บทนำ

หากจะกล่าวถึงอารยธรรมโบราณอันเก่าแก่ที่เปี่ ยมล้นไปด้วยความเชื่อและภูมิปัญญา ที่ยงั คงเหลือหลัก

ฐานทางประวัติศาสตร์ไม่นอ้ ยไปกว่าอารยธรรมกรี ก โรมัน รวมถึงเมโสโปเตเมีย ที่มีท้ งั ภาษา สถาปั ตยกรรม
ปติมากรรม รวมทั้งวิศวกรรมให้คน้ คว้า อีกทั้งยังมีความเชื่อที่ลึกลับ โดดเด่น เต็มไปด้วยปริ ศนาที่ส่งต่อกันมา
ถึงปั จจุบนั ให้ศึกษาเพิ่มนั้นคงหนีไม่พน้ อารยธรรมอียปิ ต์โบราณ ที่ถึงแม้จะล่มสลายมานานกว่า 3,000 ปี แล้ว
ทว่าภูมิปัญญาเหล่านี้กห็ าได้หายไปตามกาลเวลา
อารยธรรมอียปิ ต์โบราณ หรื อ ไอยคุปต์ เป็ นหนึ่งในอารยธรรมที่เก่าแก่ที่สุดในโลก อีกทั้งยังเป็ นหนึ่ง
ในอารยธรรมที่รุ่งโรจน์ในหลาย ๆ ด้านไม่วา่ จะเป็ น ภูมิปัญญาด้านอักษรศาสตร์ที่ประดิษฐ์อกั ษรภาพ หรื อ
ภูมิปัญญาด้านศาสนาที่สร้างพิธีกรรมน่าพิศวงเฉกเช่นการทำมัมมี่ อีกทั้งยังมีภูมิปัญญาด้านสถาปั ตยกรรมและ
วิศวกรรมที่โด่งดังไปทัว่ โลกเพราะนอกจากจะสร้างสิ่ งที่มีขนาดใหญ่แล้วยังใช้ภูมิปัญญาในการสร้างเกินกว่าที่
มนุษย์ในปั จจุบนั จะจินตนาการได้นนั่ คือพีระมิด ซึ่ งภูมิปัญญาเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นตามความเชื่อของชาวอียปิ ต์ที่มี
ต่อเทพเจ้าและโลกหลังความตาย
มัมมี่ หรื อ ศพอาบน้ำยากันเน่าเปื่ อยของชาวอียปิ ต์โบราณ คือ ภูมิปัญญาหนึ่งที่ถูกสร้างขึ้นตามความเชื่อ
ของชาวอียปิ ต์เกี่ยวกับโลกแห่งความตาย ชาวอียปิ ต์เชื่อกันว่าวิญญาณเป็ นอมตะและสามารถกลับชาติมาเกิดใหม่
โดยเข้าอาศัยร่ างเดิม จึงจำเป็ นต้องเก็บรักษาสภาพศพให้อยูไ่ ด้นานที่สุดเพื่อรอคอยการกลับมาของวิญญาณผู ้
เที่ยวไปในดินแดนแห่งผูว้ ายชนม์ ชาวอียปิ ต์จึงคิดค้นวิธีการรักษาสภาพร่ างเพื่อรอวิญญาณโดยการทำมัมมี่ โดย
เมื่อตายไปแล้ว จะเข้าพิธีการทำมัมมี่โดยการนำอวัยวะภายในมาบรรจุใส่ ขวดโหล รวมถึงชโลมน้ำมันสนและ
สารนาตรอนบนร่ างก่อนห่อด้วยผ้าลินิน โดยชาวอียปิ ต์โบราณเชื่อกันว่าร่ างเหล่านี้จะได้รับการปกป้ องคุม้ ครอง
