Predmet:

POSLOVNI INFORMACIONI SISTEMI

SEMINARSKI RAD:

ERP SISTEMI

Mentor:

Banja Luka, maj 2023. godine

Sadržaj
Uvod........................................................................................................................................................1
1. Definicija ERP sistema......................................................................................................................2
2. Istorijat razvoja ERP sistema............................................................................................................2
3. Definisanje ERP sistema...................................................................................................................4
3.1. ERP sistemi i kompanije...............................................................................................................6
4. Arhitektura ERP sistema..................................................................................................................8
4.1. Ukupni troškovi ERP sistema širom sveta..................................................................................10
5. SAP ERP sistem..............................................................................................................................11
5.1 Prednosti SAP ERP rješenja............................................................................................................11
5.2 Funkcionisanje SAP-a.....................................................................................................................12
6. Primjer iz prakse uvođenje SAP ERP sistema.................................................................................15
Zaključak................................................................................................................................................17
Literatura...............................................................................................................................................18
 Uvod

Istorijski gledano, još od samog početka razvoja informacionih tehnologija pa do

danas, čovjek odnosno čovječanstvo pokušava na sve načine da unaprijedi rad samih
računara. Od momenta pojavljivanja prvog računara, pa do današnjeg dana, čovjek se trudi
da računar prilagodi svojim potrebama, odnosno da ga osposobi da posjeduje što veću
funkcionalnost u realnom okruženju. Treba napomenuti da je tehnologija izuzetno
uznapredovala od momenta pojavljivanja tog, prvog računara, do momenta pojavljivanja
personalnih računara.

Gotovo svaki pojedinac je danas svjestan da živimo u vremenu sve bržih,

dramatičnijih, komplikovanijih i nepredvidljivih promjena koje sve značajnije utiču na
ponašanje, poslovanje i upravljanje u današnjim kompanijama. Upravo u tom smislu
današnje kompanije ukoliko žele da budu konkuretne na tržištu moraju se apsolutno okrenuti
i razvijati u skadu sa informatičkim napredkom. Danas, da bi neka kompanija bila
konkurentna na tržištu poslovanja za koji se opredjeli mora se odreći tredicionalnog načina
poslovanja, koje podrazumjeva strogo poštovanje uvedenih normi u okviru kompanije.
Kompanija mora biti spremna na česte novine i izmjene svog poslovanja i izlaganja tržištu.

Pored činjenice da je za uspešno vođenje poslovanja današnjih kompanija neophodan

kvalitetan softver koji bi se u potpunosti razvijao i pratio rad i razvoj same kompanije, srž i
problemataka poslovanja kompanije je jedan kompleksan proces, koji zahtjeva mnogo
analize, uprošćavanja i oblikovanja u softversku komponentu. Razvoj jednog softvera od
samog početka, a bez jasnog cilja, je proces koji je osuđen na propast ukoliko nema šta da
ponudi i ukoliko je njegov dalji razvoj isuviše kompleksan za same tvorce. Naravno, sam
razvoj softvera koji je funkcionalan jednoj kompaniji, pored toga što bi proširivao svoje
oblasti djelovanja, uslovljen je i razvojem same IT tehnologije.

Tržište IT tehnologija je veliko i to je jedina grana industrije koja u sebi sadži veliki broj
djelatnosti i svaka od tih djelatnosti se razvija iz dana u dan. Tu spada i djelatnost razvoja
softvera odnosno poslovnih aplikacija u jednu od grana IT indutrije, gde bi napomenuo da se
danas mora napraviti razlika između malih i srednjih kompanija za koje postoje unaprjed
definisani softverski paketi koji bi u velikoj mjeri bili funkcionalno objedinjeni da prate rad istih.
Druga strana softverskih paketa se odnosi na sve one pakete koji svojom modularnošću,
jedinstvom, centralizovanim bazama podataka omogućavaju veliki broj transakcija i obradu tih
transakcija u kratkom vremenskom roku. Jedan od sistema koji to omogućava je ERP sistem.

U najopštijem obliku gledano ERP sistemi su svi oni IT sistemi koji u

sveobuhvatnom smislu maksimalno podržavaju i omogućuju nesmetan rad kompanije. Pod
ERP sisitemima se podrazumjevaju svi oni softverski paketi koji objedinjuju poslovanje
kompanije u cjelosti. ERP sistemi su sinonim za sisteme velikih komercijalnih softverskih
paketa koji omogućavaju veliku integraciju toka podataka kroz kompaniju kombinujući
različite izvore informacija u jedinstvenu softversku aplikaciju i jedinstvenu bazu podataka.

1
 1. Definicija ERP sistema

Enterprise Resource Planning – eng. Planiranje resursa preduzeća.

Sistemi za planiranje resursa preduzeća (Enterprise Resource Planning Systems - ERP)

integrišu planiranje, menadžment i korištenje svih resursa organizacije. Glavni cilj sistema ERP
је da čvrsto integrišu funkcionalne cjeline organizacije i omoguće da informacije nesmetano
putuju kroz funkcionalne cjeline. Čvrsta integracija podrazumjeva da ćе se promjene u jednoj
funkcionalnoj cjelini odmah odraziti i na sve ostale funkcionalne cjeline.

Proces planiranja u kompaniji predstavlja proces u kome se planiraju poslovni resursi

u okviru kompanije u daljem procesu poslovanja kroz buduće poslovne ciljeve. Proces
sprovođenja planiranja omogućen je pomoću poslovnog informacionog sistema. Taj sistem
predstavlja softversko rješenje koje u sebi sadrži veliki broj modula koji mogu raditi
zasebeno ili paketu koji je na kraju nazvan ERP sistem.

