ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Πρότυπο
Διδακτικού Σεναρίου
για συμπλήρωση

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

«Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Προγράμματα Σπουδών και το

εκπαιδευτικό υλικό Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» με
κωδικό ΟΠΣ (MIS) 5035542, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη
Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020»
 Διδακτικό Σενάριο

1. Ταυτότητα

 Τίτλος διδακτικού σεναρίου: συνέλευση των Αχαιών- η φιλονικία Αγαμέμνονα Αχιλλέα,

ραψωδία Α στίχοι 54-189

 Δημιουργός: Παπαπριόνα Γιαννούλα

 Τάξη: Β ΓΥΜΝΑΣΊΟΥ

 Γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία ελληνική Γραμματεία

 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Ιστορία, Γεωγραφία, Τέχνη

• Χρονική διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες

2. Σκεπτικό σεναρίου - Επιστημονικό περιεχόμενο - Προαπαιτούμενες γνώσεις

Σε αυτή την ενότητα δίνεται η πρώτη ευκαιρία να αρχίσουν οι μαθητές/τριες να κατανοούν το

θέμα της Ιλιάδας- την μήνιν του Αχιλλέως- ως αποτέλεσμα της φιλονικίας των δύο ισχυρών
αντρών του Αχαικού στρατεύματος καθώς ξεδιπλώνεται το ήθος τους και οι ιδιαίτερες πτυχές
του.

3. Σκοπός σεναρίου - Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Διδακτικοί στόχοι: Οι διδακτικοί στόχοι που αναφέρονται στο παρόν Πρόγραμμα Σπουδών και
συνάδουν με τη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία της ενότητας είναι να μπορούν οι
μαθητές/μαθήτριες:

• να προσλαμβάνουν και να κατανοούν σταδιακά το κείμενο όχι ως «άψυχο» προϊόν μιας

απομακρυσμένης εποχής αλλά ως απεικόνιση των προσώπων, της δράσης τους, των
συναισθημάτων τους, των σκέψεών τους και των κοινωνικών σχέσεων που αναπτύσσουν οι
άνθρωποι εντός του χωροχρονικού πλαισίου ένταξης και να διατυπώνουν αξιολογικές κρίσεις για
τα πρόσωπα του μύθου και το ήθος τους (ΑΝΘΡΩΠΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ),

• να καλλιεργούν σταδιακά, στο πλαίσιο της μελέτης των επών, και να εμβαθύνουν σε σύγχρονους
κοινωνικούς γραμματισμούς, συνδεδεμένους με το νεοελληνικό πολιτισμό, όπως η επικοινωνιακή
ικανότητα, η κριτική και αφαιρετική σκέψη, η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών κ.ά.
(ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ),
• να επικοινωνούν με τα έπη και, σταδιακά, να τα προσεγγίζουν κριτικά, ως μέρη ενός οργανικού –
κοινωνικού όλου και στο πλαίσιο μιας συνεχούς προσπάθειας ανάδειξης της αλληλόδρασης των
1 σελ.

κοινωνικών δεδομένων με την ανθρώπινη δράση και την κοινωνική οργάνωση, όπως
παρουσιάζονται από τον Όμηρο, ώστε να εκπαιδεύεται ο κριτικός αναγνώστης (ΕΙΔΟΛΟΓΙΚΟΣ
ΣΚΟΠΟΣ),

• να οικειοποιούνται τη γλαφυρότητα της γλώσσας του Ομήρου και να ευαισθητοποιούνται,

σταδιακά, στη μελέτη και την κριτική θεώρηση πολλαπλών και διαφορετικών αποδόσεων των
επών, ώστε να καλλιεργείται περαιτέρω το γλωσσικό τους αίσθημα (ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ),

• να προσαρμόζονται και να εμβαθύνουν σε σύγχρονους γραμματισμούς, σχολικούς και

κοινωνικούς, λειτουργικούς και κριτικούς με τρόπο, ώστε να αναδεικνύεται, να επιβεβαιώνεται και
να συστηματοποιείται στη συνείδησή τους, καθώς μεταβαίνουν από την Α΄ στη Β΄ Γυμνασίου, ο
επίκαιρος και σύγχρονος χαρακτήρας του μαθήματος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας

(ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ).

