NOT

10
Araling Panlipunan
Unang Markahan
KONTEMPORARYONG ISYU AT
HAMONG PANGKAPALIGIRAN

Department of Education ● Republic of the Philippines

i
Araling Panlipunan- Grade 10
Alternative Delivery Mode
Quarter 1 - Module 4: Hamong Pangkapaligiran
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban
sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Inilimbag sa Pilipinas ng
Kagawaran ng Edukasyon-Dibisyon ng Bukidnon
Office Address: Fortich St., Sumpong, Malaybalay, Bukidnon
Telephone: (088) 813-3634
E-mail Address: bukidnon@deped.gov.ph

ii
 Suriin

Unang Yugto: Disaster Prevention and Mitigation Sa bahaging ito ng disaster

management plan, tinataya ang mga hazard at kakayahan ng pamayanan sa
pagharap sa iba’t ibang suliraning pangkapaligiran. Mula sa mga impormasyon na
nakuha sa pagtataya ay bubuo ng plano upang maging handa ang isang pamayanan
sa panahon ng sakuna at kalamidad. Isinasagawa ang Disaster Risk Assessment
kung saan nakapaloob dito ang Hazard Assessment, Vulnerability Assessment, at
Risk Assessment. Tinataya naman ang kakayahan at kapasidad ng isang
komunidad sa pamamagitan ng Capacity Assessment. Bakit kailangang mauna ang
pagsasagawa ng pagtataya sa yugto ng Prevention and Mitigation? Ito ay dahil
kailangang maunawaan ng mga babalangkas ng plano kung ano-ano ang mga
hazard, mga risk, ano at sino ang maaaring maapektuhan at masalanta ng
kalamidad.

Hazard Assessment
Ang Hazard Assessment ay tumutukoy sa pagsusuri sa lawak, sakop, at
pinsala na maaaring danasin ng isang lugar kung ito ay mahaharap sa isang sakuna
o kalamidad sa isang partikular na panahon. Sa pamamagitan ng hazard
assessment, natutukoy kung ano-ano ang mga hazard na gawa ng kalikasan o gawa
ng tao na maaaring maganap sa isang lugar. Sa pagsasagawa ng hazard
assessment, dapat bigyang pansin ang pisikal at temporal na katangian nito.
Sa bahaging ito ng disaster management plan, tinataya ang mga hazard at
kakayahan ng pamayanan sa pagharap sa iba’t ibang suliraning pangkapaligiran.
Mula sa mga impormasyon na nakuha sa pagtataya ay bubuo ng plano upang
maging handa ang isang pamayanan sa panahon ng sakuna at kalamidad.
Isinasagawa ang Disaster Risk Assessment kung saan nakapaloob dito ang Hazard
Assessment, Vulnerability Assessment, at Risk Assessment. Tinataya naman ang
kakayahan at kapasidad ng isang komunidad sa pamamagitan ng Capacity
Assessment. Bakit kailangang mauna ang pagsasagawa ng pagtataya sa yugto ng
Prevention and Mitigation? Ito ay dahil kailangang maunawaan ng mga babalangkas
ng plano kung ano-ano ang mga hazard, mga risk, at sino at ano ang maaaring
maapektuhan at masalanta ng kalamidad.
Pisikal na katangian ng Hazard
Pagkakilanlan Pagkakaroon ng kaalaman tungkol sa iba’t ibang hazard
at kung paano ito umusbong sa isang lugar
Katangian Pag- alam sa uri ng Hazard
Intensity Pagtukoy sa lawak ng pinsala na maaring idulot ng
hazard
Lawak Pag-aaral tungkol sa angkop at tagal ng epekto ng hazard
Saklaw Pagtukoy kung sino ang maaaring tamaan o
maapektuhan sa hazard
Predictability Panahon kung kalian maaaring maranasan ang hazard.
Manageability Pagtaya sa kakayahan ng komunidad na harapin ang
hazard upang mabawasan ang malawakang pinsala.

4
Mahalagang maunawaan ng isang komunidad ang mga pisikal na katangian ng
hazard sa kanilang lugar upang maging malinaw ang mabubuong hazard
assessment. Bukod dito, ang impormasyon na maibibigay sa pagtukoy sa mga
pisikal na katangian ng hazard ay magdudulot ng higit na ligtas na pamayanan.