Proces planiranja u kompaniji predstavlja proces u kome se planiraju poslovni resursi u

okviru kompanije u daljem procesu poslovanja kroz buduće poslovne ciljeve. Proces
sprovođenja planiranja omogućen je pomoću poslovnog informacionog sistema. Taj sistem
predstavlja softversko rješenje koje u sebi sadrži veliki broj modula koji mogu raditi zasebno ili
paketu koji je na kraju nazvan ERP sistem.

2. Istorijat razvoja ERP sistema

Početak razvoja softverskih sistema koji su se odnosili na podršku rada u okviru

kompanija datira još od sredine 20tog veka, i tu se vidi činjenica da taj proces nije tako mlad
u svom postojanju već da ima bogatu istoriju iza 1 sebe. Sam razvoj ERP softverskih rješenja
bio je usko povezan sa razvojem i samih računara, odnosno računarskog hardvera i softvera.

Tokom 60-tih godina prošlog veka, većina organizacija je dizajnirala, razvijala i

implementirala centraliziovane kompijuterske sisteme, uglavnom automatizujući njihove
sisteme kontrole osnovnih sredstava korišćenjem odgovarajućeg IC modula (Inventory
control1 module). To su bili uglavnom sistemi kreirani pomoću programskih jezika kao što
su COBOL, ALGOL i FORTRAN2.
Deceniju kasnije, odnosno 70 – tih godina je nastao i prvi MRP model (Material
Requirements Planning3) koji je kreiran za vođenje tačnog stanja proizvoda i materijala
unutar jedne ili više kompanija, a namjera je bila vođenje računa o optimalnim količinama
materijala koji su potrebni za obradu određenog proizvoda u tačno planiranim rokovima

1
Inventory Control – Kontrola inventara
2
COBOL, ALGOL, FORTRAN – Programski jezici koji su se koristili u tom periodu.
3
Material Requirements Planning – Planiranje Materijalnih Potreba.

2
proizvodnje.
80 – tih godina prošlog vjeka MRP model je proširen u okvire novog modela
softverskih aplikacija nazvan MRP II (Manufacturing Resource Planning 4), koji se nije
odnosio samo na pojam dovoljne količine materijala u procesu proizvodnje, već je u sebi
nosio i problem planiranja procesa proizvodnje. Vodeći računa o vremenu obrade proizvoda
u odnosu na raspoloživa sredstva i ostale planirane potrebe, MRP II je bio korak isped svog
prethodnika. MRP II model je uključivao module upravljanja sistemom kao što su prodaja,
menadžment distribucije, finansija, model ljudskih resursa i inženjering.
Iako su oba ova modela kreirana sa osvrtom na konkretne proizvođače, ERP sistemi
su mnogo više od pukog vođenja računa o materijalu i rasporedu njegove obrade. ERP
softverska rješenja su dizajnirana da integrišu sve informacije koje se koriste u svim
funkcionalnim oblastima poslovanja jedne kompanije u jednu bazu podataka koja
automatizuje poslovne procese u okviru kompanije. Obećanje o integraciji i o koristi koju
može doprineti, sastavljeno sa dolaskom novog milenijuma i bojazni od Y2K sindroma5
(sindrom milenijumske bube), načinili su ERP sisteme najskuplje investirani softverski paket
90-tih godina. Na žalost, mnogi koji su pokušali da implementiraju ove softverske pakete
bili su suočeni sa mnogo neprijatnijom realnošću.

Novi model softverskih sistema koji je nastao kasnih 80-tih i početkom 90tih nazvan
je ERP sistemi i bio je integracija moćnih kordinacija i integracija međuprocesa u
korporacijama. Oslanjajući se na tehnološki razvoj MRP i MRP II modela, ERP sistemi su
integrisali poslovne procese uključujući proizvodnju, distribuciju, računovodstvo, finansije,
menadžment ljudskih resursa, projektni menadžment, sektor osnovnih sredstava, servisa,
održavanja i transporta, omogućavajući pristupnost, postojanost i međusobnu saradnju u
kompaniji.

Tokom 90-tih godina u okviru ERP sistema proizvođači su dodali i više modula i
funkcionalnosti na osnovni model sistema i nazvali ga P 2rošireni ERP sistemi (Extended
ERP). Ova proširanja sistema su uključivala module naprednog planiranja i raspoređivanja
(modul APS – advanced planning and scheduling), e –business rješenja kao što su moduli
okrenuti ka kupcima (CRM – Customer Relationship Management), i podršku lančanom
menadžmentu (SCM – Supply Chain Management).

24
Manufacturing Resource Planning – Planiranje Sredstava Proizvodnje.
5
Y2K - The Year 2000 problem

3
 Sistemi kontrole osnovnih sredstava
1960
(Inventroty Control Modules)
Planiranje Materijalnih Potreba MPR
1970
(Material Requirements Planning )
Planiranje Sredstava Proizvodnje MRP II
1980
(Manufacturing Resource Planning )
Planiranje resorsa u kompaniji ERP
1990
(Enterprise Rosoure Planning)
Proširena ERP rešenja
2000
(Extended ERP)
2010 Cloud ERP rešenja
Tabela 1. Istorijski razvoj ERP sistema

Pored gore navedenih činjenica može se zaključiti da su periodi razvoja ERP sisitema
bili itekako usko povezani sa mogućnostima koje su informacione tehnologije pružale u
određenom vremenskom periodu. Tek razvojem tehnologija kao što su Internet, LAN,
Wireless pa čak i WWW doveli su do mogućnosti implementacije i objedinjavanja svih kako
unutrašnjih tako i spoljašnjih procesa kompanija.

