021 LESONDERWERP: De kerk onder vuur

GE17 CAMPUS BRUSSEL

Warmoesberg 26
1000 BRUSSEL
Tel: 02-608 49 35

1. ADMINISTRATIEVE RUBRIEK

Naam student Lennert Wyns

Opleidingsfase/nr. stage Fase 2 – stage 5
Stageplaats Heilig hart & college Halle campus Parklaan
Datum 3/03/2023
Tijdstip 12u10-13u
Klas en studierichting 4M&WC
Vak Geschiedenis
Naam mentor Eva Vanroy

2. LEERPLANDOELSTELLINGEN

nr. leerplan (GO/KOV):

Nr. LPD Leerplandoel

6 De leerlingen situeren gebeurtenissen, personen, processen, historische bronnen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd in tijd, ruimte en de
maatschappelijke domeinen. 

12 De leerlingen geven binnen een aangereikte set historische bronnen aan welke bruikbaar zijn om een historische vraag te beantwoorden.

15 De leerlingen benoemen in een historische beeldvorming historische redeneerwijzen.

•    oorzaak, bedoelde en onbedoelde gevolgen, aanleiding, toeval;
3. LESDOELEN

Nr. Lesdoel

1 De leerlingen kunnen de reformatie situeren in tijd en ruimte.

2 De leerlingen kunnen bronnen/werken analyseren.

3 De leerlingen kunnen uit de analyse van bronnen en werken een conclusie trekken.

4 De leerlingen kunnen 4 oorzaken van de reformatie geven en uitleggen.

5 De leerlingen kunnen het verschil tussen oorzaak en aanleiding uitleggen.

6 De leerlingen kunnen uitleggen wat een aflaat is.

7 De leerlingen kunnen uitleggen wie Luther was.

8 De leerlingen kunnen het conflict tussen de Paus en Luther uitleggen.

4. BEGINSITUATIE

Observeer je klas, bevraag je mentor en beschrijf het volgende:

Klas- en omgevingskenmerken (aantal leerlingen, onderwijsleermiddelen, klasafspraken): Whiteboard en projector.

Relevante voorkennis en ervaringen: De leerlingen hebben net het humanisme gezien. Dit is één van de oorzaken van de reformatie.
Leerlingenkenmerken (taalbeheersing, zorgprofiel): //

5. PERSOONLIJKE LEERDOEL(EN) VOOR DEZE LES

Nr. Persoonlijk leerdoel

1 Timemanagement
2 Alle leerlingen betrekken

3 De klas rustig houden tijdens het hoekenwerk.

6. SCHEMATISCHE VOORSTELLING LEERINHOUD

4 oorzaken reformatie:
- Humanisme
- Ontdekkingsreizen
- Pestepidemieën
- Wantoestanden binnen de rooms-Katholieke kerk

De aanleiding: Aflaten en Luther zijn 95 stellingen

7. OVERZICHT BIJLAGEN

Nr. Type (ppt, scan ingevuld werkboek, leermateriaal, eigen, ingevulde werkbladen…)

1 Powerpoint

2 Werkblaadjes

3 Documenten van de 4 oorzaken

4 De 4 oorzaken samengevat

8. BRONNEN

Nr. Bibliografische notatie (APA-refereerwijze)

1. Wikipedia-bijdragers. (2022, September 20). Reformatie. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Reformatie

2 Examenoverzicht.nl. (n.d.). De Reformatie: Wat Was Dat? (Uitleg). ExamenOverzicht.

https://www.examenoverzicht.nl/geschiedenis/reformatie

3 Hoe de Reformatie de wereld voorgoed veranderde. (2020, October 30). De EO. https://www.eo.nl/artikel/dit-moet-je-weten-over-

de-reformatie

4 Koops, E. (2023, January 10). De Reformatie: kerkhervorming in de 16e eeuw. Historiek. https://historiek.net/reformatie-oorzaken-

hervorming-samenvatting/72265/
5 De Reformatie. (1571). Canon Van Nederland. https://www.canonvannederland.nl/nl/overijssel/salland/heino/reformatie

9. RELEVANTIE

De reformatie zorgt voor een splitsing in het geloof in Europa. Protestantisme bestaat vandaag de dag nog.
 Nr. Timing Leerinhoud Leerling- en leerkrachtactiviteiten
lesdoel
INLEIDING INLEIDING

5min De leerlingen krijgen de trailer te zien van de laatste film uit ‘the Didactische werkvorm: ////
/ hunger games’ saga: The hunger games: Mockingjay – part 2.
Groeperingsvorm: Klassikaal
De leerkracht legt het concept van het verhaal van the hunger games
Instructie:
uit: Katniss Everdeen is een vrouw die strijd tegen de persoon aan de
macht voor een reformatie. Wij gaan vandaag leren over iemand die - We kijken naar een filmtrailer.
ook hard heeft moeten strijden, maar dan niet met pijl en boog, voor - Na de filmtrailer zal ik het concept uitleggen van de hele saga of als
een reformatie. We gaan het hebben over Maarten Luther. Dan iemand het ook kort kan vertellen mag dat ook.
bedoel ik niet Martin Luther King uiteraard. Nee Luther was een - Het is aan jullie om gelijkenissen te vinden tussen het verhaal van de films
Duitse man die wantoestanden in de kerk ging aanklagen. Vandaag en ons verhaal van vandaag.
neem ik jullie mee door de tijd en zijn strijd.
Kernvragen: Kan iemand het verhaal van de Hunger Games uitleggen?
Taalsteun (dit alleen voor 2BasO): ///
Gelijkenissen:
Vakspecifieke aandachtspunten: ///
- Katniss Everdeen, het hoofdpersonage, wilt de foute
persoon niet meer aan de macht. = Luther staat ook op
tegen de kerk en vooral de Paus.
- Wanneer je om meer eten vraagt in de steden, wordt je kans
groter om in the hunger games te geraken. Je koopt eigenlijk
iets, wat jou gegeven zou moeten worden. = We zien
hetzelfde systeem met de aflaten.
- Zowel Luther als Katniss vecht voor een reformatie. Katniss
vecht voor een reformatie op vlak van de steden en hun
luxe, Luther wilt een reformatie in het geloof.

We stellen ons de onderzoeksvraag: Hoe kwam de reformatie tot

stand?
MIDDEN MIDDEN

1 3min Vaktermen Didactische werkvorm: doceren

- Rooms-Katholieke kerk: de grootste kerkgemeenschap ter Groeperingsvorm: Klassikaal
 wereld met als hoofd de paus. Instructie:
- Oosters-Orthodoxe kerk: neemt de morele regels van het
- Je kijkt naar de kaart op het bord.
Rooms-Katholiek niet over, maar richt zich meer op het
aanbidden van het hemelse. - Je kleurt de gebieden van de 3 geloven in zodat je weet waar elk geloof
zich staaft.
Inhoud
- Daarna arceer je op de tijdsband de periode die we bestuderen.
Situering in tijd en ruimte. De leerlingen krijgen een kaart en
tijdsband om de tijd en ruimte aan te duiden. Op deze kaart worden Taalsteun (vanaf 2BaSO): ///
de 3 grootste geloven afgebeeld in Europa. De leerlingen kleuren de
Vakspecifieke aandachtspunten:
regio’s zelf in.

Vaktermen Didactische werkvorm: hoekenwerk

30min
- Humanisme: filosofische beweging waar men het kritisch en Groeperingsvorm: Klas delen door 4
individueel denken bevordert.
Instructie:
- De pest: Dodelijke epidemie waar men in de middeleeuwen
en vroegmoderne tijd geen antwoord op had. - Jullie worden in 4 groepen verdeeld.
- Monnik: mensen die in afzondering leven en zich volledig
- Je gaat met je groep in een hoek zitten.
toewijden aan het geloof.
- Kardinaal: Hoogste rang na de Paus. - In die hoek vind je bronnen over ene oorzaak van de reformatie.
- Paus: Hoofd van de Rooms-Katholieke kerk
- Je onderzoekt de bronnen en trekt een conclusie.
- Deze conclusie is steeds een oorzaak waarom de reformatie plaats vond.
Inhoud
- Na 5min bij elke hoek schuif je door met de klok mee.
2,3 De leerlingen maken een hoekenwerk over de 4 oorzaken van de
Taalsteun (vanaf 2BaSO): Helpen moesten er woorden in de bronnen staan die de
reformatie. In iedere hoek zijn er bronnen / verhalen / memes over 1
leerlingen niet snappen?
oorzaak van de reformatie. De leerlingen moeten aan de hand van de
informatie uitzoeken welke oorzaken invloed hadden. Vakspecifieke aandachtspunten:

De vier oorzaken:

4 1. Het humanisme
Door het groeiend zelfvertrouwen, de kritische ingesteldheid
 en het individualisme gaat met het geloof in vraag stellen.

2. De ontdekkingsreizen
Door de ontdekkingstochten kwam men in contact met
andere culturen en godsdiensten. Men gaat deze vergelijken
en men gaat zich vragen stellen over het geloof. Dit zorgt
voor onzekerheden, spanningen en nieuwigheden.

3. Hongersnoden en pestepidemieën
In al deze miserie heeft de mens nood aan houvast. De
rooms-katholieke Kerk kan dit niet geven.

4. Wantoestanden binnen de rooms-katholieke Kerk:

a.  Lagere clerus (monniken, priesters en nonnen):
Waren slecht opgeleid, ze beheersten amper het
Latijn, hielden zich nauwelijks aan het celibaat.
b.  Hogere clerus (kardinalen en bisschoppen):
Leidden geen voorbeeldig leven, luxueuze
levensstijl, verre van volgens het ideaal van
Christus.
c.  De Paus: Werd aanzien als een “antichrist”: een
tegenstander, vijand van Christus, een
aartsbedrieger uit op geld.

3 2min Vaktermen Didactische werkvorm: Doceren

- Aanleiding: de directe gebeurtenis dat een situatie Groeperingsvorm: klassikaal
veroorzaakt.
Instructie: ///
- Oorzaak: achterliggende redenen.
Kernvragen: Weet iemand al het verschil tussen oorzaak en aanleiding?
Inhoud
Taalsteun (vanaf 2BasO): Aanleiding en oorzaak via verhaal duidelijk maken.
Uitleg verschil oorzaak en aanleiding. De leerlingen hebben net 4
oorzaken voor de reformatie gezien, maar elke verandering heeft ook
 een aanleiding. De druppel die de emmer doet overlopen. Vakspecifieke aandachtspunten: //
Bv 2 jongens hebben ruzie. Ze roepen wat tegen elkaar. Opeens
komen ze oog in oog te staan, hoofd tegen hoofd. Dat is de
aanleiding dat ze begonnen vechten.

10min Vaktermen Didactische werkvorm: Filmfragment met vragen

- aflaat: Een papier waarmee je je zonden afkoopt. Groeperingsvorm: Individueel
- Luther
Instructie:
- 95 stellingen: Aanklacht van Luther op de wantoestanden in
de kerk - We kijken direct naar een filmpje. Dat filmpje gaat over de Paus en Luther.
Inhoud - In je cursus staan vragen over dat filmpje.
De leerlingen zien een filmpje over de Paus en zijn aflaten en Luther. - Lees de vragen al eens dat je weet waarop je moet letten.
Ze beantwoorden over dit filmpje vragen in hun cursus.
- Vul tijdens het filmpje de vragen in.
- Daarna verbeteren we.
4 Het filmpje legt uit wat een aflaat is en waarvoor het diende. De paus
- Een leerling herhaalt de instructie.
liet deze verkopen voor de bouw van een nieuwe kerk.
Kernvragen: ///
Taalsteun (vanaf 2BasO): ///
Wanneer de aflaten worden opgemerkt door Luther wordt hij woest.
5 Luther de Duitse theoloog timmert zijn 95 stellingen op de deur van Vakspecifieke aandachtspunten: Achteraf mogelijk om nog dingen te moeten
de kerk. verduidelijken.

De paus hoort van de stellingen en dreigt Luther uit de kerk te zetten.

6 Dit laat hij weten met een brief. Luther gooit deze brief in het vuur
om aan zijn volgelingen te tonen hoe sterk hij achter zijn doel staat:
een reformatie.

Na het filmpje verbeteren we klassikaal.

SLOT SLOT
5min De leerlingen mogen vertellen hoe zij gelijkenissen zien tussen Didactische werkvorm: (OLG)
the hunger games en Luther zijn verhaal. Door dat ze de Groeperingsvorm: Klassikaal
gelijkenissen op het einde van de les moesten kunnen
vertellen, zullen ze meer gedreven zijn om de leerstof te Instructie: //
onthouden. Vakspecifieke aandachtspunten: //