Temporal na katangian ng Hazard

Matapos maunawaan ang mga pisikal at temporal na katangian ng hazard na
maaaring maranasan sa isang komunidad, maaari nang isagawa ang dalawang
mahalagang proseso sa pagsasagawa ng hazard assessment: ang Hazard Mapping
at Historical Profiling/Timeline of Events. Ang Hazard Mapping ay isinasagawa sa
pamamagitan ng pagtukoy sa mapa ng mga lugar na maaaring masalanta ng hazard
at ang mga elemento tulad ng gusali, taniman at kabahayan na maaaring mapinsala.
Sa Historical Profiling/Timeline of Events naman, gumagawa ng historical profile o
timeline of events upang makita kung ano-ano ang mga hazard na naranasan sa
isang komunidad, gaano kadalas, at kung alin sa mga ito ang pinakamapinsala.

Ang talahanayan 1.7 ay isang halimbawa ng historical profile na ginagamit sa

pagsasagawa ng hazard assessment. Gaya ng ipinakikita sa talahanayan, ang
Historical Profile ay isang paraan sa pagsasagawa ng Hazard Assessment.
Kinakailangan ang koordinasyon sa mga opisyales ng barangay o kaya ay ng
pamahalaang panlungsod o sa ibang lugar ay pambayan upang ito ay mapunan ng
tamang impormasyon.

Alinman sa dalawang nabanggit na halimbawa ang gamitin sa pagsasagawa ng

hazard assessment, mahalaga pa rin sa CBDRM Approach ang partisipasyon ng
mga mamamayan dahil mayrooon silang personal na karanasan sa mga hazard sa
kanilang lugar. Mas mabibigyan ng sapat na kaalaman ang mga mamamayan kung
sila ay kabahagi sa pagsasagawa ng hazard assessment sa kanilang pamayanan.

Panuto: Naunawaan mo sa bahaging ito na ang mga hakbang at kahalagahan ng

hazard assessment. Sa susunod na bahagi ng aralin ay mauunawaan mo naman
kung ano ang nilalaman ng Vulnerability at Capacity Assessment at kung paano ito
makatutulong sa pagbuo ng Disaster Risk Reduction and Management Plan.
Pamprosesong mga Tanong:
1. Ano ang mga hamon na inyong kinaharap sa pagsasagawa ng hazard
assessment map?
2. Paano ninyo hinarap ang mga nabanggit na hamon?
3. Bakit mahalaga na may partisipasyon ng mga mamamayan ang paggawa
ng hazard assessment map?

5
 Balikan

1. Anong Hazard Assessment?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

Tuklasin

Panuto: Magtala ng limang katangian ng isang komunidad na walang pakialam sa

mga programang pangkaligtasan

Suriin

Vulnerability at Capacity Assessment

Sa pamamagitan ng VCA, masusukat ang kahinaan at kapasidad ng isa
komunidad sa pagharap sa iba’t ibang hazard na maaaring maranasan sa kanilang
lugar. Sa Vulnerability Assessment, tinataya ang kahinaan o kakulangan ng isang
tahanan o komunidad na harapin o bumangon mula sa pinsalang dulot ng hazard.
Samantala sa Capacity Assessment naman ay tinataya ang kakayahan ng
komunidad na harapin ang iba’t ibang uri ng hazard. Ayon kina Anderson at
Woodrow (1990) mayroong tatlong kategorya ang vulnerability: ito ay ang pisikal o
material, panlipunan at pag-uugali tungkol sa hazard.

