5. Διδακτικές προτάσεις (πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα), διδακτικά εγχειρίδια

ΙΕΑ 101
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ – ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Κ. ΑΓΓΕΛΑΚΟΣ – Χ. ΚΟΥΡΓΙΑΝΤΑΚΗΣ
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ, Η΄ ΕΞΑΜΗΝΟ
5 ECTS
ΘΕΜΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Διδακτικές προτάσεις στο μάθημα της Ιστορίας.

Τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Σε κανέναν δεν αρέσει ο τρόπος διδασκαλίας της Ιστορίας:
* Οι συντηρητικοί πιστεύουν ότι παραείναι πολυπολιτισμικός,

ενώ οι οπαδοί της πολυπολιτισμικότητας πιστεύουν ότι
παραείναι συντηρητικός.
* Οι πολιτικοί λένε ότι δεν προάγει τον πατριωτισμό και οι

κοινωνικοί μεταρρυθμιστές λένε ότι δεν προάγει την κριτική
σκέψη.
* Οι κύκλοι των κοινωνικών σπουδών ανησυχούν πως δίνεται

σε αυτήν μεγαλύτερη έμφαση από ό,τι θα έπρεπε, ενώ οι
ιστορικοί ανησυχούν πως δεν δίνεται αρκετά μεγάλη έμφαση.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
* Οι νομοθέτες υποστηρίζουν ότι τα σχολεία θα έπρεπε να

διδάσκουν την Ιστορία σύμφωνα με τα θεσπισμένα κριτήρια,
ενώ τα σχολεία υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να τη διδάσκουν
όπως νομίζουν καλύτερα.
* Οι ερευνητές κατηγορούν τους εκπαιδευτικούς ότι δε

χρησιμοποιούν πρωτογενείς πηγές, οι εκπαιδευτικοί
κατηγορούν τους μαθητές ότι δεν έχουν την επιθυμία να
μάθουν και οι μαθητές κατηγορούν τα σχολικά εγχειρίδια
ότι είναι ανιαρά μέχρι θανάτου.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Συνεπώς: το «ιδανικό» παράδειγμα διδασκαλίας (αν υπάρχει κάτι τέτοιο) είναι απόλυτα
υποκειμενικό και σχετικό.
Οι εκπαιδευτικοί, σε κάθε περίπτωση, οφείλουν να
 μελετούν τις προτάσεις των έμπειρων δασκάλων της Ιστορίας,
 αξιολογούν τις προτάσεις αυτές κριτικά,
 βλέπουν κατά πόσο τους βοηθούν να πετύχουν τους στόχους τους,
 προσαρμόζουν τις προτάσεις στα δεδομένα τους (προσωπικός χαρακτήρας, γνώσεις,
ηλικιακό και γνωστικό επίπεδο μαθητών, τοπική κοινωνία κ.λπ.).
Έτσι είναι πολύ πιθανό να διαμορφωθούν αξιόπιστες διδακτικές προτάσεις, πάντοτε
τοποθετημένες σε επιστημονικό πλαίσιο, με συγκεκριμένους στόχους και απαιτήσεις.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Βασικές πρακτικές στη σχολική αίθουσα της Ιστορίας
1 2 3 4 5
Αξιοποίηση
Χρήση και
Διδασκαλία και Να μάθουν Πρόσωπα,
ερμηνεία
ιστορικών ανάλυση οι μαθητές ονόματα,
ιστορικών
εννοιών ιστορικών να… χρονολογίες
όρων
μαρτυριών
5
ΙΕΑ 101
5 ECTS
1. Χρήση - ερμηνεία ιστορικών όρων
Οι δυσκολίες των παιδιών στο Σχολείο, σε σχέση με τη γλώσσα της

Ιστορίας, σχετίζονται
 με τα προβλήματα ορολογίας (παρεξηγήσεις, ασάφειες, συγχύσεις,

παρερμηνείες κ.λπ.), που έρχονται στην επιφάνεια από τη γλώσσα που
χρησιμοποιούν οι ιστορικοί και –κυρίως- οι συγγραφείς των σχολικών
εγχειριδίων και
 με τη γλωσσική ευχέρεια του δασκάλου της Ιστορίας, τη δυνατότητά του

