You are on page 1of 44

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ


Instytut Pojazdów i Transportu
Zakład Materiałów Pędnych i Smarów

PŁYNY EKSPLOATACYJNE
WZORY RAPORTÓW I TABEL PORÓWNANIA WYNIKÓW Z WYMAGANIAMI
NORMATYWNYMI

WARSZAWA 2022

1
SPIS TREŚCI

1. BADANIE GĘSTOŚCI PŁYNÓW EKSPLOATACYJNYCH ................................................................................................. 3


1.1. Pomiar gęstości za pomocą areometru .............................................................................................................................. 3
1.2. Oznaczanie gęstości metodą oscylacyjną za pomocą U-rurki ........................................................................................... 4
2. BENZYNY SILNIKOWE.......................................................................................................................................................... 5
2.1. Badanie składu frakcyjnego benzyn silnikowych.............................................................................................................. 5
2.2. Badanie ciśnienia prężności par ........................................................................................................................................ 7
3. OLEJE NAPĘDOWE................................................................................................................................................................. 8
3.1. Badanie temperatury mętnienia ......................................................................................................................................... 8
3.2. Badanie temperatury zablokowania zimnego filtru ........................................................................................................... 9
3.3. Oznaczanie indeksu cetanowego paliwa ......................................................................................................................... 10
4. BIOPALIWA ........................................................................................................................................................................... 12
4.1. Badanie gęstości FAME i ich mieszanin z olejem napędowym ...................................................................................... 12
4.2. Badanie temperatury zapłonu biopaliw ciekłych ............................................................................................................. 14
4.3. Badanie lepkości kinematycznej FAME ......................................................................................................................... 15
4.4. Badanie temperatury zablokowania zimnego filtru ......................................................................................................... 16
4.5. Badanie liczby kwasowej biopaliw ................................................................................................................................. 17
4.6. Badanie suchej pozostałości po odparowaniu bioetanolu................................................................................................ 17
5. PALIWA LOTNICZE .............................................................................................................................................................. 18
5.1. Oznaczanie składu frakcyjnego benzyny lotniczej .......................................................................................................... 18
5.2. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń mechanicznych i składu granulometrycznego zanieczyszczeń mechanicznych
metodą polową i metodą grawimetryczną .................................................................................................................................... 19
5.3. Oznaczanie zawartości wody zdyspergowanej metodą polową ...................................................................................... 20
5.4. Oznaczanie przewodności elektrycznej ........................................................................................................................... 21
5.5. Oznaczanie zawartości dodatku zapobiegającego krystalizacji wody w paliwie (bikanolu) ........................................... 22
6. OLEJE SMARNE .................................................................................................................................................................... 23
6.1. Badanie lepkości kinematycznej olejów smarnych ......................................................................................................... 23
6.2. Oznaczanie lepkości HTHS olejów silnikowych............................................................................................................. 24
6.3. Badanie oddziaływania korozyjnego oleju smarnego ..................................................................................................... 27
6.4. Badanie stopnia zestarzenia olejów silnikowych............................................................................................................. 28
7. CIECZE HYDRAULICZNE.................................................................................................................................................... 30
7.1. Badanie temperatury płynięcia cieczy hydraulicznej ...................................................................................................... 30
7.2. Oznaczanie składu granulometrycznego i klasy czystości cieczy hydraulicznej............................................................. 31
7.3. Badanie lepkości dynamicznej oleju hydraulicznego i stopnia korozji cieczy hydraulicznej ......................................... 32
8. SMARY PLASTYCZNE ......................................................................................................................................................... 34
8.1. Badanie temperatury kroplenia smaru plastyczna ........................................................................................................... 34
8.2. Badanie penetracji i określenie klasy konsystencji smaru plastycznego ......................................................................... 35
9. CIECZE CHŁODZĄCE ........................................................................................................................................................... 37
9.1. Badanie temperatury krystalizacji cieczy do układów chłodzenia silników spalinowych............................................... 37
10. PŁYNY HAMULCOWE ..................................................................................................................................................... 39
10.1. Badanie temperatury wrzenia płynów hamulcowych.................................................................................................. 39
Zał. 1 Wzór sprawozdania

2
1. BADANIE GĘSTOŚCI PŁYNÓW EKSPLOATACYJNYCH
1.1. Pomiar gęstości za pomocą areometru

Tabela 1.1 Pomiar gęstości przy użyciu areometru

Raport z badania gęstości przy użyciu areometru


Data wykonania badania –
Gatunek badanego płynu eksploatacyjnego –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura wzorcowania areometru Tc, C –
Pomiar 1
Numer Temperatura próbki, C
Wskazanie
kolejnego przed odczytem po odczycie
różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru wskazania areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T
z uwzględnieniem poprawki na wysokość menisku, g/cm3
Skorygowane wskazanie areometru Tc uwzględniające odmienną
temperaturę wzorcowania areometru od temperatury 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
Pomiar 2
Numer Temperatura próbki, C
Wskazanie
kolejnego przed odczytem po odczycie
różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru wskazania areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T z uwzględnieniem poprawki na
wysokość menisku, g/cm3
Skorygowane wskazanie areometru Tc uwzględniające odmienną
temperaturę wzorcowania areometru od temperatury 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
Nr pomiaru Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
1
2
Średnia gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3

3
1.2. Oznaczanie gęstości metodą oscylacyjną za pomocą U-rurki
Tabela 1.2 Raport z badania gęstości za pomocą U–rurki

Raport z badania gęstości za pomocą U–rurki


Data wykonania badania –
Gatunek badanego płynu eksploatacyjnego –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura wzorcowania areometru, C –
Pomiar 1
Odczyt wartości temperatury T, C
Odczyt wartości gęstości TWE, g/cm3
Gęstość badanej próbki po anulowaniu poprawki hydrometrycznej
zawartej w tablicach TT, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
Pomiar 2
Odczyt wartości temperatury T, C
Odczyt wartości gęstości TWE, g/cm3
Gęstość badanej próbki po anulowaniu poprawki hydrometrycznej
zawartej w tablicach TT, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
Pomiar 3
Odczyt wartości temperatury T, C
Odczyt wartości gęstości TWE, g/cm3
Gęstość badanej próbki po anulowaniu poprawki hydrometrycznej
zawartej w tablicach TT, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
Gęstość badanej próbki
Nr pomiaru
w temperaturze 15C, kg/m3
1
2
3
Średnia gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3

4
2. BENZYNY SILNIKOWE
2.1. Badanie składu frakcyjnego benzyn silnikowych
Tabela 2.1 Raport z badania składu frakcyjnego

Raport z badania składu frakcyjnego


Data wykonania badania –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia …………….…
…………..… r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych –
(Dz.U. z ………. r., nr ….., poz. …….)
Gatunek badanej benzyny –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Wartość
Wyniki Wyniki
Parametr Jm poprawki
obserwowane skorygowane
TC
Temperatura początku destylacji C
Temperatura oddestylowania 5 % obj. C
Temperatura oddestylowania 10 % obj. C
Temperatura oddestylowania 20 % obj. C
Temperatura oddestylowania 30 % obj. C
Temperatura oddestylowania 40 % obj. C
Temperatura oddestylowania 50 % obj. C
Temperatura oddestylowania 60 % obj. C
Temperatura oddestylowania 70 % obj. C
Temperatura oddestylowania 80 % obj. C
Temperatura oddestylowania 90 % obj. C
Temperatura końca destylacji C
Procent oddestylowania do temperatury 70C (E70) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 100C (E100) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 150C (E150) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 180C (E180) % obj.
Ilość destylatu (I) % obj.
Pozostałość po destylacji (P) % obj.
Straty (L) % obj.
Całkowita ilość destylatu % obj.

