BÀI 6.

XÁC ĐỊNH ĐỘ CO SẤY VÀ CO NUNG

1. MỤC ĐÍCH
Xác định độ co sấy và co nung nhằm:
- Đánh giá những diễn biến có thể xảy ra của phối liệu trong quá trình sấy và nung
để đề phòng các khuyết tật có liên quan đến hiện tượng co.
- Xác định nhiệt độ kết khối và nhiệt độ bắt đầu biến dạng của nguyên liệu.
- Xác định kích thước mộc, kích thước khuôn để sản phẩm sau khi nung đúng kích
thước yêu cầu.
- Kiểm tra để điều chỉnh một số thông số như thành phần phối liệu, độ ẩm, thành
phần hạt của nguyên liệu và phối liệu.

2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT
Độ co của nguyên liệu hay phối liệu gốm sứ là sự thay đổi kích thước của các mẫu
khi sấy hoặc nung, được biểu thị bằng phần trăm chiều dài của mẫu đất bị co lại khi sấy
(độ co sấy) hoặc trong quá trình nung (độ co nung).
Độ co tổng hay độ co toàn phần là sự thay đổi kích thước thẳng khi nung so với
kích thước ban đầu lúc tạo mẫu.
Độ co sấy tính theo công thức:

Lo: khoảng cách ban đầu giữa các cặp dấu trên mẫu mới tại hình, mm
L1: khoảng cách giữa các cặp dấu sau khi sấy, mm
Độ co nung tính theo công thức:

L1: khoảng cách giữa các cặp dấu sau khi sấy, mm
L2: khoảng cách giữa các cặp dấu sau khi nung, mm
Độ co toàn phần:

3. DỤNG CỤ, THIẾT BỊ, NGUYÊN VẬT LIỆU

- Tủ sấy
- Lò nung
- Thước kẹp
- Mẫu thí nghiệm kích thước 50x50x10 mm
15
 - Tấm kính phẳng

4. TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM

Tạo hình các mẫu có kích thước 50x50x10 mm, sau đó đặt trên một tấm kính
phẳng và ghi ngay ký hiệu mẫu thí nghiệm. Dùng thước kẻ 2 đường chéo trên mặt mẫu
rổi dùng 2 mũi nhọn của thước kẹp ghi các dấu có khoảng cách đúng 50 mm trên mỗi
đường chéo ấy (xem hình vẽ). Chiều sâu của dấu ấn vào là 2 – 3 mm. Không được dùng
tay ấn mạnh và xoay mẫu lúc đánh dấu để tránh làm biến dạng mẫu.

50 mm

50 mm
10 mm

50 mm

Sau đó để khô mẫu trong không khí cho đến khi mẫu se cứng lại mới cho vào tủ
sấy để sấy khô đến trọng lượng không đổi. Lấy mẫu ra để nguội, mẫu nào cong, vênh, nứt
cần loại bỏ. Dùng thước kẹp đo lại khoảng cách từng cặp dấu. Kết quả là trị số trung bình
của ít nhất 3 mẫu thí nghiệm song song (chú ý: trên mỗi mẫu thí nghiệm có hai cặp dấu
đo và độ co phải được tính là trung bình cộng của 2 phép đo ấy nhưng cũng chỉ coi là một
thí nghiệm).
Lấy mẫu đã sấy cho vào lò nung và nung đến nhiệt độ cần thử, thời gian lưu ở
nhiệt độ này tối thiểu là 30 phút. Sau đó tắt lò và để lò nguội từ từ đến nhiệt độ phòng rồi
mở lò và lấy mẫu ra. Đo lại khoảng cách giữa các cặp dấu trên đường chéo.

5. BẢNG KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM

Ys yn ytp
Ký L0 L1 L2 ys trung yn trung ytp trung
hiệu bình bình bình
mẫu (mm) (mm) (mm) (%) (%) (%)
(%) (%) (%)

1 5,26x5,26 5,16x5,16

2 5,26x5,26 5,10x5,10

16