Verzekeringsrecht samenvatting

Les 1
Basiswetgeving verzekeringsrecht
- De wet van 4 april 2014 = De verzekeringswet
- De controlewetgeving op verzekeringsonderneming van 9juli 1975= Controlewet
Soft-Law
- Gedragscode/regels tussen verzekeringsmaatschappijen
- Voorbeelden:
 Gedragscode inzake reclame en informatieverstrekking over individuele
levensverzekeringen
 Moratorium op nodeloos complexe producten
Andere wetgeving
- Wet ter voorkoming van het witwassen van geld en van de financiering van
terrorisme
- WMPC = wet op de marktspraktijken en consumentenbescherming
- Mifid-regelgeving

Les 2
Risico
 Gevaar voor onverwachte schade of verlies, verzekeren om dit in te dekken.
- Voorbeeld: Corona virus, brandgevaar, auto-ongeluk en natuurrampen
 Onverwachte gebeurtenis met financiële bedreigingen van jezelf en van anderen
- Personen en Goederen

Hoe bescherm je je tegen risico’s?

1. Preventie
 Niet 100% sluitend en vaak noodzakelijk
- Voorbeeld: Rookmelders, zandzakken bij wateroverlast of gordel aan doen tijdens
autorijden
2. Financiële reserve zelf aanleggen
 Grootte van de gevolgen + tijdstip niet gekend en intertemporele spreiding van de
schade
- Voorbeeld: Spaarpotje spreid je de schade in de tijd (= intertemporele)
3. Solidariteit
 Onderlinge verdeling/spreiding van risico en interpersonele spreiding van de schade
 Mensen komen samen en gaan elkaar beschermen tegen risico (=interpersonele)
- Voorbeeld: Verzekering en beroepsvereniging
Volledige oplossing van bescherming tegen risico
 Techniek van verzekeren
- Interpersonele en intertemporele spreiding van 1 of meer risico’s tussen de dragers
van een gelijksoortig risico
- Het risico wordt overgedragen op een verzekeraar
 Tegen betaling van een premie
Verzekeringssector= georganiseerde solidariteit
Bijdragen van velen zorgen voor de uitkering van enkelen
 Iedereen betaald premie en als dan een individu iets voorheeft worden deze premies
gebruikt om het op te lossen.
Intertemporeel= in een bepaalde tijd gebruiken
Interpersoneel= Tussen personen

Oorsprong van verzekeringen

1. Eerste vorm van verzekeringen is ongeveer rond 3000 v.C ontstaan (Periode
Egypte)
2. Middeleeuwen 500-1500 n.C.
 Verzekeringen in soort van Gilde, beroepsverenigingen
3. Nieuwe tijd
4. Franse Revolutie
 Oudste vorm van onze wetgeving

Code van Hammourabi (Koning Babylonië 1972-1750 v.C)

Eerste verzekeringswetgever
- Wet om handelaren te beschermen (persoonlijke risico) en handelswaren (materiële
verliezen)
- Handelswaren werden ‘verzekerd’: inventaris in een document in 2voud onder gezag
van heerser van de stad
- Eerste ‘arbeidsongeschiktheidsverzekering’ voor bouwvakkers van
overheidsgebouwen
 Voorbeeld: Solidariteit => Zorgde voor een eerste arbeidsongeschiktheid
Code Napoleon (Keizer Napoleon 1769 – 1821 n.C)
Code Civil = Franse burgerlijke wetboek
- In België en Frankrijk wordt de Code zelfs tot op de dag van vandaag gebruikt maar
wel aangepast
- Vele landen heeft de Code Civil gediend als basis voor de wetgeving en regelt het
personenrecht, zakenrecht en het verbintenissenrecht

Toekomst komen er nieuwe verzekeringen:

- Internetverzekering
- Cybergevaar voor intellectual property
- Privacy wet drones
- Aansprakelijkheid van drones die organen leveren

Classificaties van verzekeringen

Wet van 4 april 2014 zorgt voor classificatie tussen schadeverzekering en
persoonsverzekering

Verzekering tot vergoeding van schade

 Brandverzekering, autoverzekering
Verzekering tot uitkering van een vast bedrag (Forfaitaire verzekering)
 Het bedrag van de vergoeding niet afhankelijk van de door het slachtoffer
geleden schade.
 Voorbeeld: overlijdensverzekering

Wettelijke verplichte verzekering

 Voorbeeld: Autoverzekering
Contractueel verplichte verzekering
 Brandverzekering
Vrij te onderschrijven verzekering
 Omnium, telefoonverzekering, familiale
Juridische classificatie
Schadeverzekering
- Art 5.15 WVerz. 4 April 2014
- Vergoeding van schade= Art 105 WVerz. 4 April 2014
- Kosten om schade te beperken= Art 106 WVerz. 4 April 2014
Waarbij de verzekeringsprestatie of de premie afhankelijk is van een onzeker voorval dat
schade veroorzaakt aan iemands vermogen
 Onzeker voorval dat het vermogen rechtstreeks aantast
 Voorbeeld: Schade aan een goed of een schuld van aansprakelijkheid

Persoonsverzekering
- Persoonsverzekering= Art 5.16 WVerz. 4 April 2014
- Polis op de naam= Art 158 WVerz. 4 April 2014
Verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of de premie afhankelijk is van een onzeker
voorval dat iemands leven, fysische integriteit of gezinstoestand kan aantasten
 Niet een patrimonium maar wel een persoon is het voorwerp van de verzekering

Vergoeding van schade

Indemnitaire verzekering= verzekering tot vergoeding van schade
Indemniteitsbeginsel= De schade vergoeden maar niet meer dan de schade
Definitie in wetboek
- Verzekering waarbij de verzekeraar er zich toe verbindt de prestatie te leveren die
nodig is om de schade die de verzekerde geleden heeft geheel of gedeeltelijk te
vergoeden
 Vergoeding van werkelijke geleden schade, de schade en enkel de schade en nooit
meer dan de schade

Uitkering van een vast bedrag

Art 55 WVerz. 4 April 2014
Forfaitaire verzekering= Uitkeren van vast bedrag
 Voorbeeld: Overlijdensverzekering en levensverzekering
- Verzekering waarbij een vast of vooraf overeengekomen bedrag uitbetaald wordt
 Prestatie van de verzekeraar is niet afhankelijk van de omvang van de schade
Classificatie volgens het verplicht karakter van de verzekering
Wettelijke verplichte
 Voorbeeld: Vaak aansprakelijkheidsverzekeringen
 Huurovereenkomst sinds 1/1/2019 wettelijke verplichting in Vlaams Gewest
 Voorbeeld: BA Autoverzekering, Brandverzekering van huurders, jagers hebben
jachtverzekering en bedrijven hebben verplichte aansprakelijkheidsverzekering