5
Tabela 2.2 Porównanie wyników badań parametrów charakteryzujących skład frakcyjny próbki badanej benzyny silnikowej z odpowiednimi
wymaganiami normy PN–EN 228 i rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych

Porównanie wyników badań parametrów


charakteryzujących skład frakcyjny z wymaganiami
rozporządzenia w sprawie
wymagań jakościowych
dla paliw ciekłych
PN–EN 228:……………1)
Parametr Jm (dla okresu wg dnia badania)
Wyniki (Dz.U. z …... r., nr…, poz.…
badań )2)
spełnienie
wymagani wymagani spełnienie
wymagania
e 3) e wymagania 3)

Procent oddestylowania
% obj.
do temperatury 70C (E70)
Procent oddestylowania
% obj.
do temperatury 100C (E100)
Procent oddestylowania
% obj.
do temperatury 150C (E150)
Temperatura końca destylacji C
Pozostałość po destylacji % obj.
Straty % obj.
1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

Tabela 2.3 Porównanie uzyskanych wyników badań parametrów charakteryzujących skład frakcyjny próbki badanej benzyny silnikowej z
odpowiednimi wymaganiami Światowej Karty Paliw (Worldwide Fuel Charter– Gasoline and diesel fuel)

Wyniki Wymagania wg Klasa


Parametr Jm
badań Światowej Karty Paliw lotności 1)
Temperatura oddestylowania 10% (T10) C
Temperatura oddestylowania 50% (T50) C
Temperatura oddestylowania 90% (T90) C
Temperatura końca destylacji C
Procent oddestylowania do temperatury 70C (E70) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 100C
% obj.
(E100)
Procent oddestylowania do temperatury 180C
% obj.
(E180)
Indeks właściwości jezdnych (DI) –
1)
– wpisać oznaczenie klasy lotności wg Światowej Karty Paliw albo „ nie spełnia wymagań”

6
2.2. Badanie ciśnienia prężności par

Tabela 2.4 Raport z badania prężności par

Raport z badania prężności par


Data wykonania badania –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia ……………….
……………….. r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw –
ciekłych (Dz.U. z ……... r., nr ……, poz. ………..)
Gatunek badanej benzyny –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Czas upływający od zanurzenia bomby Reida Odczyty ciśnienia Prężność par
w łaźni termostatującej, minuty na manometrze, kPa wg Reida, kPa
5
7
9
11
13
15
17

Tabela 2.5 Porównanie wyniku badania prężności par próbki benzyny silnikowej z odpowiednimi wymaganiami normy PN–EN 228,
rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych oraz Światowej Karty Paliw (Worldwide Fuel Charter– Gasoline and diesel
fuel)

Wymaganie w zakresie prężności par wg


Wynik badania
prężności par rozporządzenia w sprawie wymagań
próbki benzyny jakościowych dla paliw ciekłych (dla okresu Światowej
PN–EN 228:……1)
silnikowej, kPa wg dnia badania) (Dz.U. z …. r., nr….., Karty Paliw
poz.…) 2)

…………………3) …………………3) …………………3)


1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

Tabela 2.6 Porównanie wyniku badania gęstości próbki benzyny silnikowej z wymaganiami normy PN–EN 228 i rozporządzenia w sprawie
wymagań jakościowych dla paliw ciekłych

Spełnienie wymagania w zakresie gęstości benzyny silnikowej, kg/m3


Wynik
wg rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla
badania gęstości wg PN–EN 228:…….1)
benzyny silnikowej paliw ciekłych (Dz. U. z ……, nr ……, poz. ……)2)
15, kg/m3 spełnienie
wymaganie wymaganie spełnienie wymagania3)
wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

7
3. OLEJE NAPĘDOWE
3.1. Badanie temperatury mętnienia

Tabela 3.1 Raport z badania temperatury mętnienia

Raport z badania temperatury mętnienia


Data wykonania badania –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
……………. r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw –
ciekłych (Dz.U. z ……… r., nr ……, poz. …….)
Gatunek (klasa) badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Wynik obserwacji schłodzonej próbki paliwa:
Temperatura obserwacji
schłodzonej próbki paliwa, C zmętnienie przy dnie mgiełka
naczynia pomiarowego w objętości próbki

Wynik badania TM, C

Tabela 3.2 Porównanie wyniku badania TM próbki paliwa z wymaganiami normy PN–EN 590

Klasa ON wg PN–EN 590:…….1),


Wynik badania TM, C
dla której badana próbka paliwa spełnia wymaganie

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy

8
3.2. Badanie temperatury zablokowania zimnego filtru

Tabela 3.3 Raport z badania temperatury zablokowania zimnego filtru

Raport z badania temperatury zablokowania zimnego filtru


Data wykonania badania –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
…………….. r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw –
ciekłych (Dz.U. z ……… r., nr ……., poz. …….)
Gatunek (klasa) badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura mętnienia badanego paliwa, C –
Temperatura próbki Czas Opróżnienie
w chwili rozpoczęcia napełniania pipety, T, C napełniania pipety, t, s pipety1)

Wynik badania TZZF, C


1)
wpisać „całkowite” albo „częściowe”

Tabela 3.4 Porównanie wyniku badania TZZF próbki paliwa z wymaganiami normy PN–EN 590 i rozporządzenia w sprawie wymagań
jakościowych dla paliw ciekłych

Spełnienie wymagania w zakresie TZZF wg


Wynik Gatunek (klasa) ON wg PN–EN rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych
badania TZZF, 590:…….1), dla którego badana próbka dla paliw ciekłych (dla okresu wg dnia badania)
C paliwa spełnia wymaganie
wymaganie spełnienie wymagania2)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

9
3.3. Oznaczanie indeksu cetanowego paliwa

Tabela 3.5 Raport z badania indeksu cetanowego

Raport z badania indeksu cetanowego


Data wykonania badania –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
……………... r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw –
ciekłych (Dz.U. z ….. r., nr ….., poz. …….)
Gatunek (klasa) badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Oznaczenie gęstości
Numer Temperatura Gęstość obserwowana Gęstość w temperaturze 15C,
pomiaru pomiaru, T,C w temperaturze T,  T ,kg/m3  15i kg/m3
1
2
3
Wartość średnia z próby,𝜌

Odchylenie standardowe z próby, 𝑆 = ∑ (𝜌 −𝜌 )

Granice przedziału ufności (±𝑡 , ⋅ ⋅ )



(t1-0,05· ma rozkład t–Studenta dla poziomu istotności =0,05 i 4 stopni swobody)
Oznaczenie składu frakcyjnego
Wyniki
Wartość Wyniki
Parametr Jm obserwowan
poprawki TC skorygowane
e
Temperatura początku destylacji C
Temperatura oddestylowania 5 % obj. C
Temperatura oddestylowania 10 % obj. C
Temperatura oddestylowania 20 % obj. C
Temperatura oddestylowania 30 % obj. C
Temperatura oddestylowania 40 % obj. C
Temperatura oddestylowania 50 % obj. C
Temperatura oddestylowania 60 % obj. C
Temperatura oddestylowania 70 % obj. C
Temperatura oddestylowania 80 % obj. C
Temperatura oddestylowania 90 % obj. C
Temperatura oddestylowania 95 % obj. C
Temperatura końca destylacji C
Procent oddestylowania do temp. 250C (E250) % obj.
Procent oddestylowania do temp. 350C (E350) % obj.
Ilość destylatu % obj.
Pozostałość po destylacji % obj.
Straty % obj.
Całkowita ilość destylatu % obj.