να χρησιμοποιεί και να χειρίζεται κατάλληλα και με επάρκεια τη γλώσσα
και, ταυτόχρονα, να μπορεί να ερμηνεύει με σαφήνεια τους ιστορικούς
όρους.
 .
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Κύριες αιτίες της δυσκολίας στην κατανόηση των

ιστορικών όρων:
* γενικεύσεις (λ.χ. οι Γερμανοί ήταν ναζιστές),

αναχρονισμός (λ.χ. οι Ισπανοί, το 15ο αιώνα,
φέρθηκαν φασιστικά στους ιθαγενείς της Αμερικής, ο
Μ. Αλέξανδρος και η ιμπεριαλιστική πολιτική του),
 .
ΙΕΑ 101
5 ECTS
* παρερμηνεία όρων με συγκεκριμένο και σαφές νόημα.

Οι ιστορικές έννοιες δεν ταυτίζονται πάντοτε με τις
έννοιες της αντίστοιχης καθημερινής ορολογίας.
(ο χημικός λ.χ. λέγοντας «υδρογόνο» εννοεί το συγκεκριμένο στοιχείο·

ακριβώς το ίδιο εννοεί και ο απλός πολίτης και ο μαθητής. Ο ιστορικός
όμως, λέγοντας «εξέγερση» ενδεχομένως δεν εννοεί ακριβώς το ίδιο
πράγμα μ’ εκείνο που εννοεί ο πολίτης ή ο μαθητής ή ακόμη και
κάποιος άλλος ιστορικός),
 .
ΙΕΑ 101
5 ECTS
* η ερμηνεία ιστορικών όρων από τον ιστορικό, η οποία

διαφοροποιείται από εποχή σε εποχή,
* η άκριτη εισαγωγή νεολογισμών στην ορολογία της

Ιστορίας, χωρίς σεβασμό στους όρους της, αλλά και χωρίς
να δίνεται στις καινούργιες λέξεις συγκεκριμένη και
ξεκάθαρη σημασία (φεμιναζισμός, ελεγχόμενη
ανατραυματοποίηση κ.λπ.).
 .
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Όροι όπως, «εκκλησία», «κράτος», «κυβέρνηση»,

«δημοκρατία», «επανάσταση» κ.λπ. είναι δυνατό να
χρησιμοποιούνται με διαφορετική σημασία
από τους ανθρώπους κάθε εποχής,
από τους ιστορικούς μιας συγκεκριμένης εποχής και
από δασκάλους και μαθητές (οι οποίοι κουβαλούν μέσα
τους το προσωπικό, κοινωνικό και πολιτιστικό
παρελθόν τους).
 .
ΙΕΑ 101
5 ECTS
2. Διδασκαλία ιστορικών εννοιών
Οι ιστορικές έννοιες προέρχονται από

 το συμβατικό λεξιλόγιο,
 το φιλοσοφικό λόγο ή το λόγο των κοινωνικών επιστημών,
 την εργασία των ίδιων των ιστορικών.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
2. Διδασκαλία ιστορικών εννοιών
Οφείλουμε να αναζητούμε σε αυτές τα σημαινόμενά τους σε συνάρτηση με το

εκάστοτε πλαίσιο αναφοράς τους, διότι το νοηματικό τους φορτίο δυνητικά είναι
αγωγός συγκεκριμένων ιδεολογιών.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
3. Αξιοποίηση - ανάλυση ιστορικών μαρτυριών
Η προσέγγιση των ιστορικών μαρτυριών επιτυγχάνεται με δύο αντιδιαμετρικούς μεταξύ τους τρόπους, οι οποίοι ορίζουν και δύο
διαφορετικές ιστοριογραφικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις και πρακτικές.
Πρώτος: η παράθεση και ο σχολιασμός των πηγών· λειτουργούν συμπληρωματικά και βοηθητικά σε σχέση με το
αφηγηματικό μέρος του εγχειριδίου, που συνήθως αναπαράγει πιστά ο εκπαιδευτικός.
Δεύτερος: η πρωτογενής προσπέλαση των πηγών· ανάγεται σε πρωταρχικό στοιχείο του μαθήματος της Ιστορίας.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Βασικές δυσλειτουργίες στη χρήση των πηγών στη διδασκαλία

