov. 2i. cor Rogis in manu Dei , quocumque
volt, Aetet sind . Ronde adulti Christiani , qui fe.
melnbaractere Archith inſigniti erunt , imo illis pejores ,
ad fidem Chrifti , & virtut's exercitium redire poterunt .
3. Judei , S.rent, es infideles omnes ab eodem Anti
Chi fcrici, corx in to, ad Chrijlum converentur .
D. Th . 3. p q . 86. art. I Liberum hominis viatoris ar.
bitrium flexibile eft ad bonum , Bad malum , Hinc
licet plurimi ex allegaris juxta comniunem ſententiam fint
convertendi , id tamen non fequitur de omnibus propter fis--
xibilitaiem liberi arbitrii hominis, in iiſdem etiani circum
ftantiis contituti .
Porro juvat hic audire eximium Sylviun in fuppl. qu .
73. art. quæfito 4. commentantem in hæc verba ad Roin .
11. Cum plenitudo gentium intraverit , tunc omnis Iſrael
falvus fit . , Quod dicit Apoftolus omnis Ifrael , non et
neceſſe ſic acciqere , quaſi ex Ifraelitico populo circa ex
59 tremi judicii tempora nullus ſit permanſurus in infideli
tate , nam omnem Ifraelem vocat, ficut dicit plenitudin
nem gentium , quamvis non ſignificet omnes gentiles ſi,
ne exceptione . Non enim tune omnes omnino gentiles
feu finguli gentilium convertentur .
4. Antichrifti tempore omnia Ecclefiae Sacramenta ,
incruentum Sacrificium ceflabunt .
D. Thom . Opufculo celebri 6. Dicitur Matth. ult. Eco
ce ego vobiſcum lum ( qui vero eſſem fine Sacramentis
& Sacrificio ? ) omnibus diebus ufque ad confummationem
Sæculi , non igitur ad tempora tantum Antichrißi .Dein
 SÆCULI DECIMIQUARTI. 2-3
Deinde : de Sacrificio Corporis Domini dicit Apoftolus
1. ad Corinth. u . Quotiefcumque manducabitis Panent
hunc eo Calicem biberis , mortem Domini annunciabitis
donec veniat ipſe Dominus judicaturus. Proinde illud non
ceffabit tempore Antichrifti .
Ai fonne dicitur Danielis S. tulie' , feu auferet juge Sa
crificium ?
Quoad literam , ut explicae eximius Efius commen
z; tans in caput illud , verba hæc referenda funt ad juge
» Sacrificium Judeorum , feu legis , id eft, ad Sacrificium ,
7

; quod fecundum legem mane, & vefperi offerri debebat :

os quando fcilicet Antiochus Epiphanes , de quo in libris
Machabæorum , qui hic intelligitur per cornu modicum ,
( verba funt Danielis præcedentia ly tulit juge Sacrif
, cium ) civitatem Jerofolymorum vaſtavit, & templi co
folationem induxit . Celavit enim tunc per tres anos
; & amplius juge Sacrificium ; conftitulo in templo Dei ,
si Jovis Olympii fimulacro , poft quos judas Vachabaus
» templum repurgavit , ut et i Machab.
Sunt vero & nonnulli , profequirer idem Author , qui
verba hæc ad tempora Antichriſti referunt, quem dicunc
" moiurim tam gravem in Chriſtianos perfecutionem , ut
sj etiam ab eis fit ablaturus juge Sacr ficium Chriftia .
noring
1
At contra eſt: quia 'Sacrificiuin Chriſtianorum non
T
s ; eft , niíi Sacrificium Altaris : Ac vero illud duratarum
eft cum ipla Ecclefia uſque ad fineni fæculi . Dietuin
97 eſt enim Matth. 28. Ecce ego vobiſcum lume uſque ad
» ; confummationem jæculi . Er de Sacrificio Corporis Do.
minici expreſſe dicit Paulus 1. Corinth. 11. Quorieſcuma
», que manducabitis Panem hune , 8 Calicem bibetis , mor .
25 tem Domini annuntiabitis , conec veniat . Non igitur
sunc ceffabit juge Sacrificium Chriftianorum abfolute .
Cellabit aurem quantum ad folemnitatem , & publicum
» ejus uſum , quia ſcilicet biffarum folemnia in tanto ar.
dore perſecutionis publice celebrari non poterunt ; occulto
tamen ulu , & celebratione continuabitur Sacrificium fine
9) ulla temporis interruptione : quemadmodum etiam nun ?
> multis in locis proh dolor ! propter i Hæretico .
» rum periccutionem publice Sacrificium Altaris off rii
Q 2 non
 244 ERRORES
y non poieſt . Ubi tamen fimpliciter Sacrificium non cellat,
quia illud in domibus privatis , alulve locis abditis ad
huc quotidie ibi offertur .
1. Nibil deber pudere quemquam eorum , quæ a natura
accepimus .
D. Th. Opuſc. 5. Dicitur in Cor. 14. omnia boneſte fians
in vobis .
Et ſane hunc errorem redarguit ipſa natura , a qua impreſ
ſam habemus quarumdam corporis partium verecundiam .
Hanc verecundiam reſtantur folia ficus , ex quibus Adam ,
& Eva , cum cognoviſſent le elle audos , fecerunt fabi Per
rizomata . Vide errorem Adamitarum ſæculo 2.
2. Voce non eft orandum , fed folum corde .
D. Thom. 2 2. quæft. 43. art. 12. Dicitur Pfalm . 141. VO
ce mea ad Dominum clamavi , voce mea ad Dominum
deprecatus ſum .
Fit autem Oratio vocalis ad excit andam interiorem de
votionem , quae mens orantis elevetur in Deum , quia per
exterior a figna five vocum , five etiam aliquorum factorum
movetur mens hominis ego fecundum apprehenfionem , ego per
conſequens ſecundum affe &tionem .
Commendatur quidem etiam oratio mentalis , feu illa ,
quæ fit corde , illaque exprimitur cum P1. 29. Tibi dixit
cor meum , exquifivit te facies mea , tum 1. Reg. 1. Anna
loguebatur in corde fuo . Non tamen fic mentalis extol
lenda eſt , ut refpuatur vocalis
Viſum eft hic propofitiones , ob earum copiam , in die
verſas parciri materias .
Subſtantia panis materialis , dan fimiliter fubftantia vi.
ni materialis remanent in Sacramento altaris . Eft propo .
fitio prima .
Chriftus non eft in eodem Sacramento identice , doo reali
ter in propria præfentia corporali. Ef 3.
Vide Errores 1. & 2. Berengarii ſæculo ir. item ia
fra Sectarios ,
Accidentia panis non manent line Subje &to in eodem São
cramento . Elt 2 .
D. Th. Opuſculo 57. Lect. 3. Accidentia fine ſubjecto in
eodem Sacramento lubGftunt ; ut fides locum habeat , dum
n puifibile viſibiliter fumitur aliena specie occultatum 2

ſenſus
 Ś ÈCOLI DÉCIMIUARTI. 245
fonſus a deceptione immunes reddantur , qui de accidenté
bus judicant fibi notis . Et Oputc. 59. cap. 4. Accidentin
que prius inerant ſubftantia panis , polt conſecrationenza
funt ibi line ſubjecto .
Sed luftretur potiffimum Opuſc. illius c . z, ubi Doctor
Eucharifticus rem hanc admirabiliter explanat . Fides Ed.
clefia Sanéta credit , circa Sacramentum Euchariſtie ftib .
ftantiam panis converti iv ſubſtantiam Carnis , e fubftan .
tiam vini in ſubſtantiam Sanguinis Chrifti ... ego ifta conver
fio proprie tranfubftantiätio appellatur . Quamvis autem
iftud fit fummum miraculum , & folius divine virtutis ſci
licet facere (tibito per pauca verba'talem , tantam ,
> tam
ineffabilem converfionem , do subſtantiarum mutationem ::
nihilominus hoc non apparebit impoſſibile , fi conſideremu se
aliqua familia in fcriptura , djo aliqua fimilia in natura ,
Usor enim Loth , quia retrospexit contra mardatum Dei
> 1

fubito converſa eft in ftatuam falis , ut habetur Gen. 19.

Virga etiam Moyfis converſa eft in colabrum , e'n poftea in
tirgam . Exod. 4. Et diabolus ditebat Chriſto fciens ejus po
tentiam , dic , ut lapides ifti panes fiant. Matth.4 . In Evan
gelio quoque apud Joan.z. c.legitur , quod Chriftus convertit
aquam in vinam , do malta funt talia in Scriptura . In na.
tura quoque videmus, quod homo comeditpanem , der in ſus
corpore ille convertitur in carnem , bibit vinum , digo conder.
titur in fanguinem ... fi Deus dedit talem poteſtatem ventri, do
Lomacho, non eft mirandum , fi talem poteſtatem contulit
Sacerdoti , utmediante verbo Dei , virtute divins , qua oma
via in omnibus operatur , converfionem , de mutationem effa
>

fiat fupradictam . Denique , fi Deus in principio creavit Ca:

lum , do terram egoomniæque in eis ſunt folo‘verbo (10 , fen
cundum illud Genef.1.Fiat lux , do faéta eft lux donc .... se
3

tanta eft virtus in ſermone Domini , ut inciperent effe qua

non erant , quanto magis' operatur, ut que erant ( panis &
vinum ) in aliud ( Corpus & Sanguinem Chrifti ) commu
textur ? oon remanet igitur ſubſtantia panis , & vini in
hoc Sacrificio , cumque oculis cernamus illorum accia
dentia , manifeſte fequitur , accidentia illa manere fine
ſubjecto , feu fubftantia in hoc Sacramento .
Non eft fundatum in Scriptura , quod Chriftus Millum
ordinaverit , Ent s,
P 3 D.Th,
--
 246 ERRORES
D. Thomas 3. p. qu. 22. art. 3. ad 2.Sacrificium , quod
nuoridie in Ectielii offerteig .. eft commemoratio fa .
orificii Cbriſti. Ur.de Chriftus conlecians corpus ſuum per
bec verba , hoc cfi Corpus meum , dixit ( 1. ad Corinth.
11. ) Hoc facite in meam commemorationem , Conſecrate
conficite , ſumite Corpus meum in memoriam Paffionis
DieX. Similiter
& Sanguinem fuum conſecrans per hæc :
Ec Calix novum Teſtamentum eſt in meo Sanguine , di
xit , hoc ,facite , quotieſcumque bibetis, in meam comme.
morationem . Quotieſcumque enim manducabitis panem
.

shunc , & calicem bibetis, mortem Domini annuntiabitis,

donec veniar . Hoc vero , quid eſt aliud , niſi inflitutio ,
& ordinario Sucrificii Mile ? celebratio enim Miſe eft
imago repræſentutiva'paſſionis Chriſti , o Altare ( in quo
Ma celebratur ) eſt repreſentativum Crucis , in quo Chris
itus in propria specie immolatus eft. 3. p.983. a. 1. Fun
Jitam gitur in Scriptura , quod Chriſtus Miflam ordinave.
rit . Sed de Sacrific. Mife fufius infra adverſus Se &tarios,
Si homo fuerit debite contritus, omnis confeflio exterior
ejt ſuperflua , o inutilis . En 7.
D Th . 3. p . 90. 2. 2. Contritio implicar propofitum
cunfirendi, proinde in cafu propoſito confesſio exterior non
eit fuperflua , & inutilis .
Roboratur illud ex fuppl. q . 1. 2. I. ad 3. ubi S. Doctor op
ponens fibi illud , non eft neceffariun ſemper ( in vehemen .
ter coiltrito ) quod contri!us habeat propoſitum confitendi,
fic refpondet . Adhuc neceffaria eft confeffio : tum quia bo .
700 non poteft elle cerius de ſua contritione. b . eum quia
confefio eft in precepto . Unde contritus tranſgreſſor coniti
tueretur , fi non confiteretur. Non poterat Angelicus , ſi
in ipſa V Vicleth tempora incidiffet , directius , & eviden.
tus errorem periipere .
Si Epiſcopus , vel.Sacerdos eſt in peccato mortali non
>

ordinat, non conficit, non confecrat , non baptizat. El 4.

>

Hic error convenit cum illo quarto Valdenſum : Socer.

dus amittit poteftatem sonſecrandi , peccatum mortale com
mferit. De quo fæculo 12. Reftat aliquid expendendum cir.
ca illud, non baprizat qui eft in peccato moriali.
D. Th. ; . p. q . 64. a. 5. Dicitur Joann. I. fuper quem videris
Spiritum defcendentem , o manentem fuper eum , hic elt ,
gui
 SÆCULI DECIMI.QU ART I. 247
qui baptizat . Quæ verba magnus expendens Aug. traét. So
in Joaruem : quid tibi facit, inquit, malus miniſter , ubi
bonus eft Dominus ? ... Petrus baptizet, Paulus baprizer,
hic elt , ( ſcilicet Chriſtus ) qui Baptizat . Unde & Baprif
ma , fi quod datum eſt a Juda ( 3. p.q . 38. a. 6. ) Baptiſma
fuit Chrifti . In Baptiſmo quippe conſideratur ille , in cujus
virtute , feu poteftate datur, non ille cujus miniſterio darur.
Itaque qui elt in peccato mortali , dummodo omnia requi
fita adhibeat , vere baprizat.
Ab hac aſſertione non adeo remota eft hæc .. , nullus eft
Prelatus , nullus eft Epifcopus , dum eft in peccato morta
li . Sed tamen illa infra fpecialiter refelletur.
Contra Scripturam Sacram eſt , quod Ecclefiaftici habeant
ponediones . Eft 10
Silveſter Papa , Conftantinus İmperator errarunt Ec.
clefiam dotando . El 33.
Papa cum omnibus juis Clericis polllionem habentibus funt
ni , com'entientes eis,
Heretici, eo quod poboljiones habeunt
omnes videlicet Dontini faculares, ecceter: L\ ici . Eit 36 .
Domini corporales poſſunt ad arbitrium fuum auferre
kona temporalia ab Ecclefia , poßeffionaris habitualiter
dilinquentibus , id eſt , ex habitu , non folum aêtu den
9

linquentibus . Eft 16 .
Ditare Clerum eft contra regulam Chriſti. Ef 32 .
Imperator , a Donini fæculares funt feduéti a diabolo ,
ut Ecclefiam dotarent bonis temporalibus . El 39.
2. D. Th. in ſuppl. q. 40. a. 3. Jeremios fuit de ordine Sacere
11 dotali , ut patet Jerem. 1. Set infe habuit pofleffionem bo
norum temporalium , ut patet Jerem . 3 2. emi agrum
appendi ei argentum feptem ſiateres, e decem argenteos ,
1 pollunt ergo Clerici habere boni temporalia , feu pofleffio
nes , nec id Sacræ Scripturæ repugnat .
Objiciebat VVicleffus, ( & elt hic iphffima D. Thome
1
eorum omnium præfati,9 & prædebatlatoris objectio . ) Ju
ftitia miniftrorum novi Teitamenti debet abundare ſuper
miniſtros veteris Teſtamenti , ut patet Marth . 5 . Wed inia
niftri veteris Teſtamenti ſcilicet Levitæ , non acceperunt
partem hæreditatis cum fratribus fuis ; dicitur enim Deut. 18.
Non habebunt Sacerdotes, & Levite ... partem, & hæreditatem
cum reliquo Iſrael Dominus enim ipſe eſt bereditas co
1km .
Q 4
GU
 248 ERRORES
rum • Ergo nec miniſtri novi Teſtamenti habere debent
poffeffiones .
Hanc objectionem fic diluit Angelicus ad 2. Levise in
veteri Teftamento habebunt jus in hæreditate paterna : fed
ideo non acceperunt partem cum aliis Tribubus , quia erant
per omnes Tribus difpergendi, quod fieri non potuiffet, ſi
unam determinatam partem terræ accepiffent, ficut alie Tri .
bus , Aliunde vero Levicas & Sacerdotes, urbes , paſcua , &
agros , aliaque bona poſlediffe , ex aliis Scripturæ locis com .
pertum eſt. Numerorum 35. dicit Dominus Moyli. Præci.
pe Filiis Ifrael , ut dene Levitis de poffeffionibus ſuis ur .
bes ad habitandum , Suburbana earum per circuitum :
ut ipfi in Oppidis maneant , Suburbana fine pecuribus,
ac jumentis Et Joſue 21. Dederunt filii Ifrael Levitis de
poffeflionibus ſuis , juxta Imperium Domini , Civitates,
Suburbana earum . Et ibidem fub finem capitis. Itaque Ci.
vitares univerſe Levitarum in medio poßeffionis filiorum
Ifrael fuerunt quadraginta oéto cum fuburbanis fuis, 3. quo
que Reg 2. dixit Salomon Rex Abiathac Sacerdoti : Vade
in Anatboth ad agrum tuum .
Superſedeo bonis temporalibus Jeremie, qui fuit de genere
Sacerdotali, & de quo ftatim dictum eſt . Denique Act.4.
Juleph , qui cognominatus eſt Barnabas ab Apoflolis , Le
vites Cyprius genere cum haberet agrum , vendidit eum .
Unde hæc Vl'icleffi objeétio in illius caput retunditur .
Si Levitis habere poſſeffiones licuit , an Clerici , an S.se
cerdores Levitis digniores, excellentiores , præſtantiores illis
privabuntur ? an bonorum temporalium podeſio ullis Chrifti,
Apoftolorum , Pontificum , Conciliorum mandatis , aut de
creris , vel SS. Doctrina Patrum prohibita fuit viris Eccla
Jiafticis ? fane , ut alios Patres præteream , S.Gregorius Na
zianzenus epift. 3o. qua duos fratres adhortatur ad fupre
mam voluntatem matris implendam , quæ pecuniam non
modicam Ecclefiæ conrulerat , ita eos affatur . Cogitare ,
complures extitiffe, qui totas etiam domos Ecclefiis addu .
&
ci pelli funt , non etiam defuifle, qui fuapte Sponte facul.
tates fuas eis omnes obtulerit. S. quoque Cyrillum Patriar
cham Alexandrinum fucceffori fuo multa Teſtamento reli.
quiſſe teſtatur Athanafius Alexandrinus Presbyter ejus ex 1

ſorore Nepos , in libello fupplici Patribus Concilii Chal. 1

ce
 SÆCULI DECIMI-QUARTI . 249
cedonenfis oblato a &tione 3. Hic ( inquit ) moriturus Tefta.
mentum condens, honoravit eum , quicumque poft eum Or

dinatus fuiffei Archiepifcopus , plurimis magnis légalis

de propria ſua ſubſtantia .
Hinc nec Sylveſter Papa , nec Confantinus Imperator et
rarunt Ecclefiam dotando, ut habet propofitio 33 .
Nee Papa cum omnibus ſuis Clericis propofitionem habeo
tibus funt hæretici , eo quod popeljiones babeant , Prop. 36.
Hine & folvuntur propofitiones , decimafexta , trige
fima fecunda , do trigefima nona ‫ܙ‬, quæ in idem redeunt.
Vide etiam errorem Arnaldi de Brixia fæculo 12.
Decime funt pure Eleemofyne , poflunt Parochiani
propter peccata fuorum Prælatorum , ad libitum fuum cas
auferre . Eft 18 .
D. Th . 2. 2. q. 37. a. I. 2. & 3. Auguſtinus dicit, co habe.
tur 16.q. 1. c. Decime. Decimæ ex debito requiruntur, &
qui eas dare noluerint , res alienas invadunt . . . debentur
autem decimæ , quia feminantibus fpiritualia debentur tem
poralia . Quis pafrit Gregem, de fatto Gregis non man
ducat ? ji nos vobis Spiritualia ſeminavimus , та•
gnum eft , fi carnalia weſtra metamus . 1. ad Corinth. g.
non igitur decimæ funt pura Eleemofyne , proinde Paro-.
chiani non poffuat' eas propter peccata fuorum Prælatorum
anferre illis ad libitum .
Populares poffunt ad fuum libitum Dominos delinquex
tes corrigere. Eft 17.
D. Th. 2. 2. 9:33 . a. 3. Duplex eft correctio . Una quidem ,
que eft a & us charitatis, qua Specialiter rendit ad emen
dationem fratris delinquentis per fimplicem admonitionem ,
es talis corre &tio pertinet ad quemlibet charitatem haben.
tew , five fit fubditus, ſeu popularis, five' Prelatus . Ej
autem alia correétio , quæ eſt actus juftitia ralis cor
re & tio pertinet ad folos Prælatos , qui non folum habent ad .
E
monere ſimpliciter , fed etiam corrigere puniendo. Popula
res igitur non poffunt ad ſuum libitum imperioſe, & cum
infulla authoritate Dominos delinquentes corrigere . Profe
eta per talia omnis tolleretur fubordinatio agthoritas
3 , 2

pax , tranquillitas.
81
Nullus Praelatus debet excommunicare aliquem , nifi
21
prius cum feiat excommunicatum a Deo , qui fic ex
com .
 250 ERRORES
communicat , fic ex boc hereticus , “ excommunicatus .
9
Elt il .
D. Th. in ſuppl. q . 21. 2. 3. Nullus 'excommunicari, debet ,
nifi pro peccato mortali potelt autem contingere , quod
ille qui excommunicatur , quamvis fupponatur , efle in
peccato mortali revara
> tamen ( de exterioribus enim
tantum judicat Ecclelia , non de interioribus ) immunis fit
a peccato mortali proindeque coram Dco , led a Deo excom
municatus non tit: unde Prælatus non debet certo ſcire illum ,
quem excommudicat , efle prius excommunicatum a Deo .
Sullisii , Prælacurn hoc fcire moraliter . Id quod ordinarie
contingit : excommunicatio enim infligi non debet etiam
pro peccato rijî quis contumax fuerit , vel rebellis >
contu
macia vero , vel rebellio reddit de ſe illum contumacem
coram Deo excommunicatum .
Prelatus exconimunicans Clericuin > qui appellavit ad
Rogem , vel ad Concilium Regni 2, eo ipfo traditor eſt. Rea
gis , Boy Regni . Eft 11 .
Illi qui dimittunt predicare , five audire Verbum Dei pro-.
pier excommunicationem hominum , funt excommunicati , Boy
in Dei Judicio traditores Chriſti habentur . Eit 13 .
Licet alicui Diacono vel Presbytero , predicare Verbum
Dei abſque authoritate fedis Apoftolicæ , vel Epiſcopi Ca.
aholici. El 14.
12. Pofitio collimat unicel ut moliebatur VVicleffus) ad le
minandas Prelatos inrer , & Regem diſcordias. Sic certe D.
Th. 2. 2.4. 69. 2. 1. Aliquis obediat oportet fuo fuperiori ,
fuperior vero Clerici eft Prælatus, feu Epifcopus , proinde ei
Clericus , qua Clericus obedire tenetur , unde non licet ei , qua
tali ad ſeculare appellare Tribunal . Si tamen appellet,cur
Prælato eum caftigare, eum excommunicare non licear ?
Ex præmiſſis dun refelluntur propoſitiones ſequentes
Aliquis enim obediat oportet fuo fuperiori : adeoque illi ,
qui dimirrunt prædicare , feu audite Verbum Dei propter 1

excommunicatioaem hominum , atque ita ſuo ſuperiori obe.

diunt , non ſunt certe excommunicati .
Atque hinc , feu ex debita illa obedientia non licet ali.
cui Diacono , vel Presbytero prædicare Verbum Dei abfque
authoritate ſedis A poſtolicæ , vel Epiſcopi Catholici . Quo
modo enim predicabuno , niſi mittantur ? Ad Rom . 10.
7
Ex .
 SÆCULI DECIMI.QUARTI , 251
Excommunicatin Popa , vel cujufcumque Prælari non eft
fimenda , quia eft cenfura Antichrifti . Eit 39.
D. Thomas in ſupplemento q. 21. art. 2. Matthæi 18. Din ,
cirur de illo , qui Ecclefiam aun'ire contemnit ; ſi quis Ec
cleam non a dierit , fit tibi ficut Ethnicus , es Publica
nus , fed Ethnici ſunt extra Ecclefiam , itaque illi, qui
Ecclefiam uudiie contemnunt , per excommunicationem exo
tra Ecclefiam ſunt fonendi . Eft igitur in Eccieſia poreſias
excommunicandi ; proinde timenda eft excommunicatio Pa.
pæ , & aliorum Prælatorum .
Hanc Poteftatem exeruit Paulus tum in Hymenæum ,
Alexandrum 1. ad Timoth. I. Quos tradidi Satanæ , ut di
Jiant non Blaſphemare, tum in famoſom illum inceſtuo.
ium . 1. ad Cor. 5. qui habebat uxorem Patris fui,
Ratio autein cur poteftas excommunicandi fit in Ecclefia,
hec eft , quia judicium Ecclefiæ conforme debet efe judicis
Dei, Deus autem inter alia peccatores punit cos flagellis ca.
jigando , ut ad bonum eos trahat. Igitur & Ecclefia poteſt
aliquem punire cum fhiigellis caft:gando, ut ad ſc redeat ,
quod facit, dum illum a communione fideliumi ſeparat.
Accedit , quod ficut Ecclefiæ tradita eft poreitas creden
tes/admittendi in Ecclefiam , ita oportuit eidem concedi
ut/adiiſlos, ſed rebelles poffit inde ejicere ; in omni enim
Republica debet effe poteftas coercendi rebelles .
Quod vero Papa non fit Antichriſtus, ( ut VVifleff vult
innuere ) patet in primis ex eo , quod infames notæ , & cha .
ractcres Antichrifti in eum detorqueri nequeant . Sane ab eo
nomine , non imitati antiquorum exceſus , modo abſtinent
prudentiores , & moderatiores inter Sectarios . Quare hifce
non immoror .
.

Nullus eft Dominus civilis , nullus eft Prelatus, nullus

Epiſcopus , dum eft in peccato mortali . EN 15,
Si Papa fit prefcitus malus , Ogler confequens mem
brum diaboli, non habet poteftatena super fideles. En 3.
Puft Urban. VI. non eft aliquis recipiendus in Papam ,
fert vivendum eft more Græcorum ſub legibus propriis . Eft 9.
Confirmatio jurvenuni, Clericorum ordinario , locorum con
fecratio refervantur Pape 6 Epiſcopis propter cupiditatem
lucra remporalis , o honoris. Eſt 28 .
D. Th. 2. 2. q. 88. a. 10. ad 1. Dicitur 1. Petri 2. Servi
lub.
 23 E Ř ŘOA ES
Labditi eftote in omni timore Dominis , non tantum bonis ,
modeftis , fed etiam diſcolis . Ecce Donini vocantur
etiam illi , qui funt difcoli , ſeu mali . Nonne vero præci.
pit ſervis Petrus, ut eis fint fubditi ? nullus eft autem fub.
ditus nifi Domino , aut ſuperiori ; proindeque etiam ille eft
vere Dominus, qui eft in peccato mortali.
Id confirmatur Jer. 27. Dedi omnes terras iftas in mans
Nabuchodonofor Regis Babylonis ... fervient si Gentes
multæ , Reges magni. Nabuchodonofor dicitur Rex , &
tamen malus erat , utpote Infidelis .
Quoad Prelatos , dicitur Match. 23. Super Cathedram
Moyfe ſederunt Scribe , o Pharifæi. Itaque fi quidam Præ
lati, vel Epiſcopi improbam Phariſæorum vitam imiten
tur , hoc non privat eos dignitate , vel Cathedra , adeoque
nec ſummi Pontifices, fi eos peccare mortaliter contingat ,
amittunt ſupremam in Eccleſia authoritatem , fed cu m
omni juriſdictione , ut ante peccatum , ſedent fuper Can
thedram Petri .
Atque ex his convellitur propofitio odtava, uti & nona .
Quid mihi horribile Schiſma ſubſecutum electionem Urbani
VI. conmemoras ? certe & tunc, in graviſſimo illo rerum
turbine verus aliquis fuit Pontifex , licet qui ex duobus,
tribuſve ille foret , ambigeretur . Unde port Urbanum VI.
non eſt vivendum more Græcorum ( quiſe Pontifici ſubtra
xerunt ) lub legibus propriis . Quam Eccleſiæ propitia fuit
Dei providentia , quæ tandem per electionem Martini V.
ſchiſma diuturnum ſuſtulit.
Propofitio vigeſima oltava Pontifici , & Epiſcopis fun
me injurioſa eſt. Quod fi tamen nonnulli tales forent , an
illorum eflet culpa in omnes refundenda ?
Ecclefia Romana eft ſynagoge Satana : nec Papa eft pro
ximus, o immediatus Vicarius Chrifti . EN 37.
.

Non eft de neceſſitate Jalatis credere Romanam Ecclefiam

effe fupremam inter alias Ecclefias En 41 .
D. Tk. 1. 2. q. 88. 2. 12. Summus Pontifex gerit plenarie
vicem Chrifti in tota Ecclefia .
Illa Ecclefia ( Romana ) non eft Synagoga Satane. Cbriftus
tradidit fe ipfum pro Ecclefia ( Romana Tola ) lut ipfe ex
hiberet fibi gloriofam Ecclefiam non habentem maculam ,
aut rugam . Ad Epheſ. 1 .
Illa
 SÆCULI DECIM1QU AR T 1. 253
Illa ( Romana ) eſt ſola , & vera Chriffi Eccleſia non
tantum Yuprema inter omnes Ecclefias , ſed extra quam nul.
la pacec via lalutis . Ego Cathedra Petri communioneconfo .
cior , fupra illam Petram edificatam Ecclefiam fcio : qui
1

cumque extra hanc domum agnum comederit , profanusejt 3

fi quis in Arca Noe non fuerit , peribit , regnante diluvia .

Hieron. ep.57 . ſed de his fulius ſub finem operis .
Fatuum eft credere Indulgentiis Pape , doo
dgn Epifcoporum .
Elt 42.
Vide ſupra errorem 6. VValdenfium fæculo 12.
Ele &tio Papa A Cardinalibus A diabolo eft introdue
Eas . Elt 40 .
D. Th . 2. 2.9. 10, a . 12. Ecclefiæ confuetudo femper eft in
omnibus amulanda ; fuit vero a pluribus jam fæculis Ec
cleliæ confuetudo , quod Papæ a Cardinalibus eligantur ,
proinde illa conſuetudo æmulanda eft, & illi ftandum ,
adeoque talis electio non eft a diabolo introducta, cum amu
landum non fit id , quod a maligno ſpiritu introductum eft.
Decretales epiftola funt apocrypha , o ſeducunt aa fide
Chriſti: ego clerici ſunt ftulti , qui fudent eis . Et 38.
D. Th . 1. 2. 9.71.2.2. quilibet tenetur en , live, quaad ſuum
fatum , vel officium Speftant, Ad ftatum vero , & officium
plurium Clericorum ſpectat notitia juris canonici , fub
quo comprehenduntur Decretales , quæ funt Romanorum
Poncificum decreta in diverſis Conciliis , & Epiftolis
fparfa : unde Clerici non funt ftulti , qui ſtudent eis ;
>
ſed ſapientes , cum illi dent operam ſcientiæ , ad quam
plures ex iis tenentur . Sine fundamento autem dicitur,
Decretales effe apocryphas, feu illarum ignorari originem
Illas in unum redigi vclumen juffie Gregorius IX . Ponti
fex Max. per S. noftrum Raymundum de Penn afort do
&trina , & fanctitate percelebrem .
Speciales orationes applicate uni perfona per Pralatos vel
Religioſos, non plus profunt eidem , quam generalis , cete
ris paribus . Eft 19.
D. Th.in ſuppl.9.91. 2.71. a. 14. & 13. Orationes , con
Sufragia ſpecialia plus profunt alicui , quam communia
teu generalia tantum . Deinde , a ſpeciales oraciones apa
plicatæ uni perfonæ non plus eidem prodeffent , quam
generales , Ecclefia non debuiffet inftituiffe , ut pro aliquo
fieret
 254 ERRORES
fieret fingulariter , live ſpecialiter Miffa ; vel Oratio :
Unde de ſe ruit fententia Vvicleffi .
Omnes funt Simoniaci , qui ſe obligant orare pro aliis ,
eis in temporalibus ſubvenientibus . Et 25 .
D. Th . 2. 2. q. 100, a . 3. ad 2. Illi , qui dant Eleemofinas
pauperibus, ut orationum ab ipſis fuffragia impetrent , non
eo tencre dant , quaſi intendentes orationes emere Jed per
gratuitam beneficentiam pauperum animos provocantad hoc ,
quod pro eis gratis , ex charitate orent . Unde icus
frimi non intendunt Eleemoſynis orationes enere , ita
nec lic orantes , ut propoficio fert , intendunt oratio
>

nes luas vendere ſed tantum iocendunt iuftentationis

ftipendium . Proinde tales non funt Simoniaci .
Oratio præfciti nulli valet . Ef 26 .
Quantum fupra ex propofitione 8.1 Papa fit præíciº
tus , der maliis: ) colligi poteft : per To oratio præfciti in
telligitur : oratio prafciti leu mali nulli valet ( eu nullius
eft valoris, vel nihil valet impetrare · Allerrionem porro
fic intellectam evertit D. Th.2, 2.9. 83. a . 16. Si peccator
orando aliquid peiii inquantum peccator , id eft fecundum
deſiderium peccati, in hoc non auditur a Deo ex miſericore
dia , sed quandoque auditur ad vindi&tam ; dum Deus per.
mittit peccatorem adhuc amplius ruere in peccata : Oratio.
nem vero peccatoris ex bono natura deſiderio proficientem

Deue audit , non quaſi ex juſtitia , quia peccator hoc 0033

meretur , fed ex pura miſericordia , Et ad 2. Oratio pece
.

catoris poteft offe impetrativa .

Suffragatur Aug.tra & .44.in Joann. si peccatores non ex
audiret Deus , ( fcilicet ex mifericordia ) fruflra publicanus
dixiſſet, Deus propitius efto mihi peceatori . Faltum eft igi
Cur est , quod oratio præfciti , fiu mali nulli valeat .
Omnia de neceſſitate abſoluta eveniunt. Ell 27.
D. Th. 1. p. 9. 22. a . 4. Effectus divind providentie non so
lumi eft aliquid evenire quocumquo modo, sed aliquid eve
contingenter
nire , vel , vel neceſſario . Et ideo eve
nit neceſario , quod divina' providentia diſponit evenire ne
ceſſario , ego evenit contingenter quod divinæ providentia
ratio habet , ut contingenter eveniat ſecundum conditionem
proximarum caulam ... quæ funt , vel neceſaria , vel cor
tingentes . Non igitur omnia de neceffitate ab roluta
eveniunt , Uni !
 SÆCULI DECIM I QUARTI. iss
Univerftates , Studia , Collezia ), Graduationes , des M1 .
giſteria in eiſdem , ſunt vana gentilitate introducta , se
tantum profunt Ecclefia , ficut diabolus . Et 29 .
D. Th. Opufc. 19. cap. 1. Q. 5. Ea , qu& ad folennitatem
docendi pertinent ( ut funt v.g. Magilleria , ) non fiunt C116
la elationis , alias effent ab omnibus vitanda , quia quili .
bet ten tur elationem vitare , fed funt ordinata ad autho .
ritatem cficii oftendendam , ego ficut perfectioni nihil
deperit , fi Sacerdos ſupra Diaconum ſedeat, ſericis or
netur veftimentis , ita non obftant perfectioni , fi quis Mi
giſtralibus inſigniis utatur . Et hoc eft quod dicit quædam
glosſ a ſuper illud Matth . 23. Amane primos recubitus : Ma
giftros , inquit , primes sedere non vetat, led eos arguit
qui'hac habitab , vel non habita inani gloria appelunt
Non funt igicur Magifleria vana geneilitate ( quæ unice
laudi hominum inhiabac ) introducta .
Cæteru ?, quot quantique fructus in Eccieſiai per
Doctores dimanarunt ! quantum illam illuftrarunt , ut alios
præcoream , duo fulgidilfinna & Univerlitatis Parifienfis ,
& orbis lumina SS.Thomas Aquinas , & Bonaventure ! non
itaque tantum proluni Magiſteria Ecclefiæ licut diabo.
lus . Nonne & ipfe VVicleffus in univerfitate Oxonienfi
lauream Magiſterii adeptus elt ? cur culpat in aliis Gra.
dum , quem ipfemet est confecutus?
Ac forte illius eum poftea pænituit , quia gradus Mas
giflerii humilitati opponitur , ut ſæpe dixit ,
Id falfum eft : potiri honoribus', inquit ibidem S. Doctor
veræ ſubmiſfionis exemplar , non opponitur humilitari ,
ſed in honoribus ſe inordinate extollere . Quis audeat di
cere ,, quod Gregorio aliquid de perfectione humilitatis de:
perierit, quia ad fummum apicem Ecclefiaftici honoris pros
motus fuit ?
Quid quod & ipfi Apoftoli feitfos Magiftros , ac Dotto.
res nominarunt I. ad Timoth, 2. veritatem dico , non men
tior , Doctor gentium in fide , ego veritate . Et 2. ad Timoth.
1. in quo pofitus fum ego predicator , eigo Apoftolus , d Ma
giſter gentium . Ecce non prohibetur magifterii nomen , seata
ambitio Magiſterii .
Juramenta illicita funt, qu & fiunt ad roborandos contra .
Etuis, en commercin civilis ,
D. Th .
 256 ERRORES
D. Th. 2.2.q.89.a. 3. Dicitur Hierem . 4. jurabit in veria
tate , in judicio , door in juſtitia ... requiritur veritas , per
>

quam aliquis juramento confirmat quod verum eft , don jua

ftitia , per quam confirmat quod re&tum feu honeftum eft ...
requiritur autem judicium ad hoc , ut aliquis ex neceſ
ria caufa juret . Quidnam vero in rebus humanis eft ma
gis neceſſarium , quam contra &tus humanis pax , & trana
quillitas publica ? qui poterit tuto cum hoftibus feriri
& obfervari fædus , nifi juramento firmentur ? qui fæ .
pe lites ſopientur fine illo ? omicco alia paflim obvia .
Non igitur prafata juramenta funt illicita ,
Si aliquis ingreditur Religionem privatam qualemcum
que tam pofleffionatorum >quam mendicantium , reddi
sur interior > inhabilior ad obfervantiam mandato .
1

rum Dei . Ett 21 .

Ingredientes Religionem , aut aliquem Ordinem > eo ipfo
inhabiles sunt ad obfervanda divina præcepta , dgn per con .
Jequens ad perveniendum ad regna Cælorum >, nifi Apofta
taverint ab eiſdem . Eft 35.
Peccant fundantes clauftra , doen ingredientes funt vi
ri diabolici , El 31.
Omnos Religiones indifferenter funt introduct & A diabo. 1

le . El. 45 .
San &ti inftituendo Religiones privatas , fic inftituendo pos
caverunt . En 22 .
Omnes de Ordine mendicantium ſunt Heretici, ego dantes
eis Eleemofyn am funt Excommunicati . El 34.
Conferens Eleemofynam Fratribus , eft excommunicatus
co fa &to . Elt 20.
Auguftinus , Benedictus , das Bernardus damnati funt ,
nifi pænituerint de hoc , quod habuerunt pofleffiones , do in.
Aituerunt , dos intraverunt Religiones , dos fie Papa uſque
>

Ad ultimum Religiofum omnes sunt Heretici. Ef 44.

Religioſi viventes in Religionibus privatis non ſunt de Re.
ligione Chriſtiana . Eſt 33.
.

Fratres tenentur per labores manuum vi&tum acquirere ,

dgn non per mendicitatem . El 24 .
D. Th. 2.2 q. integra , 186. Imitantes conflium Chriſti
1

non redduntur ineptiores , & inabiliores ad obfervon

tiam mandatorum Dei , fed illi qui ingrediuntur Reli
gio .
 SÆCULI DECIMI.QU ARTI. 257
gionem , leu emittunt vitum paupertatis , continencia ',
obedientiæ ( quod vorum emittunt & pupsionatı & mindia
Cantes ) imiiantur confilium Chrifti. Non ergo tales per
hoc redduntur ineptiores , & inhabiliores ad obſervantiam
mandatorum Dei.
De paupertute dicit Dominus Matth. 19. Si vis perf-Etus
Ne, vade, vende que habes , o da pauperibus , a vee
ni , fequere me
De continentiæ eodem capite, Suni Eunuchi , qui caſtre.
verunt feipfos propter Regnum Cælorum . Qui poteft capes
.

te , capiat . Unde etiam A poſtolus maxime commendat

continentiam dicens 1. ad Cor 7. Qui fine uxore eft , follie
citus eſt que Domini Juni, quomodo pinceai Deo ; co mu
lier innupti , e virgo cogitat que Domini funt, ut fitfane
2

& ta corpore Spiritu .

De obedientia vero Gc loquitur Chriftus 16 Matth. Si
quis puli venire poft me , abneger ſemetipſum , collat cru .
cem ſuam , o lequatur me' . Nullus certe verius feipfum abne.
gat , quam qui voluntatem fuam in Superioris arbitrium
totam transfundit .
Hinc nec fundantes Clauſtra , nec illa ingredientes ſunt
viri diabolici . Ellent autem diabolici, fi a Religione apo
ftatæreni.
Nec Sancti inſtituendo Religiones > fic inftituendo
peccarunt ,
Nec omnes de Qrdine mendicantium & c. funt Heresici:
Chriftus enim non confulit hærefim . Atque ita & aliarum
propofitionum facile diſſipatur'colluvies.
Porio intollerabiles funt blaſphemiæ , quas VVicleff vi
brat in SS. præſertim Auguflinum , Benedi&tum , Ber.
nardana, quorum caftigatiffima & regularis obſervantiæ te
paciffima vita cuilibet vel umbra rationis prædito laudem
extorqueat , neceffe eft .
Propofitio Vigefima quarta , refutata eft fæculo 13. in
Guilielmo de Sancto Amore errore 2. & 3.
Deus debet obedire diabolo . El propofitio 6.
D. Thom . 3. p. q. 41. art. 4. ad 6. Cum diabubus exiſt
Cbrifto , hac omnia sibi dabo , ( Matth. 4. ) la cadens
adoraveris me , repulit eum Dominusdicens , vode jutan ?.
Et mon obedit diabolo , ſed cum rejicit , arguit , increpat , re
R
 /

258 ERRORES
torquens : fériptum eff , Dominum Deum tuum adorabis ,
illi foli ſervies, & obediens eris , ut tota Scriptura , &
res omnes creatæ certatim exclamant .
Talemne propofitionem ex ore , vel calamo cujuſpiam
eructari potuiffe .
E RROR
ER E S
SCULI DECIMI.QUINTI .
Oannes Hus obſcuro loco natus eſt in Bohemia , ex Vila
JOla Hus ,fuitquodPresbyter
JProfeffione Anferent ſignificat, cognomen mutuatus.
: in Academia vero Pragenſ Ma.
gifter artium , deinde Rector Univerſitatis . Rexerant Scho
lam Pragenſem in ea uſque tempora Teutones : id ægre fe
rebant Bohemi. Hinc ii conqueri , mullitare , inter ſe con
ferre, res varias moliri .
Interim venenata VVicleffi ſcripta Regno Bohemiæ inſe.
rit Petrus Payne VVicleffifta ex Anglia profugus. Multa il
lico deſcribuntur exemplaria , illaque Academicis Bohemis ,
qui immani Teutonicos perſequebantur odio , communican
tur. Hos imter eminebat Jeannes Hus. Hauſit ille avide do.
ctrinam VVicleffi, noviſque dogmatibus ( quæ , ut erat inge
nio peracri & lingua diſerta , affabre exponebat ) Teutonicos
cæpit exagitare Magiſtros, in id primo potiffimum inten
dens, ut ifti importune laceffiti diſcederent, & ſcholæ re .
gimen Bohemis relinquerent. 45. aſſertiones VVicleffi Pra
genſis confixerit Univerſitas, Sententiæ tam ſolemni , cui
& ipſe ſubſcripſerat. Joannes Hus publice refragari non au.
debat : in privatis tamen colloquiis VViclefficum pluribus
venenum inſtillare non deſtitit ; cumque vehementi in Teu
tonicos invidia flagraret , quos velut aggerem ſuis cernebat
objectum machinationibus , Bohemis fuis perfuafit , ut Re
gi vioncoslao ſuggererent , opere pretium effe ut Aca .
demia Pragenſis juxta Pariſienſis inftitutum , mores , fan.
& tioneſque gubernaretur . Quatuor in nationes ab initio
diſtincta erat Pragenſis univerſitas Bohemicam , Bavaricam ,
Saxonicam , & Polonicam , quze honoribus , prærogativis
& emolumentis æquo jure fruebantur. A Principe impru .
denti, & imminentis non præfago tempeftatis facile im
petratum eft , ut Bohemica cæteris preferretur ; ipſaque
 SÆCULI DECIMI- QUINTI . 59
una tantum fibi" juris vendicaret, quantum reliquz tres fio
mul junctæ , & ſub nationis Teutonicæ nomaine deinceps
confundenda ". Exacerbati Bohemorum violentia Teutonici :
una die fupra bis mille Pragam deſeruere : nec diù poſe
alia ad tria millia fecuri . Lipſiam celebrem Saxoniæ ura
bem adiere , ubi nova . Academia erecta eſt . Hinc & Aca:
demiæ Pragenfis, & Religionis pariter apud Bohemos ruins
5

profluxit . Tunc fcilicet Joannes Hus virus Viclefficum ,

quod ejus animum , medullas , præcordia penetrarat, palami
incæpit effundere i
Vitæ auſteritatem fimulans, celebrioreſque conſcendens
fuggeftus , coram numeroſa concione multa ex libris Joan.
nis VVicleffi in medium proferebat, afferens omnem in eis
contineri veritatem , & crebro in prædicationis æftu adji
ciens , fe dum fibi ex hac luce migrandum effet, in ea
deſiderare proficiſci loca , ad que vicleffi anima perve
millet, quem virum fuiffe probum ; inliguem , ſanctum ,
Cæloque dignum non dubitaret . Nec lingua tantum , ſed
& calamo impia illius Hærefiarcha dogmata diſſeminavit
Mullus , aliquot ejus libris in linguam Bohemicam trans.
fulis , quos egregie politos ingentis muneris loco , ut toxis
cum ſuavius , & fortius in animos ſerperét , ad potentio
res Laicoś mittebat · Hufo præter quoſdam inferioris
notæ Clericos , ſe nonnulli eriam doétrina celebres ado
junxerunt ; qui cum in Ecclefia conſequi dignitatem mori
potuiſſent, malo ferebant animo , potiora iftis conferri bea
neficia, qui quamvis nobilitate excellerent, fibi tamen fcien
tia cedebant. Ita dum quiſque illorum judicem agit in ſua
caufa , luctuofiffimam Bohemia faciem induit . Graviffimis
in quoslibet Ecclefiafticos contumelis fævitum eft , nulli
pepercit vel infonti Doétorum iftorum turba univerſalirer
in Clerum , cujus quædam erant putrida membra , debaca
chantium
Hos inter ſe diſtinguebat eloquentia Hieronymus de Praga
ſeu Pragenſis, Magiſter atrium, de quo hic infra .
Hieronymo non impar erat Jacobellus Mifnenfis , qui Pra
TP gæ ad S. Michaelis, per id tempus magno cum applauſu
ad populum dicebat .
Cam illo congreſſus Petrus Dreſdenfis , mirari re , ait ,
9

QUE pium , Doftumque virum , qui lacre doctrine pabulum

R 2 po .
 abo E RRORE
populo fubminiſtraret, errorem illum non animadvertere
qui circa Euchariſtiæ communionem irrepfiſletin Ecclefiam
in qua ſub una tantum fpecie Corpus Chrifti populo dare.
tur , cum apud Joannem Evangeliftam illius fumptio fub
duplici ſpecie obliget ; dicente Servatore · Jóann . 6. Nifi
manducaveritis carnem Filii bominis , 8 biberitis ejus
1

Sanguinem , non babebitis vitam in vobis . His imbutus

Jacobellus vehementiſsime apud populom urſit communio .
nem {ub utraque Specie, non laivandos efle clamicans
qui ſub una duntaxat Corpus Chrifti fumerent. Huic aſſeri
tioni Joannes Hus , ejuſque aſſeclæ confenferè , eique tam
9

tenaciter Huffira Bohemi alligati ſunt , ut nullo ſtudio, nullo

rationum pondere , nulla yi armorum ab ca avelli potuerint .
De his infra
Hi porro ſunt, præter ſententiam de communione fub
duplici ſpecie, ſeu uſu calicis ipfi cum Jacobello , & Pea
sro Dreſdenfi, communem , Joannis Huffi errores Q1 con .
Itat ex ipſius fcripris', & Concilio Conftantiepſi Seſſione
15. ubi hiſce verbis referuntur. Sunt numera triginta .
Unica eft San &ta univerfalis Ecclefia , qua eft prædefti .
naforum univerfitas .
2. Paulus nunquam fuit membrum diaboli , licet fece
rit aétus quofdam aétibus Ecclefie malignantium canfmiles .
Præfciti non funt partes Ecclefiæ , cum nulla pars ejus
ab ea finaliter excidat, co quod predeſtinationis 1. Corinth.
13. Charitas , qua ipfam ligat, non excidit.'
4. Duæ nature, divinitas, o bumanitas funtunus Chriſtus .
5. Præfrisus etfi aliquando fit in gratia fecundum præ
Sentem juſtitiam , nunquam tamen eft pars Sanétæ Eccle
fie prædeftinatus
: aliquando
licet femper
excidat manet
a gratia membrum Ecclefia
adem Ecclefia ,
a , *
gratia pradeftinationis .
6. Sumendo Ecclefiam pro convocatione prædeftinato
rum , hve fine in gratia , five non ', fecundum præfentem
Juftitiam , ifto modo Ecclefia eſt articuliers fidei .
? 7. Petrusnon fuit ; nec eft CaputEccleface Sun &tæ Catholice ,
8. Sacerdotes quomodolibet criminoſe viventes , Sacer
dorii polluune poteftatem , ficut filii infideles , fena
riunt infideliter de ſeptem Sacramentis Ecclefiæ , de Cla
vibus, Otharis, Cenfuris, Moribus, Caremoniis, 2 sa
cris
 SÆCULT DE CÍM 1-0 UINTI . 267
etis rebus Eccleffa , venetatione Reliquiatum , indulgentili,
dgn Ordinibus .
.
9. Papalis dignitas de Celare inolevit i di Papa préfé's
Etió, do inftitutio s Célaris potentia emanavit.
10. Nullus firie revelatione affereret rationaliter dele
vel de alid, quod eſſet cáput particularis Sancta Eccleſie
nec Romanus Pontifex eft caput Romana Ecclefie .
11.Non oportet credere , quod ifte guicumque est particu .
laris Romanus Pontifex , fit caputcujufcumqueparticularis
Ecclefie fanele , nifi Deus eum predeftinaverit
12. Nemogerit vicem Chrifti , vel Petri , nifi fequatur
éum in moribus , cum nulla alia ſequela fit pertinentior 9

nec aliter i Deo recipiatprocuratoriampoteſtatem , quis ad

illud officium Vicarii requiritur eo morum conformitas , de >

inftituentis. authoritas ,
13. Papa non eft manifeftis, &veruisfucceffor prihci
pis Apoftolorum Petri, ji vivit moribus contrarius Petro ,
logo fe guarit auaritiam , tunc ex vicarius Iuda Iſcariotis,
Et pari evidentia Cardinales non fint manifedi, de verl
fucceffores Colldjii aliorum Apoftolorum Chrifti, nila vixe
ring more Apoftolorum ; Servantes confilia ,> do mandáta Do
mini noftri Jefu Chrifti ,
14. Doftores ponentes, quod aliquis per Cenſuiam Eciles
fiafticam emendandus, fi corrigi noluerit , judicio ſácularl
est tradendus , pro certo ſequuntur in hoc Pontifices , scria
bas, dg Pharifads , qui Chrifturi nolentem eis obedire in
omnibus, dicentes, nobis non licet interficere quemquam ,
ipſum ſéculari judicio tradiderunt, id quod tales fünt be:
micida graviores , quam Pilatus.
15. Obedientin Ecclefiaftica eft obedientia fecundum ad.
inventionem Sacerdotum Ecclefia práter expreſſam a uctorita
tem Scripturé .
16. Divifio immediata humanorum operum eft , quod
fint virtuofa vel vitiofa , quia fi homo eff vitiolis , esi
agar quidquam , tunc agit vitiofe , fi eft virtuoſus ,
ego agat quidquam , tunc agit virtuoſe , quia ficut vitium ;
quod crimen dicitur live peccatum mortale, inficit univers
3

Galiter aetus hominis vitiofa , fic virtus vivificat omnes a &tum

hominis virtuoſi .
17. Sacerdos Chrifti vivens fecundem legom ejus, dos bobens
3 120
 262 E RRORES
motitiam Scripturæ , dgn affe um,ad edificandum populum ,
>

debet pradicare , non obftante pratenſa excommunicatione...

quod f Papa , vel aliquis Prælatus mandat Sacerdoti fac
difpofito non pra dicare, non debet obedire ſubditus .
18. Quilibet prædicantis oficium de mandato accipit , qui
Ad Sacerdotium accedit , ego illud mandatum debet exequi,
pretio/Aa excommunicatione non obftanie .
19. Per Cenſuras Ecclefiafticas Excommunicationis , Sul
penfionis, dan interdifti, ad fui exaltationem Cleruspopulum
laicalem fibi fuppeditat ; avaritiam multiplicat , malitiam
protegit, ego viam præparat Antichrifto, Signum autem evi.
dens eft, quod ab Antichrifto tales procedan! Cenſura , quas
vocant in proceffibus ſuis fulminationes , quibus Clerus prin.
cipaliffime procedit contra illos , qui denudant nequitiam
Antichrifti, quam Clerus maxime pro ſe ufurpagit.
20. Si Papa eft malus , do praſertim fi eft prafcitus ,
tunc ut Judas Apoſtolus eft diabolus, fur , dan filius per.
ditionis , ego non eft caput Sanéta militantis Ecclefia , cum
nec fit membrum ejusi
A
21. Gratin ' pradeftinationis eft vinculum , quo corpus
Ecclefia i logo quodlibet ejus membrum jungitur Chrifto ca.
piti inſolubiliter .
22. Papa vel Prælatus malus, dos prafcitus , of equivo.
se paftor, severe fur , en latro .
23. Papa non debet dici San &tifimus etiam fecundum
officium , quia ' alias R + * etiam deberet dici fanctiſſimus
fecundum officium , do tortores, e precones dicerentur San .
ati, imo etiam diabolus deberet dici San &tus ), cum fit of
ficiarius Dei ,
24. Si Papa vivat Chrifto contrarie , etiamfi afcenderet
por legitimam ele tionem fecundum conftitutionem humanam
vulgatam , tamen aliunde afcenderet , quam per Chriftum ;
daro etiam , quod intraret per ele &tionem Dºo principali.
ser failam . Nam Judas Scarioth rite , do legitime of ele
Etus a Deo Jeſu Chriſto ad Apoftolatum , do tamen afcem.
dit aliunde in ovile ovium ,
25." Condemnatio quadraginta quinque articulorum
Joannis Wicleff per Doftores facta ; of irrationabilis ,
do iniqua , male fatta , do fitta eft caula per eos al .
legata , videlicet ex , quod nullus corum fit Catholic
645 ,
 SÆCULI DECIMIQUINTI. 263
cus , ſed quilibet eorum aut eft hæret/cus , aut erroneus
Ant ſcandaloſus.
26. Non eo ipfo, quo ele &tores , vel major parseorum cona
>

ſenſerit viva voce ſecundum ritus hominum in perfonam

aliquam , eo ipfo illa perſona eft legitime ele&ta , vel eo ip
So
so eft verus , dan manifeftus Vicarius , vel fucceffor Petri
Apoftoli , vel alterius Apoftoli in officio Ecclefiaftico . Unde
five electores bene >, vel male elegerint , operibus ele &ti de
bemus credere ; nam eo ipfo , quo quis copiofius operatur
meritorie ad profectum Ecclefia , habet * Deo copiofius ad
boc poteftatem .
27. Non eft Scintilla apparentia , quod oporteat elle
unum caput in Spiritualibus regens Ecclefiam , quod ſem .
per cum ipſa militante Ecclefia converſetur , lgo confera
! vetur .
18. Chriftus fine talibus capitibus monftruofis , per ſuos
veraces Diſcipulos Sparsos per orbem terrarum meliusſuam
Ecclefi am regular
29. Apoſtol et.fideles Sacerdotes Domini
i , ego ftrenue in nes
erfariis ad falutem regularunt Ecclefiam , antequam Papa
officium foret introdu &tum , fic facerent , deficiente per fum .
me poſſibile usPapa , Domi
uſquenusad civili
diem sjudicii .
,) nullus eft Prælatus
30. Null eft
nullus eft Epiſcopus ,'dum eft in peccato mortali.
Cæterum Joannes Hus tenuit realem corporis , doo San .
guinis Chrifti in Euchariftia pralentiam , numerum , dom ef.
ficaciam Sacramentorum : Confeſſionem Sacramentalem , Ex
tremam un &tionem , Purgatorium , dgn orationes pro Defun .
Etis , inter ceffionem , dom invocationem San &torum .
In tradatu de Sacramento Corporis , de Sanguinis
Domini in carcere edico Conſtantiæ : Sacerdos in .
quit , virtute verborum Sacramentalium facit miniſteria
liter elle Sub Specie panis ' verum Corpus Chrifti, Simili.
ter ſub fpecie vini facit miniſterialiter effe verum San.
guinem Chrifti, Dico minifterialiter . Quia tanquam mini
.

fter Chrifti poteftate , ob verbis Chrifti facit, quod facit

Chriſtus poteftate propria tranfubftantian's panem in Cor
pus lusom , ego vinum in ſanguinem suum , unde canit Ec-t
clefia: Dogma datur Chriftianis, quod in Cainem tranfi
panis , e vinum in Sanguinem , AC
R 4
 264 E RRORE S
Accufatus quidem fuit S.11 . 15. Quod panem mate .
.

bialem , vel fubftantiam panis , poft confecrationem Hoftia

in Altari manere docuiſſet; ſed dretenere , aut aliquan 2

do cenuille vel docuifle constantiffine nogavit > ad ac

cuſationem vero in minaram refpondit: dixi, Ġ dico ,
quod in Hoſtia remanet ille Panis , qui dicit : Ego fum Pa
nis vira . Et Atoſtolus dicit : probet autem feipfum homo ,
ego foc de pane illo edat , ego de Calice bibat, Non remanet
vero in Sacramenio Altaris fubftantia panis maternalis >

fed panis definit elle per craniubitantiationem in Corpus

Chrilti . Hæc ex Auchography exfcripfit Joannes Przi.
bram magoæ quondam inter Hoffitas aucritatis : fed
ad Catholicarn den feliciter reverſus , libro de nonre
9

manentia panis adverfus VVicleffit s edico , ex quo id

refere cochlaus lib.2 H loriæ Halicarum .
D. Coifeilione Sisrainentali lic differit Joannes Hus
in tracticu de poenitentia . Tres ſunt partes poenitentię :
fcilicet contritio , confeffio , e fatisfaétio ... confeſſio et coram
Deo , dos Sacerdote peccarorum cognitio que debet elle
plana , cgo integra , plana, ut facerdos intelligat , integra,
>

ne confitens aliquod pecc 119'n frienter abfcondat. Qui enim

abfcondit Jceler a ſua non dirigetur .
Extremæ unctionis Sacramenruin ibidem agnoſcit. Ex
plicans enim illa verba Jacobi s infirmatur quis in vobis
cgc. fuit ( inquit , hoc Sacramentum inftirutun ad allevia.
tionem infirmi, ego remisſionem peccati . Quibuſdam deinde
interjectis , lepten adiniciic novæ legis Sacramenta.
De Purgatorio , & rationibus pro D - functis lic diſcur
rit in Sermone de Exequiis kabito Pragæ ad Clerum
Anime Defun torum habent poft exitum a corpore triplicem
manfionem . Alique quidem , ut Sanctorum Martyrum in
Confefforum , fic accenduntur pro articulo mortis in amo .
re Chriſti, quod ftatim ponuntur in patria , non reli&ta ma.
>

cula expurganda . Secunda vero anime habentes amorem diſ

perſum ad temporalia , licet amor in eis praponderat habent
wenialia expurganda . Tertia vero anime , goa finaliter tem
poralia diligunt plus , quam Chriftum , flatim perpetuam
damnationem recipiunt , Prima anime , vel" primi homines
fecundum Auguftinum vocantud valde boni ; secundi vero
inon valde mali ; tertii valde mali , unde dicit B. Augufti.
77 HS
 ŚÆCULI DECIMI.QUINTÍ . 265
mus : cum fucrificia five Altaris , five quarsimcumque Eleco
mofynarum pro Baptizatis omnibus offeruntur, pro valde
bonis gratiarum a &tiones Juni , pro non valde malis pro
piti tiines funt , fed pro valde malis , etfi nullá ſunt ad .
jumenta mortuorum , iamen qualefcumque funt vivorum
confolutionis . Ex jam di&tis buberur , quibus DefunElis
praſine fuffragia wd celeriorem liberationem a pænis : quia
illi, qui non ſunt valde boni, nec velde mali , led me.
dii , qui nec funt eternalitet damnati , nec a & ualiter in på
tria bianificati, militantis Ecclefiæ fuffragio expurgari queunt.
Interceffionem & , Invocationem Sanctorum profitetur in
1
élucidatione fidei juxta fidem , inquit , mulieris Chananee ,
រ

Filiam ejus fanave Chriftus Maiib. s. Si igitur homo

adhuc mortalis poteft apud Chriftum pia oratione obtinere
juffo agium , quis ftultus audereidicere , quod himo exiflens
cum Chrifto in gloria illud non poßer ? etenim foret homo
minoris potentie, cu acceptationis apud Regem gloriæ in
gloria quam fuit in miſeria , dum vixit . Rogo etiain prio
meis accufatoribus Virginem Caftiffimam , Genitricem Sal.
vatoris , reparatricem humani generis , Reginam Cali , quæ
1 ex titulo gratie nature fuperaddisa Angelicam naturan sesa
perai , que inter omnes Beatos cirra fuum Filium eft Bea.
giur , fingulari privilegio gloriofior, gratia , Odetibus glo.
riæ fecundior.
Viderint nunc Lutherani , & Calvinillæ , quomodo cuminfoan
9

ne Hus, quem ui teftem veritatis venerantur , conveniant.