10
Tabela 3.6 Porównanie wyników badań parametrów charakteryzujących próbkę badanego paliwa z odpowiednimi wymaganiami normy PN–EN
590 i rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych

Porównanie wyników badań parametrów


charakteryzujących próbkę badanego paliwa z wymaganiami
rozporządzenia w sprawie
wymagań jakościowych
Parametr Jm PN–EN 590:……1) dla paliw ciekłych
Wyniki (dla okresu wg dnia badania)
badań (Dz.U. z …. r., nr…, poz.…) 2)
spełnienie
wymagani wymagani spełnienie
wymagania
e 3) e wymagania 3)

Gęstość w temperaturze 15C kg/m3

Temperatura
oddestylowania 10% (T10) C

Temperatura
oddestylowania 50% (T50) C

Temperatura
oddestylowania 90% (T90) C

Procent oddestylowania
% obj.
do 250C (E250)
Procent oddestylowania
% obj.
do 350C (E350)
Temperatura
C
oddestylowania 95% (T95)

Indeks cetanowy IC –
1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

Tabela 3.7 Porównanie wyników badań parametrów charakteryzujących próbkę badanego paliwa z odpowiednimi wymaganiami Światowej
Karty Paliw (Worldwide Fuel Charter– Gasoline and diesel fuel)

Wyniki Wymagania wg Spełnienie


Parametr Jm
badań Światowej Karty paliw wymagania 1)

Gęstość w temperaturze 15C kg/m3

Temperatura oddestylowania 90% (T90) C

Temperatura oddestylowania 95% (T95) C

Temperatura końca destylacji (TK) C

Indeks cetanowy IC –
1)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione” oraz wpisać dla jakiej kategorii ON

11
4. BIOPALIWA
4.1. Badanie gęstości FAME i ich mieszanin z olejem napędowym

Tabela 4.1 Raport z badania gęstości przy użyciu areometru

Raport z badania gęstości przy użyciu areometru


Data wykonania badania –
Gatunek badanego płynu eksploatacyjnego –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura wzorcowania areometru Tc, C –
Pomiar ON
Temperatura próbki, C
Numer
przed odczytem Wskazanie
kolejnego po odczycie
wskazania różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru
areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T
z uwzględnieniem poprawki na wysokość menisku, g/cm3
Skorygowane wskazanie areometru Tc uwzględniające odmienną
temperaturę wzorcowania areometru od temperatury 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3
Pomiar FAME
Temperatura próbki, C
Numer
przed odczytem Wskazanie
kolejnego po odczycie
wskazania różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru
areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T z uwzględnieniem poprawki na
wysokość menisku, g/cm3
Skorygowane wskazanie areometru Tc uwzględniające odmienną
temperaturę wzorcowania areometru od temperatury 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 15C, kg/m3

12
Pomiar 20% FAME 80% ON
Temperatura próbki, C
Numer
przed odczytem Wskazanie
kolejnego po odczycie
wskazania różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru
areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T
z uwzględnieniem poprawki na wysokość menisku, g/cm3
Pomiar 50% FAME 50% ON
Temperatura próbki, C
Numer
przed odczytem Wskazanie
kolejnego po odczycie
wskazania różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru
areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T
z uwzględnieniem poprawki na wysokość menisku, g/cm3
Pomiar 7% FAME 93% ON
Temperatura próbki, C
Numer
przed odczytem Wskazanie
kolejnego po odczycie
wskazania różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru
areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T
z uwzględnieniem poprawki na wysokość menisku, g/cm3

Tabela 4.2 Porównanie wyniku badania gęstości próbki FAME z wymaganiami normy PN–EN 14214 i rozporządzenia w sprawie wymagań
jakościowych dla biopaliw ciekłych

Spełnienie wymagania w zakresie gęstości FAME, kg/m3


Wynik
badania wg rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla
wg PN–EN 14214:…….1)
gęstości biopaliw ciekłych (Dz. U. z ……...…, nr ……, poz. ……)2)
FAME, kg/m3
wymaganie spełnienie wymagania3) wymaganie spełnienie wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

13
4.2. Badanie temperatury zapłonu biopaliw ciekłych

Tabela 4.3 Raport z badania temperatury zapłonu

Raport z badania temperatury zapłonu


Data wykonania badania –
Rodzaj badanego biopaliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne otoczenia p, kPa –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura próbki Obecność wyraźnego Zaobserwowana Różnica zaobserwowanej temperatury
przy przyłożeniu źródła błysku wewnątrz temperatura zapłonu, zapłonu i temperatury pierwszego
zapłonu, C tygla C przyłożenia źródła zapłonu, C

Zaobserwowana temperatura zapłonu TO, C

Tabela 4.4 Porównanie wyniku badania temperatury zapłonu próbki FAME z wymaganiami normy PN–EN 14214 i rozporządzenia w sprawie
wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych

Spełnienie wymagania w zakresie temperatury zapłonu FAME, C


Wynik
wg rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla
badania temperatury wg PN–EN 14214:…….1)
biopaliw ciekłych (Dz. U. z ……, nr ……, poz. ……)2)
zapłonu FAME TZ,
C spełnienie
wymaganie wymaganie spełnienie wymagania3)
wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

14
4.3. Badanie lepkości kinematycznej FAME

Tabela 4.5 Raport z badania lepkości kinematycznej

Raport z badania lepkości kinematycznej FAME


Data wykonania badania –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura badania 40C
Temperatura łaźni, C
Średnia
T1 przed T2 po Czas ti

T1–T2
Numer czasów ti Dokładność
rozpoczęciem, zakończeniu, swobodnego
pomiaru swobodnego oznaczania, s
przepływu, s
wyznaczania czasu swobodnego przepływu, s
przepływu badanego FAME
1
2
Stała wzorcowania lepkościomierza kapilarnego k, mm2/s2 Średni czas t swobodnego przepływu, s

Lepkość kinematyczna
próbki badanego FAME w temperaturze 40C (ν40), mm2/s

Tabela 4.6 Porównanie wyniku badania lepkości kinematycznej próbki FAME z wymaganiami normy PN–EN 14214 i rozporządzenia w sprawie
wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych

Spełnienie wymagania w zakresie lepkości kinematycznej FAME, mm2/s


Wynik
rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych
badania lepkości PN–EN 14214:…….1)
dla biopaliw ciekłych (Dz. U. z ……, nr ……, poz. ……)2)
kinematycznej
FAME, mm2/s spełnienie
wymaganie wymaganie spełnienie wymagania3)
wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