จากเทพอนูบิส หรื อ เทพเจ้าแห่งความตาย โดยเทพเจ้าอนูบิสมีลกั ษณะโดดเด่นรู ปร่ างเป็ นสุ นขั จิ้งจอก สี ด ำ ซึ่ ง
ชาวอียปิ ต์มีความเชื่อกันว่าสี ด ำเปรี ยบเสมือนความตาย เป็ นผูช้ ้ี ทางเดินไปสู่ นครแห่งผูว้ ายชนม์ให้กบั เหล่าดวง
วิญญาณที่ล่วงลับ
ความเชื่อและอารยธรรมที่กล่าวมานั้นล้วนมีเสน่ห์ ดึงดูดใจให้ “อเล็กซ์ เคิร์ตซ์แมน” ผูก้ ำกับภาพยนต์
ชาวอเมริ กนั หยิบยกประเด็นเหล่านี้ไปสร้างเป็ นภาพยนต์ที่ถึงแม้จะผ่านมา 24 ปี แล้วก็ยงั อยูใ่ นความทรงจำของ
ใครหลายคน และน้อยคนนักที่จะไม่เคยได้ยนิ ชื่อของภาพยนต์เรื่ อง “The Mummy (1999)” ในภาพยนตร์เรื่ องนี้
มีหลายส่ วนที่ตรงกับประวัติศาสตร์ โดยบทความนี้ จะกล่าวถึงประเด็นต่างๆ ที่ภาพยนตร์เรื่ องนี้ ได้น ำความเชื่อ
และ ภูมิปัญญาต่าง ๆ ที่พบในภาพยนตร์

ความเชื่อของชาวอียปิ ต์ โบราณผ่ านภาพยนตร์ The Mummy (1999)

ภาพยนตร์ The Mummy (1999) มีเรื่ องราวเกิดขึ้นเมื่อ 3,000 ปี ก่อน ณ เมืองธี บส์ ประเทศอียปิ ต์ อิมโฮ
เทปมหาปุโรหิตของฟาโรห์เซติที่ 1 ได้ลกั ลอบมีความสัมพันธ์กบั อนัคซูนามุน พระสนมของฟาโรห์เซติที่ 1 ทั้ง
สองได้ร่วมมือกันสังหารฟาโรห์หลังจากที่ฟาโรห์จบั ได้วา่ ทั้งสองแอบมีความสัมพันธ์กนั หลังจากนั้นอิมโฮเทป
ได้ท ำการหลบหนี ในขณะที่อนัคซูนามุนนั้นฆ่าตัวตายเพราะเธอเชื่อว่าอิมโฮเทปจะชุบชีวิตเธอได้ อิมโฮเทป
และเหล่าสมุนนักพรตได้ขโมยศพของอนัคซูนามุนและรี บเดินทางไปยังนครฮามุนบั ตรา (เมืองแห่งความตาย)
แต่ในขณะที่ก ำลังทำพิธีชุบชีวิตนาง เหล่าเมไจทหารของฟาโรห์ได้เข้ามาขวางพิธีกรรมและลงโทษเหล่านักพรต
โดยการทำมัมมี่ท้ งั เป็ น ในขณะที่อิมโฮเทปนั้นต้องโทษคำสาปและฝั่งทั้งเป็ นใต้รูปปั้ นเทพเจ้าอนูบิสพร้อมกับส
คารับ หรื อแมลงปี กแข็งกินเนื้อคน เหล่าเมไจสาบานว่าจะป้ องกันไม่ให้อิมโฮเทปฟื้ นกลับคืน
ปี 1926 ณ เมืองไคโร ประเทศอิยปิ ต์, โจนาธาน ได้มอบของขวัญให้กบั น้องสาวของเขา เอเวอลีน
บรรณารักษ์และนักอียปิ ต์วิทยาซึ่ งทำงานให้กบั พิพิธภัณฑ์ของดร.เทอเรนซ์ เบย์ ซึ่ งของขวัญที่เขามอบให้เธอนั้น