Contractueel verplichte
Belangrijke voorbeelden
 Brandverzekering als het huis nog deel is van de bank (met lening)
- Schuld saldo verzekering = Verzekering gaat het saldo van uw schuld verzekeren

Vrij te onderschrijven verzekering

Niet wettelijk of contractueel verplicht maar wel wenselijk
Voorbeeld: BA Gezin, Familiale verzekering, Telefoonverzekering
BA= Buitenaansprakelijk
Verzekeringsovereenkomst
 Art 5.14
- Wederkerig contract
Verzekeraar
- Draagt het risico
- Verbindt zich tot het leveren van een bepaalde prestatie
 Definitie in wetboek
Verzekeringnemer
- Niet gedefineerd
Onderschrijft de verzekeringsovereenkomst
 Wil risico indekken
 Betaalt de premie
Verzekerde
- Art 5.17
 Maakt het risico uit van het contract
 Kan zelfde persoon zijn als verzekeringsnemer
 Kan heel ruim zijn
Benadeelde, begunstigde en/of rechthebbende
- Art 55
 De persoon (rechts- of natuurlijke persoon) die de schadevergoeding/verzekerd
bedrag ontvangt
 Ruimer: Rechthebbende

Premie
- Art 5.19
 Vaste premies
 Veranderlijke/variabele premies

Verzekeringsprestatie
- Staat in wetboek
 Prestatie in geld
1. De te vergoede schade (indemnitaire verzekering)
2. Vast bedrag (Forfaitaire verzekering
Prestatie in natura/dienst

Riskmanagement
Verzekering= kans contract of aleatoir contract (synoniemen)
1. Onzekere gebeurtenis
- Gebeurtenis zelf
- Tijdstip
- Gevolgen
- Omvang bij aansprakelijkheid
2. Toekomstige gebeurtenis
3. Mogelijke gebeurtenis
4. Buiten de wil om
Onverzekerbaar:
 Opzettelijke schade
 Zekere schade
 Bestaande schade
Verzekeraar: Risico’s inschatten en continu evalueren
1. Risico’s identificeren
2. Risico’s beoordelen
3. Preventiemaatregelen

Identificatie van het risico

Gebeurt aan de hand van een vragenlijst en checklist
Risico-inspectie door deskundige
 Belang van correcte informatie (ruime interpretatie)

Beoordeling van het risico

Frequentie van het risico (wordt in statistieken gegoten)
Mogelijke omvang van de prestatie
Voldoende spreiding
1. Beperkt aantal getroffen
2. Voldoende schadegevallen
3. Vergelijkbare schadegevallen
 EX ANTE
Preventiemaatregelen
 Schade voorkomen
 Schade beperken
 Eventueel korting op premie
Zowel van belang voor de ‘verzekerbaarheid’ van het risico als voor de schaderegeling

Indeling van de risico’s en premiebetaling

- Aard van het risico
- Voorwerp van het risico
- Waarde van het risico
- Duurtijd van het risico
 Bepaalt de kost van de premie
 Hoeveel de premie bedraag
Segmentatiecriteria
- Wetgever wenst verzekeringsnemer te beschermen tegen differentiatie die arbitrair
is en willekeurig
- Opsomming in de wet op welke type verzekeringen van toepassing en welke
hoedanigheid Verzekeringsnemer
- Segmentatie dient objectief te worden gerechtvaardigd door een legitiem doel en
motiveer baar
- Segmentatiecriteria dienen door Verzekeraar gepubliceerd te worden op website
Segmentatie staat in WVerz.

Bestrijding ‘Moral hazard’

 Veranderlijk gedrag van mensen indien geen financiële gevolgen
Hoe lost men dit op?
- Plafonnering van verzekerde bedragen
- Franchise
- Tariefvermindering
- Verhaal van schade
- Nalatigheid (niet handelen als goede huisvader)
- Zware fout/opzet

Les 3

Hospitalisatie verzekering- uitkering voor schade

 Schadeverzekering
Rechtsbijstandverzekering => Verzekering die u bijstand geeft om uw rechten te verdedigen
Les 4
Risico
Gevaar? Risico? Te verzekeren?
 Natuurramp = Te verzekeren
 Te verzekeren doordat het een risico, onverwachte gebeurtenis en financiële
bedreiging is.
Wat is essentieel in verzekering:
 Risico
Wat is onverzekerbaar?
 Opzet
 Willen ze dus is niet buiten de wil van de verzekerde
 Opzet= (Huis zelf in brand steken)
Riskmanagement:
1. Wat is dat?
Risico’s inschatten
2. Wie doet dat?
De verzekeringnemer, verzekeraar
3. Voorbeelden?
Waarmee hou je rekening? (Dat je verzekering neemt)
o Ervaring (Of je het al hebt voorgevallen of niet)

o De kans

o Eigenbelang

o Hoe groot gaat de schade zijn

Een goed riskmanagement essentieel bij verzekeraar

Hoe zal de VA het risico identificeren?
o Via vragenlijst/checklist + je pas/rijbewijs

o Risico-inspectie door deskundige

 Belangrijk is dat je juist antwoord

Hoe zal verzekeraar het risico beoordelen?
o Grote van de schade van het risico

o De kans dat het risico zich voor doet

Er kunnen maar statistieken zijn als er genoeg frequentie is anders kan men hier niet voor
verzekeren
 Voldoende spreiding= het mag niet bij te veel mensen op hetzelfde moment
voorvallen
 Kleine frequentie= Moeilijk verzekeren, komt te zelden voor om te kunnen in schatten
wat de gevolgen zijn
Inversie van de productiecyclus=
o Met de verzekering weet je dat als er een onzekere toekomst voorvalt weet je dat de
verzekering het gaat oplossen dus betaal je een premie.
Verzekeraar legt preventiemaatregelen op
Voorbeelden?
o Autoriem

o Brandblusser

o Rookmelder

 Preventie= Belangrijk voor verzekerbaarheid als voor beperken van schade

Hoe zal de VA het risico financieren
Deelt de risico’s in naargelang van:
o Aard van het risico: Eenvoudig risico, industrieel risico

o Voorwerp van het risico

o Waarde van het risico= waarde van huis

o Duurtijd van het risico= Tijdelijke verzekering

Welke criteria Baloise Insurance hanteert:

o Waar je woont

o Aantal kamers

o Type huis

o Eigenaar of huurder

o Preventiemaatregelen

 Voorbeelden segmentatie criteria

Les 5 (Veel van dit staat in Wetboek)
Vergunningsaanvraag wordt voorgelegd aan de Nationale Bank van België (NBB)
FSMA geeft advies:
o Passende organisatie
o Professionele betrouwbaarheid van de personen lid van hoogste organen

