Πληροφορική Εισαγωγή Στην Επιστήμη Των Υπολογιστών Χρήστος Γκόγκος ΤΕΙ Ηπείρου

Ελληνική Δημοκρατία
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό
Ίδρυμα Ηπείρου
Πληροφορική -
Εισαγωγή στην επιστήμη
των υπολογιστών
Δρ. Γκόγκος Χρήστος 1
Πληροφορική 1
2
Ενότητα 1 : Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών
ΤΕΙ Ηπείρου
Μοντέλο Turing
 Στο μοντέλο Turing τα δεδομένα
εξόδου εξαρτώνται από τον
συνδυασμό δύο παραγόντων:
 τα δεδομένα εισόδου και
 το πρόγραμμα
 Η καθολική μηχανή Turing ήταν η
πρώτη περιγραφή ενός υπολογιστή
δηλαδή ενός μηχανήματος που
μπορεί να εκτελέσει οποιονδήποτε
υπολογισμό αν τροφοδοτηθεί με το
κατάλληλο πρόγραμμα 5
5
Πληροφορική Ι – Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο
Μοντέλο Turing
6
6
Υλικό Υπολογιστή (Hardware)

• Υλικό είναι τα συστατικά του υπολογιστή
που έχουν φυσική υπόσταση. Για
παράδειγμα:
– Κεντρική μονάδα επεξεργασίας (CPU)
– Κύρια μνήμη (Main memory)
– Συσκευές εισόδου – εξόδου (Input /
Output)
• Πληκτρολόγιο
• Ποντίκι
• Οθόνη
• Σκληρός Δίσκος
– Δίαυλοι (Busses) 7
7
Λογισμικό Υπολογιστών (Software)

• Λογισμικό είναι τα προγράμματα που
μπορούν να εκτελεστούν σε ένα
υπολογιστικό σύστημα.
• Τα προγράμματα γράφονται σε
κάποια γλώσσα προγραμματισμού.
• Τα προγράμματα αποθηκεύονται σε μονάδες αποθήκευσης
και προκειμένου να εκτελεστούν μεταφέρονται στην μνήμη
του υπολογιστικού συστήματος.
• Για να εκτελεστεί ένα πρόγραμμα ο επεξεργαστής εκτελεί
μια λογική σειρά από εντολές που δίνει το επιθυμητό
αποτέλεσμα. 8
8
Επιστήμη των υπολογιστών

• Computer Science (CS) ή Information Science (IS) ή
Information Technology (IT).
• Επιστήμη Υπολογιστών είναι η μελέτη των
υπολογιστικών συστημάτων
συμπεριλαμβανομένου του υλικού και του
λογισμικού.
• Ορισμένες κατευθύνσεις της επιστήμης
υπολογιστών
– Αρχιτεκτονική Η/Υ Η επιστήμη των υπολογιστών μελετά το
– Λειτουργικά Συστήματα θεωρητικό υπόβαθρο των υπολογιστικών
– Αλγόριθμοι διαδικασιών καθώς και τις
– Γλώσσες προγραμματισμού χρησιμοποιούμενες τεχνικές έτσι ώστε να
– Βάσεις Δεδομένων είναι δυνατή η πρακτική εφαρμογή της
– Τεχνητή Νοημοσύνη θεωρίας.
– Τεχνολογία Λογισμικού
– Δίκτυα Δεδομένων 9
9
1. Αρχιτεκτονική Η/Υ
• Η αρχιτεκτονική Η/Υ ασχολείται
με τους τρόπους με τους
οποίους μπορούν να
συνδυαστούν επιμέρους
συστατικά έτσι ώστε να
κατασκευαστούν λειτουργικοί
Η/Υ.
10
1
2. Λειτουργικά Συστήματα ΤΕΙ Ηπείρου
(Operating Systems)
• Λειτουργικό Σύστημα (ΛΣ) είναι
το λογισμικό που «φορτώνεται»
κατά την εκκίνηση ενός Η/Υ
• Τα άλλα προγράμματα
ονομάζονται εφαρμογές
(applications) και «τρέχουν» υπό
τον διαχείριση του ΛΣ.
• Το ΛΣ αναλαμβάνει την
διαχείριση της μνήμης, του
επεξεργαστή, και των
περιφερειακών συσκευών. 11
1
3. Αλγόριθμοι
• Αλγόριθμος: μια σειρά ενεργειών
που κάποτε ολοκληρώνεται
επιλύοντας ένα πρόβλημα.
• Δεν επαρκεί η γνώση της
εργασίας που εκτελεί κάθε
εντολή, αλλά ο προγραμματιστής
πρέπει να γνωρίζει και την σειρά
με την οποία πρέπει να
συνδυάσει αυτές τις εντολές για
να πραγματοποιήσει μια
συγκεκριμένη εργασία.
12
1
4. Γλώσσες Προγραμματισμού
• Γλώσσες Προγραμματισμού:
Αρχικά οι εντολές ήταν σειρές
από δυαδικά ψηφία. Για
διευκόλυνση του
προγραμματισμού επινοήθηκαν
σύμβολα και λέξεις ευκολότερα
στην απομνημόνευση που
μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν
στην θέση των δυαδικών
ακολουθιών έτσι ώστε να
περιγράψουν την επίλυση του
προβλήματος.
13
1
5. Βάσεις Δεδομένων (Databases)

• Μια Βάση Δεδομένων
αποτελεί μια οργανωμένη
συλλογή δεδομένων που
επιτρέπει την εύκολη και
γρήγορη πρόσβαση στις
επιθυμητές πληροφορίες.
14
1
6. Τεχνητή Νοημοσύνη ΤΕΙ Ηπείρου
(Artificial Intelligence)
• Η τεχνητή νοημοσύνη
(A.I. = Artificial Intelligence)
ασχολείται με την δημιουργία
μηχανών που επιδεικνύουν
ευφυή συμπεριφορά.
15
1
7. Τεχνολογία Λογισμικού
• Τεχνολογία Λογισμικού είναι
η επιστήμη του σχεδιασμού
και της συγγραφής
δομημένων προγραμμάτων
έτσι ώστε να επιτυγχάνεται
εύκολη κατανόηση,
διόρθωση και συντήρηση
τους.
16
1
8. Δίκτυα Δεδομένων
• Ένα Δίκτυο Η/Υ είναι μια
συλλογή από Η/Υ και
συσκευές που συνδέονται
μέσω γραμμών επικοινωνίας
και επιτρέπουν τον
διαμοιρασμό δεδομένων και
πληροφοριών
17
1
Μηχανές ειδικής χρήσης

• Χρησιμοποιώντας μηχανικά,
ηλεκτρικά ή και ηλεκτρονικά Μηχανισμός των Αντικυθήρων
μέρη είναι σε θέση να (~80 π.χ.)
εκτελέσουν κάποιες
καθορισμένες κατά την
κατασκευή τους λειτουργίες.
Αριθμομηχανή (1652)
Υπολογιστής ποδηλάτου Pascaline
18
1
Ο Η/Υ ως μια μηχανή γενικής χρήσης

• Ο Η/Υ είναι ένας
προγραμματιζόμενος
επεξεργαστής δεδομένων.
• Κάθε πρόγραμμα κάνει τον
υπολογιστή να εκτελεί
διαφορετικές λειτουργίες.
• Ίδιο πρόγραμμα με
διαφορετικά δεδομένα
εισόδου δίνει διαφορετικά
αποτελέσματα (π.χ.
πρόγνωση καιρού).
19
1
Προγράμματα
• Πρόγραμμα είναι ένα σύνολο
εντολών οι οποίες
εκτελούνται ακολουθιακά και
λένε στον υπολογιστή τι
πρέπει να κάνει με τα
δεδομένα.
• Τα προγράμματα γράφονται
χρησιμοποιώντας γλώσσες
προγραμματισμού.
• Τα προγράμματα
μεταφράζονται σε δυαδική
μορφή έτσι ώστε να μπορούν
να εκτελεστούν από τον Η/Υ. 20
2
Ντετερμινισμός (αιτιοκρατία) Η/Υ
21
2
• Το μοντέλο von Neumann ορίζει το
υπολογιστή ως τέσσερα (4) υποσυστήματα:
– Μνήμη. Περιοχή αποθήκευσης. Αποθηκεύει τα
προγράμματα και τα δεδομένα κατά την
επεξεργασία.
– Αριθμητική και Λογική μονάδα (ΑΛΜ).
Πραγματοποιεί αριθμητικές (π.χ. πρόσθεση
ενός συνόλου τιμών) και λογικές πράξεις (π.χ.
εύρεση του μικρότερου από δύο στοιχεία
δεδομένων)
– Μονάδα Ελέγχου. Ελέγχει και συντονίζει τις
λειτουργίες της μνήμης της ΑΛΜ και του
υποσυστήματος εισόδου εξόδου.
– Είσοδος/έξοδος. Το υποσύστημα εισόδου
δέχεται δεδομένα εισόδου και το πρόγραμμα
από έξω από τον υπολογιστή ενώ το
υποσύστημα εξόδου παρουσιάζει τα
παραγόμενα αποτελέσματα.
Ο δίαυλος (bus) επιτρέπει την μεταφορά δεδομένων από το ένα υποσύστημα στο άλλο 22
2
Αποθηκευμένο πρόγραμμα
• Η αρχιτεκτονική των πρώτων
υπολογιστών αποθήκευε στην
μνήμη μόνο τα δεδομένα.
• Στο μοντέλο Von Neumann το
πρόγραμμα αποθηκεύεται στην
μνήμη στην ίδια μορφή με τα
δεδομένα δηλαδή ως δυαδικές
τιμές.
• Αλλάζοντας το πρόγραμμα που
είναι αποθηκευμένο στην
μνήμη αλλάζουν και οι
δυνατότητες του Η/Υ
επιτρέποντας την επίλυση
διαφορετικών προβλημάτων. http://www.computer50.org/mark1/firstprog.html
23
2
Ακολουθιακή εκτέλεση εντολών

• Ένα πρόγραμμα στο μοντέλο Von
Neumann αποτελείται από έναν
πεπερασμένο αριθμό εντολών
• Η μονάδα ελέγχου ανακαλεί μια
εντολή από την μνήμη την
αποκωδικοποιεί και κατόπιν την
εκτελεί.
• Οι εντολές εκτελούνται η μια μετά
την άλλη.
• Μια εντολή μπορεί να ζητήσει την
εκτέλεση κάποιας άλλης εντολής
αλλάζοντας με αυτό τον τρόπο την
σειρά εκτέλεσης των εντολών.
24
2
Δεδομένα
• Αποθήκευση δεδομένων
– Ο υπολογιστής ως ηλεκτρονική
συσκευή μπορεί να αποθηκεύει τα
δεδομένα με την μορφή
ηλεκτρονικών σημάτων (παρουσία
ή απουσία).
– Ψηφιακή τεχνολογία. Ο
υπολογιστής μπορεί να
αποθηκεύει τα δεδομένα σε μια
από δύο δυνατές καταστάσεις.
– Όλα τα δεδομένα όπως αριθμητικά
ψηφία, κείμενο, εικόνες, ήχος και
βίντεο πρέπει να μετατραπούν σε
ένα σύστημα που να χρησιμοποιεί
δύο μόνο καταστάσεις.
25
2
Ιστορικό εξέλιξης υπολογιστών

πριν το 1930
• Πρώιμες Υπολογιστικές μηχανές.
– 17ος αιώνας. Μηχανική αριθμομηχανή από
τον Blaise Pascal (Pascaline).Εκτελούσε μόνο
πρόσθεση και αφαίρεση.
– 17ος αιώνας. Τροχός του Leibnitz. Εκτελούσε
πράξεις πρόσθεσης, αφαίρεσης,
πολλαπλασιασμού και διαίρεσης.
– 19ος αιώνας (1804). Μηχανή του Jacquard.
Χρησιμοποιούσε διάτρητες κάρτες (σαν
αποθηκευμένα προγράμματα) για να
ελέγχει την ανύψωση εξαρτημάτων στην
κατασκευή υφαντών.
– 19ος αιώνας (1823). H διαφορική μηχανή του
Babbage σχεδιάστηκε με σκοπό να λύνει
πολυωνυμικές εξισώσεις. Ο ίδιος σχεδίασε
και την αναλυτική μηχανή η οποία
μοιράζεται αρκετά χαρακτηριστικά με τους
σύγχρονους υπολογιστές.
– 19ος αιώνας (1890). Ο Hollerith σχεδίασε και
κατασκεύασε μια προγραμματιζόμενη
μηχανή η οποία μπορούσε αυτόματα να Διαφορική μηχανή του Babbage
διαβάζει, να απαριθμεί και να ταξινομεί
δεδομένα τα οποία ήταν αποθηκευμένα σε
διάτρητες κάρτες. 26
2
Ιστορικό εξέλιξης υπολογιστών

(1930-1950)
• Εμφάνιση των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
– 1939. ABC (Atanasoff Berry Computer). Έλυνε συστήματα γραμμικών
εξισώσεων
– 1939. Ζ1 (Konrad Zuse). Υπολογιστής γενικής χρήσης.
– 1946. ENIAC. Υπολογιστής γενικής χρήσης. 18.000 λυχνίες, μήκος 30 μέτρα,
ύψος 3 και βάρος 30 τόνους.
– 1950. EDVAC. Υπολογιστής γενικής χρήσης. Στηρίχθηκε στο μοντέλο Von
Neumann και χρησιμοποιούσε την μνήμη για αποθήκευση δεδομένων αλλά
και για το πρόγραμμα.
27
2
Γενιές Η/Υ από το 1950 μέχρι σήμερα

• Πρώτη γενιά (1950-1959)
– Χρήση λυχνιών κενού ως ηλεκτρονικών διακοπτών.
• Δεύτερη γενιά (1959-1965)
– Χρήση τρανζίστορ αντί για λυχνίες κενού.
– Μείωση μεγέθους, κόστους.
– H δημιουργία των γλωσσών FORTRAN και COBOL
επέτρεψε τον προγραμματισμό χωρίς να απαιτείται
βαθιά γνώση της αρχιτεκτονικής του υπολογιστή.
• Τρίτη γενιά (1965-1975)
– Ανακάλυψη ολοκληρωμένων κυκλωμάτων
(Τρανζίστορ, καλωδίωση και άλλα στοιχεία σε ένα
μόνο τσιπ).
– Μείωση μεγέθους, κόστους.
– Αρχές της βιομηχανίας του τυποποιημένου
λογισμικού.
• Τέταρτη γενιά (1975-1985)
– Εμφάνιση μικροϋπολογιστών. Εμφάνιση δικτύων.
• Πέμπτη γενιά (1985-σήμερα)
– Εμφάνιση φορητών υπολογιστών, υπολογιστών
χειρός. Εμφάνιση πολυμέσων.
– Εμφάνιση εικονικής πραγματικότητας.
– Εμφάνιση διαδικτύου.
28
2
Τεχνολογική Εξέλιξη
29
2
Συσκευές 3 ακροδεκτών
• Συσκευές στις οποίες μπορούμε να
ελέγξουμε το ηλεκτρικό ρεύμα που
διέρχεται ανάμεσα στους δυο
ακροδέκτες εφαρμόζοντας ένα ρεύμα
στον τρίτο ακροδέκτη. Οι συσκευές
αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως:
– ενισχυτές σήματος
– ηλεκτρικοί διακόπτες
Πολλές τέτοιες συσκευές μπορούν να είναι

συνδεδεμένες μεταξύ τους έτσι ώστε η
έξοδος του ενός να αποτελεί είσοδο για την
άλλη υλοποιώντας με αυτό τον τρόπο
πολύπλοκα λογικά κυκλώματα.
30
3
Ολοκληρωμένα κυκλώματα
• Τα ολοκληρωμένα κυκλώματα μπορούν να
είναι πολύ μικρά σε μέγεθος με 1.000.000
τρανζίστορ ανά τετραγωνικό εκατοστό.
Μπορούμε να τα ανοίγουμε και να τα
κλείνουμε με μεγάλη ταχύτητα κάθε
0,000000001 δευτερόλεπτα.
• MIPS = Μονάδα μέτρησης ισχύος υπολογιστή.

Σημαίνει εκατομμύρια εντολές μηχανής που
εκτελούνται σε ένα δευτερόλεπτο.
PCs 1987  ¼ MIPS
PCs 2004  > 100MIPS
31
3
Νόμος του Moore

• Από το 1960 και μέχρι σήμερα ο Υπολογισμός 2037 ψηφίων του π=3,1415...
αριθμός των τρανζίστορ που (1949-ENIAC) σε 70 ώρες
(H/Y - σήμερα) σε λιγότερο από 3,5 δευτερόλεπτα
μπορούν να τοποθετηθούν σε ένα
δεδομένο εμβαδόν διπλασιάζεται
κάθε 18 μήνες.
• Πρόκειται για εμπειρικό κανόνα
που επιβεβαιώνεται σε γενικές
γραμμές στην πράξη, δείχνει τον
ρυθμό εξέλιξης των υπολογιστικών
συστημάτων.
32
3
Βασικές καινοτομίες που επιτάχυναν

την εξέλιξη των υπολογιστών

• Εμπορικοί υπολογιστές
• Τρανζίστορ
• Γλώσσες προγραμματισμού υψηλού επιπέδου
• Ολοκληρωμένα κυκλώματα – μίνι υπολογιστές
• Διάθεση τυποποιημένων εμπορικών πακέτων
• Εμφάνιση μικροϋπολογιστών για εταιρική αλλά και προσωπική
χρήση
• Διαδίκτυο
• Κινητές συσκευές 33
3
Εξέλιξη υπολογιστών – εξέλιξη αυτοκινήτων

• "Αν η General Motors είχε τον ρυθμό εξέλιξης που έχει παρατηρηθεί
στην βιομηχανία των υπολογιστικών συστημάτων θα μπορούσαμε
να οδηγούμε αυτοκίνητα των 25 δολαρίων που θα κατανάλωναν ένα
λίτρο βενζίνης στα 1000 χιλιόμετρα" (Bill Gates)
• Η απάντηση της General Motors ανάμεσα σε άλλα ανέφερε:
– Αν η GM είχε αναπτύξει τεχνολογία όπως της Microsoft τότε:
• Χωρίς κανένα προφανή λόγο το αυτοκίνητό σας θα έπαυε να
λειτουργεί δύο φορές την ημέρα.
• Κάθε φορά που θα κυκλοφορούσε νέο μοντέλο θα έπρεπε να μάθει

κανείς να το οδηγεί από την αρχή.
• Ο αερόσακος θα ρωτούσε "Είστε σίγουρος;" πριν ενεργοποιηθεί.
• Θα έπρεπε να πατήσεις το πλήκτρο "Έναρξη" για να σβήσεις την

μηχανή.
34
3
Ο Η/Υ ως μια μηχανή γενικής χρήσης
35
3
Ο «αόρατος» υπολογιστής
• Ενσωματωμένα Συστήματα
(Embedded Systems)
• Μικρές συσκευές έχουν
σήμερα τεράστια
υπολογιστική ισχύ και
μεγάλες δυνατότητες
αποθήκευσης πληροφορίας
• Έξυπνες συσκευές
36
3
Cloud computing
• Το cloud computing συνδυάζει:
– Software as a Service (SaaS), λογισμικό
ως υπηρεσία. Γρήγορες συνδέσεις στο
δίκτυο επιτρέπουν την χρήση
λογισμικού που εκτελείται σε άλλα
υπολογιστικά συστήματα.
– Virtualization. Μια φυσική οντότητα
μπορεί να λειτουργήσει ως πολλές
ιδεατές οντότητες.
• Το υπολογιστικό σύστημα μαζί με το
λογισμικό – εφαρμογές και τα δεδομένα
βρίσκεται στο cloud που είναι μια υποδομή
έτοιμη να φιλοξενήσει ιδεατά υπολογιστικά
συστήματα φορτωμένα με εφαρμογές. Η
χρέωση γίνεται ανάλογα με την χρήση.
37
3
Βιβλιογραφία
1. Forouzan B., Mosharaf F. Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών. Εκδόσεις Κλειδάριθμος
(2010)
2. Καρολίδης Δ., Ξαρχάκος Κ.. Εισαγωγή στην πληροφορική και στο διαδίκτυο. Εκδόσεις
Άβακας (2008).
3. Σφακιανάκης Μ. Εισαγωγή στην πληροφορική σκέψη. Εκδόσεις Κλειδάριθμος (2003).
4. Τσιτμηδέλης Σ., Τικτοπούλου Ε. Εισαγωγή στην πληροφορική. Πανεπιστημιακές εκδόσεις
Αράκυνθος (2009).
5. Γιαγλής Γ. Εισαγωγή στην πληροφορική. Γκιούρδας εκδοτική (2009).
6. Αβούρης Ν., Κουφοπαύλου Ο., Σερπάνος Δ. Εισαγωγή στους υπολογιστές. Εκδόσεις
typorama (2004).
7. Biermann A. Σπουδαίες ιδέες στην επιστήμη των υπολογιστών. Πανεπιστημιακές εκδόσεις
Κρήτης (2008).
8. Brookshear J.G. Η επιστήμη των υπολογιστών, μια ολοκληρωμένη παρουσίαση. Εκδόσεις
Κλειδάριθμος (2009).
9. Ceruzzi P.E. Ιστορία της υπολογιστικής τεχνολογίας. Από τον ENIAC μέχρι το διαδίκτυο.
Εκδόσεις Κάτοπτρο (2006). 38
3
Ενότητα 2 : Ψηφιακή Αναπαράσταση Δεδομένων
Πληροφορική Ι – Ψηφιακή Αναπαράσταση Δεδομένων, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ
Ηπείρου
Τύποι δεδομένων
5
5
Ηπείρου
Ψηφιακή αναπαράσταση
• Ψηφιακό • Αναλογικό
– Αναφέρεται σε ένα σύστημα που – Είναι ένα σήμα που αλλάζει με
βασίζεται σε ασυνεχή δεδομένα ή συνεχή τρόπο.
γεγονότα. – Γενικά οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται
– Οι Η/Υ είναι ψηφιακές μηχανές διότι τον κόσμο αναλογικά π.χ. η όραση
στο χαμηλότερο επίπεδο λειτουργίας είναι αναλογική και γι’ αυτό η
μπορούν να διακρίνουν μόνο δύο αντίληψη την οποία έχουμε για
τιμές 0 και 1. σχήματα και χρώματα είναι ομαλή
– Όλα τα δεδομένα τα οποία ο
υπολογιστής επεξεργάζεται πρέπει να
κωδικοποιούνται ψηφιακά δηλαδή ως
σειρές από 0 και 1.
Αν και οι ψηφιακές αναπαραστάσεις είναι προσεγγίσεις των αναλογικών γεγονότων είναι χρήσιμες διότι
μπορούν να αποθηκευτούν και να χειριστούν εύκολα με ηλεκτρονικό τρόπο. 6
6
Ηπείρου
Τα δεδομένα στο εσωτερικό του Η/Υ

• Bit (Binary Digit=Δυαδικό Ψηφίο). Πρόκειται για την μικρότερη μονάδα δεδομένων που
μπορεί να αποθηκευτεί σε έναν υπολογιστή. Μπορεί να λάβει την τιμή 0 ή 1.
• Οι υπολογιστές χρησιμοποιούν διάφορες συσκευές δύο καταστάσεων για την
αποθήκευση δεδομένων.
• Οι διάφοροι τύποι δεδομένων χρησιμοποιούν σειρές από bits για να αναπαρασταθούν
στο εσωτερικό του Η/Υ.
• Η μνήμη δεν γνωρίζει τον τύπο των στοιχείων που περιέχει.
• Τα δεδομένα κωδικοποιούνται όταν εισέρχονται στον Η/Υ και αποκωδικοποιούνται όταν
παρουσιάζονται στον χρήστη.
7
7
Ηπείρου
Συνδυασμοί δυαδικών ψηφίων

• Ένα δυαδικό ψηφίο  Μπορεί να • Αν έχουμε ένα γεγονός που
βρίσκεται σε 1 από 2 καταστάσεις γνωρίζουμε ότι μπορεί να λάβει κ
0 ή 1. διακριτές τιμές αρκεί να βρούμε
τον αριθμό Ν για τον οποίο 2Ν >=
• Δύο δυαδικά ψηφία  Μπορούν κ προκειμένου να υπολογίσουμε
να βρίσκεται σε 1 από 4 πιθανές τον αριθμό bits που απαιτείται για
καταστάσεις 00, 01, 10, 11 την αναπαράσταση κάθε
• Τρία δυαδικά ψηφία  Μπορούν κατάστασης με ένα ξεχωριστό
να βρίσκεται σε 1 από 8 πιθανές συνδυασμό bits.
καταστάσεις 000, 001, 010, 011,
100, 101, 110, 111.
….
• Ν δυαδικά ψηφία  Μπορούν να
βρίσκεται σε μία από 2Ν πιθανές
καταστάσεις.
8
8
Ηπείρου
Παραδείγματα
• Αναπαράσταση των χρωμάτων Κόκκινο, • Άρα μια πιθανή κωδικοποίηση των χρωμάτων
Πράσινο, Μπλε, Πορτοκαλί, Μαύρο και θα ήταν
Μωβ με δυαδικές τιμές. • 000  Κόκκινο
– Έχουμε 6 διακριτές τιμές • 001  Πράσινο
– 21 = 2 >= 6 (δεν επαρκεί για αναπαράσταση • 010  Μπλε
6 τιμών) • 011  Πορτοκαλί
– 22 = 4 >= 6 (δεν επαρκεί για αναπαράσταση • 100  Μαύρο
6 τιμών) • 101  Μωβ
– 23 = 8 >= 6 (επαρκεί για αναπαράσταση 6 • 110  Δεν χρησιμοποιείται
τιμών) • 111  Δεν χρησιμοποιείται
Ο αριθμός των συνδυασμών μεταβάλλεται εκθετικά. Ειδικότερα διπλασιάζεται για κάθε επιπλέον ψηφίο.
Πόσα bits χρειάζονται για την κωδικοποίηση των 24 γραμμάτων της Ελληνικής γλώσσας;
24=16<24 και 25=32>24 άρα χρειάζονται 5 bits
00000Α
00001Β
00010Γ
00011Δ
....
10111Ω
Περισσεύουν 8 συνδυασμοί bits που δεν θα χρησιμοποιηθούν 9

9
Ηπείρου
Κωδικοποιήσεις κειμένου
• Δυαδικοί κώδικες που χρησιμοποιούνται για την
αναπαράσταση κειμένου.
– EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal

Interchange Code). Χρησιμοποιείται σε μεγάλα
IBM συστήματα (mainframes).
– ASCII (American Standard Code for Information

Interchange)
– Unicode (16bit. Το νέο στάνταρντ κωδικοποίησης)
ASCII: Χρησιμοποιεί 8 bits για κάθε χαρακτήρα. Κάθε

συνδυασμός αντιπροσωπεύει ένα χαρακτήρα
(γράμμα, ψηφίο, ειδικός χαρακτήρας)
Extended ASCII (ορίζει τι περιέχουν οι θέσεις πάνω από την

θέση 127). Δεν έχει προτυποποιηθεί.
10
1
Ηπείρου
Παραδείγματα με κωδικοποίηση ASCII

Π Ρ Ε Β Ε Ζ Α
143 144 132 129 132 133 128
10001111 10010000 10000100 10000001 10000100 10000101 10000000
• Το κείμενο “Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής” κωδικοποιημένο ως

κείμενο διευρυμένου ASCII χωρίς τα εισαγωγικά καταλαμβάνει στον Η/Υ
μέγεθος 5+1+10+1+1+1+18=37 bytes.
• Το ίδιο κείμενο κωδικοποιημένο ως κείμενο UNICODE καταλαμβάνει
διπλάσιο μέγεθος 2*37=74bytes.
11
1
Ηπείρου
Αναπαράσταση αριθμών
• Οι αριθμοί αναπαρίστανται χρησιμοποιώντας το δυαδικό σύστημα
αρίθμησης.
• Δεκαδικό σύστημα • Δυαδικό σύστημα
- Έχει δέκα ψηφία {0,1,2,3,4,5,6,7,8,9}. - Έχει 2 ψηφία {0,1}
- Βάση είναι το 10. - Βάση είναι το 2.
- Η θέση ενός ψηφίου προσδιορίζει την - Η θέση ενός ψηφίου προσδιορίζει την
αξία του. αξία του.
- Η πρώτη θέση από δεξιά αντιστοιχεί - Η πρώτη θέση από δεξιά αντιστοιχεί
στο 100 η δεύτερη στο 101 η τρίτη στο στο 20 η δεύτερη στο 21 η τρίτη στο 22
102 κοκ. κοκ.
- 243=2*100+4*10+3*1 - 11110011=1*128+1*64+1*32+1*16+0
*8+0*4+1*2+1*1=243
12
1
Ηπείρου
Αναπαράσταση εικόνων
• Οι εικόνες αναπαρίστανται στον υπολογιστή είτε ψηφιογραφικά (bitmap
graphics) είτε διανυσματικά (vector graphics).
13
1
Ηπείρου
Διανυσματικά Γραφικά
• Αφορά αναπαράσταση σχεδίων με την χρήση των μαθηματικών –
γεωμετρικών χαρακτηριστικών τους.
– Έχουν μικρό μέγεθος
– Απαιτούν από τον Η/Υ να κάνει υπολογισμούς προκειμένου να τα σχεδιάσει.
– Χρησιμοποιούνται στο CAD (Computer Aided Design)
14
1
Ηπείρου
Ψηφιογραφικές εικόνες (bitmaps)
15
1
Ηπείρου
Μεγέθυνση ψηφιογραφικής εικόνας
• Όταν κατά την μεγέθυνση φτάσουμε σε επίπεδο που

τα pixel είναι πλέον ορατά διαπιστώνουμε ότι κάθε
ένα pixel έχει ομοιογενές χρώμα.
16
1
Ηπείρου
Ψηφιοποίηση εικόνων
Bitmap εικόνες: Κάθε εικόνα είναι ένα σύνολο από Συχνά χρησιμοποιούμενες μορφές(formats)
εικονοστοιχεία (pixels) που το καθένα αναπαριστά ένα εικόνων
χρώμα ή ένα τόνο του γκρι. Χαρακτηριστικά: •GIF (Graphics Interchange Format)
•Μορφή εικόνας (format) •JPEG (Joint Photographic Experts Group)
•Ανάλυση (resolution) •PNG (Portable Network Graphics)
•Βάθος χρώματος (color depth) •BMP (Windows Bitmap)
•Συμπίεση (compression)
Ανάλυση Βάθος Χρώματος

Αριθμός από pixels οριζόντια Χ Αριθμός από •1 bit = Μαύρο και άσπρο(21 = 2)
pixels κατακόρυφα. •8 bit = 256 αποχρώσεις του γκρι (28 = 256)
Π.χ. 800 Χ 600, 60 Χ32, 1024 Χ 768, … •24 bit = 16 εκατομμύρια χρώματα, ρεαλιστικές εικόνες
φωτογραφικής ποιότητας (224 = 16,777,216 χρώματα)
Μεγαλύτερη ανάλυση και βάθος χρώματος  Μεγαλύτερο μέγεθος εικόνας Έγχρωμες εικόνες
RGB = Red Green Blue
Μείωση μεγέθους με την χρήση formats εικόνων που υποστηρίζουν συμπίεση Μία ομάδα bits ανατίθεται
όπως το GIF και το JPEG σε κάθε χρώμα
17
WEB 1
Ηπείρου
Βάθος χρώματος και ποιότητα εικόνας
18
1
Ηπείρου
Παράδειγμα (εικόνα bitmap)

• Ποιο είναι το μέγεθος ενός αρχείου bitmap σε bytes με
διαστάσεις 100 Χ 100 pixels στο οποίο επιθυμούμε την
ταυτόχρονη απεικόνιση 20 τουλάχιστον διαβαθμίσεων του
γκρι;
• Για να είναι δυνατή η ταυτόχρονη απεικόνιση 20 χρωματικών

διαβαθμίσεων απαιτούνται κατ’ ελάχιστον 5bits (25=32>20).
Άρα το μέγεθος της εικόνας θα είναι 100*100*5=50.000
bits=50.000/8 bytes = 6.250 bytes
19
1
Ηπείρου
JPEG vs. GIF

JPEG: Χρησιμοποιεί
απωλεστικές τεχνικές
συμπίεσης (lossy
compression) και μπορεί να
οριστεί το επίπεδο
συμπίεσης. Υποστηρίζει 16
εκατομμύρια χρώματα
Μέγεθος αρχείου: 42,3ΚΒ Μέγεθος αρχείου: 4,41ΚΒ

Format: JPEG Format: JPEG
Resolution 422 X 324 Resolution 422 X 324
Color Depth: 224 Color Depth: 224
Κανονική συμπίεση Υψηλή συμπίεση
GIF: Χρησιμοποιεί μή
απωλεστικές τεχνικές
συμπίεσης (lossless
compression). Υποστηρίζει
μόνο 256 χρώματα.
Υποστηρίζει κινούμενες
εικόνες, διαφάνεια
2
Ηπείρου
Αναπαράσταση ήχου
• Ο ήχος είναι ένα συνεχές
σήμα το οποίο
διαδίδεται μέσω των
μορίων του αέρα.
• Προκειμένου να το
χειριστούμε σε ψηφιακά
συστήματα θα πρέπει να
μετατραπεί σε ψηφιακή
μορφή.
21
2
Μετατροπή δεδομένων ήχου σε

Ηπείρου
συμβολοσειρές bits
1. Γίνεται δειγματοληψία του
αναλογικού σήματος. • Άσκηση
Δειγματοληψία είναι η μέτρηση της Τι χωρητικότητα σε bytes
τιμής του σήματος σε τακτά χρονικά καταλαμβάνει ένα αρχείο ήχου 16
διαστήματα. bit, στερεοφωνικό με συχνότητα
2. Τα δείγματα κβαντώνονται. δειγματοληψίας 11,5KHz και
Κβάντωση είναι η αντιστοίχιση μιας διάρκεια 2 λεπτά;
τιμής από ένα σύνολο σε κάθε
δείγμα. Για παράδειγμα αν η τιμή Λύση
είναι 29,2 και το σύνολο Επειδή ο ήχος είναι στερεοφωνικός τα
περιλαμβάνει τους ακέραιους από 2min=2*60sec=120sec θα
πολλαπλασιαστούν επί 2 και στην
το 0 μέχρι το 63 στο δείγμα συνέχεια με την συχνότητα
αντιστοιχείται η τιμή 29. δειγματοληψίας 11.500Hz και με το
μέγεθος που απαιτείται για το κάθε δείγμα
3. Οι κβαντωμένες τιμές μετατρέπονται 16bits/8=2bytes.
σε δυαδικές συμβολοσειρές. 120*2*11.500*2=5.520.000 bytes
4. Οι δυαδικές συμβολοσειρές
αποθηκεύονται.
22
2
Ηπείρου
Δειγματοληψία και κβάντωση
23
2
Ηπείρου
Ποιότητα ήχου
• Πως αποθηκεύεται κάθε τιμή δειγματοληψίας;
– 8 Bit (256 διακριτές τιμές) χαμηλή ποιότητα
– 16 Bit (65536 διακριτές τιμές) υψηλή ποιότητα
• Πόσα δείγματα λαμβάνονται;

– 11,025 KHz Ομιλία
– 22,05 KHz Χαμηλής ποιότητας ήχος (WWW Audio, AM
Radio)
– 44,1 KHz Ποιότητα CD
24
2
Ηπείρου
Συμπιεσμένες μορφές ήχου

• MP3 (MPEG Layer 3): • AAC (Advanced Audio Coding)
– Συμπιεσμένη μορφή (format) ήχου που είναι – Επιτυγχάνει ανάλογη συμπίεση με το mp3
δημοφιλής για μεταφορά αρχείων ήχου στο Internet αλλά με καλύτερη ποιότητα ήχου.
καθώς και για συσκευές αναπαραγωγής με μνήμες.
– Χρησιμοποιείται από το iTunes της Apple. Τα
– Η ποιότητα του ήχου εξαρτάται από τον ρυθμό bit αρχεία που αγοράζονται από το iTunes έχουν
κατά την κωδικοποίηση. Αν ένας ήχος καταγραφεί με περιορισμό στον αριθμό των συσκευών στις
μικρότερο από 128 kbps ρυθμό δεδομένων θα
ακουστεί υποβαθμισμένος ποιοτικά. οποίες μπορούν να αναπαραχθούν.
– Η κωδικοποίηση mp3 χρησιμοποιεί

• OGG
«ψυχοακουστική» συμπίεση προκειμένου να – Ελεύθερη μορφή μουσικής με πολύ καλό
αφαιρέσει όλη την πλεονασματική πληροφορία.
λόγο συμπίεσης και ποιότητα.
– Δεν έχει προστασία αντιγραφής.
• WMA (Windows Media Audio):

– Μορφή αρχείου από την Microsoft που κωδικοποιεί
τα ψηφιακά αρχεία ήχου παρόμοια με το MP3
πετυχαίνοντας ακόμα μεγαλύτερη συμπίεση από το
MP3 για την ίδια ποιότητα ήχου.
– Έχει ενσωματωμένη προστασία αντιγραφής

(Microsoft Digital Rights Management technology).. CODEC = Compressor / Decompressor
25
2
Ηπείρου
Αναπαράσταση βίντεο
• Βίντεο είναι η
αναπαράσταση εικόνων
(καρέ) με το πέρασμα
του χρόνου.
• Μια ταινία είναι μια
ακολουθία καρέ τα
οποία προβάλλονται το
ένα μετά το άλλο έτσι
ώστε να δημιουργήσουν
την εντύπωση της Απωλεστικός αλγόριθμος MPEG. Κάνει
χρήση της διαφορικής αναπαράστασης
κίνησης. (κωδικοποιεί μόνο τις αλλαγές σε σχέση με
Αριθμός καρέ ανά δευτερόλεπτο. 30 fps (frames per το προηγούμενο καρέ)
second) δίνει την αίσθηση ομαλής κίνησης. 26
2
Ηπείρου
Streaming
• Streaming: Πρόκειται για μια τεχνική μετάδοσης
δεδομένων προκειμένου να είναι δυνατός ο
χειρισμός του ως μια σταθερή και συνεχής ροή.
• Οι τεχνολογίες streaming έχουν γίνει ιδιαίτερα
σημαντικές με την ανάπτυξη του Internet διότι
πολλοί χρήστες δεν έχουν αρκετά γρήγορη
πρόσβαση προκειμένου να «κατεβάζουν» μεγάλα
αρχεία πολυμέσων.
• Με το streaming, ο φυλλομετρητής του χρήστη

μπορεί να ξεκινήσει την αναπαραγωγή του
αρχείου πριν ολοκληρωθεί η μετάδοσή του.
• Προκειμένου να λειτουργεί το streaming η πλευρά

του πελάτη (χρήστη) θα πρέπει να μπορεί να
συλλέγει τα δεδομένα και να τα στέλνει ως
σταθερή ροή στην εφαρμογή που επεξεργάζεται
τα δεδομένα και τα μετατρέπει σε ήχους και
εικόνες. 27
2
Ηπείρου
Δεκαεξαδικός Συμβολισμός
00000
• Η γραφή μακροσκελών σειρών από μηδενικά και άσσους είναι
κουραστική για τους ανθρώπους και μπορεί να οδηγήσει σε λάθη. 00011
00102
• Ο δεκαεξαδικός συμβολισμός βασίζεται στον αριθμό 16 ενώ τα 00113
δεκαεξαδικά ψηφία είναι τα: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F.
01004
• Κάθε δεκαεξαδικό ψηφίο μπορεί να αναπαραστήσει 4 bit και 4 bit 01015
μπορούν να αναπαρασταθούν από ένα δεκαεξαδικό ψηφίο 01106
01117
• Μια δυαδική συμβολοσειρά προκειμένου να μετατραπεί στο 10008
δεκαεξαδικό σύστημα χωρίζεται σε ομάδες των 4 bits και βρίσκεται 10019
η δεκαεξαδική τιμή της κάθε ομάδας. Κατά την αντίστροφη 1010Α
μετατροπή δηλαδή από δεκαεξαδική τιμή σε σχήμα bit κάθε 1011Β
δεκαεξαδικό ψηφίο μετατρέπεται στο ισοδύναμο δυαδικό
συνδυασμό. 1100C
1101D
1110E
1111F28
2
Ηπείρου
Οκταδικός Συμβολισμός
• Ο δεκαεξαδικός συμβολισμός βασίζεται στον αριθμό 8 ενώ τα
οκταδικά ψηφία είναι τα: 0,1,2,3,4,5,6,7.
0000
• Κάθε οκταδικό ψηφίο μπορεί να αναπαραστήσει 3 bit και 3 bit 0011
μπορούν να αναπαρασταθούν από ένα οκταδικό ψηφίο. 0102
0113
• Μια δυαδική συμβολοσειρά προκειμένου να μετατραπεί στο 1004
οκταδικό σύστημα χωρίζεται σε ομάδες των 3 bits και βρίσκεται 1015
η οκταδική τιμή της κάθε ομάδας. Κατά την αντίστροφη 1106
μετατροπή δηλαδή από οκταδική τιμή σε δυαδική κάθε 1117
οκταδικό ψηφίο μετατρέπεται στο ισοδύναμο δυαδικό
συνδυασμό.
29
2
Ενότητα 3 : Αναπαράσταση αριθμών στο δυαδικό
σύστημα
Πληροφορική Ι – Αναπαράσταση αριθμών στο δυαδικό σύστημαΨηφιακή Αναπαράσταση Δεδομένων, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ
ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Δεκαδικό σύστημα αρίθμησης

• Ελληνικό - Ρωμαϊκό Σύστημα • Δεκαδικό σύστημα αρίθμησης
αρίθμησης – Έχει δέκα ψηφία
– Πολύπλοκο – δύσχρηστο {0,1,2,3,4,5,6,7,8,9}
– CCCLXIX = 369 – Βάση είναι το 10
• Αραβικό σύστημα αρίθμησης – Η θέση ενός ψηφίου προσδιορίζει
– Η αξία ενός ψηφίου την αξία του
καθορίζεται από την θέση του – Η πρώτη θέση από δεξιά
κατά την γραφή του αριθμού αντιστοιχεί στο 100 η δεύτερη στο
– Ψηφία που βρίσκονται 101 η τρίτη στο 102 η τέταρτη στο
αριστερότερα είναι 103 κ.ο.κ.
περισσότερο σημαντικά από • 1243= 1*103+2*102+4*101+3*100
ψηφία που βρίσκονται
δεξιότερα 5
5
Δυαδικό σύστημα αρίθμησης

• Δυαδικό σύστημα Υπάρχουν άπειρα συστήματα
– Έχει 2 ψηφία {0,1} αρίθμησης
– Βάση είναι το 2. Για παράδειγμα το πενταδικό
– Η θέση ενός ψηφίου με βάση το 5 και ψηφία τα
προσδιορίζει την αξία {0,1,2,3,4}
του.
– Η πρώτη θέση από δεξιά Ο αριθμός 312 στο πενταδικό
αντιστοιχεί στο 20 η είναι ο αριθμός του δεκαδικού
δεύτερη στο 21 η τρίτη συστήματος 3*52 + 1*51 + 2*50
στο 22 κοκ. = 75 + 5 + 2 = 82
11110011=1*128+1*64+1*32+1*16+0*8+0*4+1*2+1*1=243
6
6
Μετατροπή από δυαδικό σε δεκαδικό

Ο εκθέτης κάθε ψηφίου προσδιορίζεται από την θέση του η
οποία είναι 0 για το πλέον δεξιά ψηφίο και αυξάνεται κατά 1
για κάθε ψηφίο προς τα δεξιά.
5 4 32 1 0
101101  1*20  0*21  1*22  1*23  0*24  1*25 
1  0  4  8  0  32  45
32 16 8 4 2 1 εναλλακτικός
1 01101  1  0  4  8  0  32  45 τρόπος
υπολογισμού
7
7
Μετατροπή από δεκαδικό σε δυαδικό

• Η διαδικασία της μετατροπής γίνεται με συνεχείς ακέραιες διαιρέσεις με
το δύο.
• Το υπόλοιπα της διαίρεσης με το 2 κρατούνται με την σειρά που
δημιουργούνται για μελλοντική αναφορά.
• Ο δεκαδικός αριθμός αντικαθίσταται με το πηλίκο της διαίρεσής του με
το 2 μέχρι το πηλίκο να γίνει μηδέν.
• Τα υπόλοιπα της διαίρεσης διαβάζονται από το τελευταίο προς το πρώτο
δίνοντας τον ισοδύναμο δυαδικό αριθμό. 2 Ακέραιο υπόλοιπο
διαίρεσης του 47 με το 2
47 1
47 ÷ 2 = 23 και υπόλοιπο 1
Διάβασμα από κάτω

23 1
προς τα πάνω
47 1
23 ÷ 2 = 11 και υπόλοιπο 1 11 1
23
11 ÷ 2 = 5 και υπόλοιπο 1
5 1
Ακέραια διαίρεση του
2 0 47 με το 2
5 ÷ 2 = 2 και υπόλοιπο 1 1 1
2 ÷ 2 = 1 και υπόλοιπο 0 0 4710= 1011112

Η διαδικασία
1 ÷ 2 = 0 και υπόλοιπο 1 τερματίζεται όταν η
ακέραια διαίρεση δίνει
ως αποτέλεσμα 0.
47(10)  101111(2) 8
8
Πλέον σημαντικό ψηφίο

(MSB=Most Significant Bit)

• To πλέον σημαντικό ψηφίο ενός δυαδικού αριθμού
(MSB=Most Significant Bit) είναι αυτό που βρίσκεται
στην αριστερότερη θέση διότι η βαρύτητα με την οποία
συμμετέχει στην αριθμητική τιμή του αριθμού είναι η
μεγαλύτερη.
• Το λιγότερο σημαντικό ψηφίο ενός δυαδικού αριθμού
(LSB=Least Significant Bit) είναι το δυαδικό ψηφίο το
οποίο βρίσκεται στην δεξιότερη θέση.
10101111
MSB LSB
9
9
Ολίσθηση αριστερή και δεξιά

(shift left, shift right)

• Προσθέτοντας ένα μηδενικό δεξιότερα από το λιγότερο
σημαντικό ψηφίο (LSB) ο δυαδικός αριθμός
πολλαπλασιάζεται επί δύο. Η πράξη αυτή λέγεται
αριστερή ολίσθηση
• Διαγράφοντας το λιγότερο σημαντικό ψηφίο (LSB) ενός
δυαδικού αριθμού ο αριθμός υποδιπλασιάζεται στον
κοντινότερο ακέραιο.
11011 = 27
110110 = 27 * 2 = 54 (shift left)
1101 = 27 div 2 = 13 (shift right)
10
1
Αναπαράσταση ακεραίων
• Οι ακέραιοι είναι ολόκληροι αριθμοί δηλαδή αριθμοί χωρίς
κλασματικό μέρος (π.χ. ο 134 είναι ακέραιος ενώ ο 134,23 όχι).
• Ένας ακέραιος μπορεί να είναι θετικός ή αρνητικός.
• Δεν υπάρχει Η/Υ που να μπορεί να αποθηκεύσει όλους τους
ακεραίους από το - ∞ έως το + ∞ λόγω της πεπερασμένης μνήμης
του.
• Η δέσμευση bit είναι το πλήθος των bits που χρησιμοποιούνται για
την αναπαράσταση ενός ακεραίου
• Υπάρχουν δύο κατηγορίες αναπαράστασης ακεραίων
– Οι μη προσημασμένοι ακέραιοι.
– Οι προσημασμένοι ακέραιοι.
11
1
Μη προσημασμένοι ακέραιοι
αριθμοί (unsigned integer numbers)

• Ο μέγιστος μη προσημασμένος ακέραιος εξαρτάται από
τον αριθμό των bits (συνήθως 8 ή 16) που χρησιμοποιεί ο
υπολογιστής για την αναπαράσταση μη προσημασμένων
ακεραίων.
• Η αναπαράσταση των μη προσημασμένων μπορεί να

χρησιμοποιείται όταν γίνεται χρήση ακεραίων χωρίς να
απαιτούνται αρνητικοί αριθμοί.
• Δέσμευση 8bits  28 =256 [0 έως 255]

• Δέσμευση 16bits  216 =65536 [0 έως 65535]
12
1
Υπερχείλιση (Overflow)
Δεκαδικός Δέσμευση 8 bits Δέσμευση 16 bits
7 00000111 0000000000000111
234 11101010 0000000011101010
258 Υπερχείλιση 0000000100000010
24.760 Υπερχείλιση 0110000010111000
1.245.678 Υπερχείλιση Υπερχείλιση
13
1
Παραδείγματα με μή προσημασμένους
ακέραιους αριθμούς
• Αποθηκεύστε τον αριθμό 7 σε • Ερμηνεύστε τον αριθμό
μια θέση μνήμης 8 bit 00101011 στο δεκαδικό σύστημα
– Αρχικά μετατρέπεται ο θεωρώντας ότι έχει αποθηκευτεί
αριθμός 7 στο δυαδικό ως μη προσημασμένος ακέραιος
σύστημα (111) με δέσμευση μνήμης 8bits
– Προσθέτουμε αριστερά 5 – Ακολουθώντας την
μηδενικά έτσι ώστε να διαδικασία μετατροπής
έχουμε ένα σύνολο από 8 δυαδικού σε δεκαδικό αριθμό
bits (00000111) το αποτέλεσμα είναι 43
– Ο αριθμός αποθηκεύεται
στην θέση μνήμης 14
1
Χρήσεις μη προσημασμένων ακεραίων

