Chuyên đề biến đổi

BIẾN ĐỔI ĐẠI SỐ
Chương 1: Căn thức
1.1 CĂN THỨC BẬC 2
Kiến thức cần nhớ:
 Căn bậc hai của số thực là số thực sao cho .

 Cho số thực không âm. Căn bậc hai số học của kí hiệu là là
một số thực không âm mà bình phương của nó bằng :
 Với hai số thực không âm ta có: .

 Khi biến đổi các biểu thức liên quan đến căn thức bậc 2 ta cần lưu ý:
+ nếu
+ với ; với
+ với
+ với ;(Đây gọi là phép khử căn thức ở mẫu)
+ với (Đây gọi là phép
trục căn thức ở mẫu)

1.2 CĂN THỨC BẬC 3, CĂN BẬC n.
1.2.1 CĂN THỨC BẬC 3.
Kiến thức cần nhớ:
 Căn bậc 3 của một số kí hiệu là là số sao cho

THCS.TOANMATH.com 1Trang 1/17
 Cho
 Mỗi số thực đều có duy nhất một căn bậc 3.
 Nếu thì .
 Nếu thì .
 Nếu thì .
 với mọi .
 với mọi .
 .
 .
 với
 với .
1.2.2 CĂN THỨC BẬC n.

Cho số . Căn bậc của một số là một số mà lũy
thừa bậc của nó bằng a.
 Trường hợp là số lẻ:
Mọi số thực đều có một căn bậc lẻ duy nhất:
, nếu thì , nếu thì
, nếu thì
 Trường hợp là số chẵn: .
Mọi số thực đều có hai căn bậc chẵn đối nhau. Căn bậc chẵn
dương kí hiệu là (gọi là căn bậc số học của ). Căn bậc
chẵn âm kí hiệu là , và ;
và .
Mọi số thực đều không có căn bậc chẵn.

Một số ví dụ:
Ví dụ 1: Phân tích các biểu thức sau thành tích:
a)
b)
c)
Lời giải:
a) .
b) .
c) .
Ví dụ 2: Rút gọn các biểu thức:
a) khi .
b) khi .
c)
Lời giải:
a)
+ Nếu thì .
+ Nếu thì
b)

Hay
+ Nếu thì suy
ra .
+ Nếu thì
suy ra .
c) Để ý rằng:
Suy ra
.Hay
Ví dụ 3) Chứng minh:
a) là số nguyên.
b) là một số nguyên ( Trích đề TS vào lớp
10 chuyên Trường THPT chuyên ĐHQG Hà Nội 2006).
c) Chứng minh rằng: với
là số tự nhiên.

d) Tính biết .
Lời giải:
a) Dễ thấy
Tacó
Suy ra .
b) Áp dụng hằng đẳng thức: . Ta có:
. Hay
mà suy ra .
Vậy là số nguyên.
c) Áp dụng hằng đẳng thức:
Ta có
Xét đa thức bậc hai với

+ Khi ta có .
+ Khi ta có âm nên đa thức (1) có nghiệm duy nhất
Vậy với mọi ta có: là
số tự nhiên.
d) Nhận xét:
.
Kết hợp với giả thiết ta suy ra
Ví dụ 4)
a) Cho . Tính giá trị biểu thức:
b) Cho . Tính giá trị của biểu thức

.(Trích đề thi vào lớp 10 Trường PTC
Ngoại Ngữ - ĐHQG Hà Nội năm 2015-2016).
c) Cho . Tính giá trị biểu thức:
Giải:
a) Ta có:

. Từ đó ta suy ra .
Ta biến đổi: .
b) Ta có . Ta biến đổi
biểu thức thành:
c) Để ý rằng: ta nhân thêm 2 vế với để tận

dụng hằng đẳng thức: . Khi đó ta có:
Ta biến đổi:
Ví dụ 5) Cho và .
a) Tính giá trị biểu thức:
b) Chứng minh rằng:
Lời giải:
a) Để ý rằng:
Tương tự đối với ta có:

Suy ra .
b) Tương tự như câu a)
Ta có:
Ví dụ 6)
a) Tìm thỏa mãn:
b) Cho với nguyên dương. Tính
Lời giải:
a) Đẳng thức tương đương với:
Hay
b) Đặt .
Suy ra
Áp dụng vào bài toán ta có:

