Chương 5.

Mạch đếm và thanh ghi

I. Mạch đếm và chia tần số:
§ Bộ đếm được dùng để đếm xung
§ Bộ đếm được gọi là module n nếu nó có thể đếm được n xung: từ
0 đến n-1
§ Có 2 loại bộ đếm:
› Bộ đếm không đồng bộ: không đồng thời đưa tín hiệu đếm vào
các đầu vào của các Flip Flop (FF)
› Bộ đếm đồng bộ: có xung đếm đồng thời đưa vào tất cả các FF
của bộ đếm

1
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
1. Mạch đếm không đồng bộ:
1.1. Mạch đếm lên nhị phân 3 bit

2
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi

Trạng thái
CK Q 2Q 1Q 0 Dạng sóng ngõ ra :
ban đầu 0 0 0 0
1 0 0 1
2 0 1 0
3 0 1 1
4 1 0 0
5 1 0 1
6 1 1 0
7 1 1 1
8 0 0 0
Khi các FF được sử dụng tác động theo cạnh lên của Ck
Mạch đếm lên được kết nối như sau :
-Xung Ck tác động vào tầng đầu tiên bình thường
-Ngõ ra Q của tầng trước nối đến Ck của tầng kế cận.
3
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
1.2. Mạch đếm xuống nhị phân 3 bit

4
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
CK Q2Q1Q0 TP
Trạng thái Dạng sóng ngõ ra :
ban đầu 0 0 0 0 0
1 1 1 1 7
2 1 1 0 6
3 10 1 5
4 1 0 0 4
5 0 1 1 3
6 0 1 0 2
7 0 0 1 1
8 0 0 0 0
Khi các FF tác động theo cạnh lên của Ck
Mạch đếm xuống được kết nối như sau:
- Xung Ck tác động vào tầng đầu tiên bình thường
- Ngõ ra Q của tầng trước nối đến Ck của tầng kế. 5
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
Ví dụ :
Xây dựng mạch đếm lên- xuống 3 bit tác dụng theo cạnh xuống
của xung đồng hồ
giải:
Sơ đồ khối: Quy ước:

C =1 mạch đếm lên

C =0 mạch đếm xuống

6
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
Thiết lập hàm số:
Khi mạch thực hiện đếm lên : Q0 nối với Ck1 và C = 1
ðCk1 = Q0.C (1)
Khi mạch thực hiện đếm xuống : Q0 nối với Ck1 và C = 0

ð Ck1 = Q0 C (2)

7
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
1.3. Một số mạch đếm lên-xuống không đồng bộ:
a) Mạch đếm lên mod 7 dùng T-FF:
(CK tác động cạnh lên, Pre và Cl tác động mức thấp)
Giả sử trạng thái ban đầu là Q2 = Q1 = Q0 = 0.
CK Q 2Q 1Q 0
0 0 0 0
1 0 0 1
2 0 1 0
3 0 1 1
4 1 0 0
5 1 0 1
6 1 1 0
Trạng thái cần xóa để đưa
7 1 1 1
về trạng thái ban đầu “000” 8
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
Nhận xét: tại lần đếm thứ 7 có Q2 = Q1 = Q0 = 1 và đây chính là trạng
thái cần xóa tất cả các FF về 0.
Do giả thiết ngõ vào Cl của các FF tác dụng mức thấp ta có:

Q2Q1Q0 Cl
ð C l = Q 2 Q 1Q 0
111 0

9
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
Dạng tín hiệu:

10
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
b) Mạch đếm lên mod 10 dùng JK-FF:
(CK tác động cạnh lên, Pre và Cl tác động mức cao)

Ta giả sử trạng thái ban đầu Q3Q2Q1Q0 = 0000. Vậy với mạch đếm
Mod 10 sẽ thực hiện đếm 10 trạng thái từ 0000 ð 1010. Tại thời điểm
trạng thái 1010 sẽ bị xóa để đưa về trạng thái ban đầu 0000.