Είναι προφανές από τον τίτλο του Σχεδίου μαθήματος ότι πρωτεύων σκοπός σε σχέση με αυτούς
που προτείνονται από το ΠΣ είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Ανθρωπογνωστικός σε άμεση
συνάρτηση προς τον Ειδολογικό και τελικά τον Κοινωνικο-λειτουργικό σκοπό

4. Οργάνωση της διδασκαλίας και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Παράλληλα με το σχολικό εγχειρίδιο και το ηλεκτρονικό βιβλίο, θα αξιοποιηθούν:
- ως ακουστικό υλικό: η αφήγηση της Α ραψωδίας από τη Λυδία κονιόρδου (Εθνικό θέατρο)
- φύλλο εργασίας και η παιδαγωγική του Θεάτρου
- libre office

5. Διδακτική προσέγγιση
Σε πρώτη φάση ( Αφόρμηση 8) δίνεται ζωγραφικός πίνακας του Paolo Flammingo, ώστε να
προκληθεί η ενεργοποίηση των μαθητών/τριών και το ενδιαφέρον, ενώ παράλληλα συνδέεται η
προηγούμενη ενότητα με όσα επακολουθούν. Επίσης, επιδιώκεται η αναφορά σε άλλους/ες
θεούς/ές του Δωδεκάθεου, που εμπλέκονται στο έπος,
- Στη δεύτερη φάση με τρεις δραστηριότητες( 13΄)επιδιώκεται η εξοικείωση με στοιχεία τεχνικής
(νόμος των τριών, άστοχα ερωτήματα- επιβράδυνση) και τις αντιλήψεις για τους Μάντεις, αλλά
και τη σχέση του Κάλχα με τον Αγαμέμνονα, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους μαθητές/τριες να
συνδυάσουν το μύθο με την ευρύτερη περιοχή, όπου κατά το μύθο έγινε η θυσία της Ιφιγένειας.

Στην τρίτη φάση οι μαθητές/τριες καλούνται να εξετάσουν τη συναισθηματική κατάσταση του

αρχιστράτηγου μέσα από μια άλλη απόδοση στα Ν. Ε του λόγου του Αγαμέμνονα, αλλά και να
εντοπίσουν κάποια σχήματα λόγου στην απόδοση που τους δόθηκε. Παράλληλα, πρέπει να
σχολιάσουν το πρότυπο της γυναικας στο έπος, το οποίο τους είναι γνωστό και από την Οδύσσεια
της Α΄Γυμνασίου.
Στην τέταρτη φάση (15΄) με δύο δραστηριότητες επιχειρείται να αναδειχθεί η επιχειρηματολογία
και το ήθος των Αγαμέμνονα και Αχιλλέα μέσα από τους λόγους τους.
Πέμπτη φάση: σε αυτή τη φάση διερευνώνται η έννοια της τιμής μέσα στο έπος και επιδιώκεται
να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες πόση μεγάλη σημασία είχε η τιμή για τους ομηρικούς ήρωες.
Παράλληλα, πρέπει να διαπιστώσουν και να εξηγήσουν πώς μπορούσε να συντηρηθεί ένα
στράτευμα εν καιρώ πολέμου.
Έκτη φάση: επιχειρείται η σύνοψη της ενότητας και η αποτίμηση της , τόσο της ίδιας ,όσο και της
αποτελεσματικότητας του σεναρίου, ενώ πρόκειται να προετοιμαστεί να να δραματοποιηθεί η
ενότητα εντός της αίθουσας.

