ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent

Educatieve bachelor lager onderwijs

Naam student: Lieze Kerkaert Leergroep OLO2 C2

de
Naam mentor: Lobke Devolder Klas 5 lj Aantal lln.: 20
School: Sint-Amandus

DAG 3 23/11/20 Handtekening mentor + datum:

Van 15u10 tot 16u00

Leergebied(onderdeel): Godsdienst
Lesonderwerp: Gevormd door de Geest

Leerplandoelen: Leerplan: ZILL – OVSG – GO! – andere

RKve1 Contact maken met de eigen binnenkant en zich van daaruit laten inspireren voor de keuzes die men maakt. Verschillende
vormen van verstilling, meditatie (christelijk) gebed en bezinning ontdekken.
Het vormselsacrament ontdekken als een deel van de christelijke initiatieritus om in de beweging van de heilige Geest te worden
opgenomen.
 10 – 12j: De betekenis van het christelijk vormsel zien als een persoonlijke bevestiging van de initiatie.
 10 – 12j: Weten dat mensen door doopsel, eucharistie en vormsel geïnitieerd worden in de christelijke gemeenschap.
 10 – 12j: De verwijzing naar de heilige Geest ontdekken in de ritus van het vormsel.
 10 – 12j: Het vormsel kunnen typeren als een ‘bewogen en gezonden worden door de heilige Geest’ om in en vanuit de
geloofsgemeenschap christen te zijn.
 10 – 12j: De mogelijkheid overwegen om zich te laten vormen.
TOmn3 Actief deelnemen aan een gesprek
 9 – 12j: Gesprekken voeren en discussiëren met leeftijdsgenoten en bekende volwassenen over onderwerpen uit de leefwereld, over
abstractere schoolse onderwerpen, over bekende of behandelde onderwerpen uit de ruimere omgeving:
- Eigen mening vergelijken met die van anderen, onderscheid maken tussen mening en feit, een eigen mening naar voor brengen,
kritisch reageren, passende argumenten naar voor brengen…
- Zelf gespreksbeurten verdelen, een gesprek inleiden en afronden, oplossingen zoeken als een gesprek vastloopt, de inbreng van
alle gesprekspartners respecteren…
- Het gesprek samenvatten in eigen woorden.
SErv3 Samenwerken met anderen en bijdragen aan het realiseren van een gemeenschappelijk doel.
 5 – 12 j: Gericht samenwerken in duo of kleine groep – iets aan elkaar kunnen uitleggen – voorstellen formuleren om tot een
gezamenlijk antwoord te komen bij vragen.
MEmw1 Media enthousiast en positief aanwenden
 2,5 – 12j: Nieuwsgierig zijn naar media en genieten om ermee bezig te zijn – de wereld van de media met een open houding exploreren.
MEge3 Mediacontent verwerken
 9 – 12j: Steeds complexere mediacontent, afgestemd op interesse, (ruimere) leefwereld en verwerkingsniveau, verwerken.

Leerinhoud:
• Het vormselsacrament

Lesdoelen:
De leerlingen kunnen...
1. De kinderen geven aan of ze hun vormsel willen doen of niet. (RKve1)
2. Samenwerken met een medeleerling in een duo. (SErv3)
3. Een eigen mening kunnen delen met de klas tijdens een klasgesprek. (TOmn3)
4. De drie initiatiesacramenten kunnen opsommen. (RKve1)
5. De betekenis van het christelijk vormsel in eigen woorden kunnen uitleggen. (RKve1)
6. Via een online quiz vragen beantwoorden. (MEmw1)
7. De informatie uit een video over het vormsel en lentefeest verwerken. (MEge3)
Beginsituatie specifiek voor deze les:
Situering in het leerproces: aanbrengen inoefenen
Waarop bouwt deze les verder?