α) η απλοϊκή προσέγγιση των πηγών από τους μαθητές, οι οποίοι ταυτίζουν συχνά το κείμενο της πηγής με την
ιστορική αλήθεια,
β) η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με χαμηλού επιπέδου αναγνωστικές δεξιότητες ή ειδικές
εκπαιδευτικές ανάγκες,
γ) η αποσπασματικότητα και το μικρό μέγεθος των πηγών, που δημιουργεί την αίσθηση στους μαθητές ότι είναι
όχι «θέσει» αλλά «φύσει» (δηλαδή αντικειμενικά) τεκμήρια,
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Βασικές δυσλειτουργίες στη χρήση των πηγών στη διδασκαλία

δ) η δυσκολία της διάκρισης ανάμεσα στο αφηγηματικό κείμενο και στην πηγή, στα τεκμήρια σε σχέση με την
πληροφορία ή την ερμηνεία,
ε) η ψευδαίσθηση ότι οι αντικρουόμενες πηγές ψεύδονται,
στ) η έλλειψη ιστορικής κουλτούρας, που να τους ωθεί σε εσφαλμένη προσέγγιση της πραγματικότητας,
ζ) η επιμονή σε στερεότυπες απόψεις, η αδιαφορία για το μάθημα της Ιστορίας και η πεποίθηση ότι η κριτική
αντιμετώπιση του παρελθόντος δεν τους αφορά.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
3. Αξιοποίηση – ανάλυση ιστορικών μαρτυριών
Βασικές ερωτήσεις των μαθητών προς τις μαρτυρίες
α) Ποιος τη δημιούργησε; δ) Γιατί τη δημιούργησε; Ήθελε απλώς να

πληροφορήσει ή σκόπευε λ.χ. να αντιδικήσει με
β) Τι γνωρίζουμε για το δημιουργό της; κάποιους, να καταγγείλει συμπεριφορές, να
επιβάλλει απόψεις, να αλλοιώσει γεγονότα
Ήταν κοινός άνθρωπος, αξιωματούχος, κ.λπ.;
λόγιος κ.λπ.; Ποια μπορεί να ήταν η
κατάστασή του όταν έγραφε; ε) Σε ποιο κοινό απευθυνόταν; Ήταν κοινό
μορφωμένων ή αμόρφωτων ανθρώπων; Ήταν
γ) Πού και πότε τη δημιούργησε; Βρισκόταν φιλικό ή εχθρικό προς αυτόν; Βρισκόταν σε
καθεστώς ελευθερίας ή δουλείας;
στην καρδιά των γεγονότων ή σε απόσταση;
Ήταν αυτόπτης/αυτήκοος μάρτυρας; Ήταν στ) Τι γνωρίζουμε σήμερα για εκείνο το κοινό;
πρωταγωνιστής/δευτεραγωνιστής; Την Ποιες ήταν οι αξίες του, τα όριά του, οι αντοχές
του, οι προϋποθέσεις του, οι προσδοκίες του;
έγραψε πριν, κατά ή μετά τα γεγονότα;
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Ταξινόμηση της ιστορικής μαρτυρίας
α) Τι είδους πηγή είναι αυτή; Είναι ποίημα, γ) Ποιες είναι οι σημαντικές συμβάσεις που
επιστολή, απομνημονεύματα, λίβελλος, εγκύκλιος, κυριαρχούν σε αυτό το είδος της πηγής και
διαταγή, προκήρυξη, διάγγελμα, κρυπτογραφημένο ποιας νομικής, πολιτικής, θρησκευτικής,
κείμενο, κείμενο εφημερίδας, τηλεγράφημα, φιλοσοφικής ή στρατιωτικής παράδοσης είναι
διαφήμιση, ρεπορτάζ, χάρτης κ.λπ.; μέρος; Είναι κείμενο φιλοθρησκευτικό ή
αθεϊστικό, δημοκρατικό ή απολυταρχικό,
β) Είναι χειρόγραφη (προχειρογραμμένη ή νομικό ή πολιτικό;
καλογραμμένη) ή τυπωμένη; Έχει επικεφαλίδα,
παραγράφους, υπόμνημα ή υποσημειώσεις; δ) Ποιο μοιάζει να είναι το ύφος της πηγής
(ειρωνικό, ρομαντικό, τραγικό, σατιρικό);
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Βαθύτερη μελέτη και κατανόηση της μαρτυρίας