-Τεχνικές/Διδακτικά Εργαλεία: Ερμηνευτική μέθοδος καθοδηγούμενος διάλογος, στοχευμένες

ερωτήσεις ομαδοσυνεργατική διδασκαλία
- Πλαίσιο αξιολόγησης: Συνεχής διαμορφωτική

6. Περιγραφή δραστηριοτήτων- ΟΛΟ- ΜΕΡΟΣ-ΟΛΟ

Αφού έχει προηγηθεί η ανάγνωση της 2ης ενότητας, Α ραψωδία, στίχοι 54-189 ή η ακρόαση των
στίχων σε αφήγηση Λυδίας Κονιόρδου, ζητείται στην 1η δραστηριότητα ως αφόρμηση από
τους/τις μαθητές/τριες να περιγράψουν τον Απόλλωνα ως τοξότη-εκδικητή ύστερα από την
προσευχή του Χρύση. Επιδιώκεται έτσι η σύνδεση με τα προηγούμενα και τα επόμενα, καθώς θα
πραγματοποιηθεί η συνέλευση των Αχαιών με πρωτοβουλία του Αχιλλέα.

Με τη 2η δραστηριότητα ζητείται από τα παιδιά να ασχοληθούν και με την θεά Ήρα, ώστε να
διαπιστώσουν μαζί με τα προηγούμενα την εμπλοκή των θεών στα ανθρώπινα και να θυμηθούν,
τον ανθρωπομορφισμό, την επιφάνεια, θέματα που είχαν πραγματευτεί στην Οδύσσεια.
Με τη 3η δραστηριότητα επιχειρείται να ολοκληρωθούν οι γνώσεις των παιδιών για το νόμο των
τριών, για τον οποίο άκουσαν στην προηγούμενη ενότητα, όταν 9 μέρες έκαιγαν κλπ και να
συμπληρώσουν κενά ώστε να τους δώσουμε την οδηγία να αναζητήσουν πληροφορίες
διαδικτυακά για τους μάντεις, τους χρησμούς και τις αντιλήψεις των αρχαίων σχετικά με αυτές ή
να διαβάσουν το σχετικό λήμμα του σχολικού εγχειριδίου. Επίσης, επειδή ο Κάλχας ήταν ο μάντης
που με το χρησμό του προς τον Αγαμέμνονα για τη θυσία της Ιφιγένειας στην Αυλίδα, σχετίζεται
με την περιοχή, καλό είναι να συνδέσουν τα παιδιά τις γνώσεις σου με την Αυλίδα, τον ναο της
Αυλιδείας Αρτέμιδας και την προσπάθεια για αναβίωση του αρχαιολογικού τόπου.

Επίσης συνεξετάζουμε την τεχνική των άστοχων ερωτημάτων και -αφού ακούσουν από/την
διδάσκοντα/ουσα το γνωστό δημοτικό “ της Δέσπως” ζητάμε από τα παιδιά να συμπληρώσουν
στον πίνακα που έχει το φύλλο εργασίας, τα ερωτήματα και τις αντίστοιχες απαντήσεις στους
λόγους των Αχιλλέα και Κάλχα. .

Στην 4η δραστηριότητα επιδιώκεται να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με την τεχνική της

επιβράδυνσης. Ζητάμε από τα παιδιά να προσέξουν στο λόγο του Κάλχα ότι καθυστερεί να προβεί
σε αποκαλύψεις και αυτό δημιουργεί συγκεκριμένο κλίμα στο στρατόπεδο και στους ακροατές.

Με την επόμενη δραστηριότητα στην οποία δίνουμε μια άλλη απόδοση στη Ν.Ε, του Πάλλη,
αρχικά, θέλουμε να δούμε πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά, τους ζητάμε ανά ομάδες 2-4 ατόμων
να εντοπίσουν τα σχήματα λόγου με τα οποία αναδεικνύονται τα συναισθήματα και να
εκφράσουν τη γνώμη τους για τη νέα απόδοση.