คือกล่องปริ ศนารู ปดาว 8 แฉกพร้อมกับแผนที่ที่จะนำไปสู่ เมืองฮามุนบั ตรา โจนาธานสารภาพว่าเขาได้กล่องนี้
มาจากนักผจญภัยชาวอเมริ กนั ผูห้ นึ่ง ริ ค โอ’คอนเนล โดยริ คได้คน้ พบเมืองฮามุนบั ตราระหว่างที่เขากำลังสู ้รบ
กับชาวพื้นเมืองอยู่ เอเวอลีนและโจนาธานช่วยริ คจากโทษประหารและทำการตกลงกับริ คให้พาไปยังนครฮามุ
นับตรา
ในระหว่างทางพวกเขาได้พบกับกลุ่มนักล่าสมบัติชาวอเมริ กนั นอกจากนั้นพวกเขายังถูกอาร์เด็ธ เบย์
หัวหน้าเหล่าเมไจเตือนให้ไปให้พน้ จากเมืองนี้ แต่พวกเขาก็ยงั ยืนยันที่จะไปต่อ ในระหว่างนั้นเอเวอลีนได้คน้ หา
คัมภีร์อาร์มุน ในขณะนั้นเธอได้สะดุดเข้ากับหี บศพของอิมโฮเทป ในขณะเดียวกันกลุ่มนักล่าสมบัติได้พบกับ
คัมภีร์มรณะและโหลใส่ อวัยวะของอนัคซุนามุน และในระหว่างนั้นมีนกั ล่าสมบัติเสี ยชีวิตระหว่างขุดหาสมบัติ
ด้วยสาเหตุอะไรไม่มีใครทราบ
ในยามกลางคืน เอเวอลีนได้ขโมยคัมภีร์มรณะมาจากเหล่านักล่าสมบัติและได้อ่านหนึ่งในคาถาใน
คัมภีร์น้ นั จนปลุกชีพของอิมโฮเทป เมื่ออิมโฮเทปพบเอเวอลีนได้เกิดความสับสนว่าเธอคืออนัคซุนามุน ส่ วน
เหล่านักล่าสมบัติได้รีบหนีกลับกรุ งไคโร ในขณะที่อิมโฮเทปให้พบกับเบนนีหนึ่งในนักล่าสมบัติที่เสนออกตัว
ว่าจะขอรับใช้เขา อิมโฮเทปได้ฟ้ื นคืนร่ างมนษย์อย่างเต็มตัวโดยการสู บเลือดเนื้ อจากเหล่านักล่าขุมทรัพย์ ทั้งเอ
เวอลีนและโอคอลเนลต้องร่ วมมือกันหาทางกำจัดวิญญาณชัว่ ร้ายนี้ก่อนที่โลกจะถูกภัยพิบตั ิท ำลายล้างด้วยน้ำมือ
ของมัมมี่
จากเรื่ องย่อจะเห็นได้วา่ ผูก้ ำกับได้ใส่ ฉากที่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์และไม่มีตามหลักฐานทาง
ประวัติศาสตร์ท้ งั นั้นเพื่อเพิ่มอรรถรสในการรับชมให้ผชู ้ มรู ้สึกสนุก ตื่นตา พิศวง และหลงใหลไปตามกับเนื้อ
เรื่ องและเพิ่มอำนาจ ความน่ากลัวให้กบั การกระทำและสถานการณ์ต่าง ๆ ในเรื่ อง รวมถึงสร้างปมให้กบั ตัว
ละคร เพื่อเพิม่ น้ำหนักในแต่ละเหตุการณ์กจูงให้คนดูสมั ผัสได้ถึงความน่ากลัวของคำสาป ความน่าพิศวงที่อยู่
ภายในพีระมิด และความขลังของคัมภีร์ทองและคัมภีร์มรณะ