α) Ποιες είναι οι λέξεις-κλειδιά της πηγής και τι
μπορεί να σήμαιναν τότε που γράφτηκε, αλλά και τι δ) Ποιες αξίες αντανακλώνται μέσα στο κείμενο
σημαίνουν σήμερα; (με αναφορά στον ιστορικό της πηγής; Επαναστατικές, συμβιβαστικές,
αναχρονισμό). απολυταρχικές, σχετικιστικές, σκεπτικιστικές
κ.λπ.;
β) Τι θέλει να υποστηρίξει ο δημιουργός της και ε) Σε ποια πρωτεύοντα ή δευτερεύοντα ζητήματα
ποιες μαρτυρίες προσφέρει για να υποστηρίξει τη αναφέρεται η πηγή και πώς θα μπορούσαν να
θέση του αυτή; συνδεθούν με το ιστορικό συγκείμενο;
γ) Ποιες προϋποθέσεις βρίσκονται πίσω από τα στ) Ποιες δράσεις επιθυμούσε ο δημιουργός να
επιχειρήματά του; συμβούν ως αποτέλεσμα αυτής της ιστορικής
πηγής (εξέγερση, αναμονή αδράνεια) και ποιος
θα έπρεπε να τις αναλάβει (αξιωματούχος, ομάδα
εκλεκτών, το σύνολο του λαού); Πώς η πηγή
ενεργοποιεί αυτές τις δράσεις (συμβουλεύει,
επιχειρηματολογεί, αντιδικεί, κατευνάζει);
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Αξιολόγηση της ιστορικής μαρτυρίας

α) Πόσο αντιπροσωπευτική είναι αυτή η πηγή για
την ιστορική περίοδο που έχει δημιουργηθεί; γ) Ποια προβλήματα, προϋποθέσεις,
Υπάρχουν ίδιες, παρόμοιες ή αντίθετες πηγές; επιχειρήματα, ιδέες και αξίες τη συνδέουν,
θετικά ή αρνητικά, με άλλες πηγές της ίδιας
β) Πόσο ευρεία ήταν η διάδοσή της; Την έχουμε βρει περιόδου;
σε πολλά αντίτυπα; Έχουμε έμμεσες ή άμεσες
μαρτυρίες για το πού και πόσο κυκλοφόρησε; δ) Ποιες άλλες μαρτυρίες μπορούμε να βρούμε,
για να υποστηρίξουμε τα συμπεράσματά μας;
ΙΕΑ 101
5 ECTS
4. Να μάθουν οι μαθητές να…
κάνουν ταυτίσεις: να μπορούν να αναγνωρίσουν τις

συνδέσεις ανάμεσα στον εαυτό τους και στους
ανθρώπους και στα γεγονότα του παρελθόντος (π.χ.
γνώση για τις εξερευνήσεις, τον αποικισμό, τις
επαναστάσεις, γενικά την εξέλιξη της χώρας στην οποία
ζουν),
αναλύουν: να μπορούν να εντοπίσουν τις αιτιακές

σχέσεις στην Ιστορία (π.χ. τα αίτια ενός Εμφυλίου
Πολέμου ή τις επιπτώσεις π.χ. της βιομηχανικής
επανάστασης),
ΙΕΑ 101
5 ECTS
4. Να μάθουν οι μαθητές να…
αποκρίνονται ηθικά: να είναι σε θέση να θυμούνται,

να θαυμάζουν ή να αποδοκιμάζουν καταστάσεις,
φαινόμενα και γεγονότα του παρελθόντος (π.χ. να
εκφράσουν τα ανάλογα συναισθήματα και αξιολογικές
κρίσεις μελετώντας λ.χ. τη δουλεία, το Ολοκαύτωμα, το
κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων και το τέλος του
Απαρτχάιντ),
εκθέτουν: να είναι σε θέση να παρουσιάσουν, με

ιστορικούς όρους, τεκμηριωμένες πληροφορίες σχετικά
με το παρελθόν και τις συνδέσεις του με το παρόν.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
5. Πρόσωπα, ονόματα, χρονολογίες…
Παραδοσιακά στην Ιστορία δίνεται έμφαση στη