Viderint, qui fuarum falli nominis Ecclefiarum origines >, aur
fucceffionem a Joanne Hus' deducant , quo cum in pleriſque
fidei fuæ dogmar bus non conſentiunt. Viderint, qui hant
ipfam doétrinam in Ecclefia Romana damnent, & ob earta
ab illius communione delciverint, quami iſte ( quem ut Spi
ritu Sancto refertum prædicant ) accerrime prepugnavit .
Interim Joinnes Hus, mirabilibus de fe ideis fartus , &
univerſo , ut fibi videbatur , Concilio os obtructurus; Con
Itant am proficiſcitur . Conimearum habebat ab Imperato
re Sigifmundo Religiofiffimo Principe ea lege , ut hæreſim
nullatenus din -minaret , fed mandatis Concilii , poftquam
auditus fuerat , obtemperaret. At ille auſus en ' ma dogma
ta Conſtantiæ in fuo irere Hofpitio , ad le populum cie.
re , & ad fuam amplectendain ferventer hortari doctrinam .
Quia
 266 ERROA ES
Quin & fæpe monitus non deftitit . Qua de cauſa in culo
diam Palatii Pontificis miffus eft , cumque falvum fondu .
Etum ſeu commeatum a Sigiſmundo dawm proferret, dixit
Pontifex illius Privilegio eum excidifle , poſtquam ejus con .
ditionem præcipuam de non diſſeminandiserroribus( a quorum
prædicatione nec crebro admonitus abftinuerat) infregiſſet.
Ex his facillime folvitur id , quod continuo nobis Secta
rii objiciunt . In Hufo violata eft fides ſalvi conductus .
Non eft fidendum Catbolicis , qui docent non effe fervan.
dam fidem datam hereticis .
He profeeto meræ funt calumniæ . Non eft violata falvi
condu&tus fides in Hulso . Illius conditiones protrivit , proin
deque Salvi conduétus Privilegium , præſertim cum & ad.
monitus de non adimpleta conditione commeatus , eandem
tranſgredi , & temerare pergeret , turpiter amifit.
Non fane Romana docet Ecclefia , non ele fervandam
fidem datam hareticis. Candide, ſincere , aperte , ingenue ,
clare , & explicato vultu , ac pectore profitemur, Heretico ,
Turcæ , Infideli extremo ſub fole repoſito , Barbaro , Ju
dæo , Scythæ , cuilibet , etiam hofti juratiſſimo fancte , &
Religioſe ſervandam effe datam fidem . Hoc eft Eccleſiæ
dogma. Promifſio, ſeu fides data, cacce piata obligat ·
Ab illa doctrina , a facrato 'illo Theologorum proloquio
nunquam deflexit Ecclefia . Nonne illa fidem falvi condu
&tus in Concilio liberavit Bafileenfi ? quibus , obſecro , ſal
vus conductus in præfata datus eft Synodo ? illic intueor
Procopium cognomento Rafum , dire in Ecclefiam armatum ,
Joannem Rokifanam Pragenſium Hullitarum Rectorem , in
gentium turbarum facem , & artificem , Nicolaum Gale
cum Thaboritarum Presbyterum : aliaque impietatis delu
bra . Illis , illis tamen ( de quibus ftatim infra ) a Patri
bus Bafileenſibus data eſt, & ſancte ſervata fides .
Purum proinde fuit Sectariorum effugium , dum a Con
cilio Tridentino , ut cum Patribus conferrent, per ſalvum
conductum non femel , led tertio Seff. 13. 15. & 18. pero
humaniter invitati illuc accedere ' renuerunt , allegantes ,
illum fuifle in Joanne Huſo perfide violatum ; eodem ſe
Labyrintho irreriendos fore, Romanam docere Ecclefiam ,
quod non fit fervanda fides bereticis . Purum koc , inquam ,
( uit effugium , & ftüdiola calumnia .
Defi .
 SÆCULI DECIMI.QUINTI. 267
Definant modo Sedarii talia Ecclefiæ obtrudere , ac ifta
fuis præjudicia imprimere. Siniftræ tollantur tum in hoc ,
1 tum in aliis punctis de Ecclelia opiniones ,> & facile din
turnæ fopiențur controverſiæ ,
Porro Joannes Hus ( a cujus paululum digreffi fumus hi
ſtoria ) аa ſuis aſſeclis adjutus e carcere Pontificis clam di
lapſus eſt, & ruſticano vehiculo ' impoſitus ftraminibus op
pleto . Sed ejus intercepta eit faga , quare tutiori cuſtodie
mancipatus eft.
Tandein Synodus Conſtantienfis ,1 rebus omnibus difcuffis ,
& incaflum retractatione errorum tentata , Sept. 15. 6. Julii
anno 1415. Joannem Hus pronuntiavit , ac declaravit fuiße
elle verum , manifeftum hæreticum , pertinacem , a
incurrigibilem : ideoque ipſum ab Ordine Sacerdotali >

aliis , quibus exiftit infignitus , Ordinibus , deponendum ,

degradandum effe decrevit . Quod munus Archi-Epiſcopo
Mediolanenfi , & 4. Epifcopis commiſſum eft . Hac exe
cratione folemni ritu peracta , ipſum curiæ fæculari relin
quendum Synodus ftatuit hiſce verbis , Hec fancta Synodus
Conftantienfis Joannem Hus attento , quod Ecclefia Dei non
habeat ultra quid gerere valeat , Judicio feculari relin .
quere ; ay ipfum curiæ ſeculari relingaendum fore decernit.
Itaque civili poteſtati tradicus et . Primo ejus libri , ip
ſo ſpeétante, nec tamen commoto Huſo, Lictoris manu in
ignem conjecti ſunt . Dein ipfemet , fruftra eum inftere
conantibus Bavariæ Duce & Domino do Papenbeim , qui 9

illum in finem ferale ſpectaculo jullo Imperatoris aderant ,

alto buſto admotus eſt. Verſum illum non femel crepitan - !

tes inter flammas reperebat , in manus tum Domine come

mendo Spiritum maum . His fcilicet &
, 2 impavidi animi,
& adulterinæ pietatis argumentis fe infontem præfentibus
perſuadere , fuos aſſeclas roborare in Hærefi , & Martyris
apud eos nomen conſequi ftuduit. At certe Martyrem , ut
Patres loquuntur , non facit pana , fed caufa , fi ponam
conſideres, & fuos fibi dæmon vendicat Martyres , quos fal.
ſa armat fortitudine, conſtantia, virtute : 'Corabutti Joannis
cineres in Rhenum præterfluentem projecti ſunt , ne ab
illius ſectatoribus in ' Bohemiam fuperftitiofe deferrentur,
& colerentur .
Hieronymus de Praga vir Laicus , Hifli diſcipulus, ſocius&
erroa
 268 ERRORES
errorem ejus propugnator acerrimus , poft fumptas de Ma.
giftro poemas , annitente præcipue Cardinali Cameracenfi Pai
iro de Alliaco , errores coram Synodo abjuravit .
Ad illam fe contulerat fide publica feu falvo conducta
munitus, ſalva tamen juftitia ( verba ſunt Concilii ) qui
bus ſane verbis illud, idem ei ſuppliciun , nifi ab Hærefi
diſcederet , aperte, Synodus minabatur . Unde ruit de ſe
Sretariorum cavillatio eriam in Hieronymo Pragenfi poftea
igni addiéto , datam fidem læſam effe , arguentium .
Sub hac vero formula abjuravit hærelim . Seffioné 19.
23. Sept. anno 1415. Ego Hieronymus de Praga, artiuri
liberalism Magifter , cognofcens veram Ecclefiam Catbeli
cam , Apoftolicam fidem , anathematizo omnem bere
lim , præcipue eam , de qua hactenus infamatus fui , eo,
quam præteritis temporibus dogmatizaverunt , renuerunt
Joannes VVicleff , Joannes Hus in fuis Opufculis, Li
bellis ‫ܝ‬, ſeu Sermonibus ad Clerum ad Populam , pro
prer quam caufam prædikti cum fuis erroribus, > dogma
tibus damnati funt ab bac Conftantienfi Synodo tamquam
bæretici .... confentio autem fanéte Romanæ Ecclefia , o
Apoftolicæ fedi, o . huic sacro Concilio, ore , ac.corde
doctrinam ejus profiteor in omnibus , per orenis 06.
<
Cæterum idem in priftinam relapſus perfidiam, iterám
fe audiri a Patribus poſtulavit s prolixaque oratione. diſerte
proteſtatus eft, fuiſſe à fe injufte reprobatam VVicleffa, &
Huli doctrinam , id fe tunc inertem , ignavum , defidem ક,ે
meticuloſum , ex folo feciſſe terrore incendii, fana effe, re
Aæque fidei conformia illorum dogmata , fanctam effe &
juftam Joannis Huffi vitam qui vellet inhærere , & quam
conftanter, & imperterrite decreviffet imitari .
Igitur recidivus, & contumax Seffione 21. 31. Maii an.
no 1416. dimiffus eft brachio fæculari , eodemque die Aam
mis adjudicatur. Sæpe & a Synodi Patribus & viris aliis
etiam immediate ante mortis fupplicium interrogatus , •
ce
tera inter puneta , de Euchariftiæ myfterio aperte profeffus
eft , fe tenere Tranfubftantiationem panis in Corpus , o
vini in Sanguinem Jefu Chrifti .
Cineres ejus in Rhenum quoque, ne raperentur a Bohe
mis , abjecti funt. Diſcipuli tamen , ut narrat Æneas Syla
vjus, poltea dictus Pius II, s. 26. Hiftoriæ Bohemiæ , ter
>

12m }
 SÆCULI DECIMI -QUINT . 269
raw loci, in quo ambo igne conſumpti ſunt, abftulere , eam
BA que velut pretiofiffimas Martyrum Reliquias' ardenter vene
rati , fecum attulere in Patriam !
Statim crudeliffimo bello Magiftrorum fuorum Manibus
parentarunt Muffie. Hos intereminuerunt Thaborite , fic di
& ti a loco quodam natura munitiffimo , cui Joannes Ziska
nobilis Bohemos celeberrimus Huſſitarum Dux indidit no.
3 men Thabor , quod affereret, Fratres ſuos in eo loco 9

( quem potiffimum incolebant ) tanquam cum tribus A poſto

lis Transfigurationis Chrifti in monte Thabor teftes fuifle,
ibique ſua , quæ fuſtinebant, dogmata didiciſſe . Thaborite ,
extin &to Venceslao Rege inertiffimo , Sigifmundum Impe
ratorem ,) qui Fratri fubftitntus erat, Duce Ziska , pellunt
e Regno Bohemiæ , terram illam immanitate fumma diri.
piunt, ac hæreſim longe lateque ferro propagant. Ziska afſi
duis vitam illuftravit Victoriis. Cum in quodam Prælio ja.
& turam feciſſet oculi, non diu poft , altero' etiam teli ietu
amillo , in Bello tamen tam dexter , & oculatus fuit , ut
>

Victoriam , ve! utroque orbatus lumine , invenerit : Tandem

peſte periit . Moriens fuis dixiſſe fertur , ut cadaveri ſua
derrada cute , Tympanum ex ea conftarent , cujus perculfi
ſonitus in certamine terrorem hoftibus incuteret .
Mortuo Ziske, fciffi funt in faétiones digas Thaborite :
Alii Gibi Ducem præfecerunt Procopium Magnum , cognomen
Magni fortitum ob res fortiter in Bello geſtas : di&tum quo
que Rafum , quod poft peragratam Galliam , Hifpaniam ,
Italiam , ac luſtracam Hieroſolymam , Presbyter creatus fuiſ
ſet . Alii nullum 'reperiri port di&titantes Źiske parem , ſe
lectis paucis , qui communi confilio rem Bellicam admini
Krarunt , fefe Orphanos appellarant , quos inter potior ha
bitus eft Procopius cognomento Minor : eo quod licer belli.
colus alteri tamen Procopio concederet . Atque ita Thabo,
ritæ in duos divifi funt exercitus ; alii vetus nomen retinuca
re : aliis, ob mortem Ducis, inditum eft nomen Orpbano
tum . Hi , licet inter ſe interdum diſſentirent , ubi tamen
vis fibi foris incumbebat , junctis illico viribus , ruebant in
Catholicos ; omnemque in eos belli ardorem , crudelitatem ,
furias, impietatem laxabant.
Inter Thaboritas fe exerit Nicolaus Galæcus Sacerdas 9

qui contendebat Hufium , & Hieronymum injuſte combuſtes

elle
 70 % E RRORES
elle ex eo capite , quod nullus homo juſte occidi polit novde
legis rempore etiam per judicis fententiam , cum nouum Te.
ftamentum id, non dicat . Ipfi tamen paffim Catholicoś in
terficiebant. Ita ſcilicet illudebant populo , fibique invicem
adverſabantur in doctrina & moribus .
Thaboritis immanitate non impares fuerunt Orebite Huſſi.
tarum altera progenies . Ut Thaboritæ urbem , quam occu
pabant, appellabant Thabor ob rationem recenfitam ; fic &
ifti locum ſuum nuncupabant montem Orebi ( tanquam ibi
lex veritatis fibi innotuiffet ) alludentes ad Montem Oreb ;
in quo legern a Deo Moyſes accepit , atque hinc nomina
ti funt Orebite . In Sacerdotes ita ſæviebaot ut eos aut
igne torrerent , aut nudos, rigente Hyeme , ſuper glaciem
proſtratos ferro dividerent . Si cui vitam non eripuiſſent,
illos in opprobrium virilibus orbabant .
Illorum caput fuit Bedricus Presbyter , natione Moravus,
qui ſpreta Religione Catholica , abjectoque , cui incumbe
bat , Pontificii juris Rudin , uxorem publice duxit , ita Se.
Cariis viam ſignans .
Ex iiſdem caftris prodiit Joannes quidam Roatius , nobi.
>

lis quidem genere , fed ingenio præditus ad oinne nefas

promptiffimo. Hic in edito colle arcem conftruxit , quam
montem Sion appellabat ; aſſeclis fuis perſuadens ex ea
egreffuram aliquando veritatem , quæ Bohemos in liberis
tems aſſereret .
Occaſione libertatis emergens e tenebris miſer Tympa
nifta joannes Behaim docere auſus eft , Gabellas , Tributa ,
cum nos Chriftus libertate
Ve&tigalia non de folvenda , cum
ab iis eximente denarii .
Porro adeo Huffie ad uſum calicis anhelabant , ut in
ferventis deſiderii judicium , paffim in Parieribus , in Vexil.
lis, Templis , ubique calicem pingerent . Hinc profluxit noci
inícitam illud cujuſdam Diffichon .
Tot pingit calices Bohemorum Terra per urbes ,
Ut credas Bacchi numina fola culi
Dum hæc geruntur , ampla ab Huffitis Legatio ad Syno
dum Bafilienfem ſalvo conductu inſtructa mitutur . Legatio
nis Principes fuerunt Procopius Raſus Thaboritarum Dux, Josne
nes Rokiſana Pragenfum Hullitarum Rector , © Nicolass
Calecus (de quibus ftarim egimus ) Thaboritarum Presbytet
Sed
 SÆCULI DECIMI.QUINTI. 271
Sed incaſlum tentara Huffirarum ( ob illorum pervicaciam )
unione cum Ecclefia revertitur cum aliis idem Procopius ,
0 & Pilznam Oppidum , collecto Hæreticorum exercitu a
1 folis incultum fidelibus gravi obfidione cingit . Cum jam
cives ad fummas redacti eflent anguftias , opem a Synodo
poſtularunt . Patres vero , etfi nullum eis eſſet ærarium
raptim tamen pecuniam in capita collatam ad Mainardum,
nobiliorem e Bohemis , jam quibuſdam accinctum copiis
miſere . Sratimºille in Procopium movit , commiſſæ ſunt
acies , juſtoque prælio Thaboritarum , Orpbanorumque invia
Ai ad illud tempus exercitus cum Duce Procopio ad inter
necionem deleri funt.
Illico Sigiſmundus Regnum recuperat , efferati miteſcurt
animi , ſubſidit tempeftas, Iglavia , Diæcefis Olumicenfis ,
concordia cum Hujutis ſtabilitur', abjurant illi Hæreſim ,
obedientiam Romano pollicentur Pontifici, ab Anathemate ,
cæteriſque Cenſuris ſolvuntur. Contigit hæc Huſitarum re
conciliatio cum Eccleſia s . Julii 1436.
Circa funeſtiſſima Bohemia tempora , quidam Pikardes no .
mine veterem Adamitarum Sectam e Belgio , in præfaturi
etiam Regnum omnium tunc flagitiorum ſeminarium inve
xit . Præftigiis quibuſdam fibi fidem conciliabar, ita ut brevi
tempore non exiguam mulierum , virorumque plebech ad le
allexerit , eam jubens nudam incedere in Signum Innocentie ,
cum primi parentes in Innocentia ftatu nudi inceffiffent
Ut quiſque libidine incenſus in aliquam exarſerat, eam ma
nu prenſabat , & ſectæ principem adiens , in hanc , inquit ,
Spiritus meus concaluit . Cui refpondebat ille : ite , orefcite,
multiplicamini, e replete terram . Verum non diu coaluit
hæc peftis, cum enim Pikardus ex peninſula quadam cum
ſuis egreſſus, vicinarum villarum Agreſtes , quos dicebat effo
Filios diaboli , interficere cæpiffet, Ziska , iis auditis , quam
vis ſceleratus ipſe ab hujuſmodi tamen icelere abhorrens 7

expugnata inſula , Adamiras omnes gladio peremit.

Recruduit tamen hæc inſania fæculo 16. in quibuſdam
Hollandiæ partibus , potiffimum Amſtelodami , fed brevi
eradicata fuit .
Petrus de Oſma, ſeu Oxomensis Theologize in Acade
mia Salmariceng Profeſſor , ango 1479. hos , inter alios y
docuit errores ,
I , Non
 27 ? ERRORES
1. Non a Chrifto inſtituta ‫ܕ‬, fed ab hominibus investa
eft confilio Sacramentalis.
2 Non funt abfolvendi pænitentes , wifi peralta prius
poenitentia iis injuncta .
Illos Sixtus IV.feriit. Narrat vero Bannez commentaas
in 1. 2.4. 1. a. 165. Petri Oxomenfis librum in quo contie
>
nebantur affertiones illa , limul cum ejus Cathedra in ſcho.
la fuifle igni traditum .
$
Hermanus Riigvich natione Batavus ob errores anno
2499. in carcerem conjectus , inde' evafit : in priorem autem
dementiam relapſus , gravioreſque quam antea blaſphemias
eruetans,
addictus
Hagæ comitis anno 15 12. captus eſt , atque igni
Hæc funt præcipua ipfias com menta .
1. Fides nil facit ad falutem .
2. Nor darur infernus.
2. Cbriftus fuit ſeductor fimplicium bominum .
4. Angeli non funt créati a Deo .
Refelluntar Errores Sæculi Decimi.gainti .
Communio fub utraque specie e Domino præcepta eft ,?
proindeque Laici nequeunt privari uſu calicis .
D. Th. 3. p. 4.75. a. 1. Dicitur Joannis 6. fi quis manduca.
verit ex buc pane, vivet in æternum . En Chiltus de uni
ca tanrum ſpecie facit mentionem .
Norandum verø eft , verba illa contineri in famoſo illo
ipſo capire Joannis fexto ?, ex quo totá adverfariorum vis
depromitur.
Sane ex eo capite non recte colligitur , utriſque ſpeciei
Communionem à Domino præceptam effe . Nam illic di .
xit : nifi manducaveritis Carnem filii bominis , > bibe .
Titis ejus fanguinem , non habebitis vitam in vobis , dixit
quoque , fi quis manducaverit ex hoc pare , vivet in
ternum . Et qui dixit , qui manducat meam Carnem , G
bibit meum fanguinem ,> habet vitam æternam , dixit et.
jam ' : Panis ? quem ' ego dabo : Caro mea eft pro mundi
vita . Et qui dixit , qui manducat meam Carnem
.
7

bibit meum Sanguinem , in me manet o ego in illo >

dixit nihiloisainus 3 qui manducar bunc panem viver in
gternum ,
Di
 SÆCULI DECIMI.QUINTI. 273
Dicitur denique Act 2. Erant ( fideles ) perfeverames in
Cummunione fra & ionis Penis , o 20. dicuntur illi una Sab
bachi conveniffe ad fractionem Panis . Obſervavit autem
egregie noller Petrus de Ragufiv , qui hanc adverſus Hære
ticos veritatem acerrime in Concilio B.lileenfi propugnavit:
B Chrifum in citato capite Juannis unuecl s hujus Sacramen
ti meminiſſe ſub ſpecie Panis , fub nomine aurem Carnis
Sanguinis non nifi quater ut oftenderet ad falutem for
lam Speciem Panis fufficere . Proinde non eft præcepra a
Damino ſub utraque ſpecie comunio , cum præfertim fub
ſpecie una torus Chriftus contineatur .'
Potuit igitur Eccleſia , cuin in Sacramentorum diſpenſão
tione , falva illoruin (ubitantia , ea faca - t-, vel mutare var
leat , quæ ſuſcipientium utilitati, vel ipforum Sacramento
>

Tuin venerationi pro rerum , temporum , & locorum varie

tate , magis expedire judicaverit, juxta illud Axt. 1. ad
Cor. 4. Sic nos exiftimer bomo , ut difpenfatores Alyſteriorum
Bei, peruit , inquam , Eccleſia gravibus , & juina de cau .
lis ftatuere, tantum eſſe communicanduin Laicis fub una
fpecie , feu jufte illis potuit prohibere ufum calicis .
Huic Ecclefiæ Decreto jam dudum præluſerar Diet ir Eue
charifticus 3. p . q .80 2. 12. ad 2. Nihil dersg.it bac Sacra .
mento , ſi pop:1025. ſumar Corpus fine Sanguine , duurnodo
Sacerdos confecrans fumat utrumque . Et in Corp. Circa
o fuvx bujus Sacramenti duo poffunt confiderari . Unum ex
parte hujus Sacramenti : aliud ex parte fumenriam Ex
parte . quidem Sacramenti uirumque ſumendum eft , fcilicet
Corpus, o Sanguis: quia in utroque conſiſt perf-etio
Sacramenti . Et ideo quia ad Sacerdotem pertinet hoc Sac
Ciansentum confecrare , e perficere , nullo modo dobet Cora
pus Chrijli ſumere fine Sanguine , Ex parte autem fumez.
rium requiritur fumma reverencia, e cautela , ne aliquid
accidat , quod vergar ad injuriam tanti myjtexia . Quando
precipue poflet accidere in Sanguinis fumptione , qui quie
dem ſi incaute fumeretur , de facili pol coffundi. Et quia
crevit multitudo populi Cbrißiani, in qua continentur Jou
nes , juvenes , o parvuli ; quorum quidam non funt
lantæ diſcretionis , ut cautelam debiram circa ufum hujus
Sacramenti adhibeant , ideo provide in quibufdam Eccle
fiis obfervatur , ut populo fanguis fumendus non detur ,
S sed
 ERRORES
fed folum a Sacerdote fumatur . Quod provide D. Thomæ
temporibus in qu buldam obſervabatar Ecclelis , id potuit
Ecclefia provide ob graviores caulas quarum nonnullas
>

hic profert S. Ductor univerſis obſervandum præcipere

fidelibus .
Ecclefia predeſtinatorum univerſitas El prima affertio .
Prejciti non funt partes Ecclefe , cum nulla pars ejus
ab ea finality excidat , eo quod prædeftinationis charitas ,
que infamligit , non excidit. Eit 3.
Præfcitus, etfi aliquando fit in gratia fecundum præfen .
tem juflitiam ? nunguam tamen eft pays fancta Ecclefia :
opredeftinatus femper manet membrum Ecclefie , licet
aliquando excidat a gratia adventitia , fed non a& gratia
pred ftinationis . Et s.
Paulus nunqua :a fuis membrum diaboli , licet fecerit a &tus
quofdam attibus Ecclefiæ malignantium confimiles . Et 3 .
Sumendo Ecclefiam pro convocatione prædefinatorum
Ave fint ina gratia , five non ſecundum præfentem juftitiam ,
iſto modo Ecclfin eft articulus fidei. Ert 6 .
Non oportet credere, quod ifte , quicumque eft particula
ris Romanus Pontifex , fit caput cujufcumque particularis
Ecclefie fanéte , nifi Deus eum predeftinaverit. EN 11 .
Graria prædeſtinationis eft vinculum , quo Carpus Ec.
clefie quodlibet ejus membrum jungitur Chrifto capiti
infolubiliter . Ett 21 .
D. Tha nas 2. 2. qu. 183 art. 2. Apoftolus dicit 2.
ad Timoch. 2. is magna dome non folum funt vafa auto
rea , argentea , fed en lignra , ca fi &tilia . Per ma
gaam domum Apoſtolus intelligit Ecclefiam , in illa domo
vala area , & argentea ſunt jufti, feu predeftinari, fieti
lia aurem ſunt peccatores .
Item Matth . 13 Eccleſia aſſimilatur fagene miffa in
mare , eo ex omni genere pifcium congregunti. Porro præ
ter celebrem illam de bonis, malis pifcibus ·- fimilitudi.
nem , SS . Patres , & Theologi , ut exprimerent Ecclefiam
componi ex bonis , & malis ; illam paffim appellarunt sro
mam , in qua ſunt grana , & palez , agrum , in qua ſunt
feumenta & zizania , convivium in quo fant boni ,
mali diſcumbentes ,, ovile ,, in quo funt oves , bædi . Non
igitur Eccleſia eft prædeſtinatorum univerſitas . Hinc

}
 SÆCULI DECIMI.QUINTI. 178
Hine & præfciti, feu mali ( phraſi V Vicleffiana, & Huſe
ſiana ) ſunt partes Ecclefiæ , & vere aliquis eſt Romanus Pon .
tifex , feu caput Ecclefiæ , licet eum Deus non predeſtina
verit . Etenim Eccleſia conftat ex bonis , & malis : proinde
membra ipfius poffunt eſſe mala , quidni & caput ? Ut quis
fit pars , membrum , vel etiam caput Ecclefiæ ( præſc ndo
ab aliis prærogativis , quæ fpectari poffunt in Capite Ec
cleſiæ ) fufficit illi uniri per fidem . D. Th . 3. p. 9.8. a. 3. 0 .
Fides autem non tollitur per quodcumque peccatum mor
> nale : cam omne peccatum mortale non deſtruat rationem
formalem objecti Adei , nempe revelationem divinam . Un
de , ut quis fit in Ecclefia , ſeu membrum illius , non de
bet jungi Chrifto capiti inſolubiliter , quod fit per chari
tatem , vel potius gloriam , fufficit illi jungi per fidem
1 quæ peccatum mortale compatitur ,
Quoad Paulum , quem propofitio z.aſſerit nunquam fuil.
1
ſe , et pote prædeftinatum , membrum diaboli, patitur hæc
>

pofitio inftantiam in Maria Magdalena , quæ liset predeſtia

nata fuerit, tamen vocatur aliquando Antonomaſtice in oi.
visate peccatrix , Lucæ. 7. adeoque quæ tunc membrum fuit
diaboli . Predeſtinatio quidem cersiſime , & infallibiliter
confequitur fuum effe &tur . Unde predeftinatum impoſſibile
eft moriin peccato mortali', 1 , p.9. 23. a.6. in corp. & ad
2. Contingit tamen quandoque pradeftinatum effe in pecca
to mortali, proindeque eo tempore efle membrum diaboli,
quamvis finaliter fit moriturus Filius Dei. Et fic le res
habuit in Paulo .
.
Circa hæc autem verba , nifi Deus, eum pradeftinaverit ,
& fimilia , quædam ulterius expendenda ſunt. Quis eft , cui
certo conftet , vel fe , vel alium efle de numero prædeſtina.
torum ? nonne dicitur Eccleſialtæ . 3. Nefcit homo utrum amo
ne , an odio dignus fit? nonne ait Apoftolus ad Philipp. 2*
# cum metu , tremore falutem veftram operamini ? nemo igie
tur certo novit si , vel alium elle predeftinatum , cum tunc
deberet abefle omnis timor , cur proinde nullus ſit Pontifex:
nifi Deus prædeftinavit ? præſertim cum fciri nequeat , quis
ſit prædeftinatus . Soli Deo học notum eſt , qui tamen illud
interdum revelar ex fingulari privilegio ( 1.2, q. 112.4.5 . )
fed hæc via non eft ordinaria.
Per illas Joannis Hulle propofitiones iter Aratum eft ad
S. 2 dogma
 276 ERROR E S

dagma Sectariorum , qui conflant Ecclefiam ex ſolis præde.

Gratis quique inde deducunt ( cam prædeſtinati fint inuifi.
viles ) Ecclefiam quoque efle inviſibilem .
Petrus non fuit , nec eft Caput Esclefiæ fan &ta Catho
lice . ER 7 .
Romanus Pontifex non eft caput Romana Eecleſiæ. Ef 10.
Papalis dignitas a Cæfare inolevit , eo Pape præfeétie,
e inſtitutio a Caſaris potentia emanavit . Eft 9.
D. Th. in ſuppl. q. 17. a. 1. Dixit Dominus Matth. 16. To
es Perrus , fuper hanc Petram ædificabo Ecclefiam meam ,
tibi dabo claves Regni Cælorum 06. Joannis vero 21 .
folemniffime adimplevit id , quod promiſerat , dicens Pea
rro non ſemel , ſed tertio : Pafce oves meas , non aliquas ,
çum Chriſtus illas con limitaverit , itaque tradita eſt Petra
cura ſui ovilis , adeoque cmnium ejus ovium , proinde Pe.
trus fuit a Domino conftitutus Caput , Paftor , & Modera
for univerſalis Ecclefiz.
Cum vero Petrus non potuerit femper vivere , & aliunde
Eccleſii a Chriſto fundara ſemper lit muratura juxta illud
1217. 28. Ecce ego vobifcum ſum omnibus diebus uſque ad
forframmationem feculi, debuit conſequenter Perrus in Pa
ftorali fuo officio , in ſpirituali Ecclefiæ regimine habere fue
ceflares : ſueceſſores autem ' Petri fune Romani Pontifices
C

facundum unanimem omnium Patrum fententiam . Unde

Rimanus Pontifex eft Caput Romanæ Ecclefiæ .
Ex dictis etiam corruit a fertio 9. Non enim Cæfar , ſed
Chriftus dixit Petro , & in illo omn bus ejus fuccefforibus,
pifce cves meas ; adeoque Papæ præfiétio, e inftitutio non
a Cefaris potentie , fed a Chrifti voluntate emanavit , nec
Pipalis dignitas a Ceſare in ſpiritualibus inolevit .
Non eft Scintilla apparentie , quod oporteat efle unum ca
fut in ſpiritualibus regens Ecclefiam , quod femper cum ip
Tin militante Ecclefia converfetur, confervetur . Eſt 27.
.

Cbriflus fine talibus capitibus monftruofis , per fuos mi

ces Difcipulos Sparſos per orbem terrarum , melius fuam
Ecclefiam regularet. En 28.
A poſtoli , co fideles Sacerdotes Domini ſtrenue in necef
Jariis ad falutem regularunt Ecclefiam , antequam Pape of
ficium foret introduétum , fic facerent, deficiente perſumme
poffibile Pape ufque ad diem judicii. Et 29.
D, Th .
 SECULI DECIMI.QUINTI: 279
D. Th . 4. contra Gentes c. 76. Nulli dabium effe pateji
quin Ecclefiæ regimen fic oprime ordinatum , utpørs perens
difpofitum , per quem Reges regnant, legum conditores jisa
fta decernunt ; optimum autem regimen multitudinis eft , ut rea'
gatur per unum : quod patet ex fine regiminis, qui eft par :
pax enim , eu unitas fubditorum eſt finis regentis , unidire
autem congruentior cauſa eſt unus, quam multi : manifzjum
eft igitur , regimen Ecclefia fic efe difpofitum , ut unus Ec
clefiis præfit . Idque conſtat ex Scriptura, ubi Ecclefia dia
citur enim ovite , Joan . 10. & unum Corpus , & unus Spins
ritus , ad Eph. 4. Si ucum Cerpes , ac unus Spiritus eft Éc
cleſia , ergo etiam fibi vendicar unum Paftorem , & unu!
caput in ſpiritualibus regens Eccleſiam , & quod ſemper cum
ipſa militante Ecclefia converſetur, & conſervetut .
Hinc facile convellitur & Prep. 28. quæ fimul blafphem ?
eft in Chriſtung, quali per veraces ſuos illos (Icilicet Huffi;
Diſcipulos melius Ecclefiam regularet, & 29.quæ etiam im
pingit in quæftionem fa &ti. Sane Apoftolorum tempore o
ficium Papæ fuit introduétum 3; primus Papa fuit Peiris ,
( ut ftatim demonftratum el ) Perrus, tum Apoftolus, tum
Apoftolorum Princeps , prales , caput , vertex , & rector ,
Hi omnes fuberant , fubjiciebantur, ſubordinabantur Apn.
ſoli . Quoties Petrus ( ut alia prærerean ) non legitur in
A&ibus Apoftolorum omnium ore fuiffe focurus ? Unde & a
magnus Leo Serm . 3. de lua Allumptione , de 1010 mund
( inquit ) unus Petrus eligitur , qui univerfarnm gentium
vocationi,។ & omnibus Apoftolis , cunctiſque Ecleſiae Patrie
bus præponatur. Non igitur Apoftcii, & fideles Sacerdotes
Domini ftrenue in necellariis ad falutem regularunt Ecclefiam
antequam Pape officium foret ineroductum . Aliæ particula :
fic facerent (fideles illi Sacerdotes Domini Diſcipuli joannis
Hus ) deficiente per fumme poſibile Papa , uſque ad dievi
judicii ; particulæ illæ profigantor ( alias Gileo rationes) pre .
citara verba Doctoris Angelici : Optimam regimen muisi.
tudinis eft , ut regatur per unum .
Nemo gerit vicem Chrifti , vel Petri , nifi fequatur eum
in moribus , cum nulla alia fequela fic pertinentior , nic
aliter a Deo recipias poteftatem procuratoriam , quia ad il
7

lud officium Vicarii requiritur morem conformitas ,

inftituentis authorioni, EA 12 ,
S 3 Pa
 078 ' ERRORES
Papa non eft manif ftus, o verus fuccelor Petri Prin.
nipis Apoſtolorum , si vivit moribus contrarius Petro :
fi quant svaritiam , tunc eft Vicarius Jude Iſcariotis. Et
pari evidentia Cardinales non ſuni manifeſti e veri ſus.
celores collegii aliorum Apoſtolorum Chrifti, niſi vixerint
more Apoftolorum fervantes confilia , o mandata Domini
1 noftri Jefu Chrifti. En 13.
Papa , vel Prelatus malus, & præfcitus eft equivoce
Paftor , >vere fur, ex legro . Eſt zz .
Si Papa eft malus , o præfertim fi eft præfcitus, tunc
* Judas Apoftolus, eft diabolus, fur , o filius perditio.
nis, o non eft caput fanéte militantis Eoclefice , cum nec
fit membrum ejus . El 20.
Si Papa vivat Chrifto contrarie, etiamfi afcenderet per
legitimam electionem fecundum conftitutionem humanam
vulgatam , ramen aliunde afcenderet, quam per Chriftum :
duto etiam quod intraret per ele &tioneni a Deo principalio
ter faciam . Nam Judas Scarieth rite , legitime efi ele.
Etus a Deo Jefu Chrifto ad Apoftolatum ; tamen afcen
dit aliunde in ovile ovium . Eft 24.
Non eo ipfo , quo electores vel major pars eorum confen
ferit viva voce fecundum ritus hominum in perfonam alia
quam , eo ipfo illa perſona eſt legitime ele &ia, vel eo ipfo eft ve.
945 , maafpus Vicarius, vel fucceffor Petri Apoftoli , vel
2

alterims Apoftoli in officio Ecclefiaftico. Unde five Electores

bene , vel male elegerint, operibus Eleéti debemus credere :
nem coipfo , quod quis copiofius operatur meritorie ad profitum
7

Ecclefie , habet a Deo copiofius ad hoc poteftatem . EM 26.

Papa non debe dici San &tifimus etiam fecundum offi.
cium , quia alias Rex etiam deberet dici Sanétifimus fe
cundum officium ; sorrores, e precones dicerentur ſan.
eti, imo etiam diabolus deberet dici fan &tus , cum fit officia .
rius Dei . Eft 22 .
Sacerdotes quomodolibet criminoſe viventes Sacerdotii
polluunt poteftatem , & ficut filii infideles ſentiunt info
deliter deſeptem Sacramentis Ecclefiæ , de Clavibus ,Oficiis ,
Cenfuris , Moribus , Ceremoniis , o facris rebus Ecclefiae ,
veneratione Reliquiarum, Indulgentiis, & Ordinibus . En 26.
Nullus eft Dominus civilis , nullus eft Prelaius, nul .
lus eft Epifcopus, dum eft in peccato mortaii. En 30.
D. Th .
 SÉCULI DECIMI.QUINTI. 27
D. Thomas 2. 2. q . 16. art. 10. Peccatum non tollit.
doninium , & Prælationem , len juriſdictionem '. Er Ma
‫؛‬ r.
th. 23. dicitur ſuper Cath - dram Mayli yere , & cum te
gittima poteſtate ſederunt Scribae , Phariſei . Taque nec
ſummos Pontifex , fi improbam Pharifæuruo vitam fectetur ,
non vero Petri Apoftolorum Principis , fi fit malua , & præ
Lcirus , fi vivat Chriſto contrarie , non amittit primariam
in Ecclefia authoritatem , fed cum omni jurifdi&tione , pon
2

dere., poieſtate occupat Cathedram Petri ,

Hæc tum Cardinalibus, aliifque Prælatis , rom Sacerdoti
bus , quomodolibet criminole viventibus applicanda funt.
Nec Sacerdotes illi funtiunt infideliter de feptem Sacra -
mentis Ecclefiæ , nec'de aliis punetis allegatis . Fides enim :
per quodcumque peccatum mortale non tollitur : ut hic vi
dimus ad propofitionem 5. Ex paucis hiſce tota facile pro
poſitionum ( quæ & VVicleffum fapiunt & ipfiffimæ in qui
buſdam , VVicleffi funt ) profternitur congeries.
Cæterum ( ut aliis particulis affertionis 23. non imma
rer ) quam deformis eſt comparatio Pont:f is cum dæmo.
ne ; mali Angeli mittuntur à Deo , ad puniendum 1.p. q.
114. art. 1. ( & in tantum dæmon. dici poteft officiarius
Dei ) nonne vero Petrus ( cui dictum eſt pafce oves meas
Joann. 21. ) cum fuccefforibus fuis eltétus eft a Deo ad
regendam Ecclefiam ? nonne illud eft Pontificis officium ?
quantum hæc inter fe diſcrepant ? certe , qui vel corticem
rationis , pudoris, vel diſcretionis retinet , hæc , aliave iftius
fuliginis averſetur neceſſe eſt .
Du &tores posen es , quod aliquis per Cenfuram Ecclefiae
ficam emendandus, hi corrigi noluerit , judicio fæculari eft
tradendus , pro certo fequuntur in hoc Pontifices , Sinbas ,
6 Pbarifeos , qui Chriftum nolentem eis obedire in om
nibus , dicentes , nobis non licet interficere quemquam ; ip
fum feculari judicio tradiderunt : eo quod irles Junt ho
micide graviores , quam Pilatus. Ef 14 .
D. Th. 2. 2. q. 11. a. 3. Ex parte Ecclefiæ eft mifericordia
ad errantium converfionem : ideo non ftatim condemnat
ſed poſt primam , e fecundam correptionem , ut Apoftolus
docet ad Tirum 3. Poftmodum vero : fi ille qui errat , ad .
huc pertinax inveniatur , Ecclefia de ejus converfione non
Sperans aliorum falui providet , eum ab Ecclefia feparan
S 4 do
 289 ERRORES
do per excommunicationis fententiam , & alterius relinquit
eum judicio fæculi , a mundo exterminanduos per inortim .
Profecto mulio gravius eft corrumpere fidem , per quam
eft anime vita , quam falfare poacuniam , per quam sen
poiali vitæ fubunitur. Unde ſi fuifurii pecuniæ , vel alii
malefirctures ... jute morti traduntur ; multo magis heretici..
poljunt non foium excommunicari , fed o junte occidi .
Hinc de ſe ruic intoleranda ilia pofitio .
Obedientia Ecciefiaftica oft obedientia fecundum adin .
ventionem facerdotum Ecclefiæ , præter expreffam authoria
3

talem Scripruiæ . Et 15 .
Sastyd's Chriſti vivens fecundum legem ejus , et habens
notitiam Scripture, caffe&tum ad edificandum populum de
bet piedicave,> non obftante prætenfu excommunicatione ...

940d fi Papa , vel aliquis Prælatus mandat Sacerdori fic di .

porro non predicare , non debet obedire fubditus. El 17.
Qurtubi prædicuntis officium de mandaro accipit ; qui
ed Secerciorium accedit, e ilbud mundatum deb.c exequi ,
Prætenju excommunicatione non obftante . EN 18.
Per Cenfuras Ecclefiafticas Excommunicationis , Sufpen
fionis, o Interdiéti , ad fui exaltationem Clerus Populum
laicalem ſibi fuppeditat , avaritiam multiplicat , malitiam
protegit & viam præparat Antichrifto . Signum autem evi.
dens eft, quod ab Antichrifto tales procedant Centure ,
quas vocant in proceflibus fuis fulminationes, quibus Clerus
principaliſſime procedit contra illos , quidenudant nequitiam
Antichriſti, quam Clerus maxime pro ſe uſurpavit . Elt 19.
D. Th. 2. 2.9. 104. a. 2. Præcipitur id Hebr. ult. Obedite
prepoſitis 2veftris, ea ſubjacere eis . Quod vero loquatur Apo
flolus de præpofitis Ecclefiafticis , patet tum ex verbis fequen.
tibus : ipfi enim pervigilant opere, doctrina , ftudio ; quafi
rationem pro animabus veftris redituri : tum ex iftis ejuſdem
capiris, Mementote prepolicorum veftrorum , qui vobis lo
cuti funt Verbum Dei . Dicitur etiam Match . 18. Si quis
Ecclefiam non audierit , lit tibi ficut Ethnicus , ca Publica.
nus. Audienda igitur eft Ecclefia , illique obediendum .

Proinde obedientia Ecclefiaftica non eft præter, fed fecun

dum expreffam authoritatem Scripturæ .
Uode Papæ , se Prælato mandanti Sacerdoti bene die
fpofito non prædicare, ( nullus eft judex in ſua caufa , an
olie
 SECULI DECIMIQUINTI , es

ille fit bene diſpofirus, an poſſit concionibus ædificare po

pulum , ad ſuperiorsm ſpectar judicare ) Papæ , inquam
vel Prælato tali mandanti Sacerdoti non prædicare, debet obe
dire ſubditus .
Falſum quoque eft , quod quilibet prædicantis officium
accipiat qui ad Sacerdotium accedit. Accipit ille poteſta.
tem conſecrandi Corpus , & Sanguinem Chrilti: ad prædi .
candum vero Verbum Dei requiritur Licentia Prælati , quam
1 ipſe , prout expedire exiſtimaverit , poteſt revocare . Docere ,
ſeu exponere Evangelium , vel prædicare pertinet proprie
ad Epifcopum 3. p. 4. 67. a. 1. ad 1.Committit quidem
illud quibus ei libuerit, Presbyteris Epiſcopus officium ;
Diaconis , ut tacite occurratu objetioni, predicare compe
rit per modum Catechizantis , ibidem ) fed officium illud
revocabile eſt ad nutum Prælati . Unde peccat Sacerdos il
+
lud exercens , Antiftitis prohibitioue , & prælertim excom
municatione obſtante .
Propoftio 19. non eſt niſi acervus calumniarum . Cå
lumniam de Antichrifto vide fæculo præcedenti ad propo
fitionem 30 VVicleifi.
Diviſio immediata humanorum operum eft ; quod fint
virtuofa , wil vitiofa : quia fi homo eſt vitioſus, agat
quidquam , tunc agit vitiofe ; fi eft virtuofus o apat quid.
quam , tunc agit virtuofe ; quia ficut vitium quod crimen din
>

citur, five peccatum mortale , inficit univerfaliter actus hoa

minis vitiofi, fic virtus vivificat omnes actus virtuoſi . Eft 16 .
Omnis quidem aétus hominis a deliberativa ratione pro
cedens , in individuo confideratus bonus eft , velmalus 1 .
2. q. 18. a. 9.0 . ) fed non fequitur, quod quidquid agit
homo vitioſus, ſeu peccator , id agat vitiofe, Sic enim D.
1

Th. 2. 2. q. 10. a. 4. in corpore. Peccatum mortale tola

lit gratiam gratum facientem , non autem tot aliter corrum
>

pit bonum nature : unde peccatores .... non poffunt quidem

operari bona opera , que ſunt ex gratia, fcilicet opera me
ritoria, bona tamen opera , ad quæ fufficit bonum naturæ ,
ſou opera moraliter bona operari poffunt. Proinde non opor
tet , quod in omni fuo opere peccent, ſeu quod peccatum
mortale inficiat univerſaliter actus hominis vitiofa .
Ab hac pofitione non videtur abhorrere & hæc Baja.
na 33. Omne quod agit pecestor , vel fervus peccati peccatums
eft.
 282 RRORES
Et Queſnelliana 39. Voluntas, quam gratia non præve.
nit , eſt capax omnis mali , 9. incap« x ad omne bonum
Vide Opuſculum noftrum in prop. Damnatas , pag. 26.
& 234
Prop. 25. ſupra in VVicleffo refutata eft .
Nullus homo jufte occidi poeſt nove legis tempore etiam per
judicis fententiam , cum novum Teſtamentum id non dicat.
D. Thoma 2. 2. q. 104. a. 6. Dicitur 1. Petri 2. fub.
je&ti eftote omni humane creature proprer Deum , five Reo
gi , quafi precellenti , five Ducibus tanquam ab eo mif
Jis ad vindiétam malefactorum . Et ad Rom . 13. Si mae
lum feceris, time ; non enim fine caufa ( judex ) gla.
dium portat . Dei enim min er ejt , vindex in iram ei ,
qui malum agit , mortem ei inferendo .
Ratio autem eft , quæ æque pro nova, ac antiqua Lege
militat , quia quelibet perfona particularis ( 9. 64 art.
) comparatur ad totam Communitatem ficut purs ad totum :
idea ſ aliquis homo fit periculofort Communitati , o
corruptivus ipfius propter aliquod peccatum , landabiliter
& falubriter occiditur , ut bonum commune conſervetur.
+

Modicum enim fermentum totam mallam corrumpit, ut

dicitur 1. ad Corinıb. 5. De juita autem occifione Hereti.
corum , adeoque Joannis Huf , & Hieronymi de Prage ;
Vide hic fupra propofitionem 14 .
Gabelle , Tributa , V.Etigalia non funt folvenda , cum
Chriſtus nos ibertate ab iis eximente donarit.
D. Thomas Articulo 6. citato ad i . Filii Dei liberi
funt a ſpirituali ſervitute peccati, & hac nos Chriflus li.
bertate donavit, non autem liberi funt « fervitute corpo
rali, qua eo temporalibus Dominis tenentur adfrieti , &
illis obligantur tributa folvere . Huc Chriftus Dominus
præcepit Matth. 22. Reddire, que funt Cæfaris, Cæfari,
es que funt Dei, Deo : & Apoftolus etiam poft mortem
Chriſti, ad Rom. 13. reddire omnibus, inquit ,debita , cui
tributum , tributum , cui vectigal, vectigal.
Nuditas Ade in ftatu innocentia imitanda eft .
Vide errorem veterum Ad amitarum fæculo 2. Ture
lupinorum ſæculo 14.
1. Non * Chrifto inftituta , fed ab hominibus inve&ta
eft confeffio Sacramentalis .
D. Th .
 SÆCULI DECIMI.QUINTI.. 283
D. Th. in fuppl. q.6.a. 2. Confeffio , quæ neceffitatem São
cramentalem habet , eſt de jure divino . Non igitur illa ab
hominibus invecta eſt . Inſtituit eam Chriftus Joann. 20 ,
dum Diſcipulis fuis dixit , accipite Spiritum Sanétum , quo
rum remiſeritis peccata , remittuntur eis. Hiſce verbis Don 3
minus nofter Jeſus Chriſtus e terris afcenfurus ad Cælos
Sacerdotes fui ipfius Vicarios reliquit , tanquam præfides
judices, ad quos ortnia mortalia erimins deferantur
in qua Chriftifideles reciderint .... conftat autem Sacerdós
tes judicium hoc , incognita cauſa , feu peccatorum decla.
ratorum declaratione , aut confeſſione exercere non pofle .
Conc. Trid. ſeſl. 14. cap.4 .
Sane ſi Chriftus confeffionem Sacramentalem non infti.
tuiffet, quænam lex unquam potuiffet hominem obftringe
re , ut omnes conſcientiæ finus, latebras , receſſus , arcana 2

penetralia , ut peccata turpia, pudenda , abominanda homi

ni panderet ?
Innocentius quidem tertius Pontifex maximus in Concilio
Lateranenſi , capire , omnis utriuſque fexus , ſtatut & preo
2

cepit , ut confeſſio femel in anno fieret , fed illic ipſam Con.

feſſionem non invexit ( ut Se&tarii contendunt ) at lolum de
terminayit tempus annus confeffionis .
1. Non funtabfolvendi poenitentes , in pera &ta prius
penitentia .
Confer hanc affertionem cum Alexandrina 27. perillam
praxim mox abfolvendi ordo pænitentiæ eft inverfus.
Sic autem D. Th . 2. 2.9 . 10. a. 1 2. percelebris Ecclefiæ con.
ſuetudo femper eſt in omnibus æmulanda , fuit vero jam
ab aliquot feculis Ecclefiæ conſuetudo , quod poenitentia ,
ſev opera poenalia abſolutionem non præceſſerint , itaque
ante peractam pænitentiam ( dummodo de illorum difpo
fitione prudens poffit a Confeſſario formari judicium ) poffunt
abſolvi pænitentes . Vide præfatum Opuſculum pag. 185.
1. Fides nibil facit ad falutem .
D. Th. 2. 2. q. 2. a. 3. Dicitur Hebr. 12. Sine fide impoffi
bile eft placere Deo .
2. Non datur infernus .
D. Th. in ſuppl. 9.99.a. 1. Dicitur Matth. 25. Ibunt hi,
fcilicet peccatores , in ſupplicium æternum . Et Lucæ 16.
Mortuus eft dives , com fepultus eft in inferno .
Vide
 ERRORIS 11
284
Vide errorem 1. Almarici fæculo 13 .
3. Chriſtus fuit feductor fimplicium hominum ,
Horribilis hæc blaſphemia non verbis , ſed exquifitiffimis,
tormentis refellenda eſt. Quam levis pæna vel ignis fuit ,
quin impietatis monſtrum effuſus eft !
3. Angeli non ſunt creati a Deo .
D. Thomas 1. p. quælt. 61. art. 1. Dicitur Pfal. 148.
Laudate eum? omnes Angeli ejus . Et poftea fubditur, exo
O

niam ipfe dixit , faéta funt : ipfe mandavit , ‫و‬e ‫ م‬crea

ta funt. Ez Joann . 1. Omnia per ipfum faéta funt ira .
que & Angeli . Dicitur etiam ad Hebr. 1. Qui facit din
gelos.ſuos Spiritus . Et ad Coloff. 1. In ipfo condita funt
univerſa in Cælis , & in terra , viſibilia , e invifibilia ,
five throni , five dominationes , five principatus . Hinc quo
>

que legitur in Symbolo . Credo in unum Deum facio .

tem Celi, terre , vifibilium omnium , ky invilibilium ,
Nt lant Ang Ii .
E R R O R ES
SE ULI DECIMI -SEXTI .

D Rogredimur tandem ad ſæculum decimum ſextum , in

i quod omnium antiquarum fentina Häreſum confluxit ,
Agmen Hæreticorum famoſus ducit Lutherus .
Martinus Lutherus fuit natione Saxo , Patria vero Is .
>

Jebienfis in ditione Comitum Mansfeldenſiun ), natus eit

e parentibus fortunæ tenuis anno Chrifti 1483. pridie
sancti Martini , unde & Martini nomen ei in bapriſmo
inditum eft .
Literis humanioribus imbutus Erfurdiam fe contulit , in
hgaem Thuringiæ urbem , ubi celebris erat Academia , in
qua Magifter artium creatus eſt anno ætatis vigefimo. Ju
ris deinde ſtudium aggreſſus, cum foris ſpatiaretur , fulmi.
nis in ſodalem delapli istu perterritus Erfodie Ordini Ere
mitarum Sanéti Auguflini nomen dedit anno ætatis vige.
fimo fecundo. Biennio peft Sacerdos initiaens Miſlam cele
laravit . Sequenti anno VVittembergam ad Albim miſſus,
ubi Fredciicus Saxoniæ Dox , & imperii Elector paulo
ante Univerſitatem erexerat , illic Philofophiam docuit .
Orta deinde quidam inter Ordinis fui Religioſos controver.
 SÆCULI DECIMI-SEXTI. 285
fia , diffidii componendi cauſa Romar.) profectus eſt , hinc
rebus feliciter confectis, VVittembergam Victor rediit , ibi.
demque laurea Doctorali ab Andrea Carolftadio inſignitus
eft, fumptus ei ad folemnitatem neceffarios fuppeditante
Federico Duce , ilius fautore, patrono , columino , futuro,
que potiſſimo Hæreſis brevi erupturæ fulcro. In diſputatio .
ne acer erar , & vehemens , felici vero memoria 2 ac faci,
li , fingularique vernaculæ linguæ facendia remini concede .
bat. Sed hace qualitates intolerabili conſpurcavit fuperbia ,
quæ inhoitarum fuit radix calamitatum .
Ascidir igitur, ut Leo X. Pontifex Maximus novas ina.
dulgentias profunderet , ac per Orbem prædicari curaret oc
cafione fabricæ Templi Sandi Petri Romæ , quam Julius
II. inchoacat : Pontifex -ei negotio in Germania præfecit
Albertum Archi- Epiſcopum , & Electorem Moguni nur :
is munus prædicaudi Indulgentias commilit Journi Terzelio
Ordinis FF . Prædicatorum Profeſſori doctiſſimo , inquifito
ri fidei, concicaatori percelebri, qui parum ante pro Equip
ribus Teutonicis adverſus Moſcos aliofque holles illas cum
applauſu promalgarar .
lllud ægre admodum tulit Lutherus , cujus Ordo talem
jam dudum obierar provinciam , Infinum Lutheri animum
magis accendit Joannes Starpitius ejus Ordinis per Germa.
niam Vicarius Generalis , vir erudicus, & facundus, qui,
cum varios cerneret abufus , qui in colligendis pecuniis ,
quis pro Indulgentiis Fideles conferebane , per nonnulle
rum & imprudentiam , & avaritiam committebantur , om
nem fuam pro concione carpendi abufus authoritatem , f.
mul & arrogantiam , ignem , eloquentiam in Lutberxm jam
zily ſuperbiæ ebullientem effudit . Utroque igitur cum ſua,
tum Staupitii facundiæ in ſe delapra armatus acumine Lu
therus acerrimis contra Indulgentiarum promulgatores con
cionibus inyecius eft , iiſque populos a pecuniarum pro ile
Jis conſequendis largitione removere ſtuduit. Manum etiam
calamo admovens ultima Oétobris anni 1917. tum ad Ale
bertum Archi-Epiſcopum literas fcripfit , quibus deplorabat
per vulgus ferpere avelacem fiduciam , fuadentem , quicum
que Eleemofynam pro Indulgentiis tribueret , æternæ glo
.

