เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย.

2563)

M
O
O
R
AL
IC
TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 819

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)
 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

การคํานวณค่ าแรงดันตกในสายไฟ
(Voltage Drop)

M
O
O
Load Branch Panel Main feeder Sub-station HV. Incoming
บริ ภณั ฑ์ไฟฟ้ า วงจรย่อย ตูโ้ หลด สายป้ อน สถานีไฟฟ้ า-ย่อย ส่ วนรับไฟแรงสูง

R
Lighting

AL
Emergency & Exit Light
LP

IC
Receptacle
M TR HV. PEA

TR
Power supply Switch MEA
A/C, V/T, PUMP MP D
B
EC
Power supply
Production Load PP
EL

Power supply ELP

Emergency Load EMDB GEN
CAP.
_

BANK
FB

Important Load ULP UPS Grounding

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 820

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)
 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ความหมายของแรงดันตก
 แรงดันตก (Voltage Drop) คือ ความแตกต่างของระดับแรงดันไฟฟ้าทีจ่ ุดจ่ายไฟต้นทาง

M
ไปยังจุดทีร่ บั ไฟฟ้าใช้งาน ลดลง อันเกิดเนื่องจากการทีม่ กี ระแสไฟฟ้าไหลผ่านสายไฟทีม่ คี า่

O
อิมพีแดนซ์ (Impedance) ของสายไฟฟ้าทําให้เกิดแรงดันตกตร่อมสายไฟฟ้านเอง

O
R
AL
IC
TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 821

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ผลของแรงดันตก

M
O
O
 ความสว่างของหลอดไฟลดลง

R
AL
 มอเตอร์สตาร์ตติดยาก

IC
 เกิดความร้อนสูง TR
EC

 อุปกรณ์ทาํ งานไม่เต็มที่
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 822

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ค่ า I, P.F ของสายไฟ
 ค่า I (กระแส) - ในการคํานวณให้คดิ จากกระแสทีไ่ หลในสาย หรือกระแส Full load 

M
O
ไม่ได้คดิ จากค่ากระแสพิกดั ของเบรกเกอร์ (AT)

O
R
 P.F. (Power Factor ‐ ตัวประกอบกําลัง) 

AL
- สําหรับโหลดโดยทัวไปค่
่ าเฉลีย่ จะอยูท่ ร่ี ะหว่าง 80% Lagging ถึง 100% 

IC
( แต่คา่ P.F จะไม่มผี ลต่อขนาดแรงดันตกในสาย )

TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 823

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

• ตัวอย่ างการคํานวณ Voltage Drop

ระบบไฟฟ้ า 400V 3 Phase 4 Wire จ่ายไฟให้โหลดสามเฟสสมดุล 100A

M
ซึ่งอยู่ห่างไป 100m. สายแกนเดียวฉนวน PVC ขนาด 50mm.2

O
O
R = 0.48mOhm/m, X=0.15mOhm/m จงคํานวณหาแรงดันตก

R
ที่ค่า P.F. มีค่า 1.00, 0.95, 0.90, 0.85 และ 0.80 Lagging

AL
IC
TR
EC
_ EL
FB

สูตรประมาณทีน่ ิยมใช้กนั โดนตัดพจน์ของส่วน Imaginary ออก เพราะคิดว่ามันน้อยมาก

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 824

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ลองมาดูนีก้ ่ อน จริงๆแล้ วผลของ P.F.ไม่ ได้ ส่งผลต่ อแรงดันตกเลย

แต่ ผลที่ได้ จากการคิดแบบสูตรเต็มๆ และสูตรที่ประมาณก็มีค่าไม่

M
O
ต่ างกันนัก จึงละไม่ คดิ ในส่ วน imaginary ได้

O
R
AL
IC
TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 825

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ค่ า R ของสายไฟ
 ค่า R (Resistance) 