3. Definisanje ERP sistema

Enterprise resource plannig (ERP) sistemi ili kompanijski sistemi su softverski

sistemi orjentisani ka biznis menadžmentu i to su objedinjeni moduli koji omogućuju
funkcionisanje segmenata kao što su: planiranje, proizvodnja, prodaja, marketing,
distribucija, računovodstvo, finansije, menadžment ljudskih resursa, projektni menadžment,
modul osnovih sredstva, servisne module, module održavanja, transporta i e – biznisa.

Arhitektura integrisanih transparentnih softverskih modula koja obezbjeđuje tok

informacija između svih segmenata kompanije u usklađenom vremenskom periodu.
Korporacijski kompjuteri sa EPR sistemima omogućavaju kompanijama da implementiraju
jedinstven integrisan sistem time što će zamjeniti ili redizajnirati svoje stare uglavnom
nekompatabilne informacione sisteme.

Zajednica Američkih proizvođača i organizacija za brigu o robno materijalnoj kontoli (2001)

je definisala ERP sisteme kao “metod za efikasno planiranje i kontrolu svih resursa
potrebnih za uzimanje, proizvođenje, transport i finasije za klijentske potrebe u proizvodnji,
distribuciji ili održavanju kompanije“.

U ovom djelu naznačićemo nekoliko definicija prikupljenih u publikovanoj literaturi da bi

4
bolje objasnili ovaj koncept.

- ERP objedinjuje sve komercijalne softverske pakete koji obećavaju punu

integraciju svih tokova informacija u okviru kompanije – finansije, računovodstvo,
ljudske resurse, lanac snabdevanja i podatke o korisnicima (Davenport, 1998).

- EPR sistemi su konfiguracioni sistemski informacioni paketi koji integrišu

informacije i procese tokova informacija u okviru i preko funkcionalnih delova
organizacije (Kumar i Van Hillsgersberg, 2000).

- Jedna baza podataka, jedna aplikacija i ujedinjen interfejs u okviru cjele

kompanije (Tadjer, 1998).

- ERP sistemi su kompijuterski orjentisani sistemi dizajnirani da procesiraju

transakcije u organizaciji i da olakšaju integrisanje i planiranje u realnom vremenu,
produkciji i u odzivu ka korisnicima. (O. Lerary 2001).

Opšta modularnost ERP sistema može se prezentovati sljedećom slikom.

Slika 2. Osnovni logički koncept ERP modula

5
 3.1. ERP sistemi i kompanije

U suštini je pogrešno razmišljanje da će implementiranje ERP sistema u okviru

kompanije poboljšati funkcionisanje iste preko noći. Visok novo očekivanja da će momentalno
doći do masovnog smanjivanja troškova uvođenjem ERP sistema i da će to automatski dovesti
do poboljšanja u samoj kompaniji je u osnovi pogrešno, a u velikoj mjeri je uslovljeno time
koliko je izabrani ERP sistem stvarno prihvatljiv za kompaniju i njihov dotadašnji način rada.
Jako je bitno da li će se i u kolikoj mjeri sama postavka i definisanje određenog ERP sistema
ukopiti sa poslovnom kulturom, strategijom i strukturom same kompanije. U tabeli 2 prikazane
su prednosti koje ERP rešenje nudi svojim korisnicima, odnosno kompaniji koja se odluči za
implementaciju istog. Takođe, možemo vidjeti koji su to činioci kojim ERP rješenje može
poboljšati način rada i poslovanja

Prednosti ERP sistema

Vidljiva korist Kako?

Najšire korišćeni sistemi obrade podataka
Pouzdan pristup (DBMS), konzistentni i ispravni podaci,
informacijama poboljšani izvještaji
Izbjegavanje Moduli pristupaju istim podacima centalne baze,
redudantnosti procesa i izbjegavajući multipliciranje podataka i operacije
podataka ažuriranja istih
Minimizovanje vremena neophodnog za pristup
Smanjivanje trajanja
informacijama i smanjenje čekanja prilikom
obrade i prikaza podataka
izvještavanja
Smanjenje vremena neophodnog za prikupljanje
Smanjenje troškova informacija, poboljšana kontrola kompanije –
širok uticaj na kontrolu odluka unutar kompanije
Lako uvođenje novih poslovnih promena u okvire
Jednostavna adaptivnost
sistema
Unapređena skalabilnost Strukturalan i modularan dizajn sistema
Podrška proivođača bazirana na dugogodišnjem
Unapređeno održavanje
ugovoru o održavanju i poboljšanju sistema
Globana dalekosežnost Dodatni moduli kao što su CRM i SCM modeli
E – komerc i Internet poslovanje u okviru poslovnih procesa
E – poslovanje kompanije
Tabela 2. Prednosti ERP sistema

Iznad svega, od ERP sistema se očekuje da simultano poboljša kako osnovne procese
unutar kompanije tako i sve one procese koji se odnose na odnos prema klijentima.
Kompanije se odlučuju da uvedu ERP sisteme zbog mnogih trenutno vidljivih, ali i onih

6
trenutno nevidljivih poboljšanja u strategijskom poslovanju. U mnogim slučajevima
kalkulacija o vraćanju uloženih investicija ide na teret svih nevidljivih poboljšanja
strategijskog poslovanja. Poboljšanja koje industrijski standardi ERP sistema mogu
doprinjeti kompaniji prikazani su u Tabeli 2. Da bi se osetila poboljšanja ERP sistema,
kompanije moraju da prevaziđu određene probleme i nedostatke koji su prikazani u Tabeli 3.

Nedostaci ERP sistema

Nedostaci Kako ih prevazići?