NBB beslist en verleent vergunning en publiceert lijst van toegelaten

verzekeringsondernemingen op website
Verzekeringstussenpersoon
 Staat tussen de verzekeraar en de verzekeringnemer
Taken:
o Verzekeraar en kandidaat-verzekeringsnemer met elkaar in verbinding brengen
o De kandidaat-verzekeringnemer inlichten over de dekkingsvormen die het beste bij
zijn verzekeringsbehoeften passen
o De verzekeringsonderneming die gegevens verstrekken waarmee ze de risico’s
kunnen beoordelen om die op de meeste afdoende wijze te kunnen dekken.
o Na schadegeval: hulp

Voorbeelden van Nevenverzekeringstussenpersonen=

o Een garagist verkoopt een auto en biedt daarbij ook een BA-Verzekering aan
o Begrafenisondernemer verzorgt een uitvaart en biedt een uitvaartverzekering aan die
tussenkomt in de kosten van de uitvaart
o Reisbureau verkoopt bij een reis een reisverzekering

Voorbeeld van nevenvezekeringstussenpersonen met vrijstelling van inschrijvingsplicht

o Een verkoper van een GSM verkoopt een verzekering die het risico op beschadiging
van GSM dekt (premie niet hoger dan 200 euro op jaarbasis)
o Concertorganisator biedt een verzekering aan die het risico dekt dat de klant wegens
ziekte het concert niet kan bijwonen (onder 200 premie)
Natuurlijke of rechtspersoon die geen kredietinstelling of beleggingsonderneming is
Die tegen vergoeding als nevenactiviteit toegang heeft tot de verzekeringsdistributie
Mits alle volgende voorwaarden vervuld:
- Andere hoofdberoepswerkzaamheid dan verzekeringsdistributie
- Biedt alleen bepaalde verzekeringsproducten aan als aanvulling op een goed of
dienst
- Verzekeringsdekking dekt het risico op defect, verlies of beschadiging van het goed of
het niet gebruik van een dienst
- Indien leven of aansprakelijkheidsrisico: aanvulling op goed of dienst

Geen enkele verzekerings- of nevenverzekeringstussenpersoon mag de activiteit uitvoeren

zonder ingeschreven te zijn in het FSMA-register.
Belangrijk Art 259 = Algemeen artikel
Document verlangens en behoeftes = Know your customer (zorgplicht)
Inform your customer Art 184:
- Algemene informatieplicht
- Transparantie inzake vergoedingen
- Belangenconflicten
Over het product: Aard van
Bij beleggingsproducten= Welke risico’s zijn er
Alle relevante informatie over het verzekeringsproduct aan klanten verstrekken
Vooraleer de overeenkomst wordt gesloten
Informatie moet correct, duidelijk en niet-misleidend zijn
Toezichthouders financiële markten en instellingen:
Twin peaks-model sinds 2011

Nationale Bank van België FSMA

Integraal toezicht op banken,
verzekeringsondernemingen en andere
financiële instellingen
Wet 4 april 2014 Art 5 36°
Prudentieel toezicht
Toezicht op de financiële markten en de
consumentenbescherming
Wet 4 april 2014 Art 5 37° en Art 4
Gedragstoezicht
Les 6
Wetgeving:
o Wverz. 4 april 2014
o IDD= Insurance distrubution Directive
 Europese richtlijn 2016/97 over de verzekeringsdistributie of de
beroepsuitoefeningsvoorwaarden voor verzekeringstussenpersonen
 20 Januari 2016
o IDD omgezet in Belgische wetgeving
 Wet van 6 december 2018 inwerking 28 december 2018
Definitie:
o Verzekeringstussenpersoon Art 5 20° Wverz.
o Verzekeringsdistributeur Art 5, 55° Wverz.
o Verzekeringsdistributie Art 5, 46° Wverz.
o Verzekeringsmakelaar Art 5 21° Wverz.
o Verzekeringsagent Art 5 21° 3 Wverz.
o Verzekeringssubagent Art 5 21° 5 Wverz.
 Nieuw vanaf 01.10.2020
o Verbonden verzekeringsagent Art 5 21° 7
o Nevenverzekeringstussenpersoon Art 5 56°
o Gevolmachtigde onderschrijver Art 5 21° 9
o Verantwoordelijke voor de distributie Art 5 21° 8a
o Persoon in contact met het publiek Art 5 21° 8b

Inschrijving in het register van FSMA

 FSMA= Financial Services and Markets Authority
Geen enkele verzekerings- of nevenverzekeringstussenpersoon mag de activiteit van
verzekeringsdistributie uitoefenen
 Zonder vooraf ingeschreven te zijn in het door de FSMA bijgehouden register
Verzekeringsbemiddeling en de distributie van verzekering= Art 259
Nevenverzekeringstussenpersoon vrijgesteld onder bepaalde voorwaarden= Art 158 §1
Art 260-262 = Verzekeringsmakelaar, verzekeringsagent en verzekeringssubagent
Wanneer vrijgesteld:
o Indien de gedekte risico’s beperkt zijn
o Wanneer het bedrag van de premie een bepaald bedrag niet overschrijdt.
o Art 258 § 1
 Vrijgestelde Nevenverzekeringstussenpersonen moeten zich houden aan bepaalde
gedragsregels bij de distributie van verzekeringsproducten
 Je moet niet ingeschreven zijn, maar je moet nog steeds de regels volgen
Verantwoordelijke voor de distributie Art 265
Vereisten Art 266
Tussenpersoon legt dossier ter bewijs voor
 Idem voor personen in contact met het publiek
 Tussenpersoon organiseert zich zo dat klachten op professionele wijze behandeld
worden
Algemene inschrijvingsvoorwaarden Art 266
1. Tussenpersonen moeten vereisten beroepskennis en vakbekwaamheid beschikken
2. Professionele betrouwbaarheid
3. Je mag geen veroordelingen hebben gehad en de afgelopen 10jaar niet failliet
worden verklaard zijn
= Deze moeten blijvend vervuld zijn.
Bijkomende vereiste als rechtspersoon Art 267
Inschrijvingsprocedure Art 268
Geen verzekeringstussenpersoon kan zijn job uitvoeren zonder dat hij is ingeschreven in het
FSMA of een vergunning heeft
Vereisten van vakbekwaamheid en andere organisatorische vereisten voor de
verzekeringsondernemingen
 Art 272-277
Informatieve vereisten en gedragsregels
 Art 278-296
Belangenconflict= Als je aandelen hebt in een verzekeringsonderneming moet je dit melden
anders kan het blijken dat je alleen voor je eigen geld hem daarnaar stuurt, dit moet je
vermijden
Vergoeding= Commissie op de verkoop
Categorisering Art 280:
 Verschil tussen professionele en niet-professionele klanten
o Professionele klanten:
Grote klanten, beleggers die dat doen voor beroep, grote maatschappijen
o Niet professionele klanten:
Gebruikt het niet alle dagen dus beter geïnformeerd worden