• Καταμέτρηση
• Διευθυνσιοδότηση. Οι διευθύνσεις της θέσης
μνήμης είναι όλες θετικές ξεκινώντας από το
μηδέν. Πολλές φορές η εσωτερική λειτουργία
των προγραμμάτων επιβάλει την αποθήκευση
διευθύνσεων σε θέσεις μνήμης
• Γενικά, περιπτώσεις που η αποθηκευμένη
ποσότητα δεν μπορεί να λάβει αρνητικές τιμές
15
1
Προσημασμένοι ακέραιοι
• Χρειάζεται ένα bit για την αναπαράσταση του
πρόσημου
• 0 σημαίνει θετικός αριθμός, 1 σημαίνει
αρνητικός αριθμός
• Από τα Ν ψηφία που δεσμεύονται για την
αναπαράσταση του αριθμού τα Ν-1 μπορούν
να χρησιμοποιηθούν για την αποθήκευση της
απόλυτης τιμής του
16
1
Συμπλήρωμα ως προς 2
• Το συμπλήρωμα ως προς δύο αποτελεί τον πιο συνηθισμένο, τον
πιο σημαντικό και τον πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο τρόπο
αναπαράστασης ακεραίων
• Στην παράσταση συμπληρώματος ως προς δύο, το τελευταίο
αριστερά bit καθορίζει το πρόσημο του αριθμού. Αν είναι 0, ο
αριθμός είναι θετικός ενώ αν είναι 1 ο αριθμός είναι αρνητικός.
• Η αποθήκευση αριθμών συμπληρώματος ως προς δύο γίνεται ως
εξής:
– Ο αριθμός μετατρέπεται στο δυαδικό σύστημα αγνοώντας το
πρόσημο.
– Αν το πλήθος των bits είναι μικρότερο από Ν προστίθενται
μηδενικά στα αριστερά του αριθμού έτσι ώστε να υπάρχει ένα
σύνολο από Ν bits.
– Αν το πρόσημο είναι θετικό δεν χρειάζεται καμία άλλη
ενέργεια. Αν το πρόσημο είναι αρνητικό μένουν ως έχουν όλα
τα δεξιότερα 0 και το πρώτο 1. Τα υπόλοιπα bits
αντικαθίστανται από το συμπλήρωμα τους.
17
1
Παραδείγματα με προσημασμένους ακεραίους

• Παράδειγμα: Αποθηκεύστε • Παράδειγμα: Αποθηκεύστε
τον αριθμό 15 σε μια θέση τον αριθμό -12 σε μια θέση
μνήμης 8 bits με την μνήμης με δέσμευση 8 bits
αναπαράσταση χρησιμοποιώντας
συμπληρώματος ως προς 2 αναπαράσταση
• 15  1111  00001111 συμπληρώματος ως προς 2
• 12  1100  00001100
 11110100
Η παράσταση με μορφή συμπληρώματος ως προς 2
διευκολύνει τις αριθμητικές πράξεις
18
1
Προσημασμένοι ακέραιοι αριθμοί

• Το διάστημα τιμών που μπορεί να αναπαραστήσει ένα
προσημασμένος ακέραιος αριθμός συμπληρώματος ως προς δύο με Ν
δυαδικά ψηφία να δεσμεύονται για κάθε αριθμό είναι
{-2Ν-1…+2Ν-1-1}
• Το συμπλήρωμα ως προς δύο επιτυγχάνεται ως εξής: Ξεκινώντας από
δεξιά και κινούμενοι προς τα αριστερά διατηρούμε όλα τα ψηφία ίδια
μέχρι να συναντήσουμε το πρώτο 1. Τα υπόλοιπα ψηφία (μετά το 1)
αντιστρέφονται.
– 00000001  11111111
– 00101010  11010110
– 10100000  01100000
Παράδειγμα: Ερμηνεύστε τον αριθμό 11110100 στο δεκαδικό σύστημα
δεδομένου ότι έχει αποθηκευτεί ως ακέραιος συμπληρώματος ως προς 2
11110100  συμπλήρωμα ως προς 2  00001100  -12(10) 19
1
Αναπαράσταση κινητής ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
υποδιαστολής (floating point)

• Αναπαράσταση απλής ακρίβειας (7 δεκαδικά ψηφία)
• Αναπαράσταση διπλής ακρίβειας (14 δυαδικά ψηφία)
• Η αναπαράσταση χωρίζεται σε 3 τμήματα
– Πρόσημο (+/-)
– Εκθέτης (e)
– Σημαινόμενο τμήμα (m) (+/-) 1,m * 2e
Πρόσημο Σημαινόμενο τμήμα

Εκθέτης
Η αναπαράσταση απλής ακρίβειας συνήθως καταλαμβάνει 2 bytes μνήμης 20

2
Επιστημονική αναπαράσταση ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
αριθμών (Scientific Notation)

• Επιτρέπει τον εύκολο χειρισμό • Εντοπισμός της υποδιαστολής και
μετακίνησή της είτε δεξιά είτε
πολύ μικρών και πολύ μεγάλων αριστερά έτσι ώστε ο αριθμός να
αριθμών γίνει μεγαλύτερος του 1 και
μικρότερος του 10
• Βασίζεται σε δυνάμεις του 10 • Καταμέτρηση του αριθμού των
θέσεων που η υποδιαστολή
Πληθυσμός της Γης (Οκτ-2010) μετακινήθηκε
6878330501=6,878330501x109=6,88E+09 • Αν μετακινηθεί προς τα αριστερά ο
εκθέτης είναι θετικός αριθμός ενώ
αν μετακινηθεί προς τα δεξιά ο
εκθέτης είναι αρνητικός αριθμός
– π.χ. ο αριθμός 945678345,0
γίνεται 9,45678345Ε+08 και σε
προσέγγιση 9,5Ε+08 (~9,5 x 108)
– π.χ. ο αριθμός 0,0000000123
γίνεται 1,23Ε-08 (1,23 x 10-8) 21
2
Γιατί οι αριθμοί δεν ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
αποθηκεύονται ως χαρακτήρες;
• Μειονεκτήματα
– Το μέγεθος που καταλαμβάνει ένας αριθμός αν
αποθηκευθεί ως μια σειρά χαρακτήρων είναι
μεγάλο (ιδιαίτερα αν έχει πολλά δεκαδικά
ψηφία)
– Οι πράξεις με αριθμούς γίνονται δύσκολες
στην υλοποίησή τους όταν τα ψηφία
αναπαρίστανται ως χαρακτήρες
Ο αριθμός 12345 ως ASCII είναι '1'+ '2' = ?
τα σύμβολα '1', '2', '3', '4' και '5' και
καταλαμβάνει 5 bytes
22
2
http://www.wolframalpha.com/
23
2
Ενότητα 4 : Πράξεις με bits
Πληροφορική Ι – Πράξεις με bits, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Κατηγορίες πράξεων με bits
Πράξεις με δυαδικά
ψηφία
Λογικές πράξεις
Αριθμητικές πράξεις
AND, OR, NOT, XOR
+, -, *, /
5
5
Πρόσθεση στη μορφή

συμπληρώματος ως προς 2
Πλήθος Αποτέλεσμα Κρατούμενο
μονάδων
Κανόνας πρόσθεσης ακεραίων Καμία 0
σε μορφή συμπληρώματος ως
Μία 1
προς δύο:
Προσθέτουμε δύο μπιτ και Δύο 0 1
μεταφέρουμε το κρατούμενο
Τρεις 1 1
στην επόμενη στήλη. Αν υπάρχει
κρατούμενο μετά την πρόσθεση Η αφαίρεση ακεραίων σε μορφή
στην πιο αριστερή στήλη το συμπληρώματος ως προς δύο γίνεται με
αγνοούμε. Η διαδικασία τον ίδιο τρόπο όπως η πρόσθεση απλά
εκτελείται από δεξιά προς τα προσθέτοντας τον αντίστοιχο αρνητικό
αριστερά. αριθμό
Χ-Υ  Χ + (-Υ) 6
6
Παράδειγμα πρόσθεσης ακεραίων: 17 + 22 = 39

Ακέραιο υπόλοιπο
2 διαίρεσης του 17 με το 2
17 1
8 0 17 1
4 0 8 Μορφή συμπληρώματος ως προς 2 με

2 0
Ακέραια διαίρεση του
δέσμευση μνήμης 8 bits.
1 1
17 με το 2 +17 = 000 10001
0
Προστίθενται 3 μηδενικά
ψηφία αριστερά έτσι 10001 είναι η δυαδική
1710= 100012 ώστε το συνολικό αναπαράσταση του 17
μέγεθος να είναι 8 bits
τερματίζεται όταν η
ακέραια διαίρεση δώσει
ως αποτέλεσμα μηδέν.
Μορφή συμπληρώματος ως προς 2 με
2
δέσμευση μνήμης 8 bits
22 0 +22 = 000 10110
11 1
5 1
ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟ 00100000
2 0 ΑΡΙΘΜΟΣ +17 00010001
1 1
ΑΡΙΘΜΟΣ +22 +00010110
--------------------
0 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 17+22=39 00100111
7
2210= 101102 7
Παράδειγμα αφαίρεσης ακεραίων: 24 – 17 = 7 Ακέραιο υπόλοιπο

2 διαίρεσης του 24 με το
2
24 0
12 0 Διάβασμα από κάτω 24 0

6 0 12 Μορφή συμπληρώματος ως προς 2 με
3 1
Ακέραια διαίρεση του Παράδειγμα με θετικό αριθμό (+24)
24 με το 2
1 1 + 24 = 000 11000
0
Προστίθενται 3 μηδενικά
2410= 110002 ψηφία αριστερά έτσι 11000 είναι η δυαδική
ώστε το συνολικό αναπαράσταση του 24
μέγεθος να είναι 8 bits
τερματίζεται όταν η
ακέραια διαίρεση δώσει
ως αποτέλεσμα μηδέν.
Μορφή συμπληρώματος ως προς 2 με
2
Παράδειγμα με αρνητικό αριθμό (-17)
17 1
8
+17 = 00010001
0
4
-17 = συμπλήρωμα ως προς 2 του -17 = 11101111
0
2 0
Ξεκινώντας από δεξιά προς
1 1 ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟ 11110000 τα αριστερά τα ψηφία της
ΑΡΙΘΜΟΣ +24 00011000 δυαδικής αναπαράστασης
0
ΑΡΙΘΜΟΣ -17 +11101111 μένουν ως έχουν μέχρι να
-------------------- συναντήσουμε το πρώτο 1.
1710= 100012 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 24+(-17)=7 00000111 Μετά από αυτό όλα τα ψηφία 8
αντιστρέφονται 8
Πολλαπλασιασμός και διαίρεση ακεραίων

• Η πράξη του πολλαπλασιασμού
πραγματοποιείται με διαδοχικές προσθέσεις
–5*4=4+4+4+4+4
• Η πράξη της διαίρεσης πραγματοποιείται με
διαδοχικές αφαιρέσεις μέχρι το υπόλοιπο να
γίνει μηδέν
– 30 / 6 30-624-618-612-66-6=0 άρα
απαιτήθηκαν 5 αφαιρέσεις 9
9
Υπερχείλιση (overflow)
• Υπερχείλιση είναι το σφάλμα που • Διάστημα τιμών που
παρουσιάζεται όταν προσπαθούμε να αναπαρίσταται με
αποθηκεύσουμε έναν αριθμό ο οποίος δεν δέσμευση μνήμης 8 bits
είναι στο διάστημα τιμών που ορίζεται από
την δέσμευση μνήμης για τον δεδομένο
αριθμό bits. -28-1  28-1-1
• Όταν προσθέτουμε αριθμούς σε
-128  127
συμπλήρωμα ως προς δύο χρησιμοποιώντας
Ν bits πρέπει να εξασφαλίζουμε ότι κάθε • Διάστημα τιμών που
αριθμός καθώς και το αποτέλεσμα είναι μέσα αναπαρίσταται με
στο διάστημα τιμών που ορίζεται από την δέσμευση μνήμης 16 bits
αναπαράσταση συμπληρώματος ως προς
δύο.
-216-1  216-1-1
• Το διάστημα τιμών που μπορούν να
αναπαρασταθούν με το συμπλήρωμα ως -32768  32767
προς δύο με δέσμευση μνήμης N bits είναι:
10
-2Ν-1 έως 2Ν-1-1 1
Λογικές πράξεις
• Το 0 μπορεί να θεωρηθεί Πίνακες αληθείας
ως η λογική τιμή false
και το 1 ως η λογική τιμή
true.
• Λογικές πράξεις
– Μονομελής (NOT)
– Διμελής (AND, OR, XOR)
NOT  ΟΧΙ (άρνηση)

AND  ΚΑΙ (σύζευξη)
OR  Ή (διάζευξη)
XOR  ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ Ή (αποκλειστική διάζευξη) 11
1
Λογικές πύλες (Logic Gates)
12
1
Κυκλώματα λογικών πυλών AND και OR
13
1
Εγγενής κανόνας τελεστή AND

– Αν ένα μπιτ στην μια είσοδο είναι 0 δεν χρειάζεται
να ελεγχθεί το μπιτ στην άλλη είσοδο καθώς
συνάγεται απευθείας ότι το αποτέλεσμα είναι 0
14
1
Εγγενής κανόνας τελεστή OR

– Αν ένα μπιτ στην μια είσοδο είναι 1 δεν χρειάζεται
να ελεγχθεί το μπιτ στην άλλη είσοδο καθώς
συνάγεται απευθείας ότι το αποτέλεσμα είναι 1
15
1
Εγγενής κανόνας τελεστή XOR

– Αν ένα μπιτ εισόδου είναι 1 το αποτέλεσμα είναι το
αντίστροφο του αντίστοιχου μπιτ στην άλλη είσοδο
16
1
Εφαρμογές λογικών πράξεων AND και OR

• Σε μια σειρά δυαδικών ψηφίων μπορεί να εφαρμοστεί μια λογική πράξη
(NOT, AND, OR, XOR) σε σχέση με μια άλλη σειρά δυαδικών ψηφίων που
ονομάζεται μάσκα
Απενεργοποίηση συγκεκριμένων δυαδικών ψηφίων με Ενεργοποίηση συγκεκριμένων δυαδικών ψηφίων με το
το AND OR
Για να απενεργοποιηθεί ένα ψηφίο θα πρέπει η μάσκα Για να ενεργοποιηθεί ένα ψηφίο θα πρέπει η μάσκα
στην αντίστοιχη θέση να έχει την τιμή 0 ενώ για να στην αντίστοιχη θέση να έχει την τιμή 1 ενώ για να
παραμείνει ως έχει θα πρέπει να έχει την τιμή 1 παραμείνει ως έχει θα πρέπει να έχει την τιμή 0
π.χ. απενεργοποίηση των 3 τελευταίων ψηφίων της π.χ. ενεργοποίηση των 3 τελευταίων ψηφίων της
ακολουθίας 10101110 ακολουθίας 10101110
10101110 10101110
AND 11111000 (μάσκα bits) OR 00000111 (μάσκα bits)
10101000 10101111
17
1
Εφαρμογή λογικής πράξης XOR

Αντιστροφή συγκεκριμένων δυαδικών
ψηφίων με το XOR
Για να αντιστραφεί ένα ψηφίο θα πρέπει

η μάσκα στην αντίστοιχη θέση να έχει την
τιμή 1 ενώ για να παραμείνει ως έχει θα
πρέπει να έχει την τιμή 0
π.χ. αντιστροφή του 1, 4 και 8 ψηφίου

της ακολουθίας 10101110
10101110
XOR 10010001 (μάσκα bits)
00111111
18
1
Ολίσθηση (shift)
• Πρόκειται για μια συνηθισμένη
πράξη σε σχήματα bit. Ένα
σχήμα bit μπορεί να ολισθήσει
προς τα δεξιά ή προς τα
αριστερά
• Δεξιά ολίσθηση: Το δεξιότερο
bit καταργείται και κάθε bit
μετακινείται μια θέση προς τα
δεξιά. Προστίθεται 0 ως το πιο
αριστερό bit
• Αριστερή ολίσθηση: Το
αριστερότερο bit καταργείται
και κάθε bit μετακινείται προς
τα αριστερά. Προστίθεται 0 ως
το δεξιότερο bit 19
1
Κβαντικοί υπολογιστές
(Quantum Computers)
• Στηρίζονται στην θεωρία της κβαντικής φυσικής
• Θα επιτρέπει την αποθήκευση πολλών δεδομένων και εκτέλεση
πολλών λειτουργιών ταυτόχρονα
• Αντί για bits, qubits. Ένα qubit μπορεί να βρίσκεται στην
κατάσταση 0 ή στην κατάσταση 1 ή σε υπέρθεση του 0 και 1
– n bits μπορούν να βρίσκονται σε 1 από 2n καταστάσεις
– n qubits μπορούν να βρίσκονται ταυτόχρονα σε μέχρι 2n καταστάσεις
• Ένας κβαντικός επεξεργαστής θα μπορεί να εκτελεί πολλές πράξεις
με μια λειτουργία
• lΕφαρμογές (κατασκευή φαρμάκων, τηλεπικοινωνίες,
κρυπτογράφηση, κατασκευή νέων υλικών, ...)
20
2
Ενότητα 4 : Οργάνωση Υπολογιστών

Πληροφορική Ι – Οργάνωση Υπολογιστών, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Υποσυστήματα αυτόνομου υπολογιστή

• Κεντρική Μονάδα
Επεξεργασίας (CPU)
• Κύρια μνήμη
• Υποσύστημα
εισόδου/εξόδου
5
5
Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (ΚΜΕ)

• Η ΚΜΕ εκτελεί λειτουργίες
πάνω στα δεδομένα
• Μέρη Κεντρικής Μονάδας
Επεξεργασίας
– Αριθμητική και Λογική
Μονάδα (arithmetic and
logic unit)
– Μονάδα Ελέγχου
(control unit)
– Καταχωρητές (registers) 6
6
Αριθμητική και λογική μονάδα

(Arithmetic and Logic Unit)
• Μονομελείς πράξεις • Μονομελής πράξη
– Αύξηση κατά ένα – Άρνηση (NOT)
– Μείωση κατά ένα • Διμελής πράξεις
• Διμελείς πράξεις – Σύζευξη (AND)
– Πρόσθεση – Διάζευξη (OR)
– Αφαίρεση – Αποκλειστική διάζευξη
– Πολλαπλασιασμός (XOR)
– Διαίρεση
Η μονάδα ελέγχου είναι υπεύθυνη για την επιλογή της κατάλληλης πράξης 7
7
Καταχωρητές (Registers)
• Υπάρχουν 3 είδη
• Οι καταχωρητές είναι καταχωρητών στην ΚΜΕ:
γρήγορες αυτόνομες θέσεις – Καταχωρητές δεδομένων:
αποθήκευσης για προσωρινή Αποθηκεύουν τιμές που
πρόκειται να χρησιμοποιηθούν
αποθήκευση δεδομένων. για ενδιάμεσα αποτελέσματα
σύνθετων εργασιών.
Όταν ολοκληρώνεται η εκτέλεση μιας – Καταχωρητής εντολών
εντολής η συνηθισμένη ενέργεια είναι η (Instruction Register):
αύξηση του μετρητή προγράμματος Αποθηκεύει την τρέχουσα
κατά ένα έτσι ώστε να δείχνει στην εντολή προς εκτέλεση.
διεύθυνση της μνήμης που περιέχει την – Καταχωρητής μετρητής
επόμενη εντολή προς εκτέλεση προγράμματος (Program
Counter): Περιέχει την
διεύθυνση μνήμης στην οποία
βρίσκεται η εντολή που
εκτελείται 8
8
Μονάδα ελέγχου (Control Unit) ฀ ΑΔΡΑΝΕΙΑ
• Η Μονάδα Ελέγχου
0000
0001 ฀ NOT
0010 ฀ AND
συντονίζει τη 0011
0100
฀
฀
OR
XOR
λειτουργία της ΑΛΜ και

0101 ฀ Αύξηση κατά 1
0110 ฀ Μείωση κατά 1
των καταχωρητών
0111 ฀ Πρόσθεση
1000 ฀ Αφαίρεση
1001 ฀ Πολλαπλασιασμός
Διαίρεση
• Προκειμένου να στείλει
1010 ฀
1011 ฀ Αριστερή Ολίσθηση
1100 ฀ ...
εντολές προς την ΑΛΜ 1101

1110
฀
฀
...
...
η Μονάδα Ελέγχου 1111 ฀ ...
χρησιμοποιεί διαύλους
0
Αριθμητική και Λογική

Μονάδα Ελέγχου
Μονάδα 0
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΥΝΟΛΟΥ ΕΝΤΟΛΩΝ

ΓΙΑ ΔΙΑΥΛΟ ΜΕΤΑΞΥ ΜΟΝΑΔΑΣ 9
ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΑΛΜ 4 ΓΡΑΜΜΩΝ 9
Κύρια Μνήμη (Main Memory)

• Η κύρια μνήμη είναι μια
συλλογή από θέσεις
αποθήκευσης κάθε μια από
τις οποίες διαθέτει ένα
μοναδικό αναγνωριστικό
που ονομάζεται διεύθυνση
• Λέξη (word): Είναι μια
ομάδα των 8, 16, 32 ή 64
bits και αναφέρεται στην
ποσότητα των δεδομένων
που μεταφέρονται από και
προς την μνήμη ως ομάδα.
1 byte = 8 bits 10
1
Χώρος διευθύνσεων (address space)

• Χώρος διευθύνσεων είναι ο • Ένας Η/Υ έχει μνήμη 32MB και κάθε θέσης
μνήμης απαιτεί 1byte. Πόσα bits χρειάζονται
συνολικός αριθμός των για την διευθυνσιοδότηση κάθε θέσης μνήμης;
μοναδικά προσδιορίσιμων – 32MB είναι 32*220 bytes = 25*220 bytes =
θέσεων στη μνήμη 225 bytes.
– Άρα απαιτούνται 25 bits για να γίνει η
διευθυνσιοδότηση της κάθε θέσης μνήμης
• Στην μνήμη
• Ένας Η/Υ έχει μνήμη 128MB και κάθε θέσης
διευθυνσιοδοτείται μνήμης απαιτεί 8 bytes. Πόσα bits χρειάζονται
μοναδικά η κάθε λέξη για την διευθυνσιοδότηση κάθε θέσης μνήμης;
– 128MB είναι 128*220 bytes = 27*220 bytes =
227 bytes.
– Κάθε λέξη είναι 8 bytes = 23 bytes.
– Άρα η μνήμη περιέχει 227/23 = 224 λέξεις
– Άρα απαιτούνται 24 bits για να γίνει η
διευθυνσιοδότηση της κάθε θέσης μνήμης
11
1
Τύποι μνήμης RAM (Random Access Memory)

• Μνήμη τυχαίας προσπέλασης – Κατηγορίες μνήμης RAM
– Αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της κύριας • Στατική SRAM (ακριβή,
μνήμης.
γρήγορη, <=10ns)
– Μπορεί να αναγνωστεί και να εγγραφεί από
τον χρήστη. • Δυναμική DRAM (φθηνή,
– Είναι πτητική. Όταν διακοπεί η τροφοδοσία αργή, >=60ns)
ρεύματος τα περιεχόμενα χάνονται Μια πύλη flip-flop διατηρεί
την κατάσταση της μέχρι να
SRAM = Static Ram. Χρησιμοποιεί πύλες Flip-Flop. Τα λάβει ένα παλμό εισόδου.
δεδομένα διατηρούνται αποθηκευμένα όσο υπάρχει Όταν συμβεί αυτό αλλάζει
τροφοδοσία ρεύματος χωρίς να χρειάζονται ανανέωση. κατάσταση και παραμένει σε
DRAM = Dynamic Ram. Χρησιμοποιεί πυκνωτές. Χρειάζεται αυτή μέχρι να λάβει ένα νέο
περιοδική ανανέωση διότι χάνουν με την πάροδο του παλμό εισόδου.
χρόνου το φορτίο τους
Συνεπώς εναλλάσσεται
SDRAM =Synchronous Dynamic Ram. Γρήγορη μορφή μεταξύ δυο καταστάσεων (0
δυναμικής μνήμης που χρησιμοποιείται σήμερα στους Η/Υ. και 1) κάθε φορά που
(περίπου 20% ταχύτερη σε σχέση με την προηγούμενη δέχεται έναν παλμό.
τεχνολογία δυναμικής μνήμης EDO)
12
1
Μνήμη μόνο για ανάγνωση ROM

(Read Only Memory)
– Τα περιεχόμενά της μνήμης ROM – Κατηγορίες μνήμης ROM
καθορίζονται από τον κατασκευαστή • PROM
(προγραμματιζόμενη
μνήμη μόνο για
ανάγνωση)
• EPROM (διαγράψιμη
προγραμματιζόμενη
ανάγνωση)
• EEPROM (ηλεκτρονικά
διαγράψιμη
προγραμματιζόμενη
ανάγνωση)
13
1
Ιεραρχία μνήμης – κρυφή μνήμη

• Η κρυφή μνήμη είναι γρηγορότερη
από την κύρια μνήμη αλλά πιο
αργή από την ΚΜΕ και τους
καταχωρητές της.
• Έχει μικρό μέγεθος και βρίσκεται
ανάμεσα στην ΚΜΕ και την κύρια
μνήμη.
• Διαδικασία προσπέλασης λέξης
στην κύρια μνήμη
1. Ελέγχει αν υπάρχει στην κρυφή
μνήμη
2. Αν υπάρχει την χρησιμοποιεί
από εκεί αλλιώς αντιγράφει τη
λέξη και τις γειτονικές της από
την κύρια μνήμη στην κρυφή
μνήμη.
3. Προσπελάζει την κρυφή μνήμη. 14
1
Κανόνας 80-20 (Pareto principle)

• Οι περισσότεροι υπολογιστές • Παραδείγματα της αρχής του Παρέτο
αφιερώνουν το 80% του χρόνου – Στο 20% των γαιοκτημόνων ανήκει το
για να προσπελάσουν μόνο το 20% 80% της γης
των δεδομένων. Η κρυφή μνήμη – 20% των ενεργειών μας είναι
μπορεί να φιλοξενήσει αυτό το υπεύθυνες για το 80% των
20% ώστε να κάνει την αποτελεσμάτων
προσπέλαση ταχύτερη για το 80% – 20% των πελατών δημιουργούν το
των προσπελάσεων. 80% των πωλήσεων
– 20% των προϊόντων δημιουργούν το
80% των κερδών
– 20% των υπαλλήλων διεκπεραιώνουν
το 80% του φόρτου εργασίας
Vilfredo Pareto 1848-1923 15

1
Κρυφή μνήμη Cache

• Είναι ένα τμήμα της μνήμης το οποίο • Η επιτυχημένη λειτουργία της κρυφής
είναι κατασκευασμένο από υψηλής μνήμης βασίζεται στην αρχή της
ταχύτητας στατική μνήμη. τοπικότητας των αναφορών (χρονική &
• Δεδομένα τα οποία πρόκειται να τοπική) η οποία αναφέρει ότι αν ένα
εγγραφούν στην κύρια μνήμη πρώτα μπλοκ μνήμης γραφεί ή αναγνωστεί
γράφονται στην κρυφή μνήμη. Με αυτό τότε με μεγάλη πιθανότητα το ίδιο
τον τρόπο μελλοντικές αναγνώσεις μπλοκ μνήμης ή γειτονικά του θα
γίνονται από την κρυφή μνήμη με χρησιμοποιηθούν στο εγγύς μέλλον.
μεγαλύτερη ταχύτητα.
• Hit Rate: Αριθμός επιτυχημένων
• Αν συμβεί ανάγνωση και η πληροφορία προσπελάσεων δεδομένων απευθείας
δεν υπάρχει στην κρυφή μνήμη τότε
από την cache έναντι αποτυχημένων
μεταφέρεται από την κύρια μνήμη στην
κρυφή μνήμη πριν αναγνωστεί. (π.χ. 98%).
Level 1 Cache  εντός του επεξεργαστή (π.χ. 16Kb)
• Το μέγεθος της κρυφής μνήμης είναι
πολύ μικρότερο από την κύρια μνήμη Level 2 Cache  μεταξύ του επεξεργαστή και της
RAM (π.χ. 128Kb)
(π.χ. 128ΚΒ έναντι 512ΜΒ) 16
1
Υποσύστημα εισόδου/εξόδου
• Το υποσύστημα εισόδου • Μη αποθηκευτικές
εξόδου επιτρέπει σε ένα συσκευές εισόδου/εξόδου
– Πληκτρολόγιο
υπολογιστή να διατηρεί – Οθόνη
προγράμματα και δεδομένα – Εκτυπωτής
ακόμα και όταν είναι – Σαρωτής
κλειστός • Αποθηκευτικές συσκευές
εισόδου/εξόδου
– Μαγνητικές αποθηκευτικές
συσκευές
– Οπτικές αποθηκευτικές
συσκευές
17
1
Μαγνητικοί δίσκοι
• Αποτελούνται από ένα λεπτό επίπεδο • Εγγραφή
οξειδίων του σιδήρου που βρίσκονται – Μια μαγνητική κεφαλή εγγραφής
τοποθετημένα σε ένα (σκληρό) δημιουργεί ένα ηλεκτρομαγνητικό
πεδίο το οποίο διευθετεί τα οξείδια του
μεταλλικό ή (μαλακό) πλαστικό σιδήρου προς μια συγκεκριμένη
υπόστρωμα. κατεύθυνση. Όταν το μαγνητικό πεδίο
• Σύγχρονοι «τύπου» Winchester πάψει να υφίσταται τα οξείδια
διατηρούν τον προσανατολισμό τους.
σκληροί δίσκοι
Έτσι η πληροφορία δεν χάνεται.
– Η κεφαλή αιωρείται αεροδυναμικά
• Ανάγνωση
μέσα στον ερμητικά κλεισμένο δίσκο
– Μια κεφαλή ανάγνωσης κινούμενη
σε ελάχιστη απόσταση από την «αντιλαμβάνεται» εξ επαγωγής τον
επιφάνεια. προσανατολισμό των οξειδίων του
σιδήρου πάνω στην επιφάνεια
18
1
Μαγνητικοί δίσκοι – χρόνος προσπέλασης

Disk Access Time = Seek Time + Latency Time +
Transfer Time
• Seek Time = Χρόνος που απαιτείται
για την μεταφορά της κεφαλής στην
σωστή τροχιά
• Latency Time = Καθυστέρηση για να
έρθει το απαιτούμενο μπλοκ κάτω
από την κεφαλή
• Transfer Time = Χρόνος για την
ανάγνωση του μπλοκ.
• Η απόδοση ενός δίσκου εξαρτάται
σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα
περιστροφής του (π.χ. 7200 στροφές
το λεπτό).
track = τροχιά
sector = τομέας 19
1
Οπτικοί δίσκοι
• Αποτελούνται από μια επιφάνεια με • CD
δυνατότητα αντανάκλασης η οποία – Χωρητικότητα (650MB – 700MB)
βρίσκεται πάνω σε ένα άλλο υλικό – Τα βαθουλώματα στην ανακλαστική
• Εγγραφή επιφάνεια είναι 0,8μ (1μ=10-6μέτρα)
– Με την χρήση Laser δημιουργούνται – Χρησιμοποιεί υπέρυθρο laser
μαύρα σημεία (βαθουλώματα) στην • DVD
επιφάνεια – Χωρητικότητα (4,7GB – 8,5MB)
– Τα δεδομένα κωδικοποιούνται ως – Τα βαθουλώματα στην ανακλαστική
σειρές από βαθουλώματα και επίπεδες επιφάνεια είναι 0,4μ
περιοχές.
– Οι τροχιές είναι πιο κοντά μεταξύ τους
• Ανάγνωση σε σχέση με τα CDs
– Η κεφαλή φωτίζει με Laser χαμηλής – Χρησιμοποιεί κόκκινο laser
ισχύος και διαβάζει την ανάκλαση
20
2
CD-R και CD-RW

• CD-R
– Μεταξύ του προστατευτικού
στρώματος και της ανακλαστικής
επιφάνειας υπάρχει ένα στρώμα
με οργανική βαφή η οποία μπορεί
να καεί με την χρήση του laser
εγγραφής
• CD-RW
– Κάτω από το προστατευτικό
στρώμα υπάρχει ένα μεταλλικό
κράμα το οποίο μπορεί να
βρίσκεται σε δύο φάσεις
κρυσταλλική και άμορφη.
– Αρχικά βρίσκεται στην 1η φάση. Το
Laser εγγραφής το λιώνει και το
μετατρέπει στην 2η φάση
21
2
Σύνδεση υποσυστημάτων
• Σύνδεση ΚΜΕ-Μνήμης
– Δίαυλος δεδομένων.
– Δίαυλος διευθύνσεων.
– Δίαυλος ελέγχου.
• Σύνδεση συσκευών Ε/Ε
(μέσω ελεγκτών)
22
2
Δίαυλοι ανάμεσα στην ΚΜΕ και στην μνήμη

• Δίαυλος Δεδομένων (Data Bus). • Δίαυλος Ελέγχου (Control Bus).
– Ο αριθμός των καλωδίων εξαρτάται – H KME στέλνει στην μνήμη μέσω του
από το μέγεθος της λέξης. Αν ένας Η/Υ διαύλου ελέγχου κωδικούς που
έχει μέγεθος λέξης 4bytes αυτό προσδιορίζουν την ενέργεια που
σημαίνει ότι ο δίαυλος δεδομένων επιθυμεί να κάνει στη μνήμη
απαιτείται να έχει 32 καλώδια έτσι (ανάγνωση, εγγραφή, …). Αν ένας
ώστε τα 32 bits της λέξης να μπορούν Η/Υ διαθέτει 2μ εντολές ελέγχου
να μεταφερθούν ταυτόχρονα. τότε ο δίαυλος ελέγχου πρέπει να
έχει μ καλώδια
• Δίαυλος Διευθύνσεων (Address Bus).
– Επιτρέπει την προσπέλαση μιας
συγκεκριμένης λέξης στη μνήμη. Ο
αριθμός των καλωδίων εξαρτάται από
το χώρο διευθύνσεων της μνήμης. Για
μνήμη με 2ν θέσεις θα πρέπει ο δίαυλος
να διαθέτει ν καλώδια. 23
2
Ελεγκτές – Controllers
• Οι συσκευές Ε/Ε δεν μπορούν να • Κατηγορίες ελεγκτών
συδεθούν απευθείας στους – Σειριακοί: Υπάρχει μόνο μια
διαύλους που ενώνουν ΚΜΕ και σύνδεση καλωδίου ανάμεσα στην
μνήμη συσκευή και στον ελεγκτή, άρα
μεταφέρεται 1 bit ανά χρονική
• Οι συσκευές Ε/Ε είναι στιγμή.
ηλεκτρομηχανικές ενώ οι ΚΜΕ και η – Παράλληλοι: Έχουν πολλές
μνήμη είναι ηλεκτρονικές με καλωδιακές συνδέσεις με την
συνέπεια οι συσκευές Ε/Ε να έχουν συσκευή, μπορούν να μεταφέρουν
σημαντικά χαμηλότερη ταχύτητα πολλά bit ταυτόχρονα
• Οι ελεγκτές εξομαλύνουν τις
διαφορές μεταξύ των συσκευών
Ε/Ε και της ΚΜΕ και της μνήμης
24
2
Είδη ελεγκτών
• SCSI (Small Computer System • USB (Universal Serial Bus). Σειριακή
Interface). Παράλληλη διασύνδεση. Το USB 1.1 μετέφερε
διασύνδεση με 8, 16 ή 32 καλώδια.
Δημιουργείται μια αλυσίδα με ταχύτητες 1.5Μbps Διέθετε
συσκευών η οποία πρέπει να δίαυλο 4 καλωδίων δύο από τα
τερματίζεται και στα δύο άκρα της. οποία μεταφέρουν ηλεκτρική ισχύ
Κάθε συσκευή έχει τη δική της
μοναδική διεύθυνση (ID). • To USB 2.0 εμφανίστηκε τον Απρίλιο
του 2000 και είναι 40 φορές
• FireWire (ΙΕΕΕ 1394). Σειριακή
διασύνδεση. Μπορεί να συνδέσει ταχύτερο από το USB 1.1 φθάνοντας
μέχρι 63 συσκευές. Δεν απαιτεί σε ταχύτητες 480Mbps
τερματισμό της αλυσίδας των • USB 3.0 με ταχύτητα 4,8Gbps
συσκευών. Μπορεί να
λειτουργήσει στα 400 Μbps.
25
2
SCSI ελεγκτής και USB Ελεγκτής
26
2
Επικοινωνία KME με τους ελεγκτές

μέσω απομονωμένης Ε/Ε
• Απομονωμένη Ε/Ε
(isolated I/O)
–Οι εντολές που
χρησιμοποιούνται για την
ανάγνωση και την εγγραφή σε
συσκευές Ε/Ε είναι
διαφορετικές σε σχέση με τις
εντολές για τις ίδιες ενέργειες
στην μνήμη.
27
2
Επικοινωνία KME με τους ελεγκτές

μέσω αντιστοιχισμένης στην μνήμη Ε/Ε
• Αντιστοιχισμένη στην
μνήμη Ε/Ε (memory-
mapped I/O)
–Η ΚΜΕ αντιμετωπίζει κάθε
καταχωρητή του ελεγκτή Ε/Ε ως
λέξη στην μνήμη. Πλεονέκτημα
είναι ο μικρότερος αριθμός εντολών
που χρειάζεται να «γνωρίζει» η ΚΜΕ
28
2
Ενότητα 6 : Εκτέλεση πράξεων, Αρχιτεκτονική Η/Υ
Πληροφορική Ι – Εκτέλεση πράξεων, Αρχιτεκτονική Η/Υ, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ
Ηπείρου
Εκτέλεση προγραμμάτων
• Πρόγραμμα: Ένα σύνολο από εντολές.
• Τόσο το πρόγραμμα όσο και τα
δεδομένα του προγράμματος
αποθηκεύονται στην μνήμη.
• Κύκλος μηχανής: Τα βήματα που
ακολουθούνται για την εκτέλεση ενός
προγράμματος.
– Ανάκληση
– Αποκωδικοποίηση
– Εκτέλεση
5
5
Ηπείρου
Κύκλος μηχανής (machine-cycle)

• Ανάκληση. Η μονάδα ελέγχου ζητάει από το
καταχωρητής εντολών σύστημα να αντιγράψει την επόμενη εντολή
στον καταχωρητή εντολών της ΚΜΕ. Η
διεύθυνση της εντολής που θα αντιγραφεί
φυλάσσεται στον μετρητή του προγράμματος.
Μετά την αντιγραφή ο μετρητής του
προγράμματος αυξάνεται κατά ένα ώστε να
αναφέρεται στην επόμενη εντολή στη μνήμη.
• Αποκωδικοποίηση. Όταν η εντολή αντιγραφεί
στον καταχωρητή εντολών αποκωδικοποιείται
από την μονάδα ελέγχου. Το αποτέλεσμα
αυτού του βήματος είναι ο δυαδικός κώδικας
για κάποια λειτουργία που πρέπει να
εκτελέσει το σύστημα.
• Εκτέλεση. Η μονάδα ελέγχου δίνει εντολή σε
ένα στοιχείο της ΚΜΕ να κάνει μια εργασία.
Για παράδειγμα μπορεί να ζητήσει να
φορτώσει ένα στοιχείο δεδομένων από την
μνήμη, ή η ΚΜΕ να δώσει εντολή στην ΑΛΜ
να προσθέσει δύο καταχωρητές εισόδου και
καταχωρητής μετρητής προγράμματος να τοποθετήσει τα αποτελέσματα σε ένα
καταχωρητή εξόδου. 6
6
Παράδειγμα κύκλου μηχανής για Ηπείρου
πρόγραμμα 4 εντολών
Πρόσθεση δύο ακεραίων.
• Οι 4 εντολές και οι δύο αριθμοί
βρίσκονται στην μνήμη πριν
εκτελεστεί το πρόγραμμα και
το αποτέλεσμα θα τοποθετηθεί
στην μνήμη μετά την εκτέλεση
του προγράμματος.
• Ι: Καταχωρητής εντολών
• PC: Μετρητής προγράμματος
7
7
Ηπείρου
Εκτέλεση εντολής 1
• LOAD 200 R1
• Γίνεται ανάκληση-
αποκωδικοποίηση-
εκτέλεση προκειμένου
να φορτωθούν τα
περιεχόμενα της θέσης
μνήμης 200 στον
καταχωρητή R1.
8
8
Ηπείρου
• LOAD 201 R2
εκτέλεση προκειμένου
να φορτωθούν τα
περιεχόμενα της θέσης
μνήμης 201 στον
καταχωρητή R2.
9
9
Ηπείρου
• ADD R1 R2 R3.
εκτέλεση και
προστίθενται τα
περιεχόμενα των
καταχωρητών R1 και R2
τα οποία
αποθηκεύονται στον
καταχωρητή R3
10
1
Ηπείρου
• STORE 202 R3
εκτέλεση και
αποθηκεύεται το
αποτέλεσμα R3 στην
θέση μνήμης 202
11
1
Ηπείρου
Εντολές εισόδου-εξόδου
• Οι συσκευές εισόδου εξόδου λειτουργούν σε πολύ
μικρότερες ταχύτητες από την ΚΜΕ και η λειτουργία
της ΚΜΕ θα πρέπει να συγχρονίζεται με την
λειτουργία των συσκευών αυτών
• Ο συγχρονισμός KME και συσκευών Ε/Ε μπορεί να
γίνει με έναν από τους παρακάτω τρόπους:
– Προγραμματισμένη Ε/Ε
– Οδηγούμενη από διακοπές Ε/Ε
– Άμεση προσπέλαση μνήμης 12
1
Ηπείρου
Προγραμματισμένη Ε/Ε
• Η ΚΜΕ περιμένει τη συσκευή Ε/Ε.
• Όταν η ΚΜΕ συναντήσει μια εντολή μεταφοράς
δεδομένων από συσκευή Ε/Ε περιμένει μέχρι να
ολοκληρωθεί η μεταφορά των δεδομένων.
• Η ΚΜΕ ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα την
κατάσταση της συσκευής.
• Κατά τον έλεγχο η ΚΜΕ είναι αδρανής για άλλες
ενέργειες με αποτέλεσμα να σπαταλιέται χρόνος της
ΚΜΕ
13
1
Ηπείρου
Οδηγούμενη από διακοπές Ε/Ε

• Η ΚΜΕ δεν ελέγχει την κατάσταση της συσκευής Ε/Ε
συνεχώς
• Η συσκευή Ε/Ε διακόπτει την ΚΜΕ όταν είναι έτοιμη
για μεταφορά
• Μέχρι να γίνει η διακοπή η ΚΜΕ μπορεί να εκτελεί
άλλες ενέργειες
• Δεν σπαταλιέται χρόνος της ΚΜΕ
14
1
Ηπείρου
Άμεση προσπέλαση μνήμης (DMA)

• Η μέθοδος Direct Memory Access
μεταφέρει ένα μεγάλο τμήμα
δεδομένων μεταξύ μιας συσκευής
Ε/Ε και της μνήμης απευθείας
χωρίς να περνάνε τα δεδομένα
από την ΚΜΕ.
• Η ΚΜΕ στέλνει ένα μήνυμα στον
ελεγκτή DMA κάθε φορά που
πρέπει να πραγματοποιηθεί μια
λειτουργία Ε/Ε που περιέχει τον
τύπο της μεταφοράς
(είσοδος/έξοδος), την αρχική Κατά την μεταφορά δεδομένων από την
διεύθυνση της θέσης μνήμης και συσκευή Ε/Ε στην μνήμη από τον ελεγκτή
το πλήθος των bytes που θα
μεταφερθούν. DMA η ΚΜΕ δεν μπορεί να
χρησιμοποιήσει τον δίαυλο που την
• Η ΚΜΕ δεν απασχολείται με την
μεταφορά των δεδομένων από την ενώνει με την μνήμη
συσκευή Ε/Ε στην μνήμη. 15
1
Ηπείρου
Αρχιτεκτονικές CISC και RISC

CISC (Complex Instruction Set Computer) RISC (Reduced Instruction Set Computer)
•Υπολογιστής περιορισμένου συνόλου εντολών.
•Υπολογιστής σύνθετου συνόλου εντολών.
•Υπάρχει ένας μικρό σύνολο εντολών και κάθε
•Υπάρχει μεγάλος αριθμός από διαθέσιμες μια από αυτές επιτελεί ένα απλό έργο.
εντολές μερικές από τις οποίες επιτελούν •Δυσκολότερος προγραμματισμός σε γλώσσα
σύνθετο έργο. μηχανής.
•Ευκολότερος προγραμματισμός σε γλώσσα •Το ηλεκτρονικό κύκλωμα της ΚΜΕ είναι
μηχανής. απλούστερο.
•Οι επεξεργαστές PowerPC είναι ένα
•Το ηλεκτρονικό κύκλωμα της ΚΜΕ είναι σύνθετο. παράδειγμα αρχιτεκτονικής RISC
•Ο προγραμματισμός γίνεται σε δύο επίπεδα.
Μικροεντολές, Μικρομνήμη
•Μειονέκτημα ο προγραμματισμός της
μικρομνήμης
•Πλεονέκτημα τα μικρότερα σε μέγεθος
προγράμματα.
•Οι επεξεργαστές της Intel, Pentium είναι ένα 16
παράδειγμα αρχιτεκτονικής CISC 1
Ηπείρου
Διοχέτευση (Pipelining)
• Η διοχέτευση είναι μια τεχνική που βελτιώνει την
διεκπεραιωτική ικανότητα του Η/Υ
• Όταν εκτελείται η φάση αποκωδικοποίησης της
πρώτης εντολής μπορεί να εκτελείται η φάση
ανάκλησης της δεύτερης εντολής
• Οι νέοι επεξεργαστές χρησιμοποιούν την διοχέτευση
17
1
Ηπείρου
Παράλληλη επεξεργασία
• Οι υπολογιστές σήμερα διαθέτουν πολλές μονάδες ελέγχου,
πολλές αριθμητικές και λογικές μονάδες και πολλές μονάδες
μνήμης
• Ταξινόμηση μοντέλων επεξεργασίας του Flynn
– SISD (Single Instruction Single Data)
– SIMD (Single Instruction Multiple Data)
– MISD (Multiple Instruction Multiple Data)
– MIMD (Multiple Instruction Multiple Data)
Η παράλληλη επεξεργασία αφορά υπολογιστικά δύσκολες εφαρμογές 18

1
Ηπείρου
SISD και SIMD

• SISD • SIMD
• Ένα ρεύμα εντολών ένα ρεύμα • Ένα ρεύμα εντολών πολλά
δεδομένων ρεύματα δεδομένων
• Αφορά υπολογιστές με μια • Αφορά υπολογιστές με μια
μονάδα ελέγχου, μια αριθμητική μονάδα ελέγχου, πολλές
και λογική μονάδα και μια αριθμητικές και λογικές μονάδες
μονάδα μνήμης και μια μονάδα μνήμης
• Οι εντολές εκτελούνται διαδοχικά • Όλες οι ΑΛΜ λαμβάνουν την ίδια
• Κάθε εντολή μπορεί να εντολή από την μονάδα ελέγχου
προσπελάσει ένα ρεύμα • Η ίδια εντολή εκτελείται σε
δεδομένων διαφορετικά δεδομένα της
μνήμης
19
1
Ηπείρου
MISD και MIMD

• MISD • MIMD
• Πολλά ρεύματα • Πολλά ρεύματα
εντολών, ένα ρεύμα εντολών, πολλά
δεδομένων ρεύματα δεδομένων
• Πολλές εντολές • "Πραγματική"
ενεργούν ταυτόχρονα παράλληλη
πάνω στα ίδια επεξεργασία
δεδομένα
20
2
Ηπείρου
Τι δεν μπορεί να κάνει ένας Η/Υ;

• Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων
– Συνείδηση της ύπαρξης
– Ευφυΐα
– Ψυχή
– Συναισθήματα
– Δημιουργικότητα
• Σήμερα γνωρίζουμε ότι και τα ζώα έχουν κάποια από τα παραπάνω
χαρακτηριστικά σε ελάσσονα βαθμό.
• Πρόκειται ποτέ οι κατασκευές των ανθρώπων να έχουν τα παραπάνω
χαρακτηριστικά;
• Η ευφυΐα των Η/Υ αναμφίβολα αυξάνεται. Μερικοί πιστεύουν ότι τον 21ο
αιώνα θα αναπτυχθούν robots ανώτερα από τον άνθρωπο. 21
2
Ηπείρου
Οι Η/Υ δεν μπορούν να αναπτύξουν συναισθήματα

• Τα συναισθήματα μπορούν να αναπτυχθούν από
εμπειρίες όπως ο πόνος, ο κίνδυνος, το πένθος, η
φαντασία κ.α. Ενεργοποιούν φυσιολογικές,
ψυχολογικές και γνωσιακές διεργασίες που
εξυπηρετούν την οργάνωση της συμπεριφοράς
μας προκειμένου να επιταχύνουν ή να
καθυστερήσουν κάποιες ενέργειές μας.
• Η ευφυΐα και τα συναισθήματα δεν είναι μεταξύ
τους αμοιβαία αποκλειόμενα αλλά σήμερα
γνωρίζουμε ότι είναι άρρηκτα δεμένα.
• Τα ρομπότ μπορούν να προσομοιώσουν και να
αναγνωρίσουν αισθήσεις. Ωστόσο φαίνεται ότι
χρειάζεται να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι η
τεχνολογία να μπορεί να τους δώσει την
δυνατότητα να γνωρίσουν τον κόσμο των
συναισθημάτων με όλα τα ηθικά διλήμματα που o
στόχος αυτός συνεπάγεται. 22
2
Οι Η/Υ δεν μπορούν να αναπτύξουν συνείδηση Ηπείρου
της ύπαρξής τους

• Οι άνθρωποι έχουν συνείδηση της
ύπαρξής τους.
• Ένας άνθρωπος ακόμα και όταν
κοιμάται έχει συνείδηση της
ύπαρξής του.
• Ένας Η/Υ δεν συνειδητοποιεί ότι
υπάρχει.
• Όταν ένας Η/Υ κλείνει θα πρέπει
να θεωρείται ότι παύει πλέον να
υπάρχει;
23
2
Οι Η/Υ δεν μπορούν να αναπτύξουν Ηπείρου
δημιουργικότητα
• Η δημιουργικότητα μπορεί να μας βοηθήσει να
επιλύσουμε προβλήματα σε διάφορες εκφάνσεις
της ζωής μας
• Κάθε άνθρωπος έχει την ικανότητα να είναι
δημιουργικός
• Η ευφυΐα και η δημιουργικότητα φαίνεται να
σχετίζονται.
• Είναι δύσκολο να αποδοθεί σε ένα Η/Υ σήμερα ο
χαρακτηριστικός της δημιουργικότητας
• Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις τα έργα που
προκύπτουν από υπολογιστές αν είχαν
δημιουργηθεί από ανθρώπους δεν θα διστάζαμε
να πούμε ότι ο δημιουργός τους είναι ιδιαίτερα
δημιουργικός. 24
2
Ενότητα 7 : Δίκτυα Υπολογιστών