μελέτη των προσωπικοτήτων. Αυτό θα μπορούσε να
χαρακτηριστεί ατυχές, επειδή η Ιστορία που μπορεί να
μάθει κανείς μελετώντας τη ζωή των απλών καθημερινών
ανθρώπων, είναι εξίσου χρήσιμη.
Η απομνημόνευση ονομάτων και ημερομηνιών

που αναφέρονται π.χ. σε μονάρχες, θα δημιουργούσε
μεγαλύτερες δυσκολίες σε παιδιά με μαθησιακά
προβλήματα, από το να αποκτήσουν μια γενική αντίληψη
για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων κάποιας άλλης εποχής.
Ωστόσο: στην Ιστορία είναι πάντοτε

απαραίτητη η απομνημόνευση συγκεκριμένων
προσώπων, χρονολογιών, τοπωνυμίων κ.λπ.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Στις διδακτικές προτάσεις μπορεί να ενταχθεί και η ενασχόληση με αυτό που

ονομάζεται προσωπική «Ιστορία»
Οι οικογενειακές μελέτες προσφέρουν –κυρίως στις μικρότερες ηλικίες– τη δυνατότητα να

ξεκινήσουν την έρευνά τους από το «εδώ και το τώρα» και από τον εαυτό τους.
 «Τι υπήρχε εδώ, πριν υπάρξω εγώ;»
 «Πώς ήμουν εγώ, πριν γίνω όπως είμαι τώρα;»
Με τέτοιου είδους ερωτήσεις τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν την εργασία τους, να

ανατρέξουν σε ενθυμήματα, αντικείμενα, φωτογραφίες, να συλλέξουν προφορικές
μαρτυρίες, να κατασκευάσουν το οικογενειακό τους δέντρο κ.λπ. και ταυτόχρονα να
αρχίσουν να αντιλαμβάνονται την αξία που έχουν τα κάθε είδους κειμήλια του παρελθόντος.
ΙΕΑ 101
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ – ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ
ΤΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Κ. ΑΓΓΕΛΑΚΟΣ – Χ.
ΚΟΥΡΓΙΑΝΤΑΚΗΣ
«Το ποσοστό δημοκρατίας μιας κοινωνίας διαβάζεται στα σχολικά 5 ECTS
βιβλία της Ιστορίας».
Μέσω των σχολικών εγχειριδίων διαφαίνεται -σε μεγάλο βαθμό- αν

το σχολείο στοχεύει να διαπαιδαγωγήσει
 «φλογερούς πατριώτες»,
 «παιδιά της εξουσίας (ή των κομμάτων)»,
 πιστά «μέλη της εθνικής οικογένειας» ή
 «ελεύθερα σκεπτόμενους πολίτες», με κριτική ικανότητα,
κοινωνική ευθύνη, αρχές και αξίες.
ΙΕΑ 101
Σε κάποια εκπαιδευτικά συστήματα, αντί του διδακτικού εγχειριδίου 5 ECTS
προτείνεται εκπαιδευτικό υλικό αποτελούμενο από
 διάφορα και διαφορετικά μεταξύ τους ιστορικά βιβλία και έγγραφα,
 διάφορες και διαφορετικές γραπτές και υλικές μαρτυρίες,
 φιλμ και οπτικοακουστικό υλικό,
 προφορικές μαρτυρίες,
 στοιχεία από το περιβάλλον των μαθητών κ.λπ.
Εναλλακτικές του σχολικού εγχειριδίου: το πολλαπλό βιβλίο, το καθόλου

βιβλίο, το ελεγχόμενο βιβλίο.
Άλλες παράμετροι του σχολικού εγχειριδίου: ανοιχτός διαγωνισμός,

κατευθυνόμενος διαγωνισμός, σημειώσεις κ.λπ.
ΙΕΑ 101
Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και αν επιλεγεί ως εκπαιδευτικό εγχειρίδιο, 5 ECTS
μπορεί να αποτελέσει παγίδα, που ελλοχεύει κινδύνους, εφόσον η