Zorgplicht
 Hoe goed ken je je klant, hoeveel info heb je over je klant, weet je wat je klant echt
nodig heeft (Know your customer-principe)
Fiche voor verzekering niet-leven
o De verzekeringsmakelaar geeft zijn identiteit
o Classificatie van verzekering staat erop
o Makelaar dus kan voor verschillende zaken werken.

DVV werkt uitsluitend met agenten

IPID= Insurance Product Information document

 Inform your customer
 Over het product en welke risico’s

Koppelverkoop Art 286

 Gezamelijke aanbieding verboden indien ten minste één onderdeel een financiële
dienst is
Voorbeeld:
o Auto verkopen en zeggen 6 maanden gratis verzekering. Dit mag NIET.

Inducements
 Inducements= Vergoedingen
Gedragscode in de maak
o Welke vergoedingen zijn oké en welke niet
o Niet exhaustieve lijst van verboden Inducements
Wetgeving:
o Klantendossiers Art 290
o Bewaring van gegevens Art 291
o Ter beschikking stelling van informatie aan verzekeringsdistributeurs Art 292
o Aansprakelijkheid Art 293
o Verzekeringsproducten met een beleggingscomponent Art 295

Ombudsman van de verzekeringen

Wet 4 april 2014 Art 322
 Onderzoek naar alle klachten
 Bemiddelen in verzekeringsgeschillen tussen VA- tussenpersoon en consument
 Gemotiveerd advies met als doel te verzoenen

Les 7: Hoofdstuk 4: De landverzekeringsovereenkomst, deel 4 van WVerz.

Toepassingsgebied: Art 54 – Wverz.
o Van toepassing op alle landverzekeringsovereenkomsten onderworpen aan het
Belgisch recht
o Én voor zover geen afwijking door bijzondere wetten

VB LandverzekeringsOEK
 Autoverzekering, woning verzekering, familiaal verzekering
VB geen landverzekeringsOEK
 Herverzekering, binnen-, zee- en luchtvaart, verzekering vervoer per spoor, vervoer
over de weg, vervoer van goederen
Art 54 § 1 lid 1 Wverz.
= Lex Specialis beginsel
o Bijzondere wetten hebben steeds voorrang op de algemene wet
o Betreft maatschappelijk belangrijke materies
 Voorbeeld van bijzondere wetgeving:
 Arbeidsongevallen, Levensverzekeringen en schadeverzekering
Dwingende regels Art 56 Wverz.
o Bepalingen zijn van dwingend recht
 Reden om de verzekeringnemer omdat hij zwakkere partij is
 Ook een stuk om de verzekeraar te beschermen
Verzekering= overeenkomst
 Art 1108 van Burgerlijk Wetboek
 4 Voorwaarden: Toestemming, Bekwaamheid, voorwerp en oorzaak.
Overeenkomst komt tot stand/ Juridisch bindend voor de wilsovereenstemming tussen de
contractspartijen
 Idem bij verzekeringsovereenkomst Art 57 Wverz.
Voorafgaande fase:
1. Verzekeringsvoorstel Art 55 6°
 Verbindt noch de kandidaat-verzekeringnemer noch de verzekeraar dit wil zeggen
geen aanbod geen belofte; geen dekking
 Verzekeringsvoorstel= informatief, geen wilsovereenstemming en geen dekking
 Verzekeringsovereenkomst is pas gesloten na een aanbod van de VA, het voorstel en
na aanvaarding door de VN en nadat de VA kennis heeft genomen van die
aanvaarding

2. Verzekeringsaanvraag Art 57 § 1
 Overeenkomst komt tot stand bij ondertekening door VN
 Waarborgverstrekking:
o Ingang waarborg dag volgend op de ontvangst van de verzekeringsaanvraag tenzij
anders bedongen
o = Voorlopige dekking
3. Voorafgetekende polis Art 55 7°
 Eigenlijke verzekeringsovereenkomst tot stand bij de ondertekening van de
voorafgetekende polis door de VN óVerzekeringsvoorstel
 Waarborg gaat in dag na ontvangst tenzij anders bedongen
 Opzegbaar door VN en VA
 Verkoop op afstand Art 57 § 5

Algemene voorwaarden
 Deel dat de polis/typecontract dat voor iedereen geldt
 Voorbeeld brandverzekering: Van toepassing op iedereen
Bijzondere voorwaarden
 Deel dat specifiek en eigen is aan een bepaald risico
 Brandverzekering: Ligging van het pand, gebruikte constructiemateriaal
Inhoud van de Polis Art 64 § 2
Les 8

Bewijs van de verzekeringsovereenkomst

Verzekeringsovereenkomst= wilsovereenstemming
o VN Geeft zich aan zich te willen verzekeren bij VA
o VA heeft aan de kandidaat VN te willen verzekeren
o Kandidaat VN heeft hiervan kennisgenomen

Art 64 en Art 1352 en Art 71 Wet 24Dec 1996

Verplichtingen van de verzekeringnemer en verzekerde

 Aangaan van de overeenkomst (Art 58-60)
 Bij het uitvoeren van de overeenkomst (Art 80-81)
o Juiste opgave doen van het risico
o Betalen van de premie
o Meedelen van de wijziging van het risico
o Voorkomen en beperken van de schade – aangifte doen