M
- ค่าความต้านทาน (R) ของสายไฟฟ้า สามารถ

O
หาได้จากแคตตาล็อตของผูผ้ ลิตสายไฟฟ้า ซึง่ มักจะ

O
กําหนดค่าทีอ่ ุณหภูม ิ 200c สําหรับการคํานวณ

R
แรงดันตกให้ปรับค่าความต้านทานนี้ไปทีอ่ ุณหภูม ิ

AL
700c สําหรับสายฉนวน PVC และอุณหภูม ิ 900c
สําหรับสายฉนวน XLPE 

IC
TR
EC
EL

ทีอ่ ุณหภูมติ วั นํา

900c
_
FB

12.1*1.275
= 15.42 Ω/km.
FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 826

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ดังนัน้ ที่ขนาดสายเท่ ากันระหว่ าง

สายที่ห้ ุมฉนวน XLPE (900C) จะมี

M
แรงดันตกมากกว่ าสายที่ห้ ุมฉนวน

O
PVC (700C) ขณะนํากระแสเต็ม

O
R
พิกัด อยู่ท่ ปี ระมาณ 6%

AL
IC
TR
EC
EL

ทีอ่ ุณหภูมติ วั นํา

700c
_
FB

12.1*1.197
= 14.48 Ω/km.
FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 827

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ค่ า X ของสายไฟ

M
O
 ค่า X (Reactance)

O
R
- ค่ารีแอกแตนซ์ (X) ของสายไฟฟ้าจะขึน้ อยูก่ บั เส้นผ่านศูนย์กลางของตัวนํา และระยะห่าง

AL
ระหว่างตัวนํา สําหรับระบบไฟฟ้า 3 เฟส อาจจัดการวางสายได้หลายแบบซึง่ จะให้คา่ X ทีต่ ่างกัน คือ

IC
C

TR
1) การเรียงสายแบบ Trefoil จะให้คา่ X น้อยทีส่ ดุ
EC AB

2) การเรียงสายแบบ Touching Flat ABC

EL

3) การเรียงสายแบบ Spaced Flat จะให้คา่ X มากทีส่ ดุ

_

A B C
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 828

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ระดับแรงดันตกที่ย่อมรั บได้ ของแต่ ละมาตรฐาน

M
EIT

O
O
R
AL
IC
TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 829

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

VD = 2*I*Z
การคํานวณแรงดันตกระบบไฟฟ้า

M
แบบ 1P 2W   %VD = VD/VP

O
แบบ 3P 3W 

O
แบบ 3P 4W 

R
มีการคํานวณอย่ างไร

AL
และแตกต่ างกันอย่ างไร ? VD =  *I*Z

IC
%VD = VD/VL‐L

TR
EC
VD = I*Z
EL

%VD = VD/VP
_
FB

หรือ VD/VL‐L
FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 830

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

วิธีหาค่ า Z = R + jXL ของสายไฟตามมาตรฐานต่ างๆ

IEC NEC VDE JIS EROR

M
V D  3 R  jX L * I Cable Size 3PH 3W 4W 3PH 3W 4W 3PH 3W 4W 3PH 3W 4W JIS/IEC

O
(mm2) (mV/A/m) (mV/A/m) (mV/A/m) (mV/A/m) %
2.5 15.4 15.29 12.37 12.37 20%

O
R  Temp 4
6
9.6
6.4
9.52
6.36
7.73
5.16
7.73
5.15
19%
19%

R
R XL 10 3.8 3.78 3.10 3.09 19%
16 2.4 2.38 1.94 1.93 19%
6.2832  Deq  25 1.5 1.51 1.24 1.24 18%
RAC  K * RDC

AL
XL  ln  35 1.09 1.10 0.89 0.88 19%
IE C , NE C 100000  Ds  50 0.84 0.82 0.63 0.62 26%
at 700C in conduit 70 0.59 0.59 0.46 0.44 25%