Πληροφορική Ι – Δίκτυα Υπολογιστών, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Δίκτυα Υπολογιστών
• Δίκτυο υπολογιστών είναι
ένας συνδυασμός
συστημάτων που συνδέονται
μέσω κάποιου μέσου
μετάδοσης προκειμένου να
διαμοιράσουν δεδομένα,
υλικό και λογισμικό
• Η εξέλιξη των δικτύων είναι
ταχύτατη τα τελευταία
χρόνια
5
5
Κριτήρια δικτύων
• Απόδοση
– Χρόνος διέλευσης
– Χρόνος απόκρισης
• Αξιοπιστία
– Συχνότητα αστοχιών
– Ανθεκτικότητα σε καταστροφές
• Ασφάλεια
– Προστασία δεδομένων από μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση
6
6
Εύρος ζώνης - bandwidth

• Εύρος ζώνης ή ρυθμός διαμεταγωγής δυαδικών
ψηφίων: Είναι η μέγιστη ποσότητα πληροφορίας σε
bits ανά δευτερόλεπτο που μπορεί να μεταδοθεί
από ένα κανάλι επικοινωνίας
• 1 Kbps = 103bps
• 1 Mbps = 106bps
• 1 Gbps = 109bps
• π.χ. 24Mbps = 24 X 106 bits per second
7
7
Φυσικά μέσα μετάδοσης

• Ενσύρματα • Ασύρματα
• Ομοαξονικό καλώδιο • Ραδιοκύματα
• Συνεστραμμένα ζεύγη • Μικροκύματα
• Οπτικές ίνες • Υπέρυθρες
8
8
WiFi
• WIFI: Είναι ένα σύνολο από πρότυπα (standards) που στην τρέχουσα μορφή
του βασίζεται στην τυποποίηση IEEE 802.11 (802.11b, 802.11g) και αφορά
ασύρματα τοπικά δίκτυα.
• Το Wi-Fi κατασκευάστηκε με σκοπό να χρησιμοποιηθεί σε ασύρματες
συσκευές και τοπικά δίκτυα αλλά σήμερα συχνά χρησιμοποιείται για
πρόσβαση στο Internet. Επιτρέπει σε ένα άτομο με ένα wireless-enabled H/Y
ή PDA ή smart phone να συνδέεται στο Internet όταν βρίσκεται στην
εμβέλεια ενός σημείου πρόσβασης (hotspot).
• Προϊόντα που έχουν το λογότυπο Wi-Fi σημαίνει ότι μπορούν να
λειτουργήσουν σε συνδυασμό με άλλα προϊόντα που επίσης έχουν το ίδιο
λογότυπο.
9
9
Συσκευές διασύνδεσης
Επαναλήπτης Γέφυρα
• Είναι μια συσκευή η οποία • Είναι μια συσκευή η οποία ελέγχει τα
αναδημιουργεί τα δεδομένα πλαίσια τα οποία φτάνουν σε αυτή και
ενισχύοντας το εξασθενημένο σήμα το επιτρέπει η απαγορεύει την
οποίο λαμβάνει προεκτείνοντας με
αυτό τον τρόπο το φυσικό μήκος του προώθησή τους στα τμήματα δικτύων
δικτύου. τα οποία συνδέει ανάλογα με το εάν
προορίζονται γι’ αυτά ή όχι. Επιπλέον
ενισχύει τα σήματα.
Δρομολογητής
• Είναι συσκευές που συνδέουν μεταξύ
Πύλη
• Είναι ένας μετατροπέας πρωτοκόλλων.
τους ανεξάρτητα δίκτυα LAN, MAN και
Αναλαμβάνει την μετάφραση μεταξύ
WAN. Αναλαμβάνουν την δρομολόγηση
διαφορετικών πρωτοκόλλων που
των πακέτων λαμβάνοντας υπόψη τις
χρησιμοποιούν τα διασυνδεόμενα
εκάστοτε συνθήκες κυκλοφοριακού
δίκτυα προκειμένου να είναι δυνατή η
φόρτου 10
επικοινωνία τους. 1
Φυσικές δομές
Τύπος σύνδεσης Φυσική τοπολογία
• Σύνδεση σημείο προς • Τοπολογία δικτύου είναι η
σημείο αναπαράσταση στον χώρο
• Σύνδεση πολλών σημείων όλων των συσκευών του
(η χωρητικότητα του δικτύου
καναλιού επικοινωνίας • Βασικές τοπολογίες
μοιράζεται είτε ποσοτικά – Πλέγμα
είτε χρονικά ) – Αστέρας
– Δίαυλος
– Δακτύλιος
11
1
Τοπολογία πλέγματος (mesh)

Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα
• Ανθεκτική σε • Πλήθος συνδέσεων
καταστροφές (καλώδια και θύρες
• Πλήρης διάθεση του εισόδου εξόδου)
εύρους ζώνης στην
επικοινωνία ανάμεσα σε
δύο κόμβους
12
1
Τοπολογία δακτυλίου (ring)

• Εύκολη εγκατάσταση • Αν υπάρξει κενό στον
• Εύκολη απομόνωση δακτύλιο καταρέει όλο
σφαλμάτων το δίκτυο
13
1
Τοπολογία διαύλου (bus)

• Εύκολη εγκατάσταση • Αν υπάρξει βλάβη στο
καλώδιο διαύλου το
δίκτυο καταρρέει
14
1
Τοπολογία αστέρα (star)

• Εύκολη εγκατάσταση • Όλο το δίκτυο
• Ευκολία αλλαγών εξαρτάται από ένα
• Χαμηλό κόστος μόνο σημείο, τον
κεντρικό διανομέα
Η συσκευή στην τοπολογία αστέρα πάνω στην οποία
συνδέονται όλοι οι κόμβοι μπορεί να είναι Διανομέας(hub) ή
Μεταγωγέας (switch).
HUB: Τα δεδομένα που λαμβάνει τα στέλνει σε όλους τους άλλους
κόμβους.
SWITCH: Εξετάζει τα δεδομένα που λαμβάνει και τα στέλνει μόνο στον
κόμβο που είναι ο προορισμός τους.
Η τοπολογία αστέρα είναι η πλέον συνηθισμένη

τοπολογία στα σύγχρονα τοπικά δίκτυα υψηλής
15
ταχύτητας 1
Κατηγορίες δικτύων
• LAN (τοπικά δίκτυα) • MAN (μητροπολιτικά δίκτυα)
– Ιδιόκτητα – Μέγεθος στα όρια μιας
μεγάλης πόλης
– Εκτείνονται σε μικρές περιοχές – Λειτουργεί ως δίκτυο κορμού
(μέχρι λίγα χιλιόμετρα) (backbone) πάνω στο οποίο
– Μεγάλες ταχύτητες (100Mbps, μπορούν να συνδεθούν δίκτυα
1Gbps) διαφόρων οργανισμών
• WAN (δίκτυα ευρείας

περιοχής)
– Εκτείνονται σε μεγάλες
αποστάσεις
16
1
Χρήσεις τοπικών δικτύων

• Διαμοιρασμός υλικού
• Διαμοιρασμός λογισμικού
• Διαμοιρασμός πληροφοριών
• Υπηρεσίες διαδικτύου
• Δημιουργία ομάδων συνεργασίας χρηστών
17
1
Διαδίκτυο - Internet
• Διαδίκτυο είναι ένα δίκτυο που • Πολλοί υπολογιστές συνδέονται για
αποτελείται από 2 ή περισσότερα να δημιουργήσουν ένα δίκτυο ενώ
δίκτυα που μπορούν να επικοινωνούν πολλά δίκτυα συνδέονται για να
μεταξύ τους δημιουργήσουν διαδίκτυα.
• Το γνωστότερο διαδίκτυο είναι το

Internet. Αποτελείται από εκατοντάδες
χιλιάδες δίκτυα που διασυνδέονται
μέσω ειδικών συσκευών που
ονομάζονται δρομολογητές
• Οι χρήστες του Internet είναι
εκατομμύρια και συνδέονται σε αυτό
μέσω των «παρόχων υπηρεσιών
Internet» 18
1
Internet
• Το Internet είναι μια συλλογή • To Internet eίναι ένα δίκτυο
από περίπου 60,000 ανεξάρτητα, ευρείας περιοχής στο οποίο οι
διασυνδεδεμένα δίκτυα που κόμβοι είναι Η/Υ ή τοπικά δίκτυα
χρησιμοποιούν την οικογένεια διασυνδέοντας εκατομμύρια
πρωτοκόλλων TCP/IP. υπολογιστές. Συνδέει υπολογιστές
• Το Internet είναι συνεπώς ένα – χωρίς να υπάρχει η απαίτηση
παγκόσμιο σύστημα από δίκτυα ενιαίας τεχνολογίας,
που παρέχουν αξιόπιστη και με – είναι αποκεντρωμένο
περισσότερους από έναν – δεν υπάρχει κεντρική αρχή
τρόπους συνδεσιμότητα μεταξύ διαχείρισής του
απομακρυσμένων Η/Υ
19
1
Αρχιτεκτονική δικτύων
• Η αρχιτεκτονική των δικτύων λόγω της πολυπλοκότητάς τους
σχεδιάζεται ως μια στοίβα επιπέδων (layers).
• Κάθε επίπεδο εξυπηρετεί συγκεκριμένο ρόλο και παρέχει τις
υπηρεσίες του στο επίπεδο που βρίσκεται από πάνω του.
• Για να γίνει δυνατή η επικοινωνία μεταξύ των επιμέρους
συστημάτων ενός δικτύου χρησιμοποιούνται τα πρωτόκολλα
• Πρωτόκολλο επικοινωνίας είναι ένα σύνολο από κανόνες
που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα αλληλεπιδρούν οι
διάφορες συσκευές σε ένα δίκτυο
20
2
Είδη υπηρεσιών
• Κάθε επίπεδο μπορεί να • Υπηρεσίες με σύνδεση
προσφέρει ένα είδος από τα δύο – Πρέπει να εγκατασταθεί ένα
παρακάτω είδη υπηρεσιών αξιόπιστο λογικό κύκλωμα
ανάμεσα στον αποστολέα και στον
– Υπηρεσίες με σύνδεση παραλήπτη πριν αρχίσει η
(connection oriented) μεταφορά της πληροφορίας
– Στη συνέχεια τα δεδομένα που
– Υπηρεσίες χωρίς σύνδεση στέλνει ο αποστολέας φθάνουν με
(connectionless) την σειρά που εστάλησαν στον
αποδέκτη
• Υπηρεσίες χωρίς σύνδεση
– Η εγκατάσταση σύνδεσης δεν
απαιτείται. Τα δεδομένα φθάνουν
στον παραλήπτη εκτός σειράς και
πιθανώς με λάθη. Ο παραλήπτης
πρέπει να χειριστεί την κατάσταση.
21
2
Μεταγωγή πακέτων (Packet Switching)

• Στην μεταγωγή πακέτου τα μηνύματα σπάνε σε πακέτα τα
οποία προωθούνται προς το δίκτυο. Τα πακέτα του
μηνύματος προωθούνται προς το άλλο άκρο μέσω μιας
πληθώρας διαφορετικών διαδρομών. Στο άλλο άκρο τα
πακέτα επανασυναρμολογούνται στο μήνυμα
• Δρομολόγηση πακέτων: Η σύνδεση των δικτύων του Internet
γίνεται με την χρήση ειδικών συσκευών που ονομάζονται
δρομολογητές ή πύλες. Η δρομολόγηση των πακέτων γίνεται
δυναμικά
22
2
Διευθύνσεις IP
• Σε κάθε σύνδεση ενός Η/Υ στο • Μια διεύθυνση IP μπορεί να
Internet αντιστοιχείται μια προσδιοριστεί και με μια
μοναδική διεύθυνση IP περισσότερο «κατανοητή»
διεύθυνση η οποία αποτελείται
• Μια διεύθυνση IP αποτελείται
από λέξεις χωρισμένες με τελείες
από 4 ακέραιους αριθμούς (στο
διάστημα 0 έως 255 καθώς • Η υπηρεσία DNS (Domain Name
αναπαριστά 8 bits) χωρισμένους System) αναλαμβάνει την
με τελείες μετατροπή ανάμεσα στις δύο
μορφές
Όνομα Η/Υ
Όνομα περιοχής
195.130.73.179   preveza.teiep.gr
Όνομα οργανισμού 23
2
Υπηρεσία DNS (Domain Name System)

• Το σύστημα DNS επιτρέπει την ανεύρεση ενός διακομιστή (server) με βάση το
όνομά του.
• Ο διακομιστής μπορεί να υποστηρίζει έναν αριθμό από υπηρεσίες, όπως http, ftp,
smtp κλπ., δίνοντας μας τη δυνατότητα να συνδεθούμε σε μια ιστοσελίδα (HTTP),
σε μια αποθήκη αρχείων (FTP), ή να πάρουμε το mail μας (POP).
• Έτσι είναι ευκολότερο να θυμόμαστε την ιστοσελίδα www.google.gr παρά τη
διεύθυνση 66.102.9.99
• Η σχέση μεταξύ ενός ονόματος και της διεύθυνσης IP δεν είναι 1 προς 1.
– Δηλαδή σε ένα όνομα μπορεί να αντιστοιχούν πολλές IP διευθύνσεις Για παράδειγμα, η
διεύθυνση www.google.gr αντιστοιχεί σε τρεις IP διευθύνσεις, την 66.102.9.99, την
66.102.9.104 και την 66.102.9.147. Σε αυτήν την περίπτωση έχουμε τρεις εξυπηρετητές που
λειτουργούν ταυτόχρονα εκτελώντας την ίδια εργασία, αλλά μοιράζονται τον φόρτο εργασίας
διά τρία. Σε αυτήν την περίπτωση ο διακομιστής DNS εκτελεί εξισσορόπηση φορτίου μεταξυ
των τριών άλλων διακομιστών
24
2
URL
• URL είναι αρκτικόλεξο για το Uniform Resource Locator, και είναι η
διεύθυνση ενός πόρου στο Internet. Τα URLs για το World Wide
Web ξεκινούν με http://
• Το URL δηλώνει μια διεύθυνση ενός πόρου του WWW. Είναι
παρόμοιο με το όνομα ενός αρχείου, αλλά κρατάει και επιπλέον
πληροφορία σχετικά με το όνομα του εξυπηρετητή, καθώς και το
είδος του πρωτοκόλλου που αυτός χρησιμοποιεί.
• Οι ιστοσελίδες χρησιμοποιούν τα URLs για να συνδεθούν με άλλες
σελίδες.
25
2
Η συλλογή πρωτοκόλλων TCP/IP

• Το σύνολο των πρωτοκόλλων που
ελέγχει το Internet σήμερα είναι
γνωστό ως TCP/IP
• Επίπεδα του TCP/IP:
– 5. Επίπεδο εφαρμογής
– 4. Επίπεδο μεταφοράς
– 3. Επίπεδο δικτύου
– 2. Επίπεδο συνδέσμου δεδομένων
– 1. Φυσικό επίπεδο
• Ένα μήνυμα μεταφέρεται μέσα από Κάθε επίπεδο χρησιμοποιεί τις
τα επίπεδα του TCP/IP μέχρι να υπηρεσίες του επιπέδου που
φτάσει στο φυσικό επίπεδο και να βρίσκεται ακριβώς από πάνω του
σταλθεί από το μέσο μετάδοσης 26
2
Επίπεδο εφαρμογής (επίπεδο 5)

• Το επίπεδο εφαρμογής είναι
υπεύθυνο για την παροχή υπηρεσιών
στον χρήστη
• Πρωτόκολλα τα οποία υπάρχουν στο
επίπεδο εφαρμογής είναι:
– Πρωτόκολλο μεταφοράς αρχείων FTP
– Απλό πρωτόκολλο μεταφοράς
αλληλογραφίας SMTP
– TELNET (Terminal NETwork)
– Πρωτόκολλο μεταφοράς
υπερκειμένου (HTTP)
27
2
Αρχιτεκτονική πελάτη – διακομιστή

(client server)
• Κάθε εφαρμογή • Η διεργασία διακομιστή πρέπει
αποτελείται από 2 τμήματα: να είναι συνεχώς ενεργή
το πρόγραμμα πελάτη και • Μια διεργασία διακομιστή
το πρόγραμμα διακομιστή μπορεί να εξυπηρετεί πολλές
διεργασίες πελάτη
• Ο διακομιστής ανταποκρίνεται
μόνο όταν ζητηθεί από κάποιο
πελάτη μια υπηρεσία που
προσφέρει (παθητικός)
Διεργασία είναι ένα πρόγραμμα που
εκτελείται
28
2
Διεύθυνση επιπέδου εφαρμογής

• Για να χρησιμοποιήσει ένας • Για παράδειγμα για να
πελάτης μια υπηρεσία από επισκεφθεί ένα χρήστης μια
ένα διακομιστή θα πρέπει τοποθεσία web θα πρέπει
να γνωρίζει την κατάλληλη να εισάγει το κατάλληλο
διεύθυνση επιπέδου URL
εφαρμογής • Το URL μετασχηματίζεται
στην IP διεύθυνση του
διακομιστή
χρησιμοποιώντας την
υπηρεσία DNS
29
2
Επίπεδο μεταφοράς (επίπεδο 4)

• Το επίπεδο μεταφοράς είναι υπεύθυνο για την παράδοση
ενός μηνύματος μεταξύ των διεργασιών πελάτη και
διακομιστή
• Για να μπορούν να εκτελούνται πολλές διεργασίες στο
διακομιστή η κάθε μια λαμβάνει έναν αριθμό θύρας
• Το επίπεδο μεταφοράς εκτελεί:
– πολύπλεξη – αποπολύπλεξη μηνυμάτων
– έλεγχο συμφόρησης (αυτόματη μείωση ρυθμού μετάδοσης
πακέτων)
– έλεγχο ροής (επιβεβαίωση ότι ο παραλήπτης δεν
υπερφορτώνεται)
– έλεγχος σφαλμάτων (επαναμεταδόσεις πακέτων) 30
3
Πρωτόκολλα επιπέδου μεταφοράς

TCP=Transmission Control Protocol UDP=User Datagram Protocol
• Είναι αξιόπιστο πρωτόκολλο μεταφοράς • Είναι μη αξιόπιστο μη
προσανατολισμένο στην σύνδεση προσανατολισμένο στην σύνδεση
• Εγκαθίσταται μια σύνδεση μεταξύ του • Κάθε πακέτο ακολουθεί την δική του
κόμβου Α και του κόμβου Β και όλα τα διαδρομή ανεξάρτητα από τα άλλα
πακέτα της συνομιλίας μεταδίδονται για να φτάσει στον προορισμό του
μέσω συγκεκριμένης διαδρομής
• Διαιρεί ένα μήνυμα σε μια ακολουθία SCTP: νέο πρωτόκολλο ελέγχου
από τμήματα τα οποία αριθμούνται μετάδοσης συνεχούς ροής.
σειριακά. Αν κάποιο τμήμα χαθεί, Σχεδιάστηκε για νέες υπηρεσίες του
στέλνεται ξανά Internet όπως η τηλεφωνία και το
• Αν κάποιο τμήμα ληφθεί εκτός σειράς, βίν τεο συνεχούς ροής (διαθέτει
ταξινομείται με την βοήθεια του έλεγχο ροής και σφαλμάτων)
μηχανισμού αρίθμησης της ακολουθίας 31
3
Επίπεδο δικτύου (επίπεδο 3)

• Το επίπεδο δικτύου είναι • Κάθε δρομολογητής
υπεύθυνο για την μετάδοση συμβουλεύεται τον πίνακα
μεμονωμένων πακέτων από τον δρομολόγησης που διαθέτει για να
υπολογιστή προέλευσης στον επιλέξει την καταλληλότερη
υπολογιστή προορισμού διαδρομή
• Το επίπεδο δικτύου αναλαμβάνει • Οι πίνακες δρομολόγησης
την δρομολόγηση των πακέτων ενημερώνονται με μηνύματα που
δηλαδή τον προσδιορισμό μέρους ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι
ή όλης της διαδρομής ενός δρομολογητές (πρωτόκολλα
πακέτου δρομολόγησης RIP, OSPF, BGP)
• Το δρομολόγιο επιλέγεται με βάση

τη διεύθυνση προορισμού και τις
καλύτερες διαθέσιμες διαδρομές 32
3
Πρωτόκολλα επιπέδου δικτύου

Πρωτόκολλο IP (IPv4, IPv6) Πρωτόκολλο ICMP
• Παρέχει υπηρεσίες • Εντοπίζει ορισμένα λάθη τα
βέλτιστης προσπάθειας οποία μπορούν να συμβούν
• Δεν εγγυάται την παράδοση κατά την μετάδοση των
των πακέτων πακέτων (π.χ. συμφόρηση
σε δρομολογητή)
• Άλλα πρωτόκολλα (IGMP,
ARP, RARP)
33
3
Επίπεδο συνδέσμου δεδομένων

• Το επίπεδου συνδέσμου δεδομένων είναι υπεύθυνο για την από
κόμβο σε κόμβο παράδοση των πλαισίων
• Κάθε κόμβος μπορεί να είναι υπολογιστής ή δρομολογητής
• Το επίπεδο συνδέσμου δεδομένων χειρίζεται διευθύνσεις MAC (για
δίκτυα Ethernet) που έχουν την μορφή 07:02:03:24:2C:5B
• Πραγματοποιούν κάποιους ελέγχους σφαλμάτων κατά την
μετάδοση
FRAME=ΠΛΑΙΣΙΟ: Οργάνωση των bits σε λογικές μονάδες όπως αυτό
γίνεται αντιληπτό από το επίπεδο συνδέσμου δεδομένων.
PACKET=ΠΑΚΕΤΟ: Οργάνωση των bits σε λογικές μονάδες όπως
αυτό γίνεται αντιληπτό από το επίπεδο δικτύου.
34
3
Φυσικό επίπεδο (επίπεδο 1)

• Το φυσικό επίπεδο αναλαμβάνει να
μεταφέρει την δυαδική πληροφορία από έναν
κόμβο σε ένα άλλο μέσω του διαθέσιμου
φυσικού καναλιού
• Το κάθε πλαίσιο μεταφέρεται ως μια σειρά
από bits που κωδικοποιούνται ως ηλεκτρικά,
ηλεκτρομαγνητικά ή σήματα φωτός από τον
αποστολέα στον παραλήπτη.
35
3
Σύνοψη επιπέδων του TCP/IP

Διεύθυνση
Μηνύματα Διεργασίες
• Σε κάθε επίπεδο στην επιπέδου
εφαρμογής
Επίπεδο εφαρμογής
μονάδα δεδομένων
προστίθεται επιπλέον Πακέτα TCP, UDP, SCTP
Αριθμοί
θυρών
πληροφορίες Επίπεδο μεταφοράς
• Ένα μήνυμα σπάει σε πολλά Αυτοδύναμα IP, ICMP, … Διευθύνσεις IP

πακέτα πακέτα
Επίπεδο δικτύου
• Ένα πακέτο σπάει σε πολλά Πρωτόκολλα LAN, WAN Φυσικές
αυτοδύναμα πακέτα Πλαίσια
Επίπεδο συνδέσμου δεδομενών διευθύνσεις
• Ένα αυτοδύναμο πακέτο Μετατροπή bit σε σήματα

Δυαδικά
σπάει σε πολλά πλαίσια ψηφία
Φυσικό επίπεδο 36
3
Ενότητα 8 : Εφαρμογές του Internet
Πληροφορική Ι – Εφαρμογές του Internet, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Ιστορία του διαδικτύου

• 1969 ARPANET (Advanced Research Project Agency) μεταγωγή
πακέτων
• 1973 πρωτόκολλο IP (Internet Protocol). Διασύνδεση ανόμοιων
δικτύων. Δημιουργία πρωτοκόλλου TCP (Transmission Control
Protocol). Σύνδεση και άλλων δικτύων (ερευνητικών,
ακαδημαϊκών) στο ARPANET
• 1983 Διαχωρισμός του ARPANET σε MILNET και νέο ARPANET
• 1985 Δημιουργία του NSFNET ως δίκτυο διασύνδεσης 5
υπερυπολογιστών και αρχή της εξέλιξής του στο σημερινό
Internet
• 1990 Σύνδεση της Ελλάδας στο NSFNET
• 1993 Στο εργαστήριο CERN στην Ελβετία δημιουργείται το WWW
(World Wide Web)
• 1995 Η εταιρεία Sun Microsystems κυκλοφορεί την γλώσσα
προγραμματισμού Java
• 2000 Η πρώτη μεγάλης κλίμακας επίθεση άρνησης εξυπηρέτησης
(denial of service attack) πραγματοποιείται εναντίον μεγάλων
τοποθεσιών όπως το Yahoo! και το eBay, σηματοδοτώντας την
αναγκαιότητα λήψης αυστηρότερων μέτρων προστασίας
• 2001 H Napster (peer to peer file sharing) αναστέλλει την
λειτουργία της κατόπιν δικαστικής απόφασης διότι επιτρέπει την
ανταλλαγή υλικού με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
• 2004 Facebook κοινωνικά δίκτυα 5
5
Εφαρμογές του Internet

• Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email)
• Μεταφορά αρχείων (ftp)
• Απομακρυσμένη σύνδεση (telnet)
• Παγκόσμιος ιστός (www)
• Συνομιλίες (chat)
• Forums
• RSS
• VOIP
• Video Conferencing
• Peer to Peer δίκτυα
• Web Services 6
6
Trends
• Social • Google
Networks – Docs
• Blogs – Earth
• Wikipedia – Maps
• YouTube –…
• Twitter • iTunes
• Torrents
7
7
Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
Βασικές γνώσεις Διευθύνσεις email
• Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο είναι • Μια διεύθυνση ηλεκτρονικού
ιστορικά η πρώτη εφαρμογή του ταχυδρομείου αποτελείται από το όνομα
διαδικτύου χρήστη και το όνομα της περιοχής
• Τα μηνύματα παραμένουν στο ενωμένα με το σύμβολο "@" (προφέρεται
γραμματοκιβώτιο που διατηρεί ο «at»)
πάροχος της υπηρεσίας
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέχρι να • Το όνομα χρήστη μπορεί να περιέχει:
τα κατεβάσει ο παραλήπτης – Κεφαλαίους και πεζούς λατινικούς
χαρακτήρες (a-z και A-Z)
• Πρωτόκολλα προσπέλασης
αλληλογραφίας – Ψηφία (0-9)
– SMTP / MIME – Τους χαρακτήρες ! # $ % & ' * + - / = ? ^ _ `
– POP {|}~
– IMAP – Τον χαρακτήρα . αρκεί να μην είναι ο
τελευταίος ή να υπάρχει 2 ή περισσότερες
συνεχόμενες φορές
8
8
Πρωτόκολλο SMTP
• SMTP = Simple Mail Transfer Protocol
• Οι mail servers χρησιμοποιούν το
SMTP για την αποστολή και την
παραλαβή ηλεκτρονικών μηνυμάτων
• Οι εφαρμογές ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου στους Η/Υ των
χρηστών χρησιμοποιούν το SMTP
μόνο για αποστολή μηνυμάτων στον
mail server του παρόχου υπηρεσιών
διαδικτύου που αναλαμβάνει την
περαιτέρω διακίνησή τους
9
9
Πρωτόκολλο POP
• Απλό αλλά με περιορισμένη • Δεν επιτρέπει στον χρήστη
λειτουργικότητα να οργανώσει τα μηνύματά
• Επιτρέπει το κατέβασμα του όσο βρίσκονται στον
μηνυμάτων από τον mail mail server
server στον Η/Υ του χρήστη • Δεν επιτρέπει τον έλεγχο
• POP3: τρέχουσα έκδοση του των περιεχομένων πριν
POP κατέβουν στο Η/Υ του
χρήστη
10
1
Πρωτόκολλο IMAP
Πρόσθετες λειτουργίες
• Περισσότερες δυνατότητες • Δυνατότητα ελέγχου
από το POP αλλά δεν κεφαλίδων πριν την ανάκτησή
υποστηρίζεται από όλους τους
τους παρόχους • Πραγματοποίηση αναζήτησης
στα περιεχόμενα των
• IMAP4: τρέχουσα έκδοση
μηνυμάτων πριν την ανάκτησή
του IMAP
τους
• Τμηματική ανάκτηση
ηλεκτρονικών μηνυμάτων
• Δημιουργία ιεραρχίας
γραμματοκιβωτίων 11
1
SMTP/MIME
• MIME = Multi-Purpose Internet Mail Extensions.
Είναι ένα σύνολο από επεκτάσεις στα πρότυπα του
email που επιτρέπουν την ενσωμάτωση πολλών
αρχείων πολυμέσων όπως ο ήχος και το βίντεο σε
emails.
12
1
Αποστολή email
• Προς (αφορά τον κύριο παραλήπτη ή παραλήπτες του
μηνύματος)
• Κοινοποίηση (αφορά παραλήπτες του μηνύματος οι
οποίοι θα λάβουν και αυτοί το μήνυμα εν γνώσει των
υπολοίπων παραληπτών)
• Ιδιαίτερη κοινοποίηση (είναι παραλήπτες του μηνύματος
οι οποίοι θα λάβουν και αυτοί το μήνυμα χωρίς όμως οι
άλλοι παραλήπτες να το γνωρίζουν)
• Θέμα (σύντομη περιγραφή του μηνύματος)
• Επισυνάψεις (Αρχεία τα οποία αποστέλλονται μαζί με το
μήνυμα και τα οποία μπορεί να είναι προγράμματα ή
αρχεία δεδομένων εφαρμογών όπως το excel, το word
κλπ)
• Σήμανση (Υψηλή ή Κανονική ή Χαμηλή)
• Κείμενο (Το κύριο κείμενο του μηνύματος)
• Απόδειξη παραλαβής
• Ένα μήνυμα προκειμένου να αποσταλεί τοποθετείται
στα εξερχόμενα (outbox) και όταν ολοκληρωθεί η 13
αποστολή τοποθετείται στα απεσταλμένα (sent items).
1
Email Netiquette
• Όχι κενό Subject line
• Subject line με σαφές περιεχόμενο
• Όχι όλα κεφαλαία
• Σύντομα μηνύματα
• Όχι μεγάλα συνημμένα
• Αποφυγή μορφοποιήσεων
• Συμπερίληψη πολλών σιευθύνσεων στο To:
• Έλεγχος για ορθογραφικά και γραμματικά λάθη
• Αποφυγή αποστολής αρχείων Office (doc, xls, ppt) 14
1
SPAM
• To SPAM αναφέρεται στα αυτόκλητα ηλεκτρονικά μηνύματα τα οποία
στέλνονται σε μεγάλες ποσότητες προκειμένου να διαφημίσουν προϊόντα
και υπηρεσίες σε αποδέκτες οι οποίοι δεν το είχαν ζητήσει.
• Σε πολλές περιπτώσεις οι λίστες emails που χρησιμοποιούν οι spammers
δημιουργούνται ψάχνοντας email διευθύνσεις σε ιστοσελίδες, στο IRC, σε
newsgroups και σε chat rooms.
• Λόγω του ότι το Internet είναι ένα δημόσιο δίκτυο η αντιμετώπιση του
spam χωρίς να θιχθεί ο φιλελεύθερος χαρακτήρας του είναι δύσκολος.
• Ωστόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν φίλτρα στα email προγράμματα τα
οποία αφαιρούν τα περισσότερα spam emails.
“Two years from now, spam will be solved”

Bill Gates - 2004
15
1
Πρωτόκολλο μεταφοράς αρχείων (FTP)

• FTP = File Transfer Protocol • Το FTP εγκαθιδρύει δύο συνδέσεις
ανάμεσα στους επικοινωνούντες
• Το FTP επιτρέπει την μεταφορά υπολογιστές μια για την μεταφορά
αρχείων από ένα Η/Υ του δεδομένων και μια για πληροφορίες
διαδικτύου σε έναν άλλο. ελέγχου (έναρξη μεταφοράς,…). Η
• Επιλύει προβλήματα που έχουν σύνδεση ελέγχου είναι ενεργή καθ'
να κάνουν με την πιθανή όλη την συνεδρία FTP ενώ η σύνδεση
διαφορετική κωδικοποίηση που δεδομένων είναι ανοικτή μόνο όταν
χρησιμοποιεί το κάθε μηχάνημα, υπάρχουν δεδομένα προς μεταφορά.
εντοπίζει τυχόν σφάλματα • Ανώνυμο (anonymous) FTP είναι η
μετάδοσης και καθιστά δυνατή μεταφορά αρχείων μεταξύ
την επαναμετάδοση προκειμένου τοποθεσιών που δεν απαιτούν οι
να διορθώσει αυτόματα τα χρήστες να αναγνωρίζονται με
κατεστραμμένα πακέτα κωδικό και διαδικασία σύνδεσης (log
πληροφοριών. in). Το ανώνυμο FTP δεν είναι
ασφαλές επειδή όλοι οι χρήστες του
Internet έχουν πρόσβαση στα 16
δεδομένα. 1
Απομακρυσμένη σύνδεση TELNET

• To TELNET (Terminal NETwork) είναι
ένα πρόγραμμα πελάτη διακομιστή
γενικής χρήσης το οποίο επιτρέπει σε
ένα χρήστη να εκτελεί κάποιο
πρόγραμμα εφαρμογής σε ένα
απομακρυσμένο Η/Υ σαν να
βρισκόταν σε αυτόν το Η/Υ τοπικά.
• Η διαδικασία απομακρυσμένης
πρόσβασης στον Η/Υ ονομάζεται
remote login.
• Αυτό που βλέπει ο χρήστης στην
οθόνη του είναι μια οθόνη τερματικού
την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει
προκειμένου να εισάγει εντολές τις
οποίες πρόκειται να εκτελέσει το
απομακρυσμένο σύστημα. 17
1
Παγκόσμιος ιστός WWW

• Κατανεμημένος τρόπος αποθήκευσης • HTTP (HyperText Transfer Protocol).
των πληροφοριών: Αντί όλες οι Χρησιμοποιείται για την προσπέλαση και
πληροφορίες να φιλοξενούνται σε ένα την μεταφορά εγγράφων του παγκόσμιου
σημείο ο κάτοχος της πληροφορίας ιστού (World Wide Web). Είναι ειδικά
σχεδιασμένο για την μεταφορά εγγράφων
την αποθηκεύει στα δικά του υπερκειμένου.
υπολογιστικά συστήματα και την κάνει • Όλες οι ιστοσελίδες του διαδικτύου
διαθέσιμη στους άλλους μέσω του ξεκινάνε με το http:// διότι αυτό είναι το
Internet. πρωτόκολλο το οποίο ακολουθούν οι
διακομιστές web και οι φυλλομετρητές ως
• Υπερκείμενο: Πρόκειται για έγγραφα πελάτες προκειμένου να επικοινωνήσουν
που περιέχουν λέξεις, φράσεις και και να μεταφέρουν τις ιστοσελίδες.
εικόνες οι οποίες συνδέονται με άλλα
έγγραφα που μπορούν να περιέχουν
κείμενο ήχο και βίντεο.
• Home page: Είναι η αρχική σελίδα από
ένα δικτυακό τόπο που έχει αναπτύξει
ένας οργανισμός, μια επιχείρηση ή
ένας μεμονωμένος χρήστης.
18
1
Τύποι εγγράφων στο Internet1/2

Στατικά έγγραφα. Δυναμικά έγγραφα
• Έχουν σταθερό περιεχόμενο το • Είναι προγράμματα τα οποία
οποίο δεν εξαρτάται από τον βρίσκονται στον διακομιστή. Ο
τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά χρήστης μέσω του φυλλομετρητή
μαζί του ο χρήστης. Τα στατικά ζητά την εκτέλεση των
έγγραφα είναι γραμμένα στην προγραμμάτων τα οποία
γλώσσα HTML. εκτελούνται στον διακομιστή και
στέλνουν στον διακομιστή το
αποτέλεσμα της εκτέλεσής τους
με την μορφή HTML κειμένου.
19
1

Ενεργά έγγραφα.
• Είναι προγράμματα τα οποία
εκτελούνται στην πλευρά του
φυλλομετρητή. Παράδειγμα
γλώσσας η οποία επιτρέπει την
σύνταξη ενεργών εγγράφων είναι
η JAVA
20
2

Ενεργά έγγραφα.
• Είναι προγράμματα τα
οποία εκτελούνται στην
πλευρά του φυλλομετρητή.
• Παράδειγμα γλώσσας η
οποία επιτρέπει την
σύνταξη ενεργών εγγράφων
είναι η JAVA
21
2
Μηχανές Αναζήτησης
Σημαντικότερες μηχανές αναζήτησης:
http://www.google.com Οι μηχανές αναζήτησης είναι προγράμματα τα οποία μπορεί να
http://www.teoma.com καλέσει κάποιος μέσω της επίσκεψής του σε μια ιστοσελίδα
http://www.yahoo.com προκειμένου να αναζητήσει σχετικές με κάποιο συνδυασμό
http://www.alltheweb.com λέξεων σελίδες.
http://www.astalavista.com
http://www.lycos.com
http://www.webcrawler.com
http://www.msn.com
Η δημοφιλής μηχανή
http://www.infoseek.com
αναζήτησης Google
http://www.excite.com
http://www.hotbot.com
Αράχνες (spiders): Είναι ένα τμήμα μιας μηχανής

Το έτος 2004 οι ιστοσελίδες του
αναζήτησης που περιπλανιέται στο παγκόσμιο ιστό
διαδικτύου υπολογίστηκε ότι ήταν
αποθηκεύοντας τα URLs και αρχειοθετώντας τις λέξεις
περισσότερες από
κλειδιά για κάθε ιστοσελίδα που συναντά. Αναφέρεται 22
8.000.000.000
επίσης και με τα ονόματα robot και crawler. 2
Προχωρημένη αναζήτηση
• + (και οι δύο όροι να εμφανίζονται στα αποτελέσματα. Π.χ. Πρέβεζα +
ΤΕΙ)
• - (ο όρος μετά το - να μην εμφανίζεται στα αποτελέσματα. Π.χ.
Παναθηναϊκός -Μπάσκετ)
• “ ” (το κείμενο εντός των εισαγωγικών να βρίσκεται αυτούσιο. Π.χ. “ΤΕΙ
ΗΠΕΙΡΟΥ”)
• NEAR, FAR, BEFORE (όχι σε όλες τις μηχανές αναζήτησης)
23
2
• Googol = 10100
• Αριθμητικές εκφράσεις
• Μετατροπές συναλλάγματος
• Ορισμοί
• Fuzzy search (~music player
 music player, mp3 player,
audio player)
• Αναζήτηση σε τίτλους μόνο
ιστοσελίδων (intitle:
economy)
• Gmail (> 2,5GB mailbox)
• Google Earth (δορυφορικές
εικόνες)
• Google Desktop 24
2
Προκλήσεις για τις μηχανές αναζήτησης

• Το δίκτυο αυξάνεται σε μέγεθος γρηγορότερα από τον ρυθμό με τον οποίο
οποιαδήποτε τρέχουσα τεχνολογία μπορεί να το αρχειοθετήσει
• Πολλές ιστοσελίδες ενημερώνονται συχνά γεγονός που αναγκάζει τις μηχανές
αναζήτησης να τις επισκέπτονται περιοδικά.
• Τα ερωτήματα τα οποία μπορεί να θέσει κάποιος σε μια μηχανή αναζήτησης
έχουν να κάνουν με την αναζήτηση για λέξεις κλειδιά και αυτό μπορεί να
οδηγήσει σε πολλές περιπτώσεις σε false positives.
• Δικτυακοί τόποι οι οποίοι δημιουργούνται δυναμικά μπορεί να είναι δύσκολοι
στην αρχειοθέτηση οδηγώντας σε αυτό που ονομάζεται αόρατο web.
• Κάποιες μηχανές αναζήτησης δεν ταξινομούν τα αποτελέσματα σε σχέση με το
πόσο συναφή είναι με το ερώτημα αλλά σύμφωνα με το χρηματικό ποσό που
λαμβάνουν από διαφημιζόμενα sites.
• Ορισμένα sites χρησιμοποιούν "κόλπα" για να ξεγελάσουν τις μηχανές
αναζήτησης προκειμένου να τα εμφανίσουν στις πρώτες επιλογές σε ερωτήσεις
που περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις κλειδιά (keywords).
25
2
Ενότητα 9 : Συμπίεση δεδομένων
Πληροφορική Ι – Συμπίεση δεδομένων, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Συμπίεση δεδομένων
• Συμπίεση δεδομένων είναι
η αποθήκευση ή η
μετάδοση της πληροφορίας
με μικρότερο αριθμό bits σε
σχέση με την αρχική μορφή
της πληροφορίας. Αυτό
επιτυγχάνεται με έξυπνες
τεχνικές οι οποίες
αντιστοιχούν μεγαλύτερες
σε μήκος ακολουθίες bits σε
μικρότερες
5
5
Μή απωλεστική συμπίεση
• Στην μη απωλεστική συμπίεση (lossless compression)
διατηρείται η ακεραιότητα των δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι
από τα συμπιεσμένα δεδομένα μπορούμε να ανακτήσουμε
στην πλήρη μορφή της την αρχική πληροφορία.
• Η απωλεστική συμπίεση χρησιμοποιείται όταν είναι
απαίτηση να μην χαθεί ούτε ένα μπιτ δεδομένων κατά την
συμπίεση.
• Τρεις διαδεδομένοι αλγόριθμοι συμπίεσης είναι:
– Κωδικοποίηση τρέχοντος μήκους (RLE).
– Κωδικοποίηση Huffman.
Πολλές φορές τα αποθηκευμένα δεδομένα
– Αλγόριθμος Lempel Ziv. εμπεριέχουν πλεονασμό. Η συμπίεση
περιορίζει τον πλεονασμό οργανώνοντας
αποδοτικότερα την αποθήκευση.
6
6
Κωδικοποίηση τρέχοντος μήκους (RLE)

• Βασική αρχή: Αντικατάσταση των • Η μέθοδος αυτή είναι αποδοτική
συνεχόμενων στο δυαδικό σύστημα. Στην
επαναλαμβανόμενων παρουσιών παραλλαγή αυτή αποθηκεύεται το
ενός συμβόλου από μόνο μια πλήθος των μηδενικών bits
παρουσία του συμβόλου που ανάμεσα σε δύο άσσους.
συνοδεύεται από τον αριθμό των • π.χ. Η σειρά
παρουσιών 0000000001000010000000 που
• π.χ. Η σειρά περιέχει 20 bits μπορεί να γραφεί
ΑΑΑΑΑΒΒΒΒΑΑΔΔΔΔΔΔΔΔΔ που ισοδύναμα ως [9][4][7]. Mε
περιέχει 20 σύμβολα μπορεί να κωδικοποίηση 4 bits για κάθε
γραφεί ως 5Α4Β2Α9Δ που αριθμό το μήκος της συμπιεσμένης
περιέχει 8 σύμβολα. Συνεπώς το ακολουθίας θα είναι 12 bits και η
μέγεθος της σειράς έχει προκύπτουσα ακολουθία θα είναι
μεταβληθεί κατά η:
(8-20)/20 = -60% σε σχέση με το 1001 0100 0111. Συνεπώς το
αρχικό μέγεθος. μέγεθος της σειράς έχει
μεταβληθεί κατά (12-20)/20=-40%
σε σχέση με το αρχικό μέγεθος. 7 7
Κωδικοποίηση Huffman
• Κατά την κωδικοποίηση Huffman • Η αποκωδικοποίηση με βάση τον
αντιστοιχίζονται συντομότεροι πίνακα κωδικοποίησης είναι σε
κωδικοί σε σύμβολα που θέση να αντιστοιχίσει σε κάθε
συναντώνται συχνότερα και ακολουθία δυαδικών ψηφίων ένα
μεγαλύτεροι σε αυτά που
συναντώνται σπανιότερα χαρακτήρα.
• Η κωδικοποίηση λαμβάνει μια
σειρά χαρακτήρων και την
μετατρέπει σε μια σειρά από
δυαδικά ψηφία με βάση τον
πίνακα κωδικοποίησης για κάθε
χαρακτήρα.
8
8
Παράδειγμα κωδικοποίησης Huffman

• Έστω η παρακάτω σειρά 36 • Όλοι οι κόμβοι τοποθετούνται σε
χαρακτήρων ASCII: μια σειρά και ο καθένας έχει ως
ADBACCΑEEDDCCBABBBAACBACABDDB βάρος τον αριθμό των εμφανίσεών
CCADADACAE
του
A  12 • Συνενώνονται οι 2 κόμβοι με τα
μικρότερα βάρη και δημιουργείται
B  8
προς τα επάνω ένας νέος κόμβος
C  7 με βάρος ίσο με το άθροισμα των
D  6 κόμβων που συνενώθηκαν
E  3
==============
ΣΥΝΟΛΟ 36
• Καθώς απαιτούνται 8 bits για κάθε
χαρακτήρα στην κωδικοποίηση ASCII
36*8=288 bits είναι η απαιτούμενη
χωρητικότητα για την ακολουθία στο
σύνολό της 9
9
Παράδειγμα κωδικοποίησης Huffman

21
Α11
Β00
α)
8 7 6 3 12
15 9 C01
B C D E A δ)
D100
9 8 7 6 3 12 E101
Στην κωδικοποίηση
β)
B C D E A
τώρα απαιτούνται
8 7 6 3 12
12*2 + 8*2 + 7*2 +
36
6*3 + 3*3=24
B C D E A
1 +16+14+18+9=81
21 Άρα επιτεύχθηκε
0
συμπίεση στο
0
15 9 ε) (81- 288) / 288 =
15 9
-71,875% του αρχικού
1
(χωρίς να ληφθεί
γ) 1
υπόψη η μετάδοση
0
1
0
8 7 6 3 12 8 7 6 3 12 του πίνακα
κωδικοποίησης)
B C D E A B C D E A 10
1
Απωλεστικές μέθοδοι συμπίεσης

• Απωλεστικές μέθοδοι συμπίεσης (lossy data compression):
Κατά την συμπίεση χάνονται κάποια δεδομένα.
• Οι απωλεστικές μέθοδοι είναι οικονομικότερες και απαιτούν
λιγότερο χρόνο και χώρο.
• Μορφές δεδομένων στις οποίες είναι αποδεκτή η απώλεια
δεδομένων κατά την συμπίεση: Ήχος, εικόνα, βίντεο.
• Διαδεδομένες απωλεστικές τεχνικές συμπίεσης είναι η
μέθοδος JPEG για εικόνες και η μέθοδος MPEG για βίντεο.
11
1
Συμπίεση εικόνας JPEG

• Η αποθήκευση εικόνων με την μορφοποίηση JPEG είναι
ιδιαίτερα δημοφιλής καθώς επιτυγχάνει την συμπίεση του
τελικού αρχείου διατηρώντας παράλληλα την ποιότητα της
εικόνας σε ικανοποιητικά επίπεδα.
• Κατά την κωδικοποίηση η εικόνα χωρίζεται σε τμήματα 8Χ8
pixels (pixel=εικονοστοιχείο). Σε κάθε τμήμα οι διαφορές στα
χρώματα εξομαλύνονται έτσι ώστε να καταλαμβάνει
μικρότερη χωρητικότητα.
• Μπορεί να αναπαραστήσει μέχρι 224 χρώματα.
12
1
Συμπίεση βίντεο
• Για 72 λεπτά βίντεο σε ένα CD είτε θα πρέπει να μειωθεί η
ποιότητα είτε να συμπιεστούν τα περιεχόμενα με τέτοιο
τρόπο που να μπορούν να αναπαραχθούν σε πραγματικό
χρόνο. Ο συντελεστής συμπίεσης θα πρέπει να είναι της
τάξης του 200:1
• Η βασική ιδέα της συμπίεσης με την μέθοδο MPEG είναι η
περιγραφή ορισμένων καρέ με βάση κάποια άλλα και η
περιγραφή μόνο των διαφορών τους
13
1
MPEG = Moving Pictures Experts Group

• Χωρική συμπίεση. Για κάθε καρέ η συμπίεση • Συνήθως υπάρχουν 2 με 3 b-frames
γίνεται με την μέθοδο JPEG ή με κάποια
παραλλαγή της. μεταξύ των i-frames ή p-frames και 3 με 5
• Χρονική συμπίεση. Κατηγοριοποίηση καρέ p-frames μεταξύ των i-frames.
σε:
– Ενδοκωδικοποιημένα καρέ (intracoded
frames=i-frames). Είναι ανεξάρτητα καρέ που
δεν σχετίζονται με κανένα άλλο καρέ.
Εμφανίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα
(π.χ. κάθε ένατο καρέ)Τα i-Frames είναι
ανεξάρτητα από άλλα καρέ και δεν μπορούν
να παρασκευαστούν από αυτά.
– Προβλεπόμενα καρέ (predicted frames=p-
frames). Κάθε προβλεπόμενο καρέ περιέχει
μόνο τις αλλαγές από το προηγούμενο i-
frame ή p-frame.
– Αμφίδρομα καρέ (bidirectional frames=b-
frames). Σχετίζονται με το προηγούμενο και
με το επόμενο i-frame ή p-frame.
• Εκδόσεις της συμπίεσης MPEG
– MPEG 1  CD-ROM με ταχύτητα μεταφοράς
1,5Mbps
– MPEG-2  DVD-ROM με ταχύτητα
μεταφοράς 3-6Mbps
– MPEG-3 ή MP3  στάνταρντ για συμπίεση
ήχου. 14
1
Συμπίεση ήχου
• Για δεδομένα φωνής απαιτείται η συμπίεση ενός
ψηφιοποιημένου σήματος 64kHz
• Για μουσική απαιτείται η συμπίεση ενός σήματος
1,411Mhz
Συμπίεση
ήχου
Προβλεπτική Αντιληπτική
κωδικοποίηση κωδικοποίηση
15
1
Προβλεπτική κωδικοποίηση
• Predictive encoding: Κωδικοποιούνται οι
διαφορές μεταξύ των δειγμάτων και όχι όλες
οι τιμές δειγματοληψίας
• Πρότυπα: GSM, G.729 και άλλα
16
1
Αντιληπτική κωδικοποίηση MP3

• Perceptual encoding
• Βασίζεται στην μελέτη του τρόπου με τον οποίο
αντιλαμβάνεται τον ήχο ο άνθρωπος
• Κάλυψη συχνοτήτων: Ένας ήχος μπορεί να καλύπτει πλήρως
ή μερικώς ένα χαμηλότερο ήχο σε άλλο εύρος συχνοτήτων
• Χρονική κάλυψη: Η ευασθησία της ακοής μπορεί να μειωθεί
προσωρινά από ένα δυνατό ήχο ακόμα και όταν αυτός πάψει
να μεταδίδεται
• Ρυθμοί μετάδοσης στο MP3: 96kbps, 128kbps, 160kbps,
320kbps 17
1
Διαδεδομένα μορφότυπα συμπίεσης