Mededelingsplicht
 Belang van vertrouwen
 Art 58 bij sluiten overeenkomst
 Art 80-81 vermindering en verzwaring van het risico
= Tijdens het uitvoeren van de verzekeringsovereenkomst
 Verplichting van VN om VA correct te informeren
- Redelijkerwijs= ‘Handelend als goede huisvader’
- Bekende omstandigheden= Ruimer dan enkel antwoorden op vragen van VA
Art 63
- Belang van geschrift
- Afschrift te bezorgen door VA aan VN
Bewijslast rust op VA
- Belang van niet-medegedeelde omstandigheden voor de beoordeling van het risico
- Redelijkerwijs te weten door VN
- Opzet door VN
Geen bewijs te leveren door VA van invloed op verwezenlijking risico door niet-
medegedeelde of onjuiste omstandigheden
Sancties: Art 59 en 60 (opzettelijk of niet opzettelijk)
Verschil opzet vs geen opzet
 Onderscheid bij onopzettelijke niet juist meedelen, ingeval van schade
 Verwijtbaar vs Niet verwijtbaar van de VN
- VN Handelde al of niet met de zorg van een goede huisvader
- Geen schuld of wel schuld (verwijtbaar)
Opzettelijke verzwijging of onjuiste meedelen Art 59e (gevolgen staan in art)
Onopzettelijke verzwijging of onjuist meedelen Art 60
 Indien verzwijgen of onjuist meedelen niet verwijtbaar is aan VN (handelen als goede
huisvader)
 VA is gehouden tot dekking van het schadegeval
VN heeft recht op de terugbetaling van het niet-verbruikte premiegedeelte: Art 73

Art 67
Premie= Haalschuld => Vervaldagbericht (=uitnodiging om te betalen) van VA aan VN
VN betaalt niet rechtstreeks aan VA vs. VA betaalt niet rechtstreeks aan VN of
rechthebbende
Art 69 niet betalen van premie gevolg
Ingebrekestelling= aangetekende brief, deurwaarder exploot
- Vermeld termijn
- Verplichte informatie: Premievervaldag, gevolgen van niet betaling, termijn

Sancties niet betalen Art 71:

- Schorsing van dekking
- Schorsing van dekking en van overeenkomst
- Opzegging van overeenkomst
 Niet van toepassing op verzekeringsovereenkomsten met vrije premiebetaling
Uitwerking van de schorsing van dekking of opzegging van overeenkomst
1. Aanmaning voorziet enkel schorsing van dekking
 Schorsing heeft uitwerking na het verstrijken van de termijn in de aanmaning als er
intussen geen premie wordt betaald.
- Dit wil zeggen VA moet zijn niet meer betalen maar VN moet wel nog premie betalen
- VN Betaalt premies= einde schorsing door VA
 Waarborg opnieuw van kracht vanaf de betaling van de achterstallige premies
- Niet gelijk aan dekking met terugwerkende kracht
Als VN premie niet betaalt=> kan de opzegging door VA pas gebeuren als er een nieuwe
aanmaning is
 2. Aanmaning voorziet schorsing van dekking en opzegging van de overeenkomst
 Schorsing heeft uitwerking na het verstrijken van de termijn in de aanmaning als er
intussen geen premie betaald is
- Opzegging kan gebeuren zonder een nieuwe aanmaning
= Opzegging gaat van kracht na het verstrijken van een termijn die niet korter mag
zijn dan 15 dagen vanaf de eerste dag van de schorsing
3. Aanmaning voorziet alleen de opzegging van de overeenkomst
 Opzegging heeft uitwerking na het verstrijken van de aangeduide termijn in de
aanmaning, te rekenen vanaf de dag volgend op de betekening

Bepalingen schorsing waarborg niet van toepassing op verzekeringsovereenkomsten met

vrije premiebetaling (levensverzekeringen)
Schorsing van dekking ó schorsing van overeenkomst
 Enkel schorsing van overeenkomst is tegenwerp lijk aan de benadeelden (art 151)
 Specifieke regel voor aansprakelijkheidsverzekeringen
 Onderscheid verplichte vs. niet verplichte BA-verzekering
- Art 72 schorsing van de dekking is niet gelijk aan vervallen premies niet meer betalen
- Art 73 VA is verplicht om ‘niet-gebruikte premiegedeelte’ terug te betalen
(premiekrediet)

VA stelt wijziging overeenkomst voor

 Binnen de maand na kennisgeving (art 81 §1 lid2) VN kan:
- Weigeren -> VA kan opzeggen binnen 15 dagen
- Niet reageren -> VA kan opzeggen binnen de 15 dagen na die maand
- Aanvaarden -> VA wijzigt overeenkomst met terugwerkende kracht tot de dag van de
verzwaring
VA toont aan dat hij risico nooit aanvaard zou hebben = VA kan opzeggen (art 81 §1 lid 3)
VA die niet handelt kan zich hier achteraf niet meer op beroepen
• Wel verwijtbaar aan VN :
-> VA dient schadegeval slechts te vergoeden in verhouding
art. 81, §3 , b
-> VA toont aan dat hij het risico niet zou aanvaard hebben, vergoeding tot maximaal de
betaalde premies
art. …
-> VN handelt met bedrieglijk opzet :
VA kan dekking weigeren én premies komen toe aan VA als schadevergoeding
art. …
Art 79
Periode 2 Week 4
Schadeverzekering= verzekering tot vergoeding van schade (indemnitaire)
Voorbeeld: Zaken verzekeringen, aansprakelijkheidsverzekeringen en
rechtsbijstandsverzekeringen
Persoonsverzekering: (forfaitaire)
- Levensverzekering= verzekering tot uitkering van vast bedrag
- Persoonsverzekering andere dan levensverzekering:
 Verzekering tot vergoeding van schade
 Verzekering tot uitkering van vast bedrag