IC
95 0.45 0.44 0.35 0.33 28%

VDE  *l X L  0.08 * l 120 0.37 0.36 0.29 0.26 30%

R DC  150 0.32 0.31 0.25 0.21 36%

TR
in conduit
185 0.28 0.27 0.22 0.17 40%
A 240 0.24 0.24 0.19 0.13 46%
J IS Cu = 1/56, Al = 1/36 0 300 0.21 0.21 0.17 0.10 51%
EC
at 200C 400 0.19 0.20 0.16 0.08 59%
500 0 18 0 19 0 15 0 06 66%
18
2 16
ต ัวอย่าง 120mm (250m.) LOAD
IEC
EL

3PH 4W 380V 14
150A
12 NEC
10
%VD VDE
_

3PH 3W,4W VD UP SIZE

(mV/A/m) 8
JIS
FB

IEC 0.37 13.9 3.65% 2

O 6
150mm
NEC 0.36 13.5 3.55%
150mm
2
O 4 EROR
VDE 0.29 10.9 2.86% OK
X 2
JIS 0.26 9.8 2.57% OK
X 0
2.5 4 6 10 16 25 35 50 70 95 120 150 185 240 300 400 500
FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 831

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

ตารางแรงดันตก ของ วสท.2556

M
 ตารางแรงดันตกต่อไปนี้ อา้ งอิงตาม BS 7671 และเพือ่ ให้สะดวกในการใช้งานจึงได้

O
กําหนดเป็ นค่าสุงสุด โดยการคํานวณค่าแรงดันตก ตัง้ แต่ P.F. 85% Lagging ถึง

O
P.F. 100% แล้วเลือกค่าทีใ่ ห้แรงดันตกสูงสุด อย่างไรก็ตาม ผูใ้ ช้งานสามารถคํานวณได้เอง

R
จาก BS 7671 

AL
IC
 เงื่อนไขการคํานวณ

TR
- ระบบไฟฟ้า 3 เฟส แรงดันตกคิดเป็ น Line to Line แบบสมดุล
EC
- ขนาดสายไฟ ถึง 16 ตารางมิลลิเมตร ให้คดิ ค่า R อย่างเดียว ละเลยค่า XL ซึง่ มีคา่ น้อย
- ขนาดสายไฟ ตัง้ แต่ 25 ตารางมิลลิเมตร ให้คดิ ค่า R และ XL เพือ่ คํานวณแรงดันตกตาม
EL

Power Factor ของโหลด
_

- รูปแบบการติดตัง้ (กลุม่ การเดินสาย) เป็ นไปตามตารางที่ 5-47 ของมาตรฐานการติดตัง้ ทาง

FB

ไฟฟ้าสําหรับประเทศไทย พ.ศ. 2556

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 832

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

VD ฐ.1

M
O
O
R
PVC

AL
1,2,3,7

IC
Group

TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 833

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

VD ฐ.2

M
O
O
R
PVC

AL
All

IC
Group

TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 834

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

VD ฐ.3

M
O
O
XLPE

R
1,2,3,7

AL
Group

IC
TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 835

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

VD ฐ.4

M
O
O
XLPE

R
All

AL
Group

IC
TR
EC
_ EL
FB

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 836

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

• ตัวอย่ างการคํานวณ Voltage Drop โดยใช้ ตารางของ วสท.56

1) สายไฟแกนเดียวฉนวน PVC 70 องศาเซลเซียส THW ขนาด 50 ตารางมิลลิเมตร
ใช้ในระบบ 3 เฟส 4 สาย เดินในท่อโลหะเกาะผนัง ถ้าสายไฟฟ้า นํากระแส 100A 

M
ระยะทาง 200 เมตร แรงดันตกในสายจะเป็ นกีเ่ ปอร์เซ็นต์

O
(กําหนดให้เป็ นสายป้อน แรงดันตกไม่เกิน 3%)

O
R
วิธีทาํ

AL
- จากตารางที่ ฐ.1 แรงดันตกสําหรับสายไฟฟ้า ฉนวน PVC แกน
เดียวที่ 700c

IC
- การเดินสายในท่อ ตามตารางที่ 5-47 จัดอยูใ่ นกลุม่ ที่ 2

TR
- ทีข่ นาดสาย 50 ตร.มม ระบบ 3 เฟส AC รูปแบบการติดตัง้ กลุม่ ที่ 2
- จะมีคา่ แรงดันตกเท่ากับ 0.85 mV/A/m
EC
‐ จะได้ VD = ( 0.85 * 100 * 200 ) / 1000 = 17 V
_ EL