15
4.4. Badanie temperatury zablokowania zimnego filtru

Tabela 4.7 Raport z badania temperatury zablokowania zimnego filtru FAME

Raport z badania temperatury zablokowania zimnego filtru FAME


Data wykonania badania –
Gatunek (klasa) badanego paliwa –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Energii z dnia ……………... r.
w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz.U. z ….. –
r., nr ….., poz. …….)
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura mętnienia badanego paliwa, C –
Temperatura próbki Czas
Opróżnienie pipety1)
w chwili rozpoczęcia napełniania pipety, T, C napełniania pipety, t, s

Wynik badania TZZF, C


1)
wpisać „całkowite” albo „częściowe”

Tabela 4.8 Porównanie wyniku badania TZZF próbki FAME z wymaganiami normy PN–EN 14214 i rozporządzenia w sprawie wymagań
jakościowych dla biopaliw ciekłych

Gatunek (klasa) FAME wg PN– Spełnienie wymagania w zakresie TZZF wg rozporządzenia


Wynik w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych
EN 14214:…….1), dla którego
badania (dla okresu wg dnia badania) (Dz. U. z ……, nr ……, poz. ……)2)
badana próbka paliwa spełnia
TZZF, C
wymaganie wymaganie spełnienie wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

16
4.5. Badanie liczby kwasowej biopaliw

Tabela 4.9 Porównanie wyniku badania liczby kwasowej próbki FAME z wymaganiami normy PN–EN 14214 i rozporządzenia w sprawie
wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych

Gatunek (klasa) FAME wg PN– Spełnienie wymagania w zakresie LK wg rozporządzenia


Wynik w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych
EN 14214:…….1), dla którego
badania LK, (dla okresu wg dnia badania) (Dz. U. z ……, nr ……, poz. ……)2)
badana próbka paliwa spełnia
C
wymaganie wymaganie spełnienie wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

4.6. Badanie suchej pozostałości po odparowaniu bioetanolu

Tabela 4.10 Raport z badania suchej pozostałości bioetanolu

Masa pustego Masa krystalizatora


Numer Zawartość suchej pozostałości po
krystalizatora,
próbki z pozostałością, M1 [mg] odparowaniu, D [mg/100 ml]
M0[mg]
1.

2.
3.

Tabela 4.11 Porównanie wyniku badania suchej pozostałości bioetanolu z wymaganiami rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla
biopaliw ciekłych

Spełnienie wymagania w zakresie suchej pozostałości po odparowaniu wg rozporządzenia


w sprawie wymagań jakościowych dla biokomponentów, metod badań jakości biokomponentów
Wynik oraz sposobu pobierania próbek biokomponentów (dla okresu wg dnia badania) (Dz. U. z ……, nr
badania, C ……, poz. ……)2)
wymaganie spełnienie wymagania3)

1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

17
5. PALIWA LOTNICZE
5.1. Oznaczanie składu frakcyjnego benzyny lotniczej

Tabela 5.1 Raport z badania składu frakcyjnego

Raport z badania składu frakcyjnego


Data wykonania badania –
Okres wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia …………….…
…………..… r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz.U. z –
………. r., nr ….., poz. …….)
Gatunek badanej benzyny –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Wartość
Wyniki Wyniki
Parametr Jm poprawki
obserwowane skorygowane
TC
Temperatura początku destylacji C
Temperatura oddestylowania 5 % obj. C
Temperatura oddestylowania 10 % obj. C
Temperatura oddestylowania 20 % obj. C
Temperatura oddestylowania 30 % obj. C
Temperatura oddestylowania 40 % obj. C
Temperatura oddestylowania 50 % obj. C
Temperatura oddestylowania 60 % obj. C
Temperatura oddestylowania 70 % obj. C
Temperatura oddestylowania 80 % obj. C
Temperatura oddestylowania 90 % obj. C
Temperatura końca destylacji C
Procent oddestylowania do temperatury 70C (E70) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 100C (E100) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 150C (E150) % obj.
Procent oddestylowania do temperatury 180C (E180) % obj.
Ilość destylatu (I) % obj.
Pozostałość po destylacji (P) % obj.
Straty (L) % obj.
Całkowita ilość destylatu % obj.

18
Tabela 5.2 Porównanie wyników badań parametrów charakteryzujących skład frakcyjny próbki badanej benzyny lotniczej z wymaganiami
Normy Obronnej NO-91-A235

Porównanie wyników badań parametrów


charakteryzujących skład frakcyjny z wymaganiami
Parametr Jm
Wyniki NO-91-A235:…………………..…1)
badań wymaganie spełnienie wymagania 3)
Temperatura początku destylacji C

Temperatura oddestylowania 10% obj. C

Temperatura oddestylowania 40% obj. C

Temperatura oddestylowania 50% obj. C

Temperatura oddestylowania 90% obj. C

Temperatura końca destylacji C


Suma temperatur oddestylowania 10%
C
obj. i 50% obj.
%
Pozostałość po destylacji
obj.
%
Straty
obj.
1)
– wpisać rok wydania aktualnej wersji normy
2)
– wpisać rok, numer i pozycję obowiązującego rozporządzenia
3)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

5.2. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń mechanicznych i składu granulometrycznego


zanieczyszczeń mechanicznych metodą polową i metodą grawimetryczną

Tabela 5.3 Raport z badania zawartości zanieczyszczeń mechanicznych w paliwie lotniczym

Raport z badania zawartości zanieczyszczeń mechanicznych w paliwie lotniczym


Data wykonania badania –
Gatunek badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Masa sączka pomiarowego przed sączeniem, mg m1 =
Masa sączka kontrolnego przed sączeniem, mg m2 =
Masa sączka pomiarowego po sączeniu, mg m3 =
Masa sączka kontrolnego po sączeniu, mg m4 =
Objętość przesączonego paliwa, dm3 V=
zawartości zanieczyszczeń mechanicznych
Symbol
wzorca składu granulometrycznego zanieczyszczeń
mechanicznych
Wynik oznaczenia zawartości i składu granulometrycznego
zanieczyszczeń mechanicznych

19
Tabela 5.4 Porównanie wyników badania zawartości zanieczyszczeń mechanicznych i ich składu granulometrycznego w próbce badanego
paliwa z wymaganiami normy obronnej dotyczącej magazynowej i lotniskowej kontroli czystości paliw do TSL

Symbol wzorca zawartości Symbol wzorca składu granulometrycznego


zanieczyszczeń mechanicznych zanieczyszczeń mechanicznych

określony określony
dopuszczalny wg NO dopuszczalny wg NO
dla badanego paliwa dla badanego paliwa

…………………1) …………………1)

…………………2) …………………2)

Zawartość zanieczyszczeń mechanicznych w badanym paliwie, mg/dm3:

oznaczona z nomogramu dopuszczalna wg NO

…………………1)

………………………2)

Zawartość zanieczyszczeń mechanicznych oznaczona metodą grawimetryczną, mg/dm3:

w badanym paliwie dopuszczalna wg NO

W =…………………… …………………1)