11x certum elle , nec alia ſatisfactione indigere , ut culpa

pariter , & fæna ſolvatur , tum vero conclufiones , feu
pre
 286 IRRORES
propofitiones nonaginta ſeptem ad eundem mift, fimul,
& affixit valvis Ecclefiæ Vittembergicæ , quibus non ſolum
colleétarum pecuniarum in' alios uſus, quam quorum nomi
ne ex gerentur , deſtinationem perftringebat , verum etiam
communem , & receptam ab Eccleſia de Indulgentiis do
& trinam impugnabat .
Lurberi propofitionibus centum & ſex Tetzelius Franco.
furti ad Oderam exittens repofuit , quibus Novatoris falla
cias detexit , & Ecclefiæ fententiam ſolidepropugnavit . Il
las quoque cum effet fidei Inquiſitor, igni , ut hæreticas ,
tradidit . Vulcanum VVirtemberge in o &tingenta exemplaria
Therum Tetzelii per inſolentiores Scholaſticos retorit Lui
sherus. Atque hæc funt turbulentæ contentionis exordia ,
hæ ſunt ſcintillæ , e quibus ingentes illæ flammæ in Ger
maniam , vicinaſque Provincias, in Daniam , Norvegiam ,
>

Sueciam , ac intimos Septentrionis receffus , latebras , viſce

ra , brevi poſtea tempore extenſæ , eruperunt.
>

Anno 1518, Lutherus edidit librum , cui titulus : Refe

lutiones diſputationum de Indulgentiarum virtute . In illo,
at Lectorem fibi devinciret, miram erga Pontificem maxi
>

mum ſubjectionem , ac reverentiam fimulavit. Finxit ſe in.

vitum , & reluctantem rapi in publicum , improbitate Col
lectarum pecuniarum . Invitus , inquit in prælatione ad
Leonem X. prodeo in publicum , præfertim ego indoctus ,
ftupidus ingenio , vacuus eruditione. Sed cogit neceffitas me
>

Anferem foepere inter olores . Itaque , quo ipfos ad vore

farios mitigem , e defideria multorum expleam ; emino
ecce meas nugas . Er infra . Quare, Beatifime Pater , pro
ftratum me pedibus tue Beatrtudinis off-ro , cum omnibus,
que fum habeo :: vivifica , occide : vaca , revoca , repys
ba , ut placuerit , Vocem tuam vocem Chrifti in tę præfi.
dentis, ego loquentis agnofiam Si mortem merui, mori non
recufabo. Hiſce machinis non folum plebi , quæ cuilibet
novitati patulas, ac prurientes ſemper aures arrigit ,ſed non
paucis etiam vitis gravitas impoſuit.
Interim Lutherus citatus Romam , fed excofat ſe tum ob
judices , inquiebat, fufpectos , tum ob rei pecuniariæ ino
>

piam , malamque valetudinem , impetravit autem per Ele

Zorem Saxoniæ
conftituerentur , ut intra
limites Germania fibi judices
,
Ne
7
 SACULI DECIMISE XTI . 287
Negotium mandatur a Pontifice Thoma de Vio Cardio
C nali Cajet ano, tunc fedis Apoftolicæ in Germania Legato .
! Lutherus folis nixus literis commendatitiis Frederici Se.
ptemviri , nulla ei data fide publica a Maximiliano Cela
re , Augufte coram Cardinali comparet . A quo perbenigne
excipitur .
Tria ab eo petit Legatus, ut popofitiones erroneas a ſe
>

aſfertas improbaret; eas in pofterum ne proferret , ut ab

I ftinerei a quavis alia doctrina Romanæ Ecclefiæ adverſa
Negavit Lutherus , effe a ſe prolatam ad eum uſque diem
affertionem ullam dogmatibus Ecclefiæ refragantem . Duas
illi Cajetanus objecit , fcilicet, quod in Eccleſiæ Theſau .
2 ro merita Chrifti , & Sanctorum non contineri dixiffet
& quod ad obrinendum fructam Sacramenti opus eſſet
credere firmitate fidei, illam obtentum iri . Oftendit Le
5 gatus , alteram repugnare antiquæ , & communi doctrinæ
Ecclefiæ ; alteram refelli perſpicuis Séripturæ verbis negan
tis pofle quempiam certo fcire , fibi gratiam ineffe . Non
nulla cum reponerti Lutherus , ac Legati verba diluere
conaretur , Cardinalis gravi fimul, ac benigno vultu ſub
ridens declaravit , nolle ſe cum eo argumentis contende
re , ſed paterno eum hortari animo , ut errores retracta .
ret , feque Apoſtolicæ fedis judicio ſubderet . Lutherus a
Cajetano petiit , & obtinuit fpatium deliberandi . Poftero
die reverſus ad Cardinalem ſtipant:bus cum Notario publi.
co , & quatuor Senatoribus Auguſtanis , banc e ſchedula
proteftationem Notarii manu figoatam recitavit. Ego frater
Martinus Luterus Auguftinianus ,preteſtor me colere ,
7 ſegui
Sanctam Romanam Ecclefiam in omnibus meis dictis , faétis
preteritis, preſentibus, a futuris , quod fi quid contra , vel
aliter di&tum fuerit , id pro non di&to haberi , habere volo .
Porro Cardinalis non ignorans , quod multa Lutherus
>

. fcripfiffet , quæ non redolebant fidem Catholicam , eura ur

3

gere perrexit, ut tria ſupra recenfita præftaret . At ille

iterum proteſtatus eft, nihil a ſe vel diétum vel ſcriptum
effe , quod divinis Literis , Patribus , Decretalibus Pontifi
cum , Conciliis , aut rectæ rationi adverſaretur ; cæterum
ſe acquietarum judicio cujufcumque Academia ex tribus
Cæfareis celeberrimis , id eſt , Bafileenſis , Friburgenfis ,
Lovanienfis, quin etiam Parifienfis , quam fudiorum Pa
ren .
(
 ZRRORES
1
rentem , antiquitus femper Chriftianiffimam ar in
Theologia Florentiſſimam vocabat . Cum vero Cardinalis
in propoſito perfifteret , rogavit eum Lutherus , ut fibi fa
7

culias ſcripto reſpondendi concederetur . Petitioni annuit

Legatas. Die ſequenti egrefTus eſt Lutherus ſcriptum affe.
rens plurimis adverſus Indulgentias , merita Sanctorum
merità bonorum operum , aliaque puneta argumentis re
fertum . Legatus , ut erat fubtiliffimus , enervatis , folutis,
> >

enodatis Lutheri ſophiſmatibus, totus incubuit , ut eum ad

retractationem errorum perduceret ; mandavitque illi , ne
ad ſe rediret , nifi' id executurus . Itaque Lutherus a con
fpectu quidem Cardinalis abftinuit, fed perliteras ei expo
nere awfus eft , a ſe ſtare veritatem , litandum eſſe verita.
ti , non poffe ſe revocare id , quod re&um , & Sacris pagi
nis confentaneum noverat . Obtulit tamen velle ſe auéto ,
sitati ſabjacere Eccleſiæ , de articulis vero Indulgentiarum
filere , modo filerent & adverſarii . Luthero nihil refpon
dendum duxit Legatus Apoftolicus . Quamobrem Lutberus
variis ideis , & fufpicionibus agitatus clam Augufta diſceffit
de Legato ad Pontificem appellans ; quam appellationem
palam juffit valvis Ecclefiarum affigi.
Ah ! cur hic Cajetanus non exeruit Cajetanum ? Deerat
fides publica Luthero ( quam religiofiflime vel jurato balti
fervare oportet ) & qua le ſemper aliis occafionibus libi me,
tuens poftea muniit : Cur Lutheram , quem verſutumn & ver
fipellem efle videbat , non apprehendi juffit , tutoque loco
mancipari? fuiflet fane præoccupatum incendium quo ingens
pars Europæ conflagravit .
Interim Cardinalis ad Fredericum Electorem literas de
dit, quibus ei aperiebat , Lutberam bælasicum efle , ac
ejus patrocinio indignam , rogavitque ut illum , vel
7
Romam mitteret vel e ſga ditione depelleret , imuens
tam grave negotium , non diu pofle hærere , cauſam
que iſtam mox Romæ judicandam . Fredericus Legati
literas ad Lutherum tranſmiſit . Ipfi reſcripſit Lutheras
eumque jam doétrinæ fuæ delibutum veneno ad ſuæ ſuſce
ptionem caufæ acrius inflammavit . Porro Legati litteræ ad
Saxoniæ Ducem Luthero incuflere etum damnationis ſuæ
brevi Romæ ferendæ ; quare ſtatait eam prævertere pet
provocationem ab imminente fententia . A fummo ergo
Pon .
 SÆCULI DECIMI.SEXTI. 185
Pontifice non recte conſulto , ut ajebat , ad futurum Conci
lium legitime , ac in loco tuto congregandum provocavit ,
$
& appellavit. Hoc eodem tempore primi adverſus Luthe
rum Prinxore calamum Joannes Eckius Ingolftadii pro -Can
cellarius , vir doctrina , ac eloquentia prællans , Sylves
ſter Pricras Ordinis FF. Prædicatorum Profeſſor Eximius ,
Sacrique Palatii Magifter .
Anno 1519. habita eſt Lipliæ celebris diſputatio Eckiuna.
inter & Lutherum in Aula Ducis Georgii , Ele &toris Free
derici Patruelis , Principis ardore Reiigionis nclyti, ad cu
jus ditionem Civitas ille fpe & abat. Dificile fuit de Arbi
tro convenire qui fententiam urca diſcuſlas girſtiones poſt
modum ferret. Poft varias tandem altercationes in Eifor.
dienfem & Parifienfem Academias conſenferunt . Primum
die 27. Junii congreffi funt Eckius , & Carolftadius tunc
Luthero junctus, poftea Sacramentarius . Sex congreffibus
de libero arbitrio , de gratia , de bonis operibus diſcepta
tum eft . Deinde vero defello , & exhauſto Carolſtadio luce
ceſſit in certamenLutberus die quarta Julii uſque ad 14 .
adumque fuit de Primatu Romani Pontificis, de Purgato:
rio , Indulgentiis , Penitentia , abſolvendi Poteftate, & ca
fuum Reſervatione . In his fane Lutherum quamvis non
Catholice in omnibus , longe tamen minus hæretice , quam
poſt diſputationem , vi veritatis , & pondere argumentoruin
preffus ſe geffit, primatum Pontificis agnoſcens , licet non
divino , fed humano jure . Purgatorium admittens , Indul.
i
gentias nen ſimpliciter rejiciens, ſed abufus , qui illas inun
, improbans · Ceſſante Luthero dicta die decima
•

quarta , fuccenturiatus acceffit denuo Carolftadius, qui tam

eadem , quam ſubſequenti die , tribus collationibus iterum
de libero arbitrio diſſeruit , iſud Paradoxum pro coronide
adjungens , juftum in omnibono opere peccare . Summame
diſputatione laudem retulit Eruditiſſimus Eckius; Parifien .
sis: Univerſitas pro Eckii parte judicium ferens , quatuor
& centum Lutheri propoſitiones publico ſcripto feriit . Dux
Georgius , qui crebro diſputationibus interfuit Fredea
rico Patruele torrente novitatis abrepto in avita fide
9

perſeveravit.
Eodem anno Academiæ Colonienfis , & Lovanienfis plu.
rimos Luterii articulos damnarunt .
T Anno
 290 ERRORES
Anno 1520. Leo X. per Bullam quæ incipit, Exurge Do.
mine, ex libris Lutheri propoſitiones quadraginta & unam
folemniter proſcripfit, libroſque ejus per ignem aboleri juſ
ht ; ita tamen , ut Authorem , ejufque Sectatores , ac fau.
tores ad reſipiſcentiam invitaret , hortareturque ut Ecclefia
pacem perturbare definerent, repertori apud ipfum effurum
paterni animi affectum , & apertum manſuetudinis, & Cle
mentiæ foncem , daro tamen ad errorum abjorationem in
duorum Prælatorum manibus conſignandam ſexaginga dierum
ſpatio : quo finito , niſi renuntiaflent erroribus , excommuni
cati forent, ut pertinaces & contumaces Hæretici, ab omni
bus vitandi, ac per Principes, ac Magiſtratus plectendi.
Anno 1921. elapſo a multo tempore conceflo , & Luthe
ro , & ejus fectatoribus a Leone Pontifice ad reſipiſcendum
termino , cum e contra is animadverteretur in protervia in
dies obfirmari, idem Leo Pontifex novam in eum conſtitu .
rionem evibravit , qua recitatis , quæ priori decreta fuiſſent,
non ſolum ipſum Hæreticum eſſe pronunciavit , verum et
iam eos omnes , cujuſcumque authoritatis , dignitatis , vel
conditionis, qui ei patrocinati effent , aut favorem , confi
9

lium , auxilium præbuiffent , velut & ipfos Hæreticos in

pænas & Cenſuras a Canonibus Hæreticis infictas incidiſ.
ܶ‫ ܪ‬e ‫ ܕ‬declaravit .
Interea Imperii Comitia a novo Imperio Carolo V.VVor
mariæ celebrantur . Eo accitus , data a Cæſare fide ftitit de
Lutherus coram Auguftiffimo Principe . Interrogatuselt , an
tanquam fuos agnofceret libros fuo nomine evulgatos , f .
mulque ab eo quæſitum , an vellet rts in illis contentas
propugeare . Ad priorem partem refpondit , eos libros re.
.

vera ſuos eſſe ; ad pofteriorem , tempus ad deliberandum

poſtulavit in tam arduo negocio, quod ad Dei verbum
inquiebat , animarumque falutem pertineret . Tempus ad
proximum diem ex Cæſaris benignitate indultum eft. Tunc
itaque reverſus ad Conventum Lutherus dixit , ex libris ſuis ,
alics Religionis argumenta continere , a quornm doctrina
recedere ſalva conſcienria nequeat ; in aliis Romani Ponti
ficis Decreta , ac Ponuificiorum ſententias impugnari: quæ
quidem omnia revocare , nihil aliud ſolet , quam humani
generis fulcire carnificinam : in utriſque varios aculeos in
perſecutores fuos , Papæ allentatores , parafitos , ac mancipia
Spar.
 SÆCULI DECIMIS EXTI. 291
ſparſos elle, feque ingenue fateri, quædam libi elapfa efle ,
quæ præ mordacitate in honeſtarem impingunt , led hunc
procedendi modum in illos ipſos refundendum , qui ſe pro
vocaflent,7 nolle tamen ſe ob ea retractare libros , cum non
Tanétitatem , ſed doctrinám profiteretur: himinem ſe ele ;
proinde errori obnoxium , atque ideo paratum ſe eſſe de
fuis opinionibus cum quocumque mortalium prodire in cer
tamen ; ac ubi Sacræ Scripturæ teftimoniis convioceretur
ſuas offerre manus , quibus ſuamet opera in fiammas proji
ceret , atque ita illas futuras errorum 2 li demonftrari pol.
ſent , ultrices .
Imperator infraétam viri pervicaciam intuitus , colloquio
interciſo , illum e Conventu dimilir . In Caroli potefiate
Lutherus erat , ſed obitabant facrata jura ſalvi conductus
quæ Religiolus Princeps inviolare voluit obſervare . Port
diſceſam vero Luiberi; Cæſar publicum ed.ctum de con
ſenſu Septemvirùm , & omnium facri Imperii Principum ,
Ordinum , & Statutum folemniter promulgari juflit , quo
Martinum Lutherum ui membrum ab Ecclefia Dei præci
kum , manifeftum ; & pertinacem Hæreticum ab omnibus
& lingulis habendum effe decernit , denuntiatiſque grayilli
mis pænis mandat , ne quis eum recipere, defendere fu
ſtentare , fovere dicto , aut fcripto præſumat , quin imo 1

ne elaplo termino ſalvi conductus, adverſus eum , ubicuma

que deprehenfus fuerit ; procedatur.
Conciamatdm erat de Luthero , niſi eum præfenti ſub
daxiliut periculo Fredericus Elector . Itaque miris artibus
per quoſdam ſubornatos milites illum in via intercipi cura.
vit , & in locum ſecurum quaſi per vim deduci ; adeo ut
rumore ſparſo , eum contra fidem datam atrociſſime vinctum
carcerique mancipatum fuifle nondum enim dies falvi con
ductus expirarat ) gravia adverſus Cæſarem murmura tanquam
fidei violatorem etferbuerint .
Inſertus eft autem Caſtro , ( cui WV atburgum bomen eft )
fublimi, prærupto , impervio , prope Oppidum Alftadium
in Thuringia . Incum illum Lutherus ſolebat Permos , ſeu
éremum fuam nominare , Ibi ſecure decem menfibus deli.
teſcens collectos omnes Spiritus in Ecclefiam diverſis ſcrie
piis eructavit. Inter alia hortatus eft Theologos , ut Theo
logiam Scholafticam tanquam peftem animæ averſarentur ;
T 2 atque
 292 ERRORE'S
atque idco in Theologorum Scholaſticorom Principem D.
Thomam Aquinatem plurima effurtit, multa eum allerens
( qui Hæreticorum malleus eft ) hæretica , valtis in perfil
fe voluminibus .
Varia deinde Comitia in favorem Religionis , ut Norim ,
bergenfe, Ratiſponenſe, Spirenſe celebrata funt . In Spie
>

resſi anno 1529. inter alia lancicum fuit , ut Milla cele.

bratio ubique libera eſſet , in iis eriam locis , ubi labes Lu.
therana graffabatur ; utque Evangelium exponeretur ex Pa
trum interpretatione, quos Ecclefia approbarat. Fridericus
Saxonicus , & Georgrus Brandenburgicus Electores , Erneſtus
ac Franciſcus Luneburgi Duces, Philippus Haſliz Lanigra
vius , & VVolfangus Princeps Anhalrinus , com Civitatibus
quatuordecim convenere , palamque proteflati funt , fibi in
tegrum non effe illi Decreto obtemperare, utpote refragan
ti Evangelica veritati : proinde ad futurum fe Concilium
ad judicem quemcumque non fufpectum provocare. Hinc
profluxit famoſum Proteſtantium nomen .
Eodem anno Marpurgi, ( quod eft Haffiæ Civitas ) a
Philippo Lantgravio Conventus ad ineundam pacem Luthera
nosinter, & Zvvinglianos, feu Sacramentarios convocatus eft .
Sed in pundo Euchariftiae partes uniri non potuerunt . Sæpe
eadem ardenter concordia poitmodum tentata eft , ut a le
diverfitatem fidei ( quam eis Catholici, quorum eft una
fides , ineluctabiliter objiciebant ) tandem aliquando amoli
rentur ; at fruftra : id fcilicet divina permittente providen .
tia, ut palmare argumentum de unitate , & concordia do.
Strine ſemper Romana poffer in adverſarios depromere , vi
brare , effundere Ecclefia , & Acatholici hoc ratiocinio veo
lus ida fulminis imperiti nunquam non profternerentur ,
& vincerentur ,
Anno 1530. habita funt Augu ſana Comitia . Cæſar eo
pervenit 15. Junii , pridie Corporis Chrifti . Poftridie Prin.
cipes omnes pompæ , qua Chrifti Corpus folemniter circum
ferebatur, adeffe juffit. Proteſtantes illi fe interfuturos ne.
garunt contendentes ſuperſtitiofos effe hujuſmodi ritus . Sa
xoniæ Dux , cui incumbebat enſem Imperatori pro more
præferre, Theologis fuis conſultis , ſolemni pompæ adfuit
affirmans, ut fibi inſinuatum erat, per illud 'minifterium
civilem tantuin a ſe acun exerceri , ad inftar famoſi Nana
man
 SÆCULI DECIMISE XTI . 293
min Syri anre Idolum ſe cum Rege brachio ipſius innixo
incurvantis.
In Comitiis Lutherani Principes Cæſari ſuæ profeſſionem
fidei obtulerunt. Hanc Philippus Melanchthon adoroavit ;
omnique ftuduit ope ingenii , prætermiffis in ea vel emol
litis , quantum potuit , opinionibus odiofis , invidiam fecta
fuæ detrahere . Atque hæc eſt celebris illa Confefie Au
gullana , in quam veluri in Evangelium deinceps Luthera
ni jurarunt.
As non conveniunt , nec in una fede morantur , « lux
renebre .
Radii veritatis , errorum licet fub mitioribus terminis oc
cultatorum , & ab aitu Lutheri remotiorum nebulas facile
diſſiparunt. Itaque nihil Proteftantes obtinuerunt. E con .
tra edictum promulgavit Cæſar, quo decretum eft , ut om.
nes in priſca Religione perfiftereni, repudiatis, ac damna
tis Anabaptiftarum ( qui etiam in imperium irrepferant )
Zvvingbiunorum , Luth- ranorum Sedis.
Proteſtantes Auguftano edicto inobſequentes ad Se &ta roz
libertatem armis vindicandam , Smalhalda ( quæ eſt Ope
pidum Franconiæ ) Fædus iniere anno 1531. quod Smal.
keldicum a loco appellatum eft . Illud cruentum ad Albim
anno 1547. prælium peperit , in quo Carolus Imperatos de
Lutheranis gloriofiffime triumphavit . In eo capri fuere Ele
Aor Saxoniz , & Lantgravius Haſliz , duo Belli , motuum 9

malorumque omnium incentores , ac fautores ,

Actum omnino erat de Se &ta Proteſtantium , niß Septem
vir Saxoniæ Mauritius nepos Joannis Friderici Electoris
captivi eique ſubrogatus, verfis pro beneficio in Cæfarem
armis , illi in Conventu Papavienfi anno 1553. facultatem
exercendæ Religionis Lutheranæ iis in locis , ubi illa modo
erat , extorſiflet .
Anno 1545. 13. Decembris Tridentina Synodus tot vo
tis expetita , Lutheranæ , aliarumque expugnatrix Hæreſum
fub Paulo 3. aperta eft .
De Pontifice ad Concilium toties provocarat Lutherus 1
illud diſiderium omnibus ſuis declararat , inftillarat , impreſ
ſerat ; at ecce , dom Tridentinum poſt innumeras procellas,
devorataſque turbas, tandem celebratur ; extremos ille ſpiri
tus , & animi in Romanam Sedem exacerbati reliquias in
T 3 illud
 294 ERRORES
illud evibravit. Scilicet is eft character Hærefeos , Pros
theum pro temporum circumſtantiis , ac omnem Metamor.
phofim aſſumere , debitamque fubordinationem , & obedien.
tiam refpuere . Lutherum fecuti ſunt Proteſtantes, qui fala
vum conductum , quo ad Synodum humaniffime invitaban
tur , ( ad quam tamen tories anhelarant) non ſemel repu
ant . Concilium fub Paulo s . inchoatum , fub Julio 3 .
contingatum , variis deinde de caulis ſuſpenſum , ac dilatum
tandem aliquando fub. Pio IV . terminatum fuit 4: De.
cembris 1563 .
Anno 1546 , Lutherus ex hac vita fublatus eſt. Præce ,
denti Tridentinos Patres, auſpicatos efle indignans intellexe.
rat , eoſque prævidebat in doctrinam fuam ftri &turos Anathe .
ma . Obiit aurem Islebii in. Parria lua , cum a Mansfelden
>

fibus Gomitibus componendi cujuſdam diffidii caula vocatus

ad finem Januarii ea acceffiffet . Quibuſdam illic tranſactis
diebus , 17. Februarii , poftquam laute & opipare conatus
fuillet, & faceriis. de more indulfiflet, doloribus preſſus in:
ter ſecundam & tertiam de nocte expiravit annoætatis 63 .
Ejus cadaver ftanneo loculo incluíum VVitembergam dela.
tuin eft, iHud Catherina de Bore , quam e Moniali uxo.
rem fibi duxerat , comitante , una cum tribus Liberis Joan ,
5

e , Martino , Paulo , & magna equitum , peditumque in

funebrem pompam ſelectorum caterva .
Errores Lutheri reſervo ad calcem operis.
Ex Lutheri ( chola prodierunt Philippus Melanchthon , Mata
thia Flaccus Illyricus , aliique in doétrina plerunque inter
ſe diſcrepantes , quos modo recenfeamus .
Philippus Melanchthon , Germanus , Brete ( quæ eft in .
ferioris Palatinatus Oppidulum ) natus , viginti quatuor an
norum, juventutis, humanarum literarum elegantia intume
ſcens circa annum 1521. Luthero nomen dedit. Pleraque
ipſius dogmata mollivit ; præfertim inſignem illum adverſus
libertatem arbitrii errorem : imo hae in controverſia diſceſ
fit tandem a ſententia Lutheri .
Auguftanæ Confeſſionis ( ut hic fupra meminimus ) Au
thor fuit : unde illius ſectatores Confeſſioniſte nuncupati funt
& ob emolliza duriorą, quædam Lutheri dogmata Molles
Lutherani .
Di us etiam eft Pater Adiaphoriftarum , feu Indifferen,
rium ,
 SÆCULI DECIMI.SEXTI . 393
gium , quod doceret , legitimas Ecclefia Conciliorum con .
Hitutiones, jejunia et ſimilia ejus effe generis , ut liberum
Det unicuique , iis vel uti , vel non uti fine falutis difcri.
mine. In tradendis dogmatibus varius fuit , & anceps. Ar
ſeritur in fola materia deJuftificatione variaſſe quaterdecies.
Mortuus eſt VVirtemberge anno 1556. ætatis fuæ ſexageſi
mo primo .
Fuere fere femper ejus confilia in Religione moderata :
qua arte non parum obfuit Eccleſiz , dum nonnullorun
Catholicorum animos. torrente eloquentiæ , & affabilitatis
abreptorum fibi conciliavit . Plures tradunt , eum fub finem
tanto diffidiorum Religionis tædio affeétum fuiffe , ut reli
& VVitemberga , in Poloniam fecedere deliberaflet ; prius
tamen Concilio intereſſe Tridentino , ejuſque ftare Decretis . 0

Denique , cum Mater ejus moribundum adjuraflet , ut ipf

S palam declararet , quænam melior foret Religio , reſpondif
$
fe fertur , novam plaufibiliorem ele , antiquam fecuriorem .
. Matthias Flaccus natione Illyricas ex Oppido Aibona Ri
gidorum fuit Lutheranorum Coryphæus, quod ia doctrina
..
& ſcriptis Lutheri, quæ ut divina venerabatur oracula , ne
7

in vocula quidem , aut fillaba, diſſentiendum efle mordicus

fuſtineret : unde implacabilis extitit mollium Lutheranorum
hoſtis . Dictas eſt etiam Antiadiaphoriſta .
Porro peculiare illius dogmz fuit , peccatum Originis effe
ipfam fubftantiam anime rationalis. Hunc errorem pluri
mis ſcriptis pertinaciter propugnavit, multoſque in fuam
ſententiam pellexit Latheranos, qui ab ea doctrina Subftan
tiatifte appellati funt.
Celebrium Centuriarum Magdeburgenfium præcipuus com,
pilator, editorque fuit Flaccus Illyricw . Has ut refelleret,
hiftoriam adernavit EccleGafticam Cardinalis Baronius , cu
jus nunquam gloria obliterabitur .
Nicolaus Amsdorphius Miſnienſis docuit, bona opera ad
falutem homini ele perniciofe .
Georgius Major Nurenburgenſis, e contra luftionit , bon
na opera elle univerſim ud ſalutem neceſaria , eriam infan
tibus : adeo ut ex ejus ſententia , nemo unquam falvus fue*
5
rit , aut juſtificari unquam poflit fine Gonis operibus præce.
dentibus .
Joannes Agricola eandem Patriam cum Luthero ( Isle
T 4 bium )
 296 ERRORES
bium ) fortitus afferait, legem operam omnino elle rejicien
dam , nec ad bona opera divinæ legis homines obliguri Evan.
gelicas : quod ipfi etiam cum Luthero commune fuit :Agria
coba Difcipali vocati funt Antinomi voce Græca , quaſi Le
gem impugnantes, vel Legi contrarii .
Andreas Ofiander Bavarus ob lupercilium , & effrænem
choleram ipfis Lutheranis inviſus hæc tradidit dogmata.
1. Homo juftificatur eadem juftitia , qua Deus eflentiali.
ter juftus eft .

2. Chriftus eft juſtificator humani generis fecundum fo.

Same divinam ipfius naturam , exclufa humana .
Franciſcus Stancarus Mantuanus, cum tueri cupit Jefu Cbri
Ai humanitatem noftra juftificationis effe caufam meritoriam ,
in aliud extremum ſe præcipitem egit docens, Cbriftum Do
mwinum effe juſtiftcatorem noftrum folummodo ſecundum hue
manitatem , exclufa natura divina .
Andreas Muſculus 'ex Oppido ( Dieuze ) in Lotharingia ,
dum Olandro , & Stancaro ſe opponens cum Catholicis al.
ſerit, Chrifum efle jultificatorem noſtrum ſecundum atrama
que naturam , incidit in hunc errorem : divinam Chriſti
naturam una cum humana in Cruce efe mortuam .
Joannes Brentius Suabus ex Municipio VVil , Canonicus
VVittembergenſis , & Sacerdos ad Lutheranam rectam , &
1

muptias convolans, Lutheri placitis hæc faa addidit commenta .

1. Baprifmus non omnia deles peccata , cum ſuperfis
concupiſcentia, que peccatum eft. .

2. Corpus Chrifti ex vi unionis perfonalis eft ubique

adeoque , c in Pane ante confecrationem : eo verba Chrie
si, hoc eft Corpus meum , ſunt verba diſpenſarionis , fic
gnificantia diftributionem Corporis, ea Sanguinis jam pre
ſentis. Hinc dictus eſt Ubiquitariorum Parens .
Joannes Spanebergus Thuringus hunc ſpecialem vulgavit
errorem , nihil effe difcriminis inter confilia , o mandata .
Gaſpar Syvenckfeldius nobilis Sileſius non mediocrem in
Scholiis doctrinam adeptus, ac idiomate Germanico elegan
tiffimus , ut majorem fibi nominis celebritatem pareret , Lu
shero æque , ac Romanæ Eceleſiz bellum movit. Dicebar 9

Lutherum eſſe ad erudiendum vulgus ineptum ut qui omnia

fecundum exteriorem fpeciem abuluom genera tolleret, pa
rum interim Chrifti Ecclefiam fulciret, aut corroboraret:
hins
 SÆCULI DECIMI.S EXTI. 297
hinc plane Scepticus videri volebat, publice fubinde decla
rans , le nec a Ponrificiorum , nec Lutheri partibus ſtaro ,
en quod ipſorum Ecclefiæ in pluribus quæ Doctrinam , Cære
monias , totiuſque Religionis conſtitutiones concernant Gbi
adverſa , nil nili carnalem Spiritum fectarentur . Docebat ,
non pendendum eſſe ex verbo externo ejuſque prædicatione ,
ſed potius interiora fpectanda, qua Deus fine medio inftillet ;
ideoque magis privatis contemplationibus ftudenduin elle ,
quam audiendis concionibus, aut Sacramentis fumendis : quin
imo Scripturæ Sacræ non effe attendendum , utpote qua non
>

per verbum Dei . Permultos in Germania adulterinæ fpiri

tualitatis fuco oblinivit , ita ut plures forent, qui ei ſub ini.
tium inhærerent , quam qui Lurbero , vel Zuvniglio ,
Porro præter Lutheranos Confeſſioniſtas , Molles , Adia .
phoriſtas , ſeu Indifferentes , Rigidos , Subſtantialiſtas 2

Amſdorphienfes , Majoriſtas, Ansiromos, Oſiandros , Seana

carios, Muſculanos , Ubiquitarios , Spanebergenfes , Suven.
skfeldienſes dantur , & aliæ rectæ , quæ in Germania ex
Luthero pullularunt .
Fridericus Stapbylus e Lutherano per ſingularem Dei
miſericordiam fidei noſtræ redditus , anno 1564. in fua
Theologie Lutherane Trimembris Epitome recenfet illius
fectas 34. Nunc autem ( ajebat Bellarminus anno 1583.
quo lucem aſpexit ſecundus ejus controverſiarum tomus )
numerantur fere centum diverfifime Religionum propagines
ab uno Lutbero prodeuntes .
At quam Deus ita a ſe averfæ propitius eſt Germaniæ !
plures Sereniſſimos utriuſque ſexus Principes & elapſum vi
dit , & præſens videt fæculum in finum Ecclefiæ regreſſos.
Recenris etiamnum memoriæ funt Chriſtina Regina Sueciæ ,
Fredericus Auguftus ex Elettore Saxonico Rex Poloniæ , An.
tonius Dux VVolfenburtellenſis , Maximilianus Princeps Han
novrienſis , Imperatrices Amelia , & Elizabetha, quarum
hæc nuper univerſa præ gaudio Europa in lacrymas effula,
Augufillimo Cæſari CAROLU VI . Regi , & Principi no
firo peperit Leopoldum Archiducem , fpem domus Auftriacæ ,
fulcrum imperii, ſolamen Chriftianum , futuramque Turca.
rum jam proftratorum exterminatorem ,
At Deus eum terris tantummodo oſtendit pro uno vix
nato ,> denato Principe plures ( ut ex Imperatricis foecundita,
te
 S
29& ERRORE
te augurari licet ) nobis mifericorditer impertiturus
Dum his intendimus, Dax ( Saxen -Zeitz ) non infimus
ex nobiliffima illa Proſapia , fidem noftram amplexus , &
profeffus eft . Utinam hunc Religionis noftræ in Germania
progreſſum tum in Principibus , tum fubditis , qui ordinarie
7

ad ſuperioris rapiuntur exemplum , divina continuet Clementia .

Anno 1522. exorta eft inſana Araba priftarum fecta autho
re Nicolao Storkio Sileſio . Hic cum primum Luthero adhæ
Giflet , ab eo poftmodum deficiens, & infolitas revelationes
jaditans, V Vittemberga pulſus eſt , incertis per Thuringiam
fedibus vagatus , fpecie fanctitatis , quam præ ſe ferebat , apud
barbarum , ftolidumque ralticorum vulgus fidem invenit de
ſecretis myſteriis fibi per Michaetem Archangelum revelatis.
Perſuaſit illis , ut libertatem Evangelicam profiterentur, (pre
țiſque mundanis tebus , mėntem , oculoſque ad Deum diri
gerent, Baptiſmumque denuo fuſciperent; omnes vero , qui .

huic doctrinæ reniterentur , Magiſtratus fimul ac Principes

igne , ferroque delerent , cum natura omnes liberos genuerit
ac fratres , nec nec ab aliquibus gravari voluerit, ſed omnia
fingulis eſſe communia . Perſuaſit & illis , ut Epiſcopos , &
Paltores vel interimerent , vel finibus fuis expellerent , bona
eorum diriperent; Monaſteria everterent , abuſus omnes era
dicarent ; hanc eſſe , inquiebat , fupremi Numinis volunta
tem , cui obtemperare tenerentur. Quibuſdam Sacrarum pa
ginarum teftimoniis ad inſpirata divinitus ( ut ajebat) my.
iteria detortis , horrenda illa dogmata fulciebat.
Huic ſe addixit Thomas Munizerus Cancionator Alfteten
fis Aftas ) in Thuringia ex Sacerdote Catholico doctrina
non mediocris Lutheranam fidem amplexus . Hic Enthufia
ftam poftea vitamque afperrimam fcite mentitus Sectam mi
rifice propagavit. Turbolentiffimis concionibus immane Bel
lum rufticorum in Germania excivit ; indiſciplinatis vero il.
lorum copiis a Principibus diſlipatis, cæliſque centum & tri
gipta efferatorum hominum millibus anno 1525. captus ipſe ,
& capite plexus eft . Errores moriens fingulari Dei munere
retractavit. Sed nec ita extinctus fuit Anabapt ftarum furor .
Recruduit ille in Civitate Monafterien Veſtphaliæ Metro .
poli Ducibus Joanne Matthia Piftore Harlemienfi, & Joanne
Bocoldo fartore Leidenli'. Hi , allecta in partes ingenti pro
miſcua plebis multitudine , fallis revelationibus fuis, & En.
thy
 SÆCULI DECIMIS EXTI. 299
bufalmis , proximique judicii terroribus decepta , in Magi.
Atratus irruerunt, ac eouſque progreffi funt , ut quicumque
rebaptizari nollent , aut urbe ejecti, aut cæli fuerint , omnis
Dei cultus abrogatus , exp'latæ Ecclefiæ ,2 Sacræ Virgines
violatæ , Senatus pro eorum arbitrio mutatus, bona civium
direpta , ac omnia fusdeque verſa fuerint . Porro graviſſima
oblidione cinéta civitate ab Epiſcopo Principe Nonaſterienli,
Joannes Mattb. in eruptione fortiter dimicans cecidit .
Poft ejus nacem Joannes fartor Leidenſis Anabaptiſticæ
Reip . regimen capeifivit , multiſque in civili adminiſtratio.
ne variatis , cum in adulterio fuillet deprehenſus, ad diſpun
gendam infamiain , legem divino ( ut ajebat ) moniru de
Polygamia tulit , & ledeciin uxores libi adſcivit . Ille de.
mum a quodam fabro aurario Esthugalia Rex ſubito poſtu
latur , in foro proclamatur , ab inſana multitudine certatim
ſuſcipitur, ac inconditis laudibus in Cælum tollitur . Rex
itaque conftitutus eam urbem Sion , & Jeruſalem appellare
>

cæpit , ex qua imperium in univerſum terrarum orbem el

ſet propagardius . Rex autem juſtitie hujus mundi appella
ri voluit . Nec Sartori Regius defuit apparatus. Aureis &
.

argenteis veſtibus , quas ab. Altaribus, Templis , Delubris

avulſerat, ſplendide exornatur i in capite gerit diadema tri
plici ex auro lectiflimo corona inligne; carenamque auream
geinmis coruſcantibus confpicuam : circumſtant illum confer
ti Proceres, audit fubditos flexo ad eum poplite acceden
tes ; ſumini , medii, infimi Regem venerantur; Majeſtas
a vultu , corpore , ornamentis , folio, fitis Magnatibus in
2

ejus conſpectu præ reverentia quali terræ allilis , undique

vibratur . Denique velut ex mandato æterni Patris Apolto.
los ad novum Evangelium orbi prædicandum electurus ma
gnificam Cænam inftruxit, in qua multitudinem univerſam
jullit difcumbere : menfis fublatis , paropfidem afferri manda.
>

vit panis triticei fragmentis repletam . Tum fingulis ordine fru.

Itulum porrexit dicens, accipite , comedite , e mortem Do.
7

mini annuntiate . Regina vero uxor ejus Princeps poculum

vino refertum porrigens dixit ; bibite , & mortem Domini
annuntiate . Mos interrogatis omnibus, num pro fide para
ti eflent occumbere , iiſque conſona voce promptitudinem
animi pandentibus, viginti ſelegit , quos in quatuor orbis
partes cum poteftate ligna , & prodigia patrandi emißt. Hi .

in
 303 ERRORES "
in diverſa loca difperfi omnes pæne a Magiſtratu extremo
fupplicio affefti funt : nonnulli clapfi fectam promulgarunt.
Tandem poft incredibiles ab Anabaptiftes toleratas calami.
tates , anguftias , inediam , famem Vefpafiani in nbfidione.
urbis Hierofolymitanæ tempora renovantem , Civitas ab An
tiſtite Principe recuperata ett . Acies gladii in obvios quof
que incubuit , Rex , & ejus Confiliarius Knipperdollingus
capti funt . Aliquot illi menfibus in vinculis habiti, anno
1535. horrendo fupplicio exanimati funt . Nam palis alligr
ti, diu ignitis forcipibus lacerati, & demum adacto per
pectus mucrone perempti funt. Poftremo caveis ferreis in .
eluſa fuere cadavera & ad lammam urbis turrim ſuſpenſa . .

Videntar hodiedum a tanto jam tempore ſceleratæ reliquiæ ,

oculoſque horrore percellunt.
Cæterum hi funt Anabaptiftarum errores .
1. Pueri non funt Baprizandi, fed tantum adulti re.
tionis capaces .
2. Non poteß a Chriftianis adminiftrari Magiftraius po
liticus .
3. Numquam licer jurare Chriſtianis .
4. Illicitum eft Chriftianis Bellum gerere.
Anno 1556. Menno ortus in Friſia ex quodam pago pro
pe Harlingam , non contentus ampletti dogmata Anabapris
ftis propria , fé novæ rectæ Ducem conſtituit . Haber hæc
per Hollandiam , Frifiam , & Anglian complures aſſeclas
qui a Mennone paffim Mennoniſc nuncupantur .
1. Præter errores , illis cum Anabaptiftis communes , Men .
nonifte male fentiunt de Miſterio SS. Trinitatis diftin .
& ione trium Perfonarum , quibus dicunt in Scriptura nube
lum fundamentum alignari.
2. Docent Menponiſz , Chriſtum de Corpore Virginis ni.
>

hil accepiße, fed tantum per illius corpus iranile , ficut

Lux vitrum pertranfit, ideoque dici Joan. 1. Erat Lux vera,
unde inferunt, Chriftum non fuiffe verum bominem .
In externa ſpecie , veftitu & verbis Gagularem fectantur
modeſtiam . Sunt etiam largi in pauperes . Denique ab omni
mendacio , fuco , reſtrictione mentali , & a fraudibus in com
merciis alieni reddunt unicuique quod fuum eſt . Nonne do.
.

lendum eft , hafce qualitates deftitui vera fide , fine qua im.
poffibile eft placere Deo ? ad Hebr. 16 ,
Circa
 SÆCULI DECIMI.S EXTI : 301
Circa eadem tempora Gregorius David Anabaptiſta Pau
tre Georgio Amersfordienli Hiſtrionem agente , Matre vero
Delphinenfi natus , profeffione Gandavi Vitriarius his moon
dum deluſit commentis & fpurcitiis , feſe tertium elle Da.
vitem , verumque Meffiam , in terris regnaturom quibuſdam
mulierculis perſuaſit: hæ le beatas exiftimabant , fi relictis
maritis ex promiffo ipGius ( ut gloriabatur fædiffimus impoſtor)
lemine conciperent : mulierum communionem admittebat
Stultum ele , ajebat , fi quis peccatum elle arbitraretur
>

abjurare Chriftum coram hominibus , atqur id eo ftolidos vo

cabat Apoſtolos , & Martyres , quid eam ob caufam mor.
tem fubiilent. Omnem doctrinam hactenus a Deo per Moy.
fem , Prophetas, Chriftum , & Apoftolos traditam ,
7 fuille
imperfectam , & ad falutem conſequendam inutilem affirma .
bat, luam vero perfectam efle , ſe enim eſſe dilectam Dei
filium , non ex carne , fed ex ſpiritu genitum : qui peccata
vere condonet , aut reſervet . qui denique judicaturus fit
noviffimo die .
Obiit Bafileæ anno 1586. fpem Fadaticis Difcipulis fa.
ciens reſurrectionis fuæ poſt trienniuin futuræ . Nec ejus
vaticinium omnino eventu caruit . Illius enim cadaver See
natus Baſileenſis Decreto , port triennium effoflum , & cum
libris & ſcriptis diligenter conquifitis in foro a carnice
Aaminis traditum eſt .
Porro dantur & Anabaptiſtæ clancularii , Dæmoniaci
Sabbatharii , Communia habentes, Condormientes , Ejulanies .
Clancularii licere fibi autumant , fi interrogentur , num
fint Anabaptiſtæ , id pernegare : ſarilque fibi eſe , quod ipfi
privatim ſciant quæ credunt, tametſi ea palam non conn .
2

teantur. Ingens eſt in populofis Civitatibus horum nome.

ros . Eccleſias non frequentant, ſed domi , ſe , ſuoſque in.
Nruunt , vel in horros conveniunt, quam ob cauſam dicun.
tur etiam Fratres Hurienſes .
Videntur illi quoad fuæ Sedie negationem nonnihil ac
cedere, quamvis in re diverſa, ad Helcefeitas , de quibus
fub initium ſæculi i .
Dæmoniaci vocantur quidam Anabaptiſtæ , quod Dama
1

nes in fine mundi ſalvandos putent .

Hic error eis cum Origene communis eft. Vide errorem
6. Origenis fæculo 3 .
T E
UNI DO Sab .

RIBLIOTECA
 302 E RRORES
Sabba:harii tales dicuntur , quod diem colant Subbathi
more judaico , Spreta die Dominica .
Sic appellantur nonnulli à communitate Uxorum , Libe
rorum ,9 & omnium rerum more belluino inter eos factirata .
Alius Anabapultarum ſurculus, qui viros , ac fæminas ,
juvenes , ac virgines eodem in loco vivere , & in eodem
concumbere cubiculo jubebant , novam charitatem Evange.
licam fuæ turpitudini prætexentes.
Quo non hominem error abripir !
Illi in animum fibi inducunt, nullamelle devotionem equc
gratiam Deo , quam perpetuo lacrymari, sejudare .
Immediate port Architectos Anabaptiftarum OCCurre.
bant Libertini , fed ob connexionem alfaclarum iftius ſechze
huc eos reſervavimus. Libertinorum Authores fuerè Quin.
tinus natione Gallers e provincia Picardiæ profeſſione ſar
tor , & Cappinus Infulenſis , ac peftiferum errorem circa
annum 1525. in Brabantia , & Hollandia diſſeminarunt . Ob
hæc , aliaque crimina Quintinus extremo fupplicio Tornaci
affectus elt , hæreſi prius per miſerantem Dei gratiain ab.
jurata . Coppinus in ea creditur extinctus.
Præcipous ac fundamentalis Libertinorum error crae
senicum elle Spiritum , fcilicet Deum : Angelos autem, dema
nos o bominum animas nihil elle , niſimeram opiniones ,
Unde omne quod ab hominibus fieri videtur, five malum ,
five bonum , ab ipſis non fieri; Sed abillo unico Spiritu Dei ,
qui omnia in omnibus operatur: bomines proinde, qui inte.
rimunt mechantur , furantur, aut alia perpetrant , minime
>

elle coarguendos ; cum ifta Deüs proprie committat :

Ita fane effræni libertati quidvis audendi ; & patrandi
campus latiſſimus pandebatur .
Sacramentarioram Parens fuit Carolftadius , Archi Diaco
nus VVirtembergenſis . Hic doctoralem Lurbero lauream
impofuerat . Primus pſeudo.reformatorum uxorem duxit .
Dan abelfet Lutherus , eo inconfulto , VVirtenberg & Mil
9

fam abrogavit , San tum habitum abjecit, Euchariſtiam pro

fanis manibus contrectari permiſit , plebemque ftimulavit ,
ut portis effule patentibus in feita ligna Templis inferret 3

& ſacras Icones ex illis ejiceret . Mox Chriſti Corpus &

Sanguinem reipla , & fecundum fubftantiam in Euchariſtia
adeſſe negavit , quod acerrime propugnabat Lutherus, &
alle

STOJE
 SÆCULI DECIM -IS EXTÍ 303
affertam olim a Berengario ( fæculo 12. ) Sacramentarioruni
de præſentia corporis in figura hæreſim a tot jam fæculis
ſopitam excitavit .
1 E Saxonia per Latherum extorris ad Helvetios ſe conta .
1 lit , & a Tigurinis Diaconus creatus eft . Poft Zvvinglii
mortem Balileam profectus, in Miniſtrum affumptus est
ibique defunctus,
Ulricus Zvvinglius , ortus e Page , cui nomen Mildehas .
fem in Helvetia , Ruralis primum, deinde Ecclefiæ cujuſ
2
dam Parochianæ in urbe Tigurina ( Zurich ) Paftor 3, cum
multos ibi privatis. corrupiflet colloquiis in Indulgentias ,
& Romani Pontificis primatum anno 1919. invehi coepit ,
alioſque errores , præfertim contra realem Chrifti in Eu
chariſtia præfentiam Tigurinis afflavir · Senatus . Popu
Juſque Tigurinus pſeudo - Synodum indixit . Zvvinglius
.

1
in ea fummam Do &trinæ fuæ expofuit . Hinc Magiftra
tus in fpiritualia involans , omnibus , & urbis & di-
i tionis fuæ Paftoribus injunxit ne quid aliud impoſte:
rum Ecclefiis ſuis proponerent , & annuntiarent , quam
purum Dei Verbum . In altero Conventu primo Eu
1 . chariſtie folemni pompa circum geftatio prohibita eft ,
3 fublatæ Reliquiæ paucis deinde mengbus interjectis ,
3 Milla & Euchariftiæ adoratio , abrogatz ſunt .
1528. Bernates a Catholica Religione ad Zuvinglii re
4 Etam defecerunt . Hos fecuti ſunt Bafileenfes , Schafbufia .
.

ni , & pro parte Glarenfes , & Appenzelenjes .

Occubuit Zvvinglius in prælia adverſus Catholicas Helve.
tiorum Tribus 11.04. anno 1531. annum agens ætatis 48.
Joannes Oeclampadius linguarum notitia ſpectabilis , Or
dinis antea S Brigittæ filius, Zvvinglii poftea fidus Acha
tes, ingenii non ignobilis , eandem Sacramentariorum Hære.
ſim Balileæ prædicavit . Urinam præclara defenſioni Ecclefié
conſecraflet ialenia! Obiit Bahleæ anno 1531. ætatis anno
49. ſive ex ulcere ſuper os erumpente ; five alio mortis ges
nere . Utut elt , exanimis in lecto repertus eft .
Martinus Buckrus Germanus ex Urbe Scheleftas in Alfa
tia , Profeſſione Dominicanus , ſed qui (mum matris per
apoſta ſiam laceravit , gravia Ecclefiæ inflixit vulnera , Lua
ibero doctrina non inferior , linguarum peritia fuperior , il
li primum adhælit, diu poſtea ſecum lustatus Sacramenta
rios
 304 ERRORES
tios ei prætulit. Illos ut cúm Lutheranis componeret, om 1

nes vires , & nervos variis in congreffibus intendit . Sed

fingulari Numinis pro principe Ecclefiæ nota , quæ eft un .
tas , excubante providentia, nunquam de fidei punctis idem
>

ſentire potuerunt . Manent , æternumque manebunt intec

ſo divis , atque ita vere fidei cbaracterem in unitate con
fiftentem nunquam obtinebunt . Hermanum Archi- Epiſco
.

pum Colonienſem in Hæreſim pellexit . Argentorati per 20.

annos Theologiam docuit , Anno deinde 1549. cum Paulo
Fagio ex Pago ( Rbynfabern in Palatinatú ) Hebraicis lit.
teris exculto , in Angliam , quo nulla ante lues Hæretica
penetrarat , Eduardo Minorenni regnante , pervenit , &
Cantabrigiæ , dara ſocietatis dextera Petro Vermilio Floren
tino Mariyri nuncupato , Canonicorum Regularium Ordinis
S. Auguſtini Apoftatæ errores Zvvinglii diſſeminavit .
Hinc in totam Horentiſfimam inſulam breviffimo tempore
hærefis invecta eſt .
1
Obiit Buterus Cantabrigiæ anno 1551. ætatis vero ſuæ
62. Anno 1556. Maria Regina Catholicæ jullu ( urinam hæc
diu imperaffet Angliæ ! ) ipfius, & Pauli Fagii oſſa ex
humata , ac in ignem conjecta funt.
Thomiſticis in ordine imbutus Principiis , vimque Do
Strinæ Angelicæ percipiens fertur interdum hæc in verba
erupiſle : Tolle , Tolle Thomam , e diſſipabo Ecclefiam .
Sed omnium Sacramentariorum celeberrimus fuit Joannes
Calvinks. Is anno 1509. Novioduni ( quod eft Oppidum
Picardie ) Patre Gerardo Chauvino Procuratore , & Epi .
ſcopi Noviodunenſis Scriba , ac Matre Joanna Franca pa
rentibus Catholicis natus est . Lutetiam Parifiorum caula
ftudiorum millus Præceptorem nactus eſt in Gymnafio Mar
chiano Maturinum Gorderium , qui poftea fectam Calvioi
Sticam profeffus , Genevæ extinctus eft eo ipſo anno quo
Calvinus . In Gymnagum deinde Mentis acuti translatus
ſub celebri quodam Profeſſore Hifpano Philoſophiæ curſum
emenfus eft . Ipli quaſi facris deſtinato Pater ab Antiſtite
Noviodunenfi duo beneficia impetrarat , primo Sacellam
B. M. V. de Parru in Eccleſia Cathedrali , deinde curario
nem Parochiæ Pontis-Epiſcopalis prope Noviodunum ; Sed
Parris, Calvinique mutatus fuit animus . Itaque Clericalis
vitæ profeffione relicta , Aureliis fub Petro Stella inſigni
Ju.
 SECULI DECIMI- SEXTI . 30
Juriſconſulto , qui poſtmodum Parifienfis Senatus Præfes fuit ,
Juriſprudentie Audio fe applicuit . Inde Bituriges profectus
magnum Andream Alciatum ex Italia illac accitum , le
ges explicantem agdivit . Cum ibi moraretur , in Melcbiu .
rem VVolmarum Germanum Rotvvilenlem incidit magno
tam fuo, quam totiusGalliæ , univerfæque Reipublicæ Chris
ftianæ detrimento . Erat VVolmatus Græcarum literarum
Profeffor, vir multæ eruditionis . Ille in Calvino juvene fin
gularem animi in ſtudium propenfionem , firmitatem memo
riz , ſermonis elegantiam , aliaſque dotes animadvertens
ſedulo eum adhorrari cæpit , or fe Theologiæ fcientiarum
Regina devoveret . Atque hic eft ille Volmarus , qui pri
mus Calvino vencnum Hæreſeos inſtillatle dicitur .
Interim Pater ejus vita Catholice fungitor . Quare filius
in Patriam revertitur , ibique duo illa Sacerdotia quæ Pa
e
ter ei procurarat, pecunia vendit , Parifiofque fe confert .
En tempeſtate Joannes Morinus rerum capitaliun æquil.
fimus judex , & imprimis Catholicus , juſlu Franciſci 1. re
pag inftar fe inundanti Hærefi opponentis , ſeveriffimam
in Novatores quællionem exercebat, quam inter cæteros de
clinans Calvinus Pariſiis, e Collegio Forseti ubi Theologiz
vacabar , pannorum linteorum ope per feneftram evadens $

Ingoliſmam feceffit . Ibi triennium venditatione linguz

.

Greca , cajus aliquam a Wolmaro notitiam hauſerat, &

ſampribus Ludovici Tily Canonici Engoliſmenfis commora
tus, fuos Inſtitutionum libros delineare cæpit, ex Oecolans
padio , Pbilippo Melanchibone , aliiſque Sectariis magna ex
parte compagioatos, ſed nova methodo, & caftigatiori fty .
lo exornatos. Cum vero fua dogmata cum paucis ſpecie
indagandæ veritatis communicaffet, animo cum Lutheranis
Doctoribus conferendi Germaniam petiit cum Tilio amica
fuo , ubi cum Erafmus eum de quibuſdam Religionis capi
zibus differentem audiviſſet , Bucero dixiſſe fertur: Video
hoc in juvene magnam oriri peftem plurimum Ecclefiæ ne
cituram . At Ludovico Tilio per Joannem fratrem Senatus
Parifienfis Protonotarium a pernicioſa ſocietate avocato
Calvinus in Galliam reverfus, Pietavium adiit , ibique
cum nonnullis eruditis in horto congreſſus , ac de
Religione , præſertim aurem de Euchariftia diſcurrens
ſemina Hærefis infudit auditorum animis . Hi in locis
V fe .
 306 ERRORE
fecretis per Pagos , & Villas frequentes convenire , ſe ini
vicem verbis accendere , ex ore differentium pendere Mi.
- nillrorum ; Cænam Calviniſticam celebrare cæperunt
Erumpente vero , magiſque increbreſcente naſcentis feclæ
fama , Calvinus mequens , pe deprehenderetur , Nera
cum urbem Aquitaniæ fecceſſit , ut fub Margarita Navar.
2

ræ Reginæ , Franciſci Regis Chriftianiffimi fororis , novæ

doctrinæ patrocinantis Præhdio tatus foret. Sed illic diu
latitare non potuit , ediéta enim Regia adverſus Novatores
in dies inftaurabantur . Itaque fupplicii inetu Bagleam
fugit , ibi quatuor ilibros Inſtitutionum Chriſtiane Relia
gionis ( ut vocat ) Engoliſme adumbratos, polivit, & in
lucem edidit .
Inde in Italiam profectus ad Renatam Ludovici XII.
Regis Gallorum filiam , iterculis Ducis Ferrarienfis uxo.
rem , ipſam Sacramentariis jam impenſe faventem , fecta
ſuz penitus adftrinxit . Ex Italia pre Inquiſitione ipli, li .
cet nomen Happeville induto , inhiante , in Galliam re
verſus eſt : ibi rebus omnibus compoſitis Genevam pervenit ,
quæ Civitas tuna' a Sabaudiæ Ducis obedientia , tum a Re
ligione Catholica ad Sacramentarios defecerat, Guilielmi
Farelli Delphinatis apera . Hic eom Farellus retinuit ;
coravitque , ut & verbi Miniſter, & Theologiæ Profesſor
a Magiſtratu eligeretur : ſed obortis quibufdam diffidiis , Ge .
neva in exilium pellitur . Unde Argentoratum fe recipit ,
ibique docet. Eo tempore Joannis Scorder , Leodienfis Ana:
baptitæ Viduam Ideletam nomine ad profeffionem fuam
traductam , uxorem duxit , ex qua nullos ſuſcepit Liberos .
9

Tandem Genevam reverſus omnem ibi Sectæ ſuæ diſcipli

nam conſtituit , probante Senatu , legeſque præſcripfit, a.
quibus poftea diſcedere nec iplis Miniſtris, nec civibus li.
ceret. Hæc eft illa celebris Geneva , ubi & ſuum ad mor
tem uſque domicilium , & fedtz lux Theatrum. Calvinus
fixit . Ex hac Urbe ſuos quaquaverfum novitatis præcones
miſit, diffudit , vibravit miniftros . Sola Pyrenæorum , &
Alpium juga non tam præruptarum anfradibus viarum ,
quam vigili Inquifitione munita Calvinianos ſitere impeius .
Gallia præ reliquis Europæ partibus, diris fuit turbis &
procellis agitata . Dum fupererant Franciſcus I. ejuſque fi.
lius Hinricus II. non audebat Hærefis prodire in mediuin ,
& aper
 SECULI DECIMI- S EXTI . 307
& aperto marte contendere : in locis abditis fua fpargebac
dogmata ; dun vero Franciſcus II. Enrico Patri anno æta
tis 16. Chriſti autem 1559. fubrogatur ; illa , Oceani inſar,
omni rupto obice florentiffimum Regnum , novitatibus, di
ſcordis , odis, bellis atrociffimis involvit .
1
Potiſfiora incendiorurn fax , malorumque artifex fuitJoan
na Navarræ Regina , Margarite per victricem Dei gratiam
fidei , quam deferuerat , immortuæ filia . Quam validum eft
fæmina , & ad virrates , & ad vitia inſtrumentum ! Clotil.
dis , converſo Clodoveo veram fidem Galliis peperit , Joan
na natam a tot fæculis conſervatamque fidem omnibus vi
ribus extinguere molita eſt Solebat illa ſuos , fi quando
que in feeta vacillarent , ad illam retinendam inflammare.
Illa Lodovicum Borbonium Principem Condæumi ad arma ,
prima data opportunitate , pro Reformatione, ut ajebat , ca
peſſenda accendie .
Dum hæc gerantur', Pifciaci ( Poily Catholicos in
tar & Hæreticos de controverfiis fidei ſub Carolo IX , qui
Franciſco II. fratri ſuo ſucceſſerat , ſolemne habetur collo
quium ; in eo da Sectariis ingeoil,vi, eruditionis' ubertate ,
eloquentiæ efficacia , & cauſæ meritis potiffimum triumpha
runt Cardinalis a Lotharingia & Didacus Lainez Societa
tis Jeſu Præpofitus Generalis. Sed cum illi nihilominus pro
batæ veritati non acquieſcerent, res ad arma deducitur .
Multis tripræliis
a fue præ
vieti potius, ; pr quam adomiti funt rebelles
Dre ,
re cip im d Oppi c
( Dre ) in quo Priua Con mu d
a Fra um Gui as
nDce d nc f
Cat ux
h
par
t i upcse ) ciapruSæu'seſt anno, 1q5i6ſ1co, d Secuio
du oli d ar
a J ( T
um ar n san .
uo uce n
Catm carum Hnnarcum Caro nac Reg frattonib,u idem Con ntoec
h
cub oli . An i
1 c56o er i er s
t l c i r ei s
P
n ic ad u
dæu rb
Monuit cos no (M9.on tium ) etaomden & antnoni,bu & Ducs Ceam.
tho con com efct on. Cæf fuer emmag numo s perd e .
lic tu mi tou i e 1654no 17. Majiero Calvinus uel
o riuab ffannis
Paucis ante , fcilicet
r
um oppreffus Geneve obierat. Vixit annos l es
graviffimis m morbis
quinquaginta quatuor , menſes decem , dies feptemdecim .
Juvat hic audire Spondanum ad annum 1564. Calvinum
Cuen Luthero conferencem . Fuit Luthero Calvinus acue
mine ingenii praftantior out doctrina ' in quibuf:
dam , ita in moribus diffimilis ei . Quippe natura
V 2 M :
 ES
308 ERROR
Melancholicus , taciturnus , cibi , e potus abftineas ab
ventriculi debilitatem , chemicraniam , quibus laborabar ,
ideoque tenui , o macilento corpore : fummam in geftibus
aff clans gravitatem , diffimul andi artifex eximius , non
minus confilio, quam auducia promptus. Lutherus gutem
crafjor corpore , genio indulgens per fummam hilaritatem
tempus iv.ruiigebat, nec linguam moderabatur ; nihil fæpe
cebabar , fed quæcumque animus ſuggerebat , evomebai .
Fuit Luth::245 Orabor , cum diſerrus parria lingua , tum
>

vehemens . Calvinus nulla a &ionis elegantia inftru &tus, te.

dium fepe eff rebei , latine vero ſcribendi laude excelluit.
Lørherus denique Religionem craffiorem , pinguiorem
Calvinus juburlivrem commentus eft.
Interim tot licet præliis attriti in Gallia Se &tarii conte
ri tamen , ac fidei, Rexique fubjici non potuere . Sub Hen
>

rico III. vires recuperarunt, illorum partes propugnante ,

& obtenta Catholicis trophæa extorquente Henrico Navar
ræ Rege . Victorias proſequitur ex Navarræ eriam Gallia.
rum Rex Henricus IV. Sed eo tandem per ſingularem Dei
Clementiam ex errorum tenebris eruto , facies alia Galliis
illuxit , Sub Ludovico XIll. hereſis caput attollere aula
elt , Rupellamque cum fecta , tum Rebellionis fedem ele
git . Urbem illam ad æftuaria Oceani fitam, & loci natu
ra , arteque monitiflimam Rex anno 1627. aggreſſus eft ;
& confliorum participe celeberrimo Cardinali Armando de
Richelieu , operibus, ac munitionibus, interque cætera ftu
pendis per Oceanum aétis molibus , intercluſam ira anno
fol"do tenuit , ut fame enecti cives , extremaque perpeli
om nia , Regi ſe ſubdiderint. Exinde populatim rebelles ad
offi cium rediere , Hæreſis tamen extirpari non potuit . Qua
te Ludovicus Magnus pubblicum Calviniſtis fuæ Religionis
exercitium , quod temporum calamitas per edictum Narnes
tenſe 1598. eis indollerat , & fuæ & fubditorum conſulens
conſcientiæ anno 1685. folemniter interdixit . Plures doctri
nam Acatholicam abjurarunt ; alii in Angliam , Hollandiam ,
Helvetiam , ſeſe contulerunt , ibique fidem ſuam profi
tentur ,
Cæterum etiam vivente Calvino , illius inter Seclatores
ſe variis diſtinxere dogmatibus Sebaſtianus Caftellio , Joan
>

mes a Lafco, Henwicus Bulingerus , Posrus Boquinas.

Se
 SECULI DECIMI.SEXTI . 309
Sebaſtianus Caſtelio Delphinas rem indifferentem ducebat
eam fequi Religionem , quam quiſque voluerit .
Præterea fentiebar, Canticum Canticorum elle colloquium ,
vel cantilenam impudicam Salomonis cum Amafia quadam
fua ; adeo ut illud palam jnſſerit ex Canone abradi non fine
atrocibus in eos convitiis , qui obnitebantur .
Joannes a Laſco , ſeu de Laski nobilis Polonus ex Epi
fcopo Lutheranus , & ex Lutherano Sacramentarius , præ.
ter multiplices extortas expoſitiones facratiſſimorum verbo
rum , hoc eſt Corpus meum , Baptiſmum prorſus rejecit ,
sum in idololatriam converfum elle cauſatus. Quæ ſententia
etiam fuis horrori fuit .
Henricus Balingerus ex Municipio Bremgartem in Hel
vetia propeurbem Tigurum ( Zurich ) inter immoderatio
nes Calviniſtarum palmam tulit in puncto Antichrifti, a
cujus puncti vibratione in Romanum Pontificem , modo
abſtinent fedatiores, & potiores Miniftri .
Petrus Boquinus natione Gallus, Parria Bituricenſis do
euit , Chriftum non effe pro omnibus peccatoribus crucifixum
fed tantum pro fidelibus : boſque folos Corpus ipſius max .1
ducare .
Hoc nomine vocantur illi , qui deſcenſum Jeſu Chriſt
ad inferos negant , hoc eft , ad limbum Patrum ſecundum
animam : affirmantque Chriftum fecundum Corpus duntaxat
deſcendiffe, quieſcendo in fepulchro ; inferni urique nomen
ſepulchro attribuentes. Talis interpretationis Author fertur
fuifle famoſus Theodorus Beza .
Nicolaus Gallus , & Jacobus Smidelinus. Calviniſtæ do.
cuerunt , Chriftum defcendile uſque ad locum damnatorum
ibique in anima fwa dira damnatorum tormenta perpefjum ole.
Hoc fibi nomen aſſumpfit fecta quædam Calviniana in
Surria comitatu Angliæ orta Duce quodam Vitro .
1. Ajebant , neminem peccare , nifi eos , qui fuam do
Etrinam non reciperent, quam .veritatem appellabant.
Paradoxum refutatione indignum , & laborans petitione
principii.
2. Afferebant, eum cui ſemel remila funt peccata non
amplius peccare .
Porro Calviniſtarum tres aliæ præcipuæ eminent ſectæ °
Prima eft eorum , qui Calvinum adamuffim fequuntur. Al:
Çalvin V 3 tera
 310 ERRORES
tera eſt Anglo Calvinianorum . Tertia Arminianorum . De
bis fæculo loquenti . Sub prima continentur pſeudo-Refor.
mari in Anglia , Scotia , fæderato Belgio , Helvetia, qui
buſdam Poloniæ , Hungariæ , Tranſylvaniæ partibus . Sole
bine & illi in Palatinatu hærere , led , a tempore , quo
Sereniſſimi Electores Palatini ad Eccleſiam reverfi ſunt >

moltum eorum numero , vigori , & authoritari detrahitur .