Vremenski Minimizovanjem polja osjetljivih problema i interne politike

nedostaci kompanije i generalno povećanje saglasnosti
Troškovi reinžinjeringa mogu varirati od nekoliko hiljada pa
do nekoliko miliona dolara. Troškovi poslovnih procesa
Troškovi
mogu biti izuzetno visoki
Arhitektura i komponente određenog sistema trebali bi da
Usklađenost odgovaraju poslovnim procesima, poslovnoj kulturi i
modula strateškim ciljevima kompanije
Zavisnost od Sistem važnosti jednog u odnosu na više administratora
proizvođača sistema, ugovor o dugotrajnoj saradnji
ERP sistemi mogu imati mnoga poboljšanja i module tako
Poboljšanja i da korisnici moraju jasno da definišu potrebna i
kompleksnost najkorisnija rješenja za svoju kompaniju
Skalabilnost i Dugotrajna posvećenost proizvodima i servisima koje
globalna razvija softverska kuća, razmatranje Internet orjentisanih
dalekosežnost rješenja
Mogućnosti
proširenih ERP Razmatranje srednjeg nivoa i proširenih modula SCM
sistema sistema
Tabela 3. Nedostaci ERP sistema

4. Arhitektura ERP sistema

7
 Proizvođači ERP sistema, koji su uglavnom imali iskustva sa MRP sistemima i u
segmentu softverskih rješenja iz oblasti finansija, ustanovili su ograničenja starih,
nasljeđenih informacionih sistema koji su korišteni u velikim kompanijama u periodu 70-tih
i 80-tih.

Većina tih starih sistema su razvijena unutar same kompanije dok su ostali razvijani
od strane različitih proizvođača koji su koristili više različitih sistema za obradu baza
podataka, programskih jezika i paketa, kreirajući različite segmente koji su bili
nekompatabilni za obradu podataka između sebe. Bilo je teško unaprijediti kapacitete takvih
sistema ili korisnici nisu bili u mogućnosti da poboljšaju svoj učinak u organizaciji, kao ni
svoje strateške ciljeve u okviru novih informacionih tehnologija.

Od ERP sistema se očekivalo da posjeduju sledeće karakteristike:

 Modularan dizajn koji bi obuhvatao određene poslovne module kao što su

finansije, proizvodnja, računovodstvo, distirbucija itd.
 Da koriste centralizovan sistem obrade podataka (DBMS6).
 Integrisane module koji bi obezbjedili nesmetan protok podataka između
sebe, povećavajući operativnu transparentnost preko standardnog
interfejsa.
 To su generalno kompleksni sistemi koji uključuju i velike troškove.
 Oni su fleksibilni i omogućuju bolju poslovnu praksu.
 Oni zahtevaju poboljšanje svoje implementacije i konfiguracijske
nadogradnje za integrisanje sa poslovnom funkcionalnošću kompanija.
 Moduli da rade u realnom vremenu sa online i pratećim sistemima obrade
podataka.
 Oni su ili će uskoro biti Internet orjentisani.

Različiti proizvođači softverskih rješenja nude ERP sisteme sa određenim nivoom

specifičnosti ali sam kostur modula je skoro isti kod svih njih. Srž modula koji su potvrđeni
u nekim uspješnim ERP sistema su sljedeći:

 Računovodsto
 Finansije
 Proces proizvodnje
 Sistem špedicije i nabavke
 Sistem prodaje i distribucije
 Menadžement ljudskih resursa
 Menadžment lanca snabdjevanja
 Menadžement podrške korisnicima
 E – poslovanje

8
 Sistemi ERP obezbjeđuju neophodne informacije da bi se kontrolisale poslovne
aktivnosti organizacije. Poslovni proces (Business Process) predstavlja niz povezanih koraka ili
procedura osmišljenih sa ciljem da se dođe do željenog ishoda. Poslovne aktivnosti mogu u
potpunosti biti

Smještene u jednu funkcionalnu cjelinu, kao što је, na primjer, odobravanje zahtjeva za
izdavanje kreditnih kartica ili zapošljavanje novih radnika. Takođe mogu da zahvataju nekoliko
funkcionalnih cjelina, kao što је, na primjer, primanje velike narudžbine od novog kupca.
Softver ERP se sastoji od skupa međuzavisnih softverskih modula koji su povezani sa
zajedničkom bazom podataka i koji pružaju podršku za interne poslovne aktivnosti u sljedećim
funkciuпalnim cjelinama: finansije i računovodstvo, prodaja i marketing, proizvodnja i ljudski
resursi. Тi moduli su izgrađeni oko unapred definisanih poslovnih aktivnosti i korisnici im
pristupaju pomoću jedinstvenog iterfejsa. Poslovne akivnosti u softveru ERP su često unaprjed
definisane na osnovu najbolje prakse koju је razvio proizvodač sistema ERP. Najbolja praksa su
najuspješnija rješenja ili metode rješavanja problema za postizanje poslovnog cilja.