Verzekerbaar belang Art 91

 Verzekerbaar belang= een in geld waarneembaar belang bij:
- Behoud van de zaak
- De gaafheid van het vermogen
- VB: Brandverzekering, Aansprakelijkheidsverzekering
Indemnitair beginsel Art 93
 Omvang van de verzekeringsprestatie=
- Enkel vergoeding effectieve schade
- Verzekerde mag zich niet verrijken
 Schadeverzekeringen beogen de vergoeding van schade (Art 105)
Gevolgen:
1) Subrogatie of indeplaatsstelling (art 95)
2) Over- en onderverzekering (Art 96-98)
3) Pluraliteit of samenloop van schadeverzekeringen (Art 99)
4) Samenloop van indemnitaire met forfaitaire verzekeringen (Art 94)
Woningverzekering/brandverzekering
1° = Zaakschadeverzekering:
 Behoud van een zaak= woning en/of inhoud (inboedel)
 Eigenaar
2°: dekt de aansprakelijkheid van VN/Vde
 Als huurder t.o.v. verhuurder: huurdersaansprakelijkheid
 Als eigenaar tegenover van derden (bv buren)
VA heeft recht van verhaal tegenover de aansprakelijke derde: Art 95
- Na betaling schadevergoeding door de VA aan de Vde treedt de VA in de rechten van
de Vde of begunstigde tegenover aansprakelijke derden, ten belope van het bedrag
van die vergoeding
- VA die de schadevergoeding betaalde mag zich in de plaats stellen van de VDe of
begunstigde tegen de aansprakelijke derde voor het terugvorderen van het
uitbetaalde bedrag.
Van dwingen recht
 Indeplaatsstelling belangrijkste voorwaarden:
- VA heeft een betaling van schadevergoeding gedaan
- VA kan alleen vorderen aan de aansprakelijke derde wat die verschuldigd is
- Aansprakelijke derde kan niet gehouden zijn tot meer te betalen dan de schade die
het rechtstreekse gevolg is van zijn fout

Voorbeeld:
BA privéleven minderjarige, brengt schade toe: opzet slagen en verwondingen BA privéleven
van moeder vergoedt de slachtoffers BA Verzekeraar (VA) keert zich tot de BA Verzekeraar
(VA) van de vader.

Indeplaatsstelling van de verzekeraar: residuaire vordering

Resiudaire vordering:
 Rechtstreekse vordering van Vde tegenover aansprakelijke derde
- Indien de Vde door zijn VA niet integraal werd vergoed beschikt de verzekerde over
een residuaire vordering tegenover de aansprakelijke voor de niet-vergoede
schadeposten
Voorbeeld 1
Sarah, keukenbrand:
eigenaar ontvangt vergoeding van zijn VA,
maar niet de vrijstelling/franchise
-> Eigenaar heeft een residuaire vordering (rest)
kan deze niet-vergoede schadepost vorderen rechtstreeks bij de aansprakelijke :
Sarah
Sarah moet die betalen (of haar VA)
 Afstand van verhaal:
= Clausule waarbij het subrogatierecht en het recht van verhaal van de VA tegenover de
aansprakelijke derde beknot wordt
- De VA kan het verhaal niet uitoefenen of VA kan zijn uitgaven niet terugvorderen
 Kan nooit na afsluiten van de VO of zonder de VA daarover te informeren

Oververzekering Art 96 en 97
 Principe indemniteit: de schade en niet meer dan de schade werkelijke waarde
Oververzekering: te hoog verzekerd
Is bij 1 enkele VA en als je over verzekerd krijg je enkel schadevergoeding op de werkelijke
waarde
 Oververzekering ten goede trouw Art 96
- Elke partij heeft het recht te verminderen tot de waarde van het verzekerde
 Oververzekering te kwader trouw
= Sanctie: nietigheid en VA mag premies behouden, indien VA te goeder trouw is
Evenredigheidsbeginsel art 98
 Onderverzekering= verzekerde waarde niet voldoende
 Bij schade: vergoeding door VA in verhouding met betaalde premie gezien premie te
laag -> geen volledige vergoeding
 VA dient slecht te betalen in verhouding
 NIET van dwingend recht
Samenloop of pluraliteit van verzekeringen
Art 99
Principe zaakschadeverzekering: geen cumulatie van vergoeding
 Samenloop: eenzelfde belang is verzekerd tegen hetzelfde risico bij verschillende VA’s
en gedurende eenzelfde tijdvak
Verschil met medeverzekering:
- Verzekerde waarde niet overschreden
- VO verwijzen naar elkaar
Zaakschadeverzekering= geen cumulatie van vergoedingen:
 Te kwader trouw: verzekeringen zijn nietig
 Te goeder trouw: Vde kan zich vrij wenden tot VA van zijn keuze
Samenloop van verzekeringen van verschillende aard Art 94=
- Vergoedingen van indemnitaire verzekering cumuleerbaar met vergoedingen van
forfaitaire verzekering
Voorbeeld
auto ongeval : vergoeding zaakschade en aansprakelijkheidsVA
én
vergoeding individuele ongevallenverzekering van forfaitaire aard
Overlijden van de verzekeringnemer
i. Rechten en verplichtingen worden overgedragen op nieuwe houder van het
verzekerde belang (art 100)
ii. Nieuwe houder van het verzekerde belang en VA kunnen VO wel beëindigen
iii. Verzekeringsovereenkomsten gesloten ten persoonlijke titel eindigen van
rechtswegen (Art 101)
Regels eigen aan de zaakverzekeringen Art 107-114
1) Waardebepaling
Vaststelling verzekerde bedragen= verantwoordelijkheid VN
Wijze van waardebepaling:
- Eigen waardebepaling (Art 107)
- Nieuwbouwwaarde (Art 107)
- Indexatieclausules (Art 108 lid 2)
- Voorafgaande taxatie of aangenomen waarde (Art 109)
 2) Gesteldheid van plaats Art 110
Bij schade: geen verandering aanbrengen behoudens noodzakelijk
Sancties:
- Vermindering prestatie of schadevergoeding
- Weigering dekking door VA art 110 §2 en 3

Regels eigen aan de brandverzekering Art 115-132

Woningverzekering dekt meer dan enkel brand
Wettelijk verplicht in afzonderlijke gevallen
Maar het kan wel contractueel verplicht worden voor de huurder en de verhuurder als het
geldt als hoofdverblijfplaats en ook als je een lening aangaat.
Art 118 de te vergoede schade:
- Schade aan derden door een schadegeval onder de basisgevaren waarvoor Vde
aansprakelijk is
 Rechtstreekse, stoffelijke schade
 Onrechtstreekse schade aan derden vb. bedrijfsschade, verhuis
Betaling van de schadevergoeding Art 121
Bijkomend:
Elke brandverzekering die dekking verleent voor eenvoudige risico’s bevat verplicht de
waarborg tegen de schade die haar oorzaak vindt in:
• In een aanslag of in een arbeidsconflict
• In een storm
In een natuurramp: art. 123 Wverz.