In Anglia , & Scotia ( hæc fubverfionem ſuam debet an.
?

no 1559. Joanni Knoxo A poltatæ ) Calvinitæ vocantur

Puritanı , quod purum , putu'n fectentur Calviniſmum .
Anglo-Calviniani a pſeudo-Reformaris cum in diſcipli
na ,, tum in dogmatibus differunt . Admittunt Ecclefiam
debere coafari ex Archi- Epiſcopis , Epiſcopis , Decanis >

aliiſque gradibus Ecclefiafticæ Hierarchiæ . Varios recipiunt

Catholicorum ritus Altaria , Cereos, Super pellicea . Litur
giam ſuo ritu celebrant diebus facris & in eadem Litaniam
recitant diebus Mercurii , & Veneris Feſta quædam co
lunt , ut Purificationis Deipare , S. Michaelis Archangeli,
S. Georgii Martyris , & non nulla alia . Crucem non fo
lum honorant , ſed etiam ejus lignum Sacramentis , & in
primis Baptiſmo adhibent . Denique , Regem fummum Ec
clefie Anglicane caput agnofcunt . Ifta vero omnia rer.
puunt , & rejieiunt Puritani .
Hi quoque appellantur Vighit , ſeu vulgo VVigs : An
glo -Calviniani autem Torii , feu Torys, odium inter eos
fervet implacabile .
Errores Calviniſtarum vide ſub finem operis .
Antitrinitariorum parens eſt Michael Servetus fed
Hiſpanos
tam
,
Tarraconenſis. Hoc monſtrum quidem genueral , en
non tulit Hiſpania errorum , & erronum expultrix . Alio
profectus eſt Michael . Varias terras luftrans , Lutetia Pa
riGorum Medicinæ operam dedit , inde ut Arabicam linguam
addiſceret, miris præludens portentis , in Africam trajecit .
Ex Africa reverſus Anabaptiſta primum fuit , Baptiſmum
parvulorum velut humanum figmentum fugillans . Deinde
ad Sacramentarios declinavit . Mox librum edens cui titulus
de Trinitatis erroribus , tota in illam fuit impietate inve
Etus . Nullam in Dco perſonarum diſtinctionem admittens
appellabat Trinitatem triceps monſtrum ( horreſco refe
rens ) , cerberum quemdam tripartitum , imaginarios Deos ,
ille
 SÆCULI DECIMIS EXTÍ. 311
illaciones, ac tres Spiritus Dæmohiorum . Immanes blaf
phemias non impune protulit Serverus . Exiſtens enim Ge
nevæ , & accuſärus a Calvino , in carcerem projectus fuit ,
cumque nihil de obſtinatione remitterét, urgente Calvinu
ex Senátus Genevenſis ſententia , ultricibus flammis vivus
fraditus eſt 27. O&obris anno 1553.
Ne vero Calvino hujus fupplicii invidia confiarétur"; ſcri
pris oftendit , recte a Magiſtratu in Hereticos ftringi poffe
mortis ſententiam . Cur igitur & male talerung & hodia
düm male ferunt Sectarii pænam morti décerni in quola .
cumque Hereticos
Cum eo , quo conſumptus eft igne , non eft extincta Ser .
veti Hærefis , Poloniam enim , Hungariam , & Tranſylva
niam invafit Ducibus Valentino Gentili, Georgió Blandra.
tá , Alciato , Bernardino Oebino , & Franciſco Davidis
de quibus hic breviter .
Valentinus Gentilis natione Italus , Provincia Calaber
Patria Colentinus ex Italia profugus, quæ ut Hifpania ,
nulla patitur in fide monſtra ; & tantiſper Géneve ſubft
Itens ; mirari le dixit , cur Calviniſtæ ; & Lutherani in rea
bus minoris momenti litem Ecclefiæ moverint ; puta , circa
Sacramenta , Porgatorium , Jejunia , & fimilia , in primo
1

äutém fidei mýtterio , ſcilicet in Trinitate convenirent: Un

de terribiles in illam jaculatus eft blafphemias. Quare in
carcerem truſus eft . Sed cum fiete ejuraffet errores , di
miſſus , ád Gribaldun Juris conſultum Patavimum ejufdem
fecta aſſeclam in Sabaudia tunc commorantem confugit. In
de in Poloniam retendit illuc a Georgio Blandreta , & Al.
ciato evocatus. At Rege Poloniæ Sigiſmundo Auguſto , ut
perturbata in Regno fuo Religioni fuccurreret , anno 1566 .
>

ediétum promulgante, ut omnes peregrini dogmatis authores

Polonia excederent, exceffit & Gentilis: Obtulit tamen prius
Regi librom , in cujus præfatione conqueftuseft, monſtruoſas ,
& profanas voces in Eccleſiam invectas effe 9, ut funt Pero
fona , Ellentia, Trinitas , quibus omnia divina myſteria per
vertantur . In iſto libro inter cætera ait , Trinitarem elle
merum humanum commentum : folum Patrem unum illum
Deum ele, qui in Scripturis unus , O folus Deus dicitur,
Filium * Patre quidem effe, fed ei ur ellertiatori Jubore
dinatum ; Patrem , o Filium , & Spiritum Sanctum non
V 4 folum
 S
312 ERRORE
folum quoad perſonas, fed ctiam quoad effentiam diviſos
le , ita ut ires fint eſſentie , ficut tres Perſone , tres æter
ni, tres omnipotentes; ſanctique Athanafii Symbolum , quod
aliter docet , dicendum ele potius Satanaſium . Ex Polo
nia in Sabaudiam revertens , Berna in Helvetia compre .
henſus eſt , cumque nulla ratione a pervicacia avelli portus ,
capite plexus ,
In ferali pegmate conſtitutus jactitavit, cæteros Marty
res pro Chrifto occubuiſſe , le autem mori pro gloria,
eminentia Patris .
Georgius Blandrata Salucienſis Subalpinus Profeſſione
Medicus , InquiGtionem Ticini in Italia fibi imminentem
fugiens, tum in Polonia , tum Tranſylvania impietatis An
ritrinitariæ venenum pluribus infudit , dum curat corpora ,
perfide interimens animas. Tandem trucidatus eft in Tran
ſylvania ab uno cognatorum ſuorum , qui bona ejus diutur 1

no deſiderio devorabat .
Joannes Paulus Alciatus Mediolanenſis , militiæ fe dede
rat ; cum aliis poftea in Trinitatem blaſphemis vinculo ime
pietatis junctus, ſed a Sigiſmundo Rege e Polonia extorris
ad Mahomeçanos defecit . Apud eos miſerrime interiit .
Bernardinus Ochinus Senenſis , Ordinis Capucinorum ali
quot annis cultor , atque etiam Moderator , ac denique de
ſertor , Serperi quoque peſte infe &tus fuit. Dum in Ordine
aſperrimam vitam duceret , & mirabili fervore Verbum Dei
diſſeminaret, a Valdefio Juris-conſulto Hifpano , qui in
Germania Lutheraniſmum hauſerat , Neapoli in tranſverſum
actus, cum præfato Petro Vermilio Martyre dicto ex Ita
រ

lia profugit . Publicis nuptiis cum abducto ſecum fcorto

.

contractis ex urbe Geneva ( quo appulerat ) A pologiam

de fuga ſua ad Pontificem fcripfit, gravem calumniis in le
dem Apoftolicam . Quam rectam eligeret, ambigens, tam
dem Serveti blaſphemiis corruptum intellectum affixit. Sed
cum doctrinam illam Gereve ( ubi eam Servetus igne lue
rat ) profiteri non auderet, Tigurum petiit, inde paulo
poft ejectus ; itidemque Bafilea , una cum Petro Mariyre
in Angliam conceffit : at ſub Maria Regina Catholica ex
eo Regno pulſus in Germaniam ,7 Poloniam , ac Tranſylva
1

niam migravit , ibique dogmata in lucem emifit perpetuis

digniffima tenebris .
Ultra
 SÆCULI DECIMIS EXTI. 313
Ultra oppugnatam ab eo Sanctiffimam Triadem , afferuit
.

quoque licitam ele modo Polygamiam :

Eum immenſa Dei benignitate ante mortem reſipuille ,
& in Ecclefiæ gremio , abjuratis hærefibus , expiraſle An
nales Capucinorum multis diverſorum Authorum teftimo
niis affirmant. Alii Scriptores id negani utut , eſt Ochini
penitentia problema eſto .
Franciſcus Davidis ( ejus Patria ignoratur ) Luthera
nus , Calvinifta , poftremo Servetis impietate involutus ;
eadem plures Tranſylvanos immerlit . Diu lectæ princeps
habitus , fub Stephano Bathori Catholico Principe in
cerem conjectus eſt , in quo mente captus miſeram efflavit
animam .
Poro celebrius apud Antitrinitarios fuit Lelii & Faufti
Sociniorum nomen , a quibus Secta hodiedum appellatar Som
cinianorum . Uterque fuit Senis oriundus . Lælius admodum
adoleſcens , annum ſcilicet agens alterum , & vigeſimum
>

Patriam ( in qua tutus eſſe non poterat ) anno 1547. 18

liquit . Proximo quadriennio Galliam , Angliam , Belgium ,
Germaniam , ipſam quoque Poloniam emeníus, Tiguri in
Helvetia ſedem fixit . Peritus diffimulandi artifex >, quam a
Serveto deprompſerat , hærefim , eocombuſto , occultavit . .

Paucos infecit Italos per Germaniæ ac Poloniæ regiones

( Hæreſi Alpes tranſgredi non licebat ) diffuſos . Obiit Tiguri
anno 1562. ætatis 37 .
De Lælii obitu certior redditus Fauftus Socinus ipfius
Nepos Patrui ſcripta fibi vendicavit , totumque exerens ani
mum , in Tranſylvaniam potiffimum , & Poloniam tuna
ore , tum ſcriptis majorem ignem fpirantibus hærefim ex
tendere ftuduit .
Præter bellum , quod Socini inoverunt SS. Trinitati , fu
dici aua
ftinuerunt etiam , Chriftum cge purum hominem ,
tem Verbum Dei , quia verba Dei annunciavit 9 quomodo
Joannes dicitur vox. Unde redintegrarunt blaſphemias Ce
rintbi, Pauli Samofateni , Arii , Pborini , aliorumque , >

qui ejus divinitatem inficiari funt .

Docuerunt quoque , bominem ante lapfum non habuiſſe
juftitiang Originalem .
Obit Fauſtus Socinus prope Cracoviam in Polonia anne
1604. De illo ejus afleclæ canere folent
Tota
 14 E RRORES
Tora urbis Babylon deftruxit tecte Lutberus ,
Muros Calvinus , fed fundamenta Socinus .
Impia dogmata hodiedum præfatis in locis radices agunt;
nec ea evellere Principum anthoritas , Paftorumque vigilan.
tia huc uſque potuit . Grafíantur etiam per Hollandiarn ;
nec ab ifta doctrina lüe immünis eſt Britannia : jath dudum
illa fuperato mari ejus viſcera occupat.
Refelluntur Errores Sæculi Decimi-lexii.
Cum errores Lutheri , & Calvini, feu Se &tariorum , ( ita
modo communiter illorum ſectatores nuncupantur ) fini ope
ris reſervemus , hic folum modo aliorum refellemus dogma
ta hoc fecalo recen Grorum .
Legitime Ecclefe, eo Conciliorum conſtitutiones , jeju
nia , e jimilia ejus funt generis , ut liberum for unicuique
vel uri , vel non uti fine falutis difcrimine .
D. Th. z.2. 9. S. a.ş. Oni inheret dottrine Ecclefie , tan
quam infallibili regulie, omnibus apentit ; que Ecclefia dos
1 cet : alioquin fi de his , quae Ecclefia docer , qui vult ,
jenet, e que non vult, non tenet , non jám inheres dö
>

Etrine Ecciche ficut infallibilis regulæ , fed propriæ volun.

tati . Unde conſtitutiones Ecclefia & Conciliorum , jeja
nia , & fimilia, non fane ejus generis , ut liberum fit uni.
cuique iis vel utiž vel noni uri fine fálutis diſcrimine '.
Omnibus oninino , quæ Eccleſia nobis credenda proponit ;
adhibenda eſt fides . Nihil hic eft pro libitu a quopiam vel
admittendum vel refpuendum . Alioquia talis non inhæret
doctrinæ Ecclefiæ , ficut infallibili regulæ , fed propriæ vo
luntati & opinioni . Proinde ficut vera juftitia ad falutem
requiſire debet ſe extendere ad obfervationem omnium mar.
datorum , qui enim offendit in uno , faétus eft omnium reus,
Jacobi 2. ita etiana vera fides debet ſe extendere ad omnia
divinitus revelata , atque at talia ab Ecclefia propofita .
Vide hoc infra fa Gius circa Epilogum operis .
Peccatum Qriginis eft ipfa ſubſtantia anime rationalis .
D. Th. 1. 2.9.69.a . 1. Sapientia 1. Dicitur , nibil odifli
eorani', que feciſti: odit autem Deus peccatum fecundum
illud Sapientiæ 14. Odio funt Deo impius , o impietas
ejus ergò Deus non eft caufa peccati cujufcumque . Seque
serür ; auteni ,
& hæc vera foret affertio , Deum efle cau
ſam
 SÆCULI DECIMI.SEXT1. 315
fa, vel authorem peccati Originalis ; anima enim utpote
per creationem facta ſolum cauſatur a Deo , proinde di le
ipfa fit mala meraliter malitia originali , Deo talis malitia
attribuenda erit . Quanta blafphemia !
Bona opera funt homini ad falutem perniciofa .
D.T. 3. 2. 9. 114. a. I. Dicitur Jerem . 31. Ef merces
operi tuo . Et ad Titum 3. Curent bonis operibus præelle ,
qui credunt Deo , hæc funt bona , e utilia hominibus :
Denique ad Rom. 2. Redder ( Deus ) unicuique fecundum
1 opera, iis quidem qui ſecundum patientiam boni operis , 9

gloriam , e bonorem o incorruptionem quærant , vitam

æternam .
Bona opera funt aniverfim ad ſalutem neceffaria , etiana
infantibus.
! D. Th. 1. 2.4.5.2.7.ad 1. Pueris Baprizatis ſubvenit mie'.
ritum Chriſti ad beatitudinem confequendam : licet eis de.
fint merita propria , ct quod per Baptiſmum funt Chrifti
membra effecti .
Ad bona opera divine legis non obligantur homines
Evangelici.
D. Th . 1. p. q. 23. art. 4. Dicitur 2. Petri r. ( En tempo
re legis Evangelicæ ), fatagite ut per bona opera cer .
iam veftram vocationem , beleétionem faciatis . Et Ja
cobus Apoſtolus cap. 2. Fides fine operibus ( inquit )
mortua eft.
1. Homo juſtificatur eadens juftitia , qua Deus ollenriaa
liter juftus eft .
D. Th. 1. 2. q. 110. a . 2. Gratia ( per quam homo juſtifi.
catur ) eſt forma accidentalis anima . Deus autem eſt ſub
ftantia . Unde quod fubftantialiter eft in Deo, accidentalis
ser fie in anima participante divinam bonitatem . Proinde
homo non juſtificatur eadem juſtitia , qua Deus eſſentialiser
juftus eft . Hinc dicitur etiam Píal. so: Cor mindum crea
in me Deus . Ipfius enina fumus fa &tura , creati in Chrifto
2

Jefu in operibus bon s . ad Eph. 2. de 4. Unicuique noftrum

duia eft graria ſecundum menfuram donationis Chrifti
Noſtra igitur juſtitia non eft effentia , fed' creatum aliquod
Dei donum .
2. Chriftus eft juſtificator bumani generis fecundum folam
divinam ipfius, naturam , exclufa bunians .
D. Th.
 ES
316 ERROR
D. Th. 3. p. q. 64. a. 3. Paſio Cbrifti, que romperit el
fecundum humanam naturam , caufa eft notre juſtificatio
nis e meritorie , o effe Etive modo ftatim explicando .
Unde dicitur 1. ad Timoth . 2. Unus mediator Dei , een bo.
minum homo Chriſtus Jefus , qui dedit redemptionem fe .
metipfum pro omnibus .
Chriſtus Dominus eft juſtificator nofter folummodo fecuna
dum humanitatem , excluſa natura divina .
D. Th . ibid. & art. 1. Paſio Chriſti ... Caufa eft noſtre
juftificationis meritorie , effective non quidem per mo
dum principalis Agentis , fed per modum inſtrumenti in >

quantum humanitas eſt inſtrumentum divinitatis ejus

unde principaliter Deus eft, qui juſtificat. ad Rom . 8 .
Divina Chriſti natura una cum humana in Cruce eft
mertua
Solvitur ex dictis ad errorem 2. Ofiandri . Vide etiam
ſub finem fæculi 5. errorem Petri Fullonis, quem reſuſci.
tavit Muſculus .
1. Baprifmus non omnis delet peccata , cum ſuperftes
fic concupiſcentia , quæ peccatum eft .
D. Th. 3. p. q. 69. a. 1. Apoſtolus dicis Rom. 6. quicunque
Baptizati ſumus in Chrifto Jefu , in morte ipfus Baptiza
ti Jumus : poftea concludit , ita c vos exiftimare, vos
>

mortuos quidem epe peccato , viventes autem Deo in Chri

sto Jeſu Domino noftro . Ex quo pater , quod per Baptiſ
mum humo maritur vetuftari peccati ; O incipit vivere no .
vitati gratiæ . Omne autem peccatum ad priftinam veru
Katem pertinet . Unde conſequens eft, quod omne peccatum
per Baptiſmum tollatur .
Concupifcentia autem carnis contra Spiritum ( quæ poſt
Baptiſmom remanet ) quando ratio ei a&tualiter refiftit ,
non eft peccatum , ſed materia exercende virtutis : 1. 2.

9.80. art. 3 . ad 2 .
2. Corpus Chriſti eſt ubique ex vi unionis perfonalis ,
adeoque in pane ante confecrationem , o verba Chri
Hi , hoc eft Corpus meum funt verba diſpenſationis figni.
ficantia diſtribucionem Corporis, o Sanguinis jam preſentis.
D. Th . 3. p.9.52.a . 3. Chriſtus sbique eft ratione nature
divina ,
non humane. Idque pro ſecunda parte conſtat
ex clariſſimis verbis Evangelii Joan, 6. Cum vidiffet turha
quod
 SÆCULI DECIMI-SEXTI. 317
quod' Jeſus non effet ibi , neque Diſcipuli ejus ; aſcende.
runt in naviculas , e venerunt Capharnaum quærentes Je.
ſum . Et Marci 16. Jefum queritis Nazarenum Crucifi
xum : furrexit, non eft hic . Certe qui non eſt bic , non
eſt ubique. Et ſimiliter , qui non erat ibi , ubi turba eum
quærebat, non erat ubique.
Idem liquet ex decurfu totius Evangelii , & Symboli
Apoftolici , nam ex utroque patet , Chriſtum fecundum hu
manitatem ſæpe locum mutafſe , ac primo fuiffe in utero
materno , deinde extra uterum in ftabulo, mos in Ægypto ;
iterum ex Ægypto rediiſſe , habitafſe cum Joſepho & Ma
ria in Nazaret , aſcendiffe cum illis Hieroſolymam ad Tem
plum : inde in Galilæam reverſum eſſe , iviſſe ad Jordanem,
ut Baptizaretur a Joanne ; mox in deſertum fecefliffe ac .

deinde mutato identidem loco , nunc fuiſſe in Judæa , nunc

in Galilæa , nunc in Samaria , nunc in ultima cena , mox

in horto , poſtea duétum eſſe ad Caipham , & Herodem >

inde ad montem Calvariæ : denique pependiſſe in Cruce' ,

4
poſitum fuiſſe in fepulchro , reſurrexiffe , ad Cælos afcen
dille . Quæ omnia manifeſte docent eum quoad Corpus non
fuilla ubique . Nam fi fecundum humanitatem fuiſſet Chri.
ſtus ubique Gicut ſecundum divinitatem eft ubique, non po
tuiſſet de loco in locum migrare ; qui enim eft ubique
non mutat loca .
At hic videor audire Brentium dicentem ; Corpus Chri
fi non fuiſſe nec eſle ubique fecundum ſe fumptum , fecus
vero , ut unitum Verbo. Dum enim duæ res inſeparabiliter,
)

& indiſtanter inter ſe unitæ funt , tunc ubi eft una , ibi
etiam et altera . Humanitas autem Chrifti & perſona ver
bi ſunt inſeparabiliter, & indiſtanter inter ſe unitæ , itaque
1. ubi eſt perfona Verbi , ibi eft humanitas Chrifti : at perla
na Verbi eſt ubique , ergo & humanitas Chriſti eft ubique .
Sed hæc Refponfio facile convellitur , Unio enim dua
rum rerum inſeparabilium & indiftantium non requirat !, ut
ubicunque eſt una , ibi fit altera , fed folum ut alicubi Gint
ſimul, & non diftent. Si enim nullibi effent fimul, jam
ellent ſeparatæ , & diftantes. Hoc patet in anima , & ca
pite Chriſti, quæ inſeparabiliter, & indiſtanter unita ſunt,
& tamen non ubicumque eft anima , ibi eſt caput CUIN

anima ſit v. gr. in pedibus , & manibus , ubi caput

>
non
eſt .
 S
318 ERRORE
eſt. Sunt tamen alicubi fimul , & non diftant , quod fatis
eft ad unionem . Hæc proportionabiliter divinitati , & hu.
manitari Chriſti applicanda fant . Divina & humana natu.
sa ſunt inſeparabiliter in Chrifto unitæ . Hæc in Calo
localiter eſt cum divina. At ficut in allato exemplo , ubio
cumque eft anima Chrifti , ibi non eft caput, licet inſepa.
rabiliter unita fint, ita licet ejus divinitas lie in omni lo
co ſeu ubique , non tamen humanitas quamvis Verbo unica
eſt ubique : proinde illa non eft in pane ante Conſecratio
nem . Corpus Chrifti incipit effe in hoc Sacramento per Cou.
ſecrationem , cu converfionem fubftantia panis in ipfum , 3.
p. qu. 76. art. 5. ad. I.
Ex dictis de ſe ruunt ultima particulæ propofitionis .
Sane verba Chriſti hoc oft Corpus meum non funt verba
diſpenſationis fignificantia diſtributionen Corporis , & San
3

guinis jam prælentis , fed efficiunt ipfam Corporis & Sangui

nis Chrifti præſentiam . Verba Chrifti citata convertunt
Panem in Corpus Chriſti. D. Th. 3. p. 9.78 a. 4. ad 2.
Nibil eſt diſcriminis inter confilia , a mandata .
D. Th . 1. 2. 9. 108. a. 4 Præcepia intelliguntur elle date
de his, quæ funt necefl'aria ad confequendum finem æterna
beatitudinis : confilia vero oportet elle de illis, per que me.
lius , eo expeditius poteft homo conſequi finem prædi& um .
Proinde eft differentia inter confilium , & præceptum .
Ut vero nihil dicam de confiliis Evangelicis , multa cer
te funt, quæ nobis Dominus conſulit, licet ea non præci.
piat. Ex pluribus , delibemus duntaxat reſponſum Angelici
ad 4. Ea , que de vera dilectione inimicorum Dominus dio
cit. Matth. 3.& Lucæ 6. h fce verbis : diligite inimicos veo
Aros , fi referantur ad preparationem animi, ſunt de necef.
Jitate ſalutis : ut fcilicet homo fit paratus benefacere ini.
micis , alia bujufmodi facere , dum neceffitas hoc requi
rit , ideo inter præcep'e ponuntur . Sed ut aliquis ini
micis hoc exhibeat prompie in aétu , ubi ſpecialis neceffias
non occurrit , pertinet ad confilia. Datur igitur rurſus diſcri
men inter confilia , & mandara , feu pracepta e
Sovipturæ Sacræ non efl: attendewdum 9. utpote que non
)
fit Verbum Dei .
D. Th. 1. p . q. 1. C. 10. Author Scripture Sacra eft Deus .
Ver
Er 1. ad Thellal, 2. dicitur. Cum accepifleris & nubisbum
 SÆCULI DECIMISEXTI. 319
km auditus Dei accepiftis illud non ut Verbum hominum ;
fed ( ficut eſt vere ) Verbum Dei .
1. Pueri non funt Baprizandi, Jed tantum adulti ratio.
nis capaces .
D. Th. 3. p. q. 69. a . 9. Apoftolus dicit Rom . s . Si unius
deli&o mors regnavir per unum , ſcilicet per Adam , multo
magis abundantiam gratie , donationis, y juftitia ac.
cipientes, in vita regnabust per unum Jefum Chriftum :
3
pueri autem ex peccato Ade peccatum originale con! rahunt ;
quod patet ex huc , quod funt mortalitati fubje&ti que per
peccatum primi hominis in omnes pertranfiit , ut Apoftolus
ibidem dicit , unde malio magis pueri poffunt per Chriftum
gratiam accipere , ut regnent in vira cierna Ipfe autem
.

Dominus dicit Joan 3. quod nifi quis renatus fuerit ex aqua,

Spiritu San &to , non poteft introire in regnum Dei. Un
de neceffarium fuit pueros Baptizari , ut ficut per Adam
TU
damnationem incurrerunt naſcendo, ita per Chriftum falu .
tem conſequantur renaſcendo .
At puer , inquiunt Anabaptiſtæ , nequit credere , requiri.
tur autem fides ad Baptiſmum juxta illud Marci 19. Qui
crediderit , o baptizatus fuerit , falvus erit . Qui igitur
puer capax eft Baptiſmi?
Sed audiatur Angelicus ad 3. Puer cum baprizarur, non
per ſeipſum , ſed per alios credit . Sicut enim line propria
!
voluptate labem originalem contraxit , ita fine propria vo
luntate , & fide , a labe purgatur .
9

At ab iiſdem objicitur ex Matth. 28. Docete omnes gentes

baprizantes eos in nomine Patris &c. Pueri autem ob defe
ctum ætatis non funt capaces doctrina , ergo nec Baptiſmi.
R. Illud intelligendum efle de Baptiſmo adultorum , non
excludendo tamen aliunde Baptiſmum parvulorum , qui po
tiffimum colligitur ex citatis verbis Joap. 3. Niſ quis rena
fus fuerit ex aqua, & Spiritu Sancto , non poteft introire
in Regnum Dei .
Suffragatur etiam poft Scripturam Sacram Baptiſmo para
vulorum perpetua Ecclefia Traditio , cui ftandum eft juxta
verba Scripturæ , ad quam adverſarii ſemper unice appellant.
Seare tenete Traditiones , quas didiciftis, five per fermo,
nem , five per epiftolam nofiram , 2. ad Theffal. z.
2. Non potefi a Chriftianis exerceri Magiftratus politicusa
Per
 320 ERRORES
Per Magiftratum politicum , intelligunt Anabaptiftinæ , non
licere Chriſtianis eſſe Principes , & Duces, non licere illis
>

gerere Magiftratum , erigere tribunalia exercere judicia ,

delinquentes punire gladio : quæ omnia refellit D. Th. 2. 2.
9.104. a .6. Dicitar ad Titum 3. Admone illos , Principio
bus , eo poteftatibus fubditos cſe. Et ad Rom . 13. Omnis
anima poteftatibus fublimioribus ſubdita fit . Non enim eft
poteftas niſi a Deo , que autem funt a Deo ordinata funt .
Cum omnes poteſtates a Deo ordinatæ fint , confequenter
à Deo ordinatum eft , ut ficut dantur inferiores , ita alii
ſint Superiores , Principes , Duces , Jodices. Hiuc fubjungi
tur verbis citatis ad Rom . 13. Si male feceris , time , non

enim fine caufa ( Judex ) gladiam portat : Dei enim mi

nifter eft. Cur ille in politicis ordo tam neceffarius , qui
que vel apad impolitas , barbaras , & efferas Gentes locum
obtinet , deberer tolli a Chriftianis ?
>

3. Nunquam lice jurare Chriftianis .

Vide errorem 8. VValdenfium feculo 12 .
4. Illicitum eft Chriftianis bellum gerere .
D. Th. 2. 2.9.40.a. 1. Ad hoc quod aliquod bellum fit
fuftum , & licitum , tria requiruntur . Primo quidem au
thoritas Principis , cujas mandato bellum oft gerendum ,
Non enim pertinet ad perfonam privatam bellum movere :
quia poteft jus fuum in judicio ſuperioris profequi ... ſe.
cundo requiritur jufta caufa , ut fcilicet illi, qui impu.
gnantur propter aliquam culpam , impugnationem merean.
tur tertio requiritur , ut fit intentio bellantium recta ,
qua fcilicet intenditur, vel mi bonum promoveatur, vel us
malum vitetør . Hæ vero conditiones fæpe poſſunt curre
re , & currunt in Chriftianis ; illis proinde licet bellum
gerere .
Confirmatur illud ex citato articulo . Sicet Principes li.
.

cite defendung Remp. cum materiali gladio contra interio

res quofdam perturbatores , dum malefa&tores puniunt for
cundam illud Apoſtoli ad Rom. 13. non fine caufa gladium
portar , minifter enim Dei eft vindex in iram ei , qui ms .
de agir : ita etiam gladio bellico ad eos pertinet rempun
blicaru tueri ab exterioribus hoftibus . Unde e Principia
bus dicitur in Pſ. 83. Eripite pauperem , eu egenum de
manu peccatoris liberate .
Ut
 SÆCULI DECIMI.SEXTI . 321
3 Ut Principi bellare , ita alicui privato ſub Principis Au
thoritate licet arma ' geftare.
Id colligitur ex Lucæ 3. ubi Joannes Baptiſta rogarus
a' militibus : quid faciemus nos ? non diliwafat illis mili.
tiam , led dixit , neminem concuriaris , neque calumniam fa
ciatis , o contenti eſtore ftipendiis veftris .
At dicitur , inquiunt Anabaptiſtæ Matth. 26. Omnis qui
$
acceperis gladium , gladio peribit .
1
Solutionem argumenti, quod & Doctor Angelicus erroris
præſagus fibi objecit, hic accipe ad 2. Ille accipit gladium ,
$ qui nulla ſuperioris poteftate in fanguinem alicujus arma
1
tur . Qui vero ex authoritate ... gladıo utitur , non ipfe
1
accipit gladium , fed ab alio ( fcilicet Principe ) fibi com
millo utitur .
1. Diftin &tioni perfonarum in divinis , o unitati ellen .
sie nullum in Scriptura fundamentum agnatur .
D. Thomas 1. p. q. 30. art. I. Dicirur I. Joan. ult.
Tres ſunt , qui teftimonium dans in Celo : Pater , Verbum ,
Spiritus Sanétus, o bi tres unun funt. Vide errorem
Sabellii ſæculo 2.
2. Chriftus de corpore Virginis nihil accepit , fed tan.
sum per illius Corpus tranfit, ficut lux vitrum pertran.
fit , ideoque Chriftus non fuit verus homo .
D. Thomas3.p. 9.31 . art. 4. Dicitur Gal. 4. Miſio Deus
.

Filium ſuum factum ex muliere . Non dicitur lux facta ex

vitro , dum illud pertranſit. Vide errorem Valentini fæculo 2.
De Communione mulierum , abjurarione Chrifti coram
hominibus, vide tum errorem Nicolaitaram ſæculo 1. tum
7 Helc-feiraram ſæculo 2. Alia ejus commenta quam huma
1 ni pandunt tenebras intellectus a vera luce devii !:
Colendum eft Sabbachum more Judæorun Spreta die Do
si minica .
D. Thomas 1. 2. q. 103.at. 3. ad 2: Dominus dixit mos
rions, confummatum ef . Joan. 1.9. Et ideo tunc toraliter
ceffarunt Legalia, jam veritate corum confummata : unde
2

Sabbathum , quod fignificabat primam creationem , mutatum

eft in diem Dominicum , in quo commemoratus nova cred
tura inchoata in Reſurrections Cbrifti.
Nulla devorio eque Deo grata eft, quam perpetuo law
crymori, ejulare.
Х D. Th.
 323 ERRORES
D. Thomas 1. 2. q . 19: art. 10. Dicitur Michee 6. in.
dicabo tibi o homo , quid ſit bonum , & quid Dominus re
quirat a te : utique facere judicium & diligere mifericor
diam , co Sollicitum ambulare cum Deo tuo. Hæc autem
fi quis obſervarit, etiamfi lacrymas prætermittar ( licet nec
hæ fpernendæ fiat) nihil refert. Sine horum vero obſerva
tione parvi momenti ſunt lacrymæ .
Unicus eft Spiritus immortalis , ſcilicet Deus : Angeli
autem , demones ,
> anime hominum niſi mera opinio :
unde onine , guod fieri ab hominibus videtur , five malum ,
7

five bonum , non fit ab ipfis, fed ab illo unico Spiritu

Deo , qui omnia in omnibus operitur .
D. Thomas 1. p. qu. 50. art. 1. Dicitur in Pſal. 103 .
Qui facit Angelos ſuos Spiritus . Dæmones vero etiam ſunt
Angeli : in Angelis ſuis reperit pravitatem Job 4. & q 65.
arr. 1 , dicitur . Dæmones cum ſanctis Angelis conveniunt
in naturæ . Quantum ad animas hominum , lic Angelicus
1. p. q . 75. art. 7. De homine concluditur Ecclefiafte ult.
Roverratur pulvis ſeu corpus hominis in terram fuam , una
>

de erat , em Spiritus ( anima ejus ) redeat ad Deum , qui

dedit illum . Hæc eſt aurem hic differentia , quod anime
humane competat uniri corpori, quod non eft in Angelis,
9. 51. art. i . Non datur itaque unicus Spiritus immorta
lis , fcilicet Deus .
2. Pars redintegrat horribilem Florini blaſphemiam do
centis , Deum elle autorem peccati. Vide illam fæculo 2 .
Sane Calvinus, qui adverſus Liberrinos calamum ftrinxit >

& Florini principiis involutus fuit, fibi ipfi repugnarit ,

necefle eſt .
1. Res eſt indifferens eam ſequi Religionem , quam quiſ.
que voluerit .
D. Thomas 2. 2. qu. 3. art. 6. Apoftolus dicit ad Epéel.
4. Unus Duminus , una fides ; eaque Romana , ut fub fi.
nem operis fulius demonſtrabitur , unde non elt res indiffe
rens eam ſequi Religionem , quam quiſque voluerit.
2. Canticum Canticorum eſt colloquium , vel cantilena
impudica Salomonis cum Amalia quadam fua.
D. Th. 2. 2. q. 10.art. 12. in corpore , Standum eſt autho
ritati Eccleliæ . Eccleca aurem femper admiſit non
Canticum
Canticorum ut librum Canonicum in eo carga
le
 SÆCULI DECIMI.S EXTI. 323
le aliquid , ſed caftas Chrifti , & Ecclefiæ nuptias intelli
gens ; imo ipli Heterodoxi Canticum recenſent inter libros
Proto-Caronicos , non igitur illud eft colloquium , vel canti
1
lena impudica Salomonis cum Amalia quadam fua.
Chriftus non eft pro omnibus peccatoribus crucifixus , fed
+
tantum pro fidelibus .
Confer hunc errorem cum hac aſſertione quarta inter
famoſas Alexandrinas 31. profligatas 7. Decembris 1670.
Dedit ſemetipfum Chriftus ) pro omnibus & folis Fideli
bus . Vide Opuſculum noſtrum in Propofitiones dumna.
Bas , pag . 179 .
Per Chrifti defcenfum ad inferos intelligitur quies in
Sepulchro :
D. Th. 3. p.9.52.a. 1. Apoftolus dicit Ephef. 4. Quod aute
rem aſcendit, quid eft,. nifi quia o deſcendit primum in
inferiores partes terræ ? Glona , id eft in inferos : deſeen
S
dendo utique ad limbum Patrum , ut eus ( qui venerat pa.
21 nam nufiram portare , ut nas a pæna eriperet ) miſericor
direr liberaret, qui detinebantur in inferno fecundum illud
Zacch. 6. Tu quoque in fanguine Teftamenti sui emififti
!
vin &tos tuos de lacu . Et ad Colof. 2. dicitur . Expoliars
Principatus , O Poteftates, traduxie confidenter ,
>

Cbriftus deſcendit uſque ad locum damnatorum , ibique 1

in anima fua dira damnatorum tormenta perpellus eft .

3
D. Th. ejuſdem Quæſtionis articulo 2. De inferno damna .
torum dicitur Job . 10.Antequam vadan , non revertar
ad terram tenebroſam , operiam mortis caligine, ubinula
>

lus ordo , fed fempiternus horror inhabitat . Nulla autem

eft conventio lucis ad renebras , ut dicitur 2. Cor. 6. Ergo
Chriftus qui eft lux , ad illum infernum damnatorum non
defcendit . Defcendit tamen eo per effe &tum damnatos de
ſua incredulitare , e malitia confurando . Multo minus
igitur demnatorum tormenta perpeſſus eſt . Procul iſta enor
mis faceflat blafphemia .
Is ,cui ſemel' remiffo ſunt peccala , non peccat amplius.
D. Th 2. 2. q. 24. 2. 11. Charitas in hac vita poteft amico
ti . Unde Apoc. 2. Epiſcopo Epheſi dicitur . Charitarem
tuam primam reliquiſi: non amittitur autem Gharitas
niſi per peccata . Is igitur , cui ſemel remifla funt paca
ta , propter vertibilitatem liberi arbitrii & poteft iterum rpecca
e
X 2 n
2
 324 E RRORES

re , & , proh dolor ! ſæpius peccat , Vide errorem 1. Bes

guidorum Beguinarum Sæculo 14,
Rex eft fummum Caput Ecclefiæ Anglicane.
D. Th. in ſuppl. q. 17. art. ! . Dixit Dominus Marthei 16.
Tu es Petrus , e ſuper banc Petram ædificabo Ecclefiam
meam
e tibi dabo claves Regni Cælorum . Joannis vero
21. ſolemniflime adimplevit id , quod promiſerat , dicens
Petro non ſemel , led tertio : Paſce oves meas . At nul.
quam legimus, alicui Principi in Evangelio dictum eſſe ,
Paſce oves meas . Et quid eſt , obſecro , Pafce oves meas ,
nifi Ecclefiam meam tibi commende , dirige , guberna
Fideles , quotquot in Ecclefia funt, pafce , que in ea funt ,
oves . Verbo : Vicarius meus eſo . Qaid unquam fimile di
Atum eſt alicui , Regi, vel Principi ? Imo eas ipfas Petro,
& in Petro omnibus illius Saccefloribus coramiſſas effe , ne
ceffe eft , cum Petro fuum ovile commiffum fit , proinde
omnes oves , adeoque & duces , Principes , Reges univerli ,
qua late patet , Orbis terrarum .
Deinde dicitur ad Ephef. 4. Ipſe dedit , quoſdum quidem
Apoſtolos , quoſdam autem Prophetas, alios vero Evange
liſtas , alios antem Paftores , Doctores ad confumma.
tionem Sanctorum in opus minifterii in edificationem corporis
Chriſti. Quibus ex verbis ſic concludos In Eccleſia Chriſti eſt
legitimus quidam ordo , feu , ut alii volunt , difpofitio , &
>

Hierarchia, in qua alii Prælati ſunt , alii ſubditi, alii paſto

res , alii oves , alii in fundamento ,> alii fupra fundamentum ,
alii Do &tores , alii Diſcipuli. Vel ergo Reges ( Angliæ , aut
cujuſcunque Ditionis ) includuntur in hac Hierarchia tanquam
Primates, vel tanquam Subditi . Si hoc pofterius , ſalva res
eft . Si illud prius, neceſſe eſt majori eos poteſtate præditos
effe , quam Apoſtolos . Nam fi vel parem cum illis , vel in
feriorem haberent poteſtatem , non recte dicerentur effe Pria
mates Ecclefiæ : Si ergo majorem habent, ea fine dubio :
Chrifto ipſis conceſſa eſt. At ubi , & quibus verbis ? aut
ubi Scripturæ facræ illius poteftatis a Chriſto conceſſe Re.
gibas meminerunt ? In teſtimoniis citatis , aut alibi nihil
reperio . Ubique altum filetur de Regibus .
Danique hanc aſſertionem de Primaria Regum Anglie in
Spiritualibus praxis contraria & Eccleſiæ , & ipſorum Regum
Angliæ , qui Henricum 8. præceſſerunt, reprobat , ac perimit.
Er
 SECULI DEGIMI.S EXTI .
4

Errores illorum omnium adverſus SS. Triadem vide in

Sabellio fæculo 3. • Trithairis ſæculo 6 .
Licita eſt modo Polygamia .
1
D. Th. in ſuppl. q . 69. art. 1. David & plures alii Deo
accepriſfimi plures leguntur babuifle uxores : unde fuit hoc
$
licisum in Lege veteri, at major eſe maltiplicatio pro
lis ad culium Dei educandæ . Tunc enim cultus Dei car
1
nali propagatione multiplicabatur , eo confervabatur , nung
autem poft Chrifti adventum tempus eft plenitudinis gra.
3
tie Chrifti , per quam culius Dei in omnes Gentes Spirie
tuali propagatione diffufus eft, ideo non eft modo eam
dem ratio difpenfationis quoad uxorum pluralitatem , quæ
erat ante Chrifti adventum . Vide fupra errorem 6. Ma.
homeris Sæculo 7.
2
1. Chriſtus est purus homo , fed dicitur Verbum Dei
)

quia verba Dei annuntiavit, quomodo Joannes Baptifta dia

citur vox .
D. Th. 1. p.9. 34. art. 1. & 2. Filius proprie dicitur Vera
bum in divinis . Verbum autem propria eſt interior mentis
conceprus , unde Auguftinus dicit lib , 15. de Trinit. Quif
quis poteft intelligere verbum , non folum antequam foret ,
verum etiam antequam foni ejus imagines cogitanone in
volvantur , jam poteſt videre aliquam verbi illius fimilia
>

sudinem , de quo di&tum eft : In principio erat Verbum .

Unde Chriſtus, qui eft Filius Dei , nequit dici Verbum ,
quia verba Dei in tempore annuntiavit , quomodo Joaanes
Baptiſta dicitur vox ; fed dicitur Verbum , quod in princi
pio ab æterno ex intelle&upatris fine ullo ſono procedit .
Quod vero Chriftus fit Filius Dei , patet ex i. Joann.
5. Quis eft , qui vincit mundum , niſi qui credit , quo
niam Jefus eft Filius Dei ? Quod autem & Deus fit
evidens eſt ibidem . Simus in vero Filio ejus : Hic eft
verus Deus .
2. Homo ante lapfum non habuit juftitiam originalem .
D. Th. 1. p.4.95. a. I. Primus homo fuit conditus in gratia :
& hoc videtur requirerc ipfa re&titudo primi ftatus , in
que Deus hominem fecit , fecundum illud Ecclefiafte 7.
Deus fecit hominem rectum ,

X 3 ER .
 326

E R R O R E S
SÆCULI DECIMISEPTIMI.
Nno 1605. Lugduni Batavorum gravis exarfit contro
A verfia inter Franciſcum Gommarum , Jacobum Ar .
minium Theologiæ ibidem Profeſſores . Ille Brugenſis fuit .
Sed cum ejus Pater ſe Calviniſmo implicuiffet, una cum
illo in Angliam tranſmeavit . Ibi Theologia imbutus , tan
dem Lugduni Theologicam conſcendit Cathedram : hic vero
natus Aidevvateræ in Hollandia ad fluvium Iffellam , ali .
quot annis Geneve Theodori Bezæ auditor fuit, deinde in
patriam reverſus, primo Amſtelodami Miniſter, poftremo
ad Theologiæ Profeſſoratum in præfata Univerſitate promo
tus eft . Præcipua inter ipſos controverfa fuit circa Prede.
finationem reprobationem : Gommaro hac in materia ri.
gidam Calvini hæreſim , Arminio Pelagianiſmum tuentibus .
Tandem illa in apertum ſchiſma erupit , & reliqua Reip .
membra in oppoſitas partes diftraxit . Dum hæc diſcordia
fiylum , & arma per Hollandiam paffim commoveret , con
vocata eſt a Statibus Hollandiæ Synodus Dordracena an
no 1619. multis Miniſtrorum ex Germania , & Anglia
eo confluentibus, ut ſua authoritate per fententiam defini.
rivam hanc controverſiam dirimerent . Gommaro ope Ma.
giftratus , præfertim vero Principis Mauritii fuffulto lis ma
gis adjudicata , quam extincta fuit, ac Barneveldius au
thoritate , meritis , ac ætate gravis tanquam Arminii fau
tor , ſeptuagenario major capite fupplicium luit; atque ita
Conventus ille plus ſanguinis , quam erroris exhauſt .
Eadem defenlionis Arminianiſmi procella percelebris in
volatus Hugo Grotius arétæ cuftodiæ in Caſtro Lovuenſteym
mancipatus fuit. Sed inde erutus eſt mirabili uxoris fuæ
Marie Regersberg induſtria . Extorſerat illa a cuſtodibus,
importunis precibus licentiam mittendi libros Marito in
ſublevamen carceris ; dumque illi de more Grotio in ciſta
deſtinantur , confilium fidelis conjugis captivus expendens ,
& occafionem manu prenſans , ipſemet ſpem inter, & me
tum Auctuans ciftæ ſe inſerit , rariſque coftodibus, remitti
uxoris libros , grata farcina in ejus manus illabitur ; atque
ita Grorius feliciter evaGt .
.

Por
 SÆCULI DECIMI.SEPTIMI . 327
Porro Arminiani vocantur etiam Remonftrantes ; Gom
mariftæ autem Contra -remoſtrantes .
Obtinet hæc Arminianorum Secta variis licet à Magia
ftraiu turbis agitata Religionis libertatem totam per Hol.
landiam . Famoſiores Arminianæ Sectæ defenſores hoc Secu.
lo fuis fuere Scriptis Simon Epifcopius & Stephanus Cour.
celles .
Epiſcopius Patria fuit Amſtelodamenſis, diu Thelogiam
7 profeffus eſt in Univerſitate Lugduno-batava.
Stephanus Courcelles Genevæ ( quæ ſedes eſt tenebris
hæreſeos devota ) lucem afpexit 1586. Poftquam aliquot
12 annis Miniſtrum egiffet in Galliis , in Hollandian ſe: rece.
10 pit . In Profeſſione Thelogiæ ſucceſſit Epiſcopio .
Quantum ad rigido -Calviniſtas, feu Gommariſtas, illorum
cauſam potiffimum fuftinuere Joannes Piſcator , Sibran.
dus Lubbertus .
$ Pifcator Theologiam tradidit in Schola Herbornen ( Hera
borm ) in Comitatu Najlovia .
Sibrandus Lubbertus Franekeri ( Franecker ) in Friſia
Theologicam rexit Cathedram . Synodo Dordracena inter
fuit , ibique Arminianos, exagitavit . Hinc crebro in eorum
libris vapulat .
Conrardus VVorſtius primo Ecclefiæ Steinfurtenfis(Steina
+
furt ).Miniſter , poftea vero in citara Accademia Lugdu
nenfi Profeflor variis propofitionibus Dei perfectionibus ad .
verlis, tam Arminianos , quam . Gominariſtas in fe concia
tavit .
Hæc funt præcipuæ illius aſſertiones .
1. Deus eſt mutabilis.
7 2. Deus non eft immenfus, feu ubique .
M Eadem tempeftate Lucillus Natione Italus , Atheiſmum
per varia Galliæ loca diffeminavit. Quamobre Toloſa
morti addictus eſt . Ceterum fuere nonnulli , qui ipſuin ex
cuſare auderent , ejuſque impia dogmata in Philolophiam
quam piætexebar ,rejicere. Sed tetra Lucilii impietas fe
1

prodidit.,. cum ad honorariam , ut ajunt, damnatus pcoam ,

veniamque a Deo , a Rege , & a Jullitia petere jullus rela
pondit : quantum ad Deum attinet,nullum ele credo : quantum
ad Regem , nunquam illum offendi,quantun vero ad juſtitiam ,,
>
X 4 illam
 1

ES
3:28 ERROR
illam ego demonibus, fi tamen demones aliqui exiſtunt
devoveo . Subjecit blafphemus parum profecturos , qui fibi
mortem inferrent, quod duodecim effent Neapoli egreffi ,
& per Europam ad idem docendum diſperG . Primum eruta elt
lingua ejus ſacrilega : deinde combuſtus ipfe : & ne reliquiæ
terram contaminarent , illius cineres vento commiffi funt ,
Marcus Antonius de Dominis olim Societatis Jeſu , po
ftea Epiſcopus Segnienſis, deinde Archi- Epiſcopus Spalaten.
lis , Dalmatia , & Croatia Primas , innata animi inconftan.
tia , & æltro amiſz litis de quadam penſione annua
qua Archi-Epiſcopatus pneratus erat , percitus; & quod fuis
fe elle Suffraganeis odio , & contemptui, animadverteret
de Patria & fide deferenda infauſtum cæpit conſilium : per
que Helvetiam , ac ſuperiorem Germaniam in Belgium , at
que inde in Angliam trajecit . Illic benigne a RegeJacobo
I. exceptus Librum edidit de Republica Chriſtiana . In eo
ex fide Lutherana , Calviniſtica , Anabaptiſtica , & Roma .
na , unam eandemque fanam , ac Orthodoxam fidem con.
fari pofle fuftinuit, modumque, quo illa unio fierat, ab
ſurdiffimum tradidit . Brevi vitam ejuſmodi pertælus , &
opera Oiatoris Hifpani in Anglia commorantis ſecurus aa Pon
tifice redditus de venia , Angliam deſeruit , ac Romam per
veniens , ibi ſcriptum evulgavit, quo ſolemniter, & diſtin .
>

cte retractavit quæcumque adverſus Ecclefiæ Catholicæ do

Arinam evibrarat .
Itaque Catholicus apparuit . Sed clandeſtinum cum Pro
teſtantibus commercium fovere non deftitit
Dum interim Orthodoxum ſe fingit , fubita morte extin
guitur. Scripta ejus diſcutiuntur; ac ex eis undequaque ſe
prodit occultata tantifper Hærefis . In exemplum , corpus
ejus com ſcriptis impiis in campo Floræ Flammis tradicum
eft anno 1624.
Illuminati , quos Hiſpani vocant los alumbrados , in eo
Regno orti íunt circa annum 1575. Authoribus eorum per
Inquiſitionis ſententiam Cordubæ punitis , in ipfis incu
nabulis pene oppreffi fuere ; at verſus annum 1623. in die
cel Hifpalen'li majoribus viribus emerſerunt . Horum fe
ptem Andreas Pacheco Hiſpaniarum Inquiſitor Generalis
igni adjudicatis , reliquos vel abjurare errores , vel patriam
delerere compulit .
Bee
 SÆCULI DECIM I.SETTIMI . 329
Beguardarum , & Beguinarum deliria , & fpurcitias re
novantes docuerunt , auxilio orationis mortalis eo unionis
cum Deo ( de qua gloriabantur ) fefe effe in tale perfe & io
nis gradu conftitutos , it operibus bonis , vel Ecclefic Sæ.
cramentis non indigerent : seque valere prefaida unisa
nis fubfidio vitam degere ſine ullo vel minimo peccato ve
niali , ut omnes curnis defideriis habenas laxare poffent •

Vide præfatos Beguardos & Beguinas fæculo 14 .

Horum abominationes inſtauravit anno 1688. Michael
Molinos Quieriſtarum Author . De quo vide Opuſculum
noftrum in Prop. damnatas pag. 192.
Independentes maxime Cromvvelii temporibus circa an
num 1653. prodiere in medium . In hoc illi Anglo Calvin
nianis , ſeu communi etiam vocabulo Proteftantibus ac Pum
1 Titanis , ( de quibus Seculo 16. ) adverſantur , quod neque
Reges , neque Epiſcopos, neque Seniores ad Ecclefiæ re
gimen admittant, ſed velint quemlibet fibi Miniſtrum effe
ac quemvis fine ulla perfonæ , ac fexus diſtinctione epelea
gitimum verbi Dei præconem , idque quovis loco , ac tem.
pore , dum fentit ſe a Spiritu San & o ad prædicandum Dei
Verbum impelli , ac proinde Templa , Altaria , Pulpita ,
rem efle fruſtraneam & & medio tollendam exiſtimant .

Hujus Sectæ Profeſſores plures etiamnum hodie illic fue

perſunt.
Anno Chrifti 1655. quaG non affatim monſtrorum tum
in rebus Politicis tum Ecclefiafticis Cromvvellii tempo
ribus in Anglia foret, nova illic Seeta Tremblanrium , ſeu
QuaKerorum erupit · Cæperont illi omnes ex inferis fu
.

rias cientes, in compitis, ac triviis Londini comparere ſolo

teati induſio ; cætera nudi . Miras viſiones , ſuaque fomnia
tanquam Revelationes divinas populo referebant : ac mox
velut concionabundi, & divino Spiritu accenG monebant
homines debere in timore , o iremore Salutem operari .
Atque hinc illud Tremblantium nomen accepere . Horum
aliqui comprehenfi funt , & fugellis cæli ; quorum præ
cipuus erat Jacobus Nailor , qui deſerta militia , in qua
fub .Fairſaxio agebat Ca@rorum meratorem his Fanario
cis ſe Ducem præbuit. Et quamvis publice ſignatus Nigo
mate , ejus etiam lingua candenti ferro perforata , & er
gaftulo demum ipſe incluſus fuerit , uihil tamen de fua in
fa
 330 ERRORES
fania remiſit . Pergit etiamnur hæc maleſana rabies per
varias Angliæ Provincias multorum animos occupare .
Nonnullis etiam Holland.z Civitatibus illa rele ſecta ab
aliquot annis infinuavit.
Hæc præcipua circumferuntur illorum dogmata .
1. Nullus poteft elle Dominus ; unde nullus debet alte
ri ſervire , fed omnes debent eſe equalis conditionis.
2. Omnis Ceremonia , ſeu affabilitas ex bumana Socie.
tate fuganda eft, unde nullus alium debet ſalutare , nec
ei pileum deponere .
3. Quilibet babet lumon fufficiens >, ul
ui Scripturam ſs.
cram interpretetur .
Spinoſa natus eſt Judæus, Religionem Judæorum non ab .
juravit , nec Chriſtianorum amplexus eſt . Libro , cui ti
tulus Tractatus Theologico-politicus, impreſſo Hamburgi
anno 1670. molitus fuit Religiones omnes, præſertim Ju.
daicam & Chriftianam deſtruere, & purum putum Atheiſ
mum invehere .
In e. fuftinebat , ſufficere, quod cives recte ,> & honeſte
vitam inſtituant, & Magiſtratibus ſuis obtemperent cæte
Tum non curandum effe, quam quis interius Religionem
teneat , dummodo exterius , e superficie tenus aliquam , ne
regimen turbet politicum , profircatur.
Afferoit porro, Deum non efle ens infinite perfectum , >

a beatum , ſed aliud non efle illum , quam virtutem nas

ture, que in omnibus creaturis diffufa eft .
Docuit etiam , Prophetias Prophetarum veteris Teſtamenti
conſiſtere in eo , quod hi
bi imaginationem habuerint fortiorem
communi , & illas Moyfis in eo , quod excellentiori preditus
fuerit intelle&tu . Idque etiam ad Chriftum extendit .
Primum illius dogma plares hodie ( quæ eft noftrorum
temporum calamitas )rectantur Politici'.
Obiit in Hollandia 1677. 21. Februarii , ut vixerat
Politico . Atheus :
Inveſtigantes , leu expectantes , Sceptici , Qurftionarii ,
vel Querentes , eodem hoc tempore prodierunt .
Suſtinent illi , Jeſum Chriftum veram aliquam nobis le
ligionem a Cælo artuliſſe , & hanc , dum in terris exiſte .
ret, nobis revelaffe , fed nullam Religionem inter Chriſtia
nos Rabilitam effe veram Chriſti Religionem .
Hinc
 SÆCULI DECIMISEPTIMI, 331

Hinc omnibus contradicunt , & in genere eas damnant,

>

nondum alicujus partes restantes , vel ad electionem fele

>

determinantes . Legunt autem aſſidue Scripturas facras , ut

veram Religionem inveniant . Atque hinc inveſtigantes &c.
appellati funt .
Ingens eorum cum in Anglia , tum Hollandia eſt numerus.
Gisbertus Voetius ( Voet ) famoſus fuit in Academia Ul.
traje &tina Theologus , Synodo interfuit Dordracena : inde
reverſus rigidum Calviniſmum pro aris , ac focis propu
gnavit . Hinc & animum , & ftylum acuit in Coccejum , de
quo ftatim .
Joannes Coccejus ( Cuck ) natione Germanus , Patria Bre
menfis, ( qua in urbe non Lutheri , led Calvini exercetur
Religio ) profeffione Theologas fuit , primo in Patria anno
1630. Deinde Franckeri in Friſia 1636. Inde Lugdunum Ba
tavorum 1650. accerfitus per plures illic annos Theologiam
tradidit. Peculiaria quædam auditoribus inſtillans doginata
& Calvini Doctrinam temperans in ſe concitavit Voetium .
6
Hinc nati ſunt Coscejani , Voetiani qui etiamnum hodie
inter fe diflident : Moderni Miniſtri in Hollandia in alta .
rutram partem abrepti ſant . Obiit Coccejus anno 1569 .
.

Paulo ante deceſſerat Voetius .

Porro , hæ ſunt ſolemniores aſſertiones Coceeii .
1. Ab adorato vitulo aureo tantum incepi: legalis Oeco.
nomia , feu lex cæremonialis . Unde luftinet Coccejus , in
pænam vitoli aurei adorati , tam multiplicia populo Ifraeli
rico injuncta fuiffe præcepta cæremonialia .
2. Fideles urteris Teftamenti propter facrificii expiatorii
dilationem fuerunt impuri , fordidi , babuere non redempti
peccalum En conſcientian peccati .
3. Tria funt 'Teſtumenta , æternum , vetas, do novum
Cæterum plures ſunt modo in Hollandia , qui profitentur ,
quod non fic neceffe obſervare diem Dominicum ; fed quod
jufficiat ad cultum Dei quicumque dies hebdomade. Hanc
ob rem permulti illic diebus Dominicis ſc Templis ſub
ducunt .
Nonnulli hic forte expectant vitam , & propofitiones Jan
ſenii. Sed de eo , uti & de Bajo ( de quo fæculo 16. tra

étandum erat ) aliiſque, licet erraverint , S. R. E. gremio

immortuis , ex profeſſo egimus in libro , cui titulus , serie
3
 332 E RR Q R ES
tas in medio , ſea in propof. Damnatas , ad quem Lecto .
rem benevolum remittimus .
Quia vero noftros in eo Opuſculo fugit ocalos Edmun.
dus Richerius , qui etiam , quamvis in errores inciderit >

in finu expiravit Ecclefiæ , idcirco illum hic ſubjicimus ;

feparatim tamen ab hæreticis alioquin juxta ordinem
temporis immediate debebat ſuccedere Marco Antonio de
Dominis .
Edmundus Richerius Presbyter Lingonenfis & Doctor
Theologus facultatis Pariſienlis libello edito ( ſuppreſſo licet
nomine ) de Ecclefiaftica , o politica poteftate multum
turbavit Galliam .
Ut turbæ ſæpirentur, anno 1612. celebrata eft Pariſiis
menfe Martii Synodus Provincialis a Jacobo Cardinale Per.
ronio Archi-Epiſcopo Senonenſi. Libellus in ea profcriptus
eſt . Acceſſit illius condemnatio per Paulum V. Cæteruni
egregie libellum confuravit Andreas Duvaliius inſignis Do.
ctor Serbonicus . Nec tamen a ſuis Richerius ceffavit mo.
litionibus , quibus plures in fuas partes pellexit .
Tandem anno 1629. feptimo Decemb. ab affertionibus ſuis
receſſit , declarationem coram dignis teftibus edens a ſe ſcrie
ptam & oblignatam , qua ſe , præfatamque libelluid fuum ,
ac quaſeumque propoſitiones in eo contentas Ecclefiæ Rom
manæ judicio fubjecit , eam matrem , & Magiſtram omnium
7

Ecclefiarum , & infallibilem veritatis judicem agnoſcens.

Hanc declarationem conſignavit eminentiffimo Cardinali Rio
cherio Proviſori domus Sorbonicz .
Hæ ſunt famofiores ejus poGtiones .
1. Collationes beneficiorum 1466. annis communi jure
id eft, facris electionibus factes lex divina , na.
suralis confirmant .
2. Carone aut Concilio Eccleſiam Sponfam gubernari
voluit Dominas , ui Romanus Pontifex abſque abiis E.
pifeopis nibit quidquam magni momenti de proprio mote
decerneret .

Refellun tur Errores Sæculi Decimi ſeptimi :

1. Deus eft mutabilis .
Th 1. p.4. 9. art. 1. dicitur Malach. 3. Ego Drus ,
D. mutor
non .
ER
 SECULI DECIMI-SERTIMI. 333
Eft enim aliquod primuns ens , quod Deum dicimus, hus
juſmodi vero primum ens oportet ege purum a &tum abſque
permixtione alicujus potentie . Omne autem quod quocum .
que modo mutatur, eft aliquo modo in potentia . Unde im.
poſſibile eft Deum aliquo modo mutari .
:
2. Deus non eft immenfus , ſeu ubique .
D. Th. 1. p. q.3.a. 2.& 3. Dicitur Jerem. 23. Cælum , ea
terram ego impleo. Et Propheta Baruch ait c . 3. Magnus
eft , non habet finem : excelfus , o immenſug.
Em autem Deus ubique per potentiam , præfentiam , &
ellentiam . Id que confiderandum eft ex his , que in rebus
3 humanis alicubi ede dicuntur . Rex enim dicitur effe in to .
10 regno , ſcilicet per fuam potentiam , licet non fit ubique
$ præfens . Per preſentiam vero fuam dicitur aliquid de in
annibus : que in proſpectu ipfius funt , ficut omnia , que
$ funt in aliqua domo, dicuntur elle præfentia alicui , qui
tamen non eft fecundum fubßantiam fuam in qualibet par
te domus . Secundum vero fubftantiam vel effentiam dicitur
aliquid effe in loco , in quo ejus fubftantia habetur .... fic
ergo Deus eft in omnibus per potentiam , in quantum cm
nia ejus poteftati ſubduntur. Eft per preſentiam omnibus,
in quantum omnia nuda funt aperta oculis ejus . Hebr.
4. Ef in omnibus per effentiam in quantum adeft omni.
bus , ut caufa ellendi.
Opponebat Vorſtius : quod eft fupra omnia , non eft in
omnibus rebus , ſed eſt Deus ſupra omnia , ſecundum illud
Pl. 112. Excelſus ſuper omnes gentes Dominus , ergo Deus
non eſt in omnibus rebus. Cur divina Majeſtas fit in for .
mica ; cur in minimo quoque pulviſculi grano?
Objectioni VVorſtii ſed quam a tot ſæculis Angelicus
præformavit, fic refpondet ille art. 1. ad 1. Deus eft Supra
omnia per excellentiam fuæ nature , do tamen eft in on

nibus rebus etiam minimis , o vilifimis ( q.22. art. 3. ) úr

caufans omnium ele.
Ex fide, Luiberana , Calviniſticæ , Anabaptiſtica , ego Ro
>

mana fides una , Sana, o orthodoxe conflari poteſt .

