Jometalet ne Sistemin Periodik

Karakteristikat e pergjithshme te JoMetaleve

Jometalet- elementët kimikë, atomet e të cilëve pranojnë elektrone për të

përfunduar nivelin e jashtëm të energjisë, ndërsa formojnë jone të ngarkuar
negativisht.

Konfigurimi elektronik i elektroneve të valencës së jo-metaleve në pamje e

pergjithshme- ns 2 np 1−5 Përjashtimet janë hidrogjeni (1s 1) dhe heliumi (1s 2), të
cilat gjithashtu konsiderohen jo-metale.

Jo-metalet zakonisht kanë një gamë të gjerë të gjendjeve të oksidimit në përbërjet e

tyre. Numër më i madh elektronet në pjesën e jashtme niveli i energjisë në
krahasim me metalet përcakton aftësinë e tyre më të madhe për të lidhur elektrone
dhe shfaqjen e aktivitetit të lartë oksidativ.

Nëse në Tabelën Periodike vizatoni mendërisht një diagonale nga beriliumi në

astatinë, atëherë në këndin e sipërm të djathtë të tabelës do të ketë elementë
jometalë. Midis jometaleve ekziston një element s-hidrogjeni; p-elementet e borit;
karbon, silikon; azot, fosfor, arsenik, oksigjen, squfur, selen, Tellurium, halogjene
dhe astatinë. Elementet e grupit VIII janë gaze inerte (fisnike) që kanë një nivel të
jashtëm plotësisht të kompletuar të energjisë dhe nuk mund t'i atribuohen as
metaleve as jometaleve.

Jo-metalet kanë vlera të larta të afinitetit të elektroneve, elektronegativitetit dhe

potencialit redoks.
Percakto tre Elemente Kimike

Klori -  është element kimik i cili sëbashku me Jodin (I), Bromin (Br), Astasin (At)
dhe Flourin (F) bëjnë pjesë në grupin e 17-të të sistemit periodik duke u identifikuar
edhe si substanca (lat.) halogjene që do të thotë (sq.) kripëformues. Klori në nivelin e
jashtëm energjetik ka 7 elektrone të cilat paraqesin edhe valencën e tij. Klori formon
jone negative kur bashkohet me atomet e elementeve të tjera dhe arrinë konfiguracionin
stabil sikurse të gazrave fisnike me elektrone në nivelin e jashtëm energjetik. Klori si
element halogjen me metale formon konponime jonike, ndërsa me jometale formon
konponime me lidhje kovalente

Heliumi - është një element kimik me simbolin He dhe numër atomik 2. Është një pa
ngjyrë, pa erë, pa shije, jo-toksike, inert, gazi monatomic që kryeson grupin fisnik te gazit në
tabelën periodike. Valët dhe shkrirja e saj dhe pikat janë më të ulët në mesin e elementeve dhe
ajo ekziston vetëm si një gaz, përveç në kushte ekstreme.
Helium është elementi i dytë është i lehte dhe elementi i dytë më i pasur në univers i
vëzhgueshem, duke qenë i pranishem ne rreth 24% e mases totale thelbësor, që është më shumë
se 12 herë në masë të gjithë elementeve të rënda të kombinuara. Bollëk i saj është i ngjashëm me
këtë shifër në Diell dhe në Jupiter. Kjo është për shkak të energjisë shumë të lartë bërthamore të
detyrueshme (për nucleon) e helium-4 në lidhje me tri elemente të ardhshëm pas helium. Kjo
helium-4 të energjisë detyrueshme llogaritet edhe pse ajo është një produkt i fuzionit të dy
bërthamor dhe kalbjes radioaktive. Më helium në univers është helium-4, dhe besohet të jenë
formuar gjatë Big Bengut. Sasi të mëdha të heliumit të ri janë duke u krijuar nga fuzionit
bërthamor të hidrogjenit në yje.