13
Vulnerability Assessment
Ang pagiging Vulnerable ng isang lugar ay nangangahulugang mayroong
itong kakulangan sa mga nabanggit na kategorya. Bunga nito, nagiging mas
malawak ang pinsala na dulot ng hazard. Halimbawa, kung ang isang komunidad ay
walang pakialam sa mga programang pangkaligtasan ng kanilang pamahalaan, hindi
nila alam ang kanilang gagawin sa panahon ng sakuna o kalamidad. Ang mga
mamamayang ito ay matatawag na vulnerable dahil sila ang mga posibleng maging
biktima ng sakuna o kalamidad. Samantala, ang mga mamamayan naman na may
maliit na kita ay maituturing rin na vulnerable dahil maaaring hindi sapat ang
kanilang sweldo upang tustusan ang dagdag na gatusin sa panahon ng sakuna tulad
ng bagyo o baha.
Tatlong Kategorya ng Vulnerability:
1. Pisikal o Materyal
Tumutukoy sa mga materyal na yaman tulad ng suweldo mula sa trabaho, pera sa
bangko at mga likas na yaman. Ang kawalan o kakulangan ng mga nabanggit na
pinagkukunang-yaman ay nangangahulugan na ang isang komunidad ay vulnerable
o maaaring mapinsala kung ito ay makararanas ng hazard
2. Panlipunan
Tumutukoy sa pagiging vulnerable o kawalan ng kakayahan ng grupo ng tao sa
isang lipunan. Halimbawa ay mga kabataan, mga matatanda, mga may kapansanan,
maysakit at iba pang pangkat na maaaring maging biktima ng hazard. Kasama rin
dito ang pagiging vulnerable ng institusyong panlipunan tulad ng pamahalaan.
3. Pag-uugali tungkol sa Hazard
May mga paniniwala at gawi ang mga mamamayan na nakahahadlang sa pagiging
ligtas ng isang komunidad. Bunga nito, nagiging vulnerable ang isang komunidad.
Ayon kina Abarquez at Murshed, (2004), sa pagsasagawa ng Vulnerability
Assessment, kailangang suriin ang sumusunod: Elements at risk, People at risk, at
Location of people at risk.
Ang vulnerability ng isang pamayanan ay nakabatay sa lokasyon nito, halimbawa,
mas vulnerable sa pagbaha, ang mga mabababang lugar. Samantalang vulnerable
naman sa landslide ang mga naninirahan malapit sa paanan ng bundok. Ipinakikita
sa talahanayan ang halimbawa ng instrumento na ginagamit sa pagsasagawa ng
Vulnerability Assessment. Mahalaga rin ang mga impormasyon na makukuha sa
Vulnerability Assessment dahil makatutulong ito sa pagbuo ng disaster management
ng isang pamayanan.

Panuto: Gumawa ng isang Semantic Web hingil sa Vulnerability Assessment.

14
 Tuklasin

https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Freliefweb.int%2Fsites%2Freliefweb.int%2Ffiles%2Fstyles%2Fattachment-large%2Fpublic%2Fresources-pdf-previews%2F1406643-
Needs%2520and%2520Capacity%2520Assessment%2520Book-min%25202019-07-05%252007-47-
13.png%3Fitok%3DggGPqL2L&imgrefurl=https%3A%2F%2Freliefweb.int%2Freport%2Fnepal%2Fneeds-and-capacity-assessment-fourteen-rural-and-urban-municipalities-disaster-
risk&tbnid=byyKMGCcETuVuM&vet=12ahUKEwjo5Irx6qXqAhULCpQKHeoCDRsQMygWegUIARDWAQ..i&docid=e6HSwlUi-
JUF1M&w=613&h=859&q=capacity%20assessment%20in%20disaster%20management&hl=en&ved=2ahUKEwjo5Irx6qXqAhULCpQKHeoCDRsQMygWegUIARDWAQ
https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Fwww.ifrc.org%2FPageFiles%2F40699%2Fp-
ZWE0223_464.jpg&imgrefurl=https%3A%2F%2Fwww.ifrc.org%2Fen%2Fwhat-we-do%2Fdisaster-management%2Fabout-disaster-
management%2F&tbnid=fSZu2eJCzPc8SM&vet=12ahUKEwjV0tC866XqAhVZAKYKHY_7BkcQMyg6egQIARA_..i&docid=UbaIZdiE27Hb5M&w=
464&h=250&q=capacity%20assessment%20in%20disaster%20management%20QUIPMENT&hl=en&ved=2ahUKEwjV0tC866XqAhVZAKYKHY_
7BkcQMyg6egQIARA_