Poslovne aktivnosti koje podržavaju ERP moduli:

 Aktivnosti računovodstva i finansija: glavna knjiga, portaživanja, dugovanja, osnovna

sredstva, upravljanje novčanim sredstvima i predviđanje, računovodstvo troškova po
jedinici poizvodnje, računovodstvo troškova cjelokupne proizvodnje, računovodstvo
sredstava, poresko računovodstvo, upravljanje kreditima, finansisjko izvještavanje

 Aktivnosti prodaje i marketinga: obrada narudžbina, ponude, ugovori, konfiguracija

proizvoda, formiranje cjena, fakturisanje, upravljanje stimulacijom i provizijama,
planiranje prodaje

 Aktivnosti proizodnje: nabavka, upravljanje invertarom, kupovina, otpremanje,

planiranje proizvodnje, raspoređivanje proizvodnje, planiranje nabavke sirovina, kontrola
kvaliteta, distribucija, prevoz, održavanje postrojenja i opreme

 Aktivnosti ljudskih resursa: vođenje evidencije o zaposlenima, planiranje vremena,

platni spisak, planiranje i razvoj personala, određivanje ljudstva, upravljanje
performansama

Moduli ERP sistema mogu raditili ili kao zasebne jedinice ili nekoliko modula mogu
biti kombinovani zajedno za omogućavanje integriteta sistema. Sistemi su obično kreirani da
mogu da rade na nekoliko različitih operativnih sistema kao što su UNIX, MS Windows NT,
Windows 2000, IBM, AIX, HP-UX sistemi. Trenutno stanje stvari u ovom domenu je da
veliki proizvođači ERP sistema pokušavaju da u okviru svojih paketa omoguće
odgovarajuće Internet tehnologije a sve kao odgovor na zahtjeve tržišta i tehnološkog
napretka.

9
 Kompanijski sistemi koriste klijent/server tehnologiju (Client/Server) ili pak
klijent/puniji server arhitekturu (Client/FatServer), kreirajući decentralizovano kompjutersko
okruženje. U C/S sistemu nekoliko klijentskih računara kojima se služe krajnji korisnici
pokretajući zahtjeve za razne servise od strane aplikacionog servera.

U C/S sistemu krajnji korisnici zahtjevaju preko svojih servirsa informacije od

aplikacijskog servera i za rezultat aplikacijski server im pruža te informacije iz jedinstvene
baze podataka. Korisnik može zahtjevati običan data fajl, vrjednosti nekih podataka,
komunikacijske servise, procesiranje transakcija ili nadogranju podataka. Generalna praksa
je da ERP sistemi posjeduju trostepenu arihitekturu. U ovakvom, trostepenom okruženju,
korisnički interfejs radi na klijentskoj radnoj stanici. Da bi koristili ERP sisteme neophodni
su relativno jake računarske stanice koje će biti klijentske radne stanice, a takođe potrebni su
i jake serverske mašine koji bi bili u stanju da obrađuju velike količine podataka i zahtjeva u
kratkom vremenskom roku. Klijent/server sistemska funkcionalnost je prikazana preko tri
logička sloja:3


Sloj prezentacije: sistemi grafičkog korisničkog interfejsa (GUI) ili sloj
sistemskog interfejsa koji se pokreće na klijentskoj radnoj stanici.
 Sloj aplikacije: poslovna pravila, funkcije, logično ili programska
saradnja između slanja i primanja podataka od ili ka serveru baze
podataka.
 Sloj baze podataka: obezbjeđuje obradu podataka i transakcija u okviru
organizacije, uglavnom koristeći se industrijskim standaradom RDBMS7 i
oslanjajući se na SQL alate obrade podataka.
Ova troslojnost ERP sistema korisnicima omogućava da korisničke aplikacije
pokreću na klijentskim radnim stanicama, drugi sloj omogućava da se moduli obavaljaju na
serverima srednje grane, a da se sistemi obrade podataka i sama obrada transakcija izvršava
na serverima trećeg sloja.

4.1. Ukupni troškovi ERP sistema širom sveta

Procjenjeno je da su troškovi uvođenja ERP sistema u 1998 godini bili oko 17

milijardi američkih dolara, a pratili su godišnji rast od 30% do 50%. Kompanije su takođe
potrošile još dosta sredstava za troškove licenci i servisa koji se odnose na implementaciju i
održavanje softvera. Procenjuje se da su ukupni troškovi licenciranja softvera širom sveta
iznosili oko 21,5 milijardi dolara u 2000 - toj godini, što predstavlja porast od 13.1% u
odnosu na iznos iz 1999 godine koji je iznosio 19 milijardi dolara (Broatch, 2001).

Konstantan porast segmenta ERP sistema na tržištu se odnosi na činjenicu da su

programerske kuće dodavale aplikacije kao što su podrška lancu snabdevanja, CRM sistema
i integraciju aplikacija e - poslovanja podržanu putem Interneta.

37
Relational database management system – Sistem rada sa relacionim bazama podataka.

10
 Prema istraživanju “Fortune 1000 companies“ više od 60% kompanija koje su
obuhvaćene projektom su instalirale ili su u procesu implementacije softverskih paketa ERP
sistema za podršku svojih pozadinskih procesa (Kraft, 2001). Ovi paketi implementirani po
istraživanju “Fortune 1000 companies“ su itekako premašila IT budžet za većinu SME( Small
and medium-sized enterprises – mala i srednja preduzeća).

ERP proizvođači su za ciljnu grupu upravo imali deo tržišta koji se odnosio na SME
za koje se pretpostavljalo da su imali postojeće sisteme pogodne za male kompanije i koji su
nudili proste, jeftinije i prekonfigurisane programe koji su laki za instalaciju i održavanje a
bili su u ograničenjima budžeta. Za neke proizvođače ovo je moglo voditi ka ponudi
centralno upravljanih Internet orjentisanih ERP sistema i njegovih servisa koji su
omogućavali pristup i upravljivost bilo kad i bilo gde.