• Zip
• 7z
• Rar
18
1
Ενότητα 10 : Ασφάλεια
Πληροφορική Ι – Ασφάλεια, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Στόχοι ασφάλειας
Στόχοι ασφάλειας
Εμπιστευτικότητα Ακεραιότητα Διαθεσιμότητα

(confidentiality) (integrity) (availability)
5
5
Εμπιστευτικότητα
• Επιθέσεις με στόχο την εμπιστευτικότητα
• Η εμπιστευτικότητα • Κατασκόπευση (στόχος η
αφορά την διατήρηση υποκλοπή εμπιστευτικών
του απορρήτου των πληροφοριών κατά την
πληροφοριών από μη μετάδοσή τους)
εξουσιοδοτημένη • Ανάλυση κυκλοφορίας
πρόσβαση (παρακολούθηση
κυκλοφορίας με στόχο
την εξαγωγή
συμπερασμάτων) 6
6
Ακεραιότητα
• Επιθέσεις με στόχο την ακεραιότητα
• Οι αλλαγές θα πρέπει • Τροποποίηση (ο επιτιθέμενος
τροποποιεί τις πληροφορίες προς
να γίνονται μόνο από όφελός του)
εξουσιοδοτημένους • Μεταμφίεση (ο επιτιθέμενος
χρήστες και μόνο μέσω χρησιμοποιεί την ταυτότητα
κάποιου άλλου)
εξουσιοδοτημένων • Αναπαραγωγή (ο επιτιθέμενος
μηχανισμών αντιγράφει ένα μήνυμα με σκοπό
την επανάληψή του)
• Απάρνηση (ο αποστολέας ή ο
παραλήπτης αρνείται ότι έλαβε
μέρος σε μια συναλλαγή) 7
7
Διαθεσιμότητα
• Επιθέσεις με στόχο την διαθεσιμότητα
• Οι πληροφορίες που • Άρνηση υπηρεσιών

παράγονται και (στόχος είναι διακοπή
αποθηκεύονται θα των υπηρεσιών προς
πρέπει να είναι τους έγκυρους χρήστες)
συνεχώς διαθέσιμες
στους
εξουσιοδοτημένους
χρήστες
8
8
Υπηρεσίες ασφάλειας
Υπηρεσίες
ασφάλειας
Εμπιστευτικότητα Ακεραιότητα Πιστοποίηση Έλεγχος

Μη απάρνηση
δεδομένων δεδομένων αυθεντικότητας πρόσβασης
Η πιστοποίηση αυθεντικότητας
ταυτοποιεί τα εμπλεκόμενα
μέλη σε μια συναλαγή
9
9
Τεχνικές
• Στεγανογραφία
• Κρυπτογραφία
– Κρυπτογραφία συμμετρικού κλειδιού
– Κρυπτογραφία ασύμμετρου κλειδιού
10
1
Στεγανογραφία
• Τα δεδομένα ενός μηνύματος αποκρύπτονται καθώς
βρίσκονται κρυμμένα σε κάτι άλλο
• Οι κρυμμένες πληροφορίες δεν χρησιμοποιούνται
αποκλειστικά για λόγους μυστικότητας. Μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για:
– Προστασία πνευματικών δικαιωμάτων
– Αποτροπή αλλαγών στα δεδομένα
– Πρόσθετες πληροφορίες
11
1
Λογισμικά στεγανογραφίας
• Hide in Picture (απόκρυψη πληροφοριών μέσα σε
αρχεία εικόνας)
• wbStego (απόκρυψη πληροφοριών μέσα σε pdf
αρχεία)
• mp3Stego (απόκρυψη πληροφοριών μέσα σε mp3
αρχεία)
• Stegomagic
12
1
Κρυπτογραφία συμμετρικού κλειδιού
13
1
Κρυπτογραφία συμμετρικού κλειδιού

• Στόχος είναι η μετάδοση μηνυμάτων μέσω ενός μη ασφαλούς καναλιού επικοινωνίας
• Αρχή του Kerckhoff: Είναι προτιμότερο να είναι γνωστή η μέθοδος κρυπτογράφησης (The
enemy knows the system)
• Ορολογία
– Απλό κείμενο (plaintext)
– Κρυπτοκείμενο (ciphertext)
– Κρυπταλγόριθμος (ciphers)
– Μυστικό κλειδί (key)
• Οι δύο συμμετέχοντες στην επικοινωνία χρησιμοποιούν ένα γνωστό μόνο σε αυτούς
κλειδί για να γίνεται η κρυπτογράφηση και η αποκρυπτογράφηση των μηνυμάτων
• Προβλήματα:
– Κλοπή κλειδιού
14
– Αριθμός κλειδιών
1
Κλασικοί κρυπταλγόριθμοι
• Κρυπταλγόριθμοι • Σπάσιμο
αντικατάστασης: ένα κρυπταλγορίθμων
σύμβολο αντικαθίσταται – Επίθεση κατά μέτωπο
από ένα άλλο – Επίθεση ανάλυσης
συχνότητας
• Κρυπταλγόριθμοι
αναδιάταξης: αλλάζει
την θέση των συμβόλων
15
1
Σύγχρονοι κρυπταλγόριθμοι
• Βασίζονται σε σειρές από • DES (Data Encryption
bits αντί για κείμενο Standard): Δέχεται κείμενο
64bit και το κρυπτογραφεί σε
• Χρησιμοποιούν συνδυασμό
κείμενο 64bit
από αναδιατάξεις,
χρησιμοποιώντας κλειδί 56bit.
αντικαταστάσεις και άλλους
μετασχηματισμούς • AES (Advanced Encryption
Standard): Δέχεται κείμενο
Ο AES είναι ισχυρότερος από τον DES 128bit και το κρυπτογραφεί
σε κείμενο 128bit
χρησιμοποιώντας κλειδί 128,
192 ή 256bit.
16
1
Κρυπτογραφία ασύμμετρου κλειδιού

• Η κρυπτογραφία ασύμμετρου κλειδιού χρησιμοποιείται σε
μικρές ποσότητες πληροφοριών
• Χρησιμοποιούνται διαφορετικά κλειδιά: ένα ιδιωτικό και ένα
δημόσιο
• Ένα μήνυμα κωδικοποιείται ως μια σειρά από ακεραίους
αριθμούς
• Σε μια επικοινωνία ανάμεσα στο Α και στον Β που ο Α στέλνει
ένα μήνυμα στον Β
– Και οι δύο διαθέτουν τα δικά τους δημόσια και ιδιωτικά κλειδιά
– Ο Α κρυπτογραφεί το μήνυμα με το δημόσιο κλειδί του Β
– Ο Β λαμβάνει το μήνυμα και το αποκρυπτογραφεί με το ιδιωτικό κλειδί του 17
1
Κρυπτογραφία ασύμμετρου κλειδιού
18
1
Ο αλγόριθμος RSA
• Πρώτος είναι ένας αριθμός που διαιρείται
μόνον με τον εαυτό του και την μονάδα
• Ο αλγόριθμος RSA βασίζεται στην δυσκολία
παραγοντοποίησης ενός μεγάλου πρώτου
αριθμού ως γινόμενο 2 πρώτων αριθμών
19
1
Σύγκριση ασύμμετρης και

συμμετρικής κρυπτογραφίας
• Οι δύο μέθοδοι κρυπτογραφίας
συμπληρώνονται η μια από την άλλη
• Η κρυπτογραφία συμμετρικού κλειδιού
βασίζεται στη διαμοιραζόμενη μυστικότητα
ενώ η κρυπτογραφία ασύμμετρου κλειδιού
βασίζεται στην «προσωπική» μυστικότητα
20
2
Ενότητα 11 : Ο αλγόριθμος PageRank της Google
Πληροφορική Ι – Ο αλγόριθμος PageRank της Google, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ
Ηπείρου
Η μηχανή αναζήτησης Google

• Το Google ξεκίνησε σαν μια
κολεγιακή εργασία από τον Larry
Page και τον Sergey Brin το 1996
με σκοπό την κατασκευή μιας
μηχανής αναζήτησης
• Το όνομα Google είναι
παραφθορά του Googol = 10100 (1
μονάδα ακολουθούμενη από 100
μηδενικά)
• Το όνομα της εταιρείας έχει γίνει
ρήμα (Google it!)
• Αριθμός υπαλλήλων: 28768
(2011-06-30) 5
5
Ηπείρου
Work in Progress
• Κάθε χρόνο η Google πραγματοποιεί περί τις
500 βελτιώσεις στην μηχανή αναζήτησής της.
• Κάθε 2 περίπου χρόνια η Google κάνει μια
σημαντική αναβάθμιση στην μηχανή
αναζήτησης της.
• Το γεγονός ότι η αναβάθμιση γίνεται ενώ η
μηχανή αναζήτησης είναι σε λειτουργία
αποτελεί μεγάλη τεχνολογική πρόκληση.
6
6
Ηπείρου
Google’s Mission Statement
Οργάνωση της πληροφορίας όλου του κόσμου.
Google’s slogan: Don’t be evil.
7
7
Ηπείρου
Ανταγωνιστές
• Yahoo!
• Microsoft Bing: Δυναμικές εξαγορές (π.χ.
FlatRate) και συμφωνίες (Yahoo). Εστιάζει σε
κάθετες αγορές (π.χ. αεροπορικά εισιτήρια,
υγεία)
• Ask
• HotBot
• Altavista
8
8
Ιστορία της μηχανής αναζήτησης Ηπείρου
Google (1997-2009)
• Σεπτέμβριος 1997. Η μηχανή αναζήτησης • Ιούνιος 2005. Διάθεση αποτελεσμάτων που
ονομάζεται Google από Backrub. εξαρτώνται από προηγούμενες αναζητήσεις
Κατατάσσει τις σελίδες με βάση τον αριθμό
και την ποιότητα των εισερχόμενων του χρήστη.
συνδέσμων • Δεκέμβριος 2005. Αναβάθμιση κώδικα έτσι
• Αύγουστος 2001. Ο αλγόριθμος γράφετε ώστε να γίνεται αναλυτικότερη αναζήτηση
από την αρχή για να είναι εύκολη η για πληροφορίες που μπορούν να
προσθήκη νέων κριτηρίων συλλεχθούν από το διαδίκτυο.
• Φεβρουάριος 2003. Η Google λαμβάνει την • Μάιος 2007. Αναζήτηση με ταυτόχρονη
πρώτη της πατέντα για την «τοπική παρουσίαση αποτελεσμάτων σε
ανάλυση συνδεσιμότητας» (local ιστοσελίδες, εικόνες, βίντεο, ειδήσεις και
connectivity analysis) σύμφωνα με την
οποία δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα σε βιβλία
σημαντικές ιστοσελίδες. • Δεκέμβριος 2009. Αναζήτηση σε
• Καλοκαίρι 2003. Fritz. Ο κώδικας πραγματικό χρόνο. Εμφάνιση σελίδων από
αναβαθμίζεται έτσι ώστε να ενημερώνει blogs και Twitter μόλις ανέβουν στο
τους καταλόγους συνεχώς και όχι σε Internet
δέσμες.
9
9
Ηπείρου
Web search
1. Προγράμματα της Google (spiders) περιφέρονται στον
παγκόσμιο ιστό και συλλέγουν τα περιεχόμενα όλων των
σελίδων που είναι προσπελάσιμες.
2. Τα δεδομένα αυτά ταξινομούνται σε ένα ευρετήριο
οργανωμένο κατά λέξη.
3. Κάθε φορά που ο χρήστης κάνει μια αναζήτηση
εντοπίζονται στο ευρετήριο σχετικές σελίδες
δημιουργώντας μια λίστα με μέγεθος εκατοντάδων,
χιλιάδων ή και εκατομμυρίων σελίδων.
4. Το απαιτητικότερο έργο είναι η κατάταξη των
αποτελεσμάτων έτσι ώστε να αποφασιστεί ποια θα είναι
τα αποτελέσματα που θα φαίνονται πρώτα στην λίστα.
10
1
Ηπείρου
Αλγόριθμος PageRank
• Αν και η Google έχει δημοσιοποιήσει κάποια γενικά στοιχεία για τον
αλγόριθμο οι λεπτομέρειες υλοποίησης του είναι εταιρικό μυστικό.
• Ο αλγόριθμος αναθέτει σε κάθε σελίδα που επιστρέφεται ως
αποτέλεσμα μια βαθμολογία συνάφειας (relevancy score) που την
ονομάζει pagerank και η οποία εξαρτάται:
– Την συχνότητα και την θέση των λέξεων κλειδιών στην ιστοσελίδα. Αν οι
λέξεις κλειδιά εμφανίζονται λίγες φορές λαμβάνει χαμηλό βαθμό.
– Πόσο χρόνο υπάρχει η σελίδα. Βαθμολογούνται υψηλότερα οι σελίδες με
καθιερωμένη παρουσία στο Internet.
– Τον αριθμό από άλλες σελίδες που δείχνουν προς την σελίδα υπό εξέταση.
Μεγάλος αριθμός τέτοιων σελίδων ανεβάζει την βαθμολογία της σελίδας.
– Εκτός από τους παραπάνω παράγοντες υπάρχουν περίπου 200 άλλοι
παράγοντες που συνδιαμορφώνουν την βαθμολογία της κάθε σελίδας.
11
1
Ηπείρου
Συλλογική Νοημοσύνη του Pagerank

• Η σελίδα C έχει
μεγαλύτερο pagerank
από την σελίδα Ε παρά
το ότι έχει λιγότερες
συνδέσεις προς αυτήν.
• Ο μοναδικός σύνδεσμος
που έχει η σελίδα C
προέρχεται από μια
δημοφιλή ιστοσελίδα
και αυτό της δίνει
μεγαλύτερη
βαθμολογία.
12
1
Ηπείρου
Υπολογισμοί Pagerank
Για κάθε κόμβο σχηματίζεται η εξίσωση:
PR(A) = (1-d) + d*(PR(t1)/C(t1) + ... + PR(tn)/C(tn))
όπου t1 έως tn είναι οι κόμβοι που δείχνουν προς τον κόμβο Α
και C(ti) είναι ο αριθμός των συνδέσμων προς τα έξω που έχει ο
κόμβος ti.
d είναι ένας συντελεστής με τιμή 0,85
Δημιουργείται ένα σύστημα εξισώσεων. Η λύση του δίνει το

pagerank κάθε κόμβου σε σχέση με τους υπόλοιπους κόμβους. 13 1
Ηπείρου
Απλό παράδειγμα Pagerank
a = 0,15 + 0,85 (c + b)
b = 0,15 + 0,85 (a/2)
c = 0,15 + 0,85 (a/2)
a 1,4594 48,65%
b 0,7702 25,68%
c 0,7702 25,68%
SUM 2,9998
14
1
Ηπείρου
Παράδειγμα Pagerank
Είσοδοι Έξοδοι
Alpha 2 2
Beta 1 2
Gamma 1 3
Delta 2 1
Sigma 2 1
Rho 1 0
A = 0,15 + 0,85 (S + D)
B = 0,15 + 0,85 (A/2)
A 1,411 32,09%
G = 0,15 + 0,85 (B/2) B 0,7499 17,06%
D = 0,15 + 0,85 (B/2 + G/3) G 0,4687 10,66%
D 0,6015 13,68%
S = 0,15 + 0,85 (A/2 + G/3) S 0,8827 20,08%
R = 0,15 + 0,85 (G/3) R 0,2828 6,43%
SUM 4,3966 15
1
Ασκήσεις
Δρ. Γκόγκος Χρήστος, Επίκουρος Καθηγητής Τμ.
Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής (Παράρτημα Πρέβεζας)
Άρτα, Μάιος 2015

Πληροφορική 1 Ασκήσεις
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Άσκηση
(a). Ένας εργαζόμενος λαμβάνει ως μεικτό μισθό ένα ποσό. Υπάρχουν κρατήσεις που
ανέρχονται στο 12,5% του μεικτού μισθού. Επιπλέον στο ποσό που απομένει
υπάρχει κράτηση ίση με το ποσό δόσης που ο εργαζόμενος πρέπει να
αποπληρώνει κάθε μήνα για ένα στεγαστικό δάνειο το οποίο έχει λάβει. Να
υπολογίσετε το καθαρό ποσό που θα λάβει ο εργαζόμενος.
(b). Έστω μια πολυκατοικία με 4 ορόφους και 2 διαμερίσματα σε κάθε όροφο για τα
οποία γνωρίζουμε τα τετραγωνικά μέτρα του κάθε διαμερίσματος. Επιπλέον
γνωρίζουμε την ποσότητα πετρελαίου που αγοράστηκε σε λίτρα, την τιμή του
πετρελαίου ανά λίτρο, τα έξοδα καθαρισμού, τα έξοδα ΔΕΗ, τα έξοδα
συντήρησης, διάφορα έξοδα καθώς και τα έξοδα συντήρησης του ανελκυστήρα.
Σε σχέση με τα έξοδα συντήρησης του ανελκυστήρα τα διαμερίσματα του 1ου
ορόφου πληρώνουν 5% το καθένα, του 2ου ορόφου 10% το καθένα, του 3ου
ορόφου 15% το καθένα και του 4ου ορόφου 20% το καθένα. Τα χρήματα που
πληρώνονται για θέρμανση είναι ανάλογα των τετραγωνικών μέτρων του κάθε
διαμερίσματος. Τα έξοδα πλην της θέρμανσης και του ανελκυστήρα πληρώνονται
εξίσου από όλα τα διαμερίσματα.
Να υπολογιστούν για τα δεδομένα του ακόλουθου φύλλου εργασίας τα
κοινόχρηστα του κάθε διαμερίσματος καθώς και το ποσοστό συμμετοχής κάθε
διαμερίσματος στα συνολικά κοινόχρηστα.
Δρ. Γκόγκος Χρήστος

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(c). Τα έσοδα μιας εταιρείας για τους τον 1ο μήνα του έτους ήταν 4.500€. Στους
επόμενους 5 μήνες τα έσοδα της εταιρείας αυξομειώθηκαν κατά 10%, -15%, 5%,
-10% και 20% αντίστοιχα. Να βρείτε τα συνολικά έσοδα της εταιρείας στο πρώτο
εξάμηνο του έτους. Οι αυξήσεις και οι μειώσεις αναφέρονται συγκριτικά με κάθε
προηγούμενο μήνα.
(d). Ένας καταθέτης διαθέτει 3 τραπεζικούς λογαριασμούς με υπόλοιπα 10000€,

2200€ και 7000€ αντίστοιχα. Να υπολογίσετε το ποσοστό στο οποίο αντιστοιχεί
το ποσό που έχει κάθε λογαριασμός επί του συνολικού ποσού καταθέσεων. Να

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
υπολογίσετε το ποσό που διαθέτει σε κάθε λογαριασμό σε δραχμές (1€

=340,75δρχ), σε δολάρια ΗΠΑ και σε λίρες Αγγλίας.
Παρατήρηση: Μπορείτε να βρείτε την ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο Αμερικής
και με την λίρα Αγγλίας δίνοντας στο Google την ερώτηση «1 euro to dollar» και
«1 euro to pound» αντίστοιχα.
(e). Ένας καταθέτης έχει 5.000€ σε μια τράπεζα που δίνει ετήσιο επιτόκιο 3,55%. Να
υπολογίστε το ποσό που θα έχει ο καταθέτης για κάθε ένα από τους επόμενους
12 μήνες θεωρώντας ότι το ποσό ανατοκίζεται στο τέλος κάθε μήνα.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1]. - Για το (a) συμπληρώστε τον Πίνακα 1 έτσι ώστε να περιέχει το καθαρό ποσό που
προκύπτει σε κάθε μια περίπτωση.
- Για το (b) συμπληρώστε στον Πίνακα 2 τα κενά θεωρώντας ότι η τιμή ανά λίτρο
του πετρελαίου είναι 1,34€ και το κόστος του ανελκυστήρα 500€ (οι υπόλοιπες
τιμές παραμένουν οι ίδιες).
- Για το (c) συμπληρώστε στον Πίνακα 3 το συνολικό ποσό που προκύπτει σε
περίπτωση που αλλάξετε τα έσοδα στους εταιρείας τον πρώτο μήνα από 4.500€
σε 7.500€.
- Για το (d) συμπληρώστε στον Πίνακα 4 τα κενά θεωρώντας ότι οι καταθέσεις
στους 3 λογαριασμούς είναι 4.500€, 2.500€ και 6.500€ αντίστοιχα. Θεωρείστε ότι
οι ισοτιμίες είναι αυτές που αναγράφονται στην άσκηση.
- Για το (e) συμπληρώσετε στον Πίνακα 5 τα κενά για την περίπτωση που το ετήσιο
επιτόκιο είναι 5% και το ποσό κατάθεσης 10.000€.
[2].
Ερώτηση
1. Ποιος είναι ο αριθμός των γραμμών σε ένα φύλλο εργασίας στο Excel 2007;
2. Ποιος είναι ο αριθμός των στηλών σε ένα φύλλο εργασίας στο Excel 2007;
3. Πόσα κελιά περιέχει η περιοχή κελιών C5:E9;
4. Πως ονομάζεται η δυνατότητα της διατήρησης ορατότητας της πρώτης

γραμμής ενός φύλλου εργασίας ενώ πραγματοποιείται κύλιση στο φύλλο
εργασίας;
5. Ποια είναι η επέκταση ονόματος των αρχείων excel 2007 και ποια των
αρχείων excel 2003;
6. Ο αριθμός 1,23Ε+06 είναι σε επιστημονική μορφή. Γράψτε τον με την απλή
του μορφή.
7. Τι θα εμφανίσει ένα κελί αν εισαχθεί σε αυτό το κείμενο 1-4;
8. Έστω ότι επιλέγουμε δύο συνεχόμενα κελιά με περιεχόμενο 1 και 3

αντίστοιχα και σέρνουμε την λαβή συμπλήρωσης για 5 ακόμα κελιά. Τι θα
εμφανιστεί σε αυτά τα κελιά;
9. Έστω ότι επιλέγουμε δύο συνεχόμενα κελιά με περιεχόμενο 10/3/2013 και
20/3/2013 αντίστοιχα και σέρνουμε την λαβή συμπλήρωσης για 5 ακόμα
κελιά. Τι θα εμφανιστεί σε αυτά τα κελιά;
10. Τι σημαίνει η εμφάνιση του ######## σε ένα κελί;
11. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της πράξης: 5 + 4 * 3 ^ 2 ;
12. Ποιο κελί είναι το κελί C8 χρησιμοποιώντας το στυλ αναφοράς R1C1;
13. Ποιον τύπο πρέπει να εισάγετε σε ένα κελί για να εμφανίζει σε ευρώ το
ποσό σε δραχμές που βρίσκεται έστω στο κελί Β1 (1ευρώ=340,75δραχμές);
14. Πώς αλλάζει το πλάτος μιας στήλης έτσι ώστε να αποκτήσει το πλάτος του
περιεχομένου της μεγαλύτερης σε μήκος καταχώρησης της στήλης;

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
15. Αν ο τύπος =Α1*Β1 αντιγραφεί από το κελί C1 και εν συνεχεία επικολληθεί

στο κελί Ε2 ποιος θα είναι ο τύπος που θα προκύψει;
16. Αν ο τύπος =Α1*$Β$1 αντιγραφεί από το κελί C1 και εν συνεχεία
επικολληθεί στο κελί Ε2 ποιος θα είναι ο τύπος που θα προκύψει;
17. Αν ο τύπος =Α1 * Β2 γραφεί με ελληνικούς αντί για λατινικούς χαρακτήρες
ποιο θα είναι το μήνυμα λάθους που θα εμφανιστεί;
18. Τι θα εμφανίσει ο τύπος =5>4
19. Τι θα εμφανίσει ο τύπος =200 * 20% + 100 * 20%
20. Γράψτε το πως αναπαρίσταται για το κελί Α1 μια σχετική αναφορά, μια
απόλυτη αναφορά, μια ανάμεικτη αναφορά ως προς την στήλη και μια
ανάμεικτη αναφορά ως προς την γραμμή.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Απαντήσεις
[1]
Τιμή πετρελαίου ανά λίτρο 1,34€

Μεικτός Δόση Καθαρό Κόστος ανελκυστήρα 500€
μισθός στεγαστικού ποσό Συνολικά κοινόχρηστα πολυκατοικίας 2.310,00€
1350€ 400€ 781,25€ Κοινόχρηστα διαμερίσματος Δ1 332,78€
2000€ 800€ 950,00€ Ποσοστό συμμετοχής διαμερίσματος 13,42%
900€ 600€ 187,50€ Α2 επί των συνολικών κοινοχρήστων
1582€ 735€ 649,25€ Ποσό που πληρώνει το διαμέρισμα Β2 208,83€
Πίνακας 1 μόνο για την θέρμανση
Πίνακας 2
Ποσοστό 1ου λογαριασμού έναντι 33,33%

συνολικού ποσού
Ποσό 3ου λογαριασμού σε δραχμές 2.214.875
Έσοδα 1ου Συνολικό ποσό Ποσό 2ου λογαριασμού σε λίρες 2.114,71
μήνα εξαμήνου Αγγλίας
7.500€ 44.704,61€ Συνολικό ποσό σε δολάρια ΗΠΑ 18.301,95
Πίνακας 3 Πίνακας 4
Ετήσιο επιτόκιο 5%
Ποσό κατάθεσης 10.000€
Μηνιαίο επιτόκιο 0,42%
Ποσό στο τέλος του 3ου μήνα 10.125,52€
Ποσό στο τέλος του 12ου μήνα 10.511,62€
Πίνακας 5

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[2]
Ερώτηση Απάντηση
1. Ποιος είναι ο αριθμός των γραμμών σε ένα φύλλο 1.048.576
εργασίας στο Excel 2007;
2. Ποιος είναι ο αριθμός των στηλών σε ένα φύλλο 16.384
εργασίας στο Excel 2007;
3. Πόσα κελιά περιέχει η περιοχή κελιών C5:E9; 15
4. Πως ονομάζεται η δυνατότητα της διατήρησης Σταθεροποίηση πρώτης

ορατότητας της πρώτης γραμμής ενός φύλλου γραμμής
εργασίας ενώ πραγματοποιείται κύλιση στο φύλλο
εργασίας;
5. Ποια είναι η επέκταση ονόματος των αρχείων excel .xlsx και .xls αντίστοιχα
2007 και ποια των αρχείων excel 2003;
6. Ο αριθμός 1,23Ε+06 είναι σε επιστημονική μορφή. 1.230.000
Γράψτε τον με την απλή του μορφή.
7. Τι θα εμφανίσει ένα κελί αν εισαχθεί σε αυτό το 1-Απρ
κείμενο 1-4;
8. Έστω ότι επιλέγουμε δύο συνεχόμενα κελιά με 5, 7, 9, 11, 13
περιεχόμενο 1 και 3 αντίστοιχα και σέρνουμε την
λαβή συμπλήρωσης για 5 ακόμα κελιά. Τι θα
εμφανιστεί σε αυτά τα κελιά;
9. Έστω ότι επιλέγουμε δύο συνεχόμενα κελιά με 30/3/2013, 9/4/2013,
περιεχόμενο 10/3/2013 και 20/3/2013 αντίστοιχα 19/4/2013, 29/4/2013,
και σέρνουμε την λαβή συμπλήρωσης για 5 ακόμα 9/5/2013
κελιά. Τι θα εμφανιστεί σε αυτά τα κελιά;
10. Τι σημαίνει η εμφάνιση του ######## σε ένα κελί; Ανεπαρκής χώρος
εμφάνισης τιμής
11. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της πράξης: 5 + 4 * 3 41
^2;
12. Ποιο κελί είναι το κελί C8 χρησιμοποιώντας το στυλ R8C3
αναφοράς R1C1;
13. Ποιον τύπο πρέπει να εισάγετε σε ένα κελί για να =Β1/340,75
εμφανίζει σε ευρώ το ποσό σε δραχμές που
βρίσκεται έστω στο κελί Β1
(1ευρώ=340,75δραχμές);
14. Πώς αλλάζει το πλάτος μιας στήλης έτσι ώστε να Διπλό κλικ στο σημείο
αποκτήσει το πλάτος του περιεχομένου της που ενώνεται η στήλη
μεγαλύτερης σε μήκος καταχώρησης της στήλης; με την αμέσως επόμενή
της
15. Αν ο τύπος =Α1*Β1 αντιγραφεί από το κελί C1 και =C2*D2
εν συνεχεία επικολληθεί στο κελί Ε2 ποιος θα είναι
ο τύπος που θα προκύψει;
16. Αν ο τύπος =Α1*$Β$1 αντιγραφεί από το κελί C1 =C2*$B$1
και εν συνεχεία επικολληθεί στο κελί Ε2 ποιος θα
είναι ο τύπος που θα προκύψει;

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
17. Αν ο τύπος =Α1 * Β2 γραφεί με ελληνικούς αντί για #ΟΝΟΜΑ?

λατινικούς χαρακτήρες ποιο θα είναι το μήνυμα
λάθους που θα εμφανιστεί;
18. Τι θα εμφανίσει ο τύπος =5>4 TRUE
19. Τι θα εμφανίσει ο τύπος =200 * 20% + 100 * 20% 60
20. Γράψτε το πως αναπαρίσταται για το κελί Α1 μια Α1, $Α$1, $Α1, Α$1
σχετική αναφορά, μια απόλυτη αναφορά, μια
ανάμεικτη αναφορά ως προς την στήλη και μια
ανάμεικτη αναφορά ως προς την γραμμή.

Ελληνική Δημοκρατία
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό
Ίδρυμα Ηπείρου
Πληροφορική II
Ενότητα 1 : Λειτουργικά συστήματα

Πληροφορική ΙI – Λειτουργικά συστήματα , Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Λογισμικό Υπολογιστών
Υπολογιστής
Υλικό Λογισμικό
Λειτουργικό
Σύστημα
Εφαρμογών
5
5
Λειτουργικό Σύστημα
(Operating System)
 Λειτουργικό Σύστημα (ΛΣ) είναι
ένα σύνολο προγραμμάτων που
διευκολύνει την εκτέλεση άλλων
προγραμμάτων που επιθυμούν
να χρησιμοποιήσουν τους πόρους
του υπολογιστή. Επιτρέπει την
διασύνδεση μεταξύ του χρήστη
και του υλικού του υπολογιστή
και ελέγχει την λειτουργία του
υπολογιστή συνολικά.
6
6
Διαδεδομένα ΛΣ
• Windows • Linux
–
– Windows 2003 –
Ubuntu
Xubuntu
– Windows XP – Red Hat
– Windows Vista – Suse
–
– Windows 7 –
Debian
Scientific Linux
– Windows 8 – Bodhi Linux
• Unix – …
– Solaris • FreeBSD
• PC-BSD
– AIX
• Haiku
• Apple • FreeDos
– OS X
7
7
Επιφάνεια εργασίας του Macintosh

το 1984
8
8
ΛΣ για κινητά και για ταμπλέτες

• iOS
• Android
• Windows Mobile
• Symbian
9
9
Στόχοι ΛΣ
Επεξεργασία
• Αποδοτική κειμένου
χρήση του
υλικού
• Ευκολία στην ΥΛΙΚΟ Η/Υ
χρήση των Hardware
πόρων
Λογιστικά
Φύλλα
10
1
Πολυπλοκότητα ΛΣ
• SLOC (Source Λειτουργικό
Σύστημα
SLOC
Lines of Code) Windows XP 45 εκατομμύρια
αριθμός MAC OS X 10.4 86 εκατομμύρια
γραμμών κώδικα
FreeBSD 8,8
εκατομμύρια
Linux kernel 2.6.35 13,5
εκατομμύρια
11
1
Διαδικασία εκκίνησης Η/Υ

1. Εκτελείται το πρόγραμμα εκκίνησης.
2. Φορτώνεται το Λειτουργικό
Σύστημα από μια δευτερεύουσα
μονάδα αποθήκευσης (π.χ. σκληρό
δίσκο) στην μνήμη RAM
3. Εκτελείται το Λειτουργικό Σύστημα
Το πρόγραμμα εκκίνησης (bootstrap) βρίσκεται στην μνήμη ROM του Η/Υ.
12
1
Εξέλιξη των ΛΣ
 Συστήματα δέσμης (batch operating
systems-1950): Μια εργασία το πολύ
υπήρχε ανά πάσα στιγμή στο σύστημα.
 Συστήματα χρονομερισμού (time
sharing). Κάθε εργασία έχει την
δυνατότητα δέσμευσης ενός πόρου για
ένα μέρος του χρόνου. Λόγω της
ταχύτητας εκτέλεσης των επιμέρους
ενεργειών δίνεται η εντύπωση ότι το
σύστημα εξυπηρετεί πολλές εργασίες
ταυτόχρονα
 Προσωπικά Συστήματα: ΛΣ ενός χρήστη
13
1
Πολυπρογραμματισμός
 Διατήρηση πολλών  Πόροι (resources):
διεργασιών KME, Μνήμη,
ταυτόχρονα στην Σκληρός Δίσκος,
μνήμη του Συσκευές εισόδου-
συστήματος. εξόδου
 Διεργασία:
 Αντιστοίχηση ενός
πόρου σε μια
Πρόγραμμα που
βρίσκεται στη
διεργασία όταν τον
μνήμη και
χρειάζεται και είναι περιμένει για
διαθέσιμος πόρους
14
1
Ειδικές κατηγορίες ΛΣ
 Παράλληλα Συστήματα: Αφορούν
υπολογιστές με πολλές Κεντρικές Μονάδες
Επεξεργασίας που δίνουν την δυνατότητα
της πραγματικής ταυτόχρονης εκτέλεσης
πολλών εργασιών. Παρουσιάζουν αυξημένη
πολυπλοκότητα
 Κατανεμημένα ΛΣ: Μια εργασία μπορεί να
εκτελείται χρησιμοποιώντας πόρους
διαφόρων υπολογιστών που βρίσκονται
κατανεμημένοι σε ένα ευρύτερο δίκτυο
Mars Science Laboratory Curiosity rover
 Συστήματα πραγματικού χρόνου: Ο Χρησιμοποιεί το ΛΣ VxWorks
σχεδιασμός τους επιτρέπει να εκτελούν μια
εργασία εντός συγκεκριμένου χρονικού
πλαισίου (π.χ. VxWorks)
15
1
Συστατικά στοιχεία των ΛΣ

1. Διαχείριση μνήμης
(Memory management)
2. Διαχείριση διεργασιών
(Process management)
3. Διαχείριση συσκευών
(Device Manager)
4. Διαχείριση αρχείων (File
Manager)
16
1
Διασύνδεση χρήστη
 Η διασύνδεση χρήστη είναι ένα
πρόγραμμα που δέχεται αιτήσεις
από τους χρήστες και ενεργοποιεί
τα κατάλληλα προγράμματα για
την διεκπεραίωσή τους
 Η διασύνδεση χρήστη μπορεί να
είναι:
 Γραφική διασύνδεση χρήστη (GUI)
 Διασύνδεση χρήστη γραμμής εντολών
(shell)
17
1
Διαχείριση μνήμης
• Η μνήμη του υπολογιστή πρέπει να υπόκειται σε
συνεχή διαχείριση έτσι ώστε να αποφεύγεται το
σύνδρομο της ανεπαρκούς μνήμης.
• Κατηγορίες ΛΣ σε σχέση με την διαχείριση
μνήμης
– Μονοπρογραμματιστικά. Ένα μόνο
πρόγραμμα υπάρχει στην μνήμη μαζί με το
ΛΣ. Όταν ολοκληρώσει την εκτέλεσή του
παραχωρεί την θέση του στο επόμενο
πρόγραμμα προς εκτέλεση.(Δεν
χρησιμοποιείται πια)
– Πολυπρογραμματιστικά. Υπάρχουν στην
μνήμη πολλά προγράμματα που
εκτελούνται παράλληλα. Η ΚΜΕ περνάει
από το ένα πρόγραμμα στο άλλο.
18
1
Διαμέριση (partitioning)
 Η μνήμη χωρίζεται σε τμήματα
(διαμερίσεις = partitions) μεταβλητού
μήκους.
 Κάθε διαμέριση φιλοξενεί ένα
πρόγραμμα
 Η ΚΜΕ περνάει από πρόγραμμα σε
πρόγραμμα εκτελώντας κάποιες εντολές
του μέχρι να συναντήσει κάποια εντολή
εισόδου-εξόδου ή να λήξει ο χρόνος που
έχει δεσμευτεί για το συγκεκριμένο
πρόγραμμα. Αποθηκεύει την διεύθυνση
της θέσης μνήμης στην οποία βρισκόταν
και προχωράει στο επόμενο πρόγραμμα
 Η διαδικασία επαναλαμβάνεται κυκλικά
19
1
Προβλήματα διαμέρισης
 Ο διαχειριστής μνήμης πρέπει ναπροϋπολογίσει το
μέγεθος μνήμης που θα διαθέσει σε κάθε
πρόγραμμα.
 Κατά την ολοκλήρωση εκτέλεσης των
προγραμμάτων και την αντικατάστασή τους από
άλλα η διαμέριση της μνήμης μπορεί να είναι τέτοια
που να αφήνει κενά στην μνήμη που να μην
μπορούν να δεχθούν τα νέα προγράμματα αν δεν
προηγηθεί ανασυγκρότηση της μνήμης
20
2
Σελιδοποίηση (paging)
 Βελτιώνει την αποδοτικότητα της
διαμέρισης.
 Η μνήμη διαιρείται σε ισομεγέθη
τμήματα που ονομάζονται σελίδες.
 Τα προγράμματα δεν χρειάζεται να
καταλαμβάνουν συνεχόμενες θέσεις
μνήμης
 Τα νέα προγράμματα δεν χρειάζεται
να περιμένουν μέχρι να ελευθερωθεί
μνήμη ίση με το μέγεθός τους σε
συνεχόμενες θέσεις.
 Μπορούν να φορτωθούν στην μνήμη
καλύπτοντας κενά μεταξύ των άλλων
προγραμμάτων που ήδη τρέχουν
21
2
Διαχείριση διεργασιών
 Πρόγραμμα (program): Ανενεργό σύνολο
εντολών οι οποίες έχουν γραφεί από
έναν προγραμματιστή και έχουν
αποθηκευτεί σε κάποιο μέσο
αποθήκευσης (π.χ. σκληρό δίσκο) Εργασία
Διεργασία σε Διεργασία σε
Πρόγραμμα ετοιμότητα εκτέλεση
 Εργασία (job). Ένα πρόγραμμα (ανενεργό (στον δίσκο)
(στην μνήμη) (στην μνήμη)
στον δίσκο)
μετατρέπεται σε εργασία όταν επιλεγεί
[hold state]
[ready state] [running]
για εκτέλεση.
 Διεργασία (process). Είναι ένα
πρόγραμμα σε εκτέλεση. Πρόκειται για
μια εργασία η οποία βρίσκεται στην
μνήμη έχει ξεκινήσει αλλά δεν έχει
ολοκληρωθεί.
22
2
Διάγραμμα καταστάσεων με τα όρια μεταξύ

προγράμματος, εργασίας, διεργασίας
 Καταστάσεις διεργασιών
 έτοιμη (ready)
 σε εκτέλεση (running)
 σε αναμονή (waiting)
 Όταν η διεργασία είναι σε κατάσταση
εκτέλεσης:
 Η διεργασία εκτελείται μέχρι να
χρειαστεί είσοδο/έξοδο οπότε
εισέρχεται σε κατάσταση αναμονής
 Η διεργασία καταναλώνει όλο το
χρονομερίδιο που της αναλογεί οπότε
επιστρέφει σε κατάσταση ετοιμότητας
 Η διεργασία τερματίζεται οπότε
περνά σε κατάσταση τερματισμού 23
2
Χρονοπρογραμματιστές - Ουρές
 Σε ένα ΛΣ υπάρχουν
• Ουρές = Λίστες
διάφοροι αναμονής
χρονοπρογραμματιστές
 Για παράδειγμα ο
χρονοπρογραμματιστής
διεργασιών αποφασίζει
για την μετάβαση των
διεργασιών από την μια
κατάσταση στην άλλη.
24
2
Πολιτικές επιλογής διεργασιών προς

εκτέλεση
 Ο χρονοπρογραμματιστής διεργασιών μπορεί να
έχει διάφορες πολιτικές για την επιλογή της
επόμενης διεργασίας που θα εκτελεστεί από την
ουρά.
 FCFS (First Come First Serve)
 SJF (Shortest Job First)
25
2
Αδιέξοδο (deadlock)
 Ένα σύνολο από διεργασίες
βρίσκονται σε αδιέξοδο όταν
κάθε διεργασία του συνόλου
περιμένει για ένα γεγονός το
οποίο μόνο κάποια άλλη
διεργασία του συνόλου μπορεί
Αδιέξοδο συμβαίνει όταν το ΛΣ δεν
να προκαλέσει θέτει επαρκείς περιορισμούς στις
διεργασίες όσον αφορά την χρήση
 Τα αδιέξοδα συμβαίνουν όταν των πόρων.
δίνεται η δυνατότητα
αποκλειστικής πρόσβασης σε Αδιέξοδο συμβαίνει όταν το ΛΣ δεν
θέτει επαρκείς περιορισμούς στις
διάφορους πόρους διεργασίες όσον αφορά την χρήση των
πόρων. 26
2
Προϋποθέσεις για να υπάρξει

αδιέξοδο
Οι ακόλουθες 4 συνθήκες πρέπει να ισχύουν

ταυτόχρονα έτσι ώστε να μπορεί να συμβεί
• Για να λυθεί ένα
αδιέξοδο αδιέξοδο αρκεί να
 Αμοιβαίος αποκλεισμός (ένας πόρος μπορεί
αναιρεθεί μια από τις
να ανατεθεί σε μια μόνο διεργασία)
 Παρακράτηση πόρων (μια διεργασία που
4 συνθήκες.
κρατά ένα πόρο μπορεί να ζητήσει και
άλλους πόρους)
 Μη προεκτοπιστική κατανομή πόρων (πόροι
που έχουν διατεθεί σε μια διεργασία δεν
μπορούν να παρθούν με την βία πίσω)
 Κυκλική αναμονή (θα πρέπει να υπάρχει μια
αλυσίδα από 2 ή περισσότερες διεργασίες
που η κάθε μια περιμένει ένα πόρο από την
αμέσως επόμενη διεργασία στην αλυσίδα)
27
2
Λιμοκτονία (starvation)
 Συμβαίνει όταν το ΛΣ θέτει πολλούς περιορισμούς στις
διεργασίες όσον αφορά την χρήση των πόρων
28
2
Δειπνούντες φιλόσοφοι
 5 φιλόσοφοι κάθονται σε στρογγυλό
τραπέζι και καθένας θα πρέπει να έχει
στην διάθεσή του 2 ξυλάκια (αριστερά
και δεξιά από το πιάτο του) έτσι ώστε
να φάει το φαγητό που έχει μπροστά
του
 Αν έχει διαθέσιμο 1 μόνο ξυλάκι τότε
περιμένει χωρίς να το δεσμεύει.
 Κάποιος από τους φιλοσόφους μπορεί
να λιμοκτονήσει καθώς δεν θα είναι
ποτέ και τα 2 ξυλάκια ταυτόχρονα
διαθέσιμα 29
2
Διαχείριση συσκευών
 Ο διαχειριστής συσκευών (device manager) είναι υπεύθυνος
για την προσπέλαση των συσκευών εισόδου-εξόδου (Ι/Ο).
 Οι συσκευές Ι/Ο είναι τάξεις μεγέθους πιο αργές από την
ΚΜΕ και την μνήμη.
 Καθήκοντα διαχειριστή συσκευών
 Παρακολουθεί συνεχώς κάθε συσκευή Ι/Ο ώστε να εξασφαλίζει ότι
λειτουργεί σωστά.
 Διατηρεί ουρά με τις διεργασίες που περιμένουν εξυπηρέτηση από
κάθε συσκευή την οποία ενημερώνει σύμφωνα με την πρόοδο των
διεργασιών.
 Ελέγχει τις πολιτικές πρόσβασης για την προσπέλαση στις συσκευές
Ι/Ο 30
3
Διαχείριση αρχείων
 Καθήκοντα διαχειριστή αρχείων (File Manager)
 Ελέγχει την πρόσβαση στα αρχεία επιτρέποντας πρόσβαση
μόνο σε όσους έχουν την κατάλληλη άδεια (ανάγνωση,
εγγραφή, εκτέλεση).
 Επιβλέπει την δημιουργία, διαγραφή και τροποποίηση των
αρχείων
 Ελέγχει την ονομασία των αρχείων
 Επιβλέπει την αποθήκευση των αρχείων (που και με ποια
μορφή)
 Είναι υπεύθυνος για την αρχειοθέτηση και την λήψη
εφεδρικών αντιγράφων. 31
3
Unix
 Σχεδιάστηκε το 1969 στα Bell Labs
 Είναι φορητό ΛΣ καθώς έχει γραφεί σε γλώσσα C και όχι σε
γλώσσα μηχανής
 Διαθέτει ισχυρές εντολές που μπορούν να συνδυαστούν σε
scripts
 Είναι ανεξάρτητο από συσκευές (περιέχει ενσωματωμένα
προγράμματα οδήγησης)
 Διαθέτει μηχανισμούς ασφάλειας (ταυτοποίηση χρήστη,
έλεγχος πρόσβασης)
32
3
Βασικά συστατικά Unix
Κέλυφος Βοηθητικά
προγράμματα
(shell) (utilities)
Εφαρμογές Πυρήνας
(applications) (kernel)
33
3
Linux
 Κατασκευάστηκε το 1991 από τον
τότε φοιτητή Linus Torvalds
 Κατασκευάστηκε με στόχο την
αποδοτική εκτέλεση σε
μικροεπεξεργαστές της εταιρείας
Intel
 Ξεκίνησε ως υποσύνολο του UNIX
 Ο πυρήνας 2.0 του Linux που
κυκλοφόρησε το 1997 έγινε
αποδεκτός ως εμπορικό ΛΣ
34
3
Βιβλιογραφία
1. Forouzan B., Mosharaf F. Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών. Εκδόσεις Κλειδάριθμος
(2010)
2. Σταυρακούδης Α. Εισαγωγή στις υπολογιστικές μεθόδους για τις οικονομικές και
επιχειρησιακές σπουδές. Κλειδάριθμος (2012)
3. Ταμπακάς Β. Εισαγωγής τις βάσεις δεδομένων. Εκδότης Β. Ταμπακάς (2009)
4. Γιαννακουδάκης Ε. Σχεδιασμός και διαχείριση Βάσεων Δεδομένων. Εκδόσεις Ευγενία Σ.
Μπένου (2009).
5. Biermann A. Σπουδαίες ιδέες στην επιστήμη των υπολογιστών. Πανεπιστημιακές εκδόσεις
Κρήτης (2008).
6. Brookshear J.G. Η επιστήμη των υπολογιστών, μια ολοκληρωμένη παρουσίαση. Εκδόσεις
Κλειδάριθμος (2009).
7. Πληροφοριακά συστήματα επιχειρήσεων II. Πολλάλης, Γιαννακόπουλος, Δημόπουλος.
Εκδόσεις Σταμούλη (2004).
35
3
Ενότητα 2 : Αλγόριθμοι

Επίκουρος Καθηγητής
Άρτα, 2015
2
Τι είναι αλγόριθμος;
 Αλγόριθμος είναι ένα διατεταγμένο σύνολο από
σαφή βήματα το οποίο παράγει κάποιο αποτέλεσμα
και τερματίζεται σε πεπερασμένο χρόνο.
 Ο αλγόριθμος δέχεται μια είσοδο, ακολουθεί η
επεξεργασία της εισόδου και παράγει μια έξοδο.
ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ = ΌΧΙ ΑΠΕΙΡΟ
5
5
Παράδειγμα αλγορίθμου
Ο αλγόριθμος δέχεται ως είσοδο μια
 Θέλουμε να κατασκευάσουμε
λίστα από Ν ακεραίους.
έναν αλγόριθμο για την Βήμα 1. Ο αλγόριθμος ορίζει ένα στοιχείο
δεδομένων με όνομα ΜΕΓΙΣΤΟΣ και του δίνει
εύρεση του μεγαλύτερου ως τιμή τον πρώτο ακέραιο της λίστας
ακεραίου από μια λίστα
θετικών ακεραίων.
Βήμα 2. Αν ο επόμενος ακέραιος είναι
 Ο αλγόριθμος θα πρέπει να μεγαλύτερος από την τιμή που υπάρχει στο
ΜΕΓΙΣΤΟΣ όρισε τον ως νέα τιμή του
μπορεί να βρίσκει τον ΜΕΓΙΣΤΟΣ
μεγαλύτερο ακέραιο από μια
λίστα ακεραίων οποιουδήποτε
μεγέθους (5, 1.000, 10.000, Βήμα 3. Αν η λίστα των ακεραίων έχει και
άλλα στοιχεία πήγαινε στο Βήμα 2
1.000.000 κ.λπ.)
 Ο αλγόριθμος πρέπει να είναι
γενικός και να μην εξαρτάται
από το πλήθος των ακεραίων. Βήμα 4. Παρουσίασε ως έξοδο την τιμή του
ΜΕΓΙΣΤΟΣ 6
6
Αριθμητικό παράδειγμα
ΛΙΣΤΑ ΤΙΜΩΝ {13, 6, 17, 14, 15}
ΜΕΓΙΣΤΟΣ = 13
6 > ΜΕΓΙΣΤΟΣ  ΌΧΙ
17 > ΜΕΓΙΣΤΟΣ  ΝΑΙ  ΜΕΓΙΣΤΟΣ = 17
Συνεπώς ΜΕΓΙΣΤΟΣ = 17
7
7
Βασικές αλγοριθμικές δομές