T. Th . 3. p. q.8. a. I. Dicitur 1. ad Timorh. 3. Ecclefia Dei
est columna , & firmamentum veritatis , fola autem Roma
nu eſt Dei Ecclefia, ut fæpe fupra oſtenſum eſt, & ſub fl
nem operis fuſius declarabitur , nequeunt vero fimul combi.
nari
 334 ERRORES
nari veritas , & falfitas , proinde ex fide Romana , quæ
vera eſt , & ex Lutherana , Calviniſtica , Anabaptiſta
ca ', quæ fallæ fane , nequit fana , & Orthodoxa fi
des conflari .
Quilibet ſine ulla perfose , ac ſexus diftin &tione eft leo
gitimus verbi Dei præco .
D. Th . 2. 2 9. 127.2. 2. Apoſtolus dicio 1. ad Cor. 14. Mu .
lieves in Ecclefiis taceant . Et 1. ad Timoth. 2. Doçere mua
lieri non permitto ... primo quidem a principaliter ( ait
Angelicus ) propter conditionem fæminei jexus , qui debet
efle fubditus viro , docere autena, o perfuadere publice in
Ecclefia non pertinet ad fubditos .
Sed nec cuilibet viro darum eft præconem verbi divini
induere . Ut quis legitime prædicet a fuis mittatur fupe
tioribus neceffe eft . Quomodo prædicabunt , niſi mittantur ?
Romanos
>

ad 10.
Porro Independences non admittentes Epiſcopos, nec se
niores ad regimen Ecclefiæ , 0dc curantes iempla , Altaria,
Pulpita , pro fuæ rectæ defenſione hoc argumentum adver.
fus Proteſtantes, & Puritanos Anglos valide intorqueri.
Vobis omnibus licuit Ecclefiæ Romanæ doctrinam evertere ,
que tot centeois annis ante vos viguerat . Ergo multo ma
gis licebit nobis veftra Dagmata , veſtras Ecclelias, ritus
>

abolere , quæ quidem omnia tantum de novo emerſerunt ,

neque parem cum Ecclefia Romana authoritatem , aut an
riquitatem obtinuerunt . Videant , quæſo , illi , niſi fuo ab
.

errore redeant , 900 pacto ab hoc Independentium argu

mento ſe expediant .
1. Nullus poteft elle Dominus ; unde nullus debet alteri
ſervire , fed omnes debent elle æqualis conditionis .
D. Th. 2. 2. q. 104. a. 5. Apoftolus dicit ad Colol 3.3 Servi
obedite Dominis ... in fimplicitare cordis simentes Deum .
Unde Paulus fupponit, quod hic alii licite lint Domini ,
alii Servi . Sane fi omnes æqualis forent conditionis non
poffet humanarum rerum laius confervari . art. 6 . Unde
.

oportet dari Dominos , & Servos .

2. Omnis cæremonia, feu affabilitas e Societate humane
fugienda eft ; unde nullus alium debet ſalutare , nec ei
pilum deponere .
D. Th. 2. 2. q. 114. t I. tum in argumento ſed contra :
Era
 SÆCULI DECIMISEPTIMI. 335
Ecclefiaftici 4. dicitur Congregationi amabilem te facito :
tum in corp . oportet hominem convenienier ud alias bo
mines ordinari in communi converfatione , tam in di&tis
quam in faétis , ut fcilicet unumquemque fe habeat fe
cundum quod decet . Unde ruit hæc Quakerorum barbaries .
Cum effäris moribus animal ſociale exuant ; cur non aſpe.
rum , incultum , inhoſpitalem incolunt montem Caucaſum ?
3. Quilibet haber lumen ſufficiens , ut Scripturam Sa.
cram interpretetur.
D. Th. 2. 2. q..171 . a . 3. Dicitur-2. Petri 1. Omnis Prophe.
tia Scripturæ propria interpretatione non fit , Cum debeat
eſſe in rebus ordo, & ſubordinatio, neceſſe eſt , ur inferio
11
res , & rudiores a ſuperioribus, & doctioribus inftruantur :
unde illud tumen interpretandi Scripturam Sacram cuilibet
inditum non eſt . Spectat vero potiffimum ad Eccleſiam ,
quæ eft columna veritatis, non ad privatum quemlibet Spi
Si ritum judicare de vero ſenſu Sanctarum Scripturarum : Sa
ne quam mifera fuit Quakerorum interpretatio quoad illa
verba Scripturæ in , timore , tremore Salutem veftram
operamini? que monftra non parturit pruritns privati Spi
7 ritus? an non iiſdem de privato ſenſu principiis , licet no
1 bifcum averſentur Quikaros, & talia non præbeant argu.
menta demenriæ , laborant Sectarii ?
1. Non eft curandum , quam quiſque interius Religionem
teneas , dummodo exterius , fuperficie senus aliquam ,
ne regimen turbet politicum , profiteatur.
D. Th.2. 2. q. 93. a. I. Mendacium maxime perniciofum
eft , quod fit in his , quæ ad religionem pertinent. Eft au
tem mendacium , cum aliquis exterius fignificat contrarium
veritati. Sicut autem fignificatur aliquid verbo , ita etiam
fignificatur aliquid facto , ideo fi quis aliquam Religio
nem , feu cultum exterius profiteatur, ( ne regimen turbet
politicum ) quem interius non tenet , proindeque ſignificetur
aliquid falfum , erit cultus perniciofus, Deo qui est ſumma
veritas, & Eccleſiæ , cujus non debet elle fucata fides , ma
xime injurius , & omnis omnino deſtructivus Religionis. An
F1 uſque ad facratiflima delubra , ad aras , an ad divina ulque
myſteria ars penetrat Machiavello politica ? quouſque talis
artis , vel potius Atheiſmi Profefiores aulas Principum &
orbem deludent univerſum ?
2. Deus
 ES
336 ERROR
2. Deus non eſt ens infinite perfeétum , ſed aliud non ej
quam virtus nature , quæ in omnibus creaturis diffufa eft.
>

D. Th. 1. p. 4. 4. a. 1. Dicitur Matth. s. Eftote perfe &ti , fi

cut Pater veſter Cæleftis perfeétus eft . Et art. 2. In
Deo funt perf: &tiones omnium rerum . quia Deus eft
ipfum effe per se ſubſiſtens ; ex quo oportet , quod totam
perfectionem effendi in ſe contineat . Falſum proinde eſt,
aliud, quam virtusa naturæans
quodſanon fituris , quæ in omnis bus
diffu creat eſt . Eft natur natur ut Patre lo
quuntur , ſeu Author naturæ , qui creavit omncs naturas ,
>

1. 2. q. 67. art. I.
3. Prophetic Prophetarum veteris Teſtamenti confiftunt
in eo, quod bi imaginationem habuerint fortiorem commu .
ni , ille Moyfis in eo , quod excellentiori preditus fue
rit intelleétu .
D. Th. 2. 2. q. 72. 2. 1. Prophetica cognitio eft eorum , que
naturaliter excedunt humanam cognitionem . Et ideo Pro
phetia fimpliciter di&ta nonpoteft effe a natura , fed folum
ex revelatione divina . Si Prophetia non poffit eſſe a natu
ra , nec igitur Prophetiæ prædictorum Prophetarum confi.
ftunt in eo , quod hi imaginationem habuerint fortiorem
commoni , nec illæ Moyfis in eo quod excellentiori prædi.
tus fuerit intellectu . Ad Prophetiam requiritur quoddam
lumen intelle uale ſupernaturale, leu excedens lumen na
turalis rationis , 2. 2. q . 71. art. 2 .
Nulla Religio inter Chriſtianos Rabilita eft vera Cbrifta
Religio .
D. Th.2. 2. q. 4. a. 6. Apoftolus dicit ad Ephef. 4. Unus
Dominus , una fides. Sane unitas fidei eft præcipuus veræ
>

Religionis character , illam vero unitatem tum in capite ,

tum ia do &trina ſibi Sola Romana vendicat Ecclelia ; ut
infra uberius demonftrabitur ; proinde in illa reperitur vera
Chriſti Religio : adeoque dici nequit , quod nulla inter
Chriftianos ſtabilita eſt vera Religio.
Quo ruitis miferi expectantes ? tanto jsm tempore veram
inveſtigatis fidem : en illa in Ecclefia noſtra in omoibos
una tot inter fectas diſcrepantes , veftros in oculos vel ab
oblato lumine fele avertentes inſilit : illam amplectimini,
tenere , ſectamini, ab ea numquam deſciſcite .
1.Ab adorato vitulo aureo tanium incæpit legalis. Oeconomia:
edhe lex caremonialis . D. Th .
 SÆCULI DECIMI-SEPTIMI. 337
D. Th. 1. 2. q . 101. a. 1. Dicirur Exodi 18. Oſendas ( 10
Moyſes ) populo cæremonias risum colendi Deum ,
Vitulus autem aureus poftea tantum adoratus eſt ; ejuſque
adorationem Moyſes refert capite 32. Unde ante incæpit
lex cæremonialis .
Deinde , q.13.a.6. & 9.101 . a 3. Homines uſque ad idolola
triam circa tempora Abrahæ funt prolapſe. Unde Jacob Gen.
35. Convocata omni domo ſua , ajebat , abjicite Deos alie
nos , qui in medio veflri ſunt. Et ideo poſt hæc tempora
neceffarium fuit, dari ceremonialia , quæ ad cultum Dei
pertinent ,> o per quæ ab idololatriæ cultu homines revor
carentur . Profecto quanta Majeftate fulgura inter, & toni
trua Deus non pronuntiavit in Monte Sinai Exodi 20. non
habebitis Deos alienos coram me ? nonne hoc præceffit ado
rationem vituli aurei ? /

2. Fideles veteris Teſtamenti propter Sacrificii expiato .

11 rii dilationem fuerunt impuri , fordidi, habuerunt non re
dempti peccatum , confcientiam peccati .
D. Th . 1. 2. q. 98. a. 2. ad 4. Quamvis lex vetus non saf.
ficeret ad ſalvandum homines : tamen aderat aliud auxin
lium a Deo hominibus fimul cum lege , per quod falvari
poterant , fcilicet fides Mediatoris , per quam juſtificati
ſunt antiqui patres . Hinc Jejus dicitur (cap. 11. ) univerſa
mandata compleviffe , nec unum quidem verbum præteriiſ
fe, quod præceperat Dominus Moyfi . E14. Regum 23. J
fias narratur fecifle juxta omnem legem Moys . Non ig !--
tur fideles veteris Teſtamenti propter Sacrificii expiatorii
dilationem fuerunt omnes impuri , & ſordidi . Licet enim
Sacrificium expiatorium differretur ; juſtificabantur tamen per
fidem Mediatoris venturi , unde illis Sacrificium expiato-.
rium , feu mors Chrifti falutifera per fidem apprehenſa jama
virtualiter aderar .
3. Tria fune Teſtamenta , æternum , vetus do nouum
2

D.Th.1. 2. 9. 107 a . 1. In una , eadem Civitare dici

tur alia lex , que imponitur viris perfectis , quiftatim pof:
funt exequi ea, quæ persinent ad bonum commune , alia
lex datur de diſciplina puerorum , qui ſunt inftruendi, qua
liter poftmodum opera virorum exequantur ... fic igitur lex
nova eft aliu a lege veteri , quia lex vetus eft quafi pén
dagogus puerorum , ut Apoftolus ad Gal. 3. Lex autem no.
Y
 S
ORE
338 . ERR
wa eſt lex perfectionis data .. , viris perfectis. Unde diffe.
rentiæ , qua ſunt inter novam legem , o vererem , acci .
piuntur fecundum perfe tum , imperfe tum , Ecce Teſta
mentum , ſeu lex non dividitur, & quidem tantum penes
perfectum , & imperfectum , nili in legem veterem & no
vam . Proinde non ſunt diſtinguenda tria Teſtamenta , quo.
rum unum fit æternum ,
Tò autem æternum Teftamentum includitur in nova lege .
Et ad hoc defignandum dicitur in forma calicis novi, en
æterni teſtamenti . 3. p. 9. 28.a. 3. Diciiur autem Teſtamen,
tum noyum ratione exhibitionis : æternum yero tam ratio
ne sterne Dei preordinationis , quam etiam ratione æternæ
hæreditatis, que per hoc Teftamentum difponitur , Hinç
Apoftolus dicit ad Hebr. 9. Ideo novi Teftumenti mediator
eft Chriftus, ut morte intercedente , repromiffionem accipiant
gui vocari Sune eterne hereditatis .
Non eft neceffe obfervare diem Dominicum , fed fufficit
ad culium Dei quicunque dies Hebdomade .
D. Th 1.2.2 303. a. 3 ad 44.Sabbatum , quod fignificabat
primam creationem , mutuium eft modo in diem Dominio
fam , in quo commemoratur noya creatura inchoata in Re.
furrectione Chrifti. Unde non haberetur repræſentatio illa
710v.e creaturæ , niſi obſervaretur dies Diminicus : ideoque
cultui divino non quæcumque dies Hebdomadæ , ſed Do.
minica deſtinața eſt ,
1. Collationes beneficiorum 1400. annis communi jure ,
id eft facris ele &tionibus fa &tas ... lex divina ), eu natura
lis confirmant.
D. Th. 2. 2. q. 10. a. 12.celeberrimo . Confuetudo Ecclefia
femper eft in omnibus emulanda . Fuit vero jam ab ali
.

quot fæculis Ecclefiæ confuetudo , quod collationes benefi

ciorum per electiones non contigerint , unde conſuerudini
>

illi ftandum eft . Quod tamen dicendum non foret , fi col .

7

laciones beneficiorum via ele &tionis eſſent de jure divino ,

aut naturali , ut hæc aſſerțio contendit conſuetudo enim
nequit refragari juri divino , ant naturali ,
Sane fi electiones Prælatorum effent de jure divino , le
queretar , ant nullos effe jam yeres Epiſcopos aut illos
peccafle mortaliter fine electione fufcipiendo Epiſcopatum .
Deinde , non eft præceptum de electione Prælatorum in
Scri ,
 SÆCULI DECIMISEPTIMI. 339
Scripturis . Sunt quidem illic exempla electionis ( ur v.g. pa
let in Matth. Act. 1 ] sed illa præceptum non faciunt . Un
de ruit hæc allertio Richerii .
>
2. Canone, aut Concilio Ecclefiam fponfam gubernari voluit
Dominus , ut Romanus Pontifex abſqu. alns Epifcopis ni
bil quidquam magni momenti de proprio motu decerneret .
D. Thomas 2. 2. q. 1. a . 10. Dominus Lucæ 22. Petro
dixit , quem fummum Pontificem conftirut : ego regavi pro
te , Peire , ut non deficiat fides tua , tu aliqundo come
verfus confirma fratres tuos. Non dixit, confirmare a fra
T!
tribus tuis , ab Epiſcopis , dum quidpiam magni momenti
decernendum eſt . Sed confirma fraires euos , eos tibi ſubde ,
illis eſto & extra Cončilium , & in Concilio , ac ubique lu.
ER
perior, eos veritatem edoce , eos folidiffimis , o inconcuſ .
lis, quibus omnes hæreſes , errores, portæqüe Inferi non præ
valeant , imbue doctrinis . Unde ſine Epiſcopis , vel Conci.
>

lio Romanus Pontifex quidpiam magni momenti de motu

proprio porelt decernere. Nonne id in primitiva patuit Ec.
clelia ? illa annis 325. line generalibus iterit immoia Con
ciliis ; quis tunc enatas Saturnini, Bafilidis , Nicolaitarum ,
9

Gnofticorum , Marsionis , Montani , aliorumque damonavit

hæreſes ? nonne exiſtens' pro tempore Romanus Pontifex ?
Sed & port OEcumenica celebrari cæpta Concilia Mani.
chei, Aerius , Jovinianus, Helvidius , Pelagius , aliique fo
lius fedis Apoſtolicæ authoritate profligati ſunt .
Quin imo Dogmata , Deciſiones, reſolutiones , Definitio
>

nes Conciliorum generalium irrefragabile robur non habent,

nili a Romano confirmentur Pontifice .
Id egregie exprimit Doctor Angelicus loco citato . Ad
ſolam authoritatem fummi Pontificis pertinet finaliter ( polt
quam omnia in Conſiſtoriis , & Conciliis reſoluta ſunt ) de.
CC
terminare ea , quæ ſunt fidei , ut ab omnibus inconcufla fin
de teneantur. Vide Opuſc. noftrum in propof. Damnatus.pag . 173 .
APPENDIX NOVA AD SÆCULUM XVII.
DE PRÆADAMITIS .
Ræadamitæ dici poffunt homines 'hi, qui ante Ada
PR23
mum extitiſſe finguntur, vel hi quibus eos extitiſſe fin
>

recentior quidam anonymus , qui

qualis
gere placuit , fuit
anno 1655. inter alios errores auſus eſt afferere primo,
Y alios
 340 ERRORES
alios ante Adamum extitile a Deo creatos homines , quod
ideo Præadamitas dicebat > & Adamum non efle primum
hominem a Deo crentum , edito ea de cauſa in lucem li .
bro , cui titulus eſt , Preadamitæ five exercitatio ſuper
verſus 12. 13. 14.6. 5. Epiſt. Pauli ad Rom. & iterum pau
lo poſt edito altero , cum hoc præfixo titulo , Syſtema Theo
logicum ex Fræadamitarum hypothefi . 2. quod Moyſes ca.
pite primo Geneſeos enarrat Gentilium creationem , aca
pite fecundo creationem Adami primi Patris non omnium
bominum , fed folummodo Judeorum . 3. quod Diluvium
.

Noeticum non fuong univerſale ſuper omnem faciem terre ,

fed folum fuper Civitates , o Paleſtine Provincias ; 4.
quod Gentiles omnibus vitiis dediti fuißent, non tamen
peccaffe , niſus malæ intelligentiæ verborum D.Pauli ad Rom .
cap. 5. verf. 13. dicentis . uſque ad legem enim peccatum
erat in Mundo ; peccatum autem non imputabatur , cum lex
non effet. 5. quod Adam , e Gentiles mortui funt , non
quia peccaverint, ſed ex conditione nature , hoc eft , quia
>

Corpus corrupiioni ſubje £tum induerint .

Author ille Anonymus fummam erga Dei Eccleſiam ve
nerationen ſimulans, verbis, & calamo oppugnare conaba
tur . Pellei ovinam oſtentam , lupinos undequaque mores
exercebat . Tandem divina excitatus gratia , abjuratis fuæ
doctrinæ tenebris , in Catholica luce obiit Aubervilli apud
Parifios .

Refelluntur Errores .

I. Adam non fuit primus homo a Deo creatus , fed >

ante ipſum fuerunt alii homines , qui Præadamitæ vo .

cabantur .
In capite primo Geneſeos Moſes nullos Præadamitas com .
memorat, ſed primi hominis creationem deſcribit . Creavit
Deus hominem &c. Hunc autem Adamum fuiſſe conſtar
ex cap. 2. 3. & fequentibus , præfertim ex cap. 3. ubi
verba primi capitis repetens Moſes , illa de Adamo intel.
ligenda fignificat : Hic eft liber generationis Adam ec.
vocavit nomen eorum Adam in die quo creati juni .
Et Apoltol. 1. ad Corinth. 15. Faétus primus homo Adam
in animam viventem ; noviſſimus Adam in Spiritum vivi .
ficante
 SÆCULI DECIMI-SEPTIMI. 341
ficantem . Primus bono de terra terrenus : Secundus homo
de Cælo Cæleft s .
D Thom . 1. p. qu. 92 , art. 2. in corpore . In hoc quædam
digniras primo homini fervatur, ut fecundum Dei ' fimilia
tudinem fit & ipſe principium totius fuæ ſpeciei , ficut
Deus eft principium totius Univeiſi : fed Deus ita eſt prins
cipium totius Univerfi , ut omnia ab eo creata fint , ita
Adam erit primus homo , ut cæteri homines ab ipſo fine
procreati .
22
2. Moſes capite primo Geneſeos enarrat Genuilium crea.
tionem , & cap. 2. creationem Adami pumi Parris non
omnium hominum , fed folum Habræorum .
D. Th . J.P. q . 82. a . 2 . in aig fed Con . ex illo Astuum
7. 17. Deus , qui fecit Mundum , omnia , quæ in eo funs ,
73
fecit ex uno omne genus hominum inhabitare fuper uni
X
verfam terram .
!
Nam in primo cap. ſicut Moſes commemorat generatio
nes Cæli , & terræ , quando creata funt in die quo fecit
Dominus Deus Cælum , & terram &c. ita creationem ho
minis , cum dicit : Formavit igitur Dominus Deus hominem
2
de limo terræ c. Sicut ergo non alii Cæli , non alia ter .
ra antea fuerunt, ita nec alii homines . Quod clare patet
ex verbis cap. 2. verſ. S. Et homo non erat qui operaretler
terram , quod falſum eſſet, li Gentiles ante Adam in pri
mo capite ſomniari , fuiflent creati .
Præterea Apoſtol. ad Rom . c. 5. Propterea , inquit , peccare
>

tum in hunc mundum intravit , eo per peccatum mors ,

ita in omnes homines mors periranfiit , in quo omnes pec
ed caverunt . Quapropter fi Adam cenfendas ſolum eſſet pri
•

mus parens Hebræorum , non autem omnium hominum , fu

li Hebræi morerentur . Hebræos peccatum originale dumta .
xat inficeret , & cæteri homines naturæ morbo eſſent im .
munes , quod eft falſum .
3. Diluvium Noeticum non fuit univerfale fuper omnem
faciem terræ , fed folummodo fuper Civitates & Palættine
Provincias .
Cauſa immittendi Diluvium fuit, ut habetur Genel. cap.
9. Quia Omnis caro corruperat vitam fuam fuper terram ;
& iinmiſto diluvio venit , inquit Deus , Finis univerſe car
nis coram me . Requievit Arca menfe feprimo , vigeſimo
Y 3 fon
 342 ERRORES
feptimo die menfis ſuper montes Armenie . Celfiffimos Mon
tes ſuperavit Arca : Quo ergo miraculo prohibitæ funt
aquæ , ut ſolos Palæſtinæ terminos inundarent ? Si intra
Palæſtinam diluvium graffatum eft , fruftra commififlet Deus
Noe arcam in ſui refugium ædificare , cum extra Palæſti
nam brevi , ac facili itinere poffet tranſmeare .
>

4. Gentiles omnibus vitiis dediti erant , & tamen non pec

cabant ; Peccatum enim non imputabatur , cum lex non elet .
D. Thomas Lect. 4. ad Rom . 5. Peccatum erat in
mundo fcilicet actuale 2 homines enim multipliciter pec
cabant contra legem naturæ ; unde dicitur Gen. 13. Ho
min's Sodomite pellimi erant. Peccatum autem non im.
putabatur cum lex non effet ; quod eſt intelligendum ,
non quia imputaretur , quafi puniendum apud homines ;
cum quidam legantur ante legem pun ti ab hominibus pro
peccatis , ut patet Gen. 39. & 40 ſed non imputabatur
quan a D:n poniendum . Tunc enim non credebant homie
nes , quod Deus humana facta, vel puniret, vel præmia
ret , fecunduin illud Job . 22. Circa Cardines Cæli peram
bulat, nec noſtra confiderat .
5. Adam , & Gentiles mortui ſunt , non quia peccave
rint, led ex conditione naturæ , hoc eſt, quia corpus cor
>

ruption : fubjectum habuerunt .

D. Th . ad Rom. 3. Dicendum eſt autem , quod humana
natura dupliciter confiderari poteft : uno modo fecundum
principia intrinſeca, & fic mors eſt ei naturalis : Unde Se.
neca dicit in libro de remediis fortuitorum , quod mors ,
natura eſt hominis , non pæna : alio modo poteſt conſide
rari natura hominis fecundum quod per divinam providen
tiam ei per juſtitiam originalem proviſum fuit &c. Sic er
go ( fequitur D. Th . ) poftquam mens hominis per pec .
catum eit a Deo averſa , amiſit virtutem continendi vires
inferiores, & etiam corpus , & exteriora ; & fic incurrit
>
mortem naturalem a caulis intrinſecis , & violentam ab ex.
terioribus nocumentis .
Ulterius repugnat hoc Definitioni Ecclefæ ; Nam in Con
cilio univerſali & fricæ , Carthagine celebrato , anno 418.
cujus canones ſub Milevitani Concilii titulo editi ſunt ;
quorum primus hunc Pelagianorum damnat errorem , ut
quicunque dicit Adam primum hominem mortalem factum ,
ita
 SXCULÍ DECIMOCTAVI.
ita út Give peccarei , five non peccaret , moreretur in coco
pore hoc eſt de corpore exirei non peccati merito , ſed ne .
ceſſitate naturæ ; Anathema fir .
Item Apoft. ad Rom. 5. Per unum hominem peccatum in.
travit in mundumi , o per peccatum mors : nota ' Apoſt.
non dicere ; & per conditionem naturæ , feu corpus corru
ptioni ſubjectum , ſed per peccatum mors . Et ad Rom. 8.
Corpus quidem mortuum eſt propter peccatum .
E Ř ŘÖ Ř E S
SÆCULI DECIMIOCTAVI.
'Oc fæculo fervet tum in ampla parte Germaniæ , tum
HO in Helvetia Pietiftarum lecta . Hujus vel Author ,
vel Promulgator fertur fuifle N. Frank in Univerſitate Hal ",
lengi in Saxonia Theologiæ Profeffor . Pietific dicti ſunt
tales ab adulterina , quam verb:s, vultu oculis , toto cor
poris niſu affectant, pietate. Solitudinem amant : Epthu .
ſiaſmis, revelationibus , ſpeciális gradibus perfectionis , ima.
ginaria unione cum Deo , fucara quiere Spiritus ſe palcuni
Hinc non videntur differre nili nomine a Memalianis , Be
guardis , Beguinis ( de quibus feculo 4. & 14. ) Illa .
minatis , ou Quietiftis : de his fæculo præcedenti egimus
Proinde tot illa damnatarüm fectarum congeries nova refuraa
tione nou indiget .
Varii Pietillarum Miniftri nuper Scaphufi in Helvetia
virgis cæli fune , ac deinde exitio muletati . Sed in hiſce
gloriati ſunt , ſe eſſe imitatores A poſtoli , cujus cupiune
9

premere veftigia . Unde nihil de lua dementia remittunt .

A novorum illorum Biguardorum ; Beguinarum inſa )
nia non multum diſcrepat miferum commentum , quod no >

viſſime a paucis feptimanis Paſtor quidam ( Cape illi nomeni

el profudit in DiæceG XantonenG in Gallia.
Docebat , equalem à Deo omnibus tribus hominibus
quam juftis : Deumque vel
gratiami , tam peccatoribus i, quam
in hac viia videri ab bominibus , licet minus clare de
peccatoribus .
Hæc & plura hujuſmodi incautæ plebi venditans corain
ampliſſimis Diccoleos Vicariis citatus eſt . Aliquot Scr
pturæ locis errorem frultra munire conatus 1 Dostorum
Y ſen
 344 DISSERTATIO
Sententiæ viſus eſt acquieſcere ; promifitque , quod datum a
fe Aandalum oppofitis aſſertionibus coram fuis eſſet repara
turus At ecce vix in pagum reverſus magis ccepit delira .
mencis ſuis inſarcire auditores. Quare iterum apud ſuperio.
Tes Giftitur. Sua acriter tuetur fomnia , erroris convincitur ,
illum & ipfe damnat , & in feriæ , folidæque retractationis
fuæ argumentum , ſcripta quædam , quæ pro defenfione ab.
errationum elucubrarat , in ignem projicit . Credebatur tunc
faltem e cerebro eradicalle commenta . Itaque ad ſubditos
remiſſus eſt. At irrequietarum nequic comprimere æftum
idearum . Statim conſcendit ſuggeftum , & majori , quam
nunquam ante vehementia , & impetu ex illo detonans ſuz
ſenſa inftaurat , propugnar, urget , reque in illorum expli
cationem , expreſſionem , & rationem , quæ ipſis vere oppo
ni poterant, imaginariam folutionem eviſcerat .
Fama hac totain per Galliam percrebrefcente , Sereniſſi.
mus Aurelianenſium Dux Galliarum Regens eum ad ſe ac
cerliri juflit. Modo Pariſiis , negotio accurate diſcuſſo , in
carcere affervatur .
Paltor ille 45. annos natus eſt.
Theologiæ Doctor eſt in Academia Burdegalenfi. Adeo
vel eruditiores ( li divina delt gratia ) Spiritu vertiginis
immerguntut .

LUTHERI , & CALVINI ,

ſeu Sectariorum Dogmata .
D Lutheri modo , & Calvini, ſeu Setariorum me con
A verio Dogmata .
At quid aggredimur ? cur illa diſcutienda ſuſcipimus , quæ
jam ab ipfis Eccleſiæ incunabutis , a longa remotiſſino
run fæculotum ferie prædamnata funt ? quid eft aliud
L :stheri, & Calvini doctrina , quam antiquorum per Eccle
Giam Catholicam profcriptorum inftauratio errorum ?
Oterque docet , nullam efle in homine arbitrii liberta
ger . Idem docuit (æculo 1. Simon Magus errore 3. &
realo 3. Manichei er rore 9 .
Uterque docet , non el necesaria ad falutem bona
ope
 ADVERSUS SECTARIOS . 345
3 opera , fed fufficere fidem . Idem docuit Simon Magus er
rore 4. & fæculo 4. Eunomius errore 1.1
7 Uterque docet, habenti fidem nihil obede peccata quan
Du tumlibet multa , o magna , horum enim malitiam non im.
putari credenti . Idem docuit Eunomius errore z .
.

Uterque docet, Deum præcipere impoſſibilie . Idem do

cuit Prolomæus fæculo 2 .
IN
Uterque docet, concupifcentiam epe peccatum , Irlem de
* cuit Proclus Montani Diſcipulus eodem ſæculo.
Uterque tollit Tradisiones omnes & folis Scripturis
>

11 omnia vult contineri . Idem docuere fæculo 2. Gnoſtici

12 errore s . ſæculo 4. Eunomius errore 3. Arius & Macedo
nius errore 2.
Uterque docet , Ecolefiam folis bonis conftare Ec
clefiam olim vifibilem multis feculis perille : hoc vero
tempore in fuo iantum cæru exiſtere . Idem docuerunt in
fubftantia fæculo 4. Donatifte errore primo , & fæculo 18.
M VValdenſes errore j .
Uterque docet , omnia peccata efe paria , nec ullum do.
ri peccatum ex natura fua veniale. Idem fæculo 4. docuit
Jovinianus errore 2.
Uterque docet > non dari Epiſcopos in Ecclefia , qui
fint Presbyteris ſuperiores. Idem fæculo 4. docuit Aerius
errore 1.

-1 Uterque docet non le orandum pro defunctis :non

1

elle fervandum jejunium Quadrageſimale , aut alia fata

jejunia . Idem docuit citatus Aerius errore ſecundo , &
tertio :
Uterque " negat invocationem Sanctorum , venerationem
facrarum Reliquiarum , imaginum Chrifti , & Sanctorum
& vocat hoc idololatriam . Idem olim fecitſæculo s. Vi
gilantius errore primo, & fecundo . Xenajas eodem fæcu
lo : Iconocl afte fæculo 8.
Urerque non admittit feptem Sacramenta , fed tantum
duo Baptifmum , Cænam , unde & pænitentiam Sectarii
rejiciunt. Archontici fæculo 2. nulla admittebant Sacramenta .
Novatus fæculo 3. errore 2. ſpecialiter negabat Confirmatio
nem le Sacramentum , o flagitia poſt Baptifmum perpetra
ia nolebat Sacerdotum miniſterio , authoritate remitti .
Calvinus negat realem Corporis Chrifti in Euchariftia
pra.
 946 DISSERTATIO
praefentiam . Idem negavit fæculo 11. Berengarius errore
1. Lutherus vero àllerit illic quidem eſſe realem Corporis
Chriſti preſentiam , fed ibi fimul contendit elle panem :
Idem alleruit Berengarius errore 2.
Uterque docet , Pontificem Romanum non eft caput Ec.
olejie. Idem fæculo 14. docuit VVicleff propoſitione 37.
Sectarii docuerunt , proprium Dei opus non minus elle
proditionem fudè , quam vocationem Pauli ; ex quibus alií.
que verbis Catholici deducebant; Sectarios ſuſtinere , Deumi
eige authoremi pescati , ( Modernos iftius modo doctrina
pudet . ) Deum vero efe autborem peccati , docuit Flori
nus fæculo 2 .
Sola Se &tarioruni dodrina de merito, novà eſt ſaltem quo.
ad modum explicandi , fola , inquam , doctrina de merito :
illorum enim lyſtemati de juſtificatione , boniſque operibus ,
quæ dicunt elle infeta peccato ; præluſit præcitatus Proclus
fæculo 2. docens concupifcentiam , quæ in juftis etiam re
manet , elle peccarum .
Unde liquet , pleraque illorum dogmais elſa Häreles
antiquas a tot elapfis , & reconditis fæculis ab Ecclefia
damnatas .
Cum vero fateantür Sectarii primis §. fæculis veram füila
ſe in Ecclefia Romana fidem ; ſeipſos dogmata tunc ab ea
profligata renovantes inviti licet damnent, convidcant , pe.
rimant, neceffe eft .
Proinde , illa veterum vibrata in Adverfarios repetitio
Hæreſeum ineluctabile femper fait invictumque argumen
tum . Aliis lane vix armis opus eſt , ut demonltretur à pud
nos folummodo ,. non apud eos veram , ut prætendunt , ex
tare Ecclefiam .
Åge ramen , præcipua Sectariorino doctrina capita line
ülla acrimonia veritati unice intenti expendamus , vel quod
in idem redit , fidem exponamus Catholicam , omnibus ab.
ftetris ei calumniis , nebulis , tenebris , quæ ab adverſariis
illi funt offulæ , vel etiamnum offunduntur . Tollatur caligo
prà judiciorum . Hæc omnia averſatur veritas . Deformi
.

noftræ detracta Religioni facie , apparebit digna ; quæ ſu .

fcipiatur .
Porro licet D. Th. omnes hactenus errores a Simone Ma
go ad hæc ufque tempora ; imo & Sectariorum in priſcis ,
ut
 ADVERSUS SECTARIOS . 347
3
ut in hoc operis decurfu vidimus , Hereticis plerumque e
Scripturis , quas ſolas ferme inclamant adverſarii , præde
RE bellarit , modo tamen Aquinatem , cum vel umbra citati
cujuſdam S. Patris , dum eis refragatur , illos feriat, hoc
eorum danres præoccupationi , tantifper ſeponemus .
Pro majori perfpicuitate , & ordine doctrinam EccleGæ
( quam potiſſimum ex Concilio Tridentino , ejuſque Cate.
1
chiſmo colligemus ) partiemur in varias materias . 1. age.
mus de Invocatione Sanctorum . 2. de cultu imaginum . 3 .
de cultu Reliquiarum . 4. de Feſtis Sanctorum . 5. de Juſti.
ficarione , 6. de merita . 7. de libero arbitrio . 8. de faris.
factionibus . 9. de Indulgentiis . 18. de purgatorio . 11. de
Sacramentis in genere . 12. de omnibus in ſpecie ,9 ultimum
reſervantes locum Euchariftiæ , cum de ea Git præcipua nos
inter & Setarios controverſia . 13. tractabimus de Sacrifi.
cio Min . 14 de Communione ſub utraque fpecie . 15. de
Traditione . 16. de Authoritate Ecclefiæ . 1. de viſibili
illius Capire . 18. concludemus , ſolam Romanam dicendam
eſle veram Chriſti Eccleſiam ; adeoque extra Romanam Ec
clefiam non dari ſaluiem .
INVOCATIO SANCTORUM .
E arii jam dudum exiftimarunt , execrabilem a Cathca
Shelicisis in Invocatione Sanctorum , veneratione Imaginum,,
& cultu Reliquiarum exerceri idololatriam . Tam alte fub
.

ditorum mentes hæc perſuaſio penetravit , ut paflim popu .

lus iſte autumet nos pro Deo vivente mortuos homines
pro ſummo & fempiterno Spiritu ofa, & cineres , ligna ,
& lapides adorare . Sed tandem Gniftræ exuantur ideæ : en
dogma Romano- Catholicum ab omni prorſus idololatriæ um
bra alienum . Docet , & profitetur Eccleſia cum Scriptura
Sacra Matth . 4. ( Dominum Deum tuum adorabis ) & om.
ni retro Antiquitate , cultum latriæ ſoli Deo utpote re
rum omnium conditori , & ſupremo Domino efle tribaen
dum , nec eum ulli omning creatura exhiberi poſſe : In
San &tis enim vel præſtantiſſimis nullum eſt excellentiæ gen
nus, quod a Deo non oriatur : nec vírtus ulla , nifi qne
divinæ fit donum gratiæ , nec ulla nos juvandi nifi preci
bus facultas . Unde nos non colimus Sanctum quercum
V que , ut rerum omnium Authorem ; ( quod certum idor
 348 DISSERTATIO
lolatriæ furet argumentum ) fed folum , ut amicum ejus ,
qui abſolutus , & univerſalis eſt Dominus . Tanti enim
Deum facimus ut etiam eos , quos ipſe in ſublimitate
collocavit , aliquo dignos honore arbitremur . Quod quidem
.

non in injuriam , ſed gloriam Dei cedit : licur in honorem

Regis cedit , quod ejus aulici honorentur propter eorum
1

relationem ad Regem , nimirum quia ſunt ejus domeſtici ,

miniſtri , amici .
Deinde , idololatræ diis Sacrificia offerebant , inter Ca
tholicos nihil per umbram fimile , qui omnino ſacrilegium
efle profitentur, alteri, quam ſoli Deo Sacrificare . Hinc
Sanciis ab Ecclefia , inquit Concilium Trid. feff. 22. cap. 3 .
Sacrificium non offertur, fed Deo Soli , qui illos coronevit ;
unde nec Sacerdos dicere Soler oftero tibi Sacrificium , Pe.
sre , vel Paule , fed Deo de illorum Victoriis gratias agos,
corum patrocinia implorat , ut ipſi pro nobis intersedere di.
gnentur in Celis , quorum memoriam facimus in terra .
Proinde Sanctorum cultus in illorum pro nobis fit inter
ceffione apud Deum . Abſit igitur vel tenuis quædam fpe
eies idololatriæ .
Porro Eccleſia docet , barum atque utile , suppliciter
eos invocare Concil . Trid. ſect. 25. Eo autem charitatis Spi.
ritus & fraternæ focietatis ordine invocandi , feu orandi
2

ſunt, quo ad Fratrum in terris viventium auxilium quæ

rendum inducimur. Hoc vero præftitit Apoſtolus ſcribens
2. ad Theſſ. 32. Fratres orate pro nobis . Et ad Colof. 4 .
Orationi inftare orantes fimus es pro nobis . Ad Rom .etiam
15. Obfecro vos , Fratres , per charitatem San &ti Spiritus,
ut adjuveris me in orarioribus . Qua 'ex doctrina conclu
dit Concilii Tridentini Cathechiſmus Catholicorum dogma
tum medullam continens par. 3. tis. de culru , ev invoca.
tione Sanctorum , fi quid Mediatoris dignitas ( ut femper
objiciunt Sectarii ) Chriſto in Scripturis tributa Sanctorum
cum Deo regnantium interceffione minueretur , non minus
viventium nobiſcum Fidelium interceſſione eſſe minuendam .
Demonftrar Catechiſmus ille parte 4. tit luis orardus fit,
immenſum diſcrimen inter modum , quo Dei , & modum ,
quo Sanctorum auxilium imploramus . Nam precamur , in
quit , Deum , ut ipfe vel bona dei , vel liberet nos a ma.
lisi a Sanctis autem , quia gratiosi ſunt apud Dium , pe:
ni

1
 ADVERSUS SECTARIUS . 349
timus , 48 noftri patracinium fufcipiant , ut nobis a Deo
>

impetrent ea quorum indigemus. Hinc duas adhibemus pre

candi formulas differenies, ad Deum enim proprie dicimus
miſerere nobis, audi nos , ad Sanctum vero Ora pro no .
bis : unde nobis perſuadere debemus, quibuſcumque verbis
etiam graviffimis conceptæ fint preces ad Sanctos vel di
rectæ vel dirigendæ , eas ad hanc folam formam Ora , aut
31
Orute pro nobis per Ecclefiam intelligi . In Catholicæ con
firmationem doctrinæ ponderentur verba Tridentini loco ci
tato docentis : Sanétos una cum Chrißo regnantes orationes
fuas pro hominibus Deo offerre , bonum atque utile pe
fuppliciter eos invocare, ob beneficia impetranda a Deo
per Filium ejus Jefum Chriftum Dominum noftrum , qui
Solus noſter Redemptor , & Salvator eſt , ad corum orario
9

1
nes , opem , auxiliumque confugere . Evidentiffimumſigitur eſt
ex mente Concilii , Sanctos invocare nihil aliud eſſe , quam
>

ad eorum preses confugere, ad beneficia per Chriftum à

Deo impetranda . Reipla enim per Chrifum ſolum , inque
ejus faeratiſſimo , & efficaciffimo Nomine conſequimur
quodcumque conſequimur intervenientibus Sanctis , cum ipſi
Sancti non niſi per Chrillum orent, nec niſi in ejus nomi
ne exaudiantur . Hinc accuratiſſime obſervandum eſt ora

tionibus, ſeu precibus ad Sanctos fuſis ſemper ſubnecti ha

ſce particulas per D. N. J. C. Filium tuum . Non intelli
gimus igitur , qui nobis a Sectariis obje &tari poffit , a Chri
Ito Mediatore nos recedere , cum rogamus ejus membra »
quæ noſtra etiam membra ſunt , ejus Filios , Fratres noſtros ,
ejus Sanétos, primitias noſtras , ut nobiſcum tanquam com
precatores , & pro nobis communem obſecrent Dominum
in nomine Communis , & unius Mediatoris Dei , & homi.
num Jeſu Chrifti.
Reſtat aliud adverſariorum argumentum , quod feilicet
per preces ad Sanctos directas , occultarum eis tribuamus
cogitationum notitiam , quam tamen fibi Deus reſervare ,
tot Scripturæ apparet teftimoniis.
Sed profecto Se&tarii hoc nobis opponentes non ſatis Ec.
cleſiæ percipiant doétrinam . An ideo fupra fuam effertur
fortem creatura , quod quarumdam rerum notitiam per lu
cem libi a Deo communicatam haurire dicarur ? nonne id
variis , dum in hac vita degerent , contigit Prophetis ? non.
ne
 350 DISSERTATIO .
ne Samuel cognovit omnia , quæ erant in corde Saulis
1. Reg. 9. nonne Elifæus ſcivit omnia , quæ a famulo abſen .
te erant perpetrata 4. Reg:s ?nonne Daniel perſpectum ha
buit occultum ſomnium Nabuccodonoſoris , Dan.2 . ? nonne
etiam Petrus Apoftolus ſcivit fraudem Ananiæ , & Saphira
circæ pretium agri Act.s.? cur ea negetur cognitio in Pa
tria , quæ quibuſdam data fuit in via ?
Cæterum nulli woquam Catholico in mentem venit , Sen.
stos ex fefe cognoſcere ea, quibus indigemus , aut etiam
tacitas noſtras voluntates . Hoc certo Deo reſervatum elt .
Sufficit Ecclefiam , omni antiquitate fibi adftipulante , doce-.
re , preces eis eſſe utiliſſimas,> qui illas fundunt , five illæ
Sanétis innotefcant miniſterio , focietateque Angelorum ,
quos illa fcire , quæ geruntur apud nos , Scriptura teſtatur
cum fint adminiſtratorii Spiritus mifi propter eos, qui be
reditatem capiunt Salutis , Hebr. 1. Teu Deus ipfe noftra
Sanctis defideria , & efflagitationes fingulari revelatione
pandat , ſeu denique id ipfis arcanum in infinita fua effen
zia tanquam in lucidiſſimo ſpeculo ( ut eſt conamunior Theo.
logorum opinio ) manifeftet ; de quibus omnibus nihil defi.
nivit Ecclefią ,
At quocumque pacta id fiat, certe verum eft , Ecclefiam
nihil creaturæ in rebus noftris cognoſcendis, quod foli Deo
competat , Idololatrarum more tribuere , cum nulla fit in
Sanctis noftrorum deſideriorum , precum , humanorum ne.
gotiorum notitia niſi quam eis Deus communicet .
Sed , ut pateat, quod Sancti ( quomodocumque modo id
contingat ) noftras cognoſcant, Deoque offerant neceffitates ,
& orationes, juvat hic locum pro millibus unum ex quin
to capite Apocalypſis v.g. ſubnectere . Illic viginti quatuur
ſeniores ( juſtorum ſcilicet animæ in Cælo , dum Joannes
hæc fcribebat , collocatæ , de quibus utique v. fequenti ha.
betur , redemiſti nos ex omni tribu , o lingua , popu.
10 , ca natione ) illic , inquam , dicuntur præfati finguli ba
buiſe phialas aureas , plenas odoramento um , quæ funt ora.
riones Sanétorum . Illæ igitur animæ beatæ deterebant , & >

offerebant Sanctorum in terra militantium orationes ve

lut odoramenta fragrantia , & incenſa gratiffima in con
fpectu Domini .
CUL
 ADVERSUS SECTARIOS . 351
CULTUS IMAGINUM .
Um is honor, qui Sanctis a fidelibusexhibetur , coram
CU eorum Imaginibus , facriſque Reliquiis maxime appa
Teat, quid de illis Ecclefia fentiat, declarandum eft : Tri
0
dentina Synodus ſefl. 25. diſerte , & exprelle prohibet , ne
imaginibus, eredatur ineffe aliqua divinitus , vel virius ,
propter quam fine colende, vel ab eis aliquid petatur, vel
fiducia in imaginibus figatur, veluti olim fiebat a Gentia
bus , quæ in idolis ſpem fuum. collocabant : bonos itaque,
qui eis exhibetur , refertur ad Prototypa , quæ ille ( ima
gines ) repræſentant : ita ut per imagines , quas oſculamur,
O coram quibus caput aperimus. eo procumbimus Chri
ſtum adoremus, o Sanclos , quorum illæ fimilicudinem ge
runt , veneremur . Quam procul igitar Ecclefia vel ab um .
bra idololatriæ remota eſt!
Ar inquies: diçitur Exodi 20.non facies sibi ſculpeile.
Sane eo loco non prohibetur facere quodcumque ſculpti
Je , led facere ad adorandum . Unde ſubdicur , Non adora
.

bis ea , neque coles . Non ea ſimulacra, aut ſculptilia fa

cies , ut illa adores , aut colas ficut Deos . Unde ' ibi tan
tem prohibetur uſus imaginum , quam Gentiles conficie.
bint in fuorum venerationem Deorum . Et ideo præmittia
tur ; Non habebis Deos alienos coram me . Quod veronon

abſolute prohibeantur imagines , patet ex cap. 25. Exodi,

ubi Deus duos Cherubin exftrui juffit ex utraque parte Tat
bernaculi : Duos Cherubim aureos e productiles fucies ex
raque parte Tabernaculi, Cherub unus fit in latere uno ,
.

y alter in altero , Moyſes quoque , Deo1 mandante , Nuns.

21. conflavit ſerpentem æneum, quem qui percuſſus , &
23
intoxicatus ſerpenrum morſu afpiciebat, fanabatur . Fac ſera,
>

12
pentem ceneum , e pone eum pro figno : qui percuffus aspe ,
xerit eum , vivet . Sed & Salomon 3. Reg. 7. Moyſem æmu.
latus, Cherubin ſculpir in Templo. Non igitur vetarur in
Scripturis de fe confectio , & ulus imaginum . Fallom pro
11
inde ell , uſum illum ( ut & objiciunt hodie ſectarii, &,
3

.! olim objecere Chriftianocategore fæculo 8. ) non aliis ratio

nibus a nobis defendi poffe , quam quibus Ethnici cultuin
idolorum defendebant, Hoc age , demonftremur .
1. Ethnici Polyteiſmum , leu multitudinem Deorum cre-,
des
EL
 352 DISSERTAT I
debant . 2. eorum ſimulachris divinitatem affricabant ob re .
ſponſa , quæ Dæmones in eis promebant ; & alios bujuſmo
di effectus mirabiles . 3. Hinc , ut in falſis ſuis Diis , ita
& in eorum iconibus fiduciam figebant , & beneficia ab eis
expectabant, quod ex infinitis locis profanæ Hiftoriæ tum
Græcæ , tum Latinæ ſole clarius apparet .
Catholici vero unum Deum credunt; nec in ulla ſtatua,
vel imagine divinitatem ponunt : nec fiduciam collocant ,
nec ab ulla ſtatua , vel imagine beneficia præftolantur.
Enim vero Sacræ imagines non aliud apud nos Catholi.
cos uſum fibi vindicant , quam ut per eas Sanctorum in nee
bis prototyporum memoria refricetur, ut noftra erga San
>

Atos , quos illæ exhibent , devotio acuatur , ad eos imitan

>

des provocemur, atque ad ipſos orandos , ut pro nobis ad

Deum per Dominum noftrum Jeſum Chriftum intercedant ,
excitemur .
Itaque non oramus imagines , fed apud imagines. Sci.
>

mus illas inanimes , viſu , auditu , omni fenſu carere . lis

folummodo loquimur , quorum ſunt imagines . Sanetis , in
quam, loquimur , in iiſque ipſum Deum Sanctitatis om
bis , & gratiæ Authorem veneramur .
Unde liquet innumera eſſe quibus ab Idololatris ſecerni
mur . Quin & hodie Sectarii hoc in puncto ſenfim erga
nos redduntur mitiores .

CULTUS RELIQUIARUM

E Odem ſenſu accipiendus >

eft honor , quem prima Ec
.
Profecto, fi recte perpenderent adverſarii, Sanctorum cor
bora a nobis confiderari ut Templa , & Organa Spiritus
fancti in eis quondam habitantis & operantis, ut vidimas
Slim Deo vel martyrio vel pænitentia confecratas , non fa.
cile adduci poſſent , ut crederent , nos honore ob ea moti.
va eis exhibito , ab honore ipg Deo exhibendo ullatenus di
moveri .
Quocirca precor , ut hæc fequentia expendant Sectarii.
Ea ſane eſt vis amoris quo in aliquem ferimur, ut ille in
ejus proles, & amicos , ac deinde quibuſdam veluti gradi.
bus, ad ea, quæ effigiem ipfius referant, & ad inonuinen .
q a,
 ADVERSUS SECTARIOS . 353
ta , quæ ex illo fuperfint, ac tandem ad omnia quæ quo
vis modo ejus memoriam refricent , indiviſus extendatur :
10 idein quoque est proceffus honoris ; cum honor nihil aliud
fit , quam umori & reverentiæ imm xius amor . Sic igirur,
NT
& amor nofter & honor ergı Dium , ad Sanctos etiam ita
lius fillos , cohæredes , amicos, eorumque corpora , feuRe
liquias , vel quidquid ex iis rettare poteft , indivuile , feu
fine ulla divini cum amoris , tum honoris imminutione ſe
dilatat, unde omnis E cieliz Catholicæ cultus a D20 profin
>
01
ciſcitur, & ad Deum redit , ac re’und tur . Proinde cen.
mo
ſendum non eſt, eo cultu , qu: Sanctis eorumque Reliquiis
04
exhibecur, Deum ad æ nalationem provocari . Hinc, que
madmodum Deus licet ab hominibus amari , ad æmulatio
nem uſque percupidus, nihit amori fibi debito detrahi aibi
11 tratur, duin ejus cauía proximan diliginus; ita & Deus ,
etfi deferendæ fibi reverentiæ ad Z ium uſque ftudiolus
( ego fum Dominus Zelotes Exodi 20. ) non ab illis
fuuni exiltimat diminutum honorem 7 dum fua in eum
veneratione directi illos honorant , quos ipfe hono
10
ravit :
Noane autem Deus Sanétos, illorumque reliquias houo.
Tavit ( ur alia præteream ] & in cadavere , quod cum ſe
pulti tetigilet olla Eliſei , ſubito revixit , 4. Reg. 13. &
in Paulo , a cujus corpore fudaria , fimicinctia defere
bantur ad languidos , es languores fugabant Act. 19. ? non
7

ne vel umbra venientis Petri ab obviis quibuique morbos

depulit AA. s . ? quanto apud Dean in honore, & pretio
ipſum Petrum fuiffe exiſtimandum eſt, cujus umbræ tantam
impertiebatur virtutem ?
Cæterum nobis imponitur , dum aa Sectariis accuſamur ,quod
theatrum , caput , viſcera, medullam Religionis in San &torum
>

cultu , & aliis hanc mater am concernentibus reponamus :

cum fideles circa hæc punda hoc tantum doceat Tridentina
Synodus ſcilicet morem illum de colendis Sanctis , eoruinque
imaginibus & reliquis , bonum effe , ac uilem : [ lel. 25: 1
9

nec verbum amplius adjungat .

At audio : varii hic funt abuſus .
Certe abufus illi [li qui fine ] particolarium ſunt abufus,
non Eccleſiz . Illos e contra deteftacur Eccleſia . Pondea
rate , quid circa hæc omnia Tridentinum fanciat Conci
Z lium
 354 DISSERTATIO
cilium loco fæpe allegato . Omnis fuperftitio in Sanctorum
invocatione , Reliquiarum veneratione , imaginum 54.
cro aſu tollatur , omnis turpis quæftus eliminetur .
FESTA SANCTORUM .
Um omnis cultus Sanctorum a Deo ( ut vidimus )
Co moriatur , ad Deum redeat , ſeque in illum ut omnis
ſanctitatis authorem , & Oceanum exoneret Deum
, in quo
que defluunt Fefta SS. proinde quemadmodum SS. venera.
tio, ita & illorum Fefta omnis funt idololatriæ expertia.
Non eſt igitur cur ea vellicent Sectarii .
Sed prærerea alio ex medio iſta carpunt adverſarii . Illo.
rum ſcilicet celebratio , inquiunt, in Sacra Scriptura non
exprimitur .
Hic vos interrogare liceat. Elne in Sacris expreflum lie
teris , quod obfervanda ft dies Dominica ? legimus quidem
Dominica die ( Apocalyp: 1. ] Joanni efſe revelata myſteria,
ſed non legimus, Dominicam diem , calcato Sabbatho , de
5

bere regnare. Ittam tamen ſolemniter colitis . Sed cur ira ?

quia hoc aſſerit perpetua [ id vobis veritas nolentibus extor.
quet ]Traditio Eccleſiæ illum colentis diem ob Reſurrectio .
nem Domini , quæ contigit in Dominica . Sed nonne & Tra.
ditis patrocinatur Feſtis Sanctorum ? at de Traditionibus
quas Sectarii reſpuunt, & tamen velint , nolint , in pluribus
admittunt, fufius infra.
Deinde : non minoris authoritatis eſt Eccleſia , quam Sye
nagoga : hæc vere præter Sabbatum a Deo præceptum Exo
di 20. inſtituit Feſta quædam in memoriam alicujus fingula
ris beneficii a Deo accepti . Ita cum Judæi eſlent erepti e
fanguinaria conſpiratione Aman , ftatutus fuit dies in anno
ſolemnis, quo memoria divini in ſe collati beneficii recole
retur , ut patet Eſther cap. 9. Idem præſtiterunt Bethulienſes
in recordationem capitis Holofernis manu fæminæ a cervice
avulli . Dies Vittorie bujus feſtivitaris ab Hebreis in nume
rum Sanctorum dierum accipitur ; & colitur a Judæis ex
illo tempore uſque ad præfentem diem. Judith. c. 16. Quid
ni igitur liceat Ecclefiæ vel ob quædam beneficia a Dee
Sanctorum interceffione impetrata , vel impetranda , vel ob
memoriam præclaræ Victoria de hoftibus fidei per eos rela.
12 ,
 ADVERSUSSECTARIOS. 388
12
tæ , aut quodvis aliud pium motivum , dies quofdam San
>

Ctorum venerationi conſecrare ?

Sed quid plura ? cum kodierna Eccleſia Anglicana ( quami
Sectarii fatentur effe veram ] Fellos aliquot dies cele
bret .

08
JUSTIFICATIO .
D.Juſtificationem modo, quæ ex peccatore reddit ho
A minem juſtüm ; Sanctoſque ( de quibus egimus ) ger
minai; progredimür .
Hanc materiam fatalis Authores diffidii olim conſidera
tuor ut ſuarum caput difputationum , caulamque principem
difceflionis ab Ecclefia . Sed lace tanta olim contentione
fervore , impetu agitata quæftio nuda fententiæ Catholicae
expofitione tolli poteft. Hæc igitur docet Ecclefia .
Primo credimus , remitti nobis peccata gratis divina mi
ſericordia proprer Chriftum . Hæc ipla ſunt Concilii Tri
deorini verba ſell. 6. cap. 9. in qua Synodo additur capite
8. Nos ideo dici gratis juſtificarį, quia nihil eorum que
Juſtificationem præced unt ;fova fidel, live opera , ipſam
Rificationis gratiam promgretur .
Sed qui fie Juſtificatio ? an per juſtitiam in nobis intrin
fece receptam , qua peccata vere toliantur , an per Juftitiam
9

Chrifti nobis imputatam , qua peccata duntaxat tegantur ?

illa Catholicorum, hæc Sectariorum eft fententia , Itaque
juxta iftam peccata manent in homine , eo fere modo , quo
vulnera alicujus , quæ tantum teguntur, & occultantur ſub
veſte , revera remanent . Ar hæc affertio ex variis locis Scri.
pturæ Sacræ refellitur . Dicitur Joann. 1. Ecce Agnus Dei ,
ecce qui collit peccata mundi . A & 2. Päeniremini, o coña
hi vertimini, ut deleantur peccata veftra , Hebr. 9. Chriftus
f femel oblatus eft ad multorum exhaurienda peccata - Mi
chez 7. Projiciet in profundum maris omnia peccata 10
1 ftra . Ex quibus omnibus teftimoniis ita concludo . Id quod
tollitur , deletur , exhauritur , & longiſſime projicitur ab ho.
mine ; certe non manet in homine: fed in juſtificatione
peccatum tollitur, delerur , exhauritur , & longiffime proji
>

citur ab homine , ut teftatur Scriptura ; peccatum igitur , te

fte Scriprura , non manet in homine juftificato .
Deinde ; Scriptura peccata metaphorice ad res corporeas
vocat
2 2
-!!
 356 DISSERTATIO
yucar maculas , fordes , inquinamenta. Jeremiæ 3. Macula.
ia es in iniquitate tua coram me , Apoc. 22. Qui in foro
dibus eft , jord - foat adhuc , ex qui juftus eft , juftificetur
adłac. Matth. 15. Non quod intrat in os coinquinat ba .
minem , fed quod procedit ex ore . Dum vero maiulæ , for .
des , & inqu namenia corporis eluuntur , abfterguntur , &
emundantur per externam lorionem , tunc certe non ma.
nent in corpore ſed evaneſcunt : neque corpus dicitur am
plius maculatum , fordidum 2, inquinatum ; fed mundum , >

purum , immaculatum : itaque a limili fervata proportione ,

dum maculæ , fordes , inquinamenta animæ , peccata fcilicet
per internam lotionem eluuntur , abſterguntur , & mundan.
tur , quod fit in Juttificatione , certe non manent in ani.
ma ſed omnino difparent : neque anima dicitur ma.
culata , fordida ,& inquinata ; fed pura , munda , im.
maculata . De hac lotione lequebarur David Plalmo 50.
Aſperges me , Domine , byl po , e mundabur ; lavabis me ,
O fuper nivem dealbabor . Et Ezechiel 36. Effundam
fuper vos aquam narendam , e mundabimini ab omnibus
>

izgunementis veſtris . Hac lotione mundati erant , de qui

bis ait Apoftolus r. ad Corinth . 67 Hec quidem fuiftis
fed abluti eflis, fed fan &tificui eftis, fed juſtificari eftis
Ad hanc nos idern hortatur A poſtolus 2. ad Corinth . 7.
Mundemus nos ab omni inquinamento carnis , o ſpiritus.
Peccata igitur non remanent , ſed vere tolluntur , nec proin.
de feguntur tantum per juſtitiam Chrifti nobis imputatam ,
At dicitur , inquis, Pfalmo 32. Beati , quorum remife
filne iniquitates ; O quorum secta ſunt peccata ,
Sed cur locus ille non confertur cum aliis ? cur non ex .
plicarur per tot teltimonia præcitata ſole meridiano clario .
ra ? cur non ingenue fareris & regi , & fimul coli peccata ,
C : n virumque dicatur a Spiritu Sancto , & alterum alteri
own repugnet ? hoc pulchre explicatur ex proportione voli
nerum corporis. Vulnera corporis duobus modis tegi por.
funt . Primo ab ipro vulnerato . Secundo a Medico . Vul.
neratus tegit ea veſte, non tollit : medicus emplaftro tsa
git , & tollit . Idem fit in peccatis ; tegi poffunt peccata
tuin ab ipſo peccatore , tum a Deo . Peccator illa regit ,
dam diffimulat , & quæ interius lacent in animo, con
exprimit , quo pacto crimina fua texit Pharifæus Lucu
18. CUIS
 ADERSUS SECTARIOS. 35
$
18. cun dixit: non fium ficut ceirri hominu »s raptoress
injufii , edusteri. Daug tegit peccari , dum infuſione gra
tiæ ea fanat , & tott, quomodo text figitia publicani
qui defcendit iuftificatus in domum fuam . Quinam ergo
B.ati fecundum varis Regii teſtimoniam ? liline quo :ui
peccata priori, an quorum poſteriori modo tecta font ? via
deant S. ctarii, quomodo beati elle velint . Nos profesio
poſteriori modo efTe appetimus , ut etiam AuguQinus enar.
ratione in Plalmum præfatum optabat, cum ait : Diuf.eruer
regai veilnera, xon tu : nam fi in segere volueris
lo
beſcens , medicus non curabit : medicus rogall, es curet ;
Jub tegmine medici fanatkr vulnus ; fub regmine valnerati
celuiur vulnus . Hinc patet, alio modo tegi peccata juxta.
Catholicos , alio juxra Sectarios. Catholici docent, illa te
3
Dit
gi per internam infufionem gratiæ , qua non ſolum teguir
0
fur; veruin etiam ſanantur . Adverſarii docent , regi pero
externam Chrifli juftitiam fide peccatoris appreherifatn ,> qua
teguntur quidem , ſed non ſanantur .
Dignentur ſane expendere Sectarii, quantum derogent
pretio & virtuti Sanguin's Chrifti, dum per Chrifti jufti
1
tiam nobis imputatam , peccara tantum iegi, & occultari
volunt, non vero tolli , ac oinnino deleri. Sententia ortho
2

doxa non ſolum non injuria eft paflioni Redemptoris , ( quod

tamen femper urferunt S. ctarii ) led e contra magis per ilo
lam relucet dignitas , præftantia , & excellentia meritorum
ejus , dum virtute illorum nobis communicatur juſtitia ina
hérios i qua renovamur Spiritu mentis noſtre , cu noroi
modo repuiamur, fed veré eriam jufti norninamur , & lu
mus , felf. 6. cap. 7.
Itaque Jullitia Chrifti non imputatur fantum fidelibus ,
ſed illa zetu , & teipfa Spiritus Sancti operatione tribuitur ,
ira ut illi intrinfece fiant jalli . Charitas Dei , inquit Apo
ftolas ad Rom. 3. diffufa eft in cordibus noftris per Spie
vitung Sanétuin , qui datus eft nobis.
MERITUM OPERUM .
" Ruétus Juſtificationis eft merirum .
F Ita Catholici ; non ita Sectarii . Scilicet exiftimant
per illud , gratia Dei, Chriſtique iterum meritis inferri
injuriam . Sed perperam . Hoc in Catholicü videamus € *
pofitione doctrina .
Z 3 Pre.
 358 DISSERTATIO
Prælibanda funt verba Apoſtoli, Abundate in omni ope .
7

re bono fiientes , quod labor veſter non eft inanis in Do.

mine ? ad Cor. 13. Non enim injufus eft Deus , ui oblivia
fcatuv operis veftri, o dile & tionis , quam oftendiflis in no.
mine ejus . Heb. 6. Et nolite amirlere confidentiam ve
ſtram , que magnam hubet remunerationem . Hebr. 10. No
2 .