Oksigjeni -  është element shumë i përhapur sa që pa të nuk mund të paramendohet jeta.

Kështu dy të tretat (diku reth 65%) e trupit të njeriut përbëhet nga ky element i
pazëvendësueshëm. Ky élément perbehet Këtë element në trupin e njeriut e gjejmë në formë
të ujit. Oksigjeni është gaz i cili nuk digjet por e ndihmon djegien. Oksigjeni së bashku me
hidrogjenin formojn ujin i cili është komponimi më i përhapur natyrë. Oksigjeni gjendet ne dy
modifikime alotropike si oksigjen i zakonshëm (O2) dhe ozon (O3) Është element halogjen i
grupit 16 VIA të sistemit periodik. Është jometal prandaj karakterizohet me veti të jometaleve.
Vizato Strukturen e Elektronike te ketyre Elementeve

Klori – Cl :

Heliumi - He :

Oksigjeni – O :
Pershkruaj Veite Fizike dhe Kimike te ketyre Elementeve

Klori – Cl :

Fizike :

Klori në kushte të zakonshme është substancë me ngjyrë të verdhë në të gjelbër ai

është 2,5 herë më i rëndë sesa ajri, ka erë dherëse ngulfatëse dhe është shumë
helmues. Tretet mirë në ujë dhe formon tretësirën ujore të klorit që quhet "ujë
klori".

Kimike :

Klori është element shumë reaktiv ai bashkëvepron me metale, gjysmëmetale,

jometale. Klori me oksigjenin (O) formon disa lloje oksidesh siç janë: (ClC2CO,
Cl2O3, Cl2O5,Cl2O7) me valencë ose numër oksidues +1, +3, +5, +7. Klori
bashkëvepron drejtëpërdrejtë me metale dhe formon kloruret përkatëse si p.sh.
kloruri i natriumit (KCl), kloruri i magnezit (MgCl2), kloruri i aluminit (AlCl3) etj.
Klori bashkëvepron edhe me baza, por produktet e reaktantëve varen kryekëput
nga kushtet në të cilat zhvillohet reaksioni qofshin ato natyrore apo artificiale. Në
të ftohtë klori bashkëvepron me hidroksidin e natriumit (NaOH) duke përfituar
hipokloritin e natriumit sipas reaksionit: 2NaOH + Cl2 → NaCl + NaOCl + H2
Heliumi - He :

Fizike :

Heliumi është një gaz inert. Inertiliteti i tij manifestohet jo vetëm në mungesë të
"dëshirës" për t'u shpërndarë në ujë. Substanca nuk po nxiton të hyjë në reaksione
të tjera. Arsyeja: - guaska e jashtme e qëndrueshme e atomit.
Në të ka 2 elektrone. Shtë e vështirë të prishësh një palë të fortë, domethënë të
heqësh njërën prej grimcave nga guaska e një atomi. Prandaj, ata zbuluan heliumin
jo në rrjedhën e eksperimenteve kimike, por në studime spektroskopike të
përparësive.

Ndodhi në gjysmën e dytë të shekullit XIX. Gazra të tjerë inertë, dhe ka 6 prej tyre,
u zbuluan edhe më vonë. Rreth të njëjtën kohë, domethënë, në fillim të shekullit të
20-të, ishte e mundur të shndërrohej heliumi në formë të lëngshme.