Επιπλέον, στοχεύουμε να αναδείξουμε τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει

ο Αγαμέμνονας και ζητάμε από τα παιδιά των ομάδων να αναζητήσουν τα συναισθήματα (και
προοδευτικά σχηματίζουν εικόνα για το ήθος του), ενώ παράλληλα επιδιώκουμε να μπορούν
αυτά να τα δηλώνουν χρησιμοποιώντας ποικίλα μέρη του λόγου(π.χ οργισμένος, νιώθει οργή, ή
ξεσπά με οργή, θυμός κτλ)

Τέλος, ζητάμε με βάση το αγγείο που παρατίθεται και τους στίχους να θυμηθούν όσα έχουν μάθει
στην Οδύσσεια για το πρότυπο της γυναίκας. Είναι επιδίωξη μας να μπορούν να εκφράσουν τις
ιδέες τους σε ωραίο προφορικό λόγο.

Στη συνέχεια με τις επόμενες δραστηριότητες κι ενώ ήδη εξετάζονται επιμέρους θέματα που
αναδεικνύονται στην ενότητα, ανατίθενται στα παιδιά των ομάδων να εντοπίσουν την
επιχειρηματολογία του Ατρείδη και του Αχιλλέα και να τα καταγράψουν στα βέλη της αντίστοιχης
δραστηριότητας ενώ μπορεί να δοθεί ως άλλη στο σπίτι να παρουσιάσουν σε παραγράφους το
ήθος των προσώπων, όπως ανακύπτει μέσα από τα λεγόμενα τους.

Με την ένατη δραστηριότητα εξετάζεται η έννοια της τιμής, σήμερα και τότε. Τα παιδιά πρέπει να
ασχοληθούν στους στίχους με “τα δώρα” που αποκόμιζαν οι μαχητές της Ιλιάδας και το πώς αυτά
ήταν ένδειξη τιμής, ενώ η αφαίρεσή τους ήταν “απόσυρση” της τιμής. . Έτσι, προετοιμάζονται να
απαντήσουν στην επόμενη δραστηριότητα (δέκατη) με την οποία ζητείται να μπορούν να
απαντούν με βάση το κείμενο, πώς συντηρείτο το στράτευμα στον πόλεμο.

Έχοντας φτάσει στο τέλος της ενότητας, επιδιώκεται μια αποτίμηση-σύνοψη των βασικών
θεμάτων που προσέφερε η ενότητα και γι αυτό θέλουμε οι μαθητές/τριες να συμπληρώσουν τους
ελλειψοειδείς κύκλους του φύλλου εργασίας ( π.χ η αιτία του κακού, ο Αγαμέμνονας, το ήθος των
πρωταγωνιστών κλπ)

Επιπλέον, η ενότητα προσφέρεται για δραματοποίηση , οπότε αναθέτουμε σε παιδιά να

προετοιμάσουν τους ρόλους που θα αναλάβουν, διαμορφώνουμε την τάξη σύντομα, ώστε να
προκύψει χώρος για σκηνή, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά-θεατές, θα αποτελούν τα μέλη που
συμμετέχουν και παρατηρούν τη φιλονικία των πρωταγωνιστών.