Omvang van de vergoeding art 121 §4

1) Indemnitair principe: vergoeding moet overeenkomen met het werkelijke geleden
verlies
2) Waarde van het gebouw voor het schadegeval vergelijken met waarde die overblijft
na schadegeval
3) Waardevermindering wegens ouderdom en slijtage kunnen in mindering gebracht
worden
Periode 2 Lesweek 5
Regels eigen aan de aansprakelijkheidsverzekeringen Art 141-153
 Geven Vde dekking tegen alle vorderingen tot vergoeding wegens het voorvallen van
schade die in de overeenkomst beschreven en zijn vermogen binnen de grenzen van
de dekking te vrijwaren tegen alle schulden uit een vaststaande aansprakelijkheid
 Art 57-90 en 91-101 en 105-106
Complex verloopt vanaf schadeoorzaak tot vergoeding:
 Ontstaan van de schade
 Veruitwendiging
 Schade-eis vergoeding
Wijzig van VA of Stopzetten van activiteiten

2 systemen:
1) Loss occurrence: Art 142 §1
VA moet dekking geven zodra de schade is voorgevallen tijdens de periode dat de VO bij
hem van kracht was en ook als de schadevordering pas ingesteld wordt nadat de VO
beëindigd was
 Verzekeringswaarborg slaat op schade voorgevallen tijdens de duur van de OV en
strekt zich uit tot vorderingen die na het einde van de overeenkomst worden
ingediend
 M.a.w.
- dekking voor alle schadeverwekkende gebeurtenissen die zich tijdens de looptijd van
de VO voordoen

- geen dekking voor vorderingen die ingesteld zijn tijdens de verzekeringsperiode voor
schadeverwekkende feiten die aan deze periode voorafgaan
 - VA moet zijn dekking geven van zodra de schade is voorgevallen tijdens de periode
dat de VO van kracht was

(ook als de schadevordering pas ingesteld wordt nadat de VO ten einde is)
 2) Claims made Art 142 §2 lid 2
VA moet alleen dekking geven voor vorderingen ingesteld tijdens de duur van de VO voor
schade voorgevallen tijdens diezelfde duur dus 2 voorwaarde moeten voldaan zijn
 Verzekeringswaarborg slaat op de vorderingen tegen de verzekerde of de verzekeraar
tijdens de duur van de overeenkomst en voor zover de schade voorgevallen is tijdens
diezelfde duur
 Verplicht posterioriteitswaarborg voorzien = clausule Sunset
 Dwingend recht ingeval van:
o Vorderingen tot vergoeding tegen de Vde of VA ingesteld binnen de 36 maanden te
rekenen vanaf het einde van de VO zijn ook gedekt voor zover ze betrekking hebben :

- schade die zich tijdens de duur van de VO heeft voorgedaan én bij het einde van de
VO niet gedekt door een andere VA
- daden en feiten die aanleiding kunnen geven tot schade die tijdens de duurtijd van
de VO voorgevallen zijn en aan de VA aangegeven zijn

Art 143 Leiding van het geschil:

 VA moet zich achter de Vde stellen
- VA moet de belangen van de verzekerde behartigen ‘burgelijke verdediging’
 VA heeft het recht om in plaats van de Vde, de vordering van de benadeelde te
bestrijden
 Betekent niet dekking verlenen door de VA of erkenning van aansprakelijkheid van de
Vde
Vde is verplicht om alle gerechtelijke en buitengerechtelijke stukken met betrekking tot het
schadegeval onmiddellijk aan VA over te maken
Vde moet ook voor rechtsmachten verschijnen

Art 146 Betaling door de VA van de hoofdsom intrest en de kosten

- VA betaalt naast de hoofdsom van de schadevergoeding ook intresten en kosten en
erelonen
- Tot bovengrens of maximum kapitaal van dekkingsgrenzen
Recht van regres Art 152:
De VA kan zich een recht van verhaal voorbehouden tegenover de verzekeringnemer of
tegen een andere verzekerde
 Voor zover hij volgens de Wverz. Zijn prestatie had kunnen weigeren of verminderen
 Ten beholpen van het persoonlijk aandeel in de aansprakelijkheid van de verzekerde
Art 152 §1
- Recht van verhaal van VA t.o.v. Vde moet uitdrukkelijk in de VO bedongen zijn
- Geen verplichting
Kennisgevingsplicht van de VA
Art 152 §2
 VA is verplicht de Vde in kennis te stellen van zijn voornemen om recht van verhaal uit
te oefenen zodra hij op de hoogte is van de feiten
 Zeer formalistisch:
- Voornemen/intentie door VA mee te delen
- IN klare en ondubbelzinnige bewoordingen
- Tijdstip waarop de VA Vde in kennis moet brengen

Verplichtingen van de Vde bij Schadegevallen

1) Melden van het schadegeval
 Art 74 § 1 lid 1
 Zo snel mogelijk en binnen de termijn bepaald in de VO
 Snel als redelijkerwijs mogelijk
Gevolgen niet nakoming door Vde:
- Vermindering van zijn prestatie ten belope van het geleden nadeel aanspraak kan
maken
- Bedrieglijk? = verzekeraar kan dekking weigeren
2) Inlichtingen
 Art 74 §2
 Zonder verwijl aan de VA alle nuttige inlichtingen verstekken en vragen beantwoorden
zodat omstandigheden en schade kunnen vastgesteld worden.
Sanctie:
Zelfde als vorige

3) Overdracht van stukken

 Art 144
 Eigen aan de aansprakelijkheidsverzekering
 Overdracht van alle gerechtelijke en buitengerechtelijke stukken
 4) Verschijning voor de rechtbank
 Art 145
 Verplichting voor de Vde om voor de rechtbank te verschijnen
Sanctie
 Schadeloosstelling voor de verzekerde
5) Voorkoming en beperking van schade
 Art 75 106 en 149
- Art 149 lid 1:
 Als de Vde de benadeelde vergoedde zonder de toestemming van VA is dit niet
bindend voor de VA
 Vde mag wel eerste geldelijke of medische hulp geven
 Spiegelclausule van Art 143