11
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
CK Q3Q2Q1Q0
0 0 0 0 0
1 0 0 0 1
2 0 0 1 0
3 0 0 1 1
4 0 1 0 0
5 0 1 0 1
6 0 1 1 0
7 0 1 1 1
8 1 0 0 0
9 1 0 0 1
10 1 0 1 0 Trạng thái cần xóa để đưa về
trạng thái ban đầu “0000”
12
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
Viết biểu thức cho ngõ điều khiển Cl:

Q3Q2Q1Q0 CLR
1 0 1 0 1 ð Cl = Q3Q1

13
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
c) Mạch đếm xuống mod 8 dùng JK-FF:
(CK tác động cạnh xuống, Pre và Cl tác động mức thấp)
§ Giả sử dùng FF JK có đầu vào PR (PRESET: thiết lập trước) tích
cực ở mức thấp
› Nếu PR = 0 thì q = 1
§ Đầu tiên cho PR = 0 thì q1q2q3 = 111
§ Sau đó cho PR = 1, hệ hoạt động bình thường
xung q3 q2 q1 Số đếm
0 1 1 1 7
1 1 1 0 6
2 1 0 1 5
3 1 0 0 4
4 0 1 1 3
5 0 1 0 2
6 0 0 1 1
7 0 0 0 0
8 1 1 1 7 14
Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi

15
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
2. Mạch đếm đồng bộ:
Xây dựng mạch đếm lên đồng bộ 3 bit với Ck tác động cạnh xuống
Khảo sát bảng trạng thái:
CK Q2Q1Q0
Nhận xét:
0 0 0 0
Q0 đổi trạng thái từ 0 – 1 và từ 1 – 0 khi có
1 0 0 1
Ck vậy J0 = K0 = 1.
2 0 1 0
3 0 1 1 Q1 đổi trạng thái từ 0 – 1 và từ 1 – 0 khi có
4 1 0 0 Ck và khi Q0 = 1, vậy J1 = K1 = Q0
5 1 0 1 Q2 đổi trạng thái từ 0 – 1 và từ 1 – 0 khi có
6 1 1 0 Ck và khi Q0 = 1 và Q1 = 1.
7 1 1 1 Vậy J2 = K2 = Q0.Q1
8 0 0 0 16
Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi

17
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
3. Mạch đếm vòng (Ring counter):
Cấu trúc:

Dạng tín hiệu

18
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
4. Mạch đếm Jonhson (vòng xoắn):
Cấu trúc:

Dạng tín hiệu

19
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
II. Thanh ghi:
1. Khái niệm:
§ Thanh ghi có cấu tạo gồm các FF nối với nhau
§ Chức năng:
› Để lưu trữ tạm thời thông tin
› Dịch chuyển thông tin
§ Lưu ý: cả thanh ghi và bộ nhớ đều dùng để lưu trữ thông
tin, nhưng thanh ghi có chức năng dịch chuyển thông tin.
Do đó, thanh ghi có thể sử dụng làm bộ nhớ, nhưng bộ nhớ
không thể làm được thanh ghi.

20
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
* Một số dạng ký hiệu của thanh ghi:

§ Vào nối tiếp ra nối tiếp

1 0 1 0 1 0 0 1

§ Vào nối tiếp ra song song

1 0 1 0 1 0 0 1

§ Vào song song ra nối tiếp

1 0 1 0 1 0 0 1

§ Vào song song ra song song

1 0 1 0 1 0 0 1
21
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
2. Thanh ghi vào nối tiếp ra song song dịch chuyển phải:
Cấu trúc:

Dạng tín hiệu

22
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
3. Thanh ghi vào nối tiếp ra song song dịch chuyển trái:
Cấu trúc:

Dạng tín hiệu

23
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
4. Thanh ghi vào song song ra song song:

24
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
§ Bảng số liệu khảo sát:

25
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
III. Giới thiệu IC: SN54/74LS160A
SN54/74LS161A
1. Bộ đếm Mod 10(BCD) và Mod 16:
SN54/74LS162A
SN54/74LS163A

26
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
2. Bộ đếm vòng Jonhson 10 bit:
74HC/HCT4017

27
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
3. Thanh ghi vào nối tiếp, ra song song:

Order Number 54LS164DMQB, 54LS164FMQB,

54LS164LMQB, DM54LS164J, DM54LS164W,
DM74LS164M or DM74LS164N
See NS Package Number E20A, J14A, M14A or W14B
28
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi

Logic Diagram

29
 Chương 5. Mạch đếm và thanh ghi
4. Thanh ghi vào song song, ra song song:

74F174

30