 Δομή ακολουθίας (sequence)
 Οι εντολές εκτελούνται στην σειρά η μια μετά την άλλη. Για να
εκτελεστεί μια εντολή θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η εκτέλεση της
προηγούμενης.
 Δομή απόφασης (selection)
 Αφορά περιπτώσεις που ελέγχεται μια συνθήκη. Αν το αποτέλεσμα του
ελέγχου είναι η τιμή αληθής τότε εκτελείται μια ακολουθία εντολών
ενώ αν είναι ψευδής εκτελείται μια διαφορετική ακολουθία εντολών.
 Δομή επανάληψης (repetition)
 Επιτρέπει την επανάληψη της ίδιας ακολουθίας εντολών.
8
8
Δομή ακολουθίας
 Οι εντολές εκτελούνται Ενέργεια 1
στην σειρά η μια μετά
την άλλη
 Για να εκτελεστεί μια Ενέργεια 2
εντολή θα πρέπει να έχει
ολοκληρωθεί η εκτέλεση
της προηγούμενης …
 Χρησιμοποιείται στην
λύση απλών
προβλημάτων Ενέργεια Ν
9
9
Δομή απόφασης
 Αφορά περιπτώσεις που Αν συνθήκη τότε
ελέγχεται μια συνθήκη
σειρά ενεργειών 1
 Αν το αποτέλεσμα του
ελέγχου είναι η τιμή Αλλιώς
αληθής (true) τότε σειρά ενεργειών 2
εκτελείται μια
ακολουθία εντολών ενώ Τέλος_αν
αν είναι ψευδής (false)
εκτελείται μια
Συνθήκη είναι μια λογική
διαφορετική ακολουθία
έκφραση που μπορεί να είναι
εντολών
είτε αληθής είτε ψευδής (π.χ.
ταχύτητα > 60)
10
1
Δομή επανάληψης
 Επιτρέπει την Όσο συνθήκη επανάλαβε
επανάληψη της ίδιας
σειρά ενεργειών
ακολουθίας εντολών
Τέλος_επανάληψης
 Η δομή επανάληψης
ονομάζεται και βρόχος
επανάληψης (loop)
11
1
Τρόποι αναπαράστασης αλγορίθμων

 Διάγραμμα Ροής (flowchart)
 Είναι μια σχηματική παράσταση ενός αλγορίθμου. Δεν περιέχει τις
λεπτομέρειες του αλγορίθμου αλλά προσπαθεί να δώσει την γενική ιδέα του.
 Ψευδοκώδικας (pseudo code)
 Είναι μια αναπαράσταση ενός αλγορίθμου σε φυσική γλώσσα. Αν και δεν
υπάρχει κάποιο πρότυπο για τον ψευδοκώδικα σε γενικές γραμμές θυμίζει την
σύνταξη μιας πραγματικής γλώσσας προγραμματισμού όπως η PASCAL.
 Κωδικοποίηση (coding)
 Αφορά την αναπαράσταση ενός αλγορίθμου σε μια πραγματική γλώσσα
προγραμματισμού όπως η C, η Java, η Basic κοκ τηρώντας όλους τους
συντακτικούς κανόνες που επιβάλει η γλώσσα.
12
1
Παράδειγμα διαγράμματος ροής

 Παράδειγμα άθροισης
μιας ακολουθίας
αριθμών
13
1
Ψευδοκώδικας
 Μεταβλητή: Ποσότητα που η τιμή της μπορεί να
μεταβάλλεται
 Εκχώρηση: Αναθέτει το αποτέλεσμα μιας έκφρασης σε μια
μεταβλητή
 X2+3
 Εντολή εισόδου: Δέχεται μια τιμή από τον χρήστη
 Διάβασε x
 Εντολή εξόδου: Εμφανίζει ένα αποτέλεσμα στην μονάδα
εξόδου (οθόνη, εκτυπωτής κ.α.)
 Εμφάνισε x
14
1
Παράδειγμα ψευδοκώδικα
Αλγόριθμος Άθροισμα  Παράδειγμα άθροισης
sum0
k1
δέκα τιμών που
Όσο k <= 10 επανάλαβε εισάγονται από τον
Διάβασε x χρήστη
sum  sum + x
kk+1
Εμφάνισε sum
Τέλος Άθροισμα
15
1
Παράδειγμα κωδικοποίησης σε γλώσσα C++

#include <iostream>
#include <cstdlib>
 Παράδειγμα
using namespace std;
int main() άθροισης δέκα τιμών
{
int sum, k, x;
που εισάγονται από
sum=0; το χρήστη
k=1;
while (k<=10)
{
cin >> x;
sum = sum + x;
k = k + 1;
}
cout << "RESULT" << sum;
system("pause");
return 0;
} 16
1
Αντιμετάθεση μεταβλητών (swap)

 Λανθασμένη αντιμετάθεση  Έστω ότι ο χρήστης δίνει στο α
την τιμή 5 και στο β την τιμή 10
…
Διάβασε α, β α β
α  β; 5 10
β  α; 10
Εμφάνισε α, β
------------------
…  Άρα οι τιμές και των 2

μεταβλητών όταν εκτελεστούν
οι εντολές είναι 10
 Λάθος οι τιμές των α και β
στο τέλος θα είναι ίδιες
17
1
Αντιμετάθεση μεταβλητών (swap)

 Σωστή αντιμετάθεση με
την χρήση βοηθητικής 2
μεταβλητής
…
Διάβασε α, β α β
t  α; 1
3
α  β;
β  t;
Εμφάνισε α, β
…
t
18
1
Παράδειγμα 1 (Δομή ακολουθίας)

 Αλγόριθμος που Αλγόριθμος Θ1
Διάβασε α, β
υπολογίζει το
γα+β
άθροισμα 2 ακεραίων
Εμφάνισε γ
Τέλος Θ1
19
1
Παράδειγμα 2 (Δομή απόφασης)

Διάβασε βαθμός
βρίσκει τη μεγαλύτερη
Αν βαθμός >=5 τότε
ανάμεσα σε τιμές που
Εμφάνισε “Προάγεται”
δίνει ο χρήστης Αλλιώς
Εμφάνισε “Απορρίπτεται”
Τέλος_αν
Τέλος Θ2
20
2
Παράδειγμα 3 (Δομή επανάληψης)

Διάβασε x
βρίσκει τη μεγαλύτερη maxx
ανάμεσα σε τιμές που Όσο x<>0 επανάλαβε
δίνει ο χρήστης Αν x>max τότε
maxx
Τέλος_αν
Διάβασε x
Εμφάνισε max
Τέλος Θ3
21
2
Βασικοί αλγόριθμοι
 Άθροιση
 Γινόμενο
 Ελάχιστο και μέγιστο
 Ταξινόμηση
 Αναζήτηση
22
2
Ακολουθιακή αναζήτηση
 Αναζήτηση είναι η διαδικασία
εντοπισμού της θέσης ενός
στοιχείου σε μια λίστα
στοιχείων
 Η ακολουθιακή αναζήτηση
εφαρμόζεται όταν η λίστα είναι
ταξινομημένη
 Εξετάζει όλα τα στοιχεία ένα
προς ένα μέχρι να βρεθεί το
στοιχείο που ψάχνουμε ή να
φτάσουμε στο τέλος της λίστας
 Δεν είναι αποδοτικός τρόπος
αναζήτησης
23
2
Δυαδική αναζήτηση
 Απαιτεί η λίστα να είναι
ταξινομημένη
 Είναι αποδοτικός τρόπος
αναζήτησης
 Ελέγχει το μεσαίο στοιχείο της
ταξινομημένης λίστας
 Εντοπίζει αν ο στόχος είναι στο
δεξί μισό ή στο αριστερό μισό
 Απορρίπτει το μισό στο οποίο
δεν μπορεί να βρίσκεται ο
στόχος
 Επαναλαμβάνει την διαδικασία
για το τμήμα που μένει
24
2
Ταξινόμηση φυσαλίδας (bubble sort)

Είσοδος: 25,13,8,17,9
 Η λίστα διαιρείται σε 2 υπό-
λίστες (ταξινομημένη |25,13,8,17,9
αριστερά και αταξινόμητη |25,13,8,9,17
δεξιά) |25,13,8,9,17
 Γίνονται συγκρίσεις |25,8,13,9,17
διαδοχικών στοιχείων από το 8,|25,13,9,17
τέλος προς την αρχή και 8,|25,13,9,17
αντιμετάθεση στοιχείων αν 8,|25,9,13,17
δεν είναι στην σωστή σειρά 8,9,|25,13,17
 Το μικρότερο στοιχείο της 8,9,|25,13,17
αταξινόμητης υπό-λίστας 8,9,13,|25,17
αναδύεται προς τα αριστερά 8,9,13,25,17|
25
2
Ταξινόμηση με επιλογή (selection sort)

 Η λίστα διαιρείται σε 2 υπό-λίστες Είσοδος: 25,33,18,17,11,23
(ταξινομημένη αριστερά και
|25,33,18,17,11,23
αταξινόμητη δεξιά) |11,33,18,17,25,23
 Θεωρούμε ότι οι δύο λίστες
χωρίζονται από ένα φανταστικό 11,|33,18,17,25,23
11,|17,18,33,25,23
τείχος
 Βρίσκουμε το μικρότερο στοιχείο 11,17,|18,33,25,23
της αταξινόμητης λίστας και το 11,17,|18,33,25,23
τοποθετούμε στην αρχή των 11,17,18,|33,25,23
αταξινόμητων δεδομένων. 11,17,18,|23,25,33
 Το στοιχείο που αντικαθιστά
παίρνει την θέση που είχε το 11,17,18,23,|25,33
11,17,18,23,|25,33
μικρότερο στοιχείο.
 Επεκτείνουμε την ταξινομημένη 11,17,18,23,25,|33
λίστα κατά ένα στοιχείο προς τα 11,17,18,23,25,|33
δεξιά 11,17,18,23,25,33|
26
2
Ταξινόμηση με εισαγωγή
 Η λίστα διαιρείται σε 2 Είσοδος: 25,13,8,17,9
υπό-λίστες |25,13,8,17,9
(ταξινομημένη αριστερά Επιλογή του 25
και αταξινόμητη δεξιά) 25,|13,8,17,9
 Επιλέγεται το πρώτο Επιλογή του 13
στοιχείο της 13,25,|8,17,9
αταξινόμητης λίστας και Επιλογή του 8
τοποθετείται στην σωστή 8,13,25,|17,9
θέση στην ταξινομημένη Επιλογή του 17
λίστα μετακινώντας όσα 8,13,17,25,|9
στοιχεία χρειαστεί προς Επιλογή του 9
τα δεξιά 8,13,17,25,9|
27
2
Υποαλγόριθμοι
 Ένας αλγόριθμος  Πλεονεκτήματα
μπορεί να χωριστεί υποαλγορίθμων
σε μικρότερες  Ευκολότερη
μονάδες που κατανόηση
ονομάζονται αλγορίθμου
υποαλγόριθμοι  Συντομότερη
ανάπτυξη
 Το ίδιο ισχύει και αλγορίθμου
για τους
υποαλγόριθμους
28
2
Δομημένος προγραμματισμός
 Ο δομημένος
προγραμματισμός ορίζει ότι ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ένας αλγόριθμος θα πρέπει

να χωρίζεται σε μικρότερες
υπομονάδες που ΚΥΡΙΟ
ονομάζονται
υποπρογράμματα. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
 Κάθε υποπρόγραμμα με την
σειρά του διαιρείται σε
μικρότερα υποπρογράμματα
μέχρι τα υποπρογράμματα
να γίνουν στοιχειώδη και
συνεπώς εύκολα
υλοποιήσιμα
29
2
Αναδρομή (recursion)
 Αναδρομή ονομάζεται Υπολογισμός παραγοντικού του n
η διαδικασία κατά την αναδρομικά:
οποία ένας
Παραγοντικό του n
αλγόριθμος καλεί τον Αν το n=0 τότε
εαυτό του επέστρεψε 1
 Οι αναδρομικοί Αλλιώς
πολλαπλασίασε το n με το
αλγόριθμοι συνήθως παραγοντικό του n-1
λύνουν «κομψά» ένα Τέλος_αν
πρόβλημα
Παραγοντικό του n (συμβολίζεται n!)
Αν το n=0 τότε είναι 1
Αν το n>0 τότε είναι n*(n-1)*(n-2)*…*3*2*1
π.χ. 5! = 5*4*3*2*1=120 30
3
Ενότητα 3 : Γλώσσες προγραμματισμού
Πληροφορική ΙI – Γλώσσες προγραμματισμού, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Γλώσσες προγραμματισμού
 Επιτρέπουν την κωδικοποίηση των αλγορίθμων
 Η εκτέλεση ενός προγράμματος θα πρέπει να δίνει
τα ίδια αποτελέσματα με την νοητική εκτέλεση του
αλγορίθμου
5
5
Εξέλιξη γλωσσών προγραμματισμού

 Για να γραφεί ένα
πρόγραμμα σε ΗΥ απαιτείται Γλώσσες
μια γλώσσα μηχανής
προγραμματισμού
 Η γλώσσα προγραμματισμού
θα επιτρέψει την διατύπωση Συμβολικές
του προγράμματος σε μορφή γλώσσες
που είναι δυνατό να
εκτελεστεί τελικά από τον ΗΥ
Γλώσσες υψηλού
επιπέδου
6
6
Γλώσσες μηχανής
 Η γλώσσα μηχανής είναι  Μειονεκτήματα
η μοναδική γλώσσα που  Εξάρτηση από τον τύπο του
«καταλαβαίνει» ο Η/Υ ΗΥ
 Η συγγραφή
 Οι εντολές της γλώσσας
προγραμμάτων σε γλώσσα
αποτελούνται από 0 και μηχανής είναι εξαιρετικά
1 δύσκολη
 Κάθε Η/Υ έχει την δική
του γλώσσα μηχανής
7
7
Συμβολικές γλώσσες (Assembly)

 Αντικατάσταση δυαδικού  Μειονεκτήματα
κώδικα με σύμβολα  Εξάρτηση από τον τύπο
(mnemonics) όπως: του ΗΥ
 LOAD, ADD, STORE, CMP  Δύσκολη συγγραφή
 Ο συμβολομεταφραστής προγραμμάτων
αναλαμβάνει την
μετάφραση του κώδικα σε
8
8
Γλώσσες υψηλού επιπέδου

 Ο μεταγλωττιστής ή ο  Πλεονεκτήματα
Τα προγράμματα μπορούν να
διερμηνευτής 
μεταφερθούν από ένα ΗΥ σε
μεταφράζει το άλλο
πρόγραμμα σε γλώσσα  Ο προγραμματιστής δεν
χρειάζεται να γνωρίζει
μηχανής λεπτομέρειες εσωτερικής
αρχιτεκτονικής του ΗΥ
 Γλώσσες
προγραμματισμού:
BASIC, PASCAL, C++,
JAVA κ.α.
9
9
Μετάφραση προγραμμάτων
 Το αρχικό πρόγραμμα που γράφει ο προγραμματιστής
ονομάζεται πηγαίο πρόγραμμα και μεταφράζεται σε
γλώσσα μηχανής είτε με μεταγλώττιση είτε με
διερμήνευση
 Μεταγλώττιση: όλο το πρόγραμμα μεταφράζεται σε
 Διερμήνευση: εντολή προς εντολή το πρόγραμμα
μεταφράζεται σε γλώσσα μηχανής
10
1
Στάδια διαδικασίας μετάφρασης

Πηγαίος
κώδικας
Λεκτικός Συντακτικός Σημασιολογικός Γεννήτρια

αναλυτής αναλυτής αναλυτής κώδικα
Εκτελέσιμο
αρχείο 11
1
Προγραμματιστικά υποδείγματα
Υποδείγματα
γλωσσών
Διαδικασιακές Αντικειμενοστραφής Συναρτησιακές Δηλωτικές
FORTRAN, BASIC, C C++, JAVA, C# Lisp, Scheme Prolog
12
1
Διαδικασιακό υπόδειγμα
 Είναι το πλέον κοινό  Διαδικασιακές γλώσσες
προγραμματιστικό υπόδειγμα
 Fortran (επιστημονικές
 Το πρόγραμμα αποτελείται από
πολλές κλήσεις επιμέρους
εφαρμογές)
διαδικασιών  COBOL (εμπορικές
 Παραδείγματα διαδικασιών: εφαρμογές)
 Είσοδος δεδομένων, έξοδος  PASCAL (εκμάθηση)
αποτελεσμάτων – μηνυμάτων,
πράξεις
 C (αποδοτική γλώσσα
γενικού σκοπού)
 Οι διαδικασίες εφαρμόζονται
πάνω σε αντικείμενα που έχουν
δηλωθεί ως αντικείμενα του
προγράμματος
13
1
Αντικειμενοστραφές υπόδειγμα
 Αντικείμενο
 Αποτελείται από δεδομένα και λειτουργίες επί των δεδομένων αυτών
 Τα αντικείμενα αντιστοιχούν σε αντικείμενα του φυσικού κόσμου
 Ενθυλάκωση
 Τα δεδομένα ενός αντικειμένου είναι «κρυφά» από τα άλλα αντικείμενα
 Κληρονομικότητα
 Ένα αντικείμενο μπορεί να κληρονομεί από ένα άλλο αντικείμενο
 Πολυμορφισμός
 Διαφορετικές λειτουργίες με το ίδιο όνομα ανάλογα με το αντικείμενο στο
οποίο ζητείται η λειτουργία
14
1
Αντικειμενοστραφείς γλώσσες
 C++
 Επέκταση της C έτσι ώστε να υποστηρίζει τον αντικειμενοστραφή
προγραμματισμό
 Ισχυρή και σύνθετη γλώσσα
 Java
 Βασίζεται στη C
 Διαθέτει ισχυρές βιβλιοθήκες
 Υποστηρίζει παράλληλη εκτέλεση προγραμμάτων
 Υποστηρίζει κατανεμημένες εφαρμογές
 C# (java-like γλώσσα από την Microsoft)
 …
15
1
Συναρτησιακό υπόδειγμα
 Το πρόγραμμα  Συναρτησιακές
αντιμετωπίζεται ως
μαθηματική συνάρτηση γλώσσες
 Μια συναρτησιακή  Lisp (List Programming
γλώσσα: - 1960)
 Προκαθορίζει ένα σύνολο
 Scheme (εξέλιξη της
στοιχειωδών ατομικών
συναρτήσεων Lisp)
 Επιτρέπει την δημιουργία
νέων συναρτήσεων ως
συνδυασμό στοιχειωδών
συναρτήσεων
16
1
Δηλωτικό υπόδειγμα
 Χρησιμοποιεί τις αρχές του  Prolog (Programming
λογικού συλλογισμού για την
απάντηση ερωτημάτων in Logic - 1972)
 Βασίζεται στον «κατηγορηματικό
λογισμό πρώτου βαθμού»
Παράδειγμα με Prolog
 Νέες προτάσεις εξάγονται από
γεγονότα και κανόνες λογικής anthropos(Sokratis)
 Παραδείγματα γεγονότων:
thnitos(anthropos)
 Ο Σωκράτης είναι άνθρωπος
Στην ερώτηση:
 Οι άνθρωποι είναι θνητοί
?-thnitos(Sokratis)
 Παράδειγμα κανόνα λογικής:
 Αν ο (Α είναι Β) και ο (Β είναι Γ)
Η απάντηση είναι yes
τότε ο (Α είναι Γ)
 Εξάγεται το νέο γεγονός:
 Ο Σωκράτης είναι θνητός 17
1
Κοινές έννοιες διαδικασιακών γλωσσών

 Αναγνωριστικά
 Τύποιδεδομένων
 Μεταβλητές
 Σταθερές
 Είσοδος και έξοδος
 Παραστάσεις
 Εντολές
 Υποπρογράμματα
Αναγνωριστικά (identifiers)
 Αναγνωριστικό είναι το όνομα που δίνουμε σε ένα
αντικείμενο του προγράμματος
 Αν δεν υπήρχαν τα αναγνωριστικά θα έπρεπε να
χρησιμοποιούνται οι φυσικές θέσεις μνήμης που
βρίσκονται τα αντικείμενα αυτά στην μνήμη
1
Τύποι δεδομένων
 Καθορίζει ένα σύνολο τιμών (πεδίο ορισμού) καθώς και τις λειτουργίες
που μπορούν να γίνουν πάνω σε αυτές τις τιμές
 Απλοί τύποι δεδομένων
 Ακέραιος (int)
 Πραγματικός (double)
 Χαρακτήρας (char)
 Λογικός (bool)
 Σύνθετοι τύποι δεδομένων
 Πίνακες: σύνολο από στοιχεία του ίδιου τύπου
 Εγγραφές: ομαδοποίηση στοιχείων διαφορετικού τύπου
Μεταβλητές
 Μεταβλητή είναι μια
ποσότητα που μπορεί να null 10
αλλάζει κατά την εκτέλεση
num
ενός προγράμματος και

στην οποία αποδίδεται Ακέραιος (int)
όνομα και τύπος
δεδομένων num 10 X+5
 Μια μεταβλητή αντιστοιχεί
σε μια θέση μνήμης του ΗΥ Ακέραιος (int)
 Η δήλωση μιας μεταβλητής
μπορεί να συνοδεύεται και
με ανάθεση τιμής num 15
Ακέραιος (int)
Παραδείγματα δήλωσης μεταβλητών στην C++
char c;
int num;
double result=23.67;
2
Σταθερές
Παράδειγμα δήλωσης σταθεράς στην C++
 Συμβολική σταθερά
είναι μια επώνυμη const double PI=3.14159265358979;
θέση που μπορεί να
δεχθεί μια τιμή που 3.14
όμως δεν μπορεί να

αλλάξει μετά τον
ορισμό της Δεν επιτρέπεται να αλλάξει τιμή
PI 3.14159265358979
πραγματική (double)
22
2
Εντολή ανάθεσης - εκχώρησης

 Η εντολή ανάθεσης εκχωρεί
μια τιμή σε μια μεταβλητή x=15;
 Γενική μορφή: x=x+1;
 μεταβλητή  έκφραση
 Η εντολή εκχώρησης δεν είναι y=x;
το ίδιο πράγμα με την ισότητα
των μαθηματικών αν και x=x+y;
μοιράζονται σε κάποιες
γλώσσες προγραμματισμού
το ίδιο σύμβολο x=32
 Η γλώσσα C++ χρησιμοποιεί y=16
ως σύμβολο εκχώρησης το =
ενώ η Pascal το :=
x+1 = 14; //ΛΑΘΟΣ
23
2
Είσοδος και έξοδος

 Σχεδόν κάθε Παράδειγμα εισόδου και εξόδου στην C++
πρόγραμμα χρειάζεται
να διαβάζει και να
double x;
γράφει δεδομένα cout << “Dose timh”;
 Συνήθως η συσκευή cin >> x;
εισόδου είναι το cout << “Diplasio ” << x*2;
πληκτρολόγιο και η
συσκευή εξόδου η
οθόνη
24
2
Τελεστές
 Τελεστές είναι τα σύμβολα των πράξεων
 Κατηγορίες τελεστών
 Αριθμητικοί (+, -, *, /, %, ++, --)
 Συγκριτικοί τελεστές (<, <=, >, >=, ==, !=)
 Λογικοί τελεστές (! (ΟΧΙ), && (ΚΑΙ), || (Η’))
25
2
Υποπρογράμματα
 Υποπρόγραμμα είναι ένα
σύνολο εντολών που
λειτουργεί ως ξεχωριστή
μονάδα προγράμματος
 Επιτρέπουν τον δομημένο
προγραμματισμό
 Διευκολύνουν την
σταδιακή ανάπτυξη
προγραμμάτων
 Λιγότερος χρόνος
26
2
Παράδειγμα απλού προγράμματος σε C++

#include <iostream>
#include <cstdlib>
#include <cmath>
using namespace std;
void main()
{
double a, b, c;
cin >> a;
cin >> b;
c = sqrt(a*a + b*b);
cout << "hypotenuse" << c;
system("pause");
return 0;
} 27
2
Ενότητα 4 : Τεχνολογία λογισμικού
Πληροφορική ΙI – Τεχνολογία λογισμικού, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Κρίση Λογισμικού (1968)

 Στην δεκαετία του 1970 παρατηρήθηκαν μαζικά:
 Μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση κατασκευής
λογισμικών
 Μεγαλύτερα κόστη ανάπτυξης λογισμικού από αυτά που
είχαν προβλεφθεί αρχικά
 Λογισμικά με προβλήματα αξιοπιστίας
 Λογισμικά δύσκολα στην συντήρηση
 Λογισμικά δύσκολα στην χρήση
 Λογισμικά με χαμηλές επιδόσεις
5
5
Λόγοι αποτυχίας λογισμικού

 Ανεπαρκής τρόπος κατασκευής Η ικανότητα του ανθρώπου
να φαντάζεται πολύπλοκες
λογισμικού κατασκευές πάντα θα
 Πολυπλοκότητα υπολογιστικών υπερέχει της δυνατότητάς
του να τις κατασκευάζει. (G.
συστημάτων Booch)
 Πολυπλοκότητα εφαρμογών
 Μεγάλες προσδοκίες από τους πελάτες
 Σύγκλιση τεχνολογιών (επικοινωνίες,
δίκτυα, γραφικά, βάσεις δεδομένων,…)
6
6
Τεχνολογία Λογισμικού
(Software Engineering)
 Τεχνολογία Λογισμικού είναι η εγκαθίδρυση και η χρήση
έγκυρων μεθόδων και αρχών για την δημιουργία αξιόπιστου
λογισμικού το οποίο λειτουργεί σε πραγματικά μηχανήματα
(1969).
7
7
Στόχοι τεχνολογίας λογισμικού

 Λογισμικό που αναπτύσσεται με οικονομικά αποδεκτό τρόπο
 Λογισμικό που ολοκληρώνεται εντός των προθεσμιών
 Λογισμικό που καλύπτει τις προσδοκίες των χρηστών
8
8
Κύκλος ζωής λογισμικού

 Το λογισμικό περνάει
από διάφορες φάσεις
ορισμένες από τις
οποίες
επαναλαμβάνονται και
τελικά απορρίπτεται
όταν κριθεί ως
παρωχημένο
9
9
Φάσεις διαδικασίας ανάπτυξης

•Προσδιορίζει τι θα κάνει το λογισμικό.
•Ο αναλυτής προσδιορίζει σε γλώσσα
Ανάλυση κατανοητή από τον χρήστη τις λειτουργίες
του συστήματος
•Δείχνει πως θα πραγματοποιεί το

Σχεδιασμός σύστημα αυτά που έχουν καθοριστεί
στην φάση της ανάλυσης
Υλοποίηση •Γίνεται η συγγραφή του κώδικα
•Γίνεται δοκιμή της ορθής

λειτουργίας των
Έλεγχος προγραμμάτων που
δημιουργήθηκαν στην
προηγούμενη φάση
10
1
Βασικά μοντέλα ανάπτυξης λογισμικού

 Η διαδικασία της
ανάπτυξης στον κύκλο
ζωής λογισμικού Μοντέλα
διαδικασιών
περιλαμβάνει τέσσερις ανάπτυξης
φάσεις: ανάλυση,
σχεδιασμό, Μοντέλο Αυξητικό
υλοποίηση, και έλεγχο. καταρράκτη μοντέλο
11
1
Μοντέλο καταρράκτη
 Στο μοντέλο καταρράκτη
η διαδικασία ανάπτυξης Απλότητα
είναι προς μια μόνο
κατεύθυνση
 Στάδια
 Ανάλυση
 Σχεδίαση Η διαδικασία ανάπτυξης είναι
προς μια μόνο κατεύθυνση
Προϋποθέτει την ολοκλήρωση
 Υλοποίηση μιας φάσης προκειμένου να
ξεκινήσει η επόμενη
 Έλεγχος Παρουσιάζει δυσκολία στην

διόρθωση των λαθών
12
1
Αυξητικό μοντέλο
 Η διαδικασία αναπτύσσεται σε
μια σειρά από επαναλήψεις
 Αρχικά ολοκληρώνεται μια
απλοποιημένη έκδοση του
λογισμικού
 Η πρώτη έκδοση περιέχει τις
κύριες λειτουργίες ενώ οι
υπόλοιπες συμπληρώνονται σε
επόμενες εκδόσεις
 Η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι
την έκδοση του λογισμικού που
περιέχει υλοποιημένες όλες τις
λειτουργίες
13
1
Φάση ανάλυσης
 Στη φάση ανάλυσης, προσδιορίζεται με όρους κατανοητούς από
τους χρήστες, τι θα παρέχει ως λειτουργικότητα το προτεινόμενο
σύστημα
 Η φάση ανάλυσης δεν προσδιορίζει πως θα επιτυγχάνονται οι
λειτουργίες
 Μπορούν να χρησιμοποιηθούν 2 προσεγγίσεις:
 Διαδικασιακή ανάλυση
 Αντικειμενοστραφής ανάλυση
14
1
Διαδικασιακή ανάλυση
(δομημένη ανάλυση)
 Χρησιμοποιείται όταν πρόκειται η υλοποίηση να γίνει με
διαδικασιακές γλώσσες προγραμματισμού (π.χ. C, Pascal,
Basic)
 Γίνεται χρήση:
 Διαγραμμάτων ροής δεδομένων
 Διαγραμμάτων οντοτήτων συσχετίσεων
 Διαγράμματα καταστάσεων
15
1
Αντικειμενοστραφής ανάλυση
 Χρησιμοποιείται όταν πρόκειται η υλοποίηση να γίνει με
αντικειμενοστραφείς γλώσσες προγραμματισμού (π.χ. C++,
Java, …)
 Χρησιμοποιεί:
 Διαγράμματα περιπτώσεων χρήσης
 Διαγράμματα κλάσεων
 Διαγράμματα καταστάσεων
16
1
Φάση σχεδιασμού
 Στη φάση σχεδιασμού καθορίζεται πως θα πραγματοποιήσει
το σύστημα αυτά που έχουν καθοριστεί στη φάση ανάλυσης
 Μπορούν να χρησιμοποιηθούν 2 προσεγγίσεις:
 Διαδικασιακός σχεδιασμός
 Αντικειμενοστραφής σχεδιασμός
17
1
Σχεδιασμός
Διαδικασιακός Αντικειμενοστραφής
 Το σύστημα χωρίζεται σε  Καθορίζονται οι
υπομονάδες (modules) λεπτομέρειες των
 Χρησιμοποιεί κλάσεων
διαγράμματα δομής στα
οποία απεικονίζονται οι
επιμέρους υπομονάδες
του συστήματος
18
1
Τμηματικότητα (modularity)
 Η τμηματικότητα επιβάλει την διαίρεση του λογισμικού σε
μικρότερες υπομονάδες
 Οι υπομονάδες επικοινωνούν μεταξύ τους για την
διεκπεραίωση των λειτουργιών
19
1
Σύζευξη – Συνεκτικότητα
 Σύζευξη (coupling). Δείχνει πόσο στενά
συνδεδεμένες είναι δύο υπομονάδες μεταξύ
Υψηλή τους. Επιθυμητό είναι να υπάρχει χαλαρή
σύζευξη (loose coupling) διότι:
συνεκτικότητα  Οι χαλαρές υπομονάδες μπορούν να
επαναχρησιμοποιηθούν ευκολότερα.
 Οι χαλαρές υπομονάδες με σφάλματα έχουν
μικρότερη πιθανότητα δημιουργίας
σφαλμάτων σε υπομονάδες με τις οποίες
επικοινωνούν.
 Οι χαλαρές υπομονάδες έχουν ευκολότερη
Χαμηλή συντήρηση.
σύζευξη  Συνεκτικότητα (cohesion). Δείχνει πόσο
στενά είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους οι
διεργασίες του ίδιου υποπρογράμματος.
Επιθυμητό είναι να υπάρχει ισχυρή
συνεκτικότητα σε ένα υποπρόγραμμα (strong
cohesion).
20
2
Φάση υλοποίησης
 Επιλογή γλώσσας προγραμματισμού
 Οι προγραμματιστές γράφουν τον κώδικα για τις υπομονάδες
που έχουν οριστεί στην φάση σχεδίασης
 Οι οδηγίες από την φάση σχεδίασης θα πρέπει να είναι
σαφείς έτσι ώστε να επιτρέπουν την δημιουργία του
αντίστοιχου κώδικα
21
2
Φάση ελέγχου
 Ο σκοπός της φάσης
ελέγχου είναι ο
εντοπισμός
σφαλμάτων Έλεγχος
Έλεγχος Έλεγχος
διάφανου μαύρου
κουτιού κουτιού
22
2
Έλεγχος «γυάλινου» κουτιού

Ο ελεγκτής είναι γνώστης του
 Έλεγχος διαδρομών

προγράμματος
 Ο προγραμματιστής θα πρέπει να βάσης: εξετάζει αν
έχει κάνει σχέδια ελέγχου (σενάρια)
τα οποία να εξετάζουν την κάθε εντολή του
λειτουργία του συστήματος ειδικά
κάτω από ασυνήθιστες καταστάσεις προγράμματος
 Για ένα τμήμα προγράμματος εκτελείται
συνήθως ένας αριθμός από 20 ως
30 σενάρια είναι επαρκής τουλάχιστον μια
 Το συνολικό σχέδιο ελέγχου θα φορά (McCabe)
πρέπει να διατηρηθεί από τον
προγραμματιστή, έτσι ώστε να έχει
την δυνατότητα
επαναχρησιμοποίησης του σε
περίπτωση που απαιτηθεί κάποια
βελτίωση
23
2
Έλεγχος «μαύρου» κουτιού

 Γίνεται από τον τεχνικό  Μέθοδοι ελέγχου μαύρου
ελέγχου του συστήματος κουτιού
και τον χρήστη
 Ο έλεγχος γίνεται χωρίς να  Διεξοδικός έλεγχος
απασχολεί τον ελεγκτή ο  Τυχαίος έλεγχος
τρόπος με τον οποίο  Έλεγχος οριακών τιμών
εκτελούνται οι εσωτερικά
εργασίες
 Ελέγχεται ότι οι απαιτήσεις
που προσδιορίστηκαν στην
φάση της ανάλυσης
ικανοποιούνται
24
2
Τεκμηρίωση (documentation)
 Η τεκμηρίωση είναι το
υλικό σε έντυπη ή σε
ηλεκτρονική μορφή που
παρέχει οδηγίες και
πληροφορίες για το Τεκμηρίωση
λογισμικό
 Η τεκμηρίωση αποτελεί Τεκμηρίωση
χρήστη
Τεκμηρίωση
συστήματος
Τεχνική
τεκμηρίωση
συνεχή διαδικασία και
ακολουθεί τις
τροποποιήσεις του
πακέτου
25
2
Τεκμηρίωση χρήστη (user manual)

 Περιλαμβάνει βήμα προς
βήμα οδηγίες χρήσης του
πακέτου
 Η σημασία της
τεκμηρίωσης χρήστη στο
μάρκετινγκ είναι τεράστια
26
2
Τεκμηρίωση συστήματος
 Αναφέρεται στο λογισμικό ως πρόγραμμα
 Παρέχει τις απαιτούμενες πληροφορίες έτσι ώστε να
επιτρέπει την συντήρηση και τροποποίηση του πακέτου από
διαφορετικά άτομα σε σχέση με τους αρχικούς
προγραμματιστές
 Η τεκμηρίωση συστήματος πρέπει να καλύπτει και τις 4
φάσεις της ανάπτυξης
27
2
Τεχνική τεκμηρίωση
 Περιγράφει την  Η εγκατάσταση μπορεί
να αφορά την
διαδικασία εγκατάσταση του
εγκατάστασης και λογισμικού σε
συντήρησης του διάφορους τύπους
υπολογιστικών
λογισμικού συστημάτων
 Η συντήρηση μπορεί να
περιλαμβάνει τον τρόπο
με τον οποίο θα
ενημερώνεται το
λογισμικό
28
2
Ποιότητα λογισμικού
 Ποιοτικό είναι το  Αριθμητική εκτίμηση της
λογισμικό που ποιότητας λογισμικού
ικανοποιεί τις άμεσες και  Μέσος αριθμός
έμμεσες απαιτήσεις του σφαλμάτων ανά χιλιάδα
χρήστη, είναι καλά γραμμών κώδικα.
τεκμηριωμένο, καλύπτει  Μέσος χρόνος μεταξύ
τα λειτουργικά πρότυπα αστοχιών
της εταιρείας και  Αριθμός αιτήσεων
εκτελείται χρηστών για αλλαγές
αποτελεσματικά στο
 Χρόνος απόκρισης
υλικό για το οποίο έχει
αναπτυχθεί λογισμικού
29
2
Ο κύκλος της ποιότητας

Υπάρχουν 6 βήματα για την παραγωγή  Η ποιότητα ενός πακέτου πρέπει να
ποιοτικού λογισμικού. απορρέει από τον σχεδιασμό του.
 Εργαλεία διασφάλισης ποιότητας (CASE  Η ποιότητα δεν μπορεί να προστεθεί εκ
tools, debuggers, unit testers). των υστέρων.
 Τεχνικές ανασκοπήσεις. Με την  Η επιδίωξη ποιότητα είναι μια συνεχής
ολοκλήρωση επιμέρους σημαντικών διαδικασία που περνά από όλες τις
εργασιών η ομάδα που εργάστηκε φάσεις ανάπτυξης ενός πακέτου.
εξηγεί σε επιτροπή το σκεπτικό των
αποφάσεών της
 Τυπικός έλεγχος. Διασφαλίζει ότι το
σύστημα λειτουργεί ως σύνολο
 Έλεγχος μεταβολών. Επειδή η ανάπτυξη
ενός μεγάλου συστήματος μπορεί να
διαρκέσει μήνες ή χρόνια οι αλλαγές
που παρουσιάζονται στις απαιτήσεις και
στον σχεδιασμό πρέπει να ελέγχονται
και να εγκρίνονται από μια επιτροπή
ελέγχου μεταβολών.
 Μετρήσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών
και αναφορά αποτελεσμάτων
 Συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα
30
3
Παράγοντες ποιότητας λογισμικού

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΕΡΣΙΜΟΤΗΤΑ

OPERABILITY MAINTANABILITY TRANSFERABILITY
ΑΚΡΙΒΕΙΑ
ACCURACY
ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΔΙΟΡΘΩΣΙΜΟΤΗΤΑ
ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
RELIABILITY CORRECTABILITY
INTEROPERABILITY
ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΛΕΓΞΙΜΟΤΗΤΑ
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ
EFFICIENCY TESTABILITY
ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΚΩΔΙΚΑ
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΥΕΛΙΞΙΑ
CODE REUSABILITY
SECURITY FLEXIBILITY
ΦΟΡΗΤΟΤΗΤΑ
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ
PORTABILITY
TIMELINESS CHANGEABILITY
ΧΡΗΣΤΙΚΟΤΗΤΑ
USABILITY
31
3
Λειτουργικότητα
 Η λειτουργικότητα
 Ακρίβεια: Το σύστημα δεν θα πρέπει να
δίνει λανθασμένα αποτελέσματα
αναφέρεται στις  Αποδοτικότητα: Το σύστημα θα πρέπει να
είναι αρκετά γρήγορο έτσι ώστε να
βασικές λειτουργίες διευκολύνει την εργασία των χρηστών
που μπορεί να  Αξιοπιστία: Μετρά κατά πόσο οι χρήστες
μπορούν να βασίζονται στο σύστημα για
πραγματοποιεί το να κάνουν τη δουλειά τους
λογισμικό  Ασφάλεια: Εξετάζει πόσο εύκολα μπορούν

να αποκτήσουν πρόσβαση στα δεδομένα
του συστήματος μη εξουσιοδοτημένα
άτομα
 Επικαιρότητα: Εξετάζει αν τα δεδομένα
είναι επίκαιρα όταν παρουσιάζονται στον
χρήστη
 Χρηστικότητα: Εξετάζει κατά πόσο το
σύστημα έχει εύκολη χρήση;
32
3
Συντηρησιμότητα
 Η συντηρησιμότητα  Μεταβλητότητα: Εξετάζει τον χρόνο
που απαιτεί η υλοποίηση μιας
αναφέρεται στην αλλαγής
ευκολία με την οποία  Διορθωσιμότητα: Εξετάζει τον χρόνο
ένα σύστημα μπορεί που χρειάζεται για να
να ανανεώνεται και να επαναλειτουργήσει ένα λογισμικό
μετά από κάποια αστοχία
συνεχίζει να εκτελείται  Ευελιξία: Εξετάζει την ευκολία
σωστά πραγματοποίησης αλλαγών στο
λογισμικό
 Ελεγξιμότητα: Εξετάζει την ευκολία
ελέγχου ορθής λειτουργίας του
33
3
Μεταφερσιμότητα
 Η μεταφερσιμότητα  Επαναχρησιμοποίηση: Εξετάζει
αν οι υπομονάδες που
αναφέρεται στην αποτελούν το λογισμικό μπορούν
δυνατότητα μεταφοράς να χρησιμοποιηθούν σε άλλα
δεδομένων κώδικα από λογισμικά
μια υπολογιστική  Διαλειτουργικότητα: Εξετάζει αν
το λογισμικό έχει την δυνατότητα
πλατφόρμα σε μια άλλη αποστολής δεδομένων σε άλλα
συστήματα
 Φορητότητα: Εξετάζει την
δυνατότητα μεταφοράς του
λογισμικού από μια πλατφόρμα
υλικού σε μια άλλη
Λόγοι αποτυχίας έργων κατασκευής

λογισμικού σήμερα
o Μη εφαρμογή αρχών τεχνολογίας λογισμικού
o Αποτυχία διαχείρισης των ρίσκων που συνεπάγεται η ανάπτυξη ενός
πακέτου λογισμικού
o «Προδοσία» εκ μέρους της τεχνολογίας
o Πολυπλοκότητα
o Ενσωμάτωση παλιότερων (legacy) συστημάτων στα νέα συστήματα
o Ανομοιογένεια
35
3
Ενότητα 5 : Δομές Δεδομένων και αφηρημένοι τύποι
δεδομένων
Πληροφορική ΙI – Δομές Δεδομένων και αφηρημένοι τύποι δεδομένων, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά
Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Δομή Δεδομένων (data structure)

 Δομή δεδομένων είναι μια συλλογή δεδομένων που έχουν
μεταξύ τους μια συγκεκριμένη σχέση
 Παραδείγματα δομών δεδομένων
 Πίνακες (διανύσματα - συστοιχίες)
 Εγγραφές
 Συνδεδεμένες λίστες
 Δένδρα
 Γράφοι
5
5
Πίνακες
 Πίνακας είναι μια
σειριακή δομή στοιχείων
του ίδιου τύπου στην
οποία η αναφορά σε
κάθε στοιχείο γίνεται με
ένα δείκτη που
υποδηλώνει την θέση
του στοιχείου
 Στην γλώσσα C και σε
πολλές άλλες γλώσσες
το πρώτο στοιχείο ενός
μονοδιάστατου πίνακα
έχει ως δείκτη την τιμή 0 6
6
Πολυδιάστατοι πίνακες
 Υπάρχουν πίνακες πολλών
διαστάσεων αλλά συνήθως
χρησιμοποιούνται μόνο οι
δισδιάστατοι
 Οι δισδιάστατοι πίνακες έχουν
γραμμές και στήλες
 Ένας πίνακας 5Χ4 έχει 5 γραμμές
και 4 στήλες
 Συνήθως χρησιμοποιούνται
ένθετες εντολές επανάληψης for
για να αναφερθούμε στα στοιχεία
του πίνακα
for (int i=0;i<5;i++)
for (int j=0;j<4;j++)
{…a[i][j]…}
7
7
Διάταξη μνήμης
 Οι αριθμοδείκτες σε
μια μονοδιάστατη
συστοιχία ορίζουν
άμεσα τη σχετική
θέση των στοιχείων
στην πραγματική
μνήμη
8
8
Βασικές λειτουργίες σε πίνακες

 Άθροισμα στοιχείων  Παρόλο που η αναζήτηση,
η ανάκτηση, και η διάσχιση
 Εύρεση Μεγίστου μιας συστοιχίας γίνονται
εύκολα, η εισαγωγή και η
 Αναζήτηση
διαγραφή είναι
 Ταξινόμηση χρονοβόρες. Αυτό
συμβαίνει επειδή τα
 Συγχώνευση στοιχεία πρέπει να
 Διαχωρισμός μετατοπίζονται προς τα
κάτω πριν από μια
εισαγωγή και προς τα πάνω
μετά από μια διαγραφή
9
9
Εγγραφές (records)
 Μια εγγραφή είναι μια συλλογή
από σχετικά μεταξύ τους στοιχεία,
πιθανώς διαφορετικών τύπων, η
οποία έχει ένα μοναδικό όνομα
 Κάθε στοιχείο μιας εγγραφής
ονομάζεται πεδίο
 Μια μεταβλητή μπορεί να λάβει
ως τύπο δεδομένων τον τύπο της
εγγραφής
 Στο πρώτο παράδειγμα η εγγραφή
fraction έχει δύο πεδία, τα οποία
είναι και τα δύο ακέραιοι.
 Στο δεύτερο παράδειγμα η
εγγραφή student έχει τρία πεδία
τα οποία ανήκουν σε δύο
διαφορετικούς τύπους.
10
1
Συνδεδεμένες λίστες
 Μια συνδεδεμένη λίστα
είναι μια συλλογή
δεδομένων στην οποία κάθε
στοιχείο γνωρίζει την θέση
του επόμενού του
 Χρησιμοποιούνται για την
αποθήκευση δεδομένων στα
οποία πρόκειται να γίνουν
πολλές εισαγωγές και
διαγραφές
 Δεν αποτελεί την καλύτερη
λύση όταν πρέπει να
εκτελούνται συχνά
αναζητήσεις
11
1
Ενότητα 6 : Δομές αρχείων
Πληροφορική ΙI – Δομές αρχείων, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Δομές αρχείων
 Βοηθητικές αποθηκευτικές συσκευές
 Μαγνητικός Δίσκος
 Μαγνητική Ταινία
 Συσκευές αποθήκευσης τύπου USB-sticks
 Δίσκοι SSD
5
5
Σύστημα αρχείων
 Στην βοηθητική μνήμη τα δεδομένα αποθηκεύονται με την μορφή
αρχείων
 Αρχείο είναι μια συλλογή δεδομένων που έχουν κάποια σχέση
μεταξύ τους και στα οποία αποδίδεται ένα όνομα και μια θέση
αποθήκευσης
 Κατάλογοι – υποκατάλογοι βοηθούν στην αποδοτικότερη
οργάνωση των αρχείων
 Η κατάληξη του αρχείου δείχνει τον τύπο του (txt, mp3, jpg, doc,
avi, ppt, xls)
6
6
Αρχεία δεδομένων
 Τα αρχεία δεδομένων αποτελούνται από εγγραφές (π.χ.
αρχείο πελατών με κάθε εγγραφή τα στοιχεία ενός πελάτη)
 Κάθε εγγραφή αποτελείται από πεδία (κάθε εγγραφή πελάτη
αποτελείται από πεδία όπως κωδικός, όνομα, διεύθυνση κ.α.)
 Πρωτεύον κλειδί είναι ένα πεδίο (ή ο συνδυασμός
περισσοτέρων πεδίων) που χαρακτηρίζει μοναδικά μια
εγγραφή
7
7
Λειτουργίες σε αρχεία
 Δημιουργία αρχείου
 Διαγραφή αρχείου
 Μετονομασία αρχείου
 Αντιγραφή αρχείου
 Άνοιγμα αρχείου
 Κλείσιμο αρχείου
 Διάβασμα δεδομένων αρχείου
 Ενημέρωση δεδομένων αρχείου
 Διαγραφή δεδομένων αρχείου
 Εισαγωγή νέων δεδομένων σε αρχείο
8
8
Φυσική αποθήκευση αρχείων σε

μαγνητικούς δίσκους
 Ένα αρχείο μπορεί να
καταλαμβάνει μια σειρά από
διάφορες θέσεις στον σκληρό
δίσκο
 Αν ο δίσκος είναι άδειος τότε το
αρχείο καταλαμβάνει
συνεχόμενες θέσεις διαδοχικών
τομέων(sectors) στο ίδιο
ίχνος(track). Όταν εξαντληθούν οι
θέσεις του ίχνους προχωρά στο
επόμενο.
9
9
Μέθοδοι προσπέλασης αρχείων

δεδομένων
 Η μέθοδος
προσπέλασης
καθορίζει τον τρόπο με Αρχεία
τον οποίο
προσπελάζονται οι
εγγραφές ενός Ακολουθιακή Τυχαία
προσπέλαση προσπέλαση
αρχείου
10
1
Ακολουθιακά αρχεία
 Οι εγγραφές ενός αρχείου
προσπελάζονται σειριακά δηλαδή η μια
μετά την άλλη από την αρχή προς το τέλος
 Μετά την τελευταία εγγραφή υπάρχει ένα
σημάδι τέλους αρχείου (EOF=End Of File)
 Δεν υπάρχει διεύθυνση για κάθε εγγραφή
 Είναι κατάλληλα για εφαρμογές στις
οποίες απαιτείται η προσπέλαση σε όλες
τις εγγραφές του αρχείου
 Δεν είναι αποδοτικά όταν απαιτείται
τυχαία προσπέλαση
11
1
Ευρετηριασμένα αρχεία
(indexed files)
 Ένα ευρετηριασμένο αρχείο  Προσπέλαση
αποτελείται από ένα αρχείο  Φορτώνεται στην μνήμη
δεδομένων και ένα ευρετήριο όλο το αρχείο ευρετήριο
 Το ευρετήριο είναι ένα μικρό  Ερευνώνται οι εγγραφές
αρχείο με δύο πεδία: το κλειδί του ευρετηρίου με έναν
της εγγραφής και την αποδοτικό αλγόριθμο
αντίστοιχη διεύθυνσή της αναζήτησης
 Το αρχείο δεδομένων είναι  Ανακτάται η διεύθυνση της
ένα ακολουθιακό αρχείο που εγγραφής
περιέχει τις εγγραφές
 Χρησιμοποιείται η
διεύθυνση για να
ανακτηθεί η κατάλληλη
εγγραφή δεδομένων
12
1
Αναπαράσταση ευρετηριασμένου αρχείου
13
1
Κατακερματισμένα αρχεία (Hashed files)
 Στα κατακερματισμένα
αρχεία δεν υπάρχει
ευρετήριο
 Τον ρόλο του
ευρετηρίου τον
αναλαμβάνει μια
συνάρτηση που
δέχεται ένα κλειδί και
το αντιστοιχεί σε μια
διεύθυνση
14
1
Άμεσος κατακερματισμός
 Το κλειδί αποτελεί και την διεύθυνση του αρχείου δεδομένων
 Δεν είναι αποδοτικός τρόπος διαχείρισης χώρου
 Π.χ. αν το ΑΦΜ (9 ψηφία) είναι το κλειδί τότε θα υπάρχουν
εγγραφές με κωδικούς από 000000000 έως 999999999 άρα θα
χρειαστεί ένα τεράστιο αρχείο και ένα πολύ μικρό ποσοστό του
θα περιέχει πραγματικές εγγραφές
15
1
Μέθοδος διαίρεσης modulo