7. Πιθανές επεκτάσεις – Παραλλαγές σεναρίου

PROJECT διάρκειας 3 μηνών: με αφορμή τον “μάντι κακών” και τον ελληνικό στόλο που ακίνητος
στάθμευε στον όρμο του μικρού Βαθέος πριν πλεύσει για την Τροία καθώς και τη σχέση με τον
ευρύτερο τόπο της Χαλκίδας (η αρχή της βιωματικότητας), οι μαθητές θα μπορούσαν να
ασχοληθούν και να παρουσιάσουν α) το χώρο στο μικρό Βαθύ β)τον παρακείμενο αρχαιολογικό
χώρο με το Ιερό της Αυλιδείας Αρτέμιδος και
γ) το πρωτοποριακό Biomechanical festival το οποίο διεξάγεται κάθε Ιούλιο τα τελευταία 6 χρόνια
στο χώρο πλησίον του ναού της Αυλιδείας Αρτέμιδος, σε εγκαταλειμμένο λατομείο των
Τσιμέντων Χαλκίδας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό φεστιβάλ που οργανώνει το Θέατρο Χαλκίδας
προσελκύοντας το ενδιαφέρον χιλιάδων επισκεπτών και τείνει να γίνει θεσμός, με ποικίλες
δράσεις (θεατρικές, μουσικές, εικαστικές κα )που αξίζει να αναδειχθούν.
8. Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία
…

9. Παράρτημα
Φύλλο εργασίας/δραστηριότητες 2 διδακτικές ώρες

ονοματεπώνυμο:
( έχει προηγηθεί στο σπίτι η ανάγνωση των στίχων 54-188, ή η αφήγηση της Α ραψωδίας

(Εθνικό Θέατρο, Λυδία Κονιόρδου λινκ)

1. να περιγράψετε τον πίνακα.

Ποιος θεός είναι ο εικονιζόμενος και πώς σχετίζεται με την Α ραψωδία της Ιλιάδας; Πώς

ονομάζεται αυτού του είδους η εμφάνιση Θεού στα ομηρικά έπη; Θυμάστε άλλες εμφανίσεις

Θεών στην Οδύσσεια;

Paolo Flammingo,

5 λεπτά

2. Ποια άλλη θεά αναφέρεται στους στίχους; με το μέρος ποιων έχει ταχθεί (Αχαιών ή
Τρώων) και γιατί άραγε; (Θυμηθείτε το μήλο της έριδος) 3 λεπτά
3. Εννιά μέρες (τυπικός αριθμός στα έπη: οι αριθμοί πολλαπλάσιοι του 3, ) μετά, με

πρωτοβουλία του Αχιλλέα συγκαλείται η συνέλευση του στρατού των Αχαιών, με σκοπό

τη……………………………………………….

Ο Αχιλλέας καλεί τον μάντη………………………. ο οποίος ………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………...

Πώς σχετίζεται ο συγκεκριμένος μάντης με τον Αγαμέμνονα και την ευρύτερη περιοχή της

πόλης της Χαλκίδας; Αναζητήστε στο ηλεκτρονικό βιβλίο ή στο διαδίκτυο σχετικές

πληροφορίες και καταγράψτε τες σύντομα.

4. Πρόθυμα ο μάντης σηκώνεται και παίρνει το λόγο. Αποκαλύπτει άμεσα την αιτία της

οργής του Απόλλωνα κι αν όχι γιατί; Ποια κατάσταση δημιουργείται στους

αναγνώστες/ακροατές ή και στους υπόλοιπους Αχαιούς λόγω της στάσης που τηρεί;( 6΄)
5. Μετά τις διαβεβαιώσεις του Αχιλλέα προς το μάντη, αυτός δίνει την απάντηση στα άστοχα

ερωτήματα του Πηλείδη που έχουν προηγηθεί. Ποια ήταν; ποια η απάντηση του Κάλχα για

τον αίτιο/αιτία του κακού; Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα.

(της Δέσπως: οι μαθητές/τριες ακούν την αφήγηση του/ της εκπ/κού στο συγκεκριμένο

γνωστό δημοτικό τραγούδι όπου η δημοτική ποίηση έχει ενσωματώσει άστοχα ερωτήματα)

Ερώτημα απάντηση

4 λεπτά

6.α) Διαβάστε τους παρακάτω στίχους Α 101-120 σε μετάφραση Αλ. Πάλλη. Συνεργαστείτε με

τα μέλη της ομάδας σας/ ή με το/τη διπλανό/ή σας και συζητήστε τη συναισθηματική

κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο Αγαμέμνονας.