αξιοποίησή του δεν συμβαδίζει με
o σύγχρονα και εφαρμόσιμα Προγράμματα Σπουδών,
o σύγχρονη και στοχευμένη σκοποθεσία,
o καλά οργανωμένα σχολικά περιβάλλοντα,
o επιστημονικά/παιδαγωγικά ενημερωμένους εκπαιδευτικούς.
ΙΕΑ 101
Τρία βασικά είδη εγχειριδίων Ιστορίας 5 ECTS
1. Τα καθαρά αφηγηματικά
(περιέχουν κείμενο μαζί με κάποιες φωτογραφίες ή εικόνες, συνήθως χωρίς
οργανική σχέση με το κείμενο),
2. Τα εργαστηριακά
(παραπέμπουν περισσότερο σε μια θεματική Ιστορία και περιέχουν ιστορικές
πηγές μαζί με ερωτήματα και ασκήσεις επεξεργασίας και κατανόησης) και
3. Τα μικτά
(περιέχουν μικρό κείμενο, ιστορικές πηγές, καθώς και ερωτήματα και
ασκήσεις).
Στην τελευταία κατηγορία μπορούν να ενταχθούν και τα σύγχρονα πολυτροπικά
εγχειρίδια, όπου κείμενο, εικόνες, φωτογραφίες, πηγές, σύμβολα κ.λπ.
αναλαμβάνουν -μέσα από ένα δυναμικό και προγραμματισμένο συνδυασμό- να
μεταφέρουν την ιστορική γνώση στο μαθητή, να τον βοηθήσουν να καλλιεργήσει
ιστορικές δεξιότητες και να ενεργοποιήσει συγκροτήσει σταδιακά ιστορική
συνείδηση.
ΙΕΑ 101
5 ECTS
Βασικά κριτήρια επιλογής ενός σχολικού εγχειριδίου:
α) Επιστημονικά (επιστημονική εγκυρότητα):

 επιλογή περιεχομένων,
 ακρίβεια και ορθότητα περιεχομένων,
 νέα, σύγχρονα επιστημονικά πορίσματα,
 πολλαπλότητα ερμηνειών,
 αποφυγή παρασιωπήσεων, προκαταλήψεων και μονομερειών.
ΙΕΑ 101
Βασικά κριτήρια επιλογής ενός σχολικού εγχειριδίου: 5 ECTS
β) Ψυχοπαιδαγωγικά και διδακτικά (παιδαγωγική/διδακτική εγκυρότητα)

 ψυχονοητικές προϋποθέσεις (ηλικία, αντιληπτική ικανότητα),
 γλωσσική δομή,
 ορθολογική οργάνωση και διάταξη της ύλης,
 ελκυστικότητα-κίνητρα μάθησης,
 στιλ κειμένου,
 προσφορά πρόσθετου διδακτικού υλικού (πηγές, κείμενα
ιστοριογράφων, βιβλιογραφία, ασκήσεις, δραστηριότητες, εικόνες κ.λπ.),
 εικονογράφηση,
 προώθηση αυτενέργειας και ερευνητικού- ανακαλυπτικού πνεύματος,
προσπελασιμότητα.
ΙΕΑ 101
Βασικά κριτήρια επιλογής ενός σχολικού εγχειριδίου: 5 ECTS
γ) Κοινωνικά-μορφωτικά (κοινωνική εγκυρότητα):

❧ ανοιχτά στις ιδεολογικές, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και
πολιτισμικές πτυχές της ιστορικής πραγματικότητας,
❧ αποφυγή δογματισμών,
❧ έμφαση στις δημοκρατικές αξίες,
❧ διαφάνεια αφετηρίας και προθέσεων συγγραφής.

5. Διδακτικές προτάσεις (πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα), διδακτικά εγχειρίδια

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5. Διδακτικές προτάσεις (πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα), διδακτικά εγχειρίδια

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΙΕΑ 101

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ – ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Διδακτικές προτάσεις στο μάθημα της Ιστορίας.