 Διαιρείται το κλειδί με το  Παράδειγμα:
μέγεθος του αρχείου και ως
διεύθυνση χρησιμοποιείται  Μια εταιρεία με 100
το υπόλοιπο +1 υπαλλήλους δημιουργεί
 Ως μέγεθος του αρχείου ένα αρχείο με μέγιστο
επιλέγεται ένας πρώτος μέγεθος αρχείου 307
αριθμός έτσι ώστε να
υπάρχουν λιγότερες  Ο υπάλληλος
συγκρούσεις «Παπαδόπουλος
 Υπάρχουν και άλλες μέθοδοι Πέτρος» με κωδικό
κατακερματισμού (π.χ. 121167 αντιστοιχείται
κατακερματισμός εξαγωγής στην διεύθυνση 12167
ψηφίων, μέθοδος μέσου mod 307 + 1 = 3
τετραγώνου κ.α.)
16
1
Σύγκρουση
 Υπάρχει πιθανότητα δύο  Επίλυση συγκρούσεων
κλειδιά να αντιστοιχούν (μέθοδος συνδεδεμένης
στην ίδια εγγραφή λίστας)
(συνώνυμα)  Κάθε εγγραφή περιέχει ένα
 123013 mod 307 + 1 = 214 δείκτη προς μια άλλη
 151564 mod 307 + 1 = 214 εγγραφή
 Σύγκρουση συμβαίνει όταν  Αν μια εγγραφή
ο αλγόριθμος αντιστοιχηθεί σε θέση που
είναι ήδη κατειλημμένη θα
κατακερματισμού παράγει πρέπει να τοποθετηθεί στο
μια διεύθυνση για ένα τέλος της συνδεδεμένης
κλειδί που είναι ήδη λίστας που υπάρχει στην
κατειλημμένη θέση αυτή
17
1
Κατάλογοι
 Κατάλογοι (φάκελοι): Δίνουν την δυνατότητα οργάνωσης των
αρχείων
 Αναπαρίσταται ως ένας ειδικός τύπος αρχείου
 Μπορεί να περιέχει και άλλες πληροφορίες πέρα από τα
αρχεία που περιέχει (π.χ. δικαιώματα πρόσβασης στα
περιεχόμενά του)
18
1
Κατάλογοι στο UNIX

 Κατάλογος root (/). Βρίσκεται στο  Διαδρομή
υψηλότερο επίπεδο ιεραρχίας  Απόλυτη διαδρομή στο αρχείο
του συστήματος αρχείων file3 /usr/staff/eleni/αρχείο3
 Κατάλογος home. Είναι ο  Σχετική διαδρομή στο αρχείο
κατάλογος στον οποίο file3 αν ο τρέχων κατάλογος
είναι ο staff είναι η
μεταφέρεται ο χρήστης μόλις eleni/αρχείο3
συνδέεται στο σύστημα. Κάθε
χρήστης έχει τον δικό του home
κατάλογο
 Τρέχον κατάλογος. Είναι ο
κατάλογος στον οποίο βρίσκεται ο
χρήστης την τρέχουσα χρονική
στιγμή
19
1
Τύποι αρχείων με βάση το

περιεχόμενο
Αρχεία κειμένου Δυαδικά αρχεία
 Ένα αρχείο κειμένου είναι  Ένα δυαδικό αρχείο είναι
ένα αρχείο χαρακτήρων μια συλλογή δεδομένων
 Αν περιέχουν αριθμούς αποθηκευμένων στην
αυτοί αποθηκεύονται με εσωτερική μορφή του
κωδικοποίηση χαρακτήρων υπολογιστή
(ASCII, Unicode) και όχι  Τα δεδομένα ενός
στην εσωτερική μορφή δυαδικού αρχείου κειμένου
αναπαράστασης έχουν νόημα μόνο όταν
αριθμητικών δεδομένων ερμηνεύονται κατάλληλα
(συμπλήρωμα ως προς 2) από ένα πρόγραμμα
20
2
Ενότητα 7 : Βάσεις Δεδομένων (1/2)

Πληροφορική ΙI – Βάσεις Δεδομένων (1/2), Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Επίπεδα αρχεία (flat files)

• Επίπεδο αρχείο είναι ένα αρχείο που αποτελείται από ένα σταθερό,
μικρό αριθμό πεδίων. Οι εγγραφές του αρχείου μπορεί να μην
ακολουθούν μια συγκεκριμένη διαμόρφωση.
• Στα επίπεδα αρχεία δεν ορίζονται σχέσεις μεταξύ των δεδομένων.
5
5
Προβλήματα διαχείρισης δεδομένων με

επίπεδα αρχεία
 Διαχωρισμός και απομόνωση δεδομένων σε ξεχωριστά αρχεία
 Πλεονασμός δεδομένων = επανάληψη δεδομένων σε διαφορετικές θέσεις
(λόγω μη ορθής διαχείρισης, απουσίας μηχανισμού διαμοιρασμού)
 Η φυσική δομή και αποθήκευση των αρχείων ορίζονται στα προγράμματα
εφαρμογών. Οποιαδήποτε τροποποίηση στη δομή των δεδομένων είναι
δύσκολη
 Ασύμβατες μορφές αρχείων, λόγω χρήσης διαφορετικών γλωσσών
υλοποίησης των προγραμμάτων εφαρμογών
 Δυσκολία στην επέκταση και αναβάθμιση των συστημάτων, λόγω
απουσίας τεκμηρίωσης, τυποποίησης και κοινών κανόνων υλοποίησης
 Άναρχη αύξηση αρχείων, χωρίς εξέλιξη στη διαχείριση, τεκμηρίωση,
συντήρηση, ασφάλεια προσπέλασης, προστασία από αστοχία υλικού και
λογισμικό 6
6
Βάσεις Δεδομένων
 Βάση δεδομένων  Αναπαριστούν μια άποψη του
πραγματικού κόσμου, ένα
(database) είναι μια μικρόκοσμο, ή πεδίο αναφοράς
συλλογή δεδομένων τα  Περιέχουν δεδομένα σχετικά
οποία σχετίζονται με μεταξύ τους
λογικό, αλλά όχι  Σχεδιάζονται και διατηρούν
δεδομένα για συγκεκριμένο σκοπό
απαραίτητα και με φυσικό
 Τα δεδομένα περιγράφουν το
τρόπο μικρόκοσμο, είτε κατά την
τρέχουσα χρονική στιγμή, είτε
στην εξέλιξη της ιστορίας του
7
7
Ποιοι χρησιμοποιούν ΒΔ;

Μεγάλες ΒΔ Μικρές ΒΔ
 Τράπεζες  Μικρές επιχειρήσεις
 Δημόσιοι οργανισμοί  Γυμναστήρια
(εφορία)
 Νοσηλευτικά Ιδρύματα  Ιατρεία
 Αεροπορικές εταιρείες  Δημοσκοπήσεις
 Ασφαλιστικοί οργανισμοί  Δεδομένα
 Αλυσίδες εμπορικών επιστημονικών
καταστημάτων πειραμάτων
 Ηλεκτρονικά καταστήματα  …
 …
8
8
Σύστημα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων

 Σύστημα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (Database Management
System=DBMS) είναι ένα σύστημα το οποίο ορίζει δημιουργεί και
συντηρεί βάσεις δεδομένων. Το ΣΔΒΔ παρέχει επίσης στους
χρήστες ελεγχόμενη πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων. Ένα ΣΔΒΔ
είναι συνδυασμός 5 συστατικών στοιχείων:
 Υλικού
 Λογισμικού
 Δεδομένων
 Χρηστών
 Διαδικασιών
9
9
Συστατικά στοιχεία ΣΔΒΔ (1/5): ΥΛΙΚΟ

 Με τον όρο υλικό ενός ΣΔΒΔ
αναφερόμαστε στο φυσικό
υπολογιστικό σύστημα το οποίο Κεντρικός Η/Υ
επιτρέπει την φυσική προσπέλαση Βάση Δεδομένων
των δεδομένων. Αναλυτικότερα μέρη Σταθμός εργασίας Σταθμός εργασίας
του υλικού είναι:

 Ο κεντρικός Η/Υ
 Οι σταθμοί εργασίας που
λειτουργούν ως τερματικά Σταθμός εργασίας
Τερματικό
 το δίκτυο που επιτρέπει την
σύνδεση των σταθμών εργασίας με
τον κεντρικό Η/Υ.
10
1
Συστατικά στοιχεία ΣΔΒΔ (2/5): ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

 Με τον όρο λογισμικό ενός ΣΔΒΔ αναφερόμαστε στο
πραγματικό πρόγραμμα που επιτρέπει στους χρήστες να
προσπελάζουν, να συντηρούν και να ενημερώνουν τα
δεδομένα.
 Το λογισμικό ενός ΣΔΒΔ ελέγχει ποιοι χρήστες μπορούν να
προσπελάσουν συγκεκριμένα τμήματα της βάσης δεδομένων.
11
1
Συστατικά στοιχεία ΣΔΒΔ (3/5): ΔΕΔΟΜΕΝΑ

 Σε μια βάση δεδομένων τα  Για μια επιχείρηση σε
δεδομένα αποτελούν πολλές περιπτώσεις η
ξεχωριστή οντότητα σε αξία των δεδομένων της
σχέση με το λογισμικό που είναι πολλαπλάσια
τα προσπελάζει. Αυτό μεγαλύτερη σε σχέση με
συμβαίνει προκειμένου να την αξία του λογισμικού
μπορεί η επιχείρηση που που τα χειρίζεται.
διαθέτει μια βάση  Παραδείγματα
δεδομένων να αλλάζει το δεδομένων:
λογισμικό χωρίς αυτό να  Αρχείο πελατών
σημαίνει απώλεια των  Αρχείο πωλήσεων
δεδομένων της.  Αρχείο πληρωμών
12
1
Συστατικά στοιχεία ΣΔΒΔ (4/5): ΧΡΗΣΤΕΣ

 Τελικοί χρήστες (end users): Κατηγορίες τελικών χρηστών
Είναι άτομα που μπορούν να  Κανονικοί χρήστες. Χρησιμοποιούν το τμήμα της
προσπελάζουν τη βάση βάσης που τους έχει δοθεί πρόσβαση. Έχουν
δεδομένων απευθείας δηλαδή περιορισμένη πρόσβαση είτε στο εύρος
προκειμένου να λάβουν των δεδομένων που έχουν πρόσβαση είτε στο
είδος των ενεργειών που είναι σε θέση να
πληροφορίες για θέματα εκτελέσουν (π.χ. πρόσβαση μόνο για ανάγνωση).
που τους απασχολούν Δεν απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις.
 Προγράμματα εφαρμογών:  Διαχειριστές. Συνήθως είναι ένας ανά ΒΔ και έχει
Οι χρήστες μέσω των το υψηλότερο δυνατό επίπεδο δικαιωμάτων
προγραμμάτων εφαρμογών  έχει υψηλή εξειδίκευση
που έχουν γραφεί "πάνω"  ελέγχει τους υπόλοιπους χρήστες
από την βάση δεδομένων  παραχωρεί ή αφαιρεί προνόμια
μπορούν να προσπελάζουν  φροντίζει έτσι ώστε η βάση δεδομένων να
τα δεδομένα της λειτουργεί αποδοτικά.
 Λαμβάνει αντίγραφα ασφαλείας έτσι ώστε σε
περίπτωση καταστροφής των δεομένων να
μπορέσει να επαναφέρει το σύστημα σε
λειτουργία.
13
1
Συστατικά στοιχεία ΣΔΒΔ (5/5): ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

 Διαδικασίες είναι οι Παραδείγματα κανόνων
κανόνες που πρέπει να  Πολιτική ασφάλειας που δεν επιτρέπει
σε χρήστες να γνωστοποιούν σε τρίτους
το userid και το password τους.
ακολουθούνται έτσι  Πολιτική ασφάλειας που ορίζει
διαβάθμιση στην πρόσβαση σε
ώστε η λειτουργία της εμπιστευτικές πληροφορίες ανάλογα με
το επίπεδο στην ιεραρχία της
επιχείρησης και το τμήμα του χρήστη.
βάσης δεδομένων να  Τακτική συντήρηση μηχανημάτων και
λογισμικού έτσι ώστε να μην
είναι χωρίς προκύπτουν προβλήματα λόγω κακής
συντήρησης.
προβλήματα  Σαφώς ορισμένες πολιτικές λήψης
αντιγράφων ασφαλείας
 Εμπειρία στην διαδικασία επαναφοράς
του συστήματος από κάποιο αντίγραφο
ασφαλείας.
 Σαφώς ορισμένες διαδικασίες
ενημέρωσης υπευθύνων σε περίπτωση
που παρουσιαστεί πρόβλημα.
14
1
Πότε δε συνίσταται η χρήση ενός ΣΔΒΔ

 Open source (δωρεάν)
 Οικονομικές100€ έως 3.000€
 Αυξημένου κόστους 10.000€ ανά άδεια χρήσης
15
1
Κόστος
 Όταν η ζητούμενη εφαρμογή είναι πολύ απλή
 Όταν το κόστος του ΣΔΒΔ δεν καλύπτεται από τα
αναμενόμενα οφέλη
 Παράγοντες αύξησης κόστους
 Λογισμικό
 Υλικό
 Εκπαίδευση
 Πρόσληψη ατόμων με την απαιτούμενη τεχνογνωσία
 Όταν δεν απαιτείται ταυτόχρονη πρόσβαση από δύο ή
περισσότερους χρήστες
16
1
Πλεονεκτήματα ΣΔΒΔ
 Διαχείριση πλεονασμού  User Interfaces:
προσφέρουν ολοκληρωμένο
 Ασφάλεια- έλεγχος σύστημα διεπαφής χρήστη
πρόσβασης για το σχεδιασμό και
 Μόνιμη αποθήκευση υλοποίηση της βάσης,
δεδομένων δημιουργία ερωτημάτων,
φορμών, αναφορών
 Πολλαπλά User Interfaces  Πλεονασμός: επανάληψη
 Έλεγχος ακεραιότητας της ίδιας πληροφορίας
δεδομένων  Ακεραιότητα δεδομένων: Η
 Αυτοματοποιημένες πληροφορία να μην
βρίσκεται αντικρουόμενη
διαδικασίες λήψης μέσα στην βάση δεδομένων
αντιγράφων ασφαλείας
17
1
Αρχιτεκτονική 3 επιπέδων
 Internal Level = Εσωτερικό επίπεδο. Αφορά τον  External Level = Εξωτερικό επίπεδο. Το εξωτερικό
τρόπο με τον οποίο τα δεδομένα είναι φυσικά επίπεδο αλληλεπιδρά απευθείας με τους τελικούς
αποθηκευμένα στις αποθηκευτικές μονάδες που χρήστες ή τα προγράμματα εφαρμογών
περιλαμβάνει το υλικό. Ο τρόπος αποθήκευσης
μπορεί να είναι με χρήση στατικών ή δυναμικών
δομών δεδομένων. Αυτό έχει μικρή σημασία για τους
χρήστες της βάσης δεδομένων καθώς δεν έρχονται
ποτέ σε επαφή με το συγκεκριμένο επίπεδο παρά
μόνο εμμέσως καθώς οι σχεδιαστικές αποφάσεις των
κατασκευαστών του ΣΔΒΔ σε αυτό το επίπεδο
καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και την απόδοση του
 Conceptual Level = Εννοιολογικό επίπεδο. Καθορίζει
την λογική άποψη των δεδομένων. Εδώ ορίζεται το
λογικό μοντέλο στο οποίο αναπαρίστανται οι
οντότητες που αποτελούν τα αντικείμενα
ενδιαφέροντος της επιχείρησης ως ομαδοποιήσεις.
18
1
Μοντέλα Βάσεων Δεδομένων

 Στην ιστορία των βάσεων δεδομένων έχουν αναπτυχθεί τα
ακόλουθα μοντέλα βάσεων δεδομένων (με χρονολογική
σειρά)
 Ιεραρχικό μοντέλο
 Δικτυακό μοντέλο
 Σχεσιακό μοντέλο (χρησιμοποιείται σήμερα από την
πλειονότητα των εγκατεστημένων ΒΔ)
 Κατανεμημένο μοντέλο
 Αντικειμενοστραφές μοντέλο
19
1
Ιεραρχικό μοντέλο
(hierarchical model)
 Το πρώτο μοντέλο βάσης  Στο παράδειγμα από μια εγγραφή
δεδομένων που παρουσιάστηκε. DEPARTMENT μπορούμε γρήγορα να
 Τα δεδομένα οργανώνονται σε βρούμε τους STUDENTS του λόγω της
μια ιεραρχία (ανάποδο δένδρο). φοράς της σχέσης.
 Στην κορυφή υπάρχει μια  Το αντίστροφο όμως δηλαδή για ένα
οντότητα η οποία ονομάζεται σύνολο από σπουδαστές να βρούμε τα
ρίζα. τμήματά τους είναι μια αργή
 Οι σχέσεις είναι ένα προς πολλά διαδικασία.
από πάνω προς τα κάτω
 Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις
που μια επιχείρηση έχει στην
κατοχή της ένα τέτοιο σύστημα
από παλιότερα πληροφοριακά
συστήματα που διέθετε και δεν
επιθυμεί να το αλλάξει.
20
2
Δικτυακό μοντέλο (network model)

 Οι οντότητες οργανώνονται
σε ένα γράφο όπου κάποιες
από αυτές μπορούν να
προσπελαστούν μέσω
διαφορετικών διαδρομών.
 Πολύπλοκο. Πολλές
ενημερώσεις όταν γίνεται
κάποια αλλαγή στα
δεδομένα.
 Χρησιμοποιείται σε
περιπτώσεις που μια
επιχείρηση διαθέτει ένα
τέτοιο σύστημα από
παλιότερα πληροφοριακά
συστήματα που διέθετε και
δεν θέλει να το αλλάξει.
21
2
Σχεσιακό μοντέλο
 Το σχεσιακό μοντέλο
έχει επικρατήσει
έναντι των υπολοίπων
 Τα δεδομένα στο
σχεσιακό μοντέλο
αναπαρίστανται ως
ένα σύνολο σχέσεων.
22
2
Πίνακες-σχέσεις
 Μια σχέση μοιάζει με ένα
δισδιάστατο πίνακα και έχει τα
ακόλουθα χαρακτηριστικά:
 Όνομα. Το όνομα της σχέσης
πρέπει να είναι μοναδικό
μεταξύ των άλλων σχέσεων.
 Ιδιότητες (attributes). Κάθε
στήλη μιας σχέσης ονομάζεται
ιδιότητα. Κάθε ιδιότητα μιας
σχέσης πρέπει να έχει ένα
ξεχωριστό όνομα σε σχέση με
τις άλλες ιδιότητες της σχέσης.
 Πλειάδες (tuples). Κάθε γραμμή
μιας σχέσης λέγεται πλειάδα. Ο
συνολικός αριθμός των
πλειάδων μιας σχέσης λέγεται
πληθικότητα (cardinality) της
σχέσης.
23
2
Λειτουργίες σε σχέσεις
 Σε μια βάση δεδομένων μπορούν να οριστούν διάφορες λειτουργίες για
την δημιουργία νέων σχέσεων από τις υπάρχουσες, όπως οι παρακάτω:
 Εισαγωγή (insert)
 Διαγραφή (delete)
 Ενημέρωση (update)
 Επιλογή (select)
 Προβολή (project)
 Σύνδεση (join)
 Ένωση (union)
 Τομή (intersection)
 Διαφορά (difference)
24
2
Εισαγωγή
 Η λειτουργία της
εισαγωγής είναι
μονομελής (δηλαδή
εφαρμόζεται σε μια
μόνο σχέση κάθε φορά)
 Με την λειτουργία της
εισαγωγής μια νέα
πλειάδα προστίθεται σε
μια σχέση
25
2
Διαγραφή
διαγραφής είναι
μονομελής.
διαγραφής μια πλειάδα
αφαιρείται από μια
σχέση.
26
2
Ενημέρωση
ενημέρωσης είναι
μονομελής.
ενημέρωσης αλλάζει η
τιμή των ιδιοτήτων μιας
πλειάδας.
 Στο παράδειγμα η
πλειάδα του μαθήματος
CIS51 ενημερώνεται στην
ιδιότητα Unit από 5 σε 6.
27
2
Επιλογή
 Η λειτουργία της επιλογής
είναι μονομελής
 Η λειτουργία της επιλογής
εφαρμόζεται σε μια σχέση και
προκύπτει μια νέα σχέση.
 Η σχέση που προκύπτει έχει
ένα σύνολο πλειάδων που
είναι υποσύνολο του
αντίστοιχου της αρχικής
σχέσης.
 Η επιλογή των πλειάδων
γίνεται με βάση κάποια
κριτήρια.
 Το πλήθος των ιδιοτήτων
παραμένει το ίδιο στην αρχική
και στην προκύπτουσα σχέση. 28
2
Σύνδεση
 Η λειτουργία της σύνδεσης είναι
διμελής
 Η λειτουργία της σύνδεσης
εφαρμόζεται σε δύο σχέσεις τις
οποίες συνδυάζει με βάση κάποιες
κοινές ιδιότητες και παράγει μια
νέα σχέση η οποία περιέχει
συνδυασμό των ιδιοτήτων από τους
δύο πίνακες
 Στο παράδειγμα η σχέση COURSES
(μαθήματα) συνδυάζεται με την
σχέση TAUGHT_BY (διδάσκοντες)
για την δημιουργία μιας σχέσης που
περιέχει πλήρεις πληροφορίες
σχετικά με τα μαθήματα (δηλαδή η
νέα σχέση περιέχει και τα ονόματα
των καθηγητών που διδάσκουν)
29
2
Ένωση
 Η λειτουργία της ένωσης είναι
διμελής.
 Η λειτουργία της ένωσης
εφαρμόζεται σε δύο σχέσεις οι
οποίες πρέπει να έχουν τις ίδιες
ιδιότητες και προκύπτει μια νέα
σχέση με πλειάδες την ένωση των
πλειάδων από τις δύο σχέσεις.
 Στο παράδειγμα η σχέση CIS15-
Roster συνενώνεται με την σχέση
CIS52-Roster για την δημιουργία
μιας νέας σχέσης που περιέχει
όλους τους σπουδαστές και των δύο
τμημάτων χωρίς να υπάρχουν
διπλότυπα.
30
3
Τομή
 Η λειτουργία της τομής είναι
διμελής.
 Η λειτουργία της τομής
σχέση με πλειάδες την τομή των
πλειάδων από τις δύο σχέσεις.
 Στο παράδειγμα γίνεται τομή
της σχέση CIS15-Roster με την
σχέση CIS52-Roster για την
δημιουργία μιας νέας σχέσης
που περιέχει τους σπουδαστές
που βρίσκονται και στα δύο
τμήματα
31
3
Διαφορά
 Η λειτουργία της τομής είναι
διμελής.
 Η λειτουργία της τομής
σχέση με τις πλειάδες που
υπάρχουν στην πρώτη σχέση αλλά
όχι στην δέυτερη.
 Στο παράδειγμα γίνεται η διαφορά
ανάμεσα στην σχέση CIS15-Roster
και την σχέση CIS52-Roster για την
δημιουργία μιας νέας σχέσης που
περιέχει τους σπουδαστές που
βρίσκονται στο τμήμα CIS15-Roster
αλλά όχι και στο τμήμα CIS52-
Roster.
32
3
Ενότητα 8 : Βάσεις Δεδομένων (2/2)
Σχεδιασμός ΒΔ –
μοντέλο οντοτήτων συσχετίσεων
 Το 1970 o E.F. Codd έθεσε τις  Το σχεσιακό μοντέλο είναι μια
βάσεις για την ανάπτυξη του μοντελοποίηση των
σχεσιακού μοντέλου δεδομένων που αντιμετωπίζει
σχεδίασης των βάσεων τον πραγματικό κόσμο ως ένα
δεδομένων.
σύνολο από οντότητες και
 Στο μοντέλο αυτό υπήρχαν οι συσχετίσεις μεταξύ των
έννοιες των σχέσεων, των
πλειάδων και των οντοτήτων.
χαρακτηριστικών και οι  Οι οντότητες είναι έννοιες
οποίες σήμερα ονομάζονται (πραγματικές ή αφηρημένες)
συνήθως οντότητες ή πίνακες, για τις οποίες συλλέγονται
εγγραφές ή γραμμές και πληροφορίες.
ιδιότητες ή πεδία ή στήλες.
 Οι ιδιότητες είναι
χαρακτηριστικά που
περιγράφουν τις οντότητες. 5
5
Χαρακτηριστικά – ιδιότητες πινάκων

 Οι τιμές είναι ατομικές.
 Οι τιμές στις στήλες είναι του ίδιου τύπου.
 Κάθε γραμμή είναι μοναδική.
 Η σειρά των στηλών δεν είναι σημαντική.
 Η σειρά των γραμμών δεν είναι σημαντική.
 Κάθε στήλη ενός πίνακα πρέπει να έχει μοναδικό όνομα.
6
6
Πρωτεύον κλειδί
 Το πρωτεύον κλειδί είναι ένα ή
περισσότερα πεδία του πίνακα που η τιμή
τους προσδιορίζει μοναδικά μια εγγραφή
 Δεν είναι δυνατόν δύο εγγραφές του ίδιου
πίνακα να έχουν το ίδιο πρωτεύον κλειδί.
 Χρησιμοποιείται στις σχέσεις του με τους
άλλους πίνακες
 Ένα πρωτεύον κλειδί δεν μπορεί να είναι
NULL (KENO)
7
7
Πρωτεύον κλειδί (παράδειγμα)
Δεν μπορούν να υπάρξουν στην βάση 2

εγγραφές με το ίδιο πρωτεύον κλειδί
8
8
Ξένα κλειδιά
 Είναι ένα σύνολο από μια ή περισσότερες στήλες ενός πίνακα
που δεν προσδιορίζουν μοναδικά τις εγγραφές του πίνακα
αλλά χρησιμοποιούνται ως σύνδεσμος με αντίστοιχες στήλες
σε άλλους πίνακες.
9
9
Ξένο κλειδί (παράδειγμα

ακεραιότητας αναφορών)
Δεν μπορεί να εισαχθεί εγγραφή στον

πίνακα «ΚΛΗΣΕΙΣ» που να μην αντιστοιχεί
σε συνδρομητή. Ο αριθμός 6987654327 δεν
υπάρχει στον πίνακα των συνδρομητών
10
1
Σχέσεις ένα προς πολλά (1:Ν)

 Η σχέση 1:Ν είναι η πλέον  Σχέση ανάμεσα σε τμήματα και
συνηθισμένη. υπαλλήλους. Κάθε τμήμα έχει πολλούς
υπαλλήλους. Κάθε υπάλληλος ανήκει σε
 Μια σχέση ένα προς πολλά ένα τμήμα
από τον πίνακα Α στον
πίνακα Β σημαίνει ότι: μια Σχέση ένα προς πολλά
εγγραφή του πίνακα Α από τον πίνακα Τμήμα
προς τον πίνακα Υπάλληλος
μπορεί να έχει πολλές
συσχετιζόμενες εγγραφές Υπάλληλος
στον πίνακα Β και κάθε Τμήμα
PK Κωδικός
εγγραφή του πίνακα Β PK Τίτλος Όνομα
σχετίζεται με μια μόνο Περιγραφή
Έδρα
Τηλέφωνο
Διεύθυνση
εγγραφή του πίνακα Α. FK1 Τμήμα
Τίτλος
11
1
Σχέσεις πολλά προς πολλά (Μ:Ν)

 Μια σχέση πολλά προς πολλά από  Σχέση ανάμεσα σε υπαλλήλους και
τον πίνακα Α στον πίνακα Β εργολαβίες. Ένας υπάλληλος μπορεί να
σημαίνει ότι: Μια εγγραφή του συμμετάσχει σε πολλές εργολαβίες. Μία
πίνακα Α μπορεί να έχει πολλές εργολαβία μπορεί να έχει πολλούς
υπαλλήλους.
συσχετιζόμενες εγγραφές στον
πίνακα Β και μια εγγραφή του
πίνακα Β μπορεί να έχει πολλές Υπάλληλος
συσχετιζόμενες εγγραφές στον Σχέση πολλά προς πολλά

από τον πίνακα Υπάλληλος
PK Αριθμός Μητρώου
Όνομα
πίνακα Α. προς τον πίνακα Εργολαβία. Τηλέφωνο
Διεύθυνση
Σπάει σε 2 επιμέρους Τμήμα
Οι σχέσεις πολλά προς πολλά δεν
FK1
 Εργολαβία σχέσεις 1 προς πολλά προς Τίτλος
ένα ενδιάμεσο πίνακα
μπορούν να μεταφραστούν PK Κωδικός
Πελάτης συσχέτισης
απευθείας σε σχεσιακούς πίνακες Έναρξη
Κόστος
αλλά θα πρέπει να μετατραπούν
σε δύο ή περισσότερες σχέσεις
ένα προς πολλά χρησιμοποιώντας
ενδιάμεσους πίνακες συσχέτισης. Υπάλληλος_Εργολαβία
PK,FK1 Κωδικός
PK,FK2 Αριθμός Μητρώου 12
1
Σχέσεις ένα προς ένα (1:1)

 Η σχέση 1:1 χρησιμοποιείται  Σχέση ανάμεσα σε υπαλλήλους και
σπάνια. γραφεία. Για κάθε υπάλληλο
 Μια σχέση ένα προς ένα από τον υπάρχει ένα μοναδικό γραφείο και
πίνακα Α στον πίνακα Β σημαίνει για κάθε γραφείο υπάρχει ένας
ότι: για κάθε εγγραφή του μοναδικός υπάλληλος.
πίνακα Α μπορεί να υπάρχει μία
Σχέση ένα προς ένα
και μόνο μια σχετική εγγραφή από τον πίνακα Υπάλληλος
στον πίνακα Β. Για κάθε προς τον πίνακα Γραφείο
εγγραφή του πίνακα Β ομοίως Γραφείο
Υπάλληλος
μπορεί να υπάρχει μια μόνο PK Κωδικός PK Αριθμός Γραφείου
σχετική εγγραφή στον πίνακα Α. Όνομα Κτίριο
Όροφος
Τηλέφωνο
 Δημιουργείται προσθέτοντας το Διεύθυνση FK1 Κωδικός
FK1 Τμήμα
πρωτεύον κλειδί κάθε πίνακα ως Τίτλος
ξένο κλειδί στον συσχετιζόμενο
πίνακα. 13
1
Κανονικοποίηση (normalization)
 Τεχνική σχεδίασης που χρησιμοποιείται για τον σχεδιασμό
σχεσιακών βάσεων δεδομένων.
 Στόχος της κανονικοποίησης είναι η δημιουργία πινάκων
χωρίς πλεονασμό δεδομένων οι οποίοι να μπορούν να
διαχειριστούν με ορθότητα και συνέπεια
14
1
Συναρτησιακές εξαρτήσεις
 Μια στήλη Υ ενός σχεσιακού πίνακα R λέγεται ότι είναι
συναρτησιακά εξαρτώμενη από μια άλλη στήλη Χ του πίνακα R αν
και μόνο αν κάθε τιμή του Χ αντιστοιχείται ακριβώς με μια τιμή του
Υ σε μια δεδομένη χρονική στιγμή
 Συναρτησιακή εξάρτηση της στήλης Υ από την στήλη Χ σημαίνει ότι
τιμές της στήλης Χ καθορίζουν τις τιμές που λαμβάνει η στήλη Υ
 Αν η στήλη Χ είναι πρωτεύον κλειδί τότε όλες οι στήλες του
σχεσιακού πίνακα R πρέπει να είναι συναρτησιακά εξαρτώμενες
από την στήλη Χ
15
1
Παράδειγμα κανονικοποίησης
 Πρόβλημα:
 Μια εταιρεία (company) λαμβάνει
εξαρτήματα (parts) από έναν αριθμό
προμηθευτών (suppliers).
 Κάθε προμηθευτής εδρεύει σε μια πόλη.
 Κάθε πόλη μπορεί να έχει περισσότερους
από ένα προμηθευτές
 κάθε πόλη έχει έναν κωδικό κατάστασης
(status).
 Κάθε προμηθευτής μπορεί να παρέχει πολλά
εξαρτήματα.
 Η επιχείρηση αποφασίζει να αποθηκεύσει τα

δεδομένα σε ένα απλό πίνακα FIRST με πεδία
FIRST(s#, status, city, p#, qty) όπου:
 s# Κωδικός του προμηθευτή
 city Πόλη στην οποία βρίσκεται ο
προμηθευτής
 p# Κωδικός του εξαρτήματος που
προμηθεύεται Τα πεδία (s#,p#) αποτελούν από κοινού το
 qty Αριθμός από προϊόντα τα οποία έχουν πρωτεύον κλειδί δηλαδή δεν μπορούν να
προμηθευτεί μέχρι σήμερα υπάρχουν 2 εγγραφές με ίδιες τιμές και στα 2 αυτά
πεδία
16
1
Πρώτη κανονική μορφή (1NF)

 Για να είναι ένας πίνακας σε
1NF κάθε στήλη για κάθε
εγγραφή θα πρέπει να έχει μια
μόνο ατομική τιμή
 Για να μην ήταν σε 1NF θα
μπορούσε μια εγγραφή να
περιείχε τα δεδομένα “20 OK”
ενώ κάποια άλλη το “20 NOT
OK” δηλαδή να ήταν
κωδικοποιημένες στο ίδιο πεδίο
περισσότερες από μια
πληροφορίες
17
1
Πλεονασμός
 Ο πλεονασμός οδηγεί στις ανωμαλίες
 Η ίδια πληροφορία ενημέρωσης
επαναλαμβάνεται σε  INSERT. Ένας νέος προμηθευτής δεν μπορεί να
προστεθεί μέχρι να προμηθεύσει ένα εξάρτημα.
περισσότερα από ένα  DELETE. Αν διαγράψουμε μια εγγραφή χάνονται
σημεία στην ΒΔ. 
και οι πληροφορίες για τον προμηθευτή.
UPDATE. Αν ο προμηθευτής s1 μεταφερθεί από
 Η πληροφορία για την το Λονδίνο στην Νέα Υόρκη τότε 6 γραμμές θα
πρέπει να ενημερωθούν.
πόλη του κάθε
προμηθευτή και την
κατάσταση της πόλης
του προμηθευτή
επαναλαμβάνονται για
κάθε εξάρτημα που
προμηθευόμαστε.
18
1
Δεύτερη κανονική μορφή (2NF)

 Ένας σχεσιακός πίνακας είναι σε
2NF αν είναι σε 1NF και κάθε
στήλη που δεν είναι κλειδί
εξαρτάται πλήρως από το
πρωτεύον κλειδί στο σύνολό του
 Ο πίνακας FIRST δεν είναι σε 2NF
διότι τα πεδία status και city είναι
συναρτησιακά εξαρτώμενα από
το τμήμα s# του σύνθετου
κλειδιού (s#,p#)
 Ειδικότερα ισχύουν οι ακόλουθες
συναρτησιακές εξαρτήσεις
 s#  city, status
 city  status
 (s#, p#)  qty
19
1
Διαδικασία μετατροπής ενός

πίνακα σε 2NF
 Αναγνώριση στηλών από τις
οποίες εξαρτώνται άλλες
στήλες.
 Δημιουργία ενός νέου
πίνακα για κάθε στήλη Χ από
την οποία εξαρτώνται άλλες
στήλες, ο οποίος να περιέχει
και τα εξαρτώμενα πεδία τα 1. Τα πεδία status και city εξαρτώνται από το
οποία αφαιρούνται από τον πεδίο s# δηλαδή η τιμή τους
αρχικό πίνακα. Πρωτεύον
προσδιορίζεται από αυτό το πεδίο και το
κλειδί του νέου πίνακα είναι
η στήλη Χ. πεδίο s# δεν είναι πρωτεύον κλειδί
2. Άρα δημιουργείται νέος πίνακας με
 Στον αρχικό πίνακα πρωτεύον κλειδί το s# και πεδία το status
διατηρείται η στήλη Χ που και city.
πλέον έχει το ρόλο του ξένου
3. To s# είναι ξένο κλειδί στον πίνακα PARTS
κλειδιού.
20
2
Προβλήματα που εξακολουθούν

να υπάρχουν
 INSERT. Το γεγονός ότι μια 2NF
πόλη έχει συγκεκριμένο
status (Rome 50) δεν
μπορεί να εισαχθεί μέχρι να
βρεθεί προμηθευτής για την
πόλη
 DELETE. Η διαγραφή
οποιασδήποτε εγγραφής
στον πίνακα SECOND
καταστρέφει την
πληροφορία για το status της
πόλης καθώς και την
συσχέτιση ανάμεσα στον
προμηθευτή και στην πόλη
21
2
Τρίτη κανονική μορφή (3NF)

 Ένας σχεσιακός πίνακας 2NF
είναι σε 3NF αν είναι
ήδη σε 2NF και κάθε
στήλη που δεν είναι
κλειδί εξαρτάται μόνο
από το πρωτεύον κλειδί.
 Οι συναρτησιακές
εξαρτήσεις στον πίνακα
3NF
SECOND είναι:
 SECOND.s#SECOND.status
 SECOND.s#SECOND.city
 SECOND.citySECOND.status
22
2
Διαδικασία μετατροπής πίνακα σε 3NF

 Αναγνώριση κάθε στήλης Χ
που δεν ανήκει στο κλειδί
και των στηλών που
εξαρτώνται από αυτή.
 Δημιουργία ενός νέου
πίνακα για κάθε στήλη Χ σε
συνδυασμό με τα πεδία που
εξαρτώνται από αυτή τα 1. Το πεδίο city δεν ανήκει στο κλειδί του
οποία αφαιρούνται από τον πίνακα SECOND και από αυτό εξαρτάται
αρχικό πίνακα. Η στήλη Χ
το πεδίο status
γίνεται το πρωτεύον κλειδί
του νέου πίνακα και ξένο 2. Αφαιρείται το πεδίο status από τον
κλειδί για τον αρχικό πίνακα. πίνακα SECOND ο οποίος μετονομάζεται
σε SUPPLIER_CITY
3. Δημιουργείται νέος πίνακας CITY_STATUS
με πρωτεύον κλειδί το city και πεδίο το
status
23
2
Πλεονεκτήματα της 3NF

 Δεν υπάρχει  Insert
 Το γεγονός ότι η πόλη Rome έχει
πλεονάζουσα κατάσταση 50 μπορεί να
προστεθεί χωρίς να υπάρχει
πληροφορία προμηθευτής από την
συγκεκριμένη πόλη
 Κέρδος σε χωρητικότητα  Delete.
Η πληροφορία για τα
 Μείωση των ανωμαλιών 
εξαρτήματα τα οποία έχουν
προμηθευτεί μπορούν να
ενημέρωσης διαγραφούν χωρίς να χαθεί η
πληροφορία για τον προμηθευτή
ή την πόλη.
 Update
 Η αλλαγή της πόλης ενός
προμηθευτή ή της κατάστασης
μιας πόλης απαιτεί την
ενημέρωση μόνο μιας γραμμής.
24
2
Σχεσιακό μοντέλο παραδείγματος σε 3NF

 Η σχέση ανάμεσα στο
πίνακα SUPPLIER_CITY
και στον πίνακα PARTS SUPPLIER_CITY CITY_STATUS
είναι ένα προς πολλά.

PK s# PK city
FK1 city status
 Η σχέση ανάμεσα στο

πίνακα CITY_STATUS PARTS
και στον πίνακα PK,FK1

PK
s#
p#
SUPPLIER_CITY είναι qty
ένα προς πολλά
25
2
Παράδειγμα σχεσιακού σχήματος

• Course=Μαθήματα
– π.χ. Πληροφορική 2
• CoursePart=Τμήμα μαθήματος (Θεωρία,
Εργαστήριο ή Ασκήσεις Πράξεις)
Course CoursePart
PK code PK code
– π.χ. Πληροφορική 2 Εργαστήριο title type
CP_CR
• CoursePartClass=Τάξεις στις οποίες διδάσκεται

semester hours PK,FK1 course_part_code
direction FK1 course_code PK,FK2 classroom_code
το τμήμα μαθήματος (π.χ. ένα τμήμα μαθήματος
μπορεί να διδάσκεται σε πολλά τμήματα
φοιτητών)
– π.χ. Πληροφορική 2 Τμήμα Ε1
• Lecturer = Καθηγητής
– π.χ. Γκόγκος Χρήστος
CoursePartClass
Classroom
•
PK code
Contract = Ανάθεση καθηγητή σε Τάξη students
PK code
capacity
FK1 course_part_code
– Πληροφορική 2 Τμήμα Ε1, Γκόγκος Lecturer
• Classroom =Αίθουσα PK code

name
– π.χ. ΕΡΓ_Η/Υ_4 specialty
• Lecture =Διδασκαλία
days
hours
– π.χ. Πληροφορική 2 Τμήμα Ε1, Πέμπτη, 09:00-12:00 Contract

Lecture
• CP_CR =Πίνακας συσχέτισης ανάμεσα σε τμήμα

PK,FK2 course_part_class_code
FK1 lecturer_code PK day
μαθήματος και σε αίθουσα. Υποδηλώνει ποια FK2 course_part_class_code PK
FK1
hour
classroom_code
μαθήματα μπορούν να γίνουν σε ποιες αίθουσες.
– π.χ. Πληροφορική 2 Εργαστήριο, ΕΡΓ_Η/Υ_4
26
2
Η γλώσσα SQL
 SQL = (Structured Query
Language). Δημιουργήθηκε
από την εταιρεία ΙΒΜ το
1975
 Είναι μια γλώσσα
ερωτημάτων (queries) για
την προσπέλαση και την
τροποποίηση των
δεδομένων σε σχεσιακές
ΒΔ
 Μερικές εντολές της SQL
είναι οι insert, update,
delete, select
27
2
Κατανεμημένες ΒΔ
 Πρόκειται για ΒΔ που αποτελούνται από 2 ή
περισσότερα αρχεία δεδομένων που βρίσκονται
απομακρυσμένα μεταξύ τους και τα οποία
συνδέονται μέσω ενός δικτύου υπολογιστών.
 Οι χρήστες της ΒΔ μπορούν να προσπελάσουν
τα δεδομένα χωρίς να απαιτείται να
επικοινωνήσουν μεταξύ τους όλα τα επιμέρους
αρχεία.
 Ωστόσο περιοδικά θα πρέπει το ΣΔΒΔ να
συγχρονίζει τις διάσπαρτες ΒΔ για να
διασφαλίζει ότι περιέχουν συνεπή δεδομένα.
28
2
Αντικειμενοστραφείς ΒΔ
 Οι περισσότερες γλώσσες προγραμματισμού σήμερα
είναι αντικειμενοστραφείς (Java, C++, C# κλπ).
 Οι αντικειμενοστραφείς ΒΔ δημιουργήθηκαν με
σκοπό την ευκολότερη αλληλεπίδραση με
αντικειμενοστραφείς γλώσσες προγραμματισμού.
 Οι αντικειμενοστραφείς ΒΔ ακολουθούν ένα
μοντέλο αναπαράστασης πληροφοριών ως
αντικείμενα
 Τα αντικείμενα μπορούν να αντιστοιχούν σε
αντικείμενα του πραγματικού κόσμου (π.χ.
αυτοκίνητο, πελάτης, τραπεζικός λογαριασμός)
 Τα αντικείμενα στην ολότητά τους μπορούν να
αποθηκευτούν και να ανακληθούν από την ΒΔ
29
2
Ενότητα 9 : Τεχνητή νοημοσύνη
Πληροφορική ΙI – Τεχνητή νοημοσύνη, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Τι είναι τεχνητή νοημοσύνη;

 Τεχνητή νοημοσύνη (AI=Artificial Intelligence) είναι η μελέτη
προγραμματισμένων συστημάτων τα οποία μπορούν να
προσομοιώνουν μέχρι κάποιο βαθμό, ανθρώπινες
δραστηριότητες όπως η αντίληψη, η σκέψη, η μάθηση και η
δράση
 Ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη
φορά το 1959
5
5
Έλεγχος Turing
 Ο έλεγχος Turing συγκρίνει την
συμπεριφορά ενός ανθρώπου με αυτή
ενός υπολογιστή.
 Ένα σύνολο ερωτήσεων υποβάλλονται
σε έναν άνθρωπο(εξεταστή) και σε έναν
υπολογιστή.
 Αν ο εξεταστής από τα δύο σύνολα
απαντήσεων δεν μπορεί να συμπεράνει
ποιο προέρχεται από τον άνθρωπο και
ποιο από τον υπολογιστή τότε ο
υπολογιστής έχει περάσει τον έλεγχο
Turing για νοήμονα συμπεριφορά.
6
6
Ευφυείς πράκτορες
 Ευφυής πράκτορας  Ευφυής πράκτορας λογισμικού
(intelligent agent) είναι  Σύνολο προγραμμάτων που
έχουν σχεδιαστεί για την
ένα σύστημα που εκτέλεση ορισμένων εργασιών
(π.χ. οργάνωση του ηλεκτρονικού
αντιλαμβάνεται το ταχυδρομείου)
περιβάλλον του,  Φυσικός ευφυής πράκτορας
(ρομπότ
μαθαίνει από αυτό και  Προγραμματιζόμενο σύστημα
μπορεί να που μπορεί να χρησιμοποιηθεί
για την εκτέλεση διάφορων
αλληλεπιδρά με αυτό ενεργειών (π.χ. στον
κατασκευαστικό κλάδο στην
με έξυπνους τρόπους. συναρμολόγηση αυτοκινήτων)
7
7
Εξειδικευμένες γλώσσες προγραμματισμού για

τεχνητή νοημοσύνη
 Η LISP (LIst Programming, δηλαδή προγραμματισμός με λίστες)
επινοήθηκε το 1958 από τον John McCarthy. Όπως δείχνει και το
όνομά της, η LISP είναι μια γλώσσα προγραμματισμού που
χειρίζεται λίστες.
 Η PROLOG (PROgramming in LOGic, δηλαδή προγραμματισμός με

βάση τη λογική) είναι μια γλώσσα που επιτρέπει τη δημιουργία
βάσεων δεδομένων με γεγονότα και γνωσιακών βάσεων με
κανόνες. Ένα πρόγραμμα της PROLOG μπορεί να χρησιμοποιεί
λογική συλλογιστική για να απαντά σε ερωτήσεις που συνάγονται
από τη γνωσιακή βάση
8
8
Έμπειρα συστήματα (Expert Systems)

 Χρησιμοποιούν γλώσσες
αναπαράστασης γνώσης για να
εκτελούν εργασίες που
κανονικά θα απαιτούσαν
ανθρώπινη εξειδίκευση.
 Χρησιμοποιούνται σε
περιπτώσεις που η ανθρώπινη
εξειδίκευση δεν επαρκεί, είναι
δαπανηρή ή δεν είναι
διαθέσιμη (π.χ. ιατρική).
9
9
Εξαγωγή γνώσης
 Ένα έμπειρο σύστημα δημιουργείται με προκαθορισμένη γνώση σχετικά
με το πεδίο εξειδίκευσής του
 Η γνώση αυτή θα πρέπει αρχικά να εξαχθεί από τον άνθρωπο-ειδικό. Η
διαδικασία αυτή είναι δύσκολη:
 Η γνώση που έχει ο ειδικός συνήθως βασίζεται σε πιθανότητες και όχι σε
βεβαιότητες
 Η γνώση πολλές φορές είναι διαισθητική και δεν είναι εύκολο να αποτυπωθεί
σε κανόνες
 Ο μηχανικός γνώσης που δεν είναι απαραίτητα ειδικός στο πεδίο για το οποίο
δημιουργείται το έμπειρο σύστημα θα πρέπει να έχει την κατάλληλη
εξειδίκευση έτσι ώστε να θέτει τις σωστές ερωτήσεις και να ερμηνεύει τις
απαντήσεις έτσι ώστε να προσθέτει γνώση στην βάση γνώσης
10
1
Εξαγωγή γεγονότων
 Για να είναι δυνατό να συναγάγουμε νέα γεγονότα ή να
εκτελούμε ενέργειες με μια γλώσσα αναπαράστασης γνώσης,
εκτός από τη γνωσιακή βάση απαιτείται και μια βάση
δεδομένων γεγονότων.
 Η βάση δεδομένων γεγονότων σε ένα έμπειρο σύστημα
βασίζεται σε περιπτώσεις (case-based), το οποίο σημαίνει ότι
τα γεγονότα που συλλέγονται ή αξιολογούνται
καταχωρίζονται στο σύστημα το οποίο θα χρησιμοποιηθεί
από τη μηχανή συμπερασμού.
11
1
Αρχιτεκτονική έμπειρου συστήματος