Είπε κι αφτός και κάθισε. Και τότε ο Αγαμέμνος

τ' Ατρέα ο γιος σηκώθηκε, ο δυνατός αφέντης,
αφρίζοντας, κι απ' το θυμό τα μάβρα σωθικά του
φουσκώναν, κι έχυνε φωτιές το μάτι του και σπίθες.
Α 105Του Κάλχα πρώτα του 'ριξε μια άγρια ματιά και του 'πε
«Κακομηνύτη, πρόσχαρο ποτές δε μου 'πες λόγο !
» Πάντα αγαπάει δυσάρεστα να προφητέβει ο νους σου, 2
» κι ένα καλό μήτ' έκανες, μήτ' είπες στη ζωή σου.
» Τώρα στ' ασκέρι πάλι ομπρός λαλείς και προφητέβεις
Α 110» πως τάχα τόσες συφορές για αφτό τους στέλνει ο Φοίβος,
» τι εγώ στην πλούσια ξαγορά δεν έστερξα της κόρης,
» που κάλια αυτή τον πύργο μου να μου στολίζει θέλω.

Ναι, κι απ' τ' απάρθενό μου εγώ τήνε προκρίνω ταίρι,

» την Κλυταιμήστρα, τι μαθές χειρότερη δεν είναι

Α 115» στα κάλλη, μήτε στο κορμί, στη γνώση, και στα χέρια.
» Μα κι έτσι πίσω πρόθυμα τη δίνω αν είναι ανάγκη·
» δε θέλω εγώ να χάνεται, μον να σωθεί ο στρατός μας.
» Κάνα άλλο εμένα όμως πρεσβιό κοιτάξτε να μου βρείτε,
» αμέσως τώρα! Τεριαστό δεν είναι εγώ μονάχα
» έτσι να μένω. Και θαρρώ αφτό το βλέπετ' όλοι,
Α 120» πως η δική μου τώρα η νια μισέβει σ' άλλα χέρια.»

β) Ας δούμε τα σχήματα λόγου στους πρώτους 10 στίχους του αποσπάσματος. Σε ποια

απόδοση σας αρέσουν; (του σχολικού εγχειριδίου ή του Πάλλη) και γιατί;

γ) ποιο ήταν το ιδανικό της γυναίκας κατά την ομηρική εποχή, όπως φαίνεται στο κείμενο;

(15΄)
7. Καθώς η σύγκρουση φουντώνει στους στίχους 121-188, ας αναζητήσουμε τα επιχειρήματα

του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα με τα οποία στηρίζει καθένας από αυτούς τη στάση του που

τηρεί. (ομαδική εργασία)

1. 1.

2.. 2

3. 3

4. 4

5 5.

12 λεπτά

8. Πώς ξεδιπλώνεται το ήθος των δύο προσώπων στην ενότητα; Να απαντήσετε στο σπίτι με

βάση το κείμενο.
9. Αναζητήστε στους στίχους φράσεις με τις οποίες αναφέρονται οι πρωταγωνιστές της

σύγκρουσης στο δώρο ως ένδειξη τιμής. (12΄)

τιμή
Ας συζητήσουμε τώρα την έννοια τιμής για τους ομηρικούς ήρωες, αλλά και για εμάς.

10. Πώς συντηρείται σε περίοδο πολέμου το στράτευμα; να απαντήσετε αντλώντας στοιχεία

από το κείμενο.

8 λεπτά

11. τι προσέφερε μέχρι εδώ η συγκεκριμένη ενότητα;

4 λεπτά

12. Στο τέλος της 2ης διδακτικής ώρας, δραματοποίηση των στίχων, είτε με προετοιμασία στο

σπίτι, είτε μετά από σύντομη μέσα στην αίθουσα. Περίπου 20 λεπτά
…