Kimike :

Në kushte normale, heliumi është një gaz pa ngjyrë dhe erë. 0,178 kg / m 3, t vlimi
- 268.93 ° С. Heliumi është elementi i vetëm që në gjendje të lëngshme nuk
ngurtësohet nën presion normal, pavarësisht sa thellësisht ftohet. Në 1938, fizikani
sovjetik P.L. Kapitsa zbuloi 4 He superfluiditeti - aftësia për të rrjedhë pa
viskozitet. Presioni më i vogël që kërkohet për të kthyer heliumin e lëngshëm në të
ngurtë është 2.5 MPa, me një pikë shkrirjeje 272.1 ° C. (në 0 ° С) 2.1.10 -2 W /
m.K. Një molekulë heliumi përbëhet nga një atom, rrezja e saj është nga 0,085 (jo-
nul) në 0,133 nm (Van der Waals) (0.85-1.33 E). Rreth 8.8 ml helium shpërndahet
në 1 litër ujë në 20 ° C. Asnjë komponim kimik i qëndrueshëm i heliumit nuk është
marrë.
Oksigjeni - O :

Fizike :

 Oksigjeni është një gaz pa ngjyrë dhe erë. Në kushte normale, densiteti i gazit të
oksigjenit është 1.42897 kg / m 3. Pika e vlimit të oksigjenit të lëngshëm (lëngu
është blu) është –182.9 ° C. Në temperaturat nga –218.7 ° C deri –229.4 ° C, ka
oksigjen të ngurtë me një grilë gruri (-modifikim), në temperatura nga –229.4 ° C
në –249.3 ° C –– modifikim me një grilë gjashtëkëndore dhe në temperaturë nën –
249.3 ° C - modifikim kub. Në presion të ngritur dhe temperaturë të ulët, u morën
edhe modifikime të tjera të oksigjenit të ngurtë.

Në 20 ° C, tretshmëria e gazit O 2: 3.1 ml për 100 ml ujë, 22 ml për 100 ml etanol,

23.1 ml për 100 ml aceton. Lëngjet organike që përmbajnë fluor ekzistojnë (p.sh.
perfluorobutiltetrahidrofuran) në të cilin tretshmëria e oksigjenit është shumë më e
lartë.

Kimike :
Kur nxehet, ky element reagon me shumë substanca të thjeshta, si metale ashtu edhe
jometale, duke formuar të ashtuquajturat okside - përbërje të elementeve me oksigjen.
në të cilën elementët hyjnë me oksigjen quhet oksidim.
Për shembull,
4Na + О2 \u003d 2Na2O
Përmes dekompozimit të peroksidit të hidrogjenit kur nxehet në prani të oksidit të
manganit, i cili vepron si katalizator.
Klori – Cl :

Perdorimi :
Klori gjen zbatim ne shumë fusha, Klori (Cl) gjithashtu përdoret edhe për
dezinfektimin e ujit mirëpo vetëm kur bashkëvepron me oksigjenin (O) sepse i
vetëm në ujë ka veti helmuese. Klori gjithashtu përdoret edhe në industri si në ate
të tekstilit për zbardhjen e leshit, pastaj pë përfitimin e lëndëve plastike, të
pesticideve, të letrës, të helmeve kimike, p.sh klori si helm për herë të parë u
përdor në Luftën e Parë Botërore nga gjermanët kundër francezëve në pjesën e
frontit Iperi më 22 prill 1915. Në këtë sulm u helmuan afër 15000 ushtarë francezë
ku si pasojë vdiqën 5000 prej tyre.

Perhapja ne natyre :

Klori është element halogjen (kripëformues) më i përhapuri në korën e Tokës.

Meqënese klori është shumë aktiv ai nuk mund të gjindet në natyrë si substancë
elementare por vetëm si komponim. Ai gjithashtu gjindet edhe në disa liqene të
njelmëta duke ndihmuar në formimin e kripës së kuzhinës në reaksion me
natriumin (Na), sipas reaksionit kimik Na + Cl → NaCl. Ai gjendet edhe në fromë
të mineraleve të halit ose të kripës së gurit siç janë: NaCl, silvin, KCl, silvinit
NaCl, KCl, karnalit, MgCl2 pastaj 6H2O etj.
Heliumi – He :

Perdorimi :