Itra igitur bona opera remunerationem , & inercede merentur .

Sed quomodo ? per gratiam filiis Dei per Jefum Chri
fum miſericorditer promiſiam fell 6. cap. 16. Librentur
& verba paulo poft fequentia . Chriſtus Jeſus tanquam ca.
put in membra , e lánquam miris in palmites in jnftifi
calos jugiter virrutem , ſeu gratiam influit, illa virius bo
na corum opera ſemper antecedit , e comitatur ; & fub.
fequitur : & fine illa , nullo ea pacto D20 grata , & meri
toria eſſe poffunt . Docer itaque Ecclefia , ( ne temeraria
meriti opinione , humana libi blandiatur ſuperbia ) pretium
omne , meritumque bonorum operum a gracia ſanctificante ,
quæ no in nomine Chriſti gratis confertur , & a Redem.
ptoris virtute proficiſci. Nulla proinde per meritum , gra
11æ Dei , Chriltique meritis irrogatur injuria .
Age , illa illustreius , roboremus , confirmemus .
>

In primis celebratiffimum est Ecclefiæ dogma , nihil ho

minem poſſe cogitare , velle , autfacere quod ad vitam con
ducat æternam , (me divinæ gratiæ auxilio . Id abunde Sa
cræ teftantur pagina . Non fumus fufficientes cogitare ali
quid a nubis , quafi ex nobis , sed ſufficientia noſtra ex
Den eft 2. ad Cor. 3. D'us operatur in nobis ville ,
perficere pro bona voluntate. Ad Philipp. 2. Sine me nie
bil poteftis fcore. Joan. 15. Nemo poteft venire ad me , nifi
Pator , qui mifit me , traxerit eun . Joann. 6. Nemo poteft die
cére. Dominus Jofus, niſi in Spirits Sancto . 1. ad Cor. 12.
' Unde non le us, ac virus infernale, Pelagianam hære.
fim , quæ eff -etus gratiæ enervabat vires naturæ nimium
extoleos, deteftamur Originem , & principium omnium
honorum operum , meritorumque noftrorum a Dei gratia ,
& infinita miſericordia dependere indignitatis noftræ , infir
mitatis , indigentie , imbecillitatis nimium conſcii ingenue
nfitemur. Ille , ille eſt , qui nus coronat in mifericordia ,
e miferationibus . Pral, 102 .
R pofita eft quidem mibi inquit Apoftolus , Corona

juftio
 ADVERSUS SECTARIOS . 359
jußitiæ , quam reddet mibi Dominus in illa die juftus juta
dex . 2. ad Timoth . 4. Sed cui redderet coronam juftus
judex , fi non donaſſet gratiam miſericors Pater ? qnomode
eſſet ita corona juſtitie , nifi præceffiſſet gratia , quæ juft ficat
impium ? quomodo ifta debita redderetut , niti prius iila
gratuita donaretur ?
Hinc Ecclefia in Concilio Tridentino hanc Auguftini vo
cem adverſariorum perempticem ut Catholicæ fidei doctri.
nam admifit, Deus, cum fuorum coronat merita , nihil
quam fua dona coronat.
Sed juvat paulo fuſius ipfa Concilii verba allegare ut Se.
ctarii , li veritatem , ac pacem diligant , ( quæ duo unice
præ oculis habenda ſunt ) omnia præjudicia , quæ horribi.
lem doctrinæ noftræ affricant ideain , aliquando abjiciant .
Licet , inquit ( loco præcita to ) bonis operibus in Sacris
literis ufque adeo tribuatur , ut etiam , qui uni ex minia
>

mis fuis potum aque frigide dederit, promitat Chriſtus ,

cum non effe fua mercede. cariturum : Apoftolus teftetur ,
id quod in preſenti eft momentaneum , leve tribulatio
nis noſtre , ſupra modum in ſublimitate æternum glorie
pondus operari in nobis : abfit tamen , ut Chriſtianus bo
mo in feipfo vel confidat, vel glorietar , e non in Domis
no : cujus tanta eft erga omnes homines bonitas , ut eorum
velit eſſe merita , quæ funt ipfius dona .
Eandem proſequitur doctrinam fel . 14. cap. 8. Nos , qui
ex nobis tamquam ex nobis nihil poffumus , eo cooperante ,
qui nos confortør , oninis poffumus . Ita non habet homo ,
, , fed omnis gloriario noftra in Cbrifto eft, in
glorietsur
undevivimu
quo , in quo meremur, in quo fatisfacimus facien .
tes fruétus dignos pænitentie ; qui ex illo vim habent , ab
illo offeruntur Patri, o per illum acceptantur a Patre .
Quare omnia perimus, omnia ſperamus , omnia impetramus
per Dominum noftrum Jeſum Chriftum . Hoc eft dogma , hæc
eft fententia Ecclefiæ ; non intelligimus , qui nobis alia poſſit
attribui doctrina . Ingemino ; infarcio , urgeo . Nec vita ,
nec ſpes ulla niſi in uno Chrifto Jeſu a nobis collocatur . In il
lo unice gloriamur , in eo bona operamur , in illo duntaxat
meremur . Inno cum fecerimus omnia , quæ præcepta ſunt
nobis , certe ſervi inutiles fumus. Lucæ 17. Inutiles , in
quam , fi adimpleta a nobis præcepta , fi bona opera ſecun .
2 4 dum
 36 DISSERTATIO
dum ſe conſiderentur ; fumus vero fervi utiles, li opera Illa
ſpectentur, ut elicita per gratiam Dei , quæ nobis per San-.
guinem Chuítı miſericorditer datur : unde quidquid opera
dignitatis , roboris , & laudis habent , totum hoc redundat
in dign : tatem , vim , & laudem peritorum Chrilti. Hoc
declarat finilitudo hic ſuperius infinuat ; qn2 utiturDumi.
nus Joann 15. Ego ſum vitis, vos pulmices Sicui palo
mes non poteſt ferre fru &tum a ſemetipfo , ni manferit in
vite , fic nec vis , niſi in me monferiris . Quis i.cat , de.
trahi aliquid de gloria viris , ſi palmites ipſius muiium fiu
ctum adferane ? nemo (anæ mentis . Quidquid eniin yivi
fucci, & humoris habent palmites , hoc 'touum hauriunt 2
vite . Dide quo palm : tes mag's lunt frog feri, eo magis lau
danda eſt vitis . Non igitur derrahitur de gloria imeritorum
Chrifti, fi fervi ejus fructum faciant. Quomodo enim fructum
faciunt, niſi quia in Chrifto funt, & ab eo ſuccum & humo .
tem divinæ gratiæ participant ? quidquid ergo laudis , & virtue
tis eſt in meritis noftris , totum id Chritto adicribendum eſt .
Incalluin hic objicitur : vel Chriſti meritum per le ſufe
cit , vel non . Si fufficit, fruſtra exiguntur noftra merita :
fi non fufficit , inferimus illi injuriam .
Dicimus enim , ſufficiens eſſe meritum Chriſti , nec ta.
men in vanum requiri noftra merita . Non enim illa requi
runtur proprer alterius inſufficientiam , ſed quia Deus hæc
fic ordinavit , clementiffime ftipulans, quod bona opera na
ftra , [ licet aliis fibi titulis , pura creationis , vel fupremi
in creaturas Dominii debita ) acceptarentur, ut Cæleftis
præmii nieritoria ex meritis Chrifti. Unde a Catholicis
non ſolum non deprimuntur , fed magis attolluntur Chrifti
merita, qui non tantum libi potuit mereri , fed etiam pre
riofiffimo Sanguine nobis vim ad merendum obtinuit .
LIBERUM ARBITRIUM .
X dictis ſponte fua fluit , dari liberum in homine arbi
Etrium , quod definitur facultas agendi , vel non agen
di. Ad merirum eniin uti & ad demeritum tamquain con
ditio effentialiter requifita, exigitur libertas . Sine illa nec
virrus darur, nec peccatum , proinde nec corona, nec da.
mnatio . Si libertate deſtituti fumus , in quo Thais fa
mina in omnem effura lbidinem caftiffimæ cedei Su .
ſanna ? nonne perfidus Judas æque fidelis erat , ac dile
Air
 ADVERSUS SECTARIOS . 261
diffimis Chrifti Joannes Evangelifta ? expertes enim libero
fatis aliter agere non potuerunt ; adeoque nec illi male agen ,
do off oderunt, neque hi qu dquam laude , aut mercede di .
9

gnum recte operando gafferunt.

Sed præterea dari in homine libertatem , evincunt innu
mera Sacrarum Scripturarum teltimonia . Ecclefiaftici is .
dicitur Deus ab initio conftituit hominem , reliquit il.
lum in 9.ava confilii lui ... fi volueris mandata ſervare i
confervabunt te . ad quod volueris , porrige manum
tuum . Anis homineni vita , ea mors , bonum , malum ;
quod placuerit ei dabirur illi .
Ne qu s vero hæc ad hominem in ftatu Innocentive re.
* Itringat , dicatque , hominem , poft lapfum Adæ , libero cao
rere arbitrio : en alia Scripturæ loca . Si quis vulo post me
venire , abaeger femetipſum , Otollat Crucem fuam efe
quarur me. Luc. 6 & 1.1 ad Cor. 7. Quod vult , faciat , non
រ

B peccut , fi nubat, qui autem faruri in corde fuo , non lia .

‫ܕ‬

. bens neceffitatem , poteftatem autem habens fuæ voluntaris ,

hoc judicavit in corde fuo fervare virginem ſuam , be-.
ne facit. Deinde Apocalypſis 2. Dedi illı tempus pæniten
tiæ , non vult parisere. Denique noli repilere confilia
2 Matris fuæ . Prov. 3. Noli prohibere benefacere eum , qui
.

poteft . Ibidem . Nolite timere cos qui occidunt corpus :

Matth. 10 Nulise errare , Fratres . Jacobi 2. Nolite dilige
ve mundum . 1. Joan. 2. Hæc & alia hujuſmodi utriuſque
Teftamenti eloquia, quid aliud , quan liberam demonſtrant;
& clamitant arbitrium ?
Unde moderni Sectarii , cuin eorum prædeceffores extrez
mis antea viribus libertatem polt peccatum Ade amiffam ,
& extinctam effe , ant titulum effe fine re , contendiſſent
illam modo in homine lapſo vi veritatis compulâ admittunt.
Inconfequenter tamen ad fua principia ; cum velint , homi
nem polt laplum protoparent's neceffitari ex concupiſcen :
ria ad malum , ex gracia ad bonum . Neceſſitas autem tol
lit libertatem
Quæftio quoque de Juſtificatione , & Merito , quam ve
luti pomum diſcordiæ primi iftorum Authores conliderarunt,9
potioribus inter eos jam non videtur effe præcipua , pauci .
que funt qui non agnoſcant , ex hoc quidem capite nullam
prorſus dari a nobis diſcedendi cauſam .
Re.
 362 DISSERTATIO
Reputent illi , quid pro pace ſperandum fit , fi penitus
poncepta de nobis finiftra judicia , & iftum diſcepandi pru .
ritum tandem exyant .
SATISFACTIONES . !

O luftratam quæftionem de Merito, quod Chrifti meri.

PA tis innititur , explananda etiam & ratio , qua Deo per
ipfius gratiam pro peccatis fatisfacere non poffe credimus .
Sed prius confiderandum eft , tria in peccato ( mortali )
fpeétanda effe , nempe maçuiam , ofteníam , & injuriam.
Macula refpicit ipſum peccatorem , & fignificat turpitudi
1
nem , ſeu fæditatem peccati, quæ eft in anima peccatoris ,
Offenſa , ſeu inimicitia refpicit amicitiam Dei , quia homo ,
quando peccat, oftendit Deum , & lædit amicitiam ejus ,
Injuria reſpicir jus divinum , quia Deus , cum fit ſupremus
Dominus , jus habet, ut ejus legi obediatur . Hoc jus vio
lat peccator , dum impingit in legem Dei , & fit injuriam
illi irrogat . Porro hæc ira non eodem modo tolluntur ,
Macula tollitur per infufionem gratiæ juftificantis . Sicut
enim macula eft quædam fæditas anima , fic gratia eft quis
dam nitor, feu pulchritudo , quz animam in fe reddit pula
eram , & ornaram . Ofenla tollitur per eandtw gratiam ,
Nam gratia non folum ornat , animam , ſed etiam Dea
gratam amabilemque efficit, ac in priftinam amicitiam re
itituit , injuria tollitur per Satisfactionem ſeu compenſa
rionem , quam Deus exigit ,
Quia vero injuria illa ( cum inferatur Deo qui eſt Maje.
fatis infinita ) eft infinita , ideo communi conſenſu docent
Catholici , folum Chriftum Deum fimul & hominem ido .
neum fuiffe , qui pro infinita Parfona fua dignitate fuffi
cientem pro injąriam ifta Satisfactionem offerret.
Porro duplici' rarione potuit infinitam illam nobis ſatis
factionem communicare , aut plenam peccatorum remiffio
nem , nulla fibi reſervata pena , impertiendo , aut majorem
pænam minori , æternam ſcilicet temporali commutando .
Hanc priore via in Baptiſmo ftatim utitur , alteram adhi..
bet in ea venia , quam Baptizatis largitur in peccatum re
lapſis . Divinæ enim juſtitiæ ratio exigere videtur , ut ali
.

ter ab eo in gratiam recipiantur , qui ante Baptiſmum igno.

jantes deliquerint, aliter vero , quiſemel a peccati , & dæ
Mo
 ADVERSUS SECTARIOS .. 363
monis fervitute liberati, & accepto Spiritu Sancti dono ,
ſcientes Templum Dei violare , . Spiritum Sanétum con.
oriflare non formidaverint . Unde Deus eo compellitur ſum .
ma peccatorum ingratitudine , qui tantæ immemores cle.
mentiæ primis ejos domis fæde abufi funt, eo , inquam , com:
pellitur, æternam quidem eis pænam vere pænitentibus re
Deep mitiens temporalem vero imponens .
Quod autem condonata culpa , nonnunquam pænaſubeun.
da reſervetur, id perfpicua , & illuftria in facris literis exem
pla demonſtrant. Moyles, & Aaron , licet eis remillum
Deo foret peccatum incredulitatis , ob illud tainen in pæ.
nam non potuerunt ingredi terram promiffionis , ad quam
7

ita anhelabaot . Dixit Dominus ad Moyfem , o Aaron ,

( Num. 20. ) quia non condidiftis mihi , non introducetis hos
populos in serram , quare dato eis , David poſt impetratam
adulterii & homicidii veniam , punituseftmorte Gili , quem
ex adulrerio ſuſceperat. Dominus tranftulit peocatum iuum
verumsamin filius qui natus eft tibi morte morietur ,
Reg. 12. Ubi confiderandæ ſunt duæ particulæ . Una eft ,
.

Deus tranſtulit peccatum tuum , id eft , condonavit tibi cul

pam . Altera , verumiamen morietur Filius tuus : id eſt ra.
metli Deus condonaverit tibi culpam , exigit tamen a te pa.
nam . Quidni Deus eodem nunc pacto in peccatum animad.
vertat ? præſertim cum juftum fit , imo nobis ſalątare , quod
Deus , dum peccatnm nobis , æternamque ſimul quam pro.
meriti eramus , Pænam remittit , temporalem aliquam infli
gat , qua nos in officia contineat ; ne peccaça ( dum nihil
pænæ perſolvendum eft) leviora putantes , velut injurii , &
contumeliofi Spiritai Sanéto , in graviora labamur , thefaus
rizantes nobis iram in diem ire . Ad Rom. 2. Procul dubio
enim magnopere nos a peccato arcent , & quaſi freno quodam
cohibent hæ pænæ ſatisfactoriæ , majoremque pænitentibus
>

cautelam , vigilantiam , curam , conatum , & ſuarum ſedu

liorem potentiarum gubernationem imprimunt .
Cæterum ex dictis inferri nequit : nos aperibus moftris
pænalibus Chrifti fatisfactioni effe injurios , quafi non plene
lytrum Redemprionis noftræ perſolverit .
Certe integrum a Servatore falutis noftræ pretium folu.
tum eſt; nihil illi pretio utpote infinito deeft ; nec penæ ,
poſt culpam condonatam tempcrales Juendæ funt ; quod id
pre
 334 DISERTATIO
pretium ullatenus deficiat, ſed quia tum pacta promittaque
in Baptiſmo data poitmodum peccantes tarp lime viclavi.
mus , tum quia idcirco Deus juſto nos vuli meru , ſalubri.
que diſciplina refrænare .
Neque moro ita noftra eft fatisfa &tio hæc , qu.:7 pro pece
catis noftris ezolvimus , vt non fit per Jefum Christums
quemadmodum nobis objiciunt Sectarii, in eo vim argumen
ti figentes : nam qui ex nobis tanquam ex nobis nihil pof
fumus , eo cooperante , qui nos confortát , omnia pojumus,
lia non habet homo, unde glorietur, fed omnis nofira glan
ratio in Chrifto eft , in quo vivimus, in quo neremur , in
quo ſatisfacimos, facientes fruétus dignos penitentie : qui
ex illo vim aabent, ab illo offerunsur Patri, e per illum
acceplantur a Parre . Hæc docet Eccleſia in celeberrima sy.
nodo ſell. 14 cap.8. Non igitur ex farisfa tionibus noſtris la
tisfa tio D.NJ. C. vel obfcuratur , vel aliqua ex parte im
minu tur , fed illuſtrator potius , & extollitur ; cum omnis
ſatisfacto noftra efficaciam hauriat ex ſatisfa & ione Chriſti :
Unde fine illa nullius valoris efet pænitentia noftra . At.
que hinc , ex fatisfetione , inquam , Chrifti, fi compatia
mur , conglorificubimur. Ad Rom. 8.
INDULGENTIE .
UM Ecclefia peccatoribus difficilis , & laborioſa injun.
dicitur ſatisfactio ; duen vero propter eximiam pænitentium
pietatem , aliave bona opera , quæ iis ipfa præſcripferit ,
de debita quidquam illis pæna remittit , hoc dicitur In
dulgentia .
Nihil aliud de Indulgentiis credendum proponit Ecclefia
in præfato Concilio feff. 25.qnam poteftatem eas conferendi
Chrifto Ecclefie corceſlim
in
efle , earumque ufum Chriftis.
*o populo maxime ce falutarem . Additque , retinendum il.
lum , adbibita tamen moderarione , ne nimia facilitate Eccia
fiaftica difciplina enervetur . Singulæ expendantur particulz.
Poteſtas hæc conferendi Indu gentias , a Chriſto Ecclefia
conceſla cenfetur Matth. 16 Ubi dicitur Petro , Quodcemque
Polveris ſuper serram , erit folutum eius in Cælis . Cum enim
hæc verbafint generalia , continent omnem poteftatem tol
lendi quælibet vincula , & obftacula , quibus homines impe
diri
 I ADVERSUS SECTARIUS. 365

1
diri queunt ab ingreſſu Patriz , inter quæ funt peccata tam
NA
quoad pænam , quam quoad culpam . Promittitur ergo illis
IN
verbis Petro lumina poteſtas non folum abſolvendi a pecca
tis in Sacramento pænirentiæ : fed etiam a pænis , cenſus
ris , aliiſque quæ hominem quovis modo ligarum tenent ,
& reinorantur a conſecutione vitæ æternæ . Poteftas autem
me
illa Petro promiffa , fuit data Joan. 20.
Ecclefia hac poteftate uſa eſt antiquiffimis temporibus,
ut patet ex facto Pauli, qui donavit inceftuoſo ( 2.ad Cor. 2.)
partem pænæ , quam fubire debebat , idque in perfona Chris
>

Ni , id eft , ae li Chriſtus dunaſſet , adeoque , & in con.

fcientia >, ſeu foro interno . Continuatio deinde ejuſdem po
tellaris obfervatur in primis , temporibus S. Cypriani, cum
ad commendationes Martyrum carcere detentorum Ecclefiz
præpoſiti partem pænarum penitentibus relaxabant . Arque
ita perpetuo Ecclefiæ Præſules pro majori fervere pæniten.
Eium , ac ob alias cauſas minuere ſoliti ſunt tempora pæni
tentiæ feu pænarum , ut ajebant , Caponicarum , id quod
>

jam vocamus concedere Indulgentias.

Porro fundantur Indulgentiæ in communione bonorum сре
rum . Membra enim ejuſdem Corporis myftici , non fecus
2c phyfici inter ſe communicant : arque ita primario infi
nita Chrifti merita , in charitate exiftentibus ( in quos jugiter
ille , ut caput in membra influir ) applicantur ab Ecclefia
per modum folutionis pænarum temporaliam dimiſſis too
rum peccatis debitarum : ſecundario autem , & dependenter
a Servatoris meritis , bona Sanctorum opera que reſpectu
9
1
ipſorum ſuperabundantia fuerunt in ratione fatisfactionis ,
ab illa iiſdem in gratia exiſtentibus in præfatam pænarum
relaxationem aſſignantur tanquam propria , ob dictam com
munionem , in qua obeunt injun & a pietaris Officia .
Cæterum Indulgentiarum vſus Chriftiano populo maxime
ſalutaris eft , quia nimirum peccatis eorumque pænis Fide
les liberati, in alio fæculo citius ad Dei conſpecton per
veniunt .
Ulus ille retinendus eſt , debita tamen moderatione adhia
bita , ne nimia facilitate Ecclefiaftica diſciplina enerverur.
mn autem circa Indulgentias abuſus efectos vult Ec
clelia . Quantum illa ingemuit , dum tempeflate Lutheri
tam graviter hac in materia peccatum eft ! confidera ,Deoquæ
 366 DISSERTATIO
Decrera Concilium Tridentinum feffione citata in ifta fcas.
dala evibravit . Abuſus qui in bas ( Indulgentias Virrepferunt;
quorum occafione infigne hoc Indulgentiarum nomen ab
Herericis blaſphematur, Sacro Sanita Synodusemendatos ,
o correctos cupiens , præfenri Decreto generaliter ſatuit ,
pravos queſtus omnes pro his conſequendis, unde prima in
Chriftiano populo abaſuum caufa Auxit , omnino abolendos
ore . Quibardam vero interjectis ftatutis, tandem hiſce ver
bis concludit : Sanctarum Indulgentiarum munus pie , fan.
Ete , incorrupte omnibus fidelibus difpenfetur .
PURGATORIUM .
UM remillo peccato mortali , & pæna æterna condona
CUM, de
patuit in Davide aliiſque ) quam homo
>

multoties hic non

adimplet , cumque juſti , (Vepries in die cadit juftus Prov.
24. ) crebro immoriantur peccatis venialibus , neceffe eft, &
ut reliéta pana perfolvatur , & noxa venialis expietur in
altera vita : adeoque præter infernuin in peccato mortali
decedentibus devotum , debet fupereffe Purgatorium , locus ,
inquam , in quo animæ ab omnibus iftis plene purgentur :
Nihil enim coinquinatum intrabit in regnum cælorum . A po .
calyp. 21. Unde Sanéta, & falubris eſt cogitario pro defux.
His exorare , ut a peccatis ſolvaniw . 3. Macha. i z. Libros
autem Machabæorum , ( licet ii non contineantur in canone
Judæorum ) ut facros , & canonicos primis temporibus recepit
Eccleſia : hinc incaflum huic loco renituntur Sectarii.
Quamobrem adducta eſt omnis retro antiquitas, utpro fi
delibus in gratia & charitate defuuetis, preces, eleemofynas ,
jejunia , ſacrificiaque offerret ; cum certa fide crederet , hiſce
illos plurimum juvari . Juvantur autem per ifta , ob ar & iffi
mam inter ſe unionem membrorum unius corporis qualia
membra funt nobiſcum illi , qui in charitate defuncti ſunt;
ex hac unum alteri membrum fuccurrit.
Concilium Tridentinum , dum nobis credendum proponit ,
anitas in purgatorio detentas fidelium juvari ſuffragiis, non
definit quæ fit ibi poenarum ratio : nec alia hujufmodi, in
quibus indagandis magnam vult adhiberi cautionem , & pru.
dentiam , prohibetque, ne incerta , vel specie falfi laboran.
sia a quopiam evulgentur .
Dum
1
 ADVERSUS SECTARIOS . 367
Dum his intendo , in fequentem incido Calvini locuri
lib . § . Inſtitut. cap. s . paragr. 10 Ante mille, « trecena
305 annos , inquit, uſu receprum fuit, ut precasiones fre
rent pro defun &tis. Et paulo poft : fed omnes , fateor , in
>

errorem abrepti fuerunt . Superſederem argumento ex anti

quitate eruto ( ut hic ſub initiúm monui ) ſed cum il
lud fit, ut loquuntur, ad hominem , ideo ipſum produco ,
Igitur ante mille a trecentus annos mos ille receptus
erat. At quam diu ante illos mille trecentos annos ? quan
do , inquam , mos ille exorſus fuit grandi pro defunétis ?
a quo incæpit ? quando incæpit ? in qua Eccleſia ? an nullus
avo illo puriffimo, ferpenti fuit errori refragatus? afligne
zur , obſecro , tempus , quo incæpit : profecto neceffe eft pro
+
aſſignatione temporis , devolvi ad nafcentis Eccleliz cunas ,
quod ex ipfis Caluini verbi facile colligitur . Jam enim bi .
nis illis ſæculis præcedentibus, feu ante mille , inquit
trecentos annos precationes illæ ufu recepræ etant . Eum illa
ſuffragia publico orthodoxe Ecclefiæ ulu tunc ( ante præfata
fæcula ) recepta forent, an dubitandum eft, hoc fluxifle ex
34
orthodoxa & Apoſtolica Diſciplina ? fin aliquo privatorum er
sore mos ille inſinuatus eſt; iterum peto quinam illi privati
fuerunt? ubi cæpere ? quando cæpere? an nemo ex toi Prz:
ſulibus , tor ex Martyribus fuit qui ſe erroriopponeret , qui
rem ad Scripturas exploraret , & nota cenſoria percelleret ?
at non pauci , ſed omnes , ait , in errorem abrepti fuerunt .
Qui ſunt illi omnes , qui fuerunt in errorem abrepti , priva:
tamne , an publicam fuftinuerunt perſonam ? certe illi , qui
jis vixere temporibus, binis ſcilicet fæculis ante annos i 300.
fub Nerone , Domitiano , Trajano , Severo , aliiſque , vet
A poſtoli , vel Martyres plerique fuerunt . An illi omnes
errarunt ? an errarunt ipfimet Apoſtoli?
Hic inextricabili vos irretitis Labyrinthe . Non audetis
confiteri erraſſe Apoftolos , cum veſtrain Eccleſiam aſſeratis
al eſſe Apoftolicam ; & ecce jam illos erraffe , ex Calvini ver
bis deducitur .

SA CR A M E N T A.

E & tus doctrinæ ordo poftulat, ut jam loquamur de Sacra

mentis , quibus Chrifti merita in nos transfunduntur.
Nova
 AT.1
368 DISSERT
Novæ legis Sacramenta non facra tantum figna funt quæ
gratiam indicent , nec figilla quæ datam continent ( ur vo
lunt Sectarii ) fed divinae virtutis laftrumenta , quæ gratiam
non folum fignificant, fed & et iunt , eamque non poren
tibus obicem conferunt . Bapuiimus eniin , ( ut quod doce
tur ,> exemplo norius fiat ) dum , adhibits ceris , & folemnio
ribus verbis aqua extrinfecus abluimur , hoc fignificat ; di
vina gratia omnem peccati maculam , & turpitudinem inte
rius ablui , & animas noftras præclaro illo Cæleftis juftitiæ
dono ornari : fimulque ea corporis ablutio illud in anima
etti -it , quod fignificat. Unde Catechiſmus Romanus parte
fecunda, definiens Sacramentum , illud dicit elle rem fenf
bus subjeclam , quæ ex Dei inftitutione fan & itatis, ea j24
firie , Veu gratiæ funétificantis ium fignificandæ tum effe
cienda wem habet .
Hic non incongrue , Sacramenta appellantur a Theolo
gis quædam veluti vafa Chrifti Sanguinem continentia , nec
non fcaturigines aquæ ſpiritualis in vitam æternam. falien.
tis , ac demum fontes illi Servatoris , ab Ifaia Propheta
hs verbis prænuntiati : Haurietis æquas io gaudio de fonte
ribus Salvatorie .
illos lane miſericordiæ fontes hi obitruunt , hi Chili
merita ( pro quibus ita ſe dimicare allerunt Sectarii ) mi
nuunt , obſcurant, enervant qui virrurem inſtrumentales
>

cauſandi gratiam denegant Sacramentis.

Porro Sacramenta novi foederis agnoſcimus nec plura nec
pauciora , quam feptem a Chrifto inftituta videlicet , Ba
priliam , Confirmationem , Euchariftiain , Pænitentiam ,
extremam Unctionem , Ordinem , & Matrimonium .
Singula expendamus . Loco ultimo viſum eft reſervare quz
ftionem de Euchariftia tanquam omnium ponderoſiffimam .
BAPTISMUS .

Cclefia docet , Baptiſmum omnibus adultis in re vel

E in voto , parvulis cum volum ſuſcipiendi Sacra.!
vero ,
menti elicere nequeant, in re omnino neceſſarium eſſe ad
falutem : atque ita ad eos credimus , niſi reipfa Baptiímuin
n

ſuſcipiant, nullo modo redemptionis gratiain pervenire , ideo

que in Adamo morientes nullam cum Chrifto nancifci par .
tem .
 ADVERSUS SECTARIOS . 369
tem . Niſi quis renatus fuerit' ex aqua , v Spiritu Sanéto,
-son porrft introire in Regnum Dei. Joan . 3 .
Ratio quoque hoc evincir . Nullus enim poteft falutem
confequi , nili per Chriftum , ac proinde nifi Chriſto in
corporetur ficque membrum ipfius. Unde dicit Apoftolus ad
Rom. 5 Sicui per unius ieli&tum in omnes homines, in
condemnationem , fic o pr unius juftitiam in omnes bon
mines in juſtific tionem . At hoc aurein durur Baptifimus 2

ut aliquis incorporetur Chrifto factus membrum plius . un

de dicitur ad Gal. 3. Quicumque Bapırzati eftis Chriftum in
duiftis . Proinde line Baptifmo norlus pot it conſequi falutem .
Hoc in puncto nobis etiam adftipulantur Lutherani , mi
ranturque , omnimodam illam in parvulis Baptiſmi neceſſi
tatem fuiſſe negatam a Calvino : quam quidem antiquitus
nemo auſus eſt in dubium vocare , adeo hac firmiter om
nium mentibus inhærebat .
!
Non veritus eſt ille , nec verentur hodie , qui Reformati
dicuntur , permittere , ut parvuli nulla inſigniti Chriftianæ
Religionis teffera vix nari , non renati in Chriſto Jeſu ex
7 hac vita mifere difcedant , non verentur hoc , inquam , per
mittere , fi forte non adfit præfixus publicis Conventibus
fuis dies , quo folo Baptiſmum conferunt.
Crudelis certe praxis, cui vel apad eos talium libero
rum parentes fuorum fortem miferari, fæpius, at fruftra
refragati ſunt.
Scilicet allegant illi , infantes fidelium naſci Sanctos, at
que hinc docent, Baptiſmum non effe inftitutum , ut in
fantes per illum efficiantar Sandi , fed ut eorum ſanctitas
per Baptiſmum oblignetur. Baptiſmum enim nihil aliud ef
le afferunt, quam publicum fignum , quo Eccleſia teſtatur
filios fidelium fanctos effe . Hinc itaque profluit mos ifte
non Baptizandi parvulos , nifi diebus publico. Conventui ſuso
deſtinatis.
At falfum omnino eft , filios fidelium nafci Sanétos , ilta
2 que ſententia ex Seripruris aperte refellitur. Per unum bon
minem peccatum in hunc mundum intravit , o per pecca
tum mors , ita omnes homines mors pertranfit , in quo
omnes peccaverunt . Ad Rom. 5. Er i. ad Corinth. 154
.

3 In Adam omnes moriuntur . Undeomnes prorfus fidelium

1 & infidelium filii , qui ex parentibus per carnalem geng
Аа , 12
 O
370 DISSERTATI
rationem procreantur, naſcuntur natura filii iræ , ad Ephe,
fios 2. Hinc non efficiuntur laneti, leu filii Dei , nifi res
nafcantur in Deo per Baptiſmum juxta illud Joann. 3i Ni
li quis rennius fuerit denuo , non puteſt videre Regnum Dei.
Et paulo infra : Oporter vos nafci denuo . Proinde filii fi
delium non naſcuntur Saneti , led eos Baprifma efficit San
eos : adeoque a de vita periclitentur, non expectandus eſt
pro Collatione Baptiími indictus Concioni dies , led ſine
mora falutiferis undis perfundendi funt .
CONFIRMATIO .
Onfirmatio verum eft Sacramentum . Nihil enim aliud
C ad propriam Sacramenti rationem requiritur, quam
ut Git Gig un ſenſibile a D20 inſtitutum ad conferendam gra
tiam lanct ficantem . Sic autem Adurum S. Cum uudillent
Apoſtoli quod Samaritani Buprizari epent in nomine Domi.
ni Jeſu ; tunc impon :bantmanus fuper illos, e acc piebant
Spiritum Sanétum . E ce illa manuum impofitio poft B ptic .
.

mun erat Ggnum fenfibile , vi cujus conferebatur Spiritus

Sana ficans. Hæc itaque erat Sacramentum a Baptiſmo di .
ftinctum ; quod Ecclelia ab initio Confirmationis Sacramen.
tum appellare conſuevit . Hujus etiam fit mentio AM .
.

19. ubi Paulus poſtquam nonnullos Baptizavit in nomige i

Jelu , impofuit fuper cos manus , o venit ſuper cos Spie
ritus San &ius.
Imo ais ; Spiritus San&us tunc viſibiliter in linguis
igneis , alioque donorum exteriorum apparatu in eos effun .
debatur ; modo nihil Gimile contingit ; cur igitur illa ma
nuum impofitio rationem nunc Sacramenti Gibi vendicet ?
Profecto cum illius impoGrionis adhiberi ſolitæ is præci.
pre effectus fit , ut Spiritus Sanctus interius illabatur , ſua.
que nobis impertiatur dona , eo prætextu non debuit a Se.
Štariis rejici, quod jam Spiritus Sanctus in nos conſpicuus
nga deſcendat . Sufficit ab eodem Spiritu mentem intrinſe
ce illuftrari, & roborari :
Eccleſia impofitionem illam jam inde ab Apoftolorum
temporibus religiofiffime, & conftantiffime retinuit : Sacro
etiam adhibito Chrifmate , quo hujus Sacramenti vis ( ia
quo tribuitur plenitudo Spiritus ad robur ſpirituale ) ex .
pli
 À DVERSUS SECTARIOS. 371
plicatiori internz Spiritus Sancti unctionis fignificatione des
monſtretur
$ Sed ecce c & ipfum nomen Confirmationis , untionem ;
gratiam , leu Spiritum Sanctum expreſſa 2. ad Corinth. i..
Qui confirmat nos Deus , qui unxit nos, o dedit,pie
gnus Spiritus in cordibus noftris. Facile ſaltem capiebant
s! fideles , ad quid alluderetur .
At quid plora ? cum hodierna Eccleſia Anglicana ( quam
Sectarii fatentur effe veram ) Bapt zatis, per Epiſcopos
( qui & apud Acatholicos hujus funt Sacramenti Miniſtri)
Confirmationem quoque confetat ? Ita Anglorüm Liturgia ,
quæ præſcribit etiam sitam re&e Confirmationeră admini.
Rio frandi :
PENITENTIA .
in regeneratis omnibus gratitudo erga Deum eſſet,
S uteaJuftitiam in Baptiſmo iplius beneficio , & gratia fu
fceptam conftanter tuerentur ; non fuiffet opus , aliud ab
iplo Baptiſmo Sactamentum ad peccatorum remiffionem el
ſe nftitutum . Quia autem Deus dives in mifericordia ( ad
Ephef. 2. ) cognovit figmentum noftrum , illis etiam vitæ
temedia contulit, qui fefe poftea in peccati fervitutem , &
dæmonis poteſtatem tradidiffent ; Sacramentum videlicet
Þænitentiæ , quo lapſis poft Baptiſmum beneficiuin mortis
Chriſti benignilline applicatur . Unde Ecclefia olim con
damnavit Novatianos , quod nullum dicerent dari in Ec
clefia remedium , quo peccata poft Baptiſmum commiſſa ré
mitterentur ; quare illi diviöz miſericordiæ terminos fta.
tuebant : é contra vero moderni Sectarii de ſupremi Nus
minis clementia præſumentes exiftimant , folam memoriam
Baptiſmi jam ſuſcepti , cum fide tem ffionis peccatorum ad
dº corüm femiffionem fufficere , proindeque Pænitentiam , feu
& ipſam peccatorüm Corsfeffionem non effe a Cliriſto Domino
joſtitutam .
Sane pro aftrudnda Confeffionis inftitutione ; confideran
da tantum funt verba Joanni. 20. ubi Chriſtus a mor
U? tuis excitatus inſufftaviť in Diſcipulos ídos dicens : accipite
Spiritum Sanétum , quorum remiſeritis peccata ,.remitiun.
tur eis , quorum retinueritis, retenta funt . Hiſce verbis
Jefus Chriftias Sacerdotes fui ipfius Vicarios telquis ,
Az tan.
 ATIO
372 DISSERT
tamquam prælides , & Judices , ad quos omnia mortalia
crimina deferantur, in quæ Chrilti fideles ceciderint : con
that autem Sacerdotes judicium hoc , incognita cauſa reu
'peccatis , exercere non poſſe ; proinde citatis verbis ipſa pec
catorum confeſſin perſpicue a Chriſto inſtituta elt . Unde
Sacramentum pænitentiæ eft tribunal quoddam Sacrum
in qun tamquam reus peccator liftitur ipſe ſui acculator 7

& teftis : caula, feu materia tribunalis , eſt peccatum poſt

Baptiſmum commiffum ; in eo tanquam Judex Sacerdos re
lidit : quemadmodum igitur Judex forenſis nequit pronun
tiare fententiam , nifi præhabita caufæ notitia ; ita nec St
cercios potelt circa peccata exercere judicium nifi illa fibi
pandantur : hoc aurem et Confeſio.
Ex dictis ſequitor, Confeſſionem non eſſe inventam bu .
manum ue Sectarii coinmenti ſunt . Res enim ita difficia
lis , & humanæ fuperbiæ adeo repugnans , qualis eſt confef
fio omnium peccatorum etiam occultorum , maxime puden
dorum , nunquam in totam Ecclefiam induci potuiffet, niſi
eam Chriſtus ſuprema, abſoluta divinaque authoritate pra
cepiffet .
Unde nec ut Fideles confiterentur , Concilium Lateranen
ſe injunxit capite Omnis utriufque fexus , fed determina
vit præceptum divinum quantum ad ternpus confitendi ; fta
tuendo ſcilicet, ut tale præceptum Confeſſionis ſaltem fer
wel in anno ab omnibus, & fingulis, cum ad annos diſcre
tionis perveniffent, adimpleretur.
Cæterum Confeffionis difficultas , ac peccata detegendi
verecundia gravis nimium videri poffet , nifi tot tantiſque
commodis , & confolationibus, que inde profluunt, ' levare
>

tar . Ex Confeffione fcilicet profuir utilitas, & tranquilli

tas conſcientiæ . Nunquam enim pacato eris animo , nici
peceata , quæ conſcientiam onerant, per ſinceram confeſſio
nem expiaveris. Simile quid eft in morbo corporis . Dum
zger es, ſumenda eſt amara potio, quæ nauſeam provocat ;
jneerdum etiam tolerandæ ſunt lectiones , ultiones, & alia
remedia quæ cum ingenti dolore conjunéta funt . Si hæc
reſpuis, aut mifere vivendum , aut moriendum eft . Sicur
iztur, qui ægro eſt corpore , medicum adit , or ab eo ju.
vetur ; nec conſiderat moleſtias, & cruciatus, qui fubeun .
di funt, fed fanitatem , & vigorem membrorum , qu
non
 Á DVERSUS SECTARIOS , 371
non nifi per ingratas , & acerbas medicinas receperari pro
teft : ita pariter, qui (auciam habet conſcientiam , confeila .
rium conveniat neceffe eft ; nec attendat , quam hoc fit
arduam , ſed potius quanta & pax , & tranquillitas animi
per hoc obtineri queat .
Spiritualia hæc medicamina non præſenti ſolum ægritu
dini fåtandæ deſtinata funt , verum etiam adverſus reli
prum , hominem fulciune, roborant , muniunt . Uode conti
Tendi verecundia delinquendi cupiditati & licentia franos
injicit , & improbitatem coercet.
>

His adde Confeſſionis utilitatem , quæ ad vitæ focieta:

tem & conjunctionem magnopere ſpestai: conſtat enim i
Sacramentalem Confeffionem à Chriftiana diſciplina exeme
ris , perniciofiffimis omnia criminibus referta fore , quæ no
mines abrepti conſuetudine peccati palam eandem con
mittere non verebuntur . Quid inter cætera , proclivitatem
in rem alienari cohibet ? nonne tum pudor aperiendi fur:
tuin , tum ftri ta reſtituendi ablata obligatio ?
Unde credere non poſſumus , tot ab adverſariis conſide.
täri comimoda polle , quin eorum ja &turam defiderent, il
ljuſque eos Reformationis pudeat , qua tam ſalubris , fan
Etulque uſus olim fuos in officio continens ſublatus eft .
EXTREMA UNCTIO .
Xtrema Unctio non modo pænitentiæ , fed & torius
E Chriſtianæ vitæ , quæ perpetua pænitentia effe deber,
confummativa , verum eſt novæ legis Sacramentum : id col
l'gitur ex Jacob. 5. Infirmarur quis ex vobis ? inducai Presa
byicros Ecclefia > orent super eum ingentes eum óleo
in nomine Domini : oratio fidei falvabio infirmum , eye
6 alleviabit eum Domini's, fi in peccatis fit , dimitter .
10
tur . Quo ex loco fic licét diſcurtere . Signum fenfibile ex
Djt
inſtitutione divina cum promiſſione gratis per illud confe
rendæ eft verum Sacramentum ; fed hæc reperiuntur in
Extrema Unctione'; ſenGuilia enim ſunt oleum , ipſaque
unctio olei , & oratio , quæ ſuper infirmum funditür , adeit
etiam promiſlio gratiæ medianie illo ſigno ſenſibili confe
rendz , dom ſubditur, si in peccatis fit, dimittentur ei :
qua eriam gratia ægroti anima alleviatur , & roboratut :
Geri proinde illa fibi vendicat rationem Sacramenti .
A. 3 Ec
 374 DISSERTATIO
Et certe quemadmodum Seryator nofter fervis fuis de
Liluraribus remediis adverføs omnia omnium holtiuma tela
proſpiciens , auxilia maxima in Sacramentis aliis præpara
vie , quibus Chriſtiani conſervare ſe integros , dum viverent,
ab omni contagione peccati poſſent ; ita non poſſumus non
ſuſcipere Clementiffimi benevolentiam Redemptoris , qui
ſuo finem quique vitæ , duin humani generis hoſtis omnes
in nos sentationum , yerſutiarum , fraudumque vires exerit ,
firmiffuno hominein præfidia contra Dæmonis inſultus mu.
nire dignatur. Præfidium illud eſt extrema Unctionis Sacra .
mentum . Illud animara ſpicula morris reformidantem , ya .
riarumque paſfionuin æftu quiflatam ſablvat , ſolatur, eri.
git , magnamque in es Divinæ mifericordiæ fiduciam exci.
iat . Cur tantum igitur & nobis , & fibi munimen eripere
volunt Sectarii ?
Ideo fcilicet ( audire illos' yideor ) hoc yobis eripimus
via Extreming ift. Unttio phil eft aliud, quam gratia cum
4

stionum , de qua Marcus loquitur capite 6. Ungebant oleo

multos egros | Apoftoli ) e Sanabant ; illa vero gratia
jam dudum ceflavit ,
Sed hoc facile refellitur . Præfata enim Vnétio ( apud
Marcum ) , adhibebatur indifferenrer omnibus ægris, live
decumbentibus & in diſcrimine vitæ conſtitutis , five aliis : ex
trema autem unctio adhibetur tantum de vita periclitanti.
bus . Deinde , altera un &tio fimpliciter curabat corpora , hæc
vero præcipie ordinatur ad curationem ſeu ſalutem animæ ;
ta ut non intendat fanitatem corporis , niß quatenus ifta
jaluri animæ expedierit,
OR DO
"Um Scriptore
Traditionemteſtimonio conſtet, ( A poſtolicam omit.
Cuma to , quæ pro omnibus etiam Sacramentis
militar ) per Sacram ordinationem , qux verbis & fignis
exteroribus perficitar , gratiam conferri , non eft cur quiſ.
quam dubitet , Ordizem yere elle Sacramentum ; dicit enim
Apoltolus 1. ad Timoth 4. & 2. ad Timoth. 1. Admoneo
se , ut refufcites gratiam que oft in re per impuſirionem
manuum mearum ,
Deinde : nonne in Teltamento veteri & Sacerdotes , &
Levitæ fpeciali ritu Deo confecrabantur ? nonne fan &tis
fica.
 ADVERSUS SECTARIOS . 375

+ ficabantur ad minift -rium Levit. 21. ? plus fane debetur

Dovæ , quam antiquæ legi , plus ſponlæ Ecclefiæ , quam an
cillæ Synagogæ , p! us corpori, quam umbæ , major proinde
virtus cum ad nobiliora etiam , ſacratiora , & auguſtiora
munia deftinentul , Eccleſiæ Miniſtris tribuitur .
Sed jam dudum fatentur adverſarii ( in Confeffione fidei
ari. 35. ) le ex numero Şacramentorum non plane exime.
re Miniftrorum conſecrationem , ſed ſolum ab his eain Sa
cramentis ſecernere , quæ toti lunt Ecclefiæ communia .
At illud & nos profitemur . Non enim Ordo omnibus
communis eft , ut v. 8. funt Euchariſtia , & B.priſmus.
His adde rurfus, quod Ecclefia Anglicana , ſeu Proteftan .
sium in Anglia ( quam Reformati ut veram admittunt )
Ordinem Sacerdotalem folemniter conferat , Epiſcopos con
ſecret, aliaque exerceat,2 fine quibus ad Sacra miniſteria
Laicos non promovet .
Itaque cum & Epifcopos nobifcum admittat Eccleſia
Anglicana, ex eo ſaltem capire non habent Calviniſta >

Presbyteriani, feu Paritani , cur a fide deſciſcant Catholica .

6 Sed nonne & Ad. 20, dicit Apoſtolus , attendite vobis
6 univerfo gregi, in quo vos Spiritus San &tus pofuit
Epiſcopos regere Ecclefiam Dei, quam acquifivir. Sanguine fuo.
Nonne etiam fæculo 4. ( quo Romanam , veram fuiſſe
S
Chrifti Ecclefiam faremini ) Aerium damnavit antiquitas ,
quod negaret , Epifcopum fimplici eſſe. Sacerdote ſuperio
rem ?
11
MATRIMONIUM .
Olunt Sectarii Matrimonium effe Sacramentum ; il
Nol a , do
cet Romana Ecclefia .,"
Eft enim, in matrimonio Gignum aliquod externum , ſive
fenfibile , & gratia Sanat ficans. illi annexa . Signum fenfibi.
2

le , eſt mutuus conſenſus in , traditionem corporum verbis

vel indiciis, æquivalenribus, expreſſus. Gratia colligitur ex
verbis iſtis. Apoitoli ad Ephefios s : Sacramentum boc ma
gnum cf , ega.Antem dico in Chrifto , in Ecclefia Con
juusto enim viri cum fæmina Ggnificat conjuctionem
Chrifti cum Ecclefia . Hæc autem conjunctio eft per gra .
end
tiam , & charitatem , & ratione hujus dicitur Chriſtus (ponius ,
Aa 4 & Ec
3
 376 DISSERTATIO
& Ecclefia illius fponfa . Ut igitur connubium viri cum
fæmina hanc poffit ſignificare unionem Chrifti cum
ſia , oportet , fit inter fideles conjuges non tantum Ecele unio
quædam naturalis , aut carnalis , qualis etiam inter Gentiles
reperitur , fed unio quoque ſpiritualis , quæ in gratia , &
charitate confiftit , ac proinde Matrimoniuin hanc gratiam
impertiri debet , ut in eo fubfiftat fignificatio perfe & a unio.
nis Chrifti cum Eccleſia ab Apoſtolo aſſerta .
Deinde , ad inſolubile vinculum tolerandum cum una, gra
tia Dei neceſſaria eſt . Nam profecto res difficillima eft ,
ita uni mulieri alligari , ut nulla de cauſa , nec per ullam
difpenfationem poflit vinculum folvi , nec alia uxor fuper
induci vivente prima . Fides etiam inviolate fervanda eft .
Thorus debet eſe immaculatus ad Hebr. 12 Studendum eft
unioni animorum , quæ ſæpe abelt ab unitis corporibus ,
proles Sancte educanda incumbit , illi quoque tempora
les ſunt relinquendæ faculrates . Quis autem credat
Deuin rem tam difficilem inftituiſe , & non fimul gratie
auxilium ad tot emergentes in eo ftatu fuperandas difficul
tares coorulife ?
Parro circa recenſita Sacramenta quædam reſtant confi
deranda . Cur potius vobis , Sectarii , circa Sacramenta ,
>

quæ negatis , Ecclefia vero admittit, cur vobis , inquam ,

potius, quam Ecclefiæ Catholicæ credatur? Docet hæc, per
illa conferri gratiam digne ea ſuſcipientibus . Habet Scri.
.

pturæ loca , quæ in hunc fenfum exponat ; habet tot elapſo

rum fæculorum authoritatem , tot viros celebres , ſeu inte
gritatem , feu eruditionem ſpectes, ( quibus fuperfedeo ) fibi
Luffragantes , habet denique ſuum in decernendo pondus.
Vos vero nec ex Scripturis verbum habetis , quo contra
rium conftet , nempe nec Pænitentia , nec Confirmatio .
ne , nec Extrema Unctione, Ordine, Matrimonio gratiain
ea fine obice recipientibus tribui . Reftat igitur, ut non
Scripturis hanc Ecclefiæ fententiam oppugnetis, ( nam nul
le ſunt , quibus hoc fiat ) ſed tantum , ut negetis , hæc om
nia , quæ Ecclefia circa illa Sacramenta docet , & profite
tur , recte adftrui ex Scripturæ locis , quæ pro ſe allegat .
Quo ſane quid impudentius dici poteſt ? Quis enim vobis
ab uno alterove fæculo exortis , majorem exponendarum
Scripturarum authoritatem adſcripſerit , quam vetultæ Ec.
cle
 ADVERSUS SECTARIOS . 377
, quæ , vobis etiam fatentibus , expers erroris fuit ?
clefiae
hæc autem præfata Sacramenta ſemper admiſit .
Hoc certe perpendatis , velim , Sectarii non aliter hic
vos pugnare , quam antiquos omnes, recenteſque ( quos etiam
vos quibuſdam in punétis oppugnatis ) errorum Profeffores;
fcilicet negando , ita exponenda efle Scripturas , ut exponit
Eccleſia. Cur igitur & vos erroris arguitis Anabaptiſtas, 9

Mennoniftas , alioſque qui non juxta fenſum Ecclefiæ , fed

fuum Scripturas exponunt ; atque has ita exponentes in ha
reſum voraginem prolabuntur : cur illis minus liceat, quara
vobis divinas interpretari, & explanare paginas ? ked certe
& vos erratis , & illi , dum non exponitis Scripturas , ut
exponit Ecclelia : illius eſt judicare de vero ſenſu Sacrarum
literarum , cum errare nequeant , utpote columna , fw
mamentum veritatis . c. 1. ad Timoth. 3.
Sed de Ecclefia fuſius infra .
EUCHARISTIA .
" Andem devolvitur ad quæftionem omnium momento
nis Jeſu Chriſti in Euchariftia præſentiam , quæ proinde la
tius deducenda cít.
Poteft aliquis tribus potiffimum modis ells præſens alicubi.
Primo per ſignum , figuram , vel imaginem fui, quo pacte
Imperator eft præfens in effigie, quæ illum reprzſentat .
Secuudo per apprehenfionem , quo pacto amicus amico præ
ſens eft, dum de illo reipſa cogitat. Tertio per ſeipſum ,
quo pacto fol eft præſens in Cælo , Rex in folio .
Hoc pofito , certum eſt apud omnes tam Catholicos quam
adverſarios, Chriſtum præſentem eſſe duobus prioribus mo
dis in Euchariſtia : Primo , quia per externas ſpecies pa.
nis , & vini , tanquam per rigna quædam Divinitatis inlti
tuta , Chriſti Caro , & Sanguis ibi repræſentantur . Secun
do , quia ex illa repræſentatione , Chriftum fide apprehen.
dimus . En igitur præſens in Euchariſtia repræſentative , &
apprehenſive . Iiſdem modis fuit præfens in Sacramentis ,
& Sacrificiis antiquæ legis. Primo quia illa Chriftum Agu
rabant . Secundo quia Judæi per fidem in Chriſtum ventu
107
rum credebant .
Tora difficultas eſt de tertio modo , an ſcilicet Chriſtus
RON
 DISSERTATIO
non folum per figuram , & npprehenfionem , ſed etiam per
feipfum vere , realiser , & fubftantialiter Gt præfens in Eu
chariſtia , ſed negant Calvin llæ , affirmant vero Catholici ,
quod modo demonftrandum eft ,
In primis itaque D. N. J. C. Euchariſtiae Sacramentum a
fe inftituendum promifit verbis , quæ illam Chrifti in eo
præſentia in omnino declarant , hiſce nimirum Joannis 6.
Panis , quem ego dabo . Caro mea eft pro mundi vità ,
Caro mea vere eft cibus , a Singuis meus vere eft potus .
Qui manduces meam Carnem , o bibit meum Sanguinem ,
haber visam æternam , Amen , dico vobis , nifi manducea
>

weritis Carnem filii hominis, o biberitis ejus Sanguinem ,

non babebiris vitam in vobis ,
Promiffum illud Dominus implevit , in ultima cena in
Miruendo Sacramentum Corporis, & Sanguinis ſui verbis hi
ſce ponderoſiffimis , clariffimis, lucentiffinis : Hoc eft corpus
meum : Hic eft Sanguis meus , Marth. 25 Marci 12.& Luc.22.
Inſtitutionem illam fbi a Domino revelaram efle Apofto-,
ļus teſtatur ad Cor. 11. his verbis , Ego enim accepi a Do
mino , quod tradidi vobis ; quoniam Dominus ] fus in
qua notte tradebatur , accepit Panem , o gratias agens,
>

fregit , dixit : Hoc eft Corpus meum , quod pro vobis

tradetur ; fimiliter Colicem poftquam cænavit dicens .
Hic Calix Novum Teftamentum eft in meo Sanguine ... qui
manducar , bubie indigne , judicium fibi manducat , O
bibit non dijudicans Corpus Domini ,
Verba hæc accipimus or fonant ; nec magis a nobis quz
rendum eft , eur literali , ac proprio, inhæreamos ſenſui 9
quam a viatore , cur regiam fequatur viam .
Unde hæc facratiffime & evidentiffima teſtimonia Calvi.
niftæ fraltra obſcurare , & eludere conantur , contendentes
ea tropice , Metaphorice >, figarate , ac improprie fami, ac.
cipi & intelligi debere, ut accipiuntur voces , Petra , La .
pis , Oftrum , & fi quæ fint alia fimiles , que de Chriſto
in Sacris literis prædicantur .
Sané ex rationibus , circumftantiis , & confiderationibus in
.