Ví dụ 7)
a) Chứng minh rằng: . Đề thi
chuyên ĐHSP 2011
b) Chứng minh rằng: .
c) Chứng minh: với
mọi số nguyên dương .
Lời giải:
a) Xét ,
Dễ thấy .
Ta có
Mặt khác ta có:
Suy ra . Do
suy ra .

b) Để ý rằng: với
mọi nguyên dương.
Suy ra
c) Đặt
Ta có: với mọi số tự nhiên .
Từ đó suy ra
hay
Do đó: và
Hay .
Ví dụ 8)
a) Cho ba số thực dương thỏa mãn
.Chứng minh rằng:
THCS.TOANMATH.com 10
Trang 10/17
a) Tìm các số thực thỏa mãn điều kiện:
. (Trích đề thi tuyến sinh vào lớp
10 chuyên Toán- Trường chuyên ĐHSP Hà Nội 2014)
Lời giải:
a) Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho hai số không âm ta có
Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi
(đpcm).
b) Ta viết lại giả thiết thành: .
Áp dụng bất đẳng thức : ta có:
. Suy ra . Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi:
Ví dụ 9) Cho với
a) Rút gọn .Tìm để đạt giá trị nhỏ nhất.

b) Tìm các giá trị nguyên của để có giá trị nguyên.
Lời giải:
Trang 11/17
a) Điều kiện để biểu thức xác định là .
+ Nếu thì nên
Do nên .
+ Nếu thì nên
(Theo bất đẳng thức Cô si). Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi
Vậy GTNN của bằng khi .
b) Xét thì , ta thấy khi và chỉ khi
là ước số nguyên dương của . Hay
đối chiếu điều kiện suy ra

hoặc .
Trang 12/17
+ Xét ta có: , đặt khi đó ta có:
suy ra .
Tóm lại để nhận giá trị nguyên thì .
MỘT SỐ BÀI TẬP RÈN LUYỆN
Câu 1. (Đề thi vào lớp 10 thành phố Hà Nội – năm học 2013-2014)
Với , cho hai biểu thức và .
1) Tính giá trị biểu thức khi .

2) Rút gọn biểu thức .
3) Tính để .
Câu 2. (Đề thi năm học 2012 -2013 thành phố Hà Nội)
1) Cho biểu thức . Tính giá trị của biểu thức .
2) Rút gọn biểu thức (với
)
3) Với các biểu thức và nói trên, hãy tìm các giá trị nguyên của
để giá trị của biểu thức là số nguyên.
Câu 3. (Đề thi năm học 2011 -2012 thành phố Hà Nội).
Cho , với .
1) Rút gọn biểu thức

Trang 13/17
2) Tính giá trị của A khi .
3) Tìm để .
Câu 4. (Đề thi năm học 2010 -2011 thành phố Hà Nội).
Cho , với .
1) Rút gọn .
2) Tìm giá trị của để .
3) Tìm giá trị lớn nhất của .
Câu 5. (Đè thi năm học 2014 – 2015 Thành phố Hồ Chí Minh)
Thu gọn các biểu thức sau:
Câu 6. (Đề thi năm học 2013 – 2014 TPHCM)
Thu gọn các biểu thức sau:
với .
Câu 7. (Đề thi năm 2014 – 2015 TP Đà Nẵng)
Trang 14/17
Rút gọn biểu thức , với .
Câu 8. (Đề thi năm 2012 – 2013 tỉnh BÌnh Định)
Cho và
Chứng minh rằng .
Câu 9. (Đề thi năm 2014 – 2015 tỉnh Ninh Thuận)
Cho biểu thức .

2) Tính giá trị của khi và .
Câu 10. (Đề thi năm 2014 – 2015 , ĐHSPHN)
Cho các số thực dương ; .
Chứng minh rằng: .
Câu 11. (Đề thi năm 2014 – 2015 chuyên Hùng Vương Phú Thọ)
Câu 12. (Đề thi năm 2014 – 2015 tỉnh Tây Ninh)
Trang 15/17
Cho biểu thức .
Rút gọn và tìm để .
Câu 13. (Đề thi năm 2014 – 2015 chuyên Lê Khiết Quảng Ngãi).
1) Cho biểu thức . Tìm tất cả
các giá trị của để .