‐ คิดเป็ นเปอร์เซ็นต์เมือ่ เทียบกับแรงดัน 400V

FB

 จะได้ %VD = 17/400*100 = 4.25% ไม่ผา่ น

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 837

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

• ตัวอย่ างการคํานวณ Voltage Drop โดยใช้ ตารางของ วสท.56

(กําหนดให้เป็ นสายป้อน แรงดันตกไม่เกิน 3%)

M
หากใช้สายขนาด 50 ตร.มม. คํานวณแรงดันตกได้ 4.25% 

O
ดังนัน้ ต้องเพิม่ ขนาดสายขึน้ ไปอีก 1 ขนาด ลองคํานวณทีข่ นาด 70 ตร.มม.

O
R
วิธีทาํ

AL
- จากตารางที่ ฐ.1 แรงดันตกสําหรับสายไฟฟ้า ฉนวน PVC แกน
เดียวที่ 700c

IC
- การเดินสายในท่อ ตามตารางที่ 5-47 จัดอยูใ่ นกลุม่ ที่ 2

TR
- ทีข่ นาดสาย 70 ตร.มม ระบบ 3 เฟส AC รูปแบบการติดตัง้ กลุม่ ที่ 2
- จะมีคา่ แรงดันตกเท่ากับ 0.61 mV/A/m
EC
‐ จะได้ VD = ( 0.61 * 100 * 200 ) / 1000 = 12.2 V
_ EL

‐ คิดเป็ นเปอร์เซ็นต์เมือ่ เทียบกับแรงดัน 400V

FB

 จะได้ %VD = 12.2/400*100 = 3.05% ผ่าน

FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 838

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)

 เทคนิคการออกแบบงานระบบไฟฟ้าตามแบบฉบับแอดมินห้องไฟฟ้า รุน่ ที่ 12 (28-29 พ.ย. 2563)

• ตัวอย่ างการคํานวณ Voltage Drop โดยใช้ ตารางของ วสท.56

2) สายไฟจากตู้ MDB ไปทีต่ ู้ MP ระบบ 3 เฟส 4 สาย ขนาดกระแสใช้งาน 600A
ใช้สาย (CV 1C-95# x4) x2 ชุด เดินบนรางเคเบิล (แต่ละชุดวางแบบสามเหลีย่ ม)

M
ระยะทาง 80 เมตร แรงดันตกในสายจะเป็ นกีเ่ ปอร์เซ็นต์

O
(กําหนดให้เป็ นสายป้อน แรงดันตกไม่เกิน 3%)

O
R
วิธีทาํ

AL
- จากตารางที่ ฐ.3 สายฉนวน XLPE แกนเดียวที่ 900c
- เดินบนรางเคเบิลตามตารางที่ 5-47 จัดอยูใ่ นกลุม่ ที่ 7

IC
- ทีข่ นาดสาย 95 ตร.มม (วางตัวนําแบบ Trefoil)

TR
- จะมีคา่ แรงดันตกเท่ากับ 0.45 mV/A/m 
‐ เมื่อวางขนานกัน 2 ชุด ต้องหาร 2
EC
จะได้ 0.45/2 = 0.225 mV/A/m 
EL

‐ จะได้ VD = ( 0.225 * 600 * 80 ) / 1000

_

= 10.8 V
FB

‐ คิดเป็ นเปอร์เซ็นต์เมือ่ เทียบกับแรงดัน 400V

 จะได้ %VD = 10.8/400*100 = 2.7% ผ่าน
FB_ELECTRICAL ROOM _ ELECTRICAL SYSTEM DESIGN 839

12.13) การคํานวณแรงดันตก (Voltage Drop)