ยกตัวอย่างเช่นฉากที่ฟาโรห์เซติคน้ พบว่าพระสนมอนัคซูนามุนลักลอบมีชู้ ฟาโรห์ให้นางทาทองตาม
ตัวเนื่องจากป้ องกันไม่ให้นางมีชู้ เพราะถ้าหากมีชายใดมาแตะต้องตัวนางแล้วจะมีรอยนิ ้วมือติดตามตัวของนาง
และเมื่อพบว่าบนตัวของนางนั้นมีรอยนิ้วมือ ฟาโรห์จึงสงสัยว่าเป็ นรอยของใคร การทาทองบนตัวไม่ปรากฏอยู่
ในความเชื่ออียปิ ต์โบราณ มีเพียงการใช้เครื่ องใช้ และเครื่ องประดับในการแต่งกายแสดงให้เห็นถึงความมัง่ คัง
เท่านั้น จากฉากนี้สะท้อนให้เห็นว่าผูก้ ำกับใส่ การกระทำของตัวละครที่อยูน่ อกเหนือความจริ งทาง
ประวัติศาสตร์เพื่อเป็ นการปูทางไปสู่ เหตุการณ์การสังหารฟาโรห์
 นอกจากฉากที่ได้กล่าวไปข้างต้นแล้วยังมีอีกหนึ่งฉากที่ผกู ้ ำกับใส่ เข้ามาเพื่อเป็ นการสร้างเหตุผลของ
ความรุ นแรงและดุร้ายของตัวละครนัน่ คือฉากการทำมัมมี่แบบฮอม-ได เป็ นการทำมัมมี่สดโดยอิมโฮเทปต้อง
โทษที่ร้ายแรงที่สุดคือการลักลอบมีชูก้ บั สนมของฟาโรห์และสังหารฟาโรห์ จึงถูกเหล่าเมไจจับตัวไปต้องโทษที่
ร้ายแรงที่สุดนัน่ คือพิธีฮอม-ได หรื อ การฝั่งร่ างทั้งเป็ นพร้อมแมลงปี กแข็งกินเนื้อคนพร้อมปิ ดผนึกโรงเอาไว้ดว้ ย
คำสาปและฝังโรงนี้ ไว้ใต้รูปปั้ นเทพอนูบิส โดยผูท้ ี่ตอ้ งคำสาปนี้ดวงวิญญาณจะไม่ได้เกิดใหม่หรื อได้ไปนคร
แห่งวายชนม์และหากผูใ้ ดปลุกวิญญาณดวงนี้ โลกจะพบเจอกับโรคร้ายและเป็ นมหันตภัยของมนุษยชาติ คำสาป
นี้แม้นในประวัติศาสตร์ไม่ปรากฏแต่ทางผูก้ ำกับได้เพิ่มเข้าไปเพื่อเพิ่มความรุ นแรงให้กบั ตัวละครให้ผชู ้ มได้เห็น
ภาพว่าอิมโฮเทปทรมานร้ายแรงเพียงใดและเพิ่มแรงอาฆาตพยาบาลของตัวละครว่าทำไมถึงกลับมาเอาคืน และ
การฝังใต้รูปปั้ นเทพอนูบิสเพราะตามความเชื่อชาวอียปิ ต์โบราณเทพอนูบิสนอกจากจะเป็ นผูป้ กป้ องร่ างมัมมี่
แล้วยังเป็ นผูช้ ่วยในการชัง่ วิญญาณว่าวิญญาณตนไหนทำบาปหนักหรื อทำความดีเยอะ หากตนไหนทำบาปมาก
เทพอนูบิสก็จะลงโทษอย่างเหี้ ยมโหด จะเห็นได้วา่ การที่น ำโลงศพของอิมโฮเทปให้ใต้เทพอนูบิสเพื่อให้
พระองค์พิพากษาลงโทษและกักวิญญาณของอิมโฮเทปไม่ให้กลับขึ้นมาได้อีก