………………………2)
1)
– wpisać dopuszczalny symbol wzorca albo wartość wg normy obronnej dotyczącej magazynowej i lotniskowej kontroli
czystości paliw do TSL
2)
– spełnienie wymagania, wpisać „spełnione” albo „niespełnione”

5.3. Oznaczanie zawartości wody zdyspergowanej metodą polową

Tabela 5.5 Raport z badania zawartości wody zdyspergowanej

Raport z badania zawartości wody zdyspergowanej


Data wykonania badania –
Gatunek badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Próbka 1
Numer kolejnego Barwa wskaźnika wodoczułego
pomiaru obrzeże środek
1
2
Próbka 2
Numer kolejnego Barwa wskaźnika wodoczułego
pomiaru obrzeże środek
1
2

20
Tabela 5.6 Porównanie wyników badania zawartości wody zdyspergowanej w próbkach badanych paliw z wymaganiami normy obronnej
dotyczącej magazynowej i lotniskowej kontroli czystości paliw do turbinowych silników lotniczych

Barwa wskaźnika Opisowa ocena Zawartość wody


Numer wodoczułego Wygląd Spełnienie
stanu zawodnienia zdyspergowanej
próbki próbki paliwa wymagania2)
obrzeże środek paliwa w paliwie, % obj.
paliwa
Dopuszczalna zawartość wody zdyspergowanej: …………………… %obj.1)
1
2
3
1)
– wpisać wartość dopuszczalnej zawartości wody zdyspergowanej w paliwie wg normy obronnej dotyczącej
magazynowej i lotniskowej kontroli czystości paliw do turbinowych silników lotniczych
2)
– „spełnione” albo „niespełnione”

5.4. Oznaczanie przewodności elektrycznej

Tabela 5.7 Raport z badania przewodności elektrycznej paliwa

Raport z badania przewodności elektrycznej paliwa


Data wykonania badania –
Gatunek badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Numer Temperatura Odczyt na wyświetlaczu Przewodność elektryczna,
kolejnego pomiaru paliwa TEi, C konduktometru, pS/m pS/m
1
2
3
4
5

Tabela 5.8 Porównanie wyniku badania przewodności elektrycznej próbki badanego paliwa z wymaganiami Normy Obronnej na paliwo F-34

Wynik badania przewodności


Temperatura Wymaganie w zakresie przewodności elektrycznej wg
elektrycznej badanego paliwa F–34,
paliwa TE, C NO–………………………1)
pS/m

……………………2)
1)
– wpisać numer i rok wydania aktualnej wersji normy z wymaganiami na paliwo F–34
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

21
5.5. Oznaczanie zawartości dodatku zapobiegającego krystalizacji wody w paliwie (bikanolu)

Tabela 5.9 Raport z badania zawartości dodatku zapobiegającego krystalizacji wody w paliwie

Raport z badania zawartości dodatku zapobiegającego krystalizacji wody w paliwie


Data wykonania badania –
Gatunek badanego paliwa –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Numer kolejnego Odczyt zawartości dodatku Zawartość dodatku zapobiegającego
pomiaru na skali refraktometru, % obj. krystalizacji wody w paliwie, % obj.
1
2

Tabela 5.10 Porównanie wyniku badania zawartości dodatku zapobiegającego krystalizacji wody

Wynik badania zawartości dodatku


Wymaganie w zakresie zawartości dodatku zapobiegającego
zapobiegającego krystalizacji wody w paliwie, %
krystalizacji wody w paliwie wg NO–………………………1)
obj.

……………………2)
1)
– wpisać numer i rok wydania aktualnej wersji normy z wymaganiami na paliwo F–34
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

22
6. OLEJE SMARNE
6.1. Badanie lepkości kinematycznej olejów smarnych

Tabela 6.1 Raport z badania lepkości kinematycznej oleju smarnego

Raport z badania lepkości kinematycznej oleju smarnego


Data wykonania badania –
Klasy lepkościowe badanego oleju –
Klasy jakościowe badanego oleju –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Ciśnienie atmosferyczne w czasie badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura badania 40C
Temperatura łaźni, C

T1 przed T2 po Czas ti Średnia czasów ti

T1–T2
Numer Dokładność
rozpoczęciem, zakończeniu, swobodnego swobodnego
pomiaru oznaczania, s
przepływu, s przepływu, s
wyznaczania czasu
swobodnego przepływu badanego oleju
1
2
Stała wzorcowania lepkościomierza kapilarnego k, mm2/s2 Średni czas t swobodnego przepływu, s

Lepkość kinematyczna
próbki badanego oleju w temperaturze 40C (ν40), mm2/s
Temperatura badania 100C
Temperatura łaźni, C
T1 przed T2 po Czas ti Średnia czasów ti
T1–T2

Numer Dokładność
rozpoczęciem, zakończeniu, swobodnego swobodnego
pomiaru oznaczania, s
przepływu, s przepływu, s
wyznaczania czasu
swobodnego przepływu badanego oleju
1
2
Stała wzorcowania lepkościomierza kapilarnego k, mm2/s2 Średni czas t swobodnego przepływu, s

Lepkość kinematyczna
próbki badanego oleju w temperaturze 100C (ν100), mm2/s
Lepkość kinematyczna ν40 wymagana wg klasyfikacji lepkościowej …………………………..…………….……..1)
Lepkość kinematyczna ν100 wymagana wg klasyfikacji lepkościowej …………………………..…………….……1)
Spełnienie wymagań
Wymagania
przez próbkę badanego oleju silnikowego

1)
Nazwa i rok klasyfikacji lepkościowej

23
6.2. Oznaczanie lepkości HTHS olejów silnikowych

Tabela 6.2 Raport z badania lepkości dynamicznej HTHS

Raport z badania lepkości dynamicznej HTHS


Data wykonania badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Równanie regresji prostej wzorcowania lepkościomierza –
Wskazanie czujnika zegarowego odpowiadające prędkości ścinania 106 s–1 –
Olej kontrolny
Odczyt wartości Średni
Numer Szybkość Dopuszczalny rozrzut wyników
Temperatura momentu moment
kolejnego podgrzewania, pomiaru
pomiaru, C obrotowego, obrotowy,
pomiaru C/s momentu obrotowego, Nm10–3
Nm10–3 Nm10–3
1
2
Lepkość HTHS wg świadectwa, mPas Wyznaczona lepkość HTHS, mPas

Prędkość ścinania, s–1 1)

1)
wpisać „zgodna z wymaganą” albo „niezgodna z wymaganą”
Próbka 1
Klasy lepkościowe wg SAE Klasy jakościowe wg API Klasy jakościowe wg ACEA

Odczyt wartości Średni


Numer Szybkość Dopuszczalny rozrzut wyników
Temperatura momentu moment
kolejnego podgrzewania, pomiaru
pomiaru, C obrotowego, obrotowy,
pomiaru C/s momentu obrotowego, Nm10–3
Nm10–3 Nm10–3
1
2
3
4
5
Lepkość dynamiczna HTHS, mPas
Próbka 2
Klasy lepkościowe wg SAE Klasy jakościowe wg API Klasy jakościowe wg ACEA