5. SAP ERP sistem

SAP ERP je rešenje za upravljanje svim poslovnim procesima firme. Niz opcija koje ovo
rešenje nudi su:

 Analitika - s kompletnom i cjelokupnom podrškom za strateško upravljanje firmom,

operativnim analizama, analizama ljudskog kapitala i finansijskim analizama, SAP
ERP predstavlja snažnu platformu za upravljanje i poslovnom inteligencijom.
 Finansije - funkcionalnosti za automatizaciju finansijskog i upravljačkog
računovodstva te upravljanje finansijskim lancem nabavke daju vam detaljan
finansijski uvid u poslovanje firme. Omogućena je rigorozna podrška za Basel II i
Sarbanes-Oxley korporativno upravljanje u skladu sa zakonskim regulativama.
 Upravljanje ljudskim kapitalom - funkcionalnosti koje podržavaju upravljanje
životnim ciklusom zaposlenika i upravljanje transakcijama zaposlenika pomažu
maksimalnom iskorištavanju potencijala vaše radne snage.
 Operacije - sveobuhvatni skup funkcionalnosti za upravljanje logistikom pomaže
pri pojednostavljenju poslovnih ciklusa i deo su SAP ERP Operacija.
 Korporativne usluge - funkcionalnosti administracije i upravljanja pomažu pri
optimiziranju centralizovanih i decentralizovanih usluga za upravljanje
nekretninama, okolinom, zaštitom na radu, bonusima i službenim putovanjima.
 Samouslužne aplikacije - jednostavna za upotrebu, podrška su zaposlenicima i
menadžerima pojednostavljuju pristup informacijama i time
povećavaju motivaciju i produktivnost.

5.1 Prednosti SAP ERP rešenja

SAP ERP nudi kompletno rješenje dizajnirano za podršku međunarodnim operacijama,

kako bi firme mogle uspešno poslovati i konkurisati na globalnoj nivou. Takođe, pruža podršku
za upravljanje procesima kao što su administracija korisnika, upravljanje konfiguracijom,

11
centralizovano upravljanje podacima i upravljanje Web uslugama. SAP ERP omogućuje
integraciju sa ostalim sistemima što ubrzava izvršavanja poslovnih strategija.
Ostale prednosti su:

 Brže donošenje odluka - pristup informacijama u stvarnom vremenu omogućuje

pravovremeno suočavanje s izazovima i proaktivno iskorištavanje svih poslovnih
mogućnosti.
 Povećana produktivnost, učinkovitost i razumevanje - prošireni doseg poslovnih
procesa omogućuje uključivanje više ljudi u stvarnom vremenu, od zaposlenika
firme do spoljnih saradnika. Takođe, omogućuje jednostavan, konsolidovan i
konzistentan pogled na vaše procese.
 Smanjivanje rokova putem veće fleksibilnosti - korištenje dodatnih poslovnih
funkcionalnosti skladno razvoju vaših potreba i zahtjeva. SAP ERP je baziran na
SAP NetWeaver tehnološkoj platformi, što omogućuje integraciju SAP aplikacija s
aplikacijama drugih dobavljača i time štiti i maksimalno koristi predhodne IT
investicije.
 Prilagodljivost poslovnim promjenama - neograničena integracija cjelokupnih
procesa i iskorištavanje najnovijih Web tehnologija.
 Smanjen rizik - implementacija SAP ERP rješenja s minimalnim poremećajima
tekućih poslovnih procesa te korišćenje SAP-a kao strateškog partnera za dugoročni
rast i razvoj.
 Bolje finansijsko i korporativno upravljanje - veća transparentnost organizacije i
pridržavanje globalnim i lokalnim zakonskim regulativama, kao npr. međunarodni
računovodstveni standardi i lokalni obračuni plata.
 Optimiziran IT trošak – eliminisanje visokog troška integracije i potrebe za
nabavkom dodatnih IT rješenja te nadogradnja rješenja zavisno o potrebama i
zahtjevima.
 Brži i veći ROI - instalacija SAP ERP rješenja korišćenjem brzih
implementacijskih tehnika omogućuje veće uštede od tradicionalnih pristupa.
 Povećana produktivnost zaposlenika - SAP ERP rješenje pruža zaposlenicima
samouslužne aplikacije, što povećava produktivnost zaposlenika.

5.2 Funkcionisanje SAP-a

 Kupac pristupa prodajnom timu, jer želi kupiti određeni proizvod.

 Prodajni tim provjerava odeljenje inventar, kako bi provjerili dostupnost proizvoda.
 U slučaju kada je proizvod na skladištu, prodajni tim provjerava odjeljenje za
planiranje proizvodnje.
 Odjeljenje za planiranje proizvodnje, provjerava odjeljenje za inventar, kolika je
njegova sposobnost, tj. koliko ima proizvoda na skladištu.
 Ukoliko na skladištu nema dovoljno proizvoda, odjeljenje za planiranje proizvodnje
angažuje dobavljača.
 Tim za planiranje proizvodnje ide zatim na „Trgovinu kao sprat izvršenja“.
 Zatim, tim za planiranje proizvodnje prosjeđuje robu prodajnom timu, koji

12
 isporučuje klijentu.
 Prodajni tim prosljeđuje odjeljenju finansija s prihodima, koji generiše, prodaja
proizvoda.
 Planiranje proizvodnje takođe je povezano sa finansijama, da bi se isplatile obaveze
prema dobavljačima.
 Sva odjeljenja su povezani sa ljudskim resursima.
 Ovo je tipičan poslovni proces bilo kog preduzeća za proizvodnju.

Tipično preduzeće ima mnogo odjeljenja/poslovnih jedinica. Sva odjeljenja/poslovne

jedinice kontinuirano komuniciraju i razmjenjuju podatke jedni s drugima. Uspjeh svake
organizacije leži u dobroj komunikaciji i razmjeni podataka, razmjena unutar tih odjeljenja, kao i
sa trećim stranama, kao sto su dobavljači, i kupci.