อีกทั้งมีหลายฉากที่ผกู้ ำกับอ้างอิงคุณสมบัติของสิ่ งมีชีวิตตามความเชื่อของชาวอียปิ ต์โบราณและได้มี
การใส่ คุณสมบัติเพิ่มเติมจากจินตนาการของตนเพื่อทำสร้างความน่ากลัว น่าสยดสยอง ทำให้ฉากนั้นน่าตื่นเต้น
มากยิง่ ขึ้นเช่นฉากที่น ำแมลงสคารับเทใส่ โลงศพให้กินเนื้อของอิมโฮเทปก่อนปิ ดผนึกหรื อฉากที่เบนนีหนึ่งใน
นักล่าสมบัติติดอยูใ่ นที่เก็บขุมทรัพย์ของฟาโรห์และถูกฝูงแมลงสคารับกัดกินร่ าง โดยแมลงสคารับตามหลักฐาน
ทางประวัติศาสตร์น้ นั เป็ นเพียงแมลงอียปิ ต์โบราณที่ทานพวกซากพืชซากสัตว์อุจจาระของเสี ยทั้งหลาย แต่ใน
ภาพยนตร์เพิ่มให้แมลงชนิดนี้ กินเนื้อคนเพื่อเพิ่มความอันตรายน่ากลัวของสัตว์โบราณที่อยูใ่ นพีระมิดมานาน
กว่า 3000 ปี เพราะในความเป็ นจริ งแมลงสคารับอียปิ ต์น้ี ได้สูญพันธ์หายไปเหลือเพียงแต่สญ ั ลักษณ์เท่านั้น
เพิ่มเติมจากที่กล่าวมายังมีเรื่ องของพิธีกรรมและคาถาที่ไม่ปรากฏแน่ชดั ในหลักฐานประวัติศาสตร์แต่
ทางผูก้ ำกับก็ได้หยิบหยกมาเติมแต่งเพื่อเพิ่มอรรถรสให้กบั ผูช้ มไม่วา่ จะเป็ นฉากพิธีกรรมฟื้ นคืนชีพของอนัคซู
นามูนที่อิมโฮเทปอ่านคาถาในคัมภีร์มรณะและดวงวิญญาณของนางก็ผดุ ขึ้นมาจากแม่น ้ำวิญญาณของผูว้ ายชนม์
กำลังจะกลับเข้าร่ าง ซึ่ งคัมภีร์มรณะแท้จริ งแล้วตามประวัติศาสตร์ “คัมภีร์น้ี ประกอบด้วยมนตร์คาถาจำนวนหนึ่ง
ซึ่ งตั้งใจให้เป็ นเครื่ องช่วยเหลือผูว้ ายชนม์ในการเดินทางผ่านยมโลกเข้าสู่ ชีวิตแห่งความตาย (เอามาจากวิกิ)”
ไม่ใช่เป็ นคีมภีร์สำหรับชุบชีวิตวิญญาณแต่ผกู ้ ำกับได้ท ำการเติมแต่งเพื่อเพิ่มความศักดิ์สิทธิ์ และความขลังตามชื่อ
ของคัมภีร์มรณะในภาพยนตร์เรื่ องนี้ ยงั มีอีกหลายฉากที่เพิม่ เติมแต่งคาถาในคัมภีร์เช่น ฉากที่อิมโฮเทปปลุก
วิญญาณทหารมัมมี่ หรื อ ฉากที่สำคัญอย่างฉากที่เอเวอลีนอ่านมนต์จากคัมภีร์ทองและทำให้ร่างของอิมโฮเทป
จากเดิมที่เป็ นอมตะนั้นเป็ นมรรตัย จากฉากเหล่านี้จะเห็นได้วา่ ภาพยนตร์ให้ความสำคัญกับคัมภีร์ศกั ดิ์สิทธิ์ เหล่า
นี้เพื่อเพิม่ อำนาจ ความน่ากลัวของคาถาในคัมภีร์