Odczyt wartości Średni


Numer Szybkość Dopuszczalny rozrzut wyników
Temperatura momentu moment
kolejnego podgrzewania, pomiaru
pomiaru, C obrotowego, obrotowy,
pomiaru C/s momentu obrotowego, Nm10–3
Nm10–3 Nm10–3
1
2
3
4
5
Lepkość dynamiczna HTHS, mPas

cd. tablica 6.2


24
Próbka 3
Klasy lepkościowe wg SAE Klasy jakościowe wg API Klasy jakościowe wg ACEA

Odczyt wartości Średni


Numer Szybkość Dopuszczalny rozrzut wyników
Temperatura momentu moment
kolejnego podgrzewania, pomiaru
pomiaru, C obrotowego, obrotowy,
pomiaru C/s momentu obrotowego, Nm10–3
Nm10–3 Nm10–3
1
2
3
4
5
Lepkość dynamiczna HTHS, mPas
Próbka 4
Klasy lepkościowe wg SAE Klasy jakościowe wg API Klasy jakościowe wg ACEA

Odczyt wartości Średni


Numer Szybkość Dopuszczalny rozrzut wyników
Temperatura momentu moment
kolejnego podgrzewania, pomiaru
pomiaru, C obrotowego, obrotowy,
pomiaru C/s momentu obrotowego, Nm10–3
Nm10–3 Nm10–3
1
2
3
4
5
Lepkość dynamiczna HTHS, mPas

25
Tabela 6.3 Analiza wyników badania lepkości dynamicznej HTHS próbek olejów silnikowych

Odczyt Wartość Odchylenie


Lepkość Granica
wartości średnia z próby standardowe Wynik
Numer dynamiczna przedziału
momentu lepkości HTHS z próby lepkości badania lepkości
próbki HTHS ufności, mPas
obrotowego, HTHS S, HTHS, mPas
Nm10–3
i, mPas  , mPas mPas 1)
2)

1) ∑
– odchylenie standardowe z próby, 𝑆 = (𝜂 − 𝜂 )
2)
– granica przedziału ufności (±𝑡 , ⋅ ⋅ ),

(t1-0,05· ma rozkład t–Studenta dla poziomu istotności =0,05 i 4 stopni swobody)

Tabela 6.4 Porównanie wyników badania lepkości dynamicznej HTHS próbek olejów silnikowych z wymaganiami klasyfikacji SAE J300

Klasa lepkości
Wynik badania Wymaganie w zakresie lepkości HTHS wg
Numer próbki wg SAE badanej
HTHS, mPas klasyfikacji SAE ………………………1)
próbki

1
………………………………2)

2
………………………………2)

3
………………………………2)

4
………………………………2)
1)
– wpisać numer i rok wydania aktualnej wersji klasyfikacji lepkościowej olejów silnikowych wg SAE
2)
– określić „spełnione” albo „niespełnione”

26
6.3. Badanie oddziaływania korozyjnego oleju smarnego

Tabela 6.5 Raport z badania oddziaływania korozyjnego

Raport z badania oddziaływania korozyjnego


Data wykonania badania –
Gatunek (klasa lepkościowa) badanego oleju –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura badania oddziaływania korozyjnego, C
Czas badania oddziaływania korozyjnego, minuty
Opis wyglądu płytki miedzianej po badaniu
Wynik badania oddziaływania korozyjnego

Tabela 6.6 Porównanie wyniku badania oddziaływania korozyjnego próbki badanego oleju z wymaganiami specyfikacji na olej

Spełnienie wymagania w zakresie oddziaływania korozyjnego wg specyfikacji


Wynik badania na badany olej (……………………………………) 1)
oddziaływania korozyjnego
wymaganie spełnienie wymagania2)

1)
– wpisać tytuł i rok wydania specyfikacji z wymaganiami na badany olej
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

27
6.4. Badanie stopnia zestarzenia olejów silnikowych

Tabela 6.7 Raport z badania stopnia zestarzenia oleju silnikowego

Raport z badania stopnia zestarzenia oleju silnikowego


Data wykonania badania –
Gatunek (klasy lepkościowe i jakościowe) badanego oleju –
Wygląd zewnętrzny próbki oleju –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Próbka nr 1
Etap 1 Etap 2
(po 5–10 s od włączenia zasilania MPSD) (po 30 s od zakończenia etapu 1)
Numer
Odczyt na skali1):
kolejnego
pomiaru wskaźnika analogowego wskaźnika analogowego
odchyleń SD odchyleń SD (wg skali
miliamperomierza miliamperomierza
(wg skali L–S) L–S)
(zmiana SD), mA (zmiana SD), mA
1
2
3
Odchylenie stałej dielektrycznej w skali L–S
Próbka nr 2
Etap 1 Etap 2
(po 5–10 s od włączenia zasilania MPSD) (po 30 s od zakończenia etapu 1)
Numer
Odczyt na skali1):
kolejnego
pomiaru wskaźnika analogowego wskaźnika analogowego
odchyleń SD odchyleń SD (wg skali
miliamperomierza miliamperomierza
(wg skali L–S) L–S)
(zmiana SD), mA (zmiana SD), mA
1
2
3
Odchylenie stałej dielektrycznej w skali L–S
Próbka nr 3
Etap 1 Etap 2
(po 5–10 s od włączenia zasilania MPSD) (po 30 s od zakończenia etapu 1)
Numer
Odczyt na skali1):
kolejnego
pomiaru wskaźnika analogowego wskaźnika analogowego
odchyleń SD odchyleń SD (wg skali
miliamperomierza miliamperomierza
(wg skali L–S) L–S)
(zmiana SD), mA (zmiana SD), mA
1
2
3
Odchylenie stałej dielektrycznej w skali L–S
1)
– przy braku możliwości zrównoważenia MPSD wpisać „niezrównoważony”

28
Tabela 6.8 Zalecenia w zakresie dalszego użytkowania badanych olejów silnikowych

Nr próbki Grupa Opis grupy Odczyt na skali Wartość graniczna Zalecenia


badanego zawartych zawartych odchyleń SD (wg odchyleń SD w zakresie dalszego
oleju zanieczyszczeń zanieczyszczeń skali L–S) (wg skali L–S) użytkowania

29
7. CIECZE HYDRAULICZNE
7.1. Badanie temperatury płynięcia cieczy hydraulicznej

Tabela 7.1 Raport z badania temperatury płynięcia cieczy hydraulicznej

Raport z badania temperatury płynięcia cieczy hydraulicznej


Data wykonania badania –
Gatunek (klasa lepkościowa) badanej cieczy –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura obserwacji schłodzonej próbki, C Wynik obserwacji schłodzonej próbki1)

Wynik badania TPł, C


1)
– wpisać „płynna” albo „utrata płynności”

Tabela 7.2 Porównanie wyniku badania TPł próbki cieczy hydraulicznej z wymaganiami specyfikacji na badaną ciecz

Spełnienie wymagania w zakresie TPł wg specyfikacji na badaną ciecz hydrauliczną


Wynik (…………………………………………………………………………………………)1)
badania TPł, C
wymaganie, C spełnienie wymagania2)

1)
– wpisać tytuł i rok wydania specyfikacji z wymaganiami na badaną ciecz hydrauliczną
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

30
7.2. Oznaczanie składu granulometrycznego i klasy czystości cieczy hydraulicznej