Heliumi përdoret gjerësisht në hulumtimet kriogjene sepse pika e tij e vlimit është
afër zeros absolute. Përdoret në studimin e superconductivity, si një mburojë e
gazit inert për saldim me hark, si një gaz mbrojtës në rritje kristale silikoni dhe
germanium dhe prodhimin e titan dhe zirkoni, për presion raketa të karburantit të
lëngshëm, për përdorim në imazhe rezonancë magnetike (MRI), si një medium
ftohës për reaktorët bërthamorë, dhe si një gaz për tunelet erë supersonike. Një
përzierje e heliumit dhe oksigjenit përdoret si një atmosferë artificiale për zhytësit
dhe të tjerët që punojnë nën presion. Heliumi përdoret për mbushjen e balonave
dhe gjymtyrëve.

Komponimet :

Për shkak se një atom i heliumit ka një valencë zero, ai ka reaktivitet kimik
jashtëzakonisht të ulët. Sidoqoftë, komponimet e paqëndrueshme të quajtura
excimers mund të formohen kur energjia elektrike aplikohet në gaz. heh+ është i
qëndrueshëm në gjendjen e tij tokësore, por është acidi më i fortë i njohur
Bronsted, i aftë të protonizojë çdo specie me të cilën haset. Komponimet Van der
Waals formohen me gaz helogjen krogogjen, siç është LiHe.

Perhapja ne Natyre :

Përveç hidrogjenit, heliumi është elementi më i bollshëm në univers. Shtë një

komponent i rëndësishëm në reagimin proton-proton dhe ciklin e karbonit, i cili
llogarit energjinë e diellit dhe yjeve. Heliumi nxirret nga gazi natyror. Në fakt, i
gjithë gazi natyror përmban të paktën sasi gjurmë të heliumit. Bashkimi i
hidrogjenit në helium është burimi i energjisë së një bombe hidrogjeni. Heliumi
është një produkt shpërbërës i substancave radioaktive, kështu që gjendet në xehet
e uraniumit, radiumit dhe elementëve të tjerë.
Oksigjeni – O :

Perdorimi :

Oksigjeni eshte perberesi kryesor i ajrit. Bimet e gjelberta e krijojn oksigjenin gjate
procesit te fotosintezes, ndersa njerzit dhe shtazet e shfrytezojn ate gjate procesit te
frymemarrjes dhe e lirojn dioksidin e karbonit. Oksigjeni eshte i nevojshem per
fymemarrje, per zhytesit, alpinistet, pilotet, perdoret ne mjeksi per ta letesuar
frymemarrjen e te te semureve, perdoret si lende per ta ndihmuar djegien, si
oksidues per lende te djegshme raketash, ne udhtimet kozmike. po ashtu oksigjeni
perdoret dhe tek njerzit te cilet kanë veshtirësi ne frymarje dhe i'u jepet oksigjeni

Perhapja ne Natyre :

Çfarë është oksigjen? Të kontabilitetit për 46% nga pesha e kores, ajo është
elementi më i zakonshëm i saj. Sasia e oksigjenit në atmosferë është 21% nga
volumi dhe pesha e 89% të saj në ujin e detit.

Elementi gur i kombinuar me metale dhe jo-metalesh në formën e oksideve të cilat

janë acid (p.sh., squfur, të karbonit, alumini dhe fosfor) apo bazë (kripërat e
kalciumit, magnezit dhe hekurit), si dhe si komponimet kripë-like, të cilat mund të
jenë të konsiderohet si rrjedh nga acidi dhe oksidet themelore të tilla si sulfateve,
karbonate, silikate, fosfate dhe aluminates. Edhe pse ata janë të shumta, por
këto solids nuk mund të shërbejnë si burime të oksigjenit, si copëtim lidhje me
element metalik atomeve konsumin e energjisë shumë.
 Detyre Dosje

Tema : Jometalet ne Sistemin Periodik

Lenda : Kimi

Tremujori : III

Klasa : 9-B

Shkolla : ´´Gjon Buzuku``

Punoi : Klejdion Kore