Sacro textu expreffis, aur fundat's , evincitur , prædicata

Carnis, aut Gorporis , & Sanguinis in hoc Sacramento pro
prie , & non Mutaphorice elle accipienda ; ſecus ac ſumun.
tor Petra , Lapis , oftium , dam de Chriſto , dicaptur .
Ad
 ADVERSUS SECTARIOS, 379
Ad hoc vero obſervandum eſt primo , quod Dominus f&
moſo ſexto capire Joannis non tantum dixerit carnem ſpam
eſſe cibum , & Sanguinem eſſe potum ; fed vere cibum , &
vere potum . Nulquam autem legitur , quod Dominus ſe
dixerit effe vere petram >, vere lapidem aut vere Ortium
Secundo conſiderandum eft , quod Dominus oborto Judæo.
rum , & nonnulorum quidem e Diſcipulis fuis gravi ſcane
dalo , aur murmure proprer ipſius de hoc Sacramento Ser.
monem , perftiterit tamen in ſententia de veritate , ac ne.
ceffitate mandycandæ carnis fuæ fanguiniſque bibendi .
Sed ut hujus argumenti vis percipiatur, en hiſtoriam il.
lius ſcandali ex Sermone Joan. 6. Ubi verſ .41 . Murmurabang
Judæi & v.53. Litigabans ad invicem , dicentes , quomodo
pozef hie nobis Cernem ſuam dare ad manducandum ? di .
xit tamen eis Teſus ( 0.54 ) Amen , amen dico vobis , nije
#
manducaveritis Carnem Filii hominis , biberitis ejus
Sanguinem , non habebitis vitam in vobis . Dein v.ss. Qui
manducat meam Carnem , o bibit meum Sanguinem , han
bet vitam æternam , Erv : 56 Caro mea vere of cibus ,
Şanguis meus vere eft potus.
Sed eçce ſcandalum ferit vel Diſcipulos. Mulri ergo au .
dientes ex Difcipulis ejus ( v.61 . ) dixerunt : durus eft hiç
Sermo , o quis poteft eum audire ? nihilominus v. 62. Je.
ſus dixit eis : hoc vos fcandalizat ? & ftatim adjecit v. 63 .
Si ergo videritis Filium hominis afcendentem , ubi eratprius?
volens ſcilicet rem unam mirabilem alia æque mirabili con
firmare . Sed cùm hæc fublimiora forent Myſteria ; ex hoc
( v. 67. )malri Difcipulorum ejus abierano retro ; jam
non ( id eft nec amplius ) cum illo ambulabant . Unde
A
Chriſtus ad duodecim , ſeu Apoſtolos v. 68. dixit : numquid
vos vulris abire ?
Profecto divinæ Chrifti fapientia , & bonitati non
gruebat, ut, multis e Diſcipulorum grege fcandalizatis , &
delerentibus eum , A poſtolos data eis abeundi ,3 nifi crede
rent , libertate , ſeu optione tam periculofe tentaret , ſciſci.
tando , num & ipfi cum aliis Diſcipulis incredulis, ac de
ſertoribus abire vellent ; fi in illo Sermone non veram Car
TOP nem ſuam , ſed figuram carnis fuæ intellexiſſet . An conve
DO piebat benigniffimæ Servatoris indoli , ita cum Diſcipulis,
ac Apoftolis fuis agere , & quodammodo iis illudere ?certe
fi non
 DISSERTATIO
G non proprie , fed figurate tantum locutus fuiſſet , vilo gra
viſimo ſcandalo ex ſuis verbis oborto, facile illud ſedare po
tuiſſet, & unico verbo manducationis Corporis ſui in figu.
ra , difficultatem omnem non modo élevare , ſed pénitus
adimere , & proAigare .
Tantum vero abfuit, ut verbum illud , in figura ( quod
9

quæſtionem dirimere poterat ) adhibuerit ; ut é contra pro

pofitæ ! firmiter, immobiliter , ineluctabiliter inhærens veria
tati ipfos Apoftolos ad credendum , vel abeundum vehemen .
tips urſerit .
Quantum vero ad To Petra , Oftiam , Lepis, quæ de
Chriſto dicuntur : Petra erat Chriftus 1. ad Cor. 10. Ego
fum Otium . Joann. 10. Lapis angularis. Ad Ephef.z. Quan
ium ad illa , ingnam , in locis allegatis additur ſubjectum ,
vel prædicatum , ex quibus fenfus tropicus , vel meta
phoricus manifefte deprehenditur , immediate enim , ante-:
quam Paulus diceret , Petra autem erat Chriſtus ,1 dixe
fat loquens de Hebræis, bibebant autem de ſpiritali con
ſequente eos Petra : proindeque fermo erat de Petra fpiri
quali , & de ejus figno. Pariformiter Jum Chriſtus ſe di
xit effe Lapidem , vel Oftium , ex antecedentibus, vel con
fequentibusaperte colligitur fe loqui de Lapide & Oftio fpi
rituali . At vero in hoc Sacramento oppofitum contingit,
verba enim , quæ Chriftus adjunxit prædicato ſui Corporis
& Sanguinis dicens , quod pro vobis tradetür , t. ad Cor.
ir. Quipro mulnis effundetisr. Marci 14. verba illa omnemi
elidunt Metaphoram , Tropum , Figuram , aut Allegoriam ,
quod enim traditum fuit , erat verum Chriſti Corpus , & >

Sanguis , qui effufus eft , erat verus ejus Sanguis , non

autem eorum repræſentatio , & figura , ut etiam robiſcum
fatetur Calviniftæ , cum credant Chriſtum vere paffüm , &
mortuum fuifle , vera autem paſſio , & mors paffionem , &
mortem omnem figurativam , & Metaphoricam excludunt .
Deinde , fi quidquam valeret Calviniſtarum diſcurſus de
Corporis , & Sanguinis figura , probaret ille , non ſolum li
cere verba illa Chriſti, Hoc eft Corpus meum in ſenſu Me
taphorico uſurpare , ſed etiam ifta , Verbum Caro fa &tum
7

eft. Hæc enim verba non magis expreffe fignificant allum .

ptionem Carnis a Verbo , quam ifta. Hoc eft Corpus meum ,
realem exiſtentiam corporis Chrifti fub fpeciebus panis .
Quin
 ADVERSUS SECTARIOS . 38
Quin imo Sociniani fenfibus iftis Metaphoricis abrepti præ .
fata verba , Verbum Caro Factum eft in figuram aliquam
detorferunt , magnumque Incarnationis miraculum inficiati
ſunt . Poterat nos Deus , inquiunt , fine tot Ambagibus
fervare ; modo nobis culpas condonaret , doceretque nos ,
23 quod abunde poterat , tum id , quod ad doctrinam , tum id ,
PR quod ad mores pertinet, viri cujuſdam Spiritus San &ti do
THE nis referti & verbis, & exemplis , nec Deum propterea in
carnari oportebat . Unde præcitata verba , Verbum Caro
Faétum eft, figuraliter ( ajunt ) & Metaphorice intelligenda
funt . Illos tamen nobiſcum oppugnatis , Calvinilta , ftre:
EN nueque aſferitis, verba ifte effe in ſenſu literali , & obvie
accipienda . Quæ cum ita fint, fi in iftis verborum pro
prieratem retinendam effe exiftimetis, cur non & in illis ,
hoc eft Corpus meum ? aut fi hæc tropis, & figuris expo
natis, cur non & alia , Verbum Caro factum eft ? quænam
eſt ratio diſcriminis ? nonne utrumque ingens eftmyfterium ?
anne divina ad Incarnationis Arcanum coar &tata eſt poten.
tia ? cur igitur hoc apud vos ſenſum fibi vendicat literalem ,
iſtud vero ad Figuras, Tropos & Metaphoras relegatur ?
Accedit , quod hoc Sacramentum fuerit a Domino infti:
tutum pridie mortis ſuæ per modum Teftamenti, ut patet
locis Marth. Marc. & Luc.præcitatis , ubi Calix aụt San .
guis a Domino in ultima coha propinatus Apoftolis , dici.
tur effe novi Teftamenti, vel Novum Teftamentum · Ver
bi autem , quibus conditur Teftamentum , debent efle cla
ra , aperta , perfpicua , ab omnibus tropis , figuris , parabo
5 lis , ambiguitatibus remotiſhma 7, ne , unde lites extingui
debent , inde potius iftæ pullulent. Sic & vetus Teftamen
tum , quod novi umbra erar , diſerris , & evidentibus verbis
enriquis Patribus datum fuit Exod. 24. An igitur credibile
fit , Chriftum figuratis , & obfcuris locutionibus Novum ,
quod condebat , voluifle involvere ?
Præterea , fi nihil aliud fit in Sacramento Euchariftia
præter figuram Corporis Chriſti, cur intonat Apoftolus I.
P. ad Cor. I.1. ? probet ſeipſum bomo , fic de ' Pane illo
# edai , o de Calice bibat . Qui enim manducar , bibit
indigne, judicium fibi manducat , eu bibit , non dijudi.
1
cans Corpus Domini. Unde reus erit Corporis, O Sangui.
+ nis Domini . Quomodo quis reus erit Corporis , & Sangui
nig
 382 DISSERTATIO
nis Domini indigne manducati , fi Corpus Domini non
manducet , fed ejus figuram ?
At audio , Sacramentum hoc , inquiunt Reformari , lo .
cis citatis vocatar Panis . Probt Tipsum mo, o fic de
Pare illo edat ; de Calice bibar . Eadeid bibenrur ,
Joan. 6. Panis , quem ego dabo : Panis de Carlo , qui man .
Aucaverit ex hoc Pane, viver in æternum . Itaque in hoc
Sacramento eſt Paris, non Corpus Domini , ſed tantum ejus
figura .
Reſpondetur in primis , Sacramentum hoc iis in locis
vocari non Panem fimpliciter , ſed cum add to : Panem ,
quem ego dabo : Paneni de Calo : Panem hunc 1, Ponen
illum & c. Quibus verbis Pani ſubjunctis, vel annexis india
čatur , quod Panis ille fit alterius naturæ , quam commo
nis , nimirum Caeleftis , & vivificus, iplaque wato , & Cer:
pus Chriſti , de quibus ibidem agitur ,
Deinde; licet hoc Sacramentum in SS. literis Gimplicio
ter , & fine addito vocaretui Panis, non idcirco cenfendum
eſt , qaod in eo ſubſtantia Panis perſeveret . Sæpe enim id ;
1

quod jam eſt , ex eo quod fuit , appellamus. Virga Aaroa

quæ verſa in colubrum , certe Virga non erat , tunc tamen
dicitur virga , ſcilicet, quia ex virga mutata erat in lece
pentem: projecerunt finguli ( Exodi 7 ) virgas ſuas , qua
verfa funt in Discones : fed devoravit virga Aaron ( que
jam tamen erat lerpens ) virgas corum ; quæ itidem etane
ſerpentes. Adam dicitur Terra ; Limus , Pulvis , Cinis;
quia de terra , limove confatus eft : idein Adam , poftquam
Deus ex una coltarum ejus fæminam formaverat , etiana
bum eum vocat os ex oſſibus ſuis . Cæcus natüs jam à
.

Chrifto illuminatüs adhuc vocatar cocus natus : Sexcenta

fuppetunt ejuſmodi exempla. Sic igitur & hoc Sacramen
tum oon numquam in Scriptura appellatur Panis; quia ſci
licet ante Conſecrationem Panis erat :
Apparent quidem fenfibus , etiam poſt Conſecrationem ,
panis , & vinum , fed fides , ejus , qui omnia , quæcumque
vult facit , efficaciffimis attendens verbis nullam hic ſub.
ftantiam agnoſcit aliam , quam quæ iiſdem illis verbis defi.
griatur, hoc eſt , verum Corpus Chrifti, veturaque Sangui.
niem , in1. quae panis , & vinum mutata ſunt, eaque mutatio
dicitur Tranſubstantiatio , feu converfio totius fubftantiæ pa
mis ,
 ADVERSUS SECTARIOS . 383
1 nis, & vini in Corpuś , & Sanguinem Chrißi : remanencia
>

bus duntaxat Panis , & vini accidentibus .

Quare evaneſcit omvis argumentatio præſertim a ſenſibus
perita , dum artendinos eum loqui , cujus ſuprema fenfibus
32 præſtat authoritas , cujus potentia natura dominatur univers
iz , & qui verbis , d quod dicit , operatur . Si Deus in
principio creavit Cæum & Terram , & omnia , quæ in eis
ſunt folo verbo fuo juxta illud Genel. i. Fint Luxio fa
eta eft Lux Oc. Si tania eft virtus in Sermone Domini ,
ur inciperent effè quà non erant , quanto magis operatur.
ut ea , quæ erant ( Panis o vinum ) in aliod ( Corpus, &
Sanguinem Chrifti ) commutentur le in tranſubltantientur ?nec
adverſarios curbet hæc vox Tranſubjlantiario . Si enim mu
tario folius formæ Transformatio dicitur , & mutatio exte
0 rioris figuræ etiam in Evangelio vocatur Trausfigurario ;
cur mutatio totius fubftantiæ in aliam non poterit recte
Tranfubftantiat . dies ?
Ei igitur aures, mentemque præbemus, qui ait , id quod
accipimus , & manducamus , Corpus fuum efle , ea vis vet
borum Chrifti eft , ut ifta probibeant exietnas illas ſpecies
ad fubftantiam Panis referre , cogantque nos ifta referre ad
przfens Chriſti Corpus .
Exp fita modo Ecclefiæ do&rina de hiſce potiffimum ver
bis : Hoc eſt Corpus meum , ron eſt omittendum , quid de
illis ſentiat , quz Chriſtus fubjunxit : Hoc facite ini menm
Commemorationem ,
Ac primum non eſt dubium , quin Chriſtus id agat ut
tmortem , quam pro nobis pertulit, eo in myfterio memoria
tecolamus , docente Apoſtolo atque ex his verbis inferente
iti nos hoc Sacramento percipiendo , mortemi Domini annum .
71 tiare , i ad Cor. 11. Non eſt autem exiſtimándum , illa Dom
cia minicæ mortis recordatione veram Corporis ipfius præſentan
excludi. Imo , qui præjudiciis non laborat, is manifeſte in.
1
telliget , praeſentia reali commemorationem illam innitia
Non enim præcepit Chriſtus, ut meminerimüs tantum , ſed
ut Carnem ejus comedendo , Sanguinemque bibendo g illius
f meminerimus. Series ipſa penſetur , vifque verborum Apo
ſtoli. Non id dicit, quod Calvin itæ intelligere videntur ,
panem Euchariſtia , vinumque , lui nobis Corporis , fuique
Sanguinis tantum memoriale quoddam dc monuments
fu .
 184 DISSERTATIO
futuram , ſed monet , ut id agendo , quod præcipit , id eſt,
fumendo Corpore ejus , & Sanguine , iplius meminerimus.
>

Quid enim Corpore , & Sanguine fuo efficacius reperire po

terat , qui lui memoriam nobis penitus infereret , infigeret,
imprimeret ? profe&to fi Liberos tam ſuavis ſubit Patris, pa
ternæque charitatis recordatio , cum accedunt ad tumulum ,
in quo ejus corpus conditum eft , quam præſens debet in
nobis memoria , quam ardens charitas excitari , dum fub in
volueris Sacris , myſticoque illo , ut ita dicam , fepulchro ,
iplini ram tenemus Chrifti pro nobis immolati Carnem ,
Vivam illam Carnem , atque vivificam >, ac Sacrum Cruo
sem , amore quo fulus eſt, etiamnum fervidum , divinoſque
in nos ignes vibrantem ?
At SS. Patres , inquiunt Calviniſtæ , fæpe docent, ac tra.
dunt , Euchariſtiam eſſe Sacramentum , & fignum Comme
morstivum Chrifti pro nobis Paſſi ; Chriſtus proinde non
eft fubftantialiter preſens in Euchariſtia , non enim ( ut con .
tendunt ( dantur ſigna rerum preſentium , fed tantum abſen.
tium , nec ulla res poteſt eſſe ſui ipſius Sacramentum , &fignuns,
Sed certe frequentiffime dantur figna rerum præfentium ,
nec ullatenus implicat , quod res quæpiam fui ipfius, ſub
diverſa ratione , & conGideratione lit Sacramentum , & fà.
gnum . Plura ſuppetunt tam in rebus divinis , quam hume
nis exempla , quæ id probent.
9

Columba, quz raper Chriſtum a Joen. Baptizatum vifi

biliter deſcendiſe, & manlıfle legitur Joan. i . erat fignum
Spiritus Sancti , non abſentis certe , fed præfentis, ac in
Chriftum tunc illapſi.
Illæ etiam linguæ ignee., quæ fuper Apoftolos die Pente
coſtes ſedile At. 1. referuntur , ejuidem Spiritus Sancti is
eos illabentis , & tunc illis facultatem tribuentis loquendi
variis linguis, figna erant , non commemorativa , aut pro.
groftica , ſed demonſtrativa. Idem eft de feprem legis no
væ Sacramentis, quæ præfentis gratiæ Ágna ſunt operatoria
a Chriſto inſtituta.
Sermones itidem noftri, ſeu ore prolati , feu calamo de.
Scripti, figna ſunt cogitationum nofirarum , non abſentium ,
præteritarum , aut futurarum , fed preſentium , quas utique
animo formamus , & concupimus, dum loquimur, aut fcri.
bimus .
Belli
 ADVERSUS SECTARIOS . rios 385
Belli quoque Dux facile poflet ſeipſum in Theatro fub
larva reprælentare , olim dimicantem , ac Triumphantem :
11
Effet vero Dux ille in tali cafu fui ipfius fignum demon
ftrativum ſub diverſa ratione .
31
Sic igitur Chriſtus latens in Euchariſtia , paniſq; ſpecie
bus , & accidentibus tectus , & quafi veſtitus , Sacramentum
eſt, & ligaum a ſe inftitutum , quo ſeipſum repræſentat
illud ultima in cæna inſtituentem , & poftridie in Cruce
expirantem , & fideles ſua gmatia nutrientem . Proinde fi
gnum eſt ſui ipfius inftituentis , patientis , ac nutrientis.
Sed nonne fatis fit , reponunt adverſarii, Chriftum in
Euchariſtia nobis adeſſe per fidem ? a nobis fpiritualiter
comedi ?
Facile ad hoc refpondetur , & fermonis ambiguitas dilui
tur . Aliud eft, Chrifum nobis per fidem præſentem adel.
ſe , aliud , quod preſens fit , per fidem nos cognoſcere. Pro
res illæ particulæ denotant non adeſſe revera Chriftum ;
ſed morali tantum , ut ajunt , præſentia ; pofteriores vero ,
quam certa , ac vera fides eft , tam certam , ac veram præ
dicant effe preſentiam , utpote innixæ verbis Chriſti , quæ
quod ſignificant, infallibiliter operantur .
Deinde tò per fidem nos non diſcernit a Patribus anti
quæ legis, qui credebant in Chriſtum , ſubindeque ſpiritua
li manducatione per fidem Corpus ejus comederunt : unde
fi fideles novi Teſtamenti non manducent realiter , & fub
ftantialiter Carnem Chrifti fub fpeciebus Euchariſticis con
tentam , ſed ſpiritualiter tantum , & per fidem , fequitur ,
Fideles novi Teftamenti non eſſe quoad manducationem
Corporis Chriſti in conditione diverſa , ac meliori, quam
fuerint Patres fæderis antiqui . Hoc vero falſum eft, ut
.

conftat ex verbis Chriſti Joan. 6. promittentis ſe da .

turum fidelibus novi Teſtamenti Carnem manfuam
TO
ducandam modo quodam quo fideles veteris Teſta .
menti illam non comederunt i ait enim : nor Moyſes de.
1011
dit vobis Panem de cælo , ſed Pater meus dat vobis Pae
nem de cælo verum . Hic eft Panis , qui do Cælo defcen .
dit , dar vitam mundo ... Patres veftri manducaverunt
30
1 CM
Manna in deferto , o mortui funt. Hic eft Panis de Cæ.
lo defcendens, ut fi quis ex ipfo manducaverit non

mariatur . Ut erge detur diſcrimen fideles inter noviia&

Bb ant
li
 DISSERTATIO

antiqui Teſtamenti , illi Corpus Chrifti , vere , realiter, &

1

ſubflantialiter, quod de cælo deſcendit, fub fpeciebus Pa

nis comedant, neceffe eft .
Huc fcilicet collimabant omnia , quæ in lege priſtina ob.
ſervabantur ,
Immolatam pro peccatis Hoftiam comedere Judæis ( Lev.
6. ) prohibuerat Deus , ut nempe veram ſcelerum expiatio
nem nec lege, nec animantium Sanguine fieri docerei ; ea
que prohibitione populus univerſus quodam veluti interdi.
Éto tenebatur, ne remiſſionis peccatorum revera poſfet eſſe
particeps . Corpus igitur Chrifti , veram fcilicet hoftiam
pro peccatis immolatam , vere oportebit a fidelibus mandu.
cari , nimirum ut ifti impletam eſſe in novo Teſtamento
peccatorum remiffinem vera illius manducatione intellige
rent .

Sanguinis etiam eſum Genti Judaicæ interdicebat Deus ,

cujus prohibitionis ea præcipue ratio erat, quod Sanguis
nobis datus fit , ut fuper Altare in eo expiemur pro ani.
mabus noftris (Lev. 17. ) Contra ergo Servator fuum
ideo nobis b bendam propinat Sanguinem , quod effundatur
in remiffionem peccatorum , Marth. 26.
Tain igirur vere , ac realiter in Sacra menſa Chrilti Car.
nem Sanguinemque ſumimus, quam vere in novo Teſla
mento expiantur peccata , Chriftique Sacrificii participes
efficimur .
Sed ecce jam ipſos adverſarios ad doctrinam Ecclefiæ pro
pius accedentes .
Perinde illi , ac nos , aſſerunt, Chriſtum in Sacra cena
propriæ fubftantiæ nos facere participes, eundemque nos ale
re , vivificare corporis ſui, fanguinisque fubftantia .
Habemus proinde in Euchariſtia Corpus , & Sanguinem
Chriſti ( vel ipfis fatenubus Calviniſtis ) reipfa præfentia ,
quod enim nobis ſecundum propriam fuum fubftansiem
communicatur, id reipſa præfens adft, neceſſe eſt.
Non quidem me later hanc ab ipſis ita communicatio
nem exponi , ut Spiritu eam dicant fieri & per fidem : fed
certe nequit fieri , mt Corpus , quod Spiritu duntaxat , ac
per fidem communicatur , 'idem intelligatur revera , & re
cundum propriam communicari ſubftantiam , quod tamen in
fi fatentur. Unde adverfarii negantes realem Chriſti in Eucha
riſtia
 ADVERSUS SECTARIOS . 381
tiſtia præfentiam , & aliunde admittentes Corpus ejus & Sangui*
nem nobis ſecundum propriam communicari ſubſtantiam
fibi aperte repugnant .
21 Sed & divina providentia permiſit, ut aliud quoddami
dogma traderent , quod verum effe nequit , nifi luppofita
Eccleſiæ de hoc myfterio doctrina .
Docent itaque , Chriftum nobis in Euchariftia , ait Illu.
Ariſfimus ex Condomenli Epiſcopus Meldenfis ( in aured
expofitione Doctrine Catbolice ) certo quodam modo dari ,
s, qui rieque Baptismo , neque Evangelii prædicationi con
3 veniat , quique huic myſterio omnino fit proprius .
" Ipfiffima adduco , inquit Illuftrifſimus, ' illorum Cate
‫زر‬ chismi verba , quo loco exponit 3, quae ad , cænam perti
‫اف‬ nent . Ibi dileriis verbis ajt Catechiſmus , non folum ved
re nobis in cæna Chriſtian dari quoat propriam ip
fius fubftantiam : fed licet nobis vere, e per Baptif
1 mun , per Evangelium communicetur , tamen ex par .
te tantum ibi ; nors plene communicari. Ergo in cæ
» na , infert Epiſcopus , plene, & non ex parte datur.
“ Utrum quid ex parte, an plene accipiatur, mirum
is eſt, quantum interſit . Quare fi alibi Chriſtus ſemper ex
es parte tantumi, in coena auteni plene recipiatur , fequitur,
ty adverſariis conſentientibus , atque ultro præeuntibus, quae.
s rendam elle in coëna eam communicandi rationem , quae
ita fit kuic Sacramento propria , ut rieque Baptismo ,
js neque prædicationi conveniat. Ar fimul id quoque le
ty quitur , communicationem illam a ſola fide non pendere,
jo cum fides in omnes omnino Chriſtiani hominis actus dif
fula & in cona reperiatur. Ex vero obſervatu dignum
» eſt , quantumvis Calviniani Baptismum , & Evangelii
prædicationem cænæ Dominicæ æquaverint , eo fcilicet
3 » quod Chriftus in hiſce actionibus vere companicetur q
99 auſos tamen non fuifle in Catechismo dicere , eundem
1, nobis Chriſt. quoad propriam fubftantiam in Baptismo &
in prædicatione dari, quod de cæna dioere minime du
bitarunt .
“ Intellexere ergo , niſi coenæ tribueretur certus quidam
9

sy Chrifti poffidendi modus , qui huic Sacramento pecu.

liaris eflet , omnino non conftare myſterii rationem :
» neque porro ut id fiat , adduci poſte fidem , quæ
Bb 2 omni
 IO
ER TAT
388 D ISS
omnibus Chriftiani hominis actibus fit communis . Quare
ex ipforum doctrina omnino concludendum eft , elle ali
, quein in Euchariftia verum Corporis Chrifti & Sangui
)
us reipſa percipiendi modum , qui per fidem non fiat :
, quod fane eft in ipfiffimam coincidere de hoc Sacramen
9) ro Ecclefiæ doctrinam ,
Quis hic non fufpiciat vim illam occultam veritatis , quæ
citata hæc eis verba , nobis in Euchariſtia propriam Corpo
ris, ac Sanguinis Chrifti fubftantiam cummunicari,extorfit? quis
vero aliunde non ægre ferat, lugear , deploret adverſariorum cz
3

citatem , conceffo hoc antecedenti , feu admiffa propria Corporis,

finguinis Chrifti in hoc Sacramento fubftantia, tam pervica
Citer inficiantiuin fequelam ſponte ſua ind: fluentem , ac reſul.
intam , veram ſcilicet , realem, & fubftantialem Chrifti in Ex
Chuvilia præfentiam , & ob illud præcipue punctum tam dira
nobis bella moventium ?
Sed & in ifto negotio habemus Lutheranos nobis adftipulan
1:38 : quinimoCalvinifteira diſponente Numine) profelli lunt,
eas, licct fibi in illa quæftio:12 refragantes ,ad Sacræ quoque ce.
or co.ninunionem effe admittendos : item ea doctrina nul.
luo venenum contineri , nihilquod animæ periculum creet , ni
hil quod falutis , ac fidei fundamenta deftruat, aut quo in
1 ? r fratres concordia , & communio exuatur .
O providentiam Dei admirabilem ! quoties hæc egit, ut
diffidentes, atque exacerbatos in Catholicos Calviniſtarum
animis emollirer , ac ab eis denſa , quibus involuti ſunt , præ
jisdicia renoverer ? en quo confilio, quo ordine eos Deus ad
Ecclefiin, veramqu: fidem amplectendam pedetentim dilo
2.7326 . Moderarioribus inter adverſarios ſenlim finiftrarum
sie dng naribus noſtris opinionum caligo abſtergitur: tot pro
collis videtur fuccedere malacia : in Lutheranis realem Chri .
elentiam nobifcum fuftinentibus nullum illi agnoſcunt
filii periculum ; nallamque rationem diſolvendi concordiam .
Car repente dan nos Catholici ex ipforummet verbis Eu
Ciariſticam urgemus præſentiam ; quamque in Lutheranis
8C ſaluri, nec fidei fundamentis repugnare profitentur ; cur
r ?polte , inquam , in nos ab iis exciti una Euruſque, No.
**!! "?? ???: , creberque procellis Africus ! cur punctum it.
>

int inter principes a nobis diffidendi cauſas annumerant ;

quin Lithivaris afñ.2.1 non rollere concordiam ?
Ite.
 ADVERSUS SECTARIOS. 383
Iteram , iterumque Calviniftas obteſtar ut lucem veritis
tis toties a Deo miferante fibi oblatam ; perque tot arca
norum ſuorum confiliorum ſeriem fibi magis magiſque præpa .
ratam , jamque affundi incipientem , non reſpuant ; fed be
nigne , placide , alacriter recipiant, ſenſusque & intelleciuni
2

Captivent in obfequium fidei.

Porro Lutherani etſi nobiſcum quoad præſentiam Corpo
ris , & Sanguinis Chrifti in Euchariſtia confentiant, dit
runt a mobis tamen dupliciter : primo , quod cum Christi
Corpore, etiam fuftineant adelle fubftantiam panis : unde
Impastatores di& ti funt.
Iſte autem error convellitur per toties citata Chriſti vera
ba : Hoc eft Corpus meum , quod certe non foret veiun ,
ſi ſubſtantia panis ibi remaneret ; nunquam enim fubtlantis
panis eſt Corpus Chrifti, fed potius effet dicendum ; Ho
eft Corpus meum : nec dicendum fuiſlet a Chrilto Joan . 6 .
Panis quem ego dabo , Caro mea eft , ſed in pane queria
ego dabo , Caro mea eft.
Secundo a nobis diſcrepant, quod non admittant Chrifti
præſentiam , nifi in ufu , feu manducation : Corporis. Hinc
non adorant illud vel in Sacrificio Mife, vel duid illud
a Catholicis in ſupplicationibus circumfertur , vel dum alias
populo venerandum exhibetur .
Sane cum nobis compertum fit , potentiſſimis, ac effica
5

ciſlimnis Chrifti verbis id effici omne , quod illa enuntiant ,

merito credimus , ftatim illa , ac prolata funt ; fuum elle
in cæna effectum fortita , proindeque , quod eſt conſecta.
Deum 1veram Corporis adeffe præſentiam ante manduca +
tionem , docemus , agnoſcimus, & profitemur.
Cæterum adverſariorum Doctiores quique ac prudentiores
dudom nobis concellerunt , efficere Chrifti in Euchariftia
præſentiam , ut ab iis , qui illam credunt , merito Chriftus
a doretur . unde , fuppofita præfentia , nallum eft modo nos
inter , & ipſos de ifta adoratione litigium .
SACRIFICIUM MISSE .
Ccleſia docet , Euchariftiam non tantum elia Sacra
E mentam , ſed etiam novæ legis Sacrificium . Id AX
gant tum Lutherani, rum Calviniita .
Unde illi commenti funt Religionem firie Sacrificio , Ai
Bb 3
 390 DISSERTATIO
tari , Sacerdote ; quod ne quidem efferatiffima aggreſſa eſt
unquam barbaries . Inveniuntur enim qui Deum verum ob.
Hiti ſunt populi, qui vero Sacrificia , nulli . Sed hiſce omil
5

ſis , Scripturas conſulamus .

Certe Deus nullo unquam tempore fuam reliquit Eccle
fiam fine Sacrificio , quod in arguinentum ſupremæ Maje
ftatis illi off-rri debeat . Nam in latu leg's naturæ reperi
mus publicum Sacrificium Deo oblatum per Abelem , Noe ,
Abrahamum &c . In lege Mayfaica plurima erant inſtituta
Sacrificia , Holocauſta , vietima Libimina : an in nova
lege omnium perfect fina vero , & publico Ecclefia Chri.
fi fit deftituta Sacrificio ? minime vero .
Voluit fcilicet Dominus noſter Jeſus Chriſtus dileétæ
ſponſa luz Eccleſiæ vilibile, ut hominum natura exigit ,
pridie morris fue relinquere Sacrificiuin , quo cruentum fe
mel in ara Crucis peragendum repræſentaretur, ejuſque
memoria ( hoc facite in mean commemorationem Luca
22. ) uſque in finem fæculi quotidie fumma cum utilitate
ab Ecclelia , per univerſuu orbe: n diffuſa , coleretur . Hinc
ad Hebr. 4 Se Sacerdotem ſecundum Didinem Melchife.
dech in æternum conftitutus exhibens , Corpus , & Sanguinem
ſuum ſub ſpecie panis , & vini D :0 Patri pro nobis obtulit .
Pro nobis, inquam . Diligentiſſime enim advertendum
eſt , non effe a Domino dictum : Hoc eft Corpus meum ,
quod vobis datur , aut quod vobis tradetur , fed quod pro
vobis datur Lucæ 22. aut quod pro vobis traderar , 1. ad
Corinth . II .
In Euchariftia quippe ratio Sacramenti con Giftit in eo ,
quod Corpus , & Sanguis Domini ſub ſpeciebus panis , &
vini tanquam fpiritualis animarum alimonia, & refe tio no .
bis dontur ; ratio vero Sacrificii in eo Gta eft, quod Cor .
pus , & Sanguis Domini fub iis fpeciebus vi verborum tan
quam gladio verbi Dei feparata ponantur; folum utique
Corpus ſub ſpecie Panis, & lulus Sanguis fub fpecie vini ;
atque ita paſfio , & mors Domini repræſenterur, & cele
breror, ipſeque Chriftus pro nobis miftice immoletur , &
D :0 Patri offeratur in reinißionem peccatorum .
Euchariſtiam igitur, quatenus eft Sacramentum , his in
eff &tu verbis Dominus expofuit : eccipite , e manducate Cor.
pus meum fub fpecie Panis, tamquarn verum anima veſtræ nu .
 ADVERSUS SECTARIOS . 391
nutrimentum , qui enim manducuz meam Carnem , o bio
bit meum Sanguinem , babet vitam æternam Joan. 6.
Quatenus vero Euchariſtia eſt Sacrificium , his in effe
Etu verbis a Domino exponitur : Corpus meum , quod eden
dum vobis datur , pro vobis etiam datur , & inunoslar
Unde Chriſtus zquivalenter hæc dicit . En pro vob.s foivo ,
pro vobis Patri fatisfacio , pro vobis mortem Pitil offero .
Unde per Sacrificium ho Parer generi humano maxime
redditur propitius . Atque hinc illud merito vocatur propie
tipsorium
Hc Sacrificium eft quoque Holocauſticum . Cum 10
holocauſtum Deo exhibeatur in jigum fupremi Dominii
3 quod Deus, habet in vitam dan in mortem ;; lui perfe.
Atius exprimi nequit, quam per mortem ungenit tului,
quam is. ſemel cruente toleraram , incruerte in Sacris Ali
taribus gladio verborum continuo ottert Pitri ..
Quare etiam cum hoc Sacrifiç um cum Sacrificio Crucis
in re oblata conveniat , & ſola, incruentæ oblation's ratio
(

ne ab eo differat, omnium Sacrificiorum , ram legis naturæ ,

quam. Moyſaicæ differentias, ut Sacrificium Crucis , in le
complectitur, aţeoque non ſolum dicitur Propitiatorium , co
Holocaufticum ; fed & Eucharifticum feu gratiarum aétio.
nis, & pacificum , feu impetratorium beneficiorum fpiritua
lium , ac remporalium .
Cæterum Euchariſtiæ Sacrificium prænuntiatum fuit Mp
lasb. 1. ubi Propheta. fic Deum Judæis loquentem introdu
cit . Non eft mihi voluntas. in vobis ; munus non fufci .
piam de manu veftra . Ab ortu enim folis ufque ad occa
Jum magnum eſt nomen meum in gentibus, & in omni lo
co ſacrificatur , & offertur nomini meo oblatio munda . Præ .
ſenti tempore Malachias: oritur phraſi prophetica ob certi
tudinem eventus: Hic autem nomine, oblacionis. mundæ in
telligi nequeunt Oratio , Eleemoſiyna , contritio cordis , &
alia hujusmodi bona opera , quæ Scriptura nonnunquam
Sacrificia nuncupat , eo quod Propheta Sacrificium novum
promittat: perfamiliare enim erat. Judæis . Deum orare
Eleemofynas elargiri, aliaque præſtare opera . Adde, quod
apud Sectarios lie axioma receptiffimum , omnes actiones
noftras effe immundas. Propheta autem loquitur de obla
rione munda . Perperam hæc etiam intelligerentur de Agnis ,
Bb 4 Taus
 392 DISSERTATIO
Tauris , & cæteris animalibus , quæ in unico , & folo Sae
lomonis Templo immolabantur. Promittitur enim Sacrifi.
cium , quod offerendum fit in omni loco . Nec hujus vini
argumenti declinaverit is , qui dixerit, Prophetam illic lo.
9

qui de Sacrificio cruento in Cruce per Chriftum conſuma.

to : quia in unico Calvariæ Monte id fuit immolatum : re
ſtat igitur, ut loquatur Malachias de Sacrificio Miſſæ , quod
ubique offertur. In omni loco mihi ſacrificatur , & offer
tur oblatio munda .
Non obſcure etiam Apoftolus hoc innuit Sacrificium
dum hæc fcribit Corinthiis . 1. 10. Non poteftis Calicom
Domini bibere , eo Calicom Dæmoniorum : non poteftis
menfa Domini participes effe , & menfe Dæmoniorum . Ut
enim pro Dæmoniorum menſa ,- Altare in quo eis facrifi.
cabatur , intelligendum eft ; ita etiam menſa Domini nihil
aliud niſi Altare , in quo Domino offertur Sacrificium ,
fignificare poteft .
Porro Mille Sacrificium , adeo nos a Crucis Sacrificio
( ut potiſſimum Catholicis objectant adverſarii ) non ſeparat,
ut illi nos potius intime conjungat , cum & ad id referatur
totum , & inde , quidquid habet virtutis, pretii , valoris ,
ponderis , efficaciæ , tanquam ex fonte hauriat.
Arque hæc eſt Ecclefiæ Catholicæ doctrina in Concilio
expreſſa Tridentino ; quod Sacrificium Miliæ idee doces
effe inſtitutum , ut per illud Sacrificium femd in Cruce
peragendum repreſentaretur, ejuſque memoria in finem
que seculi permaneret ; atque illius falutaris virtus in se.
miſſionem eorum que a nobis quotidie committuntur, pecca.
torum applicaretur. Sell. 22. C. 1 .
Unde in Miſſa novam nobis propitiationem non quæri
mus , qua de integro placetur Deus ; quafi non foret Sacri.
ficio Crucis divinæ factum fatis juftitiæ , vel qua aliquid
falutis noftræ pretio velut imperfecto , & infufficienti adji.
ciatur: pretium illud , quod pro nobis ex intimis charitatis
viſceribus Dominus noſter Jeſus Chriſtus ſolvere dignatus
eft , ſufficiens eft, immenſum , & infinitum ; nihil ei proin.
de addi poteft : ad hoc tantum ordinatur facrificium Mif
ſæ , ut per illud fructus , virfus , & beneficium facrificii
>

Crucis nobis peccatoribus'applicetur .

Hinc ingens illa argumenti Machina , quam ex epiftola
ad
 ADVERSUS SECTARIOS . 393
ad Hebræos nobis Sectarii opponunt , facile deliruirur . Igor
ceſlum fane illi contendunt ex Apoftolo , a nobis evacuari
>

C Crucis ſacrificium . Sed ipfam famoſæ Epiftolæ do Arinam

ex præfato Illuftriffimo Meldenfi percelebris memoriæ per
Nringamus .
» A poſtoli in ea epiſtola confilium eft nos ut dos
2.
» ceat , non potuiffe peccatorem debitam mortem effu .
» pere , niſi aliquem fuo loco ſubmitteret , qui pro le
>

moreretur : jam quamdiu nil niſi cæfas pecudes fua vi

57 ce homines ſubjecerint 9, nihil aliud ſuis Sacris effeciſo
9 ſe , quam ut ſe mortem promereri palam profiterentur :
» cumque tam iniqua permutatione pecudis fcilicet cum
#
, homine , nullo modo poffet juftitimo Deo fatisfieri ,
iteratam quotidie fuille victimarum cædem : ut nempe
„ pecudes ita ſubſtitutas , hominibus pænæ , morrique exia
,, mendis non fufficere certiffime appareret ; ac poftquam
» pro peccatoribus mori Chriftus voluerit , nihil fuiffe ,
quod pro noftræ redemptionis pretio amplius repeterek
Deus , cui effet ſpontanea digniſſimæ Perſonæ ſubrega.
tione abunde farisfactum : unde argumentando concludit
Apoftolus, non modo nullam aliam poft Chrifium ho
3) ſtiam ( ut ante fiebat ) cruente immolandam , fed ne
ipſum quidem Chriſtus amplius quam ſemel morti pola
;, ſe offerri . Una quippe oblatione profuſo Sanguine in
finiti valoris ) confummavit in fempiternum fanétificatos .
Ad Hebr. 9.
Judicet nunc Lector omnis expers præjudicii , & æternæ
ſalutis ( cui unice incumbendum eſt ) ſudioſus , an huic
ET
diſcurſui refragetur facrificium Milla . Eo fcilicet colli
mat Apoftolus, ut demonſtret præftantiam facrificii Cru
cis . Illud ita perfectum eft , ut non folvi iterum debeat
Redemptionis noſtre pretium . Id primo abunde ſolum elt .
Itaque non opus eft , ut Chriſtus pro falute noftra rurſus
moriatur. Nain femel moriendo ſufficientiffime Deo Patri
iferente
fatisfecit pro nobis . En
Eo ,, inquam , tantum vergit mens
A poſtoli . An ideo excludit ille , quod non poffit fieri
memoria & applicario ſacrificii Crucis ? nonne ipſemet
( perinde ac Lucas 22. ) 1. ad Corinth. 11. recenfitis ver
bis iftis : Hoc ej? Corpus meum , quod vobis tradetur, difer
te dixit, Hoc facite in meam commemorationens ? memores
nempe
 394 DISSERTATIO
nempe eſtote ſumendo Corpus , & Sanguinem meum cruen f
ti facrificii jam in Cruce peragendi : illud jugiter in in fi
cruento Miſſæ ſacr ficio recolite , virtutemque ejus vobis ap
plicare nunquam delittite . Hæc certe & non alia ( quam no C
IL
bis affricant Sectarii, quod ſcilicet per celebrationem Miſiz
veliinus derogare ſacrificio Crucis tanquam imperfecto , & 1

inſufficienti ) hæe , inquam , et Ecclefiæ doctrina in Conci.

lio præcitata ſeſſione declarata , quam denuo allegamus .
Dominus nofter in ciena noviſſima , qua nocte tradeburur,
11
Corpus ſuum , C Sanguinem lub / peciebus Panis , vini
D : 0 Putri offerens viſibile Ecclefie , ficut hominum natura
Sc
exigir , reliquis facrificium , quo cruentum illud femel in
>

Cruce peragendum repreſentaretur , ( non iteraretur , quaſi ſa

crificium Crucis fuiflet imperfectum ) quo ejus memoria 992
in finem ufque feculi permaneret ; atque illius falutaris vir. SA

tus in remiffionem eorum , quæ a nobis quotidie commit 94

XI
tuntur , peccatorum appliceretur.
>
ne :
COMMUNIO SUB UTRAQUE SPECIE . du
'X præcedentibus liquet , in Euchariſtia rationem Sacri ot
E ficii diſtinguendam eſſe a ratione Sacramenti . Sacrifi. H
cium eft, quatenus Chriſtus in ea myſtice immolatur, fola 80
corpore ejus feparatim vi verborum pofito ſub, ſpecie Panis, n
& lolo Sanguine fub fpecie vini . Viraque fpecies , & utri
uſque ſpeciei fumptio pertinent ad eſſentiam Sacrificii , & fu
Utraque ab Apoftolis, , & eorum fuccefforibus Sacerdotibus
conſecrari , & fumi Chriſtus in ultima Cena præcepit. Pr :
Quatenus vero Euchariſtia eſt Sacramentum , ea quidem tu

ſub utraque fpecie à Chrifto inſtituta eſt, tamen illius ſum

ptio ſub, utraque Jpecie. a Servatore præcepta , ut volunt U
Sectarii , in hoc imitati Huſiras, de quibus, fupra, ad fa cor
culum is . Unde , aliud eft inftitutio , aliud præceptum . Ipe
Chriftus inſtituitofficium prædicandi, baptizandi , ordinan Ip
di , & plura alia & tamen Laici apud adverſarios: non
>

ideo exiftimant ſe divino præcepto. ad ifta obligari. Ita

igitur & Communio ſub utraque quidem fpecie à Chrifto
inſtituta eft ; attamen non ſequitur , illam efle omnibus
Laicis promiſcue præceptam . Sunt ergo quædam fubftantia
lia , quæ fervanda Chriflus præcepit , & hæc quæ fint, ex ho
Ecclefiæ mente , quæ Myſteriorum Cbrifi depofitaria man са
fit ,
 ADVERSUS SECTARIOS . 395
fit, & Scripturarum eſt interpres , diicernendum eſt . Suba
ftantiale igitur in præceptis , quæ Chrifus de hoc Sacra.
)

mento fumendo dedit , illud eft , quod fumatur a fidelibus

Corpus & Sanguis Domini , quæ fint iis in cibum , &
& po
( tum fpiritualem : accidentale' vero eſt, utrum Corpus ſub
fpecie cibi , Sanguis fub fpecie porus fumatur ; an eecon.
verſo , vel fub utraque . ' Quod vel inde patet, quia qui
.

Joan. 6. ( ex quo capite tota adverſariorum vis colligitur )

utrique ſpeciei ſumendæ tribuit effectus ſpirituales eximios ,
ita mox eofdem uni tribuit fpeciei . Sane qui dixit nifi
manducaveritis Carnem filii hominis , eu biberiris ejus
Sanguinem , non babebitis viram in vobis : dixit quoqueE::
fi quis manducaverit ex hoc Pane , vivet in æternum
qui dixit : qui manducar meam curnem e bibit meum
9

Sanguinem , habet ' vitane æternam , dixit etiam : Panis ,

quem ego dabo, Caro mia eft pro mundi vita . Et qui di
xit : qui manducar moam Carnem , o bibit meum Sangui,
nem , in me manet , erre ego in illo , dixit item , qui man.
ducai hunc Panem , nivet in æternum : Imo , ut egregie
>

obſervavit nofter Petrus de Ragufio , qui hanc adverſus

Huliras veritatem acerrime in Concilio Bafileen G propu .
gnavit , Chriftus cita'lo eapite Joannis undecies hujus Sacra.
menti meminit ſub ſpecie Panis , fub nomine autem curo
nis , o Sanguinis non niſi quater , ut ſcilicet oftenderet ,
ſumprionem utriuſique Speciei non effe de ſubſtantia Sacra .
menai , nec a ſe l'ræcepram , fed unam fpeciem fufficere :
præſcrtim cum fab unica totus Chriftus contineatur ob na
turalem illam concomitantiam , qua caro Chrifti realiter
uarta eſt Sa,nguini animæ rationali , & Perſonæ Verbi .
Unde tantramdem fub alterutra ſpecie , quam fub utraque
compreheaditur . Totus enim & integer Chriſtus ſub panis
ſpecie , & quavis ipſius ſpeciei parte, totus etiam fub vini
ſpecie , & fub ejus partibus exiftit .
Cæterum primi fideles Act. 2. V. 42. referuntur , perfeve.
tantes in communione fraétionis Panis . Et v. 45. Frangen
ses circa domos Paxem : & cap. 20. v. 7. una Sabbathi con
Vinile ud frangendum Panem .
Variis etiam occafionibus in primitiva Eccleſia ſumebatur
hoc Sacramentum ſub fola ſpecie Panis . Fideles enim ,
cum metu perſecutionum non poſſent frequenter ad Eccle
fias
 TIO
396 DISSERTA
fias convenire , Sacram Euchariſtiam in domos fuas defere:
bant, & decenti loco ſervabant de manu propria opportunis
accipiendam temporibus .
Solebat etiam hoc Sacramentum ſub ſpecie tantum Paz
nis ab itinerantibus & navigantibus circumferri, ne in mor 1
tis diſcrimine hujus viatici effectu privarentur . Eodem mo.
do ſæpius ægrotis , lectoque affixis , nec valentibus accedere
ad Ecclefiam illud adminiftrabatur .
r
Memorat quoque S. Leo Papa lib. 4. de Quadragefima, S
Manichæos , ut fe fimularent Catholicos, communicaſte cu a .
Catholicis ; quod intelligi nequit de Coinmunione ſub utra. 1
que ſpecie, fed folum de Communione fub fpecie panis; 1
quia Manichæi ſuperſtitioſe abhorrebant a vino ( ut vidio b
.
mus ad fæculum 3. ) tanquam a felle Draconis , & ve
luti a Dæmone creato , ejuſque potum facrilegum elle st
arbitrabantur .
Ռ
Liquet igitur in primitiva Ecclelia ſolitos fuiffe commu.
ricare fideles fub unica ſpecie Panis . Nullum proinde præ
ceptum fuit divinum Communionis ſub utraque ſpecie ; alio:
quin illud omnes præcepti capaces tunc obligaſſet. 1
Fuit quidem tempus aliquod occafione ( ſcilicet iftius er:
roris Manichæorum ) quo præcepit Ecclefia ſumptionem utvi. f.
uſque ſpeciei , ut illi nimirum detegerentur , & a veris les C
cernerentur Catholicis . Sed hoc ad folam fpectabat diſci.
plinam , & ceſſavit præceptom , definenre errore. f
Succeſfit ætas , ut fic loquar , media į qua in diversis
.
re
Ecclefiis ( fæculo 13. ) diverſus mos vigebat . Cum ve ir
to poftremis temporibus promiſcui populi negligentia mul. h
ta Gerent , unde res tanta minus reverenter habebatur,
Calix Laicorum omnino omillus eft , decretumque , vom P
TI
Calicis eis prohibens in Concilio Conftantiens primo
CO
promulgatum eft ; quod poftea a Tridentino eft con
firmatum .
Et fane illud edere Ecclefia potuit , cum in Sacramen
torum diſpenſatione, Salva illorum fubftantia, ea ſtaruere,
vel mutare valeat , que ſuſcipientiam utilitati, vel ipforum
Sacramentorum venerationi pro rerum , & circombantiarum
quantumlibet varietate magis expedire judicaverit , juxta il.
lud Apoſtoli 1. ad Cor. 4. Sic nos exiſtimet komo , ut dif.
penfatores Mifteriorum Dei . G
Unde
 ADVERSUS SECTARIOS . 397
Unde ita id fecit , ut hbi reſervare Communionis ſub
utraque fpecie reſtituendæ facultatem , prout illam circumftan
11 riis, paci , & concordiæ magis poſſe conducere exiſtimabit .
Fruftra igitur culpant adverſarii Communionem fub lola
ſpecie Panis .
Sed ecce accuſatio praxis noftræ abundantiſſime refelli.
tur vel ex hoc folo argumento ad hominem , quod nimi.
rum ipli Calviniſtæ in Gailia , dum ibi tolerarentur , hoc
Sacramentum abftemiis ſeu vini impatientibus ſoliti fuiſſent
adminiſtrare fub fola ſpecie panis . Hoc videre eft in ipſo
rum Synodo Pictavienfi celebrata anno 1560, in qua hæc
habentur. lis adminiſtrari debet cena panis , qui Vinum
bibere nequeunt , fic tamen ut contemptum abegle præte
ftentur os.
Certe non eſſe Communionem fub utraque ſpecie a Chri .
fo præceptam , hoc ftatuto indicarunt ; alioquin negandum
omnino fuiſſet Sacramentum percipere illud integrum non
valentibus , nec propterea quidquam audendum adverſus
præſcriptam a Chriſto rationem , cum diſpenſari nequeat
>

in præceptis divinis . Næc ideo ejuſmodi abftemii

neutra ſpecie ( ubi utraque jure divino obligaret ) Chriſtum
fumentes merito culpari poſſent , quibus ipſa infirmitas ex
curationi eſlet .
Ar æquo durius fore adverfariis viſum eſt , iis fpeciem
>

faltem unam non concedere , qui alteram percipere non poſ.

ſene , ex qua Indulgentia nos Catholici legitime deducimus,
in verbis, quibus utramque nobis fpeciem Chriftus ( dum
hoc condebat Sacramentum ) propoſuit, effe aliquem inter
pretationi locum , eamque interpretationem Eccleſiæ autho.
rirate , quæ & fidiffima eft Myſteriorum Chriſti cuſtos , &
columna veritatis , 1. ad Timoth . 3 . fieri oportere .
TRA DI TI O.
expone nda ſuperſunt quæ de Traditionibus quæque
2.7 NYUndec Ecclefiæ tum authoritate, tum ejus viſibili in ter
ris capite nos Catholici credimus.
Traditione rejiciunt Settarii . Illas & olim reſpuebant
Gnoftici, Neftorius , Eutyches , aliique Ecclefiæ hoftes infen
fillimi. Nonne mirum eſt, Proteſtantes , qui illorum fpurciſ
>

lima , & ſceleratiſſima nobiſcum averfantur dogmata , hoc

tai in
 ATIO
328 DISSERT
in pun &to iis fuffragari ? exiſtimant ſcilicet a Catholicis pet
Tradiciones graviffimam Sacris paginis , utpote continenti.
bus , ut dictitant, omnia ad fidem , vel mores neceſſaria,
irrogari injuriam 8 Sed hoc ineptum ipſorum commentum
eft . Sane Scriptura Sacra non omnia complectitur, quæ ad
fidem , vel mores requiruntur , proinde nullatenus illi ſumus
injurii , atque ideo hac in cauſa eam tantum deficientem
volumus, quia deficientem eſſe voluit , coi per alia media
mundum erudire placuit , Deus . Talia media ſunt Traditio.
nes, ut patet in ftatu legis naturæ , Mofaicæ , & gratiæ .
In lege quidem naturæ bis mille , & amplius annis my.
fteria fidei fuerunt credenda , fine fide enim imposſibile et
placere Deo, ad Hebræos il . illa tamen non erant in Scri.
pturam redacta ; ( cum primus omnium ſcriptor Canonicus
Moyſes extiterit ) adeoque ad traditiones recurrerdam erat,
ut quid agendum foret, innoteſceret.
At , inquies , lex vetus; utpote ſcripta, omnia compre
hendebat ad fidem requifita .
Sed neque hoc ſubrittit. Ubinam Scriptura exprefft, quod
lex per Moyſem data eſſet lex Dei,non figmentum Moga
fis ? quod Geneſis, Exodus , aliique libri cultam , & man
daca Dei concernentes vere eſſent illi libri , quos Moyſes
Spiritu Sancto inſpirante confcripferat? lola igitur hoc Tra
dirio docuit . Deinde Judæi fide tenebant, femellas aque ,
ac maculos concipi in peccato originali 8, nihil eo certius:
Proinde fide credebant', illas falutem conſequi non poſſe
niſi per quoddam remedium a Deo inftitutum, quod adtem ,
& quale fuerit hoc remedium , nuſquam extat in veteriTe
ftamento ; illius itaque cognitio foli Traditioni innitebatur,
hæc vero Traditio erat ad falutem neceſſaria , cum fine re
medio non poffent falvari fæmellæ , qualecumque tandem il
lad fuerir, leu fides parentum , feu quidpiam aliud . Porrò
in lege veteri Traditiones viguiffe , ipfæ Sacræ literæ crebro
commemorant. Interroga Patrem tuum , ou annuntiabit die
bi, majeros tuos, o dicent tibi . Deuter. 32. & Pfalm . 77.
Quanta mandavit Patribus noftris nota facere ea Filii ſuis,
we cognofcat generatio altera : Filii , qui nafcenisr exur:
gent, co narrabunt Filiis ſuis .
Sed quid de lege nova ? ſuntne in illa omnium figura
E
sum termino , & totius perfectionis ſeminario etiam di
Tra.
 ADVERSUS SECTARIOS . 399
ditiones ad fidem neceſſariæ ? funt enim vero : imo cum
Chrillus Eccletian ſuam Evangelii prædicatione conſtituc
rit prima Chriftianæ Religionis norma fuit verbum non
KA
ſcriprum , neque ideo fuam amiſit authoritatem , quod ei
poftea nov: Teftamenti Scripturæ poſt aliquos evolutos an
nos , adjunétæ fint . Hinc liquet , Traditionem fuiſſe Sacris
priorm paginis , & Ecclefiam in ſuis ftetiffe incunabulis fia
ne Seripruus, nunquam vero line Traditionibus . Unde pa.
ri reverentia admitiimus Traditionem ſeu Verbum Dei ſo ,
la voce traditum ac Verbum Dei ſcriptis mandarum .
Cum accep feris a nobis, inquit Apoftolus 1. ad Theffal. 2.
11
Verbum viucrius Dei ( leu Traditio , illa enim eft , quæ au.
ditu percipitur ) accepiftis illud non ut Verbum hominum ,
fed ficue oft vere ) Verbum Dei Paris proinde Traditio ro.
boris elt , & ponderis cum verbo ſcripto , ficut mandatum
Principis eadem fulget apud ſubditos authoritate , live ſcri
pto, Gve viva voce proferatur.
Sed & Traditiones recipiendas effe , orget Apoftolus 2. ad
Thefl. 2. Siare , inquit , & tenet Traditiones quas didiciſtis,
love per Sermonem , five per epiſtolam noftram .
Nec valet reſponfio adverſariorum contendentium , per
Tò Traditiones , intelligi ipſas Scripturas , clare enim di
ftinguit Apoftolus verbum non fcriptum feu ore prolatom
( per Sermonem ) a verbo ſcriptis tranſmiſlo ( per epiftolam
noftram ), proinde per Traditiones non intelliguntur ipſz
Scripturæ : fed ad rem noſtram diſerte docet Paulus, illas
haud fecus, quam Scripturas coli debere . Unde habemus hic
duo , & Traditiones eſle aliquas , quæ in Scripturis non fint,
>

& illas æque , ac Scripturas eſſe tenendas , & obfervandas .