Poslovni softver sistemi mogu se široko svrstati na:

1. Decentralizovani sistem
2. Centralizovani sistem

U sistemu decentralizovanog sistema upravljanja podacima:

 Podaci se održavaju lokalno na pojedinim odjeljenjima
 Odjeljenja nemaju pristup informacijama za podatke iz drugih odjeljenja/poslovnih
jedinica

Poslovni proces, decentralizovan sistem:

1. Kupac se konsultuje s timom za proizvodnju, ali ovaj put, on treba hitno određeni
proizvod. Prodajni tim nema pristup informacijama u potrebnom vremenu o
proizvodima. Zbog vremena, koje je potrebno kako bi se provjerilo stanje inventara,
klijent se odlučuje za drugog dobavljača (prodavaca). To sve dovodi do gubitka prihoda
i nezadovoljstva korisnika.
2. Sada pretpostavimo da je proizvod na skladištu i prodajni tim mu pristupa. Tim za
planiranje proizvodnje provjerava dostupnost svih potrebnih sirovina. Potrebno je
zasebno planirati odjeljenje za planiranje proizvodnje, kao i odjeljenje inventara.
Troškovi se na taj način povećavaju. Zatim potrebni su dodatni privremeni zaposleni,
što je u vezi ljudskih resursa. Odjeljenje za finansije kasni, jer nije u direktnoj vezi sa
ostalim odjeljenjima, te se na taj način uzrokuje gubitak društvenog ugleda.

Neki od većih problema decentralizovanog sistema:

 Brojnim različitim informacijama, sistemi su u raskoraku u razvijanju pojedinačnih
informacija prekovremeno.
 Teško je održati integrisane podatke, jer troše vrjeme i novac.
 Nedosljednost i duplirani podaci.
 Nedostatak pravovremenih informacija dovodi do gubitka kupaca, smanjenja prihoda i
ugleda preduzeća.

13
  Visina inventara, materijala i ljudski resursi izazivaju veće troškove.
To su samo neki od glavnih nedostataka za koje nam je potrebno rješenje.
Rješenje lezi u centralizovanom sistemu:
 Podaci zauzimaju centralno mesto, koje je zajedničko svim odjeljenjima.

 Odjeljenja imaju pristup informacijama i podacima u drugim Odjeljenjama/poslovnim

jedinicama.

Centralizovan sistem rješava probleme koje izaziva decentralizovan sistem.

Kada kupac pristupa prodajnom timu za kupovinu proizvoda, prodajni tim direktno
pristupa informacijama u stvarnom vremenu. Uzima podatke o stanju inventara, koji je ažuriran
na zalihama odjeljenja u centralizovanom sistemu. Tako odgovoran prodajni tim, dovodi na
vreme do povećanja prihoda i kupcu pruža zadovoljstvo. Prodajni tim ažurira centralizovane
podatke. Takođe odjeljenje za planiranje proizvodnje je direktno povezan sa centralizovanim
sistemom.
Tim za planiranje proizvodnje provjerava dostupnost sirovina, koje su potrebne putem
centralnih podataka, koji se ažurira na odjeljenju inventara.
Najbitniji deo, ne dolazi do dupliranja, podaci su blagovremeni i tačni, i što je najbitnije,
brzo dostupni svim odjeljenjima. Direktno se može pristupiti odjeljenju ljudskih resursa. U
slučaju nestašice radne snage, svaki tim počinje sa zapošljavanjem i to na vrjeme, po prikladnoj
cjeni, gdje su niži troškovi. Prodavac može direktno podnjeti svoje račune centralizovanom
sistemu preduzeća, koji može pristupati finansijskom odjeljenju.
Velike prednosti centralizovanog sistema su:
1. Eliminiše sve duplikate, diskontinuitet i zalihe u podacima.
2. Pruža informacije preko odjeljenja u realnom vremenu.
3. Daje kontrolu nad različitim poslovnim procesima.
4. Povećava produktivnost, omogućuje upravljanje zalihama, promocija kvaliteta, smanjuje
materijalne troškove, omogućuje pravilno upravljanje ljudskim resursima i smanjuje
opterećenje uz istovremeno povećanje profita.
5. Bolja interakcija sa kupcima, poboljšanje usluga za korisnike.

14
 6. Primer iz prakse uvođenje SAP ERP sistema

Kompanija lnternational Game Technology (IGT) (www.igt.com) proizvodi automate za

igre na sreću i lutriju u gradovima Reno, Las Vegas i u Mancesteru u Engleskoj. Do 2002.
godine kompanija se oslanjala nа mnoge sisteme da upravlja prodajom, narudžbinama kupaca,
proizvodnjom i racunovodstvom. Kada је neki izvršilac, menadžer prodaje ili menadžer
proizvodnje želeo da zna koji је status određene narudžbine, nije postojao jedinstveni sistem
kome је mogao pristuspiti da to sazna. Umjesto toga, svaka funkcionalna cjelina imala је svoj
sistem koji је sadržavao samo deo informacija о toj narudžbi. Različite funkcionalne grupe
kompanije IGT. Oslanjale su se na različite aplikacije. Održavanje komunikacije između tih
različitih aplikacija bio je težak zadatak za odrežene IS.

То znaci da је IGT imao obilje korisnih informacija sa raznih aplikacija koje nisu bile
Integrisane i očajnički su mu bili potrebni koherentni informacioni sistemi koji bi omogućili
prosperitet kompanije. Na primer, računovodstveno odjeljenje stalno se žalilo da ima različite
tipove softvera u svojoj funkcionalnoj cjelini. Priželjkivali su jedan informacioni sistem koji bi
integrisao sve funkcije računovodstva, pa maker samo da zaključe knjige, što je trajalo i do dve
nedjelje.