 Διασύνδεση χρήστη: επιτρέπει στον
χρήστη να αλληλεπιδρά με το σύστημα
 Μηχανή συμπερασμού: αποτελεί την
καρδιά του συστήματος, χρησιμοποιεί
την βάση δεδομένων και την βάση
γνώσης και καταλήγει στην ενέργεια
που πρέπει να εκτελεστεί
 Σύστημα επεξήγησης: μπορεί να
αιτιολογήσει τον λόγο για τον οποίο
προτείνεται μια απόφαση.
 Διορθωτής γνώσης: ενημερώνει την
γνωσιακή βάση όταν αποκτάται
επιπλέον γνώση
12
1
Αναζήτηση
 Μία από τις τεχνικές επίλυσης προβλημάτων στην τεχνητή νοημοσύνη είναι η
αναζήτηση,
 Η αναζήτηση αφορά την επίλυση ενός προβλήματος με ένα σύνολο
καταστάσεων. Πιο συγκεκριμένα, η διαδικασία αναζήτησης ξεκινά από μια
αρχική κατάσταση και περνά από ενδιάμεσες καταστάσεις μέχρι να φτάσει σε μια
κατάσταση προορισμού.
 Για παράδειγμα, για τη λύση ενός παζλ, η αρχική κατάσταση είναι το άλυτο παζλ,
οι ενδιάμεσες καταστάσεις είναι τα βήματα που πραγματοποιούνται για την
επίλυση του παζλ, και η κατάσταση προορισμού είναι αυτή στην οποία το παζλ
έχει λυθεί.
 Το σύνολο όλων των καταστάσεων που χρησιμοποιούνται από μια διαδικασία
αναζήτησης αναφέρεται ως χώρος αναζήτησης (search space).
13
1
Παράδειγμα αναζήτησης
 Ένα παζλ που δείχνει τον χώρο
αναζήτησης είναι το γνωστό παζλ
των 8 πλακιδίων. Τα πλακίδια
αριθμούνται από το 1 έως το 8.
 Με δεδομένη μια αρχική τυχαία
διάταξη των πλακιδίων (αρχική
κατάσταση), ο στόχος είναι η
αναδιάταξή τους μέχρι αυτά να
τοποθετηθούν σε μια σειρά (η
κατάσταση προορισμού).
 Ο κανόνας του παιχνιδιού είναι ότι
τα πλακίδια μπορούν να
μετακινούνται μόνο σε μια κενή
θέση.
14
1
Μέθοδοι αναζήτησης
 Υπάρχουν δύο γενικές μέθοδοι
αναζήτησης: η άμεση (brute-force) και
η ευρετική (heuristic).
 Η άμεση μέθοδος αφορά απαρίθμηση
των ενδεχόμενων με έναν
συστηματικό τρόπο.
 Με την ευρετική αναζήτηση
αντιστοιχίζουμε σε κάθε πιθανή
κατάσταση μια ποσοτική τιμή που
ονομάζεται ευρετική τιμή. Αυτή η
ποσοτική τιμή δείχνει τον βαθμό στον
οποίο η κατάσταση αυτή προτιμάται
έναντι των άλλων καταστάσεων.
15
1
Νευρωνικά δίκτυα
 Αν θέλουμε ένας ευφυής πράκτορας να
συμπεριφέρεται όπως ένας άνθρωπος, τότε αυτός
θα πρέπει να είναι σε θέση να μαθαίνει.
 Η μάθηση είναι ένα περίπλοκο βιολογικό
φαινόμενο που δεν είναι τελείως κατανοητό
ακόμα και από τους ανθρώπους. Το να αποκτήσει
ένας πράκτορας τεχνητής νοημοσύνης τη
δυνατότητα να μαθαίνει σίγουρα δεν είναι εύκολη
υπόθεση.
 Οι περισσότερες από αυτές τις μεθόδους
χρησιμοποιούν επαγωγική εκμάθηση ή μάθηση με
παραδείγματα. Αυτό σημαίνει ότι στη μηχανή
δίνεται ένα μεγάλο σύνολο προβλημάτων με τις
λύσεις τους από τα οποία αυτή μπορεί να μάθει.
16
1
Βιολογικοί νευρώνες
 Ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει
δισεκατομμύρια μονάδες
επεξεργασίας οι οποίες ονομάζονται
νευρώνες.
 Κατά μέσο όρο, κάθε νευρώνας
συνδέεται με αρκετές χιλιάδες
άλλους νευρώνες.
 Ένας νευρώνας αποτελείται από
τρία μέρη: το σώμα, τον νευράξονα,
και τους δενδρίτες
17
1
Τεχνητοί νευρώνες
 Ένας τεχνητός νευρώνας ή αισθητήρας
(perceptron) είναι παρόμοιος με έναν
βιολογικό νευρώνα.
 Δέχεται ένα σύνολο σταθμισμένων
εισόδων, τις αθροίζει, και συγκρίνει το
αποτέλεσμα με μια τιμή κατωφλίου.
Αν το αποτέλεσμα βρίσκεται πάνω από
την τιμή κατωφλίου, ο τεχνητός
νευρώνας πυροδοτεί το σήμα, ενώ σε
διαφορετική περίπτωση δεν το
πυροδοτεί.
 Όταν ένας τεχνητός νευρώνας παράγει
σήμα, η έξοδος είναι 1, ενώ όταν δεν
παράγει σήμα η έξοδος είναι μηδέν
18
1
Πολυεπίπεδα δίκτυα
 Υπάρχει η δυνατότητα
συνδυασμού πολλών επιπέδων
τεχνητών νευρώνων για τη
δημιουργία πολυεπίπεδων
νευρωνικών δικτύων.
 Η έξοδος από κάθε επίπεδο
γίνεται η είσοδος του επόμενου
επιπέδου.
 Το πρώτο επίπεδο ονομάζεται
επίπεδο εισόδου, τα μεσαία
ονομάζονται κρυφά επίπεδα, και
το τελευταίο ονομάζεται επίπεδο
εξόδου.
19
1
Εφαρμογές νευρωνικών δικτύων

 Τα νευρωνικά δίκτυα μπορούν να
χρησιμοποιηθούν όταν υπάρχουν αρκετές
προκαθορισμένες είσοδοι και έξοδοι για
εκπαίδευση.
 Δύο τομείς όπου τα νευρωνικά δίκτυα
έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμα είναι
η οπτική αναγνώριση χαρακτήρων (optical
recognition program, OCR), στην οποία ο
ευφυής πράκτορας πρέπει να διαβάζει
οποιοδήποτε χειρόγραφο κείμενο, και η
πιστοληπτική αξιολόγηση, όπου μπορούν
να σταθμιστούν διάφοροι παράγοντες για
τη δημιουργία μιας πιστοληπτικής
βαθμολογίας όπως, για παράδειγμα, για
έναν υποψήφιο δανειολήπτη.
20
2
Ενότητα 10 : Πολυμέσα και Πληροφοριακά Συστήματα

Πληροφορική ΙI – Πολυμέσα και ΠΣ, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Μέσα Πολυμέσων
 Μέσο είναι ένας τρόπος μεταφοράς της πληροφορίας.
 Ο προφορικός και γραπτός λόγος είναι 2 παραδείγματα
μέσων.
 Υπάρχουν πολλά είδη μεμονωμένων μέσων.
 Πολυμέσα είναι η παράλληλη χρήση περισσότερων του ενός
μέσου για τη μεταφορά μηνύματος ή πληροφορίας.
 Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολυμέσων είναι οι
παρουσιάσεις μέσω διαφανειών.
5
5
Αλληλεπίδραση
 Ένα PC μπορεί να παρουσιάσει πολλούς τύπους μέσων ταυτόχρονα
(όπως η τηλεόραση). Για παράδειγμα, κείμενο, εικόνα, μουσική και
αφήγηση μπορούν να παίζουν συγχρόνως.
 Η TV δεν είναι διαλογική, παρά μόνο «παραδίδει» το περιεχόμενο.
Το PC υποστηρίζει τη χρήση διαλογικών πολυμέσων όπως τα
παιχνίδια.
 Αλληλεπίδραση σημαίνει ο χρήστης και το πρόγραμμα να
ανταποκρίνονται μεταξύ τους.
 Το πρόγραμμα παρέχει μια συνεχώς μεταβαλλόμενη σειρά
επιλογών, την οποία ο χρήστης επιλέγει για να κατευθύνει τη ροή
του προγράμματος.
6
6
Αμφίδρομη Επικοινωνία
7
7
Νέα Μέσα & Ψηφιακή Σύγκλιση

 Ο όρος «νέα μέσα» καλύπτει όλους τους τύπους πολυμέσων με
τεχνολογία αλληλεπίδρασης.
 Τα νέα μέσα περιλαμβάνουν όχι μόνο το περιεχόμενο των
πολυμέσων, αλλά και τις τεχνολογίες επικοινωνίας όπως τα καλώδια
(ειδικού τύπου), τις τηλεφωνικές γραμμές, τα δίκτυα και το
Διαδίκτυο.
 Τα νέα μέσα βασίζονται στην έννοια της ψηφιακής σύγκλισης, που
σημαίνει το συνδυασμό πολλών διαφορετικών τεχνολογιών για τη
μεταφορά διαφορετικών τύπων περιεχομένου και πληροφορίας σε
ένα και μόνο ψηφιακό «κύκλωμα» (π.χ. ψηφιακή τηλεόραση).
8
8
Επίπεδα & Διαστάσεις Πληροφορίας

 Σημασία περιεχομένου
 Υπερμέσα και Πλοήγηση
9
9
Περιεχόμενο
 Ο σκοπός των πολυμέσων είναι να κάνουν την
πληροφορία (περιεχόμενο) πιο άμεση, ελκυστική και
απλή.
 Οι τεχνολογίες πολυμέσων δίνουν στο χρήστη την
επιλογή του τύπου του περιεχομένου που θα
παρουσιαστεί και του τρόπου παρουσίασης.
 Ανεξάρτητα της τεχνολογίας που θα χρησιμοποιηθεί
στα πολυμέσα, πρωταρχικός στόχος είναι η παροχή
υψηλής ποιότητας περιεχομένου.
10
1
Υπερμέσα και Πλοήγηση

 Η διαδικασία μετακίνησης ανάμεσα στην «ηλεκτρονική» πληροφορία
καλείται πλοήγηση.
 Τα καλά σχεδιασμένα προϊόντα πολυμέσων παρέχουν στο χρήστη ποικίλες
μεθόδους πλοήγησης και επιλογής περιεχομένου.
 Η πλοήγηση πολυμέσων βασίζεται στα «υπερμέσα».
 Αυτά υποστηρίζουν τη σύνδεση διαφορετικών τύπων περιεχομένου.
 Με την επιλογή ενός συνδέσμου υπερ-κειμένου, οι χρήστες WWW
μεταβαίνουν σε νέα ιστοσελίδα.
 Ομοίως και σε άλλες εφαρμογές πολυμέσων, όπου πραγματοποιείται
μετακίνηση σε άλλο επίπεδο πληροφορίας.
11
1
Δημιουργία Περιεχομένου
 Η δημιουργία προϊόντων πολυμέσων (όπως παιχνίδια και CD-
ROM εγκυκλοπαιδειών) απαιτεί δεξιότητες πολλών
ανθρώπων, που συνεργάζονται στις εξής φάσεις:
 Καθορισμός Κοινού
 Σχέδιο και Πλοκή
 Επιλογή Εργαλείων
 Συγγραφή Εφαρμογής Πολυμέσων
 Έλεγχος
12
1
Διαδικασία Ανάπτυξης
Κοινό ?
Προϊόν
Σχέδιο
Έλεγχος
Εργαλεία
Συγγραφή
Περιεχόμενο
13
1
Καθορισμός Κοινού
 Προτού γραφτεί οποιοσδήποτε κώδικας ή σχεδιαστεί
οτιδήποτε, η ομάδα ανάπτυξης πρέπει να καθορίσει ποιο είναι
το κοινό-στόχος του προϊόντος.
 Στη συνέχεια πρέπει να καθοριστούν οι ανάγκες των χρηστών
και ο τρόπος χρήσης του προϊόντος.
 Το κοινό, οι ανάγκες και η χρήση προκύπτουν μέσα από σειρά
ερωτήσεων που σχετίζονται με τους χρήστες.
 Οι απαντήσεις αναφέρονται και καθορίζουν την εμφάνιση και
λειτουργία του προϊόντος.
14
1
Σχέδιο και Πλοκή

 Ο σχεδιασμός εφαρμογής πολυμέσων περιλαμβάνει τον
καθορισμό του ακριβούς περιεχομένου που θα περιλαμβάνει
το προϊόν, τη ροή της πληροφορίας σε αυτό και τα είδη των
εργαλείων και επιλογών που θα επιζητήσει ο χρήστης.
 Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης της εφαρμογής (προϊόντος) συνήθως

αναπαριστούν τη ροή της πληροφορίας του περιεχομένου
(πλοκή) με τη δημιουργία σκίτσων που περιέχουν σκηνές από
το προϊόν.
15
1
Σκίτσα Πλοκής
16
1
Εργαλεία και Συγγραφή

 Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης μπορούν να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσμα
εργαλείων για τα προϊόντα τους.
 Η επιλογή εξαρτάται από τον τύπο του περιεχομένου και τα
χαρακτηριστικά της αλληλεπίδρασης και πλοήγησης που απαιτούνται από
το προϊόν.
 Διαφορετικές υπο-ομάδες δημιουργούν διαφορετικά είδη περιεχομένου
για το προϊόν. Οι συγγραφείς, για παράδειγμα, αναπτύσσουν τα κείμενα
αφήγησης.
 Η διαδικασία συνδυασμού όλων των διαφορετικών στοιχείων της
εφαρμογής σε ένα ολοκληρωμένο προϊόν καλείται συγγραφή πολυμέσων
και απαιτεί ειδικά εργαλεία που αναγνωρίζουν και ελέγχουν όλους τους
τύπους του περιεχομένου.
17
1
Έλεγχος
 Πριν την προώθηση της εφαρμογής προς τους τελικούς
χρήστες, το προϊόν πολυμέσων περνά από διάφορους τύπους
δοκιμών.
 Εάν το προϊόν αποτύχει σε οποιαδήποτε βήμα των δοκιμών,
επιστρέφει στη διαδικασία ανάπτυξης ή ακόμα και στην
αρχική φάση σχεδιασμού.
18
1
Τεχνολογία Νέων Μέσων

 Προκειμένου να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τύποι
περιεχομένου και να επιτρέπεται η αλληλεπίδραση των
χρηστών, τα προγράμματα πολυμέσων είναι σε θέση να
χρησιμοποιήσουν ευρύ φάσμα των τεχνολογιών, όπως:
 MPEG και JPEG
 QuickTime
 Video για Windows
 RealAudio και RealVideo
 Shockwave
19
1
Πληροφοριακά Συστήματα
 Σκοπός Πληροφοριακών Συστημάτων
 Τύποι Πληροφοριακών Συστημάτων
 Τμήμα Πληροφοριακών Συστημάτων
20
2
Χρήσεις ΠΣ
 Ένα ΠΣ είναι ένας μηχανισμός που βοηθά τους
χρήστες στη συλλογή, αποθήκευση, οργάνωση και
χρήση της πληροφορίας. Αυτός είναι άλλωστε και ο
κυρίαρχος σκοπός των Η/Υ.
 Ένα ΠΣ μπορεί να είναι και μη υπολογιστικό όπως,
για παράδειγμα ένα βιβλίο διευθύνσεων.
 Τα αυτοματοποιημένα (υπολογιστικά) ΠΣ μπορεί να
είναι από μια απλή ΒΔ ονομάτων μέχρι ένα
δορυφορικό σύστημα εντοπισμού.
21
2
Μέρη ΠΣ
 Ένα ΠΣ έχει 3 βασικά μέρη:
 Το φυσικό μέσο αποθήκευσης των πληροφοριών, όπως
είναι οι δίσκοι.
 Τη διαδικασία διαχείρισης της πληροφορίας που
εξασφαλίζει και την ακεραιότητα αυτής.
 Κανόνες χρήσης και διανομής της πληροφορίας, που
εξασφαλίζουν τη «σωστή» πρόσβαση στο ΠΣ.
22
2
Τύποι ΠΣ
 Συστήματα αυτοματισμού γραφείου
 Συστήματα επεξεργασίας συναλλαγών
 Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων
 Συστήματα πληροφοριών διεύθυνσης
 Έμπειρα (ή εξειδικευμένα) συστήματα
23
2
Συστήματα Αυτοματισμού Γραφείου

 Χρησιμοποιούνται για να αυτοματοποιήσουν τις
επαναλαμβανόμενες εργασίες «γραφείου», όπως η
δημιουργία των εγγράφων, τιμολογίων, κ.λπ.
 Μπορούν να σχεδιαστούν από κοινό (εμπορίου) λογισμικό
εφαρμογών με το οποίο αρκετοί χρήστες είναι εξοικειωμένοι
(Microsoft Office).
 Σε μερικά συστήματα γραφείων, το λογισμικό του εμπορίου
μπορεί να προσαρμοστεί στο να εκτελεί συγκεκριμένες
διεργασίες, χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητο (MAC).
24
2
Επεξεργασία Συναλλαγών
 Χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση, επεξεργασία και
παρακολούθηση ποικίλου τύπου συναλλαγών.
 Μια συναλλαγή είναι ένα γεγονός που μπορεί να εκφραστεί

ως σειρά βημάτων, όπως η λήψη και η διεκπεραίωση μιας
(τραπεζικής) εντολής από κάποιο πελάτη.
25
2
Παραγγελία Προϊόντος
26
2
Υποστήριξη Αποφάσεων
 Τα συστήματα αυτά συλλέγουν πλήθος δεδομένων της
εταιρίας και τα χρησιμοποιούν για να παράγουν ειδικές
εκθέσεις που συντελούν καταλυτικά στη λήψη των
αποφάσεων.
 Τα δεδομένα που χρησιμοποιούν μπορεί να προέρχονται από
το ΠΣ επεξεργασίας συναλλαγών και από εξωτερικές πηγές,
όπως εκθέσεις χρηματιστηρίου, πληροφορίες για τους
ανταγωνιστές κ.λπ.
 Ως αποτέλεσμα παρέχουν ιδιαίτερα προσαρμοσμένες και
δομημένες εκθέσεις που χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες
επιχειρησιακές καταστάσεις.
27
2
Υποστήριξη Αποφάσεων
28
2
Έμπειρα Συστήματα
 Είναι εξειδικευμένα ΠΣ που εκτελούν ανθρώπινες διεργασίες,
π.χ. λήψη αποφάσεων.
 Τα ΕΣ χρησιμοποιούνται στην έγκριση τραπεζικών δανείων,
στη λήψη αποφάσεων αγοράς μεγάλης κλίμακας καθώς και
στην υποστήριξη των ιατρικών αποφάσεων και διαγνώσεων.
 Στηρίζονται σε τεράστιες και λεπτομερείς ΒΔ που
ονομάζονται Γνωσιακές ΒΔ.
 Ειδικό λογισμικό, ο μηχανισμός εξαγωγής συμπεράσματος,
αναλύει τα δεδομένα και απαντά σε ερωτήματα ή
πραγματοποιεί επιλογές.
29
2
Έμπειρα Συστήματα
30
3
Ρόλος
 Το Τμήμα ΠΣ είναι αρμόδιο για το σχεδιασμό, υλοποίηση και
διαχείριση του ΠΣ μιας εταιρίας.
 Παλαιότερα το Τμήμα ΠΣ εξυπηρετούσε τις ανάγκες
ενημέρωσης μόνο των διευθυντών. Μοντέρνα Τμήματα ΠΣ,
υποστηρίζουν όλους τους εργαζομένους μιας επιχείρησης
καθώς και τους σκοπούς της ίδιας της εταιρίας.
 Οι εργασίες του Τμήματος ΠΣ περιλαμβάνουν το σχεδιασμό,
προγραμματισμό, εγκατάσταση, και συντήρηση των
συστημάτων, την παραγωγή εκθέσεων και τον έλεγχο των
δαπανών.
31
3
Φορείς
 Ένα Τμήμα ΠΣ μπορεί να περιλάβει πολλά μέλη με διαφορετικές
δεξιότητες. Ένα μεγάλο Τμήμα ΠΣ μπορεί να περιλάβει:
Διευθυντές Προγραμματιστές
Επιστήμονες υπολογιστών Ειδικούς ΒΔ
Αναλυτές συστημάτων Υπεύθυνους ασφάλειας
Αρχιτέκτονες βοήθειας χρηστών Εκπαιδευτές
Συγγραφείς τεχνικών κειμένων Αντιπροσώπους αγοράς
Διαχειριστές συστημάτων Διαχειριστές δικτύου
Τεχνικοί συντήρησης υλικού
32
3
Ανάπτυξη ΠΣ (Κύκλος Ζωής ΠΣ)

 Η ανάπτυξη κύκλου ζωής των συστημάτων (SDLC)
είναι μια οργανωμένη μέθοδος δημιουργίας ΠΣ.
 Το SDLC περιλαμβάνει 5 φάσεις:
 Ανάλυση Αναγκών
 Σχεδιασμός Συστήματος
 Ανάπτυξη
 Υλοποίηση
 Συντήρηση
33
3
Ανάπτυξη ΠΣ SDLC
(Κύκλος Ζωής ΠΣ)
34
3
Φάση 1: Ανάλυση Αναγκών

 Η ομάδα ανάπτυξης πρέπει να καθορίσει το πρόβλημα που
θα επιλύει το ΠΣ, να αναλύσει το τρέχον σύστημα και να
επιλέξει τη λύση.
 Οι αναλυτές μπορούν να τεκμηριώσουν το τρέχον σύστημα
χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως διαγράμματα ροής
δεδομένων, δομημένη γλώσσα (ψευδοκώδικας) και δέντρα
αποφάσεων.
 Η ομάδα μαθαίνει επίσης πως το τρέχον σύστημα (αν
υπάρχει) λειτουργεί και πως ικανοποιεί (ή όχι) τις ανάγκες
πληροφόρησης της εταιρίας.
35
3
Διάγραμμα Ροής
36
3
Φάση 2: Σχεδιασμός Συστήματος

• Η ομάδα καθορίζει πώς η επιλεγμένη λύση θα εφαρμοστεί. Για να
το κάνει αυτό, οι σχεδιαστές μπορούν να χρησιμοποιήσουν 2
μεθόδους:
– Από-πάνω-προς-τα-κάτω (top-down), όπου ο σχεδιασμός ξεκινά
με μια γενική εικόνα και προχωρά ιεραρχικά προς τις
λεπτομέρειες.
– Από-κάτω-προς-τα-πάνω (bottom-up), όπου ο σχεδιασμός
αρχίζει με τις λεπτομέρειες και κινείται προς τις σημαντικότερες
λειτουργίες.
Στην ίδια φάση κατασκευάζονται και μοντέλα ή/και πρωτότυπα
τμημάτων του ΠΣ, ώστε να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα του
σχεδιασμού.
37
3
Φάση 3: Ανάπτυξη
• Εδώ τα διάφορα τμήματα του λογισμικού είτε
δημιουργούνται είτε αποκτούνται (αγοράζονται).
• Οι προγραμματιστές επιλέγουν είτε τη δημιουργία του

απαραίτητου λογισμικού από την αρχή είτε την
προσαρμογή λογισμικού που αποκτήθηκε από άλλη πηγή.
• Σε αυτή τη φάση αναπτύσσεται επίσης και η τεκμηρίωση

του συστήματος, όπως τα εγχειρίδια χρήσης και η online
βοήθεια των χρηστών.
38
3
Φάση 4: Υλοποίηση
• Κυρίαρχο ζήτημα σε αυτή τη φάση είναι η εγκατάσταση του συστήματος. 4
μέθοδοι μετατροπής υπάρχουν για τη μετάβαση από παλιό σύστημα σε νεότερο:
– Άμεση – όλοι οι χρήστες παύουν να χρησιμοποιούν το παλιό σύστημα και
δουλεύουν με το νέο.
– Παράλληλη – το παλαιό σύστημα παραμένει σε λειτουργία όσο το νέο
αυξάνει τα δεδομένα του.
– Ρυθμιζόμενη – οι χρήστες εργάζονται με το νέο σύστημα τμηματικά (βήμα-
βήμα).
– Πιλοτική – Υποομάδα χρηστών χρησιμοποιεί το νέο σύστημα ενώ όλοι οι
άλλοι εργάζονται με το παλαιό.
Η επιλογή της μεθόδου εξαρτάται από το εν λόγω ΠΣ.
39
3
Μέθοδοι Υλοποίησης
40
4
Φάση 5: Συντήρηση
• Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, παρέχεται συνεχής
υποστήριξη στους χρήστες του νέου συστήματος.
• Επίσης, οι αλλαγές και οι βελτιώσεις είναι μέρος της πέμπτης

φάσης, όπως είναι και η διαδικασία απομόνωσης και
επίλυσης των προβλημάτων του συστήματος.
41
4
Ενότητα 11 : Δίκτυα και Διαδίκτυο

Δίκτυα Δεδομένων
 Χρήσεις
 Δομή
 Τοπολογίες
 Υλικό
 Λογισμικό
5
5
Ταυτόχρονη Πρόσβαση
• Σε μεγάλα συστήματα (εταιρίες, οργανισμούς) πολλοί χρήστες
πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν τα ίδια δεδομένα και
προγράμματα.
• Τα κοινά δεδομένα και προγράμματα αποθηκεύονται σε κεντρικό
server (εξυπηρετητή) του δικτύου.
• Ο server που αποθηκεύει μόνο αρχεία δεδομένων καλείται και
server αρχείων.
• Ο διαχειριστής του δικτύου καθορίζει τα δικαιώματα των χρηστών.
Κάποιοι χρήστες είναι σε θέση να διαβάζουν μόνο τα δεδομένα,
ενώ άλλοι μπορούν να κάνουν και αλλαγές σε αυτά.
6
6
Ταυτόχρονη Πρόσβαση
7
7
Κοινές Περιφερειακές Συσκευές

• Επειδή οι περιφερειακές συσκευές όπως οι εκτυπωτές συμβαίνει
να είναι ακριβές, είναι οικονομικώς αποδοτικό να συνδεθεί η
συσκευή σε δίκτυο ώστε οι χρήστες να είναι σε θέση να τον
εκμεταλλεύονται από κοινού.
• Μέσω της διαδικασίας του ετεροχρονισμού (spooling), οι χρήστες

μπορούν να στείλουν πολλαπλά έγγραφα (αποκαλούμενα ως
εργασίες εκτύπωσης) συγχρόνως σε δικτυακό εκτυπωτή. Τα
έγγραφα αποθηκεύονται προσωρινά στο server και τυπώνονται
σειριακά.
8
8
Προσωπική Επικοινωνία
• Μια από τις πιο κοινές χρήσεις των δικτύων είναι το ηλεκτρονικό
ταχυδρομείο (e-mail).
• Ένα σύστημα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου επιτρέπει στους χρήστες

να ανταλλάσουν γραπτά μηνύματα (συχνά με επισυναπτόμενα
αρχεία δεδομένων) μέσω του τοπικού δικτύου ή του Διαδικτύου.
• Δύο άλλες εφαρμογές είναι η τηλεσύσκεψη (teleconferencing) και

η βιντεοσύσκεψη (videoconferencing).
9
9
E-mail
10
1
Δημιουργία Αντιγράφων
• Τα δίκτυα επιτρέπουν στους διαχειριστές να δημιουργούν και
να αποθηκεύουν εύκολα τα σημαντικά δεδομένα με τη
μορφή εφεδρικών αρχείων (αντίγραφα).
• Συνήθως τα εφεδρικά αρχεία δημιουργούνται για τα

δεδομένα του server, κατά περίπτωση όμως αντιγράφονται
και εκείνα που βρίσκονται στα PCς συγκεκριμένων χρηστών.
11
1
Δομή Δικτύων
• Τοπικά Δίκτυα (LAN = Local Area Network)
• Ευρείας Περιοχής Δίκτυα (WAN = Wide Area
Network)
• Δίκτυα Server
• Δίκτυα Client/Server (Πελάτη/Εξυπηρετητή)
• Δίκτυα Ισοτιμίας (Peer-to-Peer Network)
12
1
LAN
• Στα δίκτυα LAN οι υπολογιστικοί κόμβοι (Η/Υ) βρίσκονται
σχετικά κοντά ο ένας με τον άλλο.
• Οι κόμβοι μπορούν να συνδεθούν με καλώδιο, υπέρυθρη
σύνδεση, ή μικρούς μεταδότες (transmitter, συσκευή
αποστολής σημάτων).
• Το δίκτυο διαβιβάζει τα δεδομένα μεταξύ των υπολογιστών
με το σπάσιμό τους σε μικρά τμήματα, τα λεγόμενα πακέτα.
• Κάθε LAN χρησιμοποιεί ένα πρωτόκολλο, σύνολο κανόνων,
δηλαδή, που καθορίζει τη μορφή των πακέτων και τον τρόπο
που θα μεταδοθούν. 13
1
Αποστολή Δεδομένων
14
1
WAN
• Πολλαπλά LANς μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους
χρησιμοποιώντας ειδικές συσκευές όπως γέφυρες, δρομολογητές
και πύλες που επιτρέπουν το διαμοιρασμό των δεδομένων.
• Ένα WAN είναι 2 ή περισσότερα LANς που είναι σε θέση να
επικοινωνούν μεταξύ τους.
• Τα LAN που απαρτίζουν το WAN μπορεί να είναι σε πολύ μεγάλες
αποστάσεις μεταξύ τους.
• Για να καλύψει τις μεγάλες αποστάσεις, το WAN μεταδίδει τα
δεδομένα μέσω μισθωμένων τηλεφωνικών γραμμών υψηλών
ταχυτήτων ή ασύρματων συνδέσεων (π.χ. δορυφόρων).
15
1
WAN
16
1
Δίκτυα Server
• Επιπρόσθετα στα PCς μεμονωμένων χρηστών (κόμβοι), πολλά
δίκτυα χρησιμοποιούν και έναν κεντρικό υπολογιστή, τον
server.
• O server έχει σκληρό δίσκο μεγάλης χωρητικότητας για κοινή
αποθήκευση δεδομένων και υποστηρίζει τις υπηρεσίες των
κόμβων.
• Σε δίκτυα server αρχείων οι κόμβοι μπορούν να έχουν
πρόσβαση στα αρχεία του server αλλά, πιθανόν, όχι σε
εκείνα άλλων κόμβων.
17
1
Δίκτυα Server
18
1
Δίκτυα Client/Server
• Στα δίκτυα αυτού του τύπου, οι μεμονωμένοι κόμβοι
μοιράζονται τις λειτουργίες επεξεργασίας και αποθήκευσης
με το server.
• Aπαιτούν εξειδικευμένο λογισμικό που υποστηρίζει τη
συνεργασία μεταξύ των κόμβων και του server.
• Από την άλλη, δεν απαιτείται ειδικός τύπος υλικού
δικτύωσης.
19
1
Δίκτυα Client/Server
20
2
Δίκτυα Ισοτιμίας
• Όλοι οι κόμβοι του δικτύου έχουν την ίδια σχέση
μεταξύ τους και το ίδιο είδος λογισμικού.
• Συνήθως, κάθε κόμβος έχει πρόσβαση σε μερικούς
από τους πόρους άλλων κόμβων και έτσι οι χρήστες
μπορούν να διαμοιράζονται αρχεία, προγράμματα ή
συσκευές άλλων συστημάτων.
• Στα δίκτυα ισοτιμίας μπορεί να ενσωματωθεί και
κόμβος server.
21
2
Τοπολογίες LAN
• Tοπολογία ενός δικτύου είναι το διάγραμμα των καλωδίων και των
συσκευών που συνδέουν τους κόμβους. Οι 4 πιo κοινές τοπολογίες
είναι:
– Δίαυλος (Bus): Κάθε κόμβος συνδέεται σε σειρά κατά μήκος
ενιαίου αγωγού.
– Αστέρας (Star): Όλοι οι κόμβοι συνδέονται μέσω κέντρου
(hub).
– Δακτύλιος (Ring): Οι κόμβοι συνδέονται σε κυκλική αλυσίδα, με
την αρχή και το τέλος του αγωγού στον ίδιο κόμβο.
– Πλέγμα (Mesh): Κάθε κόμβος έχει χωριστή σύνδεση με κάθε
άλλο κόμβο. 22
2
Υλικό Δικτύων
• Τα μέσα επικοινωνίας στα δίκτυα είναι τα καλώδια
(ενσύρματα ή μη) μέσα από τα οποία τα δεδομένα
μεταφέρονται από την πηγή τους στον προορισμό τους.
• Τα πιο κοινά μέσα δικτύων είναι ο στριμμένος διπλαγωγός,
το ομοαξονικό καλώδιο, η οπτική ίνα και οι ασύρματες
συνδέσεις.
• Κάθε κόμβος χρησιμοποιεί ειδική συσκευή, την κάρτα
δικτυακής διεπαφής (ή απλά κάρτα δικτύου).
23
2
Λογισμικό Δικτύων
• Δικτυακό ΛΣ είναι το σύνολο προγραμμάτων που διαχειρίζεται
τους πόρους του δικτύου.
• Τα πιο κοινά δικτυακά ΛΣ για PC είναι:
– Novell NetWare (διαφορετικές τοπολογίες και PC)
– Microsoft Windows NT Server
– Microsoft Windows 2000 (συνεργασία με άλλα ΔΛΣ)
– Banyan VINES (Στρατός)
– AppleShare (Macintosh)
– Linux 24
2
Αρχές του Διαδικτύου

• Ενότητες
– Ιστορική Αναδρομή
– Λειτουργία Διαδικτύου
– Κύρια Χαρακτηριστικά
– Υπηρεσίες Online
– Χαρακτηριστικά Προγραμμάτων Εφαρμογής
25
2
Ιστορική Αναδρομή
• Το Διαδίκτυο δημιουργήθηκε από την ARPA (Advanced Research Projects
Agency) και το Αμερικανικό υπουργείο άμυνας για επιστημονικές και
στρατιωτικές επικοινωνίες (ARPANET).
• Είναι ένα δίκτυο διασυνδεμένων δικτύων.
• Ακόμα κι αν μέρος της υποδομής του καταστραφεί, τα δεδομένα θα
συνεχίσουν να μεταδίδονται μέσω των υπολοίπων δικτύων (εναλλακτική
διαδρομή).
• Βασίζεται σε γραμμές μεγάλων ταχυτήτων (σπονδυλική στήλη
διαδικτύου).
• Mικρότερα δίκτυα συνδέονται με τη σπονδυλική στήλη, επιτρέποντας σε
οποιοδήποτε χρήστη οποιουδήποτε δικτύου να ανταλλάξει δεδομένα με
οποιοδήποτε χρήστη. 26
2
Ιστορική Αναδρομή
• Το Διαδίκτυο δημιουργήθηκε από την ARPA (Advanced Research Projects
Agency) και το Αμερικανικό υπουργείο άμυνας για επιστημονικές και
στρατιωτικές επικοινωνίες (ARPANET).
• Είναι ένα δίκτυο διασυνδεμένων δικτύων.
• Ακόμα κι αν μέρος της υποδομής του καταστραφεί, τα δεδομένα θα
συνεχίσουν να μεταδίδονται μέσω των υπολοίπων δικτύων (εναλλακτική
διαδρομή).
• Βασίζεται σε γραμμές μεγάλων ταχυτήτων (σπονδυλική στήλη
διαδικτύου).
• Mικρότερα δίκτυα συνδέονται με τη σπονδυλική στήλη, επιτρέποντας σε
οποιοδήποτε χρήστη οποιουδήποτε δικτύου να ανταλλάξει δεδομένα με
οποιοδήποτε χρήστη. 27
2
28
2
Λειτουργία Διαδικτύου
• TCP/IP
• Δρομολόγηση Κυκλοφορίας
• Διευθυνσιοδότηση
• Πεδία και Υποπεδία

29
2
TCP/IP
• Κάθε υπολογιστής και δίκτυο στο διαδίκτυο
χρησιμοποιεί τα ίδια πρωτόκολλα (κανόνες και
διαδικασίες) για τον έλεγχο του συγχρονισμού και της
μορφής των δεδομένων.
• Το πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται από το Διαδίκτυο
είναι το Transmission Control Protocol/Internet Protocol
ή TCP/IP.
• Ανεξαρτήτως του τύπου του Η/Υ που συνδέεται με το
Διαδίκτυο, εάν χρησιμοποιεί το TCP/IP, μπορεί να
ανταλλάξει δεδομένα με οποιοδήποτε άλλο τύπο Η/Υ. 30
3
Δρομολόγηση Κυκλοφορίας
• Οι περισσότεροι υπολογιστές δε συνδέονται άμεσα με το
Διαδίκτυο, αλλά με κάποιο μικρότερο δίκτυο που με τη σιερά του
συνδέεται με τη σπονδυλική στήλη του Διαδικτύου.
• Το Διαδίκτυο περιλαμβάνει χιλιάδες servers (hosts) που παρέχουν
δεδομένα και υπηρεσίες στα συστήματα Η/Υ-πελατών.
• Όταν χρησιμοποιείτε το Διαδίκτυο, το PC σας (πελάτης) ζητά
δεδομένα από κάποιον host.
• Το αίτημα και τα δεδομένα σπάνε σε πακέτα, διαδίδονται σε
πολλαπλά δίκτυα και συγκεντρώνονται εκ νέου στον προορισμό
τους.
31
3
Μεταφορά Δεδομένων
32
3
Διευθυνσιοδότηση
• Προκειμένου να επικοινωνήσει με ολόκληρο το Διαδίκτυο, ο
υπολογιστής πρέπει να έχει μια μοναδική διεύθυνση.
• Κάθε υπολογιστής στο διαδίκτυο έχει ένα μοναδικό αριθμητικό
προσδιοριστικό που καλείται διεύθυνση πρωτόκολλου διαδικτύου
(IP).
• Κάθε διεύθυνση IP έχει τέσσερα μέρη – κάθε μέρος είναι και ένας
αριθμός μεταξύ 0 και 255.
• Μια διεύθυνση IP έχει, για παράδειγμα, τη μορφή:
195.251.198.100.
33
3
Πεδία και Υποπεδία

• Επιπρόσθετα της διεύθυνσης IP, οι περισσότεροι hosts και servers
του Διαδικτύου έχουν και μια διεύθυνση συστήματος ονομασίας
πεδίου (DNS) που απαρτίζεται από λέξεις.
• Το όνομα του πεδίου προσδιορίζει τον τύπο του ιδρύματος που
ανήκει ο υπολογιστής.
• Ο server του Διαδικτύου για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει σαν
όνομα πεδίου το: cc.uoi.gr.
• Μερικές επιχειρήσεις έχουν πολλαπλούς servers που
προσδιορίζονται με υποπεδία, όπως: products.ibm.com.
34
3
Πεδία Διαδικτύου
Πεδίο Είδος Οργανισμού Παράδειγμα
.com Εμπορικός ibm.com
.edu Εκπαιδευτικός mit.edu
.gov Κυβερνητικός Whitehouse.gov
.mil Στρατιωτικός Navy.mil
.net Εξωτερική πύλη ή host msn.net
.org Άλλος οργανισμός perl.org
.gr Χώρα uoi.gr
35
3
Κύρια Χαρακτηριστικά Διαδικτύου

• World Wide Web
• Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
• Ειδήσεις
• Telnet (Απομακρυσμένη Πρόσβαση)
• FTP (Πρωτόκολλο Μεταφοράς Αρχείων)
• IRC (Διαδικτυακή Συνομιλία)
36
3
WWW – Παγκόσμιος Ιστός

• Είναι μέρος του Διαδικτύου που υποστηρίζει έγγραφα
υπερκειμένου (hypertext) και επιτρέπει στους χρήστες να
έχουν πρόσβαση σε πολλούς τύπους δεδομένων.
• Η ιστοσελίδα είναι έγγραφο κωδικοποιημένο-γραμμένο με τη
γλώσσα HyperText Markup (HTML).
• H HTML επιτρέπει στους σχεδιαστές να συνδέσουν το
περιεχόμενο των εγγράφων με συνδέσμους υπερκειμένου
(διευθύνσεις).
• Κάθε ιστοσελίδα έχει και μια διεύθυνση, την URL.
37
3
Τμήματα URL
38
3
Ε-Mail
• Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο είναι ο δημοφιλέστερος λόγος
χρήσης του Διαδικτύου.
• Για τη δημιουργία, αποστολή και λήψη ηλεκτρονικών
μηνυμάτων, απαιτείται ειδικό πρόγραμμα και λογαριασμός
σε διαδικτυακό server ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με όνομα
πεδίου (hermes.cc.uoi.gr).
• Για τη χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ο χρήστης
πρέπει να έχει μια διεύθυνση που δημιουργείτε με την
προσθήκη του λογαριασμού του χρήστη στο όνομα πεδίου
του e-mail server (cpapalou@cc.uoi.gr).
39
3
Ειδήσεις
• Αυτή η υπηρεσία περιλαμβάνει δεκάδες χιλιάδες ομάδες
πληροφόρησης (Usenet).
• Κάθε ομάδα αφορά και ένα συγκεκριμένο θέμα.
• Το όνομα κάθε ομάδας δείχνει το ειδικό θέμα ενδιαφέροντος των
χρηστών (cigar.com).
• Για τη συμμετοχή σε μια ομάδα πληροφόρησης, απαιτείται ειδικό
πρόγραμμα ανάγνωσης των ομάδων συζήτησης
• Το πρόγραμμα επιτρέπει την ανάγνωση των άρθρων που έχουν
ταχυδρομηθεί στον server των ειδήσεων.
• Δύναται επίσης η προσθήκη και δικών σας άρθρων. 40
4
Πεδία Usenet
Πεδίο Περιγραφή
comp Θέματα υπολογιστών
sci Επιστήμη και τεχνολογία
soc Κοινωνικά ζητήματα και πολιτική
news Θέματα σχετικά με το Usenet
rec Χόμπι, τέχνες και αναψυχή
misc Όλα τα υπόλοιπα θέματα
Εναλλακτικά Πεδία
alt Εναλλακτικές ομάδες ειδήσεων
bionet Βιολογία
biz Επιχειρήσεις και διαφήμιση
clari Clarinet: Associated Press και Reuters
k12 Σχολεία και εκπαίδευση 41
4
Telnet
• Είναι εξειδικευμένη υπηρεσία που επιτρέπει την πρόσβαση
από έναν Η/Υ σε κάποιον άλλο (telnet host).
• Το πρόγραμμα Telnet ανοίγει «παράθυρο» στον host ώστε να
υπάρχει πρόσβαση στα αρχεία, να εκτελούνται εντολές και
να ανταλλάσσονται δεδομένα.
• Χρησιμοποιείται ευρέως από βιβλιοθήκες για την εύρεση
πληροφοριών, άρθρων, κ.ά. από τους επισκέπτες.
42
4
FTP
• Είναι εργαλείο του Διαδικτύου για την αντιγραφή αρχείων
από έναν Η/Υ σε κάποιον άλλο.
• Με τη χρήση ειδικού προγράμματος FTP ή προγράμματος
πλοήγησης στο διαδίκτυο δύναται η σύνδεση με FTP host.
• Eίναι πρακτικό για την εύρεση και αντιγραφή αρχείων
λογισμικού, άρθρων και άλλων τύπων δεδομένων.
• Τα Πανεπιστήμια και οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν FTP
servers για να παρέχουν στους επισκέπτες πρόσβαση στα
δεδομένα τους.
43
4
Υπηρεσίες Online
• Προσφέρονται από επιχειρήσεις και παρέχουν πρόσβαση σε:
– διαδίκτυο
– ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
– ομάδες συζήτησης
– βάσεις δεδομένων για διάφορα θέματα
• Μερικά παραδείγματα είναι:
– America Online
– CompuServe
– Forthnet 44
4
Προγράμματα Εφαρμογών
• Διάφορα δημοφιλή προγράμματα εφαρμογών, όπως οι
επεξεργαστές κειμένου και τα λογιστικά φύλλα,
συμπεριλαμβάνουν διαδικτυακές λειτουργίες.
• Αυτές οι λειτουργίες μπορούν να μετατρέψουν το
περιεχόμενο των προγραμμάτων τους σε αρχεία συμβατά με
το διαδίκτυο.
• Μπορούν επίσης δεδομένα από το διαδίκτυο να τα
ενσωματώσουν στο προγράμμά τους
45
4
Δυνατότητες Διαδικτύου
• Ενότητες
– Πρόσβαση στο Διαδίκτυο
– Σύνδεση με το Διαδίκτυο
– Εργασία στο Διαδίκτυο
– Εμπόριο στο WWW
46
4
Πρόσβαση στο Διαδίκτυο

• Μεταβλητές μέθοδοι
• Κοινές μέθοδοι σύνδεσης
• Συνδέσεις μεγάλων ταχυτήτων
47
4
Μεταβλητές Μέθοδοι
• Οι παρακάτω μέθοδοι πρόσβασης στο Διαδίκτυο δεν
χρησιμοποιούνται συνήθως:
– Άμεση σύνδεση: συνδέει ένα απομονωμένο PC με τη
σπονδυλική στήλη του Διαδικτύου μέσω πρωτοκόλλου
διεπαφής σειριακών γραμμών (SLIP) ή του πρωτοκόλλου
σημείο-σε-σημείο (PPP).
– Σύνδεση μακρινού τερματικού: επιτρέπει στον χρήστη να
ανταλλάσει εντολές και δεδομένα σε μορφή ASCII με κάποιον
host Unix.
– Σύνδεση εξωτερικής πύλης: συνδέει ένα δίκτυο χωρίς TCP/IP
στο Διαδίκτυο μέσω πύλης. 48
4
Κοινές Μέθοδοι
• Αντίθετα, συνήθως χρησιμοποιούνται οι παρακάτω μέθοδοι για τη
σύνδεση PC με το Διαδίκτυο:
– Σύνδεση μέσω LAN: εάν το LAN χρησιμοποιεί TCP/IP, μπορεί να
ανταλλάξει δεδομένα στο Διαδικτύου χωρίς πύλη. Εάν το LAN
συνδέεται στο Διαδίκτυο μέσω δρομολογητή, η σύνδεση
επεκτείνεται σε όλους τους κόμβους του δικτύου.
– Σύνδεση μέσω modem: εάν το PC έχει πρόσβαση σε γραμμή
τηλεφώνου με modem, μπορεί να συνδεθεί άμεσα ή μέσω
φορέα παροχής υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP). Οι λογαριασμοί
ISP είναι οι πιο κοινοί τύποι σύνδεσης.
49
4
Σύνδεση LAN
50
5
Σύνδεση PC με το Διαδίκτυο
• Χρησιμοποιούνται εφαρμογές και συνδέσεις δικτύων που
ακολουθούν το πρότυπο Winsock (Windows Socket = πρίζα
Windows).
• Τo πρότυπo Winsock εξασφαλίζει ότι οι συνδέσεις και οι
εφαρμογές χρησιμοποιούν το πρωτόκολλο TCP/IP και
μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.
• Έτσι, υποστηρίζεται οποιοοσδήποτε συνδυασμός εφαρμογής
και σύνδεσης χωρίς (θεωρητικά) κανένα πρόβλημα
συνεργασίας.
51
5
Winsock
52
5
Εργασία στο Διαδίκτυο

• Tοίχοι προστασίας (firewalls)
• Intranets και Extranets
• Telecommuters
53
5
Firewalls
• Πολλές εταιρίες συνδέουν τα LANs τους στο Διαδίκτυο, κάτι
που καθιστά τα δεδομένα τους προσβάσιμα από
αναρμόδιους χρήστες, όπως τους hackers.
• Οι εταιρίες χρησιμοποιούν firewalls για να ελέγξουν την
πρόσβαση από το Διαδίκτυο στο δίκτυό τους.
• Το firewall δίνει πρόσβαση έξω από το LAN σε κοινούς τομείς
του δικτύου περιορίζοντας την πρόσβαση σε προστατευμένα
μέρη του δικτύου (π.χ. χρήση κωδικού).
54
5
Μεθοδολογίες Firewall
Μέθοδος Περιγραφή
Λειτουργεί ως 2ος server. Απαγορεύει κάθε
δεδομένο που δεν πληροί καθορισμένα
Proxy Server
κριτήρια (π.χ. απαγόρευση εισόδου σε
websites)
Ελέγχει κάθε πακέτο δεδομένων που μπαίνει ή
Φίλτρο Πακέτων
φεύγει από το LAN.
Ελέγχει κάθε εντολή που είναι προς εκτέλεση
Πύλη Εφαρμογών
στο LAN (e-mail, ftp κ.λπ.).
Πύλη Κυκλωμάτων Ελέγχει κάθε σύνδεση με το LAN.
55
5
Intranets – Extranets
• Πολλές οργανώσεις διαμορφώνουν τα εσωτερικά δίκτυά τους
να μοιάζουν με το WWW, ώστε οι χρήστες να μπορούν να
πλοηγηθούν σε αυτά.
• Ένα intranet είναι ένα LAN ή WAN που χρησιμοποιεί TCP/IP
αλλά είναι προσβάσιμο μόνο από εσωτερικούς χρήστες. Τα
Intranets δεν συνδέονται με το Διαδίκτυο.
• Ένα extranet είναι ένα intranet που επιτρέπει την εξωτερική
πρόσβαση μέσω του Διαδικτύου. Συνήθως, οι εξωτερικοί
χρήστες χρειάζονται κωδικό πρόσβασης.
56
5
Telecommuters
• O telecommuter είναι κάποιος που εργάζεται έξω από τον
εργασιακό χώρο, αλλά χρησιμοποιεί υπολογιστή και
λογισμικό επικοινωνίας για πρόσβαση στο δίκτυο της
εταιρίας, συνήθως μέσω του Διαδικτύου.
• Κατά την on-line πρόσβαση σε κάποιο εταιρικό δίκτυο, οι
telecommuters πρέπει να γνωρίζουν ζητήματα όπως:
ασφάλεια, ιδιοκτησία ευαίσθητων δεδομένων και κατάλληλη
χρήση των εταιρικών πόρων.
57
5
Εμπόριο στο WWW

• To Web είναι φορέας ηλεκτρονικού εμπορίου, το οποίο
σημαίνει απλά on-line επιχειρήσεις.
• Για τους καταναλωτές, το ηλεκτρονικό εμπόριο σημαίνει να
ψωνίζουν με ασφάλεια, να καλύπτουν λογαριασμούς και να
διευθύνουν on-line άλλους τύπους συναλλαγών.
• Για τις επιχειρήσεις, το ηλεκτρονικό εμπόριο σημαίνει έναν
νέο τρόπο πώλησης και διανομής των προϊόντων τους και των
υπηρεσιών τους, καθώς και την εύκολη επέκτασή τους σε
αγορές πέρα από τις φυσικές θέσεις ή τα γεωγραφικά όρια.
58
5
Ενότητα 12 : Πληροφοριακά Συστήματα Υγείας
Πληροφορική ΙI – Πληροφοριακά Συστήματα Υγείας, Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής, ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ - Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ
Ηπείρου
Ορισμός Πληροφοριακού Συστήματος

 Ο όρος Πληροφοριακό Σύστημα προσδιορίζει ένα σύστημα, το
οποίο κατασκευάζεται από επαγγελματίες στο χώρο της
πληροφορικής και ειδικούς αναλυτές, με βάση τις απαιτήσεις που
ορίζει ο χρήστης.
 Κάθε οργανισμός ή επιχείρηση, προκειμένου να ελέγξει και να
συντονίσει τον όγκο δεδομένων που συσσωρεύεται καθημερινά
χρειάζεται κάποιο σύστημα, το οποίο να ανταποκρίνεται στα
προβλήματα που αντιμετωπίζει άμεσα και αποτελεσματικά.
 Έτσι, με το απαραίτητο προσωπικό που θα είναι σωστά
εκπαιδευμένο και το κατάλληλο πληροφοριακό σύστημα η
διαχείριση και η επεξεργασία των πληροφοριών γίνεται
απλούστερη και αποδοτική
5
5
Δομή Πληροφοριακών Συστημάτων