Tabela 7.3 Skład granulometryczny cząstek zanieczyszczeń stałych w badanej cieczy hydraulicznej

Liczba cząstek o wymiarach większych od w [m]


Numer pomiaru
2 5 10 15 20 25 50 100
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Średnia liczba cząstek
Odchylenie standardowe
Przedział ufności
dla poziomu ufności 95%

Tabela 7.4 Liczby cząstek zanieczyszczeń stałych w badanej cieczy hydraulicznej

Liczba cząstek w przedziałach wymiarowych [m]


Numer pomiaru
2÷5 5÷10 10÷15 15÷20 20÷25 25÷50 50÷100 >100
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Średnia liczba cząstek
w przedziale wymiarowym
Odchylenie standardowe
Przedział ufności dla
poziomu ufności 95%
Udział cząstek w
przedziałach wymiarowych,
[%]
Klasa czystości wg NAS 1638 ………

31
7.3. Badanie lepkości dynamicznej oleju hydraulicznego i stopnia korozji cieczy hydraulicznej

Tabela 7.5 Raport badania lepkości dynamicznej

Numer Gęstość Gęstość Temperatura Czas średni czas Stała Lepkość


pomiaru kulki cieczy w cieczy [°C] spadania spadania [mPa·cm3 dynamiczna
[g/cm3] 40°C [s] [s] /g] [mPa*s]
[g/cm3]
węże na dole węże na górze

1
2
3
4
5
6

Tabela 7.6 Raport z badania gęstości areometrem

Pomiar gęstości areometrem


Temperatura próbki, C
Numer
przed odczytem Wskazanie
kolejnego po odczycie
wskazania różnica areometru, g/cm3
odczytu wskazania areometru
areometru
1
2
3
Średnia temperatura próbki T, C Wskazanie areometru T, g/cm3

Wartość poprawki na wysokość menisku dla badanej próbki, pm, g/cm3


Wskazanie areometru Tm w temperaturze T z uwzględnieniem poprawki na
wysokość menisku, g/cm3
Skorygowane wskazanie areometru Tc uwzględniające odmienną
temperaturę wzorcowania areometru od temperatury 40C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 40C, g/cm3
Gęstość badanej próbki w temperaturze 40C, kg/m3

Tabela 7.7 Raport z badania lepkości cieczy hydraulicznej

Spełnienie wymagania w zakresie oddziaływania korozyjnego wg specyfikacji na


Lepkość kinematyczna cieczy badanej cieczy hydraulicznej (……………………………………………) 1)
hydraulicznej
wymaganie spełnienie wymagania2)

1)
– wpisać tytuł i rok wydania specyfikacji z wymaganiami na badaną ciecz hydrauliczną
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

32
Tabela 7.8 Raport z badania oddziaływania korozyjnego oleju przekładniowego

Raport z badania oddziaływania korozyjnego


Data wykonania badania –
Gatunek (klasa lepkościowa) badanego oleju –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Temperatura badania oddziaływania korozyjnego, C
Czas badania oddziaływania korozyjnego, minuty
Opis wyglądu płytki miedzianej po badaniu
Wynik badania oddziaływania korozyjnego

Tabela 7.9 Porównanie wyniku badania oddziaływania korozyjnego próbki badanego oleju

Spełnienie wymagania w zakresie oddziaływania korozyjnego wg specyfikacji


Wynik badania na badanego oleju (…………………….……………………) 1)
oddziaływania korozyjnego
wymaganie spełnienie wymagania2)

1)
– wpisać tytuł i rok wydania specyfikacji z wymaganiami na badany olej
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

33
8. SMARY PLASTYCZNE
8.1. Badanie temperatury kroplenia smaru plastyczna

Tabela 8.1 Raport z badania temperatury kroplenia

Raport z badania temperatury kroplenia


Data wykonania badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Próbka 1
Oznaczenie kodowe próbki –
Gatunek (klasa konsystencji) badanego smaru –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura odczytana w chwili swobodnego opadnięcia
Numer pierwszej kropli z termometru, C Temperatura
celi pomiarowej kroplenia, Di
naczynia badawczego T0i bloku grzejnego T1i
1
2
3
Próbka 2
Gatunek (klasa konsystencji) badanego smaru –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Temperatura odczytana w chwili swobodnego opadnięcia
Numer pierwszej kropli z termometru, C Temperatura
celi pomiarowej kroplenia, Di
naczynia badawczego T0i bloku grzejnego T1i
4
5
6

Tabela 8.2 Opracowanie wyników badania temperatury kroplenia próbek smarów plastycznych

Wartość
średnia z próby Odchylenie Granica
Wynik badania
Numer Temperatura temperatury standardowe z przedziału
temperatury kroplenia D,
celi pomiarowej kroplenia Di, C próby temperatury ufności, C
kroplenia D , C
kroplenia SD, C1) 2)
C
Próbka 1
1
2
3
Próbka 2
4
5
6

1 n
1)
– odchylenie standardowe z próby, S D   ( Di  D) 2
n  1 i 1
SD
2)
– granica przedziału ufności (  t1 0 , 5  ),
n 1
(t1-0,5· ma rozkład t–Studenta dla poziomu istotności =0,05 i 2 stopni swobody)

34
Tabela 8.3 Porównanie wyniku badania temperatury kroplenia próbek badanych smarów plastycznych z wymaganiami odpowiednich
specyfikacji

Próbka nr 1
Spełnienie wymagania w zakresie temperatury kroplenia próbek badanych smarów
Wynik badania plastycznych wg specyfikacji (……………………………………) 1)
temperatury kroplenia, C
wymaganie, C spełnienie wymagania2)

Próbka nr 2
Spełnienie wymagania w zakresie temperatury kroplenia próbek badanych smarów
Wynik badania plastycznych wg specyfikacji (……………………………………) 1)
temperatury kroplenia, C
wymaganie, C spełnienie wymagania2)

1)
– wpisać tytuł i rok wydania specyfikacji z wymaganiami na badany smar plastyczny
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

8.2. Badanie penetracji i określenie klasy konsystencji smaru plastycznego

Tabela 8.4 Raport z badania penetracji

Raport z badania penetracji


Data wykonania badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Oznaczenie kodowe próbki –
Gatunek (klasa konsystencji) badanego smaru –
Wygląd zewnętrzny próbki –
Smar nieugniatany
Temperatura smaru Numer
Zagłębienie stożka penetracyjnego, mm Penetracja Pi, 10–1 mm
przed badaniem, C pomiaru
1
2
3
Smar ugniatany
Temperatura smaru Numer
Zagłębienie stożka penetracyjnego, mm Penetracja Pi, 10–1 mm
przed badaniem, C pomiaru
1
2
3

35
Tabela 8.5 Opracowanie wyników badania penetracji smaru nieugniatanego i ugniatanego

Wartość średnia z Odchylenie Granica


pomiaru
Numer
Penetracja standardowe z próby przedziału Wynik badania
Pi, 10–1 mm próby penetracji P penetracji SP, 10–1 mm ufności, 10–1 penetracji P, 10–1 mm
, 10–1 mm 1)
mm 2)
Smar nieugniatany
1
2
3
Smar ugniatany
1
2
3