Σε κανέναν δεν αρέσει ο τρόπος διδασκαλίας της Ιστορίας:

* Οι συντηρητικοί πιστεύουν ότι παραείναι πολυπολιτισμικός,

* Οι πολιτικοί λένε ότι δεν προάγει τον πατριωτισμό και οι

* Οι κύκλοι των κοινωνικών σπουδών ανησυχούν πως δίνεται

* Οι νομοθέτες υποστηρίζουν ότι τα σχολεία θα έπρεπε να

* Οι ερευνητές κατηγορούν τους εκπαιδευτικούς ότι δε

Βασικές πρακτικές στη σχολική αίθουσα της Ιστορίας

1. Χρήση - ερμηνεία ιστορικών όρων

Οι δυσκολίες των παιδιών στο Σχολείο, σε σχέση με τη γλώσσα της

 με τα προβλήματα ορολογίας (παρεξηγήσεις, ασάφειες, συγχύσεις,

 με τη γλωσσική ευχέρεια του δασκάλου της Ιστορίας, τη δυνατότητά του

1. Χρήση - ερμηνεία ιστορικών όρων

Κύριες αιτίες της δυσκολίας στην κατανόηση των

* γενικεύσεις (λ.χ. οι Γερμανοί ήταν ναζιστές),

1. Χρήση - ερμηνεία ιστορικών όρων

* παρερμηνεία όρων με συγκεκριμένο και σαφές νόημα.

(ο χημικός λ.χ. λέγοντας «υδρογόνο» εννοεί το συγκεκριμένο στοιχείο·

1. Χρήση - ερμηνεία ιστορικών όρων

* η ερμηνεία ιστορικών όρων από τον ιστορικό, η οποία

* η άκριτη εισαγωγή νεολογισμών στην ορολογία της

1. Χρήση - ερμηνεία ιστορικών όρων

Όροι όπως, «εκκλησία», «κράτος», «κυβέρνηση»,

2. Διδασκαλία ιστορικών εννοιών

Οι ιστορικές έννοιες προέρχονται από

2. Διδασκαλία ιστορικών εννοιών

Οφείλουμε να αναζητούμε σε αυτές τα σημαινόμενά τους σε συνάρτηση με το

3. Αξιοποίηση - ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

3. Αξιοποίηση - ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

Βασικές δυσλειτουργίες στη χρήση των πηγών στη διδασκαλία

3. Αξιοποίηση - ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

Βασικές δυσλειτουργίες στη χρήση των πηγών στη διδασκαλία

3. Αξιοποίηση – ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

Βασικές ερωτήσεις των μαθητών προς τις μαρτυρίες

α) Ποιος τη δημιούργησε; δ) Γιατί τη δημιούργησε; Ήθελε απλώς να

3. Αξιοποίηση – ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

Ταξινόμηση της ιστορικής μαρτυρίας

3. Αξιοποίηση – ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

Βαθύτερη μελέτη και κατανόηση της μαρτυρίας

3. Αξιοποίηση – ανάλυση ιστορικών μαρτυριών

Αξιολόγηση της ιστορικής μαρτυρίας

4. Να μάθουν οι μαθητές να…

κάνουν ταυτίσεις: να μπορούν να αναγνωρίσουν τις

αναλύουν: να μπορούν να εντοπίσουν τις αιτιακές

4. Να μάθουν οι μαθητές να…

αποκρίνονται ηθικά: να είναι σε θέση να θυμούνται,

εκθέτουν: να είναι σε θέση να παρουσιάσουν, με

Παραδοσιακά στην Ιστορία δίνεται έμφαση στη

Η απομνημόνευση ονομάτων και ημερομηνιών

Ωστόσο: στην Ιστορία είναι πάντοτε

Στις διδακτικές προτάσεις μπορεί να ενταχθεί και η ενασχόληση με αυτό που

Οι οικογενειακές μελέτες προσφέρουν –κυρίως στις μικρότερες ηλικίες– τη δυνατότητα να

Με τέτοιου είδους ερωτήσεις τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν την εργασία τους, να

βιβλία της Ιστορίας».

Μέσω των σχολικών εγχειριδίων διαφαίνεται -σε μεγάλο βαθμό- αν

Εναλλακτικές του σχολικού εγχειριδίου: το πολλαπλό βιβλίο, το καθόλου

Άλλες παράμετροι του σχολικού εγχειριδίου: ανοιχτός διαγωνισμός,

μπορεί να αποτελέσει παγίδα, που ελλοχεύει κινδύνους, εφόσον η

Βασικά κριτήρια επιλογής ενός σχολικού εγχειριδίου:

α) Επιστημονικά (επιστημονική εγκυρότητα):

β) Ψυχοπαιδαγωγικά και διδακτικά (παιδαγωγική/διδακτική εγκυρότητα)