Ηπείρου
α) Άνθρωποι
Υπάρχουν τρείς κατηγορίες σε αυτή τη συνιστώσα:
i. Χρήστες (end users, user managers)
ii. Χρήστες που είτε εισάγουν στοιχεία στο σύστημα είτε συντηρούν το λογισμικό/υλικό.
iii. Δημιουργοί (προγραμματιστές, εκπαιδευτές, αναλυτές, σχεδιαστές Β.Γ, ειδικοί δικτύων, project
managers κ.λ.π.)
β) Υλικό (Hardware)
Οι προδιαγραφές υλικών και ο εξοπλισμός παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη σύνθεση ενός Πληροφοριακού
Συστήματος. Με τον όρο Υλικό αναφερόμαστε σε όλες τις συσκευές στις οποίες εκτελείται το πληροφοριακό
σύστημα (π.χ. υπολογιστές, μονάδες αποθήκευσης πληροφορίας, δίκτυα κ.λ.π.)
γ) Διαδικασίες (Procedures)
Αφορούν οδηγίες για τους εμπλεκόμενους στο σύστημα και διακρίνονται σε :
i. Διαδικασίες για χρήστες (Εισαγωγή Δεδομένων)
ii. Διαδικασίες για χειριστές (Δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας, Ανάκτηση Δεδομένων, Υπολογισμός
6
στατιστικών στοιχείων, Κατασκευή γραφημάτων για απεικόνιση αποτελεσμάτων κ.λ.π.) 6

Ηπείρου
δ) Λογισμικό (Software)
Υπάρχουν διάφορες μορφές λογισμικού σε ένα οργανισμό. Πέρα από το λογισμικό που αφορά
το πληροφοριακό σύστημα, υπάρχει συνήθως και λογισμικό για την κοστολόγηση, μισθοδοσία
κλπ, αλλά και λογισμικό που διευκολύνει το χρήστη να αναπτύξει δικές του εφαρμογές.
ε) Δεδομένα (Data)
Τα δεδομένα που είναι απαραίτητα για την κατασκευή ενός Πληροφοριακού Συστήματος είναι
τα παρακάτω:
 Εικόνα
 Ήχος
 Κείμενο
 Σύμβολα
Σκοπός οποιουδήποτε πληροφοριακού συστήματος είναι να:

Σχεδιάζει, Ελέγχει, Συντονίζει, Διεκπεραιώνει τις λειτουργίες ενός οργανισμού
7
7
Ηπείρου
Λειτουργία ενός Πληροφοριακού Συστήματος
8
8
Πλεονεκτήματα Χρήσης Ηπείρου
Πληροφοριακών Συστημάτων
 Τα πληροφοριακά συστήματα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη διοίκηση και λει-
τουργία οργανισμών τα τελευταία χρόνια.
 Η χρήση τους αντικατέστησε το μεγαλύτερο ποσοστό χειρόγραφων εγγράφων με

αντίστοιχα ηλεκτρονικά.
 Έτσι, έγινε πιο οικονομική και γρήγορη η πρόσβαση σε δεδομένα, ενώ έπαψε να
είναι χρονοβόρα και πολύπλοκη η διαχείριση τους.
 Η επεξεργασία των στοιχείων με στατιστικά προγράμματα που παράγονται

αυτόματα από τα πληροφοριακά συστήματα, προσφέρει νέες λύσεις και προτάσεις
για την αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούν την επιχείρηση.
 Ο συνεχής έλεγχος και η ταξινόμηση των στοιχείων εξασφαλίζει ευελιξία και σωστή
λειτουργία της επιχείρησης, καθώς και καλή εξυπηρέτηση των πελατών.
9
9
Μειονεκτήματα Χρήσης Ηπείρου
 Παρά την τεράστια επιρροή των Πληροφοριακών Συστημάτων σε επιχειρήσεις, η
χρήση τους δημιούργησε και αρκετά προβλήματα.
 Η ανάπτυξη ενός οποιουδήποτε ΠΣ έχει πολλές απαιτήσεις που πρέπει να

ικανοποιηθούν για τη πλήρη λειτουργία του.
 Πλέον συνήθη προβλήματα που προκύπτουν είναι τα εξής :

 Πολλές φορές ένα πληροφοριακό σύστημα μπορεί να μην είναι εύχρηστο για χρήστες που δε
σχετίζονται αρκετά με την τεχνολογία, με αποτέλεσμα να δυσανασχετούν και να μην μπορούν να το
χρησιμοποιήσουν παραγωγικά
 Ένα πληροφοριακό σύστημα -αν έχει ατέλειες- μπορεί να επιστρέψει περιττές πληροφορίες και ίσως
δεν καταφέρει να ικανοποιήσει τις βασικές ανάγκες του χρήστη. Αυτό συμβαίνει συνήθως διότι είναι
δύσκολος ο καθορισμός των πραγματικών απαιτήσεων μια επιχείρησης όταν δημιουργείται το
πληροφοριακό σύστημα
 Οι συνεχείς αλλαγές και αναβαθμίσεις στο λογισμικό ενδέχεται να έχουν μεγάλο οικονομικό κόστος
στην επιχείρηση προκειμένου το λογισμικό της να είναι σύγχρονο
 Η συντήρηση ενός πλήρους πληροφοριακού συστήματος χρειάζεται διαρκή έλεγχο και αναβάθμιση σε
εξοπλισμό, καταρτισμένο προσωπικό και άμεση αποκατάσταση τυχών λαθών ώστε να αποφευχθούν
10
περισσότερα προβλήματα.
1
Μειονεκτήματα Χρήσης Ηπείρου
 Τόσο στην ελληνική, όσο και την παγκόσμια πραγματικότητα
εμπόδια στη χρήση των Πληροφοριακών Συστημάτων θα
συνεχίσουν να υπάρχουν ανεξάρτητα από την πρόοδο της
τεχνολογίας.
 Γι’ αυτό χρειάζεται η ενεργή παρουσία του ανθρώπινου
δυναμικού και όχι η πλήρης εξάρτηση από τα Πληροφοριακά
Συστήματα, παρά τις ευκολίες που μας προσφέρουν.
11
1
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Ηπείρου
Εισαγωγή
 Ένα πληροφοριακό σύστημα υγείας περιλαμβάνει εκείνες τις δραστηριότητες, οι ο-
ποίες έχουν ως πρωταρχικό ρόλο την προώθηση (promote), την αποκατάσταση ή τη
διατήρηση (maintain) της υγείας.
 Στις ΗΠΑ πεθαίνουν κάθε χρόνο από ιατρικά λάθη από 44.000-98.000 ασθενείς.
Επιπλέον περισσότερα από 300 εκατομμύρια $ δαπανώνται σε υπηρεσίες υγείας
που χαρακτηρίζονται ως μη αναγκαίες, αναποτελεσματικές, μη αποδοτικές και
ακατάλληλες.
 Η ανάπτυξη Τεχνολογιών Επικοινωνιών και Πληροφορικής προσφέρει μεγάλη

δυνατότητα υποστήριξης ατόμων και διαχείρισης της υγείας τους. Το 2004 δόθηκε
ως προτεινόμενη λύση η ενσωμάτωση των ΠΣ στη διαδικασία παροχής ιατρικής
φροντίδας. Ωστόσο, η χρήση αυτών των τεχνολογιών συνήθως παρεμποδίζεται
από θέματα ηθικής γύρω από τα προσωπικά δεδομένα.
 Χρειάζεται μία νέα παγκόσμια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν αυτές οι

ανεπιθύμητες συνέπειες μέσα σε ένα νομοθετικό πλαίσιο που να ασχολείται τόσο
με τεχνικές όσο και με ηθικές διαστάσεις της επόμενης γενιάς των χρηστών . 12
1
Ιστορικό Πληροφοριακών Ηπείρου
Συστημάτων Νοσοκομείων
• Ο όρος «Ιατρική Πληροφορική» εμφανίστηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου
38 χρόνια. Αρχικά ο όρος αυτός αναφερόταν σε όλους τους χώρους της Υγείας αν
και η χρήση των υπολογιστών περιορίζονταν μόνο στην Ιατρική επιστήμη.
• Κατά την περίοδο από 1970 έως 1980, εμφανίστηκαν οι μικροϋπολογιστές και τα
Πληροφοριακά Συστήματα Νοσοκομείων ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν εφαρμογές
για την υποστήριξη των οικονομικών και διοικητικών διαδικασιών του
νοσοκομείου.
• Οι προσπάθειες ανάπτυξης της Πληροφορικής στη νοσηλευτική διαδικασία
παρουσιάζονται για πρώτη φορά το 1982 στην Αγγλία κατά τη διάρκεια διεθνούς
συνεδρίου.
• Η Νοσηλευτική Πληροφορική συνδυάζει στοιχεία της Επιστήμης των
Υπολογιστών, της Πληροφορικής και της Νοσηλευτικής Επιστήμης.
• Από τη δεκαετία του 1990 μέχρι και σήμερα τα Πληροφοριακά Συστήματα Νοσο-
13
κομείων έχουν δείξει αξιοσημείωτη πρόοδο σε σχέση με τα αρχικά. 1
Κριτήρια Πληροφοριακών Ηπείρου
Συστημάτων Υγείας
 Ασφάλεια Και Πιστοποίηση Ταυτότητας
 Οι βάσεις δεδομένων που διαθέτουν στοιχεία των ασθενών πρέπει
να είναι απολύτως ασφαλείς, ώστε να μη δίδεται η δυνατότητα σε
επίδοξους εισβολείς να δουν ή να τροποποιήσουν πολύτιμα
στοιχεία ασθενών.
 Πρέπει να υπάρχει σε όλα τα στάδια της πληροφορίας δηλαδή όχι
μόνο μέσα στη βάση δεδομένων, αλλά και κατά τη μετάδοση της
πληροφορίας από τον ασθενή ή και προς τον ιατρό του ασθενούς.
 Δυνατότητα πιστοποίησης ταυτότητας, ώστε να μην μπορεί ένας
επίδοξος εισβολέας να χρησιμοποιήσει στοιχεία άλλου και να δει
ηλεκτρονικές πληροφορίες υγείας που διαφορετικά δε θα του
επιτρεπόταν.
14
1
 Διαλειτουργικότητα
 Δυνατότητα μεταφοράς και χρήσης της πληροφορίας με ενιαίο και
αποτελεσματικό τρόπο από διαφορετικούς οργανισμούς και
πληροφοριακά συστήματα.
 Δυνατότητα ανταλλαγής και ενοποίησης (integration) δεδομένων
που προέρχονται από διαφορετικά πληροφοριακά περιβάλλοντα
μέσω της υιοθέτησης κοινών προτύπων.
 Στην περίπτωση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας, η φύση της
πληροφορίας που αποθηκεύεται και μεταδίδεται κάνει τη
διαλειτουργικότητα να είναι μια από τις σημαντικότερες απαιτήσεις
των σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων υγείας.
15
1
 Πρότυπα
 Η διαλειτουργικότητα συνδέεται και με τη δημιουργία προτύ-
πων δηλαδή κοινών τρόπων σχεδιασμού και υλοποίησης
υλικού και λογισμικού τους οποίους πρέπει υποχρεωτικά να
τηρούν όλες οι εμπλεκόμενες οντότητες, ώστε και μεγαλύτερη
αξία να δώσουν στα προϊόντα και υπηρεσίες τους, αλλά και
μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά να αποκτήσουν.
 Health Level Seven (HL7)
 DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine)
 SNOMED κ.λ.π.
16
1
 Άλλα Κριτήρια Αξιολόγησης ΠΣΥ
 Απαιτείται οι υπηρεσίες αυτές να είναι καινοτόμες και σύμφωνες με
τις προτεραιότητες που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
 Να διευκολύνεται η έγκαιρη διάγνωση και άρα θεραπεία κάποιας
ασθένειας.
 Αξιοπιστία των διαφόρων συστημάτων ηλεκτρονικής υγείας.
 Κατά πόσο τα συστήματα που χρησιμοποιούνται είναι επεμβατικά ή
όχι (σύμφωνο και με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, η οποία ζητάει όσο το δυνατόν μη επεμβατικές μεθόδους).
 Η αναγκαία υποδομή του δικτύου. 17
1
Κατηγορίες Πληροφοριακών Συστημάτων Υγείας

Ηπείρου
1. Νοσοκομειακά Συστήματα Πληροφοριών

 Το υπολογιστικό σύστημα το οποίο συντελεί στη συνύπαρξη και την
επικοινωνία της εξωτερικής και της εσωτερικής ροής των
πληροφοριών σε ένα νοσοκομείο, καθώς και για τον κοινό τρόπο
(περιβάλλον) λειτουργίας στις εφαρμογές (λογισμικό) που
λειτουργούν μέσα στο νοσοκομείο.
 Στόχος ενός ΠΣΝ είναι να συλλέγει, αποθηκεύει, επεξεργάζεται και
να ανακτά πληροφορίες, με τη βοήθεια Η/Υ και ειδικού εξοπλισμού,
σχετικά με την περίθαλψη των ασθενών και όλες τις διοικητικές
λειτουργίες προκειμένου να καλύψει τις λειτουργικές ανάγκες όλων
των εξουσιοδοτημένων χρηστών.
18
1
Κατηγορίες Πληροφοριακών Ηπείρου
 Διάκριση σε 3 κατηγορίες:
 Κεντρικά συστήματα: Αποτελούνται από ένα κεντρικό
σύστημα Η/Υ το οποίο διαχειρίζεται τα δεδομένα που
χρειάζεται όλο το νοσοκομείο.
 Δεν παρατηρούνται προβλήματα συμβατότητας.
 Ένα σημαντικό μειονέκτημα τους όμως είναι η διασύν-
δεση και η συνεργασία του κεντρικού υπολογιστή με
άλλες εφαρμογές και συστήματα.
19
1
 Αρθρωτά συστήματα: Η επεξεργασία των πληροφοριών
γίνεται κυρίως τοπικά από επιμέρους συστήματα που
επικοινωνούν με το κεντρικό με άμεση σύνδεση.
 Οι εφαρμογές, που είναι σημαντικές για πολλά τμήματα του
νοσοκομείου τοποθετούνται σε ένα κεντρικό υπολογιστή.
 Εύκολη η εγκατάσταση και επέκταση τους, ενώ ένα μεγάλο
μειονέκτημα αποτελεί η ασυμβατότητα των υποσυστημάτων.
 Καθώς το σύστημα επεκτείνεται με την προσθήκη ανεξάρτη-
των εφαρμογών, γίνεται πιο πολύπλοκη η συνεργασία και
διασύνδεση των επιμέρους τμημάτων. 20
2
 Κατανεμημένα συστήματα: Η επεξεργασία της
πληροφορίας γίνεται τοπικά από ανεξάρτητα
συστήματα Η/Υ τα οποία μοιράζονται τα δεδομένα
μέσω δικτυακού εξοπλισμού.
 Η ανεξάρτητη .κατανεμημένη και ετερογενής φύση
των κατανεμημένων συστημάτων συνέβαλε στην
ανάπτυξη λογισμικού για τη συνεργασία και τη
διαχείριση όλων των υποσυστημάτων.
21
2
 Βασικά υποσυστήματα ΠΣΝ
α. Υποσύστημα ιατρικών πληροφοριών και εφαρμογών
ασθενή
β. Υποσύστημα διοικητικών διαχειριστικών εφαρμογών

νοσοκομείου
Μπορεί να συμπεριληφθεί και μια τρίτη κατηγορία

υποσυστημάτων που εξυπηρετούν συγκεκριμένες
εξειδικευμένες εφαρμογές, όπως τα Συστήματα Υποστήριξης
Λήψης Απόφασης (ΣΥΛΑ) και τα Συστήματα Τηλεϊατρικής.
22
2
Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου (ΠΣΝ)
23
2
• Τα υποσυστήματα αυτά υποδιαιρούνται στα ακόλουθα:
• Υποσύστημα Πυρήνα
• Υποσύστημα Διοικητικό & Οικονομικό
• Υποσύστημα Επικοινωνιών Και Δικτύωσης
• Υποσύστημα Διαχείρισης Και Υποστήριξης Επιμέρους Τμημάτων
• Υποσύστημα Ιατρικής Τεκμηρίωσης
• Υποσύστημα Ιατρικής Υποστήριξης
• Υποσύστημα Υποστήριξης Νοσηλευτικής Δραστηριότητας
• Υποσύστημα Υποστήριξης Ιατρικής Έρευνας
24
2
• Δομή ενός Πληροφοριακού
Συστήματος Νοσοκομείου
• Προϋποθέσεις επιτυχίας
 Αξιοπιστία
 Ασφάλεια
 Έλεγχος του κόστους
 Λειτουργικότητα 25
2

Ηπείρου
2. Νοσηλευτικά Συστήματα Πληροφοριών

• Τα Νοσηλευτικά συστήματα πληροφοριών (NIS) είναι
συστήματα που επεξεργάζονται και αναλύουν κλινικά
στοιχεία από διάφορα περιβάλλοντα υγειονομικής περί-
θαλψης και τα διαθέτουν στο νοσηλευτικό προσωπικό για τη
βελτίωση της φροντίδας του ασθενούς.
• Μερικά από τα παραδείγματα τομέων που εφαρμόζονται
σήμερα τα νοσηλευτικά πληροφοριακά συστήματα είναι η
ψυχική υγεία, η νεογνολογία, η ουρολογία, η ογκολογία, η
μαιευτική, η χειρουργική, ο έλεγχος λοιμώξεων κτλ.
26
2
Ηπείρου
Χαρακτηριστικά.
• Χαρακτηριστικά.
• Αποτύπωση Ασθενούς: Κάθε ασθενής δηλώνει τα στοιχεία
εισαγωγής του, τις εξετάσεις που έχει υποβληθεί και τη
νοσηλευτική φροντίδα που του ανατέθηκε.
• Οργάνωση προσωπικού: Το προσωπικό οργανώνει τις
βάρδιες και τις εφημερίες του με προγράμματα, που
προσαρμόζονται ανάλογα στις ανάγκες κάθε νοσηλευτικού
ιδρύματος. Οι Νοσηλευτές ενημερώνονται έγκαιρα με αυτό
το χρονοδιάγραμμα.
27
2
Ηπείρου
 Πλεονεκτήματα
 Βελτιωμένος σχεδιασμός φροντίδας: Πλάνο φροντίδας για τον
ασθενή σε μικρό χρονικό διάστημα, ενώ τα στοιχεία που κα-
ταγράφονται αποτυπώνουν μία πλήρη εικόνα της κατάστασης του.
Έτσι εξασφαλίζεται πολύτιμος χρόνος νοσηλείας και αποδοτικότερη
εξυπηρέτηση των ασθενών.
 Ενίσχυση λειτουργικότητας και μείωση του φόρτου εργασίας:
Αποτελεσματικό πρόγραμμα βαρδιών. Έτσι ο χρόνος αξιοποιείται
σωστά, χωρίς να δαπανάται σε γραφειοκρατία.
 Προσεκτική χορήγηση φαρμάκων: Αποφυγή σοβαρών λαθών κατά τις
δόσεις (αλλεργίες, άσκοπη χορήγηση ναρκωτικών ουσιών κλπ).
28
2

Ηπείρου
3. Πληροφοριακά Συστήματα Εργαστηρίου

 Τα εργαστηριακά πληροφοριακά συστήματα (Laboratory
Information Systems) αναφέρονται σε λογισμικό υπολογιστή,
συνδεδεμένο με τον αντίστοιχο ιατρικό εξοπλισμό.
 Δυνατή η αρχειοθέτηση των στοιχείων των ασθενών, η ενημέρωση
των κλινικών εξετάσεων, η βαθμονόμηση οργάνων και άλλες εφαρ-
μογές.
 Στα εργαστήρια χρησιμοποιούνται ειδικές ιατρικές συσκευές για
μετρήσεις που ονομάζονται εργαστηριακοί αναλυτές. Οι ενδείξεις
από τις συσκευές αυτές αποθηκεύονται αυτόματα στα
πληροφοριακά συστήματα με τη χρήση μικροεπεξεργαστών
τελευταίας τεχνολογίας.
29
2
Ηπείρου
 Απαραίτητα χαρακτηριστικά:
 Αξιοπιστία και ακρίβεια εξετάσεων
 Άμεση μελέτη και στατιστική ανάλυση αποτελεσμάτων εξετάσεων
 Πλήρη εξοπλισμό εργαστηριακών αναλυτών και ηλεκτρονικών
υπολογιστών
 Συνεχή έλεγχο στα μηχανήματα για ποιότητα διαγνώσεων
 Δυνατότητα αξιολόγησης αποτελεσμάτων και πιθανής διάγνωσης
Βασικό στοιχείο ενός πλήρους πληροφοριακού συστήματος

είναι η παραμετροποίηση του.
30
3

Ηπείρου
3. Πληροφοριακά Συστήματα Διαγνωστικών Κέντρων

 Η παροχή υπηρεσιών με σκοπό την εξυπηρέτηση των ασθενών και
την παροχή αποτελεσματικών τρόπων θεραπείας.
 Τα χειρόγραφα έγγραφα και οι χειρωνακτικές εργασίες
αντικαθίστανται από ηλεκτρονικά αρχεία και προγράμματα που
ενημερώνονται αυτόματα με άμεσο αποτέλεσμα την αποφυγή της
γραφειοκρατίας.
 Τα στοιχεία των ασθενών καταχωρούνται σε ειδικούς ιατρικούς
φακέλους, στους οποίους έχει πρόσβαση μόνο το ιατρικό
προσωπικό του διαγνωστικού κέντρου που απευθύνονται.
 Η οικονομική οργάνωση των κέντρων γίνεται από ειδικά
μηχανήματα, οπότε η συντήρηση τους είναι πιο οικονομική.
31
3

Ηπείρου

 Για να είναι αξιόπιστες οι υπηρεσίες που προσφέρουν τα
προγράμματα πρέπει να διαθέτουν τα εξής χαρακτηριστικά:
 Ασφαλή αποθήκευση και χρήση ιατρικών δεδομένων
 Εύχρηστα προγράμματα που να γίνονται προσιτά από χρήστες
που δεν έχουν ιδιαίτερες γνώσεις Η/Υ
32
3

Ηπείρου

 Η παροχή υπηρεσιών με σκοπό την εξυπηρέτηση των ασθενών και
την παροχή αποτελεσματικών τρόπων θεραπείας.
 Τα χειρόγραφα έγγραφα και οι χειρωνακτικές εργασίες
αντικαθίστανται από ηλεκτρονικά αρχεία και προγράμματα που
ενημερώνονται αυτόματα με άμεσο αποτέλεσμα την αποφυγή της
γραφειοκρατίας.
 Τα στοιχεία των ασθενών καταχωρούνται σε ειδικούς ιατρικούς
φακέλους, στους οποίους έχει πρόσβαση μόνο το ιατρικό
προσωπικό του διαγνωστικού κέντρου που απευθύνονται.
 Η οικονομική οργάνωση των κέντρων γίνεται από ειδικά
μηχανήματα, οπότε η συντήρηση τους είναι πιο οικονομική.
33
3
Ηπείρου
Εφαρμογές ΠΣΥ
 Τα πληροφοριακά συστήματα που χρησιμοποιούνται στο χώρο της Υγείας και ιδι-
αίτερα στα νοσοκομεία είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να καλύπτουν τις βασικές
τους λειτουργίες και να παρέχουν οικονομική νοσηλεία και παραγωγικότητα.
 Για να είναι πλήρες ένα σύστημα πρέπει κάθε τμήμα να σχετίζεται με ένα
υποσύστημα του πληροφοριακού συστήματος, το οποίο υποδιαιρείται σε άλλα
υποσυστήματα.
 Xαρακτηριστικά:
 Τα στοιχεία των ασθενών καταγράφονται σε ειδικά αρχεία και μπορούν να ανακτηθούν
οποιαδήποτε στιγμή από εξουσιοδοτημένους χρήστες των υποσυστημάτων
 Τα στοιχεία είναι προσπελάσιμα από όλα τα τμήματα του Νοσοκομείου
 Τα υποσυστήματα συνδέονται όλα μεταξύ τους ώστε να ανταλλάσσουν δεδομένα ανά
πάσα στιγμή
 Τα υποσυστήματα ακολουθούν κοινή μεθοδολογία στο σύνολό τους για να είναι πιο εύ-
κολη η πρόσβαση σε αυτά
 Ένα πλήρες Πληροφοριακό Σύστημα υγείας σε νοσοκομείο μπορεί να περιγραφεί με το
σχήμα που ακολουθεί, στο οποίο υπάρχουν όλα τα υποσυστήματα. 34
3
Ηπείρου
Δομή Πλήρους
ΠΣΥ
35
3
Ηπείρου
Δομή Πλήρους ΠΣΥ
36
3
Ασκήσεις
Δρ. Γκόγκος Χρήστος, Επίκουρος Καθηγητής Τμ.
Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής (Παράρτημα Πρέβεζας)
Άρτα, Μάιος 2015

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Ποιες από τις προτεινόμενες αποτελούν λειτουργίες της Κεντρικής Μονάδας

Επεξεργασίας
- Άμεση πρόσβαση στη μνήμη RAM
- Εκτελεί λογικές και αριθμητικές πράξεις
 Πώς αποκαλείται η κεντρική μονάδα σε ένα σύστημα υπολογιστών που μπορεί
να εξυπηρετεί εκατοντάδες χρήστες ταυτόχρονα;
- Mainframe
 Ποια από τις προτεινόμενες προτάσεις είναι σωστή όσον αφορά τα
πλεονεκτήματα που μας προσφέρει η εργασία σε ένα τοπικό δίκτυο;
- Η χρήση κοινόχρηστων πόρων
 Τι σημαίνει το ακρώνυμο WWW;
- World Wide Web
 Τι είναι το Διαδίκτυο;
- Παγκόσμιο Δίκτυο υπολογιστών
 Για ποιο λόγο είναι απαραίτητη η δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας;
- Για να υπάρχουν τα δεδομένα σε περίπτωση καταστροφής ή σφάλματος του
μέσου μόνιμης αποθήκευσης
 Πώς αποκαλούνται οι συσκευές που βρίσκονται εκτός της μονάδας
συστήματος;
- Περιφερειακές συσκευές
 Πώς αποκαλείται το λογισμικό που ελέγχει όλες τις δραστηριότητες του
υπολογιστή;
- Λειτουργικό σύστημα
 Ποιος είναι ο σκοπός θέσπισης του νόμου προστασίας προσωπικών
δεδομένων;
- Η προστασία των προσωπικών δεδομένων
 Ποιο από τα προτεινόμενα αποτελεί λογισμικό εφαρμογής πολυμέσων;
- Λογισμικό προβολής DVD
 Σε ποιες από τις προτεινόμενες υπηρεσίες του διαδικτύου απαιτείται συνήθως
από τον επισκέπτη η καταχώρηση ορισμένων προσωπικών δεδομένων;
- Ιστοσελίδες ηλεκτρονικών αγορών
 Ένας εκτυπωτής ακίδων είναι καταλληλότερος για εκτύπωση….
- … πολλών αντιγράφων με ένα πέρασμα
 Τι λογισμικό από τα προτεινόμενα δεν επιτρέπεται να αναπαράγουμε και να
διακινούμε ελεύθερα;
- Όλα εκτός από τα προγράμματα FREEWARE
 Αντιστοιχίστε την κατάλληλη ιδιότητα με τον αντίστοιχο τύπο μνήμης
- Κύρια μνήμη -> RAM

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Μνήμη μόνο για ανάγνωση -> ROM

- Σειριακή μνήμη -> Μαγνητική ταινία
- Επανεγραφόμενη – προγραμματιζόμενη μνήμη -> EPROM
 Τι σημαίνει ο όρος GUI;
- Graphical User Interface
 Αν έχουμε εγκαταστήσει λογισμικό προστασίας από ιούς στον υπολογιστή
μας…
- Πρέπει να το ενημερώνουμε τακτικά από τον δικτυακό τόπο του
κατασκευαστή
 Ποια από τα προτεινόμενα επηρεάζουν την απόδοση ενός Η/Υ;
- Η συχνότητα λειτουργίας του επεξεργαστή
- Η ταχύτητα ανάγνωση/εγγραφής του σκληρού δίσκου
 Ποιες από τις προτεινόμενες αποτελούν βασικές διαφορές της σύνδεσης ADSL
σε σχέση με μια ISDN;
- Στην ADSL η ταχύτητα λήψης είναι υψηλότερη από την ταχύτητα αποστολής
ενώ στην ISDN όχι
- Στην ADSL έχουμε μόνιμη σύνδεση ενώ στην ISDN όχι
 Ποια είναι η διαφορά του ονόματος χρήστη (Username ή user ID) από τον
κωδικό πρόσβασης (password) ενός υπολογιστικού συστήματος;
- Το όνομα χρήστη μπορεί να γνωστοποιείται ή να είναι προβλέψιμο από
άλλους χρήστες, όχι όμως ο κωδικός
 Ποια αποτελούν αντικειμενικά μειονεκτήματα της τηλε-εργασίας;
- Η έλλειψη ανθρώπινης συναναστροφής με συναδέλφους
- Απαιτεί εργαζομένους με αυξημένη αυτοπειθαρχία και αυτοπαρακίνηση
 Όταν ένας οργανισμός υιοθετεί διαδικασίες διαχείρισης ευαίσθητων
δεδομένων, αυτό σημαίνει πως…
- Υπάρχει επαρκής οργάνωση και δικλείδες ασφαλείας σχετικές με τη
διαχείριση προσωπικών δεδομένων
 Ποιες από τις ακόλουθες αποτελούν μεγάλης κλίμακας εφαρμογές
υπολογιστών στον επιχειρηματικό τομέα;
- e-Banking
- e-Commerce
 Ένα σύστημα διαγνωστικής τηλεϊατρικής είναι…
- Μία μεγάλης κλίμακας εφαρμογή υπολογιστών στον τομέα της περίθαλψης
 Ο Κωδικός Αναγνώρισης Προϊόντος είναι…
- Μοναδικός για κάθε αυθεντικό αντίγραφο

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Ποια από τις προτεινόμενες προτάσεις σχετικά με τις προφυλάξεις ασφαλείας

είναι αληθινή;
- Όλα τα καλώδια πρέπει να είναι ασφαλισμένα
 Ποιες συσκευές χρησιμοποιούνται από τους φορητούς υπολογιστές αντί για
ποντίκι;
- Ιχνόσφαιρα
- Πινακίδα Αφής
 Ποια από τις συσκευές δέχεται και στέλνει δεδομένα από τον υπολογιστή;
- Μόντεμ
 Ποια συσκευή δεν χρειάζεται διαμόρφωση;
- Μνήμη Flash/USB
 Σε ποια φάση ανάπτυξης ενός συστήματος για Η/Υ πραγματοποιείται έλεγχος
για τη σωστή λειτουργία του;
- 4η φάση – Δοκιμή
 Για τις εταιρικές ανακοινώσεις της προς τους υπαλλήλους της μια επιχείρηση
συνήθως χρησιμοποιεί το…
- Intranet της
 Πότε χρησιμοποιούμε το ηλεκτρονικό εμπόριο και όχι τον κλασσικό τρόπο
αγοράς αγαθών;
- Όταν δεν μπορούμε να μετακινηθούμε
 Όταν χρειάζεται να εργαζόμαστε σε έναν υπολογιστή για πολύ ώρα θα πρέπει…
- να κάνουμε συχνά διαλείμματα
 Όταν εργαζόμαστε σε υπολογιστή η χρήση χαμηλής ποιότητας καθίσματος
μπορεί να προκαλέσει…
- Πόνο στη μέση
 Τι μπορεί να προκαλέσει ένας ιός μακροεντολών όταν μπει σε έναν Η/Υ;
- Διαγραφή όλων των εγγράφων-αρχείων μας
 Ένα σύστημα εγγραφής μαθητών και έκδοσης βαθμολογίας αναφέρεται…
- Στη χρήση εφαρμογών υπολογιστών στην εκπαίδευση
 Ποια από τις προτεινόμενες προτάσεις σχετικά με τα ηλεκτρονικά έγγραφα
είναι ψευδής;
- Απαιτούν μεγάλους φυσικούς αποθηκευτικούς χώρους
 Τι είναι το Software;
- Software χαρακτηρίζεται εκείνο το «υλικό» που χρησιμοποιούμε για να
λειτουργήσουμε με τον υπολογιστή, χωρίς όμως να μπορούμε να το
αγγίξουμε. Σαν software χαρακτηρίζουμε γενικότερα όλες τις εφαρμογές
(προγράμματα), όλα τα λειτουργικά συστήματα (Windows X, Unix, Linux,
DOS), αλλά και όλους τους drivers (οδηγούς συσκευών).

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Το Software που έχει να κάνει με την γενικότερη λειτουργία του υπολογιστή

μας ονομάζεται Λειτουργικό Σύστημα και ουσιαστικά είναι ένα πλήθος
μικρών εφαρμογών (προγραμμάτων) που έχουμε στη διάθεσή μας (άμεσα ή
έμμεσα) για να λειτουργήσουμε γενικά με τον υπολογιστή μας.
Τα Λειτουργικά Συστήματα χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Σε εκείνα
που χρησιμοποιούν Γραφικό Περιβάλλον Εργασίας (Grafical User Interface)
και σε εκείνα που χρησιμοποιούν Περιβάλλον Πληκτρολόγησης Εντολών.
Γραφικά Περιβάλλοντα Εργασίας: Windows X (οποιαδήποτε έκδοση), Linux
Περιβάλλοντα Πληκτρολόγησης Εντολών: DOS, Unix
Το Software που έχει να κάνει με τις λειτουργίες που εμείς εκτελούμε
ονομάζεται Λειτουργικά Εφαρμογών και είναι τα γνωστά σε όλους μας
«προγράμματα» (Word, Excel, Access, Power Point, Internet Explorer, Outlook
Express, Netscape Navigator, Corel Draw κ.λ.π.). Οι εφαρμογές (προγράμματα)
είναι τεράστιες σε πλήθος και ουσιαστικά μας βοηθούν να κάνουμε
εξειδικευμένες εργασίες στον υπολογιστή μας (να γράψουμε κείμενο, να
κάνουμε πράξεις, να δημιουργήσουμε και να εκτελέσουμε παρουσιάσεις, να
περιηγηθούμε στο Διαδίκτυο, να λειτουργήσουμε το ηλεκτρονικό μας
ταχυδρομείο, να ζωγραφίσουμε, να επεξεργαστούμε εικόνες και άλλα πολλά).
Τέλος το Software που έχουμε εγκατεστημένο στον υπολογιστή μας και δεν
δεν χρησιμοποιείται από εμάς αλλά από το Λειτουργικό Σύστημα
προκειμένου να λειτουργήσουν οι συσκευές (οθόνη, εκτυπωτής, ποντίκι,
πληκτρολόγιο κ.λ.π.) ονομάζεται Λειτουργικό Οδήγησης Συσκευών και είναι
γνωστό με τον χαρακτηρισμό Drivers (Οδηγοί Συσκευών). Το εγκαθιστούμε
όταν εγκαθιστούμε μία συσκευή στον υπολογιστή μας και δεν έχουμε άμεση
σχέση μαζί του, παρά μόνο όταν θελήσουμε να αλλάξουμε κάποιες ιδιότητές-
χαρακτηριστικά του. Η εργασία αυτή γίνεται συνήθως από τον Πίνακα
Ελέγχου.
 Τι είναι το hardware;
- Σαν Hardware χαρακτηρίζουμε οτιδήποτε χρησιμοποιούμε για να
λειτουργούμε με τον υπολογιστή και μπορούμε να το πιάνουμε με τα χέρια
μας (οθόνη, πληκτρολόγιο, ηχεία, ποντίκι, κεντρική μονάδα επεξεργασίας
ΚΜΕ, εκτυπωτής, μόντεμ, πινακίδα αφής, σχεδιογράφος-plotter, ιχνόσφαιρα
κ.λ.π.). Το hardware χωρίζεται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Στις συσκευές
εισόδου, στις συσκευές εξόδου και στις συσκευές εισόδου και εξόδου και στις
μη περιφερειακές συσκευές.
Συσκευές εισόδου χαρακτηρίζονται όλες εκείνες οι συσκευές οι οποίες δίνουν
πληροφορία στον υπολογιστή (ποντίκι, πληκτρολόγιο, scanner, μικρόφωνο,
ιχνόσφαιρα-trackball).

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Συσκευές εξόδου είναι εκείνες οι συσκευές μέσω των οποίων βγαίνουν

(εξέρχονται) πληροφορίες από τον υπολογιστή (οθόνη, εκτυπωτής, ηχεία,
ακουστικά, χειριστήριο παιχνιδιών-joystick)
Συσκευές εισόδου και εξόδου είναι εκείνες οι συσκευές μέσω των οποίων
γίνονται ταυτόχρονες λειτουργίες εισόδου και εξόδου (μόντεμ, οθόνη αφής-
touch screen, ακουστικά με μικρόφωνο)
Μη περιφερειακές συσκευές χαρακτηρίζονται όλες εκείνες οι συσκευές που
βρίσκονται μέσα στην Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (ΚΜΕ) π.χ. Μητρική
(motherboard), Κάρτα Ήχου, Κάρτα Δικτύου, RAM, ROM, Κάρτα Εκτυπωτή κ.α.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Ποια από τα προτεινόμενα είναι παραδείγματα λογισμικού (software);
 Linux
 Εκτυπωτής
 Κάρτα Δικτύου
 Excel
 Ποντίκι
2. Ποια από τα προτεινόμενα είναι Λογισμικό Λειτουργικών Συστημάτων;
 Linux
 Microsoft Access
 Microsoft Excel
 MS Windows
 Λογισμικό Εμπορικής Διαχείρισης
3. Ποιες από τις προτεινόμενες ΔΕΝ είναι συσκευές εισόδου;
 Χειριστήριο Παιχνιδιών – Joustick

 Εκτυπωτής
 Σχεδιογράφος – Plotter
 Ποντίκι
 Ιχνόσφαιρα (Trackball)
4. Ποια από τα προτεινόμενα είναι συμπτώματα κακών συνθηκών εργασίας για τους
χρήστες υπολογιστών;
 Κακώσεις των καρπών από παρατεταμένη πληκτρολόγηση

 Προβλήματα στην πλάτη και την μέση από κακή στάση εργασίας
5. Ποια από τα προτεινόμενα είναι σωστά μέτρα προφύλαξης από ιούς υπολογιστών;
 Να χρησιμοποιούμε ενημερωμένα λογισμικά antivirus

 Να μην ανοίγουμε e–mail αν θεωρούμε ύποπτο το θέμα ή είναι άγνωστος ο
παραλήπτης ή ο αποστολέας
6. Ποια από τα προτεινόμενα μέτρα πρέπει να ακολουθούμε ώστε η εργασία στον Η/Υ
να μην επιβαρύνει την υγεία μας;
 Συχνά διαλείμματα μακριά από τον υπολογιστή

 Τήρηση σωστής απόστασης από την οθόνη
7. Τι είναι το Διαδίκτυο;
 Ένα παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών
8. Ποια προγράμματα αποκαλούνται freeware;
 Τα προγράμματα που διανέμονται δωρεάν

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
9. Ποια είναι η σωστή σειρά κατάταξης των μονάδων μέτρησης μνήμης, ξεκινώντας από
την μεγαλύτερη;
 TB, GB, MB, Kb, Byte, Bit
10. Τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να μην χάνουμετ τα δεδομένα μας σε

περιπτωση βλάβης του υπολογιστή;
 Να δημιουργούμε αντίγραφα ασφαλείας
11. Τι μετράμε σε έναν Η/Υ με MHz ή GHz;
 Τη συχνότητα λειτουργίας (ταχύτητα) της CPU
12. Το σύστημα Αυτόματης Τραπεζικής Συναλλαγής είναι ένα…
 WAN
13. Τι θα χρησιμοποιούσατε για να στείλετε ένα ενημερωτικό σημείωμα στα 100

υποκαταστήματα της εταιρείας στην οποία εργάζεστε; (υποθέστε ότι όλοι έχουν τον
αναγκαίο εξοπλισμό)
 Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο E-Mail
14. Πώς αποκαλείται διεθνώς το Δωρεάν Λογισμικό;
 Freeware
15. Ποιο από τα προτεινόμενα είναι χαρακτηριστικό της μνήμης RAM;
 Είναι μνήμη προσωρινής αποθήκευσης
16. Ποιος τύπος εκτυπωτή είναι καταλληλότερος για γρήγορη και οικονομική εκτύπωση
κειμένων καλής ποιότητας;
 Ασπρόμαυρος Laser
17. Ποιος από τους προτεινόμενους χρειάζεται λιγότερο έναν φορητό υπολογιστή;
 Ταμίας Τράπεζας
18. Ποιες από τις προτεινόμενες αποτελούν συσκευές εισόδου (input devices)
δεδομένων στον Η/Υ;

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Σχεδιογράφος (Plotter)
 Φωτογραφίδα (Light Pen)
 Ηχεία
 Οθόνη
 Ιχνόσφαιρα (Trackball)
19. Ποιο από τα προτεινόμενα ΔΕΝ επηρεάζει την απόδοση ενός σύγχρονου
προσωπικού υπολογιστή;
 Το μέγεθος της μνήμης ROM

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
20. Ποιο από τα προτεινόμενα πρέπει να ρυθμίζουμε στη μέγιστη δυνατή τιμή που
μπορεί να υποστηρίξει η οθόνη του Η/Υ;
 Το ρυθμό ανανέωσης (refresh rate)
21. Για ποια αρχεία πρέπει οπωσδήποτε να κρατάμε αντίγραφα ασφαλείας (back-up)
τακτικά;
 Για τα αρχεία τα οποία έχουμε δημιουργήσει εμείς
22. Αντιστοιχήστε τον κατάλληλο αριθμό (σειρά) φάσης με την αντίστοιχη περιγραφή
φάσης ανάπτυξης λογισμικού
 1η φάση: Καταγραφή Αναγκών - Ανάλυση

 2η φάση: Σχεδιασμός
 3η φάση: Συγγραφή Κώδικα - Προγραμματισμός
 4η φάση: Δοκιμή
23. Πότε έχουμε τη δυνατότητα πρόσβασης και πληροφόρησης στα προσωπικά μας
δεδομένα που διατηρεί κάποιος φορέας;
 Οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμούμε
24. Ποια από τα αναφερόμενα αποθηκευτικά μέσα χρειάζονται διαμόρφωση

(formatting) προκειμένου να είναι έτοιμα προς χρήση;
 Όλα τα αναφερόμενα από τις άλλες απαντήσεις (γενικά όλα όσα είναι δεκτικά σε
εγγραφή με μαγνητικό μέσο)
25. Ο όρος «απολύμανση αρχείων» αναφέρεται…
 Στον έλεγχο όλων των αρχείων του υπολογιστή μας από ιούς με τη χρήση ειδικού
λογισμικού
26. Ποιο από τα ακόλουθα αποτελεί βασική διαφορά ενός Ενδοδικτύου (Intranet) σε
σχέση με το Διαδίκτυο (Internet);
 Ένα Intranet είναι ένα κλειστό-ιδιωτικό δίκτυο ενώ το Internet ανοιχτό-κοινόχρηστο

δίκτυο
27. Ποια από τα προτεινόμενα είναι πλεονεκτήματα από τη δικτύωση των υπολογιστών
μιας επιχείρησης;
 Η δυνατότητα ηλεκτρονικής συνεργασίας σε ομαδικές εργασίες
28. Ποιες από τις προτεινόμενες αποτελούν βασικές διαφορές της σύνδεσης ADSL σε
σχέση με μία ISDN;

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Στην ADSL έχουμε μόνιμη – συνεχή σύνδεση ενώ στην ISDN όχι
 Στην ADSL η ταχύτητα λήψης (downloading) είναι συνήθως υψηλότερη από την
ταχύτητα αποστολής (uploading) ενώ στην ISDN όχι

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
29. Για ποια από τις προτεινόμενες εργασίες ΔΕΝ θα ήταν αποτελεσματική η
τηλεργασία;
 Για εργασίες που απαιτούν συχνές συναντήσεις μεταξύ των εργαζομένων
30. Ο όρος CBT (Computer Based Training) αναφερεται:
 Στη χρήση λογισμικού στο οποίο κυρίως βασίζεται η εκπαιδευτική διαδικασία
31. Ποιο από τα προτεινόμενα είναι λογισμικό λειτουργικού συστήματος;
 Λογισμικό που ελέγχει την κατανομή των πόρων (resources) – υλικού (hardware)
του υπολογιστή
32. Οι περισσότεροι υπολογιστές λειτουργούν σε ένα περιβάλλον εργασίας με εικονίδια

και μενού. Πώς ονομάζεται ένα τέτοιο περιβάλλον;
 Grapfical User Interface (Γραφικό Περιβάλλον Εργασίας)
33. Ποια από τις προτεινόμενς τακτικές θεωρείται σωστή πρακτική διαχείρισης
ευαίσθητων δεδομένων μιας εταιρείας;
 Οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες μόνο σε εξουσιοδοτημένους χρήστες
34. Το σύνολο συνδεδεμένων ιστοσελίδων δημοσιευμένων στο Διαδίκτυο,

ονομάζεται:
 Word Wide Web
35. Ποια από τις προτεινόμενες προτάσεις σχετικά με τις προφυλάξεις ασφαλείας είναι
αληθής;
 Όλα τα καλώδια πρέπει να είναι ασφαλισμένα
36. Ποια συστήματα προσφέρουν ευκολία στη διαχείριση των ασθενών και των
σχετικών πληροφοριών τους;
 Τα συστήματα πληροφορικής για τη διαχείριση νοσοκομείων
37. Ποια από τις προτεινόμενες προτάσεις είναι αληθής σε σχέση με το ηλεκτρονικό
εμπόριο;
 Απαιτείται η καταχώρηση προσωπικών στοιχείων κατά την παραγγελία
38. Ποια από τις προτεινόμενες προτάσεις είναι αληθής όσον αφορά τα πλεονεκτήματα
του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce);

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Ο αγοραστής μπορεί να προμηθευτεί τα αγαθά από οπουδήποτε στον κόσμο
39. Ποια από τις προτεινόμενες ΔΕΝ αποτελεί υπηρεσία του Διαδικτύου;
 Η τηλεειδοποίηση
40. Σε τι αναφερόμαστε όταν χρησιμοποιούμε τον όρο MIS;
 Ένα πληροφοριακό σύστημα διοίκησης (MIS- Management Information System)
41. Όταν εργαζόμαστε σε υπολογιστή η χρήση χαμηλής ποιότητας καθίσματος μπορεί

να προκαλέσει…
 Πόνο στη μέση

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
42. Η χρήση ηλεκτρονικών εγγράφων…
 Προσφέρει στην προστασία του περιβάλλοντος
43. Πότε υπάρχει κίνδυνος να εισέλθει ένας ιός σε έναν υπολογιστή;
Κατά την ανάγνωση ενός ηλεκτρονικού μηνύματος

Πληροφορική Εισαγωγή Στην Επιστήμη Των Υπολογιστών Χρήστος Γκόγκος ΤΕΙ Ηπείρου

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Πληροφορική Εισαγωγή Στην Επιστήμη Των Υπολογιστών Χρήστος Γκόγκος ΤΕΙ Ηπείρου

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ελληνική Δημοκρατία

Δρ. Γκόγκος Χρήστος 1

Υλικό Υπολογιστή (Hardware)

Λογισμικό Υπολογιστών (Software)

Επιστήμη των υπολογιστών

2. Λειτουργικά Συστήματα ΤΕΙ Ηπείρου

5. Βάσεις Δεδομένων (Databases)

6. Τεχνητή Νοημοσύνη ΤΕΙ Ηπείρου

Μηχανές ειδικής χρήσης

Ο Η/Υ ως μια μηχανή γενικής χρήσης

Ντετερμινισμός (αιτιοκρατία) Η/Υ

Ακολουθιακή εκτέλεση εντολών

Ιστορικό εξέλιξης υπολογιστών

Ιστορικό εξέλιξης υπολογιστών

Γενιές Η/Υ από το 1950 μέχρι σήμερα

Πολλές τέτοιες συσκευές μπορούν να είναι

• MIPS = Μονάδα μέτρησης ισχύος υπολογιστή.

Νόμος του Moore

Βασικές καινοτομίες που επιτάχυναν

την εξέλιξη των υπολογιστών

Εξέλιξη υπολογιστών – εξέλιξη αυτοκινήτων

• Κάθε φορά που θα κυκλοφορούσε νέο μοντέλο θα έπρεπε να μάθει

• Ο αερόσακος θα ρωτούσε "Είστε σίγουρος;" πριν ενεργοποιηθεί.

• Θα έπρεπε να πατήσεις το πλήκτρο "Έναρξη" για να σβήσεις την

Ο Η/Υ ως μια μηχανή γενικής χρήσης

Τα δεδομένα στο εσωτερικό του Η/Υ

Συνδυασμοί δυαδικών ψηφίων

Περισσεύουν 8 συνδυασμοί bits που δεν θα χρησιμοποιηθούν 9

– EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal

– ASCII (American Standard Code for Information

– Unicode (16bit. Το νέο στάνταρντ κωδικοποίησης)

ASCII: Χρησιμοποιεί 8 bits για κάθε χαρακτήρα. Κάθε

Extended ASCII (ορίζει τι περιέχουν οι θέσεις πάνω από την

Παραδείγματα με κωδικοποίηση ASCII

• Το κείμενο “Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής” κωδικοποιημένο ως

Ψηφιογραφικές εικόνες (bitmaps)

Μεγέθυνση ψηφιογραφικής εικόνας

• Όταν κατά την μεγέθυνση φτάσουμε σε επίπεδο που

Ανάλυση Βάθος Χρώματος

Βάθος χρώματος και ποιότητα εικόνας

Παράδειγμα (εικόνα bitmap)

• Για να είναι δυνατή η ταυτόχρονη απεικόνιση 20 χρωματικών

JPEG vs. GIF

Μέγεθος αρχείου: 42,3ΚΒ Μέγεθος αρχείου: 4,41ΚΒ

Μετατροπή δεδομένων ήχου σε

Δειγματοληψία και κβάντωση

• Πόσα δείγματα λαμβάνονται;

Συμπιεσμένες μορφές ήχου

– Η κωδικοποίηση mp3 χρησιμοποιεί

• WMA (Windows Media Audio):

– Έχει ενσωματωμένη προστασία αντιγραφής

• Με το streaming, ο φυλλομετρητής του χρήστη

• Προκειμένου να λειτουργεί το streaming η πλευρά

Δεκαδικό σύστημα αρίθμησης

Δυαδικό σύστημα αρίθμησης

Μετατροπή από δυαδικό σε δεκαδικό

Μετατροπή από δεκαδικό σε δυαδικό

Διάβασμα από κάτω

2 ÷ 2 = 1 και υπόλοιπο 0 0 4710= 1011112

Πλέον σημαντικό ψηφίο

(MSB=Most Significant Bit)

Ολίσθηση αριστερή και δεξιά

(shift left, shift right)

αριθμοί (unsigned integer numbers)