1
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

• De leerlingen zagen vorige les: het Bijbelverhaal over de Geest van God, Paulus schrijft een brief
en het verschil tussen leven en niet leven volgens de Geest van God.
Leerling specifieke gegevens + acties:
/

Bronnen: volgens de APA-normen

• Tuin van heden.nu 1-6: leerkracht . (z.j.). Z.p.: Van In.
• Karrewiet: Vormsel of lentefeest. (2016, 6 mei). Geraadpleegd op 20 november 2020, van
https://www.ketnet.be/karrewiet/6-mei-2016-vormsel-of-lentefeest
• Kahoot.it. (z.d.). Geraadpleegd van https://create.kahoot.it/
• Learn all about ClassDojo. (z.d.). Geraadpleegd op 20 november 2020, van
https://www.classdojo.com/nl-nl/?redirect=true

Bijlagen: bordschema, ingevulde werkbladen, teksten …

Materiaal / locatiewijziging:
• Chromebooks (gebruiken voor Kahoot-Quiz)

2
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Lesopbouw

1. Klasgesprek over het vormsel (5’)

oriënteren verwerven verwerken afronden
3

Volgend jaar worden de meesten van jullie 12 jaar. In bijna alle godsdiensten en volkeren in de wereld
is er een soort overgangsritueel voor kinderen van 11, 12 of 13 jaar. Bij sommige indianenstammen
duurt dit bijvoorbeeld zelfs 4 dagen. Jongens moeten dan bewijzen dat ze stoer zijn en moeten de hele
nacht in een soort boot blijven zitten (tussen de krokodillen). De volgende ochtend, worden ze dan als
volwassenen beschouwd en krijgen ze een indianennaam. Dan moeten ze ook een vrouw kiezen. Bij
ons zit dit een beetje anders in elkaar.

Weet er iemand hoe christenen zich aansluiten bij de kerkgemeenschap? (door het doopsel) Het
doopsel is niet de enige manier om lid te worden van de kerkgemeenschap. Meestal kiezen ouders
ervoor om hun kleine kinderen te laten dopen en zich zo bij de kerkgemeenschap aan te sluiten. Als
jongere krijg je op een bepaald moment de keuze om als christen te leven: je laat je vormen. Het grote
verschil met een paar jaar geleden is natuurlijk dat het vormsel vroeger verplicht was en dat je nu mag
kiezen. Hebben jullie al gehoord van het vormsel of de plechtige communie?
- Hebben jullie broers of zussen die zich hebben laten vormen?
- Wil jij je laten vormen? Waarom wel of niet?
- Heb jij je vormsel al besproken met je ouders of grootouders?
- Vindt je familie het belangrijk dat je wel of niet gevormd wordt?
- Wie twijfelt nog? Waarom?

2. Het filmfragment over het vormsel bekijken en klassikaal bespreken (5’)

oriënteren verwerven verwerken afronden
7

We bekijken samen het filmfragment uit het bordboek. Daarin komen drie kinderen aan het woord:
één kind wil zich bewust wél laten vormen, een ander kind wil dat bewust niet en een derde kind
twijfelt nog. Welk kind zijn jullie?

Neem pagina 80 in jullie werkboek en bekijk oefening 2. Schrijf bij elk kind op waarom hij of zij zich wel
of niet wil laten vormen. Herken je de drie Bijbelpersonages uit de vorige les nog? Weet je nog dat ik
vertelde dat mensen in de loop van de geschiedenis altijd verschillend gereageerd hebben op Jezus’
boodschap? Niet alleen tijdens Jezus’ leven en na Zijn dood, maar zelfs tot op de dag van vandaag. Er
zijn gelovigen, ongelovigen en twijfelaars. Mensen hebben niet alleen verschillende opvattingen over
Jezus’ oproep, maar ook over het vormsel. Sommige mensen of kinderen kiezen bewust wél voor het
vormsel en anderen bewust niet. Nog anderen twijfelen daarover.

3
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

3. Het verhaal ‘Een speciale dag voor Kaat’ klassikaal bespreken (20’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
4, 5

We gaan nu samen een verhaal lezen over Kaat, een meisje dat zich laat vormen. Neem pagina 81. Wie
leest? (ik laat elk om beurt enkele leerlingen een alinea lezen)

In het verhaal van Kaat wordt verwezen naar de handoplegging en naar de zalving met de Heilige Olie
of het chrisma. Ik leg deze rituelen verder uit.