1) ∑
– odchylenie standardowe z próby, 𝑆 = (𝑃 − 𝑃)
2)
– granica przedziału ufności (±𝑡 , ⋅ ⋅ ),

(t1-0,05· ma rozkład t–Studenta dla poziomu istotności =0,05 i 2 stopni swobody)

Tabela 8.6 Porównanie wyniku badania penetracji próbki badanego smaru plastycznego z wymaganiami odpowiedniej specyfikacji

Wynik badania Spełnienie wymagania w zakresie penetracji próbki badanego smaru Klasa
penetracji, plastycznego wg specyfikacji (……………………………………)1) konsystencji
10–1 mm wymaganie, 10–1 mm spełnienie wymagania2) wg NLGI

1)
– wpisać tytuł i rok wydania specyfikacji z wymaganiami na badany smar plastyczny
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”

36
9. CIECZE CHŁODZĄCE
9.1. Badanie temperatury krystalizacji cieczy do układów chłodzenia silników spalinowych

Tabela 9.1 Raport z badania temperatury krystalizacji cieczy chłodzących

Raport z badania temperatury krystalizacji cieczy chłodzących


Data wykonania badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Mieszaniny koncentratu cieczy chłodzącej
na bazie glikolu …………………………1) i wody destylowanej
Zawartość w mieszaninie, % obj. Numer Temperatura Temperatura TKR
koncentratu cieczy chłodzącej glikolu wody pomiaru TKRi, C krystalizacji, C
1
10 ~9,5 ~90,5
2
1
20 ~19 ~81
2
1
30 ~28,5 ~71,5
2
1
40 ~38 ~62
2
1
50 ~47,5 ~52,5
2
1
60 ~57 ~43
2
Mieszaniny handlowej cieczy chłodzącej
na bazie glikolu …………………………1) i wody destylowanej
Zawartość w mieszaninie, % obj. Numer Temperatura Temperatura TKR
cieczy chłodzącej glikolu wody pomiaru TKRi, C krystalizacji, C
1
100 ~50 ~50
2
1
10 ~5 ~95
2
1
20 ~10 ~90
2
1
30 ~15 ~85
2
1
40 ~20 ~80
2
1
50 ~25 ~75
2
1
60 ~30 ~70
2
1
70 ~35 ~65
2
1
80 ~40 ~60
2
1
90 ~45 ~55
2
1)
– wpisać rodzaj glikolu

37
Tabela 9.2 Porównanie temperatur krystalizacji badanych cieczy chłodzących z wymaganiami normy na płyny niskokrzepnące do układów
chłodzenia silników spalinowych

Temperatura Spełnienie wymagania w zakresie temperatury


Badana próbka krystalizacji TKR, krystalizacji wg normy …………………………1)
C wymaganie, C spełnienie wymagania2)
Handlowa ciecz chłodząca
na bazie
glikolu……………………3)
Koncentrat cieczy chłodzącej
rozcieńczony wodą destylowaną
w stosunku objętościowym 1 : 1,
na bazie glikolu…………………3)
1)
– wpisać numer i rok wydania normy z wymaganiami na płyny niskokrzepnące do układów chłodzenia
2)
– określić „spełnione” albo „nie spełnione”
3)
– wpisać rodzaj glikolu

38
10. PŁYNY HAMULCOWE
10.1. Badanie temperatury wrzenia płynów hamulcowych

Tabela 10.1 Raport z badania temperatury wrzenia płynów hamulcowych

Raport z badania temperatury wrzenia płynów hamulcowych


Data wykonania badania –
Temperatura otoczenia w czasie badania, C –
Próbka 1
Wygląd zewnętrzny próbki –

Numer Temperatura wrzenia odczytana Wartość średnia z próby temperatury Dopuszczalny rozrzut
pomiaru na wyswietlaczu, TWRi,C wrzenia, TWR , C wyników pomiarów, C
1
2 ……1)
3
Próbka 2
Wygląd zewnętrzny próbki –

Numer Temperatura wrzenia odczytana Wartość średnia z próby temperatury Dopuszczalny rozrzut
pomiaru na wyswietlaczu, TWRi,C wrzenia, TWR , C wyników pomiarów, C
1
2 ……1)
3
Próbka 3
Wygląd zewnętrzny próbki –

Numer Temperatura wrzenia odczytana Wartość średnia z próby temperatury Dopuszczalny rozrzut
pomiaru na wyswietlaczu, TWRi,C wrzenia, TWR , C wyników pomiarów, C
1
2 ……1)
3
1)
 3% wartości średniej dla TWR ≤ 150C lub  5% wartości średniej dla TWR > 150C

39
Tabela 10.2 Opracowanie wyników badania temperatury wrzenia płynów hamulcowych

Wartość średnia Odchylenie Granica


Temperatura Wynik badania
Numer z próby standardowe z próby przedziału
wrzenia, temperatury wrzenia TWR=
pomiaru temperatury temperatury wrzenia ufności, UTWR,
TWRi,C
wrzenia, TWR , C
TWR  UTWR, C
STWR, C1) C 2)

Próbka 1
1
2
3
Próbka 2
1
2
3
Próbka 2
1
2
3

1 n
1)
– odchylenie standardowe z próby, S TWR  
n  1 i 1
(TWRi  TWRi ) 2

S TWR
2)
– granica przedziału ufności (  t1 0 , 5  ),
n 1
(t1-0,5· ma rozkład t–Studenta dla poziomu istotności =0,05 i 2 stopni swobody)

Tabela 10.3 Porównanie temperatur wrzenia badanych płynów hamulcowych z wymaganiami normy Departament of Transportation US

Klasa DOT płynu hamulcowego, dla której badana próbka spełnia wymaganie w
Temperatura zakresie TWR (……………………………………………………)1)
Badana próbka
wrzenia TWR, C
klasa DOT wymaganie w zakresie TWR, C
2)
Próbka nr 1 DOT ……
Próbka nr 2 DOT ……2)
Próbka nr 3 DOT ……2)
1)
– wpisać numer i datę wydania normy z wymaganiami na płyny hamulcowe
2)
– wpisać oznaczenie klasy płynu hamulcowego, dla której badana próbka spełnia wymaganie w zakresie TWR

40
Zał. Wzór sprawozdania

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA


INSTYTUT POJAZDÓW I TRANSPORTU
Zakład Materiałów Pędnych i Smarów

SPRAWOZDANIE

z tematu zajęć laboratoryjnych nr

Grupa Data zajęć


Podgrupa Imię i nazwisko wykonawcy

TEMAT:

41
I. WSTĘP TEORETYCZNY I OPIS BADANEJ PRÓBKI PŁYNU EKSPLOATACYJNEGO

II. ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO–TECHNICZNE


Typ/numer fabryczny/zakres pomiarowy/
Lp. Wyposażenie i przyrządy pomiarowe
klasa dokładności/działka elementarna
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Lp. Materiały i odczynniki
1.
2.
3.
4.
5.

III. METODYKA OZNACZANIA

42
IV. OBLICZENIA

43
V. OPRACOWANIE I ANALIZA WYNIKÓW POMIARÓW (PORÓWNANIE WYNIKU Z
WYMAGANIEM)

VI. WNIOSKI

Podpis wykonawcy

44

You might also like