Problem je bio u tome što, ako se za računovodstvo obezbjedi novi informacioni sistem,
isto bi se moralo učiniti i za proizvodnju. Kao rezultat toga, u IGT je odlučeno da se
implementira sistem za planiranje resursa preduzeća (ERP)

Naredne dve godine u IGT је trajao process implementacije sistema SAP R/3 koji
proizvodi kompanija SAP. Sistem SAP је doneo mnoge pogodnosti kompaniji. Možda је
najvažnije to što јој је omogućio da integriše tri najvažnije poslovne funkcije - finansije,
proizvodnju i razvoj proizvoda - postavljanjem zajedničke informacione platforme. Osim toga,
sistem је omogućio
da se poveže poslovanje kompanije širom svjeta. Sistem SAP sadrži softver za konfiguraciju
proizvoda koji kompaniji IGT pruža dodatnu fleksibllnost u proizvodnji proizvoda. Тај softver је
vrlo važan za IGT јег se kompanijski proizvodi prave ро narudžbini. Pogodnosti su se pokazale i
u samom proizvodnom pogonu. Zaposleni u pogonu sada mogu sa svojih radnih mesta da
pristupe detaljima procesa proizvodnje. То znači da sistem SAP čini proces proizvodnje
efikasnijim i produktivnijim na svakom koraku. Sistem zapravo primorava radnike da procese
obavljaju na ispravan način. Krajnji rezultat je manje grešaka u proizvodnji i veći obim
proizvodnje.

Kompanija IGT u proizvodnji koristi sistem kontrole koji је sama razvila. Тај sistem
koordiniše isporuku sirovina od proizvodne trake na pravu lokaciju i u pravo vrjeme. lntegrisanje
tog sistema sa sistemom SAP omogućava zaposlenima staraju о narudžbinama da saznaju koji su
proizvodi gotovi i na kojoj lokaciji. IGТ koristi SAP za upravljanje projektima da prati troškove i
da osmisli izmjene u dizajnu i uvede nove proizvode na tгžište.

U IGT se osjećaju i druga blagotvorna dejstva sistema SAP. Podaci o zalihama su sada
tačniji, a obrt zaliha je porastao. Proces proizvodnje po narudžbini je skraćen sa 10 na 8 nedjelja.
Proces hitne proizvodnje je takođe skraćen sa 7-8 na 4 nedjelje.

15
 IGT imao je izvjesnih izazova za vrjeme procesa implementacije. SAP je strukturisan
proizvod sa vrlo strukturisanim procesima. Iz tih razloga IGT je morao da izmjeni neke svoje
poslovne procese da bi ih prlođavao sistemu SAP. Na primer, kompanija je morala da
reorganizuje obradu narudžbenica jer nije mogla da prosljedi narudžbenu proizvodnom
odjeljenju dve nedjelje pre početka proizvodnje.

Drugi izazov je bilo prilagođavanje djelova sistema SAP. IGT je od svojih radnika na
obradi narudžbina inženjera stvorila tim čiji je zadatak bio da prilagodi SAP da bi mogao da se
nosi sa komplikovanim naručivanjem materijala na raznim proizvodnim linijama.

16
 Zaključak

Današnji kompanijski sistemi su se uzdigli iznad potreba za povezivanjem procesa

proizvodnje i produkcione funkcije, a razvoj ERP sistema je doveo poslovne sisteme na viši
nivo u odnosu na prva poslovna rješenja. Integracija ovih procesa sa ostalim djelom
kompanije sada, kada su kompanije integrisale svoje unutrašnje procese, korišćenjem
prednosti koje nudi Internet, ušli su u novu dimeziju poslovanja, povezivanjem sa kupcima,
poslovnim partnerima i eksternim procesima preko zičnih i bežičnih mreža. Bez obzira kroz
šta su sve prošli ERP sistemi, potreba korporacija za softverom koji su fokusirani na
maksimiziranju efikasnosti (interne i eksterne) i omogućavajući konkurentsku prednost je
sve veća. U ovom slučaju oba modela takvih sistema, svojim uticajem unaprijedili su nove
poslovne procese, nazvane kao e - biznis procesi ili jednostavno savremeni ERP sistemi.

ERP sistemi dizajnirani su da nadoknade nedostatak komunikacije izmedu

informacionih sistema funkcionalnih cjelina. Sistemi ERP su važna inovacija jer su
informacioni sistemi funkcionalnih cjelina razvijani kao nezavisni sistemi koji nisu efektivno
međusobno komunicirali (ako su uopšte komunicirali). Ti sistemi su rješili ovaj problem
tako što su čvrsto integrisali informacione sisteme funkcionalnih cjelina zajedničkom bazom
podataka. Time su povećali komunikaciju između funkcionalnih cjelina organizacije. Iz tog
razloga, stručnjaci pripisuju sistemima ERP da su ujmnogome povećali produktivnost
organizacije.

Svakako najpoznatija softverska rješenja koja danas postoje su rešenja: SAP,

Microsoft Navision, kao i rejšenja domaćih softverskih kompanija kao što su: Informatika,
Privredni savjetnik – IT, DataLab, Europos i drugi.

17
Literatura

1 Uvod u informacione sisteme : Podrška i transormacija poslovanja, Rainer Turban

2 Enterprise Resource Planning Solutions and Management , Fiona Fui-Hoon Nah Ph.D
3 https://www.researchgate.net/publication/
280944866_PROJEKTOVANJE_RACUNOVODSTVENIH_INFORMACIONIH_SISTEMA_NA_BAZI_
SPECIJALISTICKOG_SOFTVERA_SAP-a

18