Rechten de benadeelde
1) Vrije beschikking over de schadevergoeding
 Art 147 Wverz.
 De benadeelde mag vrij beschikken over de schadevergoeding
 Schade herstellen of niet herstellen= vergoeding op dezelfde wijze
2) Eigen recht van de benadeelde tegenover VA
 Art 150
 Benadeelde kan zich rechtstreeks richten tot de VA van de aansprakelijke
=Rechtstreekse vordering of rechtstreeks verhaal
 Enkel mogelijk als er nog een VO van kracht is.
3) Kwitantie en transactie
 Art 148
 Elke kwitantie voor een gedeeltelijke afrekening of voor een finale afrekening
betekent voor de benadeelde niet dat hij van zijn rechte afziet.
Regels eigen aan de rechtsbijstandverzekering
Art 155-157
Prestatie VA:

diensten verrichten, kosten op zich nemen om de Vde in staat te stellen zijn rechten te doen
gelden, als eiser of als verweerder, hetzij in een gerechtelijke procedure hetzij los van enige
procedure
Voorbeelden
als eiser: verkeersongeval: je hebt stoffelijke en lichamelijke
schade – je wil deze kosten terugbetaald krijgen

als verweerder : je organiseerde een BBQ, één van je gasten

loopt brandwonden op,
je wordt vervolgd voor slagen en verwondingen

Spiegelclausule
Bij koppeling van dekking RB aan een aansprakelijkheidsverzekering
 RB beperkt tot gevallen waarbij schadegeval ook binnen de BA gedekt is

Als Vde rechten verdedigd moeten worden en hebben RB dan zal de VA eerst de
mogelijkheid onderzoeken om een minnelijke schikking te treffen
 Niet mogelijk zal het contract de advocaatkosten dekken
 Vde moet vanaf in het begin van het geschil de rechtsverzekeraar op de hoogte
brengen
 Vde tussenkomst van VA vraagt nadat de gerechtelijke procedure is opgestart kan de
VA zijn tussenkomst weigeren omdat hij niet de mogelijkheid heeft gehad om een
minnelijke schikking te treffen

Objectiviteitsclausule
 Art 157
Geval van een meningsverschil van de Vde met zijn verzekeraar en na de bekendmaking
door de verzekeraar van diens standpunt of weigering om de stelling van de verzekerde te
volgen kan de verzekerde een advocaat naar keuze raadplegen over de houding die men
moet aannemen om de schade te regelen
Laatste PPT
Persoonsverzekering = forfaitaire verzekering Art 102 103 104
Persoonsverzekering voorbeelden:
Levensverzekering: Art 160
- Pensioenspaarverzekering
- Overlijdensverzekering
Andere dan levensverzekering
- Ziekteverzekering
- Hospitalisatieverzekering
- Arbeidsongevallenverzekering
- Persoonlijke ongevallenverzekering
- Verzekering gewaarborgd inkomen
- Bruidsschatverzekering
Criterium? = verzekerde voorval alleen afhankelijk van de menselijke levensduur
Art 102:
- Verzekerbaar belang
 De begunstigde heeft een persoonlijk en geoorloofd belang bij het zich niet
voordoen van de verzekerde gebeurtenis
Art 103
- Geen indeplaatsstelling
 De VA die de verzekerde prestaties uitgekeerd heeft, treedt niet in de rechten van de
VN jegens derden
(Tenzij anders bedongen)
Art 104
- Geen vermindering van prestaties VA bij samenloop
- Samenloop van verschillende forfaitaire verzekeringen is toegelaten
 -

Bepalingen eigen aan de levensverzekeringsovereenkomsten

Meeste bepalingen Wverz. Van dwingend recht
 Geen afwijkingen door partijen toegestaan tenzij de wet het uitdrukkelijk toelaat
Afsluiten van het contract
Extra:
- Art 166: VO gaat pas in op de dag dat de eerste premie betaald wordt
Mededelingsplicht van de VN Art 58-60
Art 162:
- Principe van onbetwistbaarheid van de VO vanaf de inwerkingtrede
 VA kan zich niet meer beroepen op het onopzettelijk verzwijgen of onopzettelijke
onjuist meedelen van gegevens om de overeenkomst aan te passen
Art 163:
- Onjuiste opgave van leeftijd van de Vde zullen prestaties van elke partij wel
aangepast worden
Uitgesloten risico’s:
1) Art 164 §1: zelfmoord binnen het 1e jaar na inwerkingtreding van de VO
2) Art 164 §2: doodstraf
3) Art 164 §2 2e misdaad of wanbedrijf
Premiebetaling
Vrije premiebetaling
- Art 166
 VO treedt in voege op de dag dat de eerste premie betaald is
- Art 167
 Premiebetaling is niet verplicht
 VN is vrij
Sanctie bij niet betaling
1) Beëindiging van de VO
2) Reductie van de verzekering: ‘premievrij’ maken
3) Geen schorsing van dekking
Begunstigde= de persoon aan wie de VA de vergoeding moet uitkeren bij de verwezenlijking
van het risico Art 169
Verzekerde= De persoon op wiens hoofd het risico rust of de verzekering afgesloten werd.
Persoonlijk recht van de VN
Aanduiding met naam niet vereist moet identificeerbaar zijn op het moment van
opeisbaarheid prestaties
Aanvaarding van begunstiging
Samenloop en niet-indeplaatsstelling
- Alle levensverzekeringen (forfaitair)
 Samenloop van forfaitaire verzekeringen en forfaitaire met indemnitaire
verzekeringen = toegelaten
 Geen indeplaatsstelling door de VA
Dwingend recht voor levensverzekering Art 161
Geen afwijkende opzeggingsregeling Art 84-86
De duur is vrij te bepalen door partijen en jaarlijkse opzegbaarheid door de VN

Ziekteverzekeringen
= Wijziging van het verzekerde risico
 Afwijking idem aan die van levensverzekering Art 80-81
Duur en mogelijkheid opzeg na schade: specifieke regeling
Bedoeling: = Rechten van de verzekerden ook ziekten en gehandicapten in de private
ziekteverzekering verbeteren
Private ziekteverzekering:
1) Hospitalisatieverzekering
2) Arbeidsongeschiktheidsverzekering
3) Invaliditeitsverzekering
4) Verzekering gewaarborgd inkomen
Individuele ziekteverzekering
Art 203
Duur= levenslang
Art 204
 Wijzing van tarief en voorwaarde van de VO
 VA kan na afsluiten van de VO de technische grondslagen van de premie en
dekkingsvoorwaarde niet meer wijzingen
Bij invaliditeitsverzekering en arbeidsongevallenverzekering
 VA kan premie en voorwaarden wel wijzigen bij:
- Wijzing beroep en inkomen