R A S M

Suriin

Risk Assessment
Kung ang Disaster prevention ay tumutukoy sa pag-iwas sa mga hazard at
kalamidad, sinisikap naman ng mga gawain sa disaster mitigation na mabawasan
ang malubhang epekto nito sa tao, ari-arian at kalikasan. Ito ay tumutukoy sa mga
hakbang na dapat gawin bago ang pagtama ng sakuna, kalamidad at hazard na may
layuning maiwasan o mapigilan ang malawakang pinsala sa tao at kalikasan (Ondiz
at Redito, 2009).
Dalawang uri ng Mitigation
Structural migitation- Tumutukoy sa mga paghahandang ginagawa sa pisikal na
kaanyuan ng isang komunidad upang ito ay maging matatag sa panahon ng
pagtama ng hazard. Ilan sa halimbawa nito ay ang pagpapagawa ng dike upang
mapigilan ang baha, paglalagay ng mga sandbags, pagpapatayo ng mga flood
gates, pagpapatayo ng earthquake-proof buildings, at pagsisiguro na may fire
exitinguisher ang mga ipinatatayong gusali.
Non -Structural migitation- Tumutukoy sa mga ginagawang plano at paghahanda ng
pamahalaan upang maging ligtas ang komunidad sa panahon ng pagtama ng
hazard. Ilan sa halimbawa nito ay ang pagbuo ng disaster management plan,
pagkontrol sa kakapalan ng populasyon, paggawa ng mga ordinansa at batas,
information dissemination at hazard

21
 Kahalagahan ng Disaster Risk Assessment
Ayon kina Ondiz at Redito (2009), ang sumusunod ay mga dahilan kung bakit
mahalaga ang pagsasagawa ng risk assessment:
1. Nagiging sistematiko ang pagkalap ng datos sa pagtukoy, pagsusuri, at pagtatala
sa mga hazard na dapat unang bigyang pansin.
2. Nagiging mulat ang mga mamamayan sa mga hazard na mayroon sa kanilang
komunidad na noon ay hindi nila alam. Sa pamamagitan ng risk assessment ay
nagkakaroon ng mas matibay na batayan ang maaaring maging epekto ng hazard
sa kanilang komunidad.
3. Nagsisilbing batayan sa pagbuo ng disaster risk reduction and management plan.
Nagiging gabay sa pagbuo ng mga polisiya, programa, proyekto, at istratehiya
upang maging handa ang komunidad sa pagharap sa iba’t ibang hazard.
4. Nagbibigay ng impormasyon at datos na magagamit sa pagbuo ng plano at
magsisilbing batayan sa pagbuo ng akmang istratehiya sa pagharap sa mga hazard.
5. Isa sa mahalagang produkto ng risk assessment ay ang pagtatala ng mga hazard
at pagtukoy kung alin sa mga ito ang dapat bigyan ng prayoridad o higit na
atensyon. Ito ay tinatawag na Prioritizing risk.
Ang mga naunang hakbang ay nakapaloob sa Disaster Prevention. Sa unang yugto
ng CBDRM Plan ay isinasagawa rin ang mga hakbang para sa Disaster Mitigation
na kinapapalooban naman ng Risk Assessment. Tunghayan ito sa susunod na
bahagi ng aralin. Risk Assessment kung ang Disaster prevention ay tumutukoy sa
pag-iwas sa mga hazard at kalamidad. Sinisikap naman ng mga gawain sa disaster
mitigation na mabawasan ang malubhang epekto nito sa tao, ari-arian, at kalikasan.
Ito ay tumutukoy sa mga hakbang na dapat gawin bago ang pagtama ng sakuna,
kalamidad at hazard na may layuning maiwasan o mapigilan ang malawakang
pinsala sa tao at kalikasan (Ondiz at Redito, 2009).

PANUTO: Gumawa ng isang poster na nagpapapakita sa kahalagahan Risk

Assessment.

Gabay na tanong:

1. Sapat ba ang kakayahan ng inyong paaralan, kapitbahayan, o barangay

sa pagharap sa kalamidad?

___________________________________________________________________
__________________________________________________________________

22