At audio : per nos licet , inquiunt adverſarii, dantur, &1

dentur Traditiones aliquæ ad fidem non neceſarie ; ſecus

Pop
vero , quæ ſunt de fide ; omnia enim ad fidem fpe &tantia
in Sacris panduntur Bibliis .
Hic elt Sectarioram Achilles , fed ipfo Therlite debilior .
imo adverfus Sectarios directe dimicat. Quid enim ? nonne
cum Catbolicis de fide credunt , dari tres Perſonas in divi
nis ? & tamen fidei perfe tionem , qua credimus in Patrem ,
Filium , Spiritum Sanétum e quibus Scripturis babemus ?
inquit Bafilius Magnas , lib. de Spiritu Sancto cap. 27. alle.
gans pro illius Myſterii affertione perpetuam Ecclefiæ Tra
di
 400 DISSERTATIO
ditionem . Ubinam legiftis , Deum Patrem ingenitam
.
> vel
innatum , & tamen verum eſt ? fidei quoque eft , Spiritum
Sanctum procedere a Patre , & Filio , ex Scriptura tamen
id aperte non conftat: proceſſus quidem Spiritus Sancti a
Patre exprimitur Joann. 15. cum venerit Paracletus , quem
ego mittam vobis a Patre Spiritum veritatis , qui a Pa
tre procedit , ille teſtimonium perhibebit de me ſed quid
aperte legitur de Proceſſione ejus a Filio ? & tamen arti
culus fidei eft, eum ab utroque procedere, hæc igitur om
niurn animnis per Traditionem impreſſa ſunt . Certe ipſum
fidei Symbolum , quod vocatur Apoftolicum , ubinam inte
grum in Sacris Codicibus fcriptum reperitur ? ubinam arti .
culus fidei de defcenſu Chrifti ad inferos in illis eft obvius ?
Inter alia porro fidei dogmata video Sectarios magno animi
fervore Baptiſmum parvulorum adverſus Anabaptiftas pro
pugnantes , ſed cur ita laboratis , Sectarii , li omnem eli .
minetis Traditionem profeéto fi pura conſulatur Scriptu
ra , cum majori fundamento, quam vos , diſcurrunt Ana
baptiſtæ producentes illud Marth. 28. Eunk's docete omnes
Gentes, Baprizantes eos in nomine Patris , Filii ,
Spiritus San &ti , & illud Marci 16. Qui crediderit , « Ba
prizatus fuerit , falvus erit, parvulus autem nec do &trina ,
nec fidei capax eft : fed adultus : adeoque Baptiſmus ad
adaltos reftringendus eft: quo igitur argumento convincun.
tur Anabaptiſtæ ? Traditionibus . Ipfam Scripturam Sacram ,
ad quam veluti ad arcem confugitis , undenam conftat effe
divinam , veram , genuinam ? cur creditis , quatuor tantum
dari Evangeliſta , & non plura , vel pauciora ? cur credi
tis , eſle Evangelium fecandum Matthæum , & non ſecun
dum Bartholomæum , aut alium quempiam Apoftolum ? cur
creditis , nonnullos libros Apoſtolorum nomen præ ſe feren
tes fpuria ſcripta effe , furtoque in dignitatem tantorum no
minum adoptara ? cur admittitis epiſtolam Pauli ad Roma
nos? cur unam tantum ? cur duas potius ad Theſſalonicen.
ſes ?. & fic de aliis . Hic hæret aqua : quid refpondebitis ?
nonne veritas e vobis incaflum reniteatibus eruit , & fateri
vos jubet , veros indubitatos , & ab adulterinis diſtinctos co
dices haberi per Traditionem ? unde vos ipfi verbotenus
Traditiones projicitis, revera autem recipitis .
Sed ulterius videamus , qui veftris , prætenſi reformati ,
VOS
 ADVERSUS -SECTARIOS . 401

래 vos ſuffocetis Principiis . Cur nobiſcum , eve: lo Sabbatho

( qua de re etiam pag. 395 : ) diem celebraris Dominicam ?
+

cur nobiſcum celebrauis Nacalem Domini, ejuſquz in Cælum

11 Aſcenfionem , etiamfi hæ ſoieninirates' in Dominicam ' non
16 incidant ; ſcilicet hæc omnia , Traditionan Olores, • Tra
Pt ditionibus derivată ſunt : Dominicam , & hafce colendo
UN Feſtivitates in laqueum vos conjicitis , e quo vos expedire
non poteſtis .
Ex di&tis facile convellitur illud , quod nobis to ies ob
jeciſtis , Licet nos ( ad Gal. 1. ) aut Angelus de Cæle
Cala
3 Evangelizet vobis præterquam quod Evangelizavimus ve
li bis , Anathema fit,

A
Sane Apoftolus non dicit preierquam , feu præter id quod

L
1
Scriptum eft , ſed preter, id , quod Evangelizavimus : ver
>

bum autem Evangelizarum tam Traditionem .. quam Scris

pturam complectitur .
Inconcuffe igitur , & ineluctabiliter recipiendas eſfe Tra
ditiones , nos Catholici demoſtramus .
AUTHORITAS ECCLESIE .
X his omnibus colligitur , quanta fit Ecclefiæ Authori
EXtas , iftius namque eft judicare , & declarare , quinam7

Gat Libri Canonici, quive Apocryphi ; illius 'eſt certam di

ftinguere Scripturam a dubia : illa eriam eft, quæ fideliffi.
mam Traditionum ad fidem fpectantium fibi vendicat cufto
diam . Quidni etiam fit controverſiarum fidei judex ; illud ei
munus competere , unanimis eft , & conftans Orthodoxorum
fententia . Inter Sectarios alii pro Judice allegant Scriptu
ram Sacram , alii privatum cujuſque Spiritum , utpote ( ut
ajunt) capacem qui diſcernat veram Scripturam à non ve
el
ra , & verum illius fenfum a fallo . Unde iſti ſeſe veritatis,
10 criterium poſſidere arbitrantur. Sed illorum omnium quam
TH fit perverſum judicium perluſtremus .
Inter controverfias fidei, una ex potiffimis verſatur circa
ipſam Scripturam . In hac autem ipſa Scriptura 'nequit eſſe
judex ; tum quia ſubjectum controve liæ nequit eſſe judex con
troverſiæ ; tum quia priuſquam utamur teſtimonio Scripturæ
ad probandam alicujusdogmatis veritatem prius nobis confta
>

re debet , librum illum , unde depromitur teftimonium , efle vere

Scripturam , non vero effe librum ab aliquo impoftore confiétum .
Сс Hæc
 882 DISSERTATIO
Hæc autem omnia ex Scripturis ( ut numero præcedenti vidi.
mus ) conſtare non poffunt: nec præciſe per ipfas Scripto .
ras poſſumus probare, ipfas effe veras Scripturas Spiritus
Sandi impulſu exaratas : unde recurrendum eft ad Autho.
ritatem Ecclefiæ , quæ eft columna , firmamentům veri.
tatis , & quæ proinde nos ſecuros reddat de veritate Scri
pturarun . Quomodo igitur Sectarii, qui negant infallibi
jem authoritatem diſcernendi veram Scripturam a fat
la relidere penes Ecclefiam , & tamen fine cujus judicio
bullus eft Genuinus Scripturæ liber , quomodo illi , inquam
efficaciter arguere queunt ex Scriptura, quin imo illam
determinare judicem ad lites omnes circa fidem decidendas 3
Accedit, cum vis Scripturæ non confiftat in fono verborum ,
fed in fenfu , qui eſt illius vita , & anima , fæpiffimedeillius
fenfu moveti controverfias; interpres itaque , & judex , qui
decernat , qui fit ſenſus ejus Genuinus , nequit effe Scri.
ptura . Sicut in republica lex non poteft effe judex de fer
ſu legis , dum de illo ambigitur, fed præter legem requis
ritur animatus judex , qui mentem, & fenfum legis expo
nat; ita igitur tot in litibus vel circa fenfum Sacrarum lis
terarum , vel circa fidem , morefve etortis , in tot difficul.
tatibus , in tot diſcrepantibus opinionibus, opus eft vivo ju
dice , qui finalem , irreformabilem proferat fententiam : il
le autem judex eft Ecclefia .
Non ita , ajunt Sectarii . Finalis illa in obviis quibuka
que difficultat bus prolatio fententiæ fpectat ad biteras Sa
cras : ex uno enim Scripturarum loco alius erit expli
candus .
At peto ; num ille alius Scripturarum locus , quem ad
alterum exponendum adhibes , expoGtione ipſe non egeat .
Eget omnino. Alioquin nullæ olim extitiffent hæreſes ; nul
la ferveret lis hodie inter nos , fi plerique Scripturarum
loci ita cæterorum interpretationi fervirent, ut iplimer nec
in varios inflecti ſenſus poffent, nec interpretationi eriam
ſubjacere. Enim vero cur ita diſputamus de ſenſu Scripru
rarum , fi vnus locus per alium facillimo negotio , & de
ſe explanetur ? cur igitur a nobis olim delciverunt inter
alios Ariani ? errant Catholici, ajebant illi , in Scripturis
exponendis , nos eas recte exponimus. Sed cur Ariani , jux.
la vos , errabant Catholici in explicatione Scripturarvin >
fi
 ADVERSUS SECTARIOS . 403
fi onus locus per alium facillimo negotio , & de
explanetur? fane non alia modo Sectariorum vox eſt , quam
3 illa , quæ quondam fuit Arianorum . Scripturæ non rite ex
0 ponuntur a Catholicis, inquiebant Ariani ; Scripture non
rite exponuntur ab iiſdem , inquiunt nunc Sectarii. Unde
autem hoc probant Ariani , unde modo Sectarii ? una , ca.
demque utuntur ratione . Afferunt perba Scripturæ , ea exão
minant, de iis diſceptant, de iis judicant , quod ipforum
judicio elt confonum , audaci Majeſtate pronuntiant . Tam
hæc verba intonant Ánani : Pater mujor me eft. Joan. 14.
& c. Quod fi ab Arianis perieris , cur in notos ſenſus fuos
Scriptoras exponant ; replicabunt , faciles legentibus effe Scri
pturas , fibique liquido ex ipfarum le&tione, & collatione
conftare , ita casieſſe exponendas. Jam interroga Luthera
gos , Calviniſtas, Anabaptiftas, aliofque , cur eum Scriptu
9

rarum ſenſum teneant, quem circa lua ſequuntur dogmata ,

non reſponſum aliud feres, quam illud Arianorum ‫ܕ‬, imo non
aliud dedere olli Errones , nec aliud unquam dabunt .
Nihil profecto eft , quod non poffit aliquo prætextu ,? ar
guinento,' colore defendi, ab iis præcipue, qui judices vi
vos, loquenteſque defugiunt. Scripturæ quidem certæ funt ,
divinæ , colendæ ; quis id inficiatur ? fed funt mote , ſed
illud fibi lumen vendicant, quod fuperbos perftringat ocu
los . Iis tacentibus poteft imponi, eas, fi animatum , eum .
que irrefragabilem declines judicem , quamcumque in par
tem torqueas, ejus denique tales tibi ſentent 2 videantur ,
quales in animo ipfe habes ; uti oculus celoratum irruens
vitrum , domos , homines, campos eo colore cealer , quo
tinctum eft vitrom . Unde, Sectarie , tuo tantum credens
judicio , ipfe tibi es Ecclesa,3 . Eccleſiaſtes , Paſtor , Ovis,
& omnia . Quamvis enim inter vos alius Calvinuri , alius
my Lutherum ſectetur, ta eis tameri non adftipularis , niſi qua
el tenus judicas cos Scripturis conſentire . Si judicas con :
fentire ; non ideo credes" , quia ita Congregationi , quia
3

F ita Ecclefiæ tuæ , ſed quia tibi fic viſum eß : fi judicas

non conſentire , qua ratione poteris a tua cogi Ecclefia !
diceretne illa, audi Ecclefiam : ei obtempera , illius audi
-1 miniftros, noli altum fapere: mihi non tibi credendum eft? at
19 certe reponeres: Ecclefiam , miniſtros ego audio , quate .
fuffragor , quatenusod id
nus illi audiunt Scripturas: illis Сс
qu
 404 DISSERTATIO
guod ab eis promisur , Scripturis conforme eft . An tu to ,
Ecclefia mea , infallibilem dicis? quo jure , aut privilegio
errare non poflis , que contendis Romanam potuiſe "erraſſe
Ecclefiam ? dicis Romanam errave , do ego te , nifi , quod
>

mihi proponis , id cum Sacris conveniat literis . Video er

89 , Sectarie , te non a tua regi Ecclefia , fed a lenſa
quem e Scripturis ipfe colligis , feu a privato' tuo Spiritu
Ar nonne 'cerns privato illo Spiritu omnia confundi > ac

everti? nonne ille in parentibus veftris circa eadem verba ,

diverſa procudit dogmata ? Calvinus ſcilicet judicavitſenſumi
illorum verborum Chriſti : Hoc' eft corpus meum , elle hunc ,
hic Panis figura eft Corporis mei. Lutherus vero illum rel
puit dicens , Panem non effe figuram Corporis, fed cum pa,
ne le vere Corpus Chriſto. Nonne Spiritus ille innumera
bilium fuit errorum feminarium ? imo nulla unquam fuir
recta, eft , & erit , quæ Spiritu privato dueta doctrinam fuam
in Bibliis fundaram effe non exiſtimet aut exiftimatura
non fit. Cur igitur vos hodie nobiſcum novos Arianos leu
Socinianos exagitatis ? fine illi Biblia ex mente fua expo
nunt : cur illis non liceat in puncto Filii Dei , qund vo
bis in aliis controverfis licere arbitramini ? fed cur & mie
hi fas non fit privilegio Spiritús privati novum dogma effor
mare ? cur tot fententiæ , opiniones, Errones, & Errores non
fint, quot ſunt in orbe capita ? cur & nuviffime proteſtan
tes Helvetii animadverterunt in Pieriſtus Spiritu privato
afflatos ? fane vel illos , & quoslibet Errores recte pro
cedere exiſtimetis neceſſe est > vel exgatis oportet prin
cipium veftrum 7 quod Spiritus privatus fit judex con.
troverfiarum .
多
Sed placuit tandem fuperis , ut adverſarii ,, poftquam
Ecclefiæ authoritatem in ' decidendis de Scriprurarum fen
1o , & fide controverfis velut intolerandam Tyrannidem
omnia Spiritui privato attribuentes 'traducere conati ef
ſent , placuit , inquam , ut adverſarii eandem quoque ipfi
admittere coaéti fint . ac innumeris diſſenſionibus compo
nendis illam velut certum adhibere remedium , atque ita
ſuis tanta contentione ſtabilitis directe repugnare Princi
pris . Illud clariffime demonftrat formula literarum a Sy
nodo Victoriacenfi conſcripta anno 1617, & a provinciis
uſerpanda , quoties ad Synodum nationalem legatos mit.
tent .
 ADVERSUS SECTARIOS . 408
tent . His eſt concepta verbis . Promittimus coram Deo
ris omnibus nos ſubjiciendos ; quie o Santto veftro eætu con
venia , a decreta erunt, iiſque nos parituros, ea omn
noftra facultate executuros , eo quod nobis perfuafum f fer,
1
fore , ut Deus ei præſideat , vofque Spiritu Sanclo in oma
ni veritate, e equitate per verbi ſui regulam dirigat .
Non id hic agitur , ut provinciæ Synodi alicujus Decretum
ſuſcipiant cum , cum eam ad Scripturæ mentem dixiſſe com
pererint ; quin potius Synodo ſe ante ſubjiciunt , quam
"!
congregata fit , ideoque fubmittunt , quod perſuaſum ha
>

beant fore , ut Spiritus Sanétus ei cætui prefidiat . Si tam

præclare de Synodo congreganda Sectarii ſentiant ob affi
thentiam Spiritus Sancti in fupremis judiciis Ecclefiæ affu
turam , fane nihil amplius ipli Catholici poftulant ..Nega
runt quidem illi, cum primo jugum excutere aggreſſi ſunt ,
teneri Chriſtianos privatum judiciüm Eccleſiz judicio ſub
dere ; poftea vero , ut diſcordiæ ex privatis judiciis ortæ »
& oriri naræ præluftocarentur , compulfi funt , ut admit
terent id , quod primo feceffionis a Romana Ecclefia ruen
dæ graria (preverurit. Multo ' etiam longius proceſſum fuit
in Synodo nationali ad ſanctæ fidei ( Galliee Saint Fey)
habita anno 1578. Tum temporis agebatur de pace cum
Lutheranis componenda per formulam profeſionis Fidei
Generalis . Expreſſum fóit Synodi Decretum his verbis
Nationalis bujus Regni Synodus .... miniſtros delegavit
quatuor rerum ejuſmodi peritiffimos , quibus exprefle injun
xit, ut ad diem, eo locum fignasum se ſiftane cum licea
ris , mandatis amplifimis miniftrorum omnium fenio
rum
ş quotquot e provinciis hujus Regni funs delegari
quod fi fieri non poljeo ut prèdi&ta profeffio per omnes pro
no
vincias examinaretni, coram prudentie , @ fano judicio pera
miffum eft , ut concedant , definiant , quecimque in delia
berationem adducentar Capitula fije de do &trina, live de
quacumque alia re pertinente ad utilitatem , reconciliatio.
nem , quietem omnium Ecclefiarum . Hec. Illuftriffimus
Meldenſis in præcitato non ſemel aureo Opuſculo . En
quid providentia Dei permiſerit. Infirmitatis judicii nos ax
curarunt roties Sectarii, quod Ecclefiæ judiciis pareremus ,
quæ effet catus conflatus ex hominibus errovi obnoxiis į
id vero inconventiffimum judicabant; & ecce in nationalı
Cc 3 Sy.
 RT
406 DISSE A TIO
Synodo , quz Calvinianas omnes Galliarum Ecclefias re
præſentaret , illi ipfi Eccleſiæ , contemptorcs ſolemni ritu
convocati fidem fuam quatuor miniftris conſignare non
dubitarunt , adeo propria depofita fententia , ui
ut omni.
modam eis facultatem quidlibet definiendi de doctric
na , impertirentur : Et etiamnum Heterodoxi dubitent
Ecclefiæ toto orbe diffulæ quæ per tot ora Ponrifi .
cum , totque Concilia ( electiffimis omni ex parte referta
viris ſoa fundis oracula ,, ſe ſubmittere ? illa , illa eft ,, cu
jus eſt judicare de yero ſenſu , & interpretatione Sanctarum
Scripturarum ; illa de rebus fidem , & mores concernenti.
bus definitivam , irrefragabilem , inconcuflam , infallibilem
pro fers ſententiam cum list Columna , firmamentum ve
pitaris. I. ad Timoth. 3.
VISIBILE CAPUT ECCLESIE .
Xpenſa authoritate Ecclefiæ videamus illius Caput
EYfeu
cetiam
Paſtorem
apud
Rectorem , & Monarcham . Certum
Acatholicos , a Chrifto fuiſſe fundatam Ec.
, eumque illips Monarcham extitiffe vifibilem :
hoc diſerte docet Apoftolus ad Ephef. c. i . Omnis ſubje.
cit ſub pedibus ejus, & ipfum dedit Caput fupra omnem
Ecclefiam , qua efl Corpus ejus . Et cap. s. Ver capnt of
mulieris , ficut Chriftus capris eft Ecclefiæ . Sed quæftio eft,
an Chriſtus poft vifibilem ſuam præſentiam ab oculis fide
lium in Cælum ablatam , ita Git Ecclefiæ capat inviabile
per continuum in eam gratiæ influxum , ut nullom lui Vic
carium , feu caput aliquod viſibile ad' externam Eccleſia
gubernationem in terris reliquerit . Negant Sectarii , fed
ſuis refragantes Principiis , cum fateantar primis fæcalis ve
ram extitiffe Ecclefiam ; tunc autem floruerunt ; & ſandtil.
fimi, & fapientiffimi Jeſu Chrifti Vicarii, & Ecclefiæ me.
deratores, affirmant vero Catholici & evidenter . Chri.
Aus enim fupremus Ecclefiæ Monarcha regendi forman 3

quam ipſe cæperat , abiens reliquit pofteris : nec enim

prudens , ſapiens , & potens legislatora le vix fundarum
regimen moriens ſolet velle everlere : nec ſolei velle , ut
a quopiam evertatur . Monarchicum igitur Ecclefiæ Re
gnam reliquit . Oprimum enim regimen multitudinis eft ,
ប
 ADVERSUS SECTARIOS 407
ut regatur per unum ; quod patet ex fine regiminis, qui eft
pax : pax quippe, & unitas fubditorum eſt finis regentis
anitatis autem congruentior cauſa eft unus , quam multi
ande regimen Ecclefiæ , com Gt re &tiffime ordinatam , fic
fuit diſpoGrum , ut unus toti Eccleſiæ præeffet . Idque
conftat ex Scriptura , ubi Eccleſia dicitur & unum Quile
Joann. 10. unum Corpus, uus Spiritus ad Epheſ.
4. Si unum Çorpus , & unus Spiritus eft Eccleſia ; ergo
uni debuit ſubeſte capiti , & Paſtori. Et fane com Synago
ga ſemper fuerit gubernata ab uno viſibili capite, nempe
Pontifice , cui omnes Judæi erant ſubje & i , ut patet Deu
jer, 17. a fortiori Ecclega debuit gubernari ab uno viſibi.
li capite , nifi dicatur, melius fuiffe proviſam Ancillz ſyna.
>

goga , quam fponfa Ecclefiæ , melius gmbre , quam corpo

ri , melius figuræ ,i quam rei figuratz , omniumque figura
rum conſummatric .
Sed quis faitille , quem ChriſtusMonarchiæ fuæ yifbi
lis , feu Ecclefiæ caput viabile conftituit reſpondeo cum
Scriptura ,& univerfali , nec unquam interrupta Traditione:
>

ille fuit Petrus. Ille eft , non alias, cui Chriftus Matth .
15. promifit, quod effet faturus fundamentum Ecclefiæ ( ego
dico ribi, quia tu es Petrus , o ſuper banc Petram edin
ficabo Eccleſom meam ) quodque eſſet 'accepturus claves
Regni Cælorum ( tibi dabo Claves Regni cælorum , )
ergo promifit illi , quod fururus effet caput fuæ Ecclefiæ ;
quod enim in ædificio eft fundamentum , hoc in corpore eſt
Caput, in Civitate Rector, in Regae Rex ; & cui tra
duntur claves Urbis , is illius Princeps , vel Gubernator
inftituitur , dicere autem , quin vel cogitare , Chriſtem
fumme veracer
>

& fidelem non ftetiffe verbo prom flo

ſed illud violaffe , horrendum plane eft & impium · Quin
imo nonne Chriſtos promiffionem folemniffime adimplevit ,
dom poft Refurre& ionem fuam dixit Petro , pafoe Oves
meas ? hic quæro : vel omnes oves fueroné Petro commiſſa
vel ſolum aliquæ : fi tantum aliquæ : quænam funt illæ ?
1
quandoquidem Chriftus illas non limitaverit , fi enim limi
talet ad oves unius Civitatis, aut Regni, tunc alias oves
ſine Paſtore reliquiſſet, cum nulli alteri fic Oves ſuas ficut
Petro commiſerit , ſequitur ergo, a Chriſto dicente Petro
pafce oves meas ; illi traditam effe curana lui ovitis
Сс 4 adeon
 ATIO
403 DISSERT
adeoque omnium ejus ovium : ergo Petrus fuit a Chriſto
conftitutus Paſtor, Caput , Rector, Moderator , & Monar
cha univerſalis Eccleliæ . Hinc in Evangeliis , & actibus
Apoftolorum Petrus inter Apoſtolos & primus cenfetur , &
primus nominatur, & effe dicitur , Duodecim Apoftolorum
nomina ſunt hæc : primus Simon , qui dicitur Perrus . Mart.
10 Cur primus ? an a vocatione? ne hoc pures - Andreas
eo modo primus fuit . Nam & prior Chriftum fecutus eft ,
& Petro deinde nuntiavit . Invenimus Meßiam , o addue
xit eum ad Jeſum , Joann. 1. Cur igitur primus ? niſi quia
altiorem eft cæteris potentiam nactus ? unde primus eſt in
ter Apoſtolos tum poteftate , tum dignitate . Hinc Petros
>

crebro loquitur Omnium Apoſtolorum nomine , tanquam

eorum antefignanus , duxi, & præſes . Hinc & primatum
exercuit , proponendo congregaris in conaculo diſcipulis 3

ut duodenarii Collegii A poltolorum locus morte vacans Ju

dæ proditoris repleretur , quod executioni mandatum eft
Matthia aflumpto .
Cæterum , cum Petrus non potuerit ſemper vivere &
Chriſtus voluerit , or Regnum a ſe fundatum perenne fo
ret , adeoque , ut Eccleſia ſemper eſſet duratura juxta illud
Matth . 28. Ecce ego vobifcum ſum omnibus diebus uſque
ad confummationem fæculi , debuit Petrus in officio fuo
Paftorali , in fpir tuali Eccleſiæ Monarchia habere fucceffo.
res , qui tot Nationes ad fidem , converſas , & converten
das , fuæque Ecclefiae" aggregandas in ejuſdem fidei , &
Religionis unitate continerent , fuo finguli Pontificatu du
rante; aliuſque alteri fuccedens uſque ad extremum judi
cii diem Quorſum enim fingatur , Chriftum , majorem
geſtifte curam paucorum fidelium tempore vitæ Petri ,
quam immenfæ multitudinis a morte Perri uſque ad finem
mundi creditura ?
Tales ſucceſſoreś non alii ſunt, quam Romani Pontif.
ces . Atque hæc concörs fuit omnium Catholicorum & La .
tinorum , & Graecorum ſententia . In ſexta Synodo A St.
.

18. legitur : Charta cu atramentum ( Epiſtola ) videbatur,

& per Agathonem ( Romanum Pontificem ) Petrus loque
batur: & in fine Concilii Chalcedonenfis vocatur Leo San.
Etiljimus, o Beatiſſimus Papa , Ceput univerſalis Ecclefie,
Petri Apoftoli præditus dignitate . Hiſce "magnus fuffraga
iur
 ADVERSUS SECTARIOS . 409
tur Auguftinus loco , non uno affirmans , ob mirabilem ab
ipfa fede Petri Romanorum Pontificum fucceffionem . ſe te
neri , & foveri in gremio Eccleſiæ . Fuitne illa Romanorum
fucceffio Pontificum ab ejus temporibus ad præſens uſque
ſæculum unquam interrupta ; ? ingentibus quidem Ecclefia
crebro fuit procellis agitata , ſed in tot moribus ſemper im
mobilis ftetit Pontificum ſeries .
Porro procul hic exulet fententia de Ecclefiæ capite , feu
primatu, qui competeret alicui Principi fæculari in ditione
Tua . Poteſtas enim Principum ſæcularium naturalis tantum
eft, & civilis ordinata ad conſervationem boni politici
proinde nuilius Principis Laici poteſtas valet fe extendere
ad authoritatem capitis Ecclefiæ in terris ſuis . Hæc enim
omnia ſupernaturalia funt, & alterius ordinis .
Quoad nomen Antichriſti , quod olim quidam diris furiis
abrepti in Pontificem Romanum evibrarunt , ab eo modo
abftinent prudentiores , & moderatiores inter Sectarios . Sa
ne infames notæ , & characteres Antichriſti nullo prorſus
pacto in Romanum queunt detorqueri Antiftitem .
SOLA ROMANA DICENDA
eft vera Chriſti Eccleſia .

OR luftratos omnes , profligatoſque a Simone Mago ad

Atram , poſt expenſa etiam fingulariter præcipua ( licet in
no
priſtinis crebro fectis refutata ) Sectariorum dogmata , ſu
pereft ponderoſiſſima , & princeps quæſtio , a qua fcilicet
ſalus dependet anime ; quænam fit vera Chrifi Eccleſia
utrum Romana , an Sectarioruin .
Hæc quæftio ex ipſis Adverſariorum principiis dirimitur .
Admittunt illi quatuor celeberrima Ccricilia Generalia , Ni
cænum , Conſtantinopolitanum , Ephelinum , Chalcedonenſe,
in Conſtantinopolitano autem Patres unanimiter profitentur
veram Chriſti Ecclefiam effe -unam , Sanctum , Catholicam ,
e Apoſtolicam , Cæreruin hæ notæ eximiæ ſoli conveniunt
47
fidelium multitudini , quæ cum Romano Pontifice indivulle
unita elf ; ſola proinde Romana dieenda eſt vera Chriſti
Ecclefia .
Age : Ccrutemur ſingulas.
20 Eft
 410 DISSERTATIO . .

Elt una gnitate capitis ( quod eft Pontifex ) & do &trinæ

Omnium eft eadem fides . Uade Romanæ applicandum eft
Ecclefiæ illad Apoſtoli ad Ephefios 4. Unus Dominus, una
fides, unum Baprifna. Una édes omnium SS. Patrum :
mirificos illorum inter fe conſenſus , licet ii diverfis tempo
ribus & remotiffimis in partibus vixerint, ac variis linguis
ſcripſerint : ut Ignatius, & Joannes Chryſoſtomus Antio
chiæ , Athanafius Alexandriæ , Macarius , & Cyrillus Hie
1

rofolymæ , Proclus Conttantinopoli . Jaltinus Martyr Athe

nis , Gregorius Nazianzenus & Bafilius in Cappadocia ,
Ephrem in Syria ,"Cyprianus , & Auguftinus in Africa , Epi
9

phanius in Cypro, Ambrofius in Italia , Hieronymus in Pa.

læſtina, Irenæus in Gallia , Orofius, & Ifidorus in Hifpa.
nia , Beda in Anglia . Hiſce adde omnia legitimorum Con
.

ciliorum , & Pontificum Decreta in omnibus fidei dogmati

bus inter fe convenientia : licet edita fint a diverfis homi.
nibus diverſis locis , temporibus , occafionibus , & adverſus
varias, imo crebro inter ſe e diametro repugnantes hæreſes.
Nonne illa doctrina concordia eft clariffimum , apertiffimum ,
& invi& tiffimum unitatis argumentum .
At plura funt apud Catholicos , inquiunt Sectarii , opinio
num in ſcholis diflidia . Quanta illic cernitur argumento
rum pugna ? ut Thomifta a Scotiftis , ut hi ab illis diffen
tiunt ? quot deinde eruditi funt, quibus fuas firmare fen
tentias placeat , alienas autem denlis quoque impetere les
ro
luminibus? an hæc concilientur cum celebri nota , Ecc
fia eft una ?
Omnino, Sectarie . Quæ in Scholis eo modo verſant Theo
logi , res lúne dubiæ ,res Adiaphoræ , quibus credendis nul
laeft neceffitas . rejiciendis nulla hærefis. Cave igitur Ec
clefiam ( cui el tunica inconjurilis ) ob licitas hujuſmodi li.
tes tibi ipfe effinxeris ſciſlam , diviſam difcordem lace
ram , oppoſitas adoptantem ſententias . In punctis tantum
modo Scholafticis Theologi a le differunt , ac pro fua quiſ.
que aſſertione tanquam pro. áris & focis dimicat : dum
vero agitur de quodam fidei articulo , tunc omnes Thomiſta ,
Scotifte , & poft illos exorti Moliniftz , Nominales , cæteri
que idem omnino tenent , idem docent , idem profitentur.
Ecclefia quoque Romana eſt Sanéta tum propter illiba.
tam , quæ larvat , & fubditis proponit , dogmatum purita
tem >
 ADVERSUS SECTARIOS. 411
tem , tum propter vitæ Sanctimoniam , qua præditi funt il
1 li , qui ſe ejus doctrinæ , & in fide , & in moribus omnis
Erroris experti conformant. Certe omni tempore Eccleſia
Romana Sanctos protulit noftri fuerunt ſacratiſſimi Mar.
zyres Romani Pontifices tres, & triginta , continenter pro
fide interempti. Nofter fuit Ignatius per Leonum dentes
puriflimum Chrifti frumentum nofter Polycarpus Smirnen
lis Antiſtes, noſter Laurentius divino igne corporalem fu
perans. Noftri fuere Confeffores inclyti Hilarion , Antonias,
Gregorius Thaumaturgus, Simeon Stylites ingentia nomi
na : noftri Nicolaus , & Martinus Epiſcopi exerciti vigiliis,
paludati ciliciis , jejunio pafti. Nofter Benedi&tus tot Reli
gioforum parens , aliique ſubſequentes. Superſedeo præfatis
Doctoribus, quos certum eſt cum Ecclefiæ Filios tum >

ftrenuos illius fuiſſe propugnatores. Noftræ etiam recenſen

dz ſunt Virgines illæ perbeatæ Cæcilia , Agatha , Anaſta.
fia, Barbara , Agnes, Lucia , Dorothea , Catharina ‫ܙ‬, quæ
5

decretam pudicitiam adverſus & hominum & Dæmongm

tyrannidem invicte defenderunt. Noftra Monica magni na
tura , piiſque lacrymis bis Auguſtini Mater . Noftra Pau.
Ja , quz ex Urbano Palatio , & opimis prædiis in Spelun
cam Bethlemiticam tantis itineribus peregrina cocurrit , ut
ad Chriſti vagientis conabula deliteſceret . Nec Eccleſize
.

Romanæ defuerunt Principes , Reges, Cæfares . Video mi.

hi occurrentes ex Germania Henricos , Eduardos ex An
glia Ludovicos e Gallia , Hermenegildos ex Hiſpania ,
V Venceslaos e Bohemia , Leopoldos ex Auſtria , Canutos e
Dania , Stephanos ex Hungaria . Quin imo profligatiffimis
ſæculis in ea viri floruere caftigatiffimis moribus orbis effe
eti prodigia . Hinc 1. Petri 2. Chriſtiani appellantur genus
electum gens Sancta .
Ecclefia etiam Sancta eft, quia tota eft divino cultui
conſecrata , ejuſque Sacramenta , inftituta , & ritus ſancti
9

副 tatem redolent. Nec ejus integritati officit multorum pra

vitas minigrorum , utpote cum illa ex ejus doctrinæ Prin
cipiis , ut eft Sectariorum doctrina ſubditis conſcientiæ ha.
bedas relaxans (dequa ftatim ) non dimanet ; fed illis aperte
refragetur
Tertio appellatur Carbolica, ſeu univerſalis cum non lit
unius Regni, aur provinciæ terminis circumſcripta , unis
led per
>
 412 DISSERTATIO
univerſum , qua late patet, orbem terrarum diffuſa · Euna
tes in mundum univerſum prædicate Evangelium omni
creature , Marci 16. Sane licet conglomerata Infernity
>

rannorumque poteftas in ejus extirpationem fæpe incubue

rit, nolla tanien gens eft , quæ hanc Romano- Catholicam
Religionem vel non poffideat etiamnum , vel aliquando non
poffederit, vel modo poffidere non incipiat . Dum Luthe
fus partem Germaniæ dilacerat , Romana Ecclefia fe exten
dit ad Orientem in India > ad Occidentem in America ,
ad Septentrionem in Japonia , ad Meridiem in Braglia , &
innumeras ubique ſuis legibus ſublternit animas . In omni
bus hiſce partibus uti & apud Sinas , Perlas , Tartaros , Turcas ,
Peruanos, aliofque extremo ſub fole repaftos reperiuntur
Templa , Altaria , Imagines Chrifti, & Sanctorum , cele.
bratur Miſſa , adminiſtrantur noftra Sacramenta , ſervantut
Feſti , & Jejunia , & publica exercetur fidei Romane
profeſſio .
Poftremo vocatur Apoſtolica , quia ab Apoſtolis promul
gata eft : in omnem terram exivit fonus eorum . Plal. 18.
& a Petro Apoſtolorum Principe fundata , ejuſque Sangui
ne purpurara , & quia in eadem fide, quam ipfe annuntia.
vit joviolata , immobilis , inconcuffa , & fine ulla Pontifi,
cum interruptione in hodiernam ufque diem perſeverat .
Unde Ecclelia Romana nunquam amilie eam fidem , quam
haufit ab Apoſtolo , Hinc fidiflima ſemper habita eft Tra
ditionis depofitaria . Hinc adverſus quafcumque novitates
illa toties ettata profudit . Nihil flatuendum , nifi quod Tra
dirum eft . Vitanda efl novilas , tenenda eft Antiquitas .
Profana efl novita's , facrata eſt vetuftas . Definat novitas
incepire vetuftatem . Hinc in obvios Errores toties illud
intorfit Apoltoli 1. ad Timoth . 6. ( Timotheu depofitum
cuftodi devitans profanas vocum , id eit , dogmatum , re.
tum , fententiarum novitates . Enimvero quid eft depofi
tum ? id quod tibi creditum eſt , non quod a te inventum ,
quod accepiſti, non quod excogitati ; res non ingenii, led
doctrinæ , non ufurpationis privatæ , ſed publicæ Traditio .
nis , des ad te perducta , non à ce prolata ,; in qua non
Author debes ella, red cuſtos, non inftitutor , ſed ſectator,
non docens, fed regnens . Hoc fane prællirit Ecclefia , non
bova inveniens , excogitans, proferens, inftituens dogmara,
>
led
 ADVERSUS SETCARIOS . 413
1
fed antiqua fibi ab Apoftolis credita , ab iis accepta , tra .
dita , ad ſe perducta fideliffime conſervans. Illa ſemper ſe.
01
quitur , ab iis nulla occafione avulla eft, nec unquam avel
>

letur . Reete proinde Ecclelia Romana dicitur Apoſtolica,

atque adeo , ut ex præmillis liquet , quatuor præfixas fibi
notas vindicat .
Sed an illæ etiam Congregationibus competunt Sectario ,
rum ? minime vero .
Illorum ſecta non eſt una : partim quia Acatholici non
agnoſcunt unum caput viſibile , partim quia in doctrina ſua ,
& pluribus fidei dogmatibus inter fe diſcrepant , dum non
tantum Calviniſtæ in Lutheranos , & viciffim Lutherani in
4
Calviniſtas , ac utrique in Anabaptiſtas , & Arianos inſur
gunt , verum etiam illi , qui fub eodem comprehenduntur
titulo , mirum in imodum quoad fidei articulos inter fe di.
gladiantur . Nonne aliud circa eadem dogmata fentiunt 2

tenent , ac docent rigidi Calvinillæ , aliud molles? aliud

>

Goinmarıltæ , aliud Arminiani , quamvis Calviniano lacle

enutriti ? nonne aliud Lutherani puri, aliud Confeſſionidæ,
aliud Mirigari ? nonne aliud tenent hoc fæculo & Lurhera
ni , & Calviniſtæ , aliud tenuerunt priori fæculo , aliud ad
initium utriuſque lectæ , aliud in ejuſdem progreſſu ?
Non eſt Sanéta ; quia eorum doctrina plura continet mo
ribus directe repugnantia ; effreni concupiſcentiæ fuſas ha
benas laxantia , rectam extirpantia rationem , & infelicibus
plane ( ut termino mitiori utar ),ſequelis referta . Ex inny.
meris pauca delibemus . Impoſſibile eft fervare Dei prace
pr. etiam cum gratia : ergo Deus eft injuftus , & crudelis
imponens homini mandata impoffibilia , ob quorum tamen
tranigreffionem graviſſimis . & fempiternis illum tormentis
excruciat . Propter nullum peccatum damnatur homo , nifi
propter peccatum infidelitatis : ergo non propter fornica
tionem , veneficia , inimicitias , homicidia , & reliqua enor
mia crimina contra apertam Apoſtoli ſententiam ad Gala
tas 1. Omnia peccata funt æqualia , nec ullum datur >

quod fit veniale : ergo verbum otiofum eft æquale reliquis

peccatis : ergo & peccato blaſphemiæ , ergo & peccato in
credulitatis ; ergo & apolta ſiæ a fide Chriſti ; fi æquale his
peccatis , ergo æqualem meretur pænam . Omnia noftra
opera funt peccata , & juxta eoſdem , omnia peccata ſunt
æqua.
 414 DISSERTATIO
* qualia ; ergo omnia noſtra bona opera funt qualia pec.
cata , ergo Deom orare erit æquale peccatum ac Deum
blafphemiis imperere 5, & Eleemofynam dare pauperi erit
æquale peccatum , ac eundem pauperem tunica fua fpolia
re'. Quam deplorandæ conſequentiæ ! ſuperledeo pofitioni
hoic , Deus of author peccati , que jam ipGs Sectariis hor.
rorem incuflît . An prafata poffunt dogmata cum Sancti.
tate combinari ?
illorum fecta etiam non eft Catholica , utpote non per
omnes mundi partes propagata , ſed paucis Europæ pro
vinciis coarctata. Imo quamvis Acatholici fibi conati fant,
& etiamnum conentúr arrogare nomen Ecclefiæ Catholi.
re , Catholici audire curaverint , & curent ; numquam
id tamen obtinere potuerunt nec poffunt, ſed ipli Se&tarii
vel inviti nomine Catholicorum intelligunt eos , qui font
fub obedientia Romani Pontificis , & fidem Ecclefiæ Ro.
manæ tenent, credendo' ea , quæ fedes Petri credenda pro
ponit. Ita olim obfervavit Auguftinus lib. contra Epifto
Jam furid. cap. 4. Tenet me in Ecclefia ipfum Catholice
nomen , quod non fine caufa inter tam multas kerefes fia
ifta Ecclefia fola obtinuit , ut cum omnes beretici fe Ca
tholicos dici velint , querenti tamen peregrino alicui , ubi
ad Catholicam conveniatur , nullus hæreticorum vel Bafi.
licam fuam vel domüm audeat oftendere. Certe fe &iæ om
nes a fuis denominantar Authoribus , ut a Marcione Mar
dionillæ , ab Ario Ariani , a Luthero Lutherani
vino Calvioiltæ ; fed Romanæ Ecclefiæ profeſſori nomen
Catholici attribuitur ; onde poft fepremdecim evoluta ſz.
cula nunquam Deus permifit , ut" Romana ſedes ab illa
poffeffione deturbata fuerit,
Denique , non eft Apoftolica ,9 cum Lutherani, & Calvi.
niltæ exorti fæculo 15 fuam ab Apoſtolis ad feipros Ine
ulla interruptione fucceffionem in lucem proferre nequeant.
Ubi , Sectarii , majorum veftrorum eandem rectam profi
Zentium ad Apoſtolos uſque deducta feries ? non jam quæ
ro, an molti omnibus retroactis fæculis ad vos ufque , fed
an pauci aliqui, imo vel unus totam complexionem , feci
collectionem do &trinæ veſtræ ( hoc accuratiflime notandum
eft ) tradiderir .
Antiquos omnes conſulite, qui quaſdam cuderunt affertio.
nes
 ADVERSUS SECTARIOS . 415
des nobis adverſas , vobis faventes . Prolomeus vobiſcum
docuit, Deum precipere homini impoffibilia . Sed an ille
negavit Purgatorium , an numerum truncavit Sacramento
rum , & duo tantum vobifcum admifit , Baptifmum , &
Euchariftiam ? an in reliquis pun& is vobis adftipulatur? Ar
rius quidem Purgatorium vobiſcum exploſit ; & ubi ille
inficiatus eſt realem Jeſu Chriſti in Euchariſtia præfentiam ,
cultum imaginum , Sanctorum ſuffragia ? nuſquam Gentium .
Non igitur ab illis eft veſtra fides . Vigilantius Sanctorum
Reliquiis bellum movit Flli hac in re confentitis. Sed
non ille vobiſcum in cæteris . Nec enim erat a Milla Sao
crificio alienus , nec v . g. orationes pro mortuis eliminan
das effe dixit . Eunomius, Arius , Macedonius , fuftulerund
vobiſcum Traditiones omnes, & omnia folis Scripturis yo
lebant contineri. Sed an reſpuerunt , ut voś , Feſta Sanéto
rum , Jejunium Quadrageſimale', rationem Meriti , & alia
quæ vos rejicitis ? an aliunde non averlamini blafphemiam
ab Ario , & Macedonio vibratam is Filii , & Spiritus San.
& i divinitatem ? non itaque ab illis eft veftra Religio. D'ea
inde ferme fingula , in quibus a nobis diſcrepatis , Autho
res habuere Errones aliquos e priſcis feculis , qui vero' fi
mul omnia doétrinz veftræ capita profeſſus fuerit , nec re
motiffimis illis temporibus extitit , nec omnino ante vos
ullus
Qui funt igitur parentes veftri I Græcofnie proferretis ?
illi enim a Romana defcivere Eccleſia , & diu eft , quod
Romanum Pontificem ejurarunt. Vos quoque obedientiam
1

detrectatis Pontifici, fed' num in reliquis Græcos fe&tami

ni? minime vero , Græci de Tranſubitantiatione, de Sacri.
ficio Miffa , de invocatione Sanctorum , de cultu Imaginum
nihil a nobis diffentiunt. Vobis denique adeo non jungun .
tur , ut vos palam hærefeos acculent :
Qui rurſus ergo Authores veſtri ? Berengarisim allegatis ,
qui de Euchariſtía ſentit, ut vos ſentitis. Quid tom7 an
Berengarius ille moville legitur controverfiam de purgato ,
rio, de veneratione Imaginum , de poteſtate Pontificis ?
Fides igitur veftra non eft eadem , quæ Berengarii.
An originem ducitis a Perro de Bruis infigni Iconocla.
ila ? an in aliis ille rebus fie vobis conformavit ?
Ad VValdenfes , & Albigenfes modo confugitis .
Sed
hi
 DIS SERTATIO
416
hi oppido ſeri ſunt parentes veftri, cum illi ſub finem fæculi
duodecimi, hi ſub initium decimitertii mundo innotuerint.
Videamus tamen , an ab eis vere deſcendatis . Num cum
V Valdenſibus creditis , Criſtianis interdie : nelle jur a men
tum , ita ut nunquam eis jurare liceat ? run en illis ia
Itinetis, Laicos polle Euchariftiam conficere nos quidem pro.
latione verborum , quæ in coena Chriſtus inftruil , ſed ora.
tionis Dominicæ ? an cum Albigenlibus in hoc Manichæos
imitantibus creditis , duos dari creatores , unum bonum , alte
rum malum ? an cum illis reſurrectionem carnis inficiamini ? an
Baptifmum efle inutilem cenfetis ad expianda peccata ?
Ad VVicleffum denique , & Huſſium appellatis , Sed bi
ſans quum ſunt novitii! cum V Vicleffus circa ann. 1370 .
fcripferir: perieritque Huffius anno demum 1415. nos au.
tem ſucceſſionem quærimus doctrinæ ab Apoſtolis ad Luthe
rum uſque , & Calvinum : Sed duri non erimus . Expio.
remus , an utriuſque affertiones etiam fint veſtra . Ècce
autem inter cæteras , has V Vicleffi propofitiones . Nullus
.

eft Dominus civilis . Nullus eft Prælatus, nullus eft Epi

Scopus, dum eft in peccato mortali. Univerſitates , Audia ,
>

collegia , graduationes, eo magiſteria in eifdem , funt va.

na gentilitate introducta , con tantum profunt Ecclefie ficut
Dizbolus. Deus debet obedire diabolo . Hæ certe non ſunt
.

veltræ ; an vero V Vicleffus negavit purgatorium , invoca.

tionem Sanctorum , venerarionem Reliquiarum ? an duotan•
tum vobiſcum admifit Sacramenta ?
Ad Joannem Hufium progredior . Sed ecce illius doctri
na fuit . V Vicleffi ſententias , quas modo retulimus m2
gna injuria a Catholicis Doctoribus effe damnatas : Conde.
mnatio' ( inquit propoſitione 25.) Quadraginta quinque ar.
ticulorum Joannis VVicleffi per Doctores facta eft irretiona
tis & iniqua & malefatta. Sic igitur a VVicleffo , & ab
Hulio diflentitis. His adde , quod Huffius lignanter docue
+
rit, & propugnarit ( ut vidimus ad fæculum 15. ) numerum ,
efficaciam Sacramentorum >, confeffionem Sacramentalem ,
extremam unctionem , orationes pro Defunétis, intercedir
nes San&torum . Non itaque ab illo Ecclefiarum veftrarum
originem , aut fucceffionem deducere poteftis , quocum ir
pleriſque fidei dogmatibus non conſentitis.
Unde ergo veſtra origo ? qui totam hanc , quam profite
mini ,
 ADVERSUS SECTARIOS . 4197

mini, fidem Apoftolicam conſignavit vobis ? quis eam ab

Apoſtolis accepit ? quis acceptam continuavit ? quis conti
nuaram ad vos uſque perduxit? dico, totam : fuerunt enim
varii turn antiqui , tum recentiores Ecclefiæ Romanæ ad
verfarii , qui nonnullas doctrinæ veftræ partes aut invene
lands re , aut inventas poft multa evoluta ſæcula , ſuſtinuere ſo
pitorum fuſcitatores ignium, ſed qui integrum fyftema ve.
ftrum , qui univerſam colle&tionem , corpus , complexionem
dogmatum veftrorum compaginarit , nullus omnino ante
Lutherum , vel Calvinum repertus eft . Itaque illi ſunt Fin
lii fine Patre ; confequens fine antecedenti , domus fine
fundamente . Quos tandem fani ingenii viros hæc ratio
prout cura ſalutis exigit , ponderata e veſtra, Sectarii , pro.
feffione non eruar ? ſed cum fides ſit opus gratiæ , enix2
Deus rogandus eft , at vobis lumen , quo errorum tenebræ
fugentur, miſericorditer impertiri dignetur . Cum vos in
terim vel minimo ab Apoftolis ad vos uſque ſucceſſionis vea
4
ftigio deftituti ſitis , festa veſtra nullo prorſus pacto dici
poteft Apoftolica . Proindeque, ut conſtat ex enumeratione
partium , quatuor famoſa notæ veftris nequeunt Congrega.
tionibus adaptari :
At ecce quia Sectarii ſine ullo fundamento ſunt, in fuis
vacillantes Principiis alia Patribus , & Concilio Conftanti
nopolitano ( quod tamen ut legitimum admittunt ) ignota
fabricant veræ Ecclefiæ figna , allerentes , non alias, elle
Chrifti Ecclefiæ diſcernendæ noras , quam veritatem , puri
verbi Dei prædicationem , finceram , & legitimam Sacra
>

mentorum adminiltrationem . Sed nonne fimiles legitimæ

Eccleſiæ affignare notas ,9 manifefta eft petitio Principii ?
in hoc enim totius difficultatis cardo verticur , quifuam fit
ille fidelium cætus, in quo fola veritas , ſincera verbi di
vini prædicatio , & legitima Sacramentorum reperiatur ad
mniniſtratio . Porro hæc tria in eximiis quatuor notis. conti.
nentur . Non eſt enim veritas cum reliquis , niſi ubi eft uni
125 , fanctitas, & doctrina a Chriſto accepta , & ab Apo
ftolis ubique terrarum diſſeminata . Neceſſe eſt igitur , ut
omnia fua Sectarii vel repugnantes in quatuor notas reſol.
vant, quæ cum in Religione Romana eluceſcant, hæc fola
dicenda eft vera Chriſti Ecclefia .
Acredit quam maxime , numquam Romanain in fide de
Dd fin
 418 DISSERTATIO
feciſſe , aut erraſſe Ecclefiam , nec unquam deficere , aut er,
9

Tare poffe , lola illa proinde'elt vera Chriſti Ecclefia .

Age , illud demooliremus .
In orbe Terrarum derar aliqua vera Chrifti Ecclefr a Chri
fto fundata , ( hanc propofitionem admitiunt omnes omnino
Religiones , & reétæ preter expectantes , de quibus fæculo
19. ) îi datur talis Ecclefia , ergo a Chrifto debuit inftitui
fapienter, ipſe est fuit lapientia 'ærerna . Et cum ſapien
ter fit inftituta , debebat inititui durans' lab liter juxta ip
fius Chrifti duet oan Marth. 7. ubi ait : Sapientem vi
rum elle , qui edificuvit domum fuam fupra Petram ,
defendit pluvia , e venerunt flumina , en faverunt ven
ti , e irruerunt in domum illam eu non cecidio : fundata
enim erat fupra Perram : ſi ita ftabiliter eſt fundata , ergo
non potuit deficere , & corruere live per imbres afflictionum ,
ſive per fluvios perſecutionum , five per ventos ipfrementium
hæreſum , alias enim fuifler fundata ſupra arenam , & non
ſupra Petram . Ad hoc ipfum allulit Chriftus , dum dixit
Petro Matth. 16. Tu es Petrus , ſuper hanc Petram
edificabo Ecclefiam meam . Sane cum Chriftus fit fumme
fapiens , fumme potens, & fumme verax , omnis ejus ab
ſoluta promiffio debet adimpleri , cum ergo Chriſtus promi
ferit, portas inferi ' non prævalituras adverſus Ecclefiam in
Petro tanquam in firmiffima rupa fundatam ; ineluctabiliter
dicendum eft, adimpleville eum, quod promifir : ergo por
tæ 'Inferi hucuſque non przvaluerunt , nec deinceps præva
Jebunt , adverſus Ecclefiam ab ipſo in Petro ( primo Romano
Ponrifice ) fuodatain , prævaluiffent væro , li Eecleſia ab ipſo
conſtructa périiſlet, ve aliquando forent prævalituræ , fi un
quam eſſet peritura . Quamvis fluctus perſecutionum intu
melcant, & hæreticorum machinæ Ecclefiam Petri vertici
incumbentem imperant, allidentur ad hujus firmitaçem Pe
træ , & plane evaneſcènt . Unde errare nunquam poterit .
Eccleſia euim Dui eft columna , e firmamentum veritatis,
Quomodo autem foret columna , & firmamentum veritatis ,
li unquam a veritate deflexiſlet ,vel poſſet deflectere , &
foco veritatis ſuſtentare poſſet Errores ?
At audito : Romana Ecclefia fæculo 6. defecit , erravit ,
a majorum degeneravit veſtigiis , tunc denſa errorum cali.
sine involuta elt .
I tane
 ADVERSUS SECTARIOS So
Itane vero ? ergo mille annorum fpatio ( quiab eo tema
pore Auxere ad Lutherum uſque , & Calvinuun ) non fuit
in orbe vera Chriſti Eccleſia : Eccleſia enim Chrifi nequit,
eſſe Ecclefia Erronea ; ergo , qui illis vixere fæculis ante
prædicationem Latheri , & Calvini , omnes damnati funt
cum in falfa , feu Erronea Eccleſia non detur falus ; ergo
perierunt Benedictus , Bernardus , Dominicus , Francifcus ,
aliique, qui poft fæculum ſextum in Ecclefia Romana, fana
Atitate vitæ Horuerunt . Hos tamen ſanctos , fuiffe , ipfi,hey
.

4 rerodoxi fatentur. Nam Totila quamvis Arianus ſummo

honore proſecutus eft S. Benedi&tum & tanquam veruir
Dei fervum veneratus eit , ut fcribit D. Gregorius lib. z .
Dialogorụns cap. 15. Calvinus etjam Inſtit. cap. 10 , vocat
Bernardim pian ſcriptorem ; nemo autem pius, nemo fan.
eus , fine, vera fide effe poteft. Philippus etiam Melanch
thon in Apologia art., 5. & 27. Confeffionis Auguſtanz apa.
pellat Sanctos Bernardum ,Dominicum , Franciſcum . Rura
lus': & tunc Romana erravit Eccleſia , ergo Nationes oma
nes Europæ , omnes majores veftri , qui ex iis , temporibus
*

converG fuerint ab idololatria ad fidein Romano Cattolicam

damnari ſunt . Sæculo enim 6. converſi font Anglii ad fi
dem noftram per Religioſos a S. Gregorio Magno ad hoc
.

deſtinatos. Sæcula feptimo converfi fuere Franconesa S.Ki.

liano, quem ad hoc Romanus Pontifex , legarat . Sæculo 8 .
converſa eſt'magna ex parte Germania pec. S. Bonifaciun
a Gregorio. 2. ad hoc miffum . Circa eadem tempora fidem
fuſcepere Brabanti, Flandri , Hollandi, Friſones, V.Veſtpha
li, czterique vicini per hos Romanæ Ecclefiæ Filios S. Ser
D'Riom , , Rumolduin , Amandum , Vedaftum , Li,.
, Remigium , V Vollebrordum ,alioſque . Sæculo 9 .
>

CI
converli fuere Bulgari , Sclavi, Poloni , Dani , Monavi . Sæ .
21
culo 1o. & II. conveLG Hungari , nobiliffimum Regis fui
Stephani prementes exemplam .Sæculo 12. fidem amplexi
funt Norvegii per Adrianum quartum , priuſquam foret Pon
tifex. Si igitur longiffimo iſto fæculorum tra&u Romana
aberravit Religio ; omnes tunc illius cultores , ( hoc inge
mino ) perierunt .
Sed certe neque polt ſæculum illum fextum 'Romana ab
avita fide defecit Ecclefia . Nonne inter alia , Chriſtus in
2
violabilem cuſtodiáin ab Ecclefia retinendam , nonne infalli.
Did 2 bic
 4r0 DISSERTATIO
bilem affiftentiam fuam , qua Ecclefia in perpetnura adve:
íus quaslibet conſervetur tempeftates, & promiſit , & FX
5

preffit Matth. 28. cum dixit : ecce ego vobiſcum fum uf

que ad confummationem Seculi ? ecce ego vobiſcum fumo
non folum per eſſentiam , præſentiam , & potentiam , ficut
quatenus Deus præſens ſum in omnibus rebus , nec folum
per gratiam , ficut fum cum omnibus jullis , eis vitam im
pertiens fpiritualem , fed per fingularem providentiam qua
fiet, ut Eccleſia nunquam deficiat . Vobiſcum fum uſque
ad confummationem ſeculi . Qui femper ero cum Eccle
fia , quam vos repræfentatis , proindeque fum non folum
vobifcum , ſed etiam cum omnibus fuccefforibus veſtris uf
que ad confummationem fæculi ; ecce ego , qui nuper di
xi non relinquam vos orphanos , Joann. 14. Ego , qui di
XI : confidite, ego vici mundum Joann. 16. Ego , in quem
Princeps hujus mundi non habet quid qui.im Joann. 14.
Hoc irrefragabili teſtimonio uſus eſt Auguftinus Conc. 2.
in Pſalm . 101. contra Donariſtas , qui cum dicerent , Ec
cielam quæ toto fuerat orbe diſperſa , poftea toto orbe 1

periiſſe ob crimen Ceciliani Epiſcopi , & tantum reman

lille in ea parte Africæ , quæi Donato adhærebat ( qua de
re fæculo 4. egimus ) ita introducit Ecclefiam cum Chri
No loquentem : Quid eft quod nefcio qui recedentes a me
murmurant contra me ? Quid eft, quod perdiri me periiſe
contendunt ? certe enim hoc dicunt , quia fui , non
ferne : annuncia ' mihi exiguitatem dierum meorum , quam .
diu ero in ifto ſéculo ? annuntia miki propter illos , qui
dicunt' ; fuit , es jam non eft ; apoſtatavit , com periit Ec
cleſia de omnibus gentibus , c annunciavit : Ecce vobil
cum lum omnibus diebus uſque ad conſummationem Sæ .
culi . En quomodo . Auguſtiſſimus Auguſtinus per latera
Donatiftarum vos confodiat , o Sectarii , qui etiam cum
illis effuritis : Ecclefia Romana jam non eft , fed fuit , apo
ftatavit , periit . Nonne Romana Ecclefia fimiliter medo
licebit exclamare ? quid eſt, quod neſcio qui recedentes a
>

me murmurant contra me ? quid eft , quod perditi me pe

rifle contendunt ? nonne tu , Domine , dixiſti , ecce ego
tecum fum uſque ad confummationem fæculi profecto non
dixifti , ecce ego tecum lum Quingeutis annis & poftea
>

te per aliquot ( dum inviabilis exiftes ) deſeram fecula

olgue
 ADVERSUS SECTARIOS . 427
boſque ad tempora Lutheri & Calvini virorum inftaurationi
Eccleſiæ deftinatorum , ſed dixiſti diſerte , clare , perſpicue ;
omnibus diebus ufque ad confummationem feculi . Non igi..
tur Romana periit , aut erravit Eccleſia etiam poft ſæcnlum
6. licet variis ,9 iiſque graviſſimis quaffata turbinibus , nec
unquam perire , aut errare poterit . Illa proinde dicenda ef
vera Chrifti Ecclefia .
W Cum autem extra veram Ecclefiam non detur falus , ut
ipfimet adverfarii fatentur, invicte fequitur , extra Roma
nam Ecclefiam nullam patero viam falutis ,
At ecce, Sectarii his convicti argumentis commenti funt,
quemlibet in fua pofle Religione falvari, cum inter Roma
no Catholicos , Lutheranos , & Calviniſtas non fit difcrepane
tia , ut ajunt , quoad fubftantiales fidei articulos , fed tan
tnm quoad accidentales , in quibus fine æternæ laluris dia
fcrimine ſit plena fentiendi libertas.
Hæc eft noviffima ( fed & dixerat Rerborius fæculo I.
quemlibet in fux poffe fide ſalvari )hæc eft noviffima ab an.
tiquis præformara Novatorum ( qui femper variant ) ſen .
fentia ; red a veritate remotiſlima . Nonne eft fubſtanciale ,
& eflentiale fidei punctum ( ut cætera præteream ) ſolum
Deum effe adorandum cultu Latriæ , & qui illum Deo cul.
tum exhibere detrectar , graviſſimam ſupremo eum Numini
irrogare injuriam ? igitur vel Romano -Catholicus idololatra
eft adorans in Eucharlítia panem pro vero Chriſti' Corporer
fi non fit illic realis ( ut falfffime volunt Sectarii :) Chr
fti præſentia , vel Calviniſta reus eft maximæ , & acerbiffia
2

mz adverſus Deum irreverentiæ , recufans illic Deum , &

kominem adorare , fi fit verum ( ut eſt veriffimum ] Catho
licorum dogma aſſerens in hoc admirabili Sacramento vere, '
3 & realiter Corpus Jeſu Chrifti fub' exiguis fpeciebus Panis
m contineri. Nonne igitur differentia Catholicos inter , & Se
etarios hoc in myſterio ellentialis eſt ? porro Catholici cre
do duat, Pontificem Romanum eſſe caput Eccleſiæ , Ecclefiam
2 eſſe judicem controverGarum , utpote columnam ,
5
firma
mnentum veritatis , illiuſque efle judicare de vero , & fallo
fenfu Scripturarum , & declarare , quænam fit Scriptura Sa.
cia , credunt etiam confeffionem a Chriſto Domino ' eſſe in
ittuiam pro unico remedio in peccatura mortale poft Ba
timum lapſis : bæc omnia pertinaciter inficientur, adverſa rii,
non ne
 422 DissERTATIO
nonne igitur diffenfiones illæ fubſtantiales, & capitales ſunt?
imo quo pacto in 12., articulis Symbali Apoſtolici ( quos
paffim ſubſtantiales Heterodoxi appellant ] quo pacto , in
quam , dicere hæc queunt èredo Santiam Ecclefiam Cathos
licam in hiſce enim verbis , credo Santiam Ecclefiam Casho.
licam , includitur, credo fimul omnia , que Ecclefia credens
da proponit; unde veræ fidei cultor nulli articulo ab Ec
clefia propofito poteſt diſcredere . Hinc , dum dicitur feu
objicitur, ſalvari poſſe omnes , qui credans 12. articulos
Symbolo Apoftolorum contentos, hoc folum verum eft , fi
credant fecundum verum , & legitimum fenfum Ecclefiæ .
Senſus autem Ecclefia quoad verba illa Sanctam Ecclefiam
Çarbolicam , eft ille :Sanéte dicitur Ecclefia , quia profef
fio ejus eſt Sanela , nibil continens falfum quoad fidei ,
u morum doctrinam . Ergo omnia vera funt,quæ Eccleſia
credenda proponit , ac proinde quilibet fidelis debet omnia
bus à Deo revelatis , & ut talibus ab Eccleſia propofitis
firmam , ac inconcuitam adhibere fidem , & pariter deber
effe paratus, & promptus ut credat explicite , & Gncere
quidquid Eccleña credendum propoſuerit , & ut projiciat
Errores, quos Ecelega vel dam.nai, vel damnavit, vet da
mnatura eft. Ratio a priori eſt . Quia ficut vera juflitia ad
falutem requifita fe debet ad omnia extendere mandata ,
gui enim ofendit in uno , fa &tus eft omninn reus , Jacobi
2. fiquidem hoc ipſo fpernit legislatorem , qui non minus
unum , quam aliud præcepit; ita vera , & genuina fides de
bet ſe extendere ad omnia divinitus revelata , atque ut ta
tja ab Eccleſia propofita : unde qui inter articulos fidei di
ftinguit , unum Dertialem , alterum accidentalem vocans ,
& qui uni credit , alteri diſcredit , is contemnit žuthorita
tem Dei revelantis , & fidei adverſatur diffentiens alicui
articulo fibi fuificienter propoſito , tunc autem ſufficienter
fibi eſt propofitus dum Ecclefia columna , formamentum
veritatis declarat , articulum illum elle á Deo revelatum :
ergo Ecclefiæ declaranti , aliquid elle a Deo revelatum ,
adhibenda eft fides ; ergo vera funt , quae Ecclefia ut re
velata nobis proponit credenda ; ergo vera funt, que fide
hbus proponit quoad Purgatorium , cultum Sanctoren , ima.
ginum , Reliquiarum , Euchariftian , Confeffionem , Juſtifi.
fationem , Meritam , & reliqua Romanæ EccleGz dogmata,
ergo
 ADVERSUS SECTARIOS :. 423
ergo falla funt omnia , quæ Sectarii vel fabricarunt olimng
vii fabricant , vel unquam fabricabont perverſe luæ fidei
fyftemata : circa vaum enim & idem veritas , & falfitas
combinari nequeunt ; ergo in religione Sectariorum non da
fur falus , ergo in Romana , ergo extra Romanam Eccle
>

fiam non eft falus .

Quare tandem Sectarii ſalatis fuæ curam ſerio arripiant.
1 Definant , ut conſcientia interdum latranti pabulum obji
ciánt , iam fibi quam nobis propitium Deum fingere , quem
liber in fua fide ſalute poſle conſequi afferentes . ( * ) Extra
Ronanam Ecclefiam non datur ſalus. Hoc illi confiderent,
expendant , difcutiant , ponderent.
Sed & contemplentur illud , quod ipfimet Catholicos fal
vari poſke profiteantur ; Catholici autem firmiffima fide cra
dant , neminem extra Ecclefiam Romano-Catholicam falva .
2
ri poffe. Quæ ergo imprudentia eft, cum Catholicis non
Aare , quos vos, o Sectarii , poſle ſalvari admittitis , ſed
cum prætenfo-Reformatis , quos Carholici falvari poffe ne.
gant ? cui non fuadeatur tutior in periculofiffimo via di
icrimine ? Ila yero elt tutior , quam probat utraque pars ,
licet fibi adverfaria , quam illa , quam una tantum pars
probit , altera etiam jurando reprobat . Sic nemo dubitat,
quin utriuſque medici judicio medicina probata tutius ac
cipiatur, quam alterius judicio damnata ut mortifera . An
igitur homo minorem pro anima , quam pro corpore cu
ram gerat ? nonne pro illa princeps follicitudo habenda eft ?
ſuſcipiatur igitur fides Romano-Catholica , qux veftro etiam
judicio eft tutior :
Hunc in finem non amplius fidei momenta ſpiritus pri.
2 rati lance librentur . In ſpiritum illum privatum , dum et.
iam in Sacris exiſtimat ſé fundatum paginis , omnes ( ut ha
Cenus vidimus ) Errores refundantur . Audiatur Eccleſia
cujus eſt judicare de vero , & falſo ſenſu Scripturarum
quæque eſ Magiſtra veritatis .
Sad

* ) Heç Controverfia ficut & pleræque 'alie adverfus

Se &tarios , folide ex Sacris Litteris enueleantur in libello ,
cui ritulus : Manuale Theologice Dogmaticæ fex Ubi fcri
ptum eft , Venetiis edite apud Laurentium Bafilium an
no 1753.
 324 DISSER
TATIO
Sed quoniam fides eft lum - u Dei ; ad te Jeſu Chrifte o
lux vera , lux zterna, omnium illuminatrix hominum , ſup
plices coufugimus : te ex totis animæ viſceribus , præcordiis,
medullis precamur , ut lumen veræ f . + i Sectariis infundere
digneris. Quainquam illi a tua receľ rot Ecclelia , tuz ta
men ſunt creaturæ , ad imaginem , & fimilitudinens fiam
efformatz , pretio Sanguinis toi tedempz , ad Cælitem
Hæreditatem & confortius cui Regni conditæ & vocatæ .
Non pereat cam præclarum opus tcum , quod tibi tanti
Herit , quod æternas ribi referer. laudes agnita veritate ,
quod ad Gloriam tuam in omne ævum {plendebit . Diſcu
te tetram caliginem , quæ nunc mentem oblidet , incute il .
lis metum acrem ignis inextinguibilis omnibus vera Reli
gione deftitutis præparari: injice ardentem veritatis cogno
ſcenda & falutis conſequendæ amorem . Reduc illos ad ovi.
le tuum ( in quo Majores ipſorum fuerunt ) ut in eo falata
ri doctriz quz pabulo tum nutriantur tum ci feliciter
immorianrur .
Cæterum opus hoc in gratiam veritatis unice elncubra
rum fedis Apoftolicæ , feu Romana ( quæ eft doctrix , cultos ,
conſervatrix veritatis ) judicio in omnibus {ubmitto .

FINI S.

IN
 |

11

1
1
3