OTOMASYON ATÖLYESİ DERS NOTLARI www.kumanda.

org

KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ

Kumanda Devrelerinde Arıza Arama:

Gerek yeni oluşturulan bir devrelerde gerekse de daha önceden oluşturulmuş ve arıza anına kadar çalışmakta
olan devrelerde elektriksel ve mekaniksen arızaların oluşması muhtemeldir. Arızaların kaynağı bozuk ( veya bozulan )
elemanlar olabileceği gibi yanlış veya güvensiz bağlantılar da olabilir. Kumanda devrelerinde kullanacağımız
elemanların güvenilir markalara sahip olmasına ve eğer mümkünse devrede kullanılmadan önce bizim tarafımızdan
test edilmesine dikkat edelim. Ayrıca daha önce uzun süreler çalışmış ve sökülen devre elemanlarını zaruri bir durum
olmadığı müddetçe kullanmayalım. Çünkü her elemanın mekaniksel ve elektriksel bir ömrü vardır. Devremizde
kullanacağımız her eski eleman devremizde ileriye dönük arıza kaynağı olmaya adaydır. Arızaların işletmelerin
üretimlerini durduracağı ve tamiri ile geçirilen har anın işletmeye maddi kayıplara neden olacağı düşünüldüğünde devre
arızalarının kısa sürelerde bulunması ve giderilmesinin önemi daha iyi anlaşılır.
Arızanın teşhisi ve giderilmesi devrenin kompleksliğine bakımcının tecrübesine ve devreye olan hakimiyetine
bağlıdır. Bu nedenle bakımcıların boş zamanlarında sorumlu olduğu devrelere ait gerek proje resimlerini gerekse de
sahada pano içerisinde inceleme yapması önemlidir. Arızanın bulunmasına yönelik ilk inceleme göz, kulak ve burun
yoluyla olur. Arızalı devrede kopuk iletken, yanık veya kırık eleman gibi olağan dışı durumlar gözlenir. Her ne kadar
gürültülü işletme şartlarında zor olsa da elektro mekanik elemanlardan gelen seslere de dikkat edilir. ( Örneğin
vızıldayan kontaktör veya elektromanyetik ses çıkaran elektrik motoru gibi. ) Yine yanık eleman düşüncesi ile ortam
koklanır. Elektriksel olarak arızaların teşhisinde devre üzerinde enerji akışı faz kalemi, seri lamba veya ölçü aleti ile
takip edilerek arızalı elemana veya devre parçasına ulaşılmaya çalışılır. Kontrol kalemi devre takibinde hatalı
çalışabileceği için tercih edilmez.
L1 L2 L3 L1 L2 L3

U V W U V W
L1 fazı var L2 fazı var L3 fazı var L1 fazı var L2 fazı yok L3 fazı var
kontrol kontrol kontrol kontrol kontrol kontrol
kalemi kalemi kalemi kalemi kalemi kalemi
yanıyor yanıyor yanıyor yanıyor yanıyor yanıyor

Yukarıdaki resimde motor klemenslerine kontrol kalemi ile bakalım. Üç fazda varken kontrol kalemi üç klemesde de
yanacaktır. Fakat örneğin L2 fazı kopuk olduğu durumda da V klemensindeki kontrol kalemi motor içerisindeki sargı
üzerinden diğer fazları göreceği için yanacak ve bize hatalı bilgi verecektir. Eğer motor klemensleri seri lamba, faz
kalemi veya ölçü aleti ile kontrol edilecek olursa kopuk faz rahatlıkla tespit edilebilecektir. ( Bu ders notunda ölçümler
seri lamba ile gösterilmiştir. )

MEHMET TOSUNER – KOCAELİ ANADOLU TEKNİK TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ 1
OTOMASYON ATÖLYESİ DERS NOTLARI www.kumanda.org

L1 L2 L3 L1 L2 L3 L1 L2 L3

L1 veya L2 L2 veya L3 L1 ve L3
fazı yok fazı yok fazı var
U V W U V W U V W
lambalar lambalar lambalar
sönük sönük parlak
yanıyor yanıyor yanıyor

Kumanda devrelerinde arızalı elemanın bulunmasına yönelik enerji akışının

L1
takibinde seri lambanın bir ucu nötr ( L0 ) hattına bağlanarak diğer uç sıralı
bir şekilde eleman klemensleri üzerinde gezdirilir.

F0

95

F2
96

21

S0
22

13 13

S1 K1M
14 14

A1

K1M
A2

L0

MEHMET TOSUNER – KOCAELİ ANADOLU TEKNİK TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ 2