2) Trong mặt phẳng tọa độ cho và đường thẳng
( là tham số). chứng minh rằng với mọi giá trị của
, đường thẳng luôn cắt tại hai điểm phân biệt có hoành
độ thỏa mãn .
Câu 14. (Đề thi năm 2014 – 2014 chuyên Lam Sơn Thanh Hóa)
Cho biểu thức .
1) Tìm điều kiện của để biểu thức có nghĩa và rút gọn .

2) Tính giá trị của biểu thức khi .
Câu 15. (Đề thi năm 2014 – 2015 chuyên Thái Bình tỉnh Thái BÌnh)
Cho biểu thức

2) Tìm sao cho nhận giá trị là một số nguyên.
Câu 16. (Đề năm 2014 – 2015 Thành Phố Hà nội)
Trang 16/17
1) Tính giá trị của biểu thức , khi .
2) Cho biểu thức với và .
a) Chứng minh rằng .
b) Tìm các giá trị của để .
Câu 17) Cho . Chứng minh rằng

.
Câu 18) Cho .
Tính giá trị của biểu thức: .
Câu 19) Giả thiết và .
Chứng minh rằng:
Câu 20. Cho .
a) Chứng minh rằng: .

b) Giả sử . Tính .
Câu 21. Cho .
Giả sử có đa thức . Hãy tính .
Trang 17/17
Câu 22. Cho biểu thức .
Tính tổng .
Câu 23) Chứng minh rằng với mọi số nguyên dương , ta có:
Câu 24) Chứng minh rằng với mọi số nguyên dương , ta có
Câu 25) Chứng minh rằng:
(Đề thi THPT chuyên Hùng Vương Phú Thọ năm 2001-2002)
LỜI GIẢI BÀI TẬP RÈN LUYỆN CHỦ ĐỀ 1
1). Lời giải:
Trang 18/17
1) Với ta có .
Với , ta có:
(do ).
2. Lời giải:
1) Với , ta có .
2) Với ta có:
3) Biểu thức
nguyên, nguyên thì là ước của , mà

. Ta có bảng giá trị tương ứng:
Kết hợp điều kiện, để nguyên thì .
3). Lời giải:
Trang 19/17
. Với ta có: . Vậy
4). Lời giải:
1)
2) (thỏa mãn ĐKXĐ)
3) Với khi (TM).
5. Lời giải:
Trang 20/17
.
6. Lời giải:
Với và ta có:
7). Lời giải: Với điều kiện đã cho thì:
8. Lời giải:
Ta có:
Trang 21/17
(1)
Với mọi , ta có:
Do đó
(2) . Từ (1) và (2) suy ra .
9. Lời giải:
1) .
2) Với và
Thay vào ta được: .
10.Lời giải:
Ta có:
Trang 22/17
(ĐPCM).
11. Lời giải:
12. Lời giải:
. Với
(nhận). Vậy khi .
13. Lời giải:
1) ĐKXĐ:
Vì
.Vậy và
.
Trang 23/17
2) Phương trình hoành độ giao điểm của và là:
.
có với mọi , nên phương trình luôn có hai nghiệm phân
biệt . Theo hệ thức Viet ta có: và
với mọi với mọi (ĐPCM).
14. Lời giải:
1) Biểu thức có nghĩa khi: .
Rút gọn
2) Giá trị của khi .
Ta có:
Vậy .
Trang 24/17
15. Lời giải:
1) Với biểu thức có nghĩa ta có:
Vậy với thì .
2) Ta có nên
, kết hợp với
nhận giá trị là một số nguyên thì .
thỏa mãn điều kiện.
không thỏa mãn điều kiện.
Vậy với thì nhận giá trị là nguyên.
16. Lời giải:
1) Với ta có .
2) a)
Trang 25/17
b) Theo câu a)
và
17. Giải:
. Do nên
. Do đó hay .
18. Giải:
. Vì nên . Do đó hay
. Biểu diễn .
19. Giải:
Ta có: .Tương tự ta có:

.
Từ đó ta có:
. Tương
Trang 26/17
tự: . Vậy
20. Giải:
a) Vì
Từ đó
b) Do và nên ta
được .
21. Giải:
Vì
22. Nhân cả tử và mẫu của với , ta được:
. Cho lần lượt từ đến , ta được:
Từ đó suy ra: .
23. Giải:
Vì là số nguyên dương nên: (1) . Mặt
khác, với mọi ta có:
Trang 27/17
. Cho ta có:
………….
Cộng vế với vế ta được:
(2). Từ (1) và (2) suy ra
điều phải chứng minh.
24. Giải:
Đặt . Thực hiện làm trội mỗi phân số ở vế trái
bằng cách làm giảm mẫu, ta có:
Cho thì
. Do đó (đpcm).
Trang 28/17
25. Giải:
Đặt
Để ý rằng :
Cho rồi cộng vế với vế ta có:
Do đó
Như vậy ta phải chứng minh:
Bất đẳng thức cuối cùng đúng nên ta có điều phải chứng minh.
26. Giải:
Để giải bài toán này ta cần có bổ đề sau:
Bổ đề: với mọi số thực dương ta có: .
Chứng minh: Sử dụng phương pháp biến đổi tương đương
Trang 29/17
.
Bổ đề được chứng minh.
Áp dụng bổ đề ta có:
Vì thế:
. Mà theo kết quả câu 25
thì: . Vậy bài
toán được chứng minh.
Câu 27)
Giải:
Để ý rằng các phân số có tử và mẫu hơn kém nhau 2 đơn vị, nên ta nghĩ đến
đẳng thức
. Kí hiệu
. Ta có:
Trang 30/17
.
Từ đây suy ra . Bất đẳng thức được chứng minh.
Trang 31/17

Chuyên đề biến đổi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyên đề biến đổi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BIẾN ĐỔI ĐẠI SỐ

Chương 1: Căn thức

1.1 CĂN THỨC BẬC 2

Kiến thức cần nhớ:

 Căn bậc hai của số thực là số thực sao cho .

 Với hai số thực không âm ta có: .

+ với ;(Đây gọi là phép khử căn thức ở mẫu)

+ với (Đây gọi là phép

trục căn thức ở mẫu)

1.2.1 CĂN THỨC BẬC 3.

Kiến thức cần nhớ:

 Căn bậc 3 của một số kí hiệu là là số sao cho

1.2.2 CĂN THỨC BẬC n.

THCS.TOANMATH.com 2Trang 2/17

Ví dụ 1: Phân tích các biểu thức sau thành tích:

Ví dụ 2: Rút gọn các biểu thức:

THCS.TOANMATH.com 3Trang 3/17

+ Nếu thì suy

b) là một số nguyên ( Trích đề TS vào lớp

10 chuyên Trường THPT chuyên ĐHQG Hà Nội 2006).

c) Chứng minh rằng: với

THCS.TOANMATH.com 4Trang 4/17

b) Áp dụng hằng đẳng thức: . Ta có:

c) Áp dụng hằng đẳng thức:

Xét đa thức bậc hai với

THCS.TOANMATH.com 5Trang 5/17

+ Khi ta có âm nên đa thức (1) có nghiệm duy nhất

Vậy với mọi ta có: là

Kết hợp với giả thiết ta suy ra

a) Cho . Tính giá trị biểu thức:

b) Cho . Tính giá trị của biểu thức

THCS.TOANMATH.com 6Trang 6/17

c) Để ý rằng: ta nhân thêm 2 vế với để tận

a) Tính giá trị biểu thức:

b) Chứng minh rằng:

Tương tự đối với ta có:

THCS.TOANMATH.com 7Trang 7/17

b) Tương tự như câu a)

a) Tìm thỏa mãn:

b) Cho với nguyên dương. Tính

a) Đẳng thức tương đương với:

Áp dụng vào bài toán ta có:

a) Chứng minh rằng: . Đề thi

chuyên ĐHSP 2011

b) Chứng minh rằng: .

c) Chứng minh: với

mọi số nguyên dương .

Mặt khác ta có:

THCS.TOANMATH.com 9Trang 9/17

mọi nguyên dương.

Ta có: với mọi số tự nhiên .

a) Cho ba số thực dương thỏa mãn

.Chứng minh rằng:

a) Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho hai số không âm ta có

Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi

b) Ta viết lại giả thiết thành: .

Áp dụng bất đẳng thức : ta có:

. Suy ra . Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi:

a) Rút gọn .Tìm để đạt giá trị nhỏ nhất.

+ Nếu thì nên

+ Nếu thì nên

Vậy GTNN của bằng khi .

b) Xét thì , ta thấy khi và chỉ khi

là ước số nguyên dương của . Hay