De katholieke gemeenschap kent drie initiatiesacramenten: het doopsel, de eucharistie en het

vormsel. Het kind of de volwassene laat het oude leven achter zich en wordt opgenomen in de
gemeenschap van de christenen. Bij het doopsel wordt het kind lid van de katholieke kerk. Het vormsel
is een bekrachtiging en een bevestiging van het doopsel. Van de vormeling wordt verwacht dat hij er
bewust voor kiest om lid te zijn van de Kerk. Het vormsel wordt ook wel het sacrament van de Geest
genoemd. De Geest schudt je bij wijze van spreken wakker en roept je op om je leven in eigen handen
te nemen. In principe dient de bisschop het vormsel toe, maar de bisschop kan ook een priester ter
vervanging sturen. Tijdens het vormsel staan twee belangrijke rituelen centraal:
- De handoplegging symboliseert het doorgeven van een traditie van riten, woorden en gebaren. Het
gebaar van de handoplegging is heel oud. In het Oude Testament werd door het opleggen van de
handen de zegen van God doorgegeven. Jezus legde de handen op om te genezen en te zegenen.
De leerlingen van Jezus legden de handen op om de Heilige Geest door te geven. De katholieke Kerk
heeft deze traditie behouden.
- De zalving met de Heilige Olie of het chrisma: De bisschop (of zijn vervanger) tekent een kruisje op
het voorhoofd van de vormeling. Hij spreekt daarbij de woorden uit: ‘Ontvang het zegel van de
Heilige Geest, de gave Gods.’ De vormeling antwoordt ‘amen’. Door deze handeling wordt de
vormeling doordrongen met de Heilige Geest.

We bekijken klassikaal de video in het bordboek over het vormsel.

4. Kahoot-quiz (10’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
2, 6

We zullen alles wat jullie deze les gezien hebben eens toetsen aan de hand van een quiz. Op die manier
weet ik of jullie het begrijpen. Ik verdeel de klas in groepjes via Klasdojo.

Één van de twee uit de groep mag een chromebook halen achteraan in de klas. Als jullie klaar zitten
mag je op Google: Kahoot.it intypen. Je zal zien dat daar een code moet ingevoerd worden. Het is de
bedoeling dat jullie deze code (… Ik projecteer de code op het bord …) invoeren. Er zal telkens een
vraag verschijnen. Als je denkt dat je het juiste antwoord weet, duid je de kleur of vorm die
overeenkomt met het antwoord aan. Je mag overleggen, maar het is wel de bedoeling dat je zo snel
mogelijk antwoordt. Het groepje die het snelst en de meeste juiste antwoorden heeft, wint!

4
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

1. Welk ritueel komt bij het vormsel aan bod?

- handoplegging
- voetwassing
- drinken van wijn
- inwrijven van as op voorhoofd

2. Wat is de betekenis van het vormsel?

- Je bent klaar om naar het eerste middelbaar te gaan.
- Je hoeft niet meer naar je ouders te luisteren.
- Je maakt bewust deel uit van de gemeenschap van Christenen.
- Je krijgt een feest met alles erop en eraan.

3. Welke kleuren hadden de linten in het haar van Kaat?

- rood
- geel
- blauw
- wit

4. Wie kiest er of jij gevormd wordt?

- de vormheer
- je peter of meter
- je juffrouw
- jijzelf

5. Wat mogen bepaalde indianen als ze slagen in hun overgangsritueel?

- ze mogen een eigen indianentent kiezen
- ze mogen een vrouw kiezen
- ze mogen langer opblijven
- ze mogen op tiktok

5. Een video bekijken en klassikaal antwoorden op de vraag: Laat ik mij vormen of niet? (5’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
1, 7

Ik laat een video van Ketnet zien die extra uitleg geeft over het Vormsel. Ik leg uit dat sommigen in
plaats van een Vormsel, hun Lentefeest doen. Dan sluit je je niet aan bij de kerkgemeenschap.
https://www.ketnet.be/karrewiet/6-mei-2016-vormsel-of-lentefeest

Ik stel mondeling een algemene meerkeuze-vraag en geef de vier antwoorden na elkaar:

Wie doet volgend jaar zeker zijn vormsel? Er zijn vier mogelijke antwoorden.
- Ik bespreek het nog met mijn ouders.
- Ik twijfel.
- Ik doe mijn vormsel zeker niet.
- Ik doe zeker mijn vormsel.

Denk maar eens goed na. Ik zal nu de vraag opnieuw stellen en als het antwoord bij jou van toepassing
is, mag je jouw hand opsteken. Ik duid ook telkens iemand aan die nog wat extra uitleg geeft bij zijn of
haar antwoord.

5
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Evaluatie: Evalueer hier je eigen pedagogisch, didactisch en/of organisatorisch handelen. Wat deed je goed en
waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en realisatie.